VERGİ HUKUKU VİZE SORU ÇÖZÜMÜ DERSİ / 28.12.

2022

OLAY I
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici hüküm m.57
Soru 1
Yukarıda verilen hükmün vergi hukukunun kaynakları arasındaki yerini, hukuki
niteliklerine göre yapılan ayrımı ve yaratan organa göre yapılan ayrımı belirtiniz.
Cevap
• Kaynakların hukuki niteliğine göre ayrımı bağlayıcı kaynaklar ve bağlayıcı olmayan
kaynaklar olarak yapılır.
• Kanunlar hukuki niteliğine göre bağlayıcı kaynaklar arasında yer almaktadır. Kanunları
yaratan organ yasama organıdır.
Soru 2
Kanunun yürürlüğe girdiği tarih (11.08.2019) de göz önünde bulundurulduğunda
kanunun geçici 57.maddesinin 2019 tarihli gelirlere uygulanması mümkün müdür?
Kısaca açıklayınız.
• Vergi kanunlarının uygulanması bakımından yer ve zaman bakımından uygulanma ayrımları
vardır. Olayda 11 Ağustos 2019 tarihinde yürürlüğe giren bir kanunun, bu tarihten önceki
gelirleri de kapsayacak şekilde uygulanacağını belirten bir hüküm var. Bu durumda zaman
bakımından uygulama tartışması söz konusudur. Bunun tespit edilmesi gerekir.
• Kanunların zaman bakımından uygulanması gerçek geriye yürüme ve gerçek olmayan
geriye yürüme ayrımına tabidir.
Vergi Hukuku G.H. - Doğan/Şenyüz/Yüce syf 53’te belirtildiği üzere gerçek geriye yürüme;
bir kanunun kendinden önceki olaylara uygulanmamasıdır.
Ancak gerçek olmayan geriye yürüme; ortaya çıkmış ve fakat sonuçları doğmamış olaylar
bakımından yürürlüğe giren kanunun uygulanmasının mümkün olmasıdır.
Vergi Hukuku G.H. - Doğan/Şenyüz/Yüce syf 54 “Örneğin, gelir vergisi tarifesi cari yıl
içinde değiştirildiğinde yıllık vergilendirme dönemi bitmeden bu değişiklik yapıldığı için
dönem başından (yılbaşından) itibaren elde edilen tüm gelirlere yeni tarifenin uygulanması,
vergi yükünün artmasına sebep olması gerçek olmayan geriye yürüme olarak
değerlendirilecektir.”
• Gelir vergisi, 1 yıl içerisinde elde edilen safi tutarın toplamı olarak nitelendirilmektedir.
Buna göre kanun bakımından vergilendirilecek bir gelir, 31 Aralık tarihiyle takvim yılı
kapandıktan sonra hesaplanmaktadır.
Dolayısıyla 2019 tarihli gelirler, takvim yılı kapanmadan önce tahsil edilememişse bu geçici
maddenin 11 Ağustos öncesinde elde edilen gelirler bakımından uygulanması mümkündür.

OLAY II
Mesleğini iyi icra eden ve çok kazanan bir diyetisyen gibi görünen Candan Ekmekyemez
kendisinin liseyi dahi bitirmediğini, sahte belgelerle iş yeri açtığını, dolayısıyla
diyetisyenlik yapma hakkının olmadığını itiraf eder.
Candan Ekmekyemez o zamana kadar yaptığı işlerden dolayı hiçbir defter tutmamış;
ibraz etmemiş, beyanname vermemiştir.
Soru 3
Vergi inceleme elemanlarınca gerçekleştirilen inceleme ne kadar sürebilir? Zamanında
bitirilmediği takdirde verilebilecek süre ne kadardır? Söz konusu süreleri hukuki
nitelikleriyle birlikte belirtiniz.
• Bir sürenin hukuki niteliğini belirleyen şey, bu süreye kanunlarda bir sonuç bağlanıp
bağlanmadığıdır.
• Hukuki niteliklerine göre süreler sonuçlarına göre (hak düşürücü, zamanaşımı) ve
fonksiyonlarına göre (ödev süreleri, hoşgörü süreleri, düzenleyici süreler) olmak üzere 2’ye
ayrılır.

1
 VERGİ HUKUKU VİZE SORU ÇÖZÜMÜ DERSİ / 28.12.2022

• Somut olayda yapılan denetim türü tam incelemedir. Tam inceleme en fazla 1 yıl süreyle
yapılabilir. Tam incelemenin zamanında bitirilememesi halinde verilebilecek ek süre 6 aydır.
• Tam incelemenin 1 yıl süreyle yapılabilmesi ve zamanında bitirilememesi halinde
verilebilecek 6 aylık ek süre; hukuki niteliğine göre düzenleyici süredir.
• Kanunda vergi incelemesinin bu süre içerisinde tamamlanmaması halinde ne yapılması
gerektiğine dair düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle somut olayda kanun koyucunun
idareye, işlemi belirli bir sürede tamamlamak için verdiği ve yaptırımı olmayan bir süreden
bahsederiz. Yaptırımı olmayan bir sürenin hukuki niteliğine göre en bariz özelliği düzenleyici
süre olmasıdır.
Eğer ki kanunda bu süreler içerisinde tamamlanmaması halinde defterlerin iade edileceği
veyahut bu konuda bir daha işlem yapılamayacağı tarzında sonuçların ortaya çıkacağı
belirtilseydi biz bu süreleri hak düşürücü olarak nitelendirebilirdik.

Soru 4
Somut olaydaki tarh işleminin türü ve şartları hakkında bilgi veriniz.
• Somut olayda yapılan tarh işleminin türü; re’sen vergi tarhıdır.
• Re’sen vergi tarhı VUK m.30’da düzenlenmiştir. Buna göre resen vergi tarhı, “vergi
matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere
dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir
edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme
raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır.”
• Verginin re’sen tarhını tanımladıktan sonra, matrahın tamamen veya kısmen tespitine imkan
bulunmayan hallerin somut olayda ortaya nasıl çıktığından bahsedip, Candan Ekmekyemez’in
kanuni defterlerini tutmamasının bir re’sen tarh nedeni olduğunu belirtmeniz tam puan almak
için yeterliydi.
Soru 5
İhbarname yapıldığında vergi borcu ne zaman tahakkuk edecektir? İhtimallere göre
kısaca açıklayınız.
• Tahakkuk verginin ödenecek aşamaya gelmesidir. (Borçlar huk.daki muacceliyete benzer.)
• Vergi dairesi, tahakkuk aşamasına gelmemiş bir borç için hiçbir işlemde bulunamaz.
• Bir verginin tahakkuk edebilmesi için ya 30 günlük dava açma süresi içinde tarh ve tebliğe
karşı dava açılmamalı ya da açılmış olan dava vergi mahkemesince reddedilmelidir.
• İYUK m.27/4’e göre tarh işleminin iptali için dava açıldığında işlemin yürütülmesi
kendiliğinden durur. Bu kanun hükmünün varlığından dolayı tarha karşı dava açıldığında
idare, tahakkuka ilişkin işlem gerçekleştiremez hale gelir.
Tahakkukun Gerçekleşme İhtimalleri
İhbarnamenin tebliğinden sonra mükellef:
(1) vergi davası açmazsa, dava açma süresinin (30 gün) bittiği tarihten itibaren
(2) vergi davası açmasına rağmen mahkemenin açılmış olan davayı reddetmesinden itibaren
vergi tahakkuk eder.
Soru 6
Somut olaydaki re’sen tarh işlemine karşı dava açılabilir mi? Açılabilirse ne zamana
kadar açılabilir?
• Re’sen tarh işlemi dava edilebilir. Çünkü tarh işlemi, idare tarafından gerçekleştirilen ve
hukuki sonuç doğuran icrai bir idari işlemdir.

VUK m.107/A-2’ye göre “Elektronik ortamda tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı
tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır.”
• Somut olaydaki re’sen tarh işlemi 8 kasım tarihinde ilgilinin e-Tebligat adresine
gönderilmiş, 10 kasım tarihinde ilgili tarafından okunmuştur. (okunmasının önemi yok)

2
 VERGİ HUKUKU VİZE SORU ÇÖZÜMÜ DERSİ / 28.12.2022

• Kanunda belirtildiği üzere 10 kasımı izleyen 5. günün sonunda (13 kasım) ihbarname
yapılmış sayılacaktır. Candan Ekmekyemez tebligat tarihinden itibaren 30 gün içerisinde ilgili
işleme karşı idari yargıda dava açabilir.

Soru 7
Candan’ın verdiği dilekçede itiraf ettiği hususlar ona karşı vergilendirme yapılmasına
engel teşkil eder mi?
• VUK m.9/2’ye göre “Vergiyi doğuran olayın kanunlarla yasak edilmiş bulunması
mükellefiyeti ve vergi sorumluluğunu kaldırmaz.”
• Somut olayda Candan’ın dilekçede belirttiği olaylar kanunlarla yasak edilmiş olsa dahi vergi
sorumluluğu devam etmektedir.
“Kaynak kitap yanında Vergi Usul Kanunu maddeleriyle çalışmak bazı şeyleri daha iyi
anlamanıza ve daha iyi oturtmanıza yardımcı olacaktır.”

OLAY IIII
Olayda vergi denetimi var. Mobilyacı bir yerden bir yere eşya taşıyor. Üzerinde mali
görevli yazısı bulunan araçtaki görevlinin dur ihtarıyla mobilyacı durduruluyor.
Görevli, mobilyacıya; “”Mükellefiyete ilişkin maddi olayları araştırıp tespit edeceğim,
belgelerini görebilir miyim?” diyor.
Soru 8
Yukarıda verilen olayda görevli tarafından gerçekleştirilen denetim yolu nedir? Kısaca
açıklayınız.
• VUK m.127’ye göre yoklamadan maksat, “mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddi
olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak ve tespit etmektir.”
• Somut olayda vergi denetim yollarından yoklama kullanılmıştır. Yoklama şekli bir
incelemedir.
• VUK m.127’de ayrıca yoklamaya yetkili memurların yoklama kapsamında yapabileceği
faaliyetlerden bahsedilmiştir. Bunlardan bazıları:
(1) günlük hasılatı tespit etmek
(2) ödeme kaydedici cihaz kullananların bu cihazları kullanıp kullanmadığını tespit etmek
(3) Maliye Bakanlığı elemanlarının nakliyecilik yapanları durdurup gerekirse trafikten
alıkoyması... “Kanunda sayılan 7 tane faaliyetten 2-3 tanesinin yazılmasını bekliyorduk.”
• VUK m.128’e göre yoklama yapmaya yetkililer; vergi dairesi müdürleri, yoklama
memurları, yetkili makamlar tarafından yoklama işi ile görevlendirilenler, vergi
incelenmesine yetkili olanlar ve gelir uzmanlarıdır.
• VUK m.129’a göre “yoklama yapanların elinde yoklama yetkilerini gösteren fotoğraflı
resmi bir vesika bulunur. yoklama yapanlar bu vesikayı, kendilerinden sorulmasa bile,
nezdinde yoklama yapılan kimseye gösterirler. toplu yoklamalarda kolbaşının vesikayı ibraz
etmesi kafidir.
• Yoklama sonunda bir yoklama fişi düzenlenir. Yoklama e-yoklama şeklinde de
gerçekleştirilebilir.

Soru 9
Somut olayda araştırılması gereken belgeler nelerdir?
• Somut olayda araştırılması gereken belgeler; fatura, sevk irsaliyesi ve taşıma irsaliyesidir.