HARTIJE OD VRIJEDNOSTI

OSNOVNE KARAKTERISTIKE
To su pismene isprave,
Odnose se na neko imovinsko pravo,
Pravo na koje se odnosi isprava u
vezi je sa hartijom,
Hartije su prenosive i prezentacione
isprave,
Obaveze koje su upisane u hartiju su
traljive.

Uloga i znaaj
Uloga i znaaj hartija od
vrijednosti
- uloga hartija od vrijednosti moe da
bude viestruka;
1. mogu se koristiti kao sredstvo
robnog prometa (skladinica, teretnica,
prenosivi tovarni list), njihovim
prenosom vri se promet robe koja je
u tim hartijama oznaena,

5. Mogu da se koriste kao sredstvo

za prikupljanje slobodnih novanih
sredstava(obveznice, akcije),
6. Mogu da se koriste kao sredstvo
za ostvarivanje prava uea u
upravljanju preduzeem(akcije).

TRITE HARTIJE OD
VRIJEDNOSTI
PRAVNI OKVIR U REPUBLICI SRPSKOJ
ZAKON O TRITU HARTIJAMA OD
VRIJEDNOSTI
UREUJE;
EMISIJU HVO,
POSLOVE SA HVO,
OSNIVANJE I POSLOVANJE OVLAENIH
UESNIKA NA TRITU HVO,

 OSNIVANJE I POSLOVANJE BERZE I DRUGIH

UREENIH TRITA,
OSNIVANJE I POSLOVANJE CENTRALNOG
REGISTRA HVO,
ZATITA INTERESA TITULARA PRAVA IZ HVO,
JAVNOST RADA U TRGOVANJU HVO,
ORGANIZACIJU I NADLRNOST KOMISIJE ZA
HARTIJE OD VR, I DRUGA PITANJA OD
ZNAAJA ZA USPJENO FUNKCIONISANJE
TRITA HVO

Trite hartija od
vrijednosti
Ko moe obavljati poslove sa
hartijama od vrijednosti?
Iskljuivo brokersko-dilerska drutva i
banke koji predstavljaju berzanske
posrednike,
Za obavljanje tih poslova moraju imati
dozvolu Komisije za hartije od
vrijednosti I MORAJU BITI UPISANI U
SUDSKI REGISTAR,

 Jedina djelatnost brokersko-dilerskog

drutva su poslovi sa hvo,
Za obavljanje brokerskih poslova i poslova
inves. savjetovanja novani dio osnovnog
kapitala je 50.000, KM,
Za obavljanje dilerskih poslova , novani
iznos osnovnog kapitala je 75.000 KM
Za obavljanje poslova upravljanj HVo, taj
iznos je 100.000,KM
Za obavljanje poslova podrke tritu
200.000 KM a za obavljanje poslova emisije
600.000KM.

Banka kao berzanski

posrednik
Odredbe Zakona o tritu hartijama od
vrijednosti odnose se i na banku koja
obavlja poslove sa hartijama od vrijednosti,
Obavlja poslove uz prethodno izdavanje
dozvole od Komisije za hartije od vrijednosti
Posebni uslovi su:
- da za to ima poseban organizacioni dio,
-da ima otvoren poslovni raun,
- da u poslovnim knjigama obezbijedi
posebnu evidenciju i podatke o poslovanju
tog org. djela.

Ogranienje konflikta
interesa
Isto pravno ili fiziko lice ne moe ni
posredno ni neposredno imati akcije u vie
brokersko-dierski drutava,
Brokerski posrednik ne moe ni posredno ni
neposredno imati akcije u drugom brokerskodilerskom drutvu,
Jedno lice moe biti zaposleno ili biti lana
uprave ili nadzornog odbora samo u jednom
berzanskom posredniku,
Svako drutvo podatke o vlasnikoj strukturi
dostavlja Komisiji u roku od osam dana od
svake promjene,

DOZVOLA ZA OBAVLJANJE POSLOVA SA

HVO
-

Dozvolu za obavljanje poslova sa hartijama od

vrijednosti izdaje Komisija za hartije od vrijednosti,
- Dozvolom se utvruje vrsta poslova koje mogu
obavljati berzanski posrednici,
- Dozvola se izdaje na period od tri godine od dana
izdavanja,
- moe se produiti ako berzanski posrednik
kontinuirano ispunjava uslove i obaveze propisane
Zakonom o tritu hartijama od vrijednosti i
propisima Komisije, i ako podnsese zahtjev Komisiji
najkasnije 30 dana prije dana isteka dozvole,
- dozvola se izdaje za svaki pojedini posao sa
hartijama od vrijednosti brokersko dilerskog
drutva( berzanski posrednik),
-

Zahjev za obavljanje poslova

sa HVO
ta se dostavlja uz zahtjev za
izdavanje dozvole za obavljanje
poslova sa HVO?
-osnivaki akt,
-statut,
- pravila poslovanja brokerskodilerskog drutva,
- akt o naknadama za obavljanje
poslova sa HVO,

Zahtjev za obavljanje poslova

sa HVO
- izvod iz sudskog registra kada zahtjev
podnose brokersko-dilerska drutva kada ve
imaju dozvolu za obavljaje pojedinih poslova
sa hvo,
- dokaz o uplati osnovnog kapitala,
- Izjavu svakog akcionara brokersko-dilerskog
drutva da nema smetnji u vezi sticanja akcija
prema odredbama Zakoan o tritu hvo,
- Dokaz da je brokersko-dilersko drutvo zaposlilo
odreen broj brokera na neodreeno vrijeme,

Zahjev za obaljanje posova

sa hvo
- Dokaze o kadrovskim, tehnikim i
drugim uslovima za obaljaje poslova
sa hvo,
-dokaz o uplati naknada za rjeavanje
zahtjeva za izdavanje dozvole za
obavljanje poslova sa hvo,
O zahtjevu Komisija za hatije od
vrijednosti odluuje rjeenjem o emu
vodi registar

Prestanak vanosti dozvole

Dozvola za obavljanje posalova sa
hartijama od vrijednosti prestaje da vai:
-istekomm roka na koji je izdata ako u
propisanom roku nije podnesen zahtjev
za njeno produenje,
Danom otvaranja steajnog postupka ili
postupka likvidacije berzanskog
posrednika,
Danom dostavlanja rjeenja o oduzimanju
dozvole za obavljanje poslova sa hvo,

Brisanje iz registra
Komisija donosi rjeenj o brisanju iz
registra berzanskog posrednika samo ako
su izmirene sve obaveze prma klijentima.
Komisija vri nadzor nad poslovanjem
berzanskog posrednika,
Rjeenjem moe naloiti da se odreene
nepravilnosti otklone u odreenom roku,
Moe naloiti i preduzeti mjere: izrei
opomenu, izrei javnu opomenu, oduzeti
saglasnost na imenovanje direktora i dati
nalog za pokretanje postupka za
imenovanje novog lica,

Mjere Komisije
-dati nalog za privremenu zabranu
obavljanja djelatnosti pojedinih poslova iz
dozvole ili svih poslova- u trajanju od est
mjeseci,
Dati nalog za privremenu zabranu
raspolaganja sredstvima sa novanih rauna
i rauna hartija od vrijednosti i drugom
imovinom u trajanju od tri mjeseca
Oduzeti dozvolu za obavljanje poslova sa
Hvo i druge mjere,

Poslovne jedinice berzanskih

posrednika
Berzanski posrednik ije je sjedte izvan
BiH, moe u Republici Srpskoj osnovati
poslovnu jedinicu radi obavljanja poslova
sa hvo, na osnovu dozvole Komisije za
hartije od vrijednosti,
Dozvola za obavljanje poslova sa hvo izdata
bezanskom posrediku u FBIH i Brko
Distriktu vai i na teritoriji Republike
Srpske , uz uslov da berzanski posrednik
ispunjava uslove za osnivanje i obavljanje
poslova propisanih Zakonom o trtu hvo
RS i uz potivanje principa reciprociteta.

Poslovne jedinice bezanskog

posrednika
Berzanski posrednik ije je sjedte u
FBIH I Brko Distriktu BiH, duan je
da registruje poslovnu jedinicu na
teritoriji Republike Srpske i da tu
poslovnu jedinicu upie u registar
Komisije za hartije od vrijednosti RS

Brokeri, investicioni savjetnici i

investicioni menaderi
-mogu obavljati poslove samo ako imaju
dozvolu Komisije,
Dozvola se izdaje na period od dvije
godine,
Jedno lice ne moe istovremeno imati
dozvolu za obaljanje poslova brokera,
invest. savjetnika i invest. menadera,
Uslove za sticanje zvanja i dobijanje dozvole
propisuje Komisija,
Komisija vodi registar brokera, inves. savjetnika i
inv.menadera,

Brokeri, investicioni savjetnici i

investicioni menaderi
Prema podacima Komisije za hartije
od vrijednosti u RS:
171 broker,
3 investiciona sajenika,
176 inves. menadera,
12 berzanskih posrednika

Brokeri, investicioni savjetnici i

investicioni menaderi
Lice koje je steklo zvanje brokera,
inves. savjtnika ili inv. menadera
izvan Republike Srpske podnosi
Komisiji zahtjev za priznavanje
zvanja u RS,
Zvanje steeno u FBIH I Brko
Distriktu BIH, priznaje se kao zvanje
steeno u RS uz obavezu da se
upiu u registar Komisije,

Ndzor nad poslovanjem i

oduzimanjem dozvole
Komisija nadzire rad brokera, inv.
savjetnika i inves. menadera,
Komisija moe zbog njihove nepravilnosti u
obavljanju poslova izrei njima lino:
Opomenu,
Javnu opomenu,
Privremenu zabranu obavljanja poslova saHVO,
Oduzeti dozvolu za rad za obavljaje poslova sa
HVO,
USLOVE KADA PRIMJENJUJE NAVEDENE MJERE
ODREUJE KOMISIJA.

OBAVLJANJE POSLOVA SA
HVO
U obavljanju poslova berzanski
posrednik , se prvenstveno rukovodi
interesima klijenta,
Berzanski posrednik, lanovi uprave,
nadzornog odbora, inv. savjetnici i inves.
menaderi duni su da pri obavljaju
poslove sa HVO u svemu vode rauna o
interesima klijenta i postupaju sa
panjom dobrog domaina,

Obavljanje poslova
Berzanski posrednik ne moe obavljati
djelatnost poslova sa HVO koji bi
ugrozili stabilnost trita, a naroito:
Da daje pogrene informacije o cjeni
HVO,
iri lane informacije u cilju promjene
cjene HVO,
Raspolae HVO koje su vlasntvo klijnta
bez njegovog naloga.

Poslovna tajna
Svi zaposleni kod berzanskog posrednika
duni su uvati podatke o klijentima , o
stanju i prometu na raunima HVO ,
poslovima koje obavljaju za klijente, kao
i za klijente.
Podaci se smatraju poslovnom tajnom, a
zaposleni ih ne smiju koristiti,
saoptavati treim licima , niti omoguiti
treim licima njihovo koritenje,

Brokerski i dilerski poslovi

Berzanski posrednik je duan da
upozna klijenta sa svim okolnostima
koje mogu biti od uticaja na
donoenje odluke o kupovini, prodaji i
svim drugim poslovima sa hartijama
od vrijednosti,
Naroito je duan da mu prui
informcije o ponudi, potranji, prometu i
kretanju cijena hartija od vrijednosti,

Brokerski i dilerski poslovi

Berznski posrednik je duan da sa klijentom
zakljui pismeni ugovor, kojim se reguliu
njihova meusobna prava i obaveze u
obavljanju djelatnosti bezanskog posrednika,
Duan je da klijenta upozna sa pravilima
poslovanja berzanskog posrednika,i da
klijenta obavijesti o promjenama pravila
poslovanja,
Obavezne elemente ugovora propisuje
Komisija

OPTI AKTI BERZANSKOG

POSREDNIKA
-STATUT (osnovni pravni akt kojim se

reguliu pitanja odreena Zakonom o

privrednim drutvima i Zakonom o trtu HVO
PRAVILA POSLOVANJA(ureuju poslove koje
obavlja berzanski posrednik, meusobna
prava i obaveze berzanskog posrednika i
njegovih klijeata i druga pitanja o radu
berzanskog posrdnika),
TARIFA NAKNADA,
I DRUGI OPTI AKTI koji moraju biti u
saglasnosti sa Statutom.

Kastado poslovi
ta su kastado poslovi?
Poslovi kastodi banke, otvaranja i voenja
rauna svojih klijenata,
Otvaranje i voenje rauna HVO u Registru
u ime kastodi banke a za raun svojh
klijenata,
Izvravanje naloga za prenos prava iz HVO i
naloga za upis prava treih lica na HVO,
Naplata potraivanja od emitenata po
osnovu dospjelih HVO,kamata, dividendi za
raun vlasnika HVO,
Pruanje usluga pozajmljivanja HVO,

Kastado poslovi
obavjetavanje akcionara o godinjim
skuptinama akcionara drutva i
zastupanje na tim skuptinama,
Obavjetavanje o pravima vezanim za HVO
te izvravanje naloga klijenata u vezi sa
ostvarivanjem prava,
Staranje o izvravanju poreskih obaveza
klijenata,
Ostale usluge vezane za HVO, ostvarivanje
prava i ispunjavanje obaveza iz HVO.

KASTODI POSLOVI
Poslovi se izvravaju na osnovu ugovora
banke i klijenta gdje se banka
obavezuje da e za run klijenta obavljati
jedan dio ili vie kastodi poslova,
Ove poslove banka je duna daobavlja u
posebnom org. dijelu.,
Blie uslove za obavljanje ovih poslova
propisuje Komisija,
Kastodi banka je duna da kod Registra
otvori raune klijenata, sa kojeg se moe
raspolagati samo po nalogu klijenta.

KASTODI POSLOVI
Kastodi banka je duna da na
zahtjev Komisije omogui uvid u
knjige naloga i ostalu
dokumentaciju, i da dostavi
podatke o klijentia i broju HVO koje
imaju na kastodi raunu.

Strukovna udruenja
berzanskih posrednika
Ovlaeni uesnici na tritu hartija od
vrijednosti mogu formirati profesionalnu
organizaciju strukovno udruenje za
ostvarivanje, unapreenje i zatitu
zajednikog interesa i razvoj trita sa
hartijama od vrijednosti,
Strukovna udruenja mogu osnovati
zakljuivanjem ugovora o osnivanju i
usvajanjem odgovarajuih optih
akata.

Strukovna udruenja
berzanskih posrednika
Na ugovor o osnivanju strukovnog
udruenja, statut i druge opte akte
daje Komisija,
TA RADE STRUKOVNA UDRUENJA?
- DONOSE PRAVILA ZA OBAVLJANJE POSLOVA
OVLATENIH UESNIKA NA TRITU HARTIJA OD
VRIJEDNOSTI, KOJA IMAJU ZA CILJ UNAPREENJE
PROFESIONALNE DJELATNOSTI, UJEDNAAVANJE PRAKSE
I RAZVOJ TRITA OD VRIJEDNOSTI,
- DOSNOSE PRAVILA POSLOVNJA, UZANSE I STANDARDE
KOJI SU OBAVEZNI U PRIMJENI ZA SVE OVLAENE
UESNIKE NA TRITU HARTIJA OD VRIJEDNOSTI,

STRUKOVNA UDRUENJA
BERZANSKIH POSREDNIKA
DONOSE ETIKI KODEKS KOJI JE OBAVEZAN U
PRIMJENI ZA SVE OVLATENE UESNIKE NA TRITU
HARTIJA OD VRIJEDNOSTI,
SARAUJU SA NADLENIM REGULATORNIM I
KONTROLNIM ORGANIMA ZADUENIM ZA POSLOVE SA
HVO U CILJU UNAPREENJA REGULATIVE I NJENE
IMPLEMENTACIJE,
OD LANOVA PRIKUPLJA I PRIPREMA INFORMACIJE ,
ANALIZE, PROJEKTE I DRUGE MATERIJALE KOJI SE
ODNOSE NA SPROVOENJE PROPISA, UZANSI,
STANDARDA, KODEKSA, PONAANJA UESNIKA NA
TRITU U CILJU JAANJA STRUKE, ZATITE INTERESA
INVESTITORA, SPREAVANJA MANIPULACIJE CJENAMA
HVO I DRUGIH MANIPILACIJA NA TRITU HVO,

STRUKOVNA UDRUENJA BERZANSKIH

POSREDNIKA
OPTIM AKTIMA STRUKOVNOG UDRUENJA
MORAJU SE IZRIITO ZABRANITI:
- DISKRIMINACIJA KLIJENATA KOJI KORISTE
USLUGE LANA STRUKOVNOG UDRUENJA,
- DISKRIMINACIJA LANOVA STRUKOVNOG
UDRUENJA,
- NEOSNOVANO OGRANIAVANJE U POGLEDU
PRISTUPANJA U LANSTVO , ILI ISTUPANJA IZ
LANSTVA,

STRUKOVNA UDRUENJA
BERZANSKIH POSREDNIKA
Neosnovano ogranienje u pogledu
pristupanja u lanstvo, odnosno
istupanje iz lanstva strukovnog
udruenja,
Sainjavanje netanih, nepotpunih ili
nejasnih informacija lanova
strukovnog udruenja,

STRUKOVNA UDRUENJA
BERZANSKIH POSREDNIKA
STRUKOVNO UDRUENJE SE FINANSIRA IZ
LANARINE, DOPRINOSA I POKLONA LANOVA I
TREIH LICA, KAO I NAKNADA OD USLUGA KOJE
PRUA LANOVIMA I TREIM LICIMA , A DOBIT
KOJU OSTVARI PO TOM OSNOVU ISKLJUIVO
KORISTI ZA RAZVOJ STRUKOVNOG UDRUENJA,
NA POSLOVANJE STRUKOVNOG DRUTVA
PRIMJENJUJU SE PROPISI KOJI REGULIU
PROFESIONALNO UDRUIVANJE PRIVREDNIH
DRUTAVA,

KOMISIJA ZA HARTIJE OD
VRIJEDNOSTI
Komisija za hartije od vrijednosti
Republike Srpske je stalno i nezavisno
pravno lice, osnovano radi:
- ureivanja i kontrole emitovanja i
prometa hvo,
Sjedite Komisije je u Banjoj Luci,
Za svoj rad odgovara Narodnoj
skuptini RS

Komisija za hartije od
vrijednosti
Komisiju imenuje Narodna skuptina
RS, a prijedlog za imenovanje
Komisije Narodnoj skuptini podnosi
predsjednik Republike, na osnovu
prethodno provedenog konkursa u
skladu sa zakonom:
-PREDSJEDNIK,
- ZAMJENIK PREDSJEDNIKA,
-TRI LANA.

Komisija za hartije od
vrijednosti
Mandat lanova Komisije traje pet
godina,
Uslovi :
- 10 godina radnog staa u toj
spremi, od ega 5 godina u oblasti
trita kapitala,
- ogovarajue struno znanje i lina
svojstva koja ga ine dostojnim za
obavljanje ove funkcije,

Komisija za hartije od
vrijednosti
lanovi Komisije i zaposleni u strunoj slubi
Komisije ne mogu:
- biti u meusobnom srodstvu ili braku,
- biti lica koja su kanjiva za djela koja su nespojiva
sa radom u Komisiji
- obavljati dunost u politikoj stranci i estvovati u
politikim aktivnostima koja su nespojiva sa radom
u Komisiji,
- posjedovati direktno ili indirektno 5% udjela u
kapitalu pravnih lica, kojima Komisija daje dozvolu
za obavljanje poslova,
- obavljati aktivnosti koje su u supotnosti sa
naelima zatite investitora ili samostalnosti rada
Komisije.

Komisija za hartije od
vrijednosti
lanovi Komisije se mogu imenovati samo uz
njihovu saglasnost,
NAIN RADA KOMISIJE
- Komisija odluuje u sjednicama, veinom
glasova, a lan Komisije ne moe biti suzdran
od glasanja,
- Registri koje vodi Komisija su javni,
- Komisija moe donositi stavove,miljenja i druge
oblike javnih saoptenja , kada je to potrebno
radi primjene i sprovoenja pojedinih odredaba
Zakona o tritu hartijama od vrijednosti i drugih
zakona koji regulu trite HVO,

Komisija za hartije od
vrijednosti
Finansiranje Komisije:
Komisija donosi Tarifu naknada, kojom
utvruje visinu naknada za poslove iz
svoje nadlenosti, na koju saglasnost
daje Vlada,
Sredstva za rad Komisije obezbeuju se
iz naknada koje se u skladu sa tarifom
naplauju za obavljanje poslova iz njene
nadlenosti, kao i drugih prihoda koje
Komisija ostvari svojim radom,

Komisija za hartije od
vrijednosti
NADLENOST KOMISIJE
- Donosi opte akte u sprovoenju Zakona
o tritu hartija od vrijednosi i drugih
zakona, kada je za to ovlaena zakonom,
- Prati i prouava stanje i kretanje na tritu
hartijama od vrijednosti i o tome
obavjetava Narodnu skuptinu RS,
- Daje i oduzima dozvole, odobrenja i
saglasnosti kada je za to ovlatena
Zakonom o tritu hartija od vrijednosti ,

Komisija za hartije od
vrijednosti
Kontrolie potivanje pravila uobiajene
trgovine i lojalne konkurencije u trgovini hvo,
Vri nadzor nad licima kojima daje dozvolu za
obavljanje poslova i emitentima hvo u
postupku emisije, te nalae mjere za
otklanjanje utvrenih nezakonitosti i
nepravilnosti,
-propisuje, organizuje i preduzima i nadgleda
mjere kojima osigurava efikasno funkcionisanje
trita hvo i zatitu interesa investitora,

Komisija za hartije od
vijednosti
Utvruje pravila trgovanja HVO,
Obustavlja emisiju i trgovanje pojedinim
HVO i preduzima druge mjere u sluaju
kada procjeni da su tim aktivnostima
ugroeni interesi investitora i javnosti,
Propisujeje opte i posebne uslove
poslovanja koje moraju ispunjavati
pravna lica kojima Komisija daje dozvolu
za obavljanje poslova ili djelatnosti,

Komisija za hartije od
vrijednosti
Propisuje obavezni sadraj informacija
koje moraju biti objavljene od strane
emitenata hvo javnom ponudom,
Propisuje obavezni sadraj informacija koje
se dostavljaju Komisiji ili javno objavljuju
od strane uesnika koji uestvuju u
trgovanju hvo,
Daje informacije i iri znanja o djelovanju
trita hvo,
Sarauje sa srodnim organizacijama u
inostranstvu,

Komisija za hartije od
vrijednosti
Vodi knjige i registre u skladu sa
Zakonom o tritu hartija od
vrijednosti,
Propisuje visinu naknade za obavljanje
poslova iz svoje nadlenosti,
Komisija, Agencija za bankarstvo RS,
Ministarstvo finansija RS, i organi
odgovorni za nadzor ostalih fin.
Insistucija u RS , meusobno sarauju i
razmjenjuju informacije,

Komisija za hartije od
vrijednosti
Nadzorni organi moraju se meusobno
obavjetavati o nepravilnostima i
nezakonitostima koje utvrde tokom
obavljanja nadzora , ako su ti nalazi bitni
za rad drugog organa,
OVlAENJA KOMISJE U PROVOENJU
POSTUPKA NADZORA
- Komisija obavlja nadzor analizom i uvidom u
finansijske i druge izvjetaje, poslovnu
dokumentaciju te ostale podatke i evidencije koje
su nadzirana lica obavezna voditi ili dostavljati
Komisiji,

Komisija za hartije od
vrijednosti
Komisija popisuje nain vrenja
nadzora, postupak izdavanja naloga i
preduzimanje mjera i rokova za
njihovo otklanjanje,
Obaveza uvanja slubene tajne i
posebna ogranienja, odnosi se na
sve zaposlene u Komisiji,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
Pravno lice sa javnim ovlatenjima za
poslove koji su odreeni Zakonom o
tritu hartija od vrijednosti,
KOJI SU TO POSLOVI?
-registracija i uvanje podataka o
hartijama od vrijednosti i njihovim
vlasnicima i svim transakcijama u
pogledu prenosa vlasnitva ili promjene
statusa od hartija od vrijednosti,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
-registracija i uvanje podataka o sticanju
vlasnitva i drugih prava iz hartija od
vrijednosti,
-upis i brisanje prava treih lica na hvo, kao i
upis i brisanje zabrane prava raspolaganja na
osnovu ugovora, sudskih odluka i odluka
nadlenih organa,
Otvaranje i voenje rauna emitenata,
voenje knjige akcionara, otvaranje i voenje
rauna vlasnika hartija od vrijednosti,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
- Izdavanje izvjetaja, potvrda i izvoda o
stanju na raunu, i promjenama na
raunima,
- Otvaranje i voenje rauna berzanskog
posrednika i drugim lanovima Registra,
- Obraun, poravnanje i prenos hartija od
vrijednosti na osnovu poslova sa
hartijama od vrijednosti zakljuenim na
berzi i drugom ureenom javnom tritu,

Centralni registar hartijama od

vrijednosti
Prenos hartija od vrijednosti na osnovu
ugovora, sudskih odluka i odluka drugih
nadlenih organa ,
U obavljanju poslova Registar primjenjuje
odredbe Zakona o upravnom postupku,
Na poslovanje Registra , izbor,
nadlenost i rad organa Registra i
donoenje optih akata, primjenjuju se
odgovarajue odredbe Zakona o
privrednim drutvima.

CENTRALNI REGISTAR HARTIJA

OD VRIJEDNOSTI
OSNIVANJE:
- KAO AKCIONARSKO DRUTVO,
- ZA OSNIVANJE JE POTREBNO DA IMA
OBEZBIJEEN MINIMALAN IZNOS OSNOVNOG
KAPITALA NAJMANJE 1.000.000 KM,
- ODGOVARAJUI POSLOVNI PROSTOR,
- OBEZBIJEENA KADROVSKA, TEHNIKA I
ORGANIZACIONA OSPOSOBLJENOST ZA
OBAVLJANJE POSLOVA REGISTRA,

CENTRALNI REGISTAR HARTIJA

OD VRIJEDNOSTI
OPTI AKTI REGISTRA SU:
- statut, pravilnici, cjenovnik i drugi
opti akti kojima se ureuje
poslovanje Registra,
- za opte akte je potrebna saglasnost
Komisije za hartije od vrijednosti,

Centralni registar hartija od

vrijednosti

ta se utvruje optim aktima Registra?

Nain i postupak registracije hvo,
Nain otvaranja rauna emitenata,
Prava i obaveze po osnovu lanstav,
Nain obrauna, poravnanja i
obezbjeenja ispunjenja obaveza,
nastalih na osnovu poslova sa hvo
zakljuenih na berzi i drugom ureenom
tritu,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
Nain voenja posebnih novanih rauna,
Nain upisa i brisanja prava treih lica na
hvo,
Nain prenosa hartija od vrijednosti na
osnovu ugovora, sudskih odluka i odluka
drugih nadlenih organa,
Nain obavljanja poslova depozitora
privatizaciono investicionih fondova,
Nain arhiviranja dokumentacije i uvanje
podataka u elektronskom obliku,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
Nain i postupak obavjetavanja
vlaasnika hvo, emitenata i lanova
Registra, kao i druge oblike uvida u
javnost rada Registra,
Visinu naknade za usluge koje
obavlja registar,

Centralni registar hvo

Organi Registra:
Skuptina
Upravni odbor
Nadzorni odbor
Direktor,

Centralni registar hartija od

vrijednosti

Ko moe biti lan Centralnog registra?

Banka,
Berzanski posrednik,
Berza,
Drugo ureeno javno trite,
Drutvo za upravljanje investicionim
fondovima,
Emitent hartija od vrijednosti,
Centralna banka BiH, strani berzanski
posrednik ako ima dozvolu Komisije.

Centralni registar dravnih

slubenika
Poslovanje registra
Ne smije se baviti trgovinom hvo za svoj
raun,davati savjete o hvo ili ulaganja u
hvo,
Ne smije davati miljenja o povoljnosti i
nepovoljnosti hupoprodaje hvo
Radi stratekog povezivanja sa drugim
registrom hvo, moe sticati akcije u
postupku povezivanja uz saglasnost
Komisije za hart. od vrijednosti

Centarlni registar hartija od

vrijednosti

U Registar se upisuju:
-hartije od vrijednosti,
Prava iz hartija od vrijednosti,
Prava treih lica na hvo,
Zabrane i ogranienja prenosa hvo,
RAUNI U REGISTRU:
- OTVARAJU SE I VODE RAUNI
VLASNIKA HVO,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
- Rauni emitenata
- Rauni za deponovanje hvo,
- Rauni lanova Registra i njihovih
klijenata,
- Kastodi rauni,
- Drugi rauni neophodni za obaljanje
poslova Registra, u skladu sa optim
aktima Registra,

Centralni regista hartija od

vrijenosti

Zato slue rauni?

- voenje stanja hvo,
Upisivanje i prenos prava iz hvo,
Upisivanje prava trih lica,
Upisivanje ogranienja prenosa i
zabrana raspolaganja,
Upisivanje drugih ogranienja i
zabrana u skladu sa zakonom

Centralni trgistar hartija od

vrijednosti
KO mogu biti lanovi u sistemu
obrauna i poravnanja?
-lanovi berze , lanovi drugog
ureenog tria i kastodi banke,
lanovi sistema obrauna i poravnanja
odgovorna su vlasnicima za tetu
nastalu davanjem nezakonitih i
netanih naloga na osnovu kojih su
zakljeni poslovi koji su predmet
obrauna i poravnanja

Centralni registar hartijaod

vrijednosti
Ukoliko lan obrauna i poravnanja ne
potuje pravila registra, zakone i opte
akte Registra , ili Komisije,Registar ga
moe privremeno ili trajno iskljuiti iz
lanstva sistema obrauna i poravnanja,
lan Registra odgovara vlasniku ,
odnosno drugom titularu prava na hvo
koje su predmet upisa u Registar, za
tetu prouzrokovanu proputanjem unosa
ili nepravilnim unosom naloga, prema
naelu pretpostavljene krivice,

Centarlni registar hartija od

vrijednosti
Nije odgovoran za tetu ako dokae da su
proputanja unosa ili nepravilnosti unosa
naloga, prouzrokovani postupcima
vlasnika , drugog titulara prava ili treeg
lica, koje nije bilo mogue predvidjeti,
sprjeiti ili izbjei,
Hartije od vrijednosti i novana sredstva
vlasnika i lanova REGISTRA NE ULAZE U
IMOVINU REGISTRA , U STEAJNU ILI
LIKVIDACIONU MASU I NE MOGU BITI
PREDMET IZVRENJA U POSTUPCIMA PROTIV
REGISTRA,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
Kako se vri obezbeenje ispunjenja
obaveza iz registra?
Registar je duan da formira fond radi
obezbjeenja ispunjenja obaveza po
osnovu poslova sa hvo zakljuenim na
berzi i drugom ureenom javnom
tritu,
Garantni fond ine uplate lanova koji
koriste usluge obarauna i poravnanja,

Centarlni registar hartija od

vrijednosti
Sredstva garantnog fonda koriste se za
ispunjenje obaveza lanova , ako svoje
obaveze ne izvre u rokovima utvrenim
optim aktima Registra,
Sredstva garantnog fonda ne mogu se
koristiti u druge svrhe , niti mogu biti predmet
izvrenja protiv lana, odnsono protiv
REGISTRA,
Nain uplate i upotrebe sredstava garantnog
fonda propisuje Registar optim aktom.

Centralni registar hartija od

vrijednosti
KAKO SE VRI PRENOS PRAVA IZ HVO U
REGISTRU?
Prenos prava iz hvo na osnovu poslova
zakljuenih na berzi i drugom ureenom javnom
tritu vri se na osnovu izvjetaja odjeljenja za
obraun i poravnanje u obliku i na nain koji
propisuje Registar,
Prenos hartija od vrijednosti i novca po osnovu
obrauna i poravnanja poslova obavljenih na
berzi i drugom ureenom tritu vri se
istovremeno po principu isporuka po plaanju

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Rok za prenos hartija od vrijednosti
ne moe biti dui od tri dana od dana
zakljuenja ugovora,
PRENOS PRAVA:
VRI SE NA OSNOVU AKTA NADLENOG
ORGANA U SKLADU SA PODACIMA IZ TOG
AKTA,
UPISIVANJE PODATAKA VRI REGISTAR PO
SLUBENOJ DUNOSTI ILI PO ZAHTJEVU
LICA KOJE IMA PRAVNI INTERES,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
Za tanost podataka upisanih u nalog
na osnovu podataka iz akta kojim se
vri prenos prava iz hvo, odgovoran je
Registar,
UPIS PRAVA TREIH LICA NA HVO
- VRI SE PO SLUBENOJ DUNOSTI ILI
PO NALOGU VLASNIKA HVO,
- NALOG ZA UPIS ZALONOG PRAVA NA
HVO, OBAVEZNO SADRI:

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
TA SADRI NALOG ZA UPIS
ZALONOG PRAVA NA HVO?
Podatke o zalonom poveriocu i
zalonom duniku,
Visinu i dospjelost potraivanja koje
se obezbjeuje zalonim pravom i
Podatke o hvo koje su predmet
zaloge,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
ta moe biti pravni osnov za upis
zalonog prava na HVO?
- ZAKON,
SUDSKA ODLUKA,
UGOVOR O ZALOGU HVO AKO SE
OBEZBJEUJE POTRAIVANJE IZ UGOVORA U
PRIVREDI.
NA HVO JEDNOG VLASNIKA NA KOJIMA JE U
REGISTRU VE UPISANO ZALONO PRAVO NE
MOE SE UPISATI I NOVO ZALONO PRAVO

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Na zalono pravo u smislu Zakona o
tritu hartija od vrijednosti
primjenjuje se odredbe Zakona o
obligacionim odnosima o zalogu na
pokretnim stvarima ,
Brisanje zalonog prava na hvo koje
je upisano u Registar vri se na
osnovu naloga zalonog poverioca ili
vlasnika hvo,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Uz nalog vlasnika HVO, prilae se
ovjerena izjava zalonog povjerioca
da dozvoljava brisanje zalonog
prava ili pravosnana sudska odluka
koja zamjenjuje takvu izjavu.

uvanje podataka iz
Registra
Registar je duan da informacioni sistem, i
podatke kojim raspolae zatiti od neovlaenog
koritenja, izmjena ili gubitaka,
Registar je duan da trajno uva dokumentaciju i
podatke upisane na elektronskim medijima,
Da obezbijedi sigurnost neprekidnog funkcionisanja
infor. sistema formiranjem sekundarne baze
podataka i sekundarnog raunarskog sistema, ime
se obezbjeuje kontinuitet njegovog rada u sluaju
poara, poplave ili drugih okolnosti koje remete
funkcionisanje,
,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Registar odgovara emitentu , vlasniku hvo za
tetu koja nastane zbog netanosti ili
gubitaka podataka neizvrenjem ili
nepravilnim izvrenjem naloga, i krenjem
drugih obaveza propisanih Zakonom o tritu
hartijama od vrijednosti, prema naelu
pretpostavljene odgovornosti,
Registar nije odgovara za tetu ako dokae
da su neizvrenje ili nepravilno izvrenje
naloga, kao i krenje drugih obaveza iz
njegove nadlenosti uzrokovani postupcima
emitenta, lana Registra ili treeg lica,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
AKTIMA REGISTRA MORAJU BITI ODREENA
LICA KOJA ODGOVARAJU ZA TANOST
PODATAKA I ISPRAVNOST POJEDINIH
POSTUPAKA U VEZI SA HVO I NJIHOVA
ODGOVORNOST,
KO VRI NADZOR NAD RADOM
REGISTRA?
- Komisija za hartije od vrijednosti,
- Moe da pregleda akte, poslovne
knjige i druge dokumente Registra,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Mjere Komisije
-Ako utvrdi nezakonitost ili nepravilnost u
radu Registra, Komisija rjeenjem daje
nalog za preduzimanje radnji koje
pridonose uspostavljanju zakonitosti i
usklaivanja rada sa zakonom i drugim
propisima,
- Rok za izvrenje rjeenja ne moe biti dui
od 60 dana , i obaveza Registra je da
dostavi dokaz o ispravljenoj nepravilnosti i
nezakonitosti.

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Kada se radi o nezakonitosti i nepravilnosti
kojom se ugroava funkcionisanje trita
kapitala u cjelini, poloaj pojedinih uesnika
na tritu kapitala ili postoji mogunost
nanoenja znaajnije tete, Komisija moe:
- ponititi transakcije zakljuen na berzi,
ureenom javnom tritu ili drugim
pravnim poslom, ako se utvrdi da su jedan
ili vie elemenata transakcije pogreni ili
ukazuju na manipulacije cjenom ili brojem
hvo,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
- moe obustaviti sve radnje prenosa
vlasnitva sa rauna vlasnika na raun
sticaoca kod Registra ako raspolae podacima
koji ukazuju na sumnju da su hvo steene na
nezakonit nain,
Naloiti izmjenu, dopunu ili obustaviti
primjenu odredbi optih akata berze, drugog
ureenog javnog trita, Registra, berzanskog
posrenika, i drugih uesnika kojima je
Komisija dala dozvolu za obavljanje poslova,

Centralni Registr hartija od

vrijednosti
Moe naloiti izradu novih optih akata
kada utvrdi da je to potrebno radi
obezbjeenja efikasnog funkcionisanja
trita kapitala i zatite uesnika,
Zabraniti berzanskom posredniku
upravljanje raunima hartija od
vrijednosti, ako utvrdi da je
raspolaganje suprotno uputsvima
vlasnika hvo,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Izrei opomenu i javnu opomenu
berzi, ureenom javnom
tritu,Registru, berzanskom
posredniku i drugim uesnicima
kojima Komisija daje dozvolu za
obavljanje poslova, kada utvrdi
uestalo krenje zakona i drugih
pravnih akata,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
AKO JE NIZVJESTAN NASTAVAK POSLOVANJA
NADZIRANOG LICA, KOMISIJA E RJEENJEM
NALOITI:

-zabranu obavljanja pojedinih poslova u

vezi sa poslovanjem hvo,
-Oduzimanje saglasnoti na imenovanje direktora,
lanova uprave i nadzornog odbora i davanje
naloga za imenovanje novih lica ,

- Oduzimanje dozvole za obavljanje

poslova sa hvo,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Kada Komisija moe oduzeti dozvolu za rad
Registra?
- KADA VIE NE ISPUNJAVA USLOVE PROPISANE ZAKONOM
ZA IZDAVANJE DOZVOLE, A IZVJESNO JE DA U DUEM
VREMENSKOM RAZDOBLJU NEE BITI U MOGUNOSTI DA
ISPUNI TE USLOVE,
-OBAVLJA POSLOVE ZA KOJE NIJE OVLATEN DOZVOLOM
KOMISIJE,
-UESTALO KRI ODREDBE ZAKONA,
NEPRIMJENJUJE, NEMA ILI POSTUPA U SUPROTNOSTI SA
ZAKONOM, DRUGIM PROPISIMA ILI OPTIM AKTIMA KOMISIJE I
SVOJIM AKTIMA,
NE OTKLONI UTVRENE NEZAKONITOSTI ILI NEPRAVILNOSTI
U ROKU UTVRENOM RJEENJEM KOMISIJE.

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Obavjetavanje javnosti:
- Registar je ovlaten da informie
javnost o registraciji hvo i podacima
koje je duan da objavljuje na osnovu
Zakona o tritu hartijama od
vrijednnosti, propisima Komisije i
optih akata Registra,
- Podaci iz knjige akcionara su javno
dostupni, osim matinog broja vlasnika
i broja vlasnikog rauna,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Registar je duan da spisak akcionara
emitenta hartije od vrijednosti uini
dostupnim javnosti na nain i pod
uslovima koje propie Komisija ,
Komisija ima pravo uvida u sve
podatke koji se vode u Registru, bez
ogranienja,
Pravosudni i upravni organi imaju
pravo uvida u podatke Registra u okviru
zakonskih ovlatenja,

Centralni Registar hartija od

vrijednosti
Svako lice koje dokae da ima pravni interes
ima pravo uvida u istoriju transakcije za
odreenu hartiju od vrijednosti,
Koga obavjetava Refgistar po slubenoj
dunosti?
U obimu i na nain kako je propisao
obavjetava:
-emitente hartija od vrijednosti o hvo
emitenata koje se vode u registru i
vlasnicima tih hartija,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
- vlasnike hvo o stanju i promjenama
na njihovom raunu hvo,
-lanove o bitnim podacima o
poslovima sa hvo koje su preduzeli
za svoj ili za raun klijenata,
duan je da Komisiji dostavlja
izvjetaje o radu u roku , na nain, i
sa sadrajem koje propisuje Komisija,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
emitent hvo duan je da obavijesti
Registar o svim promjenama
podataka koji se vode u Registru u
roku od sedam dana od dana
nastanka promjena, od dana upisa
promjene u sudski registar,

Centralni registar hartija od

vrijednosti
Obaveza uvanja poslovne tajne i posebna
ogranienja
Kao i za zaposlen u Komisiji za hartije od
vrijednosti,
Registar je duan najmanje jednom
godinje da informie zaposlene o njihovoj
obavezi uvanja poslovne tajne.
Registar je duan jednom mjeseno da
Komisiji podnese izvjetaj o sticanjima i
otuenjima hvo od strane lanova
upravnog, nadzornog odbora, direktota i
svih zaposlenih u Registru.

Centralni registar hartija od

vrijednosti
Zaposleni u Registru ne mogu biti
lanovi organa upravljanja ni zaposleni
kod berzanskog posrednika, odnosno
emitenta ije se hvo upisane u Registar.
U SLUAJU POKRETANJA STEAJNOG
POSTUPKA ILI PRESTANKA RADA
REGISTRA , KOMISIOJA JE OVLATENA
DA PREDUZME MJERE ZA BEZBJEDNOST
PODATAKA KOJI SE NALAZE U
REGISTRU,

BERZE
Trite hartija od vrijednosti
Organizovano trgovanje hartijama od
vrijednosti vri se na tritu,
Poslove povezivanja ponude i
potranje hartija od vrijednosti mogu
obavljati samo berze i drugo ureeno
javno trite,
Uslove pod koji se havo trguje na berzi
propisuje Komisija,

BERZA
OSNIVA SE I POSLUJE KAO
AKCIONARSKO DRUTVO,
NA OSNIVANJE, POSLOVANJE BERZE,
IZBOR, NADLENOST I RAD ORGANA
BERZE I DONOENJE OPTIH AKATA,
PRIMJENJUJU SE ODREDBE ZAKONA
KOJIM SE REGULIE OSNIVANJE I
POSLOVANJE AKCIONARSKOG
DRUTVA

BERZA
TA SU POSLOVI BERZE?
ORGANIZOVANJE POVEZIVANJA PONUDE I
TRANJE U PROMETU HVO,
DAVANJE INFORMACIJA O PONUDI I
TRANJI , TRINOJ CJENI, I OSTALIM
PODACIMA O HVO,
UTVRIVANJE I OBJAVLJIVANJE KURSNE
LISTE HVO,
DRUGI POSLOVI PROPISANI ZAKONOM.

BERZA
TA OBEZBEUJE BERZA?
DA SVI UESNICI U TRGOVINI NA BERZI
MOGU ISTOVREMENO, RAVNOPRAVNO POD
JEDNAKIM USLOVIMA DAVATI I PRIHVATATI
NALOGE ZA KUPOVINU I PRODAJU HVO,
SVI UESNICI U TRGOVINI NA BERZI IMAJU
U ISTOM TRENUTKU JEDNAK PRISTUP
INFORMACIJAMA O HVO KOJIMA SE TRGUJE
I DA SVI MOGU PRODAVATI, ODNOSNO
KUPOVATI HVO POD JEDNAKIM USLOVIMA,

BERZA
UESNICI NA BERZI SU BERZANSKI POSREDICI
(BROKERSKO-DILERSKA DRUTVA, BANKE
OVLATENE ZA BERZANSKO POSLOVANJE,)
PREMA POSLOVIMA SA HVO BERZE SE DIJELE:
-OPTE TRGUJE SE SVIM HVO,
SPECIJALIZOVANE-TRGUJE SE SAMO ODREENIM
HVO
U FIRMI BERZE OBAVEZNO SE NAVODI VRSTA I
OBLIK HVO ZA KOJE JE BERZA
SPECIJALIZOVANA,

Osnivanje berze
Berzu osniva najmanje pet berzanskih
posrednika za poslovanje sa hvo, tako
da broj lanova i akcionara berze ne
moe biti manji od pet,
lan berze ne mora da bude akcionar
berze,
KOJI SU USLOVI ZA OSNIVANJE BERZE?
- OBEZBIJEEN MINIMALAN IZNOS
OSNOVNOG KAPITALA , 1.000.000 KM,

BERZA
- OBEZBJEENA KADROVSKA, TEHNIKA I
ORGANIZACIONA OSPOSBLJENOST ZA
OBAVLJANJE BERZANSKE TRGOVINE,
ODNSONO DRUGIH POSLOVA KOJE BERZA
OBAVLJA,
- KOMISIJA DAJE DOZVOLU ZA OSNIVANJE
BERZE KADA UTVRDI DA SU ISPUNJENI
USLOVI ZA RAD BERZE ,
- BERZA STIE SVOJSTVO PRAVNOG LICA
UPISOM U SUDSKI REGISTAR

BERZA

OPTI AKTI BEZE;

-STATUT,
PRAVILA BERZE,
AKT O NAKNADAMA I DRUGI OPTI
AKTI KOJIMA SE UREUJE
POSLOVANJE BERZE,
NA OPTE AKTE BERZE KOMISIJA
DAJE SAGLASNOST,

BERZA
TA SE UTVRUJE OPTIM AKTIMA?
- PRISTUPNE LANARINE ZA LANOVE
BERZE,
GODINJE LANARINE ZA LANOVE BERZE,
NAKANADE ZA USLUGE KOJE BERZA PRUA
LANOVIMA I TREIM LICIMA,
DOPRINOSI LANOVA BERZE U FOND
SIGURNOSTI,
KAZNE ZA POVREDE BERZE,

BERZA

ORGANI BERZE.
SKUPINA,
UPRAVNI ODBOR,
NADZORNI ODBOR,
DIREKTOR.