FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

SEMINARSKI RAD
IZ PREDMETA POSLOVNA INFORMATIKA
NAZIV SEMINARSKOG RADA: "PROGRAMSKI JEZICI"

Student:
Dragana ajin
Broj indeksa: 26/05

Mentor:
dr Mladen Radivojevi
Ocjena:

5 6 7 8 9 10

Banja Luka, 17. 11. 2005.

0

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

PROGRAMSKI JEZICI
Dragana ajin, broj indeksa: 26/05
FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE
Jovana Duia 23a
Saetak:U ovo seminarskom radu obradjena je tema programskih jezika poevi od naina pisanja, simbola kao i
primjera,Fortrana, Pascal-a i Basic-a,kao i razrada i ciklina strukturra.
KLJUNE RIJEI: (PORTRAN, PASCAL, BASIC,IF THEN ELSE, WHILE PETLJA).

1. Programski jezici
Pojam jezika
Jezik je sredstvo za komunikaciju izmeu najmanje dva korisnika.
Programski jezik je sredstvo kojim korisnik saobraa sa raunarom sluei se preciznim naredbama. Takav
jezik mora biti kompromis izmeu onoga to je prepoznatljivo raunaru,a s' druge strane razumljivo i ovjeku.
Od pedesetih godina pojavilo se nekoliko stotina programskih jezika. U knjizi:Programming Languages
History and Fundamentals,objavljenoj za raunarske pojmove davne 1969.god. nabrojano je 120 poznatijih jezika.
Ipak , veina programera koristi se samo jednim ili dvama programskih jezika. Najee su to :

1.Fortran,
2.Pascal i
3.Basic.
Za svaki od njih moglo bi se nai dosta mana i kritika,ali su ovi jezici u poreenju sa stotinama drugih
uspjeniji jer su se nametnuli irokom krugu programera.
Kada postoji mogunost izbora izmedu vie programskih jezika, programer je taj koji odluuje da li e
neki programski jezik zaivjeti.Postoje mnogi razlozi zbog kojih programeri daju prednost nekom programskom
jeziku u odnosu na druge. Ovdje su navedeni neki od njih:

jasnoa,jednostavnost i jednoznanost koncepcije jezika; programski jezik bi trebalo da prui korisniku

jasan,jednostavan i jednoznaan skup primitive za razvoj algoritma koji doprinosi rjeavanju problema,

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

sintaksa programskog jezika utie na lakou kojom program moze biti napisan,testiran i kasnije eventualno
modificiran;pri tome se najvei zahtjevi svakako postavljaju na razumljivost programa,
programski jezik bi trebalo da posjeduje odgovarajue strukture podataka,skup unaprijed definiranih
operacija te kontrolnih struktura kako bi se korisniku omoguilo da postojee algoritme to lake pretvori u
niz odredbi programa.Jezici koji su namjenjeni odreenim primjenama mogu znatno pojednostaviti pisanje
programa u tom podruju( Fortran za matematike funkcije i tako dalje).

Na razvoj dananjih programskih jezika uticalo je prije svega sledee:

Raunari su se od malih,sporih i skupih sistema pedesetih godina razvili do dananjih superraunara i
mikroraunara.
Podruje primjene raunara proirilo se od kritinih vojnih,naunih i poslovnih aplikacija sve do igara
i kunih raunara.
Promjenila su se i shvatanja o metodama za stvaranje sloenih programskih konstrukcija koje bi
trebalo da uspjeno odgovore sve kompliciranijim zahtjevima primjene.
U poslednje vrijeme posebna paznja posveuje se standardizaciji programskih jezika kako bi se
omoguila njihova laka primjena na raunarima razliitog tipa.

Korisniki programi,njihova raspoloivost i mogunost upotrebe su najvee bogastvo odreenog tipa

raunara.Uzalud su najbolje hardverske karekteristike i moni sistemski programi ako za neki raunar ne postoji
bogata biblioteka korisnikih programa za najrazliitija podruja primjene.
Osim standardnih jezika korisnicima se nude i programski paketi za posebne namjene koji omoguavaju
primjenu raunara kao ekspertnog sistema npr. za:projektiranje,proraune i kalkulacije,crtanje sloenih krivih,
obradu teksta,baze podataka itd.
Znai, programski jezici uz jo neke dodatke su standardni alat profesionalaca u podruju softvera.

2. Fortran
Jolin Backus je sa svojim timom programera stvorio prvi moderni u Fortran-jeziku sainjena je od niza simbola i
elementarnih konstrkcija i to su: naredbe,
potprogrami i
raunarski jezik Fortran(Formila Translating system prevodilac formula). Program napisan u Fortran-u je
mjeavina engleskog jezika i algebre. Fortran 1 nastao je 1956. god. da bi poboljana verzija Fortran 2 u periodu
1958. i 1963. bila implementirana na veem broju raunara. Nakon Fortran 3 1962. se pojavio i Fortran 4 koji je
dosada najpoznatija verzija Fortrana. Te god. je Ameriko drutvo za standardizaciju osnovalo Komitet za
definiranje standardne verzije Fortrana. Postojea standardna verzija je Fortran 77 poznat i kao i Ansi Fortran.
Medutim,Fortran je ustvari vjetaki jezik,koji se definise nad izabranim skupom simbola pri emu je simbol
osnovna nedjeljiva jedinica jezika. Skup simbola je izabran tako da odgovara uobiajnim tipografskim simbolima.

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

Elementarna konstrukcija u Fortranu sainjena je od niza simbola i ima odredeno znaenje,a to su:
konstante,
promenljive,
nizovi i
izrazi.
Sloena konstrukcija,
Naredbe Fortran-jezika se dijele na:izvrne i opisne. Izvrne naredbe odreuju koja operacija treba da se
izvri i nad kojim podacima,da se prema tome one predstavljaju akciju koju raunar treba da sprovede.Opisne
naredbe pruaju sve dodatne informacije potrebne za izvrne naredbe,koje se odnose na to kako treba izvriti
odredenu akciju,ili daju informacije o programu u cijelini,sto omoguuje lakse prevoenje programa sa Fortranjezika na mainski jezik.

2.1. Nain pisanja programa

Sve naredbe Fortran-programa moraju biti prenijete na kartice da bi program bio unjet u raunar.
Naredbe se piu odozgo nadolje onim redom kako se izvravaju u programu. U okviru naredbe moe se
nalaziti proizvoljan broj simbola blanko. Ovo omoguuje pregledno pisanje naredbe,a ne mijenja njeno znaenje.

Radi preglednog sprovoenja pravila o pisanju programa,pogodno je pisati Fortran-program u formularima

oblika prikazanog na slici 2.1.

OBILJEJE
2 3 4 5

NAREDBE

72

IDENTIFIKACIJA
73...80

sl. 2.1.

2.2. Simboli Fortran-jezika

Skup simbola Fortran-jezika sastavljen je od:
-velikih slova engleske azbuke,
-cifara dekadnog brojnog sistema,

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

-loginih konstanti,
-znakova za artimetike operacije,
-znakova za operacije poreenja,
-znakova za logine operacije,
-specijalnih znakova i
-slubenih rijei.
Slubene rijei su engleske rijei koje se u Fortran-jeziku koriste kao simboli. To znai da se te rijei mogu
pisati samo u obliku datom u tabeli 2.2. U tabeli je dat oblik pisanja slubene rijei u Fortran-jeziku, dat je i prevod
na srpski jezik radi lakeg korienja za one itaoce koji ne poznaju engleski jezik. Takoe je u tabeli dat i izgovor
rijei,zapisan u fonetskoj transkripciji.

Red
br.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.

Slubena rije
ASSIGN
BLOCK DATA
CALL
COMMON
COMPLEX
CONTINUE
DATA
DIMENSION
DO
DOUBLE PRECISION
EQVIVALENCE
EXTERNAL
FORMAT
FUNKTION

15.
16.
17.
18.

GO TO
IF
INTEGER
LOGIKAL

19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.

PAUSE
READ
REAL
RETURN
STOP
SUBROUTINE
WRITE

znaenje
dodijeli
paket podataka
pozovi
zajedniki
kompleksan
nastavi
podaci
dimenzija
izvri
dvostruka tanost
odgovarajui
spoljanji
raspored
funkcija

prei na
ako
cio broj
logiki
pauza
itaj
realan
povratak
zaustavi
potprogram
pii
Tabela 2.2.

ita se
asain
block deite
kol
kaman
kampleks
kantinju:
deita
dimenan
du:
d^bl presien
Ikwivalans
iksta:nal
fo:rmat
f^nkan

gou to
if
intida
lodikal
pa:z
ri:d
rial
rita:n
stop
s^bru:ti:n
Rait

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

3. PASCAL
Nikolaus Wirth i Tony Hoare obezbjedili su mjesto u istoriji raunarstva. Sredinom ezdesetih godina ovi
profesori bili su obeshrabljeni pokusajima da studente naue programskim jezicima kao to su FORTRAN i
COBAL. Uvidjeli su da su ti jezici teki za uenje i programiranje. To je podstaklo Wirtha da zapone sa stvaranjem
novog jezika koji bi se lako uio a poticao bi stvaraoca na sistematian pristup programiranju. Jezik je nazvao Pascal
u ast francuskog filozofa i marematiara Blaisca Pascala koji je konstruisao jedan od prvih raunara.
Pascal je pokuaj ujedinjenja najboljih osobina Algola i Basica. U Pascalu treba najprije deklarirati sve ono
to e se u programu pojaviti (varijable, konstante, potprogrami, funkcije,) ne postupno, tokom programa kao u
Basicu ve na poetku a dok se program vrti obavlja se mnotvo provjera varijabli.

3.1.

Struktura i elementi programa u Pascalu

Struktura PASCAL programa je ovakva:

program.
.
. deklaracije
.
begin

postupak
....

program niz ( output );

var A,I : integer ;

begin
A:=1;
I:=0;
repeat
A:=3*A;
I:=1+I;
end.
until A>10000;
write (A,I)
end.
Razlike izmeu algoritama i Pascala su sasvim sitne i to samo u zapisu. Npr. u algoritmu je A1 a u
programu A:=1;
1) Obe naredbe znae isto. U Pascalu se pie := umjesto . Izmeu
zavretka jednog iskaza i poetka sledeeg iskaza u Pascalu se stavlja znak
;.
2)Petlja u algoritmu se pie kao
Ponavljaj
neto
sve dok ne bude ispunjen dati uslov
Prevod ovoga na Pascalu je jednoznaan,samo sto se koristi englaske rijei repeat i until repeat

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

3) Naredbi
Napii A : I
u Pascalu odgovara
write (A,I)
4) Za razliku od algoritma na poetku programa ime se daje tako to se napie:
program niz (output)
5) A i I su promjenljive. Sve promjenljive koje uestvuju u Pascal-programu moraju se na poetku
programa najaviti, ili kako se obino kae deklarisati . U ovom sluaju bi bila
var A,I : integer
rjeca var je skraenica od engleske rijei variables ( promjenljive)
6) Iza deklaracije se navodi opis samog postupka. On direktno odgovara algoritmu. Postupak poinje sa
begin a zavrava se end. Na kraju programa je taka.

3.2. Primjeri Pascal-programa

3.3. Linijska struktura
3.3. Ispisati poruku ZDRAVO na ekranu
Opis rjeenja: Tekst koji treba ispisati na ekranu je unaprijed poznat. Zato se koristi samo naredba izlaza.
Ovo je najjednostavniji oblik linijske strukture,ima samo izlaz. Tekst u naredbi ispisa se mora odvojiti sa
delimiterima (za poetak i kraj teksta)-jednostrukim navodnicima.
Opis problema: Listing programa u Pascal-u mora se poeti sa naredbom Program, koja oznaava
poetak programa. Iza naredbe Program se mora nevesti ime programa (npr. Ispis). Programski blok poinje
naredbom begin, a zavrava sa end.
Ispis se izvodi naredbom writeln.

Tekstualni algoritam
1. Ispisati " ZDRAVO"

Listing programa
PROGRAM PP 3-3
BEGIN
WRITELN ( ZDRAVO)
READLN;
END.

Ekran
ZDRAVO

Tabela 3.3. Ispis poruke

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

3.4. Napisati program za izraunavanje kvadrata upisanog broja.

Opis rjeenja: Prvo se upisuje vrijednost broja ( ulaz) . Izraunavanje kvadrata upisanog broja moe biti i
mnoenje broja sa samim brojem (x*x). Na kraju se izvodi ispis.
Opis problema: Na poetku programa se nalaze naredbe za deklarisanje tipa varijabli ( dio VAR ). Zatim
se upisuje vrijednost varijable x. Obrada se izvodi sa y:= x*x. Ispis vrijednosti je na kraju.

Tekstualni algoritam

Listing programa
PROGRAM PP 3-4
VAR
X,Y : Real;
BEGIN
WRITE ( Broj ) ;
READLN (X) ;
Y : =X * X ;
WRITELN ( X = ,
X, Y = ; Y) ;
READLN ;
END.

1. Upisati X
2. Izraunati Y
3. Ispisati X : Y

Ekran

Broj 3
X = 3.000000 E + 00 Y
= 9.000000 E + 00

Tabela 3.4. Izraunavanje

3.5. Razgranata struktura

3.5. Sa tastature upisati broj . Ako je vei od nule napisati " BROJ JE POZITIVAN" .
Opis rjeenja: Sa tastature se upisuje vrijednost varijable a . Zatim se sa logikim izrazom a>0 u naredbi
IF izvodi poreenje da li je upisana vrijednost pozitivna. Ako je logiki izraz istisnut na ekranu se ispisuje
"POZITIVAN" , inae za ostale sluajeve nema ispisa.
Opis programa: Poslije upisa vrijednosti broja a ( Readln (a) ) izvodi se provjera vrijednosti varijable a
( da li je POZITIVAN ). Provjera se izvodi sa logikim izrazom a>0 u naredbi IF. Naredba IF se sastoji od logikog
izraza i obrade. Logiki izraz ( a>0 ) je istinit kad je upisana vrijednost sa tastature pozitivna. Za ove vrijednosti na
ekranu ce se ispisati POZITIVAN. Inae ( za ostale sluajeve ) nema ispisa.

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

Tekstualni algoritam

1. Upis vrijednosti
varijable a
2. Ako je broj vei od nule
tada, ispii POZITIVAN

Listing programa
PROGRAM P 3-5
VAR
a : Real ;
BEGIN
WRITE ( vas broj ) ;
READLN ( a ) ;
IF

Ekran

Va broj 3

a >0 THEN
POZITIVAN

WRITELN ( POZITIVAN ) ;
READLN ;
END.
Tabela 3.5. Pozitivan

3.6. IF THEN ELSE

3.6. Sa tastature upisati broj i izraunati njegovu recipronu vrijednost (y=1/x ) ; ispisati je:
Opis rjeenja: Reciprona vrijednost broja je 1 podijeljen sa upisanim brojem. Meutim u sluaju da je
upisani broj jednak nuli trebalo bi se dijeliti sa nulom, a dijeljenje je nemogue. Proizilazi da u odnosu na vrijednost
upisnog broja postoje dvije akcije ( obrade ). Izbor se izvodi na osnovu loginog izraza n=0, koritenjem razgranate
strukture tipa IF THEN ELSE. Za vrijednost n< >0 izraunava se reciprona vrijednost ( dio iza THEN ), dok se za
n=0 ispisuje da je dijeljenje nemogue.
Opis programa: Logiki izraz za provjeru da li je upisani broj jednak nuli je (n=0). Ako je logiki izraz
istinit tada se ispisuje " Djeljenje sa nulom je nemogue" . Inae se ispisuje " Reciprona vrijednost je " kao i "
Izraunata reciprona vrijednost " .

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

Tekstualni algoritam

1. Upisati vrijednost
broja n .
2. Ako je n=0
2.1. Ispii
Dijeljenje sa nulom
inae
2.2. Izraunaj i ispii
recipronu vrijednost
(1/n)

Listing programa
PROGRAM PP 3-6
VAR
n : Real ;
BEGIN
WRITE ( va broj ) ;
READLN ( n ) ;
IF n =0 THEN
WRITELN ( Dijeljenje
sa nulom )

Ekran

Va broj 0
Dijeljenje sa
nulom je
nemogue

ELSE
WRITELN ( Reciprona
Vrijednost je , 1/n ) ;

READLN;
END.
Tabela 3.6. Izraunati recipronu vrijednost broja

3.7. Ciklina struktura

3.7. Ispis prvih n prirodnih brojeva FOR petljom.
Opis rjeenja: Izvoenje programa poinje uitavanjem vrijednosti n do koje se izvodi ispis. FOR petlja
omoguuje promjernu vrijednosti kontrolne varijable od poetne do krajnje vrijednosti. Kontrolna varijabla za ovaj
zadatak je i . Poetna vrijednost je 1, a krajnja n. Vrijednost varijable i se ispisuje na ekran pri svakom prolazu kroz
petlju.
Opis programa: Po uitavanju broja do kojeg se izvodi ispis prelazi se na FOR naredbu. Ova naredba
postavlja vrijednost kontrolne varijable i u jedinicu. Ispis vrijednosti varijable i je u slijedeoj naredbi. Poslije ispisa
raunar prenosi izvoenje programa na naredbu FOR koja uveava vrijednost kontrolne varijable i te je poredi sa
krajnjom vrijednou. Budui da nije postignuta krajnja vrijednost ispisuje se vrijednost varijable i ( sad je to 2) .
Petlja se ponavlja sve dok kontrolna varijabla ne primi vrijednost veu od krajnje vrijednosti.
Naredba FOR sadri jednu naredbu,ako treba izvesti vise od jedne naredbe u FOR petlji te se naredbe svode na
jednu koritenjem naredbi BEGIN i END.

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

Tekstualni algoritam

1. Upisati do broja (n)

2. Postaviti poetnu vrijednost
(i= 1)
3. Dok je i<=n radi
3.1. ispisati vrijednost i
3.2. uveati i
3.3. idi na 3.

Listing programa
PROGRAM PP 3-7
VAR
i,n : Integer ;
BEGIN
WRITE ( Do broja
) ;
READLN (n ) ;

Ekran

Do broja 3

FOR i : =1 T 0 n
Do
WRITELN ( i = ,
i=1 i=2 i=3
i);
READLN ;
END.
Tabela 3.7. Ispis prvih n prirodnih bojeva sa FOR petljom

3.8. WHILE petlja

3.8. Nai proizvod prirodnih brojeva u intervalu od k do n, sa WHILE petljom.
Opis rjeenja: Poetna vrijednost proizvoda je jedan ( p=1 ), jer je to jedinini element za operacije
mnoenja. Izraunavanje proizvoda se izvodi izrazom p=p*i . Prvo se izraunava proizvod p*i i ovaj proizvod se
zatim pridruuje varijabli p.
Opis programa: Postupak upisa granica intervala (k,n) se ponavlja sve dok k ne bude manje od n . Poetna
vrijednost proizvoda p: =1 kontrolna varijabla je k. Logiki izraz i < =n u naredbi WHILE regulie ponavljanje
petlje sve dok je logiki izraz istinit. Prva naredba u petlji je formiranje proizvoda (p:=p*i ). Raunar prvo
izraunava desni dio izraza (p*i). Izraunati proizvod se pridruuje varijbli p. Slijedi uveanje kontrolne varijable i
(i:=i+1). Ispis izraunatog proizvoda je na kraju.

10

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

Tekstualni algoritam

1. Upis granica
intervala
2. Ako su pogrene
granice (k>n) , idi na 1
3. Postavi poetne
vrijednosti (p=1: i=k)
4. Dok je i < = n radi
4.1. formirati proizvod
4.2. uveati i za 1
5. Ispisati izraunati
proizvod

Listing programa
PROGRAM PP 3-8
VAR
i,k ,n,p; Integer ;
BEGIN
REPEAT
WRITE ( Granice ) ;
READLN ( k,n ) ;

Ekran

Granice 25

UNTIL k<n ;
i: =k;
p: =1;
WHILE i < = n Do
BEGIN
p: = p*i ;
i : = i+1 ;
END.
WRITELN (od, k,
do , n , proizvod
prirodnih brojeva
je , p ) ;
READLN;
END.
Tabela 3.8. Proizvod

od 2 do 5
proizvod
prirodnih
brojeva je 120

4. BASIC
Programski jezik Basic razvili su davne 1963. godine dvojica profesora Dortmouth College-a: John
Kemeng i Thomas Kurtz. I od tada je on jedan od najee korienih viih programskih jezika. Lak je za uenje i
upotrebu. Mogunosti njegove praktine primjene su velike. Zbog toga se koristi u najraznovrsnijim oblastima: od
uenja programiranja do poslovne i naune primjene.
U novije vrijeme dolo je do pojave vie verzija BASIC-a. I pored toga to su verzije nastale od razliitih
proizvoaa slinost meu njima je tolika da korisnik koji poznaje jednu verziju moze lako koristiti i ostale.
Osnovna verzija BASIC-a, koja je inae najea u upotrbi, je BASICA firme Microsoft. Meutim, pred
nama je verzija 6 Visual BASIC-a. Ona nam donosi mogunost izrade dva nova tip Internet/internet aplikacija,
znatno olakan i poboljan rad sa bazama podataka i niz sitnijih novina.

11

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

Tipovi podataka umnogome odreuju konkretnu realizaciju potrebnog algoritma u eljenom programskom
jeziku. Visual BASIC se slui svim standardnim tipovima podataka u tabeli 4.1. je dat pregled svih promjenljivih
sa karekteristinim za implicitne deklaracije i preporuenim prefiksima imena.

Tip podataka
Boolean
Byte
Integer
Long
Single
Double
Currenaj
String
Varijant
Date
Object
User-defined type

karak. znak
%
&
!
#
@
$

opis i veliina
True ili False, 2 bajta
0-255,1 bajt
Celebrojna vrijednost, 2 bajta
Celebrojna vrijednost, 4 bajta
Realni broj, 4 bajta
Realni broj, 8 bajta
15 cifara + 4decimale, 8bajtova
Niz karaktera,bajt po karakteru
Default tip, proizvoljan sadraj
16 bajtova+bajt po karakteru
1.01.100. do 30.12.9999.,
8 bajtova
Bilo koji objekat, 4 bajta
Korisniki definisan tip

Prefiks imena
Bln
byt
int
lng
sng
dbl
cur
str
vnt
dtm
obj
udt

4.2.

Naini rada
Poslije startovanja BASIC-a na ekranu se pojavljuje odzivni znak OK. Tada se raunar nalazi u direktnom
nainu rada i oekuje primanje komandi. Dalji rad je mogu na jedan od dva nacina: direktni nain rada i
programski nain rada.
Direktni nain rada se odlikuje direktnim zadavanjem naredbi i njuhovim izvravanjem odmah poslije
pritiska tastera ENTER. Zbog toga se ovaj nain rada jo naziva i komandnim nainom rada.

12

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

Primjer: OK
PRINT " Ovo je samo poetak "
Mogue je i izvravanje vie naredbi, ali je ih je tada prilikom zadavanja potrebno odvojiti dvotakom.
Primjer: OK
PRINT " Korak naprijed " : PRINT 2*32 : PRINT 2^12
Rezultat svake naredbe bie prikazan u novom redu.
Korak naprijed
64
4096
OK

U programskom nainu rada prvo se pristupa pisanju programa, a potom njegovom izvravanju naredbom
RUN.
Program se sastoji od niza programskih linija. Svaka linija poinje brojem iz opsega od 1 do 65529. Taj
broj se naziva brojem programske linije i on odreuje mjesto programske linije u programu kao i redosljed
izvravanja. Programska linija se formira na taj nain sto se prvo napie broj programske linije, a zatim naredbe u
njoj. Linija se obavezno zavrava pritiskom na taster ENTER ime se ona smjeta u memoriju raunara.
Primjer:

10 x=2

25 PRINT x* y:z=x+y

30 PRINT z

20 y=4

Zatim se pritisne funkciski taster F1 ( LIST ) i ENTER, a potom taster F2 (RUN). Pritiskom na taster F1 , a zatim na
taster ENTER prikazae se unijete programske linije ( tzv. listing programa ). Pritiskom na taster F2 izvrice se
BASIC komanda RUN to e startovati izvravanje programa. Po izvravanju programa, on je i dalje u memoriji i
moe se modifikovati, snimiti ili ponovo startovati.

13

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

ZAKLJUAK
Uporedno sa smjenom tehnolokih generacija elektronskih racunara, razvijali su se i programski jezici, kao
naini komunikacije izmeu ovjeka i maine. Do sada su razvijene etiri generacije a uveliko se radi i na razvoju
pete.
Neophodno je naomenuti da iako popstoji odreena prividna slinost dogaanja u sveri hadvera i oftvera,
nikako ne treba striktno povezivati odreenu tehnoloku generaciju raunara sa generacijom programskih jezika,
koja je oznaena formalno jednakim rednim brojem.

14

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

LITERATURA:
1. Raunari i programiranje- Milan Kukrika
Prvo izdanje
" Glas " , Banja Luka, 1989.
2. Fortran 4 Nedeljko Parezanovi
XVI izdanje
" Nauna knjiga " , Beograd, 1989.
3. Raunarstvo s programskim jezikom PASCAL
Ivan Bratko i Vladislav Rajkovi
Drugo izdanje
" Nolit " , Beograd, 1989.
4. Visual Basic Ivan Sekuli
" PC PRESS " , Beograd, 1998.

15

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

SADRAJ:

1. Programski jezici.........................................................................................................................1
Pojam jezika................................................................................................................................1
1.Fortran,......................................................................................................................................1
2.Pascal i......................................................................................................................................1
3.Basic.........................................................................................................................................1
2. Fortran.........................................................................................................................................2
2.1. Nain pisanja programa............................................................................................................3
2.2. Simboli Fortran-jezika..............................................................................................................3
3. PASCAL....................................................................................................................................5
3.1. Struktura i elementi programa u Pascalu..........................................................................5
3.2. Primjeri Pascal-programa.....................................................................................................6
3.3. Linijska struktura..................................................................................................................6
3.5. Razgranata struktura............................................................................................................7
3.6. IF THEN ELSE.........................................................................................................................8
3.7. Ciklina struktura......................................................................................................................9
3.8. WHILE petlja.........................................................................................................................10
4. BASIC.......................................................................................................................................11

16