Henryk Gasiul

TEO~JE EHO(]Jr , HOTYWA(]Jf <%>

rozwaznnia psyeholcgicznc

wydownicrwo

UniWC'rsyh!tlL KMdynnln Stefana Wyszynskll:go W::.rSZOWIl 200J

\!Jojl~'I.3. K. (1994',. o.~O"(I i czvn omz rime ,.Irl{i{rr WIO'(lpel/O.I!}(;';IJC. Lublin. TN KUL.

Wolman B. B. [red.) (1.96:5>. i'/(mdlwok I{( r/iWl"ClI psyd'iJ/'J}!,.'" Nt\' Y.ork.

McGraw- Hill Book Company.

\V(HJdw'orlh R. S.. bechan, M. R. (lCJ6·n. C"I/I~·."portlly gfwoJ.s o/JHyciruloS!.)-.

Ne~\' York. The Ronald press Comp'wy.

\\'l1odwot1h R. S.. Schlosberg. 1-1, (1966), P.~ydf(}lq¥Ja ~.k..f"~'I"\·"W"WI"r1-

W3C"S1.BWa• PWN. 1. L

Wur1ntal1 C. 0 .. Loftus. E. f. (198S).I'i.l·(;l!t,hJXI·. N~" YtlfL:. Alfred "- KI\opf. Youn£. P. T. (1963), 1\'/(~~II'{lti{m amI i.'mil/rfill. A .\lll'l'L·) of Jhl." dd"'·IIJllr.ml.~ of hlln"m lIud O}W,wr 11'llr\"l·~V. Nev, YOlk t.oudcu. Jolm Wiley & ::iOIlS. h,c. youn£. P. T. lI97J). Ft."t'lin~ {JI1(/ el1mflQIF, \\" lIamllmuk (jfG~'''''H11 ps,,,dloln~:,1'. red. B. 9. \\I'ohnllll, E~~£,IC'\\Q(;d ClilT:i. N~w JCfS~V. Prcnlic('·I·b~1. Inc. ..

,,149·171, '

Zaborowski Z. t II1}S6~, P.".1'l~11IJV"1.rjlt'(.·:m· IJmbr~'my .~fJnrll'rl!d{'w'~.kr i r01n/(.Ijei.

WarS:i',aw<J. PWN.

Z:J.oo-rol,\'s:ki Z. {19&9}. ".\:1'd1t'}.~ppl(Jc=.m~ t.mM~m~' ~(rfnO_~l~'imt(mloiC'j'

WorSza'''''''. PWN.

Zaborowski Z. (1998} .. ~1L·wdrmUJ,~C- i X~tllw'''uiatil1mrrH: r:/owrek'l, Wi.lrs7.a~':'I,

ENETEli\,

Zagrod2.k3 J (1997). }\Ieumfi;jolog;c=m: IIJi:l.'trtmi:m.,· =rrc/J(lW(lINO (wux:jrln(lhlcgn• w: .U6:::g (I ~o.dll)\l·{Jljj('- praca zbicrowa. Io:d. T G6rt.ka, A. Grabowska. J. Zagrodzka. warsznwa. WN pWN. s. 359-317.

Zajonc R. B. (19S0). F!!eling cmd Illill/;;;II£.. Prcfi'n·",.'i·.\· Ijl!~·d 11U j,Y':I'l·j/CI.1$ . .. American Psychologisf'. \'01. 35_ I~r~. S. 151.lh.

Zajone R. B .. MarkuS, A. (1981). A,.q" .. -tivc omi '(Jgllilj\,t'ltlcwr.~ ,II pnierC!"ce$,

"Journal o(Consumer Research". v 'ot 9_ 5_ 123-\3\

Zajonc R, B .. Murphy. S. T., Inglehar1. M. t ](89). Fl'e/i,'g (1J1~f(ld(l' ef/'r~"ce-' ,.,plkuliO", of the ,"0",,10' IMm',.. -1 "","iu .. , "P'l,ho1og".1 R,,·,·W , 96,

5.19~16,

(I '99 I), Ps)'cholvgia :ad".n,.(/li C',J/rm,.'"dt Wm·s'lO\,a. pWN, , ,.

(1098). ad :(I\l'iid do :t'm.r~l·. 5p~"I!("=II{I l'~.rdl"hlgi(} Jilnpor/ ..... yc War51.awa. Wyda'wnict\\'O AkJ.demlckie .. Zak" .

. PS)"CllOtclgiu r :y[j,:. \\· .... Sl3WiI. rWN. Seluut;(m .i~'l!k'''~ (IUri ti.lk lokwg. w: EmufiollJ

'1'I)iCh<'p",ho,fQ!{II' red. C _ E. Izard. Nc\~ Vor\.; and

ISBN ~3-70i2-2j"-;

~1.r""'1~w..

\\.ilnoom" .... ll '''',(1).,,,,,, "' .• "j'n~ ~~I.uu w~}"''''~I($'' l~'."~ \\:t\/,m~ ... 1 Oi'''JJ\):I~. ,~I rl. S'H<)..H "''''.Il ... m .. JlI""·~ .... JJ,,,,~'I''J11 ~'I'.IL...-llLri

a_.I11 ............... ""

l;<".

,...., 'J"'-lon.WIJ·"'~OI'tll-""I.!,.IJ","",IR<:l.13111C"~.II:i"J"""'d 1>1 ~~I!;> ''''IIIQJ ~.,~", \\'oJ,T~I:.I"~

III b.JlJ·!!I'I.~!.I<' Ill.O~ •• ",.:U)-J7.lJ;.:j;jJ-I'l'i"

SPIS TR£i;CI

17

ROZOZli\L!

CZYM S':\ E~\1OCJI! - U POD TAW O~RESU:N',\ r·RZ.f.OMIOT~ ROZWAlMJ

•..• :!I " .. !:j

Lproblvm ro;l;11111iC:l1i~ [KI;'ici{lr;;lIm.;ji ••••••••••••••••••. 1. Ernccjc jekc ... j~wi.'!.;a u charakterze mtcr.'LkcyjnYI1l ... ..

ROlOZIi-\L II

ZftOiNICO\I;,.j,\N1E E~10CJIIIC~1 WL/dclWOSCI

I, K:!I1I!:gOfi~ c:r..y ' ...... rninry ('r\"Io~ji .•.

2.l!mocjt perwotnc i wtbrru.": ', •.

J. WIJStiwMl"i emceji

·1, Zasady ps.y\!hulogii emccji

S. Pedsrewowc kmcllmi~' i pOl..io11l>' :Ul3Ii1.Y emocji

)2

..31 ." 49

R.OlDZIAL III

PREDYSPOZVCJE I PROCESY EM0CJONAlNE W INTE~PR£TACJI TEORII KLASYCZNYCH _ .... 61

I. U iEMel konlrQ,versji _ zmi<ln)' cietesnc p-GdSIBW~ w'l.Dudz"nIJlCinooji 61

tt PrQpozycja W. Jamesa. C. O. Laegcgo i M. A.WC!!.nc'3 .• 61

1.2_ PGSta\V3 mctorycma itOdltm emocji - tcoria J'II olin . . 6)

2. Wz.g(jrzc jake struktura oopow;ad:ajl\ca za proccs.y emncjenulne

-,meliry W, Canncec " ,... 65

).Pai".nanl~ i occna podsievq emoeji . 61

. 3.1, Przebleg proccs{]. .... • t:mocjcllllalll~ ch ,\\'dlll~ seorii M. Arnold 1.2. PK:dJi5ipn2.ycje emccjonalnu w int~rpr~t[\..:ji tot Arnold

4. P(:n:epc:yj"o-moty\l.'a(:},jnl!l tecrin R. W. Lf\!pcr:'l

5, ch[l,t'$jll emo.::~lj~l;(I Jl(ldn:i"'" ;lIbpt~cjf 6. Pol'1dwlll('lI\'~/llc: JKld5t;]II'J)"c mDd~j;:: cm.JGji

····11

··79

ROZDZIAL VI

PROSY tlOZSTJUVCN!lI;CIA O .... LEMA TU "POZ.NAN'1E _l::ilo.',OC.J.E·-

_EMOCJE W PI';.RSPEKTYW1£ POO/l,'I'O'fU .•.•• -' - - ~lg

I. rlQba integr;lcji petyfcffilneso i poO:tflO)wt.:tcso modd"" cmOG)i

w fntC'rpl(l1lcji S_ S e h;I(;h\~r.I _. 1",0

2. probywyjasnienia l(;I;II::ji "jlo1.n'lflit; -c,"flocjc" pnu :rni1.nico\\;tnil:

na pollomy_ 1yStcmr i ~posoby pfU1W;Jr-t.:mb irlr(lrm.:Jeji 14$

Z.I_SYS1C'tIl. uczue i m}'ili wlnterpretacji R. Zajonc!\ lJj

1.::!. Srruoby prv;:lwalNlnifi inrormacji [ako podSI\'I\\'3 pl(tC~WW

~moc:jon;:t.I"')'cl' . 1 .. ,

2.)_ roz.i(]m:y p.-;::et",an.31\1~ inrofTl'1;Jcji '" .... l:t1:k~wo§_d 'S~tuatji •• - 15~

J. )ctlllOC7:CSnOsc i fli~roz(.bj~lMse pIOC:'I:~{"'" pOW('l~\c1.~~t; craz ~m~J' 15"

iI. rU'lntlwczo-m(Jt)·'_'3(:YJf11,)·rel~~~jnJ reaeia ~I'n~ji R I.A7-"ru5~ IS')

ROZOl:IAl VI]

WYMIAI{ DQ~WIADClAN1A I SWIAOOMO~Cl JAKO DVSP07.,YC.lA 1 WYZNACZNIK. PRZEBlI!:GU PROC£5U E'MOCJONAi.NEGO

_ EMOCJI1 w PERsPI;.K-ryw'lE POOMIOl U ••• , •• - _.

1_ "'·!echnni·.:m~' rwerzenlo do:i.'1~ iadcacnia ctn(lcjanCl.lnc~()

_ j:H!'fl;cpE1Jr.lfloO-moioryeVli'i rcoela ~I. Leventhate . .

2_ Swiadomos.c i r,;pre:£(:nl~..:j3 <:inocj1 w systemic po7JHJWc~)'m ~ illl;tli.r.y 1<. ,"l:i.nHizc",~kicgo i E. S~isaly ••. ,

J. Dcswiadczenie t;;IIJocji w il1terprclacji rClmmlfnolugic-rocJ a.Dcswtecceenlejakc komponerun o:mocji - uwagi o£,olnl:

ROZOllAL VIII

SOCJOKULTUROWE: INTE.RPRETAC1E EMOCJI- EMOCJI2 W PERsr'f;KTYWI[ SrOlECZNEJ •..

I l.r\~~~~r~ie k.l:lnTCs.: .. m spoteczno-kcnvrcwcgc W !.:S2,ta.ltow.aniu cmoc:ji 2_ J",<!rpre(~c-j3 emccii jakc -5pl;1lt;::~I~i(; wym:: .. .onych t~orii

J,El1IiJ~j(" 1.\ uj'il",iu slru~1tlfilli.lm'LI ., •••.

LI. Uwag! og61ne . . . . ... ••

".. 16S

170

171

176 IXO IS:!

187 187 189 19~ 198

,0

C:;f:_.~i: drugo - motywacjtl

3. A1I31i(.h m(l1~ \\~.;:ji \\ l.;;_lcg.orincll PJ(;4y5.f)'J':zy~ji

_ drsrmz:.'!;Ji - :IoillnU - fllOOC-SU ••• '

Predyspozvcje i ily.\'J}o~)tr;)f!jftlw vvtnuczntki "ratIO'1 i IJr'O('(.'XiJh' mO~l'\I'lI£:l~inych

KOl.DZI~\1. XI

00 INST'{l\tKTU 00 t'OTRZ.Ell'r' RE,~lIZACJl SlEblF S,\\lf. .Q 11m>!) nl.:l) Jalm pod$lm~:I ,nol)"\\':leji

I I, T~'(lri:t ;"SI)'I1~IOW W. ;/I.h:lJa\lg:.1I11

! 2, f'sY;f,;;l!o..,nalil)l.'tnn inlo:rpt'C:I~ c j:.1 in~I~'nI.IQ\' ! J. hhl~'llii" IJJ,<.;iu(:I",lnt,;icltl~,". •

! -'. O~ral1i~7c"fI;(j IIMHl.) mOI)"lI.:lo,;ji" ~Mo(:l:l;;Jrl<P1:h IIIS1\nl..m

2 f'~[llidjak(J f'Ofl-II~i,l)Sf?O~'~ji 1l1{l1~ .... .:tC"'jl\<.:j . "

1. p,?,>,\\ ~:,.:z..'ifii~ u rmd~t~\, fO;(\\{Ij~ d,s-po1)cjl mOI\'\'.J~ .. jn:.cb

-ml.;r~n:t",cja J. Bo,\lby'I:l!(I .. , '. .

t D~uni~ do it'~ljlm:ji s i~h1il; ..i:~kQ. d}~po~,)c.j~ I1UlI~ \\:JCjo'jn,a ~,.I, 1-II..::r1jr-di~~n:l ''¢l,)li~ pl.l'r~~b /1,. M~~I-(m::l

- t1~ll~ilic tfu Icaliz;:lOji s:r~bl~ juku P'!lrl,sln\..l'! mC'lI~,_,,,ji ~,1, Pml'7.C'b>' podsre ..... owe j~1-:1) ~rl!'d~ ~P-'1.~' ... jc mOlr\\,3~)j,nc: \,!,' iflll·rprt:I ... cji C, B u I ncr

~,J, ZDL~;C_I'(I.~~ tr,:nd~'ncj i do fe:tli/a~ji J:I"-I'I pod ,1 .... \' m\~ ml'lI~ ~\. w in .. :·rprel!i.cjiC_ R(')£.crs~

(lOd~Uifi(lW;)!lil; ••••

l6!

.. 11~

ROZDZIAlXII

POTRZl:.BA ;\KTYWACJJ I STn-!UlACJI JAKO DYSf1OZ\'CJA MOTYWACYJNA . .,' .

1. P07..1run cnclgctycUly wSka'l.lIil,;wm cllIoCjl1 mOl~,\a-l:ji

2. Atll:lliD (lillCnia do oplym:1ln~go pi)7iolliu nkl)\\,ac:jl

3. D. (;, l3ell}'ne'~ P,1'I)ba modr1ikac-ji ICoOlii 0_ lI<;!hb:l ~. Rei a 71lPo!rz~bO\"~I1IC ua s.~~ mulacj~

4.1.T .. oriIlSoCn'ro'Y":u)' D. schutun

4.2. KClf~CCPl=j,a (105'.mkiw;'Irli:l jJi)t.M~li ~'1.l.ucl..(:nn:tl1a , 4.3. Sj,m!a Poszukiw:tn.ia Doman _ ,\cr.sjo $1.(&;:(10 ....

!i. flredysJ)(Izycjc i dYSR00'cjlll do- 51). In~lb';:Ji •

. =,.1, l't;lmpcrllm~l1tj~~~ .:Iy-spo:Z:)Gjn InO~\'\\~J.:)jtlll

"

6. Emll)Cjc" d~1(:Jlio; do 'Iymur~cji i ".I;:I),II'.u;ji

- toOOlW oownkenl.1 M. Aplfl':l ••. • •• . ••••••••

Pod$Llmo\\';l(li~

ROlDI!I,\1. X/JI

O,\teNIE DO ROWNGWi\GI }AKO rOOST A \VA UAKTYWNIENIA STAN6"'1 PROCES0W hlOlYWACYJNyctl .

I. "'omcOllil~~jllk(t wyomcl(.nil: st~nu i pfOCC511 u'IOI>"arji

1.1 K~"CCII~jll "<,lJl1~OStl:l~y ncruo"'o-mi~j~"'(:j L. Frcemana

I J. Spr':rttcnit: ~~~roll)ej'lku nll',hilOizlll ml')lyl\'.1t~)'jny

j _ +, I .... roo~·, hOlll'l;OSI;H,!I"ClD)' II' t~orij nS(JoowQosci K. Lcwimi :. ,\itehnnizm,) I,h,t,,),i~ -db "~w .. .;m';lg.r jX;~QOIw;;:l!ej .

.::, l, D_!.soJnllM PQ~n~w( ... v ja~o sum 1.o:l~·Ukcni;3 rOI.'IIGwiJ;i •••• ::!.:- R"~bi~'..J11Q~0 inrL'lrmll~l"jn:l zrOd!r.:m '!lOlywm:jj

J. D"I.;cnl'i!' do rowno\\,.(jSi emL'ICjo~ a fucj j~kg F'"d:l-m\\,';'J Il1iJI}'\\ 391 1.1. Zll;IUi:'"I~ rotbj...tnlQ:S~j (lJlllDt:jonttln ~j _ jlnj.pol.rc:J.1 H. P~:1.1.:: ),~, T'oor.Q flrz~ciwSla\~ny(h rn;'""~!j:D ..... R. S~~-eom,,,,,~ Pa.'l',ul11ow4nic

ROZDllAI. XIV

ROZWOJ OYSI'OZYCJI MGT'YWACYJN'r'CH _ MJ;CHANrZMY

KSZfALTOWANIA t..'IOTYWACJI WTORNEJ • _ c •••• ," •••••• ) 19

I. MOI)'\\U!jn n'toma lub n;JbYI..1~lracly~ja behawieralna ., .... ,' 319

2. MOIY\\Il~j,] \\lorna w inlerprel.1~ji S, F'reud~ " • 321

J. MtthaniztIJ .3QtDnomii (IJnkcjQ"aln~j . . . •. . . 322

4. KAnaliucJaJako podsla\),iI m'OMIo'.1cji \\o'I';'llIej _ jnttl'rret~cja

Ci.Murph)·I,)~'" • '" ., ... : ••..........••.... "_ .... ,.

I'DdS.Llmowanir: •.

.•••. ..50J .. 304 .,," )06 .. 306 .. 309 ..... JII JI::! .... 31) ...• 316

.. :l~·1 . 126

u

-'

Mr;,;;umizmy wzbudz(1uia stanou.' i procesow mory..'1aq!ir,ych

R~;l~.z.IAL X"MI OZY PREDYSPOZYCJAMI MOTYWACWNYMI

'IN'T'EIlAKC'JA ~o PODST,\W't\. MOTYWt\CYJI , . . ..

A AFEKTAMlJA heriomslyc2n)ch j pcduietowrcn •.

I Prd:u~rzy reonr

2, fiedQnislyeUlli kOllcepcja Illgl)'WaCJI P. YoulI};a •

J: podnielowm leo';" IT101yv.'ill:ji D. C. MeClellnnda

. 127

127

.. 330

, JJ4

. p",I!;umllw.anic •.

... ]tl<J.

~~~~Z~~~Z~~I wzBuDZI\NIA MOTYWACJI

_TEO~IE,.Wr\RTOS.CI -OCZEKIW,\N1A".. . ..... ,""'". J..j6

I. Tcoriu J. \\1_ i\ll.;in~Qn.ljJkQ podsmwe ~n~lil1Il1o'y\\'neji w kmegor'cch 1-16

.. wnnruc -Q,,"zeliiw.lrlic" . . , .•.. , ).1.&

2"C~.i'nni~i W?b~l(ll.lj~C(! S-L'IIL i proccs 1"OI,YWtlC}'}Py •

3. W~rto~~ICI\\'~nit- i tllIlyc:yr,.:'Icjojako Sllnladlidm! mul~'w) _ l.sl

4.0 werimuach If:Q-di .. \'\,1rtOSC -oczdii\\'l1nil;'" • . lS6

.360

ROZDZIAL XVII

EMOCJE A DYSroZSCJEI STAI-N MOTYWACYJNE .

1. EfllOCjC3 POPiidy ",.,., ..•. ,".

2. Emocje j3kn ezynnik} \\'Y·.lnaCla"ljllcc srany mQlyw3cyjnc •.

3. Ucwci;) moraine 3 mOly,W3cjil , •• ,',." •••• " .• ,. 3.1. Emp:lIl~ u podloZa roz.wQjl,J mOlYwow monilnych POdsurnow:lllic ,.,.

.... 361 . 362 :169

RO(;I!)ZIAL XVIII

,'RUSTRIIC'E. K@NFliKTY, KRYZYSY JMO STANY Ei'lIOCJ0NAl.NO·MOTYWACY.JNE ..

I. FrI15Ira~jn"'ml)!)'w"ii:'ja •• ,' ~. K(HloniRly mow\\-ally;nc

3, K ryzj'sy juR.., irli~ IG m~l)';""'cj i

Ii. Mr;l c h; ... i~my cbrermc juko mDI} \V}'

Kufimtiamerrm/rl),m trodlom morywocji Ilid=kiid

ROZI!)ZI,\L XIX

WAR'fOSOlllNACZ€NIA J,\KO I'ODSJ'I\\\"\ IW1.\""OJU DYSPOZYCJI MOTYWACYJNYCtl. on W,\In'OS(l NARZI1CANYCH KU \"ARTOSCIQM WYBIt;:RANYM

I. p(llr7.cby zrutllcnl "3rl(l~d ..... , ..

1.1. IOierprcl3cjt'l "'j,:()lcgnril)ch '(ltjoblologi"l.n~-ch -11:1 przyl:tl'.J7ic reorii G E. Pllgll:!

l.:!:. War1()s~i 0 polr7.t'by - o,g.olne "liilc!rloS"j .•....

2. Me-cllllflizm~·n:1dal.l;.ani:l ;:1I;t~'7_cn ••••. , •••

2.l. M.echlln];O:IIlY I1l1d;a''I.3I1i.l :map~o w ilj1"::fpil!la~ji cg1.)oSH~.,Cj311l<:j

L. 81 n sw''mScr.~ .. • • • . ... - ....•.. - .

~.l. PbS':t;ukiwnnie Sc:.nS.LI jt!t..(1 pod ... swa m(l-lyw~cji 2.3. Swi~d(lmn~c enacaenic '.lI.~lz1!'n J:d;:o ir6tllo mOl, wacji :!,4_ Wonos-cio'l'anic l 11101~'W}' W lIji;d" 11- Henuansa .

) _ s.p6jn-gs~ IYO r10~ci jliLkCl f1Qdst~w(l''''Y 1!1{IIy,\i ••..

~. Mot~,\L)'Ja~o IlI1.SI,P5-IWQ mrw:lltlli::L \"l"ortOW lIP(!rz:,(ll.:ow~ma

spolC'C:ml:'~o- prupo7_yr;:j:L A. P. Fisvc •• ,.... 11.21

5 ... Ja'vcenuum i wvznecznlklem 'l'al1{1s.c-i . ..l27

rod-sumO\ .. aure . 4}0

'.' ,.3

... 0:; ..050

• <107

.• so ...

''"'

.• _-w>

-'1:1 .,.

ROZDZIAL XX

.JA" FUNDAMENlEM I i~6DU.M MOTYWACJI LUOZKIEJ ... 4)2

I. Roll .J"- we wzbudzrlniu mo~ywacji -uwOl¥-i wsl~rnc ... ' 432

2. Rodzaj illltl1lkcji jake pod~t:lwa angazowanla i rozwcju ,In'' .. . .. '" 41S :U. f'rezenl<lcja slebie i d'lil!lIie d-o uz:~sblli;)_ roasaruosci e ro1.\~Oj "j;l" , 43S J 2.2. FOfmy UllngnfOw311ia ,J<i" [I rozw,,)1 dyspozYl:ji 11lOty"al!~jnych ': wuj!;ciuA.G.Grr;~n\\Jlda ... " •.... r' ••• ' ••••• _ •••••• 44Q ,

3. Potrzcba \\'2.rto~d sieble jnku mOlrW •

1. s:!.my.m ~ob::vja~o zrbdb ITIOIYW:'ICj L s1nJklu!'Y .j~" jake stan mDl>'\\lliCjljll.y

Emocjc i MOrywtlcjn to trudny cbszar zn&adnil!n psychologicznych. Jab.-

_, kolwiek probiJ cetesciowego i \'II l'I'Iiill~ [asncgc UPOrLldko\\'lmia ogromnego 'tn.erial" mote wprcwedzae $ton peWI'lCSO 2nil:ch~ccnia i :t 8(if)' zalotanc:go nic:powod.z.cl1iil. Nie wynikl! to jedn ... -k tylkoO Z ""ielosci ug.adnicn. Ieee tUJz ! INdr'loSci samegc przedmictu anatiz. ~a6ra cstcteeznie prowedzi do .' .J.:luc.z.owl.'ga. pyl:aflill. .. kim jest czlowlck? JUk3 jest jegc natura?" Aby oowiem

7l'ozumice !.'l'I1ocje. a tym bardzi~j tnoLywy z,o.~hOW.;111 ludlkich. aby pc-jq':. dl a ezege calowick dckonujc 13kich. " nie innych wyhotQw. nOlle!), najpierw odpowicdaice nil to podstawcwe pyranie. Jok odkl)'c I~ l!lj(!mni:c~ czlnwiek.,? Czy W ogore jest 10 mczliwe? Czv psychclcgja [eke naul-:a moze erozumiee c':dowieKil bcz cunicsleuia do nio'Zotii. I~OIO~li. anlroPQ1oSil. 50ojolog.ii. nauk o kulturlC lub generatnie do nauk bidloSicj'jWt:h i inuych :t a jnllljq,cych .si~ o;:zj(lwieJ.;j-em'~

Niniejszc rczwazania. \\'proW:adl .. j~c- pcwten poreadek dn prubl~mal)lkl emccji i motY\'Io1l,;ji. uknzujn jedrrcczesmc w~'rDtne brakl w dot)chclDSOWych jetcrprctacjach. Te braki I.vyuik;;jil stqd. ze reo-lc psyehologicane.jek gdyby nie sq doprowadzcnc do ko.jlca, uic ckrcsfnja jednoznacznie jakcseiowych pcdstaw zycta cruocjcnahtcgc i motywecyjnego. St<\_cJ \\ynikajll autorskie proby od w olanin si\ do .. fl.3ILII') osobewcj" t;l:!o\\tieka jake esnowy wyjllsniaj~cej zmicnncsc zaclrcwan.

Opmcowaefc 10 zawlem prze~l:,!d ws~6kzesnycll spcscbow '1Il1l1iZY emoc]i i mcrywccji, ktcry ClI;:SW, che", Z;U:IWW3-= cinglcsli mIYsicllia psydhologic-znego. odwotujc ~ir; do wczcsniejszych. bye mczc Z&lpomnia.nych. inlerprC:lacji. Rczwafanln l(HI~I)" podpcfzqdkowaue schcmnrowl, k10ry mozna sprowadzii: do uldadu .,P(~dySp07.)'~jc emccjcnnlne lub mOI}'wac,},jne - d:yspozycjc c;-nlot:jCJIlli'l~IIC !LIb In(ltywncyjnc - stuny crnocjonelne lub motywacyjne - pro\!es)' cmocjollJ.h~\J' lub fllOl~\";lC)~IH1··. Tell schemnt wydawal s.;~ tlos.c

i pozwalnl uchwycic 7..3rO\\,1I0 t)iologicznc PO~p~I~"~":W~:Yf£Z)1'C~ii':d~~;;S~~:E

i mUI)'\\<JC'yj~lcgG (eo ros~lll", tlkrdkmc juke poziom

i zneczcuic uczerna sit; C.lV 1~2 d.r,]s\'o!i~dC'~~n

l •• chow'll'l orne U~,'l"'l1~ l'l'Iccil31Ii1.I1IY przebiegu procesow e01,o':i<>n.IIII)',:h lyw~lt"yjn)t:h, Nicmnlc], SUlJ3nO si~ rtlwnic1 annlizowane zjawiska i nll)I~'\iI..:.yjne \ v ·ii;\l.(\~ ;tOdmitmn(\sc.i'l na.lury ludzkle].

Pmcn sl.:'lild .. ~i'_ z dwoch easadniczyeh cz~ci. emoc]c eraz d.:tko mOI~"\\ncjii. ("rusc: cpraccwanra roawojem ~nl0cji; n10IYWilCji.

WST~r

"

• n~:;;lj~1 ~~:r::~~~~;ltA9~~~,~~~~~~? ::'~~i ~1~~~~:~lj~ ~;~~y t~;~~~!I:~~~~~;;

o~Mnych :lm,.,d .'I,,:;lil).

\\' Cl~"-';' 11'(,f"slcj. n)7patnlj:,..:t'j I:m\~j~. JIDllsla",,\~~ l1uCii~\·~ :r. .... i1Imjc pJ'C'7cnrari;1 U;'~\\:l:lI~.:-h l'wt1~'i pl7ehil!!1u PrQI.;l""O\\ I!IIJU<OJV11"'I,~ch KulC'jm' ro;:d1.:i~l) 7o')I:lI~ ILp"rL1.dku"lU~ l_~odlli.: 7. P/?)jljl;"111 ,:cln'm;ltl:"~11 od .1ImII1.;" emlKJl \\ p..'n;pek.t)\\Il' l>;'llb,!:ti\:7nll!j IjCSI 10 1"',(1,,,11 I'lrcJ~sppz\';:ji CLUllCjO' "91n.~'ChJ. przc1' ,di ;malit" 7. po~~cji oh5~n""tor:l i dl'.i\\l3(ln:ljiJcc~" s!anu\\ ':1110~jM~lllych podmimu. 017 do ilHcrpn,;I.1cji I:-p",\,.:j (iI~ ,~orij spotccanveh. Wir:!lm:t1k{"It" I"'.1lral..lnw:wi.: emocji p()~\\olil" uk,,"tlC bo~;tCt\\n i zn~7_I,ieo· WlltI:- ('If,r;1t I\~ rzll'l:~\\i~fO~l:i p~~C";'I'lgi1;7n~j rlIOWlt;)"l. N:;. 1';Is..oikYCilie !\':j el~,i starnne Sloe;' ~jpi:;:I': poosrawowe 1Il0:1001 badanm emocji,

C~SC rlrll~"'. 1101;"(7",o.:a mmp\ao.:ji. b~1:t meco Itlldl,iejsT.a ,\ prNtnlncji, P(o/"Or;-c:m;'ln} l1ChCHl.;i1 tlllnlil~' " k;}u::gurk,cli .. pf.:d_'''P07:;o'Cjj - d.'5pO;:~cji - s-tBnu - f1roc~:S\I" jest II ,tliiu~ do!;.,xln~, nil' ni.; 7."\\S7~' moznn by,,", jrdn().:wa~zniJ: C)krdlic ~r.lnic~' PI7.)-!1.1Io:,ooki do dnnct;" P'O..-iOIJIII ~Jlhl·isi.. m"'Y'II"3I!~jll>-ch. Knl.tla I("oria, II j;pQwtJ mnicj jnb b[ll'(I:r.,cj ";~!,,,~(),;,cl.n~-. 'nall~uje P17~j'tI~' poloiClIHY 7.ja~Ii~1i illiJI>,~;'tC~j'lych - 10 ':lIa'/~ 7.:116\11\" d}'$Pll~j(:. j;"~ i SI.11\~· ely procesv. W zwi:~A,u 1. I)(m:-i:s .... ylll nnlczalo un7'glo;dni': doct.:ltJ.:owc 'p,3s:tdy r\)t:I;l1.dk1.)W~lli~ 1\"'~J\Mod(ll,-i":-l te; plobkrn:lt~l.i Tvm dOO';J,J.:O\\,}'m k~'h.-'fiUllljesf anali"a mOI~wacji rOO \\lgh:dcm zju .... My,..hj~ \Y)'l."':J18jqc~'\;h. tan.:

-00 irMci lC\~I1';Ir7l1yl:h (bodtl.)c. 7.<j'Hi:e~ia, innc o~ob~ !LIb i'1;IC7.<j) "., UDdIQI1I w('wn~lr~nylTl (\\CW'I~ll7.n,,: pOlrzcb~', zapOlOCW\\3nll' II;) stymu- 1;J~jlf- dyspv7.)cj~ lub Shlll~ elllocjoll:lll1c C'l~' n,estl'il! II ';'~Ci\H1S~i .j."",,

- Qd v6tkl 0 ch.,.ra"lcl7.<! b<'Ll"dziej slabilnj'1II I:.wi:l:1.::1.llYIU 7. n;ltllr.t t,il*l£iafl'l. calowieka (po~dy, pl:llt7.('hy) ku ir6dlom bardziej latJiln)ltl. zmicnnym ij:aJ.: np. w"rI(>~dl.

- od ZrOOl;i 0 ChOlf'dj.;lerlC bardziej konkn:ll1~ III i Ir" 0'11)'111 (TIP, oorrzcba rrzr"i47.aoi3, Zo1flCltrzr:!;)OWOlmC na ~1~lIIulacj ... i 3J.:tywtlcj,1 J..II ir6dlon'l o chn:lklel'7.C bardl.lcj niCttc:iI\\')1Ilym .. abSfrakcyjnym··, zmi'-"Illlym, c I}'m samym zindY\'riduali,.0wanym (np. wancsclowanie. roszuJ..h, anic sensu tyciaL

TAli. \\i~ w pierwsze] ~oh:~jmxci dokonnrm amilizy lcorii iIlSlyul;lo\\ i rror~1

JaL \ILlsadniDn(t jedonk II dJIs:z.ydl panlach tckstu. du k;')legon1

.~ ·":""L. ._" i d).spo~Yl.:jj rJlot~""~'8<::~jn)'I;" moan .. b:l. 2,..'\k\\>alifiko\\;;Jc Il! (a)(it, -

d,lcnit' du rt:llit.1.cji sicbic jaJ.:o nadrz.,;c:ln,\ motyw ural: dla_ do uolumi"nia mot)'waC'ji jest po-j~oi'C' rownowagi sleble. jak i dezenie do r6\\110\\'381 mOlywac,yjn«= stanowiqee Iud7.1ich. O,,~6 s ... croke "ill On10\' ienc

czese PlERWSZA - EMClCJE

ROZDZI"LI

CZYM S-\ EMOOIE- U POOST" W OKRESLENJ.~ PRZEDMIOTU RQZWAZAN

I. Problem rO,"umiCIl'a plj~cia cmocji .. . .• ,. 2. Emocje jako zj,m'iska (J! Cn:lrnl.:loC:rlc inlcrilkcyjnym ,.

I. Problem rozumicnla poj~ci3·emocj.

EI:,'mologiCZflic 1Jjl)~lJji\'C emcc]n pochodzi od Illciflskicii slow .. c" i .. uurvere", gd;;:ic .. c" D2:oaC-la .iz". I1"Lomill~l .. Iln,l\l~".l' _ ,,'lMiUS1.:l..(; 5io.;" (pain: anali,,;) JlQjo,;cjJ mm'en! - ro::c:d.zfal .. poJ"tde 1ll00YW>lCjj"') JlHcrprctfll:ju .. "I." jest d)'s· kus)'jml - meeea Im~towai .. 'Z" jake ptJru:SZDt si, .. e wewIQ<lUz" (Ue.s.1 to ;t.Ult'm pcwnc pcruszcnie. zmhma pOGt10d1.qCOl Z \\ I'l'l;LrZ,.-l czlbwicka _ tak intcrpreteje lQ K. Wojtyta 1994,:s. 265-16G)' ..... IQ;fllll jednak I m .inskic .. evtraktowac jako "po-u. na ... ewnetrz" - Ink LO Z kclci intcrpretuje J. A, H. MUl'ra} l~~ Yeung 1913. s. 750). OkreSlclli~ ,.e movere" miafo pcczqtkcwc l.nQl!zyc wyprcwadzanie silt zjcdncgo miejsca i pracncszenlc si~ rm inne - czyli wskazywelc po prcstu na migracjt;. Pr-.l.Y takie] lflh:r;pl"elacjj cmccjc oznaczajyby wychedzenie poza, stan dorychczascwy, IIsmlooy. 1);po'\liY i1d. 3100 pewnegc rodzaju zaklOccnic d0tyehczasowcgo stonu rzeczy. Dlategc v ... .;:dlug The Nf!1I' 1t1lt!f"II(/I;O;"'/ Web-f/e,.·s Compretwnsive Dh:rimll1ry' {1996. 5. 41 4} emccja 10 .• niezwykle rub Lald6cajltCc poruszenie' rub szeraej ku~Jy wyrainy obj((w (mulrifeJ·'ut.'jll) 'flhn :ukMcf!nil! (dL~tw'/J(/n"'fll 5\wimlonre luh 1I1dwi«duml'. z(J;~~;w;~cy' Itf;mmmlltt' i C:ltflQ prolI·llti:f,c<! '/0 *()lIIph'k.\"(}II:~h =mlml t:iell!!ijl}y . .-h; form ~m:1mlt'ari.

Jcdl:n Z llajbilfi1ziej uznanych lUJlOI)'lerow w zakrcsie psychclcgli I

j mOI}Witoji, iYoung. defFniuje cmoc]e ~ako ~CI"J,}c;(Jjqt..'Y p1'QCl!J

klti,)' 1Jj)I~t~/oJic" 11-' P".w.:lwlogic:ljj!j .

~llIi(Jrrwm' .,. nri~k"I(H.'h gluclkit.:", 1'97). s, 150). Tellte ,a\.ihJ[ Io.lorc motna

_, ~~;,::,~;:":~~~:,:;~,,;~:,:~;,,,~:~;;t':':~:~~i~ ]::'~;;"~::'i',;~'~,:',,~:',;:;,

W) pn.)luinlll;) si". li:t.yl,;/'n~o tlobro~llnu. S1:'i.s'I:lh'c~o 5Jl~1,\iclH'" lid.

J. ~~~;:;::,;;:i'::~'i~ ;,t;:~;::~::;::,,~:::;,~::;:::i~;~:"::i~i~h~;::~,;,,:~:-:1.

" taU.r; \1':7.UC:;;1 1 .. i .. d:v::IIl\! I. 1.ailll<:(C~W,al1l.·I\\. ;'j\\t,H"J:j. \!lIl\lfj:I,n\o.!nI. LI~qlo!l3-l\icm. I\tldq. obu(zo,:llll:llI ill'

~, l"t"f.:l!I\C. cS.lt!l~o;'-IlO:. rdi!:\'JIIC. ll1telcklU(iil1l!'. ~roIN·mo.! ~elltylllO:1I1~ i posm· \\~. ).;1<~r.: b.ll.~,j" rm \,czo.:::'nil!j~/~ch J<l~\\.i:..d£.lcni:I(;h. ~'l "~II;\.I;':'" \\~..::hl't·

";]'llin hlb IU:llil1~\1

~. llll7.)'I1lUj:lc,,' S,O: tll1:iUOJI: \".'SUi.l)ci. \lni~'jicni.:l, ~d"ifi:I·II;;'I. ckf'lro.,,:")" 11'':'

1l(lt.::'I'Iju. ~mllll.lI ltd.

(., Pal(l1l1lll~ ~11C 'Ir""'l~' I~'~II ~I .. b"!.. ~~J l,h;,ptc5.ji. m;ll1ii_ ;11,;,Lii. 1~1\'~IOl" ~)d. :3H:\~'U~

ild.

1. ~'nC'Lo.!j..: '~Im o",:,,~·. £mi\·c1w. p'a~/LI. :;.c-k~ui!ln~j 'l!'b.:)I:~t,,.;:ji. 1:ll-ll1pOl~m'3.

\.~-:;1>.oU. clcrpivulu- Jl'\.'lll<!m!l. itd.

l'I. , .. dywl-du,"IlC ... ::mp.;r~i!~~:IlLY. jn~ Ih:!:loln"[~·J.:'JI~', '~:I511',)jo'\ ~. IJ~WC'''~]'l:.

~~ll~Wij'l~C"lII~ IlU-. (JlI.~C '''::lllpCr~lll~l1~r ~., ~\t~I'itl~,i-e 5-lal c. LI) Jt,;um," 2-",i':l,ia;~ ::;i\' \~1"""''''1! wid:iL!111, ~""'L1rllnkalll; \lt~o_~nia. :;,l"llt!iU -l.J~<,l\' b, (k2,r~.i;-c::i~" '\~fo~lIi{'ln~' k:;tcl:\mi.:- "~k',,d:'lj,,- ~1~ 1"1 :<;;oehi<! i nic \~~O;1.(:rrllj'l

nmo!1i'lloaoi;d (illtll\w:.ni~ illl'~l.:h rod1.3jim pr(l(r,;~"m ar..:kl~,q,~;::h. ('1:: L~l JctlIL~.k \\":- 5.I;;..r-.::?ll do '}r(}:r.:llmkn~~ IC~O. CT.)i!'l1 ~:, r;:l1locj.:·! .~ ri:k.~ w (I~;jl~ jr,;~L ~~"'n:i. Jc~ln:'l. pCl\Htt!dllllC ,,\.o.:C(!'LCl\\alul d~Culicjfl cn.ocil ; '.(j:)"i~!.; jaf,j": IX ,t;:j 1,(~1.;.d 111;~;mfl \\'I",a~-.c~ Z;I~tlni..:7.~) l1il:. (,':1,;$1i1 bl)\'I'km rU1;lli!;"" w~ol\.."jll. 1 o~\n'il.:lm.:j rc'-

spe~\~\~. b.,d"..,

Si~g.o'\jI\C do m~sli CiI('lz_or6~~ w:-rd:aje si~, iz donlil'luj;, dn!l, SChCI\HII~ inter-

pn:.a<ji er .. ocji _ p,r<p<kl~w. <~.~'''i<ma .,,,nl"i," '0. '," "'0,,,01. ro,,,,ii'

,i~ i p",<IO,.,'Uj, ,i; d. <7"z","i".'" P"" repeod n ~<i' i""i'i""" projckl(l\\ ";'"iOlla (l1'I.tI1. I). tturnc. J. L~k<!'. S. Mill). Of"". p(rs~\c\.ayw3 cndo!-eni~1.IUl ,,,,ska7.l.ljl\ca na 10.1..: millr" ace!)' i~5.\ :5lJb;e'U~\\l1Y S,,"I;I\ oso~Y (m.in, Spino,.. I. Kant. C. 11'<01) I',r>re""" <~zo~, .. i"''' ",U* ,i, '

"I.;.;wo dlo uj,dn spole<,nn.hioIO.i''''<~O (',"' soejcbiol •• i".",~u. " \.'O~'" J pIOCe,) ,,,".Iu<ji i .d.p, ec ii ".nowi. ~Iu"o"" ",,,",,,i,,,"· cdpow i"l,i"In." .. ~'Z1.h.w.ni' .m""ji) om ~I. ,y,.i, ,pol,,,,.o,kJi,,,,.,,,gn (''''.'i< "do",l· -i:

.oj"),,,i " d""j , i ."I,oC/.' "h,."",ui i",.,p,"",eji dn;"i,d· ".",

. " . , te sil4 "h,millowaC

"

·":"'.Ii",;,,,, ~5t1b" 1)':!;C~in)' m"t)'l.\il'l!,~<jDC: stancwi 0 k~~i:riOl~h Yi}bor\,~ inr~,.~ji i 1)'111 sarnym ~)'s(c:mv lllot)·~\>:It-)'jn.t:l;o. "14;i1)' milo b:-',;': u:1kl)·M'.IOi\)· (Z2I:J(I~ 1995.s.S2)

~.InDC'~j emeele pojmuje i an.alizuje h~6rC"3 bthlloWIOl)'mlu. 1. wascn ILa' R~kow.!iki 1914, s, 22-23), Okrdl"t (;In ",mO\~jl; I n ko S~~rICLl1~. \\rooron) Vo'DJrT.cC: rc:Ikeji. Em()(;j3 jllSl "rudlOn;'!, (('.mll. rugo .... .lnia. klora "',lyzo,\ilEla.

-uniany w eii:lcsl\ynl ukllldzic jlllko tlllQki. ;'i W $Z.qo:g6ln~i " tr(i':whn,ych i .gru"b)lowyclt podllkbd;tch P:mz;tc or ~lfonY' obja,,"ow, (lP1SY"'IltlC przn. .W.,uona wzoree reagcwania {tzn. arach. I,;nicw. miloscl 50.\ ztolOn)-ml beha"'iornlnYl11i re a lt~jami, 1t:16rc sq Icrmami oopowied-li n a takie 1:darv:nia jlik uunta wspar.i~. it~ny h:;llaj ltd, \V N:.o:ulUl>;.ic sposoby ,ea~o\":l.n la moJ:.il b)'c anlJllitDw:!l'\c w k;lIl~go,i;'lch fi:ln..:ji mtt;(lt,y hMiccm a rel'l\i.~i\: 'T ,!\:i~ m:b\\~cen1.:: emoell wyra'U:Jie (II.1wQluje SLIj dQ p~y.;:hollJ:i-ii ji'ZjolfJo~~kl.)\'Cj. Swi~rJ~7.Ot \1 'ym:

a) wxorcc r\:3,1;(lW",nl:;l 5'1. obscrwowene ob,~I-!I}"I'n1c. J ''''''nmil.i i.:h w~~!,,· pcwenia m(]~l bye kOIll111h,m':m..:-;

b) wzercc n:~£pw::!ni" 5,\ r.tx<.:?-) ... Yist~ln J~minujl'!~)'m ~omPQlv.:n'CI11 \' zecnoWOLniu ,.;moe-jonablym (np. I"'{~io'! lud;:l.:;~ W )1-1~,"1.'U_ w g.,ie~ ... i<t)l

e) W7_(1~~ ~lII1ocj(ln~ln;,: -5;1 pcucbnc do odr"d\~,'\'" 'P(l:r1i-l;\\oI!l!; pl)d(Jbl1i~ jek ud''ll..:hy 1110&1 b,'c w;mm'J..O\"';1I1~ i \\)'saSl.an~:

til 1Y.1:0rcC reagowJl1i~ mo..r~;l OJ'; fln;'lli:.t(J.w~I\~ I. puuktu .... id:tx-ni:oJ rd.l..;ji S·R (bodzice-reake]n):

~J fq,;:dlOl.lliz.mr mmr'OI1.1Inc. \-a6rc s(::tiajq w >::~Ios..;: fJo,:W"1; \'I.-"o,;rrC~ cmcc]o- 11;)IIlCg,() rcagowcnia, mo.:rg,q, bye dokladnie opi'S}""-'4m:,

O~:tywiSi;i(:, takic tmktowenic crnccji ma w)'raint br:l1.i. Na pl"Z)klad" dcfiniowanic emnejl jake \\'tofCOW ri!':J&ol.\"n'~ uic \\~ka:wjll: 11::1 nTllli.:;emi"dzy rQrmam! onlOGjonalnymi :llli~aI11O'=j(lnllll)ymi; pn.t:ciet prcste oon1eh)' i i"$[Yfll.::,.\- oplsywanc przez colologow Lei: sit wzorcnmi teagO\\3nim. hl; sncm odr&inic jedno od drugiega"_' Tmdno takzc "krdlie precyzyjnie_ jikj" cl(;Oienl} reak,:ji wcraa ten wzcrzcc reukeji, Nie 1.I\\~!l-I~(lnia si~ »reszcie rOtI1yth inn:-:eh form i)feS;tywnycn. ktore W)'5t;;pujn_ w zaChow<lniu czlcwieke. juk negje silne emoeje, naslrojc: lip.

Oprrn:1. mo;iliw(!s,,;;i anuliz.y c;mOcji w pctspektywie ps~Ch\l;)nDlil~cVlej ; beh.1Wil)r.ihll,;j s"- jesacze maczace propl):tycje pn;ed~mwiddi psychologii poanaweze] i hUiYHlIllstyclnll!:J ~e \\'zgl;;-du .13 wielCl~ pl"Opozycji stanowll\ nne pr'(;l.:\Jmiol dl)ld:Jdni~j~ly~h m"'\'a;!o.'lIi gh)\.~lic w rozdzialach VI i VIH_

2. Emucje jakn zjuwiska 0 chnrakterze interakcyjnym

JaJ.! \~plir.:. o z. ~)o-·~laH:lO'~·;]I1~'l.:h prl~I-:'::lIJ(rW'. ~1'HlCj..: ~ zl{lzon),mi p:Syf;;hi!;:.lllymi I Ifit: "'Olll,l i(:h il1h::rpro,:l('I\~iI';' w o-dcr. v aniu schemntow zyci;, ps}'chil.'1.I'I<:gO [w odcf\\OI1,iu od perspckly",">' i I!'pis'tl'l~Qlogi.;;:zftej).

ElllOCjt: rl"1.~(li~_'j~ C-Oh'.:.t)·ciL' fl'~"-(;,hk:rl'l'_" 'l:do\\icI..3: ~)I1t,::5~ S~W~O r..,.d:wju C1.:-11j)I~"ITII"I.a,p"Iz.uJl\.c>'rn. ".>Lclu)\~G['IIa. p,,}jn~lo. dzi .. ",j Cll1otjoJoIU dzi;llallic 1,lb ogolni~ 1,.1Qhm\a.ll1:' c7.lowi'l:k~ ~la3o:: :>111 in'li,!-"wiJlJillih:. rot .... :- (Ill zlIdlu""'"

i dl.ial';lI'i drugicj esoby.

I 'Z ~i'.~al!i na t~ \'~'itIOSHOIlI1l.'l~C j WiOll0flll1kt~jlliJ~ (:ll1~jt: 5;1 tru .. h~ ... do

zdctil1il'm:lOi::'l. WiclosifOMOM: wskazuje bowiclJl na ~Id:dnl w Iyeh procc$m:h c(\lej _ .. II:..iury hyu' ludzl.:iet-0" - l.3fo.wl\O jcj \\~"fllj~ru Sl.llllal~c ... IIC~I). proccS6,\ ps)'chie7.n~ch. jek i ~Iifbo"idl warsiw .. d!ldllma~I;T 'Cl.IQ" ieku

Obccn1c .,. p:>:-'chule>g.li corn po\\szedllliL'j jest r[-l~jl1l(l\,ana nnSh,:pu;t\C:1 dcfinicja;:: j."mqtl je,tI :1(1:0111·111 :~''''I'(J''ljj ~lmlm ~-"'k,ltnoh 1 1',"I"(·/lle;'''.I,~ol'. vbejflljy.(trr:h /tf.'md::'l,"iL· J;:jl)/II.I!;~-::m'. 1I~·:!.(;IIt. j1rOt"'S}' 11I·:m'lfc::.e / n·dkc.j.' lwlw"oj,'/'orlrl" U:,okUII)roIO(m., w miIKIII·j(·,J:i 1/11 onll{~li..j{. JP',,'If:"J!.Im'ljtllw U'1l:,to rUlI darn} 1m/h.)' (i'Jl: Zimb:udo 1999, s. -1731. \\' d..:flllit;J:Ldt .:nHll;Ji p!.ld· kfe:i;lo :->1\' \\i~t rr7.yn.'1jlmli.:j l:ill-.:tj..:j 1'''l)dSI:I\\(l-lI")l;h \~';l~i,,~:;":i: n l <:m"l~jtl j"'$1 z.tQtonym 1.C~poh':lll xmcn (obi;jl'Hlj~ zmi a oy d e k~II": i r:;~..:hic{.'lc}~ h) cmocja [est fL1Il n r,_ odpOl\ri~d/j na s~w[lcj .... C1.~ :zdllr"JJ.llie. er:,·Ii. og;;'ll1·L~ .1110\\1,\":. oo.;lzicc: ,oJ cmocjn Ill~\"l)l;;j c o w rcO':I,ll ... e!e rU7ospi5-ttllki. "Jl~(,7.<:ILi;. ~,.~' ,\..~?I,o~,"i jakims smnom. 2,d:m:..: u icm, btXlicoji11 iLd .. c1.yH jest 11J<it(,;rS;I~\ I,:Ln I)o,!'~~ nc!_.l" (ISla'llO\\:;Ulr~. razl' w~'mi.:nil'll~lI1i \'Lol;-L~i'\\.o~ebn'i 1,;(101';'101: a'i~cil;!:j p'1,d~rdl:1. ~i .. NWllie'.I: rollf ld(lh'O~ci f:'ldz'l!'l1ill ~i'.1bil,;'", d~l~yllL ?:-iJ:"I7":ll~i:m (t.a \'~l;"k~~H}S~ JCSot 'Sl~'iel!~lnit: ;:II':~'o!IHI)~~:.lnll prte1. Laznrosn-' ~l1b, Oalej).

'ren spcscb imcrpn;I,a..:ji emccji. LYi"DW} db l1_\~O, I~()ril (l~:r.l1\:(l\\'~I,ia t1ub•

sZ(:l"Zej. pm:nOlWCi!.)o;:h tcorll cmu<:jil. wsl.;;w •• jc icz. to! ~omol.';jn ~\~f-::lSla ... OCC~l)' il'lIcra".::ji :l3(!hoo~:\cej .rli~dl.~· rl(l(il1)iou:m J. 1)((H"7,cniJ.:lilo Moznn b~' r(1u"'''''t(lW:l~ emocj~ j ... "O efel'" ill .. ::rn~cji tub joko 5'\-C',;0 rudzaj\l fot.n~ ;lw:nLkc.ji. Emocj.:: powstiljll \~ i(11t"rukcji i diir;'ki ill~er:t.kcji. klom moxe I'ni.:C- )lie l:~:lJ,;.Q o;har:;tklcr

relKj; mi~dz, podmiLlu:~m a rO.f.l'I~mi pOs,.,d:nni rli;czyw;~lOS'Ci l.c\\n'ilrzl\cj, 31e i rclacji mi'idZ) row}'mi form:\j'lli zachowullin san'c,!;O pndll1iolU. [cl:l'.:ji 11\iftdZY rOtn mi slrCfami tycia psydlic1:nego (1j. JID7.na,\i a o 111Oty,\aeji- p .... tcl\\'nrzaoia inrormllcji. plImi;ci ;1". 1 itd. Wo mier lf1tcr3\.;J,;;ji nie Iylku jest ~"rl!sh\l\Y p!'ICZ ROrie ow":owl'Inia,

Trafnll: ten \'o'ymiar rz.ec'Z~\\i~IOsd 1u.:hwy,:11 W. Wil\deki. ""l'~' u\\a101. fc ' ..

jc~t pr'Zczywanc \\ zwia.:tJ:u t.. przed:;;lawiclti:nnio 'S.upOzycjami ~ ... .,. ... (_'i •• ti. to tJ'1l'cz.yo '.e j(;st ~akijS: fOo[-mt\_ 1111(rak..:ji (Wllwid.;l 1995, '

, zn1j.!lcn;:.-.jOl.c-ym prccesem hLb

jak 10 i \, yraaa sposob d.o~\

jes.t rHul'''1Cm i11l(~r;)Rcji ~a nawet j;lk'\~ r()nm~ Lntcr;lkcji), kterze emo()~ji _ ,\'ln~L\\ ic "'l'hl~· 3k~

o efektem inlcrula:ji tub jt1kq,s. Ik.~. jest ~o",iek~d ~p()'50benl i _ l!alr/"'~ oc! ~Iron>' \\'ewl1~tl'V1:'~h U:j inlcruC;Jlo Pouo1.dm. cmClcj'3 Iylk.a

,6

m ... .u.~.L!.,;on'~ .. ~~l'ILlt.fIoI.lI .. A.(N ... Ih\_... :l;lll

't'

mlor'ur:~ ~i~ d~\"iade.ul,i .. j~koicl m~crak'l!j; nn~U:t) ~J'I.111fl po%lqxmulw:m .. ~lfom1l\ nDe%),wislosci. klon, I11prezoCnlujlll I~ w allo~t,

I, 'J. Till IDt~nlk(j:;l pq,cl)icgaj.lC3 mit;{lloY uiJ;\\1i~de7..aJI\c.:!-'m ~Qdpllwi:lUnjt1,c:.ml ~mililem ::L roan)'mi aspckl::iml 1"uc'l)"w'i~loici me tylko f\3kl) ee pcwne] blli:g.orii. I\le i rna swoj s~l. klimat Katd:. im e rnkeja danl:gl) 1(ll.lClJU ":-~i1:1\1.i1; pewne wla~iwMe;_- czyli rna 5,\\0151=\pkM.:. i"jl1kosci~ m07_(! b}~ nil p~~kl"'d btis1;~c - odleslosc. Y!imi~h;t si" di.'"l mnle. Ickcc\\<lt.y mnie. bcli, e_i~mc. me ~olOI)1 dept)' ittl, 1111C:f~"Cj:l 7, ecbn .s. n mym h;Z nua pmn" j:&~o§c. pc"nc w~iwoki. jilL- no pr"l.ykl:t,j dnn~ rom)n (l(l~illdLmcj cechy udpowi:t'lb mclm ;1Illbicjol11. P~llje do mejcge 2."lcl\o-,'rnli.- ,. stcsunku db innydl ild. penauto. ;"nh;'r:I.I;.ej(l WWSlC pr/.cbicS;:' w tlanym kontcksti~ - w J~II) ru micjS .. 1.I i \\ d""Yn1 .:zaSII,1, Kontekst illv;r~k('ji Iwnn:-' 1;I~l(, 5:t1D pcdmiot ".(3:1. 1(: ~\"'(limi dysp'" 7.}'cj~mi" duo5.\\.'i;"ld"-l.l;"ni~f1H. srananu p'j.~o,;hi~7.ll)'II_' lid 1'0 .... 'srysl""o jcsl '~t[)"'t: dJ."L z;r1.l-t1JI''li~I'iil.j.1IHl~ci intcmkcji

4. WJa~l1.i~ na If illll."r;lkcj~ Ini'l "f. jej wh,~~·iwQ~ei!lr11\ rm.lmiot (ldp~· w!uLla U.::j dCl:~a.",IJd.::~): p.;rqp.Yc: sylml(;j'l il1lcrn~e.yjnl\. odnO'S1 j'l do siubic, porewnuje z we .. .(!:il1iCj~'l)·lIIi :S:.'ILI;II."JJmi,.

5-, SllOsub (,I.}, furma) m.Jpol"iljiu;o:.i LI~l1ll iotullkcjlj\ j~:lf ,"1:;Iinie

~mu~j1J' N.l pf'..::y~l:;'Id. I)lIpvwic:-u:till 0;' tdl,'~~ch illll~l D::>ob-}' I1l'H:~ b~'c pi,;\'o-I~~ oo"".ud~' (!liL~"kmM;i. pu.yj-eml'{Is .. r. zniccb .. ('o.:nial; odpowicUzi:ij 11.~ ~~ifl!_!<"j:tlj!:~' ~(ilOr)1 5wi."I;) mo·t..: b)c Pth:::t(lo.;i..: [lr1.~jol'JlIll'IOsci, iJrOl~nt~l1i;!l. Tel' 5pQ;)Ii.b oopowiMl~i 1J;;d.;:icjcdl1.1k "\','ZI1;i';:l<IIIY przCl \Oll.'C~S' u-IlncJ tnterukcji. Cl,~I" Si1 zarcm lradycyjrllli:' jilt. uenewcnc f(ldz.;ljo: O:l"Ihleji {1I";r.)' uC7.ur). jak II~ prl.}!<!~d uc z. ucin mar ... ln..:'!' Sil rormq oopowicdii 113 .eJHI~~;I!;C dl n c-ztowick.l \\fu'Ioki. norm~, obQwi;:Il·J..:i, J,-Iko&~ inlcr~keji \\ odnicsicnio do l:tcb ,.pus13ci" "-,!,,"l,;~Wi5(O~Ci mozc mice nil p~'klail iaklc ecchy jaJ.. bhsk3 wartoSc. s .... l"dc~· c maim siosunku do loozin)'. U1rlymuj.;; IUlJji\ lotsaOlo*. jest Jlw:z mme mnUS~fla, jesl Prlcstt"Z.i:ip.Il:l.. W zalcznosci cd IO!~O typu H'Ch \~art{l-Sc ta mob.: bye 1'6,0'1il; dll:h. iadettm;1 ; dlm~go to doswiedczenie mote $I~ ramie pr1cjawiae Jdli wanos.: nic jcst reafizowann t .. bruk r<.:311/,ucji" \'Oskozl!ie najol..osc inlcrakcjl pq<!nuulu L wanosl;;irll. IQ mo;tc \l.YLwala': d(y£ltt'ulia Iypu Will>, \\s,>du itp, 1D1:,(cg() tC"z nu I'rzykli1d ::ipo.)~b edpo .... iadenia na ililerol..(:j~ :r; .... arto~iami bedaic. p.omimo podobiensl\'"" uieec inllY I'll:;" sJlosl)b odp<lwiadanill nil mterakcj\, i. pracduriotarui nicozywionymi trtClmilll(l podl)nicnsl\\ujOlkQ~';lllllcr3\cji" je-j loo)'.aj dbpro,v.[JI.i'ti till niece ilm~dl d(l~wia;k/.cIH.

6. Z. lI11'ft~i nOJ. 10, tr, (i(tpn.wil"dl mn eharakter ur~anil:mil:&n)·. ual-.I)~· lliLUIC 1..!,l:.1Mj~ \\sz)l-StLie strul..lLlry 5'i1no\\i[j~\: c wh1k.wo~~iilCh c7.10,.,.;(La (stt\,d (lhj:m~ 1'~Lrmti1"JlII11¥i":ZIlif". ~k~P'1~5)'WnC, jot.: i \"(:w"'~ll""lJlC sIDn~' prlllqcl~ ~I .. nnw I'~J",UII('>:SC).

TLIMj "\.\ylill~~[1 5i.., jeszcze dodmkowa kwastiu. "'1~(I::lI~ia 11;1 rodza) i j,,~(1~~ lnrcrakcji, tmho:! takze

.. \\~pl}'\nnja-· h:jJakp~, iml':ml-.~ji z r()l.n),ch p"liOIl1Q\\' i Z

J.

nec,.y"i$lO;ci p50}c-hirlncj c::o:ri.~wid;a. POZi"I'll} \\fbl.Uj~ n n 1Ilr;l~Jml>* "l'i'(piIw3nia iflt~rttkcji I) d:'1I1Cj j .. J..osti. I..uri), 111L' jest l).~,,~~(l[jrniall~ ... 11: kl .. ~r;J 1I1):Iy .. \nia JlI'2.~·tyw:'lf1h:. tub 11;'1 nllJ:iJi'\,,~': ";.st~·p:t\~·':lIIi:l 1111<:'1;lkcj~ I) .lfU'JC; jllkOki. klUcl'ljcSI IIs\,;;'ld-lmian:t ptl\\iIll19~d~ ,calir.lC-ji jj,l..il:j~ "<lrh},ki, l Pl)' ~jomOl.mi \\~h\yslt;Jluj<{ rMnc "puiar} rJ!i."':l;.,'\.i~10:k~ - '\ymi;lr~ oJlh'l57.'l.":"': 5i>; db n.~c~wis.tosci ZIC'''fll;'lrl.m:-j. jnl.; i '\"·"'L"'lr~l1.;-j .. ·.llll"".:k a \\' ":.),.r.::,,ic rz~cZ:-\\jsllJki \~e\\1\\,n"wci 1i11l.Z~ poj;I\\I"c .io; 1II~lIs\,i",lllmi<Jna illlt'raJ...:p \\ rnl)'l~ch samcgc pvdmit~lu llIi~"y ji."~\l U~!\po/.>'~H \\(gllnit~n;1 a ~l..hJ,jlhl;'ci~ d., "yz" .. Innia dan~'l"ll slflm,'m' p:i.~·chi":i'.""~~h. ~3 pr/.r~l;,id. t.,_.mpcr;lm.:nl tuozc b}c d):sro~cj<l. klOr.l •• 1';'110)' It1krtl"~I{- zc skluon.xl'i:t do pC-\\llydl Z>I' .;howan. j;l}. chocb) d!1,icnil!-A1 Ul) 1.aPOIOcbc,wlni;. na .51~ 1I1II1:n::jo,:: _j;)1.o.i1.": kJ lmerakcji" blj'd1.ie \\}'ZlHICI"':)1! charakter prl.chi ... !:!u eurocjl. j;l~ i 1;\I\'oli":: \"-:D"dz.1nia p<\\nYl;h $1311 .... W CflID,.joi1::11nyt:h.

1. Inl"r'.IIkC'ja i p'-zrj~lt I,Ikrdlt'nil; _,n.-.1powicd·i:~ (;I n;( t't'liJ.cj~) \\}'r:17Jlic akccntujl!' fakl. ac w Iwgrzrniu em(tt"ji c;-;Iowick jnl kim; ~\k,y)\"n~'m, jc~t pectniotem i sprawcq. [:ltll"lCjl; nie mog q ecwicm t'>~ ~ tr ... klo\\ nl~c I~ 11-.<. jatl) 4';'otorul runn« ral;I}"\ ncsel I"I~ ~l1ismi .. ii\ imcnd;cj\' mi\'dz) .hl1~ I"ISl)b:l :1 "':.tw~.111 IlSpr~lC'm r:zcc.l~\"i5IoSci, u.;,.~'wi5.cic. emocje Il:llcl) 1rnl..lo"Li~ jat,o Il:tJ..I:-\\. ni~nje pewnego lodz.1jU d~spo~..:ji. jakieji Wr.:r.i!i\\MCI. nj~'f'lC 1"'---<' U\\:l~~ ",ymiar in(cncjonalnosd zm::h~"'\\3Ii ludzklcf hyi moi~ \"13s..:i,\s~ b}fuby oJ,:l'eShmic lego rodlJljll d~5j)QZ?o...:ji rni.m.;:m emClly\nlUsci. W~cl;lj~' :;.i,\, it" \\ Ie:;! sposOb ez)' z I<lSO POWOUII IR07.113 m';\\ic (I "LlC1.lICiu,,;h - PoSll\\:\ch", U('"7.llci~ Sl8je si-; pewnego rodz.1jll pesrawq. ponil!'\\:l) Il\llzllW.1 jest ,.nldl~~" i inlenejonll-!f1e zachowarue W sloSkmlm do odR~'W: ... ycil form "'lct.::r~'whroki. jak

na przy~l"d webec pewnych wanoscl,

Innymi dow)'. clloYriC"~ :lkty\\n/1! ~~u"lJjc po:~\n~·eh roiJ/:,j6w i j;.'lk(}sci DlIcrakcji. maze: nicjo.ko zd\'hYW3~ si~ na ~\'Zbtldlani(' nli.h::hcllI~l:h_ \\l.llio-slych ueZl.lc. Dlntego lri: nakt.y posta,\ it ","ccrll L):\ okty\\rlQs(: 5:lml.'!:-u ,wdmi~lu, ftl • jegt) sprawczy ud;cj;!t \\' kS7.I;lIIO\HlIliLI wln5.II}"I;h d,~sp.,z~.;ji r"lUocjon;:.lnyclL· W dajr7ti,'o'aniu uceuciowym i odp('i\\it!"d7.jalnoki 7:1 s{<:'bi:.:. JL'sl ILl is(Olrll!'' I\vlasZE"za \\1cdy. gdy U)LLiad\lmimy. sC\bi~.l.i! emocjc PO\\Slujt: j:lkl~ 1.XIp!.~wi~ -. ftl wa~c dla drm-=j csoby rodzajc IIllcr~l:cji ~ .. \·a.ino5C bCil:l)(1~r~dlllo \\'i~it: 51( ~ ze wzbudaann przoz jXldmi(ll ~"!ywrll>;ei'l). Mall1l akty""n"s.~ i SrlC\\\SI\\O W 1\\OrLcniu tlllClCji $pr~\\:r.iJ7.a ~~~_D",.I .. ,~o. dzinlunia n a rzecz odkr\,\\':lIIin coral: 1~1 uowvch j .

Dzi~kj pojawkniu s;~ IJc.~\}'eh fcnn ji!l..:mk<;ji si\ n{lw}ch dos.,,·i3de:l'.cil tnp. emocjc

nie si ... 11l1~n"jDl1t111lL! v:r;ialanlc

, , ROZDZlAl rr

ZR@Zr"'iICOWM'HE£MOCJf IICH Wt.ASCI\\"OSCI

I, K.l~~!!yrit: elY \\)111il'll) C:JJJo.M:ji ., __ • _ •• ::!. Ernucjc piC:l'IIllfnC I llfOrrk' .• _

J. WIj)~j\\oS:c"ll;mlJljj •....

:I.l3sad~ P:i)'Chnfl'giicll1llcji ... w ••••••• ,

5 "od~lim .... we J..iuc-goril;!' i p02':io,";r ,10illizy cmocji . • .

J. Kategorie elf wymiary emcc]l

' .. '9 ... SJ

'IDym;;n'!.jonalna m-ukll.lr:;r, CI1lIK-ji dlllujc: si,\ 00 H. SpeIU::tTa I P61niej ~Iennjhmi It..'k.iej 1r1h:rprC:1:!1cji byl; R. WoodWQr.h I H. •• Q~55).

Nllje~c-iej Qpi:$ :$tr"tJlaury cmocji sprcwadzano do \v)omi~rj) w ; pf'tyjc:moOk" pfJ;)lkroki" (Iub P'Ol,:yty\~'L'I~' - flcS'lfy\\.ny ,ton emocjonll.lnyl ern do .. pazMmru pobud:lcni a".

. Wsp6lclcsnic: J. R. Dal.'ilZ. (u: t:J.13rU5 1991. s. 60) WYI01niac;r.lcry wymiaT)l cmoeji: aktYW;)("jil. fl:!lncyjn(l!(; t.od"iesicnie 1010), hl!donistyel.n) I~n ltlas~1t pn;yjcmn~ci'tl. kcmpetencja.

W41slln i A. 'rencgen z kolei n::!.~ lazarus 1991. 5. 6)1 w)'mitniaj", dw.

podstawcwe wymi:;'lr;y' .wysoce pOl.yl)'wny afc!<:\ - nisko pot.y1yv.1\y dc\tt" MB2: "wysocc n~g:nywn}' afckt _ IlIsk!) 1"I~g..'1)"'''''Y ~re\:f', nraz dwa tlooa\kowe b¢l\I:.C nicjako wyp~dku''1'l titer. podsu.wow)'ch: ,.':i'lot -la:mpto\O(:tl"lir:- - bnk zaangaaowerua" ornz "pr-0'j~f\\nnsc ~ nicpn:}1j<.:mno~ ".

Pe\tIT1es.0 rodza]u kolllprlllHisow'_ prQV07.'Ycjt prctc:nulje N. It, Frijda lza:

Lazarus 191)l_ s. 6~). ~lwzch!,;J.niaj:ll.c 7.Ol.rowno ~:;"'C:8orte. jak i ~ .. ymi<ll)' e mocji.. Wedlug ntego emocje s ... oddzi-:in),lt'Ii stnnami, gtl.)' sa aniJlilO w ane ne p(!1\Ql!)ie gCIIIOW()~¢1 de porlcjl11ov.o.-nia o(lrm~"ieLll1iej fI.:nl-:cji - ctyli nD pm:iomie spec!!,fi-czlly.::h lendcl1(:_j.i do dzinlania. Slajtl si~ one jeuRal:. :!llnnam; daj,\i::ym-I sl~ Opi:SR~ w ccsuet wymiuJ.ow, gdy .:Jilil~i:LLljcmy je M pooziamic n:i1Kl;ji ila WI,rtoSt ulerzcoi ... tub rm jcgo n~losc_

Za~I!~"OSC wyroznicnla l-:alr,l~Ofii wydeje soi", lat;: same a..lY""l501a. jak i usadnosc wyrO:lfliCflil'l wymlarow. Emocje ,,,'llllA sit,; z. d),spol)'ej\ do UNch~lnb.tlb pcwnych form 'Ut:hQwail -1al-:. will;'c smUle'il. prowalizi do k .. ~eolTl<;)t,O_ na soblc. do zmlnny sposcbu widzenia swial:': rado5C.

wielc nO\~'Ych rom poanawanla n.c.;zywistosci. \vyzwala cne.si;-. dejmc w ania rM,nych aklywnoso;;i itd. Wydbje si,. ze odmicnRoiC ak1Y' ... oose! jesl podst;'lwow)'m argumentem IJzasadniaj~eym rac:jfc kategcrii cn'iXji ..

Ale nie rnozna pominq,c takac wyrniarcwosci - emocje dajl\ uktedy \Iw~gl~dninj<t~c ktl uasilenic. ich charakter, ich odcief\ dos\Vi,,-d(Z;1nf~, Irmymi slowy. edrniennose zachow." je$1 wydziel:mia kategcni emccjl. natomiast nasiler'lic ergumcntem na FL.C(;~ l.",¥millI'OWosci. Pr.zy crym n!!osllcnic j~·.51 1~~IO\\.anc jake prowadzqce do skcku jakoSciQwego.

Mozna r6wniet wsk .. za~ IHl

p(lWi':-IU;1I S'l. Ilodohll~'" ovoim "~';'L.li~. Ni~I'miO:J j..:ctn.,t. LI ulm~;.:-J.;~I l:o.I(Ioln.(l j~!l-t W~"'nltt iUlla s",~~doll\,n,<! PLKh:~l.;ni~ pl"l~}:11"10;(i -; me lyle rca .... cjc ii?Jol(JgiclllC- o:~ tbpfCSJa \\'IJrt_" b\"da. 1111:11j pi1dSt~\'('i"~"~1 ~1;'I.:tiuln n{l· dl.idOJ.t1i;) ud sichiC-I),t;:h pO~Hlci pn;~j"nllll)~i. ile S ... i;'lLhlnL~.;.c 'I~dd i olllli.;"i..,," (C::le~<" dm)~:tY prl;)jcmn,,# c~:!" l jaJ.;.i(·J po:t!>u(i illh:(~kil:~~n('j ,,~r;!r;I~ rrt.~Jtf\l· noS.::) b~dZic podl>l<i.w:t .m'lLlIICIJ-":ll1ill cmocji. poU1ill~o reh pudohit'foM\':" 1'rz)je-mnD~ 7. 1l1lS)'Cem:t p6l.nnJu:m " «~"'U[(;.CIO: b(dlic j:Jk6Scio"o.) illn>l_ Br'%.YJtmM~ci~ od tcj rl~l1~cej z fal-:.u. w~ poX"Z) 111..11, PQdobllic jC~1 w prt.~ p;,1I1..11 irm~'ch ir6dd rnol~ W.lCJI _ sian f,HniXjolllllll~ ,,~\\ol:1n~ m~"I~ ",,'111 "A)uoJ:t,,)n~ III pr.lc'Z l'I3ci~k sr(ldoWIsk;J lw;:d7.'~· l.Khlli~·I1"'Y j:lI;,~cill";,:1 mI ~I,UIU (l,\t)1;j()ll:lln.::sO \,)"\~olrrnl:!l-'" IItlciskicll1 WI!\l.n~·II'1.nej petr .... o::~'- J.:sl, nl\\fl \\ \~h~JI.\1I Il/.l,~· p<1.d'f;::rCft 'hltdzic to t'JIlOC~~ IYPli mkzut:i>l nio!zJr.lQ,~(tI~ .. i:l. 1(1 w i,\\oim 'ko:I1('It:-c;~' jt'd"~ i l~ s tlrn~ l:;"l;~Ofill Ill;dl.lt' niece jllll;'i l~I1:1'O~ICl':ni~ la~ " pr7.~fh~dlo..u 1o:f.>11)f'l1~'" 1II"fl'.t' bp!: \:J ~~IIIL1 ";:~u,,,,·icl·l. Iccz" in.n,ch oclth;llia c h) T~ ('IJl11lcnl'lnio.: mt' Mllo::.i sit;' lyll';{1 co odmi"l1l1o~~i ml~i;lI';. teca ,~,7.\":'Ilrr r\)" .. ucl imll: nlccll:miZl1';:.'. W [J1"'~<r:ldku Ilii)IY" a~ji <:.c\.\,n';:lflncj -t.'I" ztmdll:l,i.; '::111<H::Ji m~)oi:~ Odpo\\ i[ld~'; inn~' u 1;1;'1'" jcj kLllllr(lIlt;:~"uw tllr· r;lu..:-j IK'il'\:II" rt b'i'~;\ ~d.o;!"m(IL~ f1t11JI~"C'l.~'. rur111.l1 ckS'P1'C!'Ji) nit: \, pr ... )r:t-rl~ll mOI},\o;)ej.i ~.~"II';lf"oI;l'\:J {1II::t1ll JKlHlCb.~ :l'.aspoo1.:OOjc:ni .... SlQL.Iu. ate ui(;k;:;nit:C".mi~· LI; c \~"bm JI[ " SI.\{JJ':' o::l.<"pU:~}I. b}',c. mote D(lSI~pUjl; stan n;)\HI llm"i.::nill ..:l:-$p-n.·sji, ;Jl~ ~i\'11~j§1Y j..:~. SIIlI!. .... e .. l1tll •• nycl' IJj,lCI~ i pot;.Lldo:-en1..: nl,!,,(on~~l(]g.icz~'~l

I'on~t!t\) \\",I:d.lje s.i~. ~.c tr:"ll-..I(J.w~ 11 ie fI\~Lyw~cji j~"o pod .,,,\\Il~~ J;J.;'" h.1·yt~r~mtl P'ldzitllu clI\ocji un kat e g('Lfi~ I1ll eelc \\N:iji_ S~m;J mY51 lIdwoi'IIIi:;r. s.i~ do mo\}' w "6\\ j;"lko POd5'1II~\O"ycti Iln.y-cz.~n. i krYI.;rit)l\· r01.L,ic(mlmi;l ~t::1I16w cn1Cej(lOnln)cll najMIn.cj \VY-S-(l<puj~ \1 R. \1,/. l..~·ell~m (lob. t_!!lIej). ~~ u1c!p ""<ltp~i\\okj. ee Itllwiej~"t:C' 5~ I'; w~l .. ji!. \\ l;.!(!I)'ch "yrt1zniOlI": kt\t..:g.ori~ ""'I>'''3C)i \\irt'tnnt: Sil, :r. I-..onl-:rcl,,:!-·mi k:1l"g(lf!:lfl'li I!'m"e.ji_ TJIo.:tt wersjfl jCj,\ propOZ.ycj(l Plul(:nit.::;J CZ'i:>I~T.;;: Sit jetlm1i-. !e \~cr"jc_ \, kl6!')ch "~\llio.:"in $I't kilka l'Iod.l:lwo"'yeh mlll)\\OW i wi'lit: si~Je z p.)(hl~wo\\)mj slan:,uni cmccicn.!n1mi. N"3 ('IC'Z}kI3d I"kq_ WCf.sj,\ mcze b-ye prop07.}'\:ja K~ lIofrn~~. \\ ",6..q pod'5'OI,\,O")' mOlyw •. potr:lc'ba p)CZ\l'Ci~ 6~piec:z!;;IIShVIII·· ,~i'lZ~ '5i~ I. pod· stl""owym stanern emocjonalnym. l.;,6r.yrn jest 11j" podsta\"o"~" CZI,!<IO \a gdwrntc 51" ,,"bd _ mO~)\~l;m slaje si~ 51;111 emoejonatnv- [nk na 1,r7,)'~ltd u cg1)'5;'~n~jl!.li$w.w pod~I\lWOWY l'i~ ; wian s[aj'l.o!l~ moty",·lmi.

tnICre-sI.lJ,~e pod tym w;r:gllrdem Sot anali-,,-y Leznrusa \ 1')t)1. e. 15·19). on, 3by na emocjc [nko ~[CtWne- rUHiI;.' ooopOW1C(llij 5rajr/.l.'~ z, rozn}-dI ~;. _ Z pc,spek!y~~)' r~-.df1\il1tu. Qbo~r\~·~lorOl. 5pnh:~~m"lSc; OI1lZ pr..,! I· iclGgil;'Z.I1cl,!o .... )'roS-a~cni(l1 KlZdl' 2, 1~'o;ll (lj~c p01.\'\.nln 1,0 niCCO ~b anil-lio:uw'ani>l ~fnocji. a klio:1.e p,roble-mll 'l;alc:\Iorii 1 "~I u i~';'

3.

"

~ji (II.H~~J imcnio:.;j' j'::l-I 001\10:111 pe.;h!,1.I\,. "l.bUOLcl)itJ odml~n,,)"ch lXI~wjaducn). PDUlij.J.jlt,l: J'::~~I!'':'" [nne urgumcnty, jak W1"QrO;C C"~PIl:~JI, ad· ~ic:nntl- "hMl:II~ my~l~ni3 0- prl.t~~\\an}'cll 5tanae:r. c1.> vMnicf.)wllne mecha-

, olzmy IiC1lroli~j~logit:;'i:flC. ~~)diJjl!' si ... 7.c kM1!goric ""uxji )<\ tllk ~n'I;o ummdniQm:. jilk kotOi)' I!<l pcziemie percepcji \' I.wJ.owcj. Emuc.::ju $pn'" J.dL:lll:a "1),lko do po~Qmu W}mi:mlw bybby 1",,- sarno f!Ozba\\ 10n;1 S\\ojl:go II ~ razu. j~l i pt'"I'tCfHljll sprOw>I'IlzODil {ylko do poGZtOln\l wymlnro\\oSei. W pefc-c~ji \\)""i",rowo~e pM;'\lnd?ilab~· dr> o:h"'~I:Jni~ ~cczy\\i$t~Gi l}1'kQ ":'1 Pl"t,ylt,IIJ pod I;qll;m slopilii.'l i'"i ja.roo!(i. Ten ",)mbr jc:f.I!I~k jo:~\ nic7,~dlly i \\""Q~dQw) Mcd)'.,gdy bqJli,.. dOlJ:nko\\D ZI\I<\z"ll1}' l.jnt..!lk1i\bQt'\\)' lpol1n~I<lJuk(ls,: b:um;)slJ.n(]wi podSlliw!j' jJt2;),jl\'(;ill ,,)minr:6w inl(I'\5;~w",oki i nb)e.;:rlla), 1":d:_ 1e2. c:h)'bll je-:u 'Z. cmccjami, W~ri1lJf~' ~rI1OI,".;i 5.1 nit~b"ul1t. l~b~ oijda~ i'lih ...::1I;J ra U~r ~ ~ wi~tl 'C:1.y 10 b~U.cl~ I!moojn ",rznCfrlrl.1 _ pl".l~ kru, CZ;:> sjlll~ _ ,.llIb~ illl Ale ((n wymillr n.lIC1:«rny nil btt;go';;;_ ':11101:ji l\\ot:II'X~ JL)p'i.::roJo.::j p.::lllY cbrm.

I~OQl W~bI"lll\'II~ (J;l'L~~;:'t~}'I~' cetow o ~d 1JUS!~I:!!i\-\';!11101 5i~ l:;~I~g[lr'j,~mT lub w}'mrfl~;'Jmi C'IIIQ~ji POlOSI.;g<: d.:.i.: '_1t'lPUlli".l "''''~.lo(i:. :i!O'~:ldl~I'ki j e '.~mtl,,'hy(h l.!1)'h·rlQ\\ lJO;JLIIIILI ua ~jl1Irll.:j~ pi~mQln..., Clr~:t: \\Lomr:' ~Iid) ptl!.!hC:lC.li\~). P~lll:LdlO Pllj't~il! ,.pil:r;"o("r,; ;;1r.(.Ir;:1c" jC.1 11:.1. ol;!.QI zanuenutc ut}'\"(lIlC Z poj~i~m .. CI11w::j~ potl~I:lI\'t;JI'~~·'"

Wydaj\: >r~. zc \.idu teuneav kcnecmruje ~i~ ole tyle nil Oflr./l..:...-m~\''al1ll1 kryl(:rivw ftllHicuj'l.!:rch t'I1IOCjl' picrwcmc ~ \~u~rn~, lle raezcj, PQrnijajit~ 11!!n IlSPC~I. pr'L)'sli\pujc dOl} Omtlwi u nia a tbilmlnit prl;)j"Lydl )],,1.\' c,nQ~ji. Pllt~l"tl pod"'e .. nil,;c'm (t01~c2.~y(;'h ji~~':h"l~tli ~nllloCjl \'Skct1.~ljc-, ze d~ cl'l;1Scicj IInlllizo\.~n~ch .,:mOo;ji 11:11.,:401,111. nicpoQJ.:uj th,,,, •• cic"';t\\Qs:~.l.Il;pIC:;:Ja. r~1,JQSi. l.'lih:molclli~, :r.dciwicnic. sn\l,Ild,. >l~f<~j[l. J,;1I;e\\. larAlO$.:, wine. "51~d, Fall doborntcgo {~'rU emoeji mose wskD.z}\,ac. I.C i>:t one Im~lowallc jrlL.n emO\:jJ.: pod~I:L\\O'~"'(!. Nicmniej jeduak, l\\':}liflb.::jl cllI<XJi do J.:u.;gorii podsl>1\\o\\)'101:l wym;;rga P"'.l~~ .. [_"i:'r ii\r\iej lull harJ~icj r.~t;~~1j'lie okrdl.,n~-ch "~Ierj(l\\

Nq pi.lyUad.l Panl:sepp ('1; Ekman. Davidson 199$. 5. ~&) s,[J,llLi.

II. p"tr_~ rO)l\\~1aniu "pod~'Q"\(h'O:>'_:;'" mnmy prZYTIajrnlllt) [f'lY J..3lc!:loril;' ~J.lwi~)" o rQzn~ m poo:iml1ic zj(iLllno~d:

;,'1,) )"lJh;goria lIit'n'Sl:il 10 Il;'ljproSISll! f<rl1..l!j( cmcrywnc. tlictlllli ;IUlClm.1IF'n~, jak nr. \H"~1. S'i.l(!, I.:liir"~ 1r't.,':tH \}'ir;, fit- \\.' \~QjL~r,Il": j..: warunkk

b. ~~I~~llri;'i ~1'Ug_.'l U) [~"!)"l' cmoojc mejncc U swego poeHn'3 p'budzenlc s"·I':51)100[~f)'G;mych mechnnizmew m~\".sowydl, dzi~ki ClCmIJ rc Sian) i ich k\111 ''I!'I,:~, "'I~~j~' sro ajq dlil}~r Ilel \\ IbuUl;d •• eye h je bmlicLSw:

j,

.:) !-:[lh:/:tolri:1 m~c~'i~ 10- "."j.1'i!111~' C>dPfm i";Ul"i::ilnc 1.>1 rt'II1l:' uo:!;L.,ci;1 .... ::-;l'.lo~ x , ~a"f": pmo;~'ill)jq 1I\\<,onO;U'/(I;om: j;il.:i1 :;'1[1;;.1' Sllbil!5:t~ "III! i dtmcgo mOtj,,, j.., ~)tuJ .. ~

jltd~"jl'~' lud/j

l'OJt't\\iaJil s'ir,: fOI.l1iCz. FII'Opo}7};;:j\- "lm~\\";]\Ii:<I:"b tl;J. 01,I1:\CJ:f:Il;~' .,pOO~la\'O· \\(1SCI" JlOJ'io;:i::l plOtOI>pOW'l~~i (5-<1 111- pft)fi<U.}cj.;; :L l;r .. SlI 17." 1)~ych('lIc,)£ii po1.m'l\\C7.l!jl lob po>j\ -c b n'lod7in~ ~1I,ocji c~' H!!II\l!.m (C-l~ h ,. lasno~i <:h:uat..lc')$[ye1n~(:h rJl:I at\:>I1l;.ol" dnncj r()dl.in) ~Illoejil, n~'cu:- lu~'lolyp<:m m .... to: b}C r('7ulll1lo,;11\ pclni<J;lf,;j (('Ii: ;]) tlo)l1iosl e: j are fIf"LCIf',lOb S:llunk\, [~r} Icriun'hi(lh)~i.:::(nct 11) ,jllnilJo~lf,;j rJli'I :;l"\lk~1n"ki 11. .... t.;flllln "p.,kel.n<;), c} donio)IcJ <11:1 <!l.lowid: .. (k~ICI'Wiil rIS~·dll. .. !.,~kl_nc).

Inl'~ III JlI7,~U.ld{"~\ ~~ :lll:;lII7.} K. Sdl~'wrii V;v B,ILI:;"· O;~, u.l~o,)T\ 19')8. ) HI.l5). Uor:- "'prv"tlcJ7.n pnj'i~i.· ~nmcji mod.,11l.,.:h. \\,t,:d~~g II!!,;O iU111'1r:;l I.:r:-!':l'wI11i wS"~I."j!kcyml II:!. ",(luds.m\\(i\,,(Js.c~ .,;m.lo;ji sl\

:1) n(I~IMI \\~rb-~~1l3 ~"ii:J.::l11'-lS~ !:lll(I'Ljl UlIlJ,,:lIIIych Itl p..,d-;I;J\'~l"'; ,,'" ~\\ojc 1111/\\.' "t! W'sr~:i.lk;':-h ~1i.'i'\I'~i:l1 j",~~!';;I4:"I\ 3.".:."11<1: h.,.d:III.:t rr/-t.:Jlrn\'Mt/l,m~ \\ 311-:r.~';n(I'l ,~~k,.t.un 11a ;~"1i':lI;e s,i~'cJllml J'tO'dsl;o~\.J\"'~.fil cm1-..:ji' g.1.;,"'''\~' .. II::\,;-bll, )llUJI" ... , [:ldllSd. "$11"1,11, .... iO!~·JII i '''''':. N"i'l!'I'I •• i.:j jctl.la". t..~7dil l ,~.eh na/\'1 ,,1110 wlnsne. ~r('or;"~!~C7lli_" .cl~~ d a "~~!) I-.r:.j.1 :.m:!('/,.:-.\i,· ~ .... ~I,i.;:

,\I"sr,:i"~ l"~k !;~'1I1:'M~~'lILCl,

b) mimkll'~ \\~r-17.~ cl11m"ji.

~ ~ $}t~l~cji!' I';' \\oluj"re t"1" ...... jc {lJ. ('i~[dl.m~ S-~I~.ii~j~ 11.1 ... ttJ~I{.:H;", \"\ ~" Illt,j~

pndllbill.: Ic""~'je \\ PLi','Il~ ch kr<igacl, \..lIll\IIXI'\ ~ ch; III( I: lc ~\:dll:'1\. 'i.~ L,,~'..:j~· $.01 uni\\C"''I-lllI1~'. II.,; 1111Iiwcrs;"~1l~ ~~ wzcrcc ,~~rna:IJ:t(_.: !th ,'II:C"I~. lO:\\:I'elloir: p4!\~'n~"h wyl.hrzcli dla o;:.:;loil"ieka. w tvm sens-e 1I"';\Hr~;\.IIl':~'" ,,~\",(: ~HI)"· IUraln e. 113n'i'lk":~'Jnc ("Ci,"h~' lJlli:Z~11 s~'tll:."1.Crjl1~ch. j,l\: \Itr:\l,~, uh!bcl"it:·

t"71!Ii~I\lO. !?r~llyli";1cja. t\i~~prn,"'i~liwI.lSiI

Ul)£\Jh,iaj'\c. \\ld~jc- ;:i;:-. su ""rl;'"~lcnic: .,!"iCI"I.HUln;· ~1I1t)l;j,.:·· 11m en lujl1llliC)

.1) pit"r",\IIlC cmucjl.' s:t w}r .. :ini.:- Zwi:tbiI1<:?C S!fI_l1..Hlr3mi bi,",klgk.lll~llI1 i 11lC' ch!ln11Innmi Ul::u(~ii1.jo\ogi(,_"ymi L nic \',~·m .. ~"\j" 7.adIlI.:SO tld/.l,lhl lhl~'\'u,d·

eaenia ~)"d:ll\<: nnlu,."hlk):

11) db ':111\-":';; rlerM'I,,:dll l1ald ..... I~. kt(LI'o! ""'ysl~puH u ,\,...tu ~p'UI1~';I'\ (nit

,>'1"0. u lud!..l i ''t' "l.szy~1~;ch c~\'Ii'i':I,)";:m}-.;:h "f\'g~ch :;~'o!'cmi'Cb

1'l.:t11mmchlsqjc..,]l1ako'\t.:;

.::) do I"icr.'l,lll\~(:h "'l1lllCji 1,~Ii:iq, 1'::. 1.:lJ)!C LLjO\\'i1i~jl1 'Si~ rIO WO"~1_':L1't' ."ll;ljl

pl"l.~n"jllml~j \.\ ,_;kn;si..: r;~m!olC\!.O rvkLL ~.>~I~~

d) rl~""~Olll~' cmccle p'oJidl~'d,l..l. 1 ,~")'tID:~j'l LlBjb"Ttltill'j is.l(llnL! l.LtI~"i;1 "dIlP_ C~)~IC' 7\\icrJ.r.L ~~k l;u~hr(llm ~iZ~d 5'Lil!'t.'Ii";t,fli«'t~.I~~\\CI1\. rC?f(1od,,-'c.;a. orlcn- L

IIIICJIl ~ C"~pll'flLCJ~ ~,II;l: l.;~MLm~ 11),,)1\, •

r"""Irr' ...... ''''.,, II~"..._. , ...... ' ... i

"

t. El1l-OCj~ rO':r)j,~ Sl~ nlr~d:ty ~pb-;l :;.r""nil''l. pool'loboi!!rish';1 do 1)O:oo.~II~'I:II (Plmelill.: 196~.s, -11'''2).

Ab_1 ll'<t'i(~~ dall'l cmo.::j'i' ~I(I k.lfC~Qril- JX'dMih\.·owyCr... l.inrHI Dna $J)(!lfll.\!l n"s!;pjJj~cc kr),!cri3: y

.1J milS; Ujll\\'nI."!C 7.lI'irl7.(!'j" z fl(1d~la\\"(m'~ 1111 hiofugiC:;':/).!o'mi I1fOCL'.~.lrnj adapf;l:;i

c~jnyml. •

", mus; Uy$l~p(m>lc \\j3J.:icjs ronTli~ ml WSZ")'Sd..Jch C![111;:Jch V\\olu(:ji; ', <

c} nic mozc h_le w)'~lnj~ Z:llc:ZIIOI od jaJ.i"'j:i SO!:CT.!.'!;olncj )lnl~!1I1)' lICrWO'w"tj C'z,),cl't.icicial a :

d) Ili~ mOle by~ pr.{.)j~ltl fy'kv na POdSlowic SfH1l0QvSCrll.ticji,

~.) mu!:i b)~ d~fitlj01\:lrla I\. b'~gori.u:.h d.rnYGh behal.\lor.Jlnych.

POM o&:"lilocjOlmi POdSI.l\\ow)'lIli Ijru!~hik L\'F~()l::JI;iJ Ia~u: CflllK:jl~ po.::hodr.c " ezy wrome, klO(oI,:" PO\\.SI:lJfI -z .k6mbinm:ji t:motji picj·wOIr'l}-.;:h (~IIII!I(ll:lioC1.I1ie do ' kOi"binB..:ii bnt'" podSr,1\\'Q\vyd, jlOl\Sloji! rrme 1I;I<I(\\'y). N~ pn:)J..j.ld ~omb;n~cj~ ~mL'JIcji .• al.:,"~pMcji i r:;rdD:S~i·' ~djC .:nloc.J'I! .. milo:lci'·: "OfllDIIi:rcj;J ~pl;c:~"c~cji'

j r~ku dojl:- cm~jc .5~t>misjr·· (1-9b. rrclnn Jlr I J.

T3bl!'IulirI

r.-OUU:il\1·D\~r. ""tor>",," lll.rI'1U».ui tI ~od~j,rm.J;i'ht Cllt(l-.;"jl' w lr,ilo:r'Jm:~hlfji '·jlllo:bjJ,;;II

..

11) e'Ii(lol,;jr.: 111<'lj:J,·cll;l(llkl<!r ~:1.mW}"j"~, IIc7.'I.Id .. :r:l~ Irons:l~III:lcyjny~

b} ero{N;j~ SO( 7.am)'(:lJj ~n:',,'lhi~r\';llc (If'I,-ajO"l {:Qk dlu~o, jat.; dluga pt)P'r,;t.l <;:£) ISlrlicj" .. 'a rt1lbi('1,nos~ iuformncji nic ;"(lst:mq u5uni~rel. naromiast ch ....... ktcryzujq s~ .. Ir\\.,losC1;\:

C) ernccjc maj'l. chnmktee W7.~I ... dnte jedncrodn~ (\\ d;s,')om tW)'Cl..:tj W) SI~I1UjC jedha I) Iko clllocj"'_ 3. uczucie cechu): 1~:kI{)W" tlQ\\:lfZy:<i~'l scblc i nul.:tuujn Nln~ uczuci .. ):

d) emccje m~'l charakter Irnputsywny. \\ tlClllcinch wanie Wq_!"-'-I illlplll~) wnosci \\,\Ikowi r~nt:"'s)jnoSci. uSlO'iunko\\:l.Ili a s.il do I7.cc~"istQ$d. \~y(3t.aj~~ Sit rtlacj.och mi~d:t:' c~lo\~ ickiem II S" i:llclYl. mezal . \\13M rt.ncksyjnos.ci.

W rpOO{)bn~ III ~{ylll t.ldil~ill\\m'c -sit uezuoin p s, 60S); .rq ,,",' UII11'''''QJ/rl glj,()','o~~('hl do (lS:n:l/rm}'Ch {jbi(·*roll". pr~l·tlt· lI·J.''::I~,rki'" illJtJ'lrroji. W(lrloJ.'d 1,;r'(.IJiy<;h 11'," ~/""",;"",'i •.

Motn~ rownicZ U~P.7.a':

cdi~'I)I~j"c: sit;: do Hl7.I1JC"l1 zro ce t, "'""' "

PJcrwszyru uxIzajrm sq picl'Wl:lUl)'th -Iyrni irMlsmi 31\ ZAlem emccje

- bo.J>.ow eeehcd .. ,,,h. """bitS" i WVlliko.· .... "" .. rr

"

J'~""'''''''' I,,,. "'KII"', .... , ... ...-.

ocl11~j:l.lf1i ~ IIL·'ill;ii.IlI1~. R..;I.l:llil:1!' ~'i_~(!l) s u ~~j'llU~ :, 1I1;"~.IId:;lm~ s~rm':ldt...l1'i t:!<:tI(inlc"". ~'[I J..f"!o~\mnm 1,;~f\llIi:~·Jnl!'.gQ. ,\'~~.IWJ'\,". h' ~mfl(J(" SOt, \\~p\i-II\l! "-" 'e:t.tLl~'11l 1100:1:11)1'1\, ,,;'ihlll'I;i!l! \le}U~ll'I!oil." I:l.-k; • we (Utl/101n lJ(1.u~i;l S~ nll\\"(1 O"'.:~I;lI'~ J~IJ.0 cmeejc "IJml:'. O~7}\\ ieete, '.1\'. ;If!lIlMlCnl J .... 1 ,b~1 sl~h\ ~h~ ,'1\oin:. ~."1 n~'lo l!illllC 7.<1 pcdS'lh'~ d:ds:l'.'dl ~lIl'Ili7. - -'_

lhfl;lli~j U73s.at1nionl "IQP07YCj~' flTt~dsl:"\\l1 W. tu~n""lIkl \1~8~. ~.194.:!'i')) \\~foZn':I. OIll'l1lucje fKO~11: lun [lOdl.;or(l\\1!' tb!;4" c ~ be"'~lJnkg-. "'YI1'; tt"ill"l!;;}:Jllli o~lIn;1:mu_. nil: ")'lna~JHe~mi U<:7cni;,. $;\ OflC no.'i\;cJllmi n;a SI:l1I tl.CCl.Y· .1 ich rlJlIl.;:tj~ Je~l ~1,·koCJ(lli()\,.'nlc st:llllh\ "nrC"ln~(ti i Q,\;,odliw~fb 1. 1'"II!._t" \\id7Cnl=l inlcrc-q_n org~fl;:irnu) (lr:ll o:tl'W'lc:j'.: ·~lc;Qllr. kll)~ ,;J o~lIizo~qnll; przcz 1:0(<;; mO:r.gO\\.l {sqtl n:"':-\\<}11O: ~:.\ (Z'lfSIO I.:(lrow~r",) 1 pil\\slajq \'_ rc eunacic pr/~'\I."Jf7.:lnil\ ,n(orm:.cji ~a".,n>.:11 JtI~ " or~mialOji drt$"i~",o;~cl1la. or;J~ in((Irm;l<."ji nnp't~"\.'Ij~!;'~ch f.inOl.je ~l'll.lbm: :1.1 fJl«~;;~m dwuckllh:I1tI,)\'~m <;"'I~d.ljt1C~·1U :si~ z rPhu~"';:nla cmO-CJ\ln~'nt:t1Jo 1,Je>1 It! 5U~~. lIil.: IliO:ip;.'(:~-fi,"-lI1~ l crnz [~~ti inr~lm!LI:ji (1.:101';: s 1 !i"'ll1~m~il'm ~~) fiqn~'m, S.ltJ51111.;"~ i~OOI1i .. h-'ti '~Ih f\"Jo"bklJl.:1$d ml'id9 ililOrmacJ3-1m lIil'll~dt.ll Q ebaukkr.f.L: i:l1m~ji. 0 11.1t"Z\:11111_ :J IJio;:r.-c 0 1.1'1~1.:11 'l:IIIU1:Jl) R.p7Jlicc l1'i~tlty o.:mocp.mi f1rtl~I~'rlli i 1.lo.l(lIl_\mi ~lllcJ,!o,;i;mli !>pmw~d~~J~, :i-i\, iiI;) n;m"lllljq~}I;:II~

3) emccje III:U;'J .. CI,ar~L:.I..:r ~yl'U;ll"~J"~' ~r;;l.m;i'l?~ IrntlSs.~IU~tYln~.

b) cmo-o.:jl' ~~ '';~7l\).C]_aj I:.rM,olfllllk (In~~j.ll;'ll. dltl~i), J.ll-, dlu~1J ~'lDUd~.(lI1;' pop~d ('"{~ i~'llkj n ca f(:l.-:bidrVl')j~ IIIrlJrum'llji ale ""~T~n~ ~1'!;~lni~Td. u.·;ru;:~:I. natorn ian [,~U"~I<:~lUja. ~1~'lmnl(15d'1:

t) ... mocje m~j;l .;;h.l.mllo;r "~£h:d'ni!;' jt.·Hnrtroon~ .lll lbll~m nmml:n(t.: rn~ :T.\1. ... 't"1_.i1j w) ;li;'P'~C .J~dll" I) lko ':-111j)(J3I, ;'J LI('Z~I(II:" l;o:;1!hOJO:; ll-icJcdllorodno~ It1!'~(:i{ma(tC'maf'l.\s1.'l.sobil!il1l1"llIlIj'lrMnl:uc"11Iti.},:

d, ~l'ruXjo: m3j't Cli:;'~ill:.li:r irnplIl"~\\Ii.~'. " uceuejneh .11.:tSh;-puj~ _podPQrtq,ul.o..... anie w"tlm illlr"J~~·\'nokj wq_lktmi r.,n.:ks~jn(l.!.cl UC1.II~1I.~ j~\ r~ usIO~lIn"o\\ a ni" silf lItI rJt·~~,,~~t(\'ki. \\~ml',.njl1;::t si~ \\ 11 .. t:lhih/iw.:ln~C'h feJlLt"j:u::h mi"ib.) (;;r.Jl;mil;.I-,I<;:1l1 n "'llm1C\l\, OIcz::lLO:lno~IOI oil s~lu .. r;;JII pUC\"'J~ ru(]ck'i~~no~i

W podobn:-m ~I~III \1c.tlni,)\Ur't S!\ ucsuein pr-~~'I RI':-I..~'\\~\.It"go (1975.

s. 605): ill tim' mnl'tlilJlIIl goJWIl1'.k1l~ "II I't"ll,LI0I1<1111" 1:I/IrIf:jtHle,',wgo W'tIM~j(ofl)"dl ablftkl,jw. pr;'lu/"_' WJ';.I '110'1111 PIJ)I'(IIII~;,.(11 0.111/1. II/lIi;(' gTlfP hJ:i. hl!/)lr.lr;ji, lI'''rWicl u:frr",n:1! w .fpvt,,,':,dl$llt'jc

M(lin:l fQ-wnid ukez ... 1C r0111iel!: mi~d~,. (,nll.H.ljL1mi pi~!"I\'otnyf'!H a "IUm~llll.

OO'l\(lluj~t" .sit rJo r.otnych ~.IllilcL J..hl!'t" jr.: \\}'\(IluJ".

rj~"iwszym locI:!!ljc1]1 sn iruula nuturalne. 1;:I.ole :l:I,'\nO\\I:t

pitrw(llnyc:h - 1)'l'ni inXItl:lmi :sa, nMur;"Jlnt' ~o;:-th~ .. n~lcgn .

7.o.1(:m ~m(K';jl;l ptlWSI:li!\II"l" poll wplywem pi~I\\(1111~tJh ~"

Q~ bodi~6w p(/t;;hqd.lQq.ch l 1I~l"l4dtm WI.:I'rCI'i1ratl)(]). Q laU~ pod Pllthiqu,i ''o/Ilikow wl:r.~(l:o::h ot)~ m\"ki N111" ktn

"

;:

• ~h~ntzrn6 .... biDLlJgi~z:n)'c:h. nie jllSl l\'itlitm l:tkim. jak I~'" ~\.I,i~"-/"i;i:;t., NaMili O$Obow~ P""'oouj~ inne (Ullkcjflfl()\\'bnic nu::(han;2:n.16 ... ' hlOloyinnyeh. 8mJQgJClJI.e p3dstaW)' ~~ nicjakc przesyconc inlll,lsci~ natury i "dfJmino\'l.a.ne prv:t. til inUI\ i wyf:'l~ jakGSciowc nature. Dlatc,l;o st~n deprcsji "duct.a··, pov .. odujc pnik .spr.mllIJ:ki bioIQGic~nej; n<:~,,\'ikk. obr.~1cilic ~ra\\noki bIQIQ&it"1..nej prOw,d,j do 0513bieo1;1. "duch;,.-, :_.k dziejc si~ 13l;1:1:' dl"tcso. is ,"l;1"'\\1~~ ma

iwiaduRlo~ mnicjw.y!:h szans ea dYSpOfiQ\\3nie ~b~ i :'l\\OiM Msani.uncm. lOflymi slcwy • .III~~ Qrg.;micJ;na bardl:icj L.d":lcrminuj(' Ulo;~o\\~m;a. gdy opa· nllje _dudw"; SI1\" pOOsuwq_ :tdfljc ~I'i' Ilyl! to. <:IJ okf'dh~ sian nalury OrobuM~j. MoM.'l by powicdli..:c. hi ~ztO\\i~k dzieki n3hm:e osooom:j ma w j;skieji mie.-u: mo~ dysponow:ani.J: lub spclnianic wlasnIlj nohlry biologic·tn~j UI=\J Tfl6Znl'l ,rnowic u ezlowieke e danym i 7.::ldnl)ym - i.1.dnc b: l.\\ierz.ll nic moze 5p~l"i;.lc poziomu ~d:]fl(:go, rr::~lizlJje tylku dane i slQ,d ume ukilldy u\'\, ple .... 'IIi'llnyo.:h emccjil, OCzy"",isli\ ~pfl'lwq jeSI 10, :1:1", il."luf,3 hSoht)wa musi b:lo~ com: pclnicj \'o')._job,'w,ilna - w oi!;'j ~n'il!j rkwi UU\\ i(:111 I:J"~ tll:lldcmqa (1,1;1'- 1:j;lot>l II:\tUI') csebowej j("s,t knniecznosc ''''YJtJb}'\::Jllia i rCi'llilO\'lilllni~ :ioi..:biel.

Inny caesto pmlaW~~l} argwm:m zn fl'i~r\Hlm1J~c:i ... em(lo;ji dOl)C/.:- autom,aIYl.J11l1 r.;nguwania rDl .. ..:h::mi z 1Il~, '1UI(lm;)~~~~w.:, wfQd~Il~, I'IIC .... 1rn:lSDjil~~ dedatk ... ;m'o::s ... ~o..:~llj.;:! .i'tl~ :iLlt ... rfl;!l':n~l ja;-dnlll:'I<dnioe ~wi;!l(kz.y 0 r~rl1uth ewolucyjnie \1.''=1.cS1'1iej~zycli, J~$t to .,j1J~i: :loilll~ '1Igl1l1.)~llt, ..:llo~ "f~e(;~('1_ tlutmmlll},cLnit Ie": ,(:."~IJj'.!ll1" n,' pewee (1ti..:l~ ;$'l.Llll.i l IH."i.lmil,l CS{\:~~ cenej. ltl?JL:hy. ~m"Li; smn l~.sklll'lt'·:1;:1 il'1~yri'l; ~':il(l'blilni. t..., j")rZ~II,ljoj.rv:~mi wyd~i.l..., .. iami h:.I: mOt-.: przej.lwini: si~ w 1'C}:;'Ln1!1 ;'IUliJomllotp:mow. Mot-nt'! pewledaies , 1.~ w lym pm" p:;IIJku pi~t\~Qll1ns.: jo:'51 r1!;:uh,lIcm spr't,;h:-~lia ja"l'h~, 1111: zawsze dt'!j'lcy('h 5j~ p'l:r;;r~)~nic okrestte. d}SP01.>'cji J.:zlo\\ ieka OftlzJI:~O di)$\' iadczcu. AutomM!omn by!b)' (OI"ZC w)p.1dkow:l. wletu ;nn~·~h czyrmikcw. Jak 51)'\ z.a'tho\~anil'l , .. drukOWYWlWY \\ daicclnsrwle. du~\\'i:uk1.~nia kullluo\\o-spok<tnc. uwewnertzujonc $<;\1l:mt'lt~ wal1osl::io\\lmiil. t\_llomaly"m \~ takim uj.;:;:iu nt~ mozc bye OdnOSl.Q11,:> (,.lko do stu;!) biolugi<:mo::j: pcdstawowe lnaczo:=nie In<l- \\ rym udaial kUltur) i ~JKlI.;i;7Jly!;h d(l~\¥iildC7.t:il. Zatcm motliwos, wyrOznjenhl. p'.:mornych emocji \\i..,:wl"by 51" 1; wla~ch\..;.iciami spokcZlloki i 'rad~cjllmi l;uhur\l\\'ymi i:~ -, si,g.:tj.[\: j';:;lol[<,;l;<: gl~bi~j, z indywidualnyrui dcswlndczeolnmi czfowieka.

SUIlUIj'lC. rQ"rQt.i1je"j~ (1;] cmocic PICr\"OIIIC lub [\odslawon..: i "IOln~ ma swoj<: rucjc. Na o_g;jl krylcrillmi Pi~}'I1i!r..':7.nus~i do emecji plcrwcuwch ezy wlr:inl~~h :Sll .. iii! .lwiqzt.!u elllocji Z1l s.tnlklul.111\1 ~i(lll)l;!.i(zl),mi, illIlQmiltyzm

I f)~-"im"u".JI1r,- .I;:)IIJ ...... "i.lr{!~I:C/_/)'l me il/ .... ;,t' ..... Irakl<I\\ anlil ~1..-t~:U\~:t.:1 il~il \tl1"'lnI~ 1:111141 I J..::j "'.1,1" i " .. ':":1 j,lk" I'lrr~,rm','III: J..::,J.l"~~ II:dU"I~~J ...... k ...... u,~~· n~ .:!.~I<:~n11~!!: laJ.II' po.1mll,llll\,\o;.!. I It:!; m"/~IU";" m.lf_ J\'I")JN JCJ -jJldrll:.nla ..rrl .. ~1 II'OSI~dllj):).m ,lIr~bulom II:_WIM1II)111 l).ll1n .... 4cIC ~llo:J...'li 1IIII.I'Il.I .. ~ml~(l.;"i~ .,~rd: rllt.." )Ininr)o 51~JltI\\'i'i~':'" ~j,I~I\\ 1~1.111 {Q~:tILl~I(l.nIf' j:III. \'_ r~,bII~1 ~ rub, nord",,1 _'{., ~nu'll'e~ j..:~1 j,,:ulI:'i. rl1,Jllnll.ni.:-,)o:: b~~I':- I"",-,b;i. I 'Io.<jh,' ;11~ hll_~ h~d~ 1..1"";1,11>" ,JI.."i rro.:;"',lml(n!n ~~;I~lhlJ ~p.:lnI::-n.:r $1'; «", .. ,,"01<1 ..

-l!IlicO";LllC ir6dl~ cmocji. rm\$zcdmoSt "~~I"'P"";\llin \'nl()~ji. ','i\\ ul..:hm'Ollill..

Ull12lHI. ri';."ni.:ii. prt,j:V" ;O:il 1"'l'.hl\l\\1j ".\ru.tIll:Ullil "11I()Cji wick;). co pI01, ... dJ:i do 1I1QZII"Ci;ci Illo.;V::IIU.l P.l\\vc;;:hll;o.ch m\wrlj .» '-"'J01':1hl}\:h. kllin' \\)SIIf'Puj;) II III.1zi. nll\"III:I~1 IH~' "~~II;'I,uJ~ [On11 (!Ill "t-' ~I~ <l\ll,..jt}l~:IIII~ C:l'I'IW1l;:1.:;1 J<:'" IUI:lJ lfa'_W\\:II1"; Jilkh jnkoscrowo

~~~'i~~~~'~::;:;;::~ ,~n:,,:~,~:;:n~;o,,;~~;:~~;:,;' ,:~:: ;,:,:::~;";~;,)~:~:::~:,:';~~

1110S.1\ "'~:':J'lIl:1I11"~(> ~:'lI1Il"P'-'1fO\:i\~\\~lm:. Em,)!;]>! pll:r\\tulll! n:tk/_:lIL,h~ ch:-bl t:.,d" elll. :,1"0.> pC'I'neg.(J rod7!:lje P((:J,"~iHnFJ~ (II' N.!p",\,,:\d:lIllr, fI~I'" do-

l~kwI':I\ d;'ll1C rod:tajc ; p~o~cj inu:r{1kcji. n.~\: 1lI(\1.~~ pt.){bu,"'l tych

~\'i:1d : wl~~ci\\~ CI.Ij)\\·id,rw,1 CI110~~\\l1tl~":. rvwnlinlm p~o 1.CI.~·

n:J pC"'1C \,}mi,'_f~' rl.('t:l,'\\·~5Iok:i. n" ~)~'L~'1":: :!'l'"s.oh~ prl\" ~';'II'I'l ~' ;3I1i(l. ri'l":7l1~i~). ~l~ pe~HU: wlII'tU~d, 1. 11I'L1\£..1 na ,)(1l1lienrmsc ~.}"\,";.I111'C .. lo .... dC1.:1W f~ 11'\'"11~1 ';:1 ,!l;o.cic ~w';':"') P:\~I~~5I'Ll'.:'~Jl" d:. l)c1p,~W~:1d~l~i~ .,ll.tlll') , Qo.~~~b nn dUllC rod:-:LJC" II\lCr~j.,~p b"c.I'l :>~~. 1II:,C1.":j ~fll!lrlllll~'; ~tl~ mogly ": ~"~;, ~~I\.dl'b>,"\".lt: $iL'bi~;\I j(_11Y :;.r()s6~ i 1\'Qr ... y~ IIm,d~kL'~~ Ilit {1~'CjL' "!ii~' to

m';:JIl 111il,wl!"i..:rt.l',.

\\. rr/:~~l£l~dtl Oil \'Ja;w~HI\'J"i~ L:t.I~\\'i~!::,' i'lJ S'~ILI"'~Cl p(1l'l_;"J.;~1 ~~CI~ W rMn:'(:~

. l\,.~.::h sl1ol~cw>'-ch cmecje Plllifl'Cllno; s:1Jl'dn:lk lTlooyFikOI.'~r~t·. pouobnie , H11~~ ~~ II;) illlt:[.Jkl!jl' ~poli:arl~ tla!il~Pllj'· (,tll-.l")·\ .. ;,l1ic niln~.,;:h WY1111~rQ.\\'

Z ~1"~~i~IVSt:i. i;H.lTC l,~(jrt i.r6dtcm s,III"1~'11'I dnwail CRw.,;:jullah\ydl In~sL~pule

... .I:.:;t. \,~lIiG I ,,1\'rn:!ln1i:Hlit" nn nJ.ll'le ,\)m·lo;:,. 'Ird) uct;;i"y,dSlC'lsd "lO'

l.)l1i'UI.") I '\\e"II~~l"ZncJ)' W I\:'j'Llh~ci\:. (,!~SIJ('I~y!;xjn;: d:'l,n.: ~11I~"I(:jc picrwottl.~ ~ .tx1g.'lCOI.nm. 7.m!';'~":n'lu zraznIC.g\\;]lliU \ 5OIotH Sl~ de r:;\clo CI1\OCJIlMI te .::mocjc \\10rne mOll1:1 1':7. L)krdlic mialll'nl \\I;'1U';. ClI\lKje

. r'o\'O{tl~ 1\1 nicja)..{1 pred~$poz~·..:je: de odll9wradaniOi w d;lIIY srQo~ob I1n darte

~"J' i J,],u;d ;n""keJ' (dl."go ",0"". bye swcgc ,odz;j" autcu .. ,vmom\ . ~ il11pulsY',OYUI. s.Y1uar;?jnyn, hd.I. natollli;:"Sl emocjc \\10rnc to k$2.Llll~

cnm ldtlh'~l~C. (l~!1) bll2UJitC'3 na p05iaduliych prcdyspvT.)'~j:Jth. (1('1 danl!&O

. • dane roOz.-aje i jako~d inlcraktji tdhlLc!:o 1I nicb.r.:-

eaa. rO~C~Wl"lnic:, wart()~ci(\\,ani.,; Itd.1- Charolo.1d

.,"",J' ~. .' inn.)' - ~.'. ro,my .. odpO,,"l<dLi nn p";onol,,'< .oi·

\e'1I11( W;'l2A1L:" rQdz:l.L~ oral J~ko"cl Inl\:~'kEJ' I dtetcgo odil-ry\\ :')'1. )1.eze~6'~ sP" .... roz.'\'UJU (:1h~\\'IC!-.:J, Do tej karcgorii o;mocji m().l:n;1/..:l1k'r.~c 111.111. LlC~' ~"S'cn(:l.n~. n,li.::ijflc, ml)m'I"l~. JH"[l'r:syo,;til~ ~".\~'i.\t<l"" z ["lClUr;:-j'110~ -, , 7. \\'!tk(1on~I'~'lHtl !,lIIac'll, ;11L1!''I!''l\JiI~II'I! il.o. ~

••

rdYllrun1(c:}onaLl1o~r.:: (r-e"j.:~j= 11t:s,31)'wm: LnQU~ b)'c nie~Ue1::""':J'n~ dfl ""ywoIv.j~~}"C1l je :Il~'IU~cjL pnwtaraane poz.)'l~ ..... ue rC"ak~j<: T'OOM. olo;ant 5;~ d run1u:jQnllln~~ utrzym~j:'jce 5io; sllln)' cmoejOtllll'ne mOEI\ prawBdzi~ do cji w zakrc.sic wio;l\1 PflIC(":;9\. pit)'thi~~n:o'eh).

J) (vJ]~cj.:: inlerpci'>Oiiali'ie (el'ilo.::j~ inConnuj~, mot)"t.\'ujll, II" dz~klli. do "blita- nillsi;.odllalanill. ild.l.

4. Za!ady ps')'chologii emocji

Pnygo'(lw:Jr'lh::m do b;mb.it:j Slc%t'!;-5low~j 3.~;]liz.y I(:(Irii emocji i mechanlrrn6w ich pow~t"w;miil Ur;;}Z ",zynnikow W~"'Z.W!!IBj"'Cy(.h i mO!:lyfikuji\cych p~bics. proccs6-w .emo-::jonil.ln)'cl1 m021'1 b)'c IZW_ 'l.a:s:~dy psycHclQgii cmQ(:ji 1'I~'II~O\Vi.lne POl,:, lz.ndO 11917). L1S3dy te ~ jedMj :!OtTOn), 5.iUlO\\;i!l,. I"Ipi ... wPafciwosci pro~cs6l"" filll'!lfjC'lI'AlilyCh.. n z {lmc;cj. jnk podkre.~11I sam autcr. umG;l:liwi~ji\ upD~dlmw;mic wio;:dl.Y nu rcmet pS)'d'li:lloQi; emocjh Oc~·'wikie. I)icklore z iSll)ie-j'l,c),!;11 tl:o,ii rnoi!:t b:l~tirej akeentcwee ~w .. ~ 'lAlS1:I.iy. :I pomtjtlc lnnc. Nlc fl.:Jlm~it!j51:" 10 j~dlllll{ l.,:a..:Z\mi~ , ... I~~;\\ost.i t'mbCji u](!lYch PI'U".l tc "-'l~;nl)',

I. ZIl!lu.la 7.rolr;ico-'''-ani<l umeell. 'Zus;ld.,. Inwska:tujr: na. h.tn;enie oiJn;;Dnyer. (odiJ~idnycI1) oi."lI'Clcji. ~:Ju.r.~ r6zrliij, 5\1(; rr'l,i~1.y rob-1l. ze M:glt;du n:(l ?'Qdl01t ~~urofitj(:llogi(::tIlt;. ' ... 'zorcc cl.':~pre~ji rtrax wlaSclw(1sci do~wi~ilczani3 (wlasc.i. wo~i prz.ctycim ... '-o,mDI)"t\w .... }jru::). Gcncli1IJlie pcdkrefle Silt m02.liwo~ W)s(~ PQWIJIlili jake IJddzielil:r.;h "~lI:K!jj m.i u, radcsci. smUtk ... gniewu. I,.ku i wSlydu (lut:!j \'')!:OI~P\ljc bardzo duza rOlbie~o~c mi~Z)' rozmaitymi kom:epc::ja.mi 'C(lrctye~'lymi,. 0bsci'wal':j~ porocmn i doswiadczcnilil osobislC:: wsk;uujl\ na rz.cCZ}'\viSlOSC fSlt'lle!'li[ll~cl1 emceji. 0 czym najbardzicj przekonujll dOSlnegalnc potJ lch wplywem zmi,lIly W myslcniu i dr.inlaniu, Ponedto. b:Zda 2 wyrOlnionyth cmccji pobudza \\ 5-pOsOb niece odmieney czlowleka, nil przyklad ueaucic radosci wvzwala june rllyili i dziatmni3 "it: ucaccle smulku. Rowe S<l !pG~ob.\· \\)j35ni.n;ifl tycll odmiennosci. Nielr:.lI.)rzy tlumacZO\ iSlnic::j¥e n't!nicc oowoUJj!\c "i,. do Nfnic sytu,acyjnydl. do zrozeieowenych ccen dokonywanyeh przez cztowleka, do r<Jfnii' W sposcbach rcaSowania. w dq.. swj~d.c:leni(lt!h Niemniejjedn:lk. wi"kslzosc tl!Qrii wsKazuje. ze emocj i prow;Jdzi do roznil: W fltrCllpl:ji. doii\yloc-cunlu. w Ck!l.pr<:5ji. IUl,)lur.ytwydi. poznamu.

II. l:l$:I1I:\ W$P~IW)'st"pD"":lniu i \l'ujcmrll:I;D QLhJzialywaaia.

"nmp(lncl1t~w e~1'Icji. Kaedn z daj~c}·ch si~ \\'),f61nic. IOmCllji .

II';,. \~cll'§l1i('j jlll. .... )jlllicilionc kmnpollcllI)'_ I wlaSciwie t~ .. den ~ilC ~ l~'nl. Z~ !.;aida emocjc zawiem I~ In:)' rcerle mllgQ. banlzicj nkcemowec l:na~:.!eni.;:· . j">\)dJ.;rdl:1 jl·dul'lk. ~c ioJd"lll\ z kompunent6w i

sn

PO'I1~131,'; ":;j;l:tJ~ 7 f,.{'>nlrl'i~~111.fn' J'lO,~.~.llIJ~ ,,~"'hwl1i~'m~ 11\1J:<>~I:,I>t:h ial-. "'~("' ,j:d~ Il~ pr2'.ykt"rl t'!.1~·/U\\nmJ. .':In,,,,, '" t~'11 hlm.~lll!"nL l'~_.r."'i:':'j~"~ \J(II.Iv\'III~ pt,.r."~I:l!" Iirnnf'0RCld~, dl.II:,1.,i o::l:~11lL1 Iml~'" .. ".~dOI11m;~ ":Jp,\-C1:l ,\ ";''i'~nI.,.:h. 71111:n\ \\ I'Ird(:' scrca. (IlIbmh.cm3 U~l,htl!"l!tl ltd K"'IIIPOll~nl", II ;wtatJmcl<'J 1111\"7." .1"ll-:t)' II'3MtmllC ,fil.o IIlIC't~t.f)'\\·111.! CO. C;lndllllld 1 f 8",..,'11",111 "pronrid/.iIi poj .... ·ie pili!; ,~j';Yt·lljIlC.!!" ~f'rl\·)<ni .. 7.\\I"hh:~Olr.>h. niz,:j, F.ll.l mli!rnkl:\~I1!..~.;i "o.nl""lL'nlQ\\ Ctl'II,1<:j. )1:>1 l~h~1(ly J1.1 "01111 olo\\ani9 St.1n';,~ ':I1lUl:jrm;itll~..:h tSI:I.wwijc:JmI7 i~10m~dl \\13:kl\\l)\l.1 CIIlOt,;),

III. 7~:a~:lda k~:&lflllo.unirl (w_H;w:dfifllll) emucji. "':1 l:lSld:1 ",1r.,:11UJC. I. .. emceiv z rcsul~ nil.' ")51~'I)lIH " ronpie iii..: 1:\\ iqioll1L'J 1.-:' sobq. pojcdym;,,,,. lc .. r J(dM (:Il1U~J,1 ~7,,!:,,ro 1~>7.";:Jlo i1[.~I'.:'plltl,. To wyz";lI~Il.i~ PI:) dHIf:,l.lcr 'J,"'e_S1,l rod:i.;lj~ 1!li\~IlC'l;1 ":1l1tJ<jl)ll:diIC1!fI. N:II j)r/~~l:id." "}IIIIo.U ll:'fU~l.cniil co;:n;Qlio:.J 1\.lrco~.;:i .n()r;lhl~j odczuwnm ~lqudc. "illY; U\·J~IL:io:. ~\IIi.!o I, 1..{lI~i IUL1;O:~ pre""dr.ic d'1'lIJI..I~\"ill(l~i~ LIC;:W::i~ \'''I\ .. hl.;t lU U,"/AIL'I~ 11IQ#..l: LI~I..~~\\II'':: uczuci ... :1U1,~::tg~c:!.rl l~'I~wU '" ~1(\-;!lf1.klJ do 5~ml;!!:,," ~io;:"';;;l (,h~r:IU~( •• i~U6r'~ eh i:mCK]i ',~I.:~~UjL' n~ idl s~.l:Cg";lnic S~111.l [~'ndl"nt!j"i do \\:l.t!Udl;'inil!l il1l1~dl ...... \'ICji - il(ll)C1} 10 p,p1() I!lllocji Pl'~ Io~(';".

1' v. Z:lo'Ulr=, ~nw~jrJfHllnti komUllibcJi. 0 il~ dQ~"MdU~'I1i{: Cl1u.H,~Ji JL·'[ '::J~IIlS 111..1:-1,'" '.11:1 1)bSCf"JH1U ~I"n:~!)'\'.y[l,(> podmi.,1 jC'l:1 ~\d"LIOIII~ 'IC-~(I. ral.:lu~, o 1.\ It!' lr.onll1pOII"'11t d;:sp.rtsji m;] dIOlr;t.kl~" (Iul:llicm~'. C ... I('o\'1. id. nnjpclru .... j k.1Il,m1til:..Ij". 0 ~d;lS": eli smA:lth t;,t'JO..:jcn.\ln~('1I prz~1. d'!o.pf~:;:J~ \1.,.dotzf1:t w [":J.r'/.~ CQ ltg,silnit! W eicle, h~R(J2M;:'l.I1{1-~~ ckipr":~Ji ~nll)L::j~ JC~I ')pr,,'I'i'~ sponut :'-;!idaoll: S!;lnY ~·m.ocj~lt'ilne sq J..:{,lli .. k. POO\"5.i"~cll11it: odn:ylyW:ln~, ~:t. w21:!1~du 1111 l.ullurlO. " joi.iej '1.)'!:hlJ"llj.; !>i~ tJ;t.n~ oscba. Z:uU'I'IlIO l;oU('oW;J'li~. J"" i delr.nd.milni~' ~·"~pl\:sJi cmtJ.C'ji j1!'S' 1000~i~ saRlO iJ \\S'.>"'IIa..:I~ lud.:i DI Swit'cie. h(;~ w£gl~du II~ kLillUr~. J~Z:}'" ":-I..~zt~kll'lllt;. 1';CJWSle Ol.'I.:~,~wi$tt znaczeuic "k~presji II111000ji dl;.t pl"l_ebil~U spt.lkall~tb inlt.:'r,Il.cji (10J.I" lil s~ W ~Iocji dl.It,;';I..';I i_lnal~:t. iUlnj jl"~l 5;\\Oi$t01 nit." Im"t'(;J ~l(lo.:g'1111it' z":t~1-tCi ; .. $1 1\\10\(7. mlllki H, wenwr db w~j~5n;ellil! pr()l:o;~6\' pCI".:pcji. nn ~toryd pods!n\~il: n4\st~pujt,; u IIlO1lych d'l;eci prO<:~5 tOZJK'~tII\\\3nia r'I, .... ap,istost~ \\prO\\:otul3 pOj'iclt' .. fizjbgTlomil'7.n!t:j" po,:t>:eJ!"ji_ h:st 1(1 etcmem (-cho'; z.wyU: nie~\\'tndonWI k3v.1cgo OhlU p..:f~ep:ji. J~hO mecbeoizm jetinak flO1.0$ln; li.ljemnl-c:t\. 1('1'1.. jDI.; 0llo'n;1; Illocll::mi)'ftl t1mod;s!tlt.:J pt:iCCpcj;. 1'1. Werne, :$'1.d'Lil, itt W')TOli:'" (II' l. dl.l'liwl~d-=z;;;l1i;_t '1_ ludzk'l.I~\ar;&;l w~ "S1~.slkich Jcj ~rnoej-cllmln)d p(l~I;1"'i:1ch r slqd 11!:7. nU7\\3 .. nzj(!!plomit;~nl't" p .. rc ... p~j~" 01'1 lIbl!'"I1\:,I -chwill mcchnnt ...... ten pC'oroS.I<lJt; jfdMj.; I\, ,,1~t?~:Sflt1-;uIJt;;j', p01_i111m\'Lld~111j o.:ll1pirydl n ~m. (1.a· Sl~m '!)~S. s. 53),

P6~1'1t::', \' olo(rcs1o(' di".iC'Ci\.~,m i ~lIL':1d1..k"I(:~)'m. pod \\.Il~)~l.el'l pn:,!:ji~.:l Il'C'zneJ J1M1-ePtJje modduw:ltl'lle ekspresil p~le:l: h-llmQ'~tlIfu~ (lmLH1~~(l s~~(, \\'~rn7.allm ~'m'~JI luh _''''rp.\Jllir: pm\,\d1.i",,·cj t.:ks!l~dj; ~11t1.WJ~ i prl.e-z ~ ,:p~.lni~' fortn flc.l:l;'i~i'~~II: .... h kz~ ah'l:l,;pll'to'~·J.ll' .. ch) pr~N (llt;lc1.~nic, D~Lrt~Ci

.. NII'·,.'-.I· ·, I1' "W,

'(;"',1«><""''''''''' (:mQtji pdleg..1 nll odpo"i~dnim dy~polloW"ni" jcj cncfgi" pobudv:ni .. (;Lyl'lOOki pozna ..... c~.-:h_ tl'illtyv.'flayjnYl:h. k~1'.taltl..,,~ani3 Z;SChow:,n, reall;O:"9i W:nYC2011Yl:h "i~l1,lIIk6,~ rozwojU.

rom ClIm~~ ... ionyn,i JU)" erne .. j'i.l1ii piC''l.I.'OJ'I,m1 i Wlurn11l1i IOQ'l'.na \\)f6~I,I~

":';vi,t!c iftnych emccji. Wiclo~{: [Iodoo:ial6w pm:krtll::~ mo:l:!i\,\,oSt;i nQwe~ $!;:NluWC'gO ich pt'Zl':d:>!~wil!nia, Wyd n jr;: siq, tc Lyle: jut k~uegLlrif i rocl~3ja\. emceji , i'e motliwych k;l\I:g~rii i rIldLajow rclaeji \.,. m1111l1::h podmiotu i Ml~r.b;y Ihldmiclcrn

I roi./lymi fO'rm:'lmi n;1!t1.}"\lislil:l:sci~ W 1)'11' payp:u.ll.:u po} .. ole ./~;nc-g.oria·· I'o'sk;lzujc nil $Zcr:l~Y zakecs "it pojo:;cic .. rod1 .. e]". N3 pfl.)Uad );1ltcgori:,\ cllU.1CJi sztcmocjc wIOrne.ll:"U'Imin:a r(nb:ajI:IllIllQ~ to)" emccjc cS.lt:l~c7.nc. fellw.iJnc itd. Trzeba tez Dioaeslic 5Yl!!II~li7.(1~\ a ftC.jl'Z. rOtnicc rnli;d z y pujl;cirlmi crnccji a Ul!zuc. l.jedncj 5trun:.' urzucin erozna H~klo\'\n"': [ako pr:u:l:;.dow) ~t'ln'l'kmcnl em~jl, IIPllumilL!lt c:ml'lejc [eke 'Ctlll.J~d skI3i;1(lj'lC~ si.,; l. tl:(Cd\ \",!,mi'CI'ion)~~ wCldnil':j k(lil'poL1UCII[l:l'~ ~fln<:00,·i'Qwo(!"~(). c-k:!.rn::s~ \\ n.:~u orcz Ilo(;u.-ofiljcl..,gil'2_IlCgO), Z dru"i~j $1/<l11}'. pcjecic ~.t..':z~ld~ pOlll.:resla ~llljr~~IN pOOrnioO,o\\,'y pr2-c",~"'k~nyell emccji oml '1'\",'i~"cl;; Ilrc-d~'5JXll~cji i d~spQ'l)'('ji cmccjcnalnycu '- uwaru~l<ow~.,i:tmr kuuurcwo-spctccanynu, W rezuhccic b;lrOZio.;:j UI$adm~ ~dl.ie nllo plL)'kl:nl nuzwanie srenow wYftl·zajqc}ch iakoi~ i!'llcr~kcji l ~Ii!!ijn,)-m wymilu~1ll tycill nczueiemi !"oit. emocjaml (nl\;'i,;l:j uczucia religijne nit cmocje religijne): podobllie w pr!-)'padku j"s,:(l$d inlc-r;')l:eji 7. 5Ob~ sam)'m - raczej uczucin wobec samego sid)i<: !'lIt emocje wobec s a me~o sicbic ilii.

Wycllljl! silt. ee naj",a:blicj:.:c:~· §~ podzi:tly na:

a) ucxocjn sRiCf(lw,ml:; n3 ~dlll~OIIJ1.1 ~il':hie stl1nc~o. jak np. acaucie ~!'Iosd. ~o:!.>Ol11Lo!.l:i. L1';:l.~L..:;iJ 7.l.l.ftt,'l.ln1e e wlhsnymi aSp'ilacjnmi, I,)siwi~ciDmi) luflna iuncgc O;.4I(,l\'\.' ickn ~ lip. C£.OC ~!' rryeanc i pru~!,H)lec.lnc):

~) ucxueta lub cl11oej~ zwirl1.:::mc 2. dcznnnlcmi ar_gatli~lnymi (tub pc prostu dyIH"\\'M~ pf"l"':Z Wd7.aj rcccptnra prlyjl1u1j<'l,ccJ.1,o \\'raitnia~ "'S tel; emeele to\\0f7y5i' .. 1f,:1!' bolowi. nr9g_11icJ'oiom):

c,) uczuela lub F.:mocjc zwiazauc z ceehami bodeca (np. I!'SI("I)oczn(")~

d) uClm::ill dOI},cZ'lt:c Mznydl form pudcjlll()wan)\:h ak!)'wnt'l~ei (np. n:liWi~ praks)ctfll'~. imclckUlLllotl'.:M I uczucia do:iwiadezane \~ l"Wiqlku l. podCjmGi wanvml rolmnh l zab ... ,,-<\ itd.]:

<:j ~I'llz~~ill d\11)1;-~1~C r01f'1yo:h SlfCt' r-/t\:lY' v islo.s:ci lub obic:krow .. obec w~itcdci i 2:\ .. iI\ZDnc:t: n:<lliLacJI\. wQrto:lici, Uti. . sklcrcwene 1.:11 wylir311)'m eclcu' I wyl"likaj~~;: l »oeee ..,.,I da6w mah,·ri;llny(:lIlld,).

"

n.1 tIll'!:"':' III..:s.l._~m ml~U'\ti~. ;1 t1.lIljJnIOL'f"1 <l'InOl!je. f>Quonl ""'/~/" \~ h''':I!I~lul "'i.I..JT.U,': n,.! "pl)~ .. 1I:t Iplq~k" (, po1.IU,I\11 t11:tJ.-1.',l,l(1 W}n'li~II;OIlC Ij~h'I.~lI Jr~l..lp\ n~ rM-,ll::j _il\ nll"~l.) )(Ib" UASl"m l"~~rl1~ tmJJtlhllH) o,;l.~~ Int. .. nl~ n'l3j:l, ~l:Ch.\' ill~~I:"m:. ;!:'~'~I1~ 1I:II~lrOJc, ;) IH:.jJ.Htl~"lY e ruocjet. pr/oCmt'IIIt.'m dc, ~~'I:ll.h.llll:l'~1 (ll;IJhnrdJIt:) dn"'t~lml:' 5:t c.'cl~~ ~t·~I.I~"·I'C_ rucec 'l,nll:j I'::. ...... J.: . •• IIl'IJI11Il1~J ~~II~J~) ••• sakrcsem \.\'~I~"\~lI_ (I;;c.:h~ OIr~LI}\HIC ill.IJ;J, 11;J)IoIoIIo'I..!t~~ \~J!lJ~ w , IIJSLroJ~ sr\:.dm, "~'mocJc 1I1IJmnl~Js.I..1, - za: Rusenbetg II)I}~ ~~:s ll.

jl(llhlhllC. uO.£IlII:"OWJllic wpruwadzn Lnznrus LloQiIl. , .l~.4n PJZ~ "::1~ill pt'I~lllgllJ'" :!.I~ (In ol~dll"l1lanH cr.;:~h:'l I Sl:t.i'I oCmOC:Joni],lll~ ("~chn O&:III,lCJ"i'I,llllii OOllCh~ "'; do ch:'II.,"-t":~StFtll~Ch \d3~i".,~f d..'l.m:j O'S(lob~ Ij1;,to."PV~-":H lub to:I~ucm'!J;l !.ILl Jh;\'III':~'" 3po,_',rohu '<:;I~i,H\,lnl!.\ (III" pilosJl)nllJ'l(~. nhl~jo,,~ ~mt'\\n~) Je:,.\ ona p"r;.h'n~'wOllnfl z poJ.,.cillmi POSllw;, i '>C1\1~m(mu 51,111 ("n'()9(J1I:'!!n~ jt:.t k_r6tk~If"\\:;aI" PI"J:<:Jllijaj¥q, 1"1!.'iL.i':jq n., spo:C\ lic7~1~ rdacj_1!' podml"lu 1:. olac~<:m~'IT1, IOz:-ms. t'lCgO Jl(IJ;!\\ll:m~ ~l'i 1~1.,: od $un~,!:t\ln~cl\ okohCllln';ci (11[1. <;'(;'Iu J;.IIk"1J " \\~ni"" p\lltq .. ~llItJ prl'.!i ~~..:u,uJ:no:~o (l17.~cll,'dni"'J (,(:(h.lIlI~LI\\i .. 1o w~"S'-lJ1iO:IlIll tt:rln~cr. SI"I\.g,~ "m~jim:Jhl~l!'h _ JI:!.II ~()~G5 ni,' IlIhim~ _ 'II.-L),,"i':~~:l= nmm.~ I' i'i':~~7.1 ... ~~ ... nnesc do. '\,.f.bUtl1.aJllC Sl:i.ful :G,I1i1!I\l1 'I ~liJiiUlIJ..lI 11(} n.l1:'~Q, W t-t'l.lillr.tci-t! cccha I ~I:,sll ~I, ie <;Gb~ Sclde pIl\-lill"ailc_ ;;;f1.l'lfL~ ... i..:jilko dWI'l!lnrt,.rulillmij~!.In'l!j mont!l~

Nil ()~61 nejsacraej sq_ aDIlJi,{<\\,;llll' l~L,jt' l~ldI1;o:ni.l. JJ~ ro,mi,e IlIIed?} leriIJl(r.lt11e,.,!~,ll, sl~'IC-111 at~J:.t~\\II~Il\, na51l'\)j~m, t'IUDlljalili lub l'PJk'IJa'J~i tmocjonaln_1mi l~pil(J(:[ \\~1.."lIlJC Ill'! pt:_\\i.:n ~;tij.\~_~' ~!~ "~r .. illlt' u",dl" o"m ""')'$[~po\'fllLi .. r;nloXjil- Te kLlI..:gl1nc 7ja\\lsl. ,,·mOi:j[)'I!lln~.ch , n'gl,ll~ 5:J, rOt"ic-uwanl' l.l' \\~gl"tlil liD elM rch ~rWllli.,_ 1II1"I1S~Nm~": 1$11". IOzrnnikl \\ytwalajlli:1.: ilub ;';1,hLr;r.t-lli!!. pt11,rzruuj:1Ct' ich \l.ysl:wielllt:I, \'(lI~I\ ";\ 101"6J 'posobLl1'lIci1(1.\,;'Irii:l C10 \\1'('$7t:i~ \'pIY,1 11:'1 IIIIIL' <lj:mh)"" C'J11Uejl1lJ3Inc (por iII~~lil.; II; E~1l1"JLo.1)0I\ idson 199$. s. SO·gl)]

W I~,m 0PIIIL:':i"L\\'!IlIill ~ro,.o~llj.: '1:,"-: I,~~it::lli,;' c:(I..: re '(h ,p\\.!:i{'mu\~. n.a 1:lcl)'cH IIIQ21101 opnl;'C Upl$: :i'J;I\.~i!.f.; eilloojon"'nyer,,. 1.: po'l(l-m~ 1'l'LI)rzllJfdn~ 1l"~loU. J IIL\Ij.;li'l\ps~ kll ,a,j.illl~~l,,;.'Ini~ lub t>tJd:.tldO::llin ~ slC'ol': J('u ~Ilt:o ~"'i('sli,\ L"'yd;l!l1il!"ii a f!'L'\\IIt":!!-oJ "SP':~ILI. W~"dllje ~i'i. If: 11\\l!!l\,dl1iajlt~ .... ~mitl~ =o~.om~'YWlil (f;:.al-:jyw~o:ki) fub -d{ll~~llnruci (:'If"tPIT\iJSCL) IKm~II:I\\-ilnl~ cmoc:J1. 'K'1t1;dn"J 1rv.3loki i (JQ\\t:1rJ:1I1"o~i PC\\flCl;0 srylu UJII\\nt3/1L1 !l¥ $lirtu" fl'llOcjoft:'ltn)'ch ('>(;11. ~Wi,,-~il "I:l~,;.i\,()sci (latu~ hl(lzki~J , doiiwiaikrcllClI\, mOblll "l'r07.nic pfl'ziom:-: prtdyspoz.}cji. d}'sjXl1)'cji. sianu I PfU"'iU (lub J~\cji). Niemnitj jcdnlJl... bez, \~'1~I~du n" rejestro",im~ aklu3~nlc ~ l)lIwisk3 II'moojo,~ahLeg&. J"J'('C1q_ (W1YWI:'o11l j~.~1 1P. ?t rrzu 11:1'1 Jl'O"~om ~ ILjll\'f1ill1i~ spo:t~fi~a ,.....MI .. I~,h h'rJr;t.l~'~cll j" !lU/lomit",~:t tmClCjolllliny. w j~l{ifll tll~jdujrr $il( rbnll! osa&.l., 1Mll\\1I'~ I"t'dyspo:tycjc cmeelcnntne. d)'SPOl)~j~ ('moqo;lnalM'. - \ljl~ciw(Jki Pro«'SU emocjoll~lnc:!o. Trud'no lil6ryt l po2iQrtlo;v, puzwala na doJ.;hldnlcj$1.c "",w;dl".nia "lio:!

I' s.i~ do poj~ci~ lenllx:r3L1lemll, Ot01 prll;tlY$p<ll.),c.j", dla m~tc br.c kOl1sl),lm:j:l c;ll.liJ ljdli ilnil\i~tlj,ci'l\Y l~mpcfll",iU\t tecrli koOr'I:l.tyhlcj.mal,,),ch, jal.: "' teerii E, N~Is,chm~r~ tty Ilib "Ipcc~'fieZl'}' mtchanizm I1curofil.jol(lgit::lI1)' tpI)WOO~~)' wzm~ni;l"ie lub- oslafii:Jnie dt"lf!Iy\\'3j~C)'t" impulsew nt:f\~o,o,I>(hl Sam lemperumC:1I1 jc:s:t n3fQiiiiaSI ecauunem sprz.~~ellia \yd. prcd)'spoz.}cji l. procesami wafunko, ...... ni a, uC7..<::llia, w)'chl)\\al'lia fj~s.t Oil PQ prostu ef'c\;tcm (lddrUa~yw!,n i wplywQw pochodl¥)ch z olQC:zenia). MOlml pClwiedzic;i:, t~ lenlpC!Ilmenl r)ndal bltdzie tlY5PQ-CY'*~. do \\'1budlonia ,M.nyli:l1 Sl3nliw ~"'00!jO. rhIln)'dl i \VYly~za[Jia spos-obow prtChi~&u sarnegu proeese oemo;;:jQnalnego. jalr.u kcI1t.jnyth P"J~iorl16\'\1 orgllr'liZll.::jl ~jawis\';" ;111Q'.;jOMln),ch. Tnl.: wilj'C temp<:rament ~zic dyspcrn6w31 do lctwleiseego pojov .. ia~ 13 5;~ sta.!10\.~ nastroju (np, lC:m~Nlmenl 111",1:<IIII:holijny drSpOiHlje do lalwi.:jn~su wtbtld711nin nOl5~n;:rju dr:presyjrvl:!lO' relld'::>.~j11'.!~U ;[lJ.) i b""dzie .... '}'1.11tlC'Zll1 szytiitusc \\-mUih.:Jni:t. cnlocji. dYlliill'liklt ich przebicgu. lalwoic "~'!1:D5lilniil cmocit l1p.

Dy:!POi'..)'cjl1 emocjcnalna mo't_(' bye aucm Ir2~tC)W~111l jeko rtlll!tO,I 2.wii;\~U pr~dy5-p<J1-}'cji z .r:Io~,""i~dcl.cn;Cnl G5Qbi~1~1"''' T;;: d.y<;fHItyC)Iij , .... Ilr;q.' ..:n!y sl.~res. czynnikOw _ b:m:h,o i5tQ~n,.. w nim lldzi~1 lI1a)~ W"WIC'L': I-:ulturow~. nenny

i SPO~I)D~' wanoscipw:J.lJi3, PC5.[;:tI.,)' ksuahewanc \.\ ctngu -,,:fda, do~\ ... i:ldt;;l.C111a cmecjeretne ltd. Do IlajbartiOLLej :!'lulI1),t>h lI~'sp(llycji b~d'll'l.'.lh::t ... 1Iy temperament

i sen.ynU'll!), V;ji.~Q u~rwolon.r: :o;klGnlHJS,ci do r(21_g(Jwania emocjot)illn~go nl ~wnc }i:1 ... ~y ubi.:-k!.rjw iub jako ulrw,,'onc S)d~1Il005Ci do du~wil'l(ltz:<:lni\\ w drany spos6b d~l1~j jakcsct inICr:;lkcji;, ffo, jekle meclla.oitMY pr'l),cozynioj,\ siC do roz,\\lojLJ tlyspoi'..;'~ji cmocjoA<llnyth. sranewl praedrnlot fo:twa}Jul roin)-.::h teorii (zar6 w no sytuuja,(;),(:h 5i~ \.'/ ramaeh tecrii e~spn!$y\'IInych. socJ0t;,ulturowych. jak i poznawcwchl.

P."otu \\)'mi e nil)r\ymi Iormami. tj. tcmpcr.'lmenlcm i scnl)1nlerl1ami. nale1y p.o.dk.ft':5li":. ze d)'~poz>'*\ ~dzie let. uksaancw a ni \\0 WYr'liku jcdnostkO'\-)1:b do~.windclC![i UWDOWOSC_ N;'J ~t'zyklad, Osobo\\OK nareyslyczna "",,,';8 eretl:em wclcsnicjsZ!-'l;h doswiadtlCD [na co wd:.ozujfl. analizy % Irlr~su teorii relacji ~ Qbickl":rll) stanowl c) lol.:i(;h lJyspo~)'cj2lc:h c:moejonalnydl. jal. sklonnoSd do kcncenuacii nn sobie. dominaC:jl1 u~roc sklercwanych no slebie.

"

~o\\,~lli~ mi"'d.L~ .:mj,:K:j~mi a (1dt';f.utiaml ciclcsnYlII1 l,II;'l~c~" lIlag;, I\·~. pO' d~jrn""W;lt ~~ii,I:'II1i(l ;,:;ar.ldcr.c. mil_no ~e syltmrja_ Io.:g') nic w:-ltIa~"I. l~l\c.jl\\~·m t .... cia w\(lbr.11.l!niowt'gCl (kCir/;,'SI<Jj'l. gf6\\'lic l.1; 1.iciJ,_·l 1_":\""'I, ... tr.lll~ch: ale I:II\Hl p~jowitljll sit; U l1ieh \\yobr.17,elli;a l!:l.\'i;'J,~.:IIl!;: z ~"lci~lI\ '''Iny i h,:'kicllI V!'/.('c:l ni~powod;:\:lIicm). rendcncjq do iJPISY\';1nia S7'{,,7.cgolo,\ ld~rzdl w~\\Qluj;'tcyd' ('nlm:jc (7 .. 1: JIobms7.t",\·sl-.i. S("ig.:llOl IQ9i:l. s. 114-140), Ah:k~:-I~ 111; a j<:::.1 wlasnlc dysp6Z'c:ja cl1Io(jnl1;IIi\(\. 11:llOl11iaSllo. C('I rrl~c~ 11i~ si.; till IIIt, .. II\\o:ld r~I'l.'''lju .. ,eks~'l;mii. mozc bye ckrestcne j:l\.:o rn!d~Spol'\,~j:l tob .. cnic 111(' da si\, jcd1\oZIH!C'lllir: rego usmli(-. b~i mote s~ 10 whsd\\o~i rUIIJ..cjo:-n31ne mn,l_~L·. bye mozc s~ to I'I('cIKmi7..I1I~- odpowilU!a)'\CC ita "j<!l.'liEo,,<!uie Il:mrCnllm:ntu lub r-C'C11 O~(lIxo'\·05Ci ezy wlasciwcscl innycll iil[uktur p.yc1licl.rl~d1l.

Ul.:lad po);iom6\~ lJD\\isk cn1~~jt)ualn:r;h Ollb po prosm crnocji) 1\101 . c h:-c ",mJ.li7.()\\::lt1~. II orlnil.:siCIli11 do rM:I'Lydl "\.\'ymiar,)" ri'.ccl.~\\istoicl. Najcl.~Sdcj w}'SI<:PlJjL: !c.,o£Il::lu:ja do jego aiH1";O:Y W kiltcg()ri~d1 b~ops.~ 1;11ic7n~..:h. t.le n'~lo;i.~ ~Q~\l1id \\~I.::'I .. ac nn irmc k~tt!g.ori;:, D}'~p\)t_l,,,,j'i: f."mLl'l:joo:'\lll~ mrlg_ll IJ"JI'iem t\\('J,zye nil pr~}'t.:bo!:l ~':1r:'tOSCI - one dy.s!)DIH!j~ do ,\~~t.\\~I.,nl:~ ~:'mych,-S':1'16\~ trlloujr.u'I .. JI1;.ch. Czlo\\1idi.. tl krurego ''I.;L!1-OSC '5pn'l\\ictlli\\(l~ei i'LI'IJlILlj.: s;~ w ccmrum J(:I.!(l wstcmu wanasci. b~d1.;c d,ysfJo"')\'I.:lIl~ \LI,) prz."7.y\\,:'n"~ ~ti:m6w ~mocjomllll}oJIl i prcccsev II p~l.rp;;r.(lku 11i'lt.:IY\I·ni ... uia btcgwii .d'lrl.Crl z I~ \\'nr1o~ci:j, iI:\\iQ.z.nn~'cl~. rredy.s.ll(1tyc:j~ ~\ tnkim p,.,~padkl' lJ~d~t st:U1o-wil'! cz:mniki .... plywoj'lce ua zdolnn-s1! k~;!;1"'ltC)wt!nI3 \I'm~ih\'o~d na \\, warl\l~"::

Stan cmDeion:.t.ln~·, ~d:'lcy J.:oh:jnynl pa.zil.]ll1(·m ... ja\\i-sk., cnl(lcjoIlOlllKgO. nie 11111 lak sitncgc "plywu no pncbi.;:£. i rOL\\'o.j 7l1cho\\(\_,i", ~lltrUlllli'l lub ulal\~i:l I'rawidlo\ .. ~' prz.ebicj; "kl::-"wnoSc:i~. ZdJj-: soi\; b~i: cla~i; ,.1111..: :r.wiqz:my

~ dyspol.ycjq, emocjolmln'l. kt6rt! jest ,;I:::!onll(l~i:t do '''~''/wnl:lnl'' 5.1:11'10111 \ emocjonalpych D danej jakusci. SIan C'nlocjlJn<lII!Y W<::k;'17'.Uj< "'~1f6"110 1\:1 okIualny spos6b deswiadczanla II\lcr;tkcji. [ak i 1\;\ I,-POWY ..11:1 dilllCj csoby sptJ6i)b dnswiadc7..3ni3 Inlcrakcji. Jesli dJ:lny stan na oghl ch3Pklo.'f')'7,t1je 'ljrl\\'iska ,; danego cllo\\'l~krl (Op. dllminuje l' nicgo tr.:l1dencj;I do b)lcio ~ C1.y " stauic smurku. uY W sranie «nicsleuin itd.), wQ.wcz» ~ do \~nLoskO~\!lmia I) po.siildan~~h (ly!;'P"'7,yl,;j~th cl1'l()Cjo- !or ~red:-,sPO_1.}cj~Chl Iesti 51:111 cmecjonalnv [est akhla'n~ ~. imerakcji. \\'OWC~<t!i j...::;t ~n ~ygl"\I(:m (lb~cncj kOl'ldycj' " Smn emccjonalny raozna rcz m,~lizo\\'a":: 00 strQtn~ I !'oil! iI\ICIlS~'wn} S'''I~ emnr;;jollflll'1Y l1\o.i~ D~-l F I 0 charakterae stre su: mille 1'ltl.:'lI!i.\'\lln), slid jckl os-on., d.ll\l;\\tQ~C7.:~~' W D' cln.,cj mlllln) 1lIt)1\: w rMJ\~ 111 SIClpnili Jali. Z tcgo wyniku, pojr..\\ionic i rodznju illtcrakr::ji.

ROZDZ.l~\L lit PR£DYSPOZYCJE I PROCE.SV £MOCJONALNE W INTERPRETAC.H TtEORII Kl.ASYClN~~1l

I. U tr6dd i.'oIHrc\\'etsji - zmiany cletesne porJ~ln~\" ""budzania emocji .. 61 1.1. ProptJl;ycj:J '>V. Jlr1I~J, C. G. l.a~scgo i ~t. A. Wt.gner;) •••••... 61 1.2. Postewc r1t"'!{)~C1Jm irddkm eeccji - u!'Olia N. Bull ••.•.. , , , , •• ' 63

1. Wzgor7..t"jako ~tIUI-;(ll~ Q(;!~" .. h'ild~j:to::.:t. UI pfO(~y cmOoC}"Mln~

_ an~Hzy W. C.;r.lIIll':ln:"l __ • .••• •••••••• . • • .,. , • , " 6:1

J. P01.J1l11nirt.1 ocenn podstawa ';11l~lI;!ji .... 6~

J.I, P'l.<!bio.:g prceesew cmocj':lII",lny-ch ' .... cdlul:!- [!tOolil M. Amald •••••• , 68 ],2, rr(dr,pl;)'L)'~je~m~jonalnc w i"'~fprctol.\:ji M. Amo-td , ..•••.... ,' 1!

~, ['i'cre-epc},jno-m(lI>'wOIc)'jn u h.'!ori ... R. W, I.J.cC"~r~ •. , ..•••••.• , 1.>

S. EktiPH:~j[l ~Inocji J"~" i'ioc:lS1~Wi1 :J.cI~p'Jcji .. 7i1

~. Pcdsumowauie: pQ[_I:ir;"mr:r .. vt: m(H1dr:.l:moe]i •• , 19

I. U ir6del kenrrowersjl

-czmiany clelesnc pedstawq wzbudzania emocji

LJ.l"rop(}:6)'1::j:l W.J;ames:I, C. G. Langegc t M. A. Wegnera

WstM klu,s)'cznych tcorii emccji z pewnoSlliij pcdstawowe ll1nczcnie I1GI lroria Jnmesa Po f;i.2; pi(':tM'Sty gl6.wlle jej m)sli zoslal)' zapreZCftIQ\\3nC w.lnykull,l II" temat .. Co 10 jest cmoo.ja?" cpubhkowanym " .. Mind~ ISIoi t. W pelnl jcdnuk {e¢ri~ J;;rIIJC!5:l lOSI31a pJ1:edSl~wj(lnQ " ,.Zasadach p~"Cholog.ii·" w 1890 r {ta: James 1962). '!Jtedy 10 James ul:.ba~nial. ze \\0 suneeh emocjo .. nDI,.y'l:h dnmill!Jj:D, ~'-l,l~l'y ciek.)I'II:!. IIAlnmiMI swindomosc l)"ch zmian w mcncio; idl pojnwicnin ~i;r jcsllym,.:o jc odnY.!:niil od innyeh PRKcsOW ny.eh.

Na~h"pllJ'l.ce ,!o\\ne =1~m1ilnty tecrtl Jamesa :q l3hmlsodnc

I) -:moejD Jest ~wi~dQmilii odeauwanym doswiadczcniC!m~ 2) leOti a "Mt1-:13d3 ll:r:S~ftrlUjQ.C:t kOI!Jng.S(i \ ... }d3~n:

a) percepr::ja pubudmjolccgo ~at'Z,<;!niil

b) pr.:r<:ept!ja, b~dqc~'<:h POl.., ~Irtr", "",I"J·o •• m~zm" an .:) wnioskU-"anie 0 przyczynic: c:zy

b{)il11~ 5i~ p(lniewa:e drtymy. mllmy i mpvis

... ,"' .......... " '''''''F''''V'~",,,,,,, ""~UJIIJ:I''''''tlL''''''''''''(J''."

~II!~:: :~iJ;~C~~$'~~:~~~~:I~l;~~\t1~~:~k~:~l~~~~~~~~)g~~~~~~~~d~::n1m~JI

O:-i~leS"'~~h. 1'I!~l:' IIIL\\,_;t <"in If.'! ;-ho,;<'ml'l~cl' LJllI:l111iCh \\)"'",Juj~c,~h OfKKJf;~~ o 1}"IJI. ".: \\ I~C':r:llij:t ~~: ..... ';~.l :.lIm:! " whit }C~I O::InQ\:j~. dllllq,to) t"z M'~ l-.f)'I>",mltl J~m~~I. it P~llll~J C:lnnoll:J ; inn;.clI. I;hio)- tr.Jl;I~'31r .:mt'II1JI: Jaw s\\~"dlJmc tf~\\mch::';\'GI~ \\~r.I/..a1 p'1l" I~m ld'i\\i~ni(:. /.e l.;rfl~~.'ln'" IOI",U l\\ J~l:.1nQ z l;uth:Cp<n Jarnesc. WI!:I!~r II~lerd1il. If; IIIli3rlO1 :III;I"\~ ilUIOfIoOffl;'::7.lIC~1) ul:l:;nJu ncruo,,~J;.:' I.AYN) i Il:tncl.. O:Z~ utt:3nQ-.., l..ivN- prlL:"~ 1m IJk'~.!i~. ~ncmt!!I1'::-. "~II[l~\I.Jcd~II.\ Ct~llIll~ \\"Spuln~ (I!" "j,\l."~~' 91bo m'l"'hSl{l";lIl~.;h (l~r~ .. I~1I ctl\..-...;JI t1.) t·mOCJon:llnu.-:h '13c!lo\\an W~. lull;J(t<.:. fl3loJi'1 jJlL~i:(': . .IX znuana ~l:J~"l1u\":i ,\U;.. ~ 1\'l~/~r'C 1 "'" ","on.$('"~"elleJe i.l ..... L.lli~·~.~O~·I~1 ; \\}'5[(lr~l~j'l~~ill "'r;-to::riIJII~ tmu.:ji. [1Il .. ~jJ }e!L1 ~']Itm [yl~o a~l_n'rt-(lS~I:t I r.;-,]I-r.[r~\n(l5~I'll~~'I"'~ I or_gml\i\\ P'lbIIU~ilD\.:h I'll"tl!l .hUN r'~tll~dIO, ':Il~j., n1Mr. k,;;1. 11;1' musi prour1dZII.: -101.., r~~I.;O;:Jj n.a' P!)l'OIl1ilC miio'"5J1.i ~~rd~l("j\\~dl ":l~ to..:, ~u ;II.;.~" IIll;i.r,_·j ~1I1l~'~I\I _ "lInil'l'l~ II tvm 1.akN~ie sq t"7.}·IIH "1u-ri1: .... n nie ~::I;S~{.hl~"'~m dla fJ'O"SI:I .... 3 Cl11091 ~\\'c~ntf iii'. 196~.

~I.~I~I~· i7.~~::':~.:~~;:::;:IJp;~~~;~lj :~~~,~ii:'~~~':,~,'~~ ~~,~~:~~;r~~\l~!I~~~

j.~r.~\\";'j j~r~a. lrzc\1. i [":l.Y Id rneclcv _ I,JIU:l'. s. ~).

S"mLljtl:. rm,lof1'llZ). ... jn J;:'Jnc~;J II' Sims';!) .sp,j';~'(l.rl} l~' ~lJrul\)'m fO.lS.-\dllirm d(iI\.1:Id.::i, :t_;: P[;l~~S tlmu~JiJll:Illl~ pn:eliiqw LH.I rt.je\ll':1l'Ji \\~d""/,,,·Ili .. Ill"1C% rcjc;'ilrm:·J" t)bj;)j.LC" "idllm>~h do .s\\IJII.luJ11~~d Sl;UlU "~\\olal1c.!;.(1I~MI zmiaIIJrni cl ... lesuymi. Pmi""".{;.l~ o,)J "!i1J"Q11:' Pl't"r..I~'SJ1'I'z~o:ji. p!.l';:h.3.\\~ \IIIDU C'JIUl(j("tJ"JlIl. n~,gtJ. ~d'l "'iSn'r;llnLt n',]kcJc ur!;~lIil:n1L.l. 1·I."IJllIJ~j:\(; s~riljmL! r<dlll-.:jQn;n~I:ZAI!" uj~cil: We-g.i'i(,~. 1('11 scbi;m~t m>·slcoia (\ I.:n\("tCjach 1l'01\\al,) ltilic~~ leoti.; J3mo1:$<j do !;.:mgorii l"Of;; pC'~ f~r.illl} c l'.

1.1. Pestawa moturyczna ;lrudlrm ernecji -Iforia N. Hull

Nieco podobolJ do tcorii J:t.Jl1tlh1 jest dose SI.l00 ZltIl!I' ICOl)no Ann~ (Nift_Yj null (Dull 19511. J.;:st (Ill!! ptm I't<:go rodz"'ju modyftka~j~ Il:oni JantI:'SOL Aut«ka

JjIJZ)'mLlj~ bowiel)), ze a f\!kl jest mClcj \~~l'IiL:iC"nl .

Ivosci nit s3mf~O aktu zachnwauia. N.1 pn:o'l-.Imd u Jnme~ ~rzykro. iill pJ.1t"2("my", u Bull :z;\sjt$1 nam pn~kro. ~d)'t 8'l'iD1vo$(:i(Jopla[2:It.

Poj~ic p4)5lawy jc:~\ ~lun:.(l\"'1: Yo' I 1Jm~1 - elate. Ar~~1 .iv rs '""1"iI~i"" , Ulr.()'muj"'_~~j sill' j~k(l ~OIow(ljc albc rlWl'llrjim!d I2.l" rINJdrn~.u or lwslli. !1Jt?\VO~ jj(l urul":h.omieniil ,",ohrjnyo,;h lml.lJt"W pozi"e clala, ~eH inil:j:llor~m za'~\\n

~ same newcnalne m~chllni:l:m)' moOs:.

"W~ WSl)rt.tkiC'h p¢.$la""(j~fI pnZA"'oli~jtm~ln>.m

2. Wzgorze j:lk_o struktura

odpowiadajqc:I 'La proeesy emocjonalne _l1nl'lll~y W, Cannena

pm:) ~jiJI'.j, j'ltWrt! 1 foI'I.lIl;'1ll1 wzercanu 7.Jdti)\".~!1 '"an v I

OOPOI' il:'t:hli~' mlr~II'" r)r!l-01Jric'<.nc,, Qt!tl~dln_nllJ, ::rJ;Cjr S(:t(:.l·ltrj, O,',.""",,;,-;;'}:If . ·tfcktcm. Gel)' po~IZ""u I,Im)"ilow~ j~ •• Mwit"1lI w pcjm u~,~iad~mi:r.rlli. nllbil:f~

(lfg.~II'!l'lnych O'jlllan" powj~4lIrrt ~ Qd'C"~u~r:llnl oril!:lII:tocjl sMnel ~ICru lnlcne.ji (1lkip;:11,InkQw<rnl~ rUI coi],.1. pod\r'LymUJ!\r;c I~ 'j»S"I;!l"t lmlan~

Z Jl(1~nrt SI\IIIUOttlU.iCI!J. bodl1:.1, 1I10UlJ. W~pOjilC d;')5"j;JdClcIIIC DtptIiC:ttIC ~ pO§'!rI£-~i1~ (Iub odC.lU~~·.aIlC) j01lio prt)'8~O\"a.i\u.': co dti:lllrmia

~,n(M;Jl (Sufi IQ5 t. j. 5 J. [ dl:!rlt't;o Aie n\IIS~ same .. scere SWJQ\,i~ 'I:t'icg61nc;g1l obid,1U uW:l!!-i

~mu.;J' n1t1lmll l.~h.'1II opis;'Ic jako uJ;I:t.1 pojn" i.1rrili 'iii~ pOSI,m II J.olc:}nQS~I: (II rrll)'ll fK'!'iiljmJo (pro:d) spo'lui;)ca IIcunm;r/na ".C'unm:rhl,' \OPlO\\u)'("). I~) .lIlotl;l-l')"l;l.na rKb!3\~:a (\\zbudcl:Qrt:) •

lJlllm,slmu 1)051:1\\1\ ($\'I'lad61'11<'i gllI011(1:;i It'D 111~lo-.;j .

~l'Il\~'I:1n:a prta:t.pojl~"~ InOl~-':z.nV

H}'tfnl Ill' ~

N~SI{PJI"'l) :/:I)urun '" 'p1'".trf)i-.;-gu C'moC'jJ 1'~!.IhllillL·Qrll L~. r~ull ,u.IJuJjI9,S1.:I.!t.li", .U

"

ZgQdnic z ~ropw.)'cj~ J~"'CS;l< I nicell'l zbli~.an~ 110 rol~J I~l('rprc,~r;:j~ Bull. l.mrn;ny pf.!"ryr(:l'i.'iln(: I' lfZ",wiilCh or.;:allJlli~ilY " ml~~ni;r(." 57.lar::lc\()iwych nasi",· pujll. bc:tpMf~dnio pu I~Jc:!.lr:JcJi Utl;:lircaj~ct:l!.o ld;'!rz-l.'"l.li;r, 11~\.ollli~n Swi~dc.mo~t:

L)'c:h 'llni~lI i ich 51X':tl"rbll w'f5''i=pow':l1li;, j~~1 (:lllOCji;\ T~l.:i s~c.b il1'tr"9f~l-rrcji .J~ ostro 1.:tj.I}k-D~,tI~ Cannon, otj,-",,,,Iuj""c s:irl,; de r.1kIO\, i ~tgW'"(:li10'-''' ~wi.\ll~d .. i::rj:tcj,'-dj. ml!'l::h~"iw')' 11ljrdo~lc1.n~. To,;olL~ Canneea j'::1'.L plob;r, ",~I-..a. mlli~ 110; pcdstawov-c mcclmI1illll~' li~\lrOr~zjo'O&I-C1."r:!. o~lpo"m-r.1:r.j!lCC 7:) j)OWSI:roni~ i p'("ll:br~~ (Im~r;:w\io :!rl:1.,)," ny~ll. ~~ILlm~ -.ma~o.:l1io: \\ -r)"ch pt;lC~s;'I1:h ~'nl \\'"l~Or7.~ i 51rJ._d 1I~~wa IMlli ...... '7~6rlU\'';L [Inb ~illl).micwn ad Ih~I:fInlU:;Wlgolln~) rccna ~mcL':ji"' \\~rd~j~ "'i. ~~ z.a~~dnic{.c 1II>~li ;~orii (;ilMIC1n:or ",(r/JHl. ~:a~tt1J:;i\r(J.\,~c w I.ill.u ll;rlih,:pllj4e~'C1i (Iul'li.:l:tr:!h:

I) I'o(]b1ldl.eJ,i~ pi)'nil-C'" IJd ukl~ilow pcl']'(-cr3lnY(lh t.,;.t;:o,li trl~\ .. iol\~',;:h) 1111!: rol.'l:g~ .l.19~mWIC DIU i~lo(>. uni !'Ioo5.\[I\\)' ."Oco:;SoJ\<,/ clllr;1Cjonnln>~h. f.1,Spt-ryITlCI1• 1~lnie prz.cprtr\\ndumc oddlit:lcnle lr'.{twi oct Slnl~lur (.o:;i\UilIlncgo ukladu netwcwcgo nie proIU""ito do tl11i:UI~ w zakrc.::iic llldl¢\l{;'rrl i w z3t..,csic d;sp~sji r.:m~Ji.

2) 2.arO\~111,) \\ ro'i!n),cli proccs:!ch ..:mQcjon~ln)ch. [ak I W prr.x:O:S3ch nrc M:\Jl\· eycil ;::h:u.ll.tcru cmocjul\~lpL:g.o PlOM \~}$'~powa~ Il,),.I(: ianit:: zmillRY wiseerelnc (u2c\\if;lWC). Pon~dlll, reallcjc Irlf.:wiQwc- SCI. ~.byl jednorodnl;. "b, nar lI;h p(Mill.lltwie wniOlk6wIIC a lozJnno(tno-ki cmocji

J) Tt'I.C'\\itl ~ \\.'.l.g:l ... dni~ nie\~'rnli\~),mj SI.t.iklUrQn1L j dlJh:gO nic l\1og~ prl.>cl~ IItrr':: 5j~ do S\\·i"IJCmitg.o rozPQ~~w ... anja fQln)~h cmoc:ji, jak 1\ .... :rdl~ Jmues i 6:trogC(oi;l:)' Bull}.

~) Zmi311)' \\ zakrcsec srmktur wlsee ra I(1)'(lh zachrl(t~~ thY1 welno. lib} mcznc bj,'1..., j~ ~~,yw3t zn irQdto L!'mlJcjr;;rnalnych OOr::1UC. one po prostu nie w~·St"1JlujlJ. ,,00 .... 1,.. ..... :· i dl~lc~j} aie LDQg~ b>~ ~rll~\Qwan~ Ja~o pr'Z)'cl~na ;1fck~p~m:.Q,'(I kelcrylu.

5) Setuc anc W}'H'II~I~ir! vrninn ~f""i.n~i" ... -ych, ,~pr::o"1'dh din 511nr~h r.::moC:ji. we".lc nlc WI.mala aych emQcji_ Cmunm eJ.lf.m p~wdlujc :r.L~ W tym miCj51)U 11:1"1 cI-:Wr;:f)'Ili.~nIY Gr.::gr'LLrlCi ~1"JI~,iiill' IW'j,~r.l.2l-1w- .. 1 01"1 kilkt,lrs.tl esebcm h1J rmon n.1.d.~~r:I'C"Y I':pjn~ff)'I'''' i Ilwsil o sygnall2.o\'I'anic odCi/.:llt:; 011010 71 pro--

~cAI Q~ S.Y8n:,lll.I:'""to ~~·n,,, da.!i'r141ni .. IU&Lll~' r'1.}"I."~j, J<I~ I1"l""t~SpiO::!OlQIlI!" bld~ $(',-c~. \lcisk \\ gardle ; (low~l::.li ... ilm.l.:\\J.li ,1:1 ~\Cm;go IOtl~bjU roO!l'~)o' emQ(jl'n:\ln~ch prt'd!~~. ('hoc "L~ks70~ L nlch op"rj:~,,!\I("o .i" JlI:I..1\ .J .. " ~Jyb}'" _ lip. C":r:uj~ s''<, j:lkbYllI lirl 'l_ndD,\ol(lll~ - 1.;11: \\'u,'n1l1:l1 i in 1 ..... &&.

S. ~?J)

PO\\y r S2.-.: ",icrJltnb 10,>,:.ly C:l.\,~jl;'''o PO''''lo;nilnn~ 110("/ • .;J."Pl:l}ll1<!111>

cllirurglClIU! 1,. L. fklr.b ('S{,,!l Ph~7_o:tIIDw:m;,. I~otia r,;1\,,~Ii1 jt~l 1[';\"lo.)\\.lflll juke recna Cnun{Jllo.o:udn). IJ~rd denmnSlfQ"al ,~ OPCI:lcja,.h d.,1..6i\}";,,,~~h II" ,wltrtl;l:lC" u;IIl\\m<:: 11.1 p .. ,ch i ~.11i1~h)_ ~!!' ObuSlmnnoc 11~(li"(,"I~' "Or:- ilh,)lg'" \\'l:j 11it pr~m:J!.J~; uo 7.:11111-.. •• Crlloeji, ~OtikMD",'ll""" ;,:~.'':rl.,!1.1 b~ 1> 1l:ldl'llu:rnit' po:tbudl-Ol1O:: Im\\\'1 p<lgl:i~"rlll;'-;, "1Q.1'C u PQ(in:lolll~rh 1.",~r .. ~1 '~~"l.ll(1j~· rae .. "') 'mC'~(ld:.l rrl~jll:mnr.ki. u L~~h I~\.io;;r~'t w~ .... ·ol~,,:ih~ .::111U(:Jr w"el..:kllli(-. 4.11:,\;.i 1,~eid,t,.~~i I,ie ,\)~t'ipt"l"''1ll' jean;:!" pt' C>dd~dll wu!".llIf 711"JI.hIJ:.t.:;~-=h "!o.tj IKm;icj [IDl.l\1lll~ 1)'llIyd, jnder pod\\"tgiJrt.'1l. rl.lll~rho, r .. ·~"..:j.: ~nll"K,(ln;ILtiL' "o.Jlo:orf.l"wl~Ch" :l'.\.i~I"?\1 r.~ t~'., 1110:-'" idkiul ~,o"l.l'l l..i';IU-\':I..\..: .\~ j'."t'lI~Hc~m j~ 00,jf.':~n1 0 il" I~ .• tlMnl:\hl~cl'·· "l\.\.i(ln"~t 7.:!dll.l\''''U1~ h} I~ d ... hl;'i \.omdyu;,cj ... I pfC-c~~jL' l1Jcll~)w \"II w~ln'. [ak i (<;::!kcjil \\~io:,:l-.ll.l4t' w ")llmtjl I.bli!:uloi<'l :;.i~ l~i~pn.;j~-cil!:lll [lub Q~611,i~ \. s;..u;]("ji l~~rQ~';-I);:L)· L.;I II l.\il:f1!~L •. C)d"(mlo~'~· nyeh" 1"'~(lI~ pu Ic~'k(:jc eie poj;lwiiil~' ~i'i'.

1'lmil .. s:~OI ~C'in~ nr 50 ,,~jil~nin spo~b P(W,S~:.IJlI" C"l"l\(}C.Ji "·Nlln~ inl~·(1-l'rf.'L~cll C~unon;". ZG.l'liJni~ 1 t,i .. , piCI'''''!ll~ fI'Ol.lUd~ef1.iL' '('t~'pIOrQW ,RI Ji!~1 J1r.u,":· s~'I;tm: p~"t<!1 WZ!;r.rl.~ (Tn) (.II! 10:0';" IIIIJ1.go)~\i;:.t ~'K1>I) ~ciei"'alili "'lr\,IKlOlI~'m~ jaJ..o I i I', Gd}' \ ..... ,f.Ol7.l'C cmocji 1.1l1~d .. j¥r slit" '" \'"ll,;t.f1.U (O~jl:1C2(l1'~' jnkc W) lO$llU .. ie u"",y,,"im~r. '\0"..: .. ..:15. prz .... z :i,"i\llJ.:~ O?:il~C·t.on~ C;. fr;_ ~. ~laSLo,;p\l~ nUlomalje;:l1~ (oUwdu;m·e) \ry"ol~,~ie rtai-.cji \,I«!"cl";llll~cr. (WI) i" ,ni~:S.IIl;)(:!i s-z1..;tldGw)"th (M l.). W S':I.II:J~h braKV pohUlh>cnl~, j;)k H~'liltb.j [:lnnQIl. ken. , IVlOl.S-0W:! ~I~k h:unujl: rom,y elllcx:jl'!1mli\~ch eMf/!csji. "{I'm: S'l s.paj311C W .Il.!d~ ealo!i: we ",,&61"1.\1 (s.l~d prL~'j(L3 ~ilI"jcepcj;l "~J:lIte3. emocji). T:, to:ndcncj~ Go • sutl'~O hamow;ulin j-CSl li\:tIl:l.CZOIIl't w p9i0'3;;i kidki nr ~ Elllocjn po\\staj( ~ " \\yni~u perccpc]! S)lu;\cji 13\.Jo..Oljll_«j stan JOt)I.:IlCl.3SV,,·o.:j hOlllcoSlll)', To '1. t..oki plowlld:.:i do ro"Zlmll\Q\,:mia kory nlolgm\;.:j 1 SI!\ti ua\:'lY"lli ... 1l1J t (lsrodka.\\ 1\7.g6rzQwycl-l llub og611,;£. ,\""z~OLl,.l): r<lzhaIHO,,:!,\i~ ~o~ (11!'lz.~I.l,~t; U\"II'11illl I~m ~ll1ym 16t1\~ r(lrrn~ cmCK:j,nlilll1~j ek:i-ll,dJi Z\\fOluiC, imp~l~ soens.H)'ctn e ~odm{h;l!.~-li l; 1.J\::bUO.' W WZ'C".~)'~h. i mi",!.ni Slkieio.:.tO\7Ch d~i~rJj( ·r' do w'l.~,.kzo • s,,'l chl'l:J przd.Hl1.yw~"e k~ci:k" (I- ,J dCl I..Clf) li\l)ll:lll\'<:"I· I l(I

11= dll.:.bodo:lrtcc i'"llUls~' !>IM-o\."", 1 .. r.}(I1o ~"""ild(1lII'LC£.U t,lo~\,,~dtlUni:1 ;ak.nti

-~ g

,~

:t

i

"

IVI

MSl.

R

"

J. po.:n.unie i HeelHI (ll'Jd,"':HHf cnlOcji

..

.. lm ~c CIX"@\'o-= ~4 ch~iolt\(' ruct"w ........... Mtc .... 'C»llb oIiO<; "'10. 1'1:"1. II!IIQICP :tQSlI.nlC \\'''lbud~ Ia j~tnnl~ n..t...J!iPUH M'hMlo~ .... IF~LKh iwmi~ix.h-a.lldc1O'1'~ch y.; 4a1\.l)m ,. ... ,S ...... m.u ..... ~~e 1.1~ .. h peI'1ol£ r3IoJ'eh ~ ... ~ podlepc po n.w.ncl a.!dt~ I L1lu~ ~Il l. ",mold pojs-.ia !fl~ 1I1~ 'nn. ... illl u JJ.~ ""I~ n;t_d(r"I .... IdM(Ctl

A' • Jatnr:u; .II pt'rttpfJ. ~ll.111o;jl. bl d..!t.l!'rnJ. tmll~ tlc!CV'IC'l. It! ~I:O

8)11 r'oNlold; .'p:'n;;~J."'~t~jl bl CJCCrY_CI Mln.J&II mUM" ;:\~)

Ko[cjooSt ~p:tctpeJa - fICC'na rR'lOC];aN I"('fl~ ladh"e ~ uus,:

I.:.~ \\' :od;ucnm-J;.h dl;Jl'l"""lIik~lkh I"II~ J~I ~tlld;a!U p1{\ "" Ie ~\,,"1i.I. wi\'d~ n:JI fnM.1 czt'l!:D.» T" JC!l1 gIHI.C " .~ fIOlJunl .... h_.r.lfflt.&. porN tld.t.nidllblll;m..l Inl\llc)]~ ~~n;a ,,;!oIu.;u;J' InK:JI.IJ_~ ~JC J fIQ.:m~ .:1It~ [ .. icjujc I.:-L h;·ndt''''j'i 1111 d/.U).II11,I .. L.IYn ~~ "" fC'.ruIu.. t pN ... ..u ... IkJ podcjmlJ\~.If11l-111 pYl";"th roml.J!..I)'\~1

Wed lug Amold IImOCJ1.lOI "WlTJ.Ii h ~IC' l~J'\ ~ J6I.llInrl I dl ... .;p Il1.I is.t04n), .. pI) .. n~ d-11'101:'t lam,> .l"l .. hO"";!'nIol \,.tl,m'o;:~ ..... .Ikr- j«J.r,ll. p..~ ttdll~:I.f! cmDCjIlJw;11~IMIo d.'00fI0_""1II d('loo!iru,lJ.n--." rue """'.~"~ll J:l1.. p .... w:sltJc CIDOltJ:1L 10 po!)",LaJc Icr.d~ncJ" 6.J .1t ..... 11 ad Il'~~. nll'b.:-tpl~ldsIId.L rio el.lll.u na \~ttlPllhl r~l.,l~ plOl mcme JC'~' 1 .. "aLlnl~r')om IW"'~dllr::m Wo,kS~ oonnlllllO;:~0;1 pl'(lCor~u cmO('jolllllln"~ 1',me'I=JC' ~ 1.I."ml Wll'o_)oifl ,c!'ldcn.;lolMI do dt.11l11ln11 JIII.o- fil~!llrill!!l~ot PI'il~lltTn.1 lJlp.:~I~ ~ nlC'..., Vf1C' JClhl.sl .1~t:!'wi:l(i\~lInC' pr-.£~.t 1i.tloJloJ,I:!I.:.o"H.c .lii:m:- ani I~t nil: u'L.I-efI.JMI.O'~~JI,l, t.u:h .. ",ul n:r d.eICtm~nD\~~I\~ pof1,c-l .n..1lur-.; .~)r,c:w'c o,)blC'L.l~ lar rm~,C'",C' d,u.Lmo,l b¢Il~1:" comoc:jun;rlpq_ II;iII\,CJt\. ~\.)JC' ~I~ ml)C~'\\rlR \'laI~. ILI"I> I 14nlC l..p~':;~PIOWlIAt. I ~:dO\I. ic).. rtICJ",1.1;t ~rnoh na '''_ oIb~ rll,.~ .... ,nJ.rdo,j on~ u.... J.1Io.IC;. \[\.I~ruo-

~O""IoItI:J '''f"!o\\nn{c.i Immllr'." :3 } \nklM :I'l..ccnluJC' .dt )I1I.mn: pcodml ....

lQ\!IoS(: C/.IO .... IIll.' I mQ'.uI\~o;.( doI.Otl~"...tt\I:l prlt'l nrC'in \)1,,)'" \\, ~ .. ~

l dru,!:lIt'J l>lron) jedililil... (I n"'I~L) pPIJ"',,:.,It(:. len.:kncJC' J., J,U.~tUII" (pr:.gmclllc dJ'I.,I",i1I01) Jl'l'J:a\\'~I • ce ~I,"," nii;l>I\:J,bl\\I(' em"'__)1 m0l!~ I1l1d.l>lLJl~ prubn:t:: va mcJ ¢r("fOpcJI ,oem ernt'<i:JII ~(.l-"")nuJI.' • b'tcne " 1'i"'\\O'~PGfUIII!O. ocena lJ.bicl.ul tc:~ Id adamm"l \, IU"'IO;P~h\l(, CM<lCJolullna ru).eJoa nan nld!!tt ~j~ p(H\r.!n;u: 1101!''¥ol(; srn!!f'.!ltI .. ,<:jl 11;1. (',\I..a 1.1b( "bn}(h Vbld.l0\\ hlh ,.(hn~'"

C\\"i, \\ ~j,b,r'lI..:nl.1 \\!lI'lU dod:! lC Arnold po_hIIlU)" .. ,,' .1 .... 1311\.1 pt.'J~I.lni.I. paJ'f'Cl('m Ih.LIICII1 I cffiO<,;ji L~lu'l~ jc~. rUttl JUlwrl. ... Irnl.I"_lI,'lIl1<; JIlI..O 1J().()1:-\\n~, I .. b 11C'k'!;,I\!-,.,n..l fClllo.<JII (I'" j.'J<\\,ne d,lnUI.RI,1 ~OO~\'I':IIJ~"C'Alll) \JtL\h;te" J(,'fol ~~.,lI,..Jlt n.r ':'Q'-. ((I Pfln!lI..l:lll nlll~i':C d'JIII':U1I(' rOI)'~\"f1C U~'UCIC Jelll ch~lI"I)nl IlI~J~'1~m;Ull..:m c.l!IC~'U). CD JC'~l t!d":lU'\OIoIIC' , !Xl;n'.JIlC J"I.c J,.1~tl!<~IM I c:.uo I"~~.'I"UJ~ nPi m.o .. ll\'"J", J"'olpra1\; IllnkqollP\\antU '10..,,~1~1 "C'~.U~""flt= U .. .tUli:IC .ot~L uU(k1'loll,!tJil'l na "'~J~, ~u Jdl ..xI~ll.m.11'': 1 oeenrene }nL"j .. 4:l.udl ..... 'C I CO 'I'I~I.olI .. J-= 11,1 mn .. h~l':.~ 'JX"1: ... b'1!I"U,1 hll1~CJ""IW\\"III" 111U111} Glt'm dv.rc ~alt'll=o1rll.:' 1I-':"II •• I'lM~I~'\ll~ I 1Il'~,m"~n~' Il~b, 'I'~O:I'I:J, rfl~J~r)H\C t:l) ~). 1.1'11\\ .... LlII.· ~1.r.;III('m .'1 ~.I"''"Jl1ml rLI,j (111/11.1111.1 Jm~,!C"m..:_al.: fIOn:.dKl

7,

Z~?rClt!'m~":I~ IHI "'!;h~T~~Cle cit:mtl'lIY "skt:ll1.uj~ n~ "1".J\\l.IopOdob~ Jpu50b prze1ne-gu P'~t,:OO,~' ftt':url)fi~ol"SLcznYl:h S'ynuIlJi:j .. rcc.rplf'tro .... tfllNiCton)1:h .J{]I..C1 R) Po .... ot'Iduje \'-'Y~>13~lit- iJnpuls6~, prlC'~ .$1;:1)SQr)'cmol SI:lCj" przd_ika~, .... ..: \1 l:~'r.u (~n;lI~zoi\~ J;;lko SP) kte1J.::t I do ~n~' m";r~ou.I.!J. Ka pnjomlr k(l~ ~n6z,l;(l\"'~~ dr.~i:Hll!I~· ~ Ot'en31l;lln:l.c'''ne Jal..() 1:\. _ c"ilIUlIt!'JII}. \\ \\)'niko !.:Iore) I..s/L':tIl\I}e' Silo' s.1'K'..::yficln~ 51i1n. np nlll'pokoJ (Ol_nIl;~\ ja~o N) Ten u(ormo"3ny·· n1.i p';tlionli-e_ kol'y m6l;¥.n\\cj Sibil PO\\wuJ..1: .... ~s\Ii1n1c w~. impul~{," s.;ill'iJ.,~ 2 d6!1I3.CJI pnel...Jinili.()\\I:'J S)IlI~t)'cznt~ u~iildu IK'Nla~ lo~n:J"lQtla juko SUN) we wtgorzu a.lbn kic1l:" :r do sl:Jcji ~~ikQ\\ej paras>mpat~'C2fi~go ukt",dll nerwowego (PUN,)' illbo le2":,Jo G~d"1I ~ch ~qi jWni)C"~c)nil.: PobudU"lIie t)ch ~t:acji pl?I:hinl'kow~th ualn,!-wnia prx. .. ulc.br;kiw \'l.i:p,;crnhlfch i lIa~.t.yn "mi('ll\oln~~tl (NK ~ W,. Z 1..(I1~1 iLT'lruls~ ,. ~ch ~Im~tur ~l\ prttk:lz, ..... auc d'0(l-1ti\i ~fcrc-ntn}rni 1"12';!1 Se.,sa",cl~ 5U.tj\: przek a illiJ..('Iw'l. \H': W1.g:Jnu lSl'l du I..u~. 1...'Or.r r~b .... ra jL.' Jiilko ""~nil IO:i:II;'tC~OIll::: \I,·r) zrninn z~('hOlJt.,(~ C 11 \~ ukl ~d;LC:t'1 I"el"!- rt.., 1 ~;.cb ." i~,"cnln>chl T urnj If". tj, na pot:.om I~ ~ml~l~ ~ rn. n3:;'I'>PIIJ( O~t"'LI. \\ ktGlTj rezuI13~~C: pO.J1.1WC~t: tJtJswi:l(iucllie 20S1 .. j'li' Ilir;"jtl~o l'Ir1.tl!..nIDtko.,,~ \, 1.!1I111Cj§l (luh po pN~lu ..... hupuls tlo dli:dt"lni:'l).

).2. Prtd"!i:PIQ1;ycjE- emecjcnalnc u £n.lerpr~tacji M. Arnuld

TNtri;1 Arnold [csr \\:I"'s~i\llic pocln:mq dja «felu WSplilC'7~'C.tI~~h ~lifIttp.:j~: zmi .. nia ona uie lflko ~f1n:'.6~ .lIrtlllt;q r(l'\SI;'tlqlll~ .. mIXJi. ate i \\:;\.;;nuje ea

810111,'04)# lIth"'Ycrni:L rclm::ji mi~d~.\ t"ll1l1<:'j.lmi :I mot) \\'~"j~, .

Proees tmotjQnaI11\' rna jcdnak ~\;1lj~ I'Il)dlot~. L.\i)rc 'I il1\itlle pl".l\.J~P'

nLl:ij schemntu 'l.fli;lri~~ sl~no\.i p6S13t prwysrozytjl rml'l('jl'ln:alnej 0 l~ prtd)'spozycji !"illdc7..q pod~lal\'} blt)logi~f.l1c prlC'bil::~u Pf\1Io'CsOn' ps}tOOI~i,=my(h. Z tm.\gi na to. ze po,JSI;Llv.'! ptue:cs.,)\, C'nuX:JOn~l~y~h poJlrzcgani3 i eSlymlleji, i~It'lltiC' zll~cZC:niC'. ~,.a sfruL.lIIlOlml b(d~'mi;Lly slmktuf}' kuru;;C' CSll\d Cl~lO SIOSO~\3nlf """," "'0';'' .... - ...... '!tl

t"mOC'ji·' IUb •• poblJdleniow~ (coria cmocji'·). •

i AUIOtka Omll\~i.lI1cj l:QllcC'pc:ji ""'Ila. 1" dl;t U'OlUrnL<0I1

~, crnOtji wymagane J~SI \'0T6itti~l,il! d\\odl OO;\«k)".

! (I'J'Jill'fClre ~.vj{enj) i cbwodu dzlalnnia (",,/11)1' ('"1"'1111) •

r ::5ell~~ :::~::o~~~~i~~"~n~(~c;~~~~~;~~;~se ,: t:~J:r

,~ '.121) .

t W 7..::lktel; pie:m:.z~~o obwcdu \\!,h'Jdz,qa(cRnlnr:

~Pt{)row do l.I1ajd uJ 'i~y('h SlY w puiu mgzsu~

wlt[ki~go itt de wIOlls_h~I!'~1JO hipolo..lnlp;l. Z )(Ooll:; o-b"oo d.j:i~'nnl:\ \"<lom prlr~. 103l:;!;'fn~j~1::1\ :l.i~ crl. hiptlolo;/lmtJ'l i b~~~n"l,;;" 'linn sJ..II:P\CII;': eo c;;' sU!~o'I-"l1tyc"t.. ~ lIu.L<;;p-nlc pnC"l diOg~ .:i~llI!czlo:(l""'O-"\rt~tJl'WI\~rt de p~..:eilni'l!¥o j~ .... 'Z~qlU i pno:dnicg.o z:d.r~HI (Ibr~>::o·. Jak Pr'£ypus.n:z.a .;}U'OI"'" om~"""3ncj konc:epcji. obw6d dli"hlni", jc)1 "c:uIQn~h\y"\ S~SI('mcm. klci~' \, ~umie OOpOWi3d3 za: powSl.1nic inlPlJ1~u de dllre:itonl!E:o dl.I3bni.a. IX:cn\: tege IIDpuisu

, do..ul31.[tni:. fI(,'J7. wyber d::JJI~'j r(lml~ '.;l1;i",l .. nia (c~". Z~ ?nCbl.-:g r:u: IV. v i vt).

O«~iII d:zjc.13~' i ~ I ~I ~ OC~i1:30 i'l'l'plJl!lou de d~ifiIM" I a crnac za ~$'I-dnicl.D IK ~11<;: ~m~J cmoc:ji (j~1 [0 V r~-l.i. w .:;~1.1I1 .• ocena c cmccja _d1.i n l;lni.::"l, M,I ()Co:,,~ otmcx:ji (1)11'11; czy powiuiel'lcrn rOOj~~ jakid dli::Jlalli~ w re.eultacle poj3"\,icl,j;'t. .. ;~ danl!j emoeji7) prow~dti illl.:.c diJ tcakl)w:Ltji pitr.-lIur:.gtl ooc7ucia. do. "~'oI:\NQkl\'l\ p.3mL~i zachow )I'i \\ prjlt'!;7.1~«:i I <:10 ..... y~' .. I.ll.r;ni:;! "~"$t1.,~(:ncji ewentu:alnll:~!l0 ~j'f('i .... {ilml;miOl. Mllul-tl ~~dl.i" zc abwcd "":ri~!a"ii:lo O(~~ .... i;uh rO\~'fIiI':2 m [)OjOL\~i~ni'" 3i't ..:mirHi allt(]ll0mic./.II:-ch 1 ent.llJokr:-nll~';:"', kl";re "tIvtOtnic w7.m"c:",laj~ I l"Iil.!'jOll..o llz,\lpdni;'ljl'l IOrm} OIkl::-\.llOsci. 1.'~\"U.I,y.:h 7. cmocj~. Za s:lIY1~ cIyPI~$jlt ell1()cjonl\ln~ odp(w";cdzi(\'n~ li.~1 Mlomia~1 m~id1.ck(faz.a VIII).

W kiltJ:rm razsc. Pi) d.:crlJi 0 plJdj'Fl:iu c:lzi.11 .... ni~,. hipof.llmp Pr'LI."~~!;) il)lrlUl:!.~

pml $~ll"jliclli.;: 1 rti~I" ... s,1Ir;~,,;ID.I) nte dol;! si"Odl,,01:g0wia. rm'].ldi1-:u l p'~I:1

ezotowegc. a !ol!"\d do "(lnl~rek kcr nl0H'I)C"lncj. Mo1..di .. 1.. l. kctet ort;;lIIil,Llj~

i synchrunizuj1: ur:1l. \,ZII13Cnl., r(.1.1'i1! Jopty\'3j<l1:'" dun Impul:i.~ nerwowe. PodstJwq_ IIClIl011(Jlc .... J._ J~zcnij do dl.i.,hmi~ 'i 1)!;¢1l)' jegc \\IliI~id\\<Ji;d ~I:S' brzU5"L1l:i q;~$C \\7.g6r_£;) QI1I1 m~lOl'yclRr.: obs.olZtry .p1!il11 clolowc~(} !.Jest to flZil xi. Ponndtc pr~IHll ill151III~\~ L (}b:J.~nr6w sr,:llw~·(;ll1}ch 11-0 (:"'i~o,;ij pr(:mOl(lI)~:tnl!j i motQl)'Cll1cj 1;:'11")' lilll.l~o,\r.:j dokouuje sii,f dlilf"i li.orQ,\lo" korowyrn ~~16knllm kojQ:r".I;t.:nim'lym C:llo~ ~!-'ld" •• OCoCllB - cmocjc - d.t;.~lanic" konczy 13.£01. Xl ('j, uklcnmkowane dt.ialanic). klun'l 1:\0 poaicmie behn.wioralnym pn:cd!iIJwi~ sif~ w ponaci akt)'-\\t"losd rue ... o, .. ej categc ciela. Ruchy kn(u,z.jll' $'1. cft:ktem dzi:Ll"nl;1 ktJl)' mot~ry";:'lIIi;j ; .pirnmid1l\\").Ii:1'I ~cidt~. nMomiMt ZOI ml!h~ celcgc ciala oop{Jwiada},\ kl'lt~ rn~lI1olor.ycl1l:1. i pC,U!o· pir3I'1'1ido\\'c ut.:tadv

Ponnd .. "). lIr1ll!'i; :mznac.l)c. lC \\ ka!dym akd..: Sl':kwcncji ,,\lcenO!- -l:l1\ocjnd~.i,llJ)ni~" 111:1.cSIn;ClllIU·OI:C~~ pozoawcze. Dlmegc lC:l. gdy catcw il:"l-; pOOcjmuje jut same d:dattmiOl!' (PO dokcuaulu ccenv I ~\~.budz~illl.J cmoeji). 10 b'tdlie on" u"'iC"mn\.:o\~.tII1C I'~ ~onkrcll'~ eel.

.\}S{~'" hlJ't.,,:::::::~~:; ;.)r" IA ~.~ '~J

M,.rt!,d,

~ l'J"I~.;\.;

hlllln\'I"/~iJlI" I f!'I,..n.'lvf}l:".rny

.1, PerCCPC)"jIlO-OlOIYW3CYjn!1IE'Ori3 R. w, Lf~perl

0".", ,0.",,,,, do ""po" 'j; ''''"Id J"" .. "" L,,,,,,, o~_ .. J","

",." ''''''')J''.·mo" . 'PW'";,,, _"'j,

~i~bie'"l W odpowirdzi

• • •• '. • ~ PQcIsIAW~ Odmten_j

''''"d""o", "h d.,,: "d"."", '"' "'., .""",,,,, """'g,."b rono ..... j; ,,,',,,,'," <>." ··'''"""",,.,h "P'.""." . '"b 1'<"".0,,,, _. 0'' '-t'j, ,d •• ""jo,,,, , d,,,,, w ,",'''',.,'' I,r",,,., mu,", "" ,_"'".". """" ... j.d". '''.',j. ,.; .,""';,j "'''"''.'''so ""'''"h'j,,, •• n, ...... """.nj' i tr6inkO\'alll~' t'JTIocji.

Tym "ym' b',"',oj """"",.",,,, "I 'f'l', mool"",j ne, do j"'~h

"O"',d,., "''''''j e, " ""'m, km . lewu """j,

. • • si~bil; 1:mD!!je na po(fqoau.1e icb n3ia)"tb

dyoom",nlc/' ","1",.". r,m ""',m .m'", """',d,irl. " '''''''j, .. po prns.u rnlJotyw<lmi. drl1~ PllIJ pewnym W~I~lIt'" meco vrJmrftln)mi od 090- IO,l;icZIIie u"arunl;Ql\;Jn}ch IIII)f)'IQ," CLl!Cpl.'r, M;:!dison 196~, s ..... ,. ZorOWQO j'dHa k e moej e. j,t i """l"" r,'jolog"'.' ",,,,, do jed".) "pOlocj ... ~; mOI)'wQ.w - ..:mocjc bo"il'm pohmbajo\. 1,l(17ymujO\ i uJ..I~llInJ..(mu.R ;lkl)'\WrJCi6!. llJSJlOnicz() \\ f::rb ~1l1 ~Po.sllb. ;.11" gtDd C7j ptacnj~i(

M6wi"lC. tc emocje S:j mOlyW3i11i. be-pet nie "sk~je nl 10.. 1t! moly\")' sq, emoejllmi. Podxr'CSl" jedflrrk_ it: C-RllX'je sltJC'dml 1i.afeg.orii (Ij. w olo\jjl~ mO[~"'(m), Na {en (ilkl ptZ)'TIo:Ie!nu5ci wsklltuje tQ, it' -rmOt""je d~d~J:t ""'IClr)'IU i \\}razi~rMc:i

Pod1, .... s.q, nfejako kOlllr.tsluj:t c !I_ z ernocj a mi, sOl I.

11lotywy. \V !yin P~yp;lQ'~u mlJl}"I~' tn1ajQ, fI.'.I filjQklgic8lt"' warunki 1.I1~".\'l1Iuji\ (Xlbud'leoicm~ mOly\\'ami Jitj()IOgj(,2f1)"ltli .. tmOejor'l\i dadrq 'it INj'l.c)"th:

\I) t'.II1oe-jc (rub emocjQlltlllIl'" prO\.'I!.S) lub t:tnOC'jonilln~ h:lT.1l;:lef\J cyl:licznoSci. jil" (0 jest \\'

h:

til :;on"'ne nIDI)"\\)' mDR b)i

p~Yl}'jl};i:"j i:"Rlilltc:o" an} "",. o ..... ~,

d tlrl&:JHI~~hll!' mOI.\II'} h'j,JI7,.l ten n,rdl.l} 1001)'11'6", 1.;,6/"1

1I.::~C'm'l ~u;.' • ~IlIr.~·$LJI nmzc 01'1 uj:~\"ll''i': sil; \,. '

d~~j'CVlO.t:wdl 1}'<!1.1 d.1nC',!;o CZ'I)",id"II:

Il} t"llocJOu~Jrl~' mOl.' "')' m:Ji~1 I..;" pl'lc'\\''3~~, j.; d~ifl1ajq flil I1UlIIU POl.W.\'hricgll ~Przo;Z~rll4t I.WIOIllCgO (Ij. poj:lWiCfflC' 11311.,cll fr\rdlCO,\ \~)I.\IOI:J, "~ra.ln'l limn;.'

(\} we wszystkkh kuhurech rI;'z.nc cmocjc s;a 1.\\11<1,7:\111: l. pe\m)rni wzarcami mian rI'Il~niow~ch nn IWi1rz~', bore IWClf7~ 1}'11l ~11II)'m •• ullj"lolrs;)'lny j"'4~~" r1tlocji;

bJ W7.(11'C(" ;l.:Inl~m \, ,.,:1.-"'-) Lr Iud?! i II ~\'Ii~r'lrtt ~'l pOt.!obn~.

e, 1.11l'iWIlC! u )!wicrG;,r. jnl, ill ludei pnyjlll11l1\; I n n :pn.)J~I1\n~ emccje '\")o:J£~h sii,; IY pr~.«i"5'1J\\.,}oth ~''''.n~·ilt:h 1.Il'i'k'lI\ S(lrn:!l1~ c~llych:

tl. 1Ii1.oI'(:r,!sa"l~I)'(1.m: zwiql".:ll'~ 'I: b~(I'i ~liiuehm~jl\ im:!lc:.I.cnic junkejonnloc.

CBlosc przcprowudzcuych prxcz 1)!ll"WlilI'I :10[1.;;0: eosr .. ~I~ P17.~~~':.wil)mr. wposrecl trzech 7..a:5~li elllOcjonillncj cRSfln."~j'i"

1..1S.1d~ pieewszn ~luklll't)~C'i (ui.~'tkow'Dki) !~ojllt'l.onych nnwykow w!~ai'.uj'l.(':1 11:1 to. ec Z3ocbQw.ar:lil!; ~d.liPI:ICyjI'lC. piCr;I.\'CHnir.:; Il'l;dl'lce flJrnl't ;vybcrfLl d:llncgo SPO$OO-ii UIIclr.Qw;]lliol. §Iajc ~i.; ezy ..... s nnwyknwvm lub po pro$tu I'IIJ"')'kiclII i jest pr'-d'.':V~;)M'tIl\t z poko.l.:n.ia na pckoleaic (m",_,)'k [I(1W$I .. [e zgednic z meebnnlzrnami m:..zcl1i:r. silO)' NlI Ilrl,)'~I(i.d, opisywany pnu_ DI'I .... vine nawyk .. ZI)'''WLI"" l.mu:till;q) brl pierwoll'lie r(akcj~ od$kakiw.:Ini;\ od ruebetpi~clC'r\~lw.lla[.; ~i.ybkQ,j~k b}!o 10 nlO2.liwc. N:l.IY}k len rD'l' v in~1 si\i dl;j,j;ki PO"1.lIrujl1,9m $i't :?;wi;v'.kom sn;n~16\ ... r."lc ... .:zpieczenslwll i J(;;tl;cji sz,ybkic@.Q poruS'M11i.r. si~. Stopuicwc w'tmaeniany zw illl.U[,. Iyt'h 7.l'cni)wari slaw~1 si~ evtornaryemem i byt r"'~1:!knzywBny n;ISI~pn)n'1 pokoleniolll W pOSUII:i \I;tOlSzunej ck$pr~sji emocjonntnej jut jeko cdruch przygotcwawczy (SImI/I.! rttld). Tego !)'pu twcraone fonn;.- ('m~jonallll;j cksprt::sji byly kcnystnc z p\rnl.lu wlozema mothwo~ci R...-.cIP~'lIli~, cz,;tli.i. punktu \\idl~nia cctcw ewoluc]i

Drugc zasnda tzw. :.ulrl)·t!!'~· wskazujc na tu. tc przeclwnle sl!iI:rG\~J"e imp,ulsy 7.mil!;'-l~jjt 1.10 wywolsuia prlccj''\·!1)1.::h ... rch6w. Tnk wiijc. zgodnic 0:. lq zasad;1 zwicn ... ~~ ~I~,'i~ agre$ji zmicni u wklad r,"~eji cintn (!!-OIO\\IJSC do a'.·'~.u). mllm11i"sl ;\ s1:1l1ic:- u~pokoj(:oi~ ulo:1Jd p02.)"tji cinlh jest przec.iwn>· - jest anl}l-:ZI\ PQI'Jt'l.ccJni~i:to, Mr.)Zo.1. powiedaice jcsecze iUilcu:j. (1. mlnncwicie. ZC Jut r.JZ lttolloh;my 1111\1 ~ [.;. wilt.!:C' ac SOb(\ pe' v len stan umy:':lu I pewnc form)' rcakcji~ wabuuzen!c przcciwuegc stenu 1I111YSJw pro\'\t~dzi rQwnlez do wlbut!zenia pr.lcd\\ "y'Ch f\:'tllo:;r;ji ~ ~17.id~dtl nil I(J, ':'l:j' Ie I'I:'IJl:;c;je b)'ly utytc(!,mc dl •• O(Qillli~r.IHI..:7.:!, tcz rrie. Zasada po""y:tsz.n po!rttlnio

~.'1~""rd.""";" Q<"";'''''' n"iOzli.wo~[;i in .. :~prel.1ejj pr·tebi~&u. i ,\ItlSci'l.\'",:;.d wyrljl.:~j~ Z uznania pOd5Ia\\O\'I.cJ full ('1.~nni"a i~loln~go ',l'niicz~ni3 ~I.:$pfesji w \\,~-I.wtl\!nhl ProT W,I;k;1;{ujc na jl,lS~lC inny ei~ W!lr1.I:{l PfQ''\lu.l.t:l-,!"ch do

i:. .. n~~li:r"cJ;. i rr.lt~:ll}":lni~· ..::\;..;pres.jl s~ 1_:111::711(" ,Id ~'1o:1.1:0';1 s,~ flue? S"_0Jnf7.1I1\1") i tid \'IOO11~ll)"I:" "b.:;CI"I\~d

,'r7.C'c,n 1:15;:1.;11. 'i;l)SI~,ltI I'II""/(:/' l):Jr~' in:l- i}~l!::.I(iI1:\ J;~\"O t .. ~;,jhl IJt"zl_usr('~,\i{'l:u

,1z.1:llpni~ l'l~'stl!''I\U r,,::I"wl)\\rgtt (Illb b":lpO~n:dni\:!!>o N!.:.!zi:Jl~ \\:1I\1U 11:1 N~'lIli:tJII Ilf:lC"1. pllb\ld:r.ony S)~'i!m I\cl"\,j}\\'~ 1 ""I-.:11.\1JI; 1'" ogr:lI1kl.<:11in u"u~h ricl" )",ych 'lll~d F:mO(;J"lllIlnc el-.,pr;:sjt;. kt(j~ uic mu~;\ b~,_; w~J;1s"i:ln\: " tamn..:h pClpJ'l .... {hucll 7.osad. s~ \,~j:'lSI);3nt pm.':7_ m.l,w':~i;:nic oo 'II-.\~"'\I.rici r\lll\~(h slrlll:.\IIr \1\..I:\uu ntJ\\O\\'cg_() !1"', pl[i':Z. \\ ~l:iIli!.! f!c:'O(h\ll:co;l1;~ 11101:1; ll)-": hncrprctoW911> jll)...1) stan 11:ntmi:lf\\ PI,"lluT(;['Ii::; ll;:rnO\\e~,)- )...\~>r;: ~\~I.\,:\I.\ ?n~ll\ny fi.,._i01QSII;.,lIt wyrnL'PC' ~\ forl1m .. h "1.(''' (\~I'''li~tll; "1.1110/1111:1 ;llI~\\R~I .. t ncrwoW~\ u_)u\\nin 51,. prl.t~.lI~"I}"l\iC'liC w9)""",,-kh dtlSI';-Pr.~..:h ~rol~ 1"nwr:-cl.'I~~h. )\IIk!lOP pp:~ s:;ln~'m Slf1\~hl' {tr7!!,~~1c" Cll1i::~O ~1,,1~ - zu, \\'('I,;]d"UI11L 'S.;:hlo)ndg

1'966.). 11~ o-r;l:r, VOlll'!; !~7J.~. 15!-1j:!1

llo-wyjI,sI_;; 2:a~ad~', j,,1.. i farinil ~fJ:!.\Lfill!m:J,ji l)r.:',1·I:'IIo".Il1;! PH":", D.I(\\ tea.

b~l> prL(dmi~I'I!m ~\ic:1LJ J.;n't~-k. p~\\.i1CB{) (OIJ:('~jll LI.LlIpclnitl'I~ln i II1IJ'.~yl;'!;:ao;:j.'l 'I.!~o 5flnsolH1, uj~~~~ b~ly b~d-rlll;~ bililo1.igo" i o:t~,lt'~Q\~ \S. 1\ i\:lLnl~I'I'~.

N. Tin!;Jcr1!lc"'o, K. Lon:u:ut!. ~Lr.:;'((: ,,;k;I7.~'\\;'L~:' I'" \~;dl! m'l\,~d~ r"l.tow. W~'rJ:ljl! !'il~. i_e blltd2.() ~SIOLIl>'m L~/).l?ch,~~.'i,,;m h}'lo "51-;;1t.::1I~·" 11;[ I-.Oll1\In.it-J· 1~\~nl1 ro1t; o;:brr~s.Ji ~l11iQ-CJi" R. J_ AIJ(Jr~w pDI,n.lo::~loI.1": pkt\\L)IHi( c'kS.i!l'::5j~. ~hoC nte b~IJ 1'\111"'11 \Ymdz~fI;'j. lo\.\.'o:rz.):>z.~Ii.1 rotncllO tOO1.Jjll ~kt~\'\"I.L)~t:h~I'1 31M r"~I".;-jom cd~Uclll)\~>'III"::to bud:h:;':. W Ifli~f\ dohO-llljj~l!~dl s~\ pf:r.I!"U\H~l~~ t~sprr,~jl"l \\\"Jrl.)-' 'UIDp\ a lu \~lo.;';iwusC'i ,,,,:p"~Zdllllj;'l.,~·Ch rnc \~'ko ;1'l~ll~j.:. 31c •

i 0$" .. 1:- clnucjQ<l\all1\' lza: l7.tuO 1971, s. J9).

~ ~dlIIS 12:.IInl:a l19'7_ s. 61\-(9) bad:.mi<\ nad ~.,\.;thleJll .;"spr,·sjl 1~>;'(l1'l'J

pr()W3dt.'\ do llas;'U~\Jj"l,;ych WnI1J5K6 ... ~·

I) \\ zakrcsi\: licutom;~~1iioW~ch m'=thaniltM'~ odro"icd,_i(J'I\~ch om podst~· It wO\\-e rormy wyruu t\\:'Ir/}' \\)':Sl~pllje p!'\\I\i!go rQi)'laju ci~t(lS¢, poI!1.a.W~l}· \.

00 n.,,:'n!,h.,.k '\")""'''"" ",."I.k., i

2) el..sprcSJIl I\\~tly 1,1 c11()\Qcl.:a w~k:J.Zllje na sddc pOdot>itil$l\\Ct d(1 re,kc:ji .

:';;:':~;d~:'~~'E::d~~~~,;;;",;;:::;~~~:;::~;",b:~;. ;:,~~,~l~';.:;':;;;: ~

~tI'o\\\Imc $i~ de podj.;eio odp"'wi~dnil;b dti.31:)n~

3) 1"".' r.,m)' .k'r'<'J' ,,"'n>' ,,,,,,,,,,";.0;', od,",ho'" ""k.j< nu bodl" t o c:haruklel"ll: r.it"!I"a~I:t;:"_',yli' (mms'1ci!l( 1111111";);

4) prryl1ajm""Ll:!j ftil:!1.16r~ ronny cli.$pn:sji t ...... ,,~' \~y\ ... odz;\ ~i~ 7 r~alo:cj;' 1ct~ '~ stuz)ty ft. nC\:;!. '.;.OIriUllil:.o.Cjl '7_ imr:--mi Z\"jO:r7..,_mm;. N;\ .;,~; :;'L('Ln ~ "lilllr,> Da(winn i Ti(lb~.-g~Il~". i-\..,-d;o,:w l 'foul!;'" l~\.l:fd~Lt.:It c:temCI1~ musi:ll ~.~ PQj.awic \~cz.c:i.nLtj, J~-S7.CK p~ ... I,""'i.".; .... si .•. \11- drnd;r..: IlDlllmlm:j seicl ... or:ji, ;3wnt'j f\lrlny

, 1'\0lr7~ mosa, b}': 1,"/A'l~lImm .o,o""I;'i"·"~)~ nllil\\(l\\~:!;Ii];

~1,]1J{l\'r~ fi)~m't pcdsumo- v auia pr.czemacjj prcccsow emoejt:ll,...'nYt:~ (llJb Pl)\\':llaw .... nia 1 u\\,i'lgi no ~~ielo"q_lkt)\\Osc "-aidcj z tcorii

I0Il1"·<1'0 m,ndo'I, jest pcwn~'1H tJprO~~teniel"l\.

PmilJ:§:,'lni.: ;';IJ ... ~z.:nlll ~'~c'lttj~ Zl' :m n krnr 'lc-ur;:)II::Jj.~.~.~,. ~t~:~trt\;ji do u~rc';l<!'nf;] jln:~·bil·.f1(j S<lJlle~1J prncesu '" "'"'JIO", 1"";,,

ee podSt:l~\~ clllocji s:q uniB~;' \~ ! ... .It'I\~t3Ch. wzebu!ll pi przyj,"i~ IljUT~pUj~t'<L ~s;{ac: r~J~$lr;JcJ~ ZdililCI1.1:t -. l"Idrwrie 1.J",itlll >\' rr.'!~'\Hlch -~\\113domose f1tJo;m'jl~HcJ I jll~(] SI;JO ~jlmcj{lJI:l'I'II'" Z li:urd ~11,;1;'i.,J .. ~ .. r.; •• ec jl~Jsww~ j~sl pr.Q(C-S Jl'Ll<I~iOic:11 Jlrt.::bie~n.c ?d IlJcr:wQtllC') rcJd.lr:l'l"JI ,2J;]nCnl.~. przeerceo ,_ .. ' Itom mOlB,0w<I i!H~!;ruJc • occnm dopi~w"HC(; mrQrm3<:jc). 'icre"m~'11 btBq.:_\,.h mJSI~·p~I'Il."m pubudlcnb o~rlJdk1lW za .,!lIa!n\'Ch

Ul;tJ;(.,.d'li"'J'Ic pcziom tirc~y~pozy("ji .:'111f1~joJl<"n}'C'h 1IlC!:lIl::J j"~J'l/~l"~'HrlJlUIIt:- I~ri~ PI7.~·por:qc1b;m:l~ ,10 Ilcwllyeh kl~s (n.:y Pirmu.l\ miJu"",, ptXl!':rdl.lj.ll:)' WOl_g~ pcbudzunia AUi'J [Lrlllgr; i

mo1iU ,;"rdHc jal;,o Irli:lI'iow),. Oruai mQtld wd: .. zttie IIlI u~lldu limb;~UJ"Fa (l IIwagi nn kh.!cza\~q rol" w'lg6r7.tl mOOtlem n"l,!!:(.I(!Oo11ym - ntZt:dsumriddclIl lego 'Jj~ci., jest • mod~l • .ln~}dLlj~cy Il~j"clll~~jSi'!y \\'~'rJ;i: w .11l.'~ri.l3cJl _'.nora j

m.dnic:re lll ac ·"enic ,1..0'-)' mOtllonej. mote ~.r'; n;]:t,:w:;my I I Wra.a:i~ model ti'tPOC74rf;(;"'all~· przcz Derwine sranow i cmocjj)n(lJnrch \' I::llcgoriach \\'7.OJf.:OW pobud":cnla ' i ,. [~\rd.ajlt St~. 2,"" 11.'11 rncdcl rnoac b)"': I",,~ \:IJlrJi CfIIOl;j. I, W:mclJlil - W:'!(lr:l: .. c i r.:akejl1 go w>".:wnlojQ.c.

o ur;:O!nlQ -si~ i pJ7.~'SIO;omWllniil).

od~lid~ni;1 .• od siebie duOch r.lccz},wiSIOS:ci, psychologicznej J tmOC1' sprow.edza si" de ItW. psytJmlogktn:ych leorii Il:'orii emQocji. W 1)11t! h\·icW: ps.ye:h()rogi(:znymi Cepl:f.;J; .: lo:ol£i fizjolbJ;i..:znymi Lon&~go i Wc:~m:m. CannOllO. AmoeJd (w wnrstwie mechnllianow cmocji). Trudhc jednoanncmie

:t gIliP [C'l>ri~ Darwinn (ma cna ch)'bil charakter sccjo-

IlOZDl:l .. \L IV

f'OZIO;\1 ~REDYSPOZVCJI [J\IOCJON:\LN"CH - E:l'I10 C.JI;; W l'eKSPF.KTVWI£.BlOLOCICZ~E'.J

I, U'~ ~~~~ ;Slnil..lur, lu:u1cn'_llI? ~ h jaku flod~IIi" a 'l:'1n""Ji .

: :~: ~~~~;I~J~IJ~~~:;·I~~l~~,t~'~:;'I~Cj~\~~·~r;;:~~

I.), nQ)" dala mi;;dlSlO\~,ucSC'l \~ ~~lt:aI!Q\\"IHII- ~mttCjl

~ ~~"~:~~:~~t;;"~;::E~:'~::;~;i~';~'~h,~~;i;,:;i ;;,><j;' . . ,:l

J. N~UH"hZJuIQ];lo;"",t;~\'f lII~ch;!M1.m~ I.'I.:SI1IO::$JI ~mQtJI ••• 1)7

Ll N~utL)ti.jOJIQ,I;i(ZIl~ POdSIIll\") I:'l;_s,,~.~ji UD/ni':II",tll!ch

"ah':~(Jiii"'l11(J(ji wimc~['Ior.::ltlc;i S.'S.'fulllt...iIIOOl •

01 r.[cr;h~ll~ml} Ih,:IJI()lllJ\.IIII~I~mC' r:m-O-CJll mOI\~~~~JI

- anne .. cnlc ~,~[~m(1\\. pdbud"ILI I~ I h:lIll1.m ~1l13 10'1

4.1. s.~ ~t<.:t11 Im~16d i kar 1.\1! .... 11I_g.J. 1-\. (jt:i~:l 107

4.~. Posiom aio..l~ «acji \\ ililelpr"lar;:Ji I). D. Lm-d'§;IIl~;l .••. 110

4.3. Ill!crpr~I!3r;:ja ('I.;':~h;'lni7.uu;\\ l1I;l.Irofizj(ilo~ICli\~dl~IIIt,>c.;JI I mQI~\\~>';JI

przez K. H. I'rihramn 1 B

Podsurnowanic "..... •.••.• •.. 116

1([0

WSpOlczcsne, osi;tgr.i~ciOl 1. 11l~r~5.U mlU~ biL)ln~icll.);:h po\l(duj~ ml.'j~dllOkrolni~ J:upt:ln'l ,mli;u~'i ~IJ(ljrz~·ni:r. II:) P1l"!(";S.' pio~~hio,;lI1~ ,~II,l"I~)...iI. \:fJ (h~bJ W slc;1.~~611.~ m ~topniu d('l.(~"",! rr~~~r:oW.\\ orI11Mj<'lll~,,.~.:I' i m.,,~'\\~c~Jnydl.

TC01ie kfasvcme w~ F'rJIIr::I)\\~ly 1!~\\"I't' l110cMc m~51-tll1i;a i "s[.;:J~3Iy nlll\1'd~j ~lru~luf "~·mQthj(JIQ£loC1.lly~h S~lIIu.lwi=tc~d' p.odl.:r;i.t:: emoe]f

Wrw,lOlje si.,.. zc zwrot ... tn \\ in .. :-rpl';I:r.~ji f'Od~l~w binlogicmjch em(lI.:ji j~~ wlXnJllic II;} i~llIiti\i~ t(io:l'n~'eh mn'fi"o~i "/budl~ u sn Siano" ClnIK"JOot1:all\ych - Sl(;Zl.'goln ic znacz .. 1cC ~~ pod I) III \\,2.~h:d"""l " .. ore J. W. l'OIp"1.3. P 0 Mecl.ta'1 ... i J. Lo:Oou:-.: p(ld~rd':aHIII; p..l.d$lQl.l.u\.\q rol~ Z\\ar1:~eh ~~~Ii!tUU" o;z~ v1lad.6\v n<eilfOn3hl)ch. Niemniej j..:dn(lk pcmlmo dnmi"uj~C"cj ~nlo:rl1"rcucji pred)'5poz~r:ji ell'l(l("jl,'lndln~..-:h \\ kategcriach l\I.ar1:"lilh $))!CIW')I.I. C'l~ '011..1 ..... n~ul"Ot)alnyoClh. l1.1d~1 podkreslenn jC§1 ~I") I~ 1,/1.J1:l ruin ti.tl)to:j~ I.e Slnl~lLlr n~ r.atllf(:h. T~k wi,'1:. w p~tli P~po.:1.::r.ll'Il:.;} I:.l")t~·U.I1,1, n,l11l.1·U''1..~Ii<,d." hipol..6l\\poYil. loI,'cdJ\I~ Leuoux slr;:z,Ql!6111~ maeaente mu d;!j(J migd~lo\\il'C ild. MQJn~ mtem j:I(I'Wi~-d1.i.-x:, ze pQd rym ~\:lgl~dlll"m ~'_,dlfl~ mp\ ana j~5t lim n m~ ;Ienia zapOtZtt .. ~lJWanilll'rt~ z C~(I~IjI1~. ,I l-l1.:lt('_gO ~r-:ol~'UI1'l roll tIlJ~I)'I\~tl)",zsOnC

,.

l dJ.i~r Wl~.hm\\r:l n .. jb;Jtdz,~j znaczqec 1~lb I}"II-.c_ ~Mjfj.Md:d~J

..... 'jl'r~J~I .• ~ z I~ neanc tCllri~ C'n'lc)~Ji. J..c w zf:h,:d!1 I'l~ 10, :',-,: \,I:!~~IWII: I;.,,:l:d.a LI'.n;'l~I~ ~"'lr~:11~; II~Ch~11l'Zm~ nL'lIrolil:jor~SiclnL' ~.m~ji dotykn p~~tcdr~il) lub k"l.m.l .1~;]~'~~:i.\\lIlel nL'urofiz)qlug1Cln)oh mCd'l~M2Jl1?l\' m,t>L),W:lCJI. prl.CUsl.a. I}c~l,n:d .\. Il:,tl'l., Ifilklo)\\:lC jnku probr; uJ.::iZ,HUa nJJb:jr~11":) I;P,~~\)(h ;;~~J\~ll~'~l~;I:~~ pr<,d;~J'Ill7ycj' do \\"Zbll,j£,'Iliia i ksztaltewauia L'IIlOl.'Jl nraz

nli:1lp\.l~Ji !1I;II~'ria' ~)"lllIPI.J.r'£'1dko\\a'1:- "'cdll~S 'Z::I5:Il:iy _l'Id.:ln:tlizy ~rl:~~1" ,i\~I:I\C;~IC()fI"h\,ch 0 Chllr.Jkll,1rze- nicsplX.yflezn~m, ogolnrc odpo\\.ad.Ij:j,-

~,(~~;;J mlO'~~. do -:lI1.,li1:-' PtCd}$p<llyeji cmoc:j~n:llnych.~ ctm:lJ.:~l;r z c ~Pl'c)': ri~81\1)) .:"Ii od~w!~d3j~C.~~h UI dam,> f.,JI(:gOl"te ~mocJI. OmOl~~'I<'InYI~~1 tutil.j

rt.~I1lI·:s~~pl.lj~':}rrli )it; 11::1 b!I,l~",nic pi ... m'$:i').~ (l"Igtllt'ly<:h P!CdYSP[)l~'~JI} ~di\ It:W: I'~pc~"'. i.\loclJ,,":JII" i lr:O('III~a. T':_<lrtc f'\'JH"':Z\llltU)~C:P;: dm;, bl~gull ~cz~li ,..rt:J~~pctJ.~c.J~ Q ch~ra~lent s~cylll:UryM) 10 ,UlilItZY J. I ankscppa

,J. :-:~j~ ':~!'IJ n.1t",..,lo r\)~,'n;t~ Ill.'!h\,~,;;:rc: ncu[~fizjt:ljoJ:,icv~~ !tIccllrlni;o;my cdp(J"i~\i.1J"~C m cL~flr~;j .. nme rod'<:.:lj '\'"1:blldI'.L1n,C) O:I'Ill;J.I;JI -.J'::$I to odrebna lillll! ~1',Jhl:::-. khJrl!'j r,,·pl(,l..~·'IIHr)I~·'1I j':~1 Tomkins. ~lolo,gICz.J'~. flodSl<l\\~ el4p~~.J' cnn ..... 'ji ",rOW,ldil,.l {fl;) ekazcnio z~\.·i'l~'-::6\\. j3L:oiieJ s~~mu';]cJI 11Ct'\\.(jW"J z al.L, 1\ 11 ~\~Clllll' c~Jn.i I" af'J.)' t',1r.:1~ z. \.\·O~lIll"'.iICJi1.

Wfl.!~'lJill!'. ~Jdd:licIO~ gruPl= I\_\·or".i\ ::Jl1llliz,' "3~;I}.uj~C'~ 11" mac acme ~1~lJ~tm adpo\\ It"LLO!iO!rl1~ ell za stnn>' a~I~'wJo;;ji. ktur)"';h rezaltnr .j~,~liml;) ~k;i;y III~ ~)'I~O mI JY5pi)F.)IiJI Olg:JIHl;1111J. ~I. I \)(.1 !,I1,I~\\·iil.rJCl(:lljJ jcdnostkowcgc (}fOIl. od 5.1 n 110\'1' oroc~nl:l "1: ~ll.o.li:ty nrcwadaq do cplsu seukrur i mech;lI1i~FJlilw eeureiilJu-PI)gltlll.lth blj'd~W)ch p«lrl,):t.C'tIl mOlywficji i I;'rII(Jcji \V:'o'()i'!jc srt;. (./; Z tego pt..l\\OOII mo~~ jc rrakrowac jnko pt(lb~ IldI1 .. yeeela i\~Llf'On;.:joroSkli\>'c:h prnbl,m jnal~"\ilC}~n}'t'h leorii ernrn:ji

I. Ukl:.ldy struktur neurnnatnych juke podstawa emcrji

1.1. Krqg rmocjonalny w interpretac]! J. W. Papeau

f'3P'=.c. odszedt od lal.uniclUlcj tcorii CJIlI'Ionll i przedstawil bardzicj szczcgehl\io~ epis pcmu ........... Ia clJlocji. I..IOrych podloti!inj<,:SI o1;l\\od ,,"rdlany miunern ~II P"'PI!l.a" ("(I~: circA' (Jr f'(j/1f!; nt'crli.l or /·crp,·; .I{JI)P - S.14d ,~t oLm:lt'nlJ .. I..f~ ('mucjOlllllll~" luh "obwoo" lub .. ~(In"). Toefl obuv.i 1~~'Oj~ po",i4unla. \\ raeeeh liHul:lur hlllbiC-i:ny.ch OfL1{ ieh zwlqzki 1. kor" mOl.t=-o~~'tt. Stm~ cmOc'jC' ",cdlug P!'Jpt'ZO'l ~Il praczywane 5.\\'iadiJmi~.i t::Lioe)' ... ; od procesow p!1.lII.\\C''''~Clj - SI",d iSIGlI'IY udz.i.lII.:Uf)" mOl:gO\; cj w iworacnlu cmocji, (ienct;Jlrue Pdp<.:.t prZ}'jml.ljt.: • ze :j;\!nS()ryt;~.rJl' impulsy, h6~ {IGCic-J~j!_\ od 5l~ "3 tr-LY smtkl dQpro'\oiIdzajQCC; ~) de kory Illl):':!:i.Owej~ 1Jo) do podSII"~ {~'llij s:~upiskil jqdcr ncdkorowych. do klo!],ch Il31c,IA m.in

"

cialc nli~IlOlIIJ.\'JI~. jfl.~m l,1!;o"I:Ji:>I~}, c} \Jo podwzllDntl, S<:i~tlq .,ilo k(JT) m,O-il.!;Qwcj" rcprc~~f1~lIj~ .. Sl,urni e il 1l1y;sli". !l~id!1.3 do 1\\>ojC\'I1 pod,!.J.W)· .. !mumi~n ruche", 1I,1lollliOiSI sc:ie1Jm do p.o.dW:i.!;,Orz.l •• s~rur.lI.d~ uc,wc". PIZY czym ka:l;da 7. t)'\:h kklCI.. fIlO~~ j~.n:C:lC bye ,\,cwnyll'mi;:: 7.lo1,nill:o .... aJ1o1. N:iIo p~Ulld. ~clciki. I.:rdr),lui pr~l-;uY'-~an" $~ impuls) do 1.(1)1'). d1;kl~ SI't I'I!I.. a) suumien u~wiadomicrl (poslrzcleli): b) $Irumicn pobud2.eli I'lCl<l\:.~ch pial'" eh:mieniClwt: i skroniO'l'i: z. plal3n1i t::tl)lowymi (pl7.>'t7.}'niaj~~' silt till PO\\·lil;.,illl pl'\Xeww ffi)'slow)!.:h); c) slrumieli pobud:ten ~d"cych podlo;o;cm $wiadomoki i re ... kt.~i cmocjon:.IA)ciI.

W kazdym r:lzic kojl{,¢''''~ cfeklY p.sycbolosic1.ne ~~ \\}lh\o;l~m 1n'O:~fa\:ji l}t:n I~(;h Sirmni.;ni w kcrze miti::so~~ej. Same cm\lCjon3h,.:. doS~~i~dl:.t.:cnic jesl rczul(~f{:m dOjll~\~'u impuls;.)" s~,,:;ol):c-zn)(:h 00 $II'U~lur pllQwn~ch ~ni~l;j W:r • .GQI~.iI d ... j;'Ir.h.:r .... 'Zg.,j,l>l i 2a~rr,;1U Qbn;C7.} MIJ1c tcz 000 pDehoozi~ 't. sensOl)'c7.ncj $1~lIjllln~ji hipokarnpa, kto'}' zwrcmic ,vY~'Yln lO~pllls~ PI<!.";-l :s"ICPL~' nii: do SUli,ll"Zklt'~·'Hych cial PlJodwzgorl.~. Od ped ....... l.~IJf'La Impul:!.) $..11. n{lS'I"pnic pl7.c5~'I;)J1c do fir1.edI1~~':l-0 j'ltlr:. \"Z~rl"il i d(lkj dQ ;,rokrottlll Qbl~IO:7.~ przodtl- 1116zgowi~ Club il1r1cz.cj do li:nry llbt~zy). I,n61"Y ftfi!1:1: f>;)~t.3 j(S~ ~r.Jkll)\.\il.rty yak", csrodck doswiadczonla enrccji. IJmjei-..cjl· l n~r~1Id obr\jlCzy n .. d:1j~ 1o!1'L"'':j.~_ n;lIt'l(~Q kOrQryl1' ioC:ll<iIl:>m procesom r:!.!l'c;hi>I c Bic:r,!'l~ m org;:mi~mu jlill:o c:iIQscl Genl~ndllic_ ml l.:r~ pnpcza $kl~d~ Silt 11.1:;'1~!,!llj~C>" ci:.ul. 1J~I;l,el('h: hi .... ~kamp - skl~~li~lli~~ - ciaja surccakewarc - w?_g6roJ.t' -~~kr~L olm;~z}' - ~ipok~li~p.

Rrdn\1 nr "

Sr~~m:ill ~r,,!:u tm-o~j(lnl\lni:l:(I J. W. POIPII'I.OI

~lnlJoJ~I)I.""4 >,"~"""'~ "~IKIl"~~PJlPU 1,~DoJi1~ - ~1,p.1II'11"'1~ <::III,'tI<I. If:m;cld I W:. ~ 1181

W)'J .. tni~nlr; ,n"'~ll~, ~3lMll;'wn~ l>ru~~ l"ll;j \'I~!.:"'li'uJ'L n.1 i.tnlkl~r:- 1~('hll.II;'f,('C" " aOO'm ~I"ilil~ '1:r't1IJ'·J-jJ_n:.l~ctic. P"~IKDJ

OL)~~otl m:Updlli'l.lll) J~"I przca \~'16"11I". I;.I!irc P'il.~",\HI1q_ "o.)b"d .... ~ .. it: od ~:l"~l~1 llbrJf;;o'.;' do hipo":l1ll!"'iI .i de eialn 11Iisda~ow::'llo.:go_ .TL:~ 'I1IW,6d P;,.rc~ Opi5uj~ _i::tko h;I~lIulll~ny IIH;o.;l~::IIHWl. ~161''r OdP~~~'l:;J,~;] 2;\ ~~JrlWI~I'~~ Slo; ~m~Jl i tJc7.cslnic1Y w Us,\\'I:ldllmr:J11I11 r.:-mocJI (11'31. W }f:J e~s?rC$Jlc ?,rlmkO\\l' lIaleity ~~!e~ho,). i.e tell (J1;moct IIj, p~tb r,"lpc;:·H J~.I 5~~~1~' 1."'1~Z;1t1~ ... ~:t::lad"l;':m S;lldm\\;it~m (i11lplilsy z \Ikill.du sl~lkm .. ntego d.~p,:nIJ'\ do Ooh .... od.l1 I'Ir7,c". gll2ck 1~~.:h(m'Y) craz 7. S)'5tcfllt'tn lim_b;u_ny,:" (\"I~ .. _n;l l;le".l:'lI!C nbwcd ..... uk,l:)~c~ limbicln~m lUlpcWrlilljq doptyw unpulsow l: roz.I1~'th lIU1y.;:h _$ubS~:Sh:l.nU\\. I;. 5Iuc:ho\\"~(). \\i1.u3.ln~J;o. smakowcgo. \\ .. 'Cho\\,;~o. ~m~ty¢'1.ru.:~O , wiescceal. n,,_go)

thdn3IH"!j

Kr:lI: cmof,cmahl'" J. W_ 1'3r~ ... ti': 1,1Iml1y rr.u:5~ [0 ..... 01' ~Irlunitnig iUlrlubu", 1''''.Jr~;(I\'rI\.>IU I,dll-..:o"'. "C:uI,...~.lll1(~,) l>l"t~ ~ IIJj

\\ ,jdnirnlr: r<lfh;l 1"t,,)muJ", l" lIfCl'I:nln", oJ"'1;.' I'N"';Iulll~C DII ~~"(r'4'ro.i" J ... Wlg,;r~ dzacl.\ ,,~ \.I:akJ nil 11''1 ~olm~i~ I'rl~!·I~I-'-C. ! ll"~dl l.'olM~· ~\.u'lIl""1 ~lru"'l"oi nll~I~,m r~\'1K'l

~:n.~~ ... 'k:III,' _ pr.o(~'1\I.HI/.;:m~ "Ia,.'J"i im ..... Isw.'" JII/":1 .;I,~l~i\ Itorli.l9~.1) 'l;J>t;~,' \"/~'~~" ~ clllII~ ...u1c.::.l;il ....... I~ i 1'I1".'11liIO;: i¥lto.l .... lforl%i ~"dr.;11d (I~''I;o:.l " sro"<.lkowcJ

fI

B«I~I."~ ("0 (lhU~~I~I.£": clDl;JI;jol1;l.h'l~·m l'rIIllW\ b:c riJo\\m~l pl7.el!lQ')'Wll'lt od "'Zi~rot do Ilklntlu cbwcdewege. W ICWIL:l.elttir: let mete bi'i loIr..a ~)'I • 'Ie c:QSiIlmi r.slruml{:l~ UO.LI":'· hir;;gll'lc), I'Id P\lch,t:1l.or:u di;l' pni;!! rMz!U t:ia.

ill n[L:It(Sl~IC do ukladu ab .... M~~\·CI;O. p,?:l.ad;d b~1.poifed~io do uali.~~"nic:nill I.1chowan o::mO:=:JclIl~lny.;:h, Jesh _suumu!"n Uttue" biew,I1i1: od pod\~ do~ory mi,\~(}\ .. eJ ..... ·I)'H'I:;!'I'$ t.'k~~t o .... ~cly JC:SI rym OhS1..!1f~rn. J."o~ ~jmuje IIIfotmac)'t - ~~~ 5:J.mym ~"lOqonalne hodice mOgit pfQ\\allli, do UnJdlllliMiania pmr;;!$6\\ PO~I'I[jI.\·N;ych. 1'1" R~rc:epcja, m~sl~nic. pOSlaw\ ild, Mo:r.c 1I:t wys~ic 5),tu;n;j;t. "il,ld} informacja jest I"fu\la1.yw\ln:. od ~(lr ... z po\\f01em do bipokOJIllpa, a dalg do pC'>dw"l.gQr~w W 11m 5p-osOb na51~pujc k.sruftol!o:lnic FC'z t;:Qr~ n:nl.:cji pc-:,·fcr!i.lily~h. '1 en ob\\od zam~h i;.r,,¥ r"peta. Na przy\lad. jetell bodaiec pcbud z. u r.;1lr~ ;a,:.~cj"II:~'jna tnp ..... Sl!'Qmnienic jaRie@Oi c(lilOdu)' WD\ICz.a:s: osobe utoee pr-qpoml113c sobie ko!;.os. J...og_o \"'~l~.5ni~j znall_ Tali.le \,'~polllntcni:l m(lgo), pllbudz.'lC: lIip-o'ka.mp i potlw·tl_l.617.': I przez to 1I't.'I'.iilC: !'e~li,c::j( ptlyfl:mlnr;;g" 5pt<:lI1lJ, Osoba dotkni"I;I wsftOn\I\;cni:'lmi o."l\\n,ch oseb m-ot.ez;.czq_c Jlt;;k:l~"

1.2" K<lnll'.~pcjll muzgtl Irl.e.wnel1._O P. D, MIU:L~ana

Ma-ct(lan. jal-: ni(:R~QrI',)' l\.li~~rd1"", z~p.op.(lllc:mi!1 i'l:~n;l , '1..ijbat-dziej ~uj"'&)'Cll !1.~'ucolo,gk2nyl:h teorii IJmoJ!11wi"j~li:~ck j(dno<~!.nie . cml;lCji, Rozszcrza 011 ,,~r.w, Papcza" (10 lnne 'SIru~ll1ry m6z(towit (~iQtl;.1l'i\i!,!,Utd(iowatc i j"Ir~groi:l~}. r~(lri<a In mySkni:!l t;~~llhlcyjn\:go, n cmeeje "=i LI;'I1;'Qwan~' jaJ..:o cyjlllego. Macl.can uwab.:k ~, procesic ('\,nlucji u lu

I mozgowie maj'l~c .. Iro.ijed:;m;,\ strukture" I u b ~~ m9r.g11;1ll (/,..,IIIL' li/"uin,) (MIll:Lcl'm 1915.), O .. .nacza eiejako z trt:ed, t6tl1~l10 I)'PU m07.g.o.\\, fotfli\c~ch

• i proe~ami chcmicznymi n:lkladIljil¢ymi si~ O;! sicbie, N"jstarsz.) lyp mo.zgu je:il clyms ~SIl\\O",)n.\ u pOO\\.

" ssakew. OdZI~dliC'zO!l): JCSt po \\cusn)ch ssakaCh.

poj"lwil-lii'i 11 pQin~Lh ssakew (\\C7.csnych ""ZCIA)-cll)..

W (rude e~Qlucjj j)iel'\~51.) I)'p moty,u ubeapi~1

I tunku (j~gQ stnlli.tury "Z('Ismfy tak r(Jz\\"in~te. Iby mogly

proees)' zabc7.piccuje,.l"e uzysktwanie polywicn' DnIgi 'yp mozgu umot.li,+ial jut eewe

ulprawnit:niu prubicg_u .

I -choWin. j~~ l'4~. gnlew. dcp

.. r~ktacjl. 1''::8 drugi lyp mozgw I

l) chltaJitl!l"Ze ;afelo:rywnym. ktore

samego '5lil!'bi~ i Si!IUIl)'~" Depiere jt:.dnllk wtcd>'. lid)'

PGJruBiwanir:- 5ilj! informacjolni 0

"

MOWII L11C'm Pu\\I«Izie~. zc emoeje i Hchi)\wni~ 3J.,1pl:Jcyjne.i.t ze ~l:Ib~ 'sc;i!lk lwillzane.

W reeuhaeie. MIJCl('.1n UW:J;e:l, ae If{i2_lJmil:l'i~ mechaniamu pnc:bi(:Su cmoeji wymo~1I llcnwyceni., Zllsad uz ... t:uli:. regc drugil;l;l} Iypu 1Il01.glJ (I<lof)' zU!'!lIje na2w:Jnr m6zgr~m 'r;z~wn~m tub ~"'c.sdi1lpvnpI1J i j~g_O \~pl)l'wu Ail POZOSliIIlcllrLlJ.:.lUry.

Mo.l,g In~wnj' s"lo:Jdll 5i" 7. lI~jl~ie1.nl!'gti pl~.a i l.wi.1Z~11>'(:h ~ n hn pod. kOI"(loW)'cli Srml.:I!lr 1~~'O'r~cy.;h h,'I:"'mie jedcn funl.:cjolllllJny s)':5;r~ij~ - Sy.lof"Rl Hmbiczl1Y. Je~l (ill SI~r~i!.I(lnic pcroztlnyll'l 5)-S,[o::m":m • ...r:t:i..,r.;.i ClII!'mu mole :s}'n~hroni2ow~c z:e sob" rozne fdfl11Y W~.IVll~ltti'iilt;h i lcwllf;tr7ll)'ch pobudy:~, W mQl@.u 1J1t:\\nym \\yS,IIiPujc n1o;l,:li~\'"st zesaawiania i scnlnnln (k¢j:.rttni::t It $obV nit ~,u.:(1 dOtmul (impulsowJ or~J"}'4;h i (a~\\lly<;h .... 11: rownic1 impuls6w dopfywaj.lcych % org,;mow,ptciowyth, tok~. ucha. powtoJ.i ciab itd.

W pr'lcci\\itnlliwie do traeciegc !)'PU rnozgu mozg lr'lC\\'ny rna .... -iele pol4C~cii z podwz!orzem. ktcrc we-diua,'! Mact.eane jesl slownym l\\;)jem nt"l'· wo""ym aUI(lnDmlczn~~() ukl~dll M":(1,\·,,"·cgo. M6~!l 1rzcwn,. Z.JU:m lo.oordrnujt doznlni .. PIYfi;L(C cd "~zyslkich nJlr.tIlddw j'm)'~Ii;t'\~'tfJ,. v.'o;WJI"tJ7.orglllliuflyc~ oraz pt.·~·f.emln,.eh. ~J POPiZ~Z j»dU?-.I,lOWl rc~IIILue r~.,r.:.cjnmi I~ew;ow'fmi ~"clniC' ;r; rC:J~-.,;:jalni mit~ni S';,:kil.'l~lo()'lI')'Ch tljHVI1i~11}'llli ,'r! staunch \~i~kjo..i:c;i c zy , ... il'll1)ch sranaelt 3fdt}'wn)'c~c M~ uaewny jak.:. ~)'pow)' 'Ii!.! fi!og<:m:l}'cznie "'c.2dnit'jsz.e'!!:o ernpu rozwoju jesr posrednil.:iem micdzy sl~rS'Z)'mi S)ilCln.llmi.ll korq rno~go\\·;(. W reavhecie h,'z praesylene przczeri illlpulsydo kory nU)C.tIl('~" ImmponcRlem .IIrcktywno$c1 (moz;g In~wny przez przesymnit impult6w do kory wzbud7..a po pJO$lu swiadomosc stancw afeklywnych).

W ~wjelle dowoi,Jo\\, przylac7Anych prtC2: MacLeam,l wydaje i I

kora m6zgowa jl":$1 w stante ~z.:!cowac wszystkle f<3rmr i jitkO$~

doSwilde'Un: kora lei' inte,gruje re do~wiadczeni:J w ' I .

mik-tt. ,nicnow~~, Mo~a zatem Pt" v j.rozle~, toe: kora m~:zgo,.,..n jCM WdDiwlld~zallleoCm(l(:jl. Zl podwzgor'lc "" wyr.3l:tar'lic ~m(1cji.

Wnowszych oprac->owani"cll Mnr l.ecna (b.!:.t$it-.demcbisiijIO;: ~ csic 'md";,~;;.")N dolt SZ(:ac&~gwcj lU'l1i1 i~ io: poddan~ S4. 11 ie ~16re Dc~zy 10 ~i3la migtialowales.o, pn:egrody or.D't te mozg Ir:zewny tawiera sl6wnie z ciatem ; 51"~cych "~"p;,,~,";~ """SO ';"~;c"ikso,b"'"\1 i cchruny wl;!lsnej).

$llLnowiq_cy pod!ilaW~ ala Lych genmku (-odpow;a(ja}~ za

Trlcd Ilb\~6d {O 5"<"rl,,l~i nli,k pn.::chodZ<\cy pn:-ez :i'nlJ.:lll~ \,,~hl),"C em,in, OpU5'"P:a w~(hOW3. pasmo w~cho\\o;:) i rnie>zc~t;r _ w. 5Ob~c sulcczkOWI(O· \Y!g6rzow,\ o:IrO!:l~ l<tcz~c,,- cblo 1utet1.J:ow.at~ z p~dmm w'Zgoru~ oral. "~6k. o,.mi bicglli\cymi de zakr~\u obrlii':-'L~. Ma~Lt~l~ u\"'"a~ '; ee abwod ,:n 051i\SD nJjw)"fsEl. f(lrM~ OJ ludzi i mt)~ dllr.yi- TI!:lhz."~.J.1 rV"~(;JI sek.su~l.n)'ch I .SPO~(:(:l' nyc,h (potloo.l1ie J~I.: otl'w&l pl"lMyJotlrl, n ~1l~~!Q JC.f;lJl'_ rCl'l.\'lp0J ~Z'~llI:rc~ed'a rzechodzenic cd "'{dlowCj do wiz\Sall'l~J rc:';Ul11":JI ~i:lC1;oW~Ii~nml. Lleane ~d~ni:l ('~sp'::fynl("nmlm: crill. kliniczl!Il;': m~,Stt ws,,"l!zyo.Y::lC 11111 wl~lt' If'tIrn~·~t-. s~[l7.den prczeruo .... mlyo:;:h w mmnch tcoru M1Icu:aml ~"IJT ... noillz)' .... Buck

1988, s. 116·126, LcDou:>: ~OOO. s. 106··,113).

1.J, Roln etatn migdalow:lleg{) w k51:taltowaniu e:m4)cji _ lrfb)' teortt .J_ Leboux

Obic<:uj~ce s~ al1~li/.~ Josepha Lcpcux tv .. ~ Ekmnf\. On\'idsOl\ \C)q8, s, 190.197, L~OIlIlX 3000) \\ska:r.ujl\ce na iSIOlnll. rol, c.iala mil!dalowal~&O jalot.o fII)d,l,a,wowtj $ll'lIl.:.lllI;'.' neurnnnlnej odpowill~Ol.jll~-¢j. ~~. emeeje .. Le .00\1:>0 W)'mlcni" 1r7.~ ~SpC'''I:' cntecji. "lore smr« '>lot w~'J .. :snle Od\'OluJo,c ~L"; do m~challizmo''I'' nr,;Llloll1.:j'IJIQ~ic~,/I~·~I~. 80 tycll ::L$P~klIloW nnh!:!.It~

.a) -cw.a.I1J3 e ju bcdzcu (pOZIIOI\\ ~Z!J Q..:~nD zd~i",Cflta}~

b) emocj(J0",h1i1 o:I-:SJlf~t;j;-' tl;)ChOW311ie):

c) Jlrniydc ~mu..::j(loalot- (~c~ude).

S-za.eg6In:\ UW3&\i autor skupia 03 prcccsie ewaluacji bodica. "~ol')' polcga ria pofowoywlni\l dopiywOIji\f,;ej scnsol(o(:zol!j tnfcrmecji z jut wc:zdniej ..... gromad20n~ informacjq czy posio.dal'li\ wied2<t (ta \v(;zc~tliej nagromadzona wicdu mote bye rezultatem zarowac dos~"iad(;ttl' [ednestkowycb. jak i .... redumosci): U 1!\~'i~r't.;i_1 ewafuaeje jest fcrM<\ dalelanla intlynklo.wego. u tudai RlllomissL z~h:1_y c 1:1 legQ \~' pic\\fit!l~im :Sl(ll'ni~_ Mecbentzmy cwo!uELc.ji badku. ~r;u:,p'rlebicgu cntegc orocesu emeejonnlnego zdrljq si~ jednnk zah:::lcc glg,wnic gd clll" mlgdllluwau::go.

J3k plsze lcOL)'bl1"> (w: Eknmu. Davidson 1998. s. 192) "lI'j~'t!.fimkcJj dmOC/p.. n.o!lIyclll'smIJlie :(rllf~Y fXI cutlu ml'!fdultjll'Ul".:gO ... flI JJ1u.lu slruklltru ",,,,,"'1:.1"'(,,, gb:.bokQ w p/(JCII! .f/t:n"mim"_llm mlgr:~., .. u ;.f/fJ'lJtj rote no . /'IQ1flt8D ;IUJC:f!'lfm bOfI::,,';w :11I,~-.s/~I~:~'CI"', Po c:ialo nie dziala juku t6tiie f1JnkQje cn'lOt.jona,ne wymayaj:t pobudzenla Uego reznych

do ~a~~·c8.o \V~bl,dz.;.nia reakcji bchawicratnych i fI'J,;lc!:lcz,lycl,

.t bl~sJc.teg{) z.wi!i_zXu cial.;) migdatowategc 2_ romymi ::nl za. ('CglJlacj~ Wf.Od2011;),ch re;al;;eji (Ij, z J8"ommi

'J'-Cjill'1.1 ta rc&tllacjtt ml~5ni ,zr '

: Do crall migdalowaH:SQ

un~:llowY(:h ""2_gOIta, 1 kory

PoZIOirIow !tPro"yeli ob$larOw polimodnlnych i

..

Ob_'~,)1') mrl-Il{llll[}dq",~ s~ (I.) miCJ~"" ~lgJ~r7.cnl{l\~O: srn::oeyfi<:Vlt·_,UII tlanC~Q 7.OI~S'\I. I,~yr;; .>dp""'i~d.1Pl 7.<!- repfC1.CIII:l~J" inrblm~cjl b.Jdi~c\''I:'j \\ Il~.'"'~i Jednl\.~h:~J. pr;rc~pc)jn:..:h,

Z oh.sz:'If.:'h.... 1I1unomadnll1) ell IIlfonmlcj.. j!!'~\ Pfl.tiyl::m3 0" OM1.'lloro", fKl'riRl,;,dal n ~"(:h.lmi~ iOh:Sruj~ ilj~brlllOlC.J~ !,!ccllod:.:Cl,c'I: ~ r.:'J .. :--d .... r'lw'Um.

N~J";, ~rJl ( .. mltt:'i~ obs"l.:;!ry Stoprllllli.;dOllllt Ql;!bicl1IHce informaeJ1: i'. t.l\\~h lub \\i~ti!j obS'.carQI" jXllilllbd.1inycll, Dzi.;-k"i pt;o:!!'S} 1;"li'l illlorm:ltji dn CorM: 100 w),.!:cj lI)lwiDir;:I.~c-h obs;wr6 .. lII"bi~f:lo ona r;hJr",Uo:::ru .'ho~tr~I.(~jll\·Itl-L' l.JlIl'1:'kieg.o 00 pit:r.lolneJ Infoiltmm:ji. fl'olqc:r.I:ilra mit.dz}' \\l~6r:{tl1l" cialem mi~dJ.l~wil.t)Tn s:J. odJlO\\ icdzi.1InC' ea pi7.(l,\ar2Tlr,ic cmlX!jDi1all,t~1"t 711~(l~llI(\ InU:i-L~'d~ .oo"'I1:r;~ bod;!co,,_"ch (poj~dY'~~l)<:h 1!C'C1i l:t<MJiea). n:Jwrr!'ll~1 p.ll·lt:l>~l1b 1. 1,0", muno. mQd31n."( oifpl1\\iOldllj;l_ eo (ir:ll:ll1':Juunil." e rrlj)(jon~111..:g(! .!.mlo[..l~'l;a "/crtQI:I' bodi:coll;.(h i l(l~r~1Jl~11,\'.h \~lJi~~t(m i'. ~{)ki pr.ol.~';-.lo;;nil. 1.1;(j(~ poh- I ~11~H;1. In(.Jdal •• 'l smno\\ilt pIXlS!:l."o; ()ccny lll:'<::t~lli.l 1_lozoJn~dl. \\ldULm~.,.ltJw!·eb n:po:_zcnlOCji, jr.).: M Jlf7.~ klad \\.$llomni~llrc S} ;U~"J~, " Jjl"h:~j f'C'1jl)\\ if s;\'" d:J.n~ bod"J~·~.

Ponadm ,$WIrJa II 1)11I \\'sz~';;I"illlj~51 rol:; "7snrza, I.IL)NJi:Sl hITiIll.\ do ci.r.la mig,J"r("":ltcg\~ Qf'!I;t dUo l.Uf} miizs,l:o\\cj. Jill.) 1111 s.1""1 y. f,MO'l'\ no ILlalu migdLilo. \IM".j~~ i ~or3 mQ~~IJoI\;'\ n'n)!,J,lI b~c: r('O\'·I1(1r.:g'~· pohud1":1IIt,; Zc.: \\I.~\.Irl.a ($11\11 lei mo.llil''O j":ll r~'d\..cjo 1111 bQ(jJ;icc \\ctc~nicj. aim II;ua"pi p .... ·morz .. nic jl.!(I,o pao;tll~"l"':zt"j 'Cl'HClCI1~~¢Ju'l. R(,Plil·l.CIII:J.~J~ ;11,1: \'o:r.lljtlrJ: Srst;:111 iillll..,..,'j .. mall.~. j;;1k pi:m~ L"o..;.l"I,\, mogq (lpi .. ~mc sil,'" na rucpcln c j inform.:l.cji. ni..:ml1;"'J J c dnak Cl.~Sto p:l(h::jmO\\31\1I {~~~cj<1 bJ;;~ pdn.:-s,o r(l~C2nJlli.a pro'''ndl~ dljo 1 .. 'lIJ.c:l.llil:'~'l,':nin prl(U j.'\l-:lIn~ "l.;;groi~·mt'm. ~ll~C:l.:~j m6wi~ c. ~)~t~:nl linil>ict':l1r (poni~\'II.i. i:stoll1~ mtol pr~yp",rJ(L ~id .. l~' ~lrul.:lUr{}f11 wz",6r:til i nip<Jltllupat moze ruul-.cjor.o'''.'c n1l zasad:Z~C e,"f1~j.n1'l3JIl~~t! Iiltr;~ J..:szt;J.lllIji\r.~gp ~i.~llf.;i-.: rC:'I].:cjc nJio UJIlf''':::-I!'IIIU );'!In .. li. tUJl\t.e CGS dlllbrl;~(1 !lIh t(oS l:1('"~o. Jt:dn~'I; n:i"cl rcakcje Clll()<;j(!Il~!l)oC .. htr;dnie z:lpnc'~lko""':Inc pod~0I0\\~'m pobudlcllicl1l ciab miJ;dalo\\llcgo-. IIIl)g'l ulec mOdyl1r.:~"ji dLi'ti.!i p6:!nicjs.-:t.t·ml.l pcbudrcnlu IC,gCl ciuta l; loznydl f1o:l.iomOow k",r,.·

JaL $Illd \\)mJ..a. ewaluatjn mozc mice I,;h]Jrlllacr lIl1l{Hn~t)"-c.~ny ((}.:uuj:"[('), na \~md1U":-!;h rl()~wiadlC)~l1im::h or~.millllU} lub b;ill:ilil!j '5wiadorYLY. O(lI."'Qluj'l.~Y :lil~.do M<lb)lydl dtl~\~illdcl.o.!li Uwiadl."lmc cwafuecie i iJl-ordll1n..: s.tany j)n.ciyt '"IIII~ne §~ z prlclwOlrz~lI1lc:m 1ingwislvc;,oJI)'m). l,eOol.l"- oktdla to mcnem

rcJl.~cji I i 11131'U. •

R • .ak.::j1! I typl.l rmH:'! ehamkrer lIalychmiaslow)' i mill1o\.olfl). prL~J)('1111inajltc utswalene wzorcc z.'l:ho\\ania 51-; 7,-I'iCl"1.itt one mu('hanLl.1j'l ~kspre~j~ C';]tcgo"'tOf'C'tJ nch.'\\",-Ilia tmlmik;], J.WWI cialil i.e,).

R.ea"cjt: 11 l~p~1 maj'1 lIalt.lmias[ chamber rcaRcjj kon,rolo\":UI~'ch i do\\ol· Jell roml) chprc5ji ~I f(''(lIhtlh!m doS'\\jadC'Zcnj<!dI1{1~tt.!(lw}ch.1,)Clek.,\·ait 5chcmm"l\ zaclu;m'tln ild R(,i!I.:('j~· II wpu C,~:SIQ pojal\j"ji\ s;t; pl E)l'u I i 'M~d> \\$Lazuj~ III podt.iilllma~1." przO:l jt;dm;l$rk, strategic

"

2- Ncur(lIi~!OloG.i~~n~ n,ecliail;~my "lrlri:niCI),,,,'anrch kategoru ~rnocJI

~I:l'jl 0 (ld"_rY"~lllll pf('dJs~~r.y;;jj r0~(J)Cn em.a<:ji tI'OWu.:-~ Ci~lc \~ .... it:t~

~n~lI1AH;h. Tilldno Jcdllo,m:u;::am: jCdflat do !iIi POI'\ ukrt'~li(. '3k' k

t mc~fln1Li .. ,m~. "\;~lr.;l~.qul(}J::.k~n~ MJ'Owi::lll~j,\ UI tI~j~L:~ ~I\i ;;,_~cni~::,;1~Z tc:s~n.; ~m~cJI. An~hl~ I'!'. CK'51-;i..i~ioc: maJ"" $CIl~ \'I-=d~·. ~dy u i[~ pOdsu."" ZillJd.l 51, J~:lol1l' l~~l..:tla ro7.nICUJ:t.CC I,;alcgori~ cmOl.lJi. P3Uz.tC Z pers M I.t, "~W~"IIiZI1CJ: (}d1"I~'ml.(J~~ dP;'\ia()c1.Jniu 11101<: bje <I~ istQ1n:-,m 'L.ry:ri"~ ~ lilt .... ·S2..}51J...'(J~ II> Jl."un;tl, w~slarna. lstotne s"l. bo',i~m te 1:a~ho\''3n~. "tOf'C &.d~ 51~ uJl\~ prll,1'Z n"I~ll'tlr~ILI;Su, ob:>e.r"o\~I(lrn • ~ jnle~so~le'kt~""ni~ ~Iuav.. d n ,bLC", Sot;,,"! l~.l 1Kf51JJ!.:11,;mloC' ... Jcd~eJ SIiOIlY od.mitlmo~~i " formacI! Dt:how~ma _lot\\f1"lr1.lIIl!,:o e zlowie\..~ hlb W"lmii)ll;).ch IW:1n;y_ 1'1 ~ 6ruGi~j Slrol\)' odl.:I1:"'·llI[ul,; 5Irllk~~lr !ub mo::~hulllzm6w nc~rofi .. ,jtl'o~iCtn)l;:h toe .. at~'5I$}'th -tI('I:h':'I~~llln)'m ~'.l1OcJom. ? 11~ ~llIiL::nLL~So,; zachow:lll [ktl"re~}~n)"Ch dajl!: ii, lal\"IQ .udo;\othuc, Q Itle .sl!II~OIC odi'i\I~nJ'\}'ch db IOln),'" J..ategalii cmoeji ~'ri:hamlml,l'" n'l:~lrl;l(jtJ~lngl~1:Il>· o h. JJk 1.1(1 tej pOi). ~n.t-dTlO U2n11C ZiI ~)'il .. rCl<lj:\(O utasacntene. OUdl;I.;J piL("Ko.nujllcc W!o·d3j~ si~ b~~ "skairuki rotnicowani~ ni1l:klu,)-o;;h .... 'Yf1'Ii:u6\\ e:1"a~ji nii loa~JI;)II.' cmec]! (np. "'~I'tlinicjsze 1<1 ro~il;l.! ,\'1 \I)·mi" .. zc ~I1lO(j~ pl;;:>:i~nmc .. Iliepm'jemnt lub sifne - ,I",be nil: 1[L1~1.r rrldL'IJllmi ._radoSc czy podniL'Ccilil:""). Del. \'v,l~I~1I na ,lr!tllncnty z:a rub prf~dw !JtUm:ILLLI lub tlroglcmu s;mwoowl Ir::lk~o,!{.,,"itl emo.;ji f)TiI-b~ lIChW)· cema podstaw m:lIf111i1Joll'l!::kl.Il:-rt:1i pq$~B61n>(h \~'mlaro" i rodmjOw (,lJlocji Sol i b~d'l potlejmow"ni.:

.... ~ pnykilld. J~~k H:IIn~~j'lro (w E~m.ll1. l!JavitlS06n lQ98. 5. :!!)-:!lS oru tn: OU'l:-I, 19¥K. :I.. l,.L1-145) ~~di'.:i. xC' plK!sl:mi\ nnocji s" (leurocitcmiezne ~)'s[em)' i 5y~Il:ll\ llmhic/Jlj. dlialaj=\,r;: ., formic (lD .. Cldo\\' (lob ~aOw - circl~il) Jlrlebic;g;:tjCl~Y":U pr.a:-l pod .... zgorz~ do :i.rodm~o w ia.. 0bI.1.od) II ,«huj"l ."lit; II~StitIIUHc)"mi \\'1,,~i\\'oS-ciOJmi:

.) loll gCilcfyclnie uw;'lrullkO\\'''I1~ i pi,lL/Ln::lCZon(' do aUl'Jln:ltycz.nej rmkcji na bod~cl' \.1I)'wQI):wam: pn:ez speeyfiemc fJl.:l'Jliczrw~i~

b) L1."'ia~lIjil rvmi Vl<=hrJ\\-OIlliami. \t<tr~ uja\\nity S\W'Ij" WOIr10$C adQpts)'J." "'I!rocoesict'wolucji:

C) a~Iy-.\I~o1C \\' otmQCI~cl, i'i1ll1e II:mj~I~['JC IHa:l:liwose i ft3I.I),"noK; olfPQ: wi~dnkh :;.~ ~t~I'l.jW ~cl1~Of)cw><,;h;

d) a"I) ... ~ntJ~ \~ ob"O(tach mo~o: bye ilIe:h0'\ol.na. p(ll'IlimD "KI~~~ bOdi .. iJw~

'l!"J !I~t"\I'oS.! ~I Dbl\.odtl~h DlDt .... bo~~~ m(l(l)fil.:o"·311.:i (U"Z<:l pnK;:~~ II-r.;uni! 1 e ';'1; mose PJ'dpor~'1dto"';Jo.' $1" ~ullln:Jll pocT_1.tl-.9WQ fll!"~l1r.1I11)"ch bodi:cow dZI~·J.:1 pQ)<lI\jQl'liu j;1~' WZrnOClIIl!"n 1-..i~1~'!l!j:tCl~~ ~}':n ... m):

I) Oljpllll.l11 ilia lJ<"lpo~r~'''1U dlm\,"p dn ;)~I~Wllil~Cj pn;:blt:J;JJ:J(:yd' \, 011""0- lI01cll IIll drodu h, iJdom~.:h dM\~ ;adr;r.en 1",1<1 CU!l.q'rl'rl' f!"rP"I"I>;!IIW} r'lInl,:,<"pp ~\\,,;l"'. lC lllo1no. \\yroi.llit dIll ~dfj;bny"h CITIlIi!ji. I.ikich j:ll~ I~I;, .sll.lch. Slli ... ~ '''~<:I("J.lI)""'. ()c1.d .. ilQlllii.'. N\\.fi.'~ -oJ1 .. tll!~: o1b\\O"} m07g(l"'1I. , a pl~)"kl:!d, !II IF(!Wt' ob\\od_:o ~ni~"u mohlliroH ~ Plh-rt-dIlI<:~\\o,;llI hormo... new (J...1llocholaminy) 1!ll.:.i .. 1:I$ob) cne-I;)li:ll'CZm:. klQrq n;UT~pllll~ Sol r01:Jlro".'Id1.3"C d(} r6:zn}.:h "obS:ZQr'6\~ ciab" d1..ilj",i \.nnr:t~oncj akcji ;crC::J (,,- Ekmafl,. D~\ idson 19')S, s. :l2]·214). W,·d3JC si~. zc dl.~ StliC'WIi po:wJU:'!\V('".j §lru.kIUJ;"j .Jcsi ..,;,,1 ... mi~d~lowal~'.

.\I07.g_O\\C ob"olJ.~ SlmdHl r02ti~:rj;'j 5i~' <XJ li1]]bit2llycll ~lru.k_IU" w I'Ib~~rv: rnc~rod:. ll)~r~lu (Ih.'i~·"'~ i \'I<O!.gUI2;] srodkoucgo P"'C':!.: !"7. ... dnie pUl.h\~..!:gl)n:e ,JIJ ~'IJ'l,hno~(I"i~: SlC7.el:ll'lhl:'l.Jctl"'::rk ror~ .. )"9-0 r'!!lII~,")Onl,l\\.lll1ll -od.l:ln'I.\"~n \\~,,.nqlr1f"11Chndll(! OjJilllY (j~~ ':-nJ...::rl'lin}'. cl,dc!lfhl~'. od~"lIjl11;~ !"\llo; neurorl"ll"t'l:vmJ.;(m).

ClI~ \~J1rol"l.1~2C1llj~ Pflj41fi.~ 1;1I:mooo" S.1''''~n:.J SllUl." .... ~~I}'~m ndl't;;bA)':3i me,hBIlI;{.lmSw Cl1l11,'~:i1. n .. rl:~"" ~~Id;~ flO~~N'§li~'_ ze d~.'LC~ ~i,:, \\,)ro~li';; r;:111Q(~C mUH rt:~ ~\\"oJ nic-s:,..._"C)fic,w)'. '~~r.nln~ ~.;.i'i1fJr 1\ik"'wJ~"::Y ,,~ '\),SI",POW3nlll" u idl piXlS1~1.'o' IY"~ ;am}'cll SI ru~ ~~Ir n~ur<)"~llIy.:"r, i P'OCl"s,,~w ne I.Iwd.cmi-r::tn)"-(~ (IT". kaW"1l emocjl'l mo;1:!! .Ilklp~il.o"'~~ os JlnrSJ.d~a _ nflcrn~rtZC). .

W int.:r,:suj;J;cej rennie pl'l!z~mowrlnt ~ :IJt3lizy zml~rzajq~.: do Ildkl}'wJnu Ds1i1n}IIlJI .neurOlftO!!jBlol,;lllUlrcn ~J~I:l\\.' emocji 111m:?,. 1)'CM ~rtc)"!innych d!.l rOi:'n}i::h l::lIegorii (r rlXl~jO\\') ~PI1ocji. GDdn~ s"l~fi7.cS(! Oolllowieni.:. jest iI11("rpi'eflUpl Hen,) 'ego, ~r6fO Oodl'(ltuj~ $i'i oc POciSI3WCI'IH'j tuli l.y.ncmu endo- , 1.rynnego - sr~o;I (-eoi me On-ll ~IIlII1IJaer n~ufQcnd(lt;,yn(iJ(J!lie-lm:j u:orjj cmocji. Alt.' Jj)~"nic wazne pod I~'fn h·tgl~d¢m !4 iln,llizy S. S Tomkitli3. JI:! I.:r6regC) puod'.loQ .... o\\ym. ~tyt~filHm od.nICnllO~i emcc]! ~ m;tnke "" ekspresji fW;l/'L)'te ob~rWI)Wlllle r61ni<:c aetcr .st~r:a ~i¢ w~.j .. ~nic pn~;;l; ich odni.eSicnic do rtItChllnilJ1u'm neurofilJologicUl)"eb

2.1. Neurol!ndokrynoloeiC'ln:l pTOpO~ytj:l J. P. Henli)"cgo

MDl!i"oki I"IfZebicgu procC;S/j .... Ilcu'lln.:ilnych ur;JZ funh'jQno"ani<l roZ. m.aif}-c:h slwklur uktl:ldll nt'''ln'<"o 1\' spmi'ib OC~,,\ J.s1)' uz:Jrl'~nione :1::\ ad dzialani., i \'(3Sl:i.\.o~~i systemu Cll(tQ~I")'n~C"GQ. T3 niekwt)lionow::tllll "Njclllnl ZllJe~ obu oS) ;1~nj6\, '~)'mJ~~ ;edno1k la~~c prob,:. v~ldlt-I1r" S.P-O~Obll. w jl\ki IT'IOC- po .... "!>I:!.I\anie nnno\\ 1·IJlQo1;"jon:1ln.~'fh_ J~tJn~ 2. t~I.;i,"1l pr.ob jffi

, I'l:o,.ill tmL'l[~ji ~.!IllrC"z.tnm""'i:lll~ Pr"k:(; ;~lmt:5i

H~lrrcld 1"992, s. 1:!6-1-I..I).

l;olC"J'L"Il~~ pl'7e:t)io:g.u ptOI;'l;SOW p~l.\.':Jdz~(:.~h dlJ slam! lml~ ~>" j'N)d i.:=h ""pJ}'w~nT 2>J.dm'W~ii ~..:sl n~':I"tpujtt~.fI:

"

oJ) rc~..,';I~r,cj .... r"r~C"lI'OOm;ot ~i)tnl;JIC"~o " 0101:2';:""'" :r.d~rwlh(l.

-b) (cJI,.~lru";UI~· ;:ojl!rll;'pi; ",;III;.I,\'\>;ni"" r~)dmbi{l-I(Io~it:>tI1y V11Jl,lfilll1 -. 1-:101)' J~.~I 7.J~ICJl1Ij,m,,'any praez ~1.\llIliki &cn~IY;;"'11C ("l;~d<:ir;~m,: :lTIlIlomlc.lI1c, bl~. 1~f:icl.H" i i1zjolosic~n," ~lru~I\lry pe flfOSIIJ okrdl~J'\ SJlO5(l~> '...,~~wanu .. huh·i 11;1 h(n.ti.Co:: r;rrlll,)CjOn.~lhlC» ~ri"il p.-z<" "q~n<: .J(I)'~I;1de/cnm 40kr<':~I:lHC( ind"",du;Jln<: §JlOM)"by 11!:l3{"'!lnia!H1 J;liD..-z.<:mill C1.) ~~o1111(" 1\::1. bodkc.'"~_

c) ....... )I\\9r" l~ch 1.1\,0.:11 rod .. .aJow pfD~amt\w j;s~ pr~Cl\\3nnn~ " I"lqlleJ \(0'-£<::

d) !;:,ro~~~m~:)jl~~::~:;:~:~")' pr~C"~}'b oop(""Cdlll(" S~J;.fIlI.t) ec ukl;l.do~. pc!")'(cr;,hl\.;il, Same w soble ~mny emoejcnatne S\l lwi"z'l.tl<:.;t:~ 5~.('~ ficLnyml din. oSi'~bi~ ".I;olc;]mi rt;;l.Ii~ji nCUfiXmll>kl),nn ... j i hehl)\\ .0r:lhu:J. ell ml"lou: pro"~.::h.u ... !e:; do (ofll),ch emlan SI(U~W r;l.ln~'(:h ; run~":JCI";~IIl~~1I ~r6\'nr..:.11 :.h.l unian t1101j~l:\cll t"borok"'r ehottlhtl,,·,. -I!lLlIlkry e I I~. 10Jom 1"'~~lC Sl~ zmUl~ o~n:r~!.:! POJ;~~'j~ll'c" ~i.;- moi:li,,'~d ~oJ;Jpl.:.;~ji uc d~oej S)'1Ur.C)1 lU:n. );:~Zd'i ~1I1'I.'Cj~ m~ sobre wlascl .... "), \\-.UlI7.~C tliOI(lo~i-=~n~'. 1.:101"), :r.?~lol tl~j;2.lIiItG~~~~n~ w li\'ll.:i~~ I,;\\olucji i ,Jlll'i.""!-p sp~llli.j fUlll;.cJo;' umot.llwl:lJ~C-e :;ld:lpt~CJ'i d ... daArth \\~rtlIII..O~.·).

Ni'I p~\'~r~d ~I f..intl"'~'" ;j;P'~~)f..J pr.t~·krl.· :r{)~n(: u ie ~ !!mp:1 ni~kln.i~h ~S'd)'1II1~~h Uo~Q.1;; dCIIl('llujc: ptl"l,,"tIdulIlY pl'"ll:Z nlego IlUlDhll5.:. h) 10. JI'I"k lilt" roll'C~ l,:u·etl!:~j~. bedzie lIullc;i;:niQ'I1~' ""I \"~.l.(J-m::S\l wyposnxeum !:l'i.""Ql;:l,'J:znc:!!iQ! <lr.:rl! Itnb-"I,.<:h w wynlku doSwi:l.dcUlii \~lllsel\'1)~ci: c) p~"yt.;;1.C drme"51\. !'l7.fl· tw:r.ra:.,Jlc· 11:1 noalcm ic ~Of)' i §.y~h.:1I1U I i In b iot;.: .... .go, d) Stly sytnacjn J~)1. scsmeR3M jako 5Ircs:ujq~~. wJwC2"\'I~ \,'I~ Iclwe ::>u1Jlil u~' m~zg.o\, e II rllch~ l'I'IIi\JI\ ~l:I>'Wno)5Ii: OdplOwil.'t1llich firuO;:;~QlIQ'" -dQ~rc\~n~'4;"h. ~Q prQw~HI<'!l ,;,IQ l.'\'I~ks7.tIHe "X' dtid.,niaJco.Jlly-t::h h{lfl'tlOtlih,·; cbniaenia ".,·t1)'i~I"II'i9 inn~d,; 0:) 1~.go l:<pU zmmny PO\\.'-ochlj~ ~~'Zro~1 Jll~biliZ3r.:ji 0'l~lIizmll i z\\il,'ksz~ni4:.l.doln(1$~i pf1r.,dz(lli_:I sobi(" 20;: streseu, njdli sees 1n\':::Il.by! dlugc (tZIl. 5y\UaCjt naprecm PO\\I!lr"UJ'l 5~). WO"\CZl~ 1<:11 stan mn~~ pfllw;Jdz.ic do z.,burzd, (dn Sl:lnOW cht\f"(Ib(l\\ych).

Uenry 1\\ll:l'rb.:i, Zt!" emecje IYPll gnrcw. It.k. d~prnj.,. odpro:zcllie {leb sp()koj~ j uniesicfll1': (czy podtllol'ccni.;) S'l: zwiqznne Z niece odmltf1n~IUI ".~u",'3ml l\(uroendoll.r~1I11.::j r';l~eji crnz 'laChG\~3ni3nli. WIaSC:I.\\·1: ?Ih dan~'J . ..:mocjl n:uro. tlldCikrynJlC: rt'akt:.:jc <;'1 wynil.!il:lll d'U.,1a11lil pn:ys;tdkl 1110Z!;:OWC'J I pod\\¥J.g~rlll. Jedna~ Sluwnpll c1..ynnil..it'm okr-e§'I;'Ij:'!~)'m rQduj poj.~\\'iaj:\cej i'i'l cmOl:J!, J3k twicrdzi ;)U10r (I~;j" li:II"i<:J koncepcji. jest slopicr\ pOSll"'Zegl'lnej kcntrcli ned z4lQ('niarnl. I..lIdzic, f.:IQr'l)' :s~ przekonaru n kootrcll s;~'luacji, r~l"Isujil pod Wzgl¢ocm p(l"nQ\\-r,:";z~'m. bchawifl~ln~'ttl i fi1.jIJ1osicz.n.ym O(hil~cl1ni~ ud l~d~j. prz.e~ol:l~n)'~ .. 0 i.iC'lD ... tJlo.sci ,",p';mowani .. nlld ,~Ylmll:jil. l'lcnry ;mUW3.:b, i!CJCS.ll '" 5)tWJf:ji t:Jgra~...1j'lcej I .. .lftior- ");L!jil ~io:: "'.111)1111 do poradJ;l'nro sohic: 2.1 .. :5},lllaej4. 1I.i. ..... etas lIa~' ... i3c:1c' ... j.l 51,11111 ~ni<!",~ u V·!-;Iorym ZWi"1;~lIlt. S'l. ~jlr1L~ rc;tk.:::je fi7jO. ~OJ;Kilaue i probJ flr<ln.o~~~ni~ ~;]!!:ro7.~ni~ Ilrll::i1: ";[II~W, w}'.siM •• IIp(TrtZ}'W(l~). DoU!lrJnit:'j ltimuj;lt. gdy ~:'IgfO"lo:ok ~",Jjl: lcrejc_'L[rol..·.'Int. ~~ 6' .... c'Zo~ 1C1 wia. dr:mro.ic I) ~~yol.<:niu j~'~1 p"i .. t:sylflIHI (tl) i::Of) c"'(lIQw~j ~l'Jcm jcj pr7.(!w .. or"lel1ja~

l1J...rOI["i! I~''- 1l~J...I)'''',I)t1~ :t"~I:ijt ci.l.riJo mllicl:Jluw"I~' ptJlh.}';gorf~' a ('lIZ.;: , ZO$.U.ljl1. pn:cs),lanl;": sygll!ll,\' du (;I:frud~6'I., I,UN, eo prow .. oJ~.1 \\ ~':-I.IIIIJ"~-: 1I',ollllelili) Jlo(>rep",,~rf} ny (norildrC'nJ.hnilJ DOOOlII-;(,"O ")o~I\'Pllj~ tlr:lIl.n~ie g'll~zi symp:ll~cLlI"'J "UN pri;c;:, rdzei. n~liCj.:?~r. CO ~1}'fIlulu};;: \\ltO.l (:n~rnll. I .. ory S)'nIN;aU~l' _"ofl:pill<:(?,nr,:. I'O)J"I'WI s;.". 11t".t:nt- ohj:i\\~' 1IIIIiln prae)' S(~ oddo:dn> (pl~lkl 1 ~1.~'bJ...I' ltd i'on;i.dto. gdy 1!.Ilh:e( :':1 \\ )1'Ullt: 101II00\\U \\). ciZlelil",'J"SIIClhdlcfvn

R~til1:.\ nr'

i"~11rQ~nd"l-;r~ r.I'lIi'Il.;n~;;) I.,i)iltt-rtj~ J. ", lI..:n.-} 'tt" _ ;~:h'III:1I .... mocji p-woJ~""\ 0,\"-.\ ~h iltl!,i'~"n)~"

.,

'l~dn:l nrlll

,"'t"ro~lIIdn"'l") n!11 .... tU:zn kQnttpq:l I. I'. M~nr, 'eev

- \.Ch~mll C'mlJo('Ji pOdtll .. ' ...... y~·h ~~~.~ .... ")~h ~:'I-p:l!fiL.o.l •• '" ...,J"~ .. ' ... o(i<IoI ..... "" ..... t; .. I..,.. lI,drO("'I\I'~~. l!Q,'JIII

C7.010WO-

Syn(:1'P limbic.7Jl),

Neutocndokrynne

W'II~~i.~i,,: lMN,l. " ....... " .. j,i r..' ,,'r;ul1~ lllIllo:-l i I t. ~)1o:,,~llffllh''''~ "...",,1 ~ 'I ~~I.I'~nl~ 11:1; I~tll :slrn~m ('IJlI~lIlIl" 1_11 .. 11 Sto;:.l'i':~ ~1Ir.Ii<:n'~ 'l~ t·" 11IoIJI.,.b I"NI:.-..)" nr:lU1l'llj'llloJ~I'!;:m~c~

WLeh: d"i)lt~c11 \,~I;.:I"'lIJC ua to., ;t.c owb-) t!om~I'I1(; (::I.~ogrr.:~~wl'lC- IT\3J~ WZBI~dn;;,: "y-til ..... 1 ilD~ ILOfcl)i n cfr~~'y {ko-I.J.L~ty i njlljt~1.}l.m .. ~ot:tij:!,"lIlYoh;nn

es

\\ re'l.tlleh Jn~(l ~UI~'wniL f'(Ildmtni';II;. :I'-::'"'.r.i<;el ll1;ij;l ~,. IllOC:W w:--U1..Y poncm "Si;II,(nl~11 \\\·'I'i.~~.t)~'c:~O "1(lSUII~1;: n[]~l!m~r~'I1)' r.kI"III",:,rr;rn»)

, ...... r ..... ie' smn ~·mc.ejMlIdn}.j~k :sml~11 (i 1,1;.) f1D ..... SC3J<,; Z rc~uly \\·,o"c;ru. !I'd. Ic;Ui'L~ " s,'IIII'\cjrl<:h l-'l~ro)t.~'l1il1 U2Il(ljll. zc ilic pClmliq im, s~r-oo~",~. \V· SI<ttlllllh ~I(~;,:hll I I~·I;:II "..a!~dfli"'1" "").:>I~Il"jL" pC7C'S~II'C lJj~I:-Wnll'mc clal. mi~d;]"..>\\l'Ile~., \Imz z dOmill;N;j:t wydzie'~nin L'pincrr~II), T..:!;I,! I.'!-P',' le:l~~j~ 'll'~Il)C:Adol;r:-Il'It'l jL"~1 II:rn$lIIdulfirl" Z hl(ilog~c7n~ (llmkll! \\ldlC~lIa. etllill

~~:~~:.:;:.~r.~J.~:;i:.\~i.:;~;~~~:':,~i!~:::;~~~;:~':~:~~;~::~::!;I~~

IlHJl.lC II :>1.11111.' lII':jlokflju QdC1;uuaJ~ be"'£~lhIOU- z poI"{'Id,1 mcm o 1J'1QSCI ZMua:1Y filU:lCJi, \\,..-&, nn51~·J1I1.ie In \,zrOSI \\}'d1.iel::mi,l d>$uesd"~g<ll~tlrm()r.(: ~C'I.H l;l\tr .. nul\Ir't~ ~Ulr(lllin~), w ~F.c".c,SM~'h "y~l<ld~loby (00 n:l"lo;rIIJ¥~ le_~h p?p. •• ~~ ~I<; 1:"!lro1.l'Ijll~tl S}lIml.'jtl. \IO"'~Zd:5 ezoto.ve "~rJ dOI.;QrILlJI,: o,,,W~O_\"i,lIPla.I~pillj 1\,JlC-:'.~~ 1,;"1;.' UL'LI:~.I':·' Jdli ")tmr~m j~~1 "'~I~·~ZI.!.'I._ \\i\\'U,'''.111Inrm:ltJ:I. 01\"1" ~l'l"t:'Jjc flr;r ... J..a1plilntl do J.':i~'~ lIIi~da'IJ"'at~!:-o Rl;ltIl1:llo,:llI J'I;'bl s~:",b.b mabiht"'l\j;1 ~" Ib.~ilj!lnI3 - stan alurmn. WI~t.I~' ld "L:d~~.J~ \I,''''I~ "11"'1I1l rd~('nIO· W:::I a~'Si !:trm'10Iu n.'lrn~'rt"/_~ i 11~.I..;'tlljL;' "l.-bl.II;;1l..l,·'~I~, .'\U:N T;~~I ~1.111 PV~~: dl.~111,1 ll-!:II:ICt .. dobre Jlr·l)'~l1tO\\":::I.~j~· ~dO\\1id.<I do 111[~mo;~,.nl"J :'IkIY"M{'IiCl r'i:!'yI!.1w::j i IIm~Srl)"·~j • .'1 10 ji.:,S1 podsrnwn m(l-z'iw\)~'I;;i dll~i,lIl1:1 U~I~I.:~O-\\~~ " d:m~J ~~JII,I('ji~ To: ~;l~(ljl!' .1n,g:ll~Jlt :,:~l.;m !!I.:-I,,~J >rmp:1I,~m: 1 r~~'~ n3thh"C~~" JI.":5II '''f~rc::.ieoi(' powl~i£,;1 $i~' IIID Sl~(,. si.'ii dlfunlallL;l, wo\\"~:tll P'(1J~wiA ~i, i.lfII!:\fi la"l~ rcakcjj, 1)l,)i:h'~il61L':: ;\h~ .. rzuJl: pi.l~,sai.lh, ~JWml.;)SI pf'l\~~dh pc'hlld:t.~ k..,t~ ml~JlCrc:t.~·, Kom 1I:"1.dn"'fc'Z~· z kotcl UWlIllHlI p~~~~-c hflf~fI{lII~ 1\\I:II.~ll<: I i-OI1Y'lUllomi, 1'I.:wic z konvzelem, J .. zcll .:a~rfJl.on! clloWld .. {Iub l\\lo.:n't')jul zmus:rony do~llJgmiWlllego '~')cllfp\_lm;l si'l,:. ~orll' 7om'lpodnhn<.' honuonv poZ\\,1111jl\ l~rl\o\\~t ~1~(:J'IH1~$C biI)IClgit'".(111\ orglloizmu. n.J pr",r.:I:loJ pvIlL;l~~j:, IIll""l.yrniJ~ p'RJI.]ul>cjlj" cpiru~iitn:-, i \\slr7.ymllj~ mo~.liwoSl p(tj.J\\icni::l si.,: (lc\~nych zaburzcn, j~l 11<1 prz~l-.:lild <lpu..:1ml'iI,:I:1 ~1:\\"'OW (CO mo.glyby .:ahl!mo,.nc :rnlOs~ Udt."flkl)

C:;,.HCm)cdntlk" ~rtlng\:h 1.3~ro7.cni=t nlowick dos\\indcl:t :t.upe1ncllo bra~.u kQnlro)li ;u,i uciekac. 301 wmlczyt - PQ prO~11I I"kliwll lx:-:niln-oic. w sllnj~ d~pn,sji srllojl.' siLt. jcdna.J.: jill! nie"dflhly (10 6ti:Jl<'Inl:::l_ Pod .,.itlQrn:l \\"tglftdalll~ niepokOJ I (lcPI('sj::a s~~o-btte.!ilI zwiazane ae wzrosrem lIk\}'\\noSci prl.)'slIdtl', 1 2: \\\solim pOl.iomem hormOn()" kOf) II;LdilC't"C):'" NiClillli('J \\)st~puj:ll~ z:Jsl'ld~icl.~' ro.'lllliC'e ad, czh;miek jC51 l~I~·l:niiJn\. to c:ialo m;gd~!ow3Ie i IIWti ~}mflll~"':l.n.\ oraz "b.c~ n:JdnCTt'lY 10SI'lt:t pohudlOIlt.:_ Cd~ tit).,:. p("~jd,.j1!.J1-.Jn.~ . 1\ sian do;:prcSJI. \\';"I!/"IS Z"Sl:J.j~ aeangaao ... ';m~· uklad IIIPClk,ullp I Prt)o;I.l_ ~d~-tI\H\.adn:OI}J.:~rt.~ ~QJn}' .:i~'~ICll1 ([j. !,~I!L~ P~Y-liH(Jt.,l,·n,~"rl~r('l\:), Tc d~ , u""lId~ \,) .m.3lnjl1 p«i pl!:'~I') 111 II ~llldt;1II pr-t.t'6wn:r: ere!.:I:,,-' iil}'(:;t;I1:L' r Dc~J,:'1 ._IDr.llne IgclU~mhll~ ,\ slonic j~l;u rColl;-cjoC' Sil fl'r?y:o;picn.on .... ,1l \.,_' :::!Ilnil!' .j'C'ptcSJ1, tpGv.tllni.-.nc'

"

II~nl') "'l~~!ll-lIIj~ LI,tli.:i::;,dlli.::n .J1 ... 1.11.:id. 1'1.:""",""1 OOWQlujt\,,: ~i .. de L: .... CiLIlloi;ji ~d(Pr..:~J:1 t;..;'iJ;IM ~"l'1o,:ln ~"'.e~L) rod~.'I.J\I '''rt:j'C;z("niJ fI~lyW"QojC:1 moglil sJut},f J3~ 1111,. k(l~St~JJ".IY"\i1 _ _!Im rLJIlf,;;:lO-III~ .lj) ... ~'I;4'If;lnh,' iLij ~ta,,, 310 ~I'" ~posL;tbn~icil't don:"'~IIH1"'II • .n.iln~:!I.II;!~?'tni.'l.$J" n~",.~h toen :t.-..ch(""illl).

Jdh .::h,~z. n'l!i;lomili~1 o I:lIlo.;:j<: PDZ}'I~\'n.:. 10 kh funkoje • tn(_-.:.h,m~b'I1y RtU'OO;r.l.tl(o~0'ln'l! Sl\ 111«'0,) oo'~li~nll;; ~ enloe,! m;g3ry\~n}·.:h :,;",'''-c.j I u-dpr.;. aemc !.!;t!-.I) ~!_sI~\\<P""" L;'nlOCjt wym'(.lllill": pr~z U .... nr;o·cJ:;C)} i.t Z"",i~,:l.:rne ze :-un•1m! \\.H~I!'~cnl:l (;I II z,,'irl"l!~1 ~. :r.adlo\'OInicn\ pr~·'OrCh'll\,c;1!\ml. Z kQlri Illna pl,)~~ ~Y:' nu em~jii. IIlliai(lIic (Cl)' pt'Il1nleceni'C'.), ~do\ca Prt«.\\ noki~ b<-~'I."M(,I I ,jcrr(;~Ji, \\ i~;/:e ~ili 7_ ~\lcicm kcnnch. posrrUp,"c:m \~It;;ZI. 0Pltl.!l. t ~o,)t'\"a;.;i~ do dzi:d:;r'l,.l.

Z;m;;', 110 " (lr:'~p:llfL.:.-, I:lIIlJt;ji nc!,oll>'wnych.j:J. .... I (1<l;!:}I,"'n~'<:h p-iem.sZ}tn etapem II F:c'Jcc~,c PO\V~t;I"'~nlll cl1IOC"ji jesl akly" no~c knl')' c7..alowo.'krQniu--weJ. tI11l0.it~"liIH,"J pr~t.:~W;'II'la.llil· 'nt"orit1-3cji M \I.;mM ;OO.'Irt1:"n, W pro.e~~ pm::1\~'IlI7~III:l 'nfL)rm~CJi :!;a~n!;til20"~'le jC~1 mH .... cnllil miSdn.lo1\'I'l'-e:. Stan 5P1Otk(lJIlI), .. uacv \; j~I'\lms 5£II:;:ic sczultarem OC~'J)" :td~l"ZCni~ ,j:r.5:o> d:JJ~~c;g1Jo 'lii~ pod;J;}~. J...\l,~cruli"· ~n)\\,~Hfzi (/u ~mrli~j:S1_~O;;:J .... IH~ ... \·nosci uktJl:d\l s.:-'lDp~~'e~n~90 1 r;J:renr:llIl:'ldlllr.:J'("~' ( ... ;euy 1d n;l51"plrire (Jbllli;l:~~'IM! peelcmu \\')'dzil!'lr:. n ia karcCbOJ~'III11~. Ij. 'l!'p:iil~~fr:"lI) i rl"'n:p"illl'fI)'D~'. j~1:_ i obi, ~zcuie aJ;_~, wnoki sc r~('.;\o.n~~·llif"~'q) Wszystkn to s,,"i~d~z:l-'o du.lllill~ c ji .1f,:I~lwn0~i flar'O:l.;:yntllptro;~rLi:j g;.1~li I\UN. _\'\' J"r.{,p~(jJ.;1J u.!i~.i-l!'n.ill (fub ~~i~~cnil.'l) hlid~ c (_'~o pneciwi~ri. $111';:10 d(pr~·§JI. 11O"~\yi.s2;'1 ~ir; ~"t~',~n()fc hipok~mfl~. 1.'1 l.'~I::I5):cl<l "s~kl;l}-'\\oa I3i'YI";[~j~ \1}:SC"ll.'io:-go nS(Jr'i-ei;] woillyc'~ fill \,' S..~$I~IUI~ lIipol.:.tlmp~\.~¢.~ro.:. grodOWY;h" ,hIIIINK'Orrrllltl Jfrjf!-" JJ~·tt'III). Tc.'O-rC"~-e~~,i~ 1IlI!.l}'wno:ici tilij '(lW3. r.t}'5~~ :£I'I~'j:io:ni\! '\",lk'l;;ji II;] (lsi Pf"i'~·S.,dka'IH1(Jl1o;;r<.:l':":: 119!'i:I~puic td cbnizcnie "'}'d~lclllllia .. \eTII. "on~~ol!l i I.'itdorfin, ~~e "~(ro.st leS'lnsrlo'rauu Heol} pay~ wicle b~,j:lrl WSk:l7.uj"qcb nu 11;1. tc kura nndn.:rc.<:.r \ St3na.::h j)O$IQ,4:~mll zdohlo-id kOl'llrolmvanill zdJl""«n staje si't m~lo .. kl)"wn:l (I~b \ .. ~~I~dni," n!(JkCY"IIa).

Sumuj~c. koncepcja H;;l'!r:o:'e~Q \~W[tw3d7.a schemal \\rj3sni:tnia cnllx:ji Iv k31("gOfl:lCh ncur;) • .mdokr"no'ogi~.ts\\".;". Udllo SIC okrdlic wzcrce :\1-11\ ... \. n~i !.:Of1ykalnej. limbkZilL-j J hOlmon~lncj dl:t pi~.:j,.; podsralh'Ow}ch cmOC:ji. IJ. ~I~~, I~kll, d\lpresji, spokQju i u"i~lc:nill. OWilCLl 10. ze n107;1II1 pf'Z)1~':

I51ftltnlc I:J1fImklo:ry~!)'!;,;Hlyd~ schcmlllt)w t.'thO\\3ni~ i i~h biolog_icm>eh podjtaw !I~\'. hiogrnm6wJ.

3. NeurQti:'-joIQgiC"1.IH! mechenbmv eksprcsjl emecjt

k!t1 M~hanitm~- \\1~~sni9j~<I!c 1)l".Wl1iqt PI'«~'SQ\\ M!l11ocjl'lonln~'~h, ,,' ~1,J.r)~h ....... ~\"''1 rc'J1\· (l..-lm 1.!~~(JN'sjil 1\~1It'(;.", ~~nirco ;xJnlitlllllt nil dtLlyehcri:J5 ~"'3WI3in)'ch,

Jnk pM1..dlr. I~;ud ,1971. s. 1JI. II [JQ'.!ii.'J~t~~ilm\1 ,,)jD~lIi.aj,,(;~~h r();:\H·~i eblllcSjl L.,nrzr uadzn .. I", \I~r,j,h)i.! Itty "OO","~;."'.

~1j~:i:l.:j:~'!~.~~J~e~;:I~~~;;:~ $~~tj~ I; ~Cl~~"~·I~k~~~.I:~I~/~:,~~S;'~:~;1 II j~ 1 Ul;j i

mcehnnieanych p-r;I\\ dZlal,...i.1 srruktur uervc .... o·lll1~)III~.\)t,;h. 1 r Ir;:e..;i.;-. Jill \\CZ~~I'J;.::j um:l\\ lnnc i "j.a~ci"c Um\\ .110\\ I. Itlr1;Yllmjl:. ze I:l"spltJ;· 11.~rQ \~Y'~IXI.li 5i.,: , t~dl rC<lI..;::ji. &"Ior-: PfO'Hlrll.il,:. \\ prOCI,;SlC III\Olutji: rC:lli~cJIJ'I.'..Io,!l:ld\'

l'ic""\)lC Llj\-"l.';i~ 7.D;:tJduje 5\\OJC pocz"d,i II :m::i'i/jld~ T: ii-i~lcrlljJ, ZnOllf&l:l " VprOlC\I\\Jll1L1 1"!-~I1!1I...}" pOA(h(:'\~J:ljqf~ch rU:lm: n:.11.;CJI: 11II"IIr;ZI1(' (po,. WOOoLl\\'ll~ll. Sdtllhb~,~ IIUj,6. ~, 17&·111J') r'lt.l.:ori1 plj~ .. tlh~~e ii~ na '"')'"Ili. cbsero acji l\.Id~i nil!"jj'jcnll:ch. ~lrl-llc ... 1 D~n,i!ll\\.i. 01.. c Ital.:r.}'l I'I"XOO podl.ir~~t.11 mit; d~icdzlr;;zm)i.;i. Ludcc. J..(Jt/.) 51:;).:ill ~~ZfQ~ dOM; poino Pv urcdecrnu, ~1J;'I\\11I'~" Po,),j~jl1l1e!li; ludd ,~'idl.:~e,~1t r":~~O:J~ mllllkl.ll~ 1'. :':':'''''r~sir pnhudzeum ml.,:jni m~tSzeJ..lc~"(II-"z("o\\:ch i t~d, (It\lL:'J:;j:t(~-d, (loC7)'_ ~~'Qm!,,)1 ~b~. I"S,I.! slr",cil) \\~ruJ.lf"Oll..ll poi) utodll!niu. uic ujo.l~"lMJ~ mimiClJlcj ~klywl1lJ~d W 7.aI..I"I.·si.,: pqbud7.("ri. nH~i'~1 woke! 1.)":1.'1 I ml~~lll C-/o!cm)'~h. uj3wllmj[l,Jl:du;11.. l!Jki~~ semc r~tl~ej<! munjcznc. );1'1.. li.!fl)\''': osoh~ \, (l1o;(llit~tb list N a Icj pod91awie f\ideril wuros ejv. j.e d~ \\fI)d/OnGSe 1II.1lC spdni.3t jrd:q.s (II.". ~~kSflr~_~Y~\I1C r1J!;;h_\' mlcsnl t\':.n~ ~1~d;:tjq, Slot lali:'o.;~ 1J~1 IIItl,':r;}k(ji runkcji SCIIS(lI")C'lJl)ch; m11y~km'jd,_ Mi~5ttil.! rw .. rl~ m,1J;~ I..rUI.:-'_l\IC zrr01CUil11;' \\ r07."oju rl1l1uiczn ell nu;him. pol,i~\\a~. S-.1 111;\'5111;:'1111. 1..1~;'re utrl~ 11l\~i'l org,afl)' Zi'Tl}~II,l"":. Mi'i'~nk o(IIlOwi~daj:lt,;t' zu trpwllil:nic ~bpr.:sji. jlObllJZOIlC ri'Ul bciJiol:c .. p'r",,~cnlln·" ~,~ 1.\1 a I~jq POC:l.LJC ic h~ r'rm'llTiJ nesul lub po pJ("Io,tu vr.-;yjr;rn· "I: wr.11.e(lll amystcwe: mio;snic pobud10r,1!' pn c l bodice ni~pr",yj e mne w)'t\'o':alojrt " ~olei d)'slw:rmoni .. luh nicpr"l.:J~lllll~ ~\fa,(:ri;:1 1I11).sltJ\\I,:. W fkldjJbn~ SPO~gtt cksplcs,pwu: ruthy 11101;:1{ bp~ PQb-U&t~I'LC pl'}!e:(. surne \\}"OIHal!::ni~. Wsz}'sl~il:' W~fJbfai.~nill Wwicm !u::i)'l Ch;'titl.l:lcf 1.-darLl!li (lub t)bid .. lo\\) II(!SYCO< nych \'~'lnI.aH:m prz)jo.:rnnoSci Idb lTiellrl.rjt·mnosci i 1I1,,~q \\P,~ .. -al.a;; odpbwicdlli~ h~Wl'1 11I1Ittic{.~~~ (up. w;"i.Tbrui.o.:ni..: !;or-ll..i":!lO SI1l:Jbl 1111)1).· liil!.:~rwni~ ndpowjedlli~ rni~nic lwan:~ 1 T"k \\l'it wvcbraacnic lub I)bid.;1 reprczelll\lj~C)' \\1obr;'W!ni.: fuokcjonujc jako "P''''~~t:II1I1) lub nicpFl-}'j~lllrIY bodaiec' \\}'Z'\"J' I .. j~~~ OOpuwl\·;lnl,,: \\I'·;'t~~I'ie. ,I to 7. io:t)li;i pro ....... u!-?.i n9 odp-o'l\io:dlil-cii IUch;6lw ckspre5~wn:ch. Pideril Si\d7,.ll. zc e2~Slot1iW!}S~ wysIItPu\\:Jnia t:'~$pn·~)'\\n)'c:~ ruehow zorlc-.L)· uti wi"~l~dl\cj ;Ihl)'\'m: ... ~r;i i poblldli\\(I~~1 rozmnitych orl;;onow

ZlII:>'5to,,~ c h l o:cJhl~ Ili.c;y,o i'lajcZ!C~'Ci..:j \''')~'ii~lIj;j_ rllGh~ IIliij:{ni ~llg~nQw

Vo"""""\':l:h ~cb.il,.'j rudl) rrri~~l1i orgonQ.\\ smnkowvch. r~\u,i~' rz .. 1d~1J IlIt'iStoi

crganu \,~"<ho\\e!;o.lI ntljr;zndllcj arg.111U sluchO\,t'cm).

A.n;l.li~)' Ph.1~rit .... po.cJ~rt~I~Hc~ :l .... iq;!;l;1k \"'yobr;i;I,:,i i d-Q:&lt!!li z eksprvsjn nie I wcale nil. $\\uJt:J o"lualno~oi. 2'~S2.tq ne 1":11 zl.\"iillC~ ""cli~snicj .. , 5"~' \1;undt - \\~'\n~lr.rnc Sl:trl~' ps~chi(,,7n~ wi:\7:l1l on "l ru,11"ml i rucba l,yod''_'II.: Z mllutl'tlnymi usikcjami flr!!anl\'\~ scnsorvccnveh

n oo

I'll?yjrn-Q\\:lll'l:'l. i5~llr~nie -Ol!I;'Jni£>,-nll~_gU Wyl'ldLlw,1I1jn. kl';r~ lflld~ ni~' Lyllo;o 011 inl~n5;.:\\"msci eHlIlCji. ,11.: i otI jej jnk~j. W Ir.1k<:it c"olu~ji "')I:utQ"'~nk_ klc'ol'(' h_vt., uItM~lI'ni(lI1~ od jl'lLc.i..-:i d.'n~j CI11()oCji. I.OSI.,IO :i"~O)~tt:UI1"" G~ 5pt'Cy. 'kl.l1ymj. II:ljbardzl~j ocI'po.:.\.i"'4.bj"~.\.'lIlj d~IIIL'_; O:II1!Jcji. mi~slli'lIlIi f~.II: 1" .. IUd 1911, 54,-43),

Bllt$/~1II \~'Sp6kl';SlliJ:i,.;i ot>flIil~.) iLlei Sfl'L-m'l:ra bo)~ Gi!lIJIg,c.s Dumas.

T"n;n.ili! ~1II, 1.: <:bjlfl:.sja cl1l~ji (IHJoLr smtl!el.:, Slr.1ch, 1'.~dlJ~~· cz . .r lil)i,=w~ jts!' reflrc~cntO\~:lm' Pf'"I.C"I: (.iLII!! uUndy mi.,.ini. kl~ ('~·c:t-allj~ ~i~' lIo:fJlkowanymi pozlonl:;mi ltJ1llro(l~CI i \\·Ylll:J!,l;;lj'l. rMllo:.:so PIJ1.i(J-llILI pohudeenia hlo uDI)it}..;llia ~l:lrwlm~ci rl~m·m\cj. Same ~l11O(jo.: 0 .... 1)' d~tinll)\\ap..: przez OUmM>'l j.'l:i:.1) "mllo~!.tO\~': sian,." ("I.'I1!/Jr,,1 Sllll"S~ tll1l;!ywniaj~cl': .. IIITl)sl.:."f.' funl;..;j,," OFlll '1y:m:·m Illil'1lt'lI)'czn)". flr'lY j,;l~rm n~r'I~';:)O: LII11~'sluwc:" uraz wzorcc i~,1kC"ji mhnlczIl}d~ (ml\·~lli 1";U7.Y' b}r~y lr:1kllll\"~II':: j.1i-l<l eI~kly .>all~~'''' mO";:;'I)"'~·'lI (nrc uW"$I~dnl~n(l IllIaj \\"7.lljClllflC~!) ~l'r~'i1.c:nra lwrt1lrl~go milfd~' "ymic:nion)'1Tli .l:llI-'",,)ml,.

P.I'7MS!i;I\\'lonc spJosoby :umlfz)' runh:ji i 1ll.;:;:hMli:.>:01.lW ;;1:sprCiji IW:)rty Sui:ld~l..l.U istmeniu wiclll ~mbPt:I1ln.w i I} dui;o:j <:lQ~Qno:sd S',;ullej 'problciluuyld. !i;ll3no\\ i.[) one" j-edl"ldk I} 11-: ... F'l.)lrS~.l"'" i pe\~ 11~'gu tOO.:'>:<ljll krJmd,sl hi~~OfY~zny dim d:lIs;I:)'<:hro.f.\I:l1:.1I'1 J1rzI,;Plbl\:I(b:Dn~"Ch pnc~ Tcrnkinsn

J.1. l\"~uro'h:jDI-ociC'lrll,! pDds~ll.wy c"~pr('"sj[ zrD:f.l1jcow::'II.\,th kajegl)rii emocji w int{''-pretacji S. S. Tomktnsa

Om;mirln~ d.'iilej l~oriOi 111,mkznc!!(J spn ... ~enifl <!.wrtlln.:g_o .5:IP'-(III[I S. T~ lill$l "'lr..h.Ja. i~' prnlsrt'l.l~·!)\~'C znaczeui a dla proccsu cmo..:jon"lncso.) IIIJ. eksPft'ja I\\;UZY; ona.et sll"Ije si\, P01t51;)"'O'~ylll J.:rylnil4llllrUznicmvanil'l t"rli.DCji.

TClml;:ln~ (1963_ 198'1) ' ... ~-micnirl w sumic cI.7.i~\\irfi" \\rod~on)'ch ~r;;l;t6w, 1:ime Cll;~I,J jtl.kO "f~l..l} pi'''WOIIIl' (Iub 1'1)ils1flwOWe) i k16r¢ m:aj:t, SQblc "'aicil,t' W1U!1:C e~spN"sji h\iUl.y. N~r~~ .. aD nich:

I. dyttrn - lulr-;ka (Iwilrl t~p(ma dla 1>I;'Jc7.u, wygi.;to: luki brni.;rwc. ~$ta. III d61.1r~. I)·'miczne szlnch..,nicl:

:!J pogarda - Ili:'k .. ewaaenlc (1}1i.ruzul {!_l',JJlI:I w.lrg:l ~2.ydf.:fe~1 ptJt.inie,iona:

W !Jodt g:ln;ach \\)$I(puje nisl~i poliom swi:adOrnos(;i sieble, z jcitnoczdnie .PAd")~ml s\\Iiadommcrq obiekm - ('0 \\)-ni~fl :,.; L~~IJ_ f\' Ic.akcj;) In' i~d"y rwarzq a ebiektem, ktQry jest leRce:

cjaob;onnOl); 'O~n;~ClJ1.1 i \\~'LIni'tlO. dolnn \\·~rH-o): (zn1J~7,~70IlC. 7..ilcisJ1i,!IC s~e2:~~i i czcrwoo'

6) Itk - ~crm"1 ~?imni: [)t,,~rt~ oc~·:I; u.~l!SQ"~i1o)'rn ~~l'Jjrlcl'licm lu~ uci_em,,,,qrn; mi obi.:-klu \~"lhlldZ;)j."c(:g(> !itflllch. li~6r.I bl<1!Jr.. ~~j)n3, drt~llIe. ljc10ne ,..Io§ki 'hi $1;:,,17.\:' - rcakcjn piwm'Ol~Qry';l.ll~,., . .

i) cickl.lwo!:t {Z:lint~~uowanir:l _ J1Ml.nlt~c"it lbm, OpUS7.c-(tInc. spGJrlc:rw: zlllnym:mc i pod:t1.Aj~c(: D ubil;:}..tcnl):

8) uiJ~\"oIO;:lIi1.l- rt .. lllo-i~ ~pdn~·115I11il:l.:h M tW.;I.r:,y):

9) vh:_il.'i~ni~' - "L.:1~"'(l(7_r-nic lhlwi rK>dni~~i .... ue, M3:ioJ.: ~\ ce-nem

Kud;:t 7.. !.lllltKji. pc ... .:! wmd ... enyrni w"lot4:(Jmi fC;;1kc~_', m::J ul\\~ic1: ":OOlone Oi.kLyw:'lt(l~', io;t";'r;;mi sa o~OII1( w!,1sdwo!ti ~L~n1L1~~cll ftc:,,~·o.W'i:~ ~\S?'l!nr: dl~ v.'Cwnlt'I"7.lIych i ... ~wnl:lrln}'Ch bDdicu,I' ( c hoe tJiJl11ic,nm: .~ :!i~):~C7.nciJ.G ~k4ad~ dan .. , bodnec _ d<in." rc~k c j,,), Alt;t:l'w~tr.r ktlfi;hlJc ·r l"I'OIOg,L\!1. ... ~ w:Jln'l i~formJrj;._. ran. :lkWW;lUH .,zn;t" aur~~ pmi~QFl;Io\~c2-0 ~~~k::l. w J,:t6ry.., ,,~5' ukodow:)n) \113S.;;;iwy db d;mej 4:11I(K:ji flt~£-~l1m. _Rolon:c \~~ \\lllU~'I.;~nl\L ~ftklu "1-'"ik;ocj;'j 7. ndrniemmsci Slldlli,lI1h, -sj,j _l,cdo(:J ~:u:~d~', obdltmr..l LI~~~

i~!o.i.r n(:r"I\'(ln't~u \~'yl:tdu,,'a·li.i" «,,'Jlr.(,' 'if'jL·rrwlfi~llj;":). _ ..

G~SIO~C 07.1I.,e7Jl ul1aj liczbir wyl n duw;ni 1\C.'f"\\'o\I)>t;h \\ 0k\"t":iI(">~J Jcdno~I.':I:_ a.3S(I\\~j. Ttlr).l.in$ prDJlDII .. je p~.>'j.;-c:c trr.c~h odr~bn.~ch .1-.1;0,5 ~1:.1)"'''"ilI?ro~\ ~mocji, g.(1~ic b:tda 'I, I\i~h (z I~~l\ klll .. l dale] b .. -.dzic \\'mucl1I;,I.1I v: ~,~. "kl(l1'C J.~ u~lywnil}'. N3iC-ii\ do nich: \\'LIOSl ~tymu1;LI:ji. ~Ltrzyl1tyw:1f1\l~ :;I~ 'iIYIDuliloCJ'

~ o-bni1.C:jli.: ~1\'mul;lI;ji, k:lli w ,,_·yniku. d7.ial c nie Wl:"\~ nt;"Il7.nycn Il.lb 7.C\\I'I'i~.rl.· nych (:'C)'lInik~\.~ wvladownnic nerwcwe l\iJg_lc wzr3'S.'a. wl.'mt.:7.Q.i', cl.II.)"lrl:. b.tdzie porUSlOIl'o' luh 1Allicp()kbjl.)tl~· - " "l,;alo;:-tIIOSCI od f1:'1~'os.:aw~f(lSl.U 1Jym~1':1I;ji. J~-sli'z :kol=i \~ wyCliktl oj~i;1l:mi~ ~'·(\'VI~~H'ZII~'CI' III~ 2.CWI1.';1~f"Lt'I:-ch czynnikow netwcwe \wbdo\\!"nie o~i1l.!}' i UlfL}·muj~ ~·wk'. Sta'y pot.'om ~mulacji. kl6l'Y (Jdbi~~; ~d ofitym:lln~.go R.Qzi,omu $'~m01~c~i. '~.~M1..aS POt:;~ ~l\ ernec]c ~nicwLl lub cl)'llH~~1oI (zm31'"!\\ICl"Ila' - \'II :!_l'IleZRD:"i~1 od ptn slymulacji. J w kO"~\l. je~li W \V}'lliku dti:lhin1" "~l!wn",u"lJl)':h tub lC~'tIn~rtn~ nynnikrl'lw wy!~dowqnic n~r",'l)wt' nl10gle silt cbnlee. ~~I~\\'lck. b-¢.:W: 'I~ Imla,l_ ILlb 'Usmil.'Chnl "'- moo~.dq _ W 1.Qldnosd od nn.sjo.sci obnltc"OII1 st),mubC:JI

(Tomki!i~ 19fN.s. 168-16(1). •• _._

W~.tJhlg. 'I'Qrn~iIl5:i d:r.i\·~i \~ yostO\\!j $l)'i'I\~lD.cJI mIl8t1._ b)"o;: uak~"\\'nlal'lc tar<lwno poZ~lyWfl(:, j~" i nc!!atywn~ en'll'lC.je (zas~DC11:f'lU:. I~k. L:lIn~~ W!illiej. Z ~Olili, d~i~~i w I,\in~ SI3'Cm\1 poz.llJmowl, !-tym~la~JI ua~'Y'''~lont' :WS~jt\ ";:1I1~je negmvwue (prz!l:rDS~, Spi1:"'~' 1"1310mIU' ~:ZI~l.a obmwn~j sty·

mulecji uaklyw·nionll' ZOSI(lj'l t),IKO 1;00OCjl! po'l)·~'\ ... ee t:;.mLcch. Po-

'i'l'ytsta iurcrprcrccja. jllk l\"oIjcrd~i T(')mkifl1, [esr jCU}'Oq_ I

W kQIt"gmi;;u::h wemocnlcnta I'ncz letjUkcj"~,~n';;.PI;' ."';,,'p·'nW;i.'~rOra"a;,;,,. , bye UrQWIlO nagrod". j::l" i hl"l\. QO 7::al~z:

N,ie~U~:tny gra~i~l1t (,smpnimm wU.l5Iaj:tta st>·mLlI ...... ) .. i .\·yZ\ ... ~l~

mc, podcUis gdy strom), g.rndicru (~\-allo~n> \\Vost '

do I~ku_ Slate ulrt)"llluj'l,Cy si't wywki pOliolllsl~muIOlc:ji

10'::

al"l~mllll .. ~ml d;:'~'11 jak o !..am. ~u~.:. \l;1"!p"'m~ SI:U'I zmJlfw.l~III:o, r .f,j,,$elll<lHe~'ul (~II;, I\dl emocji oo;d<:.ic ~:lik~~lli Ott rq:o. \.\, J:rl.im "."";,,,._' '",,". ~fi"s.",'S~ \~"':u'o"""i .. ;1~rn(ml;'~O- r';'l,fIl ~I'; cd p!U,(>nHI "pl~' rellukou",ml tl,t;'~m5~ dlillllll 1: kelci j[ll\) lI:.grooa. ni~·lilll:i:.nit:

I'l.·duh,\\ .• ,,;t ~1.\'I11UJ;'Cj.'JC;;1 j;,l.v"cito\'l1 pol'}t}\,n~ cl} l'I:~"t~\,"n Thl.,i. IIwd,:lllt1mQ" p!,)(h\~/_tl;;J zd(>!!lCoscl nr'lY)Ii)S'"~"'3\.';:i.C ; (;1:'I~I~Cl.:no$C

~~z,:~~. ~~;\ ~:~'~~~~:Ii:r~~:~~:I:~~ 1~~~O ~\C~~~I0;~:;:.~~U~ C;~~:~~J~~::r~u~

tr.m"Jl~Ul sdn·nl;,lcm. 1..:.7.d} bl!dz .... ~ rC'modlljqc:~ S,,~J10\\ll~ "1.r(l.~t wyt"dQ. "':111111 n<:mo\\<:e:-o 1I11J.1.>,'ni rL';lI.i!j.; ~;;,kOC.Ll·ni:l '''~Ir.L'l.s'lll. !;d) \,'>':ldow-lJli~ flCI"I,,}\'C Jc.:SI mOlc_) "ask. \\(o"C7~H u;l.~t~\.ni jii;; I~k. :J l!d., )t'::'ltl<: ~"nlotJ n~Slt, blj'dzic \\zbudLOIlt' l.LIinl",,NSIJ'''~!li .. (,,=; c I..;"'Q~), ;,: I..l,r". 1I1"}'1111;11~'''' ;il't n~

'!;f;'ll) m pi)~f(lml(' \\~ l:a(,lo;millnil' rl-cr"O\.t 4~IP t:i~I:;. ;Slo<.'IY d;.\\.I';,I.) W;. w(lta S!;on , pro:, ~m.s~ i. j,,~ Ii "ysl;ipi ~Itrl~ 1l1l!jfl~<: ;i.i" J,c.:r~'m\ L' ") I a J.IJ":"IIC :r. l~fUr~·I.cj~ do I~'lr{)~tll 111(1 l:iqSI~ J;,. ;.;J.. b~'1I1IC enraz !:'lr('l5n.iC:Js.'Z~) ..... (me u ':., u:IJ..I)\\·ui lii~

lh.J:!i.": ~t!lIio,:~\I. I \\'C:)l . ..;i..:. 1I:11.l1c: '!:mniC'j~~clliL' ;;,ior Myillnr:l:cji. rce .. t.tljqC~ ·lInwg.

w e w,:.ItILrlJ'I'Imlk IIIJ'llm.gl.:: ll~bL~iL'jlk gtll~jlo,:~.(1 ,Hwi<;~III. "}!\\C11i ~1!I&r;l.-

J ..... j:r=,. ;>1;111 r;ld~,~\:i "'~ ~11\i~d m.

NHil1ll ~r II

M.,~~t "t"'(lj'ln'lyd, <Jkj~"':lIr.I'''''' nrcktu \.\~iJlul,: I~tlri\~ S. l'omJ..in~lI Cl~' Tr"lml.lIIs lq~,I.:. In"]

O(zy"'i~ic mot!I~.rI'O;i.r"".~ P}'I;JIiLl! ~ rolt nun}',,~ \\Lk>ud,.-.li;1I proem,..

'Of\~'JI)"h_ rrccna TtJ-l11i;IIl$.ll pow .... n:. fo'l'lC(nn ...... ,Slfdflit md:hlln~(m ::~ 1f1""ZJ:ni~. pn~,~duji\l:Y :!b~v.i'l.l~j~ pl'lxesQ\\ CI1l~Jon;tI~)(h Qlm:r. III~I jedn,:" .... :~k~J(:. ee " '~'~'~ICk:l pr~s.} t:nmeJ0nJlnc- .... ~jl"'pll.l ... "'ii;Zri. IIkj !'lim poJ:l.WI .I"~ ~mil 1.dutn~c oo;~ny. Na pn~·~lllI. dl3~~~o ~Inre: 'OO~I \\1;

~J;lj:t(: dtoSI rodnr In;lIIl.;, r..~CZ) (0 "I,"C- d!)7naJe ~nI\x).). ~hQI; nim ;;pbX:lIO. tlie- _Ojz..~ciJ\~ill{l· jC5.1'.::'1~ nU\\CJ;Q OIQUC()\>l A1<.: "" In mJ1)I;,J.~

:-b:~:~~a~:~:~:~~:_:~~~:~::~:~r~:~:~~~::~;:in;~cd': :lJ;;:,~

, .... \-~ild~1fI os~m:g~'~ma 7.nac:unlll s:'lnt~i1 MlIl'ler'lI:a P.~n\~ PI7.)\U;!!'\ Wi'iI' ~jc 1\3 WZbl~ZC~I.(; cmcep, pominul b';IoIo.~ ~~sw,adci!o:n.a. ~lI,(UIIH:iI,!;t dr1,l!-\ na ,,"ZIlUdl.tflic emO;:JI fI'KI "pl~\\.cm "'(,:I.I:j.t1ltJ~l,I;SQ \\}'uc~tIIa '!i'1: 't/l:Kum:a ;n1.l1"lt", IN grullt"i~ r";I_(c1) t{) "I;s:\nte Ob~C:"MICjc l~&, T}'(lu w~ucn U"l:'SlI:dl'l~j!l m.olIiy,.'Ore "yjil~m(:~llil S~5Q1:a,)\, "'Zr.ud7';\Ail) CBlO<:Ji p ...... l oo\\QI~t1'~ si'i (It) ~ri(lffill S-I:SI{lSC:; \\)'I<ldii1"'~I1;" ~Qr""o"'c:WU. Gcn-cr:;IIIlI'l::wn ~I'\X'~') .... ~I~dil":s. ni~ I\c{V .. owe~OI.} tlu.tn~~:c.~ mOt!I\,oR. ~J~\\i"~;11 si", ~rel;[a-\\ [ten proc.t-. J~;;,t r!)l'l]'kl prod"SfKl"'~'~Ji -]":5.1 CZ.~ll'~ ..... od:(."'ll:-'I1~. dnri:l~t~r,.'nI_At)." (ldfl"'~i~ 'I .... iII[li~ $:.'~t~mu f,,:ml)'l.\c~l DIII~e2n ~r;:I. dl'!l~t~() pDnl1mt'Jo braJ..11 l'I'I .. tl[l ...... ~'l:l I"rRpfOw:nlz-cni:.. O!2;I~~:\':I".P ~'I,]lt,I.(]jc.: ~6u.rch -c.m(1oC!ji (':"1\11\1. • e 'io"\ ~Ilm r6:me P\jiZl0m, S~)I!I1I,1I;III.:J1l ll:llC:J. \\ "')·l"'l:.U prl.N:lC:$\lI)'I!l.emli <I~ ~""!-'\..1H cor.u IIJI ncwe i h.~,rdzic-j U~/l1kL'" Jill! r)~61r.~ .s~hl:"m31~'~ ~·I~dlltl.\ J,,;:J nl."f'.\!J. .... t;:S .. , •

i~ku.y iilOiCOI£j pOj~c:iL: L)~'I,:,d, ~llcl'ol,'[IQ" \\ylrLLh:m.anIJ ncn'~\\II:!!.O D.lJJ~

sj.;; ,")·j:J(nil!.c mDlI;w[lo~C:; ~~ It.LJd,Zil~'') ~rt.1..1611' ·hl. .... ·,~c. no 0;'1~ 1R'-"'fm"~JI

.... "..,..,\'31.3]0\.-1;:1 stan Z::Iftllt:r<:i"'HHm.~ I. l.I~lI"cch :t. ncwego dl\\\e u 1ol1e'UlIf ~

n~pierw DLI Sl.ybt.l)~;::i ..,~<;!d<:l1Icji lnf(')nIl~r:Jl ~nd .1~J,j_;'. J~I.. :,t~b~o \WnJ..,t:I \\.'yi.'ldo ..... ",,,ic m:I'> .... O\\.·,. - eo "munl.~j~ ~J~""ler'Uo; 51~ c:JT'ItI(:J' Zilln!~~~Q".lIItll~) • .. p6mkj (Iii ~l.) bk(lsci 7_mll(C:JS7.am~ j_'~ tn.fO~'3~)1 «(jd ~~(I«:. ~bmunla. wybdl) w ania w:mf,I',\!!g.O - co \\,lfunkuJ-C V'lJ~L~lo;mt <;l~ C!11Q(J! ~1l11eo.;lll.I)- Jolt odbi~fl,Imv I~ SJm~ infonn,l(:jo; pc raz \\10ry (ezyh \\'~Sl P~J~ Jut OOC';nt1:.1C po .... 1urt.'iiu&sd). \~O~~eZ;lS ::11)1 l,l'inICreSO\\3ft1c-. :ani 7.<'do\\olemr 1111; ")~~~PUj~· gd),! grudi!;nl f1<:r''WQ\\'('~!.I ,,~I~dowanill. jed 7r'lBUlli~ 1l1m~J~ PlXklbn!~ J~ ~ reakcj,,- z.."\SkOf.lcnb _ .... ~~,rL.11 ~ rJlSlolctld 1"~ i~1l10 pob~~~. Jai. Il~e

*",;~nic 'Oi" C~I~WIIl~~ o du~h ¥IO\\,'Ch, t~ '?:~~;n;:~~;:;::::Si;l:~~~:;::

ptoccsCw [l1Z\'Jj;~1I~$2~(11~1. sp."'\Dlmcl~j:ll Cl-) v ~..o ~: . 1.\'

n!,a n~n,'owfio. ~"Y"lwtll;"'~~h 1~ a roWI.Q ~1?i:1, re~~q~, ~".n;::~~ J:~.~~~j~~

CIM'I'e_ pcr-ccflt.)'Jn.tt- .;~ "'fOl~"'t'l.n~. l'.il~Jo; .1l,1~1J ~p ou j.~nit:·. dlil(ki ~mWllctlliL' rub \1/ lIkll'~l.I'f .' 1I'li~'ml .rv~\''::Jam:\ ~3~~1I:::\\IJ":.In"tnnie" \\;-UC~I1'\'D1 't'I,il'tjl_~~l'l l. pr(lr'il~ml m:rwo'~ ... ~Q ~~~I~db a _ ·1

Urnth':ll.,in~ wrodzonc Pl1l.l:ff:l!my ;Jrel.l~f\..'ne {~lJJlr:~. ,P~S4;::; I ~,O)\:.s1_C:"~ \ .... tl.ch W :..t"':l-~ll~\1 do. "t:!.'~ll.r.iejS"7)·.::h ro~"n~n pondQJf1'\{'I\\311~o; J 5lf«<l'l!it:l-iql~'ch Tom"'in$ wprowod?H p-'Cwnc l'I1)d~'fikg~Je

"I'

r-i.",,'8:t.:1 ',0; !'lIth ;)htr.·~;t'I~ l.an~.S[jj wlnl:l.;"lli:lnl:! I:.IHlI,lir,.k:n'ji) jl1n~ch 1.:!~r.~'~·!lJI {el;' rc~~~jiJ .,f7,"0: en10Gj~_ AutM odrd1.ni~1 00 si~'bic ni~'~I1":,ytl~lnl\ ampIHH~3cj, ~ ~n1plitiJ.:m:j," pu~l: I'lf~J.:I)-_ UJ:I.,d il?~L"""(II: :.1;,,10\\', (Igoln~ w7mm<:niacL klaf\' Jlro\~adli 110 ""''''OSI\I ;tll~c;.:cnlil b;hk; pI"ld .. 31.)I':lncJ \. ,HSICmtC fl(n.'~\\"\nl inl(lrrnj-tji. ecz 11:lg_I"du n.;} jl!'j mlh:aj - "''')0 jCSI 10 Illfoooal"ja SC'IIS00',;n:a. mollJl)·.::~na, pilmi<.;ci<7m;l. ~'I.y lei. aft.kl) .... '".J_ MOtn3 polvicdtid. ~c: U1.:I;ld si:uko\\ar}' w pniu m;jz~~ ~~wi;]lI:l. ~~it. ugol"," w7.ma~"i:l!lIc IIIronnRcJi, aa utraymaruc St3n1! <;ZlIJ"1)5CI (g\,lIQ"Oje" I $~lma w $1c}~lJnl.!lI (In ofektow l\1kq, s.lm~ rol~ j3k ar~kl) " :;;105UII"U do pop<;dOw. Pidni en zarem 101 .. nie5pct"}'flcznego "lm~"i:'!c7..3 :m;llogQ\\c:go I.m,jlox amplifier •. Nil"(:1,l ;1l~c7.ej jest I\, prz,.p.'d~\1 nfckrcw. Jak jedll;]].; j;,:ulI;J r .... ~J..cja mute ~'zm"l;"nmc inllil'? 1'~d~13~'".:j_ jl.'"!il zarowno r n u kh pod(ibii!li~I\\,'], jak i jc:dno-

(,lol"mej ;wjn;hn{)s~i i/jjm:~.', J9lU, s. 186). ,

MII:\'h~lIIilm arCJ::I)"~8y jCil pod pcwnym \\.7.gl c dL·1I1 ~dollll~' d" 1l1~;:hllllll;mu d:kil'lli3fli:1. b6lu Gd>'by nlc byl .. rtm:l:liwMci pnc1'yw:lI1ia bOlu. \\,'OHl;l.15 ne pn.\ ~I;If.J POI\,'~II~ s ~::Jlc,:-;,:cl1 i e c i~ ln m(lftl[lOb~ b} c II.Lk[o,)W31l;; jake J~ k,lS rorm~ IJszkodlO;:llilJ. .. mlb:t.:}'ny" ~1I$~"'l'Ioilnl1ic I~i .. boli. II Wllfc nro:: '~}'m.ng.' nmvchmi"~LI)\'.'>dl ;whi~.!Jow). Czlbwick JI:I1D"" IlI,UII:ij.: hO!.j, IC('l.:liIUI), ,~IOWC

• .db!lJ~" c wzbLlutilnic :i-~~hkidl fc~~cj,_ I\,jl jl;':~' 'lmtl,l~ Ie ,~\\"()J~J l:!Ot,DLY odpiJwi~dni~i~1II '{Inlllo~irml sbl~c]~ni~, GrJ~b,Y~I11?· ',)~II:'$I ~I ... w ~\'y'~'kl,l sk;]lj~ c U'ni.'L cft>ln3"ali nrgazmu ..... '(1"-';;t.;.:>. J!\l.;. p~S~~ rhrllkmll. J,.~llb)':5.m.r biolog.i~ lni.:- '5k~t.'I;P.i n.J. ,~ )'~rwilwic n Ic si., n .. ~~l_' ie rt. P~d(]bnie !CSI ", pl.z:n»ld~ emoeji ZlIIi;ln,' cidcsnc. L~ f'l.nu; 41~ reakcji Cllii)tJl:lII,-.IIl}C,h, ~~ rue mflleJ nllgl.!tce nit ~i. TII:'~ C2-e(l.~'itnicj-e. gd~' w 'mr'li~ g.~j~\"U wzrasm ctsnienle krwi: w smnic lild{)sci n.u:z.}ni(l kr",il.lno~ne IOl:S7.er7..:1J.a. 51<0: i o.r,;zlI""an:t pl'l)'JcmrlC ,,1'1:1'10. M,,111:1 pOwi .. dzi.,;';:, z,; 1-: (Ibj:1I'0" do.:- wf'l:iJne, srajq SIV

odpo"itdnikami (analogami, \')'tnLlszaj'tcymi wzrosr emocji, ,

Inolt l"ormlj \\,zn'H)ClllenL, rWl)~y podobi~"~I\\,o eZ:lsowego prteblegu I

(:lrd.lu) i \1)Lwul:rjqccgoja, zd.u'Zelli3, T.1kj:ak W),'SII"l:JI z Pl510lclujCSI t>1XI,~ . naglym I krolkolf\\i1lym. t.1k j odpo\\'iedtllk wlJlu<:niaj.1CY .arckl. tj. re .. k~J' aeskcczenie. jesr r6wnic n.Bgla i Iw111.:0II'wtl.li'l. W I'l!zullm:::ie lei: ohjawy U$ko~~C0l3 r~Jt$I'O";Ult Ila poziomk rec;lI;plorow oraz OOPO\\ ladlljotl:~ im u.lny pr(t't}:C (~bictnc PQd \¥'Zgl~dcm jakoki i $po'Sobll pl7cbic,gu) wzmacniaj", i pr?edluz.1i~ lr\v"lnU: lego. ('¢' j~ "'')'I!\\lIl,'IQ

5I\i.1. "'161) nic bylby emm:jofl;]lnic do";windc2Jnr_ brlby po proslu 1

bez znl.::"ni~ (wi~dzio:liby5my. ze pCIVi'lc ~d;II'?C' .. i;) \'0'SI~puj'l,.. I(:cz nie by nas 10 obcr.oo1rIQ, J'<II"II~WU !lie mlaloby wzmacnjaj'lt;~g.o ' ht6r)'mSJt~nH,II:jci

F&l!, ic t'm~ja ;~)I l:H:~pu~rednio \\"Zb'Jd?~nll i I;L,m-':Glidllj..: 5i~ ~e .kl)'WltolCm. pod"'Yl.SZ~ Jakllso!: dCll;m.:y ... wyl:QllyW.iIIlli;!i ~d<ir. hit> j.aI.~ sl~~l!Q ~'l'kon}\\~I~i~ :.:~cr~n. Doo l(:g_O I'rx_~}'rioi .. Sit; pr'1.N1c: wllinic pWutJi~l'I~t\\O p'r.f.chi~'!:,:11 c.m(II::ji i :nI;:W .... .aIflI'!l, Dli'ii;:i ."'"""'"'""''~'''.'''

,.,

twi~~.~"ill Z akIY\\~lo.r~j\\ CIIlO~j:. nicjl.kl3 pozoruJc j<:yU .,1'"1.il'bitg (j)multijc prllill I~er'.?\\cgo "~'bdow:'1.,il'1 I (lboUlIll;(l~,O 1l:l1o:1:\d,a Il'tlli od~wi(:dllll\. ~Jte.::)'. fi';_lJl~J~l;n-;.(. Rt6u jt;M siln~ Ij'i Cl~rlI11~il!m \\-lIllOlellillljq.(),ul ~nmgr.ld2tlNcym lub h~lII'IHt~rll).

f'Od~I:'\\,?\\'} 1~1 rT1crhJ.lli.(lll~m odpowi:ld""'l(.),111 ,,"I l,"ol.liw~c \\zmocni3nill przez emOCJc rQ:bl~':h ~.Jl7en jest 7.:1.11:111 J:!."SII.lS~ wylado\'I':Inin nef,'l.\.<,)\\Cgo. W4~1. II.~-nl:'- ":;101'" $,'0;: IUb 5p,adcl.. \\ yJ;!d()w~njn sq podst<\\\ow~"m aM~'wIiIIO' renu e"'QC1~. Anllll1!;owo: ~\~"::llIol:nil!nit bll:t.ujc n~ jtdnej I. lrz~·d. ,.,Im ~~If1;'ei w)'lad()\\rl~lI:'1 lj(:n\'Q\\'~~o, W rezultacic, J31; \~ prLyp.ldk" wyslrz.1lu 1 pi~IOleltl. z.u1.:~)CIW': symulilj.:< t~07"'UUjl,l) Iypow=\ dill wystnl'llu l pislI)h:lu na~lo:iC lV~dle ... tu "710~1~', krull..l ckres t:lstoju i nswui e n.,gly Sp:ldi':k (c1_yli emncj3. d.l.ala ."7.m;lI.:IlI;Jj:\co_ !;d~t s)nmluj..: d~fl} rnd2ilj \"'}I ... llu"anl;] 11CfWO'''.'ii01. 1~1;: WI'ltC. e;n[~\' "Zml,l.;ni.;!o. Hdyi l'"''rofUjC \1\r,(}'ll'lUj:tC~' ~i", pOl'!illm :!.l~rnub(lji:

Zo1m~cfoe:!:()"!rllll:. I~'~ C'l:'I :ctlzl'I\.ioE:lli,,: w·1..Il1i1li!l1i:lj'l JH'lCl svm u IQ\\;lIlit,; ~upol"m'Wan I!!:) w 2~~\,lHCe~() !1f'lditlllu slymlllo.;:jl illl.

.. DruC:i Il(lJ;;I~"'I'm·,1 "W~:ilb IlOlr-c",*' al.rdll':uiil d\)kl~Uoeg(lllllo;J5~3 ..... lll1il~ JlI~H-t'~~ll ~~I,',~rJoH;-(j\'I. Jnk "'ynik n ;: b'lllilikil(,:ji s,'lmej rt:ntii. f'I'Ikjscc-m ~jXIW.I .. '\Il1tlmw J~$t t~\"'Lr% i etos. Znnczcuic lW';l1'l} \' ~o;Jmtll1l~'1cji jC~1 O'I:Z'fl""I;'~. n,:rrl.: ''''}'11~~~ 5i~ wd'1.:!: p01.Qsr~\\',,~ 'l:t1n1ralo:ym ~~I'¢lI~lcm Icali.l.:ji ~~ckl~nYQJ" ~i.:mnto;!j JCdll:;l~, LIJ.!fro. J~S;I \. IW:;ltZ) •• oie'k~nicc,:'wl~ dGtrL:~)" J.::j m.~~nl. Tornl:rlls u\\~~.~_ ze podSI::t\"(IoW;l rul~ \\ IV)oZ-\\JtlI:.n.iu nC1.w...:io cmo.;lr;;ji Pd~" sk6m Iw,.rl.Y (r(mr;i' 19$;1, s. IRF:) Nie Ill():i:n~ J1.:dll~~ Lr,~gD IOlllmiei!: jnkll uJmeJ$l:, ........ ui ... SU.-,6w.:::mocj •. mnlllych Iylko ". ~W:H"J.:r. Tomkins \~":;rl~'wal. U i'I;J system M~hY\\'n)' s~l~d,a si<; n kompOIlCl116w. wsrod ktol'yeh :majdujll !.~ :zarO\'~n(l :Vrod2Qnc prQllf:;llllY :lfeb},,\\,,('.j:llk i progrll.'1y rnotcryeene. n.wiemjq,o Ct_ W sob.e ~r"kl>·\\n~ l1i3duIllOSCi, ~Io;!:..:ni e , ze d'li~l:i sprl~teniLi l;\\'Hlln.filffilJ !Wt1~ i gillS: $=t ':::";:llIfillll}'mi i,'rSrodk .. mi r(-;]IlIqi afd:,)'wnych, rue musi b\'o :~'1IrC~Oownne_ W !;jki SjJO:;;";b. ze caly s~lllcm (If-:kt)'wny i pmllr:zymuj~cr go

h~nlzn,)' I~wi:t II' IWlIrty, Dokl<ido~ obserwacjc prow3dtonc na.d s,a""'(Ju ~()(:JOIl~IO}:,~i u d:(i~<:i po prosur "!ll{azywaty na 10. ic !""3n. Z jej mi(:~ni"mi I JtllC'Zynr'litll kfWioliQSI\)ll'Ii. j3k i IO''''l:lm's·l~C:l im \~okL'lJill.cj;]. b\'1v tsiome dla ~ZURJi"ni3 cf'Ilu.;ji, SU~d $:t;crol.:ie b;J.tJlI;\i", ".lId 5ymul3cj~ n.((!kr~\; u pto(C5jQ. n n}'eh L'li:lorOh· i u illrtyc;h oscb PI".l.~Z <,)dpowl~dail: ",ua.wjCn111 mir:~ni IW!i1'!\

Ek Wil2:ne byly mklc [li:lnICljillni.:l do. w\ni"6~\ D3d:u\ ... ro\~llrJlonych P~.lt:L ~:~~:Z)l IJ~l(./j~~ Lir:zl\~ Qnsl:'rw3C'jt: dOprawJd .. jl~: TO~l.:in$". do d..,.~~ l1ir;;, not. k !,ell I, b),c rrnue. n~'\.'~r p'rrf;Ldol;::s~h)YC'~1 \\'1110skD\\. 01('17, Irl\' ,!iI~n\. P1t.f\ !6rt IlJd:t.:!~ :'Oil sZI:'-('~olnie \\razli\\r. "ii:1,lq 51~ ~. ptmiC'r-zchni~ gl.o';', d::d;~: dmyc7.y z."I~D"'lIni:l ~1\lr_pLl.1nin, P-~)ddn\.V:IO~C l,unurOdl Pr7"l slymulm::j.;, I1r~ t)ow~11C b~,~ c."I.: W'C'!':I til) kS"l;~OIlmw(lnm I ")'mU$2.1ma ttr .. howan IOlCkSLJ:rn; 1J~:I(lj{l(O;~~~YIll~ w'I:II:lnymr .Imckollalli~mi i ..... .II~~~eil!Jl1l1" ~ruii sian lEtw.,we OrJ?enj( Fir.!,'!,;.:: s'YmlllllC)t; 3kQI')'lpur. ji:mc;:.:-mc dot:JkVJlloko pod_

8;0 dOzn3111a ~m(l(:jCl~"IJ1',:~o - Hnr,c 1991" ~,"'i3:'iZr,:..:.1 nil !!~ni'.3.lii\Ch.

",

1.:1.,1': 1~J.k rn:",-.,dl"r~" do PII.'lm~r:1Jli;) [hl'il:IIII:I\.\.ir'll , \\~110~(:1 ~ "rC:~~.r;i~ 7.m~(ttn,o:' PfO"Qo.Q_cl." Ii.., ,l,Hjll'='J S~ljji(l:>(1 I~"~O:- OJlllo" III ... S,\· II!I)\': r.1~fl'ej '" ~ko .. z ... - ~:.r1),,"ic "1~1.IJj~~cJ f'('~.

AI..- nlJc.c~Mii~j autur J1I.>wol~J<: si" n~ "~lIil.i (I"5('''';J~JI ladt6W;'lIi~ I~ '; t"iCO"I, \\51.:";I;UJ'1i:1:' rut 7naC7<l'nie sl,:o~ " ml,)~Ii\\o£ il'1~h rt.1hmcJI l..ldu l,.cJog_lC'ln~ch. 1~llIul"l!jn ~J."l'y .. '-mfJ,."j~i!:-ch l.l r:-I>.l/\\ I~r.fllt dopn::"'"l.Iu ~ .£1I1H::ln~.:Il fmllll'i \\ cajym cicl.;: po;. 10. >lb) l.lb~ll"C(;l~\; .:lopl,Y" II","U .:10. pod.un"sc> 11:1 resv 111""\' 1"';'~1l.. Kn:d~ dZI'o}b 1I11f"IIJ'\(\'"~U .l~ r~b;l pI:!kll i~SI I ~t)mulg."~n.r przcz "od~, \\U"iOlM lIa""II~It..() Iilk .. S~lu".::j:l pro'Iad/', pr~Cl l."~t(ni~· f1<!cl)'r'I, do ogoln~ch urlillil ~,. C;'ll~i'\ cl .. le "r-i.yp.:!{H..Q\\,o.I odl..l)!Q, '.I:

I'ffidt'thllt 7.11113n~ ",~I .. pUJ11 OJ etl\)"'L-I..~. ~i_I! ;:'ili~"7.:t. [".II.t. .. ,,041 .. 1,," [bel. ZMUr-t.<:lIhL.:,dcS"dill:.l]_

IQn;! inomu (lh.iemlli:!Jll tJOI>~L~11i S!,;J,.~LI.lli1y(h t("ll~cJI 1" ii:"r";~1 I A tle:tt:h ~IIIIJil.Uj:'le pod milw:r''''op~nI SII'\il.,.~lJf'; pr.:jlj;,;~ Ii >zc.t .. r~'" 00,1;1...1) I. IC "'1~'Il) pC"r.~

b}1 ~nrr~·.£Ji}. iir~.I;lj\H· 'l\1;,J~m~' I';-CCjlIOt~ s!..-iuy ~I'I~~ h~l~ u"r~u,' CO!i.t()lli~t<:. .

rmmi-t;dr;. t~ m. co r .... ,I;.\,fl(llllilL:.I'" p"-l~'~'t~l'fllc t.\"h,~L~~ll 1..11.1 CIJ.\' .J,-'-dll.11.. tlo penisa 1"'I'lI_\l<;fl~ ""~I" '\l\."c...l~ 11;1~{~}-.--'I1~ :!i~";r.1 ~~,mat,. :lol,! :.;1.1I;lr...:1 I \\Io~i rn·~lllmo\'. b~'I~ t:l'd~I.11l1Imr:' ... 0 prO\HIJzilli dll~'~1 diU.'.:) \H;I,lmo-{r.:1 'I}ct. rIl:'C<:rII'H'l';LI .10) ~"'nll pdnq!'l poft,l1dl_(I~i .. sd:simlncgo. UJ;"i'\IIICIIL~' L~~II Iypu rtL~CbrllLillim sial" .5i'l,· j~Ltml~ til n l."'/.lImi~ni.l IllCdUnl7.mLl" ~ro;~, .. \_\'n~lCh

011 i.~t!k.,m oiadcrno. zc \' stanic ~nlC\\L! J..._, I"~fz:., s:r.::-L.r...o l'I.Ip-!~"~ r...1~W i 5~()Jr.: Sl~' om, t/AlI"I'lll1:l: l.l' II sl::lt1il' strnchu '!'Ihl\} 'il,lJ.l t1~b~, r.I-:llroL .. 1.'tjL' si'l' ht:'ltlfI i \\~~t"JIIL9c 7,im._y ~ Podobnie jak v Pit.'I";.'I();"'" oUI.!FIIl'O~' pk,QI'y(h. h\'Oln' .. \\~dl~l],! Fomkinsa Iwm.:t· II!)S~. s. 191i,. j.'si "1J_:It:clmc:- ftjt!I'r;J~li .... 'I ", ,$r~n;~ 11r'Jl.:u ~bud)'cm[:I. [1(H1k ... :n spccyflcznc rll:~~plljf~ "p_" rtl:!l)(l.(O:: ro!Jtt: rC'3l~j..: ~'l S.:It(jll;lIlC 1$.1 (!~hmiyl!;: 0I3Cl3j;It::'l jc skorl\), Gtly j\!'dt1a~ rla~l3Jti IIUClSl ICl11pl"rmu':l, n~gly dOj'll.," In\ i. "IL-U~ nak(, onc:zcl.a\'-;o,C 1rol1:111 " poJ()o zcuiu I:-.:h r,,:ct:l1h,M"illl. iI" l"ult;]CIC odpo\\ie:dnic;h znuan w mi~J,ni1U:h l\\~rlY' Te zmi:ltl} w mi~~r.il'lch h"Arty b<,:.,t;l Jt.:d!lOCI.d.ni~ same 'II sotuc ..:z}'nllI!.iem SI.\lI1lIJUJi~c~ III $kQn;: I zu .. jduja,i.:f.' si;: 83 niej pahudzone rl.'t:cphll'} Dzi~"i ~J'l17{;it:llltl ~\Ht'lirocrnu 131..i Cf'l$ zmino dcprcwadza do Ql.kI.UCI,1 'p..-cyliczn)·ch O::IIlocJi. J ehee \~}S[iVlUl ICZ zmmny eutonomtezee I'IJ. \\ ALJN). 10 Jcdnid: pod~[:lI'{1w)m sch nJlcjM:J,:nl b-lid'l. SIK'C~ lic:mc r«cpIOI).

-rr-,.er:i:1 kIH"li:. odnosi 'SIlt ..10 (011 u.Jd_)-d,ilI11.l I 'H'~;'lliI.3(:JI. T\'mkil1' pn;~JmIJJ~. N. k<lztl) .. feLl 7.1~,icm " f:hlh'itJI \\b~ti"c~1.I :j.1.I~lIII: III'o!;r.'Im" tpt'(~li~n~ form<; \\oJ..OIhz,J(jj, ~[l'ircj POdlt;~1 It<,upr:r.::~ n~zny II l(lr1c!;"Qdu)cha. IIi:'! Na ·/l1a~/.lClli~· \\"{II..~llz/l~ji v .. ~k~1:uj~ .... St.tillt~,,'1l11o; pod lI;'loChLiC:llI ~r"lllecl' nuscl spo~ob~ .W..:It\lW;;lIl1a ;j;i\· ludH jar... na prz,~klild lIi~' \\~r-ilda rbl-..u:. (lie "'~pild~ ~r'I~~:rc::c '" d~n~'JIl micj~cu' iul ~'i(ltn:t powiI!U7.ie..:. ~~ d.,pfc"'ja cmo-eji J~;lot "III~L;' L"'t,:jlJL1:.lili)~'JnD t[u. ~j~:;'1 Oil::! d~"ltm n,M::i.kLlll SJ1L1tC(:l.h~ eh. \\idilt tt:t j'l-f1;}I-:I;'LcJlir.: os-lib ~d~C:~"11 f'\Jo;I I.p~)\wm nlr...lJhl!11I - SI.Jn upoJcllin r(lz, lIo1l11~~\illj~ .... ielt 'tILl!h~m;lIl. r.:.) pn.l'I":ilI.f:.;i LL·J._ djl otmi,(:ni:1 kOlll,('Ilf cLsprcsji),

""

o.~""'i.~k miln1> [U,.;!j do (l.~~lefll~ .; ill'J;J'OI~~I}11l lfOmico\\:ln''':11'11p'''Ir:cm, .... :f~ 1'ln!)'~I;M.l_ t\. Lr.iD::I\ _Uj~WIIII_ u " hJnJl,'~.J perml~>~H'\:ch _~«:'UI(1!oti.llth ",),j,(Ib>'VfJn:~ Glo'!.u • il'l~WllAl" P'O:SllI ~hi'r.:J'"IO:~J.uJc ~,~ "y ....... JlI~J~z:!m ~l. 1;drIfc:~iC!1l1 ()I'v:lr_~Ii:~m g.'nHJ,t~. rOlI1","S 11Ia,I.~, 19Z) Jcil1~lcm \\!oq;iJ,;." JCIOIecDloS<:i {w .0000nrm _~Iopmul Itl>n11., s .... o~ \\('I....,.hm,.,i cmorji. 10 CL'\,n-. jeill.;,. ,,) jesl d~~-W'''Jt'"u".;" jJl~ ",not:J~? loml.,ln$ '00'11. «JC~11D p~oog,'li(:I..' ,lbOlIfcl.( ~ ud.:,,:~nym PUP~I!;ICm th.Ir:IiL"iI-IJI' "tll·t'l T;lr..., mn j~~1 ",.dD..:~ "dzi(Ci. l[~IC ch.";tlyby ~rs""~~ ~I~ho:"', 1"",( IluIl1l;l,~. (I<lni,",,"1l~.J~II,I;I~J~ !~I$:OI) ~s[ IlIO:Spt'Lrl~¥tI !ilk 1\\lerd/A \\utn' Omol"\L;IIl<:J 1tonl't9(JI. 1 .. '"It:

LiumiMir mote pr~'" aM_le dn ,._.'".~ ch !..t:JI1"';',,'\CneJI. chac rue d.:i ~1\' IC'h ,I:dn~ lJ'Iacmi~ IIch"J~I,". DJ'''; IIIOle ~11~~j!;.113r..2\ 1'111114, ;t,("~lu" IId(lI:IIIII>111 PUlR-r• ,;:iem-. D AJjbard;(_;ej '11:""~mr: Jr:~b "'O-II~d:\'~II~Jc \(1 <:h)b.l ZDl>"'..-,(:Ctll,l. ~~<;hu--..orMIl,c:;rln~ thyl~b) cue .~\\;:~I) ,,, .. tl~JII tf:ln.rl,ifm""J~ \Hodl'lJn~cll rc.a'l.~J) ;1.rc&:I~"""·n)1;b), J,"il; !i;_,\d~, 11'i!.1..- I,lJ'iC1C Jt:-li! \~~nln:-In U~11J~1.CIW';~1 _ 'I'I"!om. ;t.IIb~l"ti.'ni;:t psj'eho ...... II1;J')C'ZllC I~ ra.~ fA:j ,"r~kl ':;t'_I~1. r.adlCl'li" ~ .... bi~ l'.: n~pl~cl:lmi. ~L1»Uw.m)'eh mi.'ChiLlli2lTlii~' obfC)lm>ch •• III~~ ,-,t11'ICJ rC5J,_cJ~ 'KIlnLt.L)(U\cJ

4. Mcch:311Iiz.rny O~nJ rolh.jftll"fgi(~.I'IC cnHtllcji j motr~' ac]! -ZI'l;]O;~i:llie.s,ysl(:mu ... \· pebud'eanlc i n~m(lo\';J,l1t~

Do~r: in[ao;!i'Ulj'l.~(; 1'I'IL:lzll'\()}CI 111.~rpr':ln(Ji ~111OCjl lil\\~rl.'\ i[IIIJ\\(lII)~It:: :lolt da f(ljJ;'Cl:' ~kfyw~tji (hoC u p~"'t:J\\ :J~~;'\\'3~ji lll;ttjt.lUj~ )i~ I"J"'H: lfic~h.;tnl,'m~ otlr.lZ ooJXiwic--dzi:llm' (lI ... iL· ,'"1ktUI~ neunmalne. 10 ch~l)._, ~1"::1~.ertnJ rota pn~~ rulh ,,-kl~dll\\i "hl~Qo'.;)lcllm. \\,~lJ)_;]lm'_ 1'1:1 I.~L~ ~ili!.\\~ cm~JI ~\lu.dl'l jo:d"I;IC~~ .. ic do konito:cmGki bt~~rI.'J1IIciJ.u :'J\ii\Lmlll l "llLllI:'hllll uc"u,,~il mQIYW:II:yjll),th. Porurne w~dJJt j.~ ... ;Ix: tcgo I"m ujc(ie .... 'W:'llIJJt:: t1J I..cml;<;~ noSt inh:!JprCI[!;;:JI plIdS.Ul" 1II'II1IKjl i 1lI0l)";I(JI pl7.ez ol:.rdkmr d~J"I1J,.tr:1'U ~\~~lko" wl:l.Sd\\~Ch lt~rulLur IW':UWlilJolol!IC"tU}-th ~111C~\I 1lf!;;\lII<uI1IJ l.J~s.b

OIl)C'leniem.

4.1. S)'S[{,n1 n:l~rltd l kar wtl.lluJ! J, t\. Gray"

Jeffr(_), Gr,l\ proronujc: mood. "I.o~ prtlClIluje nCI.m'IIIt1.lil': m~h.3nIQII) run"cj4Jllo\\'''nl~ SNSfflllU ka'1' i M£rod::- PaYJrnuJc on. t<: SlqdMo~~~ 5plm fII'ZOdo""J~!!l1;l .. iJ i,"OIL) be";!" iO"lln~ S}5~..:m a";~'''''':I<:ji, "'I"'~ .... 'ipa.ld;ml.5 z bcb:) .. i(lr.l'u~1l1 ~~'5tclllel11 hntlwm:tlli:!. i lli~sp..'C:iic1,II>m ~~lklm'm pobudl'e'

l1iOl~~~~~I~:I'~':'~' _,'51-CIII ~'f._\,\\rI~JI InLclujr.: 1tL~,,..\~;:tIII~· ~\ adpoO"I~..Jll na 'I'I'.l-hdmki ;Lwi~l;;t~~ 4 rt:lgrod('( II.b dI..LP~Il~lIl jl:~I~~~Litn'l \."f~ !~:;h:~ol~:;o:

s)'5-~em h.jllnCi'I\~I!i:ot 1: lIotei J~s' . .!l;;SlCI1LCIlI L11(JiI'l~OJ!J ,111I1'i1U~i\l~ ,

W qcJpo .... i«i-li ~l~ ~)'lI:';fI .. l) m6 .... ill(C' " I:rt.rl.e (IIJ~)"III'I!; Utll~,'IIIL."I' 1101. rruSlul.ll~t

,os

W~'!!lIs;r.:mrC', mllnmr.1Sf sySI,;-m s:i:II"j)\\~I_~ ad!:tY\~1I 1'01'i rtlcclia.:yjml \\c rozprc. SzonynllJ'Ob(tdz~nilo o~ohlym.

O1)!311i7.ffl jesr 11101)"\\'0\\';'11)" do warostu .aloaywnuki W syslcmie nagrad7;.litii.J (":lyli \. bd1Itwiamhl}'UI S}'~lclniC "),_I}"\';IC~ji). co 07.n:lC'lO, zc ka1:dy bCld~i<::~ c%)' lnchcm.llnie. J;" i,,;';'ll1t:' Z I'IHJ,dl\\l)sd:t "l) ~"ani:l 11:l.:;.I"l>I1~'. h\'dzi~ slllz)~ nn r7..e(1. podW~'MZ~I1'~ n~r}'w~i:)!iei. R'::l.uIIlLI(111 r.:jo:~tl:'lcji sy,gIl:)16w n~.sr"'dy jC!;;' "'}'s.I.~ pownmc :--licR.o"'.~q '.~ pu {;OH:mi.;:J si~ (!i;I:Ld CnI;:.' pOln.iej ukrdlilll.:n S~'srtm j;flb) s.y~l~m I.bllf.11!i.i b<:htm'ior:tlne~1) - Gra,. w: (J.;m.JII, 0;] ... i(l$(l11 1(1)8.5, :!! 12).

Z 1:oh::i 1'(.;0;), n;:jctilrncJi sYf.II;Jh:'w hI}' \'),~~'iiPlJj~ lnnn f<.'lrmtt. zacbowania - organizrn j("~~ lT1o-Lpu;man)' do miBj'iiiiJi;:o1\"~ni;J /Ikl)'WflCl~~; IJdl~\.\·romloe8f! svsremu hnmowonia. roni~wtlz I1l1mll~~ on 1:i'i:2'd~ 2m'huwlmic·. "tore 2."'i~krn J~30 ~1.:ly.\.Ilo~~. l.Ir.'I:lII~lIj,'lC na puziQ-mic; «cercnatnvm. d1.i.1i.1nle behawloeat. II';:!.) s~s.u'lnu ImnlOw3nio jest slcz("g6tnk zwi'l:!afl~ z wyS(~powtilii.:m ry(ml,l Ih~la (J-7 c)kli na sekund~) l hipokarnpa. Gm)' dowodd. ze ~'(liI tllda jt$l kierow;)n~ przez srcdkowv obszar pn.<!grod) i~.: u ~wi<:T':lll wyisl.ych srodkow~ C1olc\HI kora spctnln kn~1Iroll;: w)'k(lIl~we"~l Md Iym svs-emcm. Stqd ICO;!: ckresla en 11m system juke .. lIi"oJ..ampowt:l-pncgroiJlJo\'l'o-czolo\\ v". t'cl'i,dH'J pr"ri' pUS7.~13 "jl, ae ten svsrcm dzialtl j.iJJ;_,;:. ~(lmp~,ijtfJ'r SIl((i~'u;:aj;I~>' zsodnosc

bitVl.~~l!iJ :..mI1L! :i~ ~Imltlli uCl<::J.:i,,'ml;'"I. DOIl6~i bil;;1:"_C)' stml jest z F'Cli\~·.o- I

dzcnicrn pur":ml1yw.my l;~ smncm L"lcll!l;:i,\,lnym, system PO:-:-aSI.'ijc w tl)'bie ipm~\dzaJ~c~"n. !lxlhtrli;.j;I~ l!olll S{l11l)'1H do komref illitycil znchownn. Jesli bjc1.~t)· Sill ... ilie I!til1'l1olliz:uje- ze stancm ocl.ekiw~n oI!Itbo J;L.J} oczckiwany stan jt:!sl Q\\'crsyjn}', wcwczes b~zpo~rednif\ komr(ll~ pn.cjnlllje system "hir.ot:t.rn: pow6-Pi1:~8rodony" [lzw .. .Iryb koneoli"). W Itlkiej S)lu3cji Ilast~pllje bezposrednie h<lmow:lnie ri)2ny("h lorm zachowania moreryczncgo - dl3ltgu lachow:UlI~ mot.e by'_: postrzegane jako .• bledne. meprawiutowe''. POll:ldhl syslrm ten zlIpcczqlkowuje Z;'Icnowo1lli.31 el.:spl(lr~c}'jrlC" prowadz ... 1Cc do canaczenil syg.l1alo.\,· nio~c-).'ch ~II~. bl;'dI\c},ch otc-ncgrcd ... .:i11N :;y,YiI0l16 w pam:ll>.i.

Wymicnial1.v wraJ fli~sp~'C-)'lie:w~' S~'$II!IT"I pobudeenia s[~tko,\·;ue@.o UiJI'''';3 po"'iqZl1'r1~ 5.vm:l"rlll ~~trwm:ji 7~11.!/mw~r.i~ r: sysremem h.inI'lOw:rml~ behnwtorelnege (",o2:m'1 pm\'ied:ti<!:O::. 21: cJzi~ki lerm! svstemowl is'"i~j," m01tiWl}~ intrrakcji mittdZY svstemamt hamc)II.'anj.a i IIklywucji). Ponndrc. 'Zwiij:ksz:a inlCns),wnosc ZIlt'IiOWMiJ. a gdy w(:2dni~j nagradlllj'lc), bcdziec spmkat Z w.,1I!bo frusU1'I.cjq, (nit'.nllgrodq).,prz},oCZ)'fti.;i ~i'i" do wzrcstu si!y zbt';tanill. do bodtCL pomimo. zc prewdcpodobleesrwo zbli7.eni~ silt malcjc.

lila rUkc-ji wynikaj'l,ca z podnicslenla ogu!i1l;;go ponomu ~\.;Iywacji zdziatanitm ukladu slerkowatege.

Cd, ;,r;~ poW)'iszy model maze \\')~[I~I'I;iiC 1;jl) .... 'o1i5ko I ~8'3t.aj~~,. s}'gnfll pejn w ln :si~ reakcja nal'li~[ego. i nieodnoii 5i~ to lIl) beZW;;JrlJJlfi.owl:j r~i1kcji na

...... ui e.w , ra ;n.tlktyt.\I\(lSC (oc7.ywisci(' W l.aldmos.ci-cd . rub Qbronm;j a~n:~ji. SI;,d t~~ Om} ..... _ ..... ".", ......

SW(ljego.) mcdef« oJO,,!::IIOO") s>·stem. w3ud·uciee"lki_ Od ~trony neoronalncj pqd~law~' rego S~Slilm'l 1V,l"IrL:V cl310 lni~d"to""';},e. b~szno.~rodko"c: podwzgorlt' i iSiom Sll.1rJ. .~rOcIrn-6lg0\\i;J.. Kcnc:owl:\ ~Iru"\ul'll ~IJllowi~"1\ pudstaw( ..... ·alki lub asrc:r.j.i QPfQJlII!:j"" j~$\ pi/.ykomcfo w :- \.Il.!lad przechfldzl\ey du istory s:zar~j srool1l1)zg.owi~. W SI:l1l1( ftOImOltnY1'l1 $:)':.Itnl ,~~ joc-Sl hI!111o"'ilIn~ prZc-)' brzTJs!l:., c ·sro()kol~e po[h~·"8orz~. 'T~II h;loDmj~t':~· \.'"'plyw wyniku Z Olkl)"wnoki 'Rm<:gf) ciota mi~d.l.0'''1lo1c:go, (IdLl~'::LI:l-'\'I'uj'\to":j 1'13 inllt $\rukl'D'I)' prv:-l. pr:l,ttk. !.;.r:llli(o('ll.'")-' (.,·!ril' f,'''''rlliuli.:io"l _ .il1-!1)-" ecjn ci~~~ nlis~blQW:l":'1¥I' kI!lkl.) .... vnle me.;""· ~illII wnl!.:i·'Uci""lki, Om~W'mll!: POZiO"l~' i skl .... dniki po~7.C1e!olnycb lI)'Slem.6W pre~erllilj~ 1)'cinO! nr 12 l"h~riIBI u"1.g'orfC:!.li:l jed,,!!\: !:illot\:! nt"o,oni!ln~ pOt.ic)M wymiClliony~h s~·slcmow •.

R)'c:inllollrt!

Nturonnlnt m<:(hanizmr sy"tmu I11ImOWllni:u i aklyn·lcjl- leoti;!! J. A. en),. (n;! podsl:lIwic-: Butk 19!8, 5_ l-l-Si

\\'_jC(!IIcj 7 no""~t~eb :,ml,.i7 (;ra~ jlO'tlnill.. \\}mi.:ni:i trz:. po..~sta\\O\\CS)'Sltl"llr clllrtCJl.m:llm .. : svsrcm l.blr,,:.lnltl ~hn"lo,)rOlln~~Q_ scsrem \\Qlk"UCII!CJ;I.. I 5}"lI:f!l:l bamowenla bchawiDr;;IllIq;'Q_ K~7.dy z tych rraeeh S}S'CIlIU\\ lun tr:r.~ [lOli~rny: h<:howiomln}' (eruj;JWi;lIIl' rurm) .taCh{lW~H)), 11.,:~ron;lIi.~' lJl¢d<;lll1Hh'C Sl",~. 101)' ; m4:"~himilll1} mwrUlluhl!!") J' poln:mI."4~ iiipi:iujc prm..::5.y I1r z (!I\\al"UlJii!. inromlOlcji \"\:l:hudz,"U!c f1m::~ $~)(CI11} mClJ_,gm'"{' wsf,,:lllln .. - IU FII,J]:ICJrnl~ po;,. pI"".i;cdnim) - \..:; ElmHln. D;I~'itls.tm I ~'9S, ~. 212.

4.2, POZIM) .;jj.;i.,l\·:lCj. w Jnterpreracjl D. O. UndslE''-:I

TI."Ori;1 Li1ldskY" [zu: "I\Ullg 19JJ, s. 160-761J Opt,ICt)\\:1I1:l 1.("~13!a !Q "(lds,a\~il! badmi nad dclmocncctaJo!!rafi;\. S\,ld \'"Z; ~''':5I;;.j~ \\ mej U'\/,gJ .. dlii.o~ nil!' 1~'lko st3n~ pobud~j=\(,"101 do tllHlh:mi;r, J..IQrt' S;"! ,...:m~£cehru(' U/II:I\'o':lI11: loa emocjc (J'II.. l'ik. \\~ciC."UQ$~l .... te j slony ktorc nit:' ),~ tfnJ.IO\\oIIlC jako emo.tjo. aahic, jc~ znuzcnic. sen. Powyh:o: m01e Wll\\:1dl.ii: du 1f;IL{I)\\~Il~i;l t«lrii Lind~kYII j~I~-O 1l10!)," 3t';._\jno.::J lo,!l1rii aLI) \\ :lcji

,;\"r;.~\acj[) jes~ rlllrij cct1lraltl~.., flrn~-r.:~em Ill:r\\O\'~m prL~(liS::lOr.}lQ dZI",hIJI'IL)~r:i l.rmjdlljqt:ego ~i~ \\ pniu mUlgl1 IIkl.1r;hl ~1~(J..O",ltor:::g(l I rO~130yoh J.om\\'t}.w:.!:~dllOW:."'Cl:r prujcl-a!jt. 11I"~lllj mUlli"" 113 1Ij..;!~d ~~tp~:rr.:ji :;ld:lt1~j~ sill (11'·;1 p.(m"t7.&lIW ze sot"l:J s~;stlo1m~ (c~y fl)fIlucj.: neuron .... lrh:.:

3) ~)Slt:n-I ~illiko\'l'm}:

b) sysrcm \\16I;i('I1, ktilrc prujcktuj" pobUlJLCII[;] PfF..r:'i.j!'ldra \\.!gor'.w -'I) I.'.()f)' 1116l~0\\ej.

Sensoryczne ki~il" IU"()\\'idz'l.cc od ws,-:yslkich IH;;_am.'m :>~IIS\l~<:L.nycli (rCI:CpIUIO\\). takec somutycznvcb 1 nzewlcwvch. II1"J'\ ~\H)Jo(' od:;nt.rzitlliJ IICOm'(l\\C docicrqjqcl.' til'. ~k'Y\~IlL.tji\Cl:g{l sy~rclml simkowetcgo. Na l~'111 jXI'l;lomn: (I) vkladu 5ial~O\Hm:'g(l) III1!lul:;.~ s .. sc a lane j V~i!r;:S) 1~llr.; d-o [lI'11j~\zgom, a rlas~'Ipl)ic do ~1rI1J.lwr lIIi~'dl;}'1I10 ... gewla i j'll.h.:r \\'.~Ufi',;'l. d/.L~·ki c r ~m';l nIlSl~'pU}~ :lkly\\iz.:..rcja IHZ)S;lkid, \:lli:.s.ci h.1J1) mrJ"i!;l!o\\.;:j ~:5~·II:i.\.~r>ez.l,~ch, j~~ i nic sePl:5(tryl.:.!Il~'cI,)" IlcobLII:llC!'lli", S:~SII.lI1lU rn.£prQs~l)n}~h 1~1(j~iol1 5-1~mLlh;jc: rrr6z.s jake '310~{;.

Na przedstawicnvm lIiicj sclwmeclc (ryeina fir H) uk;'l7,;II1Q IlII.-chanizm d~ialania pobudzcnia. Straalki opislIj't dwuklcrunkowe prxewodzcnic inlpulsow, Jeden I<.ierunek.. w gon;, to I1rlC!lHltlZCllic impulw\\ nerwowych \\ s:oslcmic siillkO""t),m craz \\ s)o'slr.;mi .. " "loki,,"1 do "ory mo:t.gO\\..:j, Dnlgi ~i~l"iInel;. \\ dOl, okrdl~ Pr1:C\\O<;Io!:-I:IlIr.: ocl Lory IIIl1lg0Wl.:j P'/..c7.- ~~~ICIll sunk ... wJ.1ty nth! ob"odCl\\;'1l1 cfd.'omm ZSh;PUj=\C3 r.::lti~~ .s.,·:SIr.;m'U $i~lkol,~;tl~lI-(I tkicrun~t

~ dOl, re~u(uJI.: prziliZ .. ~liI~o.:l\\t: Q~ra(j~i nn Ilu<::iom~r.: rdzcntn 1-:l'~gll:m,"J:.~ l''''\I'~·· mOIOl)tZI1.\, r.!O!.jli lli..:llli podstnwcwa funko.:J,· \.\ "'5;':II.IIIQ\\nl1i~1 .mpi~oCla uni~nj"'<8Il1 w reakcjuch IIUllur~c"l."yt;lI,

\11

It}("I"lInrIJ

srrukrll"~ nr-lJwn:Jlnr ~~~u ... bd:rJ:I.U' GlIHi'''(:'''''i1.ik ~I:lnu PObul.b,rnll " Inirrf're';!C'jl D, R. Llnddo:,'",

1"'1' i'l1UJIIr: I'}H.~ 7611

UW2gl~d ... i"jQ,c rrzoost3wiom: IlIcIOhalli7.my l\-eufOn:l1lu:,.Llndsk)' 10\ ~1SJ,)m ci!lgu wymieniu r6i.111.: p'Ctziolll}, "J.:tywn;,:ji. \"Ol"l" rcprczcnldJ~ ~~~ kunlmuwa. pocut,W:i-:l.y cd $1.;)1\u brake pcbudzeum do stanu baro~ In~",)'wntgO p.crLudzcl1ia

W Iym mjejscu ~ va no pootl-t kilkn U"';)~ co- dL' SIQs.{llo\an~c:h iI) .ak!Y'-~"cjl"l (w~ sokn - ni:;:"'a, cznacza p~cs w o~rQdkl)\'~ III uklndzw n .. • ..... \oO\\>m. dajl\1:~' Sl~

II'

11) ~~1~'~~:~0;;'" I;IIIOI.:jun3111~ ,dLJ1,c - 1I131;:~) w;,;l;::J:zujl.! nn f.5yd'i~wc pr..l=j<1~

c) pod .. iceenic bchnwioralnc (Ihr:1:e - mal.;:') oz"~c;>_:i O)!.o.'Iln:l Ch;)f:'llo.t":1)'5[}'l~ rOn." zc\\m;tr"UCl!t). 7 .. 1ChlJo\\"<llli;l si~·, 11"7,!,I .. l,Illi;lj.l~!l taJ...ic I::o:.:h:.. jnk tlJcllli\\tl:'iC.It'mjX,.(,'1l'r~IO:.

,\1./ ~;],aJYIII razlc \\pnicni:mc PI2C'z UIl(t;~I"~a p!.IZton1Y a"'l~\\ltcji mOR b~c apJS.\\\llf)l.· w rMny :lVOSOD - w krucgoriach mdzlljll pl)j;'twi;'ljl\cy~h r.a1 ttlU7g_U. 1\ i::u.:gnrioch o~~lnq;o,) pozicmu ~k~.:-nncji. w k:J[('g(lIiach SI)( .. 1wnoki \\ykunnnin. w kmcgoriach \\I:lsd\\'o';~i S\li;;ad(ltlloki (p~r. szcrsac l1n~li~ II; Rl:y~~\\ski 197-1. s. 4:;·62). .

An~li",j tcorf Lindstcyn pozwa! .. niece in.lcll·j. II JXlI'~'mll;miu 7.roprz~'rJnimi I~l)ri~nli. pu1rnk!o\\ Il~ Illul_\ w;'!cj.".

\\'!!'cHuy_lindsrt:y.l " l1Iol~'~;tcji istotnc sq dwn as[lday~ ill ""l,!..~ln:l c:lujncdi (~c'lI(lW",~~) i srcccs ~kl~\'il~ji, ktorc $kt;;d'~.l si~· I'" od~ll;~IUil;:i,!" i p01iom ' cm:r~~wt:r.I')~· 1.1Ch(J\I,~lIIi~~ ~, \'}·OS'r''';~I}i~· i Lonccrnrocj. .... J..!~\ru .. ~..:i 1101 tych . ,\:;;r.;;]llll~'.H;~h. I-:Iulc wi~tq Sl~ z cch-rn 7.0dl0W;II,r" nlbc z t(·.'1tl~:'ICJ;t tJ'lJlm~y. Ten dn~!!' ,1:Sllol."l.l \'Sk"luje 11,1 iSt.OEm: ennczeelc tm~~i. I)w.":i.!P jest [Yin. r;:o pewotluje 7.ol.I.'ticoic ~,~ in-lloJllmicl i s('tcl.:t~ t\·no~~ ;"ibrll1.;roe-j I ~cl)sor)'czny(~. \y SI.1.,i~ 1.1~\~gi )';'.)1'" moz:\io\\;J inlcgmje o!:jrfll1ii:"zon:t ii.E)st inroml:u.:ji sense,")'C7.nt"j. sJ:.upiaj.\c :;;i~ nn ~I;'j illr"o-rlll.lcJi. ktura jcS! mirt1:i1'~ 0: jej oboiekltm ilJhicl.:l.:o01 uWilgi), Momn p(lwiedZicc. zc wejki~1 illrlJrm;"")cyjtlC Z ODSVlru rt'ce~l?rO\\ :s:q kcntrolowene pl"ZC:Z procesy ccmratnc - Pt"t\.I\C infonuec]e st. lal\IoI~J d'L'SI~Pl1o..: Itc Z\\li'p'.""In~ 2: obiektcm IIwagi), n inne sq blokownne. J'odSll!.WI, jednnk uruchomlcma proccsu morywacji jest podnjesle n le pol"lomu tlklywac-ji (jako Cl}l1l1ika d, nOlJllt~ijj4\C~gl) zachoveaniaj.

~,ic ul~ga \\"~Ipliwoscj. :t~ teorin Lindslcyn $ftl"lioOwi podSI.1W~ wielu dOllszycb teem, b~c mozc newer pcwuej Itnii myslenin W psy(:holo~ii cmocji i mOlywacji, Motna lUluj \\)mtcnic: ;t.\~fa57.c"", :ll1ali7.)' E. Duffy. D. l'kbb..1, J. Browne, .~ muniri E. Bcrlyne';"L Prezentov .... 1nY przez Lindsley" Sehenl;)1 il1l31izy mOlywacji C~\ krlr.cg~riQeh .1kty\~ocji - u\\'3~i) "ptynql rci"ni e z. jn~ si~· ztiaje. na poj;)wicntc 51~ 7.r02'nlcl'l\.''anych mh=rprl;lacJI zwi'1.zl;uw mi.;dl.y poztomem aktywacji II , pob7chawDmcm 1'Ii1 srymulo,"j."

i ' PNpolrcja I!.itlds":ya oBel.:olC' bLldl'i 1('7: wiele _mag ~ryt.)'CJ· , 51' pn.:cdc wso::>,~{~il11 b-t!zpo~rcdni zwirH:c~ mi~d:zy ~kl)'wacj,

, ch 5)':i-ICmOW Jh·jolog.;c~nyc:h '~l'Ilirm w l;'l.Krell~ \'n(l~l,,;j FJlcl.:trrC:':l1cj mOlgu. W i'lIl.:rcSl'e

ov;ego itd.). Kordocjc bc.wicm,' osv"hol"*'.iJ

pnm·da J"l:"unnil -do~c

i '1j. 1.mion r.",',ln",,",)dI.

I WiG5[li\\)" sp.os6h tOlne

S<1. b.,dtJlJia n~d roll\ Icmpa

In

-sen::! w 7.mi~.'i~ u\~3J:.i i ~~'?budzllniu ukl~'\\110Sci JY$tcmu noervo'(I''o~JO _ pM. Bud:; i93ll:,~, 76-·19}

Nicl"odh.'lt;lin" 7.A~lu!o':~ l.indsl.:y:!. jl:'si 7.wr.Jc.cnic lI"WIlgi n;l ffll .. ultll11du sierkcw ;\Io:!,;o. Nil"mniej jcl.ln.,J,::, ja.k iOi~ rownid OK#l\ljC. uklad ~t1ln~Qwa'y nit d~lcn:"inuj~ jako j~dyn:- znacU'nia aap':-\\:..jl\e~h bodi.cO\~ T1.11aj iSl.otna Jeil rownu~z.. :ll;.l)\\nO~ II'nych strukun mOl.g.ll''o:oc:h, Pewne budicc SOl illUtllc ;r; uw:!.gl Ila pcdstawowe. \\rodZj}IIl" funkeje o'lt'lnitmu. n;\'omi311 ",":.~i iDn)'Ch d~'~\\!lhC~d\ bod:h:.:m c1:lo"i~k si'OlIicjak1J ucz.y Inp. mall;i S<lbanlzicJ wreztlwc 113 pi.,;::%. d.lied:::. i budut si~ " noo}". pomimo nawel !',:bok;':J;1"I wlesnegc :!i1'1.I]. T"," proces cezenia si~ flrz)"Niq_zyw:.nia w:l~i do pewnej ulcgorii bodaccw nieRIQrzy aul0l"E)' o!.lrl"slaj~ jako .. UI::unic SI'; uwa.gi" [za:

Buck ]IJSS. s. 101). Lind~'i:y podRrdllJ1 Ti ..... '.,i(:t.. te 1l.. .. ry .... acj" uklad-.a 51a.tk.o· walcr;o i57.c"ZI.'_£...lt.lit"- \-':o!.[,\,p'uj,ccgo ulJad •• ~lall;owal~go - \\ s\:.!"Q<:it ARAS. od sl-bw angielskicl' _·!.fCMdl·ll~ Rt'li"II'rr1' AC';\'IIrIII~ .~\!ul!m) pro\'Oolilzi do de.!i)'nchroniaacji ~it"'trgo:n".;t:"lo~r<lIir;:1.f1\:j, 01I.'1j;",I:1 wskuuj:l.o 1.« de$~n(;hroniL1cj:01 EEG nlc 2:a\"H~ wiazc s~~ j~dn.ll" ze stenern :;l.t:.t}'\~~cji , v "lircrn uch., ..... an ~tj. 2.podni\:c(;lliI..:m i:H"'ha\-.:iOf;)11I.ym"j: OkC1.zuj-e Si.;.:!e rownidmropinD .... plywaj~!"\lJ. ~';:d}'IClr.:lmlil1,< prowad .. .i do zminn w:r.ali:n:;;;i.:- I~EO (tmll.:e. 'S, IOI-IO~}, Ob«ni-e r.lczej .. H ... ·.i ...... :iii'il_ ~e d~~yl'-chrol')il.;:H::j:J EEG Joe:!.! powOl!owaoll pm%. <:h(llinergiceny t.I~>r;\lni;)jftr;:y ~c(:I)IQ(holin'l) mccl1anizm nen. k10T"j v.:yl.:ol7.)'Stujc: 2cctylcxholil'~ j:d;'Q pr7,o:koil,ik :.yn::lptycz.n)'). ponil!-w£lz leki, Io:rore blokujq, \Ir)'d~itl .. nie ;,...:ctylocl,,,,liIlY. prow.1.d:z.::t c.J.b syn~hT\ll\iUicji. 20 1~1..i z.wi'kSl.&j~ ",>,dzid:"~lc aCel) 1000h(lljl\~ P'O,yodujq dt$ynchu~niZll~jo; EEO. PooadLQ. anll~ kliniczne WS~:llUJ'l... t.e U csdb w stanie ~piq_uld mote "')'Slvpowac WlIlcdnte nermatna ali.lywno5c EEG. podobnte jal.: \\'Z.g.lo;.dnic nonnalnc za~howanie: moBwyst~pow~e u oscb ;t \"·oln" synd'ltonizacyjnl\ aklY' .. no~" EEO.

Innych zgcra arg_lJ.lncnlOw dj)sra.fC7.llj" hadania nad przebiegiem w ~lIie [w lej r~ie wysr~pujc silne pobudzcnic rucbowe i m.tllunis serme). Ta~ czy ini!C'l.cj Tol::. u~ladu siatkO"lte&Q i w ~\, u Ianiu ilklYW3.cji ccraz cz~s(iej sq kwcslionowaac: jcszezc wiclu L\~ol~nniko,\ tccrii l1).:.~"'1nl:ji. i i~lc"lrrtt:!cji ps)'\:holo~i.;::zncj i poawala osa.dzic w bl{Jlo&kznY~ll pcwrarznjne i W'z..!:!.ICdnic Irwale fonny ~p" tem~ramenl).

4.3.lnterprcta~j;l mtt'"hanizmow ne<lf.fl'i'JlIlliJ",O)'<:~b;

i moty\'Wacji pn.ez K. H.

'"

iOl", ",rlN,;~s.~·), 11od!-la\\O~\~' iGlIUlr':l1i::l ~1~11 .. ;mirtcc n I$~~CI": I~'('III IC,b;O aut

mn1.n:'l '1ro~~u:>rrJwic I, killo:u punl.l,u:JI (1'11: YOIIll!' 19H. ~ 7631 Qq,

I)~ pi"'''''$lC. 't."uria , .. f;lI;l.Cj ~krdlil IQIt;: p;tllll£CI c;<;~· uc:Zcni,l $i~ Olna,tzn. ze II1INp,el~ej., cn1ot':ji "':o'n\lI2-n ZfOilullit:"j;;. .. \e"_c{ni~Jl</fcJI \tOSWr.: ~·l.~:li I obeeuic wjkl.,j",cl.'j S}IU:lcji OWlIr.:;,:a 10 tel,. ze potl~(3\\c)\~'rt funK,' '~.JH1\\SliH\:l.niu l"mocji pdni=!. c:nlr3In~ $I~uL;'lJrT mczgowc (l.\~la,j.!:C:'d "'~: m<;1~go\\.J) '. S:rlll~ mlt"ml3st ":III{K:!" I() rnJ;zcJ "XllIk p~"nc~o programu. VI~f1I1, a sue bc/[lOs(cdnr<.'&;Q "1,1) \\~ pof.I.'lmn :l1:I~w~lqt

Co pr.J\\da PtibnlRl ;").:cclllujc ~II;'lc~.cni~ loorii :1I,1~\\;H::Ji. l..rt'lftl jt§t. (ltIlCCUJl':\'~ ~Nf"0,"y~j'l an.;aill~, ,p!-O~CS("', r,:lllO(;J~n"llI!ch. :.1,1\' IIIC:~'.\ ~1;]le~JIIA prz)' WYJ:1SlIIanlU wtclu JmCSII1. Zwokr.nte:} teem ~lit~"".Jr;Jt lt~r,llth Je..J.'I1;~" k mi-:dl.Y "~dlicl~I'I~m r~Olln\l~l:1hl.\m, nC'.n\(H\;1II INlm~I.l~llItln :J pobudJ.cl1ill:rn ~mo~jmmltl~ttl ~'~'sl~ru~'l :I:;lkzno~~i; C~:ki(J.\"o Hudl10~ci to:.:'lJllI ~~I)'\'i~~ji \\}'Wk3JI{ t. J'l/,l>~mollllm3 ~~tY\HI<'::JI JJ10 (:lemI.:IHllffl~S'i,l nroccsu Jlr/.~(:lwn~!I.O " :;IOSbI.LII til;) nmc,y1.l t;1~m~'rrt",mc!;o prucvsu. bur,)on1 Jl!:iot h;InH.lo\\nnic: \Y ii" IOCr~.JIlf;, Ill,l:l.C Pribrnrn 098-1-, s, 17), :JklyWil~J~ mQZ~ b.~;; inlL.:qltol,.·lfl\\ 11":1 jllk! <\'~t..=t_;(r.ljJ.; pndni-l!'ccni~ bot .. h~~.ll:lr.lln~gl;1. Cl"50U.y .. ran l.l"il~ u l\J\\m), ... "i. u .. 1ol10000~J'tIL' ~\:l\f)r-C011 lmurukcj i {lr~.lni<'!m.()~{)~zoj):ol.r: L;.llmr~..r.::~'i~ rOwIlLl'l"agl jl!'.51 fin.", 1}'111 I.'l:1snmi uaglc, silnc I \,yzwOJI" konkremc dzialauin .• \,ic {)l.nOn .... till jtdll;Jk. ze I.~'~\!~}' f1oil$I"'PlJj~ p!Jdw'yisl';:nl!'; PtZG\'OOZtlli~ tu.msrlltsJi} ImplilslI)w nc:r"(J~~3'~h: .~",C1_Cj moze t<J by~ wskazaik (liIllYli';:lInr;:g'IJ sranu organrzncji ely d~t(lry~j'IMe)l, )1;$110 cll~~b~ b;trdzicj i;_w(:~'i~ I.:ollfigllm~ji • a nie r~';mlc w iluki ai.:[ywnc,ki n(,"lo\\cj, CZ""~U swladeetwcm sq zmlnnv dOl..ClIll!i:ll;(' ~i~ " rii1.n}'(~ ul.:lad:lI:h :rom:,lyclrl.p:h lnp.lI11~illl) pracy serca. r.-.lmolg.u). \\" tym kMl(k$cie a~IY~~:~osc ~6zgow<l jes( H'sl;:ainibt:IYI breku zblClnoki [inkougrucncji) konri. gurac~1 ~tono\\' wcjscim\}'ch (dQpi)'waj~c}cll informacjl) I. uSlabilil0WOIt1ym prablc1;lem :t.dar;mi W sysrcmle nerwewvm. Wynika sl:,!d. Zt; mumnienic proCeS6Yi emOt:jon3hlych \V) maga prl.}~r;eill pe .... ncj podstlW)' i ich uilC'rpn::utji " \lkl~dZH: Slnt)ilflosc - br.Jk s(abihlos.:i. Jest to drugi lstotnv clelltCllt lconi

rribHlItla. •

Pribrall1 '' ..... a~ .. ., _'trlsl'l:pnie. ,7~ pcimcwanic ~k[ywacji jnko wsb~lIil.!,:1 zmien l:onfigu.l'1u::YJIl}'th mlplil.:uj~ istoicnie prccesow uLlpowi~d.liall1;.ch 7,11 utrzy· m) ... ~anrc ~tabl~fl'\:j podstnwy (,ftc,,b/t' hau-/JJlrt), w stcsuuku do kHirej InOtnol '&n~Ir~~\'";I,C znIl0l.11Y, Ta srabllna podstawa (1;'7.) tzw. lini .. :&r~l,icw~)jcSl mo'Ji"'" dLl~t;" prl.lCc~ow, hllbitua;;:ji rcnkeji ()fiCnHl!":yJI'i~j (hnbitl.l<it,;j;.'l juke roQtlll:L uczenh SlIr pro\\lIdzl dQ [1:80 • .i.e \\ l\'Yllil-llJ powmnliinos.ei ~t:I\'1ICL.!,O ukta~1I l:Kldh:6w Cllo"i!:"" \\)'B-1!.lll rl;'~k<:.iQ' oricllt~~yjn:t \1 ~~U-SUI"~U do Icl,lO ~Ikladll bodicl,h .. ': n3 I ~i1~ituuCji do tyJ,:;mia ZIl!!:Jr:) 5t.::i":jm~gl.l I,t~ ~\r~.wal/l si9 obccno~ - 1o\1~["'~!!lj>; st:lbilllo;SC i ~hie.ll'osc lUil;!dzy

~~~~'C::~I~~I~~~~\::~~ il~j~~~cjl,~~~:~j:;':~~:~~~\~~2~:l;1;~~e~~~;1~1::~~:,~

~~i i.rml~I'};':/Jlej s~~tcl11ell1 p(!bud.l~li a~rod'l:'c. ... mUI.%I)\\)(!h "r.ll. ;!~1)1\\. iJ,O§c.i~ u"l:.ttlu sI0l1"ow~I';-~9 I z~~p"I"n~ch l_ nun u~lad6\\ tic;t.l W ~l)nnil

.~)'fil!' ... nyt R~jliiS1.i.Jo;;j;t zeuan tr.Gt:'~IY'~:.:.;h )o\;!J" ~II: 11lll\\n~m ,mJdlcm ,I .".11(111: c~!j~lu \\):.I;;PUHc,: i pO'\I~I'2:l'Ijt\t::e sUr b"ni~n~ pfC"\\3d~ do u$lfd~nia

::lflfJ pod~l~h\~ (na_stljpuj~ pl'7.)'2.\\~'I:.t..3j\';IIIC ~o ieh \\}S\"po\\3~"1'1). ... .

1 uJres1;CiC jCt>:t;l.:J.c jcdnym zrC>dlc~1 POI'IJ,rz::tH~)ch $1<; ld:ulen 1"~J~c). klUfe ~tlll)'t P(I"(i'>lil .. t~bllno~ci. S.1 ml~~ni~ sl~ich:ll1\\~ I sl.llra. hlr!JnTI::K.jl: dQ· -c;il:flI;tCC l.. -;om;,l:- c1;u~:"I~ .. p,~,~ t ilK~~~\'II}'::'" r:"CC~I(lf'iw flr/~~~niilj'l. ~II, d.~ ""Or'lCIII" mihill1..:j l..i)ILII~UI·:t.\:jl. t.;tllr" mtw: b}c I)p'~~'\.~;maJa~t1 •• !Jb..,r '-!.;;da , Irt K~plU:oIlnll.ntoUJ~~7.n,a ergamz .. aejn" (Pribr:n", l"l\.l. s. I'll h~li;lII~ ~?n1j~u. $- ·ne w I,~h "~';~cl;"jth I1'IO!;~ 1011(:nl rrl,)'\;'Id~le IJ~l": d,', m~'fJn~"lclI'CJL !;.h;u;J ~J~II ~1;'I·n $1;inilno~I.\~. GU}·. ri)l"I'C.mo~~ JIO.:.I n~ ~'l~ 1'1~1"'::I. zc \\~".:Iluj~

~16r;:~nic. \'~ow-C~:lS or 11.m1 J"~JI':1L reakcju ~fti.\\ 3t1~i do tl:11.I~~' II;~ I,i" ~f1.;'!" 1I~ en ~tl.IJ!iJonOlrlit.:1.1')-<;h (;11,kcji orr:,tlU~tflll' ((ldcz.u~~Jnijc ~~~. r.VbLt:~I\il~d 10 ~~I""'~ll

~1C:Ain ~"" k:al~s.(lrii;ieh IrlCWlo\\:'cll tcoru 'L":1~\I>cJ~l, "rJ~ tt~"'I. ~t~L}'\::KJ;! :~klur II~O;r.gO\"'~·l·~1 Ul ",,}'I,ik d:":.I_;lllm~fl \,idlJ proecscw ,1l'L'1.IP'll'i"J'lllOfll!l'(lrt}cb i ~i(lol;hlCmjtZIl~·ch.: ro .... vnlex z,. ... l;.I,O!:i;'nt:1 .I~mgq b~'{ \\'~'1'1"1\!"1I~ "C"II~trli\~d, ~w p,dmiolu, j:;Lf... i wynlkicn' 1111L':n:tl.";JI p~l!(h~l(tlI11. ~'lL~l~I.,o;lI1 _ _

Po tl'7.~ci\!". Pfiljtain \~':;I:::1."'llj.; ";~ bc-,.p~,~r~(,hl'c 1'~lc/lmo;.cl m~~,I{~ pl("lo;Cs~n .. fII(.}wn~)'Jllymi a jil't"K"l.:snllli emut;)nu::JIIlYIlII, rrlh.~ .. ~ II: 11\i,:7:) p(lC'.lbd~:t.\\tU .... ~I'n~ org.a.lli1,.olcja_ plau. (lro~r~l:II\ (ho,~dl\~~ rr.!zu~m~~I~~ I.'~/.(.nln. 1I~~~I~,"h 4.101)S,..i3dtzc")' Pnhram \'W[t),\ath:::'r rllznicI; mi'liU1~ r<"Jc(mml .:m,I<,;JI (,:nw~'~I' a mOlywa.cji (muIn-"I/Gil) W'5.zel~ic pfm ... o,:s~. klC.fC \\F\\i.1!,lj" )l;JJl .. 1IY.i)IJ:lnra z;: >I.'Ibiinego polot.enia"" 'ill,1 uJ IIIII/UIII) g,o,:n.:ruJ" af ... kl) 1Jlbo uceueta CI1l(ll.:~ (pfibram 1934, ~5. ::?:6) MOI~:~;ll;j~ mOL': I~~t: "llf(1o~~ad~~n(l. du ~pel~~;;~~ proccsQw Llm<:h~lIlliaj'l.cych (h,'ill<l,~I;I. e.lntlCJ~ Imll)lIl!a~tJc~1 s.':lIu:m ~l, IU",t"C ~ku rOwn(lw:I:l.i. Sian tIlotY"~aql ....... kal.tlJ .. 11U. ,~ .. , 1 ... (l(Eam.~m prt.. SO ~. silt do odpowi.:dnilll=~Q (lddli<lI\"Mllli:'l nu CIU\.:z..:nll·, A s'an "llI\'~J"I'I:1ln:J \\SfZU~ Iyl~o ne (0 ze w!;'¥lwlrl.lI~ pr;'Ch\,arlill,ie-, \~.:;\\nl1lrlJu: m~chll.lli2m~ ~~n~ro .ne;:. lI3ktywnio;,c. M~ly'I"'lii.!j3 10 S~llI11l10~C \\\:j~\·.a \\ _.f"Le-c.L~ \I~':: rc.~tJe.l.

ltudzajotC)'1Il cbickrem": cm(lcJI," '~,;i':';;',,:~~~~;'~:::~

W)'lIi~icm I,.J",L$Ij"nlil smnu ~Iilhdn, .' 1tgulacj~ <lopl~'w~j'lc~<;ll mfill"1nOCJI 5\:n~~.r;r,;it.ll)\;h Dwic fmrT'lY rc~ .. 'a!;'ji "s\:rlSl)~t.:'l.[I~~ll wq:.~ S;'! , ~'lII;C .. p~ I) rGr~ In}'l.'h ;\ ej~c". :'1.1 PC(/.\~ lib 7. pbl1cm. dN~il fcrmm I .... ":1:" l.;-b~C11lC I I 5Ob-rrC~.;I(Io kQn.;r.:l'llrllcji 111,\iJ,~i IIU ~1)1}t;LlWr.:h

Ul;IIgolI,i.,jlll:. I"fIlPOO£YQjll p,lbrnmu UlldllC

organizmu (Iub \\,la5.r:i\,os.~l j~~ltJO$o.o\\;.~hl (c]acjl' ml~zy pvlln.iOIr.:111 A jl:k!-rJo {It~/l:IIKlI1l .•

"'

\\'('j;i~ill nil niecn trme Itll'_,\' inu.:rpn:I~JI pru<;4!'ro'~ .:m~j"ftilillyd, ~'it '1,'. k'~rc \\lilzidi:f\11~ v l"'lll~.;:dl1id~ (wWroll'. ~CS. If) tCMF~. ku::m ~<.IdhJ<.I1.1 till :m~i,~ PI'f1(:C'S{iM em .... cj\Jr'lilll')-.:h " k;:lw~ori .. sen poSZ\/!.;I\\'31111l .~h. f.'C'idsla\.~ lIeUf\:lli!!'jl"I'ISic]'I~c~ l;Jm~k:lj[J,<.! ... dl ':;1-; w L~~.I~d:l!iC "'l'\\~l~lln:t~rg~l1n:;t,n>'m I zwraea :oi" ku :lilllh:r.lo: pr<.X;i.:'sli" cllI\"Icj\.r.alllfo:h. j.,lof)'..::h llO/UIIl,II!IIl_C WYIlH'I!:!;l ,\1;1,1"),' a:~'ni{) 1.t1r.\~\II(l c.1Im.:!i prLK: ... "lw 1 . .1I~lmd7.I\~:;:ch " or~~l1ll.lllle. w~~dl1lej:>Z}'C:~ d"h\raJ~2o:)n.F" I ir.lcroJ.:cji (Ij'~:Jn;zm _u'Oi.·leili~.

Podsumow!lnic

PL)lhLlmL'L\lIj;,(":. ~:J"'U;L l om,,\\i<Jj,_\dl I..:orii \~Skal'IJ.~ '\':lki~\io! II,L n(].~? m\)~U\'\I~'-'i in,~·rprd3..:jj biuJ«Igic:£)I).:h pods!;'!\.\. o:mOCji (j.lk I IYlOt)'W.'it,!~ U (1'ap":1.1 pvd~HIWl.j~:OL kn'lg. ~I;:j.'l[':tiq~'~ si~: l __ hipCl.l..mllll:ll - qkh::r:ai"lll~ - el;ll $UI~LlI,IW:lI'.:1i _ "~1I6r~ - ~~r'tlt! ubr .. -.;;r~ {dalej k.~1) ;lSOl:j:ll:~jll~j) l po\\Mll!"nI til) l;lf.oi~I.;'IiIP:'1:·. T~ t~or.iJ w~jasni n, dbcl,,"£,O kOIlIP(IIH'Ii[}' cmocj i mO~ b>'; pobudzanc II riuf1t:j kol-c=jnnsci (oo~owit'd~j:'l. $;l 1I1.,,di,,,.)ki pobudulI" I.~su r.j~11}'1~,r~('i!,!'2~~mij. _.

U M;)I'I.C:)I'ID \H SI~Plljoi! p"h"Cic (116),:~u Irz.o:wm,!;.u. na "tOf) sldada 51; 5;.5.fml limbi~lj':- (1_ nim Z:1,t~t;mr.: strukrury ro~jkt),...m(; i korowe, T<,;cr~;Ii ~b:LC'al1!.1llpisuj~' lei ob',od~ (s~·stcm~·). krore (lI.1po\,i;uJaj;, 13 rOllie k3tCgonC:

C'mocji (pill:l"\\H.) 1)1:""'011. ktQF\l,ll.o gIOWII" SULI~tllr~ j~~1 cint" ITIlg(J;:Ilow[ue" odpo\\iada 24 emocjc slht.1CC l;l~zpi';~2.:Jnill samego sicbic. df'ugt obw6d, "">rre~u poSl(m~ Iwnl"t}' c'lbs:ror PIZ("gIQ.J.\". ooplJwi;ru:I Z.:I crnoejc l.\.".i~~llU1~ 'l "lir bQ.pIa;l .. 1nlem gaumku. Il"J.c("i nhwoo ull\or"OIl) przcz uklad \\'~chowy~h 'If\Iklur nc u m.naIAy~h. S-LI[~ .... zI,:O\\31(H\.I!t:6r'I.LJW"" .kiezki hll,;":q_i,;f,': ciala 5u~~Cl' kOWD.IC z pr.tt"dnilll \\lgoflcm i ,,16knllmi blegnncvrni do 7r.kt~11.I o"r~czy, odpo"'i:'ld~ L'l cmcc]c :IOlu:1::~L'~ n!':llizat'ji Itmkeji s.ck5LI~lnrch i spo~e.;:wych~ ~ MaZna ~ ~tJi.i(.1:J.: \\'~miCllil)lli,; oowod} sHlnl}\\iq_ pmdyspOzycj;;: dla pewnych ktU'gwii emocjl tpod~lil\orjl u6~lIi..:o-\'allirl kmcgorii ('mocjl jC~1 w Iym 1'1"1)'.' ",U rUllkcja . .Il1kiej one $IU111 - jCSl 10 IVfcic lYVOWi! dln ujO:ei.:l

l.I:DoUSiI mtlmr do c:lYni~n;jJ jllZ z anall .... l rrc-d~,spoz.)'cji 111 paziam.v przct\\';'Irr.'nin informil.1;ji - 10 uj'tcle pozwst.. ,

5.1rut.;IUI) sl:mmvi.l podstawc dancgo I}'(W pr7.,,;\w:U7.1111i-a I

asp~"t"m pl~d"'"5P07.)cJl emocj~rl:l.lnych ~t\ PQd5I(1W)' emocji lopis)\\tll1c wezesnle] prlcz Macl!.ciUlo.). oo4oC mc;;;hanizm) odpowiedzlatee i:.tl ncg.atywne j pO'" 01'0101: nil lllechani7my stono\\"i;t~1.' podstaw~ iYSlC"

Ni~ 111.;"11 \'\"~.pliwo:ki. ze S7.l:zl,l!l"Illio!' ccrme w)~a;nll!ni:. ()OC\l.)d;,;q_ 011 p .. mk,cI111..'l.eM:t:l ril!'IH1r'cga CT.)-· Tl,)p,"=in:;;:.I, K.uiolJ~ l ,ydl tc c rr; pOO'l.reib. :!-p¢)'fi;::znr aspd:'1 preLJ>'sp'lz)l'ji .". ad snuRI~lr Ih!luon31r.yeh r~l 1i~13d~' nturo~I'ldL)krynil~ ~i do 1mio:mIO:;~~1 w 'l,,'I.re:ii'''' §wmll~~CJL, ~lor:J l.dajC! 51>; dllmflCl.\.! .l!.I11Ii~J1l1os.! '\.l.bl1d.mn>'~h cm\leji.

Nit,'_;ni~'j jcdnuk. z jlrted:j:t~w'_allycll :;maliz , ... ynika. te (h .. ic I-:a'cl:l0ri~ emeejl majO'\ \\}rni.nic ,xlmicnnc podh)i.c lI~urofi2j<11(lgiczne - s~ tU.C~\lxj,= P01)l~n~ (p~'l.yjL!IIUlO:) i flo::'!:\al~"I~": (1'I1~;Pi.lYJC~111Cl Co 'f.mnu,llI. 1:III1\IIOiJOl toe}; Dbl':CUJ~ee ;l1ll1li'l; v (Henry. TCllllkilu) \\'skazujI\el' an ~dr:.:-hnoo.t podstaw I'IcufcflZJGIOS[~~ly("h dlc rlln~'I,;h J~S2.et!:~ ~m.t.Mii c . ."Mji. :,1;: rolnicuj:l\cc ~(-.\I."k~inik~ nic .... -yJ.J.ji\ si'l b}c lat: jcdI'lOZMC);,lit;. 0:'1;. m:>ic dl:"l.l~go ~ard~I~J \I1J:1sadnnvu:

PO-:i:O$t:lj(' P,I)$l11I-:_i"alli~ pcdstaw dl" W)'1111 JfI._'" emo'::JI,l.fhch J;I\: .. po~·ly\\nl:'rtCg31YWIIC _conlOeje", ,>s;lnc _ slebe .I.'mocj~" )fI.rclI:;~'wfU!, - m~IO lnlCns.rwn~" lub ill~':):CJ (" Ii,;h; huwicm csucc]i wr:;o ..... -ala m<!sp('L;)'Ii-C:MC 'i)n'-"~ d~I;;I;,mlJ. $truktufncuron3J'l)ch).

I ~'I'fC$.!;[~i~ i;;!\l1!l:1 jest. IJrzcpr(lo~'adwn., praez rribf:llniJ. ~n;"lli7,:J. miflOhil" nimlQ,W zaklocc{1 rowno\\·.:Igi. 0 lych IIH~.:hillli~(tIl)th r>\wll;)\\:;Igi \\ spcmine let. Oray tu 111C'r;i.l Imj[I~~ia :si~ poj._:cic f,{tllllp:m.lltml o.:ll1awicd:zifJ.lnt:~" ~I'I N;cZ}13.nie zc.oonos(:i stanu bio:~qco;~o zc staacm ccz ... ~h""3n~m - jegc pai1:mml\ neureI]ahq j':SI ~}'$I~1I1 • .I~ipokmnpowo"przl!~rodu\\(l'-:7.(jlow:"''), "ribnm, 3kccnlU~C 40datkDwU iSlumy zwi:p' .. d,' pr-:6yspOz.ycJi organiCl:n~ch ,7.C stanarm otQ(:tcn~3 i:J: "'czeSl,kjS7.!-lI1i do~wi3dl'2cl\i3mi ('I! "(!.rlliij"l.'i~ xdl'lrtl!n'), 'fa mysl ",)·SI",PUjt wlakiwic \< j:tkicjs mierzc \~ j,;3:1..d~j 7. t_)IIKI\,'lnn~eh tcerii, OWilCZ:l to, tc prcc.lysj)Oz)(:ja cmocjonnltm rC[lliluj~ -:;i.; (i w dany sposeb 5i .. ro..:3lizLIjI:) t)lko wintcml.'<:ji.

Pr.zcdslil\\'ianc ''' .. mlil._... zcsadulezo \\.'ska,mj'lld: ne fakt, 11: nie tin silt Cb)lN u5tali:c.jcdnOZlI:lc~n}'cl'1llotl.l>I;IW \llI1o~ji. odwelujnc silt tylko de danyc" SUUklUT rub organew Tck wiec. 1r1l<hlQ jcdno .. II:lt;:znie IIZOOl.';. 2{: M prL)'kl m .1 pcwne Slruluury pu(l~o.(ow(· tub system nel.JrQCnHQl:rynny s~ ni~b\cstinnowanl\.

podst!lw<1 emocji _ mczna rylko po\\'i~d7.iec, zc Si'\. one z '

z zachowalli-.:m cmflt;jOj'~hi,..m. Or;g.;rninTl ftll1kcj-Olwje j3101.-o Qktywni:'ljLl,ca si" dzl~ki bCLpoSfCdl\ill1 interukcjom 7. !}1l.1aeji (to: r6ln~"mi brnl:Zcotlli). i\ znem zrcxumlcnic emccj i uro~y odkl'YWlilni" slruklUr, nltjbMdtio:j l. nimi ZWil\Z30yoh. I kon'Ct7.AOSci ioh .:JIl~li7.owrlllil'l (Lydl :nrukllJri w k;ucgori;·u;:h 1I)'dt e "C::II)'111 OIg_:mizml'lU i z \\~? .. \\;',,"13jl'\eymi aloll~\"'flOSC (!)1UlIcj-ilImi).

lnk W;;C nic I) Ie ludznj strukmr systemu neovcwegc ~~, ile uehe yccnic meehnnizmt'n\' znlljdlljE\cych :l!ima smncgo procesu ~mocj()11aln~llo, Olalc!o!.o lez "'noW!;~ean~li?,} i rozwiq7 . .,ni;'l; - nitkl6n \\wlc;

,I<

r,b 1,,~.~IJ.llIJ Nclu-rr H. lajvno; 11<; "II,: dt'lwl'lQ. a 1~H..,Jl(>I'("'~1 J{'i~' k .

"Cf~~jn'lIIlICrprCI/l~.I1;' biorl,)~'I!",,"yei1 ii()il5I:'1" o!IL1L>l:ji. U\'~~I (>II rnl.1I1~"'I~rf'ro.· I:II.:,J;'I.. ,",oro"" P(l-";C;;:~, por'lo::L";)n;;mb ;afWIl13 .. ji. lrlL. 5:)1"1'1 fll.:ly\"n\)~c ~~ hlIhc.lna pcdgracwa mOll> ill~'{jU .lll1 !tra".') Slijd potrzebne JCr., jcgo (I l~hl!l.d1.iI'~I~' (U5i"lkaJ;UII("J. I;"V("_ JiI,~ S~d7.1 ponl~~lod;'l'\ra. Ll1I!J~ od iJl:~ 110dIlJ..ln~o\' I. pmccscw, \\ alll.1 Jest lul:i) rob PQd\lL!;.":lfl<1 Oo,;hlJdullie pOd"?:.t~(lrz" .l"k!~ \~d lo,;l11llo,:riLlur) dop'Y'".lHI:CJ dlni krwi tt;IIUCI.O::J z kol - 1~lnICl" bCI\. !..IOr.! otll.} \'1;'1 1lI07.gjl·SI oliijbi:'uul pr:;- c ·, pl,n;ClrJ¢ rr.rClllyw,,· « pr/~l. lal(.I..1 J;1II11UO: (,1"00 boknch pr/:.sadl." ml;f.~fI'., ... j lllajduj'1 :)ol'i z.a~:

J.mu~'c)_ W k:I7iJ~'ll mflc \\~"_~SI!._Q to, COJ (K"hbd7(1 'n6t~ (pr1.C7 "-31<"1..1 Jatni~tL . jest t.td'~I.II\\;U": Jal..\) l'rl>J~H"',,". lI:nmni;'$[ \\'$1.,"lko L_I. ,,(,II hnlllll;": otoees ~hl~ld7 .. :mia. Jo:~t \,d c znwnnc jako nil:i)r:r.~j";'ll~l":: Ol-~ll~'I/.uJ:'ICC 11'''''ll,'lIZC it\t dO$I"LfC'~U'C "OJI'II1U;;;l~CJ, '_.:"1)1. dll~l;1 ~~~~"11MCi ,1\1, ... ", [I,nl/,,!- ("1m r ~pO:5.ll0011'1 odrl.H-:h;jui:.. ~ h' i.1."'kl "O':lIIa~a ~ml~ oo":l.u;;;ia G:ldo\\l,llt·III;I. rudusr i $ftQ"l(iW Iydl :I~L) ",h)kl 111''':::'',: ·",1Ct.\ i ~P\l~O'l.:i" 0.)(1<1.,-.::1101111[1 -Io.tC.t:<'.C1l0lrll\· lj;lotn~!.I\ on .... ·ic.i'lilic 4'mtJt"l~ pay '1~llIk'dmnlll si~_ ssnnlc "I:;illk~ c~y <:nl(l'\\.~'m..: )I"i. J;,t~ c nc,ija Oti(]>d"ll1i~ nnsuwe. T"Il.11{lml~'S1 dl.il'll:l~lia, bon; ~a!: 1aj<~ t1r("n\)~c 1II0S;!, tj, .. ..lIl;'lr;'Z..:z~nic 11L"l:l'Ol. wysokn IL.b nlst .... LCll1pl:r;,."r~ I." ..:irt!:lu uni,. {~or~cy IlI.i1 chlod n ." tli'il·I~). i U[I~lt.I~~iajq dflfl I ~!.\ plJ~~ jell'''''''' 1'1('1 zmol, jn Il'Ii~l ~ C 1'1 ~q iltkz_"'I'~n~ j;ll.;-o .51:]11 l1i~·prz~jt:'.lmo~('i. pc'!.''I'~~.&fI rmb..ajll ciorpicuia (1)1:\\lIi c L~'111 motu. hylnll,> u .. as;Jtlm": !>1~1~ mzdrnzmcnia [Hl., k;)!;I:rIlJ,: - ./;~ C;)(i;.I.Qll, llctfiehl 11}9:l.. s. 91. Za)IJIl'i:, r-.hlrpl.~.111~ll-ha([ 19l<='fJ,

n02.01.1ALV

[.KSPRES.JA JAKO POI)STAWA OYSPOZYCJI r STAN OW E;\lOCJON.\LN\,CH - EMOC.IE W PERSPEKTYWIE 0BSERW.\ TaRA

\. ~~\·~~1~;/;1~1~~~~.1~:~~~~~;1)~ ~~ p~ £·l:t;l~t;~··. . .•.

1_2. r:.k~p(:ryfnCill) nad cl05~\i,ldC7J~11iem cmocji pULl \\pl)\\CI11 ~1.:5p[csji II\O-~~()Cl.i1cj •••..•..•

Z .... odsIOlwQ\\.·c ,t~i'I~ e:t.:spr~s]\\ne ....

1, I. £k~fif'eSjll zasadnlczvm f,;,ompCllltl_IO:-I·,. CI1\Q<:ji _ LeoriiL S. S, Tomlill~i'I _.

2;,2. P5}';;,:hM;!.\'olLI~>'J1I:l reorlu ~111~ji It rhJlchif..:.. •..

J. Wi~lonmk.;;yjM rota \!ks('I"r-esji cmccjl ~~ ()'lCiu C1'('I\~iI:l:.[) _ rdll!'Ksj~ pod:;'LIIm(!Wuj"~l' .•..

,)4

.119 ..• _11'1

.129 IJ~

I. Dou'ody CUI zuaczcnte ekspres] i

Wiele wyllil;.Ow b~(j.~11 zdaje !.i~· ~n.""nd~:l1.! uoh.e(SOl.IIIQS~ pe ... nych Icnn ekspn&ji. Kicdy intJ,:rpr<!hjJtm~' ClllOCj1." pr.:.t.'t.) .... '\lUI; PI'lez. i"nc 1\50b). t"~IO Iw;uj~my b;trd,J~j na \~5ka2.o\'''':I.I:1t Q chi\, a \t;:rz\, niN\elb:rln::-m~ "5rOO ht~'Ch dOl'tlinuje mimi!"", t\~;IrI.:- Siili,a d:liprc~jil l\\'ill'"L~ jest jwm1.1.. mcco .tru~mtJmI dooccny.Je.ti1l nie tow3rt.~;;'U\jt:j obj;!\\} innc.j~1.. na ~}l.[bd P"Z?'eJ3cID1~ay 1!I('hy ci.al" tczesto lal\\icj od~l)t"c P1'2d.y\\:tne cmOL::Jc obs.l:I""uJ'" Nch I p&lYtjc etala czlowid~a).

1.1. Analizr empirycane i lfOrl'I}'CZne P. Ekmana Afll1lizuj"c ck5pre:<:ywllY "(lmponen! emoejt, wenc l.Yln)cic k!6re, pot ..... icro~l'Ijqcc jegc zaaczcnle. bl\d~oi3 empi~c~oe. v.;,'ililj", si~ obserwaejc i an~li:r.~ Ekmnna. 8e1d::urin leg(l aurcrc \\Sk<lI!llJi\ jcdno1.mlCU1ie .. t.e

~~"'}'~11 pri':~d~t~·\.. i~icl~llli rofn~>gll :SpOk-eZflO~1 ! ..... iele podobietist1\ tpor lahda nr 51.

T.~bcl" f,t:;'

Trtlrnolt rtI"f")'"Il1I1I~ t'r'riUejj jlllI .-<".!sl,m I~ dl~(II'r~il ,,, ~I r/~' fU"U'l'! rll"'ltil~t:H\leiC'11 ..... , r'r"i'I,"c"~ l1:irmil>;H .. ~("i

(1 ... WW!MHln.LiJoIiCI:> 1'183 t. '61J

""" .... , ,,~I .. t:u1 .. ) .. m'~I' j!)'"',':!t''' W:>I .. ' "ili!l'OC'~ (.nl"" 1(1;
n.a 101m 't~'il
.\n.-t\l ... '1,cj'j)j"i<R!1 vr-, 'J!~~ 'J~9. ", .. 215~~
ti, .. ,lru'c'I.llJufolJlo, y~ -, Si"' .. sv-, ~". 6~.
l'b.llII~I\"lrr"'lWhl I '1~'9 V!". '>I4~. Ij&~\
A " n(t'\c'flWt, ..... >h) ",.. Ii?-. ~S". 71!~~ 9t1'! .. 501%
J., ctW, (1",,",uhJ Irtv'"~ ""'. ~". 66~ Nfl 1"lsrr.Jll(J,~~ \\niOJ:"L)\\~"i" 0 piN1l)bi~lI~t\.'I~ d'''lln:~ji f,;lIIm:ji "SJI:ll,uj'l bi:rd:illll} rn:Cprth,ntl1IJ11':' rue 1~,I"m \, 5PlJb!7.no~iac,h i.::-'\.ililo,)h~I~}ch. ~It' I \\ sl'lollXln('l~ei::r~~ \\yr;,~lljc pOloslaj4...:,cli " .s"lJ"r~lYIil oderwanm 00 W$p6~. >:ll;~"~) -c~ .. iji;O::J~ji. S1.o.:;o:~g'}llIi~' inl~'~C~lljll'::~ brl~.' bndanin ~rlNrHl;o.onL' IN j:l,. I~eh ~.l:~'ll'dt.i~·~i1]I_\(" i $1~f,I~~llri~II:SI;!I)C'h \\.oi:ro..! mjl!'~~k~r\r(m ""m"~~ (iwillti DII\\odO",fJ one. o!.; IUCIII.:lil.'<u,::jl;l p ... JSI:l\\O\')~I'I, ~·mllt·ji jcs,[ II nidi r .. h,',~i(': ~f::.rn:1, J~J._ IJ, "'lI,:U~I.~\\ 1i.'1",li jllllrd~ mlr~Jodd\'(I.ki. 1\)" ,;~.~.~ "!-IO~~ ckspresj i cll10cji ftl'lJc~icJ j~"1 jm~\Jlret~~l'i1-n,j \\ J..m~gorj"l'h ~pCJIL·ur)i~.l1iol(!,gio,!}!Ij.H .. h (~>::- same 1U~~JI:lJlll.m) biL~I()~i~ln~ Qr;J<: mco.::h"rri?,;,"~ f;5'lI:lh;)l.\alll,' \\;tc..roCo\~ z.;1r.:II()W;an 1\ odPtJ" rC'r,ill na J..ulliu-c';!no:«!- mJarlm~j i (II) crocze» ic ],

Ilu/'::' jjl('ll.ljl~o:tci'l. Lr\)g\!l'niclli~ p'1Jo;(<.l51:ljc prr.oo Okr",slr.:nia S[]IIU:'J,;O '.II~czt'~iII ~'~s,,,csjl \\..., \\ll1unJ,'Mliu ~liln6\1 I;r,,~jllJl.'ljn.\"CII_ W 'ym ccln p("J.~W(lwadtaJbO ~/.:$ptryJII{'nIY nnd ~'kspfe_o;j~ pr~l!bieg3jl'i"ij PO~i1 ~\\'il\dofnn!l(:i'1 (tlIIIOOlll.WC-nu)

I eMpresjq $wimJomil:' W~'7.\HII[lnll" •

• .II.'fo,in,",dla PI"'~.)~I;,tllJ l\spOinnil:'i: () Cf(Sf.1l:'l}jilt;1l1:J~h ;o.micl7_njflt!)'ch do unarrl:-' mllislu nnga~(m..,n)ch II nckiu piXlS!fiW(H..\')'Ch w:mul:J3cll (lj zdaiwienie, ~5,1'~I, ~1lIU1d" gnie,\. Qb3\1;:! i Ul!;;:;UI:IC s7czliseb.j Or;l'l. .!\\iill.'ll~ch z tYIIl1l11illl htJolo!!:II;:~i'1.H'h \' j\UN ,e"l1l~n '1)8.;.1. s. 324.'l2lt) Pn:y qylil \1 przcprOWld1.1n:-,~h. cJ.:~pef")ml,:lllilch nil: proszcno b.n'an)!dl 0 , .. ~budlallic:- knllbetn)"h II~)OOJI, J:IJ, 1,lIi.: \\~.l"a,l:rno ie",\ ':.pt.ls6b cksp~r,..m~II1i1lny (jl1k \1 Id;tsycznyn'l ~/.:spc~m~ncl~ C.l..andlsil - POI' RC},/.:fh'ski 197.1, s. 2~7-231). 1cC1.. proszor)O ? urucf;:lnUJ~le dan~~h fod7.aj(1\\ ml~.:ini 1\\:'Ir""zy. na pr.tykt::ld unic,~ brwi, sciiUlonij.l Je tl!~~m, lJrud p'O\\,IC~I, :lJci.snij warg! ild_ or~ bt.dl:J.z szcsuiu \WrOlliiollyth emlJCJJ ,~;:l\\an().sp~(j:lIoi1In5lrUlo(cj!i. ~[6m mweraln opi.:. fonn ;;Il,HJ10"'9ntj ~ksprt.5JI ~\.\.'s"'PIIJqC"l IN d,;lncj (I11OCj i (ll'p>i:W pr"-n!NOw.mo bru;lIjqt;: ua \'I')1Iika(:~ Iln~'I:r lCl'lr~~Y":"'.ll}dl i \.\·c .. e~rriC'j~:()'Ch tJbs~~"[n::jIlC:h), D~?dm~o\~'O w bI' dllnl.llch IJ<:O'!e~lnl(,")-~l 9-rup.;1 ~-Ulllro()J~1"1. f..{Jr.1 m'aJiI [m~:l~().wLLC: miehuc twM1Y w tpOillO, ~n.'j,f}" ~/.:~rulll:i(' \lysl\'f1L1j~ 1\ dancj ~'mlJ{'ji, J~L si~ ~~;17alo, da.wolne IIn8LlUll\am~ LlJ..Jolfhl\\ o::~~pr.::loJI lw;my pr'O\\~JziIQ fr'l\\ni~i dll1.r(li":IIIl')lch FQIfIl",,';'m-GJIIO AUN, 1_\d,ls«):a ~\ lOll..r~sit:: l(:nlpcr~~I1~ ,,1..01") i ;Il:cji sc-r..:n

I"" poj:n,i:r)i\':": :<il~' \\ n"51'!rl',*~i.: ~,"ti['1-fl:~j, 11;:":1;:-. ,(mmn.~ \' ,\UN I.)lb\\1~r(irdlml) Ill~ I~rl"ll 11t!'g.'lI:,\~n~ tJ¥lz POZ~L)-"111!' enttlcje. ale 10\\111':7. rooz. .... :l.I:ll-,:' Wl1ioskol\3C 0 .Jai::ns<:, I:Mo<:ji" {zcb :.Gh':~HU ,:loni!cj.

f.t,·c,,"'nrlol

rtv;j;nicu\\:Jlli~ fllltJ[J1 nu pOllH:"",if ;"'a~ .... nQ~~1 ,t.I".N 111'1 Ekmlln 19S",.5. }16)

SLL!'i"I(51::i"! \Vs~n;:' Z07.i, .... icnie

7'"~

\If)'...t.I :'~'1,,---,

Gnl..:w L.:!-:. S mutek

Cet..;m wZtflOCnit"lli:t ?mimlll ;I::J.J..n.'slc ,\UN bcdnm b)li dOIJ:;aI~O\\O prcszem

o otywi.;nie ~mOl:ji przez w~obrM:lllic sobic j.I~II;'~O$ ,dl1rlc"la tnp badMlY rn6gt ltIySI~ 0 .;:zyni~. C\1 l~ nim \q;mogn smull:}.,), R~ ... wnlc1. i \\ t~ln pr7ypadk\l .... Q.cslliej cb>~n~o\\f1r~e- .l,.i-'_l.Ri loslal~ poevicrdzcne. U:t)sknne dane ,\~b. l}'\\' a I)' zatcm, ;i:e ('l:~pr"c.j:l h~;!r"~ jest bnrdzo hl()tn~'m kompcnemem i pod. ~~oJ"~J1~ZYlmiJ,;it:n1 \'~:l\\':lhH~Yln, \\'I u sefwc d~n;.'n -=-lIlocjnm, .;um~ neuro-

,E~rnall 1,Jw.Ha, 2.1: r..plllp{lncllt ~bprit:;'~\"'1\)' pcawufu \\ :!:po$llb najb;Jrdzl~j

W~:lI)'£oduy llll'6wnIJ 'OdrtJ}llic C!11I()'!:jt' od jnn\ r;:h s,';"In6w, jak I uchwvcic reznice :td~. :s~m}'mi ~rrlvcjallli, r-r'1.cprrmaih-illi~ cbserwaeje i a nlili~' cl.spr"sji 19£~~~9~;~:n" "'<ld!1OlI.-t1t1\'~C \\' p[l~ulJ!'i "'~~{'\1Puj~(:ych \\"I,ios"-o\\ {/,.a; Ekman

cee

I. KII:i.clli tmocj~l nI:.J ~1jbil,: 1l"13.~d'n: ":ik~inikj b~~ '>t.Ii:I,·(Ju nu kullllrt Z:t.:ldl1lL.'70 II sposob J~dnnznrJ~;:l1y mo~n;l l" rmJ~rc u i~lIIil!'nitl otlr'tbll,)'C~· \\sJ..lirlil;,i" w U~rC51(: ekspresj! lW3~·I"kjch. .;mQC:ji. j~k Iek, l.dZLwlcnic 1o!1I''-''', odr:lliJ fl'Sln;l.). d;''!>lre.s (zm:m"'it"l1ic) i Sl~~~s.l:i"" M()t ... I1ICo.:O slab»;; si'l_ d,,\ ... H.r~ 111'1 ull,wcrj;,'nO.k c-lisp,-csji h~lU~' db £:n1Mji I:ick~\\I)s.c1 (ZlIinl(:.

~:;~·~i":~·£;;~~;~?~~:~i:;~~t;;:~;':~;:EH'\:;;::;;:~:i!:.::~~~~

P'/(K~S' "yobr.:J1.di i pami.;d). Potladro. wsl;ainiki wl;151::iwe dane] o=tilocji nit: \\)SI\'Pltiil II formic iz .... k"lan"J, I('C): h'OfZ<1 S;"ui:r.li: '0J201'<:<:: (I!li WI1'C fell Silln \\:o;;i.:<l1Jlik mote uj.1\\nint si\," \\ "iell' cmucjnoCh. lecz \\ .. oezcc <,.~lad;lji\~Y Sl~ 1. J..onlig\uacji I'Sb:.\lIilpw IIHl ~\HJjq ~pcc~,m .. \,),

2. tto:r.woj tilo,gcnl'lyc£ay w.:d';:l1;uj(! na \\·~·S(t·(lQ.'·:lnie ndn;buyC'h ufliMo''!'r. .511'n.""Ji fon" ~ksllrr!'oji Iwnrl)o', Ilkmnn Jl..':ClllUj..: Iwic(C:ll~·ni.l Ul'lfwi~ ~ooJ. • .:.~'l'Ij:'lCC Wl..,oj i .-Llnk"jr;: o,:l.;l>~r":'5ji tllw",-:ji gom z j.:.J IllIi\\,lOfs.II1J1Gu' Emccjc ~ cO':'tsciq fl~~~('g\) ui(lJogi~lIlC,gQ \' .. '}pn~:I~"."t~ill T;J. I~rr.,~. cl.~~.o:~ji. ~t6r.::1 rlie \'.\'SI'fPujlJ 10\ cyklu IOZ\\.ljtJ filogcucrvcznego. Ilic reoze rim·ni.;.t b)'~ Itcl~tt)\\<1IMj"lk(l forma mliu c rsnjna. \\'I;]:5~h'J wszystkim ImJwml.l dL~ JSlrIioej .. f1o;':JIO~i \\'P~,P\LI ktl~cur) ]l.l specyncmc I-;'rm~ l'k$prcsji 1~'::lf7.1, to jctlhnk fJuLl~l~\\q~cS.[ wYI'(I:$ol<:ni<: biefogicmc

£mo"j(ln:JIII~' furm), l'ksru·eJiji :Ill! wielfl~l.:l~tJiiil:~"':'·f1l1 ~rgn:~I:.LIlii nhcjmu. j~cyml ;tfjrtm n c glo-Io.. j"r.:, 11 ...... ra. W c zdlliej 11:1 teu ZWi~ ... e], wskazywal jut l·ornLills. Ekm~J1o podf..rdl~. 7.(: ~p~il)ll" e~;!;rn;::5jll !\\';j'i.}' i gto!>L~ 'S1:ljc .ill' SllnicJS4~11I S,"gM!em prt(:7.ywancj crnoeji.

~, E?,ocjc n1l1.j:1 s .... 6j .,.gr::.nictnny "-liS rrwania. Cliot ernocjc rO:i:ni" $i~ t'l'Il.~dz:.' sobq 1:;'Irowl1o dlll~oSciq. !nUII!;]_ jak i fOtfn:l1ni e~splt:s.ji. lIlotni mowie 0 u:lh wsp&lrl)'t,;:h pod l>m "''"l~I~dcm wlasciwosciach. 7. analiz EJ"m3113 i \\spOlprlLcowniko\.\- 'V)llik;-I, it; adceydowan .. wi,lmwsc t:"-spr<:sji przct~\\'IInych cmocji II'''';): ad V: sck. do" $('k. KrOIr>Z) Jub dluzs~)' ens In\OInia ck~pr<=sji ~\\'i.:ld,?;} (J udawanym przciy\v.1uiu ernccji luh po proslu c ralsz~\,t'J eLsptcsji (nac et te fal;;;~~'"" fonny nil, Irw3jq Imkej nl1: Y, sek. lub dluzej nit 10 ser.. pcnlcwaa Lllrzymuj~c:c si~_ I'n('z dlulSZy ~Z'I$ sprzeczno.ki" mu;:sniach ' ..... lIf"'l>' prowadzit~b) do \\·YSIQ.Pt~nia ~Ihlrczim·).

S. Czasow()ji ',",,·ani::. emo~jon:llncj c~f1rt"sji otJ-~wi('r'cicdl:l "'Iil£;dwo!d d •. ntgo doiwiudnrnia "ntoejonulnego, I).tid~r.ill ::tlJll'lfa (tj. i:::'Ir;ll~<l"',') wsktiCUJ,Il. ic cza~ I""'ani" ckspfl:sji f.lCliciuje llo0"y\\'nl~ l_ silq crnoc:.jon,llncgo GoS-\IolBd"DlO!II - i lD zartmrlU \\ J11'Z)'p~d~ll cJlIocji llo/>'l~\\I1~ch. j:'" i 1'0::'

Pomdlo \\atoe :51\ IfI .... elemm.~) C7~SI)\Hl~i:i ck:>presji. ktore I :z si1i:l. cmQcjoll~tnCStl' dO~W1~d'C".ellia, j;]f.; i z. chnra~llI;:rem cmQ\:j~ cl;}' Zli ~poillbami knnh"D'm\:miil cksJ!f'(:sji, \\alJlC dla Ul:h\\>cfmia '\~mi;uu r.::lI1S0WC~S\:L. S ..

rc: II) UI:;!.jcni.: ~ I;\t~ncj;'l, toil lTI(,1IIl~IlI~J 'I'I'~ ";t,pi~'r;iJ SI) mu'olcji' dQ m(lm~nll.l.

1&' kl6rylll UlC"l.YI'''' sili ~ks.j;tr..:sj~): b) ~\Zbllljrenit too ro:ZI"\')o,;~i:ll \'!"sp~i. do ~i~nl't~i ... tnnt_::;)'11j)lnO:~(I ~tol"oli~ \:"sPH,::)j~l; c} ckres ~l'.}to .... ~ lj'('l'~) (of.;re~, w ezasrc \..t{'r~~l) c::ksflr~sja u1rz~lmujt !ol'~ Iji) m"J..s~m .. hi~m poo 11Ilmij'::): dl Okro:~ :a;a11l1.11 lt~lIJl!t) too J.;(lil<!a ~tc,)'11,I de zani .... u d:sprc'!ljIJ Itncbi.:g l~eh Ibl. m(!~" hyc rOi.ll} " ~3Ic1_,nQki ad t~h loytuacji. jak i <"HI Siano'" poi,!1l110tU. Ni\ i"rL~·kl;liJ. im Wi';\:.S;t3 sllil bod~;J, I~ITI krQlsi!!' l'kres lalcn.c:jl i ,\r.l.b~\lj,o,;nl~. ~ 1.II\>ts-z.y ctrcs s:tCt.)IOW:. t talli!.u h.I<'Iln~ jco;:t ro ..... nid (ll'"Ll:hie~ Cl_.3~O")' ""'11'I~!i0 wyd1l.rlcn;" "')1.\\'al:t)"cc~eo cmu~j~ N:! przylilad. 11um~l:.'ijjt~C Ick1;-C\\:l1,;l;nr~ mv~ "i"l;l( :!l;~ 7. "'Iuts~m ekresem wlblldt,'mi:l Cli!OC:jl (I jo::j I:!.~pi'e-"j;). !'liz Ie"t'cw:il~-cnic bC'(p"'~Mnic [tu i I.:r~z). "~r'.& .. i~l," \\, 'S\'''Jo,lJ fcem-c. Wn;5lfl;i,.. is'1Jln,. 1I1;'O;;l~n;~ ma p~ba kon~rolow~11i" \.~'lil~'1yd. Sl1Jm'iow cnHH::J1.i,,:,\in.}eh 1I.·\OlC llftll 'NW<{I.~'tIO do WYQlu2:ellia ckrc su wzhudzauia emoef (czlowid;; IIi,_, chcc poodd:lI~ si .. uanom cmm:jol1"!Il).'I'I'I) albo do skreccniu okrcsu s\(:Z~tQ\~l·S.('o (gLJ,' c'-zh)",'diowi ud~jo,: ~i~ wyc is:<~e ek~,l"l"~j~) eay 'C7. UU skr6c~lti3 f."l.~· l.;1l1i'lo;",

6. ForlP}' ckspres]! Tuzni:1 ,~i~ mi"ii.l7.,' soll-'l inu:nS)lWnoki~, klan cd1:Wicrd~fH'" ~illj' Pf"',V;.li.YW,lnlCgtl d(JswilioJC1.enill. Ob$C~"n\:jn ~tI.\I;crd:m. k intenS)' ..... llC1:S~ 11li~~ll~l!o"'(;j .. t..';,,~"'II'I~cije5.L oqpQsfcdllilll oobltl~m -sHy \\:oe .... I1~If'l.. n ego 1l.--.:~t:!·~~·lInitl cmO'Cji. W l"m prl'.),f'lailku \\}'$I~P~IJl\ J~d113~ pe w 1JI,l 'vyj:t1ki. dcdnrm z nlch jC~1 swtedcma Il'r.ub:1 7.:'1111'1mO-\\Jm:a e~prf;':$JI IWUZ}', (lflmimo do~wja(J,"1.:.lnych b.-ir(t .. .o ~iln~t'l stanow \"I,':\~IWII·2.I'I~CI1_ Moile ona (lj. p.ooo 7"'l~all\l'lW~I\\iI) b}c 1..,2. ~h:klc.m pewnycn dIlMT.C uln .. alo n )to naw'yko.w {nfl'. l,a\\,)J..1J 1'I11,!(Jk.lll:tywil.r"lU'I ~1.\.t:\'I'U \\dro20":I;O \~ precenc .... Y: ehowaniu], lAllyi'll I.\~j.,'t::i..:m Jt-SI sylUat'J<I pr.t.)'."",mllnan,a d,,~n~ch ,prz_rZ)c (wyobru:t.n1a i fianti~;; o(I~~llb;:Ijt\ I:kspl'l"sj'Y): w,.nl"? :-.11\11 '. 1.: zbJ~O~ "."',~Z) ililC'nsvwl1osdll eksprcsji a 5il" prLI;:1;}\\AnU' cmUc::JI po\\mna b}: O~I'CZOft_l de IY~" p~"radJ,:o\\. \, kh1f)ch emoeja Je:llt wywulaniL bczpos~dn'c pnu (lee1'l~ s nmego \\ ydarl.'.mil;l_

7, Emocjonalna !1kspn:sjtl. moze b,'c C" .. lklnlii,i~ :mha~~w.n •. ;ZS1~pujl\t:e (i;ri':Jl!ntnc ur()gi, Itllpuls) nic musz:t prowadZic ~ (k-spr-tsji .. co mote \\'): !olqpic wcwcaes. sdy mam~ do pobudze(1iem. z umicjit_lnoSci:l swiadumcg,... . oE"ntoej;) 7.ostaja w~ \\'01; ..... PI'ZC7. \~yClbrtl:UOIe I on ..... "i ••• i.· ...

w ~\\'nyc'h jC/;1 lQ tm .. h~L~J5ZC l,n~. trlldnic:j

nl.1 nil gniewu) .. P'I.m<ldlo- In.ldiHCJ .

w C!1Jsic 11;"; 1.,. Il~:;.pre::;.ji ,wany; lrudiuej let

tmil)" l1ii ruchy cjah

8. [bprC'~ja emocjoEl:alna metf byi, W Oli:z)"wiscic S'l oS{Jb)'. !.Iore czujl\ Sl~ "'IOPC'''''~'

'IJI"~C ':"~flr~:s:j~ tl~/1..1Jo ;::.askU;Z("lIie 1..J:.iji: sj~ Ilie ,,"y;,::.~b.t !i:"k~op{11tlnial, El;mnn uSl:l'it S:WOIS,t'l liSI'; wslm7,njlo\" ~"'i:II.h:z.l~ro;:h I) e'_spn:sji b\'.f.1_coI'j aulen'YC'eJ1;.'m Pf7.C'.!:;-w,mlcm emccf luh D d:.:>-pr.f':o:ji b~d"':l:j pi'ilbll Ilkryci3 sl~l1o;i\'. cll'(J(j(m:1JI1~'1!h (sq 1(111:"'. "·sk"iJlilj U:lm~I\\ll). N~lc~"'o niell:

,\, l.:IlMdYflIlCJa. ruchim' IlliV.1ni t"'an:y (prty s~'mubcji ,'iOS" pojnw'~c 5j~ Inib()t:k$pr~lOje. swego rod;>_.aju .. pr::r:erywniki·· ud31.'."ny~h forlll cK:<.pn.:sji; II. I:llrllllkdt'" inl('rp~rscll;l'"~'1II S.\.r-'ld(II11()5~ tydl mji,:rerd.'Siii'cSji JeST elewielka. ,,),cluteni na nk ~ ,)t)lomiaSlll"r.I,:H.·Uci};

D) sym e r~'~7.nf)~c tkO(,lrt'sji (p''')' s:ymul.lcji mote pnj:1wia~ si .. ,1S)"mclri", 1131;1\\\nj:"'~.:hllli~s"i I\\".;J~)'):

C)l:~Ii.it:i:niij 'rwa/osci ckslm'.~ji (par. pllnkI5).

\\':'I1J"1 sPro\\'1 jo.'S( r"l;:i~· h;I{II\()!lijnos.,: mi;;dzy ~los.;'111 n ehll'fo:sh t\\:Irz}', zmjnnomi \\ Mkr~s:i(' pozy<=ji l·iulll i i'-111;.,n< gCSlClmi. Pn:r CX.,\'II1. j:lk sqJzi f.lo:mall.jdfj h"ul~,i(' I\"jl!r"~1 wro. 7.~ nl!~wiq pl'awd". \\,.l\\O;;;r..1S m(lilh\~~ rOt· pO«Il'rlli:l sym-ul:tcji j~sl "kwi~lk.1. Z korei. gdy ludzic- wjc,dZ.l. 1.:: os:mkwk "Qw",ZI'lS wO::I:UWo'ljq w.;wn.;"~fflly sten zbtlzony de cmtlC'JI ,~ iny czy l'i~u przctJ WnrO\\"l'IdlCnicm \\" bl;Llr luh '.It;)1I11QWIII!I"!l!-U rcdznju 7.-'u.k"",,,,lcnia 7. rUkill mntlj~,osd a~~IlSI\\.'I. :;;r.,d [et [~I' :iilan wl:'\fI~lI7JI~' mczc m~jd ... w:'L~ JX=\\'''~!l0 (.:.cll..,ju Qd,bieie w- rO:Lll~(:h mimr;)~,ohl~'cJ' formacf cksprcs]i (im !i'ni(:;jSl'IY Sian r:moojnnnlnr \\'~"hLlcl~,.l I::lmllSI'~·O. L>'m ~~ilil::'Sn PI':1\'I/"UIJo' podobicllSIWO jcgo '·~.'ipr..:sji). W ,L;ahJ .... m f";.l.io: .;l::spn::l;jlJ IW.II"1,y (l:.~S[O "'.skHII.JC ,111 [0, ;;11,) JH"ul!li~q' chcc tlj<lWllj~, in" 10. co spcdzlcwe si~ ckrye.

9. Z.II wywolanic It:J:lidcj z cmoc]! cdpewiadajq jednakowe u w.'fZ)'.5lki~b lud!i WIHciwosci xdl4rzen, Cz~s~ informacji prz ek nzywmtych pan dl.Sprc:>j" 013 M cel~ sygrl;'llil()W1.lnie innym hld:1.:iOrT1 It"g,(), ("0 $i~ dzieje z dBnl( 050b.q (co P~t·t:rw['J i COo mozc ~robii:)_ 2: ~wnooci~ jcdnnk l.a. io')ronn:Jcjll nil:' j~sr mk same rcjcslrow:m[l prz~z oSlJb~' W fMroym wiek .. (dli~i inatlcj ja odbit:raj1\. doro:::li in:u::zej) Cl,y przez cscby pt:tni'lct' ro1M ro'= spoltunc [uh IJO('hod~cll: Z inn.ych kr~gow kuhurcwyeh. Ekman ft\oiC'rdzi. ze .,clloc :dllr:t!1II1t ":~1I"r)'lIi{(t;e Qkr¥ill)m~ IlIIW~-j;;_ ro~"i{l ji( U'rt::.r'gil/uch. tlutjq olle te: 11'$pVitlf! wluiciwoici fli!9't.hifqa f) 1.':bJf(I:ctlju (lIj nnucj' (II' rtb~~y:h I:.ffillmtc.'lr)"· (\ii; Ekrmm. Devidson 1998, s. 132). Nil plZ)il:lad dla ",),wolanj:J slro'Chu w/lzne jesl z ... groi'~rtje S'?J.:od"llhb nkodll . .;11.:1 ~ywollnja smulku - Ulnlla ohicl:ru Ilr~ywjqz.'Ini3, dl[l .... ~·zw()l~nia wstrC;ru-

Cldruaj~cego dill zm)'shhv lub pt"l,l.'kon.lIi, Ekman ol;.rdln wspolnc ludziom zdal'1.cnia W).-zw>llaj'l~~ ~mucje mi:'lncl1I ,.prOI(JIYP'uwyeh mc:tlli\o:ki wYrO:!:Jlicnla lal;:jeh protot}'pr:l\\lych $),IUDCjj (Jub - tym poj~cjclll bowlem ob-ccnit: JloslII,£lIje si~ Ekmw) ,li.a'ul1~L-1, Do:lwilldcz~ni3 ind)'wid1J.lIlnc i dO-,

'oro''''''pol""" pruw .. dzq UO wYpi:llli~nin .,\\·YZII3CUliko"'" i wlas~iwo:kiJmi \npl LllmUl obiC!~IU "S"l),Slldni ludziom i pmwau?i dc W'f"

1.".-okllill !Olmlll'm~ ale jcdm'~~"{1'\~ uus."i~dr:,,-~nl~ n"'J~ I~ pn;rIO\YpowoSe "~5yci'; roh1q, Ifr,:~.:i~ 1 SI"tj U jednlti "'~o~y srnutek w7.budr.i "lfOIl.l& obidttu ()'PU "p.;wJmiol i'i"Iall:'ri:1In.~·". ,1 II ;Moti Inrnl:l. obiektu 11iPu .• Fr1.)'jllU1~· kcmakt

t- innym c;do~' iekicrn"}, ~alct)· 1000ki.c.- podKrcslit". 1Q .. p-fDI~,";nyr: wy7.W:l.· !;:r<;/t; eruocji" mo!;'l. t\lfl1;;cjr,)fl(j,\,'r.~ ,,~ rO;Cic.lmil;' ;)Ulom~I)·C7.nym (delo:mlln()o lI':lnym gcnl"lycZI1ieJ oraz 1'\;). po~i"m,C' rOtbudoW4nt) ocen)". Al,ItQma~'\:rnB eceua -l; •• l:!rz .. nia (prz.ebic!;ajil,ca polu swiadon\o~dv \\)'Z.w>lla lc.i: auli)fROl.lyczni" c:nlocj._; {np, n3gle odsuni.,:de- krusla i odetutie br:'llt:u or"llfcia lJ\J[Um"[)'I;;nli.; '\\-'yzw;.,ll'l It;l;). Pczicm rozb"do\";lfl.cj oceny w~Io.~;:;uje na Oi.'.l'nlO vOtna\\~~ ~YIU:lcji. "'torn prz~:pornil1:l rolWi~~""YMit pt(lhlemu. Occua poznawcza zcsmje uaktvwnlona wOwt'l.3s. !!-d)' wCln;-eni:c popncdznj,,-c~ "}:j;'~jilcni.:: emc)l;;ji nil.; j c :i-I dQbr;o.c (Ikrdlonc, nie jest \~ spo1(!.b wid,X'zn~' 7-tOOfU,; 't jnlq.; j'li'{lIli>{)·Il':;wl'J.. ~lll'Inl\ 5yl\.l,'Cj~ hlb tet wynlllll-'l b .. ml&it;j fQzb1JUIJIW311yt;h prm:>.:suw or::~ny,

IOJ)l::J k::l't(,i('j emo)cji wY11tpuj;1 w.spolne wsxrstkim I"JlI'tiom i dnjqc-t' sit odn'i7.ni~ :tmiooy w tlulonomicl-n:o'm i cemratevm uldp\lzic n,n,o'~1'-m. [1\111:111 1I-1Io";.'1.lJ. ~\! jdli nic "y~t,"PLlji\ od(Cbl\~ WZO'lO'; ;fIt~I}",\l'u,l~~i AUI'I. III nlc rnczc b~'~ mOw)!,:, (t(Irfl'lri~j 1C'1l'I'I'r~ji (j~:S1 10 do.~(: r3d)'k01lnc spojrzeni..:). Pr1.Y (,;1~~·m nie O~J';lt'l;) !-D. juk L~'\"lcrd'li auroe. ir:: oo]..;rycic odrtbn~iYJ' v.'I:""~:1. ::11;.1),'" fll;l~L;i I'\UN jest \\'ymrl'l:l.lj'l.c~· do przyj-.d:ll W~'s.I,,!powllni:ll cmoeji (pl'7_('~r~jo aL:.rY"·ll.oS~ AUN ~~Y$IIfI'ltlj~ rez ,1,' S1Jnm:', ni~ "w~~Hik<l\\:jIII~dl do. l'II1OCji, jnk np ..... sumucf buhl toW pob u dzeniu ~l:$r.llllnc[tc>l. f>odobnie jtlk W praypadku AEJN, eowntez \.,. C":IIIr~~n)·m uklIJdzir: nCI"I'\'Qwym pewlnny wy,sI~)J'O"'ac sp;:c)'fio:;t;~wdllll,bncj emccji zmiony.

Zupolujc o43fJtbnq, k\H~Sli.dcs.1 rul a pulkul m61:~owych. W}d<lje 5;~. 1.c cbte IH'llkulc wl~~c!wir;: uc'tr:slllicl-1 w proce s ie ernoejonatnym. i to me l~llk.o z. po~ Wod'u ich pclnczenla przez spoidlo wielkic Of3Z JU7J!7.. inne neuroualnc strukility. alt pl"led~ ws't:Y$lkin,'I z pO\llodu kcniecaucsci ulupclniil11ia si~ W lAkreSilC WsZ)'~lkith funkcJi ps.ychiczo)'ch. Nlemnil:j jJ:t1nak, cbie p(.\tkule pctn.i_ll. jak lii~ ldajr w iwir;tlc obe c m<:h danycll, niece odmicnnc funl:cjc w pcm:pr:JI warun. w d~wiatkLlniu cm~ji cry w jej ~kspresjj.

. l.c.wa D61kula Sp!;:I,;;j"lizuje sie w ndaniach wymagaj",c),ch poslugiwanill siW; JfI:.:yk!<:III. pnmn p61kula w zad~f)iach 0 (:tmnj,itcrze w;;,u,III .. ",,"'n«nn,ym. takiC'1l jal-: rt)2ro:zm1lli~ Iwnrly. pen;cpeja. dos.wiadcz.anie sunil fWarzy. Ponadtc lew .. pOI kula zc:laj\: si~ bye nirxo t)8rd1.~j Ingetowana taw.mic lil"ich p-tJ?)1)'wn,ch C"mocji, jilk T:ldG~c. nalom"i(lst ~ k~Z'l~I(o'}'aJlir: Ili!£~t>,wnyr;:h emocji. jilR I~k i glliew. hlCZlla CIIIOI;:jli mo!c bye r6wllic dr;:rbrl.c k5ZIaltGwana To S<J. (I(~Y"1.\'iS~lli' pewn~ (!_Il'neral",¢ wniosl!i. MO~M ICZ

pra~ p(jl~ula pt:lni , ... ,a:l:nillljsz'l r-ol~ \Ill" rolumicniu ;ut.!JI: .si~ bye cdpo'l'ricd;,:illll1.IJ 10 I"Ozpozna\\,anie WteraJiII,cy",i lre~i cnmcj(m~~nc lub-opis), ~moeji

126

Q rozrM",c:nic od sil:b;.;- p;:wn~('b e:.loki (jl:duOSh:l h()lj:H)C:r.n~(h), Il\e~i~ L. t'~~l"'CImi \\')'t.'Iz3jl\cymi stall), cmlXjon~lm:" 10 pr.l\~" porkul;, 'ld;tjr:. Sl~ OdWy. w;lt H'P""~ rtil~. l iltll)'<,:h IC~O cypu nnaliz "1'niL" ICI.. I.e IIU.~ ',:oJlu~lI.u.rr inro(tl1ncji 1c\.\'3 pejlkulo oceni."!. :(iltlt::zcnic silo"". IlrJ\\a t1:1toml"'~1 OC~nia ~J..s:pre.~j .. cmDCjort~jMt glosu (z::J: Cr.rI~ulI. H:lillicld 19'.12. s. 192-1()j." "VI',)'Uudnne ~":Io",~l.~jq nil dru;jo: od~ryw.1t1E .. no\\"~ .. h F.i1II."MoScI, (hoi: ~~h. m"'l)~ mcze n.j~jiCdt1Gkf(]llIic CWOIZYC: 1~·r.:J;lo,:llic J1C:WI1~£p t.b",tlt1~~o 'Uw~'tl;!!.l •• I .. wianln

1.2. Ekspi."r!'Dll"nI)" muJ dus~\·i,:Hh::Cllniem tlllar,ji pod WplyWl'lTI

eI.:5ji-r·iI!sji m[lll(Jr}"czn~j

J:wn:.S Lili,.{1 t'9j·l) t1~\3l.1. ic 11:1. ~lIbir;I.t~UI1C d1l5"1.,.rc/cllic CI"l'ol"ji rnaj" \\plyn w~:fa.:illil."niil. jal..ic IlJdF.IC ,lOI,hj:t pO.) Ilojawi:lniu 5i'.' rJ"I~~'!::h fof1'i1 ... II ... hlJw~r'i t';{;,.,. ,n·1f - :uryhm::jC'l ,\. dd:ooo~'allill ~tml"'" <11l\""o<:jon:llnyo:h dw;a rodzajc dMlyd1 S:,! na o,gal wykor/.)~I)·\';Ji'iI!. tj. \~lmC~ ek$.l}fCS~'\m.:,go zacho~~;mia oraz poziom pobud1C.liti fi~j[)lt\sif1nC'gn Stqd l~f. !HalI1:'! po"iC'cllii,:~. ~ J~slC'm \1 s(,,'~ic (;ill<:wu. a nle w !..l~l,jc 100,",1J~['i. I;ld,..: l~ci$~:m' <:.\.b~,', fillpin.llm mi-tsnie (~z~!11 uakly"'nillU1 ""'(O-(("C (ksprC~,p~I"II:!!!:Q zachow nuia] . .a. rakzc odczu. _ , ,,'run pr-zyspill!':w,m..: bicic se-e .... ucisk w iul:~dkLl itd. {j(':!-~ to cozlom pebt .. Jz~ni1 r.:tjolo~j.::!.J'cso).

POW;>'Z5z.c pnypus:z~lI'ni~ I)~ Iy prLcumijJlcl11 wCfymacji eLsp~r~·m':-D':a.lm=j.

I'r,zy czym ueeestnlkcm cksj)!;rymcllItt ulc mowiunu. ;1:(; lJiI<:I~I'O 1)(Wj k~lem doznan crnocj0i1:11nyeh. ale zc zaimcresowania badih\'CZ~ ~~wpi,lj~ silt H~ d;dalaniu lIli~sni rwarzy (dt$pcrymtllt by] pgtJobn} do \'clc~nicj omawienege ekspcrymeeuu Ekm::tnB), Sl~d !flbo~tQrium eksrCrYllienltllnt WypO~I:lOIlI,;" bylll

" rot/JoC JpiJl1I[Y przemaczone do dokbdnych pomiarcw n kl~" [lu)l;'i mi~$ni tsrebrne ~OIico,\t.:i clckfrod przyeioccwywanc byl~' dIJ 1\\lU"l~ b ... danycl' - bi'wi, kfl.~ild U:SI. saezektj: ctektrody b~'lrpol",cl.On~.::ip.;~j;a"~}mi !.;ubd"-;m.i" 1lj}lImlurn,_ elektecuieenq (co rnialc h\Or'l,)'(: \\ r~~';:llie f:lktyc'Z,..e~ b-;'I"~rlill d .. .ltll:;t.niil m~~'ni IW3f'Z;) - a pl'l-(:o;:i'l;'t rue rniafc 10 zadnegc ~n{I~~el1il'l~. W li:a:l..tJym fa z ie .;:"~~I)"r m~tllillol prcsll badene osoby Co ~H~~t(l\ ... artie. agodnie i. it1b-~rll'l.cj'\.: d",C1jil':h

.• c~5(i" 1~';Jrz~ (np. I1~Pl1ij ."i~nic w k~cii;ach S.ZCl'\!~). I)Of,h.[il"~ ~po.iObu anyato\\an!a .,I:'t\$.ci·· IWI'ltZ.)' b~·I.v schem;ll} crnoqi. I) pt~kl ... d waehcmacle

• .sni~\~u" osoby badane proszcnc b~'I-" 0 napinauie mi"sni milid't.} bf\\liami i 0 1..'K!isLanie s1"'czr;k: w schcmllcie .5ZC1 . .,scic·· ilog:;lio\\ullc b}'I) mi'isnie odpn\\iC!dzi;lIne ~ pnm; U~I ild. Rad;lnia \\'Yf"nyw.aly, 1:c osol"!~' w schemacie ..pic\\·· b,1) b.ardlll:j ~1I1l:Wn"'.ll" :j:dU:llIliCic •• :iZl:};~~ei,,·· bmlzicj s7.c7.(!~li\,'l:

POI"icrdzlI) 10 w~p(lwi .. -.cIzi s ... m~c~ boadlln~ch - 1111 pf7yldm.l jl!'d ... n I. b,,(fi),I1)'eli, i : I"n~~l :"'i,'JwI~m '~=(·:'i.J.1 ; j('l({gar'·m /trw;' (dmi' pnJlw'w({It!m ml' ~)'" ro Jr:t/llilk a.t'·::nll"cfh'm gld~~,'. N'~· j"Pl'm '1· sWIJiL' grrl'.t!lI'!I, (>ft =~ moje j'~l',1"li "'~'II"I,jrl d{) Iyeh W)'dtl,~':I"', kttkt, 1':1'.:tl'rl/411.~' u\! I'Inr.fl ""'il!'d;:i"l~m< ;~. 14) ('!(.~IJl',!·m(lm, it'.': t."="rt'm. :t! mrni ~rml.t.rll: !11m

~icJt.n.l rownicL y, .~n'. III1CjSCU po'~'Ilbe SI;,;' 113 .... :--nj\..' cl..1.paymcftIU

f. SIT2(,ka (loY A,"?,,~I\ , tu, }997, s l~l-2l:!1. lJ(,uduik· .... Cl.~rymt'ntll pf'OSlOI'lO. c l~~ 11'I.lnl(: PIOI':I: b:tdl- I~ "~th1lm. bq_dz, Ii) ~. afl.lllmi. N3S1 .. pn~ ~. tY"'~II~ sm roim: I.a~;t.~"nt ~'S"I\~t. 05(0)' Irl.}iuilJi\"~ picra ~b3ml OI:t11iatl .punkl J"'ktl. ~1II:ltl\,'meJS7J!: ... ~ o:aoby ll'7l.,maj", .. e 'Plara 'I\~rs;aMI _ c '" mimi:. ;n!erpr~I(I""3~ [ako c~l.:~ ;j1"'1{t~fuw;ml~ iIH1)·ch pmH Ini~:i.~1 t"'3r7~·. Fi.cm Irzy. ,mal'1C III 7.r;D~.;:ll ~'l~'l;r;U!'I; I\: u~I~~:-' L~~r'Z}', klnrl:, don.lillujl\" ri!L'!.sie im.echu~ pi6ro 1i.l.!r'm~r1~ wt1J~'um U;Ii;.t~\'I'nlli. r"ne~~.;- PLlI1;" 1'I'I~rLi. 'I.C.uIt: s~ e ..... i'l.:t:I.nc ae ~Wl-I'U'f'l ~lllOCJO!1:1I~~o! n~g.'1\)!.\'''Yfl~~ (~i:l.m~1.1: U~ltl~' ~i("II:. w smul!.: ... ~. Ten

rkSpel)·I'I..:m lKltwlcld".alby ll,!L.L~·lltl' r;"IH!o'C"l:t'1~' .\'pl~ \· mi(mki 11:1 \\'\:z,,\alal'lK:

$151'10.W Cn~QGjfu~~ln)'::I~ lnil:n~I.:.:,j. jd;lu:lk j:l~ JU7. sl~aml1IJI1I). jcsl ttl 1'lII~1.Cj

in1Crpf(.I.;J.\:J;1 w kill'l:'e,.:m'lch 1"'~51IIC Iw,WI.Y - ~an c-nlocJC'on ... luv, nits"~ lW~~ i wokllhUlCJ3 [1 stan ctnl.lcJonilln}) .

JlIk wid~ill'1y zatcm kompolh."fll ct.;sprc~ywlly lI:JktYWRi::r proo~)I pMZllki ..... a~ill wyjJi.niel\, gdyt wyzwnln i wzmaenla moor pl'tC~'c \'\iC\~'n~IIi"UI::o.;:h. fJlotnt ~~I~. zc St3Jt: ~J~ I;'n I~·t pl.lds'n\'·U\~rm w:j;~a~\i~ip:::rn I ~~I\'ri ... m. 40 kto~ ~owic:" mg~"'C §it.; cdc .. 'ol:. ... \tu~ chelle uazumict ..:I1'Ij\\i~dC)'~nill 'w:",,~rme, Tlb illlt!'lprc1"-o.:j,, "ZrJ~ljc sir,: oJ~1l1Ini;>'\J.';' OJ 1.001.vil {rnoi,fllt. ml\~;1 ;,Il"opJIf)''''.a.C ~i~ w nitj podobrcesrwe rI~ imc~p.cl~cji srosoeo I'o'l'wsUl\~.3nilll c~loc:ji. plt'lt"IO\!IBJlej ~t'1.C1: S. S-ch:lein1!lrn)

Z~'l[~2~~.ic l,QmpuII(:llIU m(Jl0rrCzm:j,l.0 (lub 1.:~~prcs)\,·ftt':{lOI podkrdla.1~ let an~Ji.zy It Uj(li\f!J. i H. i'I.'hut.uJ;;] 098:!). PI?)' cz~m Z""I~lCI. ICBQ ktlmponc"tu 1 innymi kcmpeneutarui i prccesnui ps.~~l'i-CVl)'mi 0",1: jego zeeceenie SII Yo1j&inial1>: p~et edwclanie 1i,' • .,10 mechtlllizmim ks"tlilhu\\ani3 ~i~ 1Ii:h repre;u;nt3cji.

l.1iIjon(' i Markus. ,\s~al.uji\c no. p.ozna\\,u i d.:k') .... ne ~Riki ksm.lluj>{\:~ prefercnc]c IwJd:io.:, od\Io'(J~lJ,jL\ si~ I~L du a5"pcktu mo«Il)'CIft~ cmoeji. MO~O(1)'~a. b~dl\ctl W i'S'(lcil: c~spre~Y'\n}'~ > CDJQgJI,;, mOle wcdhrg nicf 1<:,1; pCI~\ic fUr\~ej~ refll"CzcnI"~J~ I (F1Ipn$"rlU~iifiIWr wid Ipppr~ .. ~'W). t .. n, 1:i~'1;J\\'i(lr<!lltC ka,clill' lrak.lo",~nl' jl§'k.o ,cprczellu~:j~1,; w ~tI~imsam:l'm stepniu

i wytsi'J: 51rukwI')' omyslcw c. R.:prc"l'nltlcjtl jest ni'l;'lym Waacni.:-rn , ... ramaclt orgnr,itl,tuJ. kCQrco s.wi"dcZ}' 0 inn} w zewn~tllnym dl:l org.'l.nizmu croczcnlu (; (Zajonc i M~ll\.L1s 11)82. s. 129). Ni~ olnae m~dzy zdal'lt!llillmi tJcSli jcdno. ((I i drugie) itomorrli.:UlY. O"JHIC~."\ 10 jcdynie. w pc\'IfI,)''I;h ",koli.cZJlOS..:,i:u:h III 51\1110 Z rcpre:c.cntuj'lC" go ronmt, co IlrlY"~ lW!rJ.U:1.t I dl> "'i\~()n~llill p'L·~'I'r.:l!. uzas;ltlniml~ jcsi 5pa:s'rz.c~JCnit:, ~e f.:alda (Qrllla - cry til

mi~~n;owa. trzC\\ io·wll, $erClIowo.n;u;:z.:mlr;:.'\(l, 11crmODil\Ra.

mote p~tni{; rmlk.o;jt: repre,enwjL1l:~ lIfdlt. Ale ocl}·wikic:

IJ:5

tcP~lI:U~'II.:ji wchodzq td :'l:Ubil:~I~,.nl! I pD1.113Wr;1.\l ,,~·tH;;H}' ;JfcklU. k!l.kych life n~ll!h· Ir;,I-aon"!'lc w killc_gormch "ilJb~I~'lu(6w tub c[cmMl6n' h<llllUJ,,-cyc:h n107.li\\"o.~i poj:nvi~flj;J si-r inflych form rcprezemaeji . .!'Ilemniej J¢dnak. jut en •• er {i.1fn.l moloryqna ala~'\\nOsc moze Jlf!lnie istnmc rcprezcnraeyjne (lliIl. m~csly.:znc lim!a:jc F nk j .. '~1 prr.)" tym koniccznc W~'5I .. po\,alli.:" Sllbie"~)'\\"nrch prm:..:~'; .. \ r:.7~· Ril1"~lcrY(,lne spn~;l:l!nil! zwrcme lub w~'SI~pt:lwnllic ptt."lpJio. (~'rl)'\\"I.\'l:h :j;)~l1idcJ.w ("'Oi7.~c ..... (r. b<l~ i.lJ,1 :iLlbkJ.arwn,'~,", precesc •• , MOIOr;:.·II.'~II~ (C){ill,V d<!,I;.ru. "I>IlI\:: pdlli;;'J, rC'pl'H'':f;lJll;]I}·\'i'II~ rUllk!;"j~·. ~mo:. mO-Lr..I}'Cl~~ ~tnn., kll~l'I.· S'I pn':'\\'(lly,WUIl" ,r,,"kej~ nll~ot~~YCl"_ji.,) w :!.~·ru~<:Ji rr')~P'Ol)'jina~llI r'i~gd!.s flr..o!<!''',)'W,1I1CSo ~Ianu wno~joll;\III"~o. nk fIIl!;)t'l \\·YSIC;~CW:II.' ;: t~." sHm!\ in"!"I~r"j10~ci;j, 7. JDl:q W}s.t~po\\·al)' w rzcczywistosci. Jdl1 przypcnnnal1iY dh:s"i:ld~'zan} \\' jnki.:~j5 s)'HI:I;;:ji I~k, loll poj"l\·i a j'tcl' si .. form .• , rellk~ji lIIo.llorY':lllych Ric- f11itil.1 b)c 100k lrucnsywnc, j,lk \,6\\..;:;o.:ns, kied) byliimy \\ nnnle ('_'_'C.7,,.'\~i.~lc,!;o pr~e:l~,,\.1uj .. I .. ku. Zn'lI:7..cllic kempencntu fIIl1hl0C7J'1l:g~ l jcdm:j iil(OI1~ ~a."o fuukcji r~pre'.I;C:1Hllj:"!.ccj afekr, ,I ~ drogicj jako pods1awy J.ndO\\.l.ni;J ,>,cl"dnlejszyd, di'Jswjao't~en \\ pal'i)i~ol'i j~~1 nClcg61nic \\ idcezne, ~dy analr7lU" si'lJe¥-I.l wpl.\,,\' n.a p-cfereneje i posrawv IlJdr:kic.

Pu}'kladr.:m 11Wt.C oye cl;spcryrnoe .... pr"2Cr .. ~:m·"d:.:r!ll}" lH'-lC~ G, L, W~11s

I R. e. I"fU_V (za: Zajlll'l~, M::H~"S 1'932, s. 129), Rzoek(lm:-"Ill (":].:1'1 el;:$pt:· rym~nlLl byln OCCII:J. jnkese i S~LI~Jm\\.:.k_ OSO:boi:111l b~d,1u~'m p()wi..: .. Jalano, V: iju('h::m~i $-ll~r~~ 11~~'''-an~ przez IJjo(:~tl-c:z,.. Im\"ti.!}'SIOW i dlmcgo \\'fl:l!nl\ I'ZCC~ JCSt tmall:tilich[unkcjonowal.i~wC...-il$j .. ruelmcia/a.Zad.lI1il!. badanyd spro, ..... dzclo siii do siu.c:tirJn;" ,6:1!.nycn dZwi(Ji.Qu'ych rf6~k Z jcdooczesnym "')'konY\\<:Ini-em oopowicdnich ruchew. Nil:klQrc ~ pr6bck di\\'i~~owych mr.a!), charaktcn ulwQt!}\\ muzycznyeh. inne h~<ly h!k<i13Il1i \\'t,tb~llI)'mi ~q,I';:znie l "ShI,,,kilmi 0 naeczeniu. Jcdn~ l grup badanych os6b ptoszcno. aby ,tuchaia pr6b£~ dz\\'i'tJ:o'''y.:h jednoczesnic kiw3ji\!; C1o\\,<\ od lewej do pmwej Siron), (WZORC'C mGl0I)'CzDY wll'lkiw)' dl ... \1'Y"'t.111i:i Ilc!;a~Ji), luna gfllpa ()s6b stuchala probek dlWj~~-o\\ych ~i\\'ajo.c :t.l.:.okr glow" w del i 'I'll' .Q.6~ mDIOr)'CZI1Y' tYPO\\J' dla wyr~~gnin Ilkccplfl~ji~, Wyjti.jni:JrlQ prz)' tym, 1:.: wyprzez b:l.dlJlI)'cll ruehy rnejq :symlllml,,'Bc rllch}, osO" upr~\\'iujll~)'ch jlU.d~ na rowerzc. p() w),sluch;:llliti p-r15b dz\\'i~k(l\\')eh wszy.;1I(ie . proszenc 0 ccene jnJ.;osci 511ldiawek crcz smwlnne im wiele pytad. Lu';rego sluchnl)·. Pyiano tci: c 10. CQ m}'slq I1J ICmU i el} sj~ zl!'ldznjil. • .;~ nil; Z tymi rcksrami. RezultalY

WSr6d os6b. !clOre kh\'3ly £:10\\'4 \\ L1ul i w gor,. posl!'.W)' . por.yrywnc nit wsr6d os6b, Klare kiwat}' glowi. nl powytszego wynik3! 'ZiI!L1Ilga2owanie \oJlas~i'Uo1!:F oby wplyn,\~ n;'l pO:iilOwy bad.tl"y~l. (ki""alli; i b:nd1iiQj odpow·iJ:"dllic do w",wolt.~''lI pc\\\·iE'rdzertie. akc(;jlIQcj'l; die. .Iml ne~al.lji), Sti\d wydaje $j~

chodrit ~nKln<.)Si; lPlian~' ~:!t;)'\ ~ f'(Imoc~ metod Dpanych no. pr~ POUl:r;wc)',~ch (te me-Indy me ;mga7.UJl\ S~'~,.eMu mol<)ryc~eso i inn~ch somatyelJ'l)'ch I'cpreZ~l\l;l.(:rjf\ych ::i}'SICmo,,, or{!.tlniwu, - wm;t'. S. 1!9 .. 1l0). Preees ,fo::kl}"\ II~ PI'7.Cl. (tiki u;hi::llll~ w nim knmpnn.:nu\w MOlru'YU.I,:!>'ch ('u\l. uen.ej. $tD$.OmOI ..... ryc,tn:>ch) nil: ptldd~j~ !.' ... t(ll,: sz:yblo;o zmiame. Pl,ln",JIO, jllo'" wynika e li"lll~t:h C!:JSCr".-:llL;.ji_ dan) wacraec ckspn::sji ~mocjonDlnej u\rl:ymuj~ :!Iilj u et.!o'~I~k:1 \\·bk,,'l..:' pr./jel. ..:~I1!' :l}de (d01~1~r.llj:l_~C wtorcc ~.,(hl)wjl_r. eksp~'

~~jn1(IL wicku fj.2i{"~i~r:::-""i 'to. ~~nb.o- l.bil!'illt: 1. fln;o;:j:awiiloym. w (llkre~i~

da-rG5~-eI:l(l ydl'll.

2. Pcdstuwnwe teOl'jc ekspresywne

Ake.cIH(l\\<1nk zR:lc:?;cni:.'l..:ksprnji i \lczynienie: z nicJ jitk~go:; usadnicte~o krytl:rium w flrZrs.(I)~Ow:1nill 5i~ do 01(M;7.cnil) (v tym \\~Zdflicj wspominal D~"",in), ,I l:l!-;Z.,; :sw~go rodlaju podSlih\'~· d(l"iwi"c;lql!'n I:"rro~j_Qn;'1lnycl'1 (na co :ubjo\ sill' w~t:J:"'yW:l~ ck.sperymCIlI,) Lairda. Suad;:a. ale i poslcdnio Id. eks;pc-rymcnt \Vi.:Ils i p~I1Y m:,~ !'Ill:)lily lnjonr.:a) ~rt'o\\·ndLl. do prnb uport.:\dkowania IfCh den,leh \\ postae [Nlilii. S1.~1.cgC.'flir: i:SIO-tr'U· sq dwil' ~pc~r-6d najbardtit:j ma.n.ychll"Orii, T(!mklll$:'I i rlut c hika.

Tccria Tomkir'$:t u:.mi z kcmpcncnur t:k$p[<:::;ji P'04ShlW~ Ullkl),\lInieoia. w,·ta.domosci doswi:ade4-o'}ni;1 $lnn-Q\\' C!mQcjl)n;)lfI~'Ch. Mtomill$1 \.I Pliltc:hika

• N.n:I:tiej akccntcwanc jest min cmccji w prz~'slosawlD1iu. :wtdciwie (0 emoc:je Slanowiq, pod!ila\\~ tOt\\Ojll il1nyeh procescw p3ychi~lJ,~t;h - W tym lei po-zra~l}'ch_ Plutchik zdajc si" akctl1lowac prsede wszysltdm funkejOrtalny upckt emacji (lub a"Sl'lofiu Illj'jryW3.C)'jn),). EmOtjt' slu~j!l\.clmlcelom, rurW:jam. k16rych .spdnieni~ prQwadzi do rcoli'lBr:ji najW011niejsz~go - pn.clrwnnia i II.b'q"

mini::! garunkc. \V ten sposob Clddloozt\1: t1d akcentcwanl •• :~::::t.J-,1 J,.;oQ",p~Denl11 cmce]l. k[Oi,.l)~,1 w il1lC~Prt'IQC'jt Oarwir.:l. ~'Z.)'Tn5 P<

PIte!:J.eglJ ewotueji. Plutcbik pIZl:!chooli do p<tiJk~~I~nit! tk", ",n.&O

i1Jcleru c:Jlc,Bo pl'Ql':l'-SIl. ~""l)(jco:Dll'~g.o (I!'Al<lc:jll W oll-ole jC51 ."" ' .. ' .... "".1J5II

• koniremosci renli7.1eji 7_admt 3 Die: 1)'lkll '::1\. iera w subie Itompancnl l)'Wny),

2.1. Ek.spresja zasadnjczym kompnneetem tmoc::ji

- tt<lria S. S. Tomkins.

WSp6IC2:C5nB pwpozy(.jn, w ktorej .:moaje Imktow ... e ZltC:ho\\',(lli m()!),wll<:':-:in)"ch. T.,mkins twierdli ~on)iml m(!C/II.mi::mwl1r hiu/UXll:::ll,\'mi.

· 'It}'n1rt-,,/rrcJ' = ~"·JN",."1W)~ji ~'=}' pr:xjt:mno.{C:;

· crornl:ms 198-1. ~. 163). System t)'wae),jnym, ponic""at braJc

watnoki ~ze!;ol:oh\i~k, " z l;lllo:i W1,.illOCl'li,"111c z. j;;g;.:> c£)"nnH':';1 prowadz] do Ic:&(), to: /0 len czynni!. rnozc zn3cz~n'lI. A(e"',) U~~l1l;H'lulljli pamit;i, 'Z,lilkniaiol. .$puo~b-," dLil!l~ni.l) ti ,,' [0 W s[opniu ,.j~ mniejsaym ni:!: same

Iyd .... ilp_~l(iw fl(ld;;jlll(l\\.aflilj~~T oildlicr" ' ,

~ O;r'rll:'.e.I~), TI.IIi1j kl'LlC2'Q~~'lk\\ •.

1,:'0 jl:lil th[u~M"fi!o"I.;'(:o:nl· II 'I

~c:l-.:si:ltt.!lj~ h\.li.r"1)', I cmccji t~lc.-;~ "'I'I.)\\I~I.\ rnJ s~G~fil:"JI~j hi~L\tril dOlncj

Tom~;m; j:lr.t:}'jml,lu:lt ~I,:' at~I·;r~ ~'I yl~'mi'iit n:.;II-.,;j;ulli [~\3r7.! I ud l:u,\o:i.ci f1O!illl;\I\\;'lUi:l'!ii.; ~h~\\tm:

usn,i~ch czy pl~czJ, IoIlorc ~dy 1.o.~1311.111~" i3(h)mi .... nc, rn;lj~ "j nila nle l,'-~~[i<,)nuJ(' iW'li~II;>'I. Ci'i'iUl::ji II dzi~~i. nicmQ\\I~," oWb

dzajqce tub k;Jr.q.(l~. lrmymi slow), podsla\\~ emccji jest s)'cl1iezlli\: ..:ho0;:1\. \1f'(6I~dzOIl)t!l~ mn~slo\\Q ;;,/~ ," 7\\len"t .~~;)~~ t(l:

:~~!~:~tI~!~~~;; 1:.,,~~\:\~~;.,.n~\~o:r~I)~:~il!~\;~:~~~I':~:Cjj .. ~ 0 cmocj<leh mO~Jm "mQ)~m~ac (It\ pod:.la\\IC I"n~.:h Mt.aLlUko\~ nK

pl'1.:cbil:'g_ ,spr7..'Ilzeni:l 1,WrO!nC!!'" 7, reakejami 1"·;'1r7.~' (Ira:! mOz!lwo;t'- . ~ :=j\:i:~1~:~~:I~j~~ij w l,g_61c, dO~\\ illrJl;:r,JUI: ,\. formic: ,,"y,,lcJ: 'f.llSad,nilOz:a

lmj3n s~ indp1Jjdil~lni~ 7.rotniC~)W:lii~. Sarna ()I!!:iIlI~L:jil r~ut..cj. r d~~11 sftu~eja 1.\)"L"aia mu::~l.;UI~O;: cm«;ji, ~tt\m j~~1 uurJ"rI do- GP·~nJa

~~~n~:~~:1 :1::;~J~~i~p~:;~:;.~:~;~~~~:~~~~:Ym;'i~~!~~~~~ ;~s3ti.p~~~'lp', og",",,,. "II-' . w proSl:', \\yml.tl)l :i-pc.rob (f'luleh,i,.. 19M. s, 1(,1"), .

~wodUln~. Oqr ZOM~ji\ jcdnfl~ nektywnlonc. \\O\H~]n~ i I wi~c. t.: ~~,~!;JI~~~~i::i~,~I:I~~~:~;i~:I~I~L1'~~;~~l':::b:~~:~1I.l::

~1.drlie l"~"l t'lIi~fl)" It- !W;)rz)', W al.:c-ji serca. \,- ilkl;'i.:J<::I'i!' ho(lnIlO.,alll~1 , I \H:(~~ll1}mi \\}~;I.~o,!t1l;.r.llIi 0 ,"~\\I't:ln.n)~n

pc ..... iqz.an>dl z nimi srrukturaeh. WyniJ.-o. ~.,,(I. ze Ji'tkty 1\\"HUl " . ra.ln. d'''I;r-L:::;Y\\II c r~rn') nlt:"~""lIlillub r~~~cJc_ mn)~h OW!

wl(16rej jd;u lIajW212ni~JszlJ 'W)'ll-lltPIUq teakcjc l\\":Irzy oraa lnnc ciclesne do t;ll;cb poj~e, j:rk np. p;\I\\lIi': c<'". Il:;i' ... _~. D~A. SI\

~i:~~r~:.~~::!n~:~~~::i:)::bli:r~:~~I~:I}~~~'i:i: :',:~~~~n:~~~'i~l~, 513je l-QI\Slriliny, 0 kh\r)~h "Ibkh\\lki<lch l.~nlu~\lIJl:m~ 1'1;1 rOd~lll\\le

f6~.11ie;!: swi;ldom)' wlasnycfl ~moeji (co jest bliskic teorii W. Jilfll¢<i:.l.), W re.' [OOUloju (lo".lld6\~),

tul!acic precesow IIczc:ni:l si~ tworzymv le1_ obraey rCiiI\.:.r:ji ctclcsuvcn (gd-lic . gmeejc ml)il~:t (lj:lisp''';lc ,. rol.ll~ch (Otl.'.\lJh~ , .

domin~nlq jt;5l ~w:iHz.l i ZWii\7.o11)ch z nhnl dQlI1aw>lllych cmocjl. N.:i t~'M .. , -pos~ul!uj~c :.i", j";:Zy1.:ho;llI "i3!i'l,~ch ooc:t:.~~, Cl~ j'H1z,\;JI;; ~~~~II'~~' i~~~~~~=~

pttieril si~ mcehani,-i'I'I nll)iltwo~oki (llndyfik"n;-ji C~!iWI::5ji h\~n~' W [lrousie' elllooji. np. to j.,:'~t I ... t;. !!".~~', !'.lfI'Uld:. mt Or,:~~ rc pt)t • •

.s"'..:jali~:.II;:ji, Teorin T(Jm~iIIS,') mozc brc OKl'csLO"3 jake Il;'uri~1 miminlLrga ·'frr,-k .. ), •

$JII''Zr:t.:-ni:l ouYro1lug_o (fircwt -fi'!:dtmd: Ilrl:'9ry) ~) ~11,~m~~ ~b~:sh"il b[;lhawilMr~lr.1.ydl I:-ptl\\~d' -dIll uj"cia• ~to,lrfg,c.r:~~

ISlolnlt CZt~C l'C'Orii zajnUlJ~ ~11Jli71l predy$j'lo.t)·~ji cmccjcnelnvch. I.:lorymi 5t' t:'ty p~jlc:hlllo£,ii purV\\I~." ... c~cj ~np" U-l,!id,;Ut1,-L:~- milkuJ'I,(~. ''I.I,IIJ}q,~:!- c po

mcchmnizmy ncurofizjolosiclllC,- zosl.1ly one jtll pF~tJs(~\.\"I(Jllc 1\' j>Oprt~"itj lid.): , . k ,,; .. ' .:h flJnh~il _ ItSI 1(\ IXl\,

c2.~sci opmcowanim c) w katq;('Iria~h ..:fck,o\,. rr.:;I"CJ!· czy 1r \~ :il\;;-l rm. 'Id 1 '

2.2. PS)'choewolllc)'jn~ teorla emocji H. Pfutehtka j(l),k_ runkcjulIll.ln:y (!'Ip. ochr(l.nil, dO:S((Ukqa~.hilld~:::,: . 'zgvJ1\I! 7 pmj~ P()wy1.sze ot.lmiemli! f\JTI'Il~ 0PIS\! 1i1~ml cm\l~J(I~ ~ \\e~ll,.,\\'ane"· kate-

ProPOl',y-c::j:l Pluu~hiJ.:a (198~) sunowl pfl.ykljd dose racl),kalncgD uukrowania pm-z Plulclr;~:J lilli'l, m!,il~nT:1 _ ~,)(IC CIM~J()~:a ne II

emocji jake pod51~"m\e!:,:" vodlo rozwcju \\idtJ illll}ch proccsow ps-ychicz.. !prilch sp<:lni<ln,r.:h pr'Z~O! mil rlUll:.CJI,tI~;IP,I"~~/~:;.~~' l.\\icrJ~I.,m. juk i'Ltdziom.

nyeh. Ta propCIz~ .. cja recrcryczna C7oII,510 j~sl zaliezaaa do 1:1:\\,. I(:(lrii ckspre- Z IoLw~.E.i ua to. zc ~1~m"JI.' sn ,~dn~cl\~~ zu .. , kloro w~sl\'puj;!j nil l\ald)m

pllll.!rcShlhcych pcdstawcwe znacaenie el.::s-prc:sji r.arOWI1.D \11> wtbu- is'l<<l,,c jest uc~~w~'~cm~ Ip.:h tbtm Jd~I~IIICJ1. .,_~tlllC:ClC5I1ii;l: •

, jak- i ell mcgc przcdc wszyscl::irn) w Vr:'.(;}'Slos(lw;'Inil..l si~ do pW-ornie t¢""~\'oj\l Iih.lol/.t.:tl';l~~'l,I'I~g~l ~,~"~\,~:\::~~ j .

, w pmbicoLi C~\(lILl(;Ji p~lni!>, Iduc1.(m.,. ml~: to -.1zi~l::i nlu !1;)di.:lj podsm~'-()\\)'~h ~m_LJ"JI, ~"I-: \ ,Iii ,.,} po~)"."'~':

pm:Irv.'8nie i rOl.\I,6j, Jak pis'Ze auror , wj-::ksz.o~~ l ntis mt~!i, I Qlll)'ma(; s.1:1.Il pOp'[.Ibcji. m[l",ml) tl mu:,_,lI

SlaOilmi s.utiicki.,'\\nymi. kt6rym J!rtypisujr.:my ro~nc okres.h:nill-

112

Ql!t1.l1Cri, repr"'l:<M"{m':lt sicbill' ild. Dli".'311i~ re sq 1.wiip:,11l1; Z,j.:dflt.H;Z.~·~Aym PI'l)'lihJ,SO\Hmif;'r'I'I 'l"1~ dt. erecacnie, It:l~ro.: J~'51 po~~r:'lY'"", uY"l.ym;Jnl:1 Z}·.cr:~. W re, .tU11a<;k let ~~m~~ntl ~e~t ck.s:pll,Jr::u;"J3 0I0t::lCl1IilI. llIolhwo:ft Orlt;"111<it:;JI lV nim lId K.;I'n~l:l-iwr.llll.:jq spclnilmill [yd' ruol:r::ji i zadaf byl r';:':.l"'~j odpo\Vi~d()i~h Sf"1Iwn..'~.:i .5<n._~r)·cxo~ch. 1Il[>lilryC1.II~, .. h. zdolnosd fOl~Mn:t'\'lIi~i .. :r.:Jg:ro1.rn Ird.

, dll'IC $pe.::ylkl.nc :udrll-\\·jmi;. i zdolnosd ulllozUwit!lj:tc;:- r~:.liJl;" .. Je rye" flllr~I:Jj ;niaJ'r.'It'y,inych :;;q bollrr.i:l'o 'tr(it~iCow;:1I1~ w ~wio:ck ;o:wio&:'f":I-'i', moa~ ui!h\\)ti~ PC\H1C idi nic~.fIlil;flm: protorypowe rOfHr), (t b.ad:u', erotogcw w)'ni~ te rakimi formllmi pt()I(i!)')Jc''':o'mi lub ;IIOI~'~j .ood~lilW(lW)·llIi wzoreaml n· <:hO\\.III8 adllrli1C)'jllych s:t np, Zt.lil ... nnic si,", UciCCl.b. agre sja. ld7.iwi~rlil,!. sd~$}. OL.n:jkliio: Iych poo$laWl)wycn waoreew zadiQw:u; acJOIplll~yjn)'dl smto $~ pbds~i!\\I11 usmlenle ".i'wi~'tiil1ycl1 7. mmi rodzOIj6w cmccjl (j,P ocbeona jest zw~ bna z ~mocj" l'fkul. Z rymi podsl:l.wow:rmi W7.oic;]llIi z:u:how,ui w i;letposred. nim z\\tqdll POlO-Stlljq_ W~O'fC(" ~hp're.s}'wn",~a 1..;u;hO":lI~i!l., Kdd;'l cmoej.a rru scble wiaSciwc wzoecc ekspr~ji. kture So, wrcdzone j ktcre pgzu"alaj,\ III \\')"kQo),\\.jnrl~ lad:.ri nd~pr~cilj/1}'ch (1lo .td~P~Ol~.~jn>,('h ~POS(lb6·1\( ndl(lw'.a.ni3 • n.lll~tq; a) r~.1"cje L:;ibelpiecz,'l1IllLjilk np.lJkl)'\"3nic si.;. w31J.1l; b) fCllkc;je 0 charaklene drs,rul.;cji, jnk np-, i!;f)'zirellil:. udcrz(il'loi('; t") O( .... :t it;:I'-Cjl' o ch:t,~kr~m rcprodukcji.j.ak np.l::l)pulllcj3l

Wiq_~.;: l:.J1eom l~ $ob;J. koll!jno~~ pojowi~j:t~ych Sl~ ;al;c~d. oral j"iZY~ w jakim ~ 1)1\1: opisywenc . .$ChtflHlt pl"l.Cbil:&u proccsn eml)Cjonalllcgo \Yygl~: dltb) nastfPuj'tCO;

(ionl!e. 19:11.-1.:>. :!(J~). P'1JoZ.MWCt;! ~kt}- ..... nQOs<: llozw:11111r. ue~ .... ~c;i(; !I;'Jr.~ etocaeIlia, a p .... ,o:t \I'r~\'al:U\.e 'W slrl1kturlolch r.cr\\'o~'eh kQdy inform"t'lJne pfOl.lladzi' • do pad~\}-tSI"Mi::l zdolnoki pr.lc:witlY\~3ni:!! SPOS(l'bu 'XOI5pokajan.ilil pTZ)'ulye:h pqtneb. tm pr~cY'~jni.:j byty oceni:!fI!; ~l;J.ny Gloeu~ill. lym wi~'t& b;,11I :rdolftO~~ pr:t.i:~.·idY'\.1nia l1lo~liw:;.,'ch zdnrzen; rvm samym ~~i(:j.,;,willl1i;J. nlJo\'I")'d1 'l'f.Zl)(c(.w :t..:I.thowOlli<1 ptz)'oSlo:Cl'lownlAo'czeso. W t:i\hrin<Jsci bowi~m od PILCW'IOYwa!1)'ch !Ot'1Il0W otNtenill motl;",,, srawala silj deeYl-)1'I t'Io ueieczee. ;l.tL'l.\.:;u itd.

l z tegc j)mll·al~ widZcn;n, jiloi:. Iwitr<lli OILltDr, 91(1'.(;~)" typl.l oooicrania i~lr~1'eeeji 5cn~of}'c4nyeh, C""';]h .. "eji. symbalizacji, porowi\y",'onil\ ~ il1fortnlK':jjlllni ukOodO>o'~nymi w rJlIli~d i tunc ~';:l}ili og.ulilit pJo.;:eiSo)· rwcrance kilos,; ~'(K;=-So\'Y po:tnAwtt)'ch) P07.(lSloj'l na uslu!.ltch emoeji i po1rtcb biologkw)tl1. .

Ponitsl..tl tnbeln prtcdsl.;r,wi a {lma~ ..... i:;l,llll k'l1h:jl'O'Sc pcjJwI3jOl,c),ch. s;illj zdan:cn i reakcji Il .. (m'1ld~o;;)'ch do powstllllitl esmiu podstOJwc>\\')·ch cmoc.ji, ... )'mll!nl~ ~ych przez Plutchika.

Tabclil nr,

Sll"kWt:ft1l:"Jll 'i:d~r.Lt.!"ri u~~~~.,.IC",,~(y<h w ,wonr .. lu pOSZUClOI")'Ch rmo~ji (za: PIllIchik 19&:1. s ~DS)

Wni"i"'~ ,,' wyr.'~u Uc:r.ucl .. Z~clll) ... ·alf Wynllr.
a.drln_1~:ln .. n'oc: pUlQilni1l ((uab·.l
C'6~ ~IIJ~ •• !l'J . .Nich-.-t ,~!'):~~~" .. I. :I:.~r:l~h Ll,,,.uC"I«.I:k!I 0<,,,,,,
I'ru,;do)lJJ .. K'i,:;nl'.l)j3ei<:I' Cnl~\" {lr)·licnic. Nluclmic
",cLd.:luN wcrpllIc
~1.m~j~I",~ _I'i.1~.aJ~E· RWilU.C"~!il:l7.1 l~I.:c~"'''~''i· R.:poduk<JI.
IO~'IIf1}'$"l; rtiw~ro~~nl~
UrJ-~~'.~nllJ~'Ii'f •. (~f!III~~,l~IIIt<·· Smulc[.;.iil Wolanii;!I) pIl< R<I~n~~~j:l
'~daQstha nll.vmcJ.'>loiat.:.nlc
Cl.lollnd':!lru,,~ .. Pl"l.jjM:i~l~ ;"1;[-1:"1'1011<].'.1 D:LIl:!1~1lI1= ~i~. A.rill;acl3
urnoui<: pi~kiUlV .. an,,:
MaJubr:--em~ \lbJd.1 ~rn~Clm~ wstci, nluh~~ W}'miory. OdftuCClli~
(ldJU""'llI1k:,;t(
N~"·eICl')t{lrflJltI •. (';:;taIl'lJ,$l'.'" An.I~"CYF>I1~J1:I SlItlmdnn,l."" . Et:;fjluncja
Pll'lllo:l1"IlI\I"_
i)rJo!ll,!'IIi/nIIJ,llI(
:toiIk~P«Ill\:"'::In~ 3.:'" t(lo;".~"·' :':d:ri"ltni~ 7.~lr.t:aru~ i~. lmlUl1a=J2
obicu gUroMUU 'ftmio Plulcllif.:a jC:SI [edecczesnic Itorl' emccjl I ?,o~\~acji (zreszli\ \¥itksz~c 'I:orii). Niemniej jedonk r6t!'oic~ ml~:dl)f emocJomr D

lil'oU- usadniczc:. R~3SUJTIUj"c. sprowadz.ajq s i.; one do n'SI:~pujq.l,.h It"".,!

1. Emocjes", wzbudaane przez bDdicr; zcwn~trzne. puez zmiany \\ stanach wewn~lan)'cl1 organiZlnu,

;~~;;,:\J;i~~~ ;:~~:~tOI:~ot:;:cl:~;~:~~~<:~~~;::~~~ ~!~~~~\: [np. tlnmengo cZ}' lan~o) (Xzywi~cie ChoULI lul"J n I:k'p~.i;

i!1I1c)(j(; \VZD\h.!z,,'Uh.' ~:l pn(':'(' Itlkl\: bcozcc (l.d;u«ui;J). ~~,j.t1," SIM~' cmocjull;J~nC, it. prrC7. ~nJ. emocjoftalne

liiC(:Zli[io~Cii'i przCln.\.1nirl: mOI}\\~cj;J jesr "zbm:l1.allrl I)tllo!l, sl~ny nlOtY"'J':')'Jncl, Ek-sprl."'iy\\n(lK I \" o!Ole

~. ~;;:::~~~lj~~lj ~~~~'~I'~:::~IC~~~'~C:~~I~~~ " oroczculu. '" I . I . I:nloejoll:JIII)' nub f~.a ~~~"!~i~·~;;~~~,~~i~~

5.1 :;JUIOIll.:tI;"(;'!IIie ukh:nllll-..o" ~'\',lnl-: "~ "<;In~'l I :,'"'::"~~~'i?,l[t\:;.;';~'"','.", :':::::?:', ~~'~~~~:~:~I:~~~I~~:·:'. l;l:i~b~~}~;~~n~~d~~~:~:is:~:~I~~~

~~I:~:~I;~;-YlOj~:~i~l:'" II 5.trllI1'1:" I.I~rycll mOl~'w~' 11kil!'runl;o\\ uj'l p?ll;m p.;.d~l~W~ wY~\""-3I~ .. ;:'l d~wioJ_d~un cmet:jfln.altl'l-(h

-+. cmo~~ }'-:'~Iajc ",'Z.Dudwun PI') du:w''.l.c~.cm\1 i or~IIIC obid.HJ ~I~ pC!dSI:l."·~;\"~nl S-1Xl~~ll' 'I.l:si;u:a .. ia ,di.!-C~1.uj'l~>ch. 'PrUi~·t

zl'tSI;'Ije " .... blldzonrl. 7.01111111 ~~Ic;mi!:" &i~ prcecs peszukrw arua. . 1 I np·\.;;ZI~I~L~j:\;~ ~~':~~;:~~;~~'~;i~: ;:;!:~~J..d~):to: 7 ..... tMnlc

:5. ~mt.it;Ja Z<I/\!"-)' cd .llbr'J;cn \\ ctoczceiu. klOtc: . b\':IJi\!:JI (ClfmJt IIZo,;\\" .. trsnicnia SIIIi1l1 "e\'i'i'lU7nc$O pClzv.al.a

~~~:!~;i~C{~;~I~"_~CI~~ ch:trakfcf PCWllcj rn" I pon*<110 ,,,''''0 1)dc:t~'1~"'·3~ dominuj;lcc u d;:mej Q5Qh} d)~JX-'L~CJ!; 1 ~r\!

Cfl\OCjORalnc (np. p;'t110WOlIlt.; ne ~t;ilmmi cmocjon~II\:-·liIi. ,t\;lInict)'Zm}' " ujaw.

I'(l~ "y,'jl~lli('1J1.\·IIIJ IL',I.I,itami _1'11114:1111-. poQkrdl.1 fjkt is.lnil'ui;l. ~oh.r~ nianlu ",ezuc. wr.i11iw()SC mntQln~ - czltn\'icl: 7.doln~· do prq.:L)",ln'i;, \lctuCi3

j~h \\ p~}r-~dl:u cm(1'CJi. mt'I:\\;l1:}1 picrwotncj i fllClt}\\3.cji lIr1hyh::j i\1oly,...'"-C· .-il'l),. wSl)'du, f{l.i.\{lSd· e .. lowiek bet\\styr;hly,obl,)hln).c:yl'liem~ ild.1

"<ltJ.\I!llm' LU1lwGia tnki • ..:j ].r.~I\'I1I1~~ ill~"ll.sy\\I,o)~C"i j;ik 1lI0'Y1H.;:ja pier-wQ'.l1a~ ~~~ 1. IIw.:r.gi na I", .. n:ltu~·' ~~:SP'(:·l")·\\fI()~1.':; i jcj ln3~U:IlIt;' \\ J.."l'llakl1Lc'h

'1).dOU'" :!OI\' li,'ik:l:~' b~:.o:r(lsrcdnJ('I1'1\ l:l'l.''ll1.1I:?. f'0WI.'U7 .. iluynu S' .. I1OLmi dCr'),W';ll':ji. if,lc:rpcrronaln}'ch tn1)1~ OI'J jcrJlIlIk St~W:l~ si~ LeI. i'~$LnlL11(:l\lc:m fl1oniplI!:a~jl ;mJ:howeniami illl~ych ( ... nJc:o-cnir:: • :r.ilt; 11l'~(I koJmpom:nl(IJ 1.':mQ~j. \\ ~pQo.'l6b sacze~In]' mega \\fyk{1rtt~I~"ll'ac srUln:I"':JSO'l~cglill pr2ck,·ULI. 'Im:llji\1; pcwnc ~pe~b~' 1lI1;'rIOWOr'IIJ).

funktji, ktilrc mow" przypisflC CkSPNSjl. jesl wiele. rJ.:.prC"s.j~ mote byc jcdnalt Id. ok;uj~ do ll~I"}"""l'Ini~ \\Iasnych d~5po<~cj; i sl:lll.h, cm~joMlnYCh lub ich ujawlIiania \\ sposcb t~'lko SJK1IcC'(JI'~ U1JI3\\'lIfty (Iub 3nkcJ0f10\U")·). r/lJ\)'II'Ii slowy e ksptesja mQ~t' s~aw:l.! si~ W.":{l.9 rodzaju m.1s~~ "'~at:uj\C:t nr6wno na tc[uh:m::j" do jX'Itkn1)'w3ni,' :!oi~bit '1godnic 7. oclcl.iwaniaml spo1~Ct.~)'m;. jar; na POIn.:~bl1 O~',roll)" wlllSflej i"1ym"Q$<:i iP~'\~·:IIM~i). .Te readencje ~ wyrazne \~. r(l'bl~·cn sf¢rtf,di z.,d,QI.I.'a,i Sp(l1ecZfl}<:h. WQJ~"Tl\CY Mtl~~3Ii maskl ni.: t) I~o p'1JI 1.0. nby Iii.:: rnozeu byl(l ich fOlpo:-n:u:. ele I po '0. a.bJlI~pi¢j id'CI1~~,nk(lwac 5;1'i l pettlion,\ ralil craz 41~m. C'D mU5~~ \~')'rUa .in? mu~" przcd$lfI\\'iaj'l~~ rwarz ty~r~'~~ p01.,~:iln _td.<:nl:-r~k-Ol.\~e s,~ l'ISOI .. .a z_ dz.ikok;i;q, zacho",ul, a I.' ~?'C1.I:BOlno-~ti z sil~ I drarlU:U1DS1.:I~ ~~~WO\ d!*'J1TYSJL). w r~zu\taeio! .,mlls";''' sllInowila sJK"~obna~ do w;:rataruil. ImocJi-~

bore inaczej ni£d} b)' f\i~ mag!)' bye uJi1wnilJUe. .

PIlI~C jencze t innej strony, mask~ same ~rRZ $I~ ",)7\\"llal. ~"C.wn~lran!' slany emocjonnln~ (l1::1loil;'nte ml\'i~n ~"Zg~ncso ptowadti~ mote do W),Z\"lal{lma lul.ich _'>trIOOW cmoCJOl1nln~h. pccrucie w),hVl-sd. PQ_ya,'Jy. leL,"\"\\'~.iO!'nia it",: b)( ,".ob: to J~ ch~ni.un6w pI)7,,,,,,,,,laji\cydl zrol~miec. dleczcgc I~dzl~. nil i popr~w"i w <;woil;;h .. ~dIO\\;lIlI~C'" w ~ZJ51~ . i~al:z.ej). Ml'J'SJ.m (jal:.o ronuu ~bp,~sji . I lWllilnin ~ QdlX'\\i~dl.l~~no:lQi, p07\\ala \\ sposub ... "kaj"no'''"I\I

3. \Vielofunkc),jna rcla ckspresf emoc]i \",".i:rciu czlowteka - refleksje podsumcwujace

U~r.t.S1~:<"'!i~t" c"lb~ 3n:1I"I.. [11"7.11:1 s'IdziC. ze nCllr{lfi7JQIO~ICtu~ l.llmpunerrt cmocJI \\ ~"il_"lil~ ~[j t: .. lo'l\ll'ka jako i:.1I.tto; -cit'i!:sll'l. ton J,'dllo~ I'li}dloli~)'cll\i.\ J..cmlJ'lnr\~I\I pvdIllIOIO\\} \~sk:l~.\jJ" .' a ~\\iij' iJH:-I11LI~ (rl1·w"~I'Y). Ilill'¢mi:ut -, ~lll11p0l1"l:I't ~k~~res~ \.n~ $\\ iuUcl.~ I) 7."i~zk::!i:'h czlo"ick:'l leo' SP01CCl.I1()ki,,," jal:

I I,) :SJl'o~ .. ~r_.n:;(>1 d\~ pl1dcj.n"'~lalli" k~'l'1U,-~IL.",-eji z illll~·mi. \'\"f1"~~'\\lInia II~ la-' chowauin Innych l·l.1, \'r'::SfJ.:l...: o t"i}'t;ill 1>':-'ChOl.\)"\~lIyl1i W d;mycb I;r~~~h spoteeenr ..... k~IIWrO,~\yc~l. KOll.PQn~I~1 cksprcsvwnv. b"d'l\')" piL~dmiol1!'l11lll!fllil)' .. \\ ~~I~I rll~l.l:lle. Jl"fo! JCtJI1:lk czyms klLrc'ZcmYIll-IO pncz nicgo i d"'L~ki n;emil ""Qt~IHl'" Jr~1 J..s.nll.!lll\\llnie z.'chO\\~li i \\~mlalll~ wlasnych. pr"el}'WatJ~'clI SI~nQ\\' \\t'"\\'Ilt;I{Zllych .. P.olHlI.flo wydajc si". I.!J kompcucut ckspr,;sywlly ""51.::1, 1!uJe lUI (1';:\\'"11 ;m:1nOSC I aU.lcntycznosc _~chO\\ait IU~7."ich - jl;s~ on 2CWfl~lflr ":-m wvrazern \\cwm;tr"LIlcJ J..olIstruk~JI pSy~llIl::'w~'J i dcchcwej c~Jowieb (11111:1na slanu \\~\\ lliflr'LlU'gO IV lIlOc:z.nY.ln $IOIJJI)il..l ~rl'1ic-t)ii1 formy ck.spresji).

T;lJ.;II)1 J.;lils~cwrm (!pl~e.m r .... li I slly zwiqzku cksprc~}\\llos('i re Sl:1Rem \u::'\n~~n;II~,nJ'::~1 zachcc.enie I~wy i Adame \\ r.aju

E~~r:sjj SlOrlo\\i s1,Czeg.olm\ spcsobeosc do ujnwnicnie wlnsnycb p[Jtrz~b. na:5.I~\~IC:~. po!ila\1. ltd C1.<1:,C'n, (ttowi~k !1'IO;.:,c I:-~ko- przcz d~prc5j~ ujawnif SWO) t;,WUIt \\('\\n';-Irl!j\~..:h jjf:i:cl_>e \b~': mcze "l_ lC!;:O wYt1ika kolorvt halc-tll; ~ l.1nici.' moze h}il. .spC"e~fiC7n~'In jF~'kiclII i na\\I;I' rC\\II~ lih'l'l(irlOl. I::lf

".

~1"nI:: ~-')fm::-, "ll'hL'm'Jli (~~pobir;~~ przed m:!jm2mll1i~m P'1)1'":11i1C.:kJ l i •. d!,\~ldU.illnllScIJ. \V>~I:\~;!lli iJolHl po.::lll~il: 1\sp6tIlQt!o' i, dlo¢ 111\);;: .... wUllld:tllt indJ'''itl'uutnl>~': lw.t{"~lIt. sl:i:ll,.,i(l do JXI'd.obrO:li:;lwlI i!"a~l,o,,; n i ;.: in'-lrmi Imfim,i (,'zu.;o; j .... y.-.Jfnm Iljcl1!!\."i~~. ;J'~' inni calcnkowlc r~~ ClUj" i \\'rr3:i:ljl\ tw,: ni~n;lwi~c). T):ll..o byeic ,,"iln~ odro;.I;Ulrm .... d iilll~ch, l.,jllls int..lywidV;\In.ym lnicpo:mtDr7.lltn)'m. jL:dYU,111'1 m,,~~ howicm \\iflUit :gi..; ~ iJ.r'I~ln 5f)n.lWtq, podUl;ou~m

WIlti1lljr.!H Id ~.lI"t'I.U wzbmll"wia ckspresjl \\ ~yhr;lC:j:Jo:h prJ.t;jm~w~nu. pelUle~o ~lIm:lIu I!'mocj()il[jln,·~o, 'l.ilrat.lni n si't ~·rllo~j3mj. Zn~i\~ ~nwi~ko mOlorycZn\!j m;rnil'~I)- (c.:yli h:ndencji do imirm\-:il1i:l cksprl.'sJi IUllych ludzi, Ij. mimild twarzy. g.:!.!l16\,'. sposoec mu.wi~·ni~" pali.:\,cj i c I ~ ln, seesonu poruszcn i ~ !li~ ild.}jt'Sl.:h>bOlIi:~t) \ .... ymO\\·il}"m :5\\'i<ld~c~\ .. em. C;llowick W sposob sK7.cg,Qlnie liJlw). z ... I:l$i.1;'7,.:l wr c d} gd,. jL'S[ i'! kims .$iJnk l.Wi;'fUlli) uczucinwn lull- gdy uC'uj;lni.::.l~ \\ grupit 0.15"'" .z.13ngo~m'l~mYC:'1 w PC\\M: rQ.rm~ akl),wnoki (np. '-ibie!; 11.2 meezuj. prujml~e tN.l rego ~o~o~ r6ine ronl'l~' C'k~prcsji. Nic U\Y~ musl tc 'I.')'nl~,,'i': -.: ,..o:mgozo".mit'l ~i1lot:jomlln~·!;Q. czrstc je:'L [0 1;11.1~ relull:'lt prelr-rcncji. U1inh.'frStm:lIl. Ir.lfi:lOi1l d,Ulcgo S6IU CSlcncj • ..:k:;prc~ji} w Stan. UpodObOlil dane] osoby, PI7.!t'j'f~r~ jCUiliit d~lrl~j r~Hln~' ck:;:pn:s.ji pTo .... -ld;rj rOwniel!: ~II spc'!lobnlJsd mr.bY"lLIli:J pewncgo ":;1:-,111 P05t~PO"'~11_10I. stylu zache wania 1\'loilliJ pr,a~dl!], odw(1o!J(- sie c:h\)Cia;l:br du obscrwccji pOlvc:t.nllj - s.tyl~ tl:.sprc!ijJ d(lnJrrmjollt'l' \\ p~\\n,ydl gnlp<"ch :sp(lh:C:1.I1},ch (nil ~rupy oscb po-dejmuj.ll,cych pedobue .... I)'wllosci Zil\,odo\~e C1.~slu upod'lbni:lj", si" w formac" "yra:taj .. ..::}och Sldn) (!mocjon:Jlne]. sl .... le eL::spl"('sji '~'d;III>'c:-ra gnlPQd, \\ jc~o~~. ::uyle l'kspr~~1 'II' podgn)pad:.l'.I1lbdziei(l\', v ch iff.!.

Wydaje $1", ic eksprcsjl1 InO s1.c:!:l:gol~H! ennczenje w rO~I\'(lj'LJ c:-;do'~'iill:"-:J Qd bardzo wczesnegc obesu jego lyc:iOl. O!lrdlO iSIOEn!! 50' j1i~n\f.sZe- do$wiil(h;lCRe Z l"ilrz1lluclzl.:t - jest oi" I regilly rwarz matki: fine'! IW3r:t mat.ki i eksJueijr jtj '-II/ego cia/" dalecko m:'ly ;SIlt ,.lJdc~ylyw3I1i.1'· \\ I~S:I'I}'~I' Solall(I\'.'. Ekspro!:sjl nl.luki jcs, .l.lKh91'l do wykonywania pl."wny~h aktywfloo:ti, w niej rei sif' z;Wf(llnJ·e rcakcje dzicei"'tt(·. To "o<Jbi~f~" I,'"orzy :):1.1n ,sclowos.ei (onn :UlO:howani!l i jest jcdnlX:1.eSflie w-skazniki(:m 7..11thaw~n dziC(i .. c .... ch. P('i!e~ II'I'a ... .( i"I'm~ld d~jcdo [ym (Iwlm j~$1 fanlll{ nUm;M'IJ,grl) lub. b::picj, uCjI,y . lub nit'PQprawno.sci wymtall1'3 wlasJ'I\'ch II<l~WjitC. zach.ow:1I1}. W n::;O;Ull!l~ic, lub ps)'chologii self. pm:z lWart malki Ijako osob:>' do kt6rej \~SI'tPUjc silot LI~lt.lCJo\\'e Qdniesicnic} nil to. 1;0 dubre i ak.('eploUl311C. jeSIi olD' formic1 oral nil '0. c;o nitdobre i ni~ mo!C byt symbokm osoby i noSni.kit:m z.a('h~caj,,-c:ym do jest r.vit:rc-iadh:m st3nu Wewni;'lrYttj doj~ pruz (ISI~ - sIq_d b'td~i(: l<1cheC3C iJ1nI!'

~oby luI! odl1y(h a ~. bl;"l.Ldo: bllO"-ti.e 1..lLlfanie 1LLb o~uu1noSa-. ~dzi.<: ~;llae :I)'TT1p.;!ri.; tub al"ll)"p3Ii~ no. J";~110 ba.r..ti:\l' i~10m;'l p5~'~hol(lg,;(znit N'~i'!)'w~stos.::.

Z.iHq,I·,IU j~dijtlk d"n~ 4 'l-;r~-Cllj .. l;_I!'Uflw.,'C.h temil (,,-.(ocjl"·. lJ" I z. il)' eyeh W~lj;1..ow tMd;ui wsk;\l'uj,\ 1\1'1 koni~U\o~ uw;~~iltd"icni:l b!).rdzo .... ldu <.I"l.Oij':IILLliL· 'l~!~l:!i.1jq,C~'rh j;o; ('l)·11Il,,,,6w f..mJhujtl,c),'...::h I!:ks~re5j,," erne.:;;. WI...::I1, 6IItro-poln.l!,0w i p~::odLlJoI('l~a.w t\~lctd2L 'I;C to, --:0 poJwuje l'l.vt!r2. ludzka. jhl

w grulI(ie w:c:zy ,,)'p~'l.tI.nc n:, l')icJ prt<:'~. "ullUI~, KU~\\.Ir ... i Ircml~· intl:rpNt;).cji ar.n: .... 7.m e L' 1.:'1L:II.,wthlli'1 w ni-ej p:.muj;1,":': ru ... d~likujq !Sj'li'lwb:- ~k~lltt:.".!ji Nlc modyflkuj:j_ one &;Imy~h. j:.k ~i~ nhjc. VOI\ i:w:hn~eh i biulllgi.::tllie u~m :110' nfl'h wzurcl'i\\ chpfL::sji ... moc:;;: moo,.lil.:njq ene 'ylk~ 1'I'o~t\i"'(I~ 1pu~(lb~ pro;J~wi;'ll1il! emocjl t11P, uic wypad:l IlI:ik;·I~. I!l-d!" ~i'i przcgrywa ~, jakin1'S keekursie. Sdyt \1) jl':'SI spelecznle nll!nkccpmw311c Ilib \\"~t n~~31',"~: Jcili :i~" pl'Z~gr~h:1 wyp.ld:;l si .. d>!s~'C 4 cZ~:.iI.'"J5 'l'y~mll~'j), C~,o;.i'l; 0 LI,j. t.: ku~wt:J nie jen W stan! v lInicflic S:li'l1Cj ,\ sobic ~k$pn::5ji t\\'ilrr.y (i inny ... h f-unn ~I;,:tOpt~:.;ji

ci~III)~ kultura lyll.:o I1~H'LlloI,;t'I. kiedy dane H'IIm .. ' >!lno~j(Jf11I~m me1n:! w~ tlll?ne Ij:lk i w jOikitll :;\1U:l~j~~hl i kk:<:Iy 1111w~t IlalC'~' je .... ~I'3:z.:i.C (bit!].. u~r.au b~·lb~· tftI,:lowail~ J~'k'" ":l>~ llicSlO!.Co\\I1Cf;;o) or;,"]L f...i('d~· n a ll'-t} t):;lIum\iJc w~r.ny emocjonalrmsct. Pray exym. 1-0 \,nok~' ham,,,m:;L~·· Die .. llnaCla, '.e cll-o\\'id. 111~ ~Qt~ prr.eL~\\:tc CIllt'lCji (jc'!! I'll \~ istocie nicmoiliwl! wyma.g-ank poniewal r;:~lowil;,!k i tak rC:."im;uj.; w ~po:sQ_" wla~~I\\~' 5O~i .. •• a nic ktll~urz'=f): 02J,<l.C"la 10 ', ae Cl./uwick must llj:.wnhc ion" poStl\,; slebie. Inn" "fI\i\SlI,': tq, innl\ ml)Ji~~ ja:"~l ¥rb~niC' oczdd\\ ~jHI cks:prt:sj J cmocji.

Z (tlDycli w(:l.dnicj j1ri:·"_cnhl-wllny-ch wvnlkn. zc ta U~HlmO\HIn:! flll~:I cksprc'iji n\Qt..: obniL)"t tvm samym sil, prz-:i),\\;ania samc.j ~rnoo;;.ji lpomlffio lCso, ze s .. rna emocja \\~'st,~ujel" i I~' lym 1 kw ; pOt~gll mecneniamew spcttczn~go oddzi:ltyw:mia. sPQrecl.no5:C: tmmuje i wskazuje 1)13 ~sndn~ (~\I'b powinnosc) P~:i'.cj;Jwi:Jl1i::L pewnvch r(lrm o:l:.SiprcSji ~cksPtes.ji\ je'S[ J(ZY~lem; J~5l sar.~<:jonow.ulq fllrttltJ. LlOI\UliljkC)\\;]lIi~ r 6C7.t::kiwonl\ formq, kom\LnI~a\llanUl o 5!anic wl,';\\'nc:u"?flyln _ mH,·ct ~1:'~li jl!:SI 0.11 odm!~n~y. 10 l~ koffiumkowana rQnn£l .. USPQ"JjOl·' i patwieri:lzl! fllkt dO~I(J:row:in~o JC'dIlOitkl ~o norm ob)'· .• CZlIjQW¥c11, nOrm spub:l.:znych i kul1Ur()woych). Jc:~li eksprcsja Jest. t,ocI~L\ !J: ~em pn;;:l\<hnym !LIO oez(:kiw:1n.~·m, w6w~lns; obni:l3 S8.mQ.w. ~ob,e nap!~I~. da~ pcwncgo rodznju dyskomronll d .. nej I,)soby. 7.wr()tnll~. Jesh da.n~ mltsoa.e 'twal"l}' zoslonll unlcnomil)l1t, \0 I'l)jtlwitl :5.i~ s~lonml5c do wzbudzenli1 runu crnocjo-ntlincgo: je~m Sltln jest pncciwll}". II) o~ m[)l;), leso ~itl 01'1: troc:h~ (lbr.i7.on~· w swej iluel1!>. wnI)5~i. PQn1c"at 10 obniil'JJ,11I. _ i lu J~s' s\\ego rlI<d7ajo 1l9~.~ 1)"\lIY wplyw ~wn.;:lnn~,

RcykoW''lf.ti t 197&1. s. ~31l U\\'J:I' .... te W oSll3Ilecznoki \Io)1uu ('likspresji) jCit re7.lIltatcm:

'J<

ROZ.O~lr\L VI

PROBY R<?lSOfR_1..YGNI~ClA D'Ii'lEMATU "I'OZNANIE - EMOCJE"

_ Ei\IOCJE- W PERSPEKTYWlE POD~1I0:rU

1. rcuba -1"t;;~r",~ji_pt:I1'tcr;!,hV;;~O i pO:i:llilWC7.4!t,;O moiMu ..:moC:J'

1. ;~:~ri~;~;i'l:~i::~~~:~':~~~~~~'~i'C' ~ ~~~~jc" pr~~ ·~;';.i"i~~"'~I1;1: ,<II)

n:ll pCJziolllY. s.y~\o;lTI~- i S~l)by flrz':!\~<Lr'"lOlfliil .nfoJma.cjl I.aS

2.1. SySI~lll uczue i mys1i \'-' ijfl\~rpri:!alcjj R. 7_:ljGnc~. ., ....• - .. 14;

l.1- s~o50br pr~L\\;)il.;JIIi:.! i._r ... rm;'1cji jako pOd51:1MI r""~:'I.l1W

;';il1'otjoll;llll;ch , ....•• __ ..... ,." ......• _ ••• ' _" .. '.\7

1.3. ~)o~.im'l~ pr-l,c!W;Hi' ..... nla il\f(1fm[l~ji a. \\ ~~~hH~iD; '!o~\U~cj; .• . ..•• 'S"!

l.J~lLtlC~e:sm)sc i(lINL)zuziilll1{1o&:i poWC(.'Sow pD .. .n~'\.~.)·~11 \If:1.1i1:m,,,r;;j.i . 15~

4. pl,)m~W'(!l,(.iuo"'ClI~ 1.\"acyjm}.r..::h..:~j":J.IOf!DI'I.j) emoejilt. La.:? ... 1.ruS(I •• \j9

rods.umo'~.)ni~ HiB

Tecne ldilS>,",~~lC Wrrt'l\\~d.c:il: pcwne schl!m:lL~ LmOloII~ przl;l:Iiegu procc'!.Q\\ mlocjom\lnyc:I\. Te sdl~m:u}' '1.l)il.Jl.luj(l swcje odbicic r.ow.,II:I. i WI! \,s~iJ;~rn;(': dominujl\CJch lemii)~1'1 CIlLO!;);. ri~"'''Sz,1. Ilk" ~5MIII1~ prab:l,. przll:t..rQCttniilo dyl.r:mll1u .. 1;1.)' n;:ajpi~rw PlJb\lO!h:~nl~ pe~'fr,:rJll1c el)' 1ei l'1<Jjplern r01~zn::anie i ocena"' SI3110,,\'ih' anali1.'-' So::h:u:hu;!"(d i J. Sinllcrt\. wbrew I,ltl.ckh\lanium anali:!:), te pro\\'nd~ily ¢~;s'jo do poju\~icnb sit; ~(S:z.C1.C boIrdl.lcj r~LalR)c:h. spohll)'lO\\<ll"Iyc.h poJ;I,\dow, CLC~U wyr3'Z(:m :.~ (corle sp(lleanego \Ioio~ VoWiia. Nicrnnicj j+,;dl'i"~. ooc IO\\'11iel. wst..:auly nn nowe lIlo1ii",oki interprclaeyjne, IWOrzq_C ptldsUI\\')' dl .. 'Ot\~oj\l 1M.n)"ch ",crsji pC>znil,""cZ)cb a:orii tmoc.ji. 0gulnil: do lWZn:l\\"i;~'c:h motn", ·I;l.tlie~c te leotie t:m(Itjc. 1I.16n: ~ kreilaj<l podst .. \\'O\~~ meczcnie l'I,ooesu\\ go"ln;sw(;,>'Ch i ocen \10' genclO\9IdiU'"emoc.ji _ w ancljzach p~~'Cholb~icm)<:" '0,; tecne .1<\ sit ob«nie Z uwagi 111:1. d-oic citlto:: ... rotn;,;oWllll it: teorii pOlna\\"e~eh jcdnak r1od:.reskn-it- w miilr'li [asnego i zWORego obl'3zU W)"o'laj.;: siot, zc Ol-l-eCII'C poznn.wc"l.C tecrle emccjl 'l:mtX-jonalnrc:h. odwotujq_c ~i.; dd'.',,:';:'~ ;.:;:~~~::~;~h; info-rmocJ~. Te l.r:Ot[lico~ .. anc pOli·cn . na k(lnio,;C:'ZQo~C -ode] Icia od tal-.

n55lr;:PSIW w lencuchu p(lo~\'s!~w"niD emccjl. w I

przctwarplni~ il"lforma-ej; !aflcUth "a"Sl(:pM\\ mote byi:

'"

!11o;.!jj"e b-,:J~iL' M~rt:sU:nie Il-bnl1u:O;:}'l:n~jilowtlll~'(h spo .• "lI(I.w inlcrp'fIC( .. ~ji. \","1,.1 m,\\ I:tUlC d(,l \\'spomnt;lnydl nn.1hz S~II:lchlcr a,

I. Proba inlegrfll::ji peryferalnegc i pcznuwczego mndclu ('mocjl n- in'erpret:lC'ji S. Sc.h"cb!era

JL~I'I-" 111 7. m:t,,-i'll..lri lli"lkr..dfliaj'lcydi IrjrnC{~ 7:nO"'IIO ~r)'f.:ml~_tgo. jl~ i p07.n:mczl·~.o Jl1od~J(j ~BmDwi IZ\,.. chruC'l;' nnik(m~ ItDri:l CJl1Ik~I. ktorcJ poj~\I';C'nk Sj~ br!1) ~~ u Jj,arcm I'!"rzC'pro)\\~dUIl1}'ch W~~i:l :St;]I1I1!'~'3 Scl",eh!cr .. i Jerome Sin.l!ci.I J;ilJ;u dosl: (lrHin.1j,>1~'c:Jl LlI'~po!'rymL'n!6'1v (S;;htl~hh:r. Singer 1%1J. W:I{:tl 1~'Ch C~p;:'r)'mcnlQ\\ oeaz ich nasl<;p$,,,.1 W zakresie ICOfCI}'Cl!'nych uo~g,lnim lIoprow:ldzib do crwarxia II:! ncwc d.w;\.:usji li;ullrafn!>S.::i~ 1II)'~lel1i" J.,..r'I~''ffi 11'1(;'1;0 n.1d ,piIdScrllw,owi\ rol .. prccesow j)o1_ntlwrz.\" c h " kS".l:wIIClw:lniu ':1-')' t.lI;l.6lnt.:' ''I.e: l~.(buCl~l!lllll QI.!~.slonych c:m'llcji.

.sC'hachroCII 11',1'1'.'11, padobnk zr0C5Z!q j3k :tl'l:lk(lmila wil,'kszos( l.t:orel)'k6~\'. ze p>Chlll'\lm ... · udii a 1 W powsl:Jwaniu prOl!C"slh ~mQ("jQnJ'n}ch m:l1.~rowl1o l:i310, jn~ ; ~11'I"Iy~i (ho;~~' 'l/ld'nrmdJ. Wa2Ilt:S~ ~mi,::my w stanie cid~sn.)·tn o.':H; 5PQiOb)' ~h w~~ai111~lli,lJ, rl.'~Ir..:C'gQn~ zrmany w stante do:k:j;llym seancwiq (:O'!yn"ik ptO\\(1luj.1c)' do fI051.btiw"lli9 Ich prl)-..:zyn. netomlnsr l1hlct(m do :uo~umiol:nia ... moejl j~c uch\\ycenie sposobu dokonuj4.cyd, $i~ II CljOl"id::t ;llr~ .. bttejL czyti 'SJOs.obu \vyjaSnitll'lI p~y(lyn doswillde7 .. aeych mllow clc-1eSllYl:h. Czlt}wi~k uCZ)' 5i" od sftOr~·wilCl~i, cd 1l3jbiiM:l:)"h rm'.>'jnd6I, r{ld:t:in i z o;!Oobi.s!c_go d(Jswjad'l:«l1i" IlLl:zywJnig cmoeji cruz .'iiposobu.w lch ujtm·flinni.1 W Jkwnych S)1UacjB~h

Osolnie zarem Sdll;t.chler pczyjmlljc. 2C' emocj:. \')rr.lslil z_ po)! ... .lowC"~j inlerprcucji CI,j!;olm::go JlObudutl~3 ii1.jolo,Q.icznll!gCl. pOjD",,~ji\C~gQ si~ \\. ,.~y" ficzn)"C:~ cj.i(llr~~ .. ~~j.al;'b. Poenanle i poblldzc:nil; If) uwa clt'mcmy i ''I~_runki po\Vsulnia cmacji (sl'ld let CZ,",510 stosaW"flc o~rdJcnie eonl Schactuera jllko d\"uc~Yllqikuw:::l reorta tft'lQ(ji). Emol:ja w}'sl~flttje bowiem tylko wtedy gay czlBWiei.: odczuw,) JKtD~dU'nic {I:IOrt wj~;tc si", 1. ~kt}'",noScl~ syrnp;'lyi''?:fle'8~ ul:,lIdu n~rwowcll.0 i po)awiaj~(!}'mi sit;' Wi jcgc fezullLlll:"ill:" zmiamulli ciclesnvrru, jak 1iz.c:l"W'i~nie si~. drt~ni" I'l.k. rllzy5pieg~n)' cddecb). Gdy<b}' nle by-kJ me pojawnytiy sj~ n}ll'nid odczcwaee lmiany i nie 405!alby proccs POSZUkiWl'lflili wyja:lnit.:n rego sranu. Inr-.)'mi slow)', pobu·

c:t)'rmiki~m ..... }'zw~ lajlJ..;:ym 'pOZIIOJ,'''~2.'l 1] ~t)'\\-'no~C:. 1d6rt]

I okrd~enie 5amc:j emuc]i. Kiedy ludaie $~ p'ubudz.eni, szybiIA im oonaleze. pnez odw('IliJl1i< 5i~ do pewnvch wsJ(ai' innych os6b. wyuczone" !>plOsnhr wyj#niantil, wtesne f(lnn), wlilSci ..... e Okrc51~nie pl'l.e2YWllollcgo stsnu (nitjo1~o odpoI'on';bj' "",io' neeaene tilDC!a nr 8 Or3~ I)'einil nil 15 abrnluj~ _J'·"'~""P""Schlltlll~ra.

'"

Tllbrlanr!

Knlrjn!JoU Zdlrl",(-n. 1)<0 ... ,.11.:110:).:11 dOpowlol •••• ia_or)1 ... illlnprdu}IS SC'buhllno

W<:l'''I\~IL~

11.:".. <l1IIa<;t1l1;11!1~~

NbIld{""'l~ 1k:.J}Q - (J:"-«rU:I

~'-"""¥I.,,'-II'.b::..ru""~~a'l1I: >I.='II'~l'1:IIol~PflCl uoJw",~,,~,~~ot"'"

..... )~ .. ~,\. ...... ll-'lIIn/~"M.ti11

\II'II....u " ,I}." SpTl~I~(.c.n1 Oo."I.'I,:u;.!""I~'\\'lQ,

"'ID."O:'.~o;:ru ~"I:td f~1-~'''30.:J''JO:'.

ru r.,.,.,o: nOr\',lI') n.1,iI;:~f"~t""" 1~1~

I"'Obwll<iIA~

O\d .. .l.I"""'rr·_<'1:"lIII)l.I~·

.-utlpo;JII"jllCnL:lpW f'OI'ItC¥o"U

..r:och._fU11~:V ~.......,..Id

Vo>1':\,r./tl!JCIq:!)I: ~

p .. ;ncp iw"vI.IIIIO: \kI

.... 'U...un'L.MI ..... I_ ... )

Qi(l>u. ... ~.~.

RrC'in~ nr I~

Dwun,nniko .. ·:t l.-oria (nlotJi S_ So:chutlll:" l~;l3ud .. lq:!ll!..'" B~)

U~NlII'lrl .. ~lt.J"",",IDII,:"''''IC'''W",,~ ...... t;L HI\1ll. ... ~'..,(,Mrxl~\ ... 1 ...... 1l.I .. u.r:.I'IQW,\:ofI"o;Illj;:!;;fA~"J

·

W IJla$:Ulllr~II;~1 uu(n(l~d s"cgo SdU!III~lU \\[lil,)sI..QI'.mi.l ~';":I[,!II~( P~.

tacza "ynili wlllSll}ch cI.:sj1l·~'rru;:III(P". Jut Ilj~R1~1 ~ln~~C7r.}m ~1(11 SI.., ~k!fIt.. I)mL"111 bad<'l;"l\c) odm;elllltl~1." 5~sohu 'l';<IclU:m!lIl1;) ~I't oscb po.,r \\I'I~'ertI !;prtO;:7~1I;:i 2mitnll),ch: ._pob~.d}'t:IlI(- S~'l'p.JI)-CJ.:n(:~i) likl~dll przcz \~~'rl)I;;Qi'i'C" ' :taren"IIIlY j\:PI(lth)llyr', • .:>10)1\ s.wi:ujoliloSci obj;~\\~h\·· •• .I;Krl~'\:lUle lJXI., IL'C1Jl"". f):adam; ()Wby wprowadzano II br~!d "S~ill.IIHO:.}C po\llleJ,!:lJ:! b"uanioQl wpl~\\LJ \\11:Jmin nil fllukcjono,,:mit" \~'1:j'.ol.u C?IjSci ~~ob w~\r.l~l.lIii!IO <I.a\\~ .rdl'ell.1Iiny. pOZOSI.,IYIIl nnlorniaSI pedmw pf"lI;:e-boi,) (IiZjOlogICT.I1} ru:r.[w<Jr sot~. Ni'l.Sf~nnic glup~ oscb pOOd~n.\dl dziat:Jl1i~1 5dl'filnlilly poi.lJJe-tl)rl.., na tfl)' jJOLIgnlp.l. z j.,ro;iJ)o::h j c dnij puinrClfrilOIHIllD 0 11I~i.li"U;I:"I,,;h ('KJJ,I~~i{"nia s~ to:'.mnirych o,XIt;lut tyr)i1\\::.c:1I W stcnach IlObt1d/l;!lli;i rs-nb~~ oddcdl, poccr)i~ si\_. przyspics:wlI:'l .. r...cj;1 S..:r~.(J it"",) - t.~b ((I tzo, ~nJP;1 ,,;tdrell~~'p~,informj). ;'. ":II1,ch", dru~q polnrormownno blo;tllli~ (i rW'lllh~Osci ruj;1\\ i":Jlic si\' IIbnc:~.n)'¢~ efcktew d~~"~.:Ifli~ kktl. Inl-.ieh jill: ~;\-·~.dlenii!' step. b61 gtowy. IICItI";;" dr"t""";t. nin (b~":1 !O .j,!rupa blsdmc JNil1r'li[llll)\,'al~~ehJ. nntonrinst 11""".!~·.;:i~·J 'Hlpic powicdzieoo. 1c: nie b\'<I:t od~~7.u\'·;'J11 2J1dll)"eh (jDja,~6,~ \!!!mp~ .. lllll'C"no-"tc pointbrmo~,,,"}d~"). W dOIS~jiI1l- emple przcprowadecnegc -I!J...5fJl.:r~II1Cl1m octe~'I!ifl.~T ,\ b'oclcbl~'i IlS0~W z ~~t.-r.lcj 1]Q.lfgr'lIp~ pruSI.OlLO c ">'ftdl'il:'ni~ Jlrrmularzn. \' I.:l0r)'111 zuwurtc o.,·ly reznc py~.llli~, u icktorc dO~c i ...... llJJi~C\:. jak no. pn}khl.:J ,,7.. il(1II1!i m~ic~:LI1:lIlIi 'illl~rmi nit.: Iw<5j ojl~i~'~) l"\.\(Jj~ m~l"~ mill a pozamllll.Cli~lo;ic S!oH'Il~i'~ l cztcrcma i mniej. \\. P;I.I'li:¢(I'tj:"ilo! 01.1 P'oiidll do dzil· .... j~oiu nli(.l(£)·zn. z dl:.ics:i~~ci"'lm! i ,\i~cj"' W pcczckelm In:ljdm\'~IJ !I~ penadre osoba. \\$pt.'Hd:::i:dojq,~n 7. ckspc-ymeueaorcm (tzw. nklOr). k16J1i nd,(}I11!), jak i badany. ruiafn oezckiwne na pcjawienic si~ s;.m;mnllU\\ th:ialania z::JstrzyJ..u, JCJ rota jednak speuwad z ...lIltl si .. do ok:ll.yw:mia rm:.n~"d. [cakeji em(KjoIli)III~(;:h (CL) zachouai:'). Eksperymemalorzy 7.:1.1,;.1;11.1:.11. £.1:" oscby nie· poinformo\\iI!nc- Icb bl",dnic: poinformowanc b~d~ pOSLll~i\\al::- \\"I-,."tllik6w w ~jasnicnia swolch odc~l,I~ \\ zachcwaniach aktora (~d~ 10 lei " .. atcm oso~ I\ftrd:tu.-j pceemc na wp1y-.\ ~chu\,ali illll}'(;h Qsob). \\' obc.-"::Ilosci l'Iick(ory(k oseb aktor d;;:n\ormrowill zechowania \~yra~j,\ce rozbawicnic (np. cos t"lai.gt:3I, li.r~cil hula -hccp. robi! samclociki z paplcru). natomiast W obccllO~ci innyek ujawrliol irYUlcjt;. I)_gr'l!'s)"wn(lsc: d;i-erQ,~al)"" ne d"n~ do ~~·rll¢h1if.'"ni'l I~nnulart. ('0 Sre= r.:olleZ}'lo niszczcniem fQrmubrz~ i wybiegnniem i". poczckalnil,

8::Idanl pact cal)' czes pr=!:~bit:£11 ~k5pcrYfnl;l1ll.J obscrc-ceani b~li pnea ~bI; Jedn()s.trOr\f~C:~o \\·id.z.:nia. l Ob$i::r'\vacji \")"[li~:;il-o, k ol>on;. .. adreno-nie polnfonnowanc" tub blt;dni(: pcinjcrmowanc (kl-~-OI~yw .. l) ;']~rybucji (')t1("Ztl''''O' ncgo :!.Ianu p.obuGzcl'lia dp emocji, nal'Omi:l.!it rQ~l.<Jj rmz.Y";lilej cmceji i!..11~t.n1 ed sposo.bu Ulc:ho\~ania si~ ektcra ("nne {Qrrny zachowania ~i'.i af.l~{)m st,u,owily IIII'D'Ilk ulal\\'i.J,q.c~ IUII.l:Wljlllic emcC'ji). t. kOlci o~r,;J~~' .adrcno-polefonuoware" ... ' .... '8P' .. 1)' zesadnlezo na I!UIra.j aktora - II Ilieh bowiem mozhwa byl.a _'..<I ... ,OOll""",,, obja'\'~' 5,.. rezultnem -d.t:itil;lII1iQ lcku", Nil;" srwierdzcnn

I . do flod;l.\mJ51:; IU zachu .... ·;;,niOl.al.:t"I01 \1 Q!0b l.:.r"l,lp~ kontr o hu~·j

pcanno pl:i.(;;w)

Oct)-'\'iSl;ic. in!.l?;na ~od;;te, wicle 1.:a.s~rz~zd .. :0 do $.'llt1ej f1lo.:cdu~ I!"~PC' menl311"1~j (.lJroicHlu: md:--wl~u~'"Ilne. d0~1 prob,.. komrolo\.\amc. l.m\C"n~-,;;h " l1Xaji\c.~h ild.). poprawecscr ewcznej cl.;spcrymenlu uy IC:~ meee upro-sz. :!ocjinlerprcI3cjiw}il1I.:O\\,

T:lhtla I\r9

W~ni':i di~pff)'mrnLu S, S(h:Jthl~r:a 1 J. SinRcn hi:' pod'j.li!.v.~ D .... bfelt1;.~' 19&8. s :;-!9,

I);;J~~'" t<C.,..:~II'I[~ 1101~ op;rbutJ~~"i ~~h,".~~i~R1 :ai;11l1'II

1\~:ULI,"'\\lfl!-[lI~~~''';lh I!OJ;!.\"~"'~~'" '~ln~I'l'mQ\' L~'" ~Il('~ .bOJ"'~",I"".;,!i;) !lJ,JotIlol

rJ>hIijll, !j;~Il~ral"'IO;: ~,~ OI"Obu,j>J)n, r:tl;tI""~nLcrll:l'l;.~

"~~:Ii"IL l;1!jr~·I.r:J'C"'i";I" ")~Iv,cnl~ ~-:-1Il5llQnw'" l~u)"hOJ<"p pob .. .J.lO:I\I~ 4i.l'~'}lr"~\l)

U....J'loIl1 ubJ_.IIJ¥) ~I~II :l<fc/ ... .,~I" .. rl·O:'1

1.\\I::;li:l UH7.)I1IUj:t~I.:l;!1) ~jLt Il;lrl~,,·i;). krore i'IIQZ(' lIk-.&!l~ modj fikacjom pod "pl)'\\enl nlJw,\'ch bcIo:.i,e..·nw - tak jak :l'C zjnwiskfem Zeig<lmil;; (przei'WIII~ ;wdllni.1 511 lie drub;~j zt.lpallli",ryw,llll:. p{lntc~'~i:!: nie zanikto i'I3[li't.:::ic mOl}'. \'.lcyjnl!). Ult~n1\~qc<! .~i'i': n .... pi£ci ... ~H·1I1 pobnuvcele. r:l'l\dzone l1ylcby (.I1':hY.1mi mzJ..l~d\l cnur8ii. I.:lom mozc ulcc Jozn)n1 prz.l&oornzo;l1illm pod \\pl)'\'I'e-m rtr.:m'~dl ~br?<li. arc nic u'1~g.l PI4e-(lbl'3.7.Clliolll w wvniku d~i'IJ;'tlJi;'t snmegc proccsu .1,!f}·bucji (b,d4c~go proecsern pO!i'I'i;i\\l"zyrll)

Odr .. hnll ~pra\\''l pn7.tlSlajc odwolyw.lnic sic dn wsl..aznil..im pOl\\:rI:rj.lcych dlJkan3~ proccsu :rll)bncji or",z prccesu e{~;~Ir,:It"1W"'lli,,, }.;sli \'Pl~puj(' d w 'U. znacmosc s~lu"cji. 1(1 ja~o5c etnccji j~-il spr.nq m02Ii .... o~,1 zoalezieni .. \\sk<lir1illow dt\Sl:rrc~ojqc)ch oopowi~dlli~j inr(!r",,,ej'.

Eksnervrnenry S. V:rlins:r iln: Duck 198~. s. ';$8) S:Q. pod 1:-fT'l wlgli;dem do~"; frncrcsujece. lludallYIII 1JI~·t~l~·znom ?ot:a~yw;3no nnr;t7,l;;i nagich i.;{ltlie.t, infomutiql! k'h jcdnoczesnrc 0 (""',.Ij~~¢tll\H)~.;i udef"l.l:ri scrca (pfl;; nym badanym ~~ j510(1(: prezentcwaeo rnISl~"\'C dune (10 Cz.~slolliwo-ki LrnCr7Cll ich scrca - byt:a. 10 lmi~mlll. ~fl)fq CIi5rlC,),ItH.::urO[(Ir fIl(hlipIJIt}w.;n. Na I'r<=Z';"11IO\_~;111)·~I. dlicsi¢ oll~.1?~(m. pl"2>~IJo~al.:y\\ol'liLl poi"o'ci!J 7. nieh. inr{lfi1~f'l\' v. aM I) p¢jll,\'iaj~c-ej !.i~ ;':RltUlm: \~ r~'lm~c pmcy scrca ... _Pi".)' poka z. }'\~·all;ill pOZUSI.,I)'clr [l1~dl~ .\'.91::0- Z)"'V.1nO, :U: !lie lila zmjnn ,~ ~~~ji scrcn. Ink :si, ol=;I z ate, w rezulmcle ukiej mtlnipul.l..:ji. osoby badane pos1.-z.;gal)' obmaki. prz)' bor,"ell 11~.c;1~pO\.ll3la 7mimil.D rvtmu pr.1cj' scree 1.>1 ho:lrd:t:iej OJlri'LI-:q'Jm: od tyen obmzk[iw. krervm nie lowal7)'$z~'ly zm;<lr'lY \~ akcji sercn (pomil1iL.l t":1!0. l~ informacjc 0 z"rr.iJoic I)'tmu prn,C)' serea oyl)' f<l!Sl;Ywc-). Dowrxl?:i 10. ac w syumcji [h~tlzn.l(,zlu:j (lutej b)'la ~i4 li:oni~cUlo~o.i dbl::anl'lnia oceny ~qpJr.i n iUr3I.:C)j"'c)~(;i Obrazka) jBk\M emocJI ZOII~z}' od rnozli'\QSci zn~r~zicnia ()dpo.~,·it'r;ll"li;;ll wsl.:.,d:nir.:b,," w 010- t;zcniu {takjm \\skninili:iem b~la informacja Q rylmie pt\lC) scrca). U~)'skanc w)nikl I a he mo1.nu inlCrpf\:lowac jako l.:ons.;l.;wen,j~ wnioskowenie Iypu ..skora szybcir:j moje seree pracuje PI'"LY pcstrzegauiu dnnego obrazka, 10 oznacza. i.e jest on bar~zicj 81I'ilkcyjny'".

WvdD\\oloby siC'. 1;<.: 2;)1'0\\00 \\'tlc~l1iej5zc. jak i pM.lliejszc re-zull:rl:), pclwierdujq IrolnoSc. Ic:orii Scbacheera. Niemnicj jednak, zarowno jll2 wc'ZC'~nicj lInollz), w ramach teorii nlOumfizJologkzllych. jar.: i dol.:ladniejs:zt inn}ch autorow ukazuj~ lU1:Y istorne uchybieniL wszystkim rD~t. U It"oria mrybucj i Scnoctn(:t.(l n~

lol~ c:z)'nnjk~w pOl.fl~WU}"Ct1 z jedaoczesnym nAdmicmyrll· zno.czenia rnechanizmcw neuror.zjolo~~c:znvcl1 19.:i1: Buck 19811 .:hcx:iiU: ni~ powinna budzic wq_Lpl'iw~_i :z~s:adi,icla rolfr.

Ijej ~wis.dcclwem jeSl ob!tef\\'o,v~I'lY wfl'1yw' sr::um .ci'l~oejonalncllo. :I chatokt-l:r wplywu ~ przypi:5iyv"ane_l!p mLl

O::lltlc;,:enia (,~nl1i"~w ",I'i"').ic;'n1"~·

'4'

w 1I.s'll;\lIt'o\.v,m'LI d.~l1rth jai.:(lki ern~J\)n~ln)(;h lCle;a ~\Vi3.dec' .... em ~ Ita!~tjP51,:,,"a .u!>lkmlll':n r1J:!:n.~'i:h 51mktIU Otut(1I1111nyc-h \"II W)'IWetlaniu t~l'\d~neji M UJ;:n"'~I;,n.':;I spc9fiu.n)ICh Ui'ln{m c-ml'lcjrmlln~·d,), Permmo 5\\011:'" slaboki. wyd;~JI:! SI~.,~.4!' IceJlia Sch:lt::hle.,,- \\no~Ua iSlolI\Y wld:.'ld w roVovoj w;du ob«:n)ch reomeuwxjr,

2. Prilby w)'jahienia retac]! .. poznanle _ emecje" przez zrliinicow:anie na puzlomy, systemy i sposoby przetwarzanja Inforrnac]!

2.1, System unu';: I mysli w interpret.3cji R. ZalOOf;SI.

Za-s~uJni.;z," "l11:i(;LI:Ilie oJla lJi;rdl~rr;:r zwi'to1-.Cr\~ mi~(.b .... pre.r:c5Dmi pcznawczymi [I i:l1lo~j(ifri):h'yrni mial;.- lncliz,:-: Z:ljoocOI.. Wyni~~ z olch. ic dClt},ch· J;Z.3$Q"'~ uchwycenie :lrel:.lu jakn C'hO:J;lOS bedqcego nils~o;p5-~"c-m rolPOUl~~j~ {lub ag.ohill;: I1.1S~ .. pstwem prcccsew poznnv ... 'c:z~·~tr.) nic ZIUVSZ~ jest ulll.~dnione. Pr-e4tn~ow;UI!:!, pruz IIIC:~O w)'lliki rotll)'ch b;:rdgn ~mJlil')un:-~h swi3dc:za: bewiem Q ni~zalctnosr;;i il.f(."kl)'\\n~GlI ccen ~ pewnegn I'Odomju pi'l: ....... szc';stwic 1'0' srcsurrku do procescw POI:Ilj}\~·~L>"ch. ArC',,"tywm: rC:olli;cje no bodic;e mo~ bye 5 .. sybs z 'e. I~io! mu-sz.:t by':: popn.cclZ>Lne kod.:.waniem pt'r..:~pcyjn~m czy II'O'ZJllJwclym. r"o_gn_ odzl1ac~i: si-: ~'Il)':i:s~ wiarygodnoki~. Stbema.t t'lUC<;pSIVI ~ Zaj(lnca mOZII:D prudstllwic jako uldi!ld; s)"tuaC'ja bodtcow. - .frld Iplerwetna prefcrtocj;:.. - inlt:::rpret:llcjll -:I !.I.lej fmocjl pojmo,.,.aa.. j_ doiw.iadczDI'iY sean (PO" Keleficayk 1997, s. 5-8).

Z anc.liz w)'l'iik~. U: Plotll .. ec jeSt wnioskl)wonie 00 ismieniu niejako 5y$lemow - svremu un:uc i mysli. lajon.e ne uzasndnienie s\lloj~go C)11Jje eksperymeutalne wyniki 1". W. Hyde'. i J. J. Jtoldnsa (nt: bjonc ',165).

Wy2.cj wvmienieni autorzy prtcprow3dzili cksperymem. w kl6rym

badane byly tesrowane pod kqrem motliwoki prz}·pominania -ezyn. r6ZnYfn podgrupcm bedanych os6b podawane nleec Tat.; wi;c. [edne] :t pood~rup b.adanych os6b tyJ.kQ 0 III')Jlcclllr;]..::j~ uwagl nil rych slowach. P~~no 0 liczenie liter twarzqcych kll:t:de pod.QrU~ic pelecanc rejenrowanie fyeh stCrw ~S~le w C'tl','.1rtej pOcl_grupie pro5j:Of\O 00 :lIdi!:.ilncg~ JH7.eZ n~~ s1anu pfZ)~~mno.!ci ••

W .I.~~(;h O$ob sygnalJwwl3.no, ie bc-dl\ I

llltk~ byiy do.~( zaskalo!ujl\cc. 8cz ~~~I:j 001 W.(lflllia :stcwa grupa pros;wna. ~ w!r'ko .. onie !tId.ilflia pru:z osoby.

prZ)J;:nw~c,. w$ktl"_~"'lllo 11;'1 pooJs~"\\O\\O;- tjl:1C:.t.:';I~i.:- stano ..

I" "odL)\\J1l1iLl Inlbnll;r~ji ("~C i 1;:>'111 sntuym lIa ZJ~ .. hltJoSc '" o pll'\\OC~o rodT..iIJU plcr'Wszop/;lnOI.\.i;j "l)li QCl'II~' tlr~"lrWII/;'j " o..:;:n)' PO£IIt1IH~4~J)' lnfbnnaejc .. II;UYCOIII< .a.rr;:).,lpIII05.l;:;i;.C sa r)n .tnno::ZC',.i:. (".,,1., 'ifmr!tllli".':), 1-.101",' ~1:tm'l\i-l PoJ(!Sl:tI\01l'; lnmpOlll:ll1Y o!rSOl:ia,>jn~'d1 (sr;ld $7_;.b-Sl.~ I..mJo";mil"" pami\~i)_

\\' Il1n~m 1. koki cbp.;rymcndc pt)rQ\\'II)\\.:tIlQ bh\OSC 7;t,.."ml~t~ watlia ,I""" w :.~tIllJ-=jr kmll,:cIHIOIc)i U\I;I~i 113 pooobi,,"ri~r\ql.: l.1I:1t'~"lIi;1 "~rilLO" (sfolY)Olll " .")'hl11cji DCCII)" :;.t(lp",". " jolill! \\)IIli.:nbne ~IQ1\:I "PI\lIj=1 ro\I;lt.f3l1e PrlA:t b:rd::lI:c .osn~r ~"I:Jsci""Sci J.1k 'ii, -01.."''':110. kOlll:elllr_"q;1 1I\,.tgi lI;r \l,ym;lUlt. .. st.:rprcJl. I\, J .. J.:UI) ~I';I\") QPI$UJI,: p051,lLbllu: pr'".t~.(e II1l11e \,I.,~\t"u~i" ulalwillo z"lpnmi~ry'Hlllie. f"""w~~~c \\!ilir.:i'i z f~~~lj \'}2~:Zl"gO Obc'VCI,i:. :ltd .. ty ..... nc-g<!. J1'fo~!;::!i6,. p'LI~l1a\~~l;.(h \\ :!i~·tll~lI:jj odlli~~i-l!l'i~ del smllcgo siehic

J~j;:lCi:-e [eden ckS:p<!"r}ll1i;JH \,~(I"Jt: Silt ,QOdll.\ U'\~.lP - ~~'l'l:r~rnc~lz 1II.

P~III;~{P"~ll;~'m ldj~c 1\101"-: [udzkich. K 1:. t'eucesou i .\. I). Ibll~II~)'.(Q: l..llj~~C '9S0. s. 16];, proslli badnue 0$:.;:.11.:' e ?~1jlrrl~lj\,lp,rrl1l~ r .... lnrCIr \~(Mrtj.·~ \'1)5.'0:1 I\\:rrz.,' prczcnrewanych 1101 hll()~rafi.1L:h - rnz rad k.,10::111 C!lu~()ki ~O!.'l, rozS:~~'''J oceu, okr'L~dos~i tworzy I ~mbo~~'i Wilr:!,'! Ipclm mil. Q "" ch"d?I'I..., jill' Iyr~ Q oceuy 5ZC7.<!"S.CtrOW~_ ilc 0 occec rad katem • 11 ; t~·p:'l" (w:Jr .. ~ .. mila - nicmiln' _"gl'l.dnt'l 1,1ufani~ _ nic£(llim1 _. I.·j " r~ms('irulli";I" (b:-I:t ro cntem sytuntja prowokllj:~;ca de II i IlfcJ'I~""\II}.:h •. Jar.: \\~ni~~ Z 111:.~SkQI1~~h rezultutcw. 1.:Jp'.uui'lj:I:'IIlIC i ~wnrl.'· \\ \\~lnmk,'(11 occn, jck to ~lIIOt7.y o,",-rcslill. Oos.ob('\\o~!;i!)")'ch b)·I. wyr3i.l1ll·ll!'p~"':

P"_'~\}t.~.l~ ;m.,liO'.} f!lI1pirrczn,,; flO7_\\nl[}jq \\ni!}$ki.1\~·tll: 0 iIoHlicllili roinydlr " ::;~~t~l'In'm pmllilftl- paruieci wl;I~~\~'~j ulo prz_l'pominanirl I tC'ltJ(}wnnin slcwaego ami: oollli!;ltno:j 1'l'l1l1irrci tria kcdoc-ania 3fckly\\n~!!O (tlllll=t·. s. 167). Slaje $~ I,' l~1IIr bardztcj 1J1.as;rdrl;Qlll,:, I.e llIo:£na \\SJ"OIZ.'tC!H1 pf"d~spozrcjc 0 cherakterze IIcurQfi.l:J(dosi.:ln~ Ill. kt~rc 7,d3j,a. si't cdpow 13r:Jac Z,iI ke .. h)\\anic llfd\l) \\ nc.

Zajon.: od\I\~JUJC' si~ \\ tj rn micjs(u do R. J, K.J!;t:1. J..to~ s,,!rJzi zc w ceo{raln>tt' )~ ~Iclnic 1I1! .... vcwym isenle]e stee. t1.W, i1iic:jso;;c: sinac c (lm:.·/u '(JI.·rultus~ ~lora idcatnie pasujc do IC~Q rWZ<lju 'z~,i:.'i(",,·o ni';:l..'lh:zlJI.:go prl.Clwirzanil· arcklu (p~tH.:".nh'~ oj tifJl!t·/l. a PQtencjillllym znaczcniu I~J sleci \\ ukl:adadl. prefercnc)i ll1oln~ wnioskowac nu pa<i$I.1wi.;: jl.:j wtlt~ci\ ... csci. P ... zcde \\ szyst~im. ~I on:! rOl.nic pcbudzana prU'2. bodzce poclobfle i ROWC. Po ojnlQic. mi-ej$CC. "IOOWC' jest weaehwe I'" podl1il!l~-. Dakj. 1J1mC jcs.~ 10, tc rn strukrura jest z,delna do iacmlKji pOI st'nsQ~c1:nych uakich jill-: ci:J.IQ kQola ... k~; •• uc i \\..:£ort!~). P!!ol crnac;jonaln)cll (ciCilo migdntQw.:ue. pod\\""l.g6rzc/. pa.l pami"d thipokamp) .j 101& I", .. ,.'''\~i·. NDjwDlniej:s:.:_c il!'~1 jedllil~ to. zc mic-js-r::c siocwe jes.~ :uilllne' i:Io

(odpt)wilidanLaJ. wresaete, Katz pcdkresla. W cnc-e:ral~ lnlljdujllC:Y sj~ \\ li1it'j~r::LI sinewvm. kMn' ~olliroluje ($It EO !(cor("lptpt)'dr botdq..-c- natu·raln;. mi • ml!di3lol'1Jl1i

l~kZ= laJnl::J..i:\)\'I."'I~- we \\'.I'Ilu~ni:.m~· Si.llll:-~h K",I..~j~ 1\11 111l ..... r:: 1 p"d<lhll<e do SH:bl~ bQ.r,Il~1: locuro;x:ho,:l"1"1.Il~ 111I:th~llizm po--

, .·."0I"(.rs1R05d~/~bJ.,II:l;:\' pooJcJnlU"3"i~ ame n;i dllpl~'\\ lmf\uhu\\ " c'It.\!..q.;: ~'1 \\ ~=J"mo; emopl:ll:ac t/~ u~m,o:"hllc 51~ In:wtnic \\clbaln.: J~'ih 1)"7'!I<;dnlm~ '3c.i~ u\\1\ic1. po\\lcd"ct. l~ fll~'~!,II'~I!~/'lk :Jfc!.\ < ,",'JoOr_turll:.·. s. ~b""-\ il)l

. lumlb'_ "' .... jom: c ,,;JtJzwla 01.1 )1~l;m: poznanle

• "'5[,;:lrZUj~t; Jl" dmllim'l c j~ I flf!o'lll;\t 'PfOCot:~O\\ ':111"'CJM.JIIl~..:h n:!ld p~. p~wa\,,,;o;YI))i. T<.) \~~l.::-$!l_Cl ~r~nowi ~ ..... ..:~~_ IOO.,!;lJ~ ~)i,l1\11OCroo;lll;

iin~~i" r-rc .. d:;. ~l.lllf)· podl..rr.!sl31 nm'l.1!\I(lS';: p..1P'\\ .cnra .o;r~ cmocJI roJl.lm\\~1;~dlr), v .. htocic.J01..l:lU\\I"/.:J Z;wjml(, m\)W<I I, r6in. .... ch [0'111 r'oil'iwit1rJllll1}'~h \,lrQlOO:::';"" ~rlrm.:' ... ~. 172) 1"h:.:.h(l;':l11jli 1I!:I,m ~)Pu jrl'li:. p;;:rt~pt~J"~ L! ... ul(l~c.; Q"brOlI' ;::.:-pr~j;J i ririlli~O"';'rl1ic:. ",r-0·pmnimlrli'l.l 7.11.~C:&tio; -(ld '~lInu

. ' pod '0::,1-

wpIY\\'o:n1 prOCCS.O\ .... ;)r~ktrwn~.t.;~~ n~r. udziulu p~e,o,)'\ ltt)rn~' ... r:20;~b- • , ' fCltlrl~ prOC1!~r.w lIiI.'S\\,I:Jd()m~d~ '~'iI.Ii,uja ulrv.:llllnt ,dl.'~~1 1 iu si~·). :. Iym sernym \'IIlawi\\ie. ~IIILQ.m.nYJ~":lfI":. ~p()'i(lby p~ll.:· ir1o;(lrm3cji. !-:IQlo1: dla swnjr:s" IHJ) e bl~,="1.I .. .,~ \\;~ ma~J'" (l,dZ.11h.l . pOl.na,v1;);.),ch. l'oIJn:ldl0. jnk S,1d:r.i ZajO)Il~. mDg;l, ll:~ \\~Slepul>.~c.IaI..LC illf(lnlHlcji. ,. J,;h'1I'~cl1 odlb/r:-I~nn: lliC!..l1.J I pOl~nl;t, S~ ~PQbicg<t mozliv.osc;i(]Iil pOj;'lwierria S\~ 't\\;;<\tkO\\ ml¢zy l!o"ft'U

proccsew psychiC1.n)'o.:h. •

wyz~J PR':ZOf'ilo\\a1ll: on~ iltl3h~ l.lJC'!I\~3 pmie5unie w dO(yc:hCl,ilID\\ycn SJK'Isolhldl. UlIcrprl:(OII.:J' PrZ},UleUlnl! IIr,gIllm;:n~' \~ 1.;'I$:l.dnicl)111 sl('opnl~\ \\sJ..alU,,, nrc t:'lku na mozewc .....

.. ","il)s\:ownnia 0 O"k~Pll0Sei 111)'5Ii i UelllC . ate I 113. ..

lllot.cnin u istlliW:lllll rilZfiydl J!Ol.iOOlim· I1nc1wl"Il"7..anu) IOr\)nnatJI

twi9dllm), lull n,~'t~:::': :d~'~:;;""~I:I~~i;~,~

mldnicz.el:;o pn: .

'oowyct\ illr'-crrm:l:ll'ji Ih~n: pct,\"hl~b~ 'Wie'(I~spckIO\\':-' i \\fidOpuzi-cmowy pror.:r;:, nr""".uan,,' illr"".M.~Il~.

U. SpOSOb)' plf.lctwar.l:"3.oi1.lnforma'ji jako podl"., •• ,.t ... emo~ionalnych

I"

.~

i dO w (I(,J,l<:n;;! - 1I!gllly '<: M3H ~h:U;If.'(,f Iil1e;lm~_ on~lilYCMY i abslnolic)jn)"). 'rtt~m doinilldel_:mi:l {(lzi31a 'lglldnie '(. mJi"d3l'1'1i !1~!'Ow,il"rll'li prLc£'ld;)(ZCt\13 lonkrc:IIlC i z~odnic Z ns::id".lli kujar",",r.) ural sy~tl!m JI"(K~6w plerwo,a.)'c~ (b.1VJjt li~ luioy.::h :&J;aj;U"U.·l\i~1Ch. s~mblllic:ln~j reprc):cn!:lt:ji, k0nd('nSlloCJ'

ipuC:lllic~~r;:l:miu ~nl!re-ii), .• ..

r.llUit;:j Ulllli~::iI!.C-T.(Io11" ((1bcb IU 10 \\skntlJ<!' nllo 'P04b,t~\ .. (mc IIlbm:e lI\11'lDl)' .: ~,,·om .. S.flOloemtullj, r a r,:jlJon;'lh,~'m i ijoSwil~tLI;~cl,i;)o.

Tillbocl~ .rH" II)

PcIr61'1'Milit ~\"l;I~mu i:Il):lI'l"ll.dC'l»o.ig i s,'~tlC'mu r:IIc:ion~hll;!g.u -liI'IH~iI S. EjHolcln.

. (na p.,d~.~"i~ 6pnc:in ,9M, s.40<!)

Rn~I\'iU7.illiiil inl£lI:macji. \\' T.lIiO:7.lIo.sci IJU roUl:ljll infutm:l(ji. zj~l..illli t,;zIQwic~ nil, do "'-LJruo.:llln. "d,li;.1 prccesow P01.I\,1wc2'yeh .1107.,-" bJr~4':O :uool:nieQ"""ny, W ,>m obszarze jest ~td'l:o \\icll." (o2ny(;h PfQPiJzy~ji - kit"'" Z:<1slug,uje: II<; :UClcg:IiIIl'1I1Wa~~. _

mo~~.~,:,:~):~~~:~~!~ac7~u..j:;::: ~kI~I~II~,(~~:,j~~~~:~':~:S~;,t ~\:~~',I~~~, iflform3~jf .••

Ilil.."f"Sl.,Ynt ? IIICIt j':-Sl kllmQrlcow~ rrzL'r1I':lrz:<nie In{MIII~cji. r(p'r;g~ 0I'IiI

IIfI ~ooUo\'/Uli!J i d~k(lIIOwmljtl il1furmt!eji j~i'I po'.(iQJ'li~' g<'IlQ~v i (lojl!'dync:tJ:j "..,mLkJ.i i LHJbrw~ 5i" \II :;'[)[,II:s:Ql:l wl~;~iwio(:' pozapoznawcvy, (.Ir1.C'Z proccs doooru nenmtnegc i (01.\\(lJIJ bioID~k;:n,;og(), T~1l nozlcm IIr ...... h~;)mIlLL1 iurormil~ji udll4lwi,ldn za emOt"jc rworsaee wl~.sc:-i"';:." ul;1 dfltll.'go- CZ.IOl,i~b ,~asrruj l\plYWll 1H1 !yp emocjollllll1osci cz.IQwicJ.:a. Wpl::--w n31~'r cmocicoetncsc; 1I11 l:S'I.I;,ltoWtl:lliu prog\1 w~,budl."Uli ... cmoC'p j $l,:lolllloki .;10 "cwllych ~n(l(jonaln:>ch omz nn :;<:O':fO\\';)lli\l ~·moc.:ji przez I.ikictllr.~O"iHliC' nej :'Ik,r) \1 n().sc:-i precesow nCllfonillnrch.

Oru,gim Iypc~n jC'SI u'b-anilmtCznt" l-lr;:t'fU'31"L:llIj~, i"rm'-IIlr:ki:jl, w klJn: uwikhmc jl!~1 lIlk ..... l'M(m,mie ~C"I'I~r_\'<;7.nc. Tell [)"J'I pn:cl\\~ c r.nr~ia inf.;mna.cji

(Idpo~\i:ld-ll I:D \\zbudzilllil' emocj l clbc pl"l.~llIIjlJlnil'j 40 wzhllll:t!anic t:lllu-cjl)rtnlllc-j pr7~" Ilrt1~ll hrh l1i~~\'idHc'j gtvrnuh .. "ji ~ Ilrln,!q(!L~W W praerwnrennlc ot~I'Uii~mir;:Zllc _.wikl:!nc 5;1 U'rlli\~ ~m}'5rOl\l':r. ;""IOI"",',''"w

prz~$yl"'j.1C,ch inlhrmnqc 0 l'il'jOIClSi':-1.,J1ym stanic fl'tll}.;:dl)\\~m Inp, \\::a~1iI \H.l6;;:c p .... \~.-rt,,1;'h 5111<1IU;w,.

Trzecl I)P ri't bi0l'sythiczne Pr7.('I\\'!l.rtanit' inr~"-macji bazlIJ1\cc 111\

dZlill.1nju kodow gcni:1Jczll)ch I \\ jed~y il~b) • cj, P~yJiI"lklll jest :Slr.lchem 0:1 fK'wn~ 1:k'1d:;te c.

I CZlUI1_:.; typ 10 pO~nIiM'('Zt' Ilr.lch\';lrl.anic- illform:Jcji. Omwje 00 procc:saeh um)'~I\l!wych \\yl\\'3I'li'lji1(.~'Cr. pewue :i"llpisy rami"eiowc oral na

proc:C-!ac". IHOJ')'CI'l "rz~bicg jeSl mwJctniollY 0<1 \1.,:-,kor"'.t}~\~lliil lyeh Mpis6:w,

Ten rJ.'p obejmllje v.1;)snrt! ws~rslkic anelizowmc w r::Jrto.;:\ch I

poznaw~lcj rodlaje pmc;l;l£iSlI.' ill'2o!:tw:Jrzani~ inromlllcji _ Ij. I

nieswiadcme. :ml(lIJ1I1I}'C~ilC hrb J;,onu:olow.:moC'. ;1 mkzc ~;:;~.;:r:"og:j:~~:

(JCmInf)czn~. epi7iJdyezo" jlrJ,~, ~ilJ,; \~sl.:ai:ujt: rzanl. Jl m"",niet oceny poZM'II('~ i :ltrytiucjc,_

Inrtmujqq propoz)'cj,\ opisi:lltiQ ntlech:mizmow rOini';llj'lcych i dofwiadc.z:mie ptelcnlllj~ S. F.psleill 0996: POi', lakoi:e lC¥o amnrn ludzie ll.Ulommyc7.11ie konstnlujll ukrytc -,<),.;>/,';<; SUOi31i'l t<" nemnego. S\vi,,.,, \\·I ... suegc (3'e/fJ mi1,'d7.)' Iymi formam I rzt.!~·l.}'\\'i~m~d"

jOII ... ,}".m), pr,,,,,,',,,,,,;', infcnnacj i ~1:lnowi;1 pOd5tnw~ lud:U:icr.. K0l.2d.r]. rych symmt)w ~~".,,,,''''.'''~llEj~'' ~1':<,'.";i.",I", \\IOSllyrnJ p(Q"":Jmj Wrti05k(J'fflJlj~ lC .spoICC7.nic: Ilslillonymi re~ul.,rni

.:mJ:CVl~.' nl~rr.:lIl~ IlU"C b~ .. n':"511;puJ~.!;;~· OIl) nOi;p",'\\ S~,I"fIl ,JU~'\I~:"''' • T OnIgi·oI. ;ymi~l'IiOO~-eh s:-,:!.l.Crntll'. :!.}'~t .. m ~h~m:Jo16 ... jCd w~l!o"'.1n) prz~>:.

.tlll(l"11l1~':7nl.' "~.)ltlI.LlJI: " 1!.II'I;«i :;:,d.IF.n'fll::l i:b.o:ln<! t ;l:J:'$tHlai,nll. 1'lelIt! ~polrnill' mfQ-rm~CJ' rU,£fOfflldUU1}th w nlh~·-~h<:l\lllat'n lub ~, ~h~mal~

lIO"IlI"1t}'l¥~m! 9m IJ3f101:niOITI sI;lnami ;!ki..I~"I\n~llll_ bl prL~':"'I~fI~ rrnOCjC:. . ~"Ctl modd",th (~,b~.s.<:b~.m"l~ 5:!. I'_ lolt>, d~rlDmll;,~n~'nl' nD t.uet."tI

"r_lp'3JI\ 11.1 dllhl~ Ilr~I,,~~ dl,:lla,\ IUb 1I\~~h ( ..... r(h'no ~"'.1dDIII~ch ~ • rOn'DpW~I'i~l'" pod "l?ly"",cm cl'\Sl~ di)f'~""":l,J~~ch InrQun:tl:JI. mod~l~mil

I m~s\ .. :"f(lm~dIJ lCl!l.'h rr,l~ \\oOlan_c t"i::E(i("j~ ~ prt»Ct!Hlc. l\c"c1.a~ 0S0b:. ~ I chot schemal ~1'l!;>t?;lIJ~ "onl~IQ"_'31t<' pr--t~lw"'r1.lr\i~ inr!1rm~'J!. 10 ,QwAirl.l'lli

;l~~:::;~~I:I~I::l JC~~CI~/~~~~I:::I;n:n;~:;; ~; Il:~~~~I~~~;~~;::J(~s ~d~" ~;~:~t~~~. ~::: :~~;;;~,;~jn:s~,7:;~\~~7:~:~;~r;n~~th:~~~;~~~

~lIl(!m:lI~c/lII~ p(ld~JlIlll)t d,$II;J:ma, «abudza JlI~~II" IjJ..1 WO~f,b.;lb) llroi~ S)1I1C;l)' "'Sz~"l!I..eh ~Z\el",h I1I~Orm3I;'Ji. 5-)tlh:U .. J..t6rn t.1~no\\1 &IO\HIC

rcprcdul.¢J' l:il,clt il~II"'" ~lno.:j_!'lli:'hl~ch l II"~~I IlJ aU1C1111~I~nn~ Pll;o;blq' pnr<iwici'il"O ~koJ3i'tl)"nIQ\'~rj'J pOll-r:llnll (SY~ltrtlU) rcprcl<!lItll;:J'

,.\Ch pn'l.'I:}I". J\td.\:lr ~'lo;.h' 5.) 11I<:>"i34tllni 1C3.:1. Co:' .n1"t.· In~l:rl\\'.,c " proeq jtl:SC sc:lnlTl~tLl me I.;I .... sze O:Oije ;!,u; JC'(jn~k \\~ ~Zl(: \'~rba'''I~ 'lib" pO.!iI. c i

mtc-rprCInC)1 ld,J17~" Ismieme l"'~-U ~~~l!l~[u "~!..;J:""J~. <LI.! proccs tm()("jo~l~ (_ "'lIics~6w (b1tol~ti. mi~rol1l!'n.) - !/~:!'I\l pmb.!. .;ut~·lulilC~i \<:'l~lll:!lh. w,!-nu~

nlt;JiC-, h~.· Ul"Lldl1'rl~ b~l_ !..'~tllC-C1It.:-gO ud7.i~lu pro,c~~\.\ POl'I,'\\II;.~;.~h S)'$1tQ od"l\"1Y"1n'lj~ ~1'i dl) ~2Ji 'l:Jo form pO\\i~~(~.;r."!lcn. W f"l~C;tP'J5IDK' OO"lfm

dO:oI' Ilt.k~III:_ .lu1{lmJI~ C;;I:'n, ... InjaP'"rl~jc, [_kJ..~dl'J~ c7} or~:lIll?uJc InrOfmill:n. inr~rmBc;j:;l dllj¥n ~it;: uc.h\,~de \~ form..- IIII~\}SJ..(;W ez.~ '1' itldull n;tlt~

I til fli!""d"III~' f 1'i:~I"anll ~r~J..l~ II II~ III I I "'·bJ.llt ... flll ;j;_OJ:;I .... "~ni:. rr-l:(~SI;l, ... ·imrj·" .... ia~iwil: 0.-0 'r7.rCI~!l() Z_"~ r05:blio>n~(h 5Yl~cmD'" I<,;n ": .•• en ru wniw.ku."lIl'Iir.

~(X) .. ~;b IIIh:·'-pI~·I:'~'1 ~", ••• ·t,t t.\'J~mI:.:IIJ~ jal..-o .. P'Jl.I;)"r;:< ... .,t.'~III~O cz ~Di~\\, • [j,Jbs~ICi"I" ... I .... I'!ld?~nio"'·~l,lI}I.

!'l:ltrl{' (l,j.~III'" .'·.·'i"~(lmrrrr-l sl.!!""., - f.[nlcin 1~9hol

\\·n.·S.l.!~· wurtu jh.l~U "!>pt.lIIlJIII;'; J,) I'rI)PfJ/~("ji IIll-C-~t;J,jl rlrl.A:!warm!.:l na f!(l:lioml( :!-\\'I,'d .... 1110H·1 1 rli~j."i~d()llll~§C"i ..... I.I.)d.mlll .\t. J. P(J\I~r.l! i 1'. I)~i~id_,h "",1)11 J':~I ~,\ mUtJ~J n~,! .... n.~ " '~r6L'I~ SI''\,\'~S lS(h""urJr~ "1'11/r.l1.~lriwm} "~I'IOlllii t' IJIJoll1111U/I"l-gic(li fi;'flu.~~lUwrrm S~~rl·J'lI M!,diff). k1~ nmz"," b.-I. 1(I~\fIl~·l- Ul,I~1.I1~ \' IIIICrp{~1"9Jch ",",O'J,)f:l.\1 po\\.\l;\\\..mi;1 t'rnl)Cji. .

T~II mod~1 7.,J.p:l.fi".1. u: II pnxcsiL' Pl7.cl\.':rrz;]ni~ inrllrm~"JI ':IIlJ;"lo"qn~ S!, fO:m\' 'l'.\,,[.·m~ rept~.u:I'II"tjl. [)opl~'\\~jO\';J irIWIIJI;\I'J:I it~1 pr.l~I\~,'r.l'Nla tI.I P~)lh)l11ic ,,'\\ 1''''n.''ll1pu,ln.l.l::h s.~slem,,"\\ (l,~b "l1al"'~I~ln~'h s~il~mow~' ,,~r(.d I..t.lr}.:h .t.n;lJiJuj" :tl~· S'31,'1Tj \\illJa!n~. slm':M,,:. \\~I!hn"~' dOI~ko1\)'

I 1.,111 c ~'(,:I;. zn~ lrUl:hrm,!-l Dk, "'pIQ!>lCZ""l;~ :lUlorl;' prupol_:..;:ji ?(I\\Ii\.uli I')·' ,...~nIOIh: ~}s!<!m~ .\ Jcdn~ ~rLIM. ~IOr:t o~{o:'$lili j.,I..(I system rtprttenUKjI illrormluji poru\\ ny'l Ulh~ rh ,Iub 3ru1logkLIl) o<h) \' ~ I" Cl~· •• I)oro-"nY"'1~ q:!,lh $~~1<!nJ:6\\" m(lglt z.uiln.c JCdi:1l lub \\'i~c<"j Sp05f6d Im:;.:h I)()ZO$l1l1)l:h )o~~tl:mu\\. Ij ~~ uemu st.ojarl ... nio« ... £o ("r:&l.lfil). ~ySI\;lIlU 5t;h c III!11~\' I S}Sl<ml \\ni.,.,~h,.\1.3nl" lob t"'crd7Cnio\\e_go (u1ozeil. ImplibC"ji. l"i<:,d~('lil (Msoriao JII,'. Prt1JlIISIIllJllal.S.h,·IIU1IU:I

Pn'fll '.l~' 1 mch. srstem skojilnenlj) .... ~·_ lrad~(_\jnje j~>l Irllt.:I()\\'jIn), jUQ n't:'S\'iOldjlm~ T\l.or~go bo .... iem-

011 IH~d.lvlll' IX'd5m"Q\\~ ... m<xje Smll\J...II, radoscl. 1~l-,tI. snil:\O.1I I ".It'i'lP:

b~ 11"11'(" ~i>"loIO~i~ljl'· r:J!_~IIIII~i. jnJ.. na prl_::-I:':I~ ttC:!..IY d7iJIlOlhl::r. Id.61~ (uJrko'.;\LI,;I.,],III.rmOll..,,, Ct_:. SJP'J"'>0tJ: rnJ.t.,-,,\,i.mill;

.:-l ~'~1J~roOl'.: S"-OJ~t7CI'III'l mi(:d~~· .• ~'~j~~it'lif· ti speseeem M~il\I.It:'d.li. tSOlJI\1f .( ~.I.loJd.:lml 'l1dLl)1) Ill' pll.O:-Z- ,\~p.;.I.:~t;s~"" 1t:'l,jIti~· 1oI"~lIi~ :I-~ ••

ttl :l~lm,.rl1l1!~7o-\\~n~ 1;(oIC:jfl05t \\ iciok,,,, ~\\t~t.!'.'lll~ eh eeen

R)"-I'irm nr II,;

Schtrnlll ~lI\, .. t:llI-l:lfi te II'mil'~j i ,,~J,jlll.~ mg~'['lu 'PAA.RS {~~ ~od~'J" l~ ,,"!loWe I Iq;l. ~ 5:!:)

":'!1:iI5'z,lIl.:J. N.:I przylilltd. lI;elll.:e.:pIO\\llnll cmocj;J. srnul!'u m(l.J;~ bye chwilQ"'lI uSI,bdomionli. 1l1~ i Sl';~bko Zdl;li\.;Or'I~ lub \\yS3~wn.:l W s~r;ljn.~th Pqy. P:ld~'Mh o~ob~ nil!' m:) pol.r2ebr 1I~\dl,ld~l11j.:lt!;.3 scbie nlL'31.:(eIl'10\\:IIn~j cll1oej~ .o:c.l!Jt'd~·nll; pO[l'Z.:-b; 1I~\\jnd~llUl:lli;] s.o!J.l~j~J bl"ll~\1 MOOel SI"t\.\RS. ~1~4 i.e ,~ In~kh pr-~p~rJhch PU~I\\~r1.'111Ic j'l1~o;:biqp ,1mOIll~I~l."lniC'. ~h" i j~d~Q.. c~esl1i~ \\':1\\0151 bC7.pa~r~dnH:,g., dO;l~Pl' jest :.l[Y"'llk 11:lInOWJlq~: 11ie (j_~I:]AiL M . p:n:i'MIlI swiudcmusci. 0::1100': I"pl:>",,;] uu QdP'9"'ic-d11i~ sySll!'m) t17.j()lo!,l.I'~no::,

Ofll.g.lI j'lfl:'~.e-1110\'lnn 1111 ~~ll<!m;}~ie SCidJ..r. (III' I) blt511~ttl od ~l'S!~mlJl p<lrO\\ nyl\illn~gD U(J ".\·Sl e "nl seoemnrew. O~rdIO"'1 jC:SI ,~~o dror::J ;)een)', r.a dro~", Wj!.:::I2:uj(" n3 komroltm3"'~' prl..-I\llr...anir: i(.r()rrn;t~ji odIlOS7."~ji:"h 5i; lit , dao.\c:b I\~dar.z~l~ ety s~lUn~ji Kontrolowanc przct-varzame mete byt ~\\iadM'I~ tLib ~7~sdo\~o .hdadUfIlt:. 31e jcgc pod .. I~"Q"}flI Ud3niem je:si: 'XhH'>ly,,,mic 51,< do zasobow p311Ii~t:i op';r.lc~jnotj. l;mOl;j( l!cncrOl~"n~ dz~ti lej drodzc mo~'l pojll"j,1C si~ na!ll~ t5.z)b-ho) [1100. pr;l[(h,nie. bard.(Q ""oJn~ - Ideal S~I\I.1t::p jl::ol rJ\\U1.n.lcllllll 1 \\1m:]O~lII "13kmcgD jcj OOCl:},'I11.1;,il '('z~~o ro~lIh:lu!'mJe~1 \\t~udzcnit" \lr.1~cj .... e-go !.I~nu I;'mL"lCjou"II1("~c. - "r, ,0]' IlSl'1ii.:th.'il· sr •. ,pi.l.1 J.!O~ otj';:M\i~ ;sj~ w niCZII;}~~~11 o.bc)m J'i2~ ~Il. Cl~ IL'2 nie,ju a;lr.:";I~I,'1\\ ;I~:;.'"., S[q,d rc 2 t'mocj~' m O~;![ Url!"~;l~ 1Jl00-"rr~ ~L'jom \\1,." ... 00 ~';'''''\'3nl~m nlJ\\~~1i \\ymi.;t!'t'm im.;:rprC[;liO:jr z(/arUI'Ioi3

5.~~r-c:m "rliosl;o\\Dnirl nic pr()"~d~j bcapcsrcduio do I"'''il.1l'3nia .:"rn~ji. lecz prle,{ ~l'('dni'I\\Q .scstcmu ~hem;'il0w lub s!,.jil~·mlr I;.l)j;:1f"'t:nio"~gil jut ~d~ 3U!Or.zy, b)c moze 5~S[Cm \\Iliosl;o\\"Jnia Il\6lo!tby t"o~..: 1#:"Il..to\\any j;akQ Inuitl dl'oJ~":i pO'~~~w .. nia emoeji (tylkc nie bardze \\ii"ldomo Jfil mozna byloh)' I" drQ!O\, odo?!clic cd ptllojlal)eh - na Cf}'m polcgJtab~ J~J Spiltyfika}, :-.'. pr:l,)"bd \\~nlaWl<mt' pod wp'~'\\cm d:Q;;IllIma emocjt prLcl.li:n5t\\:l. lub :!-loWJ. 'bb". nie mU5zq_ byi rezcnasem dojs~b 11(1 jal..ic,g:oS "niosJ..u. mog~ bore- one feZOurrl1h:m be"po~r~dni~~ sl::oj;Jrzc~ sl",m,.ych. Jed .. nk wzbudzonc pod "-p~}""~m pr~\\dll\i~~'ci :\rtiClS~O\qllia cmCl.:je i rcakcje (lip, .Jesld z,~o-rl"l.io.,y z p-J1IlC:y'1 ~~J ... :I: "'~$I;!I\\IC:" ",ynlld('m ole '} II:: dzjalnnia i"yS1cmu "'.liosho~\ani~, ilc !Ji"lk~·. IIICIlIII' ~~~.!lIt"I"Tm ~CHo,:flIal.(jw ~ ('~)'Ii n.ll$,,,pl~(I PI'OCI!'S acen!" i J.on$cu.ll.(;ji scte~ol[tI, ':hJ~ wyo,)JI~ jl~' kh,lczo\\}m n1t)rncnh:-m,;I wIll po~i<IJ~m \u'li-o.skow(l.niJ J~SI Zo!Ik~;h\le pUIll;fem w~HGi~ do •• IIII.')'"Ilnioelli;'l ~mc~o POI"OCCsl,ltK..-n>'.

1.3. POi:-iomy pr7J;ilwarzania intormatji.:J wi:lkiwO$ci S~\'IlI.'lcji

Jak posr~~io \\~f)ika l pGWyl.SZ)th 111l31iz, rod1.aj lIol~'ywnjol'<:s.~ ~pOsQba przCI\\:in.;a1ll3 mronnolcji UI~~y od ch~ro"le-ru S~llJili;jl lub wloSei\\05cr h~;Z«I~ :'~:tJJO:i.~.O'lli\'IJ.S!;Ii r~lIlil.iJ.;:j. do.broSl3llu. wleto :;Iuto,o" pod~(,"sltl \\'3g~ I)'t.b

Na ~r7,~,:kj.u.d. Ctnhl 1... Clurc {w~ Ekm:II"i, Davidson 199j1. :5:, 15-9·1 "ShIZU!C. :lC' 'R~rUt.F.;FIl:1J1, l.:(lnil!'c:uJ}'1I'I pm~mll,i~ emcc], jl'~1 poj~ w lcnie S}1UIC}j ~jKI"I"lC~;lIne.l jake polY'}",,.. n lub i1e,t!<"y"llJ 1" PUrl].:111 ",i,h:Cj1i~ ko-: 1i)ic:1 dll.llCJ oscby \\'lJrun~i~m Jl'D\\~lafli(l cmocjj jl;~\ I'IJlaj o~n'~h:.,ie W.llrt~

'"

sytuAt-ji, M";);nll pov.;wdzlti. ze prb(_c~y pnlJ\~W~~ jpro",ad"l_~H "'ot do m;)zh· I"oici lozpozn:l!1ia j OoI:Cl1~ W:lr1Q~c, rOlJ'I~(:h el<!'men1(1w s)o\UaJ:)I_ T., r.J-tp.llnao· nie m(l~.c dtl\_OII~;';l~ 510;" !'Iii r..:>.tf1~I" pCJol.iamic i 09 pDlhta"i~ !VtJ1~ch mC'·. d13nilrm'l,\ Cl,.1,S';Pl ")ma!:l-lllc j."" Ir:Hlb_l<f) S.\\;"~JTlO::. epnne II" ro~.l~~lcl fnform a cJl pcarcmie, '" ezasami \\~~LlIf':Ll zupelnie mi~im;il''fIo~ O~ .... I..~ mrl'ffi11l.~JI d~ o-;:cn~' $.'I\J;I!;'ji ('I..[Qr.;! Iilrul!'~~I"i3 t ~'i\ 5 ioc( .il-:alilll"1..c~. pr;:}'pcmnl,~n. ~ pl·t~la-\,

trci,"\\~ tlq . .

Clore '''SpOln;", 1; A. Ol~ony lfllrA';.·. s. 16!). ~~t!hZJ.IJ:I$ t~rmln~ PLllM-~O:: ozna,~j~(t "rm)~jo .. : {~, ~umit: b:- 10 jet. 600). d~o:li do "littl'I..U. te l~m"1I rl'~ cmoejMlIlllo:' .101~,:,,_q "~\~n~If2_I'\~d. ~':"I'ih' 'I1m~"CI~~o[!h l~nl~I..\)Wan~-c:h WQl.:ol afcklu (gdzie :lld.( oznac:z.:. po PIVSIU SPO~lrug::lI!},,:, uq:¢) J:I.'I;o dOtifC: luo

~~:)';~I()~~,~dZ;~j n~~~r:,~,;;:~:i~tI~~;;.IOr:.:tj~Jj;t,~~;~t;~:,~;'\ sr:

:lK'huwOl'. In'; //11 :;f/ar;"/j fJm_l',dl!u.I"C'J/ f}((Jill.H-h fllti ~u..~Jt'gll: t,dl U\/J.·ftW\\·

t"tll~J:~].'U:llDil;! 1.::1 z\\i~I.l,;LI; emuf;i :r. h'ullll)~til zJ:lr,(cri ~:1jc Sit b>c J.l:d~yn'I "I.~ ;l.~:IlIb6." o~ rd'rl:ni~ mll ~zll[l.n.i~ \II ~om;.tml"" Jmu prccescw 'l:D1Q<:jon~111-"cb, k.1:\U~ It Sdl~r"~ {w: EIo;mln. D~\'idtDl' 11J9~ .. So. II){J .~~~I. ~1:Io'bni~ jek CI.;r("_ 1l,,;'!"lIL 1.t: mimmi!l':A~m ~~n1nl'm:m wZ~~"'lI:mj, crr1o)Cli J~~t ocenJ l\lJn:';mi~ jake is'{ll",;~Q ~I!I cd':'w jub palmI;. fll':!;':flnll1nU, pcnad • ., ::I.\lwr ttll wsl.'t1l.ujr:.!;: d';i tn')tUli'lil'lIi:J rali f'lfIXCstl" P02.nll.'\>;~~~h,n;"th:'1~ \I\:z.Il.I~oIh·.,.t ~j~'dll(j seonv poziom.llajakil1l d\,l~<1I1I1Jt: Sl~ prz':I\~~roz.;InI~ IfltornJ:u.'Jl.:I ~.[]n:gitj rooZ:lj p~eh';lrul1;;li infcrmcejl ('I,.ob. llLb<:la nr II). 1';al..k t.1~im':~\\:1nI(, pozw.3l." ula5:1dnic. ze same \\z.budl.l:'nie Sl,mll emccjenalncgc. J nn"t~pm(' JCi;o ~nlcn~",I'lC*"- "':lIikrcm O-CCI1~ znaclCnil 'd;"jll'Un~~ ~llJb.?OOlc~).~d l,,11i:1'Il !11O;tl~ .. .oM:i t!"3Ii'{Mji ~den' llozniC' s>tuow31i~l:h \\ h,i:raroh_, \\.;ImD\t:I)

Jllk "·:J1ika 1, jm,,~m~j hlbdi. poc:u1~[i'I"<,! '~2'bt,d" .. \:ni;'J emcejt iq (It!eU} "OW .. HI-.('ll:-j du ~.[I)r;. ch ')~i..:'-'t;

_ nQ'~'oiC(I' ni;:oc;(d.n"II''''!C Zd:;ln:l'lli~ iuh bodlfn).

- $~ml}i.una p~jl."mnQ~C (\~ (Jbtlli (li-:re:lloll:J jako 6"(ooln "f~~tu - pl't):jt:ll\. nO~c pro"3d~i do zbltuni", si". niC'p~}jt'mnGS:c do uni"~Lnilll.

- i~rolnGjc din ('l'iu lub/i PCHr7.<'i.lY (~.<:y Zd:lf<\L'lIiL' j\:~1 "lIlI11\: d!:l rt'lIli~cji t"eiu\\ IUD potrzeb, C'l~ tllrz~fll~~.;'llly "!illk j.es! zgodn,:. c~· spne~y • 1, oc1.cl.:i\\;'IIlinrni. czy zdarzenit: VIJhlll'l b;'j,dz: I11("udl'li:1 "siltS:lllle etl\ll 2:lspoJ:lU:mic polr.!:ct.y).

- ftloili}loid znrudrze tjat.a jes, p'r7.:l;z~!r:l :irJilr.:e'li:l, mOll'''OS6IloradlC:~i.a ~obj(' 'A' adarzcnicm. :>Iopieli L:(lIHroli 113d J..onscJ..\\cl1cjami. lciOln(lit do zmi:m} luh 1I111~lIi~ti3 w)jliku. nU'lzli\u:J~t"i r.lOSh;ljO\Oilllilil !oi~' co U'$latcC7.lIe,go

\\yniku pfl~z przcs!(ukluryz(m 3I1i~' or~.,ni~'lll,l). .

-zgotlno~t ,J:I" 'l nn~lIIilmi (dCI:-Cl~ z~odll":ki d.t.t3lallia l t1ml't't~mi. r.lL'z..:~i\\;Jl1i"Ul1i 1.r1~czq~\\:h (lsr.:rb. "hISrJ\1Il1 SI;ll;}iI:rr.d:inli i 1'Ii."'(ffiMII wcho-

~~~1L'ymj c-eekres .Ja--): .

ZA~I[u:l'liczo przcdsmv ionc wvmiary occoj' no(:r'I~\'¢l:"'J I'lO\'h'lr~~jq ~i~ LI wiclu 'llIIQr~;:m t Ob~'.:MU l'Uydli)lo,gii poanawceej. ~m\(ls~ i nic(J(:l:c~iw~nQ5,(:. wanesclnwcsc. pt'\'u,o~e L'~y l1i~~\\n[Jtt. 1.~OOI"~OSC z. normen« .. ju" C:Z.)· f1GClu".~ kenlnl!! tsprawczoseij 50\ f'(m"5l.~clilli(' 3~C~IHO"~I'~mi ~\)11I1a(:l.liii (PQr. ::rll;jliz.\ w; Ekman. Davidson 1995 •.

3. JcdnOClesnosc i nlerozdzlelnoic procesow p()Zna"'C'zych craz emucji

Dou:l:lrlt C:lmJhmd i Ellen Berscheld (Z.3: Carlson, l'I;'l(idiJ 19(n. S 1)6·91), Imabjll.. ze bodice emeejcnalnc \\~l:'\3I:l.j'\JedOQl~lesnie reakcje rt1.joJoeiC1Jle

I poanawcze. Zadt'n komaonem procesu cmocjonelnegc ni.: \\~$l~puj(: prted innymi kcmponcntami - .... Sl)5tf..i~ s'\ ua~I)\\nionll' W tym S3111)tD czasle. Killdy - 2 tn.cch na~ie bo'li~m autorzy "yr(,l.!ll:.Jjij) kUlllpQnelll(l\\ procesu cmoc.,;o. natnego. Ij. cceoa pczoawcza, reakcje rr~jQIQgic:tne, doswiadczanic cmocji jest nicltw,ldJl)tn elementem r~11i (;i~&ltgo i.:1l'I(1I;.-jOIlOllntg!) 5prt~zenia zwroln~o (('mill""", \"}f(J';Qljflll('l!db(rc~ laap). Ka:i.dy clement modytikl.lje i jest modyfikownny prole, RlOl.O:ilale ~lellH~:I1!Y - je:s~ 2:;l.r6\\'I~O bod2C":in. jak i rcr.kcj:o.,. Rill dzialajqt) bode.ee mote u[]kt~"\J'li~ I'!IiI';:il:l\""C:l<loQCi':I't;: i rCJlIi:c:jc 1i'l}Jlo~;C'z:m:. "-lore z\\ mini!:: pm\.\ adlq dOl pllj~,\ ienlo sit; das" iark-z.enia cmocjwHllnr::so.

raecm mere b~'c niece cdmleune - OCtHLI PQ".lPLI\\'cz~ mOk

rt~ pr.z<liz (~~~I:J~ fil.Jol~!i<;: ... nc. Doh\iadr;:~rm~ z kctei P'['{l\"\.3orj~ rJ(r Inodyfik,,~ji pereepc]t dopty'

Tak wiec roin!! elemenrv proeesu cmocjonetnege slQle

1 11001 :;.i~bl~ pro" .... il£<\c do .o~n\·~ _prnbie:s,u do:i,\\I~<:uni. emoc:JOo-

~n_~."","'<.~ Auto~\ P.t':i'~d_i't."i,\ni:'j I'Irqpo1.)c'('J' ~!LUl~ ,I:: lI:n modtl pmbletu pfOCw.I em?cj1?".J.lir.O:~.!) Jo:n ~ .. 01101 "t.CCpIOV.llol\~·. J\:m c.hoo'zi I) WTll, id~ leg.Q f~OSlOi (IJ. ell),!;IDkl ~r'Ltbn~l:lu precesu "lno.eJon:!.inrS(I} RO'l\nlei. ~~ LeOfii :r.dajc SIl;_ pOdkrtillll \\~$I~po\\.:)rlre ~lh slatl:gQ ip .. ~"ni'lt zy,rotnqD lfIi~~ \.;ompOJlCI1I-,:m p!JUI\I\\l;l;.~1l1 .. [i:t:Jolo~i~mym. P~1a III obt:jmuje:: 3) d'OG~ 00 "tj:icia ~j\~o",c71~e£:o do ul!.\.:I~\\n;cnia procesu uwa,,; b11!Of!'r ..... f11J1in 7. p~C~L~'1i11 2dart.elh"'lIIl ~" ")nil...\1 u31..1~""ieni'lt pMCH6\\ 1»lIIi~lo .... )'ch): C) pn.cwidy"ania PI7..}'S7.~~11 zd:u7.I;!n. ,okrcllcnie ith rtIoKk1Iil);. dJ dOSlvilldCZf:llie emccji tdos\\ladcz3nIe stan\! emocjllnI11'1lcgo-. ~~6~ mll"'p~ na ",,·uysU.ilt p'oeC';;.y '\)'~II;,puj3,,"c \\. ryrn ukl::ld'Zic i p<o."oduJr ualo."t)\\.ma ro;b'l)·l':h:ztlc:hQunil).

RycU"op nr Iji

P,~I:;; cif!l:.i~" S[lI"'Z'I'icl'li":l zwr~\I1~1:.r;r \JdpO"\1r,r,bjil~2~. pl;l"'~la"'lIl1~ prr,;M:[so\\ or;mD~jlln:roln~ (li - I"fO ~OL~(j~ D. Ca ~oJ~IIlU. i t, 'Bln~~II'1.d \2;)1: COI;rls'oll. Ht.liiol:l~ 1"Jf)2,:lo 91)

Dyskusja nad 1\ In. (:0 \\~1."St1i;ejs:te. a (:(1 puini~jHe (po~lall;e cry leltmiany ti'ljohJ.ai;':::lII~).j;}'I.: wYl'liI.;!! z~wyt.szc.SO. ob~cmC' sprowadaena do p-oZLQiIlU jcdncczcsno:it:l. proc:~\" ' ees ps}'cbiczn~' jest ~\ id~:a.s.~"IOW). Nie m:r. c'.'~ llal~ :u1aW"z.tJi&11. «otncao (rd mls~ccnl.a. stenem emlXJond i oo ...... rc'111~. ale n.fL chj bu proeesu ~m(K;jQnalneg.o 'f»D1aWcl~go (r:!h.ocb~· t~il1l byl 'l.'l~o .:,:a.lunII'l.Y ked

komM:;o'\r::go j'lol'ZeLl.'li1rl>l[)j[l, il\ronnucJ,t. ,0, •

~'r:h;clnr jest pc,\~R:q jcdnoSt;:iq, i "ah)KI~ I

"11IScj,,vk. !1w"ld:t, 00 'I"'il~.'/lia g~ '" iml~·.I'(t_J,,;("!r(". I\Io;l:I>a VO"u:d:!:!c':. ze J.;tJ;d) prO<;1::i P5Ft:hic;!;n., zmr c ni., ,s\\'oj~ wl.J5ciw~d ~:Jl c tl1ic od c:hllraklcf\I jmli'r.J~(;'ji mil;'d~' t'klll~mllmi z"d~ p~ychkznoC'~o lub mb~d7.)· clr.)\,id,ielB ~ otoczeniem. OCl_~" i§tiC' h'Il.:l<!" spojn.~lIi~ j~;j mozc n~lb~ I l;'Idylol ... ~. p<II'1I~"~~ Irud~'Cj~" ,jIlJ~iUl;'h p .. !dIOrlJ_flic;~l1r~~ rrl~cr.W:rO:l:.il;1 du IliPl'to illn)o'CfI illl'l:'rpn,ll;U.ji. Ni .. rnl!i~j jCi.JIIOII~. ">'dJje si .... Zc ~,I~.:i.,il!" hucmkeja pOWlodujc u~J.lI}'\\Di~nk cf.1nc-j wj,'lsejwt}il::i r,,(lt:II:'SIl r;~"Ct.il";:nC's.(I'. 1;.1(,1\' pncj .... "i:. '!;i~ jake jnn<l j:d;-05e po5) cMc2ml. lnnq j::Jk<)~~ p~.:~hf"')'''<l 1l,1'Y";1I1lY lr~d,:o.'(:)jnie ,101M Pr<X:cSII'Iil JPl'>lJl::lII'C'z.,ym -albD NtlOoCjon,'Ijjlym nthc flIOjyw3C~jll:111 (:~r t~;1: in~cuj, r'l.iinicj {'jIlt! j:1l<l£.". p'r_Ztj~'I\iilj<l.u si~ jllJ:e. dan .. ,\-I~~d,.gs~ juduego procesu pS)l:hi".l.IlI:~o, SIOIl1o\\i podS!ilw\, OInaliz} pf'2'cbi"'gu 'l:t~ho\':lIi czfowieka: ~j(j pe~pd .. l."\y :!.:<;hl,.;.j~ I,Ij'il<: ;rnth~\\-:Jl1i<·. Tul, \\i'i". na pr?~"bd. rroc~ ps~Ch,t;7,II.' lI;1kt~\\n'ajl\'~ sit; \'. illll!rakt;ji z j:rr.inlj .. c1:1rltlll,,:m moze pr:zedSlft\ltl'l':: :.ilj' jll"'t\ (oilll:l rC';;Ik,..:ji nil 10 zd:lI?C'J)['" - \\!..:d~ t~ jail-os': n;\1.} .... Olmy prQC('.cm cmQC,joJ1il1111~'''': ale prcces ps.\c"'i~ZI'IY ufl~ry\\nj~j.,c:- 5i.,. \, illlt"r.:Jkoeji z Jflr..il"~ ,dl'lmJli~'-1i mOl:!.:O: przedSl~"i:lc ~i,-< j:lko form!} rD.Lpl.lZ;lr~\\l1Ir11i3 z,cl;Ji. (l~niil i \\, ... ...:1.\ t'i' j~"o~~ mozL'm~ okrdlie jnke pr'l>i~$ po;ot. n ~'I.cz, W t~l.;ilB uHcil1 jXldmlli'! p~jil\licntn $il,' dtlncJ jilll::L':Iki procesu P'S.~Chlclll~~~j~:it zaem clltlrn~ I er inC~{J k.;;j r, l u\\.l_gi tll'I C~ ~C)~dm' (]o~t rr-O-C';~I' Pj:- cnlcancgo dnnn j~I-iQjt JlImoffllj~ lmi.'ill'; przl!'bi~gll "::J.I=~o pruevsu psychiczm:',!o (a Ili.;-c emo-eje .r:rmeniaJ"I. pD'ln.1l1i':.pIO\\;(tdZ;:J do U3ll)"IlniotlltOi pe\H)~"th -d~7.~nl. W rym ~wie,l~ L:w~.!lil a.:t!CI,\¢~r:j pcjawiania sit:. prOCf.sow It, rC-7.ult,,' pi~r\\olno-~ci 1I~1-;1'\-'\". IIj~ni.1 dllne~c> ptilec$\l p5.)chlc1.flo:go. f;(lSr,. \\;>".l~\ahl p~\\n~ j:lkn~c ZOclIO\~o\i! i ""(II'} \\,~7,,~\':;)13 ~al)' kolo,)', cej jednoici: \"')"Z\\olenic tego kolorvtu 10 po prcsru unLI) ,n":"Dlc mn~ch ~omponcnlii\\ proeesll pt)'ehi;';Ul~I.!,l), Ct.\' I(;~O- I}'PItl imr:rprtlOlcje s~Jednilll:' U/.;Jsildni(lll'C'? Moo!.e oi.J\\oli'mie sifj' ;'0 ~rl~ji(._ nickf(lr'),ch aUlotO\\ p(lsn:dnio \\s".,~r; na z.u.oetn05C- ccj 'n!r:,-pr\·lacji.

lu~ (1911J U\,~:t."" • .te afl;'kl;'. 0 z\~I;'Js«",-:~ .PQ!:I.sta\\o\\-c; ~mm:jl" . .s1:lnowi4 ZiI:il:ldt1t~U' eJ~menly Slrv~tul)' tul.[ld(lm(l~ci. Afekt bowlcm jest nn ryle ll~1)' J w ukim ~tgp,.iu przcni~a ~\\ i~odonH"'U-. ;!:It:' lrudtll) nrltlli~lic tmCl~j~ jakiP ej ~\\i:ldomo~d. RC)m'~tm!' \\·r.a.±~fi'~, ~tan: j""sl Iml.:mw3;n" prM~:i po;tn~\\l,·z.\. nC1ll'Ofizjologicl;~m \\.r.\fcnie jest e!cklrot::hcmi_cznq i'~kej( lub \~c\\·n\,ll"~n;U. n;lIomii.tst " perspekd.;",;,doL"';" '",19 reakcJi dcklrochcmicznq. i cZ}'slego ''\or''t~·nill. bowiem. gfJY

"!!,.,,,,n.,,,j,,,,_,c; ("''''')'u~\\iadami(ln~). \~6\\1rt:J5 slaje ~ z\\iqzkiem Wlal.I:nia obickl.a nicjwiatlo (':t:~510 Ir.al.:.owane jllko , lIt\\'iedomiOJl~

TnkIO\\iJ.llill :j:POSIn.:E~rti. (pcrcc:pej\) j~ko Wf~'lcliiil. ktcre OU7.ymuJr lo n "rctnc: l.n:H;:ZCnli: mot._c: wyj:loinl3( "Itle UidiO"'1I" li,lchJ.,ch. ~3 pr-2.y"-b,d, 1(3\'3 moze b~i:: ~.tl'Z<:g3.n.J jake <:Q$ llI:g3ty"nC~Q (<<Ip~(hl!.jf\l!cgQl wtedy. s.d~ cdo\\id; jest 2.m;c~lI)' odt.l)s~mi pmcuj=\ot:<j Im~iar"1. Ale Imw" mote b;.c JK'Slrl('~lm~ [akc c-oS po.:i~j~r~gQ i bardzo ~jem"e;;o. j;d~ ul\7<wido: <'1(1- ~wi.1d(lil ch~c;i rn!pocz:"l'ili.u J"~ f_"i~:tym (H}"'ielfOlIl.

W.-:dlllt; 1,,[II'·cl.1 inf c tm.:t.~j~ sc'Owryunoe :illllllljpi~r-w pn:cJ;'S7.lI\kllllll~ ..... ~r~kt. klOr)' ~''''oll,ill' \\pt}""ll lilt. sp~ml;> (!rgllloi'l<lcji sposlr:;'.e~'IIoit). i pOlntlo\\':;~i3 kclejuc d(l]'ll~\\"'hc ..• ch iMorll1"'l[ji. Rodz:Jj "rIl'RLIJ w2budzon~so prlcl infor· m3cj~ §t-I~~O~'Cl.l'I'l. bylby w rezuheele rUI~l-1ej!l.: ;;I) :gndi~nl" .s~'II1"I1Jl;.ji: b. scIekry ..... .,C'j wftl2lin-oki {w liI~C'l('niu v.rIl11iv.osc:i 0;1 dane j.rkok.i inrClfm:Kji. np. nill informec]c 0 ehar ... kterze diwill;l:OWyM)~ e) I'Irtd:: wl3~ciwl)scj $(!m~ .. ch R":t'pmro\\, klou brg8nitl,lj,_ matenat iMormll<:~joy. Jl;dmx:z.csnc zmian~ \\ tIR· dicndo: SI~mul"'CJi " s piJldz:ialahee z sdekly\\"~ wrdJiw~cj" eraz l. funkcj;'l· mi rec<pIOI'(hl prO .... "~2;'j de. \')$[tlPi~'niO\ (praee limbi~,zno·pod\\'ZG6r2Q"e ~1n.rl;IU~) do.n~~o rodllJju el • .5flre:iji 1\"tIorty. Zwrolnil:. domeula St'M('Il!cznc l. eksprcsji IW~r't)' 5~ inrcSlo\-a.n.t.: on pOOligmlC: korow'!-1'I1 W mm}' odczl.K ~lIb;o~t'!o'\.,,)'cl'l (j~!O[ 10 pll:tiolil dos~\ i.1d:l.:l;'ll'li~ cil1~ji).

Tccrjo zn):trIko"~lIb emncji rlliff-:.nmrllrt .·mwi!msl'IL'~I')'} tzardn 1I11z;.muj~. k w nenualnych 5ii]n[]t'~ swiJldc;.m .... ki z~\\s a c ,\.').s,Lepuje ptl\.icn $Iao emccicnalny, EI't1ocj~ j':SI bcwlcm :Z~ 5\\Cj n:tllJi}' zjtl\\'is'l.:iC'!n ~\~iadI)M~~ei. nMOn"tiMI cl)'nrliki~." oro;;;;iini7.tli'l.tym, seJd~cj(U1uj~.;:~ III c"Zr uldC:lunko1\uj'l.~:-m dalszc pr-occ:sy JC~I dany spcscb dos\\iadcZJlttill tlii«-ji. Ni~ cenecza 10 jcdnal. ee emoojlS jCSl zawszc rozpoznawana ('zy s}mbulizowJna - ismieje bo"icm tOtfty p?ziom mozliw(!oki u$\,i:l.d:lmiania cll10cji (I'lp. stan UMz.ymuj"cej 5i~ ;skr)'\\acji me musi byc \\ pelnl u5wbd.'llli:tI'Y).

W~llje $r_. ZI;' zasadniczc \\ Iym \\·Z8J~dli~ s"J. r6"ni~t. analil)' Gonion.

Bowo;:ra (198.1). AUI(l2" ~jnll;nul 5i:l; badaniem wp~" ... u emocil nil pcrccpcjll"

OCtlllj, myslcnic. -:I ~\ I~-!i't<za nap-rIJ(i&sy p3mi~do'lllt:,

Wedlug Bower .dai .. ~nill sq grupowl'Ine: '2'r.o-dili~ 1: usadl!j ich

z ~Ol;jQmi. To \'1'g.I'l.:l~ 13k. j;l"'b~' w umr!ile ZIlajdowal si~ dIn tw~adC'tanrj cmocji -5pt:ejaln~' rcje!olr: jesh ldmeriit: - tw-tadOft1oici. [0 jei!noolt::Snie- z.o.Slaje 0110 PClwiedniego fejeS-fru (to jll'SI gnilm: 10 OIJaAi:ueji swindtzy 0 scisl} m ZWtil,'ZJ.;u

Analizy 8o\\~r~ ll'Iop,-o\\adzilv do ' (s~Q/NI(!fl~"Jfmt ,m.·o?,) pcdkrt:~llIj"cej. 2t' •

pr~POl7lni.: .. il.: •. §.lCl~~li,,)(h" h"dz ,.s.rnOln>C"·· W Ir,uJ,;~jc I'ltZcz:o~~,,"i~ :l{1,1r7.~il 1l;J,;'("()n~"Ch t1~'I_'111

clliI:mi C7..}Iali opow,de Q p .j"ini sll:oln~j l11i,,:;;:Izr .

Andr2.c) byl clitSI; c~ym5 z.~.;:II\\}·(tlll)·, .... s;:.y.sI~O b}lo db

.I!iCC~ z: J.:OIi:i h~ I C:icrpiO;Ollllklll:m. d'a Iii.::;!!:!) Prn;"ww:J"~ Clpi$) t>y':,-' barczo barwne. b.lld;'UI" ~s.ob~ "' ok{(-';Ierli~. "I(,r::' 2. prezcmow ,

eontmlnq. !!l1.;. sif otaluj .. _ Il;'ld:lllli id •. 'm~'Ii""lw:Jli ~i'i t~;1rd1.icj 7_ ,

mnrr6j b~ I zbirzlI.\ Z Id, "'l.1.s11~\11l nMII't'ljcm. l'odkN~lali

d~(1i e odn.ooi ;Iii", do lliC'r.. n \I-~~J..s"-Q~C l ... r~rtJl~r) -opi;!.~lj(: ,h "lOS'" ",,.",;_

TaJ... \ .. ~c- l'yn,j;,_;1I(JD-_I. SllI,d • .ll· ludzle na o1;!ol s:; SUOllJl1 do pl",;::~pt:ji i'.d:trzt"D • .l.:oR';:l'lIIruj,1i; ~i~' 11:1 Ifell. ~IOI'~ "~rmnnizLlj-1 z stanem cHloC'j(JoII:lIIl_) m. iN:lSI~'pnt"~1l dula pu el..:sp~ r~ 1l1l;r1C I~. g-d~ bld~ I II ~I:iI1ie cnlocjonilinic nE'u[r.I'llynl (I' lr.!DSUllkll do pl)prl<:{hlIO rf7ez~'\~-,,'nt'g()) ,,~s2ono Jo,: ~ !)d1"'on:c~li~: l(k~~~I. J~k ij~ okeaolo. "I. k!OI'':Y ~~ Ii 1I0PlO':ednil!:~ dnl.ll II $IIUUe smurku. \'I,CCJ I d(l~lmhu~J Qdl .. arzaf ~ _O-PI U P¢~IJ(_i ..cief. P1'rlllil::l··, nii.;;I. "~Qrz:,>. b,dl \, s.IMie .. $zt":t:~·~d.!i.··, r odwmmic

I;lr'IlXj~ \\'pl.j:\\:]j:t l:l1C11'I I~i('!~ 11':(1 na 10, to j~sl i!rQlIl~(j~('I,~~ ,. p::lll1i'\~i ele i.noil li'lh\tlSC. _z j(lk~ do.~rlfpni.' sq infcnnacje zakodcwanc II' piilill¢eL kiedy f~lit: s,. :sn:zr;slh\il, '\~1,\ c -Ul5 2 dUl",- I;,]h\oi)~ei:" ~rz~ pomil1;:Jj'l. sobie dill ilt' doblc," a "kd~' S<\ $mulni, ie-I". :cyd~ w:-d.lje si, nit'~ollcl~l;~tll ~II; oasmvm prz}kryth doS\,·illdcz.C'ri. Bowef 5'ldzi, 2r II"JllI:ps~~ '11 SpOS,,,b<'111 ".1 ;xI1.- ~r~ a nlc \\spomnicil jest prz;- \\W;:.:'ni~ .;mocji. ~lor3 b) I;) dosll i~dt't."ir.9 w ci'.asi~' lejc:m'lcji ld.m::1i (\\ c+"isi~ kodcwania ini"orIllCltji), ,

PO\\;.t:;i'.i" _,;poslnrzenia (ldnos;o"L si~ raj.;~..: de ;o(lI~illl,J:i.ci fIIi~(h~' ;j:I;,lJ1Cm emocjonalnym .3 ocena zaChO\\iirl h,l(!z.J..ich, \\0 jcdnvm 4 przepiO\\;dzon}'Ch dspll;r)m~mO\ .. , proszonc oscbv badanc I) l..!'6tJ..i opis osobowcjei znilnrcb i bJis"-\ch im ludzi (r~p ~"l,Ij~3. 113U.:'zyC'icla). Przy ~Z}11\ lIi~J..\Or4;" 1 tl3d~n}'C~ osilb dOI.:(lI1_1.'"\Hlly OplSLI bedqc " stauie przeZ""(ll1t!J ,,$:tC:::~·!ki~--. "" nicklM: ~11"1I: II uanle pfZI.ll)'\.\aIlJ ... "J:.l'li!:"u", wy n iki·po!wlu<:lZ:lly tla(n(los,c pcplltd- , n(ch :IOp<)Sln,e:zeri. Oceoy dol.;on~'\."lC II stauie __ gnicwli" bvlv bezlilOSAe,:d::upi a ly sit;' ni\ \.'~'$~o[Jkh'3!'II'J s'~bo§ci~ oaRy dDkoll:-,\',lnc \1- sla'lli~ .s a ,u~:ki'~ b>f:. nalomiasf Iaskawe, perne clulosc.i, Podobne z.al~l.no~~i \1~~I~po\.,;~ly w przJpai:lku ,QCC'n~' i:ll~"i,Jli jl'llt'rpc"!'Sonalnych. Dccny by!)' :s:ililie 7.l1ickslHlkanc pn~ n~trgj csoby bedanej lsz~z'l'511""': owb) m"jq $ktonn()~ do pOt)'lywn.::iO «cnlanll Inn}ch: osob-) de-Ph:S~jl1~:SZ} bcie] doslr:zel!<ljJt OZl!til.!l meat .. j1r7yj.uni, bardzo kr'}'t}czftt. majll !tndt(~eje do itn~rp~ettlcji nrli';n.\11 as(lbi~I\'ilJ1, obel"3nOSc. <lsob} gtlie,\ne;)1I. ni~\')HlZllminlc i $kl~nne do Q~,,~\,ania

, C~2 przyjmowlmi8 pllSltlW obr'Dnn,ch), •

budzi, jll" J...;uda Zf":5l:i\. ,,'ielc: U$tr:l..:Zcn .• k zaw)t.e slany cm".;:joJ1alll~,j;!\ tal.; W) ra2:i5ll.: i j~dOl)1nnC1ne tmo~ w JXI'laei IbrlL~ueha ZJTiEtnnru..:i ~lB~lmjO\\)

oulonh ... 1'3ul llI:"!n,,)" (Bla"e~ 1986 \lf1Z UI~ C~II~Il, Ha.\lidd .99:;!.. 1 O!'nllXj.;ifl:;1ln~·,;;h S'M6,\ durn) i -dCPf"CSJl " 'lni~MmI.

_,or' •• i_, .... ' do \\.niosl-.I!. ic ll;lil.;ot}h;'lt.~, tO(loZl1101: OMl pojcci~.

O'd sl:1nu l~/(JIf!--(/;.·JI':IIfA·'" III .. ,J"'''I) orea Io.on,""rno:j~

je'Sl 1J1ICZlIQ~~:" QQ $L3r,u. 10 15'QI~~ jC:~1 n,e t~lC' ..... )mtat pr7.~kroi6 malcri"lliu b.;:d"r;.1:6Q Jil".l.~miolem I)r-tl:nia sit ile 11;JS!'~~, \,\, j n "Io.i'll fll"tcbi~!;(ll JH~CS uC:l!.:m~ s~ .. , Prl}'

• poro"'lll!lIb nl.SlrojO\l. obcc:nl!:~o i IKlPiKd.

",,'b;,.,',u,,"'ni~ s-llC" Nil! h~z~' :iii .. n~IfQ1 ~\;'h\. leer li'l'lflln~ bye w ,,;i'l:;rOI~ \,~~I,1'I'I I Ul:l~'; 5;1" s.m,,"nc~1;O b.;dl.k 5i,. 1\ na:;noju 1\\:$QI.!'Ii"!. 10 l!hlicJ odl"~' si~

, kl;in:,ru,'neju n:ulrQju, II$kUllj~ ni! to, .to.: dan~ m11otriil.1 11~0n: 1ln..:-5",·ajmn~ i oolwilruny. !;~) j(~O d(kt}' .. ~-r .\I4J1osciuhc~ II"d~ j(61 zbiUnll! '{. MSIHljc:m. OSIt)~ ~e1.:l,cIllJ :1-1,\: ~i~ jl;':~' . Iio;m3S,:an3 ; nil: rna zMc'lenii! zbil;DlOSC na!lloJu W t~~LI;~, ekSpOl~~jl lekslu ''( Nol>lrlljCnl w L.ak~ie Odll\Ol.l1.:ani::.. _a~n:il:7,:Ji to. i~ I~~w,q .. r~ U[.l~:~ I prz}~· JIlin~e ,~z<;§Il""y" Inilh:ri~l. l_:dy J~$\ hie " n~ .. nrnJu _52C~l!;kla .' nllllcm.~'

• ~twi~j ue7.)~ ~ij'i i pr~ P'Om~ll"e .. smu'Il)" m~ler;:I" !dr .Jffi ,51~ 1\. 5.I:U'll~ ..,smudl.u". K~~d~ czlmlilCk ;~St II' dobrvrn m'r~(roJu.l"" lllckonl~t~IC muo;.l 'C'PI~J :l2Ip3mi,{r),w3c clopl~" ajece rnlorlllacje~ PI) P~IU 1~1\\ltJ lapam.~tu~ .. po1)1)'\_\,'nt raeczy. E!l~o~y ZJt~1II \'.!i~)ltuJ.e: n~ 'k~Hlec~~(I-« P'=:\IQCSO I'<Jd18Ju ~pf(X.ymwanili ok-olic::mos..:i l.::)Pill1U~ly\\':\nQ. I'on;rdlo, J~'" 5:\dzl l~le auior na pdId.l.lIlwio:: Wf~il}dl ;[.[liJliz. Ii)d:.olc- llencr"'l~l~J:: So'!. sf-h)II",. do l:n .... l:f~.:~G Pm.: pomin.rni3 SlClt;sliwvd, ad a r~oe'''l (prl.~pnrmnlm~1;I I1HI1trllliu ~"Iall~go ~z.!o t)wni~) nit smu1nyth zdarzei1 ~Il\!ltcrialu ccemanege n<:ply"nic:!. ~rlCI:l~tI\II ~b;li WQli raC'"tcj PClZ[)SUV.'at \~ nawoju pea -, \lp.n~~r. ldl"·.!:~n mz .... todrieneym do~wiad{;li!onilJ ehwltjno5(i nMtmjow llo os.ob~' dcPIC1o)}IlC S\d,lcnnt do- pl"typominaLlie l.;j,_u.el\ l1L~gJ~'r' .. ":-e',, <dl;l pOOlrtym9nll .... ·Iu.nej!.G nl5uoju),

4, Po'Znawi:_li)-m{lI)'wac,'jno·rclac~'jna teoria emocji R. Lazarusa

ZtOlumiec emocje m02:I1.;l \\I~dy. !:!-d) z. jCGI"lej , .

WU}'StKich jej k(]mfK'l'l~nt"; w, a , dru£.i~j ~c;j~.I"'\1 wnego proeesu i jego lwi;p.:':'" 'l d.t:I~lilImanu ... warunki 7J1ajdujO\, S\\oj 1~9jpe'fliej5~ \'Y?Z" leonl

p.roPOl)'\:j~ Laz::rrU~1I t19911 ~1'.Ino.\\i1 ,

p'oVo'CSC' w uj.;ciu POVlII\~.;:~m pu .... I""~la. lJlganiztrllJ" podml1.l.;u 5U1~tlj3,C1:.o S)IU<lCJ~ I

to.

lu;!(:JII 1l.r':"Z OI¢(U'I"il. ~,. :!-CO§UOJ:LI 1,)'0 ,!.; • .oiCgo n.n.Sl~P,!jo: (lCt~~ i.\'II r~I~_cji, z r.:TI'iI"<III p~j.(l"i,1 ;si~ jc.j~!lo~~ j:l~Qo.Sc;I(Jo"tI ~mocll, J,," tw '-I.'rdzl L~Zi:ir1J5, podSII1;,q v;s1.l'lkich roz\\uen nad emocjnmi jcsi re:lncja osoea - OtOC:lJ:nje ~ 1991. s. ~QI, Pvd'sl.H\o;)\\:tjcrln_'~Il:·l tcj rtl:J~ji jc.sl a.tbp1i:lc:jnc ~poll::(lnio: ~_'bo c'pi~tl imllrl,r"/Jmml 1'II~.ml'·" or ifpr1~rd .. '). 1.;100' n'O~1!: lIli1!'f t:h:JIllllkl~l J.:mll:(lrmJI~. kon.l.:rernl. bl!.7.p05redlli Iub chnfl!iJ,;Ic:r roz(:jll!lillH~~'dl ~i~ \\ (Q~ic pr.~bI(:mQ\\ ·('!:,~~·st.'~ncj~ln: (b - ('Zl'ISCITl II''' :\.i:sc),ch przcz C'.alr: ~:y~ re T c. (:~ jest 'Sr(lln~' rJi:l I;'"liOI'Ir;:I.;;a r "~"l1!;J1I:';(.1 jJl.:o[lSi' rclarji. mus, b,\'oI! w jal;jejs: n1ICru z"iq_l.IIJ1~· z Q~obi,.l;I)·m inlcrucm (dubm'I;tIl~m •. OSObl~'Y i"t<.:r~s (pl.'lsorwi 11IIJim',u) oznacza w l~m praypadku m01.Ii\\o~~ ZltfO\\ilO re:'ltit;lt'ji wla;;oycb ~d,j~~. j;I" ' kiclCl\\ ~noi.:. w~ mOli!:rJflir.ml. "9r o l~rL'1Cni<lmi ~zy 5pr7.>oj .. ~j::tcymi <'}~GHCZmlki:Jlllii W~lllJ.; n 51'ld r6~uIJoC7.. ee czto ..... i.:" tlHI'.i M~pkrw ol:rdlll~, nil. itf dane .«f.~f'l.C"ic I~Pt7.0d) poz\\''.J.l'l 1)3 ,d~tl"c zrcalizowanie ..... ~Zn.)'ell vartesci. nlol\,. itp. rnnrl111 .51-ow~'. J1-mi'11J'Iq pff.:Cble~1I -etncji steje ~i~ ccena pJOlJl;1'~";i'i:1 prowadzqca de I)kPl:'~I~ni~ ,n;1\:1.<:,~j;l r~'lm::~JI\~~(l {d~l)'oCzy OM slOpniiJ dl'lpaso\\t1nia jcduosekl <I{I S~I\j.1t.~jIlJl';h "!lnml..~\\. \\ obliczu "IQrydl .5i~ zn.ljdlljc: szkodr I z3:!roOicnI;J PIO\\,3(!Z<j do lIl'lIlDtji nt'~:1[)"\ nych. "n~~d do pn7.~'I>'\H~.\'·-:h - \'\: :EkmBI1, DiII~·i.d5()n 199'8. S j~71.

llk J'k.l.:bje Lazarus [w: mm:», 1'998. s. J..j.7) l::l1'd!l, i::flIOtjc; ecchule spet\1i~n\ r¢i;I;tQj znacMni.1. r~I.1t.\'JI1L·~m. (l"rdl~Jl_\" jOll;o _pods1>mom remar relec.~:in.\. r~~l lerll~, jest 1't10'~{ntl. PO~113'~'C-Z(t'fd;Jc:~jl1(HnQ-LY'~ :-I~.\')II::l, iSlotq pe .... lIcj Pro<OE.IPC>I\CJ P:l1Iocji. konliguflJcjq okrdltljqt.{ ~16wn"_ sz.kod{ jub ko~ t.yr.ik3j.1C'l zd3nc-j "'~tlCJi mi~d~ eelowlckicm (I jegc oroczenjero. N" przyl:f~.d,. dl~ 1\,"" podslil~\{h\~;.'m rcmatern r'l;'lae,jn}n1 j';5~ .. s~::1II1~ II' obliczu nicp~wnegQ zag,rozenie ';~'slcl1cialncgo": di;] \1'"Srydv "wyp;uc go~cj poni:ltj osabilj;ttgO idralu" Podstal\owy Icrn:lt rll'l~c)~ny j4!51 nicjmill"J rczultat e m \Hp6h\')I$I~po"'I' nill rllrp~ji osnbn - OfottC-p)je. personalnegc znnczenjn i praccs-cm ~~n'ior.i~

Em(I\."jOi same W sobie jeSI 1l9tomi.Ht lOrpl1ilO\\';In'l p5}chofizjolcgic;;Ul( rell:ej.tt na informacj~ Q rcl~cji pnilmimu.z otcczenlem

Inflln113..:ja jest !tltaj tr"kl{l .... ena j~~o wicdza i1J~o prrekcnante 0 l.n<lcz~niu d~/1cj rl:'l:leji poumilll - ctoczcnic dID J~j oscbistego dobrostanu. J<lko~e gniew c~ 1r;~1 i ilHcn<;.~"\n();'; (Slopi.:r. lllobili7.at:ji ;Jlbo te2 mnl(l~r.p.m::r.fizjoIO!ili"'zn;..cJl) reD~\:jj c-mCl('j~n;;:itJ1(:j ~.ll1!iy ad

W re~\Ihacie t'~O()j~ n31ety P9inl\\Clo-m(U~'\"'<II(~~ np·!e I Jcyj n, Ioim:1 r.~'lJrlcjc, 1 postrug.anq I occni.anil, j.szacQwilnV ~l11i:JnJ, VI 1991.s.38).

'"

W d;"lls~ m c:il\BlI L~l_'lrl;l$ \'\'·JlS;1I11l}t. 1~ 'P1(J('IOno"1In.a przez ... .:\100 I!:(]lil. dtliie si; llc:hl.\'~ei';; \\ pO~IOI-<:i pilOCiu pod!il~\\'o\.)~h l!:m~16'I' m~131N-1't1~·ezn~·c:h.

I. PrC'z.cnlOw3nll tl:t1ri:J jesr I!:[)d:j! )~sl!:mu. Laudlll !t$lC"mll gloti. 'U ~toce:s t'mo\!!j()liJli'l~' jen 'rof!!i)niro,,\ .. I1,\ "'Q.nfitum~j~ .... ·i(1u 'UI~i\i~l'I~'(."': narw popn.:C,dl3j'l(;~e;O (poPlzcdnik;\l_ proeesu p<n.rC'1;l.fliC;r.Ii.IC~~O i "'~'nlk\l ~l.Ib odPOIIICdli. Zadn:. 7_mlotnn.a tliikloll';ln;t addzielnie ete W~'l13!ni:\ pc.",'"a .. u"i~ emoeji. PQnie\\ .. ~ \\~l~'Slk~e zmi~i1i'1c $,"1 ~. :sob'l pi),\iEl}:::lM ulo:l1\d3mi "'i·l.':Ij;:UI~~j ;>",1,,1.nDsd.

1. Emocje podte~aj,\dwom wspQIl<lkll1~m z3$;'Idom. Picl'\\'l'l3 Z nith. ol.:~{IQ-oI'l<!. jake n~iltlo rrotuu. (tftdl:rd!" plynnosc c:t! 1(:7, zfJIlenno-i;~ cmocj.i. netorniest dnsgn. IU:t~' n nn -z:.l!:Id=t SUU,I,;,IUry. -a.lo:coenluJ~ _m,b~~~c: rt13~ji OSOOO - croezenie. J.:I';ttl uji'n~'tli:l s.r~ j"lo;o po\\1i111'1.3lnotc \ltQrem" !'e3S0· wanitl ei'llIXjtJrJ31nr.:-s,o-. "I~kiw:-"h df:J i:lanl!'j r:JS>Cb~'.

J, 1]i(JI(lJ!:iof;Zll~ i spolceene :1:mi~unl!' wplywOl,i.l1 n;II rOl\\,.sj r :l;mi~l1'i ~,,,o.::ji m1 m.'lme.,.u ur()4jZ_~'l\ri! ~i\' calowleka. Su:zegollile zneczenle .,,:t.jq jedr\Ak \.\"e "'C;j;c~II,~ch lalaeh ?)ei:t - ;::hQi: odgr)_'w~~ t1!t i!Ict~iJ,. 1'Q1'i " ¢in;cju;~m ~kresl c ' ~:cr:J. Ta l.3S<I-ciJ I':l%~~~na zostala 7.1l,~ad-'l rOI"· ... iL'l ..... ~ (ktt'lr.1.II:" I"l¢d. kres!n. zc d:'l1~ prz"bic_g.';:lllCK:ji Aie jeSE E~1.:; sam w luifly..:h ckresach 0ci31.

4. Kazdn z emccji rna sobie \\ltlSciwy prt.cbic:; (jc~, nio!()Qo\11::l.!Zlln~m procC~l!'m). 2: \:~-li:luy SIJl."tyli[':r.nosC'i ",:ornila.:!c- joonym'l ;~tol"lej:n:~ch t~'li:I.,n ICl(Jrii C-~lOl;ji jest ucJn":(,l!nie ~p<:c~·t'~i j,:;'IidC'j z I\'!o"ro;!:ni:l.n~ch. I:mneji (5:1 In tzw. SllbU~Q-fic: ponc~~g.6tn~J,"h emocji. j"}.:: subtcoria gni!:\\u, $ub!.cOlia l .. ku hd.)

5. Kluc~o\\}'111 tcm:Jtlllll preaeruewnne] t~orii jC51 zasada rchu~yjn(!'j!n :rna· a~ni:1. W~dlug. I<:j )..:ltd~ Cfllocj, !;fdll1Je spcc~lficzn)' i jed)"n)' rodZOl) :m~C:z~ni~ fd~c~jncgo. "0 znaczenie \'\}'i.l.l;l si~ jJk(l pod51~""'Cli\~;" tCflU!.1 relaeyjr'l.v wla~ciw~' ~:Jt.dej cmocji. I.:ttil",!> ol.:re'il~ ~IC'l\~~<l Sl:~od~ lub L:(Itr:t'St W}'sl~pl,lj'l,C" ,I k..tdcj tcl3<:ji oscbe-creeaenie. Emocjon31nc anaceente tydl ~I~~ji csobe _ ctcczcnic jest kcnnrucwanc ~\ procesic CI$t3C-(l'~'~n~~, klory jes, cClllnlllym poj~eicri~ P~<':~l'r'llo\\'~nej loorii (za' LI!I~ru:$ 1991. 5. 39) Preces OS1.i1I;QWanl3.. jake podSI.a~~3 emccji. sklada si~ e wtelu komponento\\,. kt6rv smno\li" l'Od~l::m:; \\';Jr10SCiOW;lI1t3 O!:iI~l".£en i roi:nico\\·a,r;il. cmO::)I, N~leill. do nich :st.!llldo\\'C pjcr\\(1oln.ej O(:eny. !,)Celt)' \\'lOmcj orJz. 'roclkow laradczyt;h. lie rooVije ow'ly i p«Xtsy zMadtu SII. 1d t.:szlaitoWtl.ne prza wi.aSciwosci \lsobo\\'o~eio\\e i wlnscl\\(lsci nl.(Jc~nia. ujawniajiltt S~ W Ielll(~i Clmb-a _ OtlH1lenic. Z:1dnnitm nc:er.y je5t S~.lJ.enie dmkk utl.ai1l1w zrrut'nnY<1h poprzedU!J;{I;:~!;h \\)'51:wi~nie- cmOC!ji, tj. osobowoki i

w relac}~nt U1,'it7.eni'e oparh~ na odpowiednioki "'1,61~ys,.tPujl :z cIobl'(Jst~n=m osobv Wnr:lCr;, Oralc.I:o Id ema Irgo~iack intcrprcl3~ji ptz{,z dan" oSc~ w)'d<'J DSoblSICgO inlcrcslJ i fDDzliwQ5ci adap'tllt')~n.rch (runee.

zd~rlt"tll(" J"" ,nh~rpJ.:tGI\.ll"· jaJ.t;J pa_!,I'I(Iil.\CG s:t:~od;; ~lbD ezas \\.,,,"').1I8il or;'lltoCJiI, 29wicrilj~!::J "i:"'n'ilrlt1~ l~lIdl:~(J't dn !'f podslal', "pl:llp.cnlol ,h,"3J.:ti:'fYS~".< ""'I' dI" '''''f ;~m"'J' ~,,;:;; ti%jolOllkZrltJ fiH~cr .. 23t"dl:Z:O i\:tloml~SI [11::1 ehilfill..\~r Jojll(tn~, ~pll1nO"'3fl~. flf7.C,"~~I;lfl:- i dl:if;!!;'O lIIO"-" \\pt.\\\;tl) nil ~~j::~:li~';~~ l\\/m:.~njaj~c je lub O$limi.:JJ>\o; !ill;! "ro;e.l hDmu1~c) i ";to r~utje:

rrlcdm\\I~fle I~mal~. m~I~";{)li:~CZRt "$Uzuj~ n;].Gso!!lC' t;llll} ~~

~"~h7~ C'I1'IOOJI \\ ~r10 }tdn,ll;: przcpro"~d~lc b1itd1.1cJ ~l:al:!.t6IQ-".:t i J.:ompttntnIO\, odP't"\'lc(hI3'n~ eh 79 p.'lw~t3Wl'lnIC ofln('l;jl, )il~ "SpOIn 111:,"0 HIl"~ c:m~ji jest I'fO(('$ 05l.,tll,,:mi:1 ((ltl'Il ... J vlaflt"nill I'r,) CI!)m Q;~ \\o:I~l\! 1II1)2c b-~( IOtp~Up'linC" l.Htl\\nc \\ "au;:1o-'I,Iof1i1Cll proecsu, Jal.. w kill:(.. SGri.lcl1 slyh.

I-',n;lcc:r l~~~llljC' M '',Ilm(;t.HO''~ i ~w'iOC:llni: J...OI'IWllQ\';U~u: pGl~:l\'cto:, kL6rt ;, o"r~~ll1 J ~I.:'I;I~C 1~,I1$~kC~ I 0'" pod"I~" I.e \, erun 1.0\\ ctoczenn 1 o~O~""; jC.S1 <III' :':';t Illb b.n.fdl,lCj pDd~II'! I'I~ mild}ribcje pod \\pl)',e:m ?mi~n.> \\.1T1ln~~ ...

S1)'1 rultH"Olll!lnili n.tlI-ornl;]£I. m d}'~~~~')~ do PO:'~Ilt'gt) spnscbu OC~f)rMiJ

~;~~\jt4j~~~l~L:n~I:~~i~j:~}':h ~~I;:~:~~~t::~,ej~:!~: j\~~~::'~i~t~~~~~\,~~:~~~

I" l~tLI Innyxh pOOmi[lIOI\,~h "I:IISCI"O';ci, •

L~VI"'S I'Jdr.nzni~ od siC-Dii: 1:JI-..lQ l.~IlIl~r-.t.liu!,,'~~e OJ~-I: ~!"Utlt,\'j~f ~:I."t3«!o ~\ >11)1[, Zl!o;'lllll"ilht?I'tJI\e o,ucol.l.imic jtlild~ _§i~ 1. \\'Z.QIC.o" cecny (po,maw~~~H ! mOI),\\ilc~Jn}ch ce.:oh). ~t6re ")km~Zi!j" p0:<.l !peqli~'i d!.lncj re-I(I(jl, <:hrx !!log" ~)c .tr;tl~lo"j,ll~ pl'2N OS(J~ J;l\;Q odpO"i~d:tj<lc-= da.Jt~j eelacji (j e !lll) (orma :l.1.3bllheJ \\Itd~ I przckon,:,," n~b~[)17h puc:!: ~"IQOwlc-bJ - J(51 ON PQdQ'm~ d\J pvcz:vcill ),,"I:I'ec~no~;. kohC't<!lIcji. ~onlr~11. podmiolov.osci illl), S,)luuYJnc O~UeO\\3rlir: j~t z kalel form1\. oy;lniCZOA'l do danego. spt'(Y· fkUlCtto,,"onlekslu(por 1991.5,138,140.,

PO\\~'7,SJC rodUjC' ,,$i:.a.'luj:t nil J'X:"nq sp.:'c.}fik~ d6"on)\\an)ch pn.~:t ludD ccen .. Sl~d I~Z w spos~b lKQ,,\i50~Y nil plUbieg proccsu OH!ltD\\~nlil due; fel'~J~ (d~n(go $pOll.!:Jnlll oS(lby 1 Ol0t;2~nleml .... pl} ..... a aarewno SI\I (.i(cnianill,.

JII"I~Cntr.lll"O\ .. :maO'c:.:n:l., •

Pfln~dlO u LOIur'IJ~.J "~SI<:,pdJ" roOz.J;r.Jnkzcni~ mi~dt_y flt!:lI:lIi\ :l ..... In.dolUll> ~f!,t:m~;ll1.lll\, POZOSlr.JlI.col. pod ~onlrol~ WoOli, a ofcnq_ aUlOmat;:,·t:tIl"\. ni~ ~~I.tIdom~. pa1O$1~~~q p(l~ J:.~~tIOIi\ (\\ ptZ)p~dl.:\I 'ldlll'2ei\ spok('zn~~h 1J.hjc :1..( o~ ~ro\,.'-dtlt" do ~~~ bl..It':J, tll::zpo~rti1i'1t~j i UP'OS<!£lO-llL'j knu .. ~ryuC:Ji 2d~r.!cn ~ll .. J..lll'1ystnc - 1'I1tkol'2)'§lne" ~~y ... ale - dl;l-bn:".,

P"~I)~Jl\t pGw}'ts~c: d05~ s~eRs6I(:l"",1:'" .. nalizy, mesne po",~~d7_iec, it' oo:IU' CI}\\~",IC. to((,Il~) bo!;dqp~ podstJw" web ... -d~=~ill emccjl l;S,\r~'r~ w ~b;1,': 1:fI',', Otl'Dr ['lIN'" Dlnll (Iub pl)milm., oCt"!. v:::t_ttll(hl~'\O\\'<I.) Ma.t. (I~"n{' '~I(lrnll·

(>£i'':ll~ 11:1. rolplJol~;nILIJ, jll~l~ lIiI..l~~~I".!I ~'.!I OUlbi.ljlC~Q rmec dllom: .. ~~ d:lfl.C'Tm:. ('l~' 11:1. pr'~ U3\! pOjlll ;'IIlll'lI si~ ~PIl~~'\1 po _pu~l~ch ulie:t.~I' pOioI~ mcze ~;]~ral.:t.t U) nI('~ ':1:) ,'ii: itd. J'1~1"I' OilUl ... 'IC~nl dOI~u~ r.alcl'l, '01_po,,"~,

'JI: J~lil. Q",I :'''or;'j,:Q ~:t:lJu .,-c:'n'1oCj{)naln~RI r('tur1lmi(m~' I\\.ctdzi L>lZ.:&IV&. 11,1 pil:,,'OCIlC' ..nz,.'~o' .. ~n.e- U~\h:'" 1f'7\ Z osj~n~m eetem 1~le\\at'llnn~i Cc!ll~. lblr:l'W~c!;': ccor.u:th:l~~Iet7..i1;1"J,;:IoZD\'ilfIi.zt:;(1

1;;\,11I;L.:1{ l t".:I<;m ,,&I..!lluje na J.,~llr:$, .... jilll..,m d~C1c ~d;ul(lut cdnMl $l~ do ("wIb1s\)'ch cclo\\ - CZ~ \, ~;m:.-:""u (l~p"i;]j't si.,- ,.ch::ml:'l1l~ - dN~~ce o>(ib~_ ~~j'll..;e o~l)i~J!IC' Je'~'; 111<; m;J ';I\jcl, .. l.'h~:ro\""I~\\", 011.' mu tez l:'1l1{)C:JI. )\',11 ,,1,:diC' "dcmcn.t, ", 10 " lnle1.n{>,~c:i O~ 1C':j:u~l~W 1I1);\I')\..C)', \ .. :-~I~fl' 1.,1'1.:1 {"l~

itlllolcmOCJiI,

Z.tlie1;1I[j~e To ((:IUll rfub ;.m:z.~j. ~.:oflgrotm,:j~l OOIlMI SI'\! du l.:lJ.,:,~;,t,Jo, "J.1'1..lm

~~cj~ j~~1 Z~odll~ 1\lh. lii~_l:;" ... drt;l 1. ,:),mir:C'1I:IHIlIllI ~t\1: lccsli Irnn~3.i,~p jolS'l. .pl"ltCln a Z ?::tIIlli.'rl.~II'''II1I, ~161.' lilly e mkM~r\lr: .. r:JI ce' u. Jc.I, Irtll'lfoJ1.I;lJ~ gIIol\'Oi:l rc,'h1.;l~j~ nlt.li~r1_t-ll, \\.}\'Cz.;)$ 1II()~n:;'l 11.\ t)~N~ll~ j~l-.{I J"QoIlg_rucnlnq

",clef."

I ~\TeS1J":ie, I~'fl z'mr;~aio,\~r..i:1 ~:;u OQd.~"nij s.i" ,1o:l f(]:r.m;'i,I~~o;:h ~!ipc-1.IIJ\'

I~oki .:go ,'llbO ('I~""Di:>t~yo;J l..J;LII:;~'i'O\~(jI,i~, l.a7~-'IU'!< w~'Mlit:IWI IU1:oL~ ~o:d~ aspcl;tow: l) :5-ptllt;'C".Ii~· s:t>"L~,1111CI.. I ~l;1lo,!UII~J.: .;JC)o su:blll' ~~IUI<:!:l'~" ::1 ~\."Ir,(!s~i [fIOr.'lli'le, ~J lrJ<:.l!~ ~£.o_ ... :t.lt,1r:z~m.., i id~~, :51 mll~ "SQh~ lid, tlo,",rost:Ln, (,1 ~C,(

r.'ciowc

, J~ 1"I<!rdzi :'J1I1M omuwlauej t~orii. ~""!,':Il/<'l\'>lr'ic ~~ ... \\~~1"puJC (ii~

'i:u!ni(:loO" kudcj l .:mo"_ji. ~hOl! n;! ~.Q;VI~ 5?O~t'ib i " l!lle),no~i CKi IO:!!~ plo.l IIp=kl .ego Je~t LI\,\,;\:lfin:; " d"lI<: zdarteme [w d:.r,q 1r.l1I);'lI....:jO;-l -, ;1 prz:'I..I:I~. ,sni=w jest ~fl':tlO:ITI 1l;l(USZCI)i.9. SP,\\«lJl.I.:£:,'" i Q:>Ilb.m'gl~ SUCUI'l!,:u, \\ u~~uC!~u will)' nl1stl;ptU~ lurlls:t>cnie ";!n(loS(1 l1I(j.Nla~l;h. " §.anl~ sacresee \\'~$I~PUJI: glkowile pocl':l.u:i~ 1w000pic<:T..:n.Sl\~t1 i dobl\'lsl"nu

TllIk WI~t \\}Ilika $~d, lU IOmCOCJl ~C~l ntl"I~·?$I\\.em O(I.:.n~ Plt"~.OII'lO:J. J;"dZ1C rct~¥illnlnos(- ptlmadz.i' (l!'=olnic: dl' nt'OtII~\""'~1;:1 \\~$I:WICI1.:t tnlll('!I, lblc:lJ\o"":: -1(clem tub j~j br:l.k d.~ poj:lllit;llia ~\~ L:lICYOTlI elll~}~ (PN~l~,""\1 - n<"\1,;J: lyWTl~), ;!II)P za~llg_azOw.,nili ~g:o plw,oduj<: w~.'l\\o.k",1I' ;I{ l)e~\r\I.:} s(l«:-i\cV'~J jUo~ti ('r'r'Io-cjon;'Ilncj, J-.iCIIlI\It!j jcdnJlo., ccenu pl..:r'\oOl":;IJe)t pll.~""\~7~m (:1i'pcn1.

lW~t~:)~:;~::::~"';~~~:;IlI:;J o~rl ... ~l':l1l~ '1\odi,\~t'11 ~~W'\ ~.ll;ld~~:-;::h pr0

posj;]'d2l .. vch ~s,o'b;ll':n ().!;abl~I,;;h f'rzednu~'clI'I Ie) ~I.:r:"'~ J0:"51 TJIO:IU 107.· p!WI:l.n i.~: Sl~1JI1C'~li por~dzcI~i u ~~bil!' ss sd n rt:1.'m~m, r~ 11' ~:'lm}'hI le!!!-o I~ pkl ocena ITL1 por:!stlJ\\o,,~)' "p~" na roJrJl;~.l dt;l:o:.\.\'ilJdlo:1,;I~(l CI'I'II'Jr.:JI. Oo.!~I,Il'i \\.l(lm .... mf1:!'C

i byt Wjlrai('.lJ'l;], 1.\ posmci ,~I;;I.llill,~r;:h p .• ran n~ pl'Z~"I:ld": Cz~ ~1."~loc:m":~1 51:t.rul.: pamdti.e s.(ll-oio(! 1. I~ !i~mljdfi~ C7,~ Jt1::!.ICI" bt.,ot..',II'~" C...,. ~m~!b~m lIu~m'" \I.,!)mu

t.'n CZc-mll mo~ll:I~ 111 UlUrJC ..... ~ cz.:-11l si~ Crr21:';"? Podobnie. jnk i porrzednil,

~("n:l \\101l1.:1, ukJ:'!1.: pi;:l'w(un;]. 1II<"Ir.t.y kompoll.~nll" . _ .

Pi~fi\\sZ) z Ilich. obwinli:IOi(' lub- obdar;"llIc Z~!.I(3.ru('m. Jest rczul~,"~tn «I7.pClzmmi ... '''So . cc !I1()ZC dum:l-(;;!:Yc 01100 b)'o: OdPO"'IO:~Zt:llnc ~..a u~:lrert\nlcnll:. Jc~'li It"j "ic!dr.' low"r1)ny rczpcanani e, M: ud.3r~mtll~(: d7..~lam.e bylc JWX! ~tHHfOIq_ Iluma~l,,("q SIIIII d:lnl:j csobv •. wGmc1JI_s n3S1tlnlJ~ pr"'~pts:Jnl(' m~~I~1 \llXJarz~ni":t Zo1ulaniclll .. 100 6b\\ini;\J1IC'. TU1;IJ ~.)I~t:-· ~I~ P<!\\IIC. w~jasnlenl~ p.,nic\\u .1::0 Ilqlek Ic.'nrii La~ruS<l Jn~;1'e bye n~:,b}1 .zro,umHily. 1~Ur,M orJrvtnia od sicbic (hI:! poj(titll. wjel.h~ I onnf· Wledz.:t 1 OCCu".slttno\\"l<l dwa r.)lne rodl-'lje pozn,,\IClcj (lkl~·'H'O!loC~. Is~~.n(" dla precesu emccjcnalnege. lch rcl .. II II m procc-si.:- jCs.tj.:-dn3J.; ZIJJ)C'llln: fm:n~·o _ .. ..

Wi~d~~a J:,S\\""s~;:':~~ ::~~~~;~I~r~\\~~~~~~~~LfO~:~'j ~~~r~~;~~ \:~i:~~t~

::~:C;;:;:Llo~j~ch (c'liouiek IIr~ rO~rl)1.l~.1.je ;o;.']g_lo;_C".r.~a. lob dQgOdllo~d) ~ub ~;eb.;d:l!i~ cna \1"}""'tll't"z:ljttC:'l dill m:zpo~lum:l m~111,,(JS:CI.' loonSCk\'(·Ilt':J.' dZm~3nll,. \,U"'~l.:I$ c7.I~~"ill~ moae :!.II~ld( Sl~ \'1-' d()~ J.:tc.pmlm)m ~Io:l~ru~_ W.cds _ (ldD~1 ~iif- do woino-jci o!:,!6In('g~ rOZ_lIIl1i~l1i~ r~~I:~',d$II)~Cl i.IO .ogc:.ll1'C' ronto mic-ni~ ob-r:jmLlj.: idll!c i pocl.:('Jn_tlIHa 113 remer so- 1.'1t:1 I sam.;~o ~n;b'l!) Of az edclPll1sci rOlumi~I"~ dnn~j 5~ltIa~.I1 i rego. co ~;~_ w iii~j d;:icjc UC~I nun o~r~sl;w 1111.:0 \,i ... dza S)IUflC),jIIB "I~ \~'it'd"~. ~nl'll~:~"IU:!in~). \\~iL:dzLl +a moi'l:- bye Z,\C'rblljilg"~Il-~, nte mozc by.: , .. e u:mttld~nH:lI')~~ mezc 11110 .. -c c-h.~("~lcr ~(Jn"'r-CII'l!j, ClgrcI11<:ZOJ1eJ do pewncgc Z"~{~51J. il1'('IPit:l:Jcji. a!~o. tez c!,jnej. )lcl'O~iej: IIIOi:~ ii.l.t IC;!: dD~I;!d'~iI b",d7. nicdokladna. J '" 1~$~lt h."gO. <:0 IIUmI!O:olY. co J\'SI (ItlPOWI.:-dZI:lrni:: :l3 cJ;)rI)' stan. W§~l'rltlJI! ROt. Wi~dza ",dnca \''Ynil;,iem nit:p";'J1V13rt:tl""~'(':h u dnnl!j 050by sposobcw

kO"'ania nit" \')"1\010 jednak emoeji. jdli nie zcsumle powlazann z m:aaeniG I~.c=h impllkoeji dla \\'Insncgo dcb10513HY.

Inn)mi sIO\\). lIIusi pOJi.\\\ili- :ii~ d(U~i I;':P poznawczej aktywncsci. jesl oeeD •• To one p(>-z.\)nJa 1M uchwycenic w:iznOki td3;r"v:ni:, dla dobroSI.nu, Same "'ied~a bez OCc,-y poUl!miW:llllb~ czym~ i CIIIOtj0n3lnym. W tym I~toiu ebw ininnle lub obd317.:)nic,Id.do~mi oceny. . •• <, MfIo5cio\\o'eg,o. !,ie !\\ony uczusia dcmy dopoty. dcpoki (me prz:-pist~m} rCf11~1 ':lcmus "ZrJanelll". cny nie dO(enim~ i. Na przyl:.lad nLI! przypi:!.l.tmy toi :tdIU'Z:' $i~ Pl"Z)'ptlodl.:lJ\\-(I. Podobl'li(:'. infl)'ch. dzil:llnnin nie ob, .... i..,im}". jc.m ulljpr~rw nil! kOlluolo\\ani:j 3.kLl\H .. ~sd. A 7 .. ..-uem rozpo;o.llaniem i ~~I1'l! rozn:;ch a~pckto" Wl6rncj ()~o!n)' jll'si po1c:ncj;:iln:::l (f;UPj'/lg (JU1r;lllwfJ. WsJ;:.'1~Ltj'l!: Qnn nlS 10,

. tobic z "ym3.ganiami :S)'1u;)I;:jj hlb z.

'"

owbtH~dl :;mbo\~r:t.fi:ln_ N~rr:i:- jcdnv. podlo;tdlie. zc _,pIllt:ftcjDI l:ir .. d~J!!-·" "i~ Gm::J~~ rzeezvwutcgc ~dzcni;), scule z 5~'1Ul1~j:t.lcc~ occne moznoki dZI:.lflni~ I~b m~SICI~I3. PQz\\31:rj-lcl\ f'I~ zmilln" lub ochrcm~ rcl9cji osob-a _ ctecaeroe.

I Ir.l.e~l~ kornpont!fllcm wlim ... .:j oC:o('n~ jest o1:!ltki"'tni~ w tlo".nku do PrZ)'IZJIJ:h;1 VII/liT" 1.'.1"p"I:"lllte~·) ~d"lcc rezultatem oc:cn\ mo~lh"oscj l.ml-an\ pod jakims \I..lglc;'dcm I'!:I !ePi~c lub na !!!urszc (\\ znGczcn""iu. C.l'O COS mole s.l.J~

101'; bar<l1jej lub mflicj konw-ucntne z eelcm). .

Z uW:J~i. n;) te. fc eteczcnic l.1WS~c rC.JYllje zWfomic na nasze rtal..cJc. peoces Q$13CO\\'3f'II3 ma eh~raklcr d~'nllmiclf'l~. ureg. ... ja_e ci~l)rn modyfl\...acjom. pro~'l1dza.c do r6-tl"l-cgo rod~ju pnewancscloc en. To "SZ}·SIl..o MlazujC na II'lICrld;'I~'\\n:c. n3.UII~ ludzkJ.:-b rell"leji.

. Jak S;ir;- zrJaj(". wvmienione spcsoby 7..:lmlkzr: Sl\ przez Lazarusa Il':lIk.M\l"lne JII.:~ ,en!f;]ine ckl"i1~n[y pt'(lt"e$'U eOloc]oAillnego. Em«jc 5~ ,~ sunte ci~tcj emeonoscr. POIlI~'wat zmieniaj~ 5i~ cfqgfc rei::u:ja:- Z GIC>C:atniem Rro"Jd~e do pG~Dw;Jf1i:l.. $i\ nO"c:j iflfocill2lcji 0 r("l~o;j .. ch. k.Oif;'lj zneczenie musi b~i: eecniene WI=I..: zmem pro~~albqey('h do 11;J,Io:~p-.,:nl~nl;J fIQ\I,}C~ ~cn jest \\yniki.lrnl d;t~~~ani~ oroccscw zaradczyeh. Iak LI~"Dii ... I.l'Il:lnJ'5. I"II000C'5 .zaradcZ} ~rop, ... mR') .s;kli3dl'l 51(: Z PQZI1J\t'C:1.:ych .~ b("h:!mi{lr.:llrl>·~~' \\'r5.iIU~· M rteez pol..i.::ro-.l.3nil'l ~~cytl{'znrn:'i 1:i':\'l'''ft1r'U'I:,-mi lub \\"t"'\il~H·J.I1~lni \\!-.m.~niami Ii P\l'j3\\iaj",>mi $I¢ ml'?(lzy nimi l;.ol!nikmmi'L k!orc 'l:'o$tr.I~' ot~lIiQA(! jake "~'T'I\il!!lIj!!.CC \\itk$.l,c· gc W)'1-;(JrzystOlm zascbow oscbcwycb ejbn j."Io:Q plttl.:rac:caj~c:c m~1Iiw()s~i ~~ w u:sobadl o~(lb<t\""y~h (Lazarus 1991. 5. 112). Prl)~C--S zarndcz:,. (lub. zemJC-i'll'Ii~. radzenie sob<ie-) 1. re@:_II)' WproSI 11.I';IlI'osrc-dnio pobudza do nO\S(~pn)'..;:h oe~n. (.cz:,' pe prosru (10 ponownvch ocenj i .sl'f,d Id jeu cz,nnikicm p~. ~':tHC}'m sir:' do p.:ljswicnia :sil£ ('moeji (lub. inaclcj. jesl poprudnikiem POJawi~j~cej si~ emO{;ji).

W~l3je $i~. ze radacnic sobic pobudza proses emoejonalnr nil dwa spasoby. 0I:6t :t jednej SlrOny pewne prQCesy ~r3dc;{e zmicni~j" lIktualn~ rellKj; - co 1:osl!lo ckresloee jaL:o radzenie pnez koncentrac;jf a& pt<lblemit (problem. 1ocW_illR, C"p.viuj:). Sprowaib-aj~ $1\ orre (p'~cs~' urai:lCt~) do (ann s"upionych lUI ~3.I~n.il,l. w .-ezullacie \\lyzw313j,\C pewne specyflezne s.any ~lOCjoMlne. Na ~J;:~14. ~em pies ~i~"aje:sl ayresy\' ny i w''Z'o~'at3 \\ I:' mnie sian I~kll. tD IIlOIK '~J"Le dZI31ania zmiC-l7.aj~ce do z"t«enia u\\a.r;i Sitsiadowi. ab)' zcch!;ial psa ~l'Ilwad:ac. mk tcb~'m nie mial z nim konlaktu (dzi~ki 11:10 typu dzi.taniom. ::: . ~moejonalny ni~p6L'oj" 1Jh:-~nie zmianic na st;m zado1\olcnia). ~lo.nC" n~ dlUifaulu mogq 1'U·l)'bi~r:lI;' rOzllY .:harlJf.:'C!r _ w)boru

Ian. uPui.:ania i:lI'lr7_co. I.Iclcc;oj;:i . .,iszcleni~ i~p. W»b6r di:ialanill ,,),b,m:m inncBO otoclCl1i". Q \\'i~ i in .. },c" I mo,slt '~Tbi'l:rat:: osoby r:rleCV1t. :!ijpokajm:; i 5tabilnego Z~(:iil. mo .... poszukiuBf ild_).

l drugiej SlrOll) ~._ proce~.' :I'~ftldc1.,", J;,[6i~ lmiCI-li!ijq I}II-.n "Arli~ s~rnej rcl.llcji (nil'. nie p(lm;zrg,'1 51~ lub ni.:: m~~li 5i\" l' COl}m~ z:Jgrot"'J"'C~Tlll .. tee :fposob Hllerp.rtliieji (np. lub d)$IMsujc- si( p~,chofogu::tlli.:: \~ SI05Poi.;u do i su:uC'gu: L.iltarCli o!.rdl3J3ko rudl.enit PIl'_CZ kORc('nlr:n:jv 0:;1. poznawcLe $u'lI~i\· rudleni3 t~",l()fir:m1~"Jt'd or "Q~1tIlNe ~lrill"gl<: prO}I\II,d£;!, do wewnlOlrzllI;j rc-mukluryzacJi. 3. ezasem do ral.:fUu :l!Ubowi~7""ii, JeSli ille rJ1QW'! bp~ urzee~-"-Isl!'~ionc POI,()(IUJ" u,t'm vnlan~ samcgo WOSQbu oeenlania .j dlal~go 1'1'10£4 nklt't slr~,('gii sllJl.,\t~'Ch cbrome "'gil (podobfl!.: sq, do mechtll'lizmow .111 a IIZOI\311~.:h pr"ezS, I:reuda).

\W1eirliej LU3fUS Q~r~slll lefl rtH'Imj slr:He!;ii juke oJOIIlcnif UI) Zlal;l(ldlco.lI fpalJj(,{ilm) \\ formic inlr:.ps_n:hinn-ego tl~gooC.!l-cni:i (Sq_IO "tasciwie me(:hil-~ njltll~. 01'11_0"ne, "'go~ lIJb<o ~\ !i;nlll!c $Onl~f)'ttiill'g.n ll~goduni:} (modym"r:jl r~nlii!:Jt ft~(llu~Ii:'ZIl~'i:h ria J.d~rz~I'I~ emocjcnatne poprzez up. bie£lIni~. mcdy- 1:JC'j~. pI"'''. n ~r~ot~ ~o\\.1,.ie sijj:).

f'~$lIIIIUWI~~itJn rcorf L37.:m)S~ jt"si ~"i~:;. .. ~ sch-elllOl.! p<l:o!:ll;j,"c7.00-mot)·, '\~~!\i.f10-~J11(lol.\ ~~II~~I(I s~ Sll:'mllI tZ.1: L~-ti'll'jJ';; 19'91. s. ~ 1 0).

ItniMtnr I~

T(,ol'cl~'Czn~ ~tf''I'lil~~ ;"J~I~:';'U II'm(lcji \\cdlug Ic-orii R. Ln;lru~l'

l~mC1\''1\. f'I}jIU£tl'lAJ~(E

('Z.~5 10. n t'b

SrorK,~S'ItU} •

8EmS~E~~! 1t'.tST!;mW;'

OlI;(iC)'I'!t:\I,· ... '£ i\ASTf,KTU',,,"

,Z." •• OSII~~Oo~(

1,·..".,,,,.. .... ', i'I~(f;r~~lil{,?L"( p.>(j.c.:~~.:rttIll

I ZmillMfo(i'lOrJUd

, t5)'hII~""'I""!-I!';IP'I'_ '1l''''xw<l..~f ... 'ItiX!~~<'1 /&J'-w.:...'y ~.u«tr

1'~1:0"'_::':I~ q~~-.K:~:;J!~ ttlxl!l r~ruP:ln: ~I~

r"""~cr,o"l)r.l( lflli'::lJI:

I\t'tIUIIL.~j.lr;.~:~ ~.tJfIpll~1 ~jI;\:;II'-:C_~'r,I.~"IIl"! ;l:ct~'\Ur1l:r.: ",~QIP''IIor.':l:t.'"

R~d":, n~ 19

Model OI'Q!;ft:l"tUlo.moty"'"c:"'ino,-rm«.\) .... 'n)' "'Mlullll'Qrii R. uUnn,.

Ink w v nib z rcac moO-duo kcnfiguracja emo~jOMlncj rcakcji "' SQtii.:: c;lo:k;'¢\\~ ~~"I~ik cceov. II" 'kl0r!\ s~tQd2lj" .si~ t.::ndrocjc do lizjologic'ln¢ spa;(Jb~' rC:i~c:j;' ern s.trida~''I;ne do.!willldczenic. ~'Szy,'k.., :!(ls,mje p'rzdb2_om: tpr1:cnicsiolll:) 00, proees . $1~ W ml.slitPS.\\'~ QC-Cl1~. ~d, rezultaty l 'kOl~l \\'p~)'v.a.')i\ OI:~ny pr'Owadzij,c do je] pnncwi-t:n1i1, :I., 10 pro\Y~dl' do emccjonalnej, Srodl:i zal"adcz~ arenc w l~ wEIr,zn)' "Idad .. pojawi. jakiego li\dlic rMuju i 0 j:ilkicj site (np. ~zi! poznaweza slf3'(:gia ') pu z.aprzcl:zcma. to

IO'

9r<l'('1II.) 2.!lmillil C:Il'iIKjonaJIICJ ~krokj poj;'l\\J si~ stan usPOkOJt'llI~), "l';1kl~ \\3.ni~ GO:' ... ny; smdkou' Zllf,ltkl:-<:hjako procesew .:IkCtnmjl" ;o;miennosc \\' t'lasi~ nra~ ZlJktn~c ¢d "10i.:~ni3 Dccue i rK'odcjmo~\.:m(' srodli l.:lrad<:lc s~ mtdia. l\}r.lmi, p'-~l1r("\jJ} nie "~"lnmJ~UU pOc;£q_I~LJ jake) ;{111;t;nntl'. OIr ... ci'll!I", 'HI rlQ'M'V \~'f;3.slolj~ zj~J.(l~d 1mn.ar.:rji (rrrm~ n ".e~~I\~!ft0 J..(lfll~L.~ll1J N., ~·)lllll..tll1ti:: jti,l [D moae jC'(]'ll"~nll":;lJ1I<,) '\Yfol~Onf' - !Url(ll .... i w~ .... !l~lIj·Wc 11:.1 \'?...aj~IIIIIO: pr:miq:i'/lni.a mUl~"(;h 'i!1~memo'\' poLll;rd':1jfl j('dollk ci:J!1tn~~_ pl~'lll1llti.' i ~mil,'l1nI)SC. Kazd a .:rt)'t'm~3 jest zwlqzana z k;t.l<!il iJ11'"llmi~IMq, N.'I ~'S~lll~1I I'Vl.;'I;t"IIW. ac i:;'L(~~II~ Ill"; ooGr.\·'\,]j~ rU.wnid %.!11il·nnc osohl;m.o~i ... \\ .... \\pl.\\\;lj",c nUl 0(o,':Jl'1 i imdki aaradoze. One pro\~Jdzq_ dl) J.. ... n~rnll.cji :;:~'lu';lI:ji - zw !'OlI11L' J:u.1I:ilml.:cj~ $ylu<lcji \\11')"'Ml nOi zrnienne mOM\'G~d(l\\"" One !~l Do;dq I\'(lrl~ I,' podslawii db \\~'borll jprlcjt'::!:a dQ) p<.:wnYlOh J:li;lloli. \\'5~:'ilko z~leJnjt"u ~ e j\Jb" ~pn:~~QM t\\o~ejedl:i\d~nnll'ietn~ system

Pcdsumewanie

Pr1cd,;;lo\liC\n~ :inJ.li~ IW~lyczrl~ i t!mpir:;:2'ilf' oI'h:mod.r.;11110:r.liw¢S<'i ~n3q. "~S.o zr.01nicmHlnia inlc'rpH'13cji ,po\~:!;c~w.[Jl,iJ cruz pr'::l;'b~cgll p1f'(.lCCSI,l.I\' crnocj60 n~jn!lOh. AI.r.:."m ~I.l\\_iall)' till jcdnOflc:snoU ptl,lq,.'~ .. oQw ';jllOcjOlmJ~,~ ch i pm:ili}W" c~c'" Gra2' 11:11 \\U!JC'l1ln~ \\lblld2'onie :s:i, wskazuje Ill} ~ll~lnl,.l~lj"lJsc Del- 1\'z,g'I~ncl!(1 u1.l\.,ni;J \:Z)jejs pi\'l"\\olnoki ILrb \IIOflll)'Sei. Z kcle i \\Sj..Q2.:lI1ie na ~lrOm.\ PI"2CI\\'Drzanl:l in(orm:lcJi $1;'II)ow; pmb!l przd,ro('~trli~ zdawaloby 5i(, I\lcr:ol\\.'qtollll~SO probh:mu. 'tegc (~'Pu Uj\,"'3 uzasadnionc !ill nie ~'n:O lUI poz~mlc 3nall~ PS~l;holi)giczneJ, nfc m:lj,\ r6\,,\i~z snoje OOllil:sit:Jlia w mecharuZJnorh lIIo ... urorilJol"gl~_l.n~('h. co u\\ i"r) ecdnia tr.:.;,r.IO~~ OIJlaliz

Pt)nldlD. co nat~i:- rO\\"~ic:~ p<l(jkrcSli~,'" no-ve sposcbv ,lI1"';;Z}' przl;"bicgu pP'OteSl)\\ enJiX'Jon;Jlnyd. p(lJ!\\l'l~ si~, wraz z \\!lrowlId7.CIIIo:-O) P()j~d3 dli;lrliUl antIkl}~h. Podkrenenle s\\'jadomos(;1 prn\\,'ldn\'Jn\-ch mktvk r~cb.enl~ sobie Z . iajttr-~. sio; j~~o$cill inleIJ~ej; prowadzi do uf;"h·\~>("~rri~' zor6~\ n-o zwiollzk~ C'D1ocJll :I. mOIY'l.a~jit" 1.11. i ist~mc:j rctl iJkl~"I\i'liJ~r;;J samego podmiotu ~ pn:Cjsmm 2 p07.iOil11J ,moli2'} t~r,;:i;l emoejonalncg<l Isdzie I!zlo\\icJ;:jc:S;ll'Iil"jal1o rzOl.d2'Orl) prZ\'7: wlasnt do an31i:ry :n'l"i:t cmocjonaltlego t sprnW$lwa Igdzie cziowles jest akt)'wny i w ~j m()2Iiwo~ei bveia uw il:I~llym lub mdzenia sobie

'"

oOl'S.1r1ic1.nycli) do ~(:;il<.:j L:lldlluki od Olocn-nia. EmQcj~ !o" rezullJ.lc:m cdnilO~iclli3 do) kOn":k~tI,1 l!.pl,)l~(;~nc-s.o (jt'SI to \\IIlSdwll! podkr,=lilt:OI~ 5pl1ll\~'Y QCZ)'" iSlej. ae ulo\~ic:k je~~_i'lol'l- klorcj t~'cfC ps~"chit<t.n~ ni~ n,Me inllcu) 5i~ 11:000Ii1.O""< nit \, i"Ii.'r:l~CJl r pl~e~ inlc:r::tk c jG;; \\ rqli1l3clC' ~ztQwjc:k mu,S-) nlejakc siFt o~h,oly,,_OIc dD \\·~I-;;\Ur.wd; dnstorezanych ~rzct OIOI:-l,Cn'IO:). Nle chcdti 0) 1(0, it" illlcrrr~lil-'Lj,l Sch~c111(r;r. jest w pdn'l u:t:l';.rldnio~~: dtooti D ta. till inlwpl<.:lflt'jn S~h;lor;bto;;r:.l pr,m:.'li3.d de "Sk~1 .... n.i3 :['1;1, i~IQotn~' ~-,,~'miDr ~mr::.cjiwymi~r :spt)ll!:c:lil~" i.'MjlltJj~ M~ n:.jpelni~j$:t:l' Qodhitic w ~n1lliZlJcl1 s.-'tCjo'l..ul1uI1)'II'\.·ch. t..IQn: z ~\)h:i porlr.:~h~ ~iI)' fii" ~;!'l.:b~'1 jr::aJ,l105\m[l.nl~ \'; i:lru~im kierunku - od inll!rprCI<llOji ~mQCji j:d:_o q;~:i!io~ \\'ylqctnic pCKImi e 16wego kc iruc,.,::rrcllcji ~ml)Cji jako C7..Cl!O~ ";.'I~c7..ni~ uwan:mkowt\HC!1:tl pn:C2. spolc(;zf1.0~~ i l:ullur~"

W kazdvm r.l7..ie ten akcent stawlanv na konicc"lnoSt Qdw~~t\\lntll sill do 1II0C"zcnili innjduj¢ \\~mz w analizach paznic-j5Z}ch - jak cnoeby \\ ;maliUd'l relalOji mi~d'Z~' posicmami przctwarzanta iuforrnecji i1 "1 .. ki'H~5cilimi s)luatji tZ)' lAo' irucrprctacji emccji przcz Lezarvse,

ROZO.lI. .. H. VI(

WY~II~\R DOS,","'IAOCZANt\ 15Wt-\OO,\'10S I JAKO QYSf>OZYCJI-\ I W"Z~ACZ.'\'rK PRlEUlECU PROCESU (MOCJONALNECO

_ (:M@CJE w PERSPEKTlrWIE: POD.\'IIOTU

I. Mc<::ti"uiZtil) t\\o(Zcnia dOlWisd~zoCl1ill ~l1~lICj(l(j:.lfiCS-Q

-:- Pt:'r'C~pltmJnO'ID(JI(lr:~%Jl~ lear;:'. "I. L~\<.:nlll;'!r;l .,., ...... , :!. S" rtld~m(lo'~ i rcpre~nr;]cj~ Ii:lnClcji \\ 5~'~I~Dlil;' p'Oo.(M\\ esvm

3 D~~~~.li~~~~~!:~:~~:]~~~i~~~~{~~;t~if~~~'~'~;l~i()~t~~~.:j"': ~ ..; ~::: •.

... DO$~\ iadczenie jnko ~omPOOI'(:1111!1 I;'m(ltji - G~\ll~i og6ln.; •••• • •.

~~ .. m j .. t'51 S1;1n klorel;o dosw ladcza pOOliliol i ).:10.1)' .Je~[ c:(~.sIO okre:i;131l~'1

odr~~JlcllItl ~ j~~I~}'ch J,:~l'11pooj~(!n1.o\\ procesu oI!"lD(:1l;jonahLC·~o. ~I('~ucicm~ I

'jXlsroo \\(i;e.j:IHf'J pr~ttli'6\\'~~y~h lL':t'lrii OU)11111 uzn:ni za teoric tll:.t':~~lUj~ floo.n~m'{)\',\ .. p~rspeol.:ly\\'~ ~mOCJI te2>li "\\,)lImn d05WIOJdcl.11ll1;) i s\\iado~1I?~rl. Tc:q_n~ Jen)~~ i Bl,IlI .. j.~I(Ioti.: r2~cz:l zajmuj,\ si~ doh,i:lldcunim

I s~'lDdomI)S~lq cm~j_i - 10 w~rinit" 5;"ladoifil"l1C zmlen It,,-c\\iow:-eh [wert)' ~os\' ~ndc7 ... nere . eml)CJt [Ie :l'1l11:)ny S"" pl"l)'tZyn,\ pcbudzenia s. ... iadolUMc:i';" ~ des" ':t~~~;1m_J ~1J1 .. IOlCJi), ~\' IIIlo:~prr;ta¢j~I:" Arnold, ale mk1e Lctptl'l,.' . s\\l3d~rnojc sr:;)JC SI(' JcdfliJk Jut podsta"Jt pCm};l:ilw'!\nia, Cll'lotji - \\"'?.ntlct.a OM ~rze:bleg. prOCI!5.U Cnlo.cj,?nilhu:go i od nltj Z3CZ}'naja, sj~ zmial1~ '" ~)"e5ic mn)eh. J"QlllPQJH:?tO\\, S\\13domosr d05ui1ldc:zanyr;h zmian \, 1..akr¢slt po- .. ~U~lCOlil ~~ano'~1 ,pod$I(I"« ro2~O.tJUI113 emeeji " interpreucji Scha(nlt:rI; S\\(td<I~osc dQ$\\ 13lktanych trflli,1I1 \\ t,:ik_r-tsie pobudleii i1elJfVlni~sniow)'c" 511110\\1 1t'2 podsl"'\~~ cnl(1cj; \OJ intCfPIC13Cji ekspresywnej teorii Tom"in5l.

"'YJlI.tJ,,(J\\O duiO rnicjsca lajmujl: analiza ~\\i3domQ5o;i i . t _ I

jut teorilch pozna\\czych (np. Ep!.leioa. POW~ta i OillJ1.l¢i:s.h. >'~~;:.~;~:~~:~ Motna eetem po .... ledeiec. Z~ dcswiadcaanie i 5willdom05C

SI.naW SII. Irak'owl1neo jake podsmwe un~t~""11i~111~ .:mo'lcji l.lISrldrtic-zo ~ Z oma" lan~·ch leiJrii.. SI"I? let \\ niniejsl.}'m .owzi;;!,lt ccjawie $1~ I

prQba I QII;lpoWICdil:l 111\ pvmnic. jat .crno:cjt S.Q reprCZII!DII)WaM

, lub, iJII:;JucJ, nil. pod$l~\\'I.e jllkic~~ 1f1l::ehnniun6w

.""";".,mn"'emG!:ji i motliweje~, d0-5~'bdc1~1nle enmejl.

pnY?ldku \.afto zwrCII.::~c u,~ ::I~1j nr. d"D 5poscbr 3nlllll2)'

Iwlsu PW:il~\\C:;!."j Otoll: .Jruyi "'~rilmj\cy

Ten pitr\\'szy 5pos,ob rt':pr('zcmowtn),

jd ,riel I~ri\" . Lt:\clltllJdJ Or ... L w~ 111ki 311111~l ~UtQIQ\\ po\~l{i~h I~ szcze;OlDY'" W~~IIo~I\lem .. n~ le~r~t)C1.n>l.propo:_}"CJ': M.,nJS1ews""=~a i Seipl')l I'QItomiiloSI drugl ~pu:r.ob ;'jn,)',z.~ obf31!UJe rccna D('I'IZiM.

1. Mec-h;lnizmy tworzenia doswladczenta emocjonalnego _ pen:~plu~lno-rnotllrYC'lna teoria H .. Leventhata

p(opDntl\' .. n~ pn.~~ HtI;u~.:b Levemhala modd j~\t tecria HL~h:,u-.l;:;nW"'.

J.:t6~ uC~jtninq w 1;'\QI,l.CflIU d.os\-.i:l.d<:zcoia em«jOMlncgl). _Pmpo~ej., Iii 1'nOK bit rez. tr;,\_I(I"'i'in~ J~ko P~""~SO rodaju $po~ob fOL .... ·Ii\:tiIola NI~(ji I1'Ij~dzy po\\ .uehllie Iln)jmQ"ii.I~)mi li.omp4Jn~nCii'n; emeej], 0 POO$[O)\\ molli",Wei lIal!i2liiij Jln;]liz~' l.!'1;:tjdujot5i~ k!t~cz.o\,<! ~1(lhlll;J.:

.) tlllocj.; s~ uniwersalne - ludaie z rOlJI~ch SpOI1:(:lI'I1)S~i IllJlcoJ~ N't1pout:ljq c= g,lI1t -ozcnne emccje lnait.."rd:z.i..:j w:!'I'.:II7.isc:.m s"i",d~e'~~"1T1 ul~i .... en.a'M~i cn10cji je.$1 ich !lr7.t'jfi,~iilnie $i; \\ clllym groccsle rl:11\H,ljU lud:z~iego~:

b) emocj e 5, 1_IMni~o\l,;mo;: - ::c;noznir:{lI.I.·::rnic: j~"1 jut ~\idlX.ll1!;: poll IJrodz~~iu . .. "' nli~~ c:l'Iljro.:w","n.i" i IJtzo::nlo\ ~i~ uleg3 ~i.fl.fll<:-mu. poS~~biillniu:

r;:) emocje Uni(!ili;]j~ o)~gil.i".b.l'l .. j~ S) ~ll1:L1ltJ bc:h3\\ i'Or1.~I~el:!0 jJko 1C0I.105Ci; il!obili. :1Jljq "SZ~'$lkle,,1::(lmpon'llllt~ sysemu Pr'"LCC\\'olrumia do Q;ii\Slli~<::i" wipOlnq-o celli (le"t':ntanl 1984, s. !!13) ..

POI.I$I:l.\.I.'q lro:l.llIllLc:nia rtl\ti':ji mi~1-Y r6il'l)l"i I.:l)r!'Ipoom:nlamt jl:)1 cm('l('jl)nalnv ml.'4;h;;l1)izm pr'2'm~.lrt.1oi~. I,aory jen [ednym ~ d\\(lI;h p=ira\.e1lnylCh pr~1I16w " enmech \\i.;l.:~ze!!o S-~~lltmU posr~dnkt.V~£o \\ ~chP\\aniu ~pt;ltyjn:wm (tym dm~in1 pm!,:ram=lll Jesl obltl:rp\o} m~chan'zm pm(WtiUnia). KiJ1tI~· t. progrllmli\\ les\) \\ it;kSlego $}SItIUU jesl

ul;.ladem fuo'lwm i rna hic(arthicti\IC uporzl\dkowanc

SOl 10 ut~m !lkl~\\m: s~:s.tem} I?r:W\\31'1.anio.. ktote poSn:1:lni<:%4 m;."",.,tu";" bodicowa. a 1'.:al-::cj~. U~.I."Jd fazo\\~ wsk;,tuje. ic dQCi.eraj"lC:I i,r"""",ja'i<>t;" sukc:esywJl'1i: przi!I" araana \~ prQCtsit l:sztatto\\'t1l'1ia reakcJi.

PiC('.\'S1.3 rua lub ~t;Jdium ~llgli1uj1!' r«epcj( i i nie in;orm~cji. co 1l1'O\\,ad2:i do subiekt}'\\n=so IMelej. do m'Q';}oo!l_~n~j rl!pH!1.r;t)tl\cjij SY1UIICji (ruWllo.1dl

lilut.rrirm).

Dro];"", r~;'i poci<!,S" a ~ sob;ll poY!S'II\\anic i ","},k-onanie p'an.6w

z: po5u"zcg:lntl,_ ~ytu~c.j",- i ~mOC!j(tnalll~ oan re3k1:j...... •

Trzeeia fill~_Il pro~\.~d'Zi do nSI.:IIIi:nicr. kr:-tol:rID" I IttUlta,ow zaradi':zy.:h (I,j. r3p2:cnio sobie z en\OI:J' j

okrc:s.IO"'l'Il'fIionem .. Jezy octl'lY" {o{lprcisafl. ute m w rvm uj~ciu iOierprelltyjnym pru""anania' _ r",cc:p~ji i intcrprctatji

11.2

chl'lr:lkr.·r rdu~ ....... \n~'. !lI1. cyl.'lk2nil" i S'Z;-,'bko rmSl~i'llj~ po ~"IC rau ~pr:lell1~cji. r.l!fzeni~ j cceny. .II J..:ull.; :!': dw&h CI~~Jtnic;h fal mot.: wpl)""'3:t :un:h\"o il;l pl'tlbJ~m.Ja~ i na emcejcnernc Jo§(.n:-kl r ... "n:;t~1l1ar;:ji"

Nr;emnl~j Jeap)"~,, \m;j_:'li~jS2.a od rae j(!~r $amn hicr(lrchrCM:1 OrS.1l'lilli<:j~ ~1iI:l13J1::jrioil:ncJt. pDdl.:l'C$I~ . .i:~ tl,o;;;:O:l1i.: emocjonnfnej r~pH·.:~"nt~(;ji (JIIXI do::h~ i,hie:>.!illi.:: "moc:ji) j(',l.r 1"111''(lr.a:m wiL'I4;lPO:li~rll()'.c:$(J S.~·5tCI1lI1_ \Ii k~orym "·S.z}SII<:I~ jll:,!;l.:t elemeruj l.~~Wr<:j!:3j s~ je~n(lc .. d:lljl:: U.ilJ,:t~ .... ntnne i "-I!ladnc (J.,:on~ru~llln~j 11.[1 w~jsdll {w .. ,,(lj~j r(Jnnic w~·j:icl.o .. 'ej}, P.~.~· oCl)1II J.:ongrucl'lCjl mi.;dzy cfcrnentcmi svsremu W rlr;:cl},wislD.sci niL' zawsze \'"y51~pujc.

W f,;azd.~m Il!zic I'.c\'t:nrl1al pr't}jmuje i.!illlil;'n!1;' trzeeh poziolllQ.w \~ hi~rar. chicznej ('Ir!l.ilrri~!;ji 1\\\J,L'I,r:c) do.swiadcz~rlit" eeccjcnetue. $q ro. pn.C1Y1'fI. nanlc- SfnS:(Jr;ycmo·mo'o)~·czn~ (leil 10 \\ladlen), pro-gr:1.m kl6~ g.cm:rujt .. Pt:' n111~ wse" lub CT.,"~cio,\o UfC'llnt!)\\'ant cmoe)!!), iJr'.tt'fW;Jrl.ani(' nn PO'lttln'lit ,l:themalo"- Club schcm.lt)czm:j ora? pnelw3!?11niC' kQnC'cl)lu~lnt. Pm:iom s,chl:'m,m)\\' t POZIDIll kOIl("~plu'llny .kl~di'lj~ Wi "J system p.n.mi","Ci ne poziM'ly I'(prol:;f.cnluj'l rotfl~ S-pOir:.by <lbs;r.:rhlmlmil'! I gram:;ldY.:nil'! \\. pjll'lift~i wnesniej. ~:;:,,·c~llI\\ .. runl::'m~n "OW~~.1\,"inla ~mO(ji uraz ,p;lInr~·t 5.1mrch cl;I1"'~ji).

"'i~j'\\"z~' P'O'~iQm, fln:(,lWan~nia $f'n50rynn".ii11JIOI",.\·clncji!.o. Levemhal lrolltuj~ j.1J.,:O ~ICi'iiC'nt;]my rd.l:~I·1 przetwarznnie fm(lC'jonltlllC"go, Oil urcdzema donncYOIrn(" ~'I DlMl:i \~md~oncj dyspo~'("ji do odbio[lJ d.lnC£!O I~PU info(t'Ji3cji lnp. ICJnll :glOiU IirdZliicgo. IW.ltZ)' luiltkiej) om; d~'5PQZyCjl do IIj:i\\"iIia.ni.! ~l:cji ctspreS}'Wi\ycjl nil don} Iyp informncjL J.:aJ..: t\\'it'rdzi Lcventhat. wielosc rQZn}cb form reakcji S:\\ia.dczy 0 wrod:ton}tn ch.1raktcfze ekspresJi r:nllxjirr.Jllcje mGTClI')"C'Ln~ $1iJ10\\ i~ podsl~mo1\'y !ilol),'!li~ reakcji i dO$\\'iadeza. em~Jo,,?rn.~"C'~, Ah~'\ ... nI)K .~ksP'res",·wn3 nmz jo"(fnoczesnic "'~'p6h\)·.sIr;PtJj::tL.lC z "'4 .2:mmn)' \~ AUN SICIlOWIIl dli1 Z1:'\\ n),lrlJ1e,go obsf;f1wlll)r.;J IJOd$tftw~' od~~ d!J~\'Ii1dt'ZOInego !l~nnu emccjonalnego. SI'1d let ':JQCII;:jClI3Irtc swro.r unklywniat.re P~Z p~ur.\ill'illnli.' 5en:SOIj-.::zno.mal(lI)'cZIlC:l:1I. podobnc do ourlll:how j~s.~ MJe (tOI.l. I""UI1YC.b ;1.(: ~i(J;!:on'_'m lIkl(l(l~m 4o~wiOlllcle,n.

P·',"~Qrzl!i:tc:1'.: $i{. w I;:oniunkcji z perci;~j~ i ~::1kcj~ na .spccy!kDl~ millenia. "~bJ.Jdlenin I".mocji scnsorycZJ'Io-motorY(:lIl),"ch prowadli\ do map. nle"erb.aIR)"h.lk~ret'pIU-9I~.molol]etnych SI(~J,.lur pamilteio .... ')'dI -, Ie ',",nn)" paml~elowe rtI!J'\ c-tiarilKtcr Imnkrclnych epilod6w _ s~ S .. ~e.gQI6\\ s>,.lu:ll:ji. klOrc wy\~(Ily\\aly silne "Inny cmoejoz tyml s .. ~'tegolafni ,,),sll!pujl" zapis nm~go UCl'!UCi3 (!j. \\C'''''n~!rzn~g.o). klQ.re jtSI mOlory("Zfl'l pamiljcl" rcal:tji

aUlOno""r~:r;nyeh. T~n Up'S: uU.'!=r.: ,a~1C \~:$pomnje",i~ fIlOID"

autono-mir:;-:wymi. pcidobne do Gdru~Mw- ~\ i1runkowycb.

SCnCml'HU em(l(:jonalnego (Ij. :erwpi5cm bodi=J. rc&kcjami elcspres;'yn}Mi i "ulonolniczn~'mi) ~

k:lilcjs,zo: I h.'HlJziej sCillilj~CC nil." ;t..,')ktc~it inuych prOCu6 .. ~koj;Hu;nic",>"Ch (1. ~;:~m3~ L'mo~joj'mll'l)', podnbnic jak inne f.::Jnn:>, p,aml'i;.::i pe~nplU~l~~j. je~l ab~ln'.:Il:I11. OZf.I::lna 10.:!e P\lwt;Jr~J~r::c 5i; ~'I<I~~'cje na ~~cyfiu.nl.: fodzaJc sytUJcji .,}·!,wtllaj'tcych st~n:-' emoejonelne tj ... k, .np_ F.OWClil&l,'t'"C si~ ~),'HI e ('jC' 1: r(ld1..i(:1.I"i ...... l:_[orJC.h wyzwalane S::r._ cmocic mLlbSci) ~ rxrmit'~1.Ilne w iorrn~ ..przeCI<;lllegl)" "Ibo JlJQlm)·po w c~o dOS\\ illldr.:lCnia. pny~~m Sd~1C1":lt l'Iie jC.SI takim S3n11'm abstrakrem. j .. k 2ni11:.i cry symbol~_ Schemm jC51 pewn.ego rodzaJu ,.uircdniollym·· dos,,-iilJc~~·[\icm. ~ n:,s jego wzbul:lz.;:nic wply.~ 'a zarowno slJ'Ccy, tiCUlC zd.m.(llic. j~i.: .. PI'1'IIOl~p" 'eso lypu zdart.cn. P~elWlrnlnle ~h.em.111Cl~~ jen jednak uybkil: i ~uIQm;Jly;:zne: pn>,pomina rQlpo;u:J~mc i ~I'IIUIC~Jf'ly w)'oor. bel. rozumcwcela, J'lOl'li~I.\'fI2 w ~I~n uwalnii\tl!.l bOO;i.clto etee \\)boru sposobu pr.z~"~M'l~ni.l 11'Ifo.rnlJ.cji nie nW5i iIlS=W\'3r::5" i~dQmQ~. W) mJ.S3.n3 jeSllyl~~ uwagll 1I";l!nlrl~owuj'le~ inf(lrn1.l!.c-jt; na wl~#i\'l")' ~h~'l:ll.~ r~t:~~I(ll'y~lny. kS!1 l.Q$tam~· ~lll.;l!\'nion:· jeccn 1. kcmponemew scaemaw. to wl.budUiny JesE ca'Y Khemflt. Ot~:l-~\i:!;tit sprawa sa 10\\ nie:t. p,-zc~5z'\Jkcn,i!\ $~t.~m3 • .Qw pr.G wf!ly. wem rOil"\\ojLl - pot·~t~(l-WO 5(:h~m~L~' ~ b~rd2i~j ·~wi;l,:z.a .. cz p1:'rC't;':p~j~ i Ha.n~ kmnymi 1.darzcni~mi: ~ cznsem 51:tjtt si~ bo~,3\s;r.c i m:Jj." -ch!)l;Jk,cr b..1rdz,cJ opc:rac>·jll}. lIiC1..1Ie7.n~· od percepcji,

Lnenthiil L!\\:l~. 11; doWw a rm II;~ iSlllienic tegc pO'tlomu pr:ttt\\ll'Ulnio ~: r.) rol .. w,:-obmini W wY'\olywOIniu cn10cji lcO jesl "idl"K:~IIC w Icr.apii bt!'~· wionslncj w procesie descns~lyz .. cjih b) zaklOc:3nie akty\\no.sci r{lz.wi~yW'UHII pl'oblcmow PI'21;'l. cmcejooalnte ZlIllCz,,1CC wyobr~i(nia; e,) !J.encr:tlit.:1eJIl albo b!l~n~yfikacja sunu emcejcnalnego pn:ez :Iulonomictne p()~~dt~nit po~hod:t¥:e ed wczc~ni~j do~~\·bd~t.ar!L·j oI"in~j.i: d) eogsctwo wyobmzcii 5enl'l~ch w fazach my F!.1radcf.:s:tlne~(J: e] roz.m.lil'l! dane ~~'S~3'luj",Cf' na 10. :h 5'l11:zc~oI111= prawa pOlkll':! jest ctoll.--z.c <I'!J.SI(lSQ\'ill'l<l do PI1.~~\'~il;~ni.:1 3!olis;t.yeZl1}ctJ. uformGw~' ~j'th infolffitJ(:ji.

Wain"", $'l, let. ~(tl;: fnrunmewe - ~\·>·slr,~\'r.lllic ryeh bolo\\' pot""il:ld~ wyraUii<:, te ":IIl.-.x:jC Qlol;.'l.b)c nr:r.s.,~l.yn(lw::lI1e .... • ~rteplUaln<:j \!chemaryczntJ) pa,mi~ci. Biil farttomcwy jest c~StO $ci.sle rwi:tzany ~ ItI'lli.)Cjon:t.lnie ",ezdniej~ uym. pn;~'kf}'lT1 dcswladezenicm. Nit przykb.d bol lowail}'s~9' awichmeciu I!onki mote Sla~ ~i~ pod5Ia\~a. ijQl\I faotomcwego. kicdr bt;(Jzic skoJarzony l p6~iej5ll'1 g_.1nlucn'l. ktorn dopro",adzil3 do ampulllcji Rogi. B61 fan10mo ..... y rna pona<110 jC5ttl~ ~Nln~ waznq wl.:t.S;c1wcSc - w'Zhudlcnie negatywncj cmoc:ji rI.1r';~n~j Z pn:sJ..rymi zd'!II'lC'nia.mi 1,)'Ciow,)l1ni mo~t' !1l:!f.:tYWOW3C 'W)'CiSZDII)' r .... t!)m (~O potwicro::t,.-'i hipO[(":t;. i.:- s:chcmJI cmoejol'laln>' jest s..;:i.lc zl"teg.ro..~ ~lluklllrll "-r:~-"'~I~j;'f,(~eh C'mc:IIl:-jt $~·IUlJCji. sub~(:I.:ry\ ... nYCh U(zut ICksp!l!sywnej i .. u.onomi(!-zn~j 1J1-11)'wna~t:i). • Pncrw!ll"Z>Ini(! k!,)n'l;l,'rhl~In', jatolrOlC<;1 z ..... )mienian)'Ch ~l1.ac:ji. rna d\\i~ l;.omp::Ift~nty' jeden gramod1<1cy IIlrOl'Jnllcj~ 0 PfZC~ll:>l!h zoor'lcmiach {cpizodBctll

l.:orly$~.\·"'lI"~ ua fl,t:'l."t "lkOl1~ »enic clo\\oln~(:~ "i."," '''.'joo.'",". , iomptllitnl} JWltlWlJn;)nia posll.lg-.rj=!, .si£ 11."icrd..:cni(l"-1j PlJl1l~ci. \1. klOtcJ p(litt::I'e!!t.h~e ell!"menl~ sq ze 50&'1

rn,,~hO"'~"llf1jl' \~ fUIJIIIC' ;;-000\\ !ll.ferth:cni .

R.\".'-i~:II IIf ~D

c;'~:".",,,,,,m •• ,,,," •• r~""'. h'~r:llfchinn~o DLit' .... il:"J:dJln)· U ... orunlt r~:IIl;;"J; tl'!i~jDn:llIIlJrh "r.Jlu\:,lt(lrii H. Lnenlh:f.l~

C7.a. Lc-yt:'nUJiI t9S-l.~. :!''')

podl"gal:-: Z le.g" rcz pcwodu wn pozscm p~t:'{\.:!rz;,m!.J p.:!..£" 2;lfleinosc od .a~'uol~,e dop~,,\ .... j'tc:~.;:h bod;_c6",_ I.lIMZU w iJ: ... i'il'tut "~ry""""'JIQIl" nosc rc"J.!!o'\.Jnia na U'ilJIi,' ::J1l,!.C:lO!.yj'1l;'.;' ~mQ!:jQII.J!lIlc !o~IU;lfCjt

Pntl\\.,rz.'mie ~()n.;:("plll~ln~ j,,"~r rl"ll.\1'Ii<=:1' dcwctnc I \\Jm:t.ga \\y.~ilk'l :lUfOnw.r~'<,;ZII!," .. nie prl~biC:~01 POZii \\I;3J~, W~d~u,g Lc"::nrhlr~ ".Jllll~

tlJflln~ je-Sf ~$:tII\IIO'~1,fI1.a 111I'd~. L'.d~ jc"dMSIJ..::1 znsunnw 1.1 sit< ntld s-." i:.dnl:lll:lllli I:mo-.:jl.lnIlJII~·f1Ii, S'~'iad()m0.5"; 5.;!1ll1!'g;f) sid.!!:: I I me n;,IIIr_>' :S:~11:1;)cjj w::z:w~l:;Jj~c~·d~ S~::1I1~' cmeejonntne oraz U(ZII~ (Ij, :5:IOIII(m subi'1!fa',\\~'(!.!!ia dO~l.\'cadczarlb. pmW::ldl'l do 3bslj~~Cj10~('h. J;:OI1'Crlll~ill~ch s~rl'~I~i p:iIl1;~c[o,'! \'h :lI.l~rz\:I'i 'm'''.''''')'''~:'J:'''' ROWr1~Cl re~1t"~ij.1 i 5\\illld'O.Juy 1)g_lrgl eraz ~dd:l'.i3Iy'~JI'C~ II:! morcryeznc

rl'~licji CI'H\~jOIl:!IJlych pl::~nl'l iSI(J"I~ fol~ 1-.' fonnowaniu kcnccnrualuyeh

\\':ok<ln~'1';!Wlil i k{)11\r(\llil¢.ilkcjl ~IIIOCj(ll1;lfh1.\(I'M.

Z lm~gi M 100. .,c,"" wiefu k u hurnch l1i~ j~:;.t I:.OI-.ier-Zfl3 oIII[]nmiNII n. fC3J::Cji ekspresywnych. hlcFzi~ Cl~sro nie komroluj'l 3ult)mal~~'llli~ &¢nc:ro. wanych tpraez prz¢IW3q;;I\I~ ua PO:ziOlflie :Kh~m::il6\,) .:mocjan~~II~·ch reakcji, SI-ld prz.e"'3fl;]lIi~ k(lI1C<'P'[lilllil" 111l:Zej J;t)iit:f~l~iJj~ :$I~ n!'l d7.i:J.I~I'iu do .... o~n)'lQ a (:haJ3Jacrlt nieerncejenelnvm (mottmy ll10wir scbie. co c2.}rac. jak p:t.~rul ild,'. t. 1(':tO tN: j)Ql1od'U k(lnlrf,)li;! ~·mol;jon.llll1i1 j~l rlC?~j osi~£iIU pOsrtdnio .

prt:n 6\ it-to:niC' 40orowolny(h "h;i"l;ln 1110re Zfllio:ni~j;'l_ O:lT1ocjon~ll1(, odczuci. i reakcje.

Qg.oh'uc mo\\i~c, $~51~m t;'I11(lo[;jQn"lny ,h,;iOllil J~ko C3JO~ - \\rt4~.slki¢ ruy i "SZ)~IJ:le pozil)ll1) $<\ w sobie \\'Iaki\\~ sporob z33n_gaiQ\\';!nC' \\" rxmilajo\Ot doswiadcuonie emccjcnalne. Poz!omy PfZe!\~3rn1nia \ .. pty\\" ... j~ II!! slebre nod n"'J'\ylU:C'~O <10 1l3jmb'lC:SU" led pozlcmc kClJ1ct'pru~rnego prz('z pol:iOln schemetew do pozicmu sensor- .. c:mQoIllQIOI1C~f1CSQ) orn "od na.joitslcgo do noj",yzsz~So" Ozi",J.:i takirn j)(I,.,.i<\Ur1iotrl rno.tli ... t JUI oSiqg:lnic Slono.'I' . inlCBr&Cji (U:O. rnliuu:jn pl'2U reane ci'.~5('i S} .1emu wspolnego celu :llbo \~spOJn~£o lematu). ll.l\\a..Qi ne 10, 2'11 system uzialu jake uklad z~o:lony, jcgo kU<la ('~$(: mate b .• ': odpo"iedti~111J lil w!-Ll,'olenie, W clanJrn Alomcncic cas0W!o'Ill. suoiday" nC~D SIGnU <l"mll)l"jQ""h't.~g.o. S!:q.d !tl relacje fIli~d~r c.mocj~

ill poznamclI). cmOQJIt a 7.a~h(]wl!fnicm ckspre5.y'wn~ m C·l~ emocjq 0 jej ~onlrO:l~ ~.I.lOn e.

S~~, _-,·~",,·"·

_ ,!ol< .......

II"'_"~'"

bjlWlc, mOll'i'lt 0 prncesa c h pCnmmL'1;)'ch. zdaji; ~i~ mite ~a u'w3d:te POO~iom ~uIAd"om~.£o JX)znnnilt, u~m poziom kcneepnclny. It Lcvcmhala w$Z)'stkie poziom~ poznDrli~ rnQ~11 by': Z\\<t'lZ.1nc 7. emOc':jq, tile Mjsiln_icj zwi~ ! af~t~~'\'nym dntwi~d(U'nirm S'l kody pc:rc;I;j:ttu;ilnL.: (te kOd~' lilt pOlrzcbuj, \\c,balli.,1!f1 tl)1.ier. ab) pod\\)"bi)C m<.i~'i\w)~~ dO~I~PIl do nich s'\\il"ldomc.ki i .Ibr ulllmlC ich .. ro7.~znOl.nil:"}'

JC'ili dlodZr 0 ((,'licit'- pkl;p"lI'~j:i .:L CniO~j.:li_ prl'p"lzyej!l iki'l':~pluatno-tnoro"_CZU.l pr,,>jmuj~·. Lt: c:rn"cja jCM t;'l;flfl;Jlnr.:.· dlJ:i:\\i;II;:1C~llll)fll i celltralnie \\)'I,\Olllll,\1!I zjawlskiem. nllilomii»J ti.:$JlI'C.$j.1 jest Zewn,II'""Lii)"lil odbiciem We. \\n~lnl1e!:!o STllllU emocjon.llnc~o.

Re/.:Jcj3 ~~spresji 7.C'''I~tn:nej do !,1(1Jh,'i:tdczeni:a elTIocJQnalncg(l j¢sl zi01On.l.

Po pic::r"szt'. Spr3'\;j oc4ywisl~ jo':$1 1(1. tot '.;rWnt;"lrtllti er.sprc~j3 cmocjonalaa jt:Sl I!Z\,!SID 11}IWQrZOJl:lI!TZt'l l\e\\nljlrLn'l, emeejc. jnk i «i. '-c obit" form>' S4 polt 'C;':Qn~ .11l p!Jzi()macl1 pt7.l!t~\aiZ~lli!l $fIU0I)CZ(iQ.ITIQotul)'C".ncgo i pcmi .. ci scbem:m'io\\, $lrt_d rez moenn pO\li~dliet_ sc nHlm~' d\ v re I'Il'Qgi. "'I.j~I11; 7.CWm;trzna C'kS[.IHlsja mcac lIIicjo\\.:!c. II llmli:rtiOl~ alec podli:lym~ '~;IC \\~\.. nr,jLrzne dru"",i~d· c.Kp[oic:

a) pm;j!: "~I~\~~cjo: prl.o!"!w;)rz~ni~ sensorvemo-mctorycancgo ::1'''0

b) przcz iI~L:o\'O]c:jor; pr\!~I\\'~r;umi~ Iypll sc.hL"I'I'I.'U) o':t'le~o.

'V "i~"sz"~i prz.'n~dk{i\\ e~-sprC;':s:jo ze~I'n~trl:ml.jcs.1 (l()przcdZiintc akLywacjo{ I

:U,ou we .... mit,.m~[!O, klory \\)?;WlI't1 pro~t"'S I aloo

pobudZll5truklUr~ KhcOIIIIO\\' (np. tlsmjcchni~tD 11\;;1'7. ,odli~a '

IUllnlt pamirc pot) 1~""I\'nt'gl,l ucmcia, ekspresji i mnonornleznc]

hI.. ",.?I~ajedn~~ J; popn:ednich .)n-3iiz;, teorte eksprcsywn e pOOkr"".ry'.2<,;,<t to .aJ.1~"\3C)a el..spresji (j01k ulozenie mi~$ni nl;)f:i'-) amlcnla SI3n wewnetrznv .•. 1 ~ inter"plClolcji tt'\~nr'!.:JJa, snucznn cJ.:spfesjOl raczej nie \\'1.m'll:ni3 DN!' \\'lbodzom~j emocji (ani nit' oslabia en1oe-ji maji\cej inny do~·. dop6~i same nie st3nic- si~ d:spn:~jll. $~rll:lniczn'l. To ,.001"';,., ... ""1 "pi),"11 n~ Uf\Jchnmienic ealego sj swmu emocjonalnr"go.

zac:hoMaRl.1 eisprts)f\\nego ma nie\\ieJt., ;"pl),,,, ~""" .. ro ,jo; co "i{<:ej. p:uadobalnie. mczc nawet abnit:ll~ I QjI"r.dO>l:n;'l!m~jO"'nalrle~o - pomimo. ze c~sl?f~s:j!l. Iwiedoma jek fa spomanieznle w,)"-£\\'al;;ln<l. Zrcznnucnje tej .owtJI·zjodn,.~ c$Obnrp~dmiol enmiz Leveathala (1984. s, 1S.3- 285).

N:a. przykhl(l. \\edlug Koh'II1.~'k (~991) 11;1 s.wi.adomGi~ emocji $ok/adaj., si~: _'o;pir"1.enlllc:j~ komeknu UJi}"Slo\\c~o \\·ewm;:lrzncso i lc,.,.n~ln:ntgft n3~,\'I'/ln:o •. dl'ltn"ni~m'- ... pOCZUCiCM·' itd.:

-Ulac7.cni3 semenrycene dot)"l:~ce- P05zczc£:.61nych as;pck\Qw s.~'t1Jacj\ crn-OIOgr"nlit"j {r'p_ 110\\'01. trudaa ild.) - Il~jwatnio:jsl4, fol~ odsrYI.\3jllluaj proc~!iy illrybuc)jne i inl('fJuC13e~jne:

- gtobatne k<1t~So~w\\,,"io; i nUY'~lIonill:. klore obll:jrnujc fcprnent:llcjl': kon· tekstu zm~51IQ\'I':f;:O i wac zenia scmanlyG-lneS!.0 pI)slczeg6tnych aspe\.tQ"\\ 5)1u:lcji cmcrcgenne] na .-otn~·m poziomie rozwojm S~ t3kie ni7.WY emoc.ji. kt6rc JI....:emuj'l gIO\\'IIil; iiSpckl zmys'(n~'Y ("p. pobudzony). ale ~ i luie, k16rot: k':l1lt"en1ruj4 si(: ria pcznaniu mp. t.,"'Ieiel.:;i\\iony. zasubion~') ct.:; n~ rendencji do dzialania [np. wrogJ).

~",,'iadUoll1aSc zcwiem dane 0 n~j"",lt.niej-szrt:h amienach " dwo..h wq.I'!ilnic: nitl.aldn)"\'h "S~ stenmch regulacji zachcwenla - "$10\ 10 svstern podstewc ...... ej, buPQ$r(:rjnlvj .--{':::ul~ c ji zachowanla (Kola~c%:!o'r.: okleSla _g.o jako zm)':dowG-

' •• f~Sott).".,·ny) Qr3~ s~sl"m .--e~LI!",cj~ Iloiritdnic). nenl!'lo:.s!jf1~j. My:!:! e wy:s:l'l:po~\'anilll -ehl'c:..:h s~'S.!tIT16H' r":£.tdaeji ~ojllo\\'in $i~ u b~rdzll \\liell1 IILlioro-w tnp, K. Dbuchowskl - kQnkremy. bell'Qirl"ilnij system re-gubcji i hl~rilrt:l1ic'Zn)". tc:fl1:ksyjll,' s~ SI c III rC£lIll1cj i; Epsre In - system do:h.,' i ~dt'l:cnir.) ... )· i ra c jcmllln>' •.

r~)n:t pmpozytj., pf'Zed5mwi3j'l. MaruSZl.!wd~i I Sci;e:ahr (1991. 19981 - jes.1 to rowniet prebnnakreslentc 1Tlt!dl~nIZIl16.\· i 5.p'os.ob(m 1~\On.("I~ 5i~ reprezenracji emccji .... strukturach !lOZIl:lwczych. Autorz:, \\Sk3.zuj~ na specyfitwc wWci~kl t:fI1o"JIJ<l~O przedmiour n.;pr~l.cJlt3."JI. NQII!!" do nich:

a) emoeje \\y$:I~pl)j!\; \\'C\'.'IH\lrz cztowleka i stanowia C'l'ts~ systemu odpowiedzialnegc zn twcrzenle rcpreJ;crU.lI.cji {Sit to slony subirkt~,", v ne i c::zlo\\ieL rna wplyw nil ich rwoezente. pn.ebieg):

b) emccje 5:l; Z3W~i!'e skicfO\\ane na kogos lub cas i 811l1eg_o charal.l~rylujil relaCjlj' mi~dzy podmknem a I.!ims lob 'C2.~ms: roozaj lej rela.cji tworzy Ir~K ernocji:

c) emecjc sq prccesamir !;;.ore zmieniaj", si~ \\ caasie:

,d) cmO(j~ "P.J:.'\\3jil nil ZOdIO\\3nie. Inere avrctnic mczc zmicnia,;; l:3k sit'_.jak

, ijakO:5c emoejl;

c) powst.tAnic fCprel.clHae:ji ernocji mcze spawodb .... ac zmi;1nt samej cmacjl

(rodzaj pcm:Slalej reprelenlOlcji ckresla ~lum",;lcrtej zmian),).

s SIt'to cechy, krcre m~jll teeme enaczn-le dill !\\orzel1iQ rtp~zenI8C'ji :ktur.a n:prcz.ei\lacji u[,.'tIr"onll jest wtdlug, 3'UtOroW z truch . o~~ obr~,zowy{'"h. wC"rb~ln~·C"tr IlIb51(:Jkc~jny(h. NilJW(:Zd11ii,!j w 2.yciQ cztcwieka poja\.illji\ sit; kotJy UOO~2:·I2niu), krere u\\·ie-r3j" infotmacje n~ h:mil.1 pdbudzeeia r.zjolog_iczmgl). PaUl akrywieowane lull genercwane Sit

,'p'uluHC,:.~h .:m<leJt_ h~ Pl'lQpu~~CZl!J"\ antorzv, )'1'1<1''''1111,<,: ob~ prn"d(lpoOOobn1t" b:t1!ujr nn nw~h;!lni~in;ll;h l"!:,!Un,ch ~ rndwal"a.oi~ .. s~n:;I,l~I:J:H().",(IIO~-CZA~rn" ~ 1998. s. ;::q, W J..oUl~m r'll2'o:. \' ")-nil;u ~ vanla obr.lz~"-c:~" p.:I"St3}rt bard~(l proSUl ~~,"'~ pr:rnit~"lw) rr,'pfo:~nb"ic ''''t.~pl<'lptXl<:J!tnf. ~':Jx:ln,nrloe Illd:~~,,:IiPilln~ lr";C_lq, kll)'''' Z .1.;lSL·m" lo;L\lh.a;c~ rOZ"OJU inl1~ dl kl'ldd". 111O_S"l prOl:.J Ill(Jo\'.Jl- pO~IK ~tl,)~oll.~ch ~!.r:pl06 ....

Dr~!!1 k.: .. r -. ~.('.rb!'fln~·. ~"i~l!:I~.\' j ... "S1 7._ p(lj.,"~_cni-li'111 SII' '1:t~krt,rl-, :-erb.Jl~ (II;) fepri!';.:_('nl.;Ji[:JI PO" Sl~ t~) \\ 1.0011(: (ltrmtQ" ~'m ~1~d';II:'m p~11II GlOw,.. .. c rUId;"j~ Olnat";tlIj"lC~. _~ Jcj rOO~Jj i .. h~r~l-.to:r " I,>IOIO':-J 1Tl'~rlC ~kJ,:;:. r,)Ij poUOClI,I j.,l:Imp-eI':-IIt'JI :J.z~k~")(h_ cd "po)Jc<!znoki. Jej I.tllmr) U.' 111I1~,h t.z.l"nni~J;i1lJ t.t;.m7."qzall.u.:h

I (Jslrolni. ~(]t.I nbs!rak(~·jn~. WS~;)l.:ujr ne rcprcl.~I'II"()'i "mQo:jl Jill-.o poj'tt'iL • T:J fL·p.rrZl"nla9"' ~l]lo'CJi j,-;il lIiljo!,-6blio:jsu I n;ajbo~:'IISUi (t:UlOI:jil slaj~ ~ pojti."iem 1.t1.\'it'r;]j~.::.\m "iciJ7.· II!! ICRlll pocllod1tm:\ d:aIIC!:!u "IJulu WI'\~'n~,IZ' nego, 1I1..r:II:!u c-t~i'lr'li~6\\ S~lU:lc;.jn,:.(h odpo"ird.t:.:lII1~ch l.lII POJII~d~'I'ic: ~it d'~IIt'~O sranu c~ ~\\ i.:t;cl..Q,\ Z ... rl~..,' SIJn:u1II1- IIIIJI:.·. s 5R 1 Rdzo:nl .... m po.j~~ emtN:J' jt'~! rtl. t_f} ... lu~~IJ) 'lsmsI1DLiJo\'~~;~ si~ do prum':!,:il' Qto.t.'''ILI c,,! pt;wn'l;D sposehu <lO!.tal.l~i<t i tfl z ,lfll:r,OCIl1 p ... bU~2~ do P~L\ 1'r.'~O tl ... j~I.~lIi~ I'r/;' -CZ:'n, ~~" cl1t(loC',.ii illtJ:r:.~ b .... t In'I~I(l\\.ony j"I.;CI l~m;1I l'nwcjl 'kr'II;,m:m~ t.;~ pom~ ~j:I'\)c~fic:;rJ'ej ~'Uilligurn·qj pr"'C't;!ol~" OC'I:II}' leb jl)l..o l';pl(:It:rll~l.!j(l 'l"I'tI.i'I~!)"['Jm. "mOol'ji r'I,·['jili ..... 'tln.H·:h t:'Io (ll'lmn..:·IlI('rlllhL,j\~ clen ... m:lln~ch. livre S..lm~ ""l. nie d~nnj'm~lnl: i oczvwisr ... dla \\n\$ILro.::h ~/oil'm:V. S (6)

Sa,mo Itrt,l('homfo:nic l...od6\~ ab5tl;'j1;:c~jll~ch moae n;l~l\'POU:t":- dro~~ ;xl~rW-nii\ ~pnllz ~(]a) \wrb;'Llu( - edo .... id. prloibuj.: nl);:r.~lC pn:C~'\!)II~ ll.:m) alba drog~ bl;".lpo:Oredlli~ (pan cruchomicnic I1IL'I~ror - ~.dt)\\i'd. PlJr(I\'nl~r SWI pl'Zez:."~Jn} z IL1Il~m ljlwi~i.lern. np. ro jest jak Ylkrlt:nit.' IlI<;:5Ci~ \\ IdBik~ pi~ISi('lI''')' Wi!I.l.l1t: :u .. J .. "iIn~~ pIOCoe-S~, i,!Of~ umotli\\ifIJ'\ prltchDdzoe-nil'" poz:iomu d:;Lllcgo l.odLi na JloziotD kodu \\ .. zs ... ..:!_gn. PI'".l~jkJa mi ... (.t~~ "oo~m obra:1:0-"'-" m a "Hb-lJln~ m reafizc« a ne sq za pomccq .:hl6ch precv s .trll. wi:'r~tlllil;a~jl l,..izualiz<=L_cji,

i.\'erblll!zllcjll J~~I 11IJz~\\~nl~m ernoeji. IIJIClmi:m "·i1.u~lil.~~jfl bt;:d~r,,'r i;H),9.ii.C5~ "t precesem, "~·nl"S:.j;j,C~ I'I'l ~" lildClilll:gO wysilku. pOl,,;)I~ odt ..... on::rt \'Sty$~~i~ i"1~n1enty skladajll,tfl: 'i'ilf n" obrjl.~(i'~ lI~pelo/l r~prezelmcji o<m(;ICji. ~;. 5lClpi~li pebudaenia flzjologicznc£!o, cbraz pn:;umiulu "':,"\\olu),\C:'l'ttO ~nI()(:j~. s:,"IUtlCJI .skOjilt2,OI)c:j Z emoej" iul. Jak PISz.t ;\uIO~·. pn;cjkie l. l:.odOWiJRil obroz(l"~(',go nn '\~rbflln~ Z\\j'l.l .. nne Jest 2. nkt} w i~cj" 2Iozon~"h fe-gut indllk'-)Jn~~o \\nio:.k(.m:anl.a 0 whiS'O!'Ch pr«eu~h pS).:hic~n}cl1 :z.nilng~towan;'1:~ u prt.;bi.;~ procr:sliw ;;mocjon",ln~'l:h \wnil)slh;m':lrnilt opli::r.a si~ ea ebserwc .... ~l. n~-.ch zd01r:l~l1iJc:h. ~om.:rr.."cn(lj'lI:h 'pto-Il1l'5.-0~" w PO~I;)CI ,,1:LSII.;yfJ ~)..::lIi)"Mia.. boi:Jicadl p\.ll:l'od~cr<:h z .... n~lrz~ Cli'!!~nilmll . .;z~nnik~<:11 :S)IU~eyjl1.,ch).

Z ~ol~i przcj~cir. mi~dz._y kcdcm werbalnym a ;lhslr~~~}jll~LII opicraj'l. 5i~ nil.

PfVI;t'~~ch 'I:JH:iln rp;:l cj i i tl.·~~·man 1~'P.j l,

~mJIIlLy~[j" Jlll..O prz ... jKIt~ oct loots \\rrb.aln~o do I.MlJ :lhslr.l-\.C')·J!l"'@.Q pili",i;:) do~to:p dD steer I'J'OJ¢ _(lkrc)bJ'lc>'..:h podQbidl\l.\\ ~ I r..)2iUt~ n,iC'd,-, emocja_ iii In"~lIIi [llIo.:;:mll \\ ~h:'l:1 poj~CI(lo\\<:j UrO:Jc .. ln''''';!fl.:I J"~I !;:o: .i nu IClli~t I:I110cJI (l"'" .... ~ u " .. 10. to menu Illir-'.ai pt;It<XCUIo~ml l"li;otmi trn~ji). ". Io:;n;(d) ITI 1~71o.: dZI'il.,i ~cm1nl, ,.:lI;:;i ejll!;II' i~1.; jl;:;l '" ~~ni(: zrorum.e! 'l\t»LII!:: elnOC~C

~1'I'I~~lp;,o.:j .. )o:-~~ n~I"'I1_,:nL pr(lC~'1:m \lmil:dl"~>Ii;r,C-~l1j lJnll!1ftr;" t~'oo\\':I). n.k~('~~ lolpr".lcdnio ~11\o,~",~~h .ltUor.::"oel' tll~ d<l11-C:] kIo:Lu:n~ji ~~,~~ ':.",0<;:,,,,,. ~'n)'ch. Dl.l~·~1 'e-1ll11 pHlC.:"Sf:i'l'lL 1I10(.h\,0\ j~~~ c:i~l~ "1l'~'fi~"_JIIo dtr'!-\,,;!.d~lCii ·~o(jtrj\LIIln~~h. 1110Z,= d(l"'(m~'\3C .;" r~~lrl'l:t~lr:lliuc:jllrc<;ti ~~he-M~II)\' om1- r:aproi(UI)o JC~I rrJZ"oj e .. Ir,,_ .. ,d.a.

t 'I'I'rc$lCl~ mOlnr.ld rn,,}\\ii! 0 pruj; .. i\l n"~I1~ kodem Q\lf'.Izl.H'~m:t Io..odt:rtI Ibstnkc}'il\~m, D";J ptoC'';~ '1.1 hl1:l.J i~lo\nC' - s~'mbnliL;}t'i:l 1 dC5-}mbolltlllllj:. pat'<:hod:(elll~ 7. p.JziOLl1U kQiJ", QbUZO"i::;;O All 9Ql!,lom l.n.6u~hS.Ir-·)I-."HM{!.O p,llW3nC j~sl ')~lT1balir..\cj~, prcees ad\\ rO'.l~ naIQllli.J~1 odo:~;mbollLl;C:H

S,'rnbuliu,ja :mj~ ~; .. procesem t"ritl:('lh. p'ol1.lC''''":t.l ,":S1 01\3 .rQ-rm~

~~~:~~\~:~~~nl~ ~,~~~\~ ~ti~~~~b~~Lll~~ .. ~:j~~~~;~ILLl r~~:~ ~~:'t~l~~~:~51~~~

nu)'r~nil!' prOC(:!i~W i M:'tru:ii illQ: \~ idLr~~I1D, ~ mbot~ .. I..;~ ,,:n:\ Inle:~rt1~~tlC~"'.

Ots,.nllmlh.lu·j:l. w I~ ... ~"ij~IIc:. !J1~j~ ~j;r 1.doIMl~I'" mlil'Ipllt13CJI S; L,'boh,~ I'lmlch l.~(l\' ('>orn1"O(Ow~ t.h

R\d~fJ nr!l

,.."lurll rt·li,..,1,tIlIOlCJI ~nlll('ji ~'o:d"i.l: F, !l-llLIrllsu,",si.i";Dl E. ~d'lIl~ ll.a: ~·laIUSlC"'51-.1. $(il}ll~ 19l)S:.~. j61

-I

Kody ~b:!.l,;'ltl:c,~·inc P""r<"J·~~.·I\t,I\o-·

"".~",,~~.,, .

"', ... ,,=,. .,.

to \ Izunl1z;.t~J:i

~~M!PO:~' J(~;.l,r~n~

}"'_DCI~ ''I.crbalne !~~o;NIY -1tvW"1 ~~dC'o~~

Kody cbrazewe 1~""n!·-b~Il~I';' ~y.::~llnrI-\\l

1110

hncrprcaac]e sposohu d()swi~d;':{'<Inia cllH~cji l.dom;jlo\\':In~ !i~ \,bkiwioc: p~e.l: teor i .. p"7nnwC'21l W~<I!\j.:: >:i~. 7.C jcdnlil. "3th) rthHlid: l.,'rocic U\.\,]g~ rut nicco odmieunc ~o:I1,"I11JI~ iIUefpn':lm:ji. rr7.~ "I.well, laJ..i e j Odilliennosci jt:$l tlj~C'i<: [1:110I11cn~lllogiclnf'. \\. p~r~p'~·I-;,~ II if' fem)I11~1101"l!re'lru"J, Il(}:l.\., r~d~?AI-li!; emocji jcS! Imk"n,>an~ jol\O CO-5 int~.gr3111';!:!O 1_ .~moiSlnD~irt (0;1;000\\ a~cj=v i ZI:i sp us Ob:1I111 rn:":II~ i zechownnia w stosunku do- Irm~r;:h ()r-..I:t " 1l'l--Or.tln)lI! wy_ mrarem 'ych Z.i(Jl~\M'I1'i W pismach J. P. Stir1n:':l_ emocje b)f:- Ir3ktQwo.ne jekc ~C!:,:~:~:~ c:it)m.u:j<' r moratnc os~dy jcdnostki t:tjmuj.l\cej okreslone micjsee

Din f\ll,om~Il~I':'3o.,\ il'~.r,\·idLt;'lln-e .. l,:.\\C dcswindczcnia" albe Id: s:posob.)' pOJrno\unia ncbl": i eplulc. Ill.:slIO'IO,lart(." n:J. d{}s,~i~tJ"ZCJli;'ic11 I,ll"1.cSIOlcIWl \1 d n nym :i;fOodm\i5~U splJlcl=zn>IlL sit l.:iu('zCm rJ~ uchwyeeela crnocji. Podrniblo\\C IIt7.lII::i3 przyf.:ros¢l. Illil.,S<:i. lIicp.1kojlr itd. ,..:t Irlt.:<'1 do~~odllmi owbi:Sl~ch I ~\I[I:s.\l~cll imcrprcracji [r~llllll)idl) nce~'\d~losci. Sl'l.d let mot.n:l !",\\i'::oL!li~~. 7C. C["[l~j(' J:ik~1 mlde 501.'\i1'! si~ jcdncsl~oI)\\:nli !>ymboliczn),nli ,nlcrprr,:r~cji1l'l1oi ;f(fiUml~I'lc'm) sieb!e. il1ll~'~'11 i ~rodo.,bk::J spotecancgc. FencJ11("r\c'Ihl,g_iczn.1 nnnljza \\~ "J/mj~. ec sproc adaanie <,;mo~ji de POl.i'l)l11L1 ~Qcho\\'aii, ti:zjolng_ii nit uddaje ich 1\(Ilu~. Tu m~z!;JJcd!'l<)&II\CI\\jl il1lerpfci:lcj.'l ciclc~ny~h dN:n~l; \\. ~J..37UJC 113 cm04.1JIi.

~l1.:r!~aU-pgll"\ Ir."IJ.I,lIjC. cmcc]c jid,.., llicodZi:l\\lly element iI1l~r3k4'ji l in-

~'rZ'U'l1e wrazen .. e. JJJ" 1~\icrd7.il Merleuu-Pcnty. 11i()7.~ b\~ IIdhl;I)W~JlI~: n:'7.u~li~m: .J~l.o CU1o-eJ3 I~ 'toll pn:~ Ll'wtl!l;;dr'-i<:niu I..(lnl-.:I.::;'[II lmcrpcrsonalnegc, \\ J3klm Je,,' enc dll.; ... ioJC1.:Uk_ Sf1\,d lei Cl'llocjti jl':;;1 a)o m~ mneznie \\ i~cej [li2 wrn,i'elll~m fdo1'n3R1l!'m) tub smnem- emocjo jest czyms r(,'lat'~jn~m albc ;nter:;;\~blekl~ '\nym. lJo::l\\ rsl.lcrn. kmre ~,\..:t.:-' nus I. il1l1)11111 i .J~." reaujuuem rl1lcr~kcji zmayrm {La; Lupien IWi!l:,,~. :! 1·2:!t,

Jcd~~m z ~1(!\~'I}Ch T~O~c-t>I,;U\\ ~n(1lj~ujr,(:}'..-:h ~mo~:i.: \\ ,,"tII::h~1 Icnoaenctogil" J~ji~ :\orrnan lIem;in t 19;&;-1.;. Dlil niC'¥~l r,:11I!Xj(' sq cz.,-IlIS ccntr.alnJIB \, lud,di~J .::gl~~h:n(;ji. Piszc ~n wprost: .Iby =n')=I/lIIldC. kim j~SI osobo. tlaidj :"'~/IIml't· ('/I/I'N:)'! W~dlu~ mcgo analiza skupumu 1,1Ii.0) na \nmi~n{" hlolo~Ic~n)om. ~~~oJ'I~i1 nyminr dQs~~i:'ldcw.it!l. oi-;],cmnliza skupiona IU OSOW\~ ~wlD.domo~r:1 \\!B5ncgo rillln jll~.(J ~rddb cmflt'ji, fiIO\\~tI~i 9ll u3klm\~l')ifl, cilIa. Ja5..o T'1CI;;r:- i\.llllicjs.\:o\\ Icnio. C'lllm:ji \\ J~~fllnj.;('jm:1I cial:!. CCnlr~llfI\m p~ mlOlCm. bndun u .~~zma b~ la pruba otlpo\\ icdzi no py~311ic: jak ~~OCjOl jato I fOnnlll\\llo;fiJln~1;1 JO:$1 \\'7.budO!.ana. dQs\\.iodc7.<:In:l. \ ...... ra:(:Jn:l. rn::Il;;zll\~ana? Jik ilUI('lf. cmocj,?"'~lnf)S~ IOk3h.:Z\J_)~' )~dfl{l51~'i (in'dr\\ldiralnO~() w s:wicCie Interokt'JI I dHlC ("01I)Cj~ S,1 ~o.s\'·lildcl,a .... ; j~~ll L\;;\\rle;-lrUlC II~f.Cnt(Q"~nt' prz~'Z intcr:lK.;:jl.t 1: illrl~lni Q!iObOlmi: ()sai>lr ,ill! ~1II{}(_i' h.,.= I/nmmI!JJI.III"'III,) Itih fI.l'JnrcJ=clllf!) (1hl!t'{uJ~d

'"

(19~.:j_ ~. J}. "m o r .. ~.;i!lllujOl: ?;ll.~m subidi.I:-\\·"~ neture UOO\.in-dcZilrli;l Illlnf.'Cjl. ok,. "skJ~u~c. ~.:- "~:ilm~ 11":C:)"'~'~llle lopos-obw <io5\\iOlodczanl~ ernocji uk:g_:;!J ci-l\#':- m

:"~~:O:II:~ ~;~~1;~~~~I:~~~~~;r~13~j~m (';:0 l.lle~) ad kOnld.$UI in!~lak(;ji

D~n:l.I~ poslu~uJt:' si~ nits10 poj'rcicnl UC7.1I~ do sio:bic tutll~elmg.~): s~ OM 'l!mMJ,:;I1n1: \.:Jorc (j-J11C oscba Cdq:-u\,jj. I;Il'lO<.'je btm'IO:llf 'UI\'It'rlJ'l, 7.hIrO\\11-¢ UCZl.lDI~ kl:ro.\"'l1~1! do ~ic~ie S,::Hile:g<'l, j::'ll.: j ee il111:eh EfnooJc 2~Wjze jedn::!!.:. $~ f(J~l~ ~~1lI~s.lePI.j. ,00 s.rl;blt: (~,dPr.rJt"r,'mi.[rl\: das ... iadezcnis =lno~jonij.I u C', I..l6H: w ]a~lcJs. rrncrze nrc \\ I~i-= si.; 2_ sarnym SO[>I\_. 1. sysremem .J(1.' {.Jel[.n.steml ... 1'I)u ~ sysremern .ja" innej osobv. do kIOr':J si~ ednost. \I.'\d:lje sj~ niel~~hW\1nc. To wl:t.s~iC' ten \\~lIIi3~ odt~iesic~io do ,sil'bie j1:'St C~4l$'11) pumijany. j"l. ·!\.\,jt;;rdz" Dt;~;;'TIo. prz .. cz rccnc fiZJOICll;lotW¢ I IJ::Orl~ ~",~gl~lh~i;lj_q,Ce ~Qdm~\.(l\.\~ r1J1t; 'l'I'o'I'l,tJ...U i;lt:n:liC;l i rc.;)!.:;cji.

Em.lCjc nlc ;~ rz-cl'zruni, ~~'I!: proeesomi - i 10 ::1kccntujc r-1.ldl!j~cl~ fenomenclogicane. W d.,s,,,indc7.cnill -enlocjilll.,IR}m t;;elllr.\ln~rn oblektem (HC je~1 sama I;I11O<:J3. all: .. [a". I..tOfi! dOMmJc uctu.<::ia (l)cn1.ln 198!.l. 5, SU). 1 ohcc, i\<'I pl'Z)'klad, zroolem l:l.ki;:-j cmocji jal;: gnicw nic jcsi .j"'" 1(1 j~dMI.. lM(ltnic UM$Ze on Wl~~(, Si~ Z .J'~"' ]..'_lOofe <'i'lljc Sqd Ie! em~jt' aie $"1, liniowo przeostawlnnvm ~~~l~f)s.I~,cm l1hITcn i reekcji. lcez rJc;o;cj \~>'hmiajq, sir! one Z, .,k~lilI ncrmcnectycznegc". \\ kl.:ll)·m ~Jl1o"j{ln;}.I.,!; IfI~sli sc .. I a ia $Li; i pracbl¢~aJ'\. razcm Of"3.Z s'\ rc~}..<:j~ na \,..--zdlu(:j5ze 'interprctncje. rOZ\lmi~ni:a i de- 5WIi!ujt,;z;;m;J. Tymczr n SQL\os.~ s,.illaomoSci emccjonatnej mil eh~r(iJ.:I~r kolo .... ~'. .... ·cwn~H2.lii~ ~arnordlcks~Jn~ i ~myl;:;J. si~ \\ C "1~5n~'Ch geanlcach deswiadtz,elli~. Pr.Z)s;.,.lo~'::. L<:r;]ini.::jsz.osc i przc5zID~.c - wszvstkie Ie \\\mlOi"\ 't2:lS0\l.·C sltlj;t :5j('~Z~.sci'll;:;Q;O san-ego emocjcnalnego dos\\~;adczef1il'l. 're. c'o jest cdCZUW.!'IIC rerez, jest k:!i.ztO\ho\\ am: p~y. to. co ~dz_ic OdCZU\\3ne. a 10 ... 0 b(dzie CKlczu\\ 1'111('. j<:51 ks.z1~ho\\Il.,e P1"'Z~l" to.co byte edezcvane (IUIJI=". S. 19).

. l~nym \\')' r ni,[l.~~~11 emccjl jest 10. ec provadza one dl,) uspFal\.ic:dli\\i:l.ni3 ~I~I;II~ QLI'~t)'fi~~ e jJ J[]"). [\I0211f11Cl uj.,'!!: jcS:Zo.c ~~~o.c~cj. (I mlencwicic. it cmccje rullO\li'I~ 'Spos(lby ~~5pr:l\\il'''li\\i1:nilli I\\~llum~~z"ni") \""S'i\~l:'h lJChD\\ali

.< 'W al.!!~al"1:J s;""hl:l<iji tY<,;IO\\cj. Denzin okrcil:'!. re usptaw;cdli"i~nia JakQ .. cmocJonalne .. -~sJ..i. J;,(I~~d" f...~mfl'fio,wl m:t"OJlUtS) i uzasadaia. 1~ sot one: tzym~ podstav v a\\-)im dl~ rrceumient .. uczucla dO$[cbie (.wlf1utjllgl. Na ptZ)'. .. lad escbn ueacsrnlcaaca ,\ \":'lJ'1~~ rozml:l\~i;.:' n .. 11:111111 prao;;> mo,,!: inter·

P~kl:\~':lC OdCtuwOlI1C <:id~.sll(: doznlli1in j;[~O •• iJdc2Ul:il: b>l:i;). nl:J'\o\\)m·'. [)po. Wftl,a magq_ mil"e. ~hat;'lr.:ICt skun:zcn\ 101:tdla. sz)bstc¥O odd~c:hilnii. odCDlCia ~l'O\e~. $uchosci w 1IS13.ch ild. Czlonko\\ Ie i:Qn'lisji pro\\Ol.dZ4\cej j:1tq co p-r:J.\\da wszystldch obj:i\Hlw. tI~o: Ie dOSlrRpRC . ,,~o:zn~k:j zdl:nl"'mow,)ni~, a nll::.I1~ pl'Z)j.:iJd. j.,ko '~"'"'I''''<-'

QIC mlcrpttlr;l\qmC s,1t [C ottja\\). jest .

:spoJcczncg.o: 'It t'C'zulla~iot: IcZ doslrtC'gane co-i normali\l!go \\ lalo:.icj '~·lUaeji. \V innej

mf'tl~"~ b~~ inlt(prt"rO".:irlC' zupdni~ in3';:j'!~j (np, I" ~~'u.~r.::ji ~pok()jllf:'SO !'usilku z tJ"jhlil:l.z.\'mi O:-Ob3U1i).

~mQC.}ou:tlllc lIC2uciil i kh ",bprc'5j~ ""i cz~s.ci'l. _r~~o ... o D~'J1lin ",objaslIllI)llc('"" (illlnpr"lO't'l. ccdziennc .na ... '~'kl !pr.arlu· ... () diln~i (\\S~azuj.,c~ 11.3 indy,ddu;I!nc cechy "~1dcl oSi)h:-~. TI; .. na"~"'i". ~cI~ POWl(lrz.1j<lc~mi si" fllrm:ulli .1klY"1I05O;I. musza b~c w~ut:~nc. OOqUWIlR~ U"C\\Il\!lrznione.j.,,,! okrdlone w t;lkrc$'C' m:ozJiwos_c_i ~lI."WR~Ir:-~nieni;l. Mu.sq nne ponlldlO b~c cl~l~ 1I1f\lal.2.ne, Ernor.:1Qn;Jrnosc )1!SI Z.l\I'l,Zlrt~ z l)'JrJi, .. n,mykllml", klOn: przebie&aj~ nO! d\\l;j;;h PQtiIJl11llcli: ~zi(lll1ic prakt}'cln)'lb albo llil p01.iomiC' \\ l:tsci\H:'go wyl.:on,:,"\'.ani.a dziahwliI_ Oritz. nil poziomr~_ QbJiI~niI;lNC~Il1, ~l6r)' ~'::Sl £'\\~I~acj" i OS'l,dC:1n lego dii;Jhmia_ Deezin wyrotnka lc~ ~mo::cje lId:1\\311c:. I.:h,~·r:-·Crj. t:dtH'Iiek Die czuje, ::!II~ kt6r~ ujacuio '" pe w n.)·tll ->ylu.acjm;j,. co prow:lll:li \\edJug ICSO aurora do r!;!"llegQ l.nll:l..~lt~~c~nia [ponie"at emocje .. ccwrenchoc ne" S.l Sprzc~~I.¢ z [YI"i [·II.lh':lll}c,tnymi, _." ~J~"i"~(Zll: Lupton Iqt)S. s. 21-2-l-j,

jlr-.l.lld~'~\'I{lII) ~po50b il~ttrpr .. t~i::ji ~'\i1ldc;'zy 0 rym. to!;' pr~i}("il)wy kom, ~ p01'L1:1l1 jeSI rx-dSU\l.owym ..... vmiarem emocji. To z tcj P("r.1ifl~kl)"1-\y llaSI~pl~C imerprctewunic rOIl>'d:. komPQr'I~r\tow crnocjonatn .. -ch - d(los ... ·i~'tJ('z~ni-e jest S'rI I!Q,O r-od:e::oj u prz)fC~l1l1 I w.' znacznikjcm jlQlO:l:I __ !:-'d;J kOiTI"~ll~Il!6w emQ(:j-Dnajnvch I pomim('l Z'" c~jO\\ ie!. 1.)je ~\ dal1l';j :l~'IlI~eji [ w d,(lj'~ m k-tlllieksci= 5polea,:zn,:.m. ktury rmrzeen 1111.1 pe.~\llc Jormy Iljtmniania ernncji. on jest :i'p~ u \Vc\. U'II $"11, I.Islaja spo.o;(lh) uj<lwnirll1io wlasncgc prlcz),qlliil emucji. Pcnadte, dQ)\\iiltJc~nl~ I:ltlo(:ji j1!~1 be:lp1Jsn:dnio cdnfcslcue do .jo·'. t..IQrt' j~st centrum cntoc)i. Faki sposeb imo;!rpf'C'lacji c mocji ~~'raini e odb! .. !::,} IX! wczcsnt .. j prezenIQ\\an~C'h {~did(' \\~'VlilcZJ'lik;CIll crllocjl S4 lifXlwb~' P(Z'C'I\\<lI,~,uli::l inronn.r;:ji, reprezentec]e emoc]! ,~ srrckiurnch POUlthICZ;,ch, Sl\13domOSe pcetcmcw, na [aklch infotRlO1cj3j('-$1 dOSI<,pn8 itd.].

4. DoS-wiadczenit jako knmpnnenta emueji - uwagi og61ne

PrzedS!;H\it)nc- wybrane spescby annlizy meehanjzmew kszmhowania si~ ~\ .. i.dQmtJ$('i i d05\\iadczellia emoeji rnczna uaJ...IO\\:!C jake spmwlb:ian wartosci d"6t:h odrtbn)ch J'X"rspcKl)"'~ interprcracji. JII-dRIl. pe:15por:kl)~\11I to enaliza swia· domoS.cl i do~, .. iadcz,~ni3 w k:J.te-~Qtia("h 1.N~lic(l\\"i!lJ1~ eli pOllomCm pr~tI'I'1.· in(ormaoji. dru,Q1I nalomiB~t jesr proD'!, 1Inali~' p~c~ cdnlesieeie d-l)

lJ10CUnia. ZY,I=lIzko.w ZjD" ; z int'll.'mi Qf3t Z ~t1~'111 kOJ1tcksn:m .Ow""pcli<c,,,)m NC"'rI~tpfiwie inroCrpr~laoCj~ w ~;I1~,gQri;,tDh zrotoioC.Qo i infermacji jest baedaiej prC"[:)z_~'jna. $twa.tlJl ps.)d'~o.un:!!G 4l ~~'~IC'm~'m scmatyeanym z k~Il:i. te dl)h\i~d'l:z.enie pochodz.i" im1ej n~tul"iokre~li~ jllko ,.d,n ... miun \\'.::wn¢~tZn~·". k~6ry 1ILraic e"~pres;ji G~' pabllduniol nCLIrorizjO-

. Sl3u iil,~nii ~~~o;.1111'" st?nr \\CWoo;:lrln(' podmi(:JIu. 11.1 in't .. ejonaln~ W~'f11l3r d~\\I!l.d(~tJH~ pro,\~dZllt> do ;)kl~'\\nll!~ ud4.llIh;, pod_

. lc:il\Q<;JI.

po:rspekl~'\\Y r;Cr\\5zej Cdll odrolnienl:& I'II(?tna j'l n;)~;J~ ""_",.,,,,,,,:z.~·\\n~tr;II1.L), ,jo-s\,iadl:'zenie m02;e b~c ret pojmu":!.nc jake f'OI'lM

. re'1:ui!;(I1 rozpoznania ldJft(:.i nalu£) ciell!snej le"5pr~)\\nt:J ('~

• _ \\ '} da~c si~, ze 111) skmc " l..>atl:',!!-oriach _perspd.ty,,;

~littutCj" ""~ r~:!Jiit' dommujl! wsp6lclt:snie \\ r>S~eholog.ii teo ponil:~~d jC'5t zuptfnic ztOLl,lmil'lli:), W odniesleotu dQ :m:;l.hz.~ emecji meina,i.e \\ uprtloSz" r::£tJ1iu, ch~c z jedneezesnvm roZS:!:i'tl';('IiIC:n\ POl~ cbecnie 30 a liw\\;lI1) ukns D~d"jcti. pfZt;';dl:!t~\~i'; \\, l,a~~\,puj'1ty.,;h punl.:t:u·h:

1) m~l.:id3 sle. Zf; I;;;[I(,-\.\ 10:1.: jes.,L wytc oecm ~IIOIUCjl:

2) Zll~hoW01-lIi;l ludekle daj~ SI; uj.".= \,\ pr3\\:il ,.I~~(:i""l: tez inn:IR .l\\ierz;lom (,oj!!'51 rC1.:'ilt::iol~m C"i.-ml ... tel c: .. , .... luc:-jij:

1) lY:!-z.ell;:1oe pr(lct"5} "s.)~hi~;.:n~. w ~~'m 5lC~.c!!.61n..e ernocjonetne. n:\ll:Z} IlMlitllwa~ \. 'il",:ri;Il .. k~y'\I~ Idl tllll/-;r.:JI ~(i~p~"lC."'JII;.o;'l~

4) cmOL':j'l. pel"i<jc funkc]e adtlpl'II.:yjne. proW:Jdl~ do umchamiania rozmail)'ch 1Q~1~owtln, uJ,;l~rl.mI;,O\I::'IIY(" na eel, Inorrm jeu J":tC1'l'\l.l'Inic i dobroM~ j~nQ$lkowy hJb g;:'IIjt1~""\\'Y ~sPQ1...:.o;:zn)"):

.5) dobro.sI"1l i peaerrwenic sllIIjrt si~ rormq,i~'i!llesu .~'lllSI~r;:.gO. 1.:lortmu~. ?Ortqdl:ow~"\.lIne sq roznorcdne u l-:ly'~II(lSCI cztowicka tuueres "Iuny Sla_Je ;5;i~ nrl.drz~drlym 1II01:',\,CII1);

6) ewotUl:yj~Q.mJapl a c>jflc fVIli;:(:je- oral i~t~r(!s jako m~~\"\\ \\~k~7\1j" ne kGmeeznosc 3naliL) emocji 1.1 p(;r5pdlt~'\'C' .. lC\\I1~UlnCJ .Izn. zrixllcm "5zcl· kich SI8nO\\ dljs\" i a dcZ>lnvch s~ \ .. laseh\Qsci II au .I-ry billkllli c znC--$pokcmeJ:

7) w rl;LIIII-Ol.:ic zalozcnia 6)' ztt'lzumicn;c e(JIot:,li jtSI. ~ 110;:0 'Hed~ moZii"-c. gd~ IJchw)ci si~ praw~ d·(i3Iania mcchanizmec blol~glC£no:spOlec~~ch:

8) nie da si'i z.apn:cczyi cbserwoc alnemv lub mltrsublc"tYV.Rlc nemu ismieniu do:i;wiadl:l.Cllia

9)

zapcsredniczony dornosel i i.H~1t ply\Y .. j .. r;,:~'(!ll in plsee: p-,.:"tlnl~::Qm·1.! naine~f] do.fll·;r:'«k~c."';{j. d:ialfmlfj L'm(Xj(}JI~rllji!go p,."""""~I ••

alrf)"I'ujrrcego , pr':.em·a,.~(ljqCfgu

Dnyids.on 1998. s.lSI);

'"

10." rezulrecre It"t. IIby p62Mi: emccje {.1 d;:lIc::j i mOI~"I:I!;j~). nald) rOZpoDU~ sposoby 8romlldz~nia infoml3cji. nakzy ~rMiiicg""[jc karcsorie infommeji, nil podjl;!.~\i~ kI6~'.c:h budbwane sq form>'j!:j n;;prel;t:;nl.:lcji.

Konscl; .... encj'l, p.fZ}~~-ei.:t Ill~icj lini, myslenia jest poszukiwnnie u)j~.hlie~ JO~l'.'i':lL:rcz.ania cl1locji pn:o:;;o.: odW(loP~'~nnic si\' do 'yell $lrul.:'lIr lub elvmcmew, krore mlljq b>i '~yl.:o-r:zy5~anJ:' de yrO,"jd~(' ... iil infcrruacji. Inrr)mi !ilowy, dosw'~dc7.lll,ie erncell to po prostu odot2)1~""\-:Jl'Joie i,.fcrm~oCj~ Ol.,\1fomtldzonydl

" r02n).'ch reprezcllTl1j'1.,=ych Je s-chCjl1a1Jl;;h. Katd}' rcdze] inro.rm::n:·jt ncwlnlen mit': scbtc u'lasCiwe fOJflIy SlrLl~lUrarne - sl'l.d ch3'b::l lendtnej u t10 \l.'yr6:1:,..i~_f1i;!o pczlomow re-pr.:-lcmJ).:;ji in(orm:'leji ~f.Ju sensomotorvemego. schcm~tow.e'ry j,:(u'Iceptu[}tn,rch [jak u L(~'C'l1!h~I~) lub leprezeom.acji W pO!>I:u:i I<.od6w - obralOW"~(}, m;rba1nc!lg. ab~lr;lI;r;~jm:s.o (in!.. u M:II'uu:t",,·d.:iego j $cigafy). Kody lub pClzi(1m:y. w k10rych fl3~I~PlljC gn)IIl:ld~enje irifo,ttueji. mllj:,! swojc (ldnowiedhiki neureeatne (M IlI6re w:dmzujl\ ,\czcSniej jut orn;'minnc teorie n~lJroIiOJ:jL'l/(l~j.czne).

P,-oI;Herll P<'jill,;ia si~, kiL'dr (hc~m~' ucllwycit (:0$ .$P('~ ... r.Ci;lIic Judzkl-<:gO~:)mojwiL1do",ok i j~~ojrt dW\;.·iad-tl;lni,.. R¢pr~~-ent"J;:jn infonn .. cji i rneeha- . ni2my prL'l\\.'Idz,,"ee do j~~ tI~Win(!Dmicnhl II,'ydnjq_ si~ ~lIbc1.nnt\ po$~l).~ie. lmerll'tI3c-jj, DC:S~\I"IJcO!..:ll'lle CJ11O('ji 10 ale tylko kwcs~i;'l uh\in.d~mi:mi.l (czy dost;pu. do iCp~z.enlo"""'Jlc:j w r6~n~'c.h kodach ezy sysrcmnch infamm:ji. Ooswiaclc:z.ani'! \\)'rasl<l z. ~1,b$z.C'j prtd .... sp(l~-I;ji. wprawdzle prcd>"spozyr;:j'l ~ \\/alci"osci netJr(llizjolo~itzn~. ale one t~lko PQzwalaj<\ ii;'i kcdowanic, pfUR Iwananie, IJdost~pniante Itd_ inrotmllcji, Motn:! powiedziec. ze taki analizy emocjl pomija i51mny (i chybn niepQd\\~t3Iny) «vmiar ZIIcho .... ania - inren~j(Jnalnosc (moana i,..~ncjon~fnic lnbloko\~"c lob nl. po~aw~('nie ~.i~ d s irtycli srenew ~mocjcn:lln)'('h). Alba inaezc], poJfjClamt I~orll poma\\·~Z)'(PJ.. :wchowqnie ini~m:jorl~lne "'Sk~7.LtjC na

.... :ate ki~~., .. anie .. i~ m~l"Iymi rod~l'!jami informacJi. To ~C"n fakt. 1j .m","",'",,,,,,. kJcro",anl~ silt" l::ic~uJ{! ~I.!hig~ n" .spr.aw.;:~, JI!I d)'~p()l1.en(.:i i u~how.nrc intencjunalnc same W sO/)I(:' mote nawct b odmimny. od jak:iC:Coli:oJwid. innego, rodVlj pJ"./!c!warLlnia·

nic da 'i~ sprow3dzic ani ~o R01.iomu przetwar:zani~ schemetycznego

ezy abstr.1kc:~]nC'g.() .. To jest in.ny. wymiar

,ss

logi!;ZIl?~l: u~h\\~~ie. _N_ieillnieJ jednak. pomllno IC~Q ub~i: mote". traeba en)'bu pOdk.rcs,lic nlt'ptlposo: m.l~rpr~mtji przez)'ciowcgo komponcnlu c:mocji pr.r:~ d~m!nuJq,t-l; \\ ps~cholQ!:II le(lri('. Wy<iillj ... sio;, l.t: r~ llic:pclllO«; .. \,:ko~stujl::" tJJ~ele rellomellolo~iCUlC. d~1:tt do odrnil:nnt'j inl~lprc!"'i:ji ~mOl:ji.

I ~\ tej ~(!rspel;:.):wi~_ 1.:16r!\ 01;1. O'dmi:;tn.~' mom ... naZ"lo'\.,:tc _wt:iwnr:lrtn=l". ~O:5;\'l:i;3d~z:'Inl\: eIl1'X.J1 j":51 ~Iuc'lcm. prz.>·C~~·II:,\. irildlem. e~ IIni\:h~m S-prL1 ...... zynl lnnvch JCJ ~Omp(ll1~fI16,v tlj. n~l.lrolizjoto!:!-ic:r,:~t~ i r:I..Sllrt"5~\\ne!oo)" . .Je (11;0"::1, pOOrnlOI. aoswiadtlom. pO"lnnjl"(. f01.~Zllllj'll. IHd3j~ mrlt':w\Ie-lodk~-y,·:!.m ... ·3Irto5i~. wchodze ,,' ilir{:r~kcj'i i U'tl~Ii:!!-1;J jcstem PflYC:2.;.o"Q_ p<m-Sl"\~liln'a. kszmltowilnill. ezy ur\lch:lmian13 IOlm3il~"(11 komponenlo,1. cmoc:ji - e,=yli jestern 51n.'1llQ_ akl)'\\na. w rworzenju emocji. To [a I,:s"Hlim)r;;. lIi poprzez fonn~' zdc:ncnio- wlasn~j p~r5pcklY'-') "i. pcrsp,"k.t~",\"Q_ inn)ch ilub pcrspeJ.ty\\i\ wanoscf I,:oryguj, si~bi('. 1m bardaiej iestem -sprawq. l~m bardticj mot.;

zmicniac uklnd i spcscb wzburl7..ania ~omponl.'nt6w. Jdll komponf!'n~ rnnte w.ztJudznj:'J,. jesli Iyllm one \\0(." mnie \\')o'"2.\\31 n j., dllSwiadcz.cnic (o<:zy ... vlscte. h one ~"" forma koreJ.;o;ji. zobid .. I~\\·i;1'.o\~lll1;r,:m m'lljr,:Go etanu ~ub,~"'t!o'\\n('y.g.; to wbiek,)", i~..,\\.'nit: rnozc vozm ac ni a .t i t.m;"",iat obraz siebie I plo\\od:rie do rcnt"l.:.sji ).;LI zmlanle sposobu (i(l§wi(l(h::;:alli.'L, nIt" one tlie j~Sl $pr"\H!'~ - .... ci::t;l: 5prQv.'C:-'1 [estern j.1P. to G;'!II~CZ:!l. U cafcwiek mj!:" 5oi" j a kil'l1~ przcdmiot~m. Wydlllj.:: 5i,. zc:- \\ hucrpretaejach .. poznal.\i:'l) eli" pr:zd.):;.::mi~ ~ustllj~ \\ ~OI~'tiwil; Sprowadzone b;)lclll~J do poziomu sc.iadomosci niz oiI(;7.II\\~l'ia luh inaczej. b-3tdziej do poxiomu odbiOi\J l"liz.b\cia uczestnikiem.

OC7.)"\'Hei~. trudno nic dcstrzec, Z¢ 10 wla"Sllic r.ci.; emocjonatne jesl najb:ndzicj skQ.mpliko,,~nC\ i trtldni'j do op:1nu\\:tf\in I"l~~~\\ i$to~cl(\ pSJchiczn'l cttcwic:kll. 01'10 smnowt cos, co zmienia luh podpcrzadkowqje scbtc rozumnese (II 'w!~ pozaanle chyba me tlJud"Zo mote b~'c wyt~czn~ pt'Id:)I"'~"" d(l~\\iad· lOnnie). hI;; Il'i:sz~ K. Wt,}j[:->'~: r,.:~;.n;ru cmm..jmmilli! :u.ftlnlih·:fJ "d:II:;'(( SI,," It> C=IC'I~·If!"lIi~t..o pm/mim:i.:. iJ:it.':jtf si~' w spu"u~ s·fmlu"~llIIIJ·. spwllwri'::II}' - ,'" .zJUjCZJI. ~I:.' IliL' .f([ I/(i.l'fwsm·l'm m'u!Jo""l'j Jpra"'C;:~I.I'''i '..lWlW.\"IWWU'It'JI(#I, rr-;;eb., lvOoec tt.'~o pr;_lj~ ... c II !r;or;;I,W}(r (~rmnm:m ••.... ,rjl~lJ"·oIlt"g(.l JIJkCI~ ,j;,ltJl&"11 &,!~Q\t'c:(J.;i: PJp:flild. ba: iega bm, .. icm to ,,·.r:;\,s,ko, co ~j' Jpasob ~mol);I'lIyrl:ieje _,l:lr \.II r:=lolI'/l'klJ"p"OllfIJilJd~. po=o~'ro'()/I,~' IJit'II'.I'llumm·:nlne. W p"''''1"m Jemie > ,m0l)'li'/loit O::lItlC":a ll:IOjllil! It: jOI1/(Jr:fllJlq spr(tuv::o_vc P~_Iy;Ir'k; IUcI:It/('j. Jelli ~twic~d:Qmy. =1: jt'.S1 r'1IIt1 ~(I",or:ljIlW ey 'i"! Jpo;'lallii~=iW" 10 pr:e: 10 d,cem,\' rUwlJle-= w.rA:a,:uGlIa '{I IIflmit::11q ll"I!:(lJ.~~noic od ",/afciwtj .fprdu~J~i 0.'0"", C%)IIl, ad ~OllJo.,·t{mml·;t"m·{I_ };red,' C:/Oll'lt'1r pr=e~"I\'O ,Ii:,,#! '''':11(.'11' "anU~/na-:irJi, ujll'im/tlmh, .wMt! /rclubo c:tt.W) : "ielkq tkla/Q, ole (",o.r II' uim .fi~ d:i.'J~. IT m,w,'/ 'I trim: jrrkby IjJ~ by! p(mem .(i.e/)ie. /(1/(1'1,1' . go Ir("hll~'{·io:'". Ter/.: l~t~1 \Irti':': ""'{)('jfr, m;;rrcirmr C:':;"

Pr:td e~/"wie"iI:m s::c:t:ild'rr~ =CJ(lalll~ do ~,dflft"'lA

~l',wi'~'t! mIl }(r~'(J tJ:Wllm' .lit _rm,ttJ.pdJiwkmil· ["-r';: Sfll'r(J"{i(tl!t)1L'WUI!

199-1. s. ~8-1·::!85),

JCS_f 10 13 srcr.' ps;:.dl'C!Il;], ktora raaczooa jl's,t soble nlaSI;I\\.-yml pt(lwarn· ~i6[3 JI"$1 •• llitpokojelll·· j •• usl.:r~dli'ljl\C'~m·· d ... namlnucm. kl6re-J trodl" ll;y,..1,. ~dzi('S: i!1\,bo"o \\ naturzc c;d_o~.ieh. i\r". (0 pr1,;cl:icz nie O(U;'u:;I::I. 7.C 1;:.lko cia~" . )1::;' ir<\dll:m Ii:J ~lll",~,.\\'nO~CI. Frcdnc \In"'!.: b~ loby ,,,.::dy ~r?,7ult1il"C, dl:telC{tD II q:tO~\I~"~ po)a\\13H. Sl~ "1'C\,.n,,rn.nl! slm'!;. pon~m!'nr3 ~ Uudllo b)'loby • '\~1h~n1~e~c. Pr',lY pr,lnfCI~ ZC 2fOdI,;m d?$\H3dczcnl:l cmocJC'l1alnego jest to co- \\~m"~ Z prcd",spo~'CJI tl,"ur~tizj~IO~lcznych. dlaczego '~I<~\\id;, Cl.\"S1J) dOllla)C' \\![1l52.C'1l UCZUClo\\',ch IlII!' z .... J~~.1TI>eh 1. prl.~Jl'mtlOS('lal1ll clala, 1eQ.-=' z \\~~O~('I~,ml, d.~f;h~\'~l1l1 (d'aczl.'go _ci~'rplJ:niC moze prcv-adzic do ucT.~ci. sfK'nl~1l13, JabtJ$ (Ire _b>lr(fZO z pol.)-,I:JI _Zr,;\'lIljlrtne-_go (lb~~malot:3 d:lj~;;4!j si,t'. U(JZOllli~~. ~t(:z~.slh'05('i - wszak (YilI-.CJC "o;icl~Sll~·· 5i\ usekodzenc. ck~prnja. '" • ~'~'r:ll;] CI"lJ 1 srnutck. W s\\i~dom(lki (":tto .. vjeku practw arznnc mfC':-m;j~)e wsklll. lUjtlj1" od't'tl~I\[lIIC elt!"Jpil:nie, LI jcdnak sun d!ldlo\\e~(l unicsico in ") S:1'ipujC).

ROZDl:.It.L vm

SOCJOKl,iL TL'ROWE I~TERPRET ,\CJ[ [MOCJI - E,'IOCJE W PERSPEKTYWIE SPOLECZ.~[J

].lJt3cz.;:nil!' ~onlek"lu spolr.:C'lnll."u~lUr(me:,;o \\ I..sztahow;)uiu emccJi .!.1n1erpfC1:lCj3 emOC)1 jako spoleczrne ,\~ ucz"n~c:h tetuii •......... , '.t. Emocjt " Uj'Ol:lll strukturaltzmu •...

.Io.U\\'agjc~oll1~ .. , •. ,., .. , ..

,181 189 I~' . •.•. 198

Oopell,il;"nicill dotvchceus prczentowanych spoSOOO\' illlCI'1'Tet<lcji emccji jtS{ , 1'01 nic z po:"!,,!>pt:"-I)\\,) 'Ilpl)lltl'~lleJ lub, SUI""«J. spolC'~lf\.(l·"-ulmro\"~J' ;'id2.~f.b pozwnla 1.-I'OZUlnitC: nle ,,1l:;Q mcc"ani1;m\ 'lml;;J.R\ \\Z(uco.... i ale przedc \\"S?~5\"il1l po~~\ u I" ar.:r('~lic r~l~ KClut-eli.stu 5pG....,'m.hi<l"""'e"'o .... tworzenlu j"~Q~d pr1.CI.~~ ~111\!~.Jon:1,ln~~1l. ~n(l<;l(" n ir 'I'I';'IAo~i i \\"lorcow 4rl_tl~cm::II' prefcrowanveh ~~ dall~;;h spolccznosctach, j.ak i IJch",}'cic mccbanizmy r<lZ\\-oju s'd:n:l{lmo~i rg]pO:uJil\~:ini:! i ituywa.nia tmocJi.

1. Znarzl'nie kuntekstu spcleczne .. kulturowcgo '0' ksztattuwanlu emcc]!

N<1 znaezenie kOnlt'kslu J..ult\I(Q\w&$pookl.:znt!go \~.s"a:lujt!' wi~k: ob5cf"I';-=ji Nil 'V1f~pi~ kilRa retleksji s\\i",d.:.{.=tc~-ch Q \~Jd1C J.:onlck~lu spolCQzno-kul1ll--row'ego.

Badania z l>r.-;:gu murDpolo~ii ""11\11) dll\\(If.i1q sci:;:tcJ ZOIlc-tnoic:i kcnreksru kuhuro .. vego. spolccaucgc, hislol1cl,nego CZ~ "nlrujl\ !!:k OJ'<! gl.)\\l1il!' na f{':;lul..h\311ill rOlnie " CII"It>Cji, \\ doh\;:ldCZ-'lniu i \\)f3i..ilniu c:mOO:Jllub no o~::::.:;: w)'"WQluj..,,}ch CIIl.o<;_j1; (11118Iiz~ .corti cksprcsywn)c:h 1,;, • fI.I pos'Z"kh~<1niLi otlr~~I"lI)-s.~j i pOO(1)t"licn$t\\:1 " Uk3Z)\\&AIU

emecji i iell odcz:-r~ ... \a"iu).

Jesacze do IIL~dll\'I'O (lal8 sir.:dt:mdziC'siq,tc:) 4)'\"'61)" Iia ru.l.l'I.io:e \\ ~lj3wni:JI,ju pe\\n)"ch I1mi. Szcz!!''I!oILItt ebszernie anallzo\\ane 'i'o)'Ilika z. 'l\1;1iJ. ani'iliz:. s.~~ej. a ponie\\a:l: 111 teJ pod5la\~ ic

IS'

to-" pi'2}:kl!td klltrur, .. Jtlp.;mii b~i~ " SIO:>ill'I.:U do f:uropejd,icj 1"'I._~owJ.!lOl J.ll..1) .. 'illiu(.:i ""I~du" (n~ (:0 "~I..'i:lll:y,,';)l~ bi:td~"i;\ prlcpro\\::'Id;o:alll: w 1:lla;:1i ~~lerd.lleS:ly~h PlU2 R. Bl'Ill·rHcl).

Nicnllli,;'j ),ulrum "5r~ du" i .J.ullum Will~" 1l1{1',!::O:- Qtw._'jIl10W~C ,\ iclc J:;'"gGW iP"kcl:G~ch ,. r.1111;:1.h Ibl1~l;'h uarodcwosel. Mo.lv QI)J pncj;l\,i.1C :;:i'l' j:lko S\\jl1dllm[\S~ !:,"A!Sl.I'fI'!iei. jat,) rOm.:;! p<}1..e>r;. " ~msllnkLl do ,'"ror~ 1":[01'. jOlko r''!lUIl;) Cl'lld'~i1Cii dl,l' ~11I,l:f,h\~~li:1 I\' S)~II~Cj.1CJ, n~pi~';; I ~ol1lliku5w ill-tf:~;!I. ~lilll1l'm lJ'&r<lllnyeh o dl;:Jr.p.~IL·tl;£ :'I1I1(ji1.!!r'~"ji nd. (l""r. cl~noC w; \I,"hilt:, Kirkp.'un<;J. !'9S5)

poollhJli e nn Pr"" ... ~ .. tfzel1i d:tiej(,I\' Ilrd~~o§("i lDoi'na I., .];::1n-= na Zmi.;;nn~ pOJ:I,\inJ.'I:'~-.;'h sr~ I~nd'llcji do d:IIIL'gO spcsnbu pF'Z<!Z.1 w:mi .. i /1L~il'il,:t>:ji dJncg? tOd'('1ju':lI1~ji.

Ntl prz~kl~d P. Sh·ll,.n, $ledl..il .lIIi;}li':' u eekresic emocjr SrllIlC~I' W sl» lee~t'II~T\\ i~' ;1Il!!lg.o:ll1ll:~k.1liskim na praestrzcni dw\_\ch OSUilnich. wi<ei::o~ Il.mi~ny Ie''' i:'jt;;rl z i'l;.oJlomkznymi I.::.rrulklnlli, oc?;\."J;i'\~lJi~JIIi rdj~ijnym;,jak

i r;:~II"ij.,:tmi u~mn<!-rnfiC"zr,.\·~li) 2:~~I\\·~z:.1 on. ae ~mljldi. pl'Ae-d n3s.I:lnrCID ,\:IX ~\.. b~1 w,rJl2l'1i£" b;-I~llo,:h.toW:1I1~·. nmomrJSI \\' cpcce "i~IOti~ll$~icj st~l sit d(lminlljl'tol:"tl -tilU~II.j'L (l5iiU.~j~c l1.iem~1 1)07,i(rm (Iob:;;.:.jl Pod koniee XI>: \\". c'lI"r<:'i'cJ~ t .. leone bo~':r' bMd'ZO ro:ibll-dO\\~11~_ i'I ~1IIL1[":1.. i ~~I l;JjmlJ'\~ly w[i:!c tniej$l;;J 7..mhner \\ ~F-';III pr_;.\I';]lII~m (\\ P~"':'r!I~~rh li'I::Jl:h. dzj~linil-._!lc-h).j»:'

i II t'}Cill _)PI)'l'Cl:n_, rn. Z J.ok. MI P0":lij[J.U XX W 11.':;'I • ..,..il 'l.\\ tot przeciwko .(:al{'l~n~m I)molnm j:1J.o.) c~~u.s .. plcb~j~J.._illl i chcrobhvym" . a loo1.ii,'"l)ffi doraduno .. Ib! lurmaH cznaki 2.,loblll: z data od drieci, Stearns "i'l:l:co tc zmi,ony z: vniJll13nll w 7.3h('si~· uprzemyslowlcnte {~IIl;'ib zalllbl1c I slIIutl"l br1y cZ)'Ilti' nlepraLI~C~r'I~ITI). z w}l\Jin~m op<lnr:m"1lni.:m §ll'Iitrtclno.s(i (l.\\bSZ¢7...J wsr6d dltC'ti). 7.C spadli~m ~Ii~,jllosci i rnkr.ndzenlem ee Uk~'111ia .:OiJl:icnn)'l'il C'm"'j~m ku ieh np-Dn~\\iyui1niu (1.); luplol'\ 199"8.. s. ",. ~ ,

Jn~~ p~I;'~d 10 por('~\M~nic c:1!'i'SII) uJ~\\.jli,m~go LI IlIdl.1 sro:cinlowi':CiII ~moeJ e .n./IoJn.::;£:.:r stanv ,.IJ5'I~~iL'ln~.f!o ztlrnt.cre~o~'alli~ 5\~iJLCm" ({rec/did

1\)5!CpuJ~~~g~ 7. l e kclI;"\'at.l'['~·m znudacntern ~wj~lem Z oc.Jmi~ml}m. I

r:-~I).""zll>m II ~akQbin61'.'; nenem •. mt:lhnchc.lli".l:;,o!') spr(m:;ItJzal s.icr ~"'JJI .. ~US1.k1 pod s~or.:(. Wspt.'i/cl':csilie z kcre: pcjawln 51. o~:~"~:~.~;!~~, I"Idnok-" lu~ SHin defl'r:'-sji jake C<)) zupetnie odu;b'ltgO lub ini1(';'~j .wqD Sl~ nit \\ popr.r:t-dnieh pokolcniach.

W)~j(' $i~. i~ p!Jtocznll obst"l"\\3cja panuj,,~~~h abctni..: Ir~nd6w I "'}?alania :siebie r(mnic7. \\"jr:aznie \_\~J.;aluje na pt('f(re:nc:j~

Znane po.wied«OIC' krl·p\lIIIIirr..1J jt's' prz(';:ie! ">r.tz~m b~ Zlrrosbn}m. z.:mi~pD~oQjnn_:.m. l1aj~~ dl) sir:bic i ~\I.'~m (~z::.li aL:c:('p .... cj~ si(lbl~ cZ). Slert-L"j". 2)--cia codliel1ne~Q. Modo no poZ)I)"n~ch pro"ad.!.i co pra"da d(l

ltIidlSZlilk:mia l"2e~~·";\inos(i. 31.;: \\ t)Ul konlr.::k.Scie: Ji,\\jlSdu, 0 \\otncj r~li kll1tury i mC){ly spolc(7..ncj 113 d .. nco 5lan~ cmocjonalne.

Ob«nic rQ\\niei obscl"'"ujc si~ domin",c}. '_1)lmry .. ;:_~n"lrtnoi;ei". swoi"cj mod'y DrI l'ksl"r(,1j~ "rt("~'1.\'''ll}·ri:h Sl:rnOW' I;mQl;.jo(1:!,1ln~'tb (Ifill. no\. peW'nl:gtl N'dzaju i»witl..i.~IU;l'\n(lSr; prole!)"";. B~r!: mDic je'Sl tonll.I'ipSI",O pr~jmo\..anych IOtZQtCOII.' I} PGwy~h dl~ /.:lIltl,l~· nis~ieg_o kcmeksw. K.lJi.'IlT"a ni~kieSI) /.:(lnlck1w omacza domin.rrcj~ ind~"jd.~aln,}'~' 'PrtiSL3W. COO .... rezw~t;l,'C;c p'rQw"d~l do 10:00,' nlec z nosci n:ldmir::rnoe:go 'I'Iyjll~nii'lIli< n, OPcftI.\;'·:IIn.", ~,,1'Imi;li1'1':1'I'I ~M.I;' • ~Ns.p-resj_, Kul.u'''' jli;;l.:i""go ~cnl~h~u .J"ii-~ wl:ioso;;iwi..: kulllln '\~~"!tw5I1:i kr;",~·w euro-

r~~~;to:\~~~A\\~~I~~~r:,I.~\I\;~::~~~~:!o;~~;:tIU~\~:~ti~! t~re~~~?b:::CJ~~;'~

"omunik3~ji (lip. pcstawa wcoec ro:lI'"()\\"c~) i :r.aJ.:I"'d.l si-: tsmiente w s'pOtnt::j historii oraz. w5pOlnt'-g_Q zbloru pcsmw - co nie w~'TT1{1ga nadmiasu irucrprcIIIt;i db. wrj3sIIICrli.l \~I;)SIl)r:-n ZIl(;h()\\\1n (per, llavns. Wade ,91)9. :i.. )17}. Kuhura 'I'IysoJ..i~~Q l.:-ontc-kS-tn rnoze prO\\;tdli~. ~a),; sij,f l.d~.ie. 1.1(1 ogr.micttnilll a,jtdncj sLroH~ Objil.l.\ow rr,l,1!':i'.y'\~n~cl1 emccji. (I Z aru~i1!'j ,:Jn~z m7.C7~dnl)~t cl.;,s.prcsji do n"l;.;b .. d{ll\;lllia ~\\i;1.~[ '\..:\\n'lllrzn~ch p-rzCi}(;, fl.::.~ mc.1;: 1\ len !pGS6b do'lll)l:.:-; si.; \'\'~:ji);lJi': prz~'tl}"ny drnninacji IIC:!:~': t) 1;h"r~~llI!rze sl;:L_ertl~~"· nf(:b 113 '!Oicbi.: (111'1' winn. ~\s~~dl. Kuhum ni'lkic~{) knnteksur r3u~j pl\mo\.ujc dG U;:I~\UI-iiI1.~ 1101 21.mn;~Lr.l pr2t"~y\\ao~ch sranew i do ('I.u~p\.:ama IIC) ... .:t/wioi'1~'cll ku irlll~m {stqd C~'t~I$lil potr'leb:l. j d'iliTIag:mie :!oi(j obJ(l.\\l'i\\ Utr:uc typu .. flOwi~d1"_1.'" untie IUxh:,'lsz~ •. :"101n3 S4dlic. ze kunura niskitso l.onltkslU jelL akccnrewanicm stcble (i petrlcb'l ekspresji tega Slanu). natemiast l:uhur;r, lo\}'$Okicy:1) kcrnekssu jest ukrywaniem siebie (potlporz.otdkO"3nicm si" u/"ladom WSp6lnoty)_ Jesl 10 analo¥ic z nc co dOn)in<lcji P()51~W ek.5lr:awe~"Wn~c.h ~t _illtruwen~"",'n)"th: l:.ul~~,r'3 '\y$Qki~~o kcnrekstu wsmacnie PO$l3\\~' jn."o\\er. 1)rwnc. n~comi3.S! kuhura niskiegc kcmckstu \\'tn'i~tf'li:\ postewy c/.:stlQ\\cn)'Vone. RCZulta[eJ11 jest ,tl! Zrtlj~I'~ \\ J'..;Il:.l'csi..: cmC'lfji. Ekmawcrsja. jest pnwierecnownoki.Ej i t~l,d~n'Cjt't do. nadmicrnt] t"~5pr-t:sy'1\ nllki kos_zl'Il:.rn rl:lt:>\oJu ~\.i:.rQ UClUt "WC:wn"tn.il}"(ll~ introwcrsj n [est ra~zl:j Iliirtcksyjn.;l~Iq, I dqaenlem db rOzbudO· w.IInia ~\\.'iell'l \.\e'l-"l'Tlli:i'l~!.!;). li)(lm~\"I[Jcja ekmawclsji II( na5x:om t>ciu prowadzi dO dominol.cji eruocji wamych dl:l prczenl3eji steele i spelnienie OI:zel.i~an 1p01~rch koszlem uemc .s\ii';:r(I~\.'rl~th ku ~,\iafU \\ieWn(lnncmu, I wiItC I.tQuc pokOf),. \\s~dliwll';ci. zoklopofonia. will}'. zadumy ild •

z ()IOt::teni3 (foJ pOSiaC jesE Cz.o;$IO ol.rdlam'!. jako tccrie

::~~~;ia~~h~~;~~~.i\\~~~~ d~'~~~S~~~J~:\lII;;·d',o·"i~;=-~·,;O,ctIO P"1'~d';;,

j«1'noz,n ae zfl~. ~l;Iby m a jij h:udem:j., uu o,:l)oJ..i~lo." .. nin d2:ltrllil 2godn!c:to ~;'£113I,lmi S,' IIJ~C.vjll.~ mi.

D<l1~I!CJ nunu nalezajohv mJ..~,';!' UriCl\C h:ari~ spulccanego ~16r~ jt'~1 IJdml:Jn~ t~oiii spC)kcwc.g~ C[~J..i..:tO\\a'liil. ~16'~ stawicie! .. ,,~,i rego Iypu jI1[erl"lr~'ln,ji emccji u .. R, Ni:shi'll I l

Z3: Grc("(.Iwal.(l 1~9~. 5. kiJ. Zgoonie Z Ili:'! ~uIO~J~ jest \'~lIC:20ni"lll!"mj~. ~Ioi.l pozwal .. w~jDsni~ ptt~{,2'yn~ nas;:.~go naz:,,''antC CllIo<:jj w ,,)nil.:u j e j rOlpo'!-nanifl nic jl'51 J.;dllrtk, nym ,1111 te-t cz)ms \\Y$13t("Vlj'lcym dla j~j ~\-£bm1"C:llia_ )nll~ nal\lanit' nie jest c:tynnB.icm iuicjujqcym ,"mQCj~. 1~{1n"dIO ('I~ OO\\OI:,\\"'\le sie do \\sbiniko\\ otoczenia nie jesr l1Iozli\\c. je-sli w

n priori \\!,uczcnej teoril entccji rue w)"SlfPuj"L dane \":!~d\\o.sd .. pods.EO\~1 i"lcrpr~ta.;;ji -cmocji. Emocja zarcm j:>tni.::jr: t~ll-m \.\ pcsmcl teorii. pUlJjr::~\.u. nie m~ iratej I~mll) b!'"zposrt.:dllr~!:!Q dostcpu emccjcuelnege dJil-ej osebv

Dcpusacaa $i~ jedonk hl!:lj m1Ji:liwo.sr- "."511U1ienia 5. u bn.':I..I~\\n.>'~h \, ocenie ~nlOC"ji (lui!l:1,;i.: mog.~ 111,.'11_1e w)j:l~f1.iac rr/!cl)I'~· \\I;}sl1~~h

\\ali), Jo,," \\!b;:\Jjaaf1ari~ I;"mpir:-c:cn".I u dzie 11:1 ('0 tl,cicn IIj.:J\'niuj,\ do bl~dne£o oceoianll \.Ia$n~ch ernClcji.') \\'\ Ilika tel najczesciej l. 1 . samych bodzco,\ d~l¢nninuj~,!ch ich zaehownmc. Czascm w)jOlslli(J; $iif prze-z Od\\("l~'\\lnie si~ do bodte~\. k(l'ofC rac7.cj S,\ oooj'tine dll \\zbud~oncg{1 sloni,~ cmccjcnalnego. natomi a sl ""II.,Qdzi rovpomanie bodicirw. t.:l0t¢ mejq rzecz~m i:5t~ \\P~)"" na \I .. zbudzane !I<![I~ emocjonalne. Dlategc ocena popra\\no:sci r;a.~"\I,·ilnli:l emocji z n lt'ty oc ::t:!,!oo11.o5ci z prezernowana w (aul3.CIi :AI priori ,,:-'uc7.0nej jeorii. Z U\~

\~'Idci"osci emocj i 54 renrltruem spotecenle flm;,LlI:[lllyd, I (cry inter-

prclBCJi) \\r)iJ,~niiljl\Crl:h zwiO\zLi mitdzy DodZ4;e-m a rt'3f.:cj", thipotcz nie:zt,l - dDkladn>ch. bo srano .... il\~ych ,< sumie rczuhat I.\·iedl~ potocenej). a nie rc-~ zuhar.cm empirycznle zy,1!'!yfikm\an~ch interprctacji, rrcdnc fownid. unik~_ bl~nych ocen,

Nieklorz:. aurorzy. jak na prtyklad Grc"":lld (1992. s. 31 \mat:ljot. ie za-r6wno lcoria c~kielo'\olni3 spcleemego. jak i recria spolecmegc woioskc ..... ani:! W sobic nie 514. spolttznymi leorli1mi emocji. Iccz leoriami w)'jll~niaj"pymi . i SICS(1\\8ni~ etykici pn:e~ cdl\olrmit: :iii; do ir6dcl spo-Iecznych. i.e le" lcor.iL" wc:alc- nie ~r(lkHljq cmocji j~~o czecos, co mil cl,~rakler • spolecznV. Jest to. dos.c d~skus~jnc. NnlL'taiuby chyba. 10 znBcZ) .. spolC-oC:zn<l ILetu~<'i cmocji"

Il!ofi:t cmocji jest spotttzo), kODSU11k· Podabnie jak spoleclne \\nioskowanir.

emoejc j~"o $pole:~Ulie wvuezone inlclcktualnC"

. '..' i ~h"'I~"tcf)'7.Uj,,-ec zachQ\~"lIni[! nil. >am" I:moo:;

ml~dz:.: L~~~ lc<malYl! SP~O\~l"'l.a sie do. (ego."U: 0 ilt ~p<1leer~~ Ifak\I,IJI:, t;!kl'C "o~slrllkCJc j~k(l '«,Ir;e ~\)'jasniI'r.J~ce pn\"'~n'\ (';1;1 1";11 :stu;~~·e J!r,,"o,;wl.d~'\.anill i kllJl'Ill'('Jlow:aniu ""~"O\\i:ln). '0 ;"1<: ~ons[rukt?·'Htm Iri!"'u.J~ c.·lI'locje- [ako .s.llm_~I''t"!oc~il:r: mterpr':la~J+: ae

[. ~IIIM~O;: do ~Ik;mmia :!::.dlO""n~:;. J~"'o U~~():i. ;;:n~eUl('l:i!o

II nu,"" i ,I.",,) CIn(l>CJI S:'\ !r~k\~m,;.me r"",t'r_ kOl'l'lOI'r1.II.!I)'Wi'SI'Ii\\ j~k'll

_ _, ob~mo\\'nll~·(f~ Zilcho'"al~ .. lbo ja'k" 'Z~~~I.:.Ic: .. ar1c:raJ,:T\

.1.\)'fI1l~nr (Grren\\i:lld '?1J2, ~'. '·6~. Tr~~c:i I'sro:hic1:nt:. t3kic l:;" 1I1lcncJI:. pOllz-ehy lid .. krore ml1J'lldolnok liliero."3nla Imid.lm zasl.llu~u O~\~~Qgin:llq;o_ a~c 5'1j 13k Ir:\I,IU\\;)",: dlOltego. ,,,b,"""""'""""' d~l~kl prakl~ko1l'l J1zykowym. S~ one \\ moele

'"~,'''d'nioIOW;",,"'m __ i w~ mO~(l~U ludddej kcmunik:n;.ji Pcdobrue j\!s.l z ~mo'Ja e~CII::JI 'C;:1!km\I~le ~1(I11~\~i~ 0 tr\locji , s~ :!.toso\\"loe ro to. ab) skicrcwane na reali .. .a.cJ~ l~lolnych cd6,\ $PO'tt~",}ch m:~,\i;: u.rm.s vmc~C)m I arozemlatym. GergHL 'Iwa~a., joe ernoeje nie ~pi511~1\j3kieji. ,.tCl.ywi$to:5~i. lecz ~\ !l-kazujq na w)!~onp\-anie p~\\nycf; Q7,),'mrosd ~~mo~je nie maj'l. chor..Jhl:!rLI. deskryprywncgc. lccz charaktee pru:dsl<I\\i3j'lt}1 lnnymi slow)', nie opisujq ruezaleznie iSlnicj~r,:r.:!:;o \\~\~n~tullegQ stanu, Ic(:2. u"' ... z.uj'l. 5pokcvu: daialaniu. na Ilrz)lo.l~d rlumeczcnie ",i'IF l.l,)I=m b-Il.rd:r.o sml,lln)-··l. .. pmpr;lSUlnij] (b~ jem zagniewan) ~ nic wicdzialo;m I;Q mew I,,) il..t.

SpolcczlIY kOIlSlfukt) ""i ... m moze mice dwie odmillo!. slabs~ i mo(llitj~,

. SIal)sz3 edmjana podkrrila mozli\\os," "}st~po\\·~nia "naluraln~·(h realocji (fIlocjOllnlnych". ktere s..111\~3nlUk(ll"3I1o,; biologic:tnie i is.loicj~ nicl.<'lldnie ad 'spOleeZllo.~uhurowych wpl)\~p" i uezcnia 'Siij_ Jedoym 7.l'rtcdS,lbWicu:h (ego l}'Pu uje;-ci~ jest 'phccdere D. Kemper. I'~'jn\uje on. ze ~mOl',jc lcslaly zekGr.Ullrom:: w nnrurzc .\\ \,\) IliJ...u dOt;Ol1llj~cej ii~ ewolucjl. !.:I';'rn rnillh ~h.:Jn.k!er ~Iecl!l)'. MO~I'~ \\ilj~ powi.;:dzi¢c, 'i~ nie ma cm-oejL ~Iore b)l~b~ \\ pelm ,,\VC1Y11!flffil-C:". wohte od kcmeksru ZCWII~Irt.I1.~£.O, \\'cdlug Kempera cmceje plcrwome m~jll wyrnzne- pcdloze fb:jologicl!:n(".l.i. lek. gnew, j Zldowolente-/szel~sci~~ Emocje re sa. powszeehne d13 calego rodza.ju i tljllwniajll si~ berdze wozesnie \\ rozwoju O~I~!:::~:'~"~II~ _ inadal ma.j1. duza \\.3rtO~C dta przctrwama, Ch~ rtZjologiczn~go emocjl. pc6bClje. podpar2o\dl;Q.wac len w~millr Ctynnikom :s;po!I;.:::zn:·iil.

Uklad z:alc7.nt:l:Sci mogl~y. wed lug Kemperl, 5tt!I~:unkj s.poU::t;,Z,I1C i it'h re:Hlltal) pro\\adi!1l , b!Jn~80 :sys.tumu [],C' ... owC"go tCSN). kt6ry nilj\Cc dal~·dlC7.a~(l\\t fonn~ akt)'unus .. i p!tzi AUN. co Z\\rolnr~ \,)'z,\\ala r6lnie dla slilnu rmoejoIHl.lncl:-'O (Kemper

PM..!i 1,lIIi emocjumt "~JI<;JlUj(1 ~moc:jc wrcnw II~bY'~JIlr: w proccsi.:: ~j~. ttzn ojt rm.ln. o ina, "51~d, durun, mil(t$:':-, 1'i5~nQI") E,",oc~e \~tQ~ne S:I, wl;ss,~w>'1~ lmiclliQI'l~nll. pr;tt t6uue :socjolizuj3,1:t' mjrqdkl, emocjonu pICI"'Qlnyml. ~iI przykilld ueauele \\ irt~ jest (lipol~'CT.niom\ rOfmq Ijjh tpraed "ar~ za .1IIepupr':l~.nc z:jdu'l\\';'il"c): ucaucic W$lydli J~s' fC':,:ull:ill:m IISPQlccznl(nl~ gnlcWIJ (d~ snm'-"_f1C1 si",r,io::); 1[1::7.11"1<: LlL.lmr jo:;l.C U:'ip.:lh;~znl(>J1.nn zudov aleniam (l.II:

LUlllon 1998,s.IH _ ' . ' •

SilroirjsM ~dl'tliaM\ klJ'u~trukt""''I'~7.JliW l. kolei .. ~r.:I(ldi'l. O;~ emocje SJ. l'I~e d~nJ::}mi ~l" zrednkowac d(l illl1i!'j r(Jrl~t' \\'>r\'-o-r~U11 ~rx'I~c:r.~~O'~~'I'LII"~...-ym,I' ('tlII;:OHI"io;- "~lIt'l_ol'l~'mi i ml\Ol7.("l_\IIH " proccsl~ Jklllr"~:I~~1 Cll,10~Je ti'I~J:t r;'h:'lmkicr I-:Llnle~5'i;m) (u.mrc.mw/) i Ili~ mo.ll..ll b~'1: IIprl.ccll1l10LOWlODt {Ielft·

I-: u "alll:l jl"O oddzielnc jcdnosrl.:i. Nic m~j~ 0[1<; r\lo\\IIIC:' f.'"hl'lta"[~t,1J ~7t'_go:l \\rodzon~\!"_ 510\\0 .. cn1txj,,"". kt6~fll or..t~~llljny sl<lny \H':W:l'1<tr1f'1e, In!,~h erJ ' tet z:tcho\~·i1l1ia_ wskazcjc UI\'UC fl.l rclaq.; zjnkimis etementmni danej sy~u3.~~i-

i jest 1:7(sl" '1~"\\3nt celcm ~r.1cjon"Hl:0\\al,li3 rtl.~~onan ~ uJiJ\\nian~,ch d2.13!~ 1I1~.:.!(-j mOl\i=\i:", ~1!"n5 pojD\\i~ni;\ si!j d;oIl<:J (:11;OCJI lO>I:lJ,~ IIZo\sadn.u>.ny dtJ~ t~~u'.n p(lwi;p:aniLl ze ~o!)'i I)l.kl~IC, zachowan. mI~~p(Cll'lcJ~ ('M1. IOglkl I \I,r :CZUII:U;11.': C"I(l(l('j3 jest Iml-:tOI..olna jako zjlm lskc Inlt;'rstll:)1II:-~l: \'Il~, d21~"j I'dn"jl1m 111i,iJ~y ludljni. nnlc joke CIJoS nie2~I~lnr;;!:o I Hld.I.:\ u:lHJln~s~,

::-." .. pn_!-'~I~t1. e. Lurz.~LIII1. 19!J:!, ~up~~n 1998,~, 16} ufll';UJC I:m~Je l:JIJo ~Llllilro\'\D rworzone ecenv. to ZJ1;LI;:Z~' ;.al-;o aspd,IY kultarowo tI\\tmIlII:'C'I\'i'3~ ill! s\sr"nUl znacaeu l-.t-O~1Il hldzic si" pt,ll'IUgtljll, 0:111.:'1;':: zrotlJOliec ~, Ja6rt'j SIt; In:ljdujq. Emoc)c IIt;_'rJq_jcd'1.1k chamkjer d~lI;;Jmiczl'l~: ' ""rao!: z hi!;'ol)(,"Zfi~lll, spol«1:n~1I1 i palit~C":mYlTIl,:onteks't;'III. \\ rcwanc. produl-;owill1e- i \'~f~l':30e.

J,d,n 1. w~billliejf~"(h przed!i13\\icit!i 1t.:go \lj~ei~. It(llll '·hm!, »prost. re nil: rna cz,":;o~ t3kic,:-o jak ~'l11l)tjt'_ S:t tylko (~1.Il~ sposcby

1l3In':l:!0 d:tt::J'oni.;, i od"-Zt.J\,;,IIIIA, r6zne sposoby IIJimi1lanra r

posro\\ j oplnll, Tn rQ"n.or1;)dI1QrS~ ebjavvin si~ It:L \\' P05l3C; ,I eit:IL~s11.Hh (;imi[m~ clclcsnc i Ieh p-rzcj.m'}' 511. bezposrcdmo .

stannmi p5"ycl'icln~'mi'l No pr2:)~Ii1d gnicw jest rzc,",z(l\\.llik.icP': ,,_Ie-

m:m f en 0 f)- m. kim kt05 jl!'sl lub co- fell kros pr;)!iiad~: on Inez-c) IM'\\'~ 0

ten I.to-S rent. To .robi" 111021.:: pr4~jIllO\\~~ fom],! etetesncgc dcanarue, ~"iadam.[l jllSl I~ 1"0 spolecll1ll:' jllz doswiadl;;1:0fl:r (dQjn;.ala] os-oba. bo\\icm n.:ilij."m31i .. ~f1ic,,··, b~lib~SlilY tllr3l.cni na m~i'¢n o .;z}m( ';0 ISIIlicJC' \\e\\Oii_lrl osob~ d()~\\i:ldcZ.lj"cl,;j i to '" ut'Il\\)1n~ (nic\\iolialnr) \\pl~\\a nn j~j d~ial"-nia, B~'c gnic\\nym pr.l)jl'll~\\DC 11" ~icbi~ lol~ ~nic,\ncgo. tIer;. \\~rilou (j{'51 cl-..spresjq,l mDraln~" Imr>rtll,J{Wlum) \\ dlln),ch D~ohC"2:!lo~da('h, Ttl rolIl mo~_(; \ ....... Z't\atl1~ sobie "tajci\\i! odc.zu("ill. jal;. i 1""11;rC~I{milC :;:ilj' \\' d,'my-ch

• . EmlKjoe- bo\\i~m ;~ i ?'3\\S:j!~ b-yly. j~~ l\~icfd2:i H~r[t.

clcle~fI~ml ~pi5ami h'm,n"m~rr(\'~ Qren moraln~cJl i po.s!aw

,OJ

J. 143). SILlr:lioR~nic: 1.:11I0tji to po proslu studio .... -anie p-ewl"le-go r-oodu.ju O.,.ialan $polt(_tll~'f.'"h.

Abr ucn •• yck iSIOl,< o:rnocji. Harre pMluguj~ si~ pojr;cicm rJl'"lIm.tureic2.o~j reu lt~'/Jlllmim .. rO/~} (j~$t to (tl,:(dlr:nir: WprQW;10z0ne przn T S3rbIM}. Dr.t11l3!11rSleZna 1i'!1~ 10 rob wylll3~llrna pr7.)' p-1"U:r_.. .. ~ni u pewuych powsaeehnyc h zd~rzcli, N3 PrzyU.ld 1 ~kq dF.llllil,lurgi-C2nO\ f-Q1l\ mote b}~ ~ol~ 1,I~'les.lnih posrl~bu, KIl.M;W pogjzeb rQ(j soble ,~·13~ci .... y jll"l,("bitg. a r6:l:ne dr: .. na1Ulgiezne role- ,"_ '~~~d~ Icj ""ins~cni't.;lI:::ji". Tutaj do:;r:j;l~saln;- j~'51 ~ti5,t:,-· 2.'\11-1~lI::k ClmIJCJonl'lln~r::lj bpi5D\\j (U·~lI1Dcrwj(l1,}'c.b §(l~I~t'Ulic ""1:-01'1:0,\.' <'::Jcn'Ow.an) orl~U dr:a.m~lu~~ir;::lIl~~h r.ol. lyeiot ludzkie mI5~~OI\~ jt.'51 m~imi ill'soo::cni"Owan\'mi mlaml. <1(') kto[''Yd~ naleza na pf7.yl.:l~d msctclel, od~.-.;mw ~oc't1anl::\', Si<:;ol&l. ~)'ci\"toll~' lub tw}'Ci~zc.a i!d. W k3.tdym r.a.zit' pdni~nii: d~l'I'Cj loll jes~ Jed~oczc!nl1; Pi.l~dSl~WlaljlC'm '\.~asn)'ch SIano\\' {zaChOW,ln. mySli. poil"'\' itrj,},

I v: rym wlotSnic vwidccmin sio; be·zpoi,edni Z\\'!i,\tI;K mi~dZ)' wykonaniem

a J(8Q ohcslt.-iiicm jako d~nym rodzajem cti'i(lt:ji. Te emocjonalnr: zap;:.;, .... (I!'mo"'lII1{J~ {'TllK{fltC"{~) m~N cherakt c r pewnych normat!,w6w, ponicy,~ a) \IoI)'1:it."oH mcralne ostj_dy! b) nlobiHzuj'l do dckonywania d~neso rod.2<3.ju c~d6w, To 1\'~kCni~w .. mic -drOlmom(;g.ic~J'I)1eli ro! J-eSI s'IX'lc'I;znic fJo~dafte ~otn~ bf~ ." .. ui5 .• 'o'no. mornlnie nir;;poPJ~\\nym" j;e';;li l'lo'ot p-rzl:'d~l ow 'iil. s;i~ cdpcW1ednro. rOI~ na rnd1.lfill}m pogrzeU-Lc, jak i mor31rLie lf1iepoprawnym kied)' D;e wyk~ZlIJe :5:,,; lo1\Hlyc,h:cllia \ll~d)'. gdy zosranie si~ efepenym 113 klamstwie, W po ..... sla\\·~lli.I' tal-;~{'"h ;:opisBFI}'~h (:mdekrelcw:m_yr;:;h) ccen udzial s\\iftdomtgo rc:r.ur:nowanrl\ JCSI niewielki. Jesf nall)l"iast chad:t:i 0 S'il1l1 wewnetrme. rzw osobl$lc uc.zI1Ci.1 (prilYllr! /I!f!!inf",'f). pelni~ One wtoma roll;' +za: Harre 11}91~

s. '42·'43},

. H"rrC",dost 5:l1"t'(Ii-.o an;}Jiluj~ pojltoie- uczud. imlallj~e je jednnk jako dcznania (lcl~$1\(' I o~rr::sliJjl\e mianern uClue skupicnyeh na dele 'bod)r.C'~'mred fllf'i"g~), Mobrll PO\I.·lcdlicr, U cmQ(:j\: to- spoleceme \'1"IWM~<tne tJzililnia, a .(:lu1:'i. :~o~niln~" clclesae. DW3 ro-d;o:ajc UClUC:- :s" wymiel'li:!lJ'lC przez HarT( _ tzw, 'I:Icl CI.:t.. h~pc,~c"I~ _f~O'Y.k-o.\ .... e) cmz Ur:WCI~ hcdollis9'~ZM fa- c~~raI-.1erze

C-3:nc~ PI'?:)J~mnOSC'1 lub ctelesnego bUlu - Harre 199 l. s. 90·1 09)

,!Crl'l1llm{l \~'ir.:ltI ntescislosej. jak i nlepcll),,"j prz)-d'(ltllo~d \II inte-~j)t-e • .acji zja~ ~I Brckt~\nych ija~ bowiell' \\',ja.;nic ria przyJ.l;nj ro. ze ludaie pod \\p~'em tnlr.:ksua/c3j'l. stebie i rtE'czywistose:). analiza emocji w ka!egorisch rna wiele pozYI)'\.,nych i ~orzysln)'tlh Siron, Z pewnoSd, w spos6b :o:upelnit lliei!.J!t2IlY ad spolecznie \,"')'uezonych , (c:pr€lcruilcji rte-cl)'·"isI05CI. W ~'m sensirt tmocjc s._ ~~olcc~~e_ N:] p~~tad wS1;}'d I1Ir::jIil5! fal,;(),cznie nic-zaldnyod

. , . i (c~, Wr~l ad ld-olnGs(i do prze..

.\\'[]l"'IosC-j)~ m;"2cni~ $i~ \\·~t}'dl.l ozmu:::za tlczclJic- si~ ~:n eezllych -cdT1oszq.cych siat do pewoych ~"loI!gorii dzialan c~· to.i;!j, ro::fll;'ksje Z;:'~~.:Ir"t~· W w),mienion),ch ''''(:zesniej Icoriach.

Alt:- n.ije~, r6\'nid ~I.;rdli~~. 2e nle Inllji\'I: jal-;illjs toecrii lub nie n:l~~\y cml'll:ii (np dziCJ:!i nie rna~q je'.>;t.cz<: rQ.t"inil;\)ch It:-flf~1.Cntlll;ji w iSlo:Oci).jll'dnorRjl: prz~ty~qJnlY. Sh iadczyloby rn 0 rym, n: ani etyki~la, teoria nle s't .;~nnibmi I\~OI'UlC) rill ~l1locJ~.

Jllk s<l,dt:i ()n'cIlH;rld (1992) prL~pi:sr"OIfli~' p~o;:lIufo~lc samemu lull inne) csobic to prz.~'ri:>.\"'\.1llr~ intcncjonalnym I,,'brc~mhl md "IJJ ... r;,~. [r'e~i (II odp!,!\\ iedni<:j inLens_~'\\ nOsC:~ (m{~·".ti(.JII{lr ronr .. nU).

Noll pri:_~~·'lli:l prt.ypi:S:Y·I\'::Inre 'Ic:l.:lld~ -vsrydu iJlncj osobic oznncza, tc re u;.pwoia dz-rtl'3ni'l (~nr~'n~jonilJlly obiekr] osobiscie H ,loni;,!,lj.,C(' (H~5C PO\\il'dnil'j illlL'n.sp~l1lJsd'. SIi":J.d zro1.lIn.rll~ rcznicc SIXl1C'{,.110·kullurowC! i ssorycene IQ ZrulUllllt:'¢ f(I;,:maito5'; obio.:l-:lo;h, irnt!rl1:jon,!lIl~":1I i ,"",,,_,, __ ,,{>,'.

Crdci. To ope- stanoWUI 0 j~~osd reprczcntacji. N3 1l'n:_:..kIJd "jedncj I

podsfj\\OWe l.rHI~~erlic 1It3 dOlll j31.0 ~03 wI3sl'leg.Q. il1f~mtlegQ. II kuhurzc isromc jest posiadanic b~dl3 '10 'ill. pr::z~ klad~ 7,cotnic-Onani3 inte-ncjonalllycr'J.

Zl..oh:f pr.£r',.ladem Irlll·ns) .... nosci rresci mcee b~c poroc nanle \\ J~~nii z pojecicm .. milasci·prz:.,\jq;z"_lIi;)·· \Y kulnave jest 1)'rD ~lIm~m C{) milos.c \, krajach europejskich: mwicrn cnn w 2'.III1r::zl'loM ($iOdki~ uZllll·iJ,i~r~ie). ~r6nl tJosr:: \I.yr.lznic kcnrmvuje z . rcmOl)parll1-lIfskim waajemnym wsparcicm ~omnc je st przcz 1)01 Takeo (I prcponovanc jake (loj!j:dr lIojb~rd2rcj oddajqce lj.Jm·iS}.:(l l.,lftlnos(.1 i P-T7)'; \\j4zMlin - (I(f€ldrmf!It1), l. dru£i~j ~tron)' mn!le \\skUi!uj.;= 113 pc"n~go rOdzajq biemcsc i 6euadno5c. na prognicme byd:r eblckrem milosci j pol~sanic na. mi'(lsci d(u~iej OSQby Amae ,\loSchde nle \\C~m3.£;; \\~rbalizacji. jest to 5taI"I l.\\iqlania nie w}magaj'loy dodclIIo:OWYI1\ cksprnji (pOT. Lc()Qu:\ ::000.5.134).

3. Emec]e w ujof;ciu srrukturallzmu

Pcza \'~'mi"ellion~mi '\~1:('.j spcscbami irncrpremcji (!IIIPcji w ~n;gu jcolii socjo"ul'uro",,~ch p'OZO!lL;:rj~ 51t' u klq ra lhm i pesrstruktumljzm. W Uj~LU slrut.,uralizrnu emocje Sot:k5lltlh(l\\;Hi~ przez spcleczne insrynrcje. sj srcmy spcjccUic craz relacje ~ay C/'Olt't'r). Stan,- cmocjonatnc danej osoby SiI. bczpoSl\"dnio z jej poz,'c.j. \"II systemie spoiecznym i uczcstuictwem w gropaeh -jak na prz)klad pice- ezy klasa SpOtCt!7_1HI, Jedl}" Z weznvch srrer 'ilrul.:luralisI0\\ jest rg\\nid: ckreslenie. ja"" rol-; \\ L1lrzY~lyw<miu Oral. "' podlrz>m}'w~niLi srosmnkCm.spolcc;P,nycn pelniq \\10011 n~ 2.iJ"((1pc~~nic (per. i51-010': \~ l)m \\"Zgl,£,j:z_i~

SQlieffduma i wSI:wd s~ .. pod5t:m'ow)mi !i.p<lleo;DI)"lTli . i !Iulomoll) CZO} mi cil:'l~sl1~ tIIi sygna(gd)b), nit' b:-ID t)"..:h cmocji. hm SlO:5Unek

¢kresl~·lIin.)_. I\..\o/na po\\iedt.lq~ ze $'1.10 'l1sl~nkIO\\ne s,:.guf}.

o 51"1Il~ "I\;ZI .!o~ol~ClnrtJ - duma jesl 5~!nalcm nlcntltunonej !.ygnakm z~,,\l)n<::J ba.di UgfOo!(Illcj ";elll~ luplon 1991.

jU2 \\ci'.C'snlcj :Ionm~1t2.o\\:rn~. arlltolif:!J Kemper. nlez ':-pL)\,~ d!~ ,Jjcda SI()J"lulah.l.l=,c.t:n~~c . .I\mtll c1zmi t~1l1C)f po~IIJo~~;e si~ P<iJ!j't;~m ",1..101'. i mi'll-dl~ ~klon)m~~ m~'~q b::-~ c-hm"'t~. 1:11") - te. "'1(Jr~ otIrwszQ, s'1t;: de I't\ltji. statuso.

Silll (POIl'U) \\sk1l:tllje na t(!(jlnl:l~c IlrLelllmyw ..... ,>I OP!)(U '~th csob, "'!-OR' nit chclil. pn:ItSlrz-cs::rc eesad. ncnu ltd. flcb.~jt mi~~ oI."'o)t:lml (fI.1)~ b~(: !,I.S-fRI~lur:lH:zo\\";II~1;' pod \ugh;dem 5il~. CD oznaezn zr01q,CO\\3nte zd<llno:ici ",rDlcMlla wolf m_n~m osobom (\\. pewayeh urefach z~cil'l k:ltd~ aklor moze

• 'II pc:wr.)'m l:JkrCSt.O: ,,~Jrl.t.lC:lJr; S\\.\JJ~ .\~O~1i' IfIIl~m 0500011'1. pornimo spraeelwu z lch siron»). M\w I siif la!-~ Q prcccsie -s.11~. "\Q~ (IbC:Jn1uJr: "SZ~ "I!-II': O:tlalifltil ~ier(r\\'ilnt:: na przelamanle sprzectwu zc :!iU\1n~ ifll;~"(h, z.:u6\,n.,. Ic:. al-.tualne. jak i prz)'~l:Ic: (pl~c\~ldyW"anei. 1",r.::l.I1ic 1. r.~un~l11i i \\~tb::llnym~ a!akamL. ;tIIgf(l1utiami jt(t. (K~mpcr 1984. s •. 17 I~. ... . . gunus (MI~.t.rtS) oducsl SIt;' do uleglesci. na kt(Jr., ::lJ..t!Jn::- z.s~d·taJI'J St't dobrowalnitl. bcz przyruusu i -z.'~l!!f\'t'Cnin Podobnic jar.. \\' prz~p:ldku $11:. ralr. i IUlaj mozna mccic c aspcktnch 5truk(Uraln~rn i prOC(nlll'f\~rn SI~J;~ sbtuSU okresla stopien pr"'\\~QP\'<lob,c,i)I'W;l dcbrewolnej ulc!;lo)ci progmemom i tyezeniom irmege. ("Z~ 10 \\ elmili ob("c:neJ CL~. \~ ~r.t:~ ~.tlo.Sc:i: PalrzqC' ~ tolc. od Slfon~ procesu. snnus 'J"n.:~l .. zakres P~J:lZl)I. bhs~'hCI. popan:l&. 11~ sradzani~. akccp'.lcji 1.ac-11O~qUl. na l.:tor.:: .::I"tL.1l7.~ \\Z3jc~~nle I dnbro\\oIOlt' 511 19Jdzajq. W:rr6zl1ienl~ t:-I;hdl\o.;oh \\~mi~rO\\ rl!"l3.cJI poz\\ala. zbur1i)\1a(

przeSI1'7.en, w laorcj da -sil; ol-:rcslic P'Ol~ CJ'i ~"'lor6\\. .

D~iek. PI"_l)j~t::iLJ r~~o- I)PIl d'IUW)R1t,mhu:_J l'rz_e5;lrlem .

IICh"'Y.ciC rM.Jl~ "'Ia!;~ cmocjl EllllXjt ,,,:-niIo..3j'l bO\~I~m l." .. ,""'b'l .. " .. n:.,h'''l!i w.i~'yw:.n~..:h (::Intyc~pl)l""ln~ ch). prl..\ pominnn-ch ~Ibl) '.C~ w t6w relacji \Y zakresle sil~ i ~UHIlSU" T.:.'" "\I~c. J::lli. pIS1.t' . pojawianf~ 'Si" \\ ielu lndzkich CIn(1('JI to zn"c~ aktornmi relncjc suukunalne I precesuatnc \\ ifttell'rll':l3<=jl obtojrnujt= z.lr~\\no emocje _ne@,.JI)'\ne ~"p.

i pozyl)I\\nc rnp. rado:!":, dunm). Rdar;.JI: \, za!o..rtSlt

lactne • .zoe "~SWPlij~ \\H'lhi~. bee \\;q:lr;:dtt M ... ultu ....

pewne rczmce. p.1) pi~~n'~l.". loi-ai:dil kultura rnu subic i St3tUSIJ - s!'ld \\ nJl:Il)..:!r kulH1"roch ~ 110.0 dlnego rodzaju CfllPl:jl:. ~.1 prz~klbd 20 badan:-ch ktillur ")5IGuje 15

'96

,.,

IX-'J..{IJ)' (r:mQCjll jXIJ=~ Jesl \\')niL:icm rcb.:ji sie_bie ~o Innego .. ~dzi ...... s_ieb~t·· (I~i.1.bnja. A st(lnowIl\ p",,'len impul. do fc;lkl;ji 'd B. :t ... ,c.1.~cja B awroime

\\~ k""'_DJ~ ni::i~i pozrom sily i ni~~i suacs. l .. rnnoy' - "'ysokl poll'ltlm ~11y ~walnia ~mocj'i u A, klGrIll pUJwild2; do p~uttk.o" PQJ~\.illnit si., inncgo

i \.vS:(tj.,[ st~tu;l mu:mlu::YJncg41 .::,:.k1u. Nil fK"d:!lI~~\'i~ ~"'d<i-n. .;:mpil")of;.mrch m~ma l ~wn\'m

Po drus:ir_ nle :!,:L\' Sl~' WYS1<iP'*" j<.:d"!Iko\,-'~ ~ZI.OI1~ si!r i S';'illJS~1 dla 1J~(O~~t~l,:nillm rw i~rc:12i~, ae u Imh:i .... )'Sl~puj~ -silnicjs<ll ,.~j.flmno5t "'" 2'.3kr~5i ...

P~\'i1}CJl SWP .!ipot("L"~lIy('h ((1[1- w 5pf}fC'~1crisrw~~h nll'~I~mjCII~YGh \\?'SDk.rI Zl3chc\"\ ;ui flc.gln_\ .... ny c h ~I'P, kO(~Mi~, komrclowauie odr;o;uc~nic) nit IN uJ:fI::'50i=

«-o"b si.,. o,mby .s1:US~; Z3 ieh ,d.'dt'l! i 'lli,dfOk. ODcCnJC ludeic ~1:lr~1 m~Jq 7.:!ChO"~'; PO~:"}\\'f1~t'h G.11;. np. ~I-i.;:ep[ow:lnie. p(kItrzY"'Y'.,.anit). Ale dane Itl

.:Iald.:ortizs.z..lpQ,-,,'(:j¢JpOl~~n:t.). . . wsh~u~'l na,w~S['tpo .... aeie pcwJ\cj zmienll,;;d.'l:i w Jlf'l~bieQ.u inlcqkcji \\ za-

p~ 'rnck w",sl~pujq pewne spcl.'yfic;;o;nr: fi"lnnr ()rgallll:b.'J1 I spoteeane ]C!nQ5t,;1 ad pl(:mS~'!;'h neS~'!-'l.\'n:·ch"Ul.eh .... w;'J".

wzerce. klofl:' lill>i:·o. pobudzac do ''>yzwal;Jnia C1lll)tji lub IIIOgq IlrlmO\~ru: pewne Oru?(lo zesada, n3st~~SI'~' u~n:ef.l~itj. ~lrukIUry' (prior slmcwr~ 4/ecrr).

cmocie. Na (il'Zyki.Ht I' Tailllriczy~6w raadkc dCl$I\ iadczaua jest emncja ~e~nr:sji. podlo.:r~sla. wpl}'w w;:~em.II:J Jut ',~II:''C.w;:eJ ~lru"IUI'}' o'flb(!'''-oJo:!<:i oraz Ii-lruktul)'

ponie~lo1" fonuv O.r~<H[illl,"Ji s"ol~o;lJi'-ti nie pr-n\\ ldzi\ do wyl,I,HZ;Jl1.l., il'[' stanu 5pDh::c:o;r~':-J na Pl'2!d:llcg. rn'erO~.C:JI. I nn ~m(Jt'jo!. Nil! przvkl .. d I'Ik:lw}e $'~, at::

IIWIIV SI a ItI~IJ. co ~i~ will:!:': \,>Iil.~pie 7.(': w:l:hu(/:;:m"lit'"m dCPOfCSji {lll: Kemper 1984, w,~ar~th ,c:sob p~ctYW'ol.Ht:YCM Jakle~ trudncsci iyciG\\c prz~h~n,'>·Jn .. w dob'l!:j

s ;OI~,I .. ~, ,','c,,' """'p.".,,-c emccji .,'" Kcmcera "-.'m'" .n~<"I.d.;<-,'il. ~UWlll 'WI:,d0rr:-05<: :P'~~l j~d.n'l Slro-Il~ jtsl pr-zel; dru.E~ str.fll11{l (:~scicj QdI);crnD;]

~.. ... ~, .. ~.,,~ I' I'u r- ~ • "::' ",=>" nc,gat)'''llle (nr2 10 $I~ dzieje w parach o:>llb me maJ:tIl:)ch problem6\\ tvcio-

do<l-lllk~\\'o tnnvch "':ttk6\,. Al!IOf \\'sk,n:ujt, to:' emee]e slu:!:!!. ,el'lli2l'1cji wartosci ""yell}, Z .innych badan ",ynika, 'i~ 1,1 osob • nte maj<\cych ~lop'oIOW" \\Ysl~.

pnelnM:Il1ia (\\Y1.ej 0 I~ 111 w~pominano). Emocjc sP':lniaj.'l rOwllid. ~slotn.:t ro.t,! pow:.la wl.;:ksLl S-~llllsa na pojedM\\CZI! zi'lchO\\anic pann~r;\ incer;t,k<:ji \l, prZ\'.

\,\ podlf7:.'-I11y".lAiu rotn.ych furm :>IJOIt:(,:l:I1cj I)rg3nl~"'CJ1 ". 1 cboc b'~lo~m~,nre padku. ~r:hO\\nni~ nnraccancge przez rl~u~ioi;'go parmcra. Z kokf suukture oso,

dCI('mlinuy~ sPlJk(,:I!O~ch wzorce.v. scclcezuc wecrce b'-i'.~IJ'1. 113 -emo~J",el~, J~~o bowose. 13~2c mol \Vpl)'I.!.· ~~, In:LJ;:z~nii: i cm()cjonj'ih-..:: ~~yni1..i inrcra~-c:ji. 1'1:1,

rym. ("0 [e po~~rz:.mllje i li'ljK·l.\,ilia iell sc~biln-o~~ . Samn muktuI.1 5ra(l~c<:m::1. J1!'S~ przy":Jad LI tYIIO w CI~C'lb(m·O:sCI o({J.lm'j rzgodnie 4 podzial';l1I pH'i:ho,ln:l.liwt'z-

mnicj Itlb bmd2it'j sllIbilnym rcelbzenlcm s ily. SI.1ILISti i aosobcw (Z3ZW)·.;:13l nyrn) lagodna pcchwalc lwy~twalaJqca udQ"olenie. c"m'~) poJle~;u w}lol{Jn~ni('.

spr(l\\"adi:;Jn~'~ do b(l!1:.{)c(\~aJ. , nalom_,;lSI Io.:~lyk:ll (wyz\,nlajqe<l wstyd, smlllcl.;~ Ft0ga-ru.a je. Pracciwnic jrm

D\\II rQdl~JI~ emoejl 5.1 lstorne. eruucjc intl'g_ruj;lcc. ~[6rc. wi'lLt lud,V U I)"pow osobcwosct ~n;]lncj - lam kf)lyJ::;1 polcpSl.:!. wykonanie. a poc:lw.aliJ

'\ VUPJ,ji~ lojall1f)$i, miloS!:. duma. oral. emccje roini('uj'!cc. ~Ior\: UIFZ}'f11U~o\ pogafSZ!l Iza: Kemper 19S~. s. 37$).

reznic .... mio;d~·gmpo".:, j;:.~ I~i:, S"kw, tow'ist, po~i .. d~~. wiele byte .IIntllZ T~~(ia zasada. niece slabiej wyodr~bnionll. I)rJ pozoslal}~h. dOr,C1.}'

"$I:31.lJj~~}"(h 03 znaczank poWYZ5ZYCl'r .:moeji (pol. Corlill;So 19-8~;, Na pr'l)" d)'~I)IU~ji ~degcnt'r3~ji). W inter~"cji czestu jest mk. ae zaczyna 5i~ dobrze. a

kled uO~lywni.['"nie si~ I.~ch cmDcji moae p'roIHd2i~ de lepszej iiltcgr'llleji gnrp worr-e z y_ zle. Okazujc si~ bQ\'lcm, :k kclcjne lmemkcje IILO~~ zmieni!(: s\~6j

\Y :I;~l"lJDlo!ji z3£ra~c,nia (WI'.rl!.S[;] n)b. cmecji IOjlllnoki. akccptncj i czl()rak~W poeZ4t~owo p-o~yt>'wn~ r e :lLlIl"I. Badania R;;J.I'$~ha (23; Ken~per 198~. 5. }16)

',lasll~J £rlIpr i podw~-.tSZll.si" pozlora ilHel'lsywno~ei emocj~ gliiC\\u c'Y.I'\:k.U Ws~waly. ze pi) cykfu picciu \\)miall kclejne iotcrul.cje pro\,\tld:tily dl) obni.

" $tOSunku do l!"'P 2lIgra1'..:rj'lc},dll. do W1:roS.1U walecznosci i poswil!canll~ $I~ :![lta prtyjull\(:80 praeblegu z poztcmu 90% do poziomc 70·7:;% Nie wi e-

dla d;t,nych SPQlectnos.ei 1~.5) luacji wojn), itd. • . . :hi l'I_Io. jak to inrerpri!IQ\\ at: ten spadeli. mctna bylob.y ucmaczvc r.:rczcj ubni-

Alt: .ttl1iMY \\. strukturze ;!;pOt'::~lIlcj prcwadaae c do D:lrlJS2Cni:l wcz~snICJ' nlt:~ si~ inlcns>",wl'Iosci prnty(; zwlqaanvch 'Z in1o::rali:t'j-\ i 51~nem pewnegc

5lC80 ukl<.rdu sily. Slall.Jsu i :taSQ~w zawsze W)t\\,';)!.'JJtl. Itraii~o""" ;;~:;:~;;;,fi';:~ ... ~jll Prt)'~''YcZl.!j~nia. Cr,'It"O spadck jest n:eczywist>'. okul.lje silt w6w\:Ia:!i,

eftIDC"je- W hi'!=~orii wielr.:: b~'lfJ Zd8i:l;ell \~5k.TWjfLc~~)1 1'~ \\.UOSI 01 ~:taI;rt:Jkn,~ R102riw{[~t';i w-ej~cta , .... ' jnt.c:[3~cjq o:.dBnyrn t;l'Inl'ltrem.CiC"$to brllk

i niemmlYCi \,\ mkich :5;.'~UiJ.ejal;h. Z:IIgrotont' gmpr ni~ 1)'11.:([ ~rzednle8C p3.r1Il~ro ime~akcjj. ~\' !i11)~LHlku <10 kulreg.o "jSlr~\ ... al jllkii ~taA

. , olt: s.3nl Iflo: mote. let.: dQpro"'adt2lc do e,:"ccjoniil.lnie. pro"'ad:Ei 13rowno do idcalizacji S3mego pannera., jilk

z. kolei gtl,lp <,:rob, kt6r..: Ir.1t.:'l-dDtyciKlasow..: mrer:l~(). (nnjwyr;]~r'lic:j .,...idac (0 U O:!iob. klore utr'lcil)' blistie

noslalgf3 23 pn;~StlQSti".

Kemper na~\'tI po:tiom~n; mikroinlu:Jkejl I I

in"""",,,,,~.ln).''';I. ,m,,,,* p(ldle~.~ji't Il"£el-n waaom, 10 "'1JIjl'mnl)_~~ (1"~{'qU·~c.i~l')' k~.or;l. ozna.C;l:~, ZC u aktora ,,\ j~sl pra"dQpodobnie" !lnSI~pSlwcm B. Maumy \\nioo;km\llC, 1.e I:"mocje ,,~z"Qlon'li: u