ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

Το υποκείμενο είναι ο όρος της πρότασης, που εκφράζει το πρόσωπο ή το πράγμα

ΤΩΝTA EIΔΗ ΟΡΙΣΜΟΣ

το οποίο κάνει ή υφίσταται ό,τι δηλώνει το ρήμα. Συνήθως το ρήμα αποτελεί το

θέμα για το οποίο γίνεται λόγος στην πρόταση.
Π.χ. ὁ σῖτος ἐπέλιπε(= τέλειωσε) , ἐπύθοντο οἱ Κερκυραῖοι, Θουκυδίδης …
ξυνέγραψε.
Προσωπικά ρήματα: είναι τα ρήματα που μας φανερώνουν ή που μας δείχνουν
για ποιο πρόσωπο γίνεται λόγος και το υποκείμενό τους είτε υπάρχει στην πρόταση
είτε το εννοούμε σε πτώση ονομαστική. Προκύπτει, αν στο ρήμα κάνουμε την
ερώτηση “ποιος;”
Απρόσωπα
Η πτώση τουρήματα ή απρόσωπες
υποκειμένου εκφράσεις
του ρήματος (δεῖ, χρή,
είναι ή εννοείται ηα ἰσχρόν ἐστι) :
ονομαστική,
π.χ. ἕως ἀνοιχθείη τὸ δεσμωτήριον (= ώσπου να ανοίξει), οἱ νόμοι κελεύουσι
ΠΤΩΣΗ

Το υποκείμενο της μετοχής βρίσκεται στην ίδια πτώση μ’ αυτήν

Π.χ. παρανομοῦσι Λακεδαιμόνιοι οὐ δίδοντες σοι ἀργύριον
Το υποκείμενο
Τη λειτουργία του
του απαρεμφάτου
υποκειμένου τίθεταινα
μπορούν σεαναλάβουν
ονομαστικήκαιή αιτιατική ανάλογα
οι παρακάτω όροι,με
οι
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΜΟΡΦΕΣ

οποίοι ισοδυναμούν με ουσιαστικό:

• Αντωνυμίες και αριθμητικά:
Π.χ. θαυμάζω γὰρ ἔγωγε, πάντες ἴσασιν
• Ουσιαστικοποιημένα
Όταν επίθετα
το ρήμα της πρότασης ή μετοχές:
βρίσκεται στο α' ή β' πρόσωπο, τότε το
υποκείμενο μπορεί να παραλείπεται, αφού το καταλαβαίνουμε εύκολα από την
κατάληξη του ρήματος, π.χ. Θαυμάζομεν τὸν γεωργόν.
Διατηρείται μόνο στις περιπτώσεις που εκφράζεται έμφαση ή αντιδιαστολή.
Π.χ. παρελθὼν
Το ρήμα πρῶτος κανονικά
της πρότασης ἐγὼ παρῄνεσα |έμφαση).
συμφωνεί με το υποκείμενό του ως προς το
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΣΥΜΦΩΝΙΑ

πρόσωπο και τον αριθμό, όπως και στα νέα ελληνικά: σὺ λέγεις, ἡμεῖς λέγομεν,
οὗτοι λέγουσι.
Όταν όμως το υποκείμενο είναι ουδέτερο πληθυντικού αριθμού, τότε στην αττική
διάλεκτο
Δεῖ τινος το ρήμα-βρίσκεται κανονικά σε ενικόαπό
αριθμό
κάτι.(αττική σύνταξη).
ΣΙΔΙΟΜΟΡΦΕ

(ἔνδεια υποκείμενο). Έχω έλλειψη

Μέλει μοι τινός (μέλημα, μέλησις - υποκείμ.). Ενδιαφέρομαι για κάτι.
Μεταμέλει τινι τινός (μεταμέλεια - υποκείμ.). Μετανιώνω για κάτι.
Μέτεστι μοί τινός (μετοχή, μετουσία - υποκείμ.). Συμμετέχω σε κάτι.
  Παρεσκεύαστό τινι (παρασκευή). Προετοιμάστηκε κάποιος.