Professional Documents
Culture Documents
∆ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
των
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥΛΑ Κ. ∆ΕΥΤΕΡΑΙΟΥ
ΜΑΡΙΑ Α. ΚΟΛΟΚΑΘΗ
∆ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
των
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥΛΑ Κ. ∆ΕΥΤΕΡΑΙΟΥ
ΜΑΡΙΑ Α. ΚΟΛΟΚΑΘΗ
1
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
2
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ∆ΙΑ:
ΓΣΠ, ArcGIS Desktop 9.1, Network Analyst, Ant Colony System, ArcLogistics
Route, Routesmart, διαχείριση αποβλήτων, ΧΥΤΑ, ελεγχόµενη καύση
απορριµµάτων, ανάκτηση ενέργειας, πυρόλυση, ανακύκλωση, κοµποστοποίηση
ABSTRACT
3
KEY WORDS:
GIS, ArcGIS Desktop 9.1, Network Analyst, Ant Colony System, ArcLogistics
Route, Routesmart, waste management, landfill, controlled waste combustion, waste
energy, pyrolysis, recycling, composting
4
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
5
Σχόλιο [NVK1]: Πριν από αυτό
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ θα πρέπει να προστεθούν οι
πρώτες σελίδες για Τίτλο,
Περίληψη, κτλ Μπορείτε να σας
το στείλω αν δεν βρείτε το
ΕΙΚΟΝΕΣ ........................................................................................................................................... 10 πρότυπο.
Σχόλιο [NVK2]: Μπορεί να
ΠΙΝΑΚΕΣ........................................................................................................................................... 12 αλλάξει η σειρά των κεφαλαίων
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ....................................................................................................................... 13
1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ........................................................................................................................... 15
ΕΙΣΑΓΩΓΗ........................................................................................................................................ 15
1.1. ΓΕΝΙΚΑ .............................................................................................................................. 15
1.2. ΣΤΑΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ .......................................................................................... 17
1.2.1. Υπάρχουσα Κατάσταση .............................................................................................. 18
1.2.2. Οι καταγγελίες των περιφερειών................................................................................. 20
1.2.3. Η προειδοποίηση των Βρυξελλών .............................................................................. 21
1.2.4. Συµµόρφωση Ελλάδας................................................................................................ 22
1.2.5. Κατασκευή εγκαταστάσεων ΧΥΤΑ............................................................................. 23
1.3. ∆ΟΜΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ......................................................................... 25
2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ............................................................................................................................ 28
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ARCGIS NETWORK ANALYST
............................................................................................................................................................. 28
2.1. ΓΕΝΙΚΑ .............................................................................................................................. 28
2.2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ........................................................................ 28
2.2.1. Ορισµός και είδη Γεωγραφικού Συστήµατος Πληροφοριών .................................... 29
2.2.2. Περιγραφή Αρχιτεκτονικής Συστήµατος ΓΣΠ .......................................................... 31
2.2.3. Μέθοδοι για την ανάλυση δεδοµένων......................................................................... 32
2.3. ΧΡΗΣΗ ΓΣΠ ΩΣ DSS ΓΙΑ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΟΛΟΥ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ............................................... 35
2.3.1. ∆ροµολόγηση Οχηµάτων ............................................................................................ 36
2.3.2. ∆υνατότητες των ΓΣΠ στην ανάλυση χωρικών δικτύων.......................................... 37
2.4. ESRI ................................................................................................................................. 39
2.4.1. ArcGIS Desktop 9.1..................................................................................................... 39
2.4.2. Λειτουργικότητα των προϊόντων................................................................................ 40
2.5. ∆ΟΥΛΕΥΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟ NETWORK ANALYST........................................................................ 43
2.5.1. Εφαρµογές του Network Analyst ................................................................................ 44
3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ............................................................................................................................ 46
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ARCGIS NA ............................ 46
3.1. Η ∆ΡΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑ ∆ΙΚΤΥΑ ........................................................................................... 46
3.2. ΠΕΡΙΟΧΗ ΥΠΟ ΜΕΛΕΤΗ ..................................................................................................... 48
3.3. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ∆Ε∆ΟΜΕΝΑ ................................................................................................ 50
3.4. ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΥΠΟ-ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ .................................................... 52
4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ............................................................................................................................ 54
ARCGIS NETWORK ANALYST (DESKTOP) ........................................................................... 54
4.1. NETWORK DATASET (ΟΜΑ∆Α ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ ∆ΙΚΤΥΟΥ)....................................................... 55
4.2. ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ NETWORK DATASET ............................................................................ 57
4.2.1. Βήµα πρώτο: Ορισµός πηγών..................................................................................... 59
4.2.2. Βήµα δεύτερο: Ορισµός οµάδων συνεκτικότητας και τακτικών.............................. 59
4.2.3. Βήµα τρίτο: Χρησιµοποίηση πεδίων ανύψωσης (elevation fields) ........................... 62
4.2.4. Βήµα τέταρτο: Προσθήκη στροφών .......................................................................... 62
4.2.5. Βήµα πέµπτο: Ορισµός ιδιοτήτων δικτύου................................................................ 66
4.2.6. Βήµα έκτο: Ιεραρχία βελτιστοποίησης ...................................................................... 71
4.2.7. Βήµα έβδοµο: Κατασκευή Network Dataset (τελικό βήµα)....................................... 72
4.3. ANALYSIS FUNCTIONS ....................................................................................................... 72
4.3.1. ArcMap ........................................................................................................................ 72
6
4.3.2. Network Analyst-ArcMap............................................................................................ 73
4.3.3. Αποτελέσµατα διαδικασίας εύρεσης βέλτιστης διαδροµής....................................... 74
5. ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ............................................................................................................................ 79
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΛΓΟΡΙΘΜΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ NETWORK ANALYST ΚΑΙ ANT COLONY
SYSTEM............................................................................................................................................. 79
5.1. ΓΕΝΙΚΑ .............................................................................................................................. 79
5.2. NP HARD ......................................................................................................................... 80
5.3. ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ‘ΕΥΡΕΣΗΣ ΒΕΛΤΙΣΤΗΣ ∆ΙΑ∆ΡΟΜΗΣ’ ΣΤΟ
NETWORK ANALYST ....................................................................................................................... 82
5.3.1. ∆ηµιουργία του γράφου µε τα κόστη .......................................................................... 83
5.3.1.1. Αλγόριθµος του Dijkstra.................................................................................................. 83
5.3.1.2. Παράδειγµα εκτέλεσης του αλγορίθµου Dijkstra ........................................................... 84
5.3.1.3. ∆ηµιουργία αρχικής λύσης.............................................................................................. 85
5.3.2. Μετα-ευρετικές τεχνικές (meta-heuristics) – Γενικό πλαίσιο.................................... 86
5.3.2.1. Αλγόριθµοι τοπικής αναζήτησης (k-opt, tabu search) ................................................... 86
5.4. ANT COLONY OPTIMIZATION (ACO) ................................................................................. 88
5.4.1. Πραγµατικά µυρµήγκια .............................................................................................. 89
5.4.2. Τεχνητά µυρµήγκια (ACO) ......................................................................................... 90
5.4.3. Αποτελέσµατα ACS αλγορίθµου ................................................................................. 93
5.5. ΣΥΓΚΡΙΣΗ NETWORK ANALYST - ACS............................................................................ 96
5.6. ΥΒΡΙ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ACS .............................................. 98
6. KEΦΑΛΑΙΟ : .........................................................................................................................100
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ..............................................................100
6.1. ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΓΟΡΑΣ .......................................................................................100
6.2. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΟΜΙ∆ΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΩΣ VRP ..........................................101
6.2.1. Οµαδοποίηση σηµείων ενδιαφέροντος (Περιγραφή αλγορίθµων) ..........................102
6.2.2. Οµαδοποίηση σηµείων (clustering) - (seep algorithm)............................................103
6.2.3. Εξισορρόπηση Οµαδοποίησης........................................................................................... 104
6.2.3.1. Τεχνική Ελάχιστου Κόστους Εισαγωγής (ΕΚΕ) ..................................................... 105
6.2.4. Βελτιστοποίηση υπάρχουσων διαδροµών................................................................106
6.3. ARCLOGISTICS ROUTE ....................................................................................................107
6.3.1. Ο αλγόριθµος ανάθεσης πόρων (cluster)..................................................................108
6.3.2. Αλγόριθµοι βελτιστοποίησης ακολουθίας και δροµολόγησης .................................109
6.3.2.1. Η διαδικασία βελτίωσης interroute .............................................................................. 110
6.3.2.2. Η διαδικασία βελτίωσης intraroute.............................................................................. 110
6.4. ROUTESMART ..................................................................................................................111
6.5. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΩΦΕΛΕΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΕΝΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ∆ΡΟΜΟΛΟΓΗΣΗΣ .......................115
7. ΚΕΦΑΛΑΙΟ : .........................................................................................................................117
ΧΩΡΟΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ΧΥΤΑ)......................................117
7.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ....................................................................................................................117
7.1.1. Η ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α.................................117
7.1.2. ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ................................................................................119
7.2. ΧΥΤΑ ..............................................................................................................................120
7.2.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ Χ.Υ.Τ.Α................................................................................................120
7.2.2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ....................................122
7.2.3. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙ∆ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΝΟΣ ΧΥΤΑ ............123
7.2.4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ...........................................................................125
∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΟΣ ΧΥΤΑ .........................................................................................................127
7.3.1 Αειφορική Ταφή ....................................................................................................................... 128
7.3.2 Μεταφροντίδα ενός ΧΥΤΑ .............................................................................................130
7.3.3 Η ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ.....................131
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ................................................................................................132
ΣΧΕ∆ΙΟ ΠΛΗΡΩΣΗΣ ΧΥΤΑ....................................................................................................134
Τι είναι το σχέδιο πλήρωσης ΧΥΤΑ;.......................................................................................134
Τι περιλαµβάνει το σχέδιο πλήρωσης ενός ΧΥΤΑ; ................................................................134
Σειρά πλήρωσης φάσεων ........................................................................................................135
7
7.6 ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΑΦΗΣ .....................................................................................................137
7.6.1 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΕΛΙΟΥ: ...........................................................................................137
7.7 ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗΣ:.......................................................................................139
7.7.1 Κατασκευή και συντήρηση τελικής κάλυψης:.........................................................142
7.8 ΕΛΕΓΧΟΣ & ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ...........142
7.9 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Χ.Υ.Τ.Α. .....................................................................................143
7.10 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Χ.Υ.Τ.Α. ......................................................................................143
7.11 ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΟΥ ΧΥΤΑ.......................................................144
7.11.1 Γιατί πρέπει να γνωρίζουµε το κόστος ταφής µε ακρίβεια; ...............................145
7.11.2 Τι σηµαίνει σωστή κοστολόγηση;........................................................................146
7.11.3 Ποιες παράµετροι επιδρούν στο κόστος ταφής; .................................................146
7.11.4 Πώς µπορεί να παρακολουθηθεί συστηµατικά το κόστος ταφής; .....................149
8. ΚΕΦΑΛΑΙΟ : .........................................................................................................................151
ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ ΚΑΥΣΗ................................................................................................................151
ΚΑΥΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ................................................................................................................151
8.1.1 Βασικά Χαρακτηριστικά της Καύσης Απορριµµάτων ............................................152
8.1.2 Περιγραφή της διαδικασίας της καύσης..................................................................155
8.1.3 Τα Προϊόντα της Καύσης..........................................................................................160
8.1.4 Πλεονεκτήµατα .........................................................................................................161
8.1.5 Mειονεκτήµατα..........................................................................................................163
8.1.6 Οικονοµική ανάλυση .................................................................................................167
8.2 ΚΑΥΣΗ: ΜΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΜΕ ΜΕΛΛΟΝ; .........................................................................170
8.3 ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ ..............................................................................................................172
8.4 ΣΎΓΚΡΙΣΗ ΧΥΤΑ ΜΕ ΚΑΕ (ΚΑΎΣΗ ΜΕ ΑΝΆΚΤΗΣΗ ΕΝΈΡΓΕΙΑΣ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΤΤΙΚΉ ........174
8.4.1 Οικονοµικά κριτήρια: ...............................................................................................174
8.4.2 Περιβαλλοντικά κριτήρια: ........................................................................................175
8.4.3 Κοινωνικά κριτήρια: .................................................................................................176
9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ..........................................................................................................................177
ΠΥΡΟΛΥΣΗ.....................................................................................................................................177
9.1 ΠΥΡΟΛΥΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ...........................................................................................179
9.1.1 Τύποι κλιβάνων .........................................................................................................179
9.1.2 Περιγραφή απλής µονάδας πυρόλυσης ....................................................................180
9.1.3 Αντιµετώπιση προβληµάτων ....................................................................................182
9.1.4 Προϊόντα Πυρόλυσης................................................................................................183
9.1.5 Χρήση Πυρόλυσης.....................................................................................................184
9.1.6 Πυρόλυση: Η Πράσινη Ηλεκτρική Ενέργεια από τα σκουπίδια. ............................186
9.1.7 Πλεονεκτήµατα .........................................................................................................189
9.1.8 Μειονεκτήµατα..........................................................................................................191
9.2 CASE STUDY: ...................................................................................................................192
10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ..........................................................................................................................194
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ .............................194
10.1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ .............................................................................................196
10.1.1 Μειονεκτήµατα.....................................................................................................196
10.2 ΑΕΡΙΟΠΟΙΗΣΗ .................................................................................................................197
10.2.1 Αεριοποίηση µε τη µέθοδο πλάσµατος................................................................198
10.2.2 Περιγραφή διαδικασίας........................................................................................198
10.2.3 Πλεονεκτήµατα.....................................................................................................200
10.3 ΜΕΙΩΣΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ - ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ .............................................................202
10.4 ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Η ΒΙΟΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ Η ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ (COMPOSTING) .....203
10.4.1 Οικιακή Κοµποστοποίηση....................................................................................204
10.4.2 Πλεονεκτήµατα.....................................................................................................205
10.4.3 Μειονεκτήµατα.....................................................................................................205
10.5 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ..................................................................................................................206
10.5.1 Μηχανική Ανακύκλωση. ......................................................................................207
10.5.2 Πλεονεκτήµατα.....................................................................................................208
8
10.5.3 Μειονεκτήµατα Μηχανικής Ανακύκλωσης.........................................................209
10.6 ΣΥΝΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ (ΤΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΚΑΥΣΙΜΟ ΑΠΟ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ (RDF)) .............211
10.6.1 Τι κάνουµε το RDF; .............................................................................................212
10.7 ΧΩΡΟΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ (ΧΥΤΥ) ..............................................214
10.7.1 Τι είναι ένας ΧΥΤΥ ...............................................................................................214
10.7.2 Περιγραφή ∆ιαδικασίας .......................................................................................215
10.7.3 Πλεονεκτήµατα.....................................................................................................216
10.8 ΓΕΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ∆ΙΑΘΕΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ............................................................216
10.8.1 Ποια είναι τελικά η καλύτερη µέθοδος για να διαχειριστούµε τα απορρίµµατά
µας; 217
10.8.2 Ποια µέθοδος συµφέρει οικονοµικά; ...................................................................221
10.8.3 Προτεινόµενο πρόγραµµα διαχείρισης απορριµµάτων.......................................221
10.8.4 Πλεονεκτήµατα.....................................................................................................223
10.8.5 Συµπερασµατικά...................................................................................................224
10.8.6 Τι µέτρα έχει πάρει για το θέµα αυτό η χώρα µας; .............................................225
ΑΝΑΦΟΡΕΣ.....................................................................................................................................231
9
ΕΙΚΟΝΕΣ
Σχήµα 1: Ποσοστιαία κατανοµή της παραγωγής των ΑΣΑ στην Ελλάδα ανά
περιφέρεια κατά το έτος 2001 [1] ...........................................................................16
Σχήµα 2: Εκτίµηση παραγωγής απορριµµάτων στην Ελλάδα [2] ............................16
Σχήµα 3: Αρχιτεκτονική Γεωγραφικού Συστήµατος Πληροφοριών ........................31
Σχήµα 4: Ψηφιακός χάρτης του ∆ήµου Αθηναίων ..................................................49
Σχήµα 5: : Ψηφιακός χάρτης της περιοχής του Αγίου Σώστη..................................50
Σχήµα 6: Βάση δεδοµένων οδικού δικτύου της περιοχής µελέτης ...........................51
Σχήµα 7: Βάση δεδοµένων σηµείων κάδων απορριµµάτων.....................................51
Σχήµα 8: Network Analyst Components .................................................................54
Σχήµα 9: Ανάγκη συνεκτικότητας σε πολλαπλά δίκτυα ..........................................55
Σχήµα 10: Συνεκτικότητα πολλαπλών δικτύων (multimodal δίκτυο) ......................58
Σχήµα 11: σύνδεσης (µετάβασης) µεταξύ δύο δικτύων ...........................................58
Σχήµα 12: Wizard για δηµιουργία νέου network dataset .........................................59
Σχήµα 13: Επιλογή τύπου συνεκτικότητας στο δίκτυο............................................60
Σχήµα 14: Endpoint και Any vertex συνεκτικότητα................................................61
Σχήµα 15: Επιλογή πεδίων ανύψωσης ....................................................................62
Σχήµα 16: Πιθανές στροφές σε µια διασταύρωση ...................................................64
Σχήµα 17: Ορισµός στροφών ως τύπου VBScript στον αποτιµητή..........................64
Σχήµα 18: Τρόπος καθορισµού του τύπου των στροφών ........................................65
Σχήµα 19: VBScript σε αποτιµητή για την επιβολή κύρωσης σε στροφές ...............65
Σχήµα 20: Network Dataset Properties ...................................................................66
Σχήµα 21: Ορισµός New Attribute .........................................................................67
Σχήµα 22: Τιµές αποτιµητή για την ιδιότητα ‘Oneway’ ..........................................69
Σχήµα 23: VBScript για τον ορισµό µονοδροµήσεων .............................................69
Σχήµα 24: Τιµές αποτιµητή για την ιδιότητα ‘meters’.............................................70
Σχήµα 25: Τιµές αποτιµητή για την ιδιότητα ‘turns’ ...............................................71
Σχήµα 26: ∆ήµος Αθηναίων σε data view από ArcMap ..........................................73
Σχήµα 27: Το Network Dataset στρώµα του δικτύου µας........................................74
Σχήµα 28: Τα σηµεία των κάδων απορριµµάτων ....................................................75
Σχήµα 29: Ορισµός ιδιοτήτων του analysis στρώµατος της εύρεσης βέλτιστης
διαδροµής...............................................................................................................76
Σχήµα 30: Αποτελέσµατα Network Analyst............................................................76
Σχήµα 31: Παράθυρο µε οδηγίες διάσχισης της διαδροµής .....................................77
Σχήµα 32: Αναστροφές στα σηµεία ενδιαφέροντος.................................................77
Σχήµα 33: Τα πιθανά ενδεχόµενα όσων αφορά τη σχέση των κλάσεων P, NP, NP-
Hard και NP-complete. ...........................................................................................82
Σχήµα 34: Ένα παράδειγµα του αλγόριθµου Dijkstra..............................................84
Σχήµα 35: Παράδειγµα TSP µε 7 κόµβους..............................................................87
Σχήµα 36: Η διαδικασία του Ant Colony Optimization...........................................92
Σχήµα 37: Γραφική Παράσταση µε τη διασπορά των λύσεων για το σετ
παραµέτρων: NC = 2,000, a = 1, β = 2, ρ = 0.1, q0 = 0.5. ........................................96
Σχήµα 38: Παράδειγµα οµαδοποίησης σηµείων (clustering) .................................103
Σχήµα 39: Αποτέλεσµα οµαδοποίησης σηµείων ...................................................104
Σχήµα 40: Παράδειγµα εξισορρόπησης οµαδοποίησης .........................................104
Σχήµα 41: Νέα διαδροµή µετά την εφαρµογή του ΕΚΕ ........................................106
Σχήµα 42: Σύσταση των απορριµµάτων στην Ελλάδα. [48] ..................................120
Σχήµα 43: Αναερόβιος βιοαντιδραστήρας ............................................................121
Σχήµα 44: XYTA .................................................................................................122
10
Σχήµα 46: ∆ιάταξη συστήµατος αποστράγγισης.[54]............................................133
Σχήµα 47: Ο ΧΥΤΑ έτοιµος να δεχτεί τα απορρίµµατα. .......................................134
Σχήµα 48: Χτίζοντας το ηµερήσιο κελί σε στρώσεις.............................................137
Σχήµα 49: Ολοκλήρωση του ηµερήσιου κελιού....................................................139
Σχήµα 50: Τελική επικάλυψη ενός ΧΥΤΑ. ...........................................................141
Σχήµα 51: Μονάδα καύσης οικιακών απορριµµάτων[51]. ....................................156
Σχήµα 52: Εργοστάσια καύσης απορριµµάτων στις ΗΠΑ ανά έτος.[60] ...............171
Σχήµα 53: Μονάδα πυρόλυσης. ............................................................................179
Σχήµα 54: ∆ιάγραµµα ροής φάσεων πυρόλυσης. ..................................................182
Σχήµα 55: ∆ιαλογή Αποβλήτων µε το χέρι. ..........................................................207
Σχήµα 56: Προτεινόµενο πρόγραµµα διαχείρισης απορριµµάτων[50]...................223
11
ΠΙΝΑΚΕΣ
12
Σχόλιο [NVK3]: Θα τις
µεταφέρουµε στην αρχή.
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
13
∆σΠ : ∆ιαλογή στην Πηγή
ΕΜΑΚ : Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης & Κοµποστοποίησης
ΟΕΑ : Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης
Κ∆ΑΥ : Κέντρο ∆ιαλογής Ανακυκλώσιµων Υλικών
ΕΕΑΑ: Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης
ΕΟΕ∆ΣΠΑΠ: Εθνικός Οργανισµός Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης Συσκευασιών και
, Άλλων Προϊόντων
ΕΠΕ∆: Επιτροπή Παρακολούθησης Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης
14
1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ :
Εισαγωγή
1.1. Γενικά
15
40
36,8
35
ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ
30
ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
ΚΡΗΤΗ
ΠΕΛΛΟΠΟΝΗΣΟΣ
25
ΠΟΣΟΣΤΟ %
ΑΤΤΙΚΗ
ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑ∆Α
18,6
∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α
20
ΗΠΕΙΡΟΣ
ΘΕΣΣΑΛΙΑ
∆ΥΤ. ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ
15
ΚΕΝΤΡ. ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ
ΑΝΑΤ. ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ
10
6,5
5,7 5,8
4,9 4,8 5,2
2,5 2,7
2,2 2,1 2,2
5
0
Σχήµα 1: Ποσοστιαία κατανοµή της παραγωγής των ΑΣΑ στην Ελλάδα ανά
περιφέρεια κατά το έτος 2001 [1]
Πριν από δέκα χρόνια οι κάτοικοι της Αθήνας και άλλων δήµων ζητούσαν να
περνούν καθηµερινά τα απορριµµατοφόρα από τις γειτονιές τους για την αποκοµιδή
των απορριµµάτων. Σήµερα, αν και τα απορριµµατοφόρα περνούν σχεδόν από
όλους τους δήµους καθηµερινά, δυστυχώς οι κάδοι γεµίζουν αµέσως.
Χαρακτηριστικό παράδειγµα οι δρόµοι των Εξαρχείων και της Νεάπολης, όπου τα
απορριµµατοφόρα περνούν κάθε βράδυ. Ύστερα από 12 ώρες οι κάδοι είναι πάλι
16
γεµάτοι. Η ίδια κατάσταση επικρατεί και σε άλλες συνοικίες και ∆ήµου Αθηναίων.
Ας σηµειωθεί ότι, σύµφωνα µε την υπάρχουσα κατάσταση, κατά µέσο όρο σε 20
Σχόλιο [NVK4]: Τι θέλετε να
διαµερίσµατα αντιστοιχεί ένας κάδος απορριµµάτων και σε κάθε κάτοικο ένα κιλό πείτε εδώ?
απορρίµµατα καθηµερινά [2]. Οι ώρες διέλευσης των απορριµµατοφόρων δεν Σχόλιο [NVK5]: Αναφορά?
Παρ' ότι εδώ και χρόνια πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν δείξει τον δρόµο της
ορθής πρακτικής, η χώρα µας µόλις το 2001 απέκτησε ένα σύγχρονο νοµοθετικό
πλαίσιο (2939/ 3-8-2001) για την εναλλακτική διαχείριση ενός σηµαντικού
ποσοστού των αποβλήτων. Αλλά και πάλι, σήµερα, το 2008, µόλις το 10%-12% των
απορριµµάτων ανακυκλώνεται ή κοµποστοποιείται, όταν ο ευρωπαϊκός µέσος όρος
φτάνει το 33%. Έτσι, ο συντριπτικός όγκος των απορριµµάτων καταλήγει και πάλι
στις χωµατερές. Γι' αυτό πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας
Περιβάλλοντος για τη διαχείριση των απορριµµάτων στην Ευρώπη των 25 µας
Σχόλιο [NVK6]: Αναφορά,
κατατάσσει στη δεύτερη χειρότερη θέση (µε πρώτη την Πολωνία).[4] Βιβλιογραφία??
17
Η κλιµατική και ενεργειακή κρίση του πλανήτη έχουν κάνει την Ευρωπαϊκή
Ένωση να αναλάβει τον ρόλο ρυθµιστή, κριτή και δικαστή, µε πρώτη και σίγουρη
«ποινή» για την Ελλάδα ότι αν ως το 2010 δεν αντικατασταθούν οι υπάρχοντες
χώροι υγειονοµικής ταφής απορριµµάτων (ΧΥΤΑ) µε αποδεκτούς τρόπους
επεξεργασίας, θα επιβληθούν πρόστιµα που αγγίζουν τα 17 ευρώ ανά τόνο
σκουπιδιών.[5] Με «παραγωγικότητα» 3,5 εκατοµµυρίων τόνων στη χώρα µας
ετησίως και ετήσια τάση αύξησής τους κατά 3%, το πρόστιµο κάθε άλλο παρά
αµελητέο µπορεί να θεωρηθεί. Ο ορισµός «µε αποδεκτούς τρόπους επεξεργασίας»
αντιστοιχεί σε υιοθέτηση µεθόδων και τεχνολογιών που θα διασφαλίζουν πρώτα τη
µη επιβάρυνση του περιβάλλοντος (και του κλίµατος), µετά την αξιοποίηση των
επαναχρησιµοποιήσιµων υλικών (µέσω της ανακύκλωσης), έπειτα την εξαφάνιση
του υπόλοιπου όγκου αποβλήτων και, τέλος, τη µείωση και όχι αύξηση του ρυθµού
παραγωγής τους
18
συνδυασµό µε την ενηµέρωση και ενεργοποίηση των πολιτών µπορεί να αρχίσει να
αντιµετωπίζεται σε µόνιµη βάση το πρόβληµα των σκουπιδιών. [5]
Σήµερα, σε όλη τη χώρα λειτουργούν περισσότερες από 1.100 ανεξέλεγκτες
χωµατερές, οι οποίες αποτελούν µια µόνιµη απειλή για το φυσικό και δασικό
περιβάλλον της χώρας, όπως και για τη δηµόσια υγεία. Σύµφωνα µε στοιχεία της
Γενικής Γραµµατείας Πολιτικής Προστασίας, την πενταετία 2000 - 2005 ξέσπασαν
3.941 πυρκαγιές σε χωµατερές και κατέκαψαν περίπου 18.000 στρέµµατα
αγροτοδασικών εκτάσεων. Αλλά δεν είναι µόνο αυτό. Από τη φωτιά των σκουπιδιών
εκλύονται στην ατµόσφαιρα διοξίνες και άλλες επικίνδυνες τοξικές ουσίες. Το
ΥΠΕΧΩ∆Ε έχει θέσει ως στόχο την εξάλειψή τους ως το τέλος του 2008 -
διαφορετικά ο πέλεκυς της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πέσει βαρύς. [3][4]
Η ευρωπαϊκή νοµοθεσία µάς δεσµεύει να ακολουθήσουµε µια συγκεκριµένη
ιεραρχία στη διαχείριση των απορριµµάτων µε πρώτη προτεραιότητα την πρόληψη
και τον περιορισµό των αποβλήτων, εν συνεχεία την επαναχρησιµοποίηση και
ανακύκλωση (συµπεριλαµβανοµένης της κοµποστοποίησης) και στην τελευταία
θέση έρχεται η αξιοποίηση µε ανάκτηση ενέργειας. Ακολουθεί η τελική διάθεση
µόνο των υπολειµµάτων και όχι του συνόλου των απορριµµάτων.
Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες του Γραφείου Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης
Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων του ΥΠΕΧΩ∆Ε, από τα περισσότερα
εγκεκριµένα εθνικά ή περιφερειακά Συστήµατα Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης και από
την εθνική Επιτροπή Παρακολούθησης Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης (ΕΠΕ∆) υπάρχουν
σοβαρές καθυστερήσεις και λανθασµένες επιλογές. Όπως επισηµαίνει ο πρόεδρος
της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης (ΟΕΑ), κ. Φίλιππος Κυρκίτσος [6], δεν
προχωρά, εδώ και πέντε έτη που είναι έτοιµο, το Προεδρικό ∆ιάταγµα για τη
δηµιουργία του αναγκαίου Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης
Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων, που θα παρακολουθεί και θα οργανώνει όλα τα
θέµατα σχετικά µε την ανακύκλωση και την εναλλακτική διαχείριση στην Ελλάδα.
Ακόµη, δεν έχει τεθεί σε ισχύ το Π∆ για την εναλλακτική διαχείριση των
Αποβλήτων από Κατεδαφίσεις, Εκσκαφές και Οικοδοµές (µπάζα). «Τα µπάζα, που
ξεπερνούν τα 5.500.000 τόνους ετησίως, συνεχίζουν να καταλήγουν ανεξέλεγκτα στο
περιβάλλον ή να γεµίζουν τους ακριβούς µας ΧΥΤΑ και να δηµιουργούν σοβαρά
περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονοµικά προβλήµατα, χρεώνοντας το µέλλον για τη
διαχείρισή τους» καταγγέλλει ο κ. Κυρκίτσος.
19
Οι συνεχείς καθυστερήσεις, στα προγράµµατα του τρίτου Κοινοτικού
Πλαισίου Στήριξης (Γ' ΚΠΣ) αλλά και στην προετοιµασία του «τέταρτου πακέτου»,
οι απειλές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για νέες περικοπές 600 εκατ. ευρώ από το
Ταµείο Συνοχής, καθώς και η αναµενόµενη επιβολή προστίµου 6 δισ. ευρώ για τις
καθυστερήσεις στην κατασκευή των XYTA συνθέτουν το σκηνικό που
διαµορφώθηκε λόγω εσφαλµένων πράξεων αλλά και παραλείψεων των
συναρµοδίων υπουργείων. [6]
Για τις καθυστερήσεις στο «τρίτο πακέτο» και στο «τέταρτο πακέτο», το
υπουργείο Οικονοµίας επιρρίπτει ευθύνες στο υπουργείο Περιβάλλοντος,
Χωροταξίας και ∆ηµοσίων Έργων (ΠΕΧΩ∆Ε) και στις περιφέρειες αντιστοίχως.
Από την πλευρά του το ΥΠΕΧΩ∆Ε καθιστά υπεύθυνο το υπουργείο Οικονοµίας για
τις καθυστερήσεις στην εφαρµογή του «τρίτου πακέτου» αλλά και σε ό,τι αφορά την
Τοπική Αυτοδιοίκηση, για τις καθυστερήσεις στην κατασκευή των XYTA. [6]
20
καθυστερήσεις στην κατασκευή των XYTA και απειλεί µε πρόστιµα συνολικού
ύψους 6 δισ. ευρώ, επειδή η Ελλάδα δεν έχει συµµορφωθεί προς τις αποφάσεις του
Ευρωπαϊκού ∆ικαστηρίου. Σε µια ύστατη προσπάθεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
έστειλε στελέχη της στην Αθήνα προκειµένου να πεισθούν τα συναρµόδια
υπουργεία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση ότι πρέπει να αρχίσουν άµεσα οι κατασκευές
των XYTA.
Εκτός όµως όλων αυτών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισείει τον κίνδυνο
απώλειας πόρων και από το Ταµείο Συνοχής εκ του οποίου χρηµατοδοτούνται έργα
µεταφορών και περιβάλλοντος.[4][6][7]
21
τα επίπεδα. Είµαστε πρόθυµοι να παράσχουµε όση βοήθεια µπορούµε» καταλήγει η
Σχόλιο [NVK7]: Αναφορά
επιστολή του κ. Μίντοους.[7]
22
αυτανάφλεξης ή εσκεµµένης καύσης απορριµµάτων. Μία άλλη επίπτωση είναι η
αισθητική υποβάθµιση και η δυσοσµία της ευρύτερης περιοχής.
Σήµερα η Ελλάδα βρίσκεται στο στάδιο µεταξύ της πρώτης δικαστικής
καταδίκης της χώρας τον Οκτώβριο του 2006 και της δεύτερης δικαστικής
παραποµπής µε επιβολή προστίµων, σε περίπτωση που δεν τηρηθεί η δέσµευση της
ελληνικής κυβέρνησης για σταδιακή παύση λειτουργίας και αποκατάστασης των
1.125 παράνοµων χωµατερών ως το τέλος του έτους. Η χώρα µας καταδικάστηκε
διότι οι ανεξέλεγκτες χωµατερές δηµιουργούν προβλήµατα για το περιβάλλον και τη
δηµόσια υγεία (κατά παράβαση της Οδηγίας 75/442/ΕΟΚ για τα στερεά απόβλητα,
όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία 91/156/ΕΟΚ). [4][5]
Πριν από την πάροδο της προθεσµίας αυτής η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα
κινήσει διαδικασία παραποµπής στο ∆ικαστήριο για την επιβολή προστίµων. Πλην
όµως, όπως δηλώνουν στελέχη των Βρυξελλών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει
λάβει τα µέτρα της για την άµεση παραποµπή της Ελλάδας µόλις αντιληφθεί ότι το
χρονοδιάγραµµα που έχει καθορίσει η ελληνική κυβέρνηση έχει ξεφύγει από τον
έλεγχο και δεν δύναται µε τίποτε να τηρηθεί.
23
θέµα των ΧΥΤΑ, η ελληνική πλευρά εµφανίζεται αισιόδοξη για τη χωροθέτηση
ΧΥΤΑ στο Γραµµατικό, καθώς θεωρεί ότι η θετική γνωµοδότηση προς την
ολοµέλεια του ΣτΕ, αποτελεί πρόκριµα για να «ξεµπλοκάρει» το έργο, ενώ αντίθετα
εκκρεµεί η υπόθεση των ΧΥΤΑ σε Φυλή και Κερατέα.[8]
Ο δήµαρχος Άνω Λιοσίων έχει προσφύγει στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο,
προσπαθώντας να ακυρώσει την κατασκευή ενός εκ των τριών νέων XYTA που
έχουν εξαγγελθεί, στον ∆ήµο Φυλής, στα όρια µε τα Άνω Λιόσια. Η εξαγγελία των
XYTA αυτών προέβλεπε την ολοκλήρωσή τους το καλοκαίρι του 2006, µε
χρηµατοδότηση εγκεκριµένη από το Ταµείο Συνοχής, συνολικού προϋπολογισµού
153 εκατοµµυρίων ευρώ.
Σύµφωνα µε τον κ. ∆εκλερή [8], επίτιµο αντιπρόεδρο του Συµβουλίου της
Επικρατείας και προέδρου του Επιµελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιµότητας η
συνολική θεώρηση της σχέσεως φυσικών οικοσυστηµάτων και ανθρωπογενών
οικοσυστηµάτων (πόλεις, βιοµηχανία κ.ά.) και οι προκύπτοντες από αυτά
περιορισµοί έπρεπε να είναι η αφετηρία κάθε παρεµβάσεως στην Αττική.
Το ζήτηµα δεν είναι αν εξευρίσκεται διαθέσιµος χώρος για σύστηµα διάθεσης
στερεών αποβλήτων, τέτοιος χώρος ασφαλώς υπάρχει ακόµη, αφού δεν έχει
καλυφθεί όλο το έδαφος της Αττικής. «Το θέµα είναι ότι δεν υπάρχει πλέον φέρουσα
ικανότης των εναποµεινάντων φυσικών οικοσυστηµάτων της ήδη κορεσµένης Αττικής
να βαστάξουν και το σύστηµα αυτό» τονίζει.
Μάλιστα, κατά τον κ. ∆εκλερή [8], η τροπολογία νόµου που κατέθεσε το
ΥΠΕΧΩ∆Ε στη Βουλή είναι αντισυνταγµατική διότι:
• Αντιβαίνει στο άρθρο 26 του Συντάγµατος που κατοχυρώνει τη θεµελιώδη
αρχή της ∆ιακρίσεως των Εξουσιών, διότι αναθέτει στον νοµοθέτη έργο
καθαρώς διοικητικό και τεχνικό (δηλαδή τη χωροθέτηση του συστήµατος
διαθέσεως των στερεών αποβλήτων της Αττικής) που ανήκει στην
εκτελεστική εξουσία.
• Αντιβαίνει στο άρθρο 20 του Συντάγµατος που κατοχυρώνει το δικαίωµα της
ενδίκου προστασίας των πολιτών, «διότι εµποδίζει ή τουλάχιστον δυσχεραίνει
την άσκησιν αιτήσεως ακυρώσεως κατά της ούτω, ευθέως υπό του νόµου
γενοµένης, χωροθετήσεως των επίµαχων XYTA. Εν προκειµένω δε την
εµποδίζει, διότι δύναται µεν να προσβληθεί και να ελεγχθεί η Μελέτη
24
Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του XYTA, αλλά δυσχερώς θα αµφισβητηθεί η
συνταγµατικότης της διά νόµου χωροθετήσεως».
25
αποκοµιδή των απορριµµάτων σε κάποιο τµήµα του δήµου Αθηναίων, θα τους
συγκρίνουµε τόσο µεταξύ τους, όσο και µε αυτόν που χρησιµοποιεί πιλοτικά
σήµερα ο δήµος, µε σκοπό να ανακαλύψουµε το βέλτιστο αλγόριθµο. Με τον όρο
«βέλτιστο» εννοούµε τον πιο σύντοµο και παράλληλα τον πιο ευέλικτο αλγόριθµο.
Βρίσκοντας τον καταλληλότερο, σύµφωνα µε τα παραπάνω κριτήρια, αλγόριθµο, θα
επιτύχουµε την άµεση αποκοµιδή των απορριµµάτων, διανύοντας τη συντοµότερη
δυνατή διαδροµή -δαπανώντας εποµένως λιγότερο χρόνο, καύσιµα και έξοδα
συντήρησης οχηµάτων. Στη συνέχεια, θα αναζητήσουµε τρόπους που αυτά τα
απορρίµµατα θα µπορέσουν να αξιοποιηθούν, έτσι ώστε να µην επιβαρύνουν τους
ήδη υπερπλήρεις ΧΥΤΑ.
26
µεταευρετικού αλγορίθµου Ant Colony System που αποτελεί µία δηµοφιλή επιλογή
στην επίλυση προβληµάτων δροµολόγησης.
Στο κεφάλαιο 6 αναπτύσσονται τα χαρακτηριστικά δύο εναλλακτικών
λογισµικών πακέτων που χρησιµοποιούνται ευρέως στον επαγγελµατικό
προγραµµατισµό σεναρίων δροµολόγησης από εταιρείες διανοµής/συλλογής αγαθών
και υπηρεσιών, τα ArcLogistics Route και RouteSmart.Σε αυτή την ενότητα γίνεται
ιδιαίτερη αναφορά στις τεχνικές δροµολόγησης σµήνους οχηµάτων (vehicle routing
problems-VRP) εφόσον και τα δύο αυτά λογισµικά πακέτα αντιλαµβάνονται το
πρόβληµα της δροµολόγησης ως VRP.
Στη συνέχεια, παρουσιάζονται διάφορες µέθοδοι διαχείρισης των αστικών
απορριµµάτων. Συγκεκριµένα, στο κεφάλαιο 7 αναλύονται οι Χώροι Υγειονοµικής
Ταφής Απορριµµάτων (ΧΥΤΑ), ο τρόπος λειτουργίας τους, όπως επίσης τα
πλεονεκτήµατα, τα µειονεκτήµατα και το κόστος τους.
Στο κεφάλαιο 8 αναπτύσσεται η µέθοδος της ελεγχόµενης καύσης των
απορριµµάτων (ΚΑΕ), τα προϊόντα της και πώς αυτά επιδρούν στην περαιτέρω
µόλυνση της ατµόσφαιρας, ενώ στο τέλος του κεφαλαίου γίνεται µία σύγκριση της
ΚΑΕ µε τους ΧΥΤΑ.
Στο κεφάλαιο 9 αναλύεται η τεχνική της πυρόλυσης, ο τρόπος λειτουργίας
των πυρολυτικών µονάδων, τα προϊόντα τους, τα πλεονεκτήµατα-µειονεκτήµατά της
και τέλος, το κόστος της µεθόδου αυτής, µε χρήση ενός σεναρίου εφαρµογής της
µεθόδου αυτής στην Αθήνα.
Τέλος, στο κεφάλαιο 10, αναφέρονται διάφορες άλλες τεχνικές διαχείρισης
των απορριµµάτων µε τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατά τους, µε σκοπό την
εύρεση µιας βέλτιστης µεθόδου αξιοποίησης των αστικών αποβλήτων.
Οι µέθοδοι που αναφέρονται είναι η τεχνολογία του πλάσµατος, η αεριοποίηση, η
µείωση στην πηγή και επαναχρησιµοποίηση των απορριµµάτων, η κοµποστοποίηση,
η ανακύκλωση, η συναποτέφρωση και οι Χώροι Υγειονοµικής Ταφής
Υπολλειµµάτων (ΧΥΤΥ).
27
2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ:
2.1. Γενικά
28
ανάλυσης και σχεδιασµού, όπου η παράµετρος «Γεωγραφικός χώρος» εισέρχεται
άµεσα ή έµµεσα.
Τα ΓΣΠ χρησιµοποιούνται ευρέως σε πολλές διοικητικές και παραγωγικές
δραστηριότητες οι οποίες ταξινοµούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες:
• Κοινωνικό-οικονοµικές εφαρµογές (π.χ. πολεοδοµικός και χωροταξικός
σχεδιασµός, κτηµατολόγιο, αρχαιολογία, φυσικοί πόροι, ανάλυση αγοράς,
κλπ.)
• Περιβαλλοντικές εφαρµογές (π.χ. δασολογία, έλεγχος πυρκαγιών και
επιδηµιών, κλπ.)
• Εφαρµογές διαχείρισης (π.χ. οργάνωσης δικτύων ύδρευσης, τηλεφώνου
και ηλεκτρισµού, µεταφορές, πλοήγηση πλοίων και αεροπλάνων, κλπ.)
29
τοποθετήσουµε τους κάδους σκουπιδιών. Επιπλέον ένα σύστηµα ΓΣΠ έχει όλα
εκείνα τα πλεονεκτήµατα από τη χρήση των Η/Υ όπως, διαχείριση µεγάλων
ποσοτήτων δεδοµένων εύκολα και γρήγορα κλπ.
30
κατάλληλα για συγκεκριµένες γεωγραφικές λειτουργίες, π.χ.
επιστρώσεις (overlays) ή υπολογισµούς περιοχών (area calculations).
31
διαθέσιµες για την επεξεργασία των γεωγραφικών δεδοµένων. Τέλος, το λογισµικό
διαχείρισης δεδοµένων αποθηκεύει τα δεδοµένα σε αρχεία ή σε βάσεις δεδοµένων.
32
χαρακτηριστικού σε µια Βάση ∆εδοµένων [Β∆]. Για κάθε χαρακτηριστικό
αποθηκεύονται τρεις βασικές πληροφορίες στη Β∆: η γεωγραφική πληροφορία, η
προβολή (projection) πάνω στην οποία εκφράζεται η γεωγραφική πληροφορία και οι
ιδιότητές του. Για κάθε χαρακτηριστικό του χάρτη αποθηκεύονται ακόµα στη Β∆
του ΓΣΠ οι εξής πληροφορίες: τι χαρακτηριστικό είναι, που βρίσκεται και πως
σχετίζεται µε άλλα χαρακτηριστικά.
Πέραν της δυνατότητας σχεδίασης/χειρισµού χαρτών, ένα σύστηµα ΓΣΠ
µπορεί να συνδέει εξωτερικές Β∆ µε αντικείµενα που ανήκουν στο χάρτη [5]. Αυτή
η σύνδεση επιτρέπει σε όποιες αλλαγές γίνονται στις Β∆ να φαίνονται αµέσως στο
χάρτη καθώς και να µπορούµε να κάνουµε ερωτήσεις στη Β∆ απευθείας από το
χάρτη. Επίσης, διαθέτει ένα σύνολο από εργαλεία που µπορούν να διαχωρίσουν τα
διάφορα δεδοµένα που είναι αποθηκεµένα στις εξωτερικές Β∆, εµφανίζοντας π.χ.
αντικείµενα ή περιοχές που ικανοποιούν συγκεκριµένα κριτήρια µε διαφορετικά
χρώµατα ή σχήµατα.
Ένα σύνολο από χαρακτηριστικά (π.χ. όλο το οδικό δίκτυο) θεωρούνται ως
ένα στρώµα (layer) [10]. Στην πραγµατικότητα οι ψηφιακοί χάρτες δεν είναι τίποτα
άλλο από µια συλλογή από στρώµατα. Μπορούµε να φανταστούµε αυτά τα
στρώµατα ως διαφάνειες όπου κάθε στρώµα περιέχει ένα διαφορετικό µέρος του
χάρτη. Τα στρώµατα τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο και µας επιτρέπουν να
δούµε όλες τις όψεις του χάρτη την ίδια χρονική στιγµή. Το ΓΣΠ σύστηµα
συνδυάζει διάφορα στρώµατα για να απαντήσει σε συγκεκριµένες χωρικές
ερωτήσεις. Χαρακτηριστικά που σχετίζονται µεταξύ τους, όπως π.χ. ποτάµια και
κανάλια, θα µπορούν να εµφανίζονται σε ένα στρώµα, ενώ υποδοµή, όπως δρόµοι,
να εµφανίζονται σε άλλο στρώµα. Όταν κάποια χαρακτηριστικά δεν ενδιαφέρουν το
χρήστη σε κάποια χρονική στιγµή, θα µπορεί να τ' αποκρύπτει εµφανίζοντας µόνο
την πληροφορία που τον ενδιαφέρει.
33
• Περιγραφική πληροφορία που αφορά τα χαρακτηριστικά.
Ιδιότητες (attributes)
Αρ. ∆ρόµου Μήκος Αρ.Οχηµ.
Χαρακτηριστικό E1 210 100000
(feature)1
Χαρακτηριστικό Ε2 169 59000
(feature)2
34
θεµατική σκίαση για αναπαράστασή τους στο χάρτη. Ένας χάρτης σκιάζεται
θεµατικά χρησιµοποιώντας δεδοµένα από ένα στρώµα. Το πιο κοινό παράδειγµα
θεµατικού χάρτη είναι ο χάρτης καιρού. Οι κόκκινες περιοχές δηλώνουν ζέστη, οι
µπλε κρύο. Οι θεµατικοί χάρτες αναπαριστούν τα δεδοµένα µε χρωµατικές
αποχρώσεις, πρότυπα, σύµβολα ή γεµίσµατα και µπορεί κάποιος να δηµιουργήσει
διαφορετικούς θεµατικούς χάρτες µε αυτά τα αντικείµενα βασιζόµενος στα
δεδοµένα του.
Η αναζήτηση, τέλος, είναι µια από τις πιο σηµαντικές δυνατότητες ενός GIS.
Επιτρέπει την ανάκτηση συγκεκριµένων δεδοµένων βασισµένη σε γεωγραφική
πληροφορία.
Όπως προαναφέρθηκε πολλά από τα υπάρχοντα ΓΣΠ, καθώς και άλλα όχι
καθαρά ΓΣΠ πακέτα λογισµικού, παρέχουν δυνατότητες για την αναλυτική
µοντελοποίηση των οδικών δικτύων καθώς και αρκετούς αλγορίθµους για ερωτήσεις
σε χωρικά δίκτυα (network algorithms). Οι δυνατότητες αυτές των ΓΣΠ, και η
χρήση τους ως Συστήµατα Υποστήριξης Απόφασης (Decision Support Systems -
DSS) στον τοµέα της διαχείρισης ενός στόλου οχηµάτων περιγράφονται στη
συνέχεια.
35
2.3.1. ∆ροµολόγηση Οχηµάτων
36
και το γεγονός αυτό αποδείχθηκε πολύ σηµαντικό. Επιπλέον µπορούσε να συνδεθεί
µε DBMS (Database Management System) και να χρησιµοποιήσει πληροφορία που
του ήταν απαραίτητη για τον υπολογισµό της καλύτερης λύσης, π.χ πληροφορία για
τα χαρακτηριστικά ενός οχήµατος. Η πληροφορία αυτή ως επί το πλείστον ανήκει
στο πληροφοριακό σύστηµα του οργανισµού που χρησιµοποιεί το παραπάνω
λογισµικό.
Συγκεντρώνοντας το λογισµικό δροµολόγησης τα παραπάνω τρία
χαρακτηριστικά δηλαδή τους αλγορίθµους, το γραφικό περιβάλλον και τις
δυνατότητες σύνδεσης σε DBMSs µπορεί να ειπωθεί ότι αποτελεί ένα είδος DSS. Τα
παραπάνω χαρακτηριστικά µπορούν να αντιστοιχηθούν στα βασικά συστατικά ενός
DSS που είναι: o µηχανισµός επίλυσης του προβλήµατος (problem solver), το
interface και η βάση δεδοµένων. Στα κλασσικά DSS χρησιµοποιούνται έµπειρα
συστήµατα (expert systems). Η φύση των προβληµάτων δροµολόγησης δεν είναι η
πλέον κατάλληλη για τη χρήση έµπειρων συστηµάτων. Παρόλα αυτά ο συνδυασµός
των αλγόριθµων δροµολόγησης µε κάποια βάση γνώσης µπορεί να δώσει καλύτερα
αποτελέσµατα, ιδίως σε πολύπλοκα προβλήµατα δροµολόγησης.
37
µοντελοποιούνται µε γράφο. Στην περίπτωση των οδικών δικτύων οι ακµές του
γράφου αντιστοιχούν στους δρόµους ενώ οι κόµβοι του στις διασταυρώσεις. Το
βάρος των ακµών του γράφου µπορεί να αναπαριστά το µέγεθος της κίνησης στους
δρόµους πάντα µιλώντας για οδικά δίκτυα, ενώ βάρη µπορεί να τεθούν και στους
κόµβους. Τα βάρη στους κόµβους µπορούν να αναπαριστούν για παράδειγµα την
καθυστέρηση από ένα σηµατοδότη ή από τη δυσκολία µια στροφής.
38
• ∆υναµική Τµηµατοποίηση (Dynamic Segmentation): Η δυναµική
τµηµατοποίηση παρέχει τη δυνατότητα για αποτελεσµατική
αναπαράσταση και διαχείριση γραµµικών χαρακτηριστικών (linear
features). Παραδείγµατα γραµµικών χαρακτηριστικών είναι οι δρόµοι
των πόλεων, οι λωρίδες κυκλοφορίας ενός δρόµου, οι ζώνες ταχύτητας
κ.α..
2.4. ESRI
Πρόκειται για ένα desktop ΓΣΠ πακέτο για την εισαγωγή στοιχείων και τη
µετέπειτα επεξεργασία ψηφιακών χαρτών, πινάκων και διαγραµµάτων. Με την
εισαγωγή µας στο γραφικό του περιβάλλον του µας παρέχεται ένα σετ από εργαλεία
για την εύκολη διαχείριση των ψηφιακών γεωγραφικών βάσεων. Οι γεωγραφικές
αυτές βάσεις δεδοµένων αποτελούνται από γεωγραφικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν
το σχήµα, το µέγεθος, τη θέση, τη γεωµετρία της γεωγραφικής οντότητας και από
πίνακες που περιέχουν τις ιδιότητες των οντοτήτων αυτών. Η σύνδεση µεταξύ
πινάκων και χαρτών είναι δυναµική, δηλαδή κάθε αλλαγή στη βάση δεδοµένων
επιφέρει τις ανάλογες αλλαγές στο χάρτη και αντίστροφα. Το Arc View µπορεί
ακόµα να αποτελέσει εργαλείο χωρικής ανάλυσης των δεδοµένων, γεωγραφικής
απεικόνισης διευθύνσεων µε εµφάνιση τους σε χάρτη, δηµιουργίας και επεξεργασίας
39
γεωγραφικών δεδοµένων και δεδοµένων πινάκων και φυσικά θεµατικής
χαρτογραφίας.
Περιληπτικά:
• ArcGIS Desktop: Πρόκειται για µία σύνθεση λογισµικών προϊόντων που
εκτελούνται σε επιτραπέζιους υπολογιστές. Χρησιµοποιείται για τη
δηµιουργία, εισαγωγή, επεξεργασία, ανάλυση και δηµοσίευση γεωγραφικών
πληροφοριών καθώς και τη δηµιουργία χαρτών µε αυτές και την υποβολή
ερωτήσεων σε αυτές. Στη σύνθεση αυτή ανήκουν τέσσερα προϊόντα, καθένα
από τα οποία προσφέρει µεγαλύτερη λειτουργικότητα. Αυτά είναι:
ArcReader, ArcView, ArcEditor, ArcInfo.
• ArcGIS Desktop Extensions: Τα επιτραπέζια προϊόντα µπορούν να
εµπλουτιστούν µε επιπλέον δυνατότητες, όπως τρισδιάστατη απεικόνιση και
γεωστατική ανάλυση, µέσα από µία σειρά προϊόντων. Τα πιο διαδεδοµένα
από αυτά είναι: ArcGIS Geostatical Analyst, ArcGIS Network Analyst,
ArcGIS Schematics, ArcGIS Spatial Analyst, ArcGIS Survey Analyst,
ArcGIS Tracking Analyst, ArcWeb Sercices.
• ArcGIS Desktop Applications: Πρόκειται για µία σουίτα εφαρµογών που
περιλαµβάνει τα ArcMAP, ArcCatalog, ArcToolbox, ModelBuilder, και
ArcGlobe. Χρησιµοποιώντας το σύνολο αυτών των προϊόντων είναι εφικτή η
εκτέλεση οποιασδήποτε λειτουργίας απλής ή σύνθετης, όπως γεωγραφική
ανάλυση, απεικόνιση, διαχείριση κ.α.
2.4.2.1. ArcReader
40
Το ArcReader προσφέρει τη δυνατότητα:
2.4.2.2.ArcView
41
• Επεξεργασία χαρτών και πινάκων.
• Εισαγωγή map coverages (δηλαδή ψηφιακών διανυσµάτικών πλαισίων
αποθήκευσης που παράγει το ArcInfo) από το ArcInfo και άλλα ArcView
sites. Εισαγωγή και απεικόνιση πηγών µε δεδοµένα εικόνων. Εισαγωγή
δεδοµένων πινάκων από το ArcInfo και άλλες πηγές µε sql µορφότυπο.
2.4.2.3.ArcEditor
2.4.2.4.ArcInfo
42
Το ArcInfo προσφέρει επιπλέον τις εξής δυνατότητες:
• ∆ηµιουργία ισχυρών µοντέλων γεωγραφικής επεξεργασίας για την
ανακάλυψη σχέσεων, την ανάλυση δεδοµένων και την ενσωµάτωση
δεδοµένων.
• Ανάλυση ανυσµατικής επικάλυψης, εγγύτητας, καθώς και στατιστική
ανάλυση.
• ∆ηµιουργία και εκτέλεση events για γραµµικά γνωρίσµατα.
• Μετατροπή δεδοµένων µεταξύ διαφορετικών µορφότυπων.
• ∆ηµιουργία σύνθετων δεδοµένων και µοντέλων ανάλυσης, καθώς και script
για την αυτοµατοποίηση των διαδικασιών ΓΣΠ.
• ∆ηµοσίευση χαρτογραφικών χαρτών µε χρήση εκτενών τεχνικών προβολής,
σχεδίασης, εκτύπωσης και διαχείρισης δεδοµένων.
43
• κλειστούς δρόµους λόγω εµποδίων
• time windows για χρονικό προγραµµατισµό οχηµάτων που µετέχουν στη
δροµολόγηση
Υπολογίζει τη καλύτερη διαδροµή για την µετάβαση από ένα σηµείο σε ένα άλλο ή
τη καλύτερη διαδροµή για την επίσκεψη περισσότερων του ενός σηµείων. Ο
χρήστης µπορεί να επιλέξει τα σηµεία που θα επισκεφτεί είτε επιλέγοντας τα πάνω
στο χάρτη ή εισάγοντας πίνακα µε τις διευθύνσεις των σηµείων και δηµιουργώντας
έτσι ένα γραµµικό θέµα στο ArcGIS Desktop. Επίσης στην περίπτωση των
περισσοτέρων του ενός σηµείων ο χρήστης αποφασίζει τη σειρά µε την οποία θα τα
επισκεφθεί, ή µπορεί να αφήσει το πρόγραµµα να επιλέξει την αποδοτικότερη
ακολουθία σηµείων.
44
2.5.1.3.Η εύρεση της πιο κοντινής υπηρεσίας
Το Network Analyst µπορεί να παράγει πλήρεις και εύχρηστες οδηγίες για την
διάσχιση οποιασδήποτε διαδροµής, είτε είναι διαδροµή µεταξύ δύο σηµείων, είτε
περισσότερων των δύο σηµείων, ή διαδροµή προς την πιο κοντινή υπηρεσία. Ο
χρήστης µπορεί να επιλέξει τον τρόπο αναφοράς του χρόνου και του µήκους
διάσχισης, το τρόπο αναφοράς των ονοµάτων των δρόµων κατά τη διαδροµή και αν
θα ενσωµατωθούν ορόσηµα.
45
3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ:
46
Οι αλγόριθµοι δροµολόγησης χρησιµοποιούν ένα στάνταρ µέτρο σύγκρισης
(κόστος µονοπατιού) για να υπολογίσουν τη βέλτιστη διαδροµή προς κάποιο
προκαθορισµένο προορισµό. Σηµαντικό σε αυτήν τη διαδικασία είναι να
δηµιουργήσει ο αλγόριθµος ένα πίνακα όπου θα αποθηκεύει την πληροφορία του
µονοπατιού, πίνακας δροµολόγησης (routing table). Η πληροφορία που µπορεί να
βρεθεί σε ένα τέτοιο πίνακα ποικίλει και εξαρτάται αποκλειστικά από τον αλγόριθµο
δροµολόγησης που χρησιµοποιήθηκε. Οι πίνακες δροµολόγησης περιέχουν
πληροφορία, όπως δεδοµένα που περιγράφουν το λόγο προτίµησης ενός
µονοπατιού σε σχέση µε τα υπόλοιπα, οι βέλτιστες διαδροµές προκύπτουν
συγκρίνοντας αυτή τη πληροφορία και τα αποτελέσµατα µπορούν να διαφέρουν
εξαρτώµενα από το σχεδιασµό του αλγόριθµου δροµολόγησης που
χρησιµοποιήθηκε. Ένα σηµαντικό προτέρηµα των πινάκων δροµολόγησης είναι η
ικανότητα τους να ενηµερώνονται σε περίπτωση αλλαγών µέσα στο δίκτυο. Οι
αλγόριθµοι δροµολόγησης µπορούν να διαφοροποιηθούν βάσει διαφόρων
σηµαντικών και ξεχωριστών γνωρισµάτων τους.
Πρώτα, οι ιδιαίτερες βλέψεις του σχεδιαστή του αλγορίθµου επηρεάζουν τη
διαδικασία και το αποτέλεσµα. ∆εύτερον, υπάρχουν ποικίλοι τύποι και παραλλαγές
αλγορίθµων δροµολόγησης οι οποίοι οδηγούν σε διαφορετικά αποτελέσµατα στο
τελικό δίκτυο. Τέλος, οι διάφοροι αλγόριθµοι µπορεί να χρησιµοποιούν διαφορετικά
µέτρα σύγκρισης (χρόνος, απόσταση, περιορισµοί) τα οποία επηρεάζουν το τελικό
υπολογισµό της βέλτιστης διαδροµής. Οι αλγόριθµοι δροµολόγησης συχνά έχουν
ένα ή περισσότερους σχεδιαστικούς στόχους, όπως βελτιωσιµότητα, απλότητα,
οικονοµία σε υπολογιστικούς πόρους. Η βελτιωσιµότητα συχνά αναφέρεται στην
ικανότητα του αλγορίθµου να συλλέξει τις ευνοϊκότερες διαδροµές, οι οποίες
εξαρτώνται από τα µέτρα σύγκρισης και τον τρόπο που αυτά λαµβάνονται υπόψη
στον υπολογισµό. Για παράδειγµα ένας αλγόριθµος µπορεί να χρησιµοποιεί
καθυστερήσεις στο δίκτυο του οι οποίες να έχουν βαρύτερες επιπτώσεις στο τελικό
αποτέλεσµα σε σχέση µε κάποια άλλη αλγοριθµική προσέγγιση. Επίσης οι
αλγόριθµοι δροµολόγησης προσβλέπουν σχεδιαστικά να είναι όσο το δυνατό απλοί
και εύχρηστοι, καθώς είναι σηµαντικό να είναι αποδοτικοί χρησιµοποιώντας την
ελάχιστη υπολογιστική δύναµη.
47
υπηρεσίας και διεξαγωγή ανάλυσης στην περιοχή υπό µελέτη, ένα προσαρµοσµένο
στις απαιτήσεις του προβλήµατος της συλλογής απορριµµάτων µοντέλο
δηµιουργήθηκε. Το network analyst ασχολείται µε την επίλυση δικτυακών
προβληµάτων. Ένα δίκτυο είναι οποιοδήποτε σύστηµα από αλληλοσυνδεδεµένα
γραµµικά στοιχεία, όπως σύνολα δρόµων, σιδηροδρόµων, ποταµών, γραµµών
τηλεφώνου και ρεύµατος. Η µετακίνηση ανθρώπων ή αγαθών και η µεταφορά
πληροφορίας από την πηγή στο προορισµό συνεπάγονται τη ροή ενέργειας µέσα στο
δίκτυο. Τα δίκτυα είναι σχεδιασµένα να είναι όσο το δυνατόν αποδοτικότερα, για
παράδειγµα η εύρεση συντοµότερου µονοπατιού προς τον επιθυµητό προορισµό µε
σκοπό την εξοικονόµηση χρόνου.
Το µοντέλο που σχεδιάστηκε για την υπό µελέτη περιοχή δίνει τη δυνατότητα
στο χρήστη να παράγει ένα χάρτη και οδηγίες για το συντοµότερο δροµολόγιο από
το ένα σηµείο ενδιαφέροντος στο επόµενο. Το πρόγραµµα επιτρέπει στο χρήστη να
συλλέξει τα σηµεία καθώς και τις αντιστάσεις των δρόµων. Τα δροµολόγια µπορούν
να υπολογιστούν βάση µεταβλητών που εισάγει ο χρήστης όπως η συνολική
απόσταση της διαδροµής (απόσταση κάθε ευθύγραµµου τµήµατος), ο χρόνος που
απαιτείται για την διάσχιση κάθε τµήµατος ή ο χρόνος που απαιτείται για την
κάλυψη της συνολικής διαδροµή λαµβάνοντας υπόψη πιθανούς περιορισµούς όπως
µονόδροµους, αποφυγή αναστροφών, και αντιστάσεις στους δρόµους. Το network
analyst υπολογίζει µια διαδροµή και στην συνέχεια την αναπαριστά γραφικά στην
οθόνη του υπολογιστή συνοδευµένη από ένα αρχείο µε τις οδηγίες διάσχισης προς
όλα τα σηµεία. Αυτά τα αρχεία µπορούν να εκτυπωθούν και να µοιραστούν προς
οποιοδήποτε ενδιαφερόµενο.
Ο δήµος Αθηναίων συνολικά καλύπτει µια περιοχή περίπου 100 km2 και έχει
έναν πληθυσµό 745.000 πολιτών (απογραφή 2001). Η αρµόδια τεχνική υπηρεσία
του δήµου της Αθήνας, η ∆ιεύθυνση Καθαριότητας, έχει διαιρέσει αυτήν τη περιοχή
σε 122 µη-επικαλυπτόµενες υπο-περιοχές. Ένα ειδικό πρόγραµµα αποκοµιδής
απορριµµάτων αντιστοιχεί σε καθεµία από αυτές τις υπο-περιοχές. Στην παρούσα
48
µελέτη εξετάζονται οι δυνατότητές βελτιστοποίησης των δροµολογίων συγκοµιδής
απορριµµάτων σε µια από αυτές τις υπο-περιοχές, η οποία κατέχει µία επιφάνεια
περίπου 0,45 km2, µε πληθυσµό παραπάνω από 8.500 πολίτες και µια παραγωγή
3.800 τόνων στερεών αποβλήτων ετησίως.
Στο Σχήµα 4 που ακολουθεί παρουσιάζεται ο ψηφιακός χάρτης ολόκληρης
της περιοχής του ∆ήµου Αθηναίων όπως τον απεικόνισε το ArcReader.
Στο σχήµα 5 παρουσιάζεται ο χάρτης που απεικονίζει την περιοχή του Αγίου
Σώστη που αποτελεί την περιοχή υπό µελέτη.
49
Σχήµα 5: : Ψηφιακός χάρτης της περιοχής του Αγίου Σώστη
50
Σχήµα 6: Βάση δεδοµένων οδικού δικτύου της περιοχής µελέτης
51
κάδων είναι σχεδόν καθηµερινό φαινόµενο. Παρά το πρόβληµα αυτό µε επιτόπια
έρευνα προσδιορίστηκαν τα σηµεία των κάδων και στη συνέχεια αυτές οι
πληροφορίες ενσωµατώθηκαν στον χάρτη της περιοχής σαν ένα καινούριο επίπεδο
πληροφορίας. Οι κάδοι που καταµετρήθηκαν από την επιτόπια έρευνα που διεξήχθη
στην περιοχή ήταν 102. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε πολλά σηµεία της περιοχής
υπήρχαν παραπάνω από ένας κάδοι (2, 3, 4 ή 5). Για να απλοποιηθεί το πρόβληµά
µας κυρίως σε επίπεδο υπολογιστικής ταχύτητας θεωρήσαµε ότι κάθε σηµείο
περιλαµβάνει έναν µόνο κάδο. Η παραδοχή αυτή δεν επηρεάζει την ακρίβεια των
αποτελεσµάτων αφού αυτό που ενδιαφέρει είναι η βέλτιστη διαδροµή που πρέπει να
ακολουθήσει το απορριµµατοφόρο για το άδειασµα όλων των κάδων. Έτσι, όταν
διέρχεται από ένα σηµείο στο οποίο υπάρχουν πάνω από ένας κάδοι εννοείται ότι
συλλέγει τα απορρίµµατα από όλους. ∆ηλαδή, στο πρόβληµά µας έχουν σηµασία τα
ακριβή σηµεία – κόµβοι στα οποία υπάρχουν κάδοι και όχι ο αριθµός των κάδων
που υπάρχει σε κάθε σηµείο. Με βάση την παραπάνω παραδοχή προέκυψαν 72
σηµεία – κόµβοι κάδων.
Επίσης, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι κάναµε την παραδοχή ότι η χωρητικότητα
ενός µόνο απορριµµατοφόρου µπορεί να καλύψει τις ανάγκες της υπό µελέτης
περιοχής. Για το λόγο αυτό δεν χρησιµοποιήθηκαν αλγόριθµοι vehicle routing
(δροµολόγησης οχηµάτων) οι οποίοι χρησιµοποιούνται συνήθως σε προβλήµατα
διανοµής. Θα πρέπει τέλος να σηµειωθεί ότι δεν λάβαµε υπόψη µας τις µεταβολές
της κίνησης στους δρόµους διότι υποθέτουµε ότι η συγκεκριµένη περιοχή εµφανίζει
σταθερή κίνηση τις νυχτερινές ώρες κατά τις οποίες λαµβάνει χώρα η περισυλλογή
των κάδων.
Με την εισαγωγή των απαραίτητων αρχείων, βάσεων δεδοµένων και
περιορισµών το πρόγραµµα είναι έτοιµο να υπολογίσει βέλτιστες διαδροµές για
υπηρεσίες συλλογής στην περιοχή, οι οποίες θα συγκριθούν ως προς την
αποδοτικότητα τους µε τις ήδη υπάρχουσες.
52
δεδοµένα αυτά υπολογίσαµε προσεγγιστικά µε την εµπειρική µέθοδο το συνολικό
µήκος της διαδροµής που εκτελεί το απορριµµατοφόρο στην περιοχή µας. Η τιµή
που υπολογίσαµε είναι 9850 µέτρα.
Η εµπειρική µέθοδος που χρησιµοποιήθηκε ακολουθεί τους κανόνες που
περιγράφονται στη συνέχεια. Για την ανάλυση του προβλήµατος των διαδροµών
διαµορφώθηκε ένα δίκτυο µε κόµβους και συνδέσεις (βέλη). Κάθε διασταύρωση
δρόµων και κάθε αρχή ή τέλος ενός δρόµου αποτελεί ένα κόµβο. Σε κάθε δυνατή
µετακίνηση του απορριµµατοφόρου µεταξύ δύο διαδοχικών κόµβων αντιστοιχεί ένα
συγκεκριµένο βέλος. Κάθε αλληλουχία κόµβων και βελών αποτελούν µια διαδροµή
συλλογής του οχήµατος.
53
4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ:
Η επιτυχής λειτουργία του network analyst στηρίζεται στην ύπαρξη των δύο
κύριων συστατικών µερών του:
• Network dataset
– Supports Shapefiles, PGDB, SDE and SDC
• Analysis Functions
– Pathfinding and allocation algorithms
54
• ArcMap
– Interactive toolbar and dialogs
• ArcCatalog
– Dialogs and wizards
• Geoprocessing
– Modeling and scripting
– Toolbox
Ένα network dataset (οµάδα δεδοµένων δικτύου) είναι µία συλλογή από
ακµές, διασταυρώσεις και στροφές µε το οποίο οι χρήστες µπορούν να
55
προσοµοιώσουν την ροή των πόρων. Το network dataset αναπτύσσει ένα αυξηµένης
συνεκτικότητας µοντέλο το οποίο χρησιµοποιεί µια βασισµένη σε απλούς κανόνες
προσέγγιση για να καθορίσει µία πορεία. Τα network datasets αντλούν τις
πληροφορίες τους από τις κλάσεις χαρακτηριστικών του δικτύου (network source
feature classes). Αυτές οι κλάσεις και οι πίνακες (tables) µπορεί να βρίσκονται σε:
56
λογικό δίκτυο είναι αποθηκεµένο σε πίνακες οι οποίοι παράγονται εξαρχής, και η
συνεκτικότητα τους ξανά ανακαλύπτεται κάθε φορά που κατασκευάζεται το
network dataset. Οι εσωτερικές πληροφορίες του network dataset δεν είναι
προσβάσιµες από τον χρήστη. Για παράδειγµα, ο χρήστης ποτέ δε θα επέµβει
κατευθείαν στις διασταυρώσεις και τις ακµές, αλλά µπορεί να επέµβει και να
διαµορφώσει την πληροφορία στις πραγµατικές κλάσεις χαρακτηριστικών του
δικτύου. Οι ακµές και οι διασταυρώσεις θα αναδηµιουργηθούν στην επόµενη
κατασκευή δικτύου. Ο σκοπός του λογικού δικτύου είναι η παροχή της απαραίτητης
δοµής δεδοµένων για να επιτευχθεί ανάλυσης δικτύου (network analysis), όπως
εύρεση βέλτιστης διαδροµής.
57
τους. Είναι προεπιλεγµένο ότι ένα network dataset έχει µία οµάδα συνεκτικότητας,
αλλά µπορεί να περιλαµβάνει περισσότερες εάν το δίκτυο είναι πολυτυπικό
(multimodal), σχήµα 10. Η τακτική συνεκτικότητας είναι µία ιδιότητα του δικτύου
που καθορίζει τον τρόπο σύνδεσης των στοιχείων του δικτύου εντός µίας οµάδας
συνεκτικότητας.
Ακολουθεί περιγραφή των βηµάτων για την κατασκευή ενός network dataset.
58
4.2.1. Βήµα πρώτο: Ορισµός πηγών
Αρχικά ο χρήστης ορίζει εάν οι πηγές του δικτύου θα προέρχονται από κάποια
γεωβάση δεδοµένων ή από κάποιο shapefile. Εάν επιλεχθεί η γεωβάση τότε µπορεί
να εισαχθούν πολλαπλές κλάσεις σηµειακών ή γραµµικών χαρακτηριστικών, όπως
και κλάσεις που αφορούν χαρακτηριστικά στροφών. Σύµφωνα µε το σχήµα 12, για
το network dataset του µοντέλου που υλοποιήσαµε χρησιµοποιήθηκε η κλάση
γραµµικών χαρακτηριστικών ‘athens_roads’ µε το οδικό δίκτυο της περιοχής υπό
µελέτη.
59
υπάρχει δυνατότητα επιλογής του τρόπου κατασκευής των ακµών από τις αρχικές
γραµµές του δικτύου, έτσι µπορεί να επιλεγεί η δηµιουργία διασταυρώσεων στα
σηµεία όπου δύο γραµµές έχουν κοινή κορυφή, ή να δηµιουργηθούν διασταυρώσεις
στα άκρα των ακµών. Αυτή η επιλογή εξυπηρετεί την αναπαράσταση
χαρακτηριστικών που δεν είναι διδιάστατα και τη µοντελοποίηση αντικειµένων που
διασταυρώνονται.
60
διασταύρωση να συνδεθεί µε ένα άκρο σε οποιοδήποτε από τα σηµεία τοµής
ανεξάρτητα των τακτικών των γραµµικών χαρακτηριστικών. Τα χαρακτηριστικά
γραµµών µπορούν να συµµετάσχουν µόνο σε µία οµάδα συνεκτικότητας για κάθε
υποκατηγορία, και οι γραµµές µπορούν να συνδέονται µε άλλα χαρακτηριστικά
γραµµών µέσα στην ίδια οµάδα. Από προεπιλογή, γραµµές από διαφορετικές οµάδες
συνεκτικότητας δε συνδέονται µεταξύ τους αλλά χρησιµοποιούνται σηµεία
µεταβάσεις για να συνδεθούν γραµµές από διαφορετικές οµάδες. Συνεπώς, οι δύο
τακτικές συνεκτικότητας οι οποίες εφαρµόζονται µόνο όταν τα γραµµικά
χαρακτηριστικά επικαλύπτονται καλούνται “endpoint” ή “any vertex” τακτικές.
61
4.2.3. Βήµα τρίτο: Χρησιµοποίηση πεδίων ανύψωσης (elevation fields)
62
απαγορευµένων στροφών, και δεύτερον για την εισαγωγή επιπλέον χρόνου στον
επιλύτη για την εκτέλεση κάποιας συγκεκριµένης µανούβρας. Για παράδειγµα όταν
στην πραγµατικότητα η εκτέλεση µίας στροφής µεταξύ δύο λεωφόρων απαιτεί
αρκετό χρόνο (π.χ. λόγω ύπαρξης φαναριών) τότε αυτός ο επιπλέον χρόνος µπορεί
να προστεθεί ως αντίσταση στη στροφή. Έτσι οι στροφές περιγράφουν τον τρόπο
µετάβασης από δύο ή περισσότερες ακµές και χρησιµοποιούνται για την
µοντελοποίηση κοστών και/ή απαγορεύσεων στο δίκτυο. Ενσωµατώνοντας στοιχεία
στροφών σε ένα network dataset αποφέρει πολύ πιο αληθοφανή σεναριακά
αποτελέσµατα από τον επιλύτη. Στον πίνακα 2 φαίνονται αναλυτικά οι τρόποι
ορισµού διαφόρων τύπων στροφών.
63
Σχήµα 16: Πιθανές στροφές σε µια διασταύρωση
Υπάρχουν δύο δυνατότητες για τη δηµιουργία και τον ορισµό στροφών. Μία
στροφή µπορεί να οριστεί είτε µέσω µίας κλάσης χαρακτηριστικών στροφών (turn
feature class) και την ύπαρξη του αντίστοιχου turntable όπως του πίνακα 2 ή µε την
αποδοχή της επιλογής γενικών στροφών (global turn). Οι γενικές στροφές είναι
κινήσεις που αυτόµατα αναπαράγονται σε όλο δίκτυο σε κάθε µετάβαση µεταξύ δύο
ακµών και χρησιµοποιούνται σε περιοχές που δεν έχουν χαρακτηριστικά στροφών.
Η τυπική χρήση τους είναι η εφαρµογή µίας κοινής χρονικής κύρωσης σε κάθε
αριστερή στροφή ώστε να αποφεύγονται οι αναστροφές από το σύστηµα. Υπάρχει
τρόπος να µοντελοποιηθούν αυτές οι κυρώσεις µε χρήση του VBScript αποτιµητή
(evaluator), σχήµα 17.
64
Ακολουθεί ένα παράδειγµα εφαρµογής κύρωσης σε όλες τις αριστερές
στροφές στο δίκτυο. Στην περίπτωση αυτή όλες οι αριστερές στροφές (στροφές
όπου η γωνία στροφής είναι µεταξύ 210 και 330 µοιρών κατά τη φορά των δεικτών
του ρολογιού, όπως φαίνεται στο σχήµα 18) στο δίκτυο θα έχουν ένα επιπλέον
κόστος χρόνου.
65
4.2.5. Βήµα πέµπτο: Ορισµός ιδιοτήτων δικτύου
66
Σχήµα 21: Ορισµός New Attribute
67
• Τύπος δεδοµένων (data type) ο οποίος µπορεί να είναι: Boolean, integer,
float, ή double. Τα χαρακτηριστικά κόστους δεν µπορεί να είναι Boolean. Οι
απαγορεύσεις είναι µόνο Boolean, ενώ οι ιεραρχίες είναι πάντα integer.
Ένας άλλος τρόπος να ανατεθούν τιµές στα χαρακτηριστικά του δικτύου είναι
µε τη χρήση του αποτιµητή (evaluator). Ο αποτιµητής είναι µία λειτουργία που
καθορίζει τη τιµή του στοιχείου (ακµή, διασταύρωση, στροφή) για κάποια ιδιότητα
του δικτύου µέσα στο network dataset. Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι
αποτιµητών: αποτιµητής πεδίου (field), αποτιµητής σταθεράς (constant), και
αποτιµητής VBScript. Οι αποτιµητές πεδίου αναθέτουν ένα υπάρχον πεδίο του
δικτύου στο στοιχείο του network dataset. Ο αποτιµητής σταθεράς αναθέτει µία
σταθερά στο στοιχείο και o VBScript έναν κώδικα ή µία παράσταση για την
παραγωγή κατά παραγγελία τιµών.
Για τις ιδιότητες (σχήµα 20) που µοντελοποιήθηκαν στο δίκτυο µας
ανατέθηκαν οι εξής τιµές στα στοιχεία δικτύου:
• Για την ιδιότητα ‘oneway’:
68
Σχήµα 22: Τιµές αποτιµητή για την ιδιότητα ‘Oneway’
Όπως φαίνεται στο σχήµα 22, στις ακµές του δικτύου ‘athens_roads’ µε
κατεύθυνση ‘From-To’ (προς-από), έχει γίνει ανάθεση συγκεκριµένου πεδίου της
Β∆ του οδικού δικτύου συνδυασµένο µε µία παράσταση VBScript για την
παραγωγή κατά παραγγελία τιµών, οµοίως και για τις ακµές ‘To-From’ (από-προς).
Οι δύο εκφράσεις του VBScript που χρησιµοποιήθηκαν φαίνονται στο σχήµα 23.
69
Ειδικότερα, το πεδίο που χρησιµοποιήθηκε ήταν το ‘LENGTH’ στο οποίο
περιέχονται τα µήκη κάθε ακµής του δικτύου. Η VBScript έκφραση περιορίζει την
χρήση µίας ακµής (restricted = true) αν: στην περίπτωση ‘athens_roads from-to’ το
πεδίο ‘Oneway’ της Β∆ του δικτύου έχει κάποια από τις τιµές ‘N’, ‘TF’ ή ‘Τ’, και
στην περίπτωση ‘athens_roads to-from’ το πεδίο ‘Oneway’ έχει κάποια από τις τιµές
‘N’, ‘FT’ ή ‘F’. Όπου το πεδίο τιµών του‘Oneway’ είναι:
– ‘TF’ ή ‘Τ’: που είναι ταυτόσηµες και δηλώνουν κίνηση to-from, δηλαδή
η διάσχιση της ακµής επιτρέπεται από την αρχή προς το τέρµα της
ακµής, το οποίο συµπίπτει µε τη φορά που έχει ψηφιοποιηθεί η ακµή.
– ‘FT’ ή ‘F’ όπου η ακµή µπορεί να διασχιστεί από το τέρµα προς την αρχή
και είναι αντίθετη µε τη φορά που έχει ψηφιοποιηθεί η ακµή.
– ‘Ν’ η ακµή είναι απροσπέλαστη.
Όπως φαίνεται στο σχήµα 24, στις ακµές του δικτύου ‘athens_roads’ έχει
γίνει ανάθεση του πεδίου ‘LENGTH’ του δικτύου, ώστε να αποταµιεύεται στο
σύστηµα το συνολικό µήκος της δροµολόγησης µε την προσθήκη κάθε νέας ακµής.
70
• Για την ιδιότητα ‘turns’:
71
χρησιµοποιήσει την ιεραρχία για να βελτιστοποίηση τη διαδροµή σε µεγάλα δίκτυα
µεταφοράς.
Εφόσον οι πηγές του network dataset και οι ιδιότητες του έχουν οριστεί, το
network dataset είναι έτοιµο προς κατασκευή, δηλαδή θα δηµιουργηθούν τα
στοιχεία του δικτύου σε ένα λογικό δίκτυο. Όταν γίνεται αλλαγή σε κάποια πηγή
του δικτύου τότε το λογικό δίκτυο πρέπει να ανασκευαστεί, µία διαδικασία αρκετά
γρήγορη και εύκολη οπότε το λογικό δίκτυο είναι ευπροσάρµοστο στην εισαγωγή
νέων δεδοµένων.
4.3.1. ArcMap
Το network analyst είναι µία διεπαφή που βρίσκεται στο ArcMap. Το ArcMap
είναι ένα χαρτογραφικό GUI εργαλείο προορισµένο για την εκτέλεση εργασιών σε
χάρτες, όπως:
• Ανάλυση
– Οπτικοποίηση πληροφορίας
• Ανακάλυψη µοτίβων
• Ανάδειξη σχέσεων ανάµεσα σε χαρακτηριστικά
– Επίλυση προβληµάτων
• εντοπισµού
• εγγύτητας
• εναλλακτικών σεναρίων
• Ανάπτυξη εφαρµογών κατά παραγγελία βασισµένες στα εργαλεία του
ArcMap.
Επιτρέπει στο χρήστη όχι µόνο να δηµιουργεί χάρτες αλλά και να επεµβαίνει
στα δεδοµένα. Παρέχει δύο διαφορετικούς τρόπους για τη θέαση του χάρτη: σε
µορφή δεδοµένων (data view) και σε εικονική µορφή (layout view).
72
Σχήµα 26: ∆ήµος Αθηναίων σε data view από ArcMap
Η διεπαφή του network analyst στο ArcMap περιλαµβάνει τρία κύρια µέρη:
• ένα network analyst window
• µία network analyst εργαλειοθήκη
• ένα σύνολο από εργαλεία γεω-επεξεργασίας (geoprocessing tools) τα
οποία βρίσκονται στο ArcToolbox.
73
network dataset και του network analysis. Το network dataset στρώµα επιτρέπει την
απεικόνιση και την άντληση πληροφοριών του υποκείµενου network dataset,
ουσιαστικά περιλαµβάνει τα shapefiles των ακµών, διασταυρώσεων όπως έχουν
οριστεί στη φάση δηµιουργίας του (σχήµα 27).
74
Σχήµα 28: Τα σηµεία των κάδων απορριµµάτων
75
Σχήµα 29: Ορισµός ιδιοτήτων του analysis στρώµατος της εύρεσης βέλτιστης
διαδροµής
76
Σχήµα 31: Παράθυρο µε οδηγίες διάσχισης της διαδροµής
77
Προφανώς ο τρόπος να λυθεί το πρόβληµα θα ήταν να οριστεί η κατεύθυνση
άφιξης στο σηµείο ενδιαφέροντος ‘ArriveCurApproach’ να συµπίπτει µε την
κατεύθυνση αναχώρησης από το σηµείο ενδιαφέροντος ‘DepartCurApproach’.
Αναζητώντας τρόπο να υλοποιηθεί αυτό στραφήκαµε στο κέντρο τεχνικής
υποστήριξης της ESRI όπου πληροφορηθήκαµε ότι προς το παρόν δεν είναι εφικτό
κάτι τέτοιο ενώ υπάρχουν σχέδια να συµπεριληφθεί σε κάποια µελλοντική έκδοση
του προγράµµατος.
78
5. ΚΕΦΑΛΑΙΟ:
5.1. Γενικά
79
περιορισµοί. ∆εύτερον, ενδέχεται στο ίδιο πρόβληµα αλλά για ορισµένες τιµές των
παραµέτρων να παρέχει καλύτερες λύσεις κάποιος ευρετικός αλγόριθµος ενώ για
άλλες τιµές άλλος ευρετικός αλγόριθµος. Γενικά, διάφορες ευρετικές έχουν
διατυπωθεί σε εφαρµογές της επιχειρησιακής έρευνας και της τεχνητής νοηµοσύνης
για τον προγραµµατισµό του χώρου χωρίς όµως κάποιος να µπορεί να εγγυηθεί την
υπερίσχυση κάποιας εξ’αυτών σε σχέση µε τις υπόλοιπες, αρκετοί ερευνητές
πιστεύουν ότι οι υβριδικοί αλγόριθµοι µπορεί να δώσουν πολύ ενδιαφέρουσες
εναλλακτικές απαντήσεις σε τέτοιου είδους προβλήµατα. Ήδη, συνδυασµοί
ευρετικών µεθόδων όπως των simulated annealing [15], tabu search [16], και
γενετικών αλγορίθµων[17] έχουν σχηµατίσει ισχυρούς αλγόριθµους αναζήτησης
[18][19]. Ωστόσο, η υλοποίηση υβριδικών µεθόδων περιέχει κάποια πολύ κρίσιµα
ερωτήµατα, όπως:
5.2.NP HARD
Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει µια έντονη δραστηριοποίηση στο χώρο
των υπολογιστικών αλγορίθµων µε σκοπό τη δηµιουργία µη αιτιοκρατικών
ευριστικών αλγορίθµων για την επίλυση NP – δύσκολων Συνδυαστικών
Προβληµάτων Βελτιστοποίησης (NP – hard Combinatorial Optimization Problems –
COP).
Η θεωρία πολυπλοκότητας διαιρεί το χώρο όλων των προβληµάτων σε
κατηγορίες πολυπλοκότητας. ∆ύο θεµελιώδεις κατηγορίες είναι οι εξής:
80
• η κατηγορία πολυωνυµικού-χρόνου (P) και
• η κατηγορία µη ντετερµινιστικού (nondeterministic) πολυωνυµικού- χρόνου
(NP).
Τα προβλήµατα της κατηγορίας P µπορούν να λυθούν από αλγόριθµους που
τρέχουν σε πολυωνυµικό χρόνο ανεξάρτητα από το µέγεθος του προβλήµατος. Τα
προβλήµατα NP από την άλλη µεριά χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι µπορούµε
να ελέγξουµε µια λύση σε πολυωνυµικό χρόνο.
Ο µη ντετερµινιστικός όρος προέρχεται από τον αρχικό ορισµό αναφορικά µε
τις µηχανές Turing. Ένα πρόβληµα ανήκει στην κατηγορία NP εάν υπάρχει µια µη
ντετερµινιστική (nondeterministic) µηχανή Turing που το λύνει. Μια τέτοια µηχανή
έχει πολλές επιλογές σε κάθε βήµα κατά τη διάρκεια του υπολογισµού και µπορεί να
επιλέξει τυχαία έναν κλάδο του δέντρου υπολογισµού. Ο χρόνος τρεξίµατος
(running time) αυτής της µηχανής υπολογίζεται για την περίπτωση όπου όλες οι
εικασίες αποδεικνύονται σωστές.
Εξ ορισµού, η κατηγορία P είναι ένα υποσύνολο της κατηγορίας NP
δεδοµένου ότι µπορούµε να προβλέψουµε ότι η πολυωνυµική µηχανή Turing είναι
µη ντετερµινιστική για το P-πρόβληµα που έχει πάντα µια µόνο επιλογή σε κάθε
βήµα. Εντούτοις, θεωρείται ότι η κατηγορία NP είναι µεγαλύτερη από την P.
∆ηλαδή υπάρχουν προβλήµατα που ανήκουν στη NP αλλά όχι στη P.
81
Σχήµα 33: Τα πιθανά ενδεχόµενα όσων αφορά τη σχέση των κλάσεων P, NP, NP-
Hard και NP-complete.
82
Σε υπολογιστικούς όρους το πρόβληµα µπορεί να αναπαρασταθεί από έναν
γράφο στον οποίο όλοι οι κόµβοι αντιστοιχούν σε πόλεις και οι σύνδεσµοι (edges)
µεταξύ των κόµβων αντιστοιχούν στους άµεσους δρόµους µεταξύ των πόλεων.
Στο πρόβληµα βελτιστοποίησης της µεταφοράς των απορριµµάτων, το
απορριµµατοφόρο θεωρείται ο πωλητής του προβλήµατος TSP και τα σηµεία στα
οποία βρίσκονται οι κάδοι (loading spots) θεωρούνται οι πόλεις από τις οποίες
πρέπει να περάσει ο πωλητής - απορριµµατοφόρο. Επίσης, οι θέσεις των κάδων
θεωρούνται οι κόµβοι και το κόστος που συνδέεται µε κάθε ζεύγος κόµβων είναι η
απόσταση ή ο χρόνος διάσχισης του αντίστοιχου τµήµατος.
Το πρώτο βήµα που χρειάζεται να υλοποιηθεί για την επίλυση αυτού του
προβλήµατος βελτιστοποίησης από το Network Analyst είναι η κατασκευή ενός
γράφου που θα έχει ως κόµβους τα σηµεία όπου ενώνονται οι ακµές του δικτύου και
ως ακµές όλα τα µονοπάτια από οποιοδήποτε κόµβο προς όλους τους υπόλοιπους µε
τα αντίστοιχα κόστη.[20]
83
Ο αλγόριθµος τρέχει σε χρόνο πολυωνυµικό O(n2) στην απλή εκδοχή του,
ενώ τρέχει σε χρόνο O(nlogn) αν αντί για απλό πίνακα χρησιµοποιήσουµε ουρά
προτεραιότητας. Εποµένως και ο χρόνος τρεξίµατος είναι πολύ καλός.
Το µόνο µειονέκτηµα που εµφανίζει o Dijkstra, είναι ότι δεν περιορίζει τον
“χώρο” του προβλήµατος, δηλαδή ψάχνει προς όλες τις κατευθύνσεις χωρίς να
αποφεύγει αυτές από τις οποίες δεν µπορούν να προκύψουν επιθυµητά
αποτελέσµατα.
84
Κάθε κόµβος εξετάζεται ακριβώς µία φορά σύµφωνα µε ένα σύστηµα που
εξηγείται παρακάτω. Ο κόµβος 1 (κόµβος αφετηρία) εξετάζεται πρώτα. Μία λίστα
µε τους κόµβους που εξετάστηκαν κρατείται και στο στον πίνακα 3 καλείται Ουρά.
Έτσι αρχικά Ουρά={1}. Όταν θα εξεταστεί ο κόµβος k εκτελείται η ακόλουθη
διεργασία: Εάν το κόστος µονοπατιού από τον κόµβο αφετηρία στον κόµβο j µπορεί
να βελτιωθεί µε την εισαγωγή της ακµής (k,j) στο µονοπάτι τότε θα γίνει ενηµέρωση
των εξής πεδίων στον πίνακα 3: του πεδίου Κόστος[j] µε το νέο κόστος µονοπατιού
και του πεδίου Προκάτοχοι[j] µε τον κόµβο k, όπου j είναι οποιοσδήποτε κόµβος
που δεν έχει ακόµα εξεταστεί και Κόστος[j] είναι το κόστος µονοπατιού από τον
κόµβο αφετηρίας στον κόµβο j. Ο επόµενος κόµβος που θα εξεταστεί είναι αυτός µε
το ελάχιστο Κόστος[], δηλαδή αυτός που είναι εγγύτερα κοστολογικά στον κόµβο
αφετηρία από τους κόµβους που δεν έχουν εξεταστεί ακόµα. Το συντοµότερο
µονοπάτι προς οποιοδήποτε κόµβο υπολογίζεται ακολουθώντας τους προκατόχους.
Κόστος Προκάτοχοι
Ουρά Επόµενος 1 2 3 4 5 6 2 3 4 5 6
Κόµβος
1 2 - 2 4 ∞ ∞ ∞
1,2 3 - - 3 6 4 ∞ 2 2 2
1,2,3 5 - - - 6 4 ∞
1,2,3,5 4 - - - 6 - 6 5
1,2,3,5,4 6 - - - - - 6
1,2,3,5,4,6 - - - - - - -
85
5.3.2. Μετα-ευρετικές τεχνικές (meta-heuristics) – Γενικό πλαίσιο
86
4. Αν η νέα διαδροµή δΝΕΑ που προέκυψε είναι καλύτερη από την δ τότε
θέσε δ=δΝΕΑ και πήγαινε στο βήµα 2.
5. Επέστρεψε ως λύση τη δ και σταµάτα
Στο σχήµα 35 οι Γ-∆ και Η-Β είναι οι 2 ακµές που επιλέχθηκαν για διαγραφή
και στη θέση τους θα δηµιουργηθούν οι ακµές Γ-Η και ∆-Β, µία κίνηση που θα
οδηγήσει σε βελτίωση της αρχικής διαδροµής.
Ο tabu search (TS) αλγόριθµος συνεχίζει την αναζήτηση ακόµα και όταν µία
τοπικά βέλτιστη λύση έχει βρεθεί. Συνοπτικά ο tabu search είναι µία διαδικασία
διαδοχικών κινήσεων από µία τοπικά βέλτιστη λύση στην επόµενη. Το καλύτερο
τοπικό βέλτιστο που θα βρεθεί από αυτήν τη διαδικασία είναι η λύση του
αλγορίθµου. Ο TS µπορεί να θεωρηθεί ως επέκταση των αλγόριθµων τοπικής
αναζήτησης, επιτρέποντας την αποφυγή παγίδευσης σε τοπικά βέλτιστα (local
optima) και προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες για την ανακάλυψη καλύτερης
ποιότητας λύσεων.
Η κεντρική ιδέα του TS αλγορίθµου στηρίζεται στο να επιτρέπει κινήσεις
ακόµα και όταν δεν υπάρχει δυνατότητα εύρεσης αποδοτικότερης λύσης, δηλαδή
µία κίνηση επιτρέπεται ακόµα και όταν η νέα υποψήφια λύση στη γειτονιά είναι
χειρότερη από την υπάρχουσα. Φυσικά η επιστροφή σε προηγούµενες τοπικές
βέλτιστες λύσεις οφείλει να αποφευχθεί για να αποτραπεί η ανακύκλωση λύσεων
87
στην αναζήτηση. Ο TS βασίζεται σε µια µεθοδολογία απαγορεύσεων: κάποιες
κινήσεις είναι προσωρινά απαγορευµένες (tabu).
Συγκεκριµένα ο TS ξεκινά από µία αρχική λύση και συνεχίζει µε έναν
επαναληπτικό τρόπο να κινείται από µία λύση στη γειτονική της. Σε κάθε βήµα, ένα
υποσύνολο των γειτονικών λύσεων της τωρινής λύσης µελετάται και η κίνηση η
οποία βελτιώνει περισσότερο την ποιότητα της τελικής λύσης επιλέγεται. Φυσικά η
νέα λύση δεν είναι απαραίτητο να είναι βέλτιστη της προηγούµενης: εάν δεν
µπορούν να εκτελεστούν βελτιωτικές κινήσεις τότε ο TS αλγόριθµος επιλέγει αυτή
που ελάχιστα µειώνει την ποιότητα της τελικής λύσης. Για να εξαλειφθεί ο κίνδυνος
της επιστροφής στην προηγούµενη λύση αµέσως στο επόµενο βήµα πρέπει να
απαγορευθεί η αντίστροφη κίνηση. Αυτό επιτυγχάνεται αποθηκεύοντας την
αντίστοιχη κίνηση σε µία tabu λίστα. Η tabu λίστα κρατάει πληροφορίες για τις
τελευταίες Τ κινήσεις που πραγµατοποιήθηκαν στη διάρκεια της αναζήτησης και
έτσι µία κίνηση θεωρείται tabu εάν υπάρχει ήδη στη λίστα, απαγορεύοντας στον
αλγόριθµο να επιστρέψει σε κάποια από τις προηγούµενες λύσεις που κατέληξε στα
τελευταία T βήµατα. Ωστόσο η ευθύς απαγόρευση σε κάποιες περιπτώσεις ίσως
µειώσει την αποδοτικότητα της αναζήτησης. Επιπλέον ίσως να αξίζει η επιστροφή
σε κάποια προηγούµενη λύση για να κινηθούµε από εκεί προς κάποια άλλη
υποσχόµενη κατεύθυνση. Συνεπώς υπάρχει ένα κριτήριο το οποίο υπό ευνοϊκές
συνθήκες επιτρέπει να αγνοηθεί η tabu κατάσταση κάποιας κίνησης. Η διαδικασία
αναζήτησης τερµατίζει όταν ικανοποιηθεί κάποιο κριτήριο λήξης. Περισσότερες
πληροφορίες για τον TS, τις παραλλαγές του και τις εφαρµογές του µπορούν να
βρεθούν στα [24][25].
88
πίσω από τη συµπεριφορά αυτή είναι ότι τα έντοµα αυτά µπορούν να
επικοινωνήσουν µεταξύ τους µε έµµεσο τρόπο µεταβάλλοντας την συγκέντρωση
πτητικών χηµικών (φερεµόνες) στο πολύ κοντινό (τοπικό) περιβάλλον τους. Ο
τρόπος έµµεσης επικοινωνίας αναφέρεται µε τον όρο stigmergy και θα αναλυθεί
στην επόµενη παράγραφο.
Το πρώτο σύστηµα που υλοποίησε τον ACO εισήχθη το 1992 από τον Marco
Dorigo µε το όνοµα Ant System (AS). Σε γενικές γραµµές, αυτός ο αλγόριθµος
επιδεικνύει διάφορες επιθυµητές ιδιότητες σχετικά µε την κατευθυνόµενη
εξερεύνηση του χώρου του προβλήµατος χωρίς να υποπέσει σε τοπικό ελάχιστο. Το
πεδίο εφαρµογής του AS ήταν αρχικά το πρόβληµα του πλανόδιου πωλητή.
Αργότερα, προτάθηκαν τόσο από τον ίδιο όσο και από άλλους ερευνητές διάφορες
παραλλαγές και βελτιώσεις του αρχικού αλγορίθµου, δίνοντας λύσεις υψηλής
ποιότητας όταν εφαρµόζονται σε NP-complete (όπως το κλασσικό πρόβληµα του
πλανόδιου πωλητή-TSP) και NP-hard προβλήµατα. Ενδεικτικά αναφέρονται το Ant
Colony System (ACS) το οποίο παρουσιάζει πολύ καλά αποτελέσµατα όταν
εφαρµόζεται στο σύγχρονο / ασύγχρονο TSP. Για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά
µε ACO µεταευρετικά συστήµατα, ο αναγνώστης παραπέµπεται στα [26][27].
89
µυρµήγκια. Αυτά τα χηµικά ονοµάζονται φερεµόνες. Καθώς κινούνται προς τις
πηγές τροφής και αντιστρόφως, τα µυρµήγκια εναποθέτουν φερεµόνες στο έδαφος,
σχηµατίζοντας µε αυτό το τρόπο µονοπάτια από φερεµόνη. Τα µυρµήγκια µπορούν
να µυρίσουν τη φερεµόνη και τείνουν να επιλέγουν, πιθανοκρατικά, µονοπάτια µε
υψηλότερη συγκέντρωση φερεµόνης [29].
Έχει αποδειχθεί πειραµατικά ότι σε κάποια µυρµήγκια η συµπεριφορά
σχηµατισµού µονοπατιών φερεµόνης και η ακολουθηση αυτών µπορεί να οδηγήσει
στον εντοπισµό συντοµότερων µονοπατιών. Για παράδειγµα, µία οµάδα µυρµηγκιών
κατασκευάζει ένα µονοπάτι προς κάποια πηγή τροφής, στη συνέχεια τοποθετείται
ένα εµπόδιο στη διαδροµή, σχηµατίζοντας δύο νέες διαδροµές προς τον προορισµό
τους. Το αποτέλεσµα είναι ότι, παρόλο που στην αρχική φάση τυχαίες επιλογές θα
συµβούν, τελικά όλα τα µυρµήγκια θα ακολουθήσουν το ίδιο µονοπάτι. Αυτό το
αποτέλεσµα µπορεί να εξηγηθεί ως εξής: Αφού όλα τα µυρµήγκια έχουν περίπου
την ίδια ταχύτητα, τα µυρµήγκια που τυχαία επιλέγουν τη σύντοµη διαδροµή είναι
τα πρώτα που θα φθάσουν στη φωλιά (επίδραση διαφορικού µονοπατιού). Η
συντοµότερη διαδροµή, λοιπόν, λαµβάνει φερεµόνη νωρίτερα από την άλλη και
αυτό αυξάνει την πιθανότητα της να επιλεγεί από περισσότερα µυρµήγκια. Συνεπώς,
η φερεµόνη ξεκινά να συσσωρεύεται ταχύτερα στη συντοµότερη διαδροµή, η οποία
σταδιακά θα καταλήξει να χρησιµοποιείται από όλα τα µυρµήγκια λόγω της
αυτοκαταλυτικής συµπεριφοράς που περιγράφει προηγουµένως. Τέλος, µε τη
πάροδο του χρόνου η φερεµόνη στο µακρύτερο µονοπάτι θα εξατµιστεί και το
µονοπάτι θα εξαφανιστεί. Αυτή η συνεργασία µέσα στην αποικία προσδιορίζει την
έξυπνη συµπεριφορά των εντόµων και έχει προσελκύσει την προσοχή πολλών
επιστηµόνων και του κλάδου της τεχνητής νοηµοσύνης που ονοµάζεται ευφυΐα
σµήνους (swarm intelligence).
90
σε επιπρόσθετες ιδιότητες που τα κάνει ακόµα πιο αποτελεσµατικά, όπως
περιορισµένη µορφή µνήµης στην οποία µπορούν να αποθηκεύουν τα µονοπάτια
που έχουν ακολουθήσει έως τώρα, καθώς και το κόστος των συνδέσµων που έχουν
διασχίσει. Κάθε µυρµήγκι της ‘αποικίας’ κατασκευάζει µία λύση στο πρόβληµα υπό
κατασκευή, και χρησιµοποιεί πληροφορία συγκεντρωµένη από τα χαρακτηριστικά
του προβλήµατος και της δικιάς του επίδοσης για να αλλάξει τον τρόπο που τα
υπόλοιπα µυρµήγκια αντιλαµβάνονται το πρόβληµα.
91
φτάνουν στο σηµείο Α, έχουν να επιλέξουν µεταξύ της πρώτης και της δεύτερης
διαδροµής. Αρχικά τα ίχνη της φερεµόνης είναι τα ίδια για τις δύο εναλλακτικές
διαδροµές, έτσι τα µισά θα επιλέξουν τη πρώτη διαδροµή και τα υπόλοιπα τη
δεύτερη. Τα µυρµήγκια που επέλεξαν τη δεύτερη θα επιστρέψουν σε
συντοµότερο χρόνο από τα υπόλοιπα. Αυτό σηµαίνει ότι τα ίχνη φερεµόνης που
έχουν εναποτεθεί στη δεύτερη διαδροµή εξατµίζονται λιγότερο από αυτά στη
πρώτη.
Τη χρονική στιγµή t=1, τα µυρµήγκια ξεκινούν ξανά τις διαδροµές τους.
Όταν φτάσουν στο σηµείο Α, η συγκέντρωση φερεµόνης στο δεύτερο µονοπάτι
θα είναι υψηλότερη από του πρώτου, έτσι περισσότερα µυρµήγκια θα επιλέξουν
τη δεύτερη διαδροµή. Μετά από αρκετούς κύκλους (t=n) η φερεµόνη στο πρώτο
µονοπάτι εξατµίζεται τελείως και όλα τα µυρµήγκια επιλέγουν το δεύτερο
µονοπάτι που είναι το συντοµότερο.
92
ενηµέρωσης στο ACS παρέχει τη δυνατότητα στον αλγόριθµο να τρέχει
ταχύτερα σε σύγκριση µε το AS, καθώς αποφεύγει εκτενής ερευνητικές
αναλύσεις σύγκλησης γύρω από τη καλύτερη διαδροµή. Στο ACS, τα
µυρµήγκια επισκέπτονται τις ακµές και αλλάζουν τα επίπεδα φερεµόνης
τους εφαρµόζοντας έναν τοπικό κανόνα ενηµέρωσης, καθώς
κατασκευάζουν µία λύση (δηλαδή µία διαδροµή) στο TSP. Το
αποτέλεσµα αυτού του κανόνα είναι να κάνει την ελκυστικότητα των
ακµών να µεταβάλλεται δυναµικά: κάθε φορά που ένα µυρµήγκι
χρησιµοποιεί µία ακµή η ελκυστικότητα της µειώνεται ελάχιστα (αφού
χάνει λίγη από τη φερεµόνη της).
2. State Transition Rule (κανόνας µετάβασης κατάστασης): Ο αλγόριθµος
ACS χρησιµοποιεί έναν καινούριο κανόνα µετάβασης κατάστασης µε την
ονοµασία ψευδό-τυχαίο-αναλογικός. Αυτός ο κανόνας παρέχει έναν
άµεσο τρόπο εξισσορόπησης ανάµεσα στην εξερεύνηση νέων
καταστάσεων και στην εκµετάλλευση a priori συλλεγµένης γνώσης.
93
Η απόδοση του αλγόριθµου ACS εξαρτάται από τις τρέχουσες ρυθµίσεις
διαφόρων παραµέτρων, ορισµένων ακολούθως:
94
αποτελέσµατα, ένα µυρµήγκι θα πρέπει να προτιµά κινήσεις τις οποίες είχε
δοκιµάσει στο παρελθόν και αποδείχθηκαν αποτελεσµατικές παράγοντας επιθυµητές
λύσεις (εκµετάλλευση), αλλά για να ανακαλυφθούν αυτές, θα πρέπει να έχουν
δοκιµαστεί κινήσεις που δεν είχαν επιλεγεί προηγουµένως (εξερεύνηση). Ο κανόνας
µετάβασης κατάστασης παρέχει έναν άµεσο τρόπο ισορροπίας µεταξύ της
εξερεύνησης νέων καταστάσεων και της εκµετάλλευσης προηγούµενης γνώσης. Με
τον ψευδό-τυχαίο κανόνα µια επιλεγµένη κατάσταση είναι η καλύτερη µε
πιθανότητα q0 (εκµετάλλευση) ενώ µια τυχαία κατάσταση επιλέγεται µε πιθανότητα
1- q0 (εξερεύνηση).
95
Σχήµα 37: Γραφική Παράσταση µε τη διασπορά των λύσεων για το σετ
παραµέτρων: NC = 2,000, a = 1, β = 2, ρ = 0.1, q0 = 0.5.
96
ελαχιστοποιεί το µήκος της υπάρχουσας διαδροµής και σταδιακά το συνολικό
κόστος σε χρήµα και χρόνο.
Optimum Improvement
Route from Optimum
(meter) Route (%)
Empirical
9,850m
Model
ACS 7,328m 25.6%
ArcGIS NA 8,285m 15.9%
Πίνακας 4: Σύγκριση των αποτελεσµάτων του αλγόριθµου ACS, ArcGIS NA, και
της εµπειρικής µεθόδου του ∆ήµου Αθηναίων
97
Μια εµφανή διαφορά µεταξύ των δύο ευριστικών µεθόδων είναι ότι η τεχνική
δροµολόγησης του ΝΑ επιλύτη µπορεί να θεωρηθεί υβριδισµός αφού συνδυάζει δύο
διαφορετικές µεθόδους σε ένα βήµα. Τέτοιες δράσεις –όπως συνεργασία ενός
τοπικού βελτιστοποιητή µε µεταευριστικά- είναι συνήθης τακτική στα δύσκολα
συνδυαστικά προβλήµατα βελτιστοποίησης και έχουν επιτυχώς εφαρµοστεί σε
πολλά προβλήµατα οδηγώντας στη γέννηση των υβριδικών µεθόδων. Αυτό αποτελεί
µια ενδιαφέρουσα σύζευξη καθώς οι τοπικοί βελτιστοποιητές πάσχουν από το
πρόβληµα της αρχικοποίησης όπου η εφαρµογή κάποιας τοπικής αναζήτησης για
την παραγωγή τυχαίων αρχικών λύσεων έχει αποδειχθεί ανεπαρκής επιλογή καθώς η
διαδικασία της τοπικής σπαταλά τον περισσότερο από το χρόνο της βελτιώνοντας
την αρχική χαµηλής ποιότητας λύση [33]. Για αυτό είναι πολύ ενδιαφέρουσα η
αναζήτηση καλών ζευγαρωµάτων µεταευριστικών και τοπικών βελτιστοποιητών
όπου τα µεταευριστικά θα παράγουν αρχικές λύσεις που θα οδηγήσουν σε πολύ
καλά τοπικά βέλτιστα από τον τοπικό βελτιστοποιητή. Το πιο γνωστό ευριστικό
βελτιστοποίησης –ήδη χρησιµοποιείται από τον ΝΑ- για το TSP είναι οι 2,3-opt
αλγόριθµοι που παρουσιάστηκαν στη παράγραφο.
Παρόµοια βελτίωση µε αυτή του NA µπορεί να επιτευχθεί και στις λύσεις που
κατασκευάζονται από τα τεχνητά µυρµήγκια. Ο πρώτος τύπος υβριδισµού που
αφορά τους αλγορίθµους ACO περιλαµβάνει την ενσωµάτωση διαδικασιών τοπικής
αναζήτησης όπως το ευριστικό 2-opt. Συγκεκριµένα, στις πιο κλασικές
υβριδοποιήσεις, η διαδικασία τοπικής αναζήτησης εφαρµόζεται σε µερικές (ή όλες)
τις λύσεις κατασκευασµένες από τα µυρµήγκια. Το τοπικά βέλτιστο που
επιστρέφεται χρησιµοποιείται στη συνέχεια για την ενηµέρωση της φερεµόνης.
Αυτή η προσέγγιση είναι γενικώς αποδεκτή για την βελτίωση της απόδοσης του
ACO. Ο ACS µπορεί να ενσωµατώσει µία υποψήφια λίστα (cl) η οποία είναι µία
στατική δοµή δεδοµένων µήκους cl που περιέχει για ένα δοθέν σηµείο
ενδιαφέροντος i τα cl σηµεία ενδιαφέροντος που προτιµώνται για την επόµενη
επίσκεψη. Ένα µυρµήγκι στο ACS πρώτα χρησιµοποιεί την υποψήφια λίστα µε τον
κανόνα µετάβασης κατάστασης για να επιλέξει το επόµενο σηµείο ενδιαφέροντος
προς το οποίο θα µετακινηθεί. Εάν κανένας από τους κόµβους στην υποψήφια λίστα
98
δεν είναι κατάλληλος προς επίσκεψη το µυρµήγκι επιλέγει τον εγγύτερο διαθέσιµο
κόµβο χρησιµοποιώντας µία τοπική ευριστική βελτιστοποίηση (υβριδοποίηση) που
βασίζεται σε µία στρατηγική ανταλλαγής ακµής.
Ο δεύτερος τυπικός τρόπος για την σύζευξη του ACO µε µια µέθοδο τοπικής
αναζήτησης αποτελείται από την συνύπαρξη δύο προσεγγίσεων που δουλεύουν
παράλληλα και ανταλλάσουν πληροφορία. Οι Chen και Ting [34] προτείνουν τη
χρήση του ACS και του simulated annealing παράλληλα. Οι δύο µέθοδοι
µοιράζονται τη καλύτερη λύση που υπολόγισαν, η οποία χρησιµοποιείται και για την
ενηµέρωση της φερεµόνης και σαν αρχική λύση εκκίνησης της αναζήτησης.
99
6. KEΦΑΛΑΙΟ :
100
τους κοινωνικούς φορείς, όπως είναι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, τα πανεπιστήµια και
οι δηµόσιες υπηρεσίες. Απαραίτητη κρίνεται επίσης η δυνατότητα ανάπτυξης και
επέκτασης των ΓΣΠ, προκειµένου να ικανοποιούνται οι συνεχώς αυξανόµενες και
µεταβαλλόµενες ανάγκες σε γεω-χωρικά δεδοµένα.
Ωστόσο η τρέχουσα κατάσταση της αγοράς δεν ικανοποιεί τις παραπάνω
ανάγκες. Οι κατασκευαστές εφαρµογών ΓΣΠ είναι λίγοι µε αποτέλεσµα η αγορά να
κυριαρχείται από συγκεκριµένες εταιρείες. Το φαινόµενο αυτό οδηγεί σε υψηλές
τιµές τόσο ως προς την αγορά όσο και ως προς την εγκατάσταση και την
υποστήριξη των εφαρµογών ΓΣΠ, µε αποτέλεσµα η χρήση τους από ορισµένες
εταιρείες να είναι δυσχερής. Επιπρόσθετα, η διάθεση του κώδικα των εφαρµογών
είναι απαγορευµένη ή γίνεται κάτω από πολύ αυστηρές άδειες και ως εκ τούτου, η
επέκταση και παραµετροποίηση τους καθίσταται σχεδόν αδύνατη. Επιπλέον, η
ύπαρξη λίγων εταιρειών ανάπτυξης εφαρµογών ΓΣΠ τους δίνει τη δυνατότητα να
καθορίζουν τα τεχνολογικά πρότυπα, ενώ το λογισµικό ΓΣΠ είναι σε πολλούς τοµείς
παρωχηµένο σε σχέση µε άλλες εφαρµογές πληροφοριακών συστηµάτων.
Όλα τα παραπάνω έχουν επιπλέον αντίκτυπο στην κοινωνία των
προγραµµατιστών. Οι επιστήµονες που ασχολούνται µε τα ΓΣΠ προέρχονται κυρίως
από το πεδίο των πολιτικών µηχανικών ή των τοπογράφων µηχανικών. Κατά
συνέπεια, υπάρχει έντονη έλλειψη εµπείρων προγραµµατιστών ΓΣΠ που θα
ανανεώσουν τα τεχνολογικά πρότυπα, θα επεκτείνουν τις εφαρµογές και θα
διευρύνουν τη χρήση τους. Το φαινόµενο αυτό είναι πολύ έντονο στην Ελλάδα,
όπου οι έµπειροι προγραµµατιστές εφαρµογών ΓΣΠ είναι χαρακτηριστικά λίγοι.
101
Στόχος τους είναι η δηµιουργία αποδοτικότερων διαδροµών το οποίο ισοδυναµεί σε
λιγότερα χιλιόµετρα, λιγότερες ώρες εργασίας και λιγότερα οχήµατα.
Στην βιβλιογραφία το VRP αναφέρεται ως µια πιο πολύπλοκη εκδοχή του
TSP (travelling salesman problem). Ένας στόλος από οχήµατα είναι διαθέσιµος να
εξυπηρετήσει ένα σύνολο από σηµεία καθένα εκ των οποίων χαρακτηρίζεται από
ένα µέγεθος φορτίου, ενώ επίσης έχει ανατεθεί κάποιο κόστος διάσχισης µεταξύ δύο
οποιονδήποτε σηµείων. Σκοπός είναι να γίνει η αποκοµιδή των φορτιών από όλα τα
σηµεία σε µία διαδροµή ελάχιστου κόστους διάσχισης χωρίς να παραβιαστεί το όριο
χωρητικότητας του οχήµατος.
Όπως αναφέρθηκε τα VRP και TSP είναι στενά συσχετισµένα. Μόλις τα
σηµεία ενδιαφέροντος ανατεθούν στα οχήµατα, το VRP µετατρέπεται σε πολλαπλά
TSP. Έτσι, λοιπόν, ένας από τους συνηθέστερους τρόπους αντιµετώπισης του είναι
η ανάλυση του στα δύο συστατικά του µέρη [36][37]:
1. οµαδοποίηση σηµείων ενδιαφέροντος σε επιτεύξιµες διαδροµές (clustering)
2. κατασκευή βελτιστοποιηµένων διαδροµών
102
να προχωρήσει, τα εσωτερικά κριτήρια τερµατισµού ελέγχονται για να αποφασιστεί
εάν χρειάζεται κάποια αλλαγή των αλγορίθµων. Μετά τους κανόνες τερµατισµού,
γίνεται µεταφορά στους αλγόριθµους βελτιστοποίησης διαδροµής.
Έστω ότι σε κάθε κόµβο υπάρχει ένα φορτίο 500 κιλών (σχήµα 38) και ότι
διαθέτουµε οχήµατα µέγιστης χωρητικότητας 2,5 τόνων το καθένα. Η λίστα
σάρωσης είναι: {3,2,12,11,10, 9, 8, 7, 6, 5, 4}. Άρα τα δροµολόγια µας θα είναι:
103
Σχήµα 39: Αποτέλεσµα οµαδοποίησης σηµείων
Στο επόµενο σχήµα θεωρούµε ένα VRP για 2 οχήµατα που πρέπει να
συλλέξουν φορτίο απορριµµάτων από 12 διαφορετικούς προορισµούς. Η
χωρητικότητα των οχηµάτων είναι 4,5 και 3,5 τόνοι αντίστοιχα.
104
Εξισορρόπηση διαδροµών: Η επόµενη φάση της µεθόδου συνίσταται στην εύρεση
ενός ή περισσοτέρων κόµβων οι οποίοι αν αλλάξουν θέση και µεταφερθούν από τη
µεγάλη δροµολόγηση (tour 2) στην µικρή (tour 1) τότε θα οδηγήσει σε µείωση της
συνολικής απόστασης και των δύο δροµολογήσεων, χωρίς φυσικά να παραβιάζεται
η χωρητικότητα των 2 οχηµάτων.
• Πρώτα εντοπίζονται οι κόµβοι στην tour 2 που είναι πιο κοντά στην tour 1.
Είναι οι κόµβοι 7 και 8.
• Ο 8 έχει απαίτηση 0,6 τόνους και δεν µπορεί να φορτωθεί στο όχηµα 1.
Αντίθετα ο 7 (=0,3 τόνοι) µπορεί. Το ερώτηµα είναι σε ποιο σηµείο της
δροµολόγησης 1 θα εισαχθεί ο 7.
Λύση:
1 7 50 meters
6 7 30 meters
5 7 60 meters
1 5 130 meters
1 8 60 meters
105
Για i = 1, j = 6, k = 7 I16 = c17 + c76 − c16 = 50+ 30− 50 = 30
Για i = 6, j = 5, k = 7 I 65 = c67 + c75 − c65 = 30+ 60− 90 = 0
106
6.3. ArcLogistics Route
Το Arclogistics Route είναι ένα πακέτο το οποίο υπόσχεται στους χρήστες του
ευχρηστία και την εκµετάλλευση των πιο πρόσφατων χαρτογραφικών τεχνολογιών
για να εξασφαλίσει µείωση του χρόνου ολοκλήρωσης των δροµολογίων, βέβαια όλα
αυτά καταβάλλοντας το αντίστοιχο οικονοµικό αντίτιµο. Το arclogistics route είναι
άλλο ένα προϊόν της ESRI (Environmental Systems Research Institute) σχεδιασµένο
ειδικά για την επίλυση προβληµάτων δροµολόγησης σε δίκτυα, το οποίο µπορεί να
σταθεί µόνο του και παρέχει λύσεις σε προβλήµατα δροµολόγησης στόλου
οχηµάτων (vehicle routing problems). Επίσης αυτό το πακέτο γεω-αναλύει και
χαρτογραφεί τα σηµεία ενδιαφέροντος, αναθέτει τα σηµεία στα αντίστοιχα οχήµατα,
και προσδιορίζει τις καταλληλότερες ακολουθίες σηµείων για µείωση του χρόνου
διάσχισης.
107
οχηµάτων µε time windows (VRPTW) µαζί µε αλλους περιορισµούς. Σχεδιασµένο
από την ESRI, οι υλοποιηµένοι αλγόριθµοι στο ALR είναι ευριστικά ή
προσεγγιστικές τεχνικές διαχωρισµένοι σε δύο ακολουθιακά βήµατα (όπως
περιγράφηκαν στη προηγούµενη ενότητα) και περιλαµβάνουν: (1) αλγορίθµους για
την ανάθεση πόρων, και (2) τον αλγόριθµο βελτιστοποίησης διαδροµής.
Σύµφωνα µε τους Weigel και Cao (1999) [38], η ανάθεση πόρων εκτελείται
από τον αλγόριθµο πολλαπλών-εισαγωγών (multiple insertion algorithm-ΜΙ). Αυτός
ο αλγόριθµος προέκυψε ως τροποποίηση του αλγορίθµου γενικευµένης ανάθεσης, ο
οποίος είχε προταθεί από τον Solomon (1987) [39] για την επίλυση του VRPTW. Ο
MI αλγόριθµος ενσωµατώνει πολλές χρήσιµες ιδιότητες, συµπεριλαµβανοµένων
των: χρόνου ταξιδιού, ποσοστό αθέτησης του time window, και χρόνο αναµονής, σε
µορφή προσαρµόσιµων κοστών στην αντικειµενική συνάρτηση. Η αντικειµενική
συνάρτηση (C) µπορεί να οριστεί ως εξής:
C = Min(β 1 ∑ d + β 2 ∑ v + β 3 ∑ w)
108
περιλαµβάνει µόνο τα σηµεία αφετηρίας και τερµατισµού, ο ΜΙ θα αναθέσει τα µη
καταχωρηµένα σηµεία στις διαδροµές. Για κάθε διαδροµή r και κάθε θέση k όπου
µπορεί να προστεθεί ένα σηµείο, το κόστος εισαγωγής για µία πιθανή στάση µπορεί
να οριστεί ως:
Όπου το Cirk είναι το κόστος συνδεδεµένο µε την εισαγωγή της στάσης i στη
θέση k στη διαδροµή r, το ∆dirk είναι η διαφορά στην απόσταση ταξιδιού, ∆virk είναι
η διαφορά στην αθέτηση του time window, και ∆wirk είναι η διαφορά στον χρόνο
αναµονής. Μία στάση x αναθέτεται στη διαδροµή y στη θέση z όταν
Το κόστος εισαγωγής είναι ίσο µε το άπειρο εάν παραβιαστεί κάποια από τις
αυστηρές παραµέτρους (όπως χωρητικότητα του οχήµατος). Η διαδικασία ανάθεσης
θα συνεχιστεί µέχρι να καταχωρηθούν σε κάποια διαδροµή όλα τα σηµεία.
109
6.3.2.1.Η διαδικασία βελτίωσης interroute
Οι Wiegel και Cao (1999) [38] χρησιµοποίησαν την τεχνική interroute για να
βελτιώσουν την απόφαση ανάθεσης των σηµείων του MI αλγόριθµου. Αυτή η
διαδικασία ερευνά τις πολλαπλές σχεδιασµένες διαδροµές για να κερδίσει καλύτερα
αποτελέσµατα. Ο αλγόριθµος αποτελείται από δύο τύπους κινήσεων, την µεταφορά
και την ανταλλαγή, οι οποίες είναι κινήσεις για την ανά-διευθέτηση των σηµείων
µεταξύ δύο διαδροµών.
Η κίνηση µεταφοράς µεταφέρει ένα σηµείο από την αρχική διαδροµή και το
εισάγει σε µια άλλη διαδροµή (διαδροµή προορισµός) σε µια προκαθορισµένη θέση
εισαγωγής λαµβάνοντας υπόψη το ελάχιστο κόστος µεταφοράς. Το κόστος
µεταφοράς εξαρτάται από το σηµείο που θα µεταφερθεί, τη διαδροµή προορισµό,
και τη θέση εισαγωγής. Εάν η κίνηση παραβιάσει κάποια από τις αυστηρές
παραµέτρους τότε η µεταφορά αναιρείται.
Η κίνηση ανταλλαγής είναι µια διαδικασία κατά την οποία δύο σηµεία
συγχρόνως εγκαθίστανται σε νέα διαδροµή. Η διαδικασία καθορίζει τη θέση
εισαγωγής για κάθε σηµείο στη σχεδιασµένη διαδροµή προορισµό βάση του
σχετικού κόστους ανταλλαγής. Ένα κόστος ανταλλαγής για κάθε πιθανή κίνηση
υπολογίζεται βάση των σηµείων ανταλλαγής, των διαδροµών που συµµετέχουν, και
τις θέσεις εισαγωγής.
Τα αποτελέσµατα αυτών των διαδικασιών εισάγονται στη συνέχεια στη
βελτιστοποίηση intraroute που ακολουθεί.
110
στην ακολουθία. ∆οσµένης της θέσης j η οποία έπεται τις θέσης i (j>i), η διαφορά
στην απόσταση ταξιδιού που συνδέεται µε µια κίνηση προς τα εµπρός ορίζεται ως:
∆d ij = d i −1,i +1 + d j ,i + d i , j +1 − d i −1,i − d i ,i +1 − d j , j +1
Ενώ η διαφορά της απόστασης που σχετίζεται µε µια κίνηση προς τα πίσω
ορίζεται ως:
Οι αλλαγές στα time window (∆vij) και του χρόνου αναµονής (∆wij)
υπολογίζονται. Λόγω της κίνησης προς τα εµπρός (προς τα πίσω), οι χρόνοι άφιξης
µετά (πριν) το i-1 στην ακολουθία της διαδροµής αλλάζουν. Η αλλαγή στο συνολικό
κόστος εξαιτίας της κίνησης υπολογίζεται ως:
∆C ij = β 1 ∆d ij + β 2 ∆vij + β 3 ∆wij
όπου ∆Cij, ∆dij, ∆vij, και ∆wij είναι οι αλλαγές στα συνολικά κόστη, time
window, και χρόνο αναµονής που σχετίζονται µε την κίνηση του σηµείου i στο j. Ο
αλγόριθµος εισαγωγής µε κινήσεις προς τα εµπρός και προς τα πίσω αναζητά µία
λύση που θα οδηγήσει σε ελαχιστοποίηση του κόστους σε σχέση µε την ισχύουσα
λύση, λαµβάνοντας πάντα υπόψη τους περιορισµούς που έχουν τεθεί από το χρήστη.
6.4.RouteSmart
111
βιοµηχανίας διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Παράγει δροµολογήσεις οι οποίες
βασίζονται σε πραγµατικούς χάρτες οδικών δικτύων, και στις οποίες µπορούν να
τεθούν, δρόµοι µονής κατεύθυνσης, περιορισµοί στροφών, όρια ταχυτήτων. Το
πρόγραµµα επίσης εκτιµά: περιπτώσεις αποκοµιδής σκουπιδιών από τη µια πλευρά
του δρόµου, χωρητικότητα οχήµατος, αναλογίες συµπίεσης και διαδροµές προς τους
χώρους υγειονοµικής ταφής σκουπιδιών. Το RouteSmart παρέχει ένα υπολογιστικό
λειτουργικό µοντέλο για αποδοτική αποκοµιδή και για δραστικό χειρισµό των
οχηµάτων του στόλου, καθώς και τυποποίηση του σχεδιασµού διαδροµών.
Αυτόµατα εξισορροπεί και συγχωνεύει διαδροµές και αφοµοιώνει νέα σηµεία
συγκοµιδής. Επίσης το RouteSmart καθιστά δυνατή την υλοποίηση σεναρίων «Τι θα
συµβεί αν» για γρήγορη αποτίµηση αλλαγών στη διαδροµή.
112
7. Η συνολική καθυστέρηση του οχήµατος στο σηµείο (χρόνος φόρτωσης
κάδου)
113
κάνουν βελτιστοποίηση διαδροµής, αλλά υπολογίζουν και την ακριβή θέση του
σηµείου σε ένα δρόµο.
Ένα σενάριο αποκοµιδής απορριµµάτων περιλαµβάνει τα καθηµερινά
δροµολόγια συλλογής για κάθε τοµέα. Κάθε ζώνη απαρτίζεται από κάδους, στους
οποίους αντιστοιχεί ένα απορριµµατοφόρο. Σκοπός της εφαρµογής είναι
πρωταρχικά ο έλεγχος του χρόνου που χρειάζεται το όχηµα για την εξυπηρέτηση
των κάδων στον συγκεκριµένο τοµέα (υπάρχουσα κατάσταση). Στην συνέχεια
γίνεται ο επανασχεδιασµός και χάραξη βέλτιστων διαδροµών από την αρµόδια
υπηρεσία στα σηµεία επαφής του τοµέα. Ο τοµέας θα πρέπει να είναι συµπαγής, µε
µέγιστο χρόνο εξυπηρέτησης τον προκαθορισµένο. Για κάθε σηµείο αποκοµιδής
υπολογίζεται ο χρόνος που απαιτείται από το όχηµα για την εξυπηρέτηση του. Ο
χρόνος εξυπηρέτησης αυτοµατοποιείται µε την βοήθεια του προγραµµατισµού και
υπολογίζεται µε την βοήθεια:
1. του όγκου απορριµµάτων
2. πληροφοριών από τα δελτία χαρτογράφησης, όπως είναι η πυκνότητα των
κατοικηµένων διαµερισµάτων και των καταστηµάτων.
3. της εµπορικότητας της περιοχής, εάν η περιοχή χαρακτηρίζεται ηµιαστική,
αστική ή εµπορική.
4. των ιδιαιτεροτήτων της διαδροµής, του οχήµατος ή του πληρώµατος
114
σηµείου, τον αριθµό των τοµέων και τον όγκο φορτιού απορριµµάτων. Επιπλέον
µέσα από τα δελτία χαρτογράφησης υπάρχει πληροφορία για τη υφιστάµενη
κατάσταση του τοµέα. Έτσι µπορούν να συγκριθούν τα αποτελέσµατα των
καινούργιων τοµέων µε την υφιστάµενη κατάσταση. Μετά τον καθορισµό των
τοµέων ακολουθεί η διαδικασία της βελτιστοποίηση των δροµολογίων. Καθοριστικό
ρόλο στα αποτελέσµατα παίζουν οι µονοδροµήσεις, η αναστροφή σε διασταυρώσεις,
ο χρόνος της διαδροµής, η ταχύτητα, ο τύπος κίνησης. Στόχος είναι η δηµιουργία
ισορροπηµένων δροµολογίων ανάλογα µε το φορτίο που πρέπει να αποκοδοµιθεί και
µείωση του συνολικού χρόνου εξυπηρέτησης.
∆ιευκρινίζοντας την έναρξη και λήξη του δροµολογίου, τις θέσεις κάθε
οχήµατος, τις δυνατότητες του οχήµατος (όγκος απορριµµάτων που µπορεί να
αποθηκεύσει), τη χρονική καθυστέρηση στα σηµεία ενδιαφέροντος και άλλα
στοιχεία που αφορούν το σενάριο που θα µοντελοποιηθεί, οι διαδροµές των
οχηµάτων του σµήνους µπορεί να βελτιστοποιηθούν κατά 10-20% [42].
Αναµφίβολα, η χρήση ενός συστήµατος διαχείρισης στόλου οχηµάτων έχει
πολλά να προσφέρει σε µία επιχείρηση, ακόµα και αν ο αριθµός των οχηµάτων είναι
µικρός. Εξασφαλίζεται καλύτερος έλεγχος των οχηµάτων και του τρόπου
διακίνησης τους µέσα στην πόλη σε πραγµατικό χρόνο. Επιπλέον, η καλύτερη
δροµολόγηση των οχηµάτων µειώνει τον χρόνο απασχόλησης των εργαζόµενων.
Σηµαντική είναι η συνεισφορά στη βελτίωση των χρόνων παράδοσης και
διεκπεραίωσης εργασιών, αλλά και στον εντοπισµό προβληµάτων που προκαλούν
καθυστερήσεις στα οχήµατα.
Τέλος επιτυγχάνεται µείωση του κόστους συντήρησης. Σύµφωνα µε µια
εκτίµηση, µε την αύξηση δύο ωρών παραγωγικότητας τον µήνα και µείωση των
άσκοπων χιλιοµέτρων κατά 235 (το µήνα) το οικονοµικό όφελος ανέρχεται σε 500-
1,000 ευρώ ανά όχηµα κάθε µήνα, στο οποίο προστίθεται και το όφελος της µείωσης
της κατανάλωσης καυσίµων σε ποσοστό 8-14%.
115
Τεχνικές Επεξεργασίας Απορριµµάτων
116
7. ΚΕΦΑΛΑΙΟ :
7.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
117
πρόσφατα η χώρα µας έχει ξεκινήσει τη διαδικασία κατασκευής χώρων διάθεσης
αποβλήτων µε υγειονοµικές προδιαγραφές, οι οποίες διαφέρουν σηµαντικά από τους
παραδοσιακούς χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριµµάτων. Η ίδια καχυποψία
και αρνητική στάση επικρατεί γενικότερα και για όλους τους χώρους διάθεσης ή
αποθήκευσης επικίνδυνων αποβλήτων ή άλλων υλικών καθώς και γενικότερα
χώρους εγκατάστασης οχλουσών δραστηριοτήτων. Στην Ελλάδα µέχρι το µέσο της
δεκαετίας του ’90 υπήρχαν πάνω από 4000 ανεξέλεγκτες χωµατερές. Ας σηµειωθεί
εδώ ότι µία χωµατερή είναι εξορισµού ανεξέλεγκτη. Ο προσδιορισµός
χρησιµοποιείται πιο πολύ για να τις διαχωρίσει από κάποιες που τις ελέγχουν οι
τοπικές αρχές. Στην πράξη όµως και σε ότι αφορά την απουσία της διαχείρισης των
απορριµµάτων ή την επιδερµική αντιµετώπιση από κάποιους φορείς η ουσία είναι
µία: η έλλειψη ελέγχου.
Με τον όρο "ανεξέλεγκτες χωµατερές", εννοούµε τη διάθεση απορριµµάτων
από τους (υπεύθυνους) Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε χώρους, οι οποίοι
δεν πληρούν τους κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος για την αποφυγή
εκποµπής αερίων ρύπων ή µόλυνσης των υδροφορέων. Στην περίπτωση αυτή η
χωµατοκάλυψη γίνεται τακτικά, αλλά όχι απαραίτητα καθηµερινά. Υπάρχει, δηλαδή
µια στοιχειώδης οργάνωση και διαχείριση, χωρίς όµως ειδική µέριµνα για τα
στραγγίσµατα και τα αέρια.
Οι µικροί δήµοι και κοινότητες εξυπηρετούνται από σκουπιδότοπους, όπου τα
σκουπίδια καίγονται ελεύθερα και σκεπάζονται µε χώµα µία ή δύο φορές το χρόνο.
Σε πολλές περιοχές µε µικρές κοινότητες ή αραιή δόµηση χωρίς σύστηµα
συλλογής τα απορρίµµατα καταλήγουν σε ρεύµατα και δάση. Τότε µιλάµε για
ανεξέλεγκτη απόρριψη.
Σηµειώνεται ότι, από το σύνολο των οικιακών αποβλήτων που παράγονται
στη χώρα, ένα ποσοστό 53% διατίθεται σε περίπου 30 οργανωµένους χώρους
υγειονοµικής ταφής, ενώ το υπόλοιπο απορρίπτεται σε ανεξέλεγκτες χωµατερές. Το
1997, οι ανεξέλεγκτες χωµατερές ξεπερνούσαν τις 6.500, αλλά στο τέλος του 2001 ο
αριθµός µειώθηκε σε 2.182 χωµατερές. Το υπουργείο, σε συνεργασία µε τις
περιφέρειες και τους δήµους, υλοποιεί από την αρχή του 2005 ένα πρόγραµµα
µείωσης των ανεξέλεγκτων χωµατερών, µε απώτερο στόχο τη λειτουργία ενός και
µόνο χώρου ανά Καποδιστριακό δήµο. Αυτήν τη στιγµή διατηρούνται 1300 ΧΑ∆Α
(Χώροι Ανεξέλεγκτης ∆ιάθεσης Απορριµµάτων) και περίπου το 45% του
πληθυσµός δεν εξυπηρετείται από ΧΥΤΑ. Η προοπτική να κλείσουν οι ΧΑ∆Α είχε
118
µεταφερθεί για το τρέχον έτος 2008, παρόλο που η χώρα είναι υπόλογη στο
Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο. Αντίθετα, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν
προχωρήσει στο επόµενο βήµα – µετά τους ΧΥΤΑ – στους Χώρους Υγειονοµικής
Ταφής Υπολειµµάτων (ΧΥΤΥ), το ολοκληρωµένο πλέον σύστηµα διαχείρισης που
στηρίζεται στην ανακύκλωση και στη δραστική µείωση των σκουπιδιών που θα
καταλήγουν σε ταφή.
Οι χωµατερές, η παλαιά δηλαδή προσέγγιση στην διάθεση των αστικών
απορριµµάτων δοκιµάστηκαν και απέτυχαν σε παγκόσµιο επίπεδο. Οι ΧΥΤΑ, η
ανανεωµένη και οικολογικά ορθή αιχµή του δόρατος της τεχνολογίας µε
επιστηµονική βάση όταν εφαρµοστεί σωστά και µε χρήση όλης της εµπειρίας των
ειδικών µπορεί πραγµατικά να αλλάξει την «όψη» του περιβάλλοντός µας µε τον
ίδιο τρόπο που η όψη µίας χωµατερής και ενός ΧΥΤΑ δεν έχουν καµία σχέση.
Ενηµέρωση του πολίτη και κίνητρα στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι το κλειδί για
την υιοθέτηση της νέας τεχνολογίας τόσο σε επίπεδο διοίκησης, όσο και σε επίπεδο
προσωπικής ενεργοποίησης από τον καθένα µας. Μόνο έτσι θα ενσωµατώσουµε
στην καθηµερινότητα µας, την ανακύκλωση των σκουπιδιών, του γυαλιού, του
αλουµινίου του χαρτιού σε διαφορετικά καλάθια χάνοντας λίγο παραπάνω χρόνο
στο διαχωρισµό και προσφέροντας αρκετά περισσότερο στις επόµενες γενιές. Στην
κατεύθυνση αυτή οφείλουµε να καταβάλουµε κάθε προσπάθεια για την προώθηση
της τεχνολογίας αυτής και για τη γενίκευση στη χρήση της.
119
Σχήµα 42: Σύσταση των απορριµµάτων στην Ελλάδα. [48]
7.2.ΧΥΤΑ
120
της προστασίας των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων από στραγγίσµατα,
της προστασίας από τα βιοαέρια που δηµιουργούνται και προκαλούν οσµές,
κίνδυνο αυτανάφλεξης και επιβάρυνση του περιβάλλοντος (φαινόµενο
θερµοκηπίου),
της αποφυγής της διασποράς των απορριµµάτων από πουλιά, τρωκτικά και
έντοµα µε καθηµερινή χωµατοκάλυψη και
της τελικής αποκατάστασης του χώρου για άλλες χρήσεις
Στα παρακάτω σχήµατα δείχνουµε µερικά παραδείγµατα για τη βασική αρχή των
ΧΥΤΑ µε αρκετά πιο προηγµένες τεχνικές από αυτές που εφαρµόζονται αυτή τη
στιγµή στην Ελλάδα.[45]
121
Σχήµα 44: XYTA
122
του χώρου πρέπει να εξετάζονται τα υδρογεωλογικά στοιχεία της περιοχής, ώστε να
µη δηµιουργηθεί κίνδυνος ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα, όπως θα δούµε στην
επόµενη ενότητα.
Οι σύγχρονοι ΧΥΤΑ πρέπει να έχουν επικάλυψη στον πυθµένα τους από
φυσικά ή τεχνητά υλικά για στεγανοποίηση, κατάλληλα συστήµατα συλλογής και
επεξεργασίας των στραγγισµάτων και σύστηµα συλλογής του βιοαερίου.
Κατά την υγειονοµική ταφή τα απορρίµµατα διαστρώνονται, συµπιέζονται,
και στο τέλος της ηµέρας σκεπάζονται µε αδρανές υλικό (χώµα, µπάζα, κοµπόστ,
κ.λ.π.). Έτσι µειώνεται στο ελάχιστο ο κίνδυνος από τη διασπορά των
απορριµµάτων και οι δυσάρεστες οσµές.
123
o Σχεδιάζουµε µε κριτήριο την καλή λειτουργία και λειτουργούµε µε
κριτήριο την «κατασκευή» ενός περιβαλλοντικά αποδεκτού
απορριµµατικού όγκου.
124
o Προσοχή: το σωστό είναι πρώτα να υιοθετείται µια στρατηγική και µε
βάση αυτή να σχεδιάζεται ένας ΧΥΤΑ, όχι πρώτα να φτιάχνουµε έναν
ΧΥΤΑ και µετά να ψάχνουµε µε τι στρατηγική θα τον λειτουργήσουµε.
o Στρατηγική διαχείρισης στερεών αποβλήτων + τεχνική υποστήριξη +
management = επιτυχηµένο σύστηµα διαχείρισης.
125
Ενδεικτικά λοιπόν φαίνονται παρακάτω κάποια κριτήρια καταλληλότητας:[57]
126
Το επόµενο βήµα της µεθοδολογίας είναι η βαθµολόγηση/ιεράρχηση των
περιοχών που δεν έχουν αποκλειστεί κατά το πρώτο βήµα. Τα συνήθη κριτήρια
βαθµολόγησης υποψήφιων ΧΥΤΑ είναι τα παρακάτω:
Μια µατιά στις διάρκειες ζωής των τεχνητών φραγµών από τους οποίους
αποτελείται ένας ΧΥΤΑ είναι αποκαλυπτική και υποδεικνύει την οπτική γωνία υπό
την οποία πρέπει να οργανώνεται ολόκληρη η λειτουργία του ΧΥΤΑ. Στον επόµενο
πίνακα παρουσιάζεται η διάρκεια ζωής των τεχνητών φραγµών που συνήθως
χρησιµοποιούνται σε ένα ΧΥΤΑ.[44]
127
Πίνακας 7: ∆ιάρκεια ζωής τεχνητών φραγµών ενός ΧΥΤΑ.
128
Με το πέρας της χρονικής διάρκειας της µεταφροντίδας (δηλαδή µετά από 40-45
έτη) η απόθεση θα πρέπει να είναι σε τέτοια κατάσταση που να συνιστά
αµελητέο ρίσκο για το περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία.
129
Ένα σηµαντικό συµπέρασµα από αυτόν τον πίνακα είναι ότι µια αποδεκτή
ποιότητα απόθεσης, υπό την έννοια του αµελητέου ρίσκου για το περιβάλλον, στο
πέρας της µεταφροντίδας είναι εφικτή µόνο µε τη χρήση Μηχανικής - Βιολογικής
ή/και Θερµικής Επεξεργασίας. Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις η κατάσταση της
απόθεσης δεν µπορεί να θεωρηθεί αποδεκτή και θα πρέπει να ληφθούν µέτρα για να
έχει αµελητέο περιβαλλοντικό ρίσκο.
Τέτοιες τεχνικές είναι ο εξαναγκασµένος επί τόπου αερισµός (in situ aeration),
η αποκατάσταση µε εξόρυξη (landfill mining), οι τεχνικές απότοµης ανόδου της
υγρασίας (flushing) κ.λπ.
Σηµαντικό στοιχείο είναι ότι αυτές οι τεχνικές εφαρµόζονται µε κόστη που
είτε είναι σχεδόν ίδια είτε και µικρότερα από το κόστος µεταφροντίδας του χώρου.
Στην περίπτωση που τα κόστη είναι συγκρίσιµα, η υλοποίηση τεχνικών επιτάχυνσης
της αποδόµησης, εξασφαλίζει αµελητέο περιβαλλοντικό ρίσκο πολύ ταχύτερα και
αφήνει ελεύθερη τη γη για νέες χρήσεις άµεσα (εντός 2-4 ετών). Στην περίπτωση
που το κόστος αυτών των τεχνικών είναι µικρότερο από το κόστος µεταφροντίδας, η
σκοπιµότητα εφαρµογής τους είναι εµφανής.
130
7.3.3 Η ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ
3. Βιολογική επεξεργασία:
• Μειώνει την ποσότητα των άµεσα βιοαποδοµήσιµων ουσιών και διευκολύνει
την αποδόµηση των αποβλήτων.
• Σε γενικές γραµµές αυξάνει τη διαπερατότητα της απορριµµατικής µάζας και
µειώνει τις πιθανότητες έµφραξης των αγωγών στραγγισµάτων και της
στρώσης αποστράγγισης.
Τα πρόβληµα είναι ότι για να υπάρχει µια αποδεκτή τελική ποιότητα
της απόθεσης, η βιολογική επεξεργασία πρέπει να κρατήσει τουλάχιστον 14-16
εβδοµάδες, γεγονός που ανεβάζει σηµαντικά το κόστος της και τις περισσότερες
φορές είναι αποτρεπτικό.
Βιολογική επεξεργασία µικρότερης διάρκειας πρέπει να συνδυάζεται
µε εξαναγκασµένο αερισµό, ως τεχνική αποκατάστασης - ολοκλήρωσης της
αποδόµησης.
4. Θερµική επεξεργασία:
• Μειώνει δραστικά τον όγκο των αποβλήτων.
131
• Πρακτικά εξαλείφει τις ποσότητες των οργανικών αποβλήτων, εποµένως και
το βιοαέριο και το οργανικό φορτίο των στραγγισµάτων.
• Εξασφαλίζει πολύ υψηλή συµπίεση των υπολειµµάτων.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ
132
4. Ενώνονται οι µεµβράνες µε θερµοκόλληση και προστίθεται για προστασία µία
στρώση αποστραγγιστικό ύφασµα πολυπροπυλενίου.
5. Στο σηµείο αυτό, γίνεται η εγκατάσταση δικτύων συλλογής των
στραγγισµάτων.
133
Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά
(Η.Π.Α.)
Το σχέδιο πλήρωσης του ΧΥΤΑ αποτελεί τον τρόπο µε τον οποίο θα γίνει η
σταδιακή πλήρωσης της λεκάνης ταφής µε απορρίµµατα. Περιλαµβάνει την
περιγραφή όλων των φάσεων λειτουργίας και τον τρόπο µε τον οποίο θα πληρωθούν
όλες οι κυψέλες και τα κύτταρα του ΧΥΤΑ.
Το σχέδιο πλήρωσης διαφέρει από ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΑ. Οι ιδιαιτερότητες κάθε
χώρου παίζουν σηµαντικό ρόλο στην διαµόρφωση του σχεδίου πλήρωσης. Για κάθε
ΧΥΤΑ το σχέδιο πλήρωσής του περιγράφει τον βέλτιστο οικονοµοτεχνικά τρόπο
ταφής των αποβλήτων.
1. Σχέδιο γενικής διάταξης έργων: Στο σχέδιο αυτό απεικονίζεται το σύνολο των
έργων που κατασκευάζονται για τη σωστή λειτουργία του ΧΥΤΑ. Επίσης
απεικονίζει τη λεκάνη απόθεσης καθώς και το δανειοθάλαµο που θα
χρησιµοποιηθεί για την εξοικονόµηση του υλικού ηµερήσια κάλυψης των
απορριµµάτων. Η λεπτοµέρεια των σχεδίων αυτών είναι µικρή καθώς αποτελούν
µια γενική άποψη του ΧΥΤΑ σε µικρή συνήθως κλίµακα (1:1000 ή 1:2000).
2. Σχέδιο απορροών οµβρίων υδάτων: Το συγκεκριµένο σχέδιο δείχνει τον τρόπο
µε τον οποίο έχουν σχεδιαστεί και λειτουργούν τα έργα αντιπληµµυρικής
134
προστασίας του χώρου καθώς και του απορριµµατικού αναγλύφου καθώς αυτό
αναπτύσσεται. Στο σχέδιο αυτό συνήθως η λεκάνη ταφής απεικονίζεται
πληρωµένη µε απορρίµµατα καθώς σε αυτό το στάδιο λειτουργίας του χώρου
σηµειώνονται οι µεγαλύτερες απορροές και παροχές των έργων
αντιπληµµυρικής προστασίας.
3. Σχέδια διαµόρφωσης της λεκάνης απόθεσης: Το σχέδιο αυτό απεικονίζει το
πώς θα είναι η λεκάνη απόθεσης όταν ολοκληρωθούν τα έργα διαµόρφωσης της
(εκσκαφές - επιχώσεις). Στο σχέδιο αυτό εµφανίζονται οι ισοϋψείς και οι κλίσεις
του πυθµένα του ΧΥΤΑ, οι οποίες συγκλίνουν σε ένα ή περισσότερα σηµεία από
τα οποία κατά τη λειτουργία του χώρου θα αποµακρύνονται τα στραγγίσµατα
που θα παράγονται.
4. Σχέδιο τελικού αναγλύφου: Το συγκεκριµένο σχέδιο απεικονίζει την εικόνα
του συνόλου του χώρου µετά το πέρας λειτουργίας της λεκάνης απόθεσης. Στο
σχέδιο αυτό παρουσιάζεται το τελικό ανάγλυφο του ΧΥΤΑ µαζί µε τα έργα που
θα έχουν διαµορφωθεί όπως αναβαθµοί, εσωτερική οδοποιία, έργα διαχείρισης
βιοαερίου και στραγγισµάτων κ.λπ.
5. Σχέδια πλήρωσης κυττάρων: Τα σχέδια αυτά παρουσιάζουν σε λεπτοµέρεια τη
σειρά πλήρωσης των κυττάρων ή /και των υποκυττάρων του ΧΥΤΑ. Τα σχέδια
αυτά παρουσιάζουν συνήθως τις κύριες φάσεις πλήρωσης και διαµόρφωσης των
κυττάρων, αναλόγως µε το συνολικό σχέδιο λειτουργίας του χώρου.
6. Περιγραφή πλήρωσης κυττάρων: Τα σχέδια πλήρωσης κυττάρων πρέπει να
συνοδεύονται από κατάλληλη περιγραφή των έργων πλήρωσης και
διαµόρφωσης για κάθε φάση ή/και υποφάση πλήρωσης. Στην περιγραφή αυτή
πρέπει να περιλαµβάνεται ο τρόπος διαχρονικής ανάπτυξης - επέκτασης των
έργων και των δικτύων παράλληλα µε την πλήρωση των κυττάρων (ράµπα
εισόδου, προσωρινών ή µόνιµων αναχωµάτων, δίκτυα στραγγισµάτων,
βιοαερίου, οµβρίων κ.λπ.).
135
τεχνικά όσο και οικονοµικά. Οι εργασίες που λαµβάνουν χώρα κατά τον σχεδιασµό
της διαδοχής των φάσεων είναι οι ακόλουθες:
136
Σηµαντικά οικονοµικά οφέλη:
• Η σύνταξη και εφαρµογή ενός πλήρους σχεδίου πλήρωσης του ΧΥΤΑ παρέχει
πολύ µεγάλα οικονοµικά οφέλη στον φορέα λειτουργίας του ΧΥΤΑ µιας και το
σχέδιο αυτό αποτελεί το βέλτιστο τεχνικά και οικονοµικά τρόπο λειτουργίας του
χώρου.
• Λαµβάνει υπόψη τις οικονοµίες κλίµακας και τη διαθεσιµότητα των κεφαλαίων,
ενώ παράλληλα κοστολογεί σε τέτοιο βάθος τις διεργασίες, έτσι ώστε µε την
εφαρµογή της ανάλογης τιµολογιακής πολιτικής, ο χώρος να είναι βιώσιµος
τόσο κατά τη λειτουργία του, όσο και κατά την περίοδο µεταφροντίδας του.
137
περιορίζεται τόσο η κίνηση των µηχανηµάτων διάστρωσης και
συµπίεσης, όσο και η χρήση του υλικού επικάλυψης.
o Το βέλτιστο πλάτος του µετώπου εργασίας ποικίλει ανάλογα µε τον
αριθµό των εξυπηρετούµενων απορριµµατοφόρων οχηµάτων και τον
εξοπλισµό διάστρωσης και συµπίεσης που διαθέτει ένας ΧΥΤΑ. Το
πλάτος του θα πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε να αποφεύγονται οι µεγάλοι
χρόνοι αναµονής για την εκκένωση των απορριµµατοφόρων. Από την
άλλη πλευρά, το πλάτος του µετώπου εργασίας δεν µπορεί να είναι τόσο
µεγάλο, ώστε να δυσχεραίνει τη λειτουργία και να αφήνει εκτεθειµένα
στον άνεµο τα απορρίµµατα, για µεγάλο χρονικό διάστηµα.
138
6. Ολοκλήρωση του κελιού:
139
Το πότε θα τερµατίζεται η εκσκαφή από ένα σηµείο και θα συνεχίζεται σε ένα
διπλανό σηµείο, θα ορίζεται από τον υπεύθυνο µηχανικό του έργου.
2. Εισαγόµενο υλικό επικάλυψης: Το εισαγόµενο υλικό αποτελείται από χώµα ή
άλλο αδρανές υλικό. Χώµατα εκσκαφών ή µικρά κοµµάτια υλικών από
κατεδαφίσεις, µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως υλικό επικάλυψης των
αποβλήτων. Κοµµάτια ασφάλτου ή σκυροδέµατος, θα πρέπει να
χρησιµοποιηθούν για την κατασκευή εσωτερικής οδοποιίας πρόσβασης και στη
διαµόρφωση επιφανειών για χρήση κατά τις βροχερές περιόδους. Τα
διαφορετικά υλικά θα πρέπει να συγκεντρώνονται ως εφεδρικά αποθέµατα σε
χώρους που υποδεικνύονται από τον υπεύθυνο µηχανικό του έργου. Αν τα υλικά
αυτά πρόκειται να χρησιµοποιηθούν ως υλικό επικάλυψης των αποβλήτων κατά
τη διάρκεια της ηµερήσιας λειτουργίας, θα πρέπει να αποθηκευτούν σε χώρο
κοντά στο µέτωπο εργασίας, για την άµεση αξιοποίησή τους. Θα πρέπει όµως να
τοποθετηθούν σε σηµείο όπου δεν δυσχεραίνεται η κυκλοφορία τόσο των
απορριµµατοφόρων, όσο και του κινητού εξοπλισµού λειτουργίας του ΧΥΤΑ.
140
5. Προσωρινή κάλυψη: Η οροφή αλλά και οι πλαϊνές επιφάνειες ενός
ολοκληρωµένου κελιού το οποίο δεν προβλέπεται να καλυφθεί από άλλο κελί
για µεγάλο χρονικό διάστηµα, είναι δυνατό να παραµείνουν εκτεθειµένες στα
καιρικά φαινόµενα και στη διέλευση των απορριµµατοφόρων οχηµάτων. Αυτές
οι επιφάνειες θα πρέπει να καλύπτονται µε υλικό επικάλυψης. Το πάχος της
στρώσης, θα γνωστοποιείται από τον υπεύθυνο µηχανικό του έργου. Σε κάθε
περίπτωση, το πάχος της στρώσης θα είναι τέτοιο που θα προλαµβάνει
φαινόµενα διάβρωσης της κάλυψης από τον άνεµο, τις βροχοπτώσεις και την
κυκλοφορία των οχηµάτων. Εάν τα απόβλητα εκτεθούν στην ατµόσφαιρα, το
νερό θα διεισδύσει στα απορρίµµατα και θα εκλυθούν οσµές και αέρια από τα
κελιά.
141
7.7.1 Κατασκευή και συντήρηση τελικής κάλυψης:
1. Πριν την τελική κάλυψη: Πριν την τοποθέτηση των στρώσεων της τελικής
κάλυψης, οι ολοκληρωµένες περιοχές θα πρέπει να καθαρίζονται από µπάζα,
φερτά υλικά και θραύσµατα υλικών. Εάν υπάρχουν αντικείµενα τα οποία
εξέχουν από την ηµερήσια ή την προσωρινή κάλυψη, αυτά θα πρέπει να
εξαχθούν, και τα κενά που δηµιουργούνται να καλύπτονται µε υλικό
επικάλυψης.
142
2. Η γένεση και σύσταση των στραγγισµάτων.
3. Η σύσταση των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων.
4. Η γένεση και σύνθεση του βιοαερίου.
5. Οι µετεωρολογικές συνθήκες.
6. Το είδος και οι ποσότητες των εισερχοµένων απορριµµατικών φορτίων.
7. Το είδος και η ποσότητα των εισερχοµένων χωµατισµών (χώµα, µπάζα, κ.λπ.).
8. Η παρακολούθηση της λειτουργίας των επιµέρους υποστηρικτικών έργων και
καταγραφής των όποιων προβληµάτων παρουσιάζουν που δυσχεραίνει τη
λειτουργία του χώρου στο σύνολό της.
Αντίθετα τα µειονεκτήµατα:
143
2. Παραγωγή CO2, εφόσον καίγεται το βιοαέριο
3. ∆υσχερής η εύρεση χώρων για την ταφή των απορριµµάτων
4. Σχετικώς υψηλό κόστος µεταφοράς
5. Ανάγκη παρακολούθησης της συµπεριφοράς έναντι διαφυγής ρύπων ακόµη και
µετά την λήξη της λειτουργίας της για έλεγχο διαφυγής ρύπων.
6. Απαιτεί σηµαντικές διαθέσιµες εκτάσεις
7. Κοινωνική αντίδραση κατά τη χωροθέτηση των ΧΥΤΑ και τη µεταφορά των
απορριµµάτων
8. Μεγάλος όγκος των απορριµµάτων
9. Υψηλό κόστος λειτουργίας των ΧΥΤΑ
10. Μετά το κλείσιµο του ΧΥΤΑ, η γη µπορεί να είναι ακατάλληλη για κάποιες
χρήσεις, λόγω ρύπανσης.
11. Η ευκολία και η ευελιξία της Υγειονοµικής Ταφής δεν δίνει κίνητρα στους
παραγωγούς απορριµµάτων να εφαρµόσουν καινοτοµικές λύσεις.
12. Ανεξαρτήτως σχεδιασµού, υπάρχει πάντα ένας µικρός κίνδυνος ρύπανσης από
τη λειτουργία των ΧΥΤΑ.
13. Το βιοαέριο, αν δεν τεθεί υπό έλεγχο, µπορεί να είναι επικίνδυνο (πυρκαγιά,
έκρηξη, συνεισφορά στο φαινόµενο του θερµοκηπίου).
14. Η ανάκτηση ενέργειας από ΧΥΤΑ δεν είναι ιδιαίτερα αποδοτική.
15. Μπορεί να υπάρξει όχληση λόγω θορύβου, οσµών, διέλευσης οχηµάτων και
αισθητικής υποβάθµισης, όπως µε όλες τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας
απορριµµάτων.
144
• τα εξωτερικά κόστη κ.λπ.
Αυτό που στη χώρα µας συχνά θεωρείται ως κόστος ταφής περιλαµβάνει µόνο
τα άµεσα λειτουργικά έξοδα του ΧΥΤΑ, ενώ καµιά φορά δεν περιλαµβάνει ούτε καν
αυτά στο σύνολό τους. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου αυτό που θεωρείται κόστος
ταφής, βάσει του οποίου υπολογίζονται τα τέλη χρήσης, είναι έως και 3 φορές
µικρότερο από το λειτουργικό κόστος ΧΥΤΑ. Αυτή είναι και η αιτία που πολύ
συχνά οι ΧΥΤΑ απαξιώνονται ως τεχνικά έργα: τα τέλη χρήσης δεν υπολογίζονται
µε ολοκληρωµένο τρόπο και υποκοστολογούνται, µε αποτέλεσµα η κατάσταση του
ΧΥΤΑ να βαίνει φθίνουσα.
Από την άλλη µεριά έχουµε και αντίθετα παραδείγµατα: επειδή δεν υπάρχει
κανένας ακριβής υπολογισµός, τα τέλη χρήσης προσδιορίζονται αυθαίρετα και η
ανταποδοτικότητά τους δεν ελέγχεται.
145
• Για να κάνουµε βιώσιµο το σύστηµα διαχείρισης των στερεών αποβλήτων και το
ΧΥΤΑ.
• Για να µπορούµε να αξιολογήσουµε αν όσα απολαµβάνουµε ως υπηρεσίες ταφής
αξίζουν τα λεφτά που πληρώνουµε και να χρεώνουµε πραγµατικά ανταποδοτικά
τέλη χρήσης.
146
Εποµένως, στα κόστη αυτά πρέπει να συµπεριλαµβάνονται το κόστος της
αποκατάστασης του έργου, το κόστος της µεταφροντίδας, το κόστος της
κατασκευής νέου ΧΥΤΑ ο οποίος θα είναι έτοιµος µε το πέρας της λειτουργίας
του υφιστάµενου.
147
εφόσον η κατασκευή του έργου έχει γίνει µε όλες τις διασφαλίσεις ποιότητας και
τους ελέγχους που απαιτούνται. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα κόστος που
σκοπεύει είτε να αποζηµιώσει τους θιγόµενους σε περίπτωση ατυχήµατος ή
σοβαρής αστοχίας του έργου είτε να αποκαταστήσει σηµαντικές φθορές που
µπορεί να προέλθουν από απρόβλεπτους παράγοντες (σεισµοί, θεοµηνίες κ.λπ.).
148
κόστους κατασκευής νέου ΧΥΤΑ, το σύνολο του κόστους αποκατάστασης του
έργου καθώς και το σύνολο του κόστους µεταφροντίδας για 30 έτη. Προφανώς,
εφόσον το αποθεµατικό αξιοποιείται, έστω και µε απλό τοκισµό, θα προκύψει µία
ορισµένη, µικρή πάντως, µείωση του λειτουργικού πραγµατικού κόστους.
Με το πέρας της λειτουργίας του έργου και την κατασκευή του έργου της
αποκατάστασης και του νέου ΧΥΤΑ, το αποθεµατικό θα καταναλωθεί για να
καλυφθεί το κόστος µεταφροντίδας του έργου.
Μικροί ΧΥΤΑ:
• χώροι υγειονοµικής ταφής µη επικίνδυνων ή αδρανών υλικών µε συνολική
χωρητικότητα µέχρι 15.000 τόνων ή µε ετήσια ικανότητα απορρόφησης µέχρι
1.000 τόνων, που εξυπηρετούν νησιά, όταν πρόκειται για τον µοναδικό
υφιστάµενο ΧΥΤΑ και
• χώροι που βρίσκονται σε αποµονωµένους οικισµούς, εφόσον ο ΧΥΤΑ
προορίζεται για τη διάθεση αποβλήτων που προέρχονται αποκλειστικά και
µόνο από το συγκεκριµένο (κατά κανόνα δυσπρόσιτο) οικισµό.
Σε ένα µικρό σχετικά ΧΥΤΑ απαιτείται µια πρώτη πλήρης καταγραφή των
κατηγοριών κόστους και ένας αρχικός υπολογισµός των µη άµεσων λειτουργικών
κατηγοριών, όπως το κόστος µεταφροντίδας και αποκατάστασης κ.λπ.
Με µια σχετικά φτηνή µελέτη, που ο φορέας διαχείρισης µπορεί και µόνος του
να υλοποιήσει, και ένα απλό φύλλο εργασίας σε Excel οι ανάγκες καλύπτονται
επαρκώς.
149
Εδώ τα πράγµατα είναι πιο δύσκολα. Απαιτούνται:
1. ολοκληρωµένες προσεγγίσεις και
2. η χρήση µοντέλων πλήρους κοστολόγησης (Full Cost Accounting - FCA) και
σχετικών software (τυποποιηµένων ή και αναπτυγµένων για τις ανάγκες του
φορέα) θα επιφέρει σίγουρα καλύτερα αποτελέσµατα.
150
8. ΚΕΦΑΛΑΙΟ :
Ελεγχόµενη καύση
Καύση Απορριµµάτων
151
Τη διαδικασία της θερµικής επεξεργασίας των απορριµµάτων επηρεάζουν οι
ακόλουθες παράµετροι[49]:[66]
• η οµοιογένεια,
• το µέγεθος των κόκκων ή τεµαχίων καθώς και η κατανοµή τους,
• η ειδική επιφάνειά τους,
• η θερµική τους αγωγιµότητα,
• η θερµοκρασία ανάφλεξης,
• η δυνατότητα αποθήκευσης,
• το ειδικό βάρος,
• η θερµογόνος δύναµη της καύσιµης ύλης,
• η ποσοτική σύνθεση της καύσιµης ύλης , τέφρα και νερό,
• η περιεκτικότητα σε πτητικά,
• η περιεκτικότητα σε επικίνδυνες ουσίες και
• το σηµείο τήξης της τέφρας
152
Η φλόγα είναι η ζώνη όπου συµβαίνουν οι αντιδράσεις της καύσης και
παράγεται ορατή ακτινοβολία. Το µέτωπο της φλόγας ορίζεται ως η περιοχή µεταξύ
του µίγµατος των απορριµµάτων-αέρα και των προϊόντων της καύσης. Όλες οι
αντιδράσεις στην καύση είναι εξώθερµες και σε µια πλήρη καύση, από τους
υδρογονάνθρακες σχηµατίζεται διοξείδιο του άνθρακα, αιθάλη και ελεύθερες ρίζες.
Η πραγµατική θερµοκρασία της φλόγας διαφέρει από την θεωρητική, γιατί
υπάρχουν απώλειες. Το σύνολο των απωλειών κατά την καύση κυµαίνεται από 7
έως 32% και αφορά :
• τα καυσαέρια 6-20%,
• τα άκαυστα υλικά 0.5-3.5% και
• τις απώλειες θερµότητας από τα άκαυστα αέρια καύσιµα 0-3%.
153
Ενδείκνυται η παραγόµενη θερµότητα της καύσης να χρησιµοποιείται και για
την ξήρανση των απορριµµάτων, ενώ τα παραγόµενα καυσαέρια ψύχονται ταχέως
(κάτω από τους 300οC) για την αποφυγή παραγωγής διοξινών. Όσον αφορά στην
παραγόµενη σκόνη και τον καπνό, αποµακρύνονται µε φυγοκέντριση και
ηλεκτροστατικά φίλτρα, ενώ η αποµάκρυνση του HCl γίνεται µε προσθήκη
υδροξειδίου του ασβεστίου.
154
από τη σύνθεση των απορριµµάτων και φυσικά από την περιεκτικότητα σε υγρασία.
Η θερµική διάσπαση των οργανικών ενώσεων επιτυγχάνεται στους 250-900°C.
155
αέρα καύσης µέσω ενός φυσητήρα κάτω από την εσχάρα µεταφοράς, µε
αποτέλεσµα, µε τη βοήθεια της ακτινοβολίας από τα αντανακλαστικά τοιχώµατα του
κλιβάνου, την αφαίρεση ενός µεγάλου µέρους από την υγρασία των απορριµµάτων
που πρόκειται να καούν (φάση ξήρανσης σε θερµοκρασία 100oC). Ακολουθεί η
φάση της εξαερίωσης των πτητικών αερίων σε θερµοκρασία 250oC.
Κατόπιν, µέσω των κινούµενων σχαρών, τα απορρίµµατα οδηγούνται στην
εστία, όπου αναµειγνύονται µε την κατάλληλη ποσότητα αέρα και αναφλέγονται (σε
θερµοκρασίες 500-600oC). Η θεωρητική ποσότητα του αέρα καύσης µπορεί να
υπολογιστεί από αναλύσεις που γίνονται στα απορρίµµατα. Συνήθως όµως
χρειάζεται µεγάλη περίσσεια αέρα για να πραγµατοποιηθεί τέλεια καύση και να
αποφευχθεί η διάβρωση του λέβητα.
Η καύση συντηρείται από µόνη της λόγω της υψηλής θερµογόνου δύναµης
των απορριµµάτων ή µε την προσθήκη µικρών ποσοτήτων βοηθητικού καυσίµου.
Στο Σχήµα 51, απεικονίζεται µία πρότυπη µονάδα καύσης οικιακών
απορριµµάτων.
156
Ένα εργοστάσιο καύσης µε ανάκτηση ενέργειας (ΚΑΕ) περιλαµβάνει βασικά
ένα φούρνο και ένα θάλαµο µετάκαυσης. Στο φούρνο, διεξάγεται αποσύνθεση των
απορριµµάτων (καύση στους 1000οC) και απελευθέρωση αερίων. Στο θάλαµο
µετάκαυσης, τα αέρια καίγονται στους 800-900οC περίπου. Στο φούρνο, τα
απορρίµµατα πρέπει να κατανεµηθούν σωστά και να έρθουν σε επαφή µε τον αέρα.
Υπάρχουν τρία είδη φούρνων:
• οι φούρνοι στήριξης, οι οποίοι στηρίζουν και αναστρέφουν τα απορρίµµατα,
• οι περιστροφικοί φούρνοι (η περιστροφική κίνηση διασφαλίζει την ανάµειξη),
και
• οι φούρνοι ρευστοποιηµένης κλίνης (τα οικιακά απόβλητα αναµειγνύονται σε
µια κλίνη άµµου η οποία τίθεται σε αιώρηση µέσω εµφύσησης αέρα).
157
Η θερµοκρασία στο χώρο καύσης είναι συνήθως µεταξύ 300-1200oC.
Μεγαλύτερες θερµοκρασίες αποφεύγονται, γιατί προκαλείται µερική τήξη της
στάχτης που επικολλάται πάνω στα τοιχώµατα και δηµιουργούν προβλήµατα
σκωρίας. Η εστία του κλιβάνου έχει συνήθως ανθεκτικά πυρίµαχα ανακλαστικά
τοιχώµατα.
Νεότεροι τύποι κλιβάνου διαθέτουν υδάτινα τοιχώµατα µε άµεση µεταφορά
θερµότητας από το χώρο καύσης στο νερό των σωλήνων. Σε περίπτωση απουσίας
τέτοιων τοιχωµάτων, µετά την πυρίµαχη εστία, υπάρχει ο ατµολέβητας όπου τα
καυσαέρια αποδίδουν ένα µεγάλο µέρος της θερµότητας των προς παραγωγή ατµών.
158
Η εκποµπή των απαερίων καύσης πρέπει να ελέγχεται και να εφαρµόζονται οι
κατάλληλες µέθοδοι δέσµευσής τους, ώστε οι συγκεντρώσεις τους κατά την
εκποµπή τους στην ατµόσφαιρα να βρίσκονται µέσα στα επιτρεπτά όρια, που
καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/76/ΕΕ.
Κατά την καύση παράγονται και οργανικές ουσίες, πολλές από τις οποίες είναι
καρκινογόνες και µπορούν να µειωθούν µε µια καλύτερη καύση. Επίσης η τέφρα
που παράγεται περιέχει πολλά µέταλλα, αδρανή υλικά και πιθανώς µερικά οργανικά.
Η συνηθισµένη διάθεσή της γίνεται µε ταφή.
Τα αέρια που εκπέµπονται κατά την καύση διέρχονται από το σύστηµα
καθαρισµού, όπου καθαρίζονται µε καταιονισµό νερού.
Κατά τον καθαρισµό των αερίων, αποµακρύνονται τα όξινα αέρια όπως το
HCl, που παράγονται κατά την καύση των χλωριωµένων υδρογονανθράκων και
χλωριωµένων πλαστικών, καθώς και µικρά οργανικά σωµατίδια.
Τα καυσαέρια, κατόπιν, διοχετεύονται στα ηλεκτροστατικά φίλτρα, τα οποία
συγκρατούν τα ανόργανα αιωρούµενα σωµατίδια και την αιωρούµενη τέφρα. Για να
χρησιµοποιηθούν τα ηλεκτροστατικά φίλτρα αυτά, η θερµοκρασία των καυσαερίων
πρέπει να βρίσκεται περίπου στους 400oC. Έτσι, τα αέρια διαβιβάζονται σε
εναλλάκτη θερµότητας µε σύγχρονη παραγωγή ατµού. Κατόπιν, οδηγούνται στην
καµινάδα, όπου συνήθως ένας ισχυρός ανεµιστήρας εξασφαλίζει τον αναγκαίο
αερισµό.
Τα υπολείµµατα καύσης, τέφρα και άκαυστο υλικό, ψύχονται µε νερό στα
λουτρά ψύξης και στη συνέχεια, µεταφέρονται µε ταινίες σε σπαστήρα και µετά
στην εγκατάσταση διαλογής, όπου µε µαγνήτες έλκονται τα µεταλλικά αντικείµενα
προς ανακύκλωσή τους.
Από ένα άνοιγµα στη βάση του θαλάµου καύσης αποµακρύνεται η ιπτάµενη
τέφρα. Τα υπολείµµατα της καύσης µετά τους µαγνητικούς διαχωριστές, καθώς και
η ιπτάµενη τέφρα οδηγούνται πλέον για ταφή, ενώ τελευταία γίνονται προσπάθειες
αξιοποίησής τους, σαν αδρανή υλικά στην οδοποιία ή στην τσιµεντοβιοµηχανία.
Τέλος, τα υγρά απόβλητα από την έκλυση των ρύπων στα διάφορα στάδια της
καύσης, οδηγούνται σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας υγρών αποβλήτων.
159
8.1.3 Τα Προϊόντα της Καύσης
160
δρόµων. Η πρακτική αυτή όµως είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, µιας και µεταφέρει
τις τοξικές ουσίες στο ευρύτερο περιβάλλον και την τροφική αλυσίδα.
Μια άλλη µέθοδος διαχείρισης της τοξικής τέφρας είναι η υαλοποίησή
της. Με τον τρόπο αυτό, οι τοξικές ουσίες δεσµεύονται στο γυαλί και δεν είναι
εύκολα βιοδιαθέσιµες. Το µεγάλο πρόβληµα αυτής της µεθόδου είναι το υψηλό
κόστος. Η µέθοδος αυτή αυξάνει το κόστος διάθεσης της τέφρας κατά 20-30
δολάρια τον τόνο. Επιπλέον, απαιτεί πολύ µεγάλες ποσότητες ενέργειας.
Συγκεκριµένα, απαιτεί περισσότερη ενέργεια απ’ όση παράγεται κατά την
αρχική καύση των αποβλήτων. Γι’ αυτούς τους λόγους, ελάχιστες φορές έχει
εφαρµοστεί η µέθοδος αυτή, αφού, εκτός των άλλων, παραµένει το πρόβληµα
της τελικής διάθεσης της υαλοποιηµένης τέφρας.
5. Υγρό απόβλητο αποτέλεσµα των διαδικασιών σβέσης της τέφρας και ψύξης των
αερίων και
6. Θερµότητα που µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την παραγωγή ατµού ή
ηλεκτρικής ενέργειας.
8.1.4 Πλεονεκτήµατα
161
Επιπλέον, η καύση, µε ορισµένες παραλλαγές ως προς την
προαναφερθείσα, είναι η µόνη ενδεδειγµένη και υποχρεωτική µέθοδος
ασφαλούς διάθεσης του πλέον µολυσµατικού µέρους των αστικών
απορριµµάτων, των µολυσµατικών δηλαδή νοσοκοµειακών απορριµµάτων τα
οποία σύµφωνα και µε την ισχύουσα νοµοθεσία πρέπει να συλλέγονται και να
διατίθενται χωριστά από τα υπόλοιπα αστικά απορρίµµατα.
2. Είναι ο ενδεικνυόµενος τρόπος επεξεργασίας για πολλά τοξικά, εύφλεκτα,
πτητικά και µολυσµατικά απόβλητα.
3. ∆εν παράγεται µεθάνιο.
4. Η παραγωγή ενέργειας (από την ανάκτηση της θερµότητας των παραγόµενων
καυσαερίων) είναι επίσης ένα από τα πολύ θετικά στοιχεία της µεθόδου προς
την κατεύθυνση επίλυσης των ενεργειακών προβληµάτων του πλανήτη.
5. Η ανάκτηση ενέργειας από τη διαδικασία της αποτέφρωσης παρουσιάζει
ορισµένα πλεονεκτήµατα, το σηµαντικότερο από τα οποία είναι το οικονοµικό
όφελος του εργοστασίου, που µπορεί να εµπορευθεί την παραγόµενη
ενέργεια.
Η ενέργεια µε τη µορφή ζεστού νερού ή ατµού, µπορεί να πωληθεί σε
τοπικές βιοµηχανίες ή να χρησιµοποιηθεί σε δηµοσία κτίρια, όπως πισίνες,
νοσοκοµεία ή συγκροτήµατα γραφείων και διαµερισµάτων.
Ο ατµός µπορεί επίσης να χρησιµοποιηθεί για την παραγωγή
ηλεκτρικής ενέργειας, και να πωληθεί και σε άλλα µέρη της χώρας,
µειώνοντας την ανάγκη ανεύρεσης αγοραστών σε τοπικό επίπεδο. Οι
εγκαταστάσεις, που παράγουν συγχρόνως ηλεκτρική ενέργεια και ατµό η
ζεστό νερό είναι πιο αποδοτικές από αυτές που απλώς παράγουν ηλεκτρική
ενέργεια.
6. Ταχεία µέθοδος, αφού όπως είδαµε παραπάνω απαιτούνται το πολύ 3 ½ ώρες
για την τέλεια καύση των απορριµµάτων.
7. Χαµηλό κόστος λειτουργίας.
8. Κάλυψη µικρής έκτασης, εφόσον τα υπολείµµατα της καύσης
χρησιµοποιούνται στην παραγωγή τσιµέντου ή και υαλότουβλων.
9. Είναι εφικτή η ανάκτηση κάποιων υλικών (π.χ. µετάλλων) από το στερεό
υπόλειµµα της καύσης.
10. ∆εν υπάρχει ανάγκη µακροχρόνιας παρακολούθησης της συµπεριφοράς, όπως
συµβαίνει στους ΧΥΤΑ.
162
11. Μπορεί να παράγει 5 φορές περισσότερη ενέργεια ανά τόνο απορριµµάτων σε
σχέση µε την εκµετάλλευση βιοαερίου από ΧΥΤΑ.
8.1.5 Mειονεκτήµατα
163
Για την κατασκευή λοιπόν µιας σύγχρονης εγκατάστασης καύσης που να
περιλαµβάνει όλα τα απαραίτητα µέσα, για τον περιορισµό σε ανεκτά επίπεδα
όλων αυτών των αέριων ρυπογόνων εκποµπών, µέσα στα αυστηρότατα πλαίσια
που καθορίζονται από την Οδηγία 2000/76/ΕΕ της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
προκύπτουν τεράστιες δαπάνες κατασκευής και εγκατάστασης.
2. Αποτελεί αντικίνητρο για την υλοποίηση της πρόληψης (µείωση παραγόµενων
απορριµµάτων) και την εφαρµογή προγραµµάτων ανακύκλωσης χαρτιού και
πλαστικών.
3. Η µέση περιεκτικότητα των Ελληνικών αστικών απορριµµάτων σε υγρασία,
κυµαίνεται από 55% και τους θερινούς µήνες φτάνει στο 65%, ενώ σε στερεές
καύσιµες ύλες µετά βίας φτάνει το 30%. Το µεγάλο αυτό ποσοστό υγρασίας και
η µικρή θερµογόνος δύναµη των απορριµµάτων αυτών (1000-1200 kcal/kgr),
απαιτούν την καύση µεγάλων αναλογικά ποσοτήτων πετρελαίου για να
επιτευχθεί η καύση των απορριµµάτων, µε αποτέλεσµα να καθιστούν τη
µέθοδο ασύµφορη, τουλάχιστον για την ανάκτηση ενέργειας.
4. Στη θεωρία, η καύση των αποβλήτων περιγράφεται ως µία µέθοδος για τη
µετατροπή σύνθετων οργανικών ενώσεων σε διοξείδιο του άνθρακα και νερό.
Αυτό δεν σηµαίνει βέβαια ότι η καύση (ή όποια άλλη θερµική επεξεργασία)
δηµιουργεί ή καταστρέφει την ύλη. Αλλάζει απλώς τη χηµική σύνθεση και
µεταβάλλει την τοξικότητα των καιγόµενων ουσιών.
Ακόµη κι αν υπήρχε τεχνικά η δυνατότητα της πλήρους ή τέλειας
καύσης, θα παρέµενε το πρόβληµα των εκποµπών του διοξειδίου του άνθρακα
(CO2), το οποίο αποτελεί το κυριότερο αέριο του θερµοκηπίου και το οποίο
ευθύνεται για την αποσταθεροποίηση της ατµόσφαιρας του πλανήτη και τις εν
εξελίξει κλιµατικές αλλαγές.
5. Μια µονάδα καύσης, όσο καλά κι αν κατάφερνε να προσαρµοστεί στις
ελληνικές συνθήκες, πέρα από το σηµαντικό υλικό κόστος λειτουργίας, θα είχε
και προβλήµατα από την πολύ έντονη εποχιακή διακύµανση της φυσικής
σύνθεσης των απορριµµάτων. Έχει παρατηρηθεί ότι οι εγκαταστάσεις καύσης
παρουσιάζουν αρκετά προβλήµατα από τις συνεχείς αυξοµειώσεις της
ποσότητας και τις αλλαγές της σύνθεσης των απορριµµάτων.
6. Το συνολικό κόστος λειτουργίας και εγκατάστασης είναι πολύ υψηλότερο από
την υγειονοµική ταφή (3-4 φορές υψηλότερο).
164
7. Επίσης, είναι απαραίτητη η ύπαρξη έκτασης γης κοντά στο χώρο των
εγκαταστάσεων καύσης για την υγειονοµική ταφή της τέφρας µε, ανάλογα της
τοξικότητάς της, µέτρα ασφαλούς διάθεσης. Ο χώρος αυτός θα πρέπει να
µπορεί να δέχεται και ολόκληρη την ποσότητα των απορριµµάτων σε
περίπτωση βλάβης της εγκατάστασης.
Ο µόνος τρόπος για να αποφύγει κανείς τη χωµατερή τοξικών είναι να
χρησιµοποιήσει τα τοξικά υπολείµµατα σε νέα προϊόντα (π.χ. υαλότουβλα,
τσιµέντο), µεταφέροντας όµως αλλού το πρόβληµα και επανατροφοδοτώντας
τοξικές ουσίες στο ευρύτερο περιβάλλον.
8. Ειδικότερα για τη χώρα µας, απαιτεί επίσης συνεργασία µε µονάδα
βιοσταθεροποίησης του οργανικού κλάσµατος, προκειµένου να καθίσταται
δυνατή η αυτοσυντήρηση της καύσης τους θερινούς µήνες, λόγω της υψηλής
υγρασίας των απορριµµάτων.
9. Σε κάποιες εγκαταστάσεις καύσης παράγονται υγρά απόβλητα, τα οποία
χρειάζονται επί τόπου επεξεργασία πριν περάσουν στο σύστηµα αποχέτευσης.
10. Επηρεάζεται άµεσα και έντονα από την εποχιακή διακύµανση της ποσότητας
και σύνθεσης των στερεών αποβλήτων µε εµφανή προβλήµατα δυσλειτουργίας.
11. Ένας αγαπηµένος µύθος της βιοµηχανίας καύσης είναι ότι η τεχνολογία αυτή
µειώνει δραστικά το βάρος και τον όγκο των απορριµµάτων. Συχνά, τα
ιλουστρασιόν διαφηµιστικά φυλλάδια των εταιριών που εµπορεύονται τις
σχετικές τεχνολογίες κάνουν λόγο για µείωση του όγκου των αποβλήτων που
φτάνει το 90%. Ακόµη όµως κι αν υπολογίσει κανείς µόνο τις εναποµένουσες
τέφρες, το πραγµατικό νούµερο αγγίζει µετά βίας το 45%. Το δε βάρος των
αποβλήτων υποτίθεται ότι µειώνεται στο ένα τρίτο του αρχικού. Η εκτίµηση
αυτή όµως αναφέρεται µόνο στα τελικά στερεά απόβλητα και δεν
συνυπολογίζει τις αέριες εκποµπές. Αν κανείς συνυπολογίσει όλες τις εκλύσεις
και απορρίψεις από ένα εργοστάσιο καύσης, το συνολικό βάρος των
εξερχόµενων αποβλήτων και ρύπων ξεπερνά το βάρος των εισερχόµενων.
Λογικό, µιας και κάτι τέτοιο επιβάλλουν οι απλοί νόµοι της χηµείας.
12. Οι πιθανότητες βλάβης της εγκατάστασης καύσης είναι αρκετά µεγάλες
εξαιτίας του χαρακτήρα του καυσίµου (διαβρωτικό, ογκώδες κλπ), γεγονός που
συνεπάγεται πρόσθετη οικονοµικά επιβάρυνση για τη συντήρηση και τις
επισκευές της.
165
13. Η καύση δεν ανταποκρίνεται στα κριτήρια της καθαρής παραγωγής που
περιλαµβάνουν τέσσερα τουλάχιστον προαπαιτούµενα:
a) υψηλό βαθµό απόδοσης και καταστροφής των τοξικών ουσιών,
συνδυασµένο µε:
b) συγκράτηση όλων των παραπροϊόντων
c) αναγνώριση και καταγραφή όλων των παραπροϊόντων.
d) απουσία ανεξέλεγκτων εκλύσεων.
Εκατοντάδες άλλες ενώσεις εκλύονται από τα εργοστάσια αυτά,
πολλές από τις οποίες δεν µπορούν καν να αναγνωριστούν και συνεπώς να
καταγραφούν από τα διαθέσιµα καταγραφικά όργανα. Οι εκλύσεις αυτές
αποτελούν συχνά προϊόντα ατελούς καύσης και µπορεί να φτάσουν σε βάρος
έως και το 1% της συνολικής ποσότητας των εισερχόµενων αποβλήτων. Στις
ενώσεις αυτές συγκαταλέγονται πολλές αλογονωµένες οργανικές ενώσεις όπως,
για παράδειγµα, τα πολυχλωριωµένα διφαινύλια (PCBs), χλωριωµένα βενζόλια,
πολυχλωριωµένα ναφθαλένια (PCN), αλογονωµένες φαινόλες, βρωµιωµένες ή
ιωδιωµένες διοξίνες, κ.λπ. Κάποιες από τις ουσίες αυτές έχουν καταχωρηθεί
στη λίστα των απαγορευµένων και τελούντων υπό περιορισµούς Εµµενόντων
Οργανικών Ρύπων (POPs) που ελέγχονται πλέον διεθνώς από τη Σύµβαση της
Στοκχόλµης λόγω της τοξικότητάς τους, της σταθερότητας στο περιβάλλον και
της ιδιότητάς τους να βιοσυσσωρεύονται µέσω της τροφικής αλυσίδας.
Σε ότι αφορά την καταµέτρηση των εκλύσεων διοξινών, η συνήθης
πρακτική είναι να λαµβάνονται ένα µε δύο δείγµατα από την καµινάδα
ετησίως, το κάθε δείγµα δε αντιπροσωπεύει τις εκλύσεις µιας περιόδου 6 ωρών.
Τα δείγµατα αυτά θεωρούνται λανθασµένα ως αντιπροσωπευτικά των ετήσιων
εκποµπών. Μελέτες έχουν δείξει όµως ότι τέτοιου είδους δείγµατα µπορούν να
υποεκτιµήσουν τις πραγµατικές εκλύσεις διοξινών έως και κατά 50 φορές.
Ένας λόγος είναι ότι η παραγωγή διοξινών δεν είναι συνεχής και οµοιογενής. Η
πλειοψηφία των διοξινών παράγεται σε µικρές χρονικές αιχµές, συνήθως κατά
τη διαδικασία έναρξης λειτουργίας της µονάδας ή σε ειδικές περιπτώσεις
δυσλειτουργίας της. Επιπλέον, η έκλυση των διοξινών εξαρτάται από την
ποιότητα των καιγόµενων αποβλήτων, η οποία φυσικά δεν είναι ποτέ η ίδια. Οι
δειγµατοληψίες βέβαια δεν λαµβάνονται ποτέ σε συνθήκες µέγιστης
παραγωγής διοξινών, συνήθως δε, γίνεται προσπάθεια να ληφθούν όταν
166
καίγονται σχετικά ‘καθαρά’ απόβλητα (π.χ. απορρίµµατα µε χαµηλή
περιεκτικότητα σε πλαστικά PVC).
Η πραγµατικότητα των εργοστασίων καύσης βρίσκεται µακράν των
θεωρητικών ειδυλλιακών καταστάσεων που υποθέτουν όσοι ισχυρίζονται πως
όλα ελέγχονται διαρκώς.
14. Η καύση δεν είναι επίσης συµβατή µε τρεις βασικές αρχές του διεθνούς
περιβαλλοντικού δικαίου:
a) την αρχή της πρόληψης
b) την αρχή της προφύλαξης και
c) τον περιορισµό της διασυνοριακής ρύπανσης.
Όσον αφορά στα συστήµατα καθαρισµού των απαερίων είναι σαφές ότι τόσο
το κόστος πάγιας επένδυσης όσο και οι δαπάνες λειτουργίας-συντήρησης είναι
µεγαλύτερες στην οµάδα συστηµάτων που χαρακτηρίζονται από τη χρήση
167
ηλεκτροστατικών φίλτρων και υγρών µεθόδων καθαρισµού των όξινων αερίων, σε
σχέση µε την οµάδα συστηµάτων που διαθέτουν σακκόφιλτρα και ξηρές µεθόδους.
Το σύστηµα καθαρισµού των απαερίων επιβαρύνει το συνολικό κόστος
επένδυσης για τη µονάδα καύσης αστικών απορριµµάτων σε ποσοστό που
κυµαίνεται από 16 έως 28%.
Για την επιλογή του συστήµατος θα πρέπει εκτός των οικονοµικών δεδοµένων
να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες, όπως π.χ. η ποσότητα στερεού
υπολείµµατος που παράγουν. Το στερεό αυτό υπόλειµµα είναι η ιπτάµενη τέφρα και
τα απόβλητα από τον καθαρισµό των απαερίων και όχι η τέφρα εσχάρας. Άλλος
παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η παραγωγή υγρού υπολείµµατος.
168
παράδειγµα, κόστισαν 658 εκατ. δολάρια (για δυναµικότητα 200 τόνων
απορριµµάτων ηµερησίως) και 808 εκατ. δολάρια αντίστοιχα (για δυναµικότητα 400
τόνων απορριµµάτων ηµερησίως).
Τα λειτουργικά κόστη είναι εξίσου υψηλά. Τα κόστη προ φόρων σε διάφορες
ευρωπαϊκές χώρες, κυµαίνονται από 21 έως 332 € τον τόνο (ανάλογα µε τον όγκο
των απορριµµάτων που οδηγούνται προς καύση), ενώ στα κόστη αυτά θα πρέπει να
προσθέσει κανείς και τα κόστη για την επιπλέον διάθεση των τοξικών στερεών
αποβλήτων της καύσης, τα οποία µε τη σειρά τους κυµαίνονται από 8 έως 363 € τον
τόνο. Ο παρακάτω πίνακας συνοψίζει τα αποτελέσµατα πρόσφατης µελέτης για τα
κόστη της καύσης σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.
Πίνακας 9: Συγκριτικά κόστη για την καύση απορριµµάτων σε διάφορες χώρες της
Ευρώπης.[60]
169
8.2 Καύση: Μια τεχνολογία µε µέλλον;
170
Σχήµα 52: Εργοστάσια καύσης απορριµµάτων στις ΗΠΑ ανά έτος.[60]
171
“Η καύση είναι µία νεκρή τεχνολογία”, δήλωσε αξιωµατούχος της εταιρίας
Security Environmental Systems µετά την αποτυχία εγκατάστασης ενός νέου
εργοστασίου καύσης τοξικών αποβλήτων στην Καλιφόρνια.
Και το διεθνές περιβαλλοντικό δίκαιο, όµως µπαίνει ενίοτε φραγµός στην
ανάπτυξη νέων εργοστασίων καύσης. Αν και καµία διεθνής συµφωνία δεν
απαγορεύει ρητώς την καύση των αποβλήτων (µε εξαίρεση τη Σύµβαση του
Λονδίνου που απαγορεύει την καύση αποβλήτων στη θάλασσα), εν τούτοις, άλλες
διεθνείς συµφωνίες εγείρουν σηµαντικά ερωτηµατικά για το κατά πόσο θα έπρεπε
να συνεχιστεί αυτή η πρακτική.
Η Σύµβαση της Στοκχόλµης για τους τοξικούς Εµµένοντες Ρύπους (POPs),
για παράδειγµα, θεωρεί τους αποτεφρωτήρες (συµπεριλαµβανοµένων των
βιοµηχανικών καυστήρων που καίνε απόβλητα), ως σηµαντικές πηγές έκλυσης
POPs. Η Σύµβαση αυτή καλεί τα συµβαλλόµενα µέρη να απέχουν από διεργασίες
και πρακτικές που εντείνουν ή υποβοηθούν την έκλυση POPs στο περιβάλλον.
Εµµέσως δηλαδή, καλεί τα συµβαλλόµενα µέρη να απέχουν από την κατασκευή
νέων εργοστασίων καύσης.
8.3 ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ
Περιγραφή λειτουργίας και στοιχεία από ένα εργοστάσιο 300 τόνων την
ηµέρα.
172
2. Τα όποια υγρά όπως λαδοµπογιές, λιπαντικά, πολυµερή και πάρα πολλά άλλα
υγρά µε χηµικές και ηλεκτρολυτικές διαδικασίες µετατρέπονται σε νερό
κατάλληλο για πότισµα.
3. Τα όποια µη οργανικά αστικά απορρίµµατα προωθούνται µηχανικά σε ένα
κλίβανο όπου µε έλλειψη οξυγόνου και µε 600οC θερµοκρασία αποσυντίθενται
σε στάχτη, µέταλλο, γυαλί και αέρια. Η στάχτη, τα µέταλλα και το γυαλί
διαχωρίζονται µηχανικά και τα µεν µέταλλα και το γυαλί τα συλλέγουν για
πώληση, η δε στάχτη αδρανοποιείται και γίνεται ή τσιµεντόλιθους ή υλικό που
χρησιµοποιείται για υπόστρωµα στους δρόµους. Τα αέρια προωθούνται
περαιτέρω σε έναν κλίβανο (πλυντρίδα), όπου η θερµοκρασία των 1000οC,
αδρανοποιεί τα εύφλεκτα αέρια. Σε αυτή τη φάση τα αέρια ψεκάζονται µε
διάφορα χηµικά, όπως ο ασβέστης που σκοπό έχει την περαιτέρω αδρανοποίηση
των αερίων και την συγκράτηση των βαρέων µετάλλων από τα αέρια που
διοχετεύονται στα φίλτρα για να φιλτραριστούν από την όποια στάχτη ή όποια
άλλα σωµατίδια υπάρχουν. Όλη η διαδικασία για την καλή λειτουργία
παρακολουθείται και συντονίζεται µε αισθητήρες και ηλεκτρονικούς
υπολογιστές. Οι εκποµπές των αερίων είναι εντός των ορίων που έχει θέσει η
Ευρωπαϊκή Ένωση.
173
• εκπαίδευση των Ελλήνων χειριστών
• ανταλλακτικά..
Tο κόστος υποδοµής για ταφή 1,5 εκατ. τόνων ετησίως, στην Αττική,
εκτιµάται σε 100 εκατοµµύρια ευρώ. Το κόστος λειτουργίας εκτιµάται σε 5 – 8
ευρώ / τόνο, ενώ το αντισταθµιστικό τέλος στο δήµο υποδοχής µπορεί να είναι 10 –
15 ευρώ/τόνο. Το εργοστάσιο µηχανικής διαλογής, ανακύκλωσης, κοµποστοποίησης
και παραγωγής RDF στα Λιόσια, χωρητικότητας 1.200 τόνων/µέρα, κόστισε
περίπου 54 εκατ. ευρώ (δεν έχει ακόµα λειτουργήσει πλήρως).
Η εγκατάσταση ΚΑΕ θα έχει περίπου τριπλάσια αρχική δαπάνη από τη λύση
της ταφής και περίπου διπλάσια από άλλες µεθόδους. Συνυπολογίζοντας το όφελος
της ανακτώµενης ενέργειας (υποθέτουµε 6 λεπτά ανά kWh, ή 40 ευρώ/τόνο) καθώς
και το ευκαιριακό κόστος της γης, οι διαφορές αµβλύνονται.
Ας δούµε π.χ. τον απαιτούµενο χώρο για 1 εκατ. τόνους ετησίως σε περίοδο
30 ετών:
• Για ΧΥΤΑ απαιτούνται περίπου 1.000 στρέµµατα, που µπορούν να µειωθούν σε
500 – 700 στρέµµατα ανάλογα µε τον βαθµό υλοποίησης της νοµοθεσίας για
εκτροπή οργανικών και συσκευασιών. Επιπλέον, υποβαθµίζονται 8,000
στρέµµατα γύρω από τον ΧΥΤΑ.
• Για ΚΑΕ απαιτούνται 30 στρέµµατα για την εγκατάσταση συν 20 έως 250
στρέµµατα για την ταφή της τέφρας που δεν διατίθεται σε άλλες χρήσεις. Η
διαφορά είναι τεράστια.
174
8.4.2 Περιβαλλοντικά κριτήρια:
175
8.4.3 Κοινωνικά κριτήρια:
176
9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ:
Πυρόλυση
177
ενέργεια (θερµότητα) που απαιτείται για την επίτευξη της πυρόλυσης, συνήθως
αντλείται από την καύση ενός µέρους (1:5) των παραγόµενων αερίων καυσίµων.
Επίσης, πρέπει να σηµειωθεί, ότι η περιεκτικότητα σε νερό της πρώτης ύλης
πρέπει να είναι µικρότερη από 40%, διαφορετικά δεν είναι δυνατό να εφαρµοστεί η
µέθοδος.[65]
Όλα τα απόβλητα :
• Οικιακά απορρίµµατα,
• γυαλί,
• απόβλητα ναυπηγείων,
• απόβλητα πετρελαίου,
• ληµµατολάσπη / biosolids,
• πλαστικά,
• χρώµατα,
• ιατρικά απόβλητα,
• µολυσµένα χώµατα,
• ρόδες, κ.λπ.
µπορούν όλα να υποστούν πυρόλυση και να ανακυκλωθούν για να
παραγάγουν την ενέργεια.
178
9.1 Πυρόλυση Απορριµµάτων
179
για να απαλλαγούν από ανεπιθύµητες προσµίξεις. Τα καύσιµα, στερεά και υγρά,
συλλέγονται στον πυθµένα του φούρνου.
Άλλοι τύποι είναι οι οριζόντιοι, οι κλίβανοι περιστροφικού τυµπάνου και οι
κλίβανοι ρευστοποιηµένης κλίνης (Fluidized Bed Combustion).
180
• Εµπλουτισµός του υλικού σε άνθρακα (380°C)
• ∆ιάσπαση των δεσµών του άνθρακα-οξυγόνου και άνθρακα-αζώτου
(400°C)
• Μετατροπή των πισσασφαλτούχων υλικών σε καύσιµη ύλη και πίσσα (400
έως 600°C)
• Σχάση των πισσασφαλτούχων υλικών σε υλικά ανθεκτικά στη θερµότητα
• ∆ηµιουργία αρωµατικών ενώσεων (600° C)
• Θερµική δηµιουργία σε βενζόλιο και άλλες αρωµατικές ενώσεις και
αφυδρογόνωση του βουταδιενίου κλπ (>600° C)
Η µονάδα αυτή παράγει αέριο µε χαµηλή θερµογόνο δύναµη, αλλά λόγω της
πολύ χαµηλής περιεκτικότητάς του σε αιωρούµενα σωµατίδια, έχει το πλεονέκτηµα
να µπορεί να χρησιµοποιηθεί µαζί µε το φυσικό αέριο. Από το παραγόµενο αέριο,
ένα µέρος χρησιµοποιείται για να καλύψει τις ανάγκες της εγκατάστασης σε
ενέργεια, και το υπόλοιπο µπορεί είτε να καεί αµέσως για την παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας, µε τη βοήθεια αεροστροβίλου ή και να πωληθεί.
181
Σχήµα 54: ∆ιάγραµµα ροής φάσεων πυρόλυσης.
182
2. Εκτός λειτουργίας η µονάδα: Το σύστηµα έχει προγραµµατισµένη συντήρηση
δύο (2) εβδοµάδων ή και λιγότερο ετησίως. Στις περισσότερες εγκαταστάσεις
υπάρχουν συνήθως πολλαπλάσια συστήµατα, αυτό σηµαίνει ότι µόνο ένα
διακόπτεται σε έναν δεδοµένο χρόνο, και επιτρέπει την επεξεργασία των
αποβλήτων να συνεχιστεί χωρίς διακοπές.
Κατά τον σχεδιασµό µιας µονάδας λαµβάνονται υπόψη πολλά λειτουργικά
απρόβλεπτα και οι διαδικασίες επεξεργασίας σχεδιάζονται, κατασκευάζονται και
προσαρµόζονται βάση των τοπικών λειτουργικών αναγκών.
Αυτοί οι σχεδιασµοί αντιµετώπισης πιθανών προβληµάτων,
αναθεωρούνται συνεχώς, για να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη λειτουργία της
µονάδας πυρόλυσης.
3. Εκτός λειτουργίας και ενεργειακή παραγωγή: Η µονάδα πυρόλυσης µπορεί
να παραγάγει ηλεκτρική ενέργεια, ακόµα κι αν η ροή αποβλήτων διακόπτεται
για οποιοδήποτε λόγο. Εάν υπάρχει µια οικονοµική ανάγκη για µια συνεχή
ενεργειακή παραγωγή, η µονάδα έχει σχεδιαστεί να συνεχίσει την παραγωγή
ηλεκτρικής ενέργειας µε τη χρήση εναλλακτικής πηγής ενέργειας (π.χ.φυσικό
αέριο).
183
Η πίσσα περιέχει πολυκυκλικούς αρωµατικούς υδρογονάνθρακες, ενώ το κώκ
δεν αποτελείται από καθαρό άνθρακα, αλλά περιέχει και υδρογόνο και οξυγόνο.
Οι περισσότερες οργανικές ουσίες στα απορρίµµατα πυρολύονται κατά 75 -
90% σε πτητικά και 10 - 25% σε κωκ. Λόγω όµως της παρουσίας υγρασίας και
ανόργανων ουσιών, η ποσότητα των πτητικών κυµαίνεται από 60 - 70% και του κωκ
από 30 - 40%.
Εκτός των βασικών αερίων CO, CO2, H2O κλπ, υπάρχουν ακόµη αµίνες,
αλογονούχοι υδρογονάνθρακες καθώς και ρίζες υδροξειδίων κ.α.
Κατά τη διάρκεια της πυρόλυσης, οι περισσότερες από τις θερµικά ασταθείς
οργανικές ενώσεις µετατρέπονται σε χρήσιµα καύσιµα αέρια (κυρίως H2, N2, CH4,
CO, CO2 , C2H4, C2H6 (αιθάνιο), C6H6 (βενζόλιο), C7H8 (τουλουένιο) κλπ) των
οποίων η θερµογόνος δύναµη εξαρτάται από:
• το είδος του πυρολυτικού αντιδραστήρα, όπου γίνεται η αντίδραση χαµηλής ή
υψηλής θερµοκρασίας, από
• τις συνθήκες λειτουργίας της εγκατάστασης, και από
• τη σύσταση των απορριµµάτων, της πρώτης ύλης, δηλαδή.
184
Με την τεχνική αυτή των διυλιστηρίων παράγονται πλείστα προϊόντα και
ανάλογα αυτών, η πυρόλυση διακρίνεται σε «θερµική πυρόλυση» και σε
«καταλυτική πυρόλυση». Θερµική πυρόλυση είναι η µέθοδος παραγωγής ελαίων
(ελαφρών υδρογονανθράκων) στις στήλες απόσταξης των διυλιστηρίων που
θερµαίνονται σε υψηλές θερµοκρασίες, ενώ καταλυτική πυρόλυση είναι η
µέθοδος παραγωγής ελαίων όπως στη θερµική αλλά που όµως στη συνέχεια
υφίστανται επεξεργασία από κάποιο καταλύτη.
5. Η πυρόλυση αποτελεί τη λύση στην ανακύκλωση των ελαστικών. Κατά τη
διάρκεια των σταδίων της πυρόλυσης, τα άχρηστα ελαστικά θερµαίνονται
απουσία οξυγόνου, παρεµποδίζοντας έτσι τις καύσεις. Έπειτα από µία
συγκεκριµένη θερµοκρασία, έχουµε διάσπαση της µοριακής δοµής του υλικού,
µε ταυτόχρονη απελευθέρωση αερίων, πετρελαίου και αιθάλης.
Η πυρόλυση δεν είναι κάτι καινούριο, είναι γνωστή εδώ και χρόνια, όµως η
χρήση της δεν είναι ευρέως διαδεδοµένη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα
παραπροϊόντα της µεθόδου δεν είχαν εµπορική εκµετάλλευση.
Τώρα, στην Αγγλία κατάφεραν να τελειοποιήσουν τη διαδικασία, ώστε να
παραχθούν µείγµατα ελαίων και χηµικών, τα οποία έχουν εµπορική αξία. Η ενέργεια
που χρειάζεται για να γίνει η παραπάνω διαδικασία παρέχεται από τα παραγόµενα
αέρια. Τα πολυτιµότερα συστατικά των ελαίων, δηλαδή τα ελαφρύτερα κλάσµατα,
όπως το βενζόλιο, η λεµονίνη και το τολουόλιο, ψύχονται και υγροποιούνται, για να
µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε άλλες εφαρµογές. Αυτά τα συστατικά αποτελούν
το 10% περίπου των παραγόµενων ελαίων.
Τελικός στόχος είναι να αυξηθεί ο όγκος των χρήσιµων υποπροϊόντων για
µεγαλύτερο περιθώριο κέρδους. Επιπλέον, παράγεται κατά την πυρόλυση, όπως
αναφέρθηκε πιο πάνω και η αιθάλη, η οποία σε συµπυκνωµένη µορφή,
χρησιµοποιείται στην πλήρωση σύνθετων υλικών. Έτσι, το νέο υλικό µπορεί να
χρησιµοποιηθεί για πολλές εφαρµογές, όπως για την παραγωγή ελαστικών µερών,
σε µονωτικές εφαρµογές και δοχεία µεταφοράς αποβλήτων.
Από το 1950 η επιστήµη προβλέποντας το αυξανόµενο πρόβληµα των
απορριµµάτων (αστικών, βιοµηχανικών, ραδιενεργών, πετρελαιοειδών,
νοσοκοµειακών, παθογόνων και άλλων) κατόπιν έρευνας, το µόνο που προτείνει σαν
ολοκληρωτική λύση του προβλήµατος είναι η πυρόλυση.
185
9.1.6 Πυρόλυση: Η Πράσινη Ηλεκτρική Ενέργεια από τα σκουπίδια.
186
Η µέθοδος της Πυρόλυσης αντικαθιστά την εναπόθεση των Αστικών Στερεών
Απορριµµάτων (ΑΣΑ) και των άλλων βιοµηχανικών αποβλήτων στις χωµατερές και
τα ΧΥΤΑ και την αποτέφρωσή τους, µε τα γνωστά επικίνδυνα για το περιβάλλον
και τους ανθρώπους προβλήµατα.
Χρησιµοποιώντας την Πυρολυτική (pyrolytic) τεχνολογία και τη διαδικασία
της αεριοποίησης, έχουµε την δυνατότητα να µετατρέψουµε τα απορρίµµατα σε
Πράσινη Ανανεώσιµη Ενέργεια.
Η διαδικασία είναι πολύ αποδοτική, µε πάνω από 99% των επεξεργασµένων
απορριµµάτων να µετατρέπονται σε ενέργεια και άλλα εµπορεύσιµα υποπροϊόντα.
Το Υπερσύγχρονο Σύστηµα Πυρόλυσης (ΥΣΠ), σε αντιδιαστολή µε την
αποτέφρωση, δεν παράγει εκποµπές ή αιωρούµενη τέφρα. Μόνο ένα υπόλειµµα
άνθρακα, το οποίο είναι λιγότερο από 10% του αρχικού όγκου.
187
µια περιβαλλοντικά ασφαλή και οικονοµικά αποδοτική λύση µε εγκαταστάσεις
µετατροπής των απορριµµάτων σε Πράσινη Ενέργεια.
188
Συµπεραίνουµε, λοιπόν, ότι το Πυρολυτικό σύστηµα είναι ένα πολύ
περιβαλλοντικά ευαισθητοποιηµένο σύστηµα παραγωγής και ανακύκλωσης.
Παρέχει µια µακροπρόθεσµη λύση για τη διάθεση των αστικών, εµπορικών
και βιοµηχανικών απορριµµάτων κατοικηµένων, εµπορικών, και βιοµηχανικών
αποβλήτων.
Επιτρέπει, επίσης, τη σταθεροποίηση των τελών καθαριότητας των ∆ήµων, η
οποία θα µεταφερθεί ανταποδοτικά προς τους δηµότες ή θα αυξήσει τα έσοδα των
∆ήµων.
Συγχρόνως, η δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας θα επιφέρει µακροπρόθεσµο
εισόδηµα στους δήµους, όπου θα φιλοξενηθεί. Επιπλέον, θα δηµιουργήσει στις
γειτονικές κοινότητες µια πηγή εναλλακτικής ενέργειας.
9.1.7 Πλεονεκτήµατα
1. Όχι πλέον µόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και περιβάλλοντος, µόνο ελάχιστες
κοντρολαρισµένες εκποµπές αερίων, οι οποίες είναι απόλυτα καθαρές, λόγω του
ότι η διαδικασία της πυρόλυσης δεν είναι αποτέφρωση.
2. Ολοκληρωτική, 100%, διαχείριση των απορριµµάτων για 25-30 χρόνια.
3. Η θερµοκρασία διάσπασης είναι πολύ χαµηλότερη από τη θερµοκρασία καύσης,
µε ανάλογη πολύ µικρότερη θερµική καταπόνηση όλης της εγκατάστασης.
4. Η διάσπαση γίνεται σε αναγωγική ατµόσφαιρα και όχι οξειδωτική, όπως η
καύση.
189
5. Η περιεκτικότητα της τέφρας σε άνθρακα είναι πολύ µεγαλύτερη απ’ ότι στην
καύση.
6. Τα µέταλλα που περιέχουν τα απορρίµµατα δεν οξειδώνονται κατά την
πυρόλυση και είναι πιο εύκολα εµπορεύσιµα.
7. Το παραγόµενο αέριο αξιοποιείται σε άλλη εστία και ίσως σε άλλο χώρο από τον
πυρολυτικό αντιδραστήρα.
8. Από την καύση του αερίου της πυρόλυσης δεν παράγεται τέφρα και ο
καθαρισµός των απαερίων είναι απλούστερος.
9. Μια καθαρή λύση µε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ήπιας µορφής. Τα καθαρά
αέρια οδηγούνται σε ατµό-γεννήτρια και παράγεται µέσω τουρµπίνας ηλεκτρικό
ρεύµα.
10. Λύση στα αστικά χηµικά απόβλητα
11. Άµεση ελαχιστοποίηση ή κατάργηση των ΧΥΤΑ.
12. Μέγιστη εκµετάλλευση των απορριµµάτων µε µεγάλο κέρδος. Ο αρχικός όγκος
των απορριµµάτων µειώνεται περισσότερο απ’ ότι στην καύση.
13. Ένα εργοστάσιο πυρόλυσης αποτελείται από µονάδες κλιβάνων των 50 τόνων.
Έτσι, εάν ο πληθυσµός µιας περιοχής αυξηθεί, αυτό που γίνεται είναι να
προστεθούν περισσότερες µονάδες κλιβάνων των 50 τόνων για να καλύψουν την
περαιτέρω αύξηση των απορριµµάτων.
14. Στρατηγικά τοποθετηµένα εργοστάσια σε κατάλληλες τοποθεσίες γύρω από µια
πόλη, έχουν σαν πλεονέκτηµα την εύκολη και γρήγορη µετακίνηση των
απορριµµάτων, µε κέρδος την φθορά των απορριµµατοφόρων (οχηµάτων και
ελαστικών) και τον χρόνο του προσωπικού και των οχηµάτων. Επίσης λιγότερη
διαδροµή σηµαίνει και λιγότερη εκποµπή διοξειδίου του άνθρακα από το
απορριµµατοφόρο.
15. Είσπραξη τελών από τους φορείς για την παραλαβή των απορριµµάτων.
16. ∆υνατότητα χρηµατοδότησης του έργου.
17. Λύση των οργανικών αποβλήτων όπως τρόφιµα, κλαδιά δένδρων, τα οποία
γίνονται λίπασµα.
190
9.1.8 Μειονεκτήµατα
Κυριότερα µειονεκτήµατα:
191
Στην πραγµατικότητα, έτσι φαίνεται αρχικά, όταν όµως, η απόσβεση
κεφαλαίου γίνεται στα 10-12 χρόνια και η ζωή του εργοστασίου είναι 25-30
χρόνια, δεν είναι ακριβή πλέον. Επίσης, υπάρχει ολοκληρωτική 100% διαχείριση
των απορριµµάτων µε µέγιστη εκµετάλλευση και ποικιλόµορφο κέρδος και µε
ελάχιστα λειτουργικά έξοδα.
6. Επίσης, η συνεχής χρησιµοποίηση βοηθητικού καύσιµου για να γίνει η
πυρόλυση, δρα σαν ανασταλτικός παράγοντας.
7. Η τεχνική της πυρόλυσης των απορριµµάτων είναι µια σχετικά νέα, αρκετά
υποσχόµενη µέθοδος, η οποία όµως από εµπειρία εγκαταστάσεων που
λειτουργούν κυρίως στις ΗΠΑ και την πρώην ∆. Γερµανία, δεν έχει δώσει
ακόµα ικανοποιητικά αποτελέσµατα σε εφαρµογές βιοµηχανικής κλίµακας,
ιδιαίτερα για τα οικιακά απορρίµµατα. Μεγαλύτερες προοπτικές εξέλιξης
δείχνουν πάντως να έχουν οι αντιδραστήρες µέσης θερµοκρασίας µε τη µορφή
περιστροφικού τυµπάνου ή ρευστοποιηµένης κλίνης[58].
Με δεδοµένο ένα εργοστάσιο των 300 τόνων την ηµέρα (δηλαδή 300.000
κάτοικοι) στην Κίνα.
Η Αθήνα, µια πόλη 4.500.000 κατοίκους χρειάζεται 15 εργοστάσια των 300
τόνων (υποθετικά γιατί µπορούν να κατασκευαστούν εργοστάσια των 800 και πλέον
τόνων την ηµέρα).
Ένα εργοστάσιο στοιχίζει 26.000.000 ευρώ Χ 15 εργοστάσια συνολικής αξίας
390.000.000 ευρώ. Παράγει 75 MW ηλεκτρισµό που ικανοποιεί
67.500 κατοικίες και µε 73 ευρώ την MW/H, άρα, συνολικά 57.553.200 ευρώ.
Παράγει 30.000 τόνους µέταλλο µε σηµερινή τιµή 6.000.000 ευρώ.
Παράγει 30.000 τόνους γυαλί µε σηµερινή αξία 5.250.000 ευρώ.
Παράγει 30.000.000 τσιµεντόλιθους µε σηµερινή αξία 30.000.000 ευρώ.
Παράγει και λίπασµα.
192
Το σύνολο των εσόδων το χρόνο από 4.500.000 τόνους απορριµµάτων µε τη
µέθοδο της πυρόλυσης, ανέρχεται στα 98.803.200 ευρώ.
Ο χρόνος αποπληρωµής όλου του έργου είναι 10-12 χρόνια, χωρίς καµία
επιβάρυνση στους δηµότες.
193
10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ:
194
εχθρός βρίσκεται, πλέον, εντός των τειχών (απόψεις πολιτικής ηγεσίας ΥΠΕΧΩ∆Ε),
επικρατεί µακαριότητα και εφησυχασµός; Η υγεία του λαού της Αττικής δεν µπορεί
να ρίχνεται, στην κυριολεξία, στην πυρά. Το θέµα, βέβαια, δεν αφορά µόνο τον
επιστηµονικό κόσµο και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Μαχόµενες δυνάµεις
ενάντια στις αντιλαϊκές επιλογές του µεγάλου κεφαλαίου και των πολιτικών
εκφραστών του υπάρχουν στα συνδικάτα, στους µαζικούς φορείς, στην Τοπική
Αυτοδιοίκηση. Η αντιµετώπιση της καινούριας απειλής είναι και δική τους υπόθεση,
είναι υπόθεση όλων των εργαζοµένων, όλων των πολιτών.
Τόσο η καύση, όσο και η πυρόλυση, αλλά και η αεριοποίηση, κατά περίπτωση
εφαρµογής, έχουν συνδυαστεί µε την ανακύκλωση µε διαλογή στην πηγή, όπως και
µε συστήµατα µηχανικής διαλογής. Η δυνατότητα αυτή έχει γίνει πια αναγκαιότητα
µε τα νέα δεδοµένα του ευρωπαϊκού θεσµικού πλαισίου, εφόσον απαιτείται πλέον
195
συγκεκριµένη ανάκτηση υλικών, αλλά και εκτροπή βιοαποικοδοµήσιµων
αποβλήτων πριν από την ταφή.
Άρα, εκτός από τη µέθοδο της ανακύλωσης µε διαλογή στην πηγή, για τη
διαχείριση των αστικών απορριµµάτων χρησιµοποιούνται η µείωση στην πηγή-
επαναχρησιµοποίηση, ως µέθοδος πρόληψης, η κοµποστοποίηση, η χρήση των
ΧΥΤΥ, ως τελική διάθεση των υπολειµµάτων που δεν µπορούν να υποβληθούν σε
περαιτέρω επεξεργασία, αλλά και οι εναλλακτικές εκδοχές της καύσης και της
πυρόλυσης, η αεριοποίηση, οι τεχνολογίες πλάσµατος, δηλαδή, και η
συναποτέφρωση (το τυποποιηµένο καύσιµο από απορρίµµατα (RDF)).
Οι δύο τελευταίες µέθοδοι είναι ουσιαστικά θερµικές διεργασίες διαχείρισης
των αποβλήτων, οι οποίες παρουσιάζουν παραπλήσια προβλήµατα µε την καύση.
10.1.1 Μειονεκτήµατα
196
1. Αν και οι τεχνολογίες πλάσµατος εκλύουν λιγότερες διοξίνες από τις συµβατικές
τεχνολογίες καύσης, εν τούτοις αποτελούν κι αυτές πηγές έκλυσης διοξινών και
άλλων τοξικών ουσιών.
2. Τα βαρέα µέταλλα δεν καταστρέφονται από τις εξαιρετικά υψηλές
θερµοκρασίες.
3. Οι τεχνολογίες αυτές δεν έχουν δοκιµαστεί επί µακρόν σε µεγάλη κλίµακα και
συνεπώς υπάρχει έλλειψη εµπειρίας ως προς τα τελικά οφέλη και κινδύνους.
4. Λόγω της εγγενούς ετερογένειας των αποβλήτων, τίθενται ερωτήµατα ως προς
τη σταθερότητα της διαδικασίας και τη δυνατότητα ελέγχου της.
5. Οι τεχνολογίες πλάσµατος έχουν εξαιρετικά υψηλά κόστη. Τόσο για την αρχική
εγκατάσταση, όσο και λειτουργικά, αφού απαιτούν µεγάλες ποσότητες
ηλεκτρικής ενέργειας.
6. Η συνολική περιβαλλοντική απόδοσή τους δεν εξαντλείται φυσικά µόνο στις
εκλύσεις ρύπων από το εργοστάσιο, αλλά θα πρέπει να συµπεριλάβει και τις
εκποµπές ρύπων από τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής που τροφοδοτούν τις
µονάδες πλάσµατος.
10.2 Αεριοποίηση
197
Η αεριοποίηση µπορεί να γίνει µε αέρα ή µε οξυγόνο. Στην πρώτη περίπτωση
το τελικό αέριο περιέχει περίπου 40% N2, πράγµα που µειώνει τη θερµαντική αξία
του αερίου. Επίσης, επειδή επιδιώκεται µετατροπή του αερίου σε κάποιο πιο
χρήσιµο προϊόν, και συγκεκριµένα µεθανόλη, ή αµµωνία, υπό υψηλή πίεση, καλό
είναι να αποφεύγεται η παρουσία του N2, που είναι αδρανές.[53][56][61]
198
Τα απορρίµµατα εγχέονται στο επάνω µέρος του θερµικού
µετασχηµατιστή (αναφέρεται και ως αεριοποιητής πλάσµατος ή αντιδραστήρας)
και συσσωρεύεται στο σώµα του αντιδραστήρα. Το πλάσµα βρίσκεται στον πάτο
του αντιδραστήρα και παράγει φλόγα µεταξύ 5.000-8.000οF.
Το οργανικό υλικό δεν καίγεται γιατί δεν υπάρχει αρκετό οξυγόνο, αλλά
µετατρέπεται σε αέριο που αποτελείται από CO, H2 και N. Αυτό το αέριο
περιέχει ουσιαστική ενέργεια και µπορεί να χρησιµοποιηθεί µε πολλούς
τρόπους.
Στη συνέχεια, το καυτό αέριο ανεβαίνει µέσω των συσσωρευµένων
απορριµµάτων στον αντιδραστήρα και ξεκινά η αεριοποίηση στο υλικό που είναι
συσσωρευµένο στον αντιδραστήρα.
Το αέριο που διαφεύγει από την κορυφή του αντιδραστήρα είναι
φτιαγµένο πρωταρχικά από CO, H2, H2O και N. Περιέχονται επίσης µικρές
ποσότητες χλωρίου, σουλφιδίου του υδρογόνου, CO2 και µέταλλα.
Λόγω της έλλειψης οξυγόνου και της υψηλής θερµοκρασίας, τα βασικά
στοιχεία του αερίου δεν µπορούν να σχηµατίσουν τοξικές ενώσεις.
Καθώς το αέριο βγαίνει από τον αντιδραστήρα πρώτα πηγαίνει σε ένα
ιδιόκτητο αναµορφωτή αερίου και µετά ψύχεται σε µια σειρά εναλλακτών
θερµότητας υψηλής θερµοκρασίας. Η θερµοκρασία µειώνεται στους 270οF
περίπου και χρησιµοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισµού.
Τέλος, οι υψηλές θερµοκρασίες από το πλάσµα υγροποιούν όλα τα
ανόργανα υλικά. Τα µέταλλα και το γυαλί ρέουν από τον αντιδραστήρα και
οδηγούνται σε ένα χώρο που καθαρίζονται µε νερό. Στο τέλος του θερµικού
µετασχηµατισµού δεν έχουν µείνει άλλα απορρίµµατα. Όλα τα απορρίµµατα
ανακυκλώθηκαν σε µέταλλο, γυαλί ή έχουν µετατραπεί σε αέριο καύσιµο.
3. Στην ανάκτηση αερίου:
Το αέριο εξερχόµενο από τον αντιδραστήρα ακολουθεί την ακόλουθη
πορεία:
• Περνά από τον αρχικό εναλλάκτη θερµότητας, όπου η θερµοκρασία του
µειώνεται από τους 1000οC στους 650οC.
• Έπειτα, περνά στον διαχωριστή κυκλώνα υψηλής θερµοκρασίας όπου,
περίπου το 85% των σωµατιδίων αποµακρύνεται. Ένα µικρότερο ποσοστό
των µετάλλων παρασύρεται µαζί τους και εγχέονται στο λιωµένο γυαλί. Τα
199
συστατικά του γυαλιού είναι κλειδωµένα στη µήτρα του αντιδραστήρα και
δεν µπορούν να διαφύγουν.
• Περνά από έναν ακόµα εναλλάκτη θερµότητας. Σε αυτή τη φάση µπορεί να
γίνει και ανάκτηση θερµότητας εάν αυτό είναι επιθυµητό.
• Περνά µέσα από µια συσκευή καθαρισµού αερίων όπου το υδροχλωρικό
οξύ καθαρίζεται. Το υγρό αυτό περνά από µια σειρά µεµβρανών, όπου τα
σωµατίδια και τα µέταλλα αποµακρύνονται. Τα µέταλλα και τα σωµατίδια
σε αυτό το στάδιο δεν µπορούν να επιστραφούν στο γυαλί, αλλά µπορούν
να πωληθούν σε ένα διυλιστήριο ή να µεταφερθούν σε ΧΥΤΑ. Αυτό το
µικρό ποσοστό υλικού είναι το µόνο υλικό που µπορεί να γυρίσει πίσω στον
ΧΥΤΑ και αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 1% των πρώτων υλών
τροφοδοσίας.
• Υφίσταται επιλεκτική καταλυτική οξείδωση για την αποµάκρυνση των
NOx.
• Περνά από κατακόρυφο διαχωριστή για την αποµάκρυνση των οξέων και
των πτητικών ουσιών.
• Τελικός καθαρισµός µε ενεργό άνθρακα. Οι υδρατµοί στο αέριο
συµπυκνώνεται και χρησιµοποιείται για να δώσει στην υπόλοιπη
εγκατάσταση καθαρό νερό. Το αέριο τότε πηγαίνει στην τουρµπίνα αερίου.
Η τελευταία διαδικασία έχει µικρότερο κόστος αλλά απαιτεί περισσότερο
υδροξείδιο του νατρίου και έχει µεγαλύτερο κόστος λειτουργίας.
4. Στην παραγωγή ατµού και ενέργειας:
Ο ατµός υψηλής πίεσης από τον πρώτο εναλλάκτη θερµότητας πηγαίνει σε
µια τουρµπίνα ατµού, όπου µετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια. Η ηλεκτρική
ενέργεια που παράγεται καλύπτει τις περισσότερες απαιτήσεις για εσωτερική
ενέργεια.
10.2.3 Πλεονεκτήµατα
200
2. Η ανάκτηση ενέργειας είναι µεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη τεχνική. Γι’
αυτό τα έσοδα από την πώληση ενέργειας µεγιστοποιούνται.
3. Οι εκποµπές σε αέρα, νερό και έδαφος είναι οι χαµηλότερες από κάθε άλλη
διαδικασία.
4. Η αεριοποίηση του πλάσµατος µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την παραγωγή
ενέργειας από µη αέρια καύσιµα.
5. Αφού κάθε ουσία βασισµένη στον C που υπάρχει στον αεριοποιητή πλάσµατος
µετατρέπεται σε αέριο, έτσι καθεµία από αυτές τις ουσίες µπορεί να
χρησιµοποιηθεί ως καύσιµο.
201
10.3 Μείωση στην πηγή - Επαναχρησιµοποίηση
Επιτυγχάνεται µε:
• Περιορισµούς ή απαγορεύσεις στη χρήση συγκεκριµένων ουσιών (π.χ. βαρέων
µετάλλων), ώστε να προλαµβάνεται σε µεταγενέστερο στάδιο η δηµιουργία
επικίνδυνων αποβλήτων.
• Αύξηση της τιµής της τελικής διάθεσης των αποβλήτων.
• Θέσπιση κινήτρων για την ενθάρρυνση των καταναλωτών να αγοράζουν µε
ορθολογικό τρόπο (αγορά µεγαλύτερων συσκευασιών προϊόντων/
επαναχρησιµοποιηµένων προϊόντων/ συµπυκνωµένων προϊόντων, αποφυγή
αγοράς προϊόντων µε πολλές συσκευασίες, κλπ.)
• Εφαρµογή συστήµατος “pay as you throw” (PAYT), στο οποίο το τέλος
καθαριότητας δεν υπολογίζεται µε βάση την επιφάνεια του ακινήτου, αλλά του
όγκου και του βάρους των παραγόµενων απορριµµάτων.
Για το σκοπό αυτό, εξάλλου το κράτος έχει αδειοδοτήσει κατάλληλο
Φορέα, ο οποίος κατά την επιταγή, αυτή της Ε.Ε. «ο ρυπαίνων πληρώνει»,
συγκεντρώνει χρήµατα από όλες τις ανάλογες βιοµηχανίες διακίνησης υλικών
συσκευασίας. Τα ποσά αυτά τα διαθέτει στους ΟΤΑ, ή στους ιδιώτες, που
πραγµατοποιούν την ανάκτηση των υλικών συσκευασίας από τα απορρίµµατα,
για την κάλυψη των ελλειµµάτων τους. Οι βιοµηχανίες µε τη σειρά της
µετακυλούν το ως άνω κόστος στις τιµές των προϊόντων τους και έτσι το
καθόλου ευκαταφρόνητο έλλειµµα της ανακύκλωσης πληρώνεται τελικά από
τον καταναλωτή και όχι από τον ρυπαίνοντα.
Ο κατασκευαστής του προϊόντος έχει τη µεγαλύτερη ευθύνη, αφού είναι
εκείνος που παίρνει τις βασικές αποφάσεις, όπως είναι ο σχεδιασµός, η χρήση
ειδικών υλικών, η σύνθεση του προϊόντος και τέλος, ο τρόπος εµπορίας του.
Εποµένως, ο κατασκευαστής είναι σε θέση και πρέπει να εξασφαλίζει τα µέσα,
τόσο για να αποφεύγει την παραγωγή αποβλήτων (συνετή χρήση φυσικών
202
πόρων, ανανεώσιµων πρώτων υλών, επικίνδυνων υλικών), όσο και για τη
δηµιουργία προϊόντων ικανών για επαναχρησιµοποίηση και ανάκτηση.
Εν συνεχεία, είναι ευθύνη του καταναλωτή να ενεργοποιήσει τη
σχεδιασµένη διαδικασία επαναχρησιµοποίησης.
Ως καταλύτες στη διαδικασία επαναχρησιµοποίησης µπορούν να
δράσουν τοπικά ή/ και εθνικά κίνητρα (φοροελαφρύνσεις, επιδοτήσεις,
πιστοποιήσεις προϊόντων, κλπ.) και αντικίνητρα (φορολόγηση, πρόστιµα,
κ.λπ.).
Ο νόµος 2939/2001 για τις συσκευασίες και τα απόβλητα της συσκευασίας,
εισάγει µια καινοτόµο αντίληψη που συµβάλλει καθοριστικά στην
επαναχρησιµοποίηση. Η συσκευασία αντιµετωπίζεται ως κατάληξη µετά τη χρήση
της, δηλαδή ως απόρριµµα, και για αυτό γίνονται ρυθµίσεις που αποσκοπούν στο να
εξασφαλίσουν αποκλειστικά τρεις δυνατές επιλογές µετά τη χρήση των
συσκευασιών:
1. Καταρχήν την επαναχρησιµοποίηση των συσκευασιών, έπειτα
2. την ανάκτηση των υλικών και ανακύκλωσή τους, και τέλος
3. την ανάκτηση ενέργειας µετά από κατάλληλη κατεργασία.
203
• Την αναλογία (άνθρακα)/(άζωτο) του υλικού. Βέλτιστη τιµή 0.40-0.60. Οι
αζωτούχες ενώσεις αποτελούν τροφή των µικροοργανισµών. Η αποδόµηση του
άνθρακα αποτελεί πηγή ενέργειας (θερµότητα) για τη διατήρηση της ζύµωσης.
• Τη διαθεσιµότητα οξυγόνου στη µάζα των απορριµµάτων.
• Το pH. Τιµές του pH εκτός του εύρους 6.5-8 µπορεί να είναι τοξικές για τους
µικροοργανισµούς.
204
Σηµειώνουµε ότι οι ειδικοί αυτοί κάδοι δεν εκπέµπουν οσµές. Το κόστος
αγοράς του κάδου είναι µικρό και µπορεί να µειωθεί ακόµη περισσότερο µε µαζική
προµήθεια από τους ΟΤΑ και πώληση στους δηµότες σε τιµή κόστους. Είναι µια
πρακτική που εφαρµόζεται εκτεταµένα στις Ευρωπαϊκές χώρες, µε µεγάλο όφελος
και για τους δηµότες και για τους δήµους, αφού έτσι τα µισά σκουπίδια δεν
καταλήγουν στο απορριµµατοφόρο αλλά γίνονται άριστης ποιότητας λίπασµα, ενώ ο
κάδος δε θα εκπέµπει πια οσµές.
10.4.2 Πλεονεκτήµατα
10.4.3 Μειονεκτήµατα
1. Ήταν και είναι ακριβή µονάδα, τόσο από άποψη επένδυσης όσο και στο
λειτουργικό κόστος.
2. Η καθαρότητα των παραγόµενων ανακυκλώσιµων υλικών είναι πολύ µικρή,
συγκρινόµενη µε την ∆ιαλογή στην Πηγή (∆σΠ). Πρακτικά το ΕΜΑΚ παράγει
σίδερο και κακής ποιότητας αλουµίνιο και γυαλί, ενώ τα χαρτιά, τα πλαστικά και
άλλα υλικά δεν διαχωρίζονται, όπως είναι αναµειγµένα µε τα υπόλοιπα
σκουπίδια.
3. Οι µονάδες κοµποστοποίησης παράγουν ικανό όγκο αποβλήτων, τα οποία πρέπει
να διατίθενται σε ΧΥΤΑ.
4. Το παραγόµενο κοµπόστ (βελτιωτικό εδάφους – Compost) αποτελεί τη
χειρότερη δυνατή ποιότητα που µπορεί να παραχθεί από µονάδες
κοµποστοποίησης, αφού µπορεί να περιέχει ξένες ύλες ή και επικίνδυνες ουσίες
π.χ. βαρέα µέταλλα, καρκινογόνες ενώσεις κ.α., και γι’ αυτό το λόγο µπορεί να
χρησιµοποιηθεί µόνο για αποκατάσταση ΧΥΤΑ, χωµατερών ή λατοµείων, ενώ
205
θα πρέπει να ελεγχθεί πολύ προσεκτικά κάποια άλλη πιθανή χρήση του και το
πιο πιθανό να αποκλειστεί.
5. Παράγει σηµαντική ποσότητα υπολειµµάτων (περίπου το 25-40% των
εισερχοµένων), τα οποία θα πρέπει να οδηγηθούν στο ΧΥΤΑ ή σε κάποια άλλη
λύση τελικής διάθεσης.
10.5 Ανακύκλωση
Στόχος της διεργασίας της ανακύκλωσης είναι η µείωση της επιβάρυνσης του
περιβάλλοντος µε απορρίµµατα (ιδίως µη ζυµώσιµα), η εξοικονόµηση πόρων και
συγκεκριµένα χρήµα, πρώτες ύλες και ενέργεια.
Τα υλικά που µπορούν να ανακυκλωθούν είναι:
1. το χαρτί,
2. το γυαλί,
3. τα µέταλλα, καθώς και
4. ορισµένα είδη πλαστικών. Το µεγαλύτερο πρόβληµα στην ανακύκλωση των
πλαστικών είναι η ποικιλία τους και η δυσκολία αξιοποίησή τους, αν δεν
προηγηθεί ένα δαπανηρό στάδιο διαχωρισµού. Μετά το διαχωρισµό τους
µπορούν να αξιοποιηθούν:
• για την κατασκευή προϊόντων µε παραπλήσιες ιδιότητες µε τα παρθένα
υλικά
• για την κατασκευή προϊόντων µε ιδιότητες κατώτερες των παρθένων
υλικών
• ως καύσιµο για την παραγωγή θερµότητας
• για την παραγωγή οργανικών ενώσεων, µε πυρόλυση και χηµική
ανακύκλωση ως εδαφοβελτιωτικά σε γεωργικές εκµεταλλεύσεις
206
• Ενεργή συµµετοχή των κατοίκων
• Επαρκείς ποσότητες ανακυκλώσιµων υλικών.
• Ορθή χωροθέτηση των κάδων συλλογής των ανακυκλώσιµων υλικών
207
Η διαλογή των ανακυκλώσιµων υλικών θα γίνεται στο αρµόδιο κέντρο, το
Κέντρο ∆ιαλογής Ανακυκλώσιµων Υλικών (Κ∆ΑΥ). Η ανακύκλωση αυτή
ονοµάζεται Μηχανική.
Θα διαχωρίζονται χαρτί, πλαστικά, γυαλί, αλουµίνιο κλπ µέταλλα, τα οποία
θα συλλέγονται µε διαλογή στην πηγή. ∆ηλαδή θα τοποθετηθούν σε διάφορα σηµεία
της πόλης ειδικοί κάδοι, όπου οι πολίτες θα τοποθετούν αυτά τα υλικά µε
συγκεκριµένη µέθοδο.
Τα προγράµµατα αυτά υλοποιούνται από την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης
Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) σε συνεργασία µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Το Κέντρο ∆ιαλογής θα είναι το εργοστάσιο µηχανικής ανακύκλωσης
(ευτυχώς το εργοστάσιο αυτό µπορεί να λειτουργήσει και µε αυτό τον τρόπο,
δηλαδή να συνεργαστεί µε την διαλογή στην πηγή).
10.5.2 Πλεονεκτήµατα
208
3. Μείωση του κόστους συλλογής και διάθεσης των απορριµµάτων,
4. Εξοικονόµηση ενέργειας και υλικών από πρωτογενείς πηγές:
Χαρτί: 50%
Γυαλί: 30%
Αλουµίνιο: 95%
Πλαστικό: 60%
209
1. Η λύση της κατασκευής εργοστασίου µηχανικής ανακύκλωσης (ή ανακύκλωση
µε διαλογή στην πηγή) είναι πανάκριβη.
2. Τα εργοστάσια αυτά υπόκεινται σε σοβαρές βλάβες, οπότε διακόπτεται συχνά η
λειτουργία τους.
3. Όταν ανακατευτούν και αλεστούν τα σκουπίδια µέσα στα απορριµµατοφόρα,
κανένα εργοστάσιο δεν µπορεί να τα ξεχωρίσει τόσο καλά, που να παραχθούν
µετά καθαρά προϊόντα. Το κοµπόστ (φυτόχωµα) που παράγεται από αυτά τα
εργοστάσια είναι γεµάτο µικρά κοµµατάκια γυαλιού, πλαστικών, βαριά µέταλλα
και τοξικές ουσίες. Έτσι δεν το θέλει κανείς να το βάλει στον κήπο του ή στο
χωράφι του και καταλήγει πάλι να θάβεται σε ΧΥΤΑ.
4. Τα άλλο προϊόν που βγάζουν αυτά τα εργοστάσια, δηλαδή ένα µίγµα κυρίως
χαρτιού και πλαστικών, το λεγόµενο RDF, προορίζεται για καύση σε ειδικά
εργοστάσια, αλλά ακόµα δεν υπάρχει στην Ελλάδα τρόπος διάθεσής του.
5. Επιπλέον, µε τη µέθοδο αυτή, ακόµα και µε την πλέον άψογα οργανωµένη
προσπάθεια, στην πιο αισιόδοξη περίπτωση, η µείωση των απορριµµάτων δεν
µπορεί να ξεπεράσει το 15% κατά βάρος. Τα υπόλοιπα 85% των απορριµµάτων
πάλι θα αναζητούν κάποιον ΧΥΤΑ για να διατεθούν.
6. Ακόµη, τα προγράµµατα αυτά σηµειώνουν φτωχές επιδόσεις παγκοσµίως,
ακόµα και σε χώρες οι οποίες έχουν λύσει τα κρίσιµα θέµατα υποδοµών,
κυκλοφοριακού, χώρων για τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης, συµµετοχής
κοινού, κλπ., πόσο µάλλον στη χώρα µας.
7. Μεταθέτοντας το πρόβληµα σε µια µονάδα που κάνει διαλογή των σκουπιδιών,
που µαζεύονται όλα µαζί στις µαύρες σακούλες, χωρίς διαλογή από τους ίδιους
τους πολίτες, διαιωνίζουµε το πρόβληµα µε άλλη µορφή. Βασικό µειονέκτηµα
της µηχανικής ανακύκλωσης είναι ότι αφήνει τους πολίτες απέξω και δεν τους
εκπαιδεύει για την ανακύκλωση και µείωση των απορριµµάτων, που είναι το
ζητούµενο σήµερα των σύγχρονων πολιτικών διαχείρισης των απορριµµάτων.
Ενώ µε προγράµµατα ενηµέρωσης, συστήµατα πληρωµής των τελών
καθαριότητας µε βάση την αρχή «πληρώνω όπως πετάω τα σκουπίδια µου»,
(ΡΑΥΤ), επιδιώκεται η ενεργοποίηση του πολίτη. Με τη µηχανική ανακύκλωση
εφησυχάζονται οι πολίτες, ότι ένα «µαγικό κουτί» θα µας «ανακυκλώσει» τα
απορρίµµατά µας και εµείς δεν χρειάζεται θα κάνουµε τίποτε.
210
8. Τέλος, ας θυµηθούµε ότι το πλαστικό δύσκολα επανακυκλώνεται, ενώ σε ότι
αφορά το ανακυκλωµένο χαρτί αυτό επιδέχεται µόνο 3 έως 4 φορές
επανακύκλωση, µετά στην ουσία είναι άχρηστο.
211
καίγεται, είτε σε ειδικές µονάδες (ρευστοποιηµένης κλίνης), είτε σε σταθµούς
ηλεκτροπαραγωγής, είτε τέλος σε τσιµεντοβιοµηχανίες συνήθως µε µορφή
µπρικέτας.
Η καύση του RDF συνοδεύεται από τα ίδια προβλήµατα που κατατρέχουν την
καύση του συνόλου των απορριµµάτων. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν οι
αυξηµένες εκποµπές υδραργύρου από βιοµηχανικές µονάδες που καίνε RDF, καθώς
και η παρουσία τοξικών βαρέων µετάλλων στα τελικά προϊόντα που αυτές παράγουν
(π.χ. στο τσιµέντο).
Το παραγόµενο RDF µπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν καύσιµο στη ∆ΕΗ, ακόµα
δε, και υπό προϋποθέσεις, σαν δευτερογενές καύσιµο στις εγκαταστάσεις τσιµέντου.
212
(συµπεριλαµβανοµένων των εφηµερίδων/περιοδικών) από το σηµερινό µπλε
κάδο (ίσως και 80% των συλλεγόµενων συσκευασιών) θα δώσει τη δυνατότητα,
ώστε η διαλογή των υπολοίπων υλικών στα Κ∆ΑΥ να γίνεται πολύ καλύτερα µε
συνέπεια την περαιτέρω µείωση των υπολειµµάτων (RDF) από τα Κ∆ΑΥ.
3. Για την επιτυχία των δύο προηγούµενων προτάσεων θα πρέπει να γίνουν πολύ
καλά οργανωµένα και εκτεταµένα προγράµµατα ενηµέρωσης των δηµοτών,
ώστε να ανταποκριθούν ικανοποιητικά στις αυξηµένες ανάγκες διαχωρισµού
των υλικών.
213
Και οι 4 επιλογές δηµιουργούν, ενδεχοµένως, επιπλέον «εξωτερικό»
περιβαλλοντικό κόστος από το υπάρχον, το οποίο αναφέρεται στα εξής:
Στις επιπτώσεις στις κλιµατικές αλλαγές
Στις επιπτώσεις στην υγεία λόγω ατµοσφαιρικής ρύπανσης
Στις επιπτώσεις στην υγεία λόγω ρύπανσης του εδάφους
Στο «κοινωνικό» κόστος π.χ. µείωση αξίας της γης κ.α.
Θεωρώντας ως προϋπόθεση, ότι σε όλες τις πιθανές επιλογές τελικής
διάθεσης του RDF τηρούνται όλες οι προϋποθέσεις της ευρωπαϊκής και εθνικής
νοµοθεσίας (µεταξύ των οποίων και τα όρια των αέριων εκποµπών - Οδηγία
2000/76/EΕ) (δηλαδή αποκλείονται όσες επιλογές δεν πληρούν την ευρωπαϊκή
και εθνική νοµοθεσία), για να µπορέσουµε µε επιστηµονικά κριτήρια να
επιλέξουµε τη βέλτιστη κοινωνικά επιλογή θα πρέπει:
1. Να εξετασθούν οι πιθανές εναλλακτικές επιλογές τελικής διάθεσης του RDF,
δηλαδή ο ΧΥΤΑ Φυλής ή άλλος πιθανός ΧΥΤΑ, πιθανά λιγνιτικά
εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, πιθανές χαρτοβιοµηχανίες και πιθανά
εργοστάσια παραγωγής τσιµέντου, και να προσδιορισθεί το επίπεδο του
υπάρχοντος συνολικού «εξωτερικού» περιβαλλοντικού κόστους από τη
λειτουργία τους στην ευρύτερη περιοχή. Η βέλτιστη επιλογή από αυτή τη
διερεύνηση είναι να επιλεγούν ως υποψήφιες λύσεις διάθεσης του RDF, οι 2-
3 επιλογές µε το µικρότερο συνολικό «εξωτερικό» περιβαλλοντικό κόστος.
2. Για τις 2-3 επιλογές τελικής διάθεσης του RDF, που θα προκύψουν από την
προηγούµενη διερεύνηση, θα πρέπει να επιλεχθεί η «λύση» µε το µικρότερο
περιβαλλοντικό κόστος µε βάση επιστηµονικά κριτήρια.
ΧΥΤΥ είναι ο ίδιος χώρος υγειονοµικής ταφής, όχι όµως όλων των απορριµµάτων,
αλλά µόνο των υπολειµµάτων, δηλαδή εκείνων των απορριµµάτων που δεν
ανακυκλώνονται. Θα πρέπει πλέον να γίνεται διαλογή στην πηγή ή κεντρική
διαλογή όσων απορριµµάτων ανακυκλώνονται (π.χ. χαρτί, αλουµίνιο, γυαλί,
214
πλαστικά), τα οποία θα προωθούνται προς πώληση και επαναχρησιµοποίηση και
µόνο τα υπόλοιπα απορρίµµατα θα οδεύουν για υγειονοµική ταφή.
Όπως αναφέραµε και παραπάνω, ο Χ.Υ.Τ.Υ. δεν είναι µια νέου τύπου
χωµατερή, όπως λανθασµένα έχουν στο µυαλό τους πολλοί άνθρωποι. Με τον όρο
ΧΥΤΥ εννοούµε µια µέθοδο ελεγχόµενης και οργανωµένης διάθεσης των
απορριµµάτων στο έδαφος, κάτω από συγκεκριµένες προδιαγραφές.[70][71]
Πιο απλά: Με τη µέθοδο αυτή τα απορρίµµατα δεν πετιούνται ανεξέλεγκτα
στο χώµα αλλά (συµπιέζονται και διασταυρώνονται) τοποθετούνται σε ειδικούς
λάκκους, τα κύτταρα. Όταν το κύτταρο γεµίσει, πρέπει να καλυφθεί µε χώµα για να
αποφεύγεται η δηµιουργία δυσάρεστων οσµών και να µην έρχονται σε επαφή µε τα
σκουπίδια ζώα και πτηνά.
Ο χώρος που δέχεται τα απορρίµµατα µε αυτόν τον τρόπο είναι επιστρωµένος
µε κατάλληλο υλικό που αποτρέπει τη διαρροή του εκκρίµατος, δηλαδή των υγρών
που παράγουν τα απόβλητα όταν αποσυντίθενται, στα υπόγεια νερά και το έδαφος.
Το πιο σηµαντικό στοιχείο είναι ότι στο ΧΥΤΥ δεν αποθέτουµε όλα τα
απορρίµµατα. Η σωστή λειτουργία ενός ΧΥΤΥ προϋποθέτει:
• διαλογή των απορριµµάτων,
• προώθηση προς ανακύκλωση υλικών, όπως το γυαλί, το χαρτί και το αλουµίνιο
καθώς και
• αποµάκρυνση επικίνδυνων και τοξικών απορριµµάτων.
215
Τα κριτήρια που θα έπρεπε να τίθενται πραγµατικά είναι διαφορετικά και
σηµαντικά, όπως η σύσταση και η κλίση του εδάφους, το υπόβαθρο, ο υδροφόρος
ορίζοντας, η πρόσβαση στο χώρο, κ.λ.π., όσα δηλαδή αναφέρθηκαν στο κεφάλαιο 7
για τους Χ.Υ.Τ.Α.
10.7.3 Πλεονεκτήµατα
216
Υγειονοµική ταφή
Ανάκτηση υλικών από τα απορρίµµατα
Καύση για παραγωγή ενέργειας
Κοµποστοποίηση ή Λιπασµατοποίηση
Πυρόλυση
Καύση των οικιακών απορριµµάτων σε κλίβανο παραγωγής τσιµέντου
Μηχανικός διαχωρισµός
217
Από τα αποτελέσµατα αυτά συµπεραίνουµε ότι οι εναλλακτικές της καύσης
µέθοδοι προστατεύουν τελικά το κλίµα, αφού αποτρέπουν την έκλυση επικίνδυνων
αερίων στην ατµόσφαιρα (αυτό µαρτυρά το αρνητικό πρόσηµο).
Μια αντίστοιχη µελέτη που έγινε για λογαριασµό της Ευρωπαϊκής Ένωσης το
2001, έδειξε πως για κάθε τόνο απορριµµάτων που αποτρέπουµε από τις χωµατερές
και ανακυκλώνεται ή κοµποστοποιείται, αποτρέπεται η έκλυση 260-470 κιλών
ισοδύναµου CO2. Η µελέτη αυτή καταλήγει στο συµπέρασµα πως η ιεράρχηση των
µεθόδων διαχείρισης που έχει επιλέξει η ΕΕ είναι τελικά ορθή, όταν σαν κριτήριο
θέσουµε τη συµβολή των διαφόρων µεθόδων στην αλλαγή του κλίµατος.
Πίνακας 12: Εκποµπή CO2 των τεχνολογιών θερµικής επεξεργασίας σε κιλά ανά
τόνο απορριµµάτων.
218
Πριν βιαστεί κανείς να προτείνει καύση µε συµπαραγωγή ηλεκτρισµού και
θερµότητας (µιας και η επιλογή αυτή έχει αρνητικό ισοζύγιο εκποµπών), θα πρέπει
να αναλογιστεί πως ο συνδυασµός αυτός επιβαρύνει οικονοµικά την ήδη ακριβή
τεχνολογία της καύσης.
Επιπλέον, δεν είναι αυτονόητο ότι θα υπάρχει κοντά στο εργοστάσιο τρόπος
αξιοποίησης της παραγόµενης θερµότητας, ιδίως µάλιστα τους καλοκαιρινούς
µήνες. Η περαιτέρω µετατροπή της για ψύξη χώρων θα απαιτούσε και άλλες
επενδύσεις και θα ανέβαζε επιπλέον το κόστος.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και µια άλλη πτυχή της µελέτης, η οποία εξετάζει τα
οφέλη από την ανακύκλωση διαφόρων υλικών αντί για την καύση τους. Το
παρακάτω διάγραµµα δείχνει παραστατικά τα οφέλη αυτά σε ότι αφορά τη µείωση
των εκποµπών CO2.
219
Στην Ελλάδα επικρατεί (πάνω από 90%) η απόρριψη σε χωµατερές και η
υγειονοµική ταφή. Η ανακύκλωση αγγίζει το 10%. Η ελεύθερη καύση
απαγορεύεται, αλλά γίνεται. Η ελεγχόµενη Καύση µε Ανάκτηση Ενέργειας (ΚΑΕ)
δεν απαγορεύεται, αλλά δεν γίνεται.
Στην Ευρωπαϊκή Eνωση (Ε.Ε.) επικρατεί η ταφή (από 10% στην ∆ανία µέχρι
90% στην Ελλάδα), ενώ η ΚΑΕ περιορίζεται περίπου στο 18%.
Στις ΗΠΑ, από 210 εκατοµµύρια τόννους Αστικών Στερεών Αποβλήτων
(ΑΣΑ) που παράγονται ετησίως, 22% ανακυκλώνονται, 14% καίγονται µε ανάκτηση
ενέργειας ισοδύναµης 40 εκατοµµυρίων βαρελιών πετρελαίου και 55% καταλήγουν
σε ΧΥΤΑ.
Πίνακας 14: Σύγκριση παραγόµενης ενέργειας κατά την καύση και την
ανακύκλωση.
220
ενεργειακή αξιοποίηση του βιοαερίου µειώνει τις συνολικές περιβαλλοντικές
επιπτώσεις που σχετίζονται µε τους χώρους υγειονοµικής ταφής.
Η λύση αυτή βέβαια, προτείνεται µόνο για να µετριάσει τις επιπτώσεις
επιλογών του παρελθόντος και όχι για να ανοίξει το δρόµο για χωροθέτηση νέων
χωµατερών.
Για σύγκριση, να αναφέρουµε ότι σήµερα στην Ελλάδα, τα κόστη για την
ταφή των απορριµµάτων είναι 9-30 €/τόνο (περιλαµβανοµένων των φόρων), γεγονός
που σηµαίνει ότι οποιοδήποτε επιπλέον κόστος θα έπρεπε να περάσει υπό τη µορφή
αυξηµένων δηµοτικών τελών στους πολίτες.
Στην περίπτωση της ανακύκλωσης αντίθετα, έχει επιλεγεί η µετακύληση του
κόστους στο επίπεδο των προϊόντων και των χρηστών µε τη θέσπιση ειδικών τελών
(π.χ. για τη συσκευασία), καθιστώντας τη διαχείριση του όλου εγχειρήµατος πιο
αποτελεσµατική. Στο επιχείρηµα της βιοµηχανίας καύσης ότι και η ανακύκλωση και
κοµποστοποίηση των απορριµµάτων είναι ακριβές διαδικασίες, η απάντηση είναι
πως τουλάχιστον αυτές συνοδεύονται από προφανή περιβαλλοντικά και ενεργειακά
πλεονεκτήµατα, και, συνεπώς, ορθώς η κοινωνία πληρώνει γι’ αυτήν την
προστιθέµενη αξία.
Στο ερώτηµα που µπορεί και οφείλει να θέσει κανείς, «ποιος», δηλαδή, «είναι
ο πιο ενδεδειγµένος και φιλικός προς το περιβάλλον τρόπος για να διαχειριστούµε
τα σκουπίδια µας;», η απάντηση είναι µονοσήµαντη: Μείωση-Επαναχρησιµοποίηση-
Ανακύκλωση.
Το τρίπτυχο αυτό, εγγυάται την αειφορία και είναι το µόνο που µπορεί να µας
οδηγήσει σε ένα βιώσιµο µέλλον.
Εποµένως, σύµφωνα µε όλα τα παραπάνω, το προτεινόµενο πρόγραµµα
διαχείρισης των αστικών απορριµµάτων περιλαµβάνει τα ακόλουθα στάδια:
221
τη ∆ιαλογή των απορριµµάτων στην Πηγή (στο νοικοκυριό, στην επιχείρηση,
στις Υπηρεσίες, στα Γραφεία κ.λπ),
την Ανακύκλωση των ανακυκλώσιµων συσκευασιών,
τη Λιπασµατοποίηση και την Κοµποστοποίηση των ζυµώσιµων / των οργανικών
απορριµµάτων, και
την τελική διάθεση σε ΧΥΤΥ (Χώρο Υγειονοµικής Ταφής Υπολειµµάτων)
µόνον και µόνον των εναποµενόντων απορριµµάτων που και λίγα είναι (κάτω
του 20 % του συνολικού βάρους των παραγόµενων απορριµµάτων) και
ακίνδυνα.
222
Σχήµα 56: Προτεινόµενο πρόγραµµα διαχείρισης απορριµµάτων[50]
10.8.4 Πλεονεκτήµατα
223
4. από την άποψη της διαφάνειας, της κοινωνικής διαβούλευσης και συµµετοχής
όσο και της διαπαιδαγώγησης υπεύθυνων καταναλωτών και ενεργών πολιτών,
5. Περίπου µε το ίδιο κόστος του ενός ΕΜΑΚ στα Άνω Λιόσια, δροµολογούνται
όλες οι επενδύσεις και διαδικασίες για την ανακύκλωση των συσκευασιών και οι
επενδύσεις και ενέργειες της οικιακής κοµποστοποίησης για την ανακύκλωση
του µεγαλύτερου µέρους των οικιακών οργανικών σε όλους τους ΟΤΑ, που
σήµερα εξυπηρετούνται από το ΧΥΤΑ Φυλής. Αυτό σηµαίνει, ότι η
ανακύκλωση και κοµποστοποίηση θα µειώσει, σε σύντοµο χρονικό διάστηµα,
κατά πολύ τα προς τελική διάθεση απορρίµµατα και δε θα φτάνουµε πια στις
σηµερινές οριακές καταστάσεις.
6. Θα δηµιουργηθούν περισσότερες νέες και µόνιµες θέσεις απασχόλησης σε όλους
τους ΟΤΑ.
7. Θα παραχθούν πολύ καθαρότερα υλικά (χαρτί, µέταλλα, πλαστικά, γυαλί), που
θα ανακυκλωθούν άµεσα, καθώς και καθαρό οργανικό κοµπόστ, που θα
αξιοποιηθεί σε πάρκα, σε κήπους και σε έργα αποκατάστασης υποβαθµισµένων
περιοχών.
8. Τα παραγόµενα υπολείµµατα (RDF) από τις λίγες µονάδες τελικής διαλογής,
που θα δηµιουργηθούν σε όλη την Αττική, θα είναι σαφώς λιγότερα από τις
σηµερινές τεράστιες ποσότητες του RDF, που παράγονται στο ένα ΕΜΑΚ των
Άνω Λιοσίων και που µπορεί να φθάνουν τους 100.000 τόνους ετησίως.
9. Θα αυξηθεί κατά πολύ ο χρόνος ζωής του ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων και του ΧΥΤΑ
Φυλής και ίσως δεν θα χρειάζονται πια οι ΧΥΤΑ στο Γραµµατικό και την
Κερατέα, αν οργανωθεί η ανακύκλωση και η κοµποστοποίηση µε διαλογή στην
πηγή σε όλη την Αττική.
10. Τέλος, θα εξορθολογιστεί σταδιακά το κόστος διαχείρισης των απορριµµάτων
στους ΟΤΑ, γεγονός που αρχίζουµε ήδη να το βλέπουµε σε ΟΤΑ που έχουν
δροµολογήσει την ανακύκλωση, εναλλακτική διαχείριση και οικιακή
κοµποστοποίηση.
10.8.5 Συµπερασµατικά
224
της Τοπικής Αυτοδιοίκησης µπορούν να ελπίζουν, εν συνεχεία, ότι θα αποφορτιστεί
το κλίµα της συζήτησης καθώς και η αναζήτηση για την εξεύρεση χώρου ο οποίος
θα δέχεται σκουπίδια. Εφόσον στο χώρο αυτό δεν θα καταλήγουν όλα τα
απορρίµµατα όλων των ΟΤΑ του νοµού, αλλά ένα µέρος από αυτά που θα βαίνει
διαρκώς µειούµενο και λιγότερο βλαβερό, µπορούµε να ελπίζουµε ότι τότε θα
συναινέσουν οι τοπικές κοινωνίες στον καθορισµό ΧΥΤΥ στην περιοχή τους για την
εξυπηρέτηση των αναγκών σε νοµαρχιακό επίπεδο.
Μέχρι τότε, όµως, ο κάθε ΟΤΑ θα πρέπει να έχει ξεκινήσει και να εφαρµόζει
την ∆ιαλογή στην Πηγή όπως εκθέσαµε παραπάνω, και να διαθέτει τα υπολείµµατα
των σκουπιδιών του σε αδειοδοτηµένο ΧΥΤΥ που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες µόνον
του ιδίου του ΟΤΑ και κανενός άλλου.
225
2. Εφαρµογή κινήτρων και αντικινήτρων προς τους παραγωγούς προϊόντων, οι
οποίοι είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για τις προοπτικές διαχείρισης των προϊόντων
τους, έτσι ώστε:
• να λαµβάνονται µέτρα για την παραγωγή προϊόντων των οποίων τα
χαρακτηριστικά θα εξασφαλίζουν την επαναχρησιµοποίηση των προϊόντων
αυτών στο τέλος του κύκλου ζωής τους
• ο σχεδιασµός και η διαδικασία παραγωγής προϊόντων να έχουν σα στόχο
την µείωση της παρουσίας επικίνδυνων για το φυσικό περιβάλλον ουσιών
σε αυτά.
3. Επέκταση και εκσυγχρονισµός του δικτύου συλλογής και µεταφοράς των
οικιακών αποβλήτων έτσι ώστε να καλύπτει το σύνολο της χώρας
4. Προµήθεια εξοπλισµού για την αποκοµιδή των οικιακών αποβλήτων
(απορριµµατοφόρα - κάδοι)
5. Οργάνωση των δικτύων συλλογής µε την εφαρµογή προδιαγραφών και οδηγιών
που αποσκοπούν στην βελτιστοποίηση της απόδοσης των τεχνικών που
ακολουθούνται για την συλλογή των οικιακών αποβλήτων
6. Κατασκευή Σταθµών Μεταφόρτωσης Απορριµµάτων, οι οποίοι θα εξυπηρετούν
τις ανάγκες κάθε Περιφέρειας για τη µεταφορά των οικιακών αποβλήτων στις
εγκαταστάσεις διαχείρισης
7. Αξιοποίηση των διαφόρων υλικών που περιέχονται στα οικιακά απόβλητα και
ανάκτηση ενέργειας από τα παραγόµενα οικιακά απόβλητα
Η επίτευξη των στόχων για την αξιοποίηση, ανακύκλωση,
επαναχρησιµοποίηση ή ανάκτηση των οικιακών αποβλήτων θα υλοποιηθεί µέσω
των ακόλουθων δράσεων:
• οργάνωση προγραµµάτων διαλογής στην πηγή των ανακυκλώσιµων υλικών
µε προτεραιότητα τα αστικά κέντρα
• κατασκευή µονάδων ανακύκλωσης υλικών
• κατασκευή µονάδων λιπασµατοποίησης του ζυµώσιµου κλάσµατος των
οικιακών αποβλήτων, στις οποίες µπορούν να οδηγούνται και ιλύες από
µονάδες βιολογικής επεξεργασίας αστικών λυµάτων
• κατασκευή µονάδων θερµικής επεξεργασίας των οικιακών αποβλήτων µε
ανάκτηση ενέργειας, µε σκοπό την ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων
226
8. Περιβαλλοντικά αποδεκτή είναι η τελική διάθεση των υπολειµµάτων των
οικιακών αποβλήτων, τα οποία δεν υπόκεινται σε διεργασίες αξιοποίησης, σε
κατάλληλα σχεδιασµένους ΧΥΤΥ.
9. Χρηµατοδοτήσεις µε σκοπό την προώθηση της διενέργειας:
• Μελετών για την εξεύρεση κατάλληλων χώρων για την εγκατάσταση ΧΥΤΑ
• Προεγκρίσεων Χωροθέτησης για την ίδρυση και λειτουργία ΧΥΤΑ
• Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την κατασκευή και λειτουργία
ΧΥΤΑ
• Κατασκευή ΧΥΤΑ, οι οποίοι θα καλύπτουν την ποσότητα των παραγόµενων
οικιακών αποβλήτων, η οποία δεν είναι δυνατό να αξιοποιηθεί µέσω
επαναχρησιµοποίησης, ανακύκλωσης, ανάκτησης για το σύνολο της χώρας.
10. Επανένταξη-αποκατάσταση χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης οικιακών
αποβλήτων.
Σχετικά µε την επανένταξη και αποκατάσταση των χώρων αυτών, στην
ΚΥΑ 114218/1016/97, αρχικά προβλέπονται προγράµµατα για την ακριβή
καταγραφή όλων των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης οικιακών αποβλήτων. Στη
συνέχεια και στα πλαίσια της επανένταξης των χώρων αυτών στο φυσικό
περιβάλλον προβλέπεται:
• η παύση της λειτουργίας τους
• η σταδιακή αναβάθµιση του ποιοτικά υποβαθµισµένου χώρου καθώς και
• η λήψη µέτρων για τον ουσιαστικό περιορισµό έως και εξάλειψη της
προκαλούµενης ρύπανσης
Ειδικότερα, προβλέπεται η παύση λειτουργίας των χώρων ανεξέλεγκτης
διάθεσης οικιακών αποβλήτων. Η αποκατάσταση των χώρων αυτών γίνεται
θέτοντας σαν πρώτη προτεραιότητα τους χώρους των µεγάλων πόλεων.
227
2. Η υλοποίηση προγραµµάτων καταγραφής της ποιοτικής σύστασης των
παραγόµενων οικιακών αποβλήτων, όπως και των ποσοτήτων ανά πηγή
προέλευσης και κατηγορία.
3. Στόχος είναι η σταδιακή εξάλειψη όλων των ανεξέλεγκτων χώρων διάθεσης των
οικιακών αποβλήτων.
228
Ειδικά, για τα συλλογικά συστήµατα προβλέπεται η δυνατότητα
συµβάσεων των υπόχρεων διαχειριστών µε αυτά, µε την αντίστοιχη καταβολή
εισφοράς στα εν λόγω συστήµατα.
7. Οι Οργανισµοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι υποχρεωµένοι, είτε να
συνεργαστούν µε τα συλλογικά συστήµατα, αφού χρηµατοδοτηθούν από αυτά,
είτε να οργανώσουν την εναλλακτική διαχείριση των απορριµµάτων
συσκευασίας από µόνοι τους, χωρίς τη χρηµατοδότηση των υπόχρεων
διαχειριστών.
8. Ο ΕΟΕ∆ΣΑΠ χορηγεί εγκρίσεις στα ατοµικά και συλλογικά συστήµατα. Η
έγκριση δίνεται από τον ΕΟΕ∆ΣΑΠ, αφού εξεταστούν οι µελέτες και τα
δεδοµένα κάθε συστήµατος που οφείλουν να υποβάλουν τα συστήµατα και αφού
καταβληθεί ειδικό παράβολο. Οι εγκρίσεις αυτές έχουν ισχύ έξι χρόνια και
µπορούν να ανανεώνονται. Παράλληλα, προβλέπεται η χορήγηση από τον
ΕΟΕ∆ΣΑΠ πιστοποιητικού κάθε τρία χρόνια, µε το οποίο θα βεβαιώνεται η
αποτελεσµατικότητα των µεθόδων διαχείρισης που έχουν υιοθετήσει τα
συστήµατα καθώς και η συµβατότητα τους µε τη σχετική νοµοθεσία.
9. Το Σχέδιο Νόµου περιέχει προβλέψεις για µια σειρά πολλών άλλων προϊόντων
που καταλήγουν στα οικιακά απόβλητα. Τα προϊόντα αυτά είναι οχήµατα,
λάστιχα, καταλύτες οχηµάτων, ορυκτέλαια, µπαταρίες και συσσωρευτές,
ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, υλικά τηλεπικοινωνιών, υλικά
εκσκαφών και κατεδαφίσεων, είδη επίπλωσης, εφηµερίδες και περιοδικά, είδη
χάρτινης γραφικής ύλης κ.α.
10. Το Σχέδιο Νόµου εισάγει ένα πλέγµα ποινικών, αστικών και διοικητικών
κυρώσεων το οποίο ακολουθεί την λογική και την φιλοσοφία των αντίστοιχων
Κυρώσεων του Ν. 1650/1986 που είναι ο Νόµος Πλαίσιο για «την προστασία
του περιβάλλοντος».
11. Προκειµένου να εφαρµοστούν οι διατάξεις του Σχεδίου Νόµου το ταχύτερο
δυνατόν έως ότου ιδρυθεί ο ΕΟΕ∆ΣΑΠ, προβλέπεται για τη µεταβατική περίοδο
η λειτουργία "Επιτροπής Παρακολούθησης Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης" (ΕΠΕ∆)
µέσα στα πλαίσια του ΥΠΕΧΩ∆Ε.
229
Οπότε, ως κράτος, αφού το σχέδιο για τη λύση του µείζονος σηµασίας
προβλήµατος διαχείρισης των απορριµµάτων υπάρχει, αυτό που πρέπει να κάνει,
είναι η άµεση εφαρµογή του.
230
Σχόλιο [NVK8]: Είστε
ΑΝΑΦΟΡΕΣ απίστευτες!! Στις αναφορές δεν
βάλατε τις δηµοσιεύσεις µας???
…ούτε καν δεν έχετε αναφερθεί σ’
αυτές?? ☺
231
Engineering Academy and Society International Conference on Environment,
Ecosystems and Development. Tenerife, Canary Islands, Spain, 14-16
December, pp. 128-134.
[15] Kathryn A. Dowsland. Simulated Annealing. In [35], pages 20-69. 1995.
[16] Glover, F. “Future Paths for Integer Programming and Links to Artificial
Intelligence.” Computers and Operations Research, 13(1986): 533-549.
[17] Melanie Mitchell. An Introduction to Genetic Algorithms. MIT Press, A
Bradford Book, 1996.
[18] Colin R. Reeves, editor. Modern Heuristic Techniques for Combinatorial
Problems. Advanced Topics in Computer Science. Mc Graw-Hill, 1995.
[19] V.J. Rayward-Smith, I.H. Osman, C.R. Reeves, and G.D. Smith, editors.
Modern Heuristic Search Methods. John Wiley and Sons, 1996.
[20] Karadimas N.V., Defteraiou G., Kolokathi M. and Loumos V. (2007):
“Municipal Waste Collection of Large Items Optimized With ArcGIS Network
Analyst”. In Zelinka I., Oplatková Z. and Orsoni A. (eds.): ECMS 2007 –
Proceedings of the 21st European Conference on Modelling and Simulation.
Prague, Czech Republic, 4-6 June, ISBN 978-0-9553018-2-7, pp. 80-85.
[21] Dijkstra, E.W., A note on two problems in connexion with graphs. Numerische
Mathematik, Vol. 1, 1959, pp. 269-271.
[22] Zhan B., Noon Ch., Shortest Path Algorithms : An Evalutation using Real Road
Networks, Transportation Science, Vol. 32, No. 1, February 1998
[23] Cherkassky, B. V., Goldberg A. V., and Radzik, T. (1993) Shortest Paths
Algorithms : Theory and Experimental Evaluation. Technical Report 93- 1480,
Computer Science Department, Stanford University.
[24] Jacob R., Marathe M., Nagel K., A Computational Study of Routing
Algorithms for Realistic Transportation Networks.
[25] F. Glover, M. Laguna. Tabu Search, Kluwer, Dord-recht, 1997.
[26] Dorigo M., Stutze T., Ant Colony Optimization, MIT Press, ISBN 0262042193,
2004
[27] Bonabeau E, Dorigo M, Theraulaz G, Swarm Intelligence: From Natural to
Artificial Systems, Oxford University Press E. Inc, USA, 1999
[28] Beckers R., Goss S., Deneubourg J.L. and Pasteels J.M., Colony size,
communication and ant foraging strategy, Psyche (Cambridge), Vol. 96, No. 3-4,
1989, pp. 239-256.
232
[29] Dorigo M. and Caro G.D., The Ant Colony Optimization Meta-heuristic, in D.
Corne, M. Dorigo, and F. Glover, (eds): New Ideas in Optimization, London,
McGraw-Hill, 1999, pp. 11-32.
[30] Bonabeau, E., Dorigo, M. & Theraulaz, G. Swarm Intelligence: From Natural to
Artificial Systems. Oxford University Press, 1999.
[31] Dorigo, M. and Gambardella, L.M., Ant Colony System: A Cooperative
Learning Approach to the Travelling Salesman Problem. IEEE Transactions on
Evolutionary Computation, Vol. 1, 1997.
[32] Maniezzo, V., Gambardella, L. M. & Luigi, F., Ant Colony Optimization. In:
Onwubolu, Godfrey C. & Babu B.V. (eds.): New Optimization Techniques in
Engineering, Springer – Verlag, Berlin, Heidelberg, Vol. 141, 2004, pp. 101-117.
[33] Aarts E. H. and J. K. Lenstra, 1997, Introduction, in Local Search in
Combinatorial Optimization, Aarts E. H. and J. K. Lenstra (Eds.). Chichester:
John Wiley & Sons, 1–17.
[34] Chen C. and Ting C. A hybrid Ant Colony System for vehicle routing problem
with time windows. Journal of the Eastern Asia Society for Transportation
Studies, 6:2822–2836, 2005.
[35] Karadimas N.V., Defteraiou G., Kolokathi M. and Loumos V. (2007).
“Comparing Several Optimization Algorithms for Municipal Solid Waste
Collection”. In Boyanov K., Nikolov R., Nikolova I. and Nisheva M. (eds.):
BCI’07 – Proceedings of the 3rd Balkan Conference in Informatics. Sofia,
Bulgaria, 27-29 September, ISBN 978-954-9526-41-7, Volume 1, pp. 131-
140.
[36] Bodin, Lawrence, Bruce Golden, Arjang Assad, and Michael Ball. “Routing
and Scheduling of Vehicles and Crews: The State of the Art.” Computers and
Operations Research 10, no. 2 (1983): 63–211.
[37] Fitzsimmons, J. A., and R. S. Sullivan. “Service Vehicle Scheduling and
Routing.” In Service Operations Management. New York: McGraw-Hill (1982):
312–336
[38] Weigel, D., and B. Cao. (1999). “Applying GIS and OR techniques to solve
Sears technician-dispatching and home-delivery problems.” Interfaces 29,
112S130.
[39] Solomon, M. “Algorithms for the Vehicle Routing and Scheduling Problem
with Time Window Constraints.” Operations Research, 32(1987): 254-265.
233
[40] Or, I. “Traveling Salesman-Type Combinatorial Problems and their Relation to
the Logistics of Blood Banking.” Ph.D. Dissertation, Department of Industrial
Engineering and Management Sciences, Northwestern University, Evanston,
Illinois, 1976.
[41] Cao, B. and K. Rinderle. “Traveling Salesman Problem with Path Dependent
Cost-Generalization of one-Dimensional Search with Traveling Cost.” Technical
Report S-9201, Institute of System and Operations Research, University of the
Federal Armed Forces-Munich, Neubiberg, Germany, 1992.
[42] Nuortioa, T., Jari Kyto, Harri Niskaa and Olli Bra (2006): Improved route
planning and scheduling of waste collection and transport, European Journal of
Operrational Research, no 30, p222-232, ELSEVIER
[43] Β.Στοιλόπουλος – Α.Κουσκούρης Μόνιµη Οµάδα Εργασίας για τα Οικονοµικά
– Κοινωνικά και Νοµικά Θέµατα (ΜοΕ Ο-Κ-Ν), Προβλήµατα εναρµόνισης της
Οδηγίας 99/31/ΕΚ περί Υγειονοµικής Ταφής των αποβλήτων.
[44] Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ∆ιεύθυνση Περιβάλλοντος Και
Χωροταξίας, Oδηγός Εσωτερικού Ελέγχου, Λειτουργίας και Ασφαλείας Χώρων
Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων, Σεπτέµβριος 2006, ΕΠΠΕΡ, ΕΠΕΜ Α.Ε.
[45] Εγχειρίδιο για τη «Βιοεξυγίανση Χώρων ∆ιάθεσης Απορριµµάτων»,
Μακρυπόδης Γιώργος, Μηχανικός Περιβάλλοντος.
[46] Εφηµερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 7 ∆εκεµβρίου 2006, σελ. 12, Παντελή Μπουκάλα,
«Ανακυκλωµένη Απρονοησία».
[47] Προστασία του περιβάλλοντος από τις βιοµηχανικές δραστηριότητες –
Πρόληψη βιοµηχανικών ατυχηµάτων µεγάλης έκτασης – ∆ιαχείριση στερεών
αποβλήτων, Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας
(ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε)
[48] ∆υνατότητες και προοπτικές για την αξιοποίηση των ανανεώσιµων πηγών
ενέργειας στην Ελλάδα – Θέµατα Προγραµµατισµού 38 – Κέντρο
Προγραµµατισµού και Οικονοµικών Ερευνών – Αθήνα 1988
[49] Ενεργειακή Αξιοποίηση Απορριµµάτων (ηµερίδα) – Πανελλήνιος Σύλλογος
Χηµικών Μηχανικών – Αθήνα, Φεβρουάριος 2004
[50] Τεχνολογίες διάθεσης απορριµµάτων, Σκορδίλης Αδαµάντιος ∆. 1993
[51] Ρύπανση περιβάλλοντος επιστήµη και τεχνική αντιµετώπισης, Βαλκάνας
Γεώργιος, Εκδόσεις Παπαζήση.
[52] Geotechnical Practice for Waste Disposal, David. E. Daniel
234
[53] Waste Management – Bilitewski B., Hardtle G., Marek K., Weissbach A.,
Boeddicker H., Εκδόσεις Springer
[54] Municipal solid waste management, Strategies and technologies for sustainable
Solutions, Ludwig Christian, Hellweg Stefanie, Stucki Samuel.
[55] Εφηµερίς Της Κυβερνήσεως, Τεύχος ∆εύτερο, Αρ. Φύλλου 1459, 30
Νοεµβρίου 2000.
[56] ΤΕΕ, ∆ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων Στην Ελλάδα / Η Περίπτωση Της
Αττικής, Αθήνα, Νοέµβριος 2006.
[57] Η ∆ιαχείριση των Απορριµµάτων στην Ελλάδα, Ιούνιος 2005,
diaxeirisi_aporrimmatwn.pdf.
[58] http://www.eedsa.gr/ .
[59] Σωκράτης Φάµελλος, Χηµικός Μηχανικός, Καύση Απορριµµάτων, 13/11/2007,
http://www.e-telescope.gr
[60] Greenpeace, Νοέµβριος 2005, Καύση Αποβλήτων Ακριβή –
Αναποτελεσµατική – Επικίνδυνη.
[61] Τοπική Αυτοδιοίκηση, Υγεία και Περιβάλλον, Στερεά Απόβλητα και Υγεία,
Maggie Thurgood, 1996.
[62] http://www.drymalianaxos.gr/anakyklosi.html, Στέλιος Ευρυπιώτης –
Μαθηµατικός, ∆ιαχείριση Απορριµµάτων – Ανακύκλωση.
[63] http://el.wikipedia.org/wiki .
[64] http://www.hy2.gr, Αεριοποίηση και Πυρόλυση Βιοµάζας.
[65] Βιοτεχνικό Επιµελητήριο Πειραιά, Τεχνική Πυρόλυσης, 6/6/2008,
http://www.beg.gr.
[66] Μανόλης Βουτυράκης, 13 Ιανουαρίου 2008, Ενέργεια Από τα Απορρίµµατα,
http://www.ecocrete.gr.
[67] Evangelos Trade, Πυρόλυση και Παραγωγή Πράσινης Ενέργειας,
http://www.evangelostrade.com/pyrolysisgr.html.
[68] ∆ελτίο Τύπου Οικολογικής Εταιρίας Ανακύκλωσης, 30 Οκτωβρίου 2007,
http://www.ecorec.gr .
[69] Κυρκίτσος Φίλιππος, Κοµποστοποίηση και Πράσινο Επιχειρείν στην Τοπική
Αυτοδιοίκηση, 20 ∆εκεµβρίου 2007, Ηµερίδα – Πράσινο Επιχειρείν και Τοπική
Αυτοδιοίκηση – ∆ηµαρχείο Αιγάλεω.
[70] http://eyploia.aigaio-net.gr , Απορ/τα – Ανακύκλωση: Η οργανωµένη
∆ιαχείριση Απορριµµάτων στην Ικαρία, 2ο Τεύχος.
235
[71] http://www.styga.gr , Από το ΧΥΤΑ στο ΧΥΤΥ… Η ∆ιαχείριση Στερεών
Αποβλήτων, Περικλής ∆εµεντής, 10 Αυγούστου 2007.
[72] Νίκος Α. Μουρσελάς, Η ∆ιαχείριση των Σκουπιδιών κι Εµείς.
236