Chương 1: TỔNG QUAN VỀ NSNN

I. Sự cần thiết
II. Khái niệm và bản chất NSNN:
III. Vai trò của NSNN:
IV. Nguyên tắc xây dựng NSNN:
V. Nhiệm vụ cơ bản của NSNN trong giai đoạn
hiện nay:
 Chương 1: TỔNG QUAN VỀ NSNN

 I. Sự cần thiết:
 NSNN là 1 phạm trù kinh tế mang tính chất lịch sử,
vì NSNN ra đời do 2 nguồn gốc:
 - Nguồn gốc xã hội: do Nhà nước xuất hiện.
 - Nguồn gốc kinh tế: do sự xuất hiện của SP thặng
dư, nền sản xuất hàng hóa ra đời.
 Nhận xét:
 - Nhiệm vụ bộ máy nhà nước càng mở rộng, đòi hỏi
phải có 1 ngân sách lớn.
 - Xã hội càng phát triển, ngân sách nhà nước ngày
càng hoàn thiện
II. Khái niệm và bản chất NSNN:

1. Khái niệm NSNN: Budget ( cái ví, cái

túi,… )
 NSNN là công cụ huy động nguồn tài chính
của nhà nước nhằm hình thành quỹ tiền tệ
tập trung của nhà nước để đáp ứng nhu cầu
chi tiêu của nhà nước
 NSNN là một đạo luật tài chính cơ bản do
Quốc Hội quyết định, thông qua các khoản
thu chi tài chính của nhà nước được thực
hiện trong một tài khoá.
 NSNN là toàn bộ các khoản thu chi
của nhà nước đã được cơ quan nhà
nước có thẩm quyền quyết định và
được thực hiện trong một năm để đảm
bảo các chức năng, nhiệm vụ của nhà
nước
2. Bản chất của NSNN:

 Mang tính áp đặt, bắt buộc các chủ thể

kinh tế xã hội có liên quan phải tuân
thủ: Nhà nước ban hành các luật thuế,
các qui định pháp lý về các khoản thu
trong nước, qui định chế độ, tiêu
chuẩn, định mức chi tiêu ngân sách.
 Là một bản dự toán thu – chi được các
đơn vị có trách nhiệm lập và đề ra các
thông số quan trọng có liên quan đến
chính sách mà chính phủ phải thực
hiện trong năm tài khoá tiếp theo.
 2. Bản chất của NSNN:
 Bản chất của NSNN do bản chất của
giai cấp thống trị quyết định.
 Hoạt động của NSNN thể hiện mối
quan hệ giữa 1 bên là Nhà nước với 1
bên là xã hội ( tổ chức kinh tế, các đơn
vị thuộc lĩnh vực phi sản xuất, các hộ
gia đình và các tầng lớp dân cư, nước
ngoài )
 2. Bản chất của NSNN:
 Về hình thức vật chất biểu hiện: NSNN
là 1 quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của
Nhà nước
 Về pháp lý: NSNN là 1 KHTC cơ bản.
 Về quản lý vốn: NSNN là 1 bảng dự
toán thu chi của 1 quốc gia trong 1
thời kỳ nhất định.
Các khoản thu từ nước ngoài Các khoản thu trong nước

Quỹ Ngân sách Nhà nước

Chi Chi về Chi sự Chi đầu

cho an ninh nghiệp tư phát
quốc kinh tế triển
bộ
phòng văn hóa kinh tế
máy xã hội
nhà
nước

Chi thường xuyên Chi đầu tư phát triển

Chi tiêu dùng

Tích lũy
III. Vai trò của NSNN:
1. Huy động nguồn tài chính nhằm đáp ứng
nhu cầu chi tiêu của nhà nước:

Thuế Phí, lệ phí Thu khác

Mức thu thế nào là hợp lý?

Thu lớn?
2. Công cụ chủ yếu để quản lý và điều tiết vĩ mô nền
kinh tế:

 công cụ điều tiết thị trường

 bình ổn giá cả và chống lạm phát
 a/. Thị trường hàng hóa:
Thu
Cung mua, Cầu
trợ Dự
giá trữ
hàng
hoá
2. Công cụ chủ yếu để quản lý và điều tiết vĩ
mô nền kinh tế:
 b/. Thị trường tiền tệ, thị trường vốn: phát
hành trái phiếu CP:
 - Trái phiếu ngắn hạn: bù đắp bội chi  thị
trường tiền tệ
 - Trái phiếu trung hạn, dài hạn: huy động vốn
chi ĐTPT  thị trường vốn
2. Công cụ chủ yếu để quản lý và điều tiết vĩ
mô nền kinh tế:
 c/. Thị trường SLĐ: chi GDĐT, chi tài trợ 
cung ứng nguồn nhân lực cho nền kinh tế.
 Bù đắp bội chi Ngân sách
- Phát hành trái phiếu
- Tăng thuế
- Cắt giảm chi ngân sách
- Phát hành tiền
- Vay nợ
 là công cụ định hướng phát triển sản xuất,
thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng: Chi đầu tư
xây dựng cơ sở hạ tầng, trợ giá, bù lỗ, bù lãi
suất, vay ưu đãi…
- Chính sách thuế……
 là công cụ điều chỉnh thu nhập đảm bảo công
bằng xã hội:
 IV. Nguyên tắc xây dựng NSNN:

1. Nguyên tắc niên hạn:

Quốc Hội
phải
thông qua
Chính Phủ chấp hành NS
Mỗi năm
Trong thời hạn 1 năm
một lần
Ví dụ năm ngân sách ở một số quốc gia
trên thế giới:
Tuỳ theo quan điểm mỗi quốc gia, năm ngân
sách có thể bắt đầu từ ngày 1-1 của năm
dương lich…
Tên quốc gia Ngày bắt đầu năm NS
Pháp, Bỉ, Hà Lan, TQ, Ngày 1/1
Lào, Triều Tiên…
Anh, Nhật, Canada, Ngày 1/4
HK, Ấn Độ…
Ý, Na Uy, Úc, ĐL… Ngày 1/7
Mỹ Ngày 1/10
Apganixtan Ngày 21/3
Xây dựng hệ thống NS đa niên: (3-5 năm)

Ngân sách Dự toán Dự toán Dự toán

Năm
năm n năm n+1 năm n+2 năm n+3
đầu

Năm Ngân sách Dự toán Dự toán

tiếp theo năm n+1 năm n+2 năm n+3 Lưu ý:
Cân đối NSNN trung
hạn, khuôn khổ cân
Năm Ngân sách Dự toán đối NSNN niên hạn
năm n+2 năm n+3 vẫn tồn tại.
tiếp theo
 IV. Nguyên tắc xây dựng NSNN:
 Lưu ý: Năm ngân sách ( năm tài
chính, tài khóa ) khác với chu trình
ngân sách.
 Năm ngân sách
 Chu trình ngân sách: lập, chấp hành
và quyết toán ngân sách.
2. Nguyên tắc đơn nhất:
3. Nguyên tắc toàn diện
Toàn diện, bao quát
Một tài liệu duy nhất
V. Nhiệm vụ cơ bản của NSNN
trong giai đoạn hiện nay:
1. Xây dựng một cơ chế quản lý NS tích
cực:
Phân định thu chi NSTƯ & NSĐP

Mở rộng quyền huy động vốn cho

đầu tư phát triển ở địa phương
2. Xây dựng chính sách động viên hợp lý:
 Về mặt kinh tế: kích thích sự tăng tưởng
kinh tế
 Về mặt tài chính: động viên cao độ mọi
nguồn thu cho NSNN
 Về mặt XH: đảm bảo tính công bằng XH
 Về mặt kỹ thuật: phải đơn giản, dễ hiểu,
dễ kiểm tra
3. Phân phối và sử dụng vốn tiết kiệm và có hiệu
quả:
 Tiết kiệm  chưa chắc có hiệu quả
 Hiệu quả  tiết kiệm

Các giải pháp nâng cao hiệu quả:

 Đầu tư theo chiều sâu: ngành tích lũy cao, thu
hồi vốn nhanh, sd nhiều lđ
 Tập trung đầu tư vào các ngành mũi nhọn: dầu
khí, điện, phương tiện vận tải…
 Đầu tư xd kết cấu hạ tầng: sân bay, bến cảng,
đường xá…
 Tiết kiệm trong lĩnh vực hành chính sự nghiệp
 Tiết liệm trong tiêu dùng
 TRẦN HẢI HIỆP
 Khoa TCNN
 Tel: 0903.933.556
 Email: thhiep@ueh.edu.vn
 Tài liệu tham khảo:
-Tài chính công, chủ biên: GSTS Dương
Thị Bình Minh
-Luật Ngân sách Nhà nước
- www.mof.gov.vn