Τάξη: Β’ Λυκείου

Κατεύθυνση
Μάθημα: Έκθεση
Σύνολο σελίδες: 4

Τεχνολογικές εξελίξεις και ειδικότητες με «φύλο»

Συχνά υποστηρίζεται ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας, αργά ή γρήγορα, θα οδηγήσει

στην κατάργηση τις διάκρισης των εργασιών σε «γυναικείες» και «ανδρικές». Τα νέα
αυτόματα μηχανήματα παραγωγής, που κινούνται ηλεκτρονικά, δεν απαιτούν μυϊκή
δύναμη από τον εργαζόμενο, οι σκληρές χειρονακτικές δουλειές τείνουν να
εκλείψουν, τα τυποποιημένα πλέον καθήκοντα μπορούν να εκτελεσθούν το ίδιο καλά
και από τα δύο φύλα.
Παρ’ όλα αυτά όμως, η απανταχού εισαγωγή στοιχείων σε ηλεκτρονικούς
υπολογιστές (Η. Υ.) γίνεται από γυναίκες, ενώ ο σχεδιασμός του τεχνολογικού
εξοπλισμού και η ανάλυση των πληροφοριακών συστημάτων γίνονται από άνδρες. Η
εισαγωγή της νέας τεχνολογίας στα τυπογραφεία είχε ως αποτέλεσμα να
αντικατασταθούν οι τυπογράφοι (αποκλειστικά άνδρες) από τις φωτοσυνθέτριες
(αποκλειστικά γυναίκες), σε ελάχιστο χρόνο και μάλιστα παρά την οργανωμένη
αντίδραση των συνδικάτων Τύπου. Ακόμα, οι κυριότερες δουλειές γραφείου, οι
γραμματείς και οι δακτυλογράφοι, παρέμειναν αυστηρά «γυναικείες» παρά την
ευρύτατη εισαγωγή των ηλεκτρονικών συστημάτων επεξεργασίας κειμένων και
αρχειοθέτησης εγγράφων.
Γιατί, όμως, παρά τις προσδοκίες πολλών και τους ευσεβείς πόθους περισσοτέρων, ο
κατά φύλο διαχωρισμός των επαγγελμάτων και των ειδικοτήτων αντί να αμβλύνεται,
αντίθετα φαίνεται να οξύνεται; Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας σε αυτόν τον
καταμερισμό εργασίας και πώς συνδέεται αυτός με τη γενικότερη θέση των
γυναικών στις σύγχρονες αναπτυγμένες κοινωνίες;
Η απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα δεν μπορεί παρά να δοθεί υπό το φως, αφ’ ενός,
της συζήτησης για τη σχέση της τεχνολογίας με την ανθρώπινη εργασία, που
αναπτύχθηκε από τη σύγχρονη κοινωνιολογία της εργασίας, αφ’ ετέρου, της
συζήτησης για την κοινωνική συγκρότηση των φύλων στα πλαίσια ενός συστήματος
εξουσιαστικών σχέσεων, που αναπτύχθηκε από τον πρόσφατο φεμινιστικό
προβληματισμό.
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με το διαχωρισμό εργασιών
σε ιεραρχικά δομημένες ειδικότητες. Η κατάταξη των εργασιών σε «ειδικότητες» και
«επαγγέλματα» που απολαμβάνουν διαφορετικό κοινωνικό κύρος και αποδοχές και
γίνονται με διαφορετικές συνθήκες και όρους εργασίας, στην πράξη εξυπηρετεί την
κατάταξη των ανθρώπων σε κοινωνικές ομάδες με διαφορετική θέση στην κοινωνική
ιεραρχία. Η προνομιακή θέση των ανδρών με την τεχνολογία δεν είναι μια φυσική
σχέση (που στηρίζεται σε κάποιες βιολογικές ιδιαίτερες ικανότητες), αλλά μια σχέση
κοινωνική, που αναπτύχθηκε έτσι ώστε να παγιώσει έναν καταμερισμό εργασίας που
θέτει την εργασία γυναικών στη διάθεση και τον άμεσο έλεγχο των ανδρών. Σχεδόν
όλες οι πρόσφατες σχετικές έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι εκάστοτε
νέες τεχνολογίες σχεδιάζονται από άντρες. Άνδρες είναι οι χειριστές των νέων
μηχανημάτων και εφαρμογών (π. χ. υφαντικές μηχανές στη κλωστοϋφαντουργία,
γραφομηχανή στα γραφεία κ. τ. λ), για όσο διάστημα η εργασία αυτή περιορίζεται σ’
ένα μικρό αριθμό θέσεων εργασίας, απαιτεί περίπλοκους χειρισμούς και βρίσκεται
ψηλά στην κοινωνική ιεραρχία. Στη συνέχεια, όταν η εφαρμογή της τεχνολογίας
απλοποιείται και μαζικοποιείται, ο χειρισμός περιέρχεται στις γυναίκες, ενώ ο
έλεγχος της λειτουργίας και ο σχεδιασμός της εξέλιξής της παραμένει στην
αρμοδιότητα των ανδρών.
Η διαδικασία ταύτισης των ανδρών με τις τεχνικές γνώσεις και επιδεξιότητες
ενισχύεται και νομιμοποιείται και από την ιδεολογία του φύλου, που συνδέει την
αρρενωπότητα με τη μηχανή, τη μυϊκή δύναμη, τη δύσκολη και βρόμικη δουλειά, τη
σύνθετη κατασκευή, τη σταθερή παρουσία σ’ ένα συγκεκριμένο χώρο και για ένα
συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, τη συγκέντρωση της προσοχής σε ένα αντικείμενο,
την αναλυτική και ορθολογική σκέψη. Σύμφωνα με αυτή την ιδεολογία, οι γυναίκες
αδυνατούν να γίνουν σωστές τεχνικοί γιατί είναι σωματικά και ψυχικά εύθραυστες,
δεν αντέχουν τις σκληρές συνθήκες δουλείας που επιβάλλει η μηχανή. Είναι
αφηρημένες, ελάχιστα υπεύθυνες, δεν καταλαβαίνουν τους περίπλοκους
μηχανισμούς και διασπούν την προσοχή τους σε άλλες προτεραιότητες. Η
αρρενωπότητα είναι ίδιον της γνώσης, της σκέψης και των προϊόντων τους, όπως
τεχνολογία και πολιτισμός, ενώ η θηλυκότητα χαρακτηρίζει τις αισθήσεις και τα
αισθήματα, ταυτίζεται με τη φύση, τη γη και το ανθρώπινο σώμα, που παράγουν
καρπούς και ανθρώπους.

Μαρία Στρατηγάκη, περ. σύγχρονα θέματα,

Τεύχος 40, Δεκέμβριος 1989.

Παρατηρήσεις:
1. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου (80 –100 λέξεις).
(25 μονάδες)

2. Ποιο ρόλο διαδραματίζει, κατά το συγγραφέα η τεχνολογία στον καταμερισμό της

εργασίας των φύλων;
(10 μονάδες)

3. Βασισμένοι στο παρακάτω κείμενο, να επιλέξετε τη σωστή απάντηση ανάμεσα

στις προτεινόμενες:

2
«Οι γυναίκες αδυνατούν να γίνουν σωστές τεχνικοί, γιατί είναι σωματικά και ψυχικά

εύθραυστες, δεν αντέχουν τις σκληρές συνθήκες δουλειάς που επιβάλλει η μηχανή». Η άποψη αυτή

απηχεί θέσεις:

• Της συγγραφέα του κειμένου.

• Του φεμινιστικού κινήματος.
• Της ανδρικής ιδεολογίας.
• Της αστικής ιδεολογίας.

Θέμα του αποσπάσματος είναι:

• Η όξυνση του κατά φύλου διαχωρισμού των επαγγελμάτων παρά την εισαγωγή
των νέων τεχνολογιών στο χώρο της εργασίας.
• Η αδυναμία των γυναικών να ανταποκριθούν στα νέα επαγγελματικά δεδομένα
που δημιουργεί η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στο χώρο της εργασίας.
• Οι αλλαγές που συντελούνται στην παραγωγική διαδικασία εξαιτίας της
τεχνολογικής ανάπτυξης.
• Η αναβάθμιση της επαγγελματικής θέσης της γυναίκας ως αποτέλεσμα της
εισαγωγής των τεχνολογικών επιτευγμάτων στο χώρο της εργασίας.
(2 μονάδες)

4. Να γράψετε τα αντώνυμα των παρακάτω επιθέτων: σύνθετος, συγκεκριμένος,

εύθραυστος χειρωνακτικός, σταθερός, υπεύθυνος, γενικός
(5 μονάδες)

5. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις με άλλες ισοδύναμες

που θα χρησιμοποιούσε κάποιος στο λόγο του, αν ήθελε να μιλήσει πιο απλά και
σε πιο οικείο ύφος:

Όταν διάβασα την αγγελία, αναπτερώθηκαν οι ελπίδες μου, γιατί διέθετα τα

προσόντα και την πείρα που απαιτούνταν. Αποφάσισα λοιπόν να επισπεύσω τις
ενέργειές μου και χωρίς χρονοτριβή ξεκίνησα για την αναγραφόμενη διεύθυνση.
Φανταζόμουν πως επρόκειτο μια μοναδική ευκαιρία, αφού στην αγγελία γινόταν
λόγος για ιδανικές συνθήκες εργασίας και υψηλές οικονομικές απολαβές. Όταν
έφτασα όμως, οι ελπίδες μου αποδείχτηκαν φρούδες. Ο χώρος ακαλαίσθητος, τα
έπιπλα παλιά και οι τοίχοι ξεβαμμένοι από την πολυκαιρία. Πίσω από ένα γραφείο με
την επιγραφή «Διευθυντής Προσωπικού» καθόταν ένας ευτραφής μεσόκοπος
άνδρας, που δε φάνηκε να ενοχλείται από την έλευσή μου και επιδεικτικά με
αγνόησε, προσποιούμενος τον απασχολημένο. Ήταν σκυμμένος σε κάτι φακέλους
και έδειχνε προσηλωμένος, αλλά αισθανόμουν πως παρακολουθούσε τις κινήσεις
μου. Ύστερα από λίγα λεπτά στράφηκε προς το μέρος μου. «Παρακαλώ;» είπε με
τραχιά φωνή. «Ήρθα για την εργασία της αγγελίας», απάντησα. «Είστε πολύ νέα, για

3
να σας προσλάβουμε», παρατήρησε με υπεροπτικό ύφος. «Άλλωστε», συνέχισε,
«προτιμούμε τους άνδρες».
Έφυγα οικτίροντας τον εαυτό μου για τα νιάτα και το φύλο μου.
(8 μονάδες)
Παραγωγή κειμένου
Δικαιολογείτε την ύπαρξη «καθαρά» γυναικείων και ανδρικών επαγγελμάτων; Να
στηρίξετε με επιχειρήματα τις απόψεις σας (450 – 500 λέξεις).

(50 μονάδες)

Σίσκου Παρασκευή
Φιλόλογος

Καλή Επιτυχία!!!