Prof.Dr.

Yaşar Bağdatlı
İst.Ünv.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
 T.C.
 SAĞLIK BAKANLIĞI
 Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü
 Sayı : B100THG0100002-3120
19.08.2005/16263
 Konu : Yataklı Tedavi Kurumları
Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği
 Başbakanlık
Mevzuatı Geliştirme veYayın Genel MüdürlüğünceYayımlanır
Kuruluş: 7 Ekim 1920
05.07.2008
CUMARTESİ
Sayı: 26927
Çevre ve Orman Bakanlığından:
ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Genel İlkeler

Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; atıkların oluşumlarından bertaraflarına
kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına
yönelik genel esasların belirlenmesidir.
30 Mart 2010 SALI Resmî Gazete Sayı : 27537
YÖNETMELİK

Çevre ve Orman Bakanlığından:

TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA

DAİR YÖNETMELİK

MADDE 1 – 14/3/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan

Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde bulunan “Ön
Lisans”, “Geçici Çalışma İzni” ve “Lisans” tanımları yürürlükten kaldırılmış;
“Bertaraf” ve “Bertaraf Tesisi” tanımı aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye
aşağıdaki “Geri kazanım”, “Geri Kazanım Tesisi”, “Çevre Lisansı” ve “Atık Beyan
Formu” tanımları eklenmiştir.
ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ATIK YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 GÜNLÜK AKTİVİTELER (ÜRETİM VE
KULLANIM) SONUCU OLUŞAN, İNSAN
SAĞLIĞINA VE ÇEVREYE ZARAR
VEREBİLECEK ŞEKİLDE DOĞRUDAN VEYA
DOLAYLI BİÇİMDE DIŞ ORTAMA
BIRAKILMASI ZORUNLU OLAN HER TÜRLÜ
MADDEDİR
 T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından
tıbbi atıkların güvenli yönetimi amacıyla
yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği’nde SAĞLIK KURULUŞLARINDAN
KAYNAKLANAN ATIKLAR DÖRT ANA BAŞLIK
ALTINDA TOPLANMIŞTIR.
 EVSEL NİTELİKLİ ATIKLAR (20 03* ve 15 01*)

 TIBBİ ATIKLAR (18 01* ve 18 02*)

 TEHLİKELİ ATIKLAR (18 01 06*, 18 01 08*,

18 01 10*, 18 02 05*,18 02 07*(H1 … H14 )

 RADYOAKTİF ATIKLAR
1-EVSEL NiTELiKLi ATIKLAR
-Genel Atıklar
-Ambalaj Atıkları

2-TIBBi ATIKLAR
-Enfeksiyöz Atıklar
-Patolojik Atıklar
-Kesici-Delici Atıklar
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/tibbi/tibbiatikklavuz.pdf
3-TEHLiKELi ATIKLAR
SIVI ve KATI

4-RADYOAKTiF ATIKLAR
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/tibbi/tibbiatikklavuz.pdf
 Atıkların kaynağı, oluşumları ve özelliklerine
göre bir sınıflandırmadır.

 Atıklar 20 bölüm altında toplanarak

birbirinden ayrılmıştır.

 839 ATIK TÜRÜ

405 TEHLİKELİ ATIK
434 TEHLİKESİZ ATIK
 Atığın kaynağından toplanış biçimi
 Atığın kaynağında azaltılması
 Özelliğine göre ayrılması
 Toplanması
 Geçici depolanması, ara depolanması
 Taşınması
 Geri kazanım (Bertarafı)
 Geri kazanım Tesis işlemleri (Bertaraf
işlemleri) sonrası kontrolü ve benzeri
işlemleri içeren bir yönetim biçimidir.
 Atıkların oluşumlarından bertaraflarına
kadar geçecek süreçte, çevre ve insan
sağlığına zarar vermeden, yasa ve
yönetmelikler çerçevesinde yapılması
gerekenlerin sağlanmasına yönelik
genel esasların belirlenmesidir.
Atık Yönetim Piramidi
 Tüm atıkların azaltılması atık yönetiminin en
önemli hedeflerindendir.

 Azaltılan atıkların ve geri dönüşümün doğaya ve

ekonomiye faydaları düşünüldüğünde atık
minimizasyonunun atık yönetimindeki önemli yeri
fark edilecektir.

 Atık minimizasyonu daha az atık veya tehlikeli atık

oluşmasını sağlayacak metotların ve ürünlerin
kullanılmasının sağlanması ile atıkların oluştuğu
yerde ayrılmasını içeren işlemlerdir.
*KAYNAKTA AZALTMA: Daha az atık veya tehlikeli atık
oluşmasını sağlayacak metotların kullanılmasının
sağlanması.
*GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR ÜRÜNLER: Kullanılan
ürünlerin kaynakta veya dışarıda geri dönüştürülebilir
olmasının sağlanması.
*YETERLİ BİR YÖNETİM VE KONTROL UYGULANMASI:
İlaçların ve kimyasalların satın alımının ve
kullanımının kontrollü olmasının sağlanması.
*ATIKLARIN AYRILMASI: Tehlikeli atık miktarlarının
azaltılması için mümkün olduğunca evsel atıkların
tıbbi atıklardan ayrı olarak toplanmasının sağlanması.
1-a)Evsel atıkların oluşumunun azaltılması amacıyla
ilgili olarak atığı kaynağında en aza indirecek geri
dönüşüm (cam atıklar, kağıt atıklar,piller) sistemi
uygulanmalıdır.
b)Ambalaj atıklarının oluşumunun ve miktarının
azaltılması amacıyla kaynakta ambalaj atıklarının
ayrı bir şekilde mavi poşet torbalarda toplanıp kağıt
atık konteynırına ulaşması sağlanmaktadır.
 Ünite içi denetimlerde ve hizmet içi eğitimlerde bu
konu üzerinde hassasiyetle durulup gerekli
uyarılarda bulunarak etkin bir şekilde geri dönüşüm
sağlanmaya çalışılmalıdır.
1-c)Tıbbi atıkların oluşumunun azaltılması
amacıyla gereksiz tek kullanımlık ürünlerin
alımından mümkün mertebe uzak durulmalı ve
oluşan atıklar için kaynağında ayırım
yapılmalıdır.
 Yeniden kullanılabilir ürünler titizlikle tespit
edilmeli
 İğne uçları için ayrı atık kutuları bulundurulmalı
veya güvenlikli enjektörler kullanılmalıdır.
 Tek kullanımlık tıbbi ürünlerin ambalajları
geri dönüşüm için ayrı olarak toplanmalıdır.
 HANGİ ATIKLARIN TIBBİ ATIK
HANGİLERİNİN EVSEL ATIK YA DA GERİ
DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR OLDUĞU
KONUSUNDA ÜNİTE İÇİ DENETİMLERDE
VE HİZMET İÇİ EĞİTİMDE PERSONEL
BİLGİLENDİRİLMELİDİR.
d) Tehlikeli atıkların minimizasyonu için laboratuarda cihazlardan
çıkan sıvıların PH kontrolü yapılıp İSKİ deşarj kriterlerine uygun
hale getirildikten sonra kanalizasyona verilmesi sağlanmalıdır.
 Ağır Metaller içeren sıvı atıklar hıiçbir işlem yapılmaksızın
yetkili (Çevre Bakanlığından Lisanslı) firmalara tutanakla teslim
edilmelidir. Kurşun, civa, çinko,siyanür vb
 Piller için ayrı toplama kapları kullanılarak İSTAÇ’a bertaraf
ettirilmesi amacıyla teslim edilmektedir.
 Röntgen banyo suları özel toplama yetkisi olan firmalar
tarafından değerlendirilmek ve bertaraf edilmek üzere düzenli
olarak alınmaktadır.
 Kullanım süresi dolan ilaçlar ihale sürecinde firmalara konulan
şart gereği yeniden aynı ilaç firmasına iade edilmektedir.
1) Yetkili / Sorumlu Belirlenmesi
2) Atığın Tanımlanması
3) Atıkların sınıflandırılması ve barkodlanması
4) Geçici Atık Depolama Sahası Kurulması
5) Ön İşlem
6) Atıkların Bertarafı/ Geri Kazanıma
Gönderilmesi
7) Kayıtların Tutulması
8) EĞİTİM Verilmesi
 Hastane Yönetimi adına, hastanede atık
yönetiminin ilgili talimata uygun olarak
gerçekleştirilmesi için gerekli tüm
basamakları denetleyen ve organizasyonu
sağlayan kişi,

 Sorumlu tarafından yeterli sayıda

personelden oluşan bir ÇEVRE BİRİMİ
oluşturulmalıdır.
 Sorumlu tarafından atık toplamakla görevli
personeller, geçici atık depolama alanı
sorumlusu gibi diğer görev paylaşımlarını
da yapmalıdır.
 Kurumlarda oluşan tüm atıklar ilk önce
tanımlanmalı ve kaynakları ile birlikte
miktarı belirlenmelidir.

 İlk olarak belediye tarafından alınan evsel

nitelikli katı atıklar, ambalaj atıkları ve
endüstriyel nitelikli atıklar (tehlikeli atıklar,
atık yağlar, kontamine (herhangi bir
tehlikeli atık/atık yağ bulaşmış) ambalaj
atıkları belirlenmelidir.
TIBBİ ATIK:
 Vücut sıvı ve salgıları (kan ve kan ürünleri
dahil),
 Vücut sıvı ve salgıları ile kontamine olmus her
tür atık,
 Doku ve organ parçaları (patoloji atıkları
dahil),
KESİCİ-DELİCİ ALET KUTUSU: Delinmeye,
yırtılmaya,patlamaya dayanıklı, su geçirmez,
açılması ve karıştırılması mümkün olmayan,
üzerinde Uluslararası Tıbbi Atık Amblemi ile
Dikkat Kesici ve Delici Tıbbi Atık ibaresi
taşıyan plastik veya aynı özellikte kartondan
yapılmış kutudur.
EVSEL NİTELİKLİ ATIK: Mutfak ve büro
atıkları,ambalaj malzemeleri, cam, vb.
 ULUSLARARASI TIBBİ ATIK AMBLEMİ: Tıbbi
atıkların toplandıgı özel nitelikli torba veya
kap ile bunların taşınmasında kullanılan özel
taşıma arabalarının üzerinde bulundurulması
gereken uluslararası amblem
 Genel tanımı:İnsan sağlığına ve çevreye
zarar verebilecek, tutuşabilen ve
enfeksiyon yapıcı gibi özelliklerle, tahriş
edici, zararlı, toksik, kanserojen, korozif
gibi tehlikeli kabul edilen özelliklerden
birini veya birden fazlasını gösteren
atıklara denir.
http://www.osbder.org/pdf/OUZHAN%20AKIN%20Tehlikeli%20Atk%20Ynetimi.pdf
 Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
(TAKY)’nde tanımlanan şekliyle;
 Tehlikeli Atık Yönetim Planı: Atıkların
çevreyle uyumlu bir şekilde yönetimini
sağlamak üzere hazırlanan kısa ve uzun
vadeli program ve politikalardır.
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin
Yönetmelik
 DİĞER İZİNLER
 Atık Akü Geçici Depolama İzni
 Bitkisel Atık Yağ Geçici Depolama İzni
 Ömrünü Tamamlamış Lastik Geçici
Depolama izni
 Tehlikeli Atık Geçici Depolama İzni(tesis içi)
 Tehlikeli Atık Geçici Depolama İzni
 Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin
atık üreticisinin yükümlülükleri başlıklı 9.
maddesinin c.bendinde “Bu yönetmelik
hükümlerine uygun olarak atıklarını
tesislerinde geçici olarak depolaması
durumunda Valilikten izin almakla
yükümlüdür” hükmü yer almaktadır.
http://www.cevreonline.com/atik2/tehatikgecdepizni.htm
Tehlikeli Kabul Edilen Atıkların Özellikleri
 H1 'Patlayıcı`:
 H2 'Oksitleyici`:
 H3-A 'Yüksek oranda Tutuşabilenler
 H3-B 'Tutuşabilen`:
 H4 'Tahriş edici`:
 H5 'Zararlı`:
 H6 ‘Toksik’:
 H7 ‘Kanserojen’:
 H8 ‘Korozif’:
 H9 ‘Enfeksiyon yapıcı’:
 H10 ‘Teratojenik’:
 H11 ‘Mutajenik’:
 H12 Havayla, suyla veya bir asitle temas etmesi ile zehirli veya çok
zehirli gazları serbest bırakan madde veya preparatlar.
 H13 Yukarıda listelenen karakterlerden herhangi birine sahip olan
atıkların bertarafı esnasında ortaya çıkan madde ve preparatlar.
 H14 ‘Ekotoksik’:
 Tüm atıkların kaynağında ayrı toplanması için
bu atıkların oluştuğu yerlere yeterli
büyüklükte ve sayıda atığın türüne ve
niteliğine uygun konteyner konmalıdır.

 Bunların hangi mevzuata tabi olduğu, nasıl

toplanması, taşınması, geçici depolanması
gerektiği, maksimum depolama süresi gibi
konular belirlenmelidir. (Tehlikeli ve
radioaktivite içeren atıklar için özel amblemli
korunmalı kapalı konteyner) kullanılmalıdır.
 Devlet ve özel hastanelerden çıkan toplam
katı atık miktarı, fiziksel kompozisyon dağılımı
açısından yatak başı hesabı ile incelendiğinde:

 DEVLET HASTANELERİNDE
 Tıbbi 1,92 kg,
 Evsel katı atık 0,38 kg.
 Geri kazanılabilir madde 0,09 kg
 TOPLAM 2,39 kg atık oluşurken,
 Poliklinik başı günlük tıbbi katı atık miktarı ise
devlet hastanelerinde 0,05 kg
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/tibbi/tibbiatikklavuz.pdf
 ÖZEL HASTAHANELERDE

 Tıbbi 2,01 kg.

 Evsel katı atık 1,35 kg.
 Geri kazanılabilir madde 0,98 kg.
 TOPLAM 4,34 kg atık oluştuğu
belirlenmiştir.
 Poliklinik başı günlük tıbbi katı atık miktarı
ise özel hastanelerde 0,18 kg.bulunmuştur
 Kaynağından itibaren ayrımı yapılarak, farklı
konteynerlerde toplanan atıkların muhafazası
için kurum içerisinde güvenli ve mevzuata
uygun şekilde oluşturulmuş, 24 saat aktif olan
“GEÇİCİ ATIK DEPOLAMA MERKEZİ ”
kurulmalıdır.
 Bu merkezde oluşturulan bölümlere atıkların
isimleri, amblemi ve kodu yazılır.
 Atık depolanması için eğer konteyner
kullanılıyorsa, üzerinede aynı bilgiler yazılır.
 Yetkisiz kişilerin ATIK MERKEZİNE girişlerine
karşı önlem alınır.
 Ayrıca bu sahada yangına ve acil durumlara
karşı tedbir alınır.
 Havalandırma ve 4 °C nin altında ısı ,geçici atık
deposu içinde mutlaka olmalı(Bir hafta)
 Aynı şekilde ambalaj atıkları ve evsel atıklar
için kullanılan alanda yağmur, rüzgar gibi
etkenlerle atıkların etrafa dağılmasına karşı
önlem alınır.
 Ambalaj atıkları, tehlikeli atık ile kontamine
olmuş ambalajlar (mesela boya tenekeleri)
depolanırken ve taşınması esnasında daha
az yer kaplaması için mümkünse
sıkıştırılmalıdır.
 Sulu atıklar ise mümkün olduğunca
susuzlaştırılmalıdır.
 Bu önlemler ağırlık ve maliyet açısından
kuruma önemli ekonomik avantaj
sağlamaktadır.
 “GEÇİCİ ATIK DEPOLAMA MERKEZİ ” deki
atıkların bertaraf/geri kazanımı için ön
araştırma yapılmalı ve bu konuda lisanslı
kuruluşlar ile yasal sözleşmeler yapılarak
atığı alacak yetkili firma seçilmelidir.
 Formu doldururken onay vermez
 Yapılan tüm işlemlere ait kayıtların düzenli
olarak tutulması gerekir. Şöyle ki;
1) Atık beyan formlarının düzenlenmesinde,
2) Yönetim Planlarının hazırlanmasında,
3) Sorunlu atıkların geldiği bölümün
belirlenebilmesinde,
4) Atık sözleşmelerinin sağlıklı verilere (miktar
ve tür) dayanmasını,
5) Revizyonlarda kolaylık sağlar.
En az 20 yatak kapasitesine sahip üniteler geçici
atık deposu inşa etmekle, daha az yatağa
sahip üniteler ise aynı işlevi görecek konteyner
bulundurmakla yükümlüdürler.
Atıklar, bertaraf sahasına taşınmadan önce 48
saatten fazla olmamak üzere bu depolarda
veya konteynerlerde bekletilebilir.
Bekleme süresi, geçici atık deposu içindeki ısı
4 °C nin altında olması koşuluyla bir haftaya
kadar uzatılabilir.
http://www.bsm.gov.tr/bugep/docs/tibbiatik.pdf
 ATIK YÖNETİMİ VE YETKİLİSİ HEKK DESTEK
ALT KOMİTESİDİR.

 KOMİTE OLUŞUMU;
 Öğretim üyesi (Destek Alt Komitesi Bşk)
 Hast.Baş Hek.
 İdare müdürü
 İnfeksiyon Hemşiresi
 Çevre Birimi
 YENİ HAZIRLAMAKTA OLDUĞUMUZ
SİSTEM;

 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ATIK KOMİTESİ

 Adı ile bir oluşum sağlayarak Tüm

birimleri tek elden yanlış yapmadan
fonksiyonel kılmaktır
1-Hasta yatak sayısını ölçüt alan Tıbbi Atık sözleşmemiz
ISTAÇ ile yapılmıştır.
2-Yönetmelik hükümlerine uygun olarak TIBBİ
ATIKLARIN hastanemizde geçici olarak ruhsatlı
alanda depolaması yapılmaktadır
3-TEHLİKELİ KİMYASAL ATIKLARIN ABD’a ait atık
miktarları tesbit edilmiş ve İst.Ünv.Çevre
Mühendisliği fakültesinde atık analizleri
yaptırılmış,yaklaşık 20 ayrı atık türü tesbit edilerek
bunların dengeleme yapıldıktan sonra kanala
verilebileceği kararına varılmıştır.
4- Tehlikeli kimyasal atıkların geçici
depolanması ve bu esnada dengeleme işlemi
yapılması
5.Ağır metaller içeren(siyanür vb) kimyasal
tehlikeli atık İSTAÇ’a verilmektedir
6-Tehlikeli Katı atıklarda özel KAPAKLI
KAPLARA konularak İSTAÇ’a verilmektedir
7-Hastane içi Özel Taşıma aracı ve vagonları ile
ilgili girişimlerimiz sürmektedir.
 Her tür kesici-delici alet, kesici-delici alet kutularına
atılmalıdır.

 Kesici-delici alet kutuları ¾ oranında doldurulmalı,

tam olarak dolmaları beklenmemeli, kesinlikle
sıkıştırılmamalıdır.

 Kesici-delici alet kutuları ¾ oranında dolduktan sonra

ağızları kapatılıp uygun büyüklükte kırmızı çöp
torbalarına konulduktan sonra geçici depolama
alanına transfer edilmelidir. Ağızları açılarak
boşaltma yapılmamalıdır
 Turuncu atık torbaları normal servislerde ve polikliniklerde
tedavi odalarında, İnvasiv girişimlerin yapıldığı odalara,
Yoğun Bakım Ünitelerinde, Ameliyathane ve Hemodiyaliz
Ünitesinde ofis alanları dışında tüm alanlarda
bulundurulmalıdır.

 Bunlar dışında turuncu atık torbası konulması gereken

alanlar İnfeksiyon Kontrol Komitesi’nin önerileri
doğrultusunda belirlenir.

 Hasta bakım hizmeti verilen tüm alanlarda (hasta odası,

muayene ve tedavi odaları, ameliyathane, hemodiyaliz, vb.)
kesici-delici alet kutusu bulundurulmalıdır.
1) Henüz ülke genelinde güvenilir bir atık
envanteri mevcut değildir.
2) Üretici atıklarını yanlış ve/veya eksik olarak
beyan etmektedir.
3) Atık bertaraf/geri kazanım tesislerinin
yetersiz sayıda ve kapasitededir.
4) Atık bertaraf geri kazanım tesislerinin sınırlı
sayıda olması,
5) Atıkların taşınması için uygun nitelikte ve
yeterli sayıda lisanslı aracı mevcut değildir.
6) Belediyelerin finans kaynaklarının sınırlı
olması.
7) Lisanslı taşıyıcıların ve/veya bertaraf/geri
kazanım tesislerinin maliyet nedeniyle az
miktarda atık üreten üreticilerden atıkların
alınması konusunda isteksiz davranması.
 ATIK YÖNETİMİ İNFEKSİYON KONTROL
KOMİTESİ DIŞINDA TIBBİ ATIKLAR
SORUMLUSU: EK-1’DE BELİRTİLEN
ÜNİTELERİN BAŞHEKİMLERİNİ,
BAŞHEKİMİN BULUNMADIĞI YERLERDE
KURUM MÜDÜRLÜKLERİNCE
YÜRÜTÜLMESİ EN UYGUNUDUR
 TÜM ATIKLAR SÖZ KONUSU OLDUĞUNDAN
BAĞIMSIZ ATIK KOMİTESİ GEREKMEKTEDİR
TEŞEKKÜR EDERİM
TEŞEKKÜR EDERİM