ÇEVRE

İnsanların ve diğer canlıların yaşamları

boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve
karşılıklı olarak etkileşim içinde
bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal,
ekonomik ve kültürel ortamdır.
ÇEVRE KİRLİLİĞİ

Bütün canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyen, cansız çevre

öğeleri üzerinde yapısal zararlar meydana getiren ve niteliklerini
bozan yabancı maddelerin; hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde
karışması olayıdır.

Doğal Etmenler: Depremler, volkanik patlamalar,

seller gibi doğadan kaynaklanan etmenlerdir.
İnsan Faaliyetleri Sonucu Oluşan Etmenler :

•Evler, iş yerleri ve taşıt araçlarında; petrol, kalitesiz kömür gibi

fosil yakıtların aşırı ve bilinçsiz tüketilmesi
•Sanayi atıkları ve evsel atıkların çevreye gelişigüzel atılması
•Düzensiz yapılaşma ve kentleşme
•Doğal kaynakların kötü kullanılması
•Kimyasal ve biyolojik silahların kullanılması
•Orman yangınları, ağaçların kesilmesi, bilinçsiz ve zamansız
avlanmalar
•Bilinçsiz ve gereksiz tarım ilaçları, böcek öldürücüler, soğutucu ve
spreylerde zararlı gazlar üretilip kullanılması
•Nükleer silahlar, nükleer reaktörler ve nükleer denemeler gibi
etmenlerle radyasyon yayılması
ÇEVRE KİRLİLİĞİ

Birinci Tip Kirlenme:

• Biyolojik olarak ya da kendi kendine zararsız hale dönüşebilen maddelerin oluşturduğu
kirliliktir. Hayvanların besin artıkları, dışkıları, ölüleri, bitki kalıntıları gibi maddeler
birinci tip kirlenmeye neden olur. Kolayca ve kısa zamanda yok olan maddelerin
meydana getirdiği kirliliğe geçici kirlilik de denir.

İkinci Tip Kirlenme:

• Biyolojik olarak veya kendi kendisine yok olmayan ya da çok uzun yıllarda yok olan
maddelerin oluşturduğu kirliliktir. Plastik, deterjan, tarım ilaçları, böcek öldürücüler
(DDT gibi), radyasyon vb. maddeler ikinci tip kirlenmeye neden olur. Kalıcı kirlenme de
denilen ikinci tip kirlenmeye neden olan maddeler bitki ve hayvanların vücutlarına
katılır. Sonra besin zincirinin son halkasını oluşturan insana geçerek insanın yaşamını
tehlikeye sokar. Köy gibi kırsal yaşama birliklerindeki insanlar genellikle büyük
kentlerde yaşayan insanlardan daha sağlıklı ve daha uzun ömürlüdür. Çünkü kırsal
ekosistemler, çevre kirliliği yönünden kentsel ekosistemlerden daha iyi durumdadır.
ÇEVRE KİRLİLİĞİ

Hava Kirliliği Su Kirliliği

Toprak Kirliliği Gürültü Kirliliği

 HavaKirliliği

Atmosferde toz, duman, gaz, koku ve saf olmayan

su buharı şeklinde bulunabilecek kirleticilerin,
insanlar ve diğer canlılar ile eşyaya zarar verebilecek
miktarlara yükselmesi, "Hava Kirliliği" olarak
nitelenmektedir. Havayı kirleten maddelerin sınır
değerleri (havada zararlı olmayacak derecedeki en
yüksek değerleri), her ülkenin ilgili kuruluşları
tarafından yönetmeliklerle belirlenir. Kirletici
maddelerin niteliğine göre, canlılara vereceği zarar
şekil ve dereceleri de değişir. Hava kirliliğine karşı
alınabilecek önlemler, kirlilik kaynağına göre
(fabrika, termik santral, konutlar, taşıt araçları) çok
çeşitlidir.
Su Kirliliği
Su kirliliği, istenmeyen zararlı maddelerin, suyun niteliğini ölçülebilecek
oranda bozmalarını sağlayacak miktar ve yoğunlukta suya karışma
olayıdır. Konutlar, endüstri kuruluşları, termik santraller, gübreler,
kimyasal mücadele ilaçları, tarımsal sanayi atık suları, nükleer
santrallerden çıkan sıcak sular ve toprak erozyonu gibi süreçler ve
maddeler su kirliliğini meydana getiren başlıca kaynaklardır. Bunların
hepsi doğrudan doğruya veya dolaylı olarak canlı ve cansız varlıklara
zarar vermektedir
Toprak Kirliliği
"Toprağın verim gücünü düşürecek, optimum toprak özelliklerini
bozacak her türlü teknik ve ekolojik baskılar ve olaylar", toprak kirliliği
veya toprak kirlenmesi olarak nitelenir.

Atıklar, egzoz gazları, endüstri atıkları, tarımsal mücadele ilaçları ve

kimyasal gübreler, çöplerin boşaltıldığı alanlar ile kanalizasyon
şebekelerinin arıtılmaksızın doğrudan toprağa verildiği alanlar, tarımsal
mücadele ilaçları ve suni gübreler toprak kirliliğine neden olur.
Gürültü Kirliliği
"Gürültü Kirliliği" denince, "insanlarda sağlık bakımından
geçici bir zaman için veya sürekli olarak zarar meydana
getiren sesler" anlaşılır. Gürültü kirliliği yaratan başlıca
kaynaklar şunlardır: ulaşım araçları, sanayi kuruluşları, sosyal
donatım, eğlence araçları.
Radyoaktif Kirlenme
Nükleer enerji santralleri, nükleer silâh üreten fabrikalar,
radyoaktif madde artıkları radyoaktif kirlenme yaratan başlıca
kaynaklardır. Radyoaktif maddeler yaymış oldukları elektronla
hava, su, toprak ve bitkilere zarar verir. Radyoaktif maddeye
sahip (radyasyonlu) hayvansal ürünler (et, balık, süt, vb.) ve
bitkiler, bu zararlı maddeyi besin zinciri ile insanlara ve diğer
canlılara taşır.
 Artık ihtiyaç
duymadığımız ve
Katı
Atık
nedir?
uzaklaştırdığımız
her tür madde
Sıvı
atık olarak
tanımlanabilir. Gaz
Atıklar Nasıl ve Nereye Uzaklaştırılacak?

Çevre ve insan sağlığına zarar vermelerini önlemek amacı

ile atıklar;

 toplanmalı,

 taşınmalı

 uzaklaştırılmalı
Atık Yönetimi; evsel, tıbbi ve tehlikeli
ve tehlikesiz atıkların minimizasyonu,
kaynağında ayrı toplanması, ara
depolanması, gerekli olduğu durumda
atıklar için aktarma merkezleri
oluşturulması, atıkların taşınması, geri
kazanılması, bertarafı, geri kazanım ve
bertaraf tesislerinin işletilmesi ile
kapatma, kapatma sonrası bakım,
izleme-kontrol süreçlerini içeren bir
yönetim biçimidir.
Entegre atık yönetimi ise atık
yönetiminin entegre olarak tüm atıklara
beraber uygulanmasıdır.
ATIK YÖNETİMİ
Kaynağında Ayrı
NASIL Toplama
Ön İşlem
YAPILMALIDIR ?

Atıkların
Yetkili / Sorumlu Personel Bertaraf / Geri
Belirlemek Eğitimi Kazanıma
Gönderilmesi

Geçici Atık
Kayıtların
Atığın Depolama Tutulması
Tanımlanması Sahası
Kurulması
 Tekrar Kullanım
o Atıkların toplama ve temizleme dışında hiçbir
işleme tabi tutulmadan aynı şekil ile ekonomik ömrü
doluncaya kadar defalarca kullanılmasıdır.

oCam şişelerin yıkanarak evlerde kullanılması tekrar

kullanmaya örnektir.
Geri Dönüşüm
o Atıkların bir üretim prosedürüne tabi tutularak
orijinal amaçlı ya da enerji geri kazanımı hariç olmak
üzere organik dönüşüm dahil diğer amaçlar için
yeniden kullanılmasıdır.

oKullanılmış beyaz kağıtlardan gazete kağıdı

üretilmesi geri dönüşüme örnektir
 Geri Kazanım
Tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını da
kapsayan; atıkların özelliklerinden yararlanılarak
içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal veya
biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya
enerjiye çevrilmesidir.

Kullanılmış plastiklerin parçalanarak karayollarında

dolgu malzemesi olarak kullanımı.