BAÜ.

NECATİBEY EĞİTİM FAKÜLTESİ

KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ FİZİKSEL KİMYA III ARA SINAVI
17.11.2009
NO : AD SOYAD :

1. Aşağıda özelikleri verilen bir A4 kağıdı 5 sn içerisinde tamamen yanıyor. Kağıdın %80 oranında
CnH2nOn formülüne sahip olduğunu ve kül dışında CO2 ve H2O vererek yandığını varsayarak

a. Kağıdın tükenme hızını g s-1 ve cm2 s-1 olarak

b. CO2 ve H2O oluşum hızını havadaki oksijenin tükenme hızını mol s-1 ve g s-1 olarak
hesaplayınız.

NOT : Kağıdın Özellikleri : Ağırlığı 80 g m-2 , boyutu : 21 cm x 29.7 cm dır.

2. 2N2O5 (g) Æ 4NO2(g) + O2(g) reaksiyonu için 25 oC deki hız sabitinin değeri 3.38x10-5 s-1 olarak
bulunmuştur. N2O5 in basıncının ilk basınca göre 4 kat azalması için ne kadar süre geçmesi gerekir.
Aynı süre kadar beklenirse son basınç ilk basınca göre ne kadar azalır.

3. (CH3)3CBr + H2O Æ (CH3)3COH + HBr tepkimesi için aşağıdaki veriler elde edilmiştir. Bu verilere
göre reaksiyon mertebesi ve reaksiyon hız sabitini hesaplayınız.

t /saat 0 3.15 6.20 10.00 18.30 30.80

-2 -1
[(CH3)3CBr]/(10 mol L ) 10.39 8.96 7.76 6.39 3.53 2.07

4. Lindemann-Hinshelwood mekanizmasına uyan bir gaz reaksiyonu için etkin hız sabiti 1.2 kPa da
1.5x10-3 s-1 olarak hesaplanmıştır. Basınç 19.5 Pa da 1.8x10-4 s-1 olarak bulunmuştur. Aktivasyon
basamağı için hız sabitinin büyüklüğü ne kadardır?

5. Birinci mertebeden bir bozunma reaksiyonu aşağıda belirtilen sıcaklıklarda gözlenerek aşağıdaki
hız sabitleri bulunmuştur. Aktivasyon enerjisini ve Arrhenius sabitini hesaplayınız.

k / (10-3 s-1) 2,46 45,1 576

t /o C 0 20,0 40,0

Sınav Süresi 80 dakikadır.

Başarılar
YANITLAR :

Soru 1 :
Kağıdın yüzey alanı : (21.0 cm )x(29.7 cm) = 623.7 cm2 dir.
Kağıdın Kütlesi ise : (623.7 cm2)(80 g / 10000 cm2) = 4.9896 g dır.
a. Kağıdın Tükenme Hızı :
(4.9896 g Kağıt)/ (5 s.) = 0.998 g Kağıt s-1
(623.7 cm2 Kağıt) / (5 s.) = 124.74 cm2 Kağıt s-1
b. % 80 CnH2nOn formülüne veya ampirik olarak n(CH2O) formülüne sahip olduğu
düşünülürse; CO2 ve H2O ya dönüşecek kütle;
m(CnH2nOn) = (4.9896 g Kağıt)(80 g CnH2nOn / 100 g Kağıt) = 3.99168 g CnH2nOn veya
3.99168 g n(CH2O) dır.
Bu durumda 1 A4 kağıdındaki C, H, O mol sayısı ;
n(C) = (3.99168 g n(CH2O))x(12 g C / 30 g n(CH2O) ) = 0.1331 mol C olarak hesaplanabilir.
CnH2nOn + nO2 ---> nCO2 + nH2O veya nCH2O + nO2 ---> nCO2 + nH2O
yazılabilir.
Kağıt 5 saniyede tükendiğine göre bu kadar zamanda 0.1331 mol karbon tükenmiş ve 0.1331
mol CO2 ve 0.1331 mol H2O oluşmuş demektir.
CO2 ve H2O oluşum hızı;
(0.1331 mol CO2) /( 5 s.) = 2.66x10-2 mol CO2 s-1. veya 1.71 g CO2 s-1 dir.
(0.1331 mol H2O) /( 5 s.) = 2.66x10-2 mol H2O s-1. veya 0.479 g H2O s-1 dir.
Tüketilen oksijen mitarı ise stokiyometrik katsayısı su veya karbondioksidinkine eşit
olduğundan aynı miktardadır. Yani 2.66x10-2 mol O2 s-1 veya 0.851 g O2 s-1 dır.

Soru 2 :
Reaksiyon birinci mertebe (hız sabitinin birimine bakarak) olduğundan, ayrıca konsantrasyon
basınç ile doğru P=(n/V)RT orantılı olduğu için;
⎛ [N O ] ⎞
ln⎜⎜ 2 5 o ⎟⎟ = kt
⎝ [N 2 O 5 ] ⎠
eşitliği kullanılabilir. Basınç ilk basınca göre 4 kaz azaldığından;
⎛ 4 × [N 2 O 5 ]o ⎞
ln⎜⎜ ⎟ = (3.38 × 10 −5 s -1 )t
⎝ [N 2 O 5 ]o
⎟
⎠
t = 41014 s.
 Bu kadar zaman bu son konsantrasyondan itibaren beklenecek olursa;
⎛ [N O ] ⎞
ln⎜⎜ 2 5 o ⎟⎟ = (3.38 × 10 −5 s -1 )(41014 s)
⎝ [N 2 O 5 ] ⎠
⎛ [N 2 O 5 ]o ⎞
⎜⎜ ⎟⎟ = 4
⎝ [N 2 O 5 ] ⎠
olarak hesaplanabilir ki birinci mertebe bir tepkime için geçen aynı süreyle birlikte konstrasyonun
hep 4 kat azalacağı anlaşılabilir.

Soru 3 :
Soruyu yanıtlayabilmek için
Van’t Hoff (Diferansiyel)
Yöntemi veya Yarılanma süresi
yöntemi kullanılabilir. Zamana
karşı konsantrasyon değişimi
grafik edilecek olursa, madde
konsantrasyonun yarıya düşme
zamanı hep aynıdır. Bu nedenle
kolayca reaksiyonun 1.
mertebeden olduğu söylenebilir.
Reaksiyon birinci mertebe olduğundan;
⎛ [(CH 3 ) 3 CBr ]o ⎞
ln⎜⎜ ⎟⎟ = kt
⎝ [(CH 3 ) 3 CBr ] ⎠
olmalıdır.
t /saat 0 3.15 6.20 10.00 18.30 30.80
-2 -1
[(CH3)3CBr]/(10 mol L ) 10.39 8.96 7.76 6.39 3.53 2.07
Ln([(CH3)3CBr]o/[(CH3)3CBr]) 0.0 0.148 0.292 0.486 1.080 1.613
 elde edilebilir. Grafiğin eğimi hız sabitini verecektir. Hız sabitinin büyüklüğü 5.35x10-2 saat-1 dir.

Soru 4 :
Lindemann-Hinshelwood Makanizması’na göre etkin hız sabiti k;
1 k a' 1 1 k a' 1
= + veya = +
k k b k a k a [A] k k b k a k a PA
olduğundan;
1 k a' 1
= +
−3 -1
1.5 × 10 s k b k a k a (1200 Pa )
1 k a' 1
= +
− 4 -1
1.8 × 10 s k b k a k a (19.5 Pa )
−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−
1 k a' 1
= +
−3 -1
1.5 × 10 s k b k a k a (1200 Pa )
1 k a' 1
− = − −
− 4 -1
1.8 × 10 s k b k a k a (19.5 Pa )
−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−
1 1 1 1
− = −
−3 -1
1.5 × 10 s − 4 -1
1.8 × 10 s k a (1200 Pa ) k a (19.5 Pa )
ka = 1.03x10-5 Pa-1 s-1.
Soru 5 :
Arrhenius Eşitliği
Ea 1
ln k = ln A −
R T
olduğundan;
lnk ile 1/T arasında çizilen grafiğin eğimin –Ea/R ye ln k = ln A olacağından;
1
→0
T

k / (10-3 s-1) 2,46 45,1 576

t /o C 0 20,0 40,0

ln k -6.008 -3.099 -0.5517

1/T x103 K 3.663 3.413 3.195

Ea = (8.314 J mol-1 K-1)(11654 K-1) = 96.9 kJ mol-1

lnA = 36.682
A = 8.52x1015 s-1
olarak hesaplanabilir.