1.
BOBİN TASARIM VE İMALATI : TEMEL TASARIM VE DEĞİŞİKLİKLER
İndüksiyonla ısıtma için yapılan bobin tasarımları
ve bunların gelişimi, basit birçok indüksiyon
geometrilerinden, örneğin sarmal bobinden, geniş
kapsamlı deneysel verilerden elde edilen bilgiler
üzerine kurulmuştur. Bu nedenle bobin tasarımı
genellikle deneyimlere dayanır. Burada, indüksiyon
tasarımındaki temel elektrik bilgileri tekrarlanmış
ve kullanılan yaygın bobin şekillerinden bazıları
tanıtılmaktadr.
2.1 Temel Tasarım Gereksinimleri
Burada bahsedilen indüktörler, trafoların birincil
sarımına ve çalışma parçası yani eritilecek veya
ısıtılacak parça da trafoların ikincil sarımına
karşılık getirilebilir (Şekil 1.1). Bu yüzden bobin
tasarımının temel taşlarının belirlemesinde
transformatörlerin çeşitli özelliklerini bilmek
yararlı olacaktır.
Şekil 1.1 Birincil ve ikincil sarımlı trafo.
Transformotorların en önemli özelliklerinden biri,
birincil ve ikincil sargılar arasında kuplaj veriminin
sargıların aralarındaki uzaklığın karesi ile ters
orantılı olarak azalmasıdır:
Kuplaj verimi : C=BANIsin(θ)
Denklemdeki B magnetik alan, A akı çizgilerinin
geçtiği yüzeyin alanı, N birincil bobinin sarım
sayısı, I bobinden geçen akım, sin(θ) ise yüzey
normali ile magnetik alan çizgilerinin yaptığı açıdır.
Burada şunu belirtmekte yarar vardır,
transformatördeki birincil sarımın içindeki akımın
birincil bobinin sarım sayısı ile çarpımı, ikincil
sargıda indükleme ile oluşan akımın ikincil sarımın
sarım sayısı ile çarpımına eşittir:
N1I1=N2I1
Bu ifadeyi elde edebilmek için şu şekilde bir
düzenek hazırlnabilir: Halka şeklindeki iletkenin
oluşturduğu alan içinde olan bir iletkenin yüzey
alanından geçen magnetik alanın veya akının
zamanla değişimi sonucu iletken tel içinde bir akım
oluşur. Bu akım sonucunda telin uçları arasında
(Şekil 1.2) oluşan gerilim aşağıdaki denklemle
verilebilir:
dφ
V2=-N 2 dt Volt
denklemdeki φ zamanla sinüsel olarak değişen
magnetik akı ise,
dV0sin(wt)
V2=-N2 dt =NV0wcos(wt)
dV sin( wt )
V1 = − N 0 = NV0 w cos( wt )
dt
Şekil 1.2 Magnetik akının zamanla değişimi.
Bu bağıntılardan indüksiyon ısınması için herhangi
bir bobin tasarımında birçok durum göz önünde
bulundurulmalıdır:
1) Birincil bobinden ikincil bobine (burada
eritilecek malzemeye) maksimum enerji tranferi
için, malzeme bobine olabilecek en yakın mesafede
olmalıdır. Isıtılacak alanda bulunan örneğin içinden
maksimum miktarda magnetik akı çizgilerinin
sayısının olabilecek en yüksek miktarda geçmesi
istenir. Malzeme üzerindeki magnetik akı
yoğunlaştıkça malzeme içinde üretilen akım o
derecede artar.
2) Bir solenoitte akı çizgileri bobinin merkezinde
birbirine doğru yaklaşır. Akı çizgilerinin sayısı
bobinin içinde yoğunlaşmıştır ve burada maksimum
ısınma elde edilir.
3) Akı çizgilerinin sayısının bobin sarımlarına
yakın noktalarda yoğunlaşmaları ve iletkenden
uzaklaştıkça azalmaları nedeniyle bobinin
geometrik merkezi yetersiz bir akı bölgesidir. Bu
nedenle, magnetik alandan etkilenecek bir parça
bobin içinde bobinin geometrik merkezinin dışına
yerleştirilecek olursa, bobin sarmallarına yakın
bölgelerde daha çok sayıda akı çizgileriyle kesişir
ve malzeme daha yüksek oranda ısınır. Buna karşın
hafif bağlantılı parçaların alanı daha yavaş bir
oranda ısınır ve Şekil 1.3 deki şematik olarak
gösterilen deseni oluştururlar. Bu etki yüksek kullanılabilecek bobinler aşağıdaki gibi üç şekilde
frekanslı indüksiyon ısıtmalarında daha etkilidir. olabilir:
• Parça ya da ısıtılacak alanın, bobinin
içinde olması durumda, yani magnetik
akının en yüksek olduğu sarmal
solenoitler.
• Sadece bir yüzeye gelen akı ile
ısıtmanın yapılabileceği pankek tipi
bobinler.
Şekil 1.3 İndüksiyonla ısıtmada sarmalın
• Sadece bobinin dışındaki akıdan
geometrik merkezinin dışına konulan
yararlanarak oyukların ısıtmasında
malzeme.
kullanılan iç bobinleri.
Genellikle, helisel bobinler silindirik şekillere sahip
4) Sarmalın bağlantı noktalarında yani bobinlerin yuvarlak parçaları ısıtmak için verimli bir şekilde
kaynak noktalarında magnetik alan diğer bölgelere kullanılabilir, helisel tipli bobinin bir ucu bobin
göre daha zayıftır (kaçak fazladır). Bu nedenle içinden geçiyorsa bu tür bobinler düşük bobin
indüktörün manyetik merkezinin aynı zamanda verimine sahiptir (Çizelge 1). Bobin verimi veya
indüktörün geometrik merkezi olması şart değildir. kuplaj verimi bobine verilip çalışma parçasına
Bu etki en çok tek sarmal bobinlerde görülür. transfer edilebilen enerjidir. Bu, tüm sistem
Bobinin sarmal sayısı arttıkça ve her sarmaldaki akı verimiyle karıştırılmamalıdır. Bobin veriminin
bir önceki sarmaldakine eklendikçe bu durumun yanısıra, ısıtma şekli, bobine göre göreceli parça
önemi azalır. Her zaman bobinin içindeki hareketi ve üretim hızı da önemlidir. Isıtma şeklinin
malzemeyi bobin merkezine koymak kolay bobin geometrisini yansıtmasından dolayı bu
olmadığından malzeme bu alandan biraz faktörlerin içinde indüktör şekli en önemli olanıdır.
saptırılmalıdır. Ayrıca malzemin her yerinde aynı Genellikle parçanın, bobin içine ya da dışına
etkiyi oluşturabilmek için eğer uygunsa malzeme hareket ettirildiği metod, optimal tasarımda büyük
bobin içinde döndürülmelidir. değişikliklere ihtiyaç duyulmasına neden olabilir.
5) Bobin, bobin içindeki magnetik akı çizgilerinin Güç kaynağının çeşidi ve üretim hızı da akıldan
sayısının azalmasını engelleyecek şekilde çıkarılmamalıdır. Eğer her 30 saniyede bir parça
tasarlanmalıdır. Şekil 1.4a daki kangalın induktansı gerekli ancak 50 saniye ısıtma zamanı
neredeyse yoktur. Çünkü indüktörün içinden geçen öngörülüyorsa, istenilen üretim hızına ulaşmak için
akımlar yanı indüktörün ters tarafları birbirine çok parçaları çok safhalı ısıtmak gerekli olacaktır. Bu
yakındır. Şekil 1.4b ve Şekil 1.4c deki indüktörlerin gereksinimleri akılda tutarak, en uygun olanını
indüktansı olacak ve bu halkalara yeni halkalar saptayabilmek için geniş kapsamlı bobin
eklemekle, indüktans değerinde bir artış sağlanmış tekniklerine göz gezdirmek önemlidir.
olacaktır. İndüktansı olan bu kangalların içine Çizelge 1. Frekansa bağlı olarak kuplaj verimi.
konulan magnetik özellikleri olan bir malzeme Frekansa bağlı 10Hz 450kHz
ısınacaktır. Şekil 1.4b ve Şekil1.4c deki tasarım, kuplaj verimi
indüktansı olan ve iyi bir bobin tasarımını gösterir. Bobin tipi Magnetik Diğer Magnetik Diğer
Çelik Metal Çelik Metal
Helisel 0.75 0.50 0.80 0.60
Pancake 0.35 0.25 0.50 0.30
Hairpin 0.45 0.30 0.60 0.40
Tek sarımlı bobin 0.60 0.40 0.70 0.50
Kanal 0.65 0.45 0.70 0.50
İçsel 0.40 0.20 0.50 0.25

Şekil 1.4 a) indüktansı olmayan b), c)

indüktansı olan bobin tasarımları.
Deneysel verilere dayanan yukarıdaki şekillerden
ve açıklamalardan bazı bobinlerle, ısıtılacak
yüzeyde magnetik akı yoğunlaştıralabilmekte ve
güç yani ısı yüke daha kolay bir şekilde
aktarılmaktadır. Örneğin, malzemeyi ısıtmak için
Şekil 1.5 Tipik indüksiyon bobinleri: a) çoklu
sarım, tek pota b) tek sarım, tek pota, c) tek sarım,
çoklu pota d) çoklu sarım çok pota (F.W.Curtis,
High Frequency Induction Heating, McGraw-Hill,
New York, 1950).

Şekil 1.6 Değişik şekilli ısıtma amaçlı çok sarımlı
bobinler: a) yuvarlak, b) Dörtgen, c) biçimli, d)
pankek, e) Helisel-sarmal, f) içten geçmeli
(F.W.Curtis, High Frequency Induction Heating,
McGraw-Hill, New York, 1950).
Şekil 1.7 Bölgesel ısıtma için değişik şekilli
bobinler (F.W.Curtis, High Frequency Induction
Heating, McGraw-Hill, New York, 1950).
Şekil 1.8 İçten geçmeli iç kısımları ısıtma amaçlı
değişik şekilli bobinler (F.W.Curtis, High
Frequency Induction Heating, McGraw-Hill, New
York, 1950).
Orta -Yüksek Frekans
Basit solenoit bobinler genellikle ısıl işlem gibi
orta-yüksek frekanslı operasyonlarda güvenlidir.
Bunlar tek ya da çok dönüşlü tipleri içerir. Şekil 4,
solenoit tasarıma dayanan birkaç yaygın tipi
gösterir. Şekil 4a çok sarımlı tek-yerli ( multiturn
single- place) bobinleri gösterir. Bobinlerin bu
şekilde adlandırılmasının nedeni genellikle aynı
anda anda tek parçanın ısıtılması için bobinlerin
kulanılmasındandır. Şekil 4b de tek sarımlı tek yerli
(single-turn single-place) bobin, şekil 4c de ise tek
sarımlı çok yerli (single-turn multiplace) bobin
gösterilmektedir. Bu tasarımda tek sarım, her
ısıtma yerinde çalışma parçasıyla kesişir. Şelik 4d
çok sarımlı çok yerli (multiturn multiplace) bobini
gösterir.
Nadiren orta-yüksek frekans uygulamaları ısı
tekdüzeliğini sağlamak için ayarlanmış kuplajlı
kontür ya da özellikle ayarlanmış bobinlere ihtiyaç
duyar. En basit durumlarda, bobinler bükülür ya da
bobinlere parçanın konturuna göre form verilir.
(Şekil 5). Bunlar yuvarlak (Şekil 5a), dikdötgen
(Şekil 5b) olabilir ya da kam bobini gibi özel
şekillere ulaşmak için şekillendirilir (Şekil 5c).
Pankek bobinleri (Şekil 5d) genellikle, sadece bir
taraftan ısıtma gerekli iken ya da parçayı
çevrelemenin imkansız olduğu durumlarda
kullanılır. Spiral bobinler (şekil 5e) konik dişlileri
ya da gittikçe incelen ( taper) cisimleri ısıtmak
için kullanılır. İç oyukları, çok sarımlı indüktörlerle
bazı durumlarda ısıtılabilirler (şekil 5f). Pankek ve
iç bobinleri dışında ısınmış parçaların her zaman
akı alanının merkezinde olduğu önemle not
edilmelidir.
Parça konturunu önemsemeden, en verimli bobinler
standart yuvarlak bobinlerin değiştirilmiş
modifikasyolarıdır. Konveyör veya kanal bobini,
uçları parçanın sürekli geçeşini sağlamak için
“köprüler” oluşturmak üzere bükülmüş bir
dikdörtgen olarak düşünülebilir. Parçalar bununla
birlikte her zaman akının yoğunlaştığı kanalların
içinde kalırlar. Şekil 6 sertleştirilecek alanların,
bobin sarımlarının merkezi civarında, yani akının
en yoğun olduğu yerlerde bulunduğu, benzer
durumları gösterir.
İçten Geçmeli Bobinler
Sertleştirmek, tavlamak (tempering) yada
yerleştirme (shrink fitting) için oyuk içlerinin
ısıtılması karşılaşılan en önemli promlemlerden
biridir. Tüm pratik amaçlar için 450 KkHz güç
kaynağıyla ısıtılabilcek en küçük oyuğun iç çapı 1.1
cm dir. 10 kHz de pratik en küçük iç çapı 2.5 cm
dir.
İç bobinleri için borulama yapılabilecek en ince
kalınlıkta olmalıdır ve oyuk bobinin uygun olan en
yakın yüzeyine yerleştirilmelidir. Bobindeki akımın
indüktör içerisinde hareket etmesinden dolayı
maksimum akının doğru kuplajı bobinin iç
çapından parçanın oyuğuna doğrudur. Bu yüzden,
indüktör kesiti minimum olmalı, bobinin dış
çapından parçaya olan uzaklık 0.16 cm ye
yaklaşmalıdır. Şekil 7a da kuplaj uzaklığı çok
büyüktür, Şekil 7b de ise bobin modifikasyonu ile
tasarım gelişmiştir. Burada kuplaj uzaklığını
azaltmak için bobin borusu düzleştirilmiştir ve
bobinden çalışma parçasına kadar olan mesafeyi
azaltmak için bobinin dış çapı arttırılmıştır.
Daha fazla sarım ya da sarımlar arası uzaklığın az
olması akı yoğunluğunu arttırır. Bundan dolayı,
sarımlar arasındaki uzaklık boru çapının yarısından
daha fazla olmamalıdır ve bobinin toplam
yüksekliği-----------------------------------
--------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------
Bu aradaki sayfalar eksik.
Kuplaj Mesafesi
Tercih edilen kuplaj mesafesi , ısıtma şekline [bir
seferde (single shot ) veya tarayarak (scanning) ] ve
malzemeye (demirli ya da demirsiz ) bağlıdır.
Parçanın bobin boyunca hareket ettirilemeyeceği
ancak döndürülebileceği statik yüzey ısıtmasında
parçadan 0.15 cm kuplaj mesafesi önerilir. Aşamalı
(progressive) ısıtma veya taramada genellikle iş
parçasının düzgünlüğünde değişimlere izin vermek
için 0.19 cm kuplaj mesafesi gereklidir. Manyetik
malzemelerin baştan başa ısıtılmasında çok sarımlı
indüktörler ve yavaş güç transferleri kullanılır. Bu
durumlarda, kuplaj mesafesi daha gevşek olabilir-
0.64cm den 0.95 cm aralığında. Bununla beraber
işlem koşulları ve işleme tarzının da kuplajı
etkilediği unutulmamalıdır. Parçalar düz değilse
kuplaj azalmalıdır. Yüksek frekanslarda bobin
akımları daha düşüktür ve kuplajın arttırılması
gerekir. Düşük ve orta frekanslarda bobin akımları
oldukça yüksektir ve azaltılmış kuplaj mekanik
işleme avantajları sağlayabilir. Genellikle otomatik
sistemler kullanıldığında bobin kuplajı gevşek
olmalıdır. Yukarıda verilen kuplaj mesafeleri
öncelikle kapalı kuplajın gerekli olduğu ısıl işlem
uygulamaları içindir. Birçok durumda mesafe
parçanın çapıyla artar- 19,32 ve 44 mm tipik
değerler- ya da billet-stok çapları sırasıyla
yaklaşık olarak 38,102 ve 152 mm dir.
Parça Düzensizliklerinin Etkileri
Bütün bobinlerde akı şekilleri kesit veya kütle
değişimlerinden etkilenir. Şekil 13 de (s.36)
gösterildiği gibi bobin şaft benzeri bir parçanın
sonundan uzanıyorsa daha derin bir şekil oluşur. Bu
etkiyi azaltmak için bobin, şaftın sonundan düşük
ya da çok az düşük bir noktaya getirilmelidir. Aynı
durum bir disk veya tekerin ısıtılmasında da
geçerlidir. Eğer bobin parçanın üstünü kaplıyorsa
ısıtma derinliği uçlarda ortaya göre daha çoktur.
Birinci durumdaki kuplajı azaltmak için bobin
kısaltılabilir ya da uçlarının çapı ortaya göre daha
büyük yapılabilir.
Akı ısıyı şaftın sonunda daha büyük derinliklere
taşımak istediğinden aynı etkiyi delikler uzun
yarıklar ya da projeksiyonlarda da gösterir. Şekil 14
(s.36).parçanın geri Eğer parça dairesel bir delik
içeriyorsa parçanın geri kalan kısmından oldukça
yüksek bir ısınma sağlayan ek bir spiral akım yolu
oluşur. Deliğe bakır bir parça eklemek etkili bir
şekilde bu problemi düzeltebilir ya da yok edebilir.
Bu parçanın konumu (Şekil 15 s.36) sonuçta oluşan
ısınma şeklini kontrol edebilir. Ayrıca ısıtma
işleminden sonra soğutma işlemi zorunluysa bu
parça delik bozulmasını en aza indirir.
Solenoit bobinlerle ısıtılmış yarıklı parçalar da
(Şekil 16 s.36) devamlı akım yolu yarık tarafından
kesilir ve akım bunun üzerine kapalı bir devre
sağlayabilmek için parçanın içinden dolaşmak
zorunda kalır .Bu yoğunlaştırma (concentrater)
bobinleri için bir temel oluşturur. Bununla birlikte,
yarık kapalıyken çalışma bobininin uygulanan
voltajı daha yüksek akıma sebep olur. Bunun
nedeni direnç yolunun (burada parçanın çevresi
etrafında) oldukça kısa olmasıdır. Akımdaki
yükselme aynı bobinde oldukça yüksek bir ısınma
hızına sebep olur.
Akı Saptırıcıları
Çalışma parçasının Şekil 17 deki gibi birbirlerine
yakın olan iki ayrı bölgesi ısıtılacağı zaman bitişik
bobin sarımlarının manyetik alanları tüm çubuğun
ısınmasına neden olarak örtüşür. Bu sorunu
engellemek için ard arda gelen sarımlar birbirlerine
ters yönde döndürülebilir. Bu yollarla orta alanlar
yok olacak ve kalan alanlar sınırlandırılmış
olacaktır. Şekil 17 de gösterildiği gibi lead
yerleştirilmesi kritiktir. Geri dönüş indüktörünün
bobin lead lerinden uzak olması sistemin ihtiyaç
duymadığı kayıplar ekler. Ters döndürülmüş
bobinlerin diğer bir örneği Şekil 18 de görülebilir.
Şekil 18 b (a) nın ters döndürülmüş halidir. Bu çeşit
bobin bir konteynırın kenarının merkezi daha soğuk
kalacak bir şekilde ısıtılması gereken
uygulamalarda etkili bir şekilde kullanılır.
Yukardaki durumlarda kullanılabilecek diğer bir
teknik kısaltılmış bir sarımın veya robber(?) in ,
aktif bobin sarımlarının arasına yerleştirilmesidir.
Bu durumda kısaltılmış döngü fazla akının
yoğunlaşması için kolay alternatif bir yol görevi
görür. Bu nedenle buna akı saptırıcıları da denir.
Aktif bobin sarımlarında olduğu gibi robber(?) de
kendi ısısını harcamak için su ile soğutulmalıdır.
Tipik bir yapım Şekil 19 da gösterilmiştir.
Kısaltılmış bobin sarımları ayrıca uç akı alanlarının
yapısal kısımları ısıtabileceği çok büyük bobinlerin
stray-alan ısınmasını engellemek için kullanılır. Akı
robber(?)(?)leri veya akı diverterleri imal testi
bobinlerinde deneysel olarak optimum sarım
sayısını belirlemek için de kullanılabilir. Bu gibi
durumlarda birkaç ek sarımlar gerekli olduğu
durumlarda eklenebilir ya da çıkartılabilir. Bunlar
bir bakır çubukla kısaltılabilir ya da testler
yapılırken geçici olarak lehimlebilir.

Şekil 1 : Indüksiyon ısınması ve transformatör
ilkesi arasındaki benzerlikleri gösteren elektrik
devresi
Şekil 2 : Yuvarlak indüksiyon bobini merkezinden
uzağa yerleştirilerek elde edilen indüksiyon ısıtma
şekli
Şekil 3 : Bobin tasarımının endüktansa etkisi
Şekil 4 : İndüksiyon bobinlerinin tipik
konŞekilurasyonu
Şekil 5 : Değişik şekilli parçaları ıstmak için çok
sarımlı bobin tasarımları a)yuvarlak b)dikdörtgen c)
şekillendirilmiş d)pankek e) spiral f)iç bobini
Şekil 6 : Bölgesel ısıtmalar için bobin değişiklikleri
Şekil 7 : İç oyukları ısınması için tasarlanmış
indüksiyon bobinleri
Burdaki ara sayfa yok
Şekil 10 : Akı yolunu genişletmek için bir bobine
liner yerleştirme metodu
Şekil 11 : Çalışma parçasının uzunluk-çap oranına
bağlı olarak tes sarım ya da çok sarımlı bobinlerin
seçimi
Şekil 12 : Çeşitli tek sarımlı bobinlerin tipik
oranları.
Şekil 13 : Bir çalışma parçasının sonundaki ısınma
şekline bobin yerleşiminin etkisi
Şekil 14 : Yüksek frekans indüksiyon ısınmalarında
görülen, keskin köşelerin ve deliklerinde bölgesel
aşırı ısınmaları
Şekil 15 : Bir delikteki ısınma şekillerinin bakır bir
parça kullanılarak kontrol edilmesi.
Şekil 16 : Bazı parçalardaki yarıkların, indirgenmiş
akımın parça konturunu takip etmesi eğiliminden
dolayı bölgesel aşırı ısınması.
Şekil 17 : Sarımların ters yönde döndürülmesi ile
bir çalışma parçasının iki bölgesindeki ısınma
şekillerinin kontrol edilmesi.
Şekil 18 : Pankek bobinlerin a) tekdüze veya
tümden ısıtılması ya da b) sadece çevresel
ısıtılmasını sağlamak için tasarımı.
Şekil 19 : Su soğutmalı akı robber(?) inin tipik
yapısı
BOBİN TASARIM VE IMALATI
BÖLÜM 2, Özel BOBİNLER
Bobin tasarımı ,uygulamada gerekli olan ısıtma
şekilleri, frekans ve gereken güç yoğunluğuna
dayanır.Ayrıca üretim için kullanılacak malzeme
taşıma teknikleri büyük ölçüde, hangi bobinin
kullanıcağını belirler.Eğer parça bobin arasına
koyulacak, naklediciyle taşınacak veya arka arkaya
itilecekse ya da bobin/ısıtma istasyonu
kombinasyonu bir parça üzerine koyulacaksa ,
bobin tasarımı yapılırken uygun taşıma teknikleri
göz önünde bulundurulmalıdır.Bundan dolayı özel
uygulamalar için çeşitli özel bobin tasarımları
geliştirilmiştir.
Ana Çalışan Bobinler ve Ara Bobin
Üretim gereksinimleri küçük yığınlar gerektirdiği
zaman (job-shop uygulamalarında olduğu gibi) ve
tek dönüşlü bobinler kullanılabilirse, ana çalışmalı
bobinler çeşitli parçalara uyabilecek degişik çap ve
şekillere sahiptir. Temel biçimleri, güç kaynağıyla
elektrik baglantısını ve araya eklenen bobinle
baglanmak için su sogutmalı değme yüzeyini
saglayan
bakır borulardan oluşur. Şekil 1 de gösterilen genel
bir tasarım tek dönüşlü bobin oluşturmak için
bükülen, ara bobinin eginmine uygun bakır şeridine
lehimlenen ve girinti açılan bakır tüpten oluşur.
Ana bobindeki baglantı deliklerine uyumlu ara
delikleri iyi bir elektik enerjisi ve ısı uzaklaştırması
sağlayarak güvenli bir şekilde ana bobindeki aralara
kıstırılır.Aralar ısıtma şekli için gereken kalınlıkta
bakırdan yapılır ve kolay ayrılması için oyuk
derinliğinden kalın olması gerekir. Özel bobin
şekilleri kolayca yapılandırılır. Optimaldan daha az
soğutma tekniklerinden dolayı ara bobinler , kısa
ısıtma zamanları gerektiren ya da bir soğutma
ortamında soğutulan uygulamalara iyi adapte
olmuşlardır.
Ara bobinlerin yapılmasında derin ıstma şekilleri
istenmedikçe keskin köşelerin olmamasına dikkat
edilmelidir. Şekil 2 keskin köşelerin sıkıca
birleştirilmiş parça üzerindeki etkisini gösterir. İki
indüktör tarafından gelen akı ,kütle eksikliğinden
dolayı şeklin geri kalanına göre fazla ısıtılmaya
eğilimli olan, gelenle birleşir. Bobinin bu yerlerden
bağlantısını kesme istenen şekili sağlar fakat
toplam verimi düsürmeye egilim gösterir. Bu da
ısıtma hızını düşürerek daha derin bir promleme
neden olur. Sadece köşelerin bağlantısını kesmek
daha iyi bir alternatiftir.Özellikle katı indüktör
kullanıldığında relief(?) istenilen şekilde
şekillendirilebilinir.
İndüksiyon Tarayıcıları için Bobinler
Aşamalı şertleştirme için gerekli bobinler iki teknik
kullanılarak yapılır. Bunlardan basit olanı tarayıcı
üzerine baglanabilen ayrı bir soğutma halkasıyla
beraber tek ya da çok dönüşlü basit bir bobin
kullanır. (Şekil 3a, s.30). Daha fazla üretim
taleplerinde soğutma ve hızlı soğutma yeteneğini
birleştiren çift odalı bobinler daha sık tercih edilir.
Şekil 3b ikinci teknikle tasarlanmış tipik bir tarayıcı
indüktöri gösterir. Soğutucu suyu bakır direncini
düşük tutmak için yukarı odadan ya da intükteçten
aşağı doğru akar. Soğutucu eğik yüzeydeki
perforasyon deliklerinden iş parçası üzerine
püskürtülür ve intükteçten çıkar. Eğik yüzey
intüktör ısıtması ve su ile soğutma operasyonları
arasında biraz ıslatma zamanı olması için dik
eksenle 300 derece açı yapar. Bu gecikme zamanı
tam benzerliği yükseltmeye yardımcı olur.
Püskürtme yönünün uygun seçilmesi bar
sıcaklığında değişikliğe hatta sertliğe sebep olabilen
akışkanın saft üzerine geri akma miktarını azaltır.
Düzensiz ya da yanlış yönlenmis soğutucu
yüzünden ana sogutucu akışın önünden parçayı
önceden soğutan “barber poling” meydana
gelebilir.Bu yüzden iyi yönlenmiş soğutucu
püskürtme deliklerine ihtiyaç duyulur.
Bölünmüş (split) Bobinler
Bölünmüş bobinler , genel olarak ısıtılacak alana
yeterli güç yoğunluğunu sağlamanın zor olduğu cok
sıkı bağlanmamış ve parça ekleme ve çıkarmanın
imkansız olduğu uygulamalarda son çare olarak
kullanılırlar.Buna örnek bir durum , krank mili
yatağına oturan kısımda ve desteklerde oluşan
sertleşmedir. Bu durumda bölünmüş bobin tasarımı
indüktör yüzeyi boyunca soğutma yeteneğini de
içerecektir. Bölünmüş intükteçlerin tipik
menteşelenme teknikleri Şekil 4 te gösterilir.
Bölünmüş indüktör kullanılarak bobinin
menteşelenmiş ve sabitlenmiş yüzleri arasında iyi
bir yüzey temasının yapılmalısı gerektiği not
edilmelidir.Genel olarak bu yüzeyler gümüş ya da
iyi bir yüzey teması sağlamak için eşleştirilmiş özel
alaşımla karşı karşıya gelir. Kıskaçlar ısıtma
sırasında kapalılıktan emin olmak için kullanılır.
Yüksek frekanslı yüksek akım, bu arayüz içinden
geçer ve temas ömrü genellikle aşınma ve
kıvılcımlanma yüzünden kısıtlanır.
Blünmüş indüktecin bobin odası soğutucusu döngü
sırasında aşırı ısınma meydana gelmemesi için
menteşeyi devre dışı bırakan esnek borularla taşınır.
Soğutma odası ayarlanmıs ayrı hortumla beslenir.
Soğutma odacığının yüzü ısıtma süresince işe çok
yakındır ve bu yüzden akımın büyük bir kısmını
taşır. Bundan dolayı, ısıtma döngüsü süresince
erime ya da bozunuma engel olmak için yeterli
derecede kalın olmalıdır.
Bölünmüş bobinlerde, uygun bağlantı mesafesini
koruyarak parçayı bobin içine yerleştirmek için
bazı araçlar gereklidir. Seramik tutturucular ya da
düğmeler intüktecin yüzüne sıkıca bağlanır. Bu
tutturucular ısıtma döngüsü boyunca parçayla temas
ederek parçayla bobin arasında sağlam bir bağlantı
kurarlar. Bununla birlikte, ısıtma ve soğutma
döngüleri süresince mekanik zarara katlandıkları
gibi ısıl şokla karşı karşıya gelirler. Bu yüzden
gerektiği zaman basit yer değiştirmeleri
yapılabilecek şekilde tasarlanmalıdırlar. Şekil 5
seramik ya da metal tutturucuların bu problemi
telafi edecek biçimde ayarlama şeklini tarif eder.
Burada seramik tutturucunun yaklaşık olarak çapı
0.64 cm , boyu 1.3 cm ve baş çapı da 0.69 cm dir.
Lastik doldurma kenetleme stresini soğurur. Dişli
tüp oda içinden geçer ve vida tutturucuyu şafta
karşı bastırır. Şekil 5b de yalıtkan olarak 0.32 cm
lik nikel-krom tutturucu kullanılır. Sıkıştırma
altında, kırılmadan bir dereceye kadar yüksek
yükleri geçirir. Bu durumlarda metal tutturucular
seramik olanlara göre daha uzun ömürlüdür.
Kelebek Bobinler
En zor ısıtma zorluklarından birisi de bar ya da şaft
sonunda düzenli bir ısıtma şekli yaratmaktır.
Pankek indükleçle geliştirilen şekiller merkezde ölü
nokta üretirler. Kelebek bobini (Şekil 6)
görüntüsünden dolayı bu şekilde adlandırılır ve iki
tane özel şekilli pankek bobini kullanır. Bitişik
kenarların akım yolları toplanabilmeleri için
hizalanmıştır. Kelebeğin “kanatları” alandan
bağlantısını kesmek için bükülebilir ya da eğer orda
ısı gerekliyse şaftın kendisiyle birleştirilebilir.
Bobini döndürürken ,eklenebilmeleri için tüm
merkezlerin aynı yönde döndürülmesi önemlidir.
Ayrıca, istenen şekli elde etmek için sadece bu
sarımlar direk olarak parçayla birleştirilmelidir.
Bölünmüş Dönüşlü İndükteçler
Eğer dar bir ısıtma bantı gerkliyse ve ısıtma sadece
bir yüzeyden sonuçlandırılacaksa bölünmüş-
dönüşlü indüktörler belirgin avantajlar getirir.(
Şekil 7) Bu tasarımda ana bobinin merkez rayı her
dönüş ayağının iki katı kadar akım taşır. Çalışma
parçası üzerindeki şekil, bobinin ikiz görüntüsü
olarak, merkez ayağı altında her dönüş döngüsünün
dört katı ısı üretir. Herbir dönüş ayağında üretilen
ısı , parçanın geri kalan kısmını etkilemeye
yetersizken uygun dengelemeyle, yüksek ısı yolu
aşırı derecede daraltılabilir.
Kademeli Bobinler
İndükleme bobinleri ısıtılmış uzunluklardaki
farklılıklara izin vermek için kademelendirilibilir.
Genel uygulama ısıtılan uzunluğu ayarlamak için
hazırlık yapılarak bobini ısıtma işleminde çubuk
sonuna kadar ilerletmektir. Kademeler ana bobine
su-soğutmalı şeritin bir kademeden diğerine hareket
edebileceği yerlerden lehimlenir. Bobinin aktif
kısmı güç kaynağıyla kademe arasında olur. Su ile
soğutma bütün bobin boyunca aktif ve inaktif
kısımlarda devam etmelidir.
Enine-Akı Bobinleri
Uzun boylamasına eksenli ve ince kesite sahip olan
parçaların ısıtılmasında , parça üzerine sarılmış
yuvarlak bobin ,birleşmiş mesafeden dolayı sadece
kenarlarda etkili olan ısıtma şeklini üretir.(Şekil 8).
Bununla birlikte, enine-akış bobinlerde bobin
levhaya dik olan akı alanını kurmak üzere
tasarlanmıştır. Bu yolla spiral akımların yolları ana
eksene paralel olacak şekilde değişir. Örneğin,
demir testeresi bıcağı üretiminde , çelik bobin
sarımları arasında hareket eder ve spiral akım yolu
dairesel olarak bıçağın düz kısmını boydan boya
geçer. Son yıllarda geniş tabaka maddeleri ısıtmak
için özel tasarlanmış enine-akı indüktörler
bulunabilir hale gelmiştir.
Konveyör/Kanal Bobinleri
Genellikle güç yoğunlukları düşük ve ısınma
döngüleri aşırı kısa olmadığında, parçalar döner
levha veya konveyor kullanılarak sürekli modla
veya indeksleme moduyla işlenebilir. Daha sonar
bobbin parçaların giriş ve çıkışına kolay izin
verecek şekilde tasarlanmalıdır. Bu durumlarda
kullanılan en basit konveyör ve kanal bobini “u”
şeklinde kıvrılan(hairpin) indüktecin
modifikasyonudur. (Şekil 9 s 31). Parçanın bobinin
ısınma döngüsü sırasında durgun olduğu
indeksleme tekniği ile, hairpinin uçları, uçların aşırı
ısınmasını engellemek için çözülebilir. Bu kabarmış
kısımlar veya köprüler de parçanın bobbin boyunca
geçisini kolaylaştırır. Parçada geniş bir ısınma
bölgesi oluşturulacağı zaman, daha geniş bir alanda
bağlama , bobin sarımına liner(?) eklenmesiyle
sağlanabilir.(Şekil 10 s 31). Daha fazla amper
sarımları çoklu sarım kanal indüktörleriyle de
oluşturulabilir. (Şekil 11)., Daha fazla ısı yoğunluğu
gereken özel bölgelerde, özelleşmiş ısınma
şekillerini oluşturmak için kanal bobin linerleri
ayarlanabilir. (Şekil 12).
Kanal bobinleri kullanılarak yapılan ısınma
operasyonları tasarımı sırasında , bir doldurma
faktörü verim açısından dikkate alınmalıdır.
Bobinin kullanılmayan kısımları asıl kayıpların
nedenidir.Bu nedenle, indüktörün tam kapasitesinin
kullanılabilmesi için parçalar birbirlerine
dokunmadan olabilecekleri en yakın durumda
olmalıdır. Kanal bobinlerinin kullanımında göz
önünde bulundurulması gereken diğer önemli bir
nokta da, çalışma parçasının bobine en yakın
olduğu alanların akışın en önemli kısmını alması ve
bu nedenle en hızlı ısınmasıdır. (Şekil 13). Eğer
parça boyunca iletim yavaşsa, parça bobin boyunca
ilerlerken döndürülmelidir. Isı tekdüzeliğinin bobin
sarımlarının en uzağında bulunan parça alanlarında
oluşturulması için gerekli zaman (bir indeksin
konveyörü veya döner levhasında ) ya da hız
değişimi (devamlı hareket aygıtında) sağlanmalıdır.
Şekil 1 : Değişebilir ek bobinli ana bobinin
tasarımının şematik gösterimi.
Şekil 2 : Şablonun yanal yüzeyinin sertleştirilmesi
için tasarlanmış kabartmalı inductor.
Şekil 3 : İndüksiyon taraması için inductor/soğutma
tasarımı
a) Ayrı bobin ve soğutma
b) İki odalı birleşik bobin ve soğutma
Şekil 4 : Diyagram (a) ve krank mili yataklarının
ısıtılması için kullanılan bölünmüş indüktörlerin
şematik gösterimi (b)
Şekil 5 : Bir krank mili yatağının üstündeki
bölünmüş intüktörün pozisyonunu sabitlemek için
kullanılan metal ve seramik tutturucuların tasarımı.
Şekil 6: Kelebek bobinin şematik gösterimi :
a ) Bobin yapımı ( oklar bobindeki
güçlendirilmiş çeşit akım akışını gösterir.)
b)Bobin sarımları ile çubuk ucu arasında
tekdüze ısınma şekilleri oluşturmak için kullanılan
bağlantı şekilleri
Şekil 7 : İki çeşit bölünmüş-dönüşlü bobin
Şekil 8 : a)İnce bir bölüm ısınması için bir çeşit
enine bobinin gösterilmesi
b)Çalışma parçasının akım yolunu gösterir.
Şekil 9 : Dikdörtgen bir çubuğun ayrı ayrı
uzunluklarının kenarlarının ısıtılamsı için kullanılan
tipik bir kanal bobini. Bobinin ucu, uçlarının aşırı
ısınmasını engellemek için bükülerek bağlantısı
koparılmıştır.
Şekil 10 : Tek sarımlı kanal bobinlerinde , çalışma
parçası üzerinde daha geniş bir ısınma şekli
oluşturabilmek için liner kullanımını gösterir.
Şekil 11 : Amper sarımlarını arttırmak için
kullanılan çoklu sarım kanal bobinleri indüksiyonla
ısıtılmış çalışma parçasına bağlanmıştır.
Şekil 12 : Isınma şeklini kontrol etmek için liner
eklenmiş çoklu sarım kanal bobinleri.
Şekil 13 . Kanal bobini boyunca hareket eden
ısınma şeklinin gelişimi.
BOBİN TASARIMI VE YAPIMI
Bölüm 3 Yapım İlkeleri
Düşük öz direnc, tam tavlama ve yüksek
iletkenliğinden dolayı bakır indüksiyon ısıtma
bobinlerinin yapımında çok yaygın olarak
kullanılar.Bakır tipik olarak boru şeklinde su ile
soğutmaya izin verecek en küçük 0.32 cm
çapındadır. Bu tarz malzemeler cok çeşitli kesit ve
ölçülerde ( yuvarlak, kare, dikdörtgen)
bulunabilirler.
Borulama Seçimi
Kendi öz direncinden dolayı olan I²R kayıbına ek
olarak, bobin yükü çevreler ve ısınmış yüzeyin
radyasyon ve aktarımıyla ek bir ısı soğurur. Bu
yüzden, çalışma bobini için seçilen borulama bu
ısıdan kurtulmak için yeterli soğutma yoluna sahip
olmalıdır. Yoksa, sıcaklık artmasından dolayı
bakırın özdirenci artar bu da daha fazla bobin
kaybına neden olur. Bazı durumlarda, örneğin geniş
bobinlerde , aşırı ısınmayı ve olabilecek bobin
hatalarını engellemek için bobindeki tek su
yollarını parçalamak gerekli olabilir.
Indükdiyon bobinleri için borulama seçimindeki
diğer bir faktör ise , çalışma bobinindeki akımın,
güç kaynağının frekansı ve bakırın özdirencine
dayanan belirli bir referans derinliğinde hareket
etmesidir. Ayrıca , bobin borulama duvar kalınlığı
,bakırın indüksiyon ısıtması için kullanılanlara
benzer referans derinliği limitleri içinde
seçilmelidir. Tablo 1 de (s. 40) değişik frekanslar
için tavsiye edilen duvar kalınlıkları
gösterilirmiştir. Bununla birlikte , bakırın
uygunluğu düşünülür ve referans derinliğinin iki
katından küçük olan duvar kalınlıkları, tüm bobin
verimindeki önemsiz kayıplar ile kullanılır.
Kare bakır borulama da ticari olarak bulunabilir ve
bobin yapımında ekseriyetle kullanılır. Yuvarlak
borulamaya oranla parçaya sarım başına daha fazla
akı bağlaması önemli bir avantajıdır.( Şekil 1 ).
Ayrıca, bükülme esnasında kolay kolay
yıkılmamasından dolayı daha kolay üretilir.
İstenildiği gibi keskin kapalı kıvrımlar yaratmak
için kolayca kesilebilir. Sadece yuvarlak borulama
mümkünse bileşke kalınlığı ayarlamak için
düzleştirilebilir. Bu düzleştirme su-akış yolu
ölcüsünün minimum azalması ile yapılabilir.
Bobin Biçimlendirme
Bakır bobinlerin yapımında artan deformasyonla
bakırın sertleştiği not edilmelidir. Bu yüzden,
birçok üretici bu durumdan kurtulmak için boruları
parlak kırmızı olana kadar ısıtıp arkasından hızla
suda soğutarak tavlarlar. Bu ara tavlamalar yapımı
sırasında boruların çatlamasını engeller.
Bazı biçimlendirme operasyonlarında boruların
yılkılmasına engel olmak için bobini kom ya da
tuzla doldurmak gerekli olabilir. Buna ek olarak,
aynı işi görmek için birçok düşük –sıcaklık
(kaynama noktaları 100 ºC nin altında olan)
alaşımlar vardır. Bobin tamamlandığı zaman
kaynayan suya daldırılır. Alaşım daha sonra
özgürce akar ve başka bir zaman tekrar
kullanılabilir. Bu tekniklerin herhangi biriyle
doldurulduğu zaman boru, biçimlendirme sırasında
katı çubuk gibi hareket eder.
Bobinlerin Sağlamlaştırılması
Elektrik akımının hem çalışma parçası hem de
bobinde akmasından dolayı ikisi arasında
manyetomotor kuvvetleri gelişir. Bu kuvvetlerin
büyüklükleri akımın büyüklüğüne bağlıdır. Eğer
yeterli ölçüde büyükse kuvvetler parçanın bobin
içinde hareket etmesini sağlarlar. Fakat eğer
parçanın kütlesi büyükse bobin çalışma parçasına
göreceli olarak hareket etmeye eğilim gösterir.
Sarımlarda birbirlerine göreceli olarak hareket
edebilir. Bu yüzden bu hareketin engellenmesi için
bobin sarımlarının uygun bir şekilde
sağlamlaştırılmaları önemlidir. Ayrıca ısıtma
şeklindeki istenilmeyen değişikliklerden kaçınmak
için bobinin parçaya göre hareketi engellenmelidir.
Düşük frekanslı operasyonlardaki akustik
gürültünün çoğu, bobin titreşiminden dolayı
meydana gelir. Hareketini kısıtlamak için bobinin
sağlamlaştırılamsı ve fiziksel yükleme bu durumu
azaltmaya yardımcı olur. Çok büyük yüksek akımlı
bobinlerde uygulanan manyetomotor kuvveti çok
büyük olabilir ve eğer uygun sağlamlaştırma yoksa
bobin yavaşça sertleşip sonunda aksar.
Tipik sağlamlaştırma teknikleri Şekil 2 de
gösterilmiştir. Şekil 2a da pirinç çiviler her sarıma
tutturulur. Bu çiviler daha sonra birbirlerine göre
sabit bağlantıda tutulamları için yalıtkan desteklere
sıkıca bağlanır. Yalıtkandaki çivinin her yanındaki
somunlar ısınma şeklinin özelliklerinin
ayarlanmasına izin verir. Şekil 2b de uç sarımları
çivilerle bağlandıktan sonra sarımları birbirlerine
göre tutmak için yalıtım çevrelenmiştir.
Sağlamlaştırma uygulamaları için kullanılan yalıtım
bobin tasarımı ölçütlerini sağlamalıdır. Çalışma
parçasının yaydığı ısıya dayanma yeteneğine ek
olarak yapının elektriksel kapasitesinin bağlanmış
çiviler arasındaki voltajlara ya da bobinin sarım
voltajlarına dayanması gerekir. Tüm bobinden
12.000 volt a kadar yüksek voltajın geçtiği RF
bobinleri kullanılması bunun belirli bir etkisidir.
Bunun gibi durumlarda çiviler arasındaki elekriksel
“creepage” yolunu arttırmak için yalıtkandaki çivi
yerlerine yuva açmak gerekli olabilir. Levha
şeklinde yüksek sıcaklık yalıtımlı ısınmış yüzeye
maruz kalan alanı kaplayarak yalıtımın ısı direnç
özelliklerini arttırmak ta gerekli olabilir.
Sertlik, temizlik ve koruma için bazen çalışma
bobinin plastik ya da ateşe dayanıklı bir malzeme
içinde sarmalanması istenir. Yalıykan panolardaki
gibi bu maddeler içinde voltaj ve sıcaklık
özelliklerine göre aynı tarz önlemler alınmalıdır.
Düşük sıcaklıklı indüksiyonla ısıtma uygulamaları
için bobinin epoxy ile sarmalanması dha yaygındır.
Çelik çubukların ısıtılmasında bobinler genellikle
ateşe dayanıklı çimentodan dökülür. Bobinlerin
kaplanmasında ateşe dayanıklı malzemenin pH
değerinin ısıtılacak malzemeye uygun olmasına
önem gösterilmelidir. Örneğin, çeliklerin yüksek
sıcaklıkta ısıtılması sırasında düşen demirli ölçü
için ateşe dayanıklı asidik malzeme gerekir.
Tasarım Özellikleri
Bütün bobinler tank devrelerine indüktans
gösteririr. Fakat pratikte, bobinin çalışan kısmı
tanka sunulan indüktansın çok küçük bir kısmıdır.
Üretecin çıkış terminelleri ve bobinin ısıtan kısmı
arasında önemli ölçüde çıkış lead mesafesi olabilir.
Her durumda ısı istasyonu bağlantı uçlarıyla asıl
bobin arasında sınırlı bir mesafe bulunur. Ana
bobinlerin tasarım ve yapımı iş fizibilitisini
belirlemede en önemli faktör olabilir. Lead
yapımının sistem performansına etkisi en iyi
şekilde parçası olduğu tank devresine göre
anlaşılır(Şekil 3). Bobin /yük indüktansı L2 ile
gösterilir. Tank kapasitörü bobine bağlayan her lead
kendi indüktansına sahiptir (L1 , L3). Eğer
tankdaki voltaj ET ,bu indüktansları boydan boya
etkiliyorsa herbirinde biraz voltaj düşüşü görülür.
Bu yüzden tam dolu voltaj hiçbir zaman çalışma
bobini boyunca gözlenmez. Eğer bobinin
indüktansı (L2) yaklaşık olarak lead lerin (L1 ,L3)
toplam indüktansının 10 katı ya da daha fazlaysa,
toplam voltajın en fazla % 10 u lead lerde
kaybolacaktır. Bundan düşük her kayıp normal
değerlendirilebilir.
Bazı bobinler çok sarımlı, büyük kesit alanlı ve bu
yüzden oldukça yüksek indüktanslıdırlar. Bundan
dolayı karşılaştırmalı lead indüktansı küçüktür.
Frekans arttıkça, bobinler boyut olarak küçülürler ,
indüktansları ve endüktif reaktans ları azalır. Isı
istasyonuyla bobin arasındaki mesafe arttıkça, bu
lead indüktansları kritik hale gelir.
Şekil 4 ve 5 te lead tasarımın etkilerini gösteren
birçok bobin tasarımı gösterilmiştir. Şekil 4a da
leadlerle arası uzak olan bobin tarif edilir. Leadler
arasındaki boşluk nerdeyse bobininkine eşit bir
indüktans sunar. Bu yüzden voltajın büyük bir
kısmı çaloşma alanında görülmeyecektir. Şekil 4b
de bu boşluğu azaltarak ısınma verimini arttıran
daha iyi bir tasarım gösterilir. Şekil 5b son derece
zayıf tek sarımlı cok yerli bobinleri ve gelişmiş
lead tasarımın gösterir.
Düşünülmesi gereken diğer bir faktör de lead lerin
yakındaki metal yapılarıyla etkileşimleridir. Bütün
lead ler biraz indüktansa sahip olduğundan çalışma
bobini gibi hareket ederler. Bu yüzden alanlarına
yerleştirilen iletken ısıtılacaktır. Metal yapılara
yakın yerleştirilen lead ler onları ısıtmaya eğilim
gösterir. Bu istenmeyen ısıya ek olarak , bu kayıp
yüke kullanılabilir olan gücü azaltır. Lead lerin
ayrılması önemlidir ve metalik yapılara yakınlığı da
düşünülmelidir. Ne zaman uygunsa , oluk yuvaları,
kablo kanalları düşük öz dirençli ya da aliminyum
veya plastik gibi yalıtkan malzemeden olmalıdır.
Tipik Lead Tasarımı
Indüksiyon ısıtmalı lead tasarımlarımında su
soğutmalı bakır tabakalar yada borular kullanılır.
Bobin voltajları düşük olduğunda (800 voltaja
kadar) “fishtail” olarak bilinen düşük-indüktan
yapıları kullanılır. “Fishtail” düşük özdirenci
sürdürmek için su ile soğutulmuş bir çift paralel
bakır tabakadır. Geniş yüzleri paralel olarak
yerleştirilirler ve yalıtkan hava ile fiziksel olarak
ayrılırlar ya da naylon cıvata ve somunlarla beraber
tuturulurlar . Isı istasyonundan bobinin operasyon
alanına en yakın noktaya uzatılmalarıyla minimum
indüktans gösterirler ve bobinde maksimum gücü
sağlarlar. Şartlara ve yapıma bağlı olarak ,pratikte
15 feet e kadar olan çalıştırmalar yeterlidir.Tablo 1
de not edildiği gibi bakır tabakaların kalınlığı
frekanskla, soğutma suyu yolu ve boyutları da
iletilen güçle tutarlı olmalıdır. Bakır tabakalar
üreteç gücü ve çalışma arası ile kalınlıkça
artmalıdır. Kıvılcımlanma engelleyecek uygun
yalıtım için yeterli boşluk sağlandıktan sonra
birbirlerine mümkün olduğu kadar yakın
yerleştirilmelidirler.
Bobin indüktansı arttıkça (örneğin, bobin çapı yada
sarım sayısı arttıkça ) lead boyu daha az kritik olur
ve düz bakır borulu lead ler daha pratik hale gelir.
Bununla birlikte , geniş bobinler daha yüksek
terminal voltajlarına ihtiyaç duyarlar. Bu lead ler de
kıvılcımlanmayı engellemek için yeterli boşluk
sağlandıktan sonra birbirlerine olabilecek en yakın
mesafede tutulmalıdırlar. Hala iyi çalışmalar bobin
leadlerinin minimum uzunlukta tutulması , frekans,
akım ve soğutma ihtiyaçlarıyla tutarlı olan bakır
borulama botyutlarının kullanılması gerektiğini
gösterir.
Yukarıdaki yönergelere göre yapılan borulu ya da
bus(?) lı sert lead ler esnek ,su soğutmalı
kablolardan daha etkilidir. Fakat bazı durumlarda,
kesinlikle esnek bağlantılar kullanmak gereklidir.
Çok çeşitli esnek lead ler vardır fakat esnek
kablolardaki endüktif kayıplarının sert bağlantılar
için olanlara göre çok daha fazla olduğu akılda
tutulmalıdır. En yaygın esnek lead ler “tilt-type”
indüksiyon eritme fırınlarına benzer uygulamalarda
kullanılırlar ve dış yalıtkan kapla beraber su
soğutmalı ,spiral sarılmış iç iletken (BX kablosuna
benzer,fakat bakırdan yapılmış) den oluşurlar. Bu
lead ler her lead bağlantısı için çift olarak
kullanılırlar. Sadece akım ve frekans için
ölçülmemeli ayrıca yalıtım sistemin voltaj hızını
işleme yeteneğine sahip olmalıdır. Esnek lead ler
yalıtkan bantlarla birbirlerine bağlanmalıdır.
Sert ya da esnek olabilen eşeksenli lead ler de
mevcuttur. İç iletken ve dış kılıf (zar) ya da iletkeni
geri döndürmeye de yarayan gövdeden oluşurlar.
Bu dış kılıf genellikle toprak potensiyelindedir.
Oldukça düşük bir indüktans lead i sağlamaya ek
olarak dış topraklama güçlü radyasyondan ya da
bitişik yapılara endüktif kuplajdan kutlulmak için
görev yapar.
Sert eşeksenli lead genellikle oldukça pahalıdır ve
yüksek gücü yüksek frekansta bir uzaklık üzerinden
iletmenin zorunlu olduğu uygulamalarda
kullanılmak üzere sınırlıdır.

Diğer bir eşeksenli kablo su soğutmalı olanlarıdır

ve radyo frekanslarında kullanılırlar. Düşük
indüktans ,su soğutma tüpü boyunca çalışan şeritli
(örgülü)iç iletken ve yine su soğutmalı dış dönüş
şeridinden oluşur. Bu yapı genellikle orta-yüksek
indüktans bobinlerinde kullanılır. Çünkü bu yapısı
lead indüktansını en aza indirmez fakat esneklik
sağlar. Bu son çeşit lead operatorun bobini fiziksel
olarak parçadan parçaya hareket ettirmesi gerekli
olduğu zamanlarda yaygın olarak kullanılır.

Şekil 1 : Solenoit indüksiyon bobini için yuvarlak

ya da kare borulama kullanılarak yapılan
karşılaştırmalı ısı şekilleri

Şekil 2 : İndüksiyon bobini sarımlarını

sağlamlaştırma teknikleri

Tablo 1 : İndüksiyon bobinleri için bakır borulama

seçimi

Şekil 3 : Bobin lead lerinin ve indüksiyon bobininin

endüktansını şematik olarak gösteren devre
diyagramı.
L1, L3 : lead endüktansları
L2: indükleme bobini endüktansı
C1: tank kapasitansı
E1: tank voltajı

Şekil 4 : Bobin-Lead aralıklarının lead

endüktansına etkisi, (b) deki gibi yakın aralama
lead endüktansını ve güç kayıplarını azaltır.

Şekil 5 : Çok yerli (multiplace) indüktörler için lead

yapımı , (b) deki lead tasarımı düşük ısı endüktansı
yüzünden tercih edilir.

Kaynak :
Stanley Zinn (Executive Vice President,
Ameritherm Inc., Rochester. N.Y. (716) 427-7840.
and S.L. Semiatin (Project Maanger, Center for
Materials Fabrication at Batelle Columbus
Division: (614) 424-7742.