SNG HT MNH

L Cng c dch t nguyn bn LIVING LIFE FULLY, Requisites for Personal Growth and Change (New Edition, 2000) ca EARNEST L. TAN do Spiritus Works Publication xut bn

http://www.dunglac.org/index.php?m=module2&v=detailbook&id=282&ib=331 to all who seek personal freedom and desire to live life to the full ... with you I share this work! --------------------------------------------------------------------------------li ta Ch tr con mi c th Sng Ht Mnh. Tr con khng s sng con ngi tht ca chng. Chng cm ngh th no, chng s thoi mi v cng khai biu l ra y nh vy. Chng bit rt r chng tht s l g. Chng khng cm nhn theo sc dng b ngoi. Chng khng quan tm n chuyn mnh l con gi hay con trai, mnh thuc Kit gio hay Hi gio, mnh giu hay ngho. l l do ti sao tr con rt nhy cm v rt d b tn thng. cng l l do ti sao c Gisu ni rng Nc Tri thuc v cc tr nh. Tr con cng ging cc anh h ch i vi chng, nhng iu cm k ca x hi v nhng qui tc thing thnh chng c c g ram no c. Chng ni huch tot s tht, v chng bm rit ly s tht. Nhng biu tng v a v v chc quyn ca ngi ln chng gy n tng g cho mt a tr. N ch lng nghe ting ni trong lng n, v n chng ly lm quan trng nhng g m th gii nh gi cao. Nh vy, c a tr v anh h u l nhng ngn s. Ging nh c Gisu, l nhng ngn s mang du mu thun (Lc 2,32) trong mt th gii cm thy b e do bi cung cch n s v ngay thng ca nhng ngn s ny. iu d thng ni mt a tr khng ch nm tnh cch vui ti thoi mi ca n m cn tinh thn lc quan l lm ca n na. Tr em l biu tng ca hy vng. Chng xy nhng lu i ct trn bi bin v chng c tip tc xy i xy li hoi, mc cho cc t sng lin tc trn vo qut sch tt c. Chng ngi , l lm xy li lu i ca mnh, l lm hy vng rng nhng con sng s bung tha v cng trnh ca mnh s ng vng.

Xem th, tr em, cc ngn s, cc thnh v cc anh h l nhng ngi sng ht mnh, nhng ngi sng di do i mnh. Thnh Irn tht c l khng nh rng Thin Cha c tn vinh khi con ngi sng di do. Ti yu qu tp sch Sng Ht Mnh, mt quyn sch m tnh ngn s ca Earnest, bn ti. Ti thy ni anh mt tm hn ca a tr v mt phong cch ca anh h vi kinh nghim dn dy. Fr. Ruben J. Villote -----------------------------------------------------------------------------------------------------------NI DUNG

li ta li gii thiu

4 6

Chng mt: Trng cy no, n qu ny! Chng hai: Nu ht la m khng thi i Chng ba: Hy m ra Chng bn: Di tr! Di tr! Ai ai cng di tr! Chng nm: Mt gic m cho cuc i Chng su: Kho st lng mnh Chng by: y v by gi hay v lc y Kt lun 94 104 84 71 52 33 22 11

i dng v tc gi cng mt tc gi

107 108

li gii thiu
Ti lun cm thy vui sng mi khi tnh c gp mt anh bn c v c anh ta khen rng mnh trng phong hn trc nhiu. Li khen ny cng c ngha khi chnh ti cng thc r rng mnh tht s ln ln hn - khng ch v th l m c v tm cm. Nhng cuc gp g nh vy lun lun lm ti nh li ln n ti gp mt anh bn l linh mc. Anh hi ti hai cu hi, rt n s nhng cng rt co ca. Earnest, cu ang lm g? tr li, ti mau mn k ra mt lot nhng cng vic sng gi m mnh ang lm nh: t vn, dy hc, iu hnh cc kho hi ngh, hi tho, vv... Qu l lc by gi, ti ang m nhn rt nhiu hot ng v tt c cc hot ng y u mang ngha phc v. Ri, anh bn ti hi: Ny, vy cu c ang hnh phc khng? Ti t nhin cm thy chng mt, lng ta lng tng. Gi chi ti c th mm ci v ni C tr li anh ta. Nhng ti khng th. V chnh lc y ti cht hiu ra rng hnh phc khng duy ch mt i sng y hot ng, d l nhng hot ng thanh cao n my i na. Ti bt u bc bch ni lng mnh vi anh ta, gii by v nhng l do lm cho mnh khng cm thy hnh phc. Ti nh liu dc cn cho anh tt c nhng g ang din ra trong lng mnh, nhng iu m trc vn c che y k bi ci v bc l cuc sng y hot ng ca ti. Ti nhn thng vo mt s s tht ni con ngi ti. V khi ti thnh thc nhn li chnh mnh v trang tri cu chuyn ca mnh nh vy, ti bng nhn ra rng c th sng ht mnh, th trc ht chng ta phi i din vi con ngi tht ca mnh v hc bit tn dng cch tt nht nhng g cuc i trao cho mnh. Hin nay, ti vn dn mnh vo bao cng vic, d p lc khng cng nh trc. i khi, ti ngng li v t hi: Mnh c ang hnh phc khng? V tht th v, ti c th d dng ni C d vn nhn nhn rng C, tuy khng trn vn! Gi y, i vi ti, hnh phc l mt tm trng; v ging nh mi tm trng khc, n n ri n i. Khng ai c th t nhn rng mnh hnh phc trn y, nh kiu nhng on kt rt c hu ca cc cu chuyn c tch: ... v h sng hnh phc mi mi! Hin nay ti hnh phc bi v ti cm nhn c nim vui v an bnh do dn xp c mt ci g bn trong bn thn mnh. Nhng ti khng hnh phc trn vn, bi v ni ti cn nhiu iu phi thay i, nhiu iu phi ln ln, phi thnh. Cuc sng ca ti by gi c ngha bi v ti hc bit n nhn tt c nhng g cuc i trao cho mnh. Ti hc hi, ti ln ln, ti tr thnh xuyn qua tt c nhng kinh nghim ti gp trn ng i. Sng l th, l ci mm, l ci vang, l khc, l n au, l cho, l nhn, l hc tp, l yu thng, cu nguyn, hy vng... Trc y, khi cha hiu c nh vy, ti thy i sng ch l mt vn . Cn by gi, ti nhn ra i sng l mt c hi mnh thay i v ln ln. Trong nhng trang sch ny, ti mun chia s vi bn mt s suy t ca mnh v nhng iu kin c bn trng thnh v thay i nhn cch. Ti c mong rng bn cng c th hc bit cch sng ht mnh. Nhiu suy t trong sch ny c chia s trong cc kho hi tho y. Nay vit chng ra trn giy, mt ng ti hy vng chng s tip cn nhiu ngi hn, ng khc, ti mun xc nhn li nhng ch nam vn gip ch khng ch cho bn thn ti m cn cho rt nhiu ngi khc na trong hnh trnh sng ca h. Tp sch gm 7 chng, mi chng trnh by mt iu kin cn bn cho s trng thnh v thay i nhn cch. l: 1) nhn trch nhim i vi i mnh.

2) 3) 4) 5) 6) 7)

chp nhn u t chnh mnh. bit ci m. bit thnh thc. bit gii tr cc nhn hiu. bit bin phn. bit ho hp vi hin ti.

Nu bn vn dng c cc iu kin y mt cch nhun nhuyn vo cuc sng ca bn, th tp sch ny tr nn hu ch cho bn ri . Nhm bn b ca ti thng t mnh danh l cu lc b nhng tri tim c n. C ln chng ti gp nhau sau hai nm lu bu vi hng ni cng vic. Sau nhng li cho hi thng thng, chng ti bt cht nhn ra rng mnh vn cn c n y nh trc, thm ch hn trc. Chng ti nhn nhau v t hi ti sao qung thi gian hai nm y chng em li mt thay i g ni mnh c. Cui cng, mt anh bn trong nhm lm lo ln nh sng hy vng khi a ra nhn xt: Ny, c v tm trng c n ni mnh vn y nguyn, nhng chc chn l thi ca mnh i vi tm trng y thay i. Tht vy, by gi mnh i din vi cuc sng mt cch vng vng hn, v mnh chp nhn cuc sng ng nh s tht ca n! Nhng chia s y lm thay i ton b bu kh ca bui ti. Thay v day dt vi ni c n ca mnh nh thi thng ca chng ti chng ti bt u nhn li nhng g cho php mnh c th vui mng trong hai nm qua. Chng ti bt u chc mng nhau v nhng ngh lc ni tm m mnh nhn c, mng v mnh chng chc hn, v mng v cm thc hy vng sng ln hn ngay gia tht vng. Ti hm , ti v nh vn vi ni c n thnh thang, nhng thm vo cn c mt nim vui v cm nghim c s ln ln v trng thnh m nhm bn b chng ti nhn ra ni nhau. Xin ni lun, cng chnh l iu m tp sch ny mun em li cho bn. Tp sch ny khng ha hn gip bn thot ra khi mi vn ca cuc sng, n khng tham vng gii phng bn khi tt c mi gnh nng. Tuy nhin, n s hng dn bn khm ph li nng lc bn trong mnh v nhn ra rng mnh c th trng thnh hn xuyn qua nhng ni au v nhng chin u trong cuc sng. Ni tt, n mun gip bn sng tht ht mnh.

CHNG I: TRNG CY NO, N QU NY!

(iu kin 1: nhn trch nhim i vi i mnh) i sng ch yu l mt c hi ln ln v thay i... Khng ai c th thay i chng ta nu chng ta khng mun thay i. Khng ai c th dy chng ta bt c g nu chng ta khng khao kht mun hc. Khng ai c th ln ln thay cho chng ta; ln ln hay dm chn ti ch, l quyt nh ca ring mi ngi. Trng cy no, n qu ny! Cu tuyn b ny cho thy r nn tng ca vic sng ht mnh, l: Ta phi trch nhim i ta. Hn nhin i sng c trao ban cho chng ta, nhng cn chnh vic sng cuc i y th l do ta nh ot. Chng ta ch hnh phc trong cuc i theo chng mc m ta cho php mnh hnh phc. Cng vy, chng ta ch khn kh theo mc m chnh mnh chn la khn kh. Th nhng, nhiu ngi khng thc c s tht ny. Nhiu ngi cm thy b mc kt bi nhng p lc ba vy xung quanh v, do , vut mt quyn kim sot trn cuc i mnh.

Ti nh mt c gio m ti tng gp. C u oi n trng hng ngy, vi v mt thiu no. C bin cc hc sinh lp hai ca c tr thnh mt ng rc c trt vo nhng xc cm tiu cc. Ngy no c cng la mng chi ra m tr ngy th ti nghip y. Cung cch ca c lm ti thc mc v ti mun tm hiu nguyn nhn. Cui cng ti khm ph rng s d c khn kh bi v c phi dy hc sut hai mi nm trong khi c rt ght ngh dy hc! Mt hm, khng chu ni s tri khoy ni c, ti ni thng: Ny c, nu c ght dy hc, th ai bt c phi dy hc nh vy? Sao c khng ngh dy, tm mt cng vic khc? Ch n gin vy thi m! C trng mt nhn ti v go ln: ng bit khng, ti khng h c quyn chn la! Ti y, khng nhn nhn c na, ti ngn ngm tr li: , c th c khng h chn la vic dy hc, nhng chc chn rng chnh c ang chn la cho mnh ni khn kh ngy ny qua ngy khc! Vng, c th chng ta khng nm quyn kim sot cc cnh ng ca cuc i, song cn thi i vi cc cnh ng y cui cng l thuc v s nh ot ca chnh chng ta. Trong quyn Mans Search For Meaning ca mnh, Viktor Frankl k li bng cch no anh chu ng c nhng th thch gh gm trong mt tri tp trung, v qua anh khm ph c ngha trong nhng ni thng kh ca mnh. Anh chia s: Cui cng, ta khng nn hi i mnh c ngha g, nhng phi nhn ra rng chnh mnh l ngi c hi v chnh mnh phi a ra cu tr li. Ni tt, mi ngi chng ta u b cht vn bi cuc i; v chng ta ch c th tr li cho i bng cch tr li cho chnh chng ta. Ta ch c th tr li cho i sng ni chung mt khi ta bit nhn ly trch nhim v cuc i ca ring mnh. Mt p phch ca ti din t iu ny bng hnh tng: Khi i trao cho bn qu chanh, hy pha mt ly chanh v ung! Bn thy , khng c s min tr no ta khi phi sng ht mnh. Khng c cch no khc, chng ta phi nhn trch nhim v pht huy tt nht cuc i mnh. Th nhng, mt s trong chng ta li chn s phn nn v qui gn mi ni khn kh ca mnh cho bt c ai hay bt c ci g khc, cn mnh th v can! C ln, ti mt bui trc canh m ma, ti phi chu ng sut ba mi pht nghe mt ngi n ng n li nhi nhng li ng cay chua cht v th chuyn trn i. ng ta phin trch ht mi ngi, phin trch c Thin Cha. ng ni thao thao v nhng ci ng chn ca cuc i no l chng c ai ngho mt rp nh tui, no l tui chng c may mn hc xong trung hc, no l con ci tui phi i gip vic nh cho ngi ta, trong khi bn b trang la ca chng n u hc thnh ti v c ngh nghip n nh, no l dn mnh, ni cho cng, l mt l ngu ngc, no l chnh ph mnh ch ton n hi, no l Thin Cha tht tn c... Ti cht hiu rng cn c nhiu l do hn na cho con ngi ny than van rn r. V ti khng th tng tng ng ta c th sng c vi kiu suy ngh nh vy. Ti ngh tht khng khip cho nhng ngi phi chung sng vi ng ta hng ngy. Ch ngi vi ng c ba mi pht, m ti cn khng chu ni, hung chi...!

CHNH BN KIN TO CUC I Chng ta khng th i trong cuc i v phin trch mi ngi v mi s v nhng ni khn kh ca mnh. nh rng chng ta khng th ph nhn ci ngho, nhng iu khng may, nhng bi t trong i sng. Nhng chng ta c ngh lc bn trong hoc cho php chng tip tc lm tn thng mnh hoc quyt nh vt qua chng. Nu ta c kh kh phin trch, th rt cc ta ch ni gin v xt xa ti phn m thi v iu ny khng c cht kh nng cha tr no.

ng khc, nu chng ta bit cch vt qua chng, chng ta s tm thy c s t do su xa v tm thy c sc mnh nhn lnh trch nhim. Mi y, ti c v tnh lm cho mt ngi b qu trc mt nhiu ngi khc. D ch l mt chuyn nh v d ti khng h c , song ti rt y y v hnh ng y ca mnh. Bi v khng phi l cung cch ca ti. Xa nay ti khng bao gi lm mt iu nh th, v vy ti day dt hoi rng ti sao mnh in khng nh vy. Ti ao c gi chi mnh c th xoay ngc thi gian sa sai s vic, hnh ng li mt cch ng n. Nhng, iu g xy ra l xy ra ri! Ti hm y, on bit rng ti bt an, mt ngi bn tm cch xoa du ti bng cch nhc n nhiu iu tt p ni ti. Chng ti i xem ho nhc. Nhng ti chng thng thc c g v c ray rt hoi. Bn ti cm thy bt lc, khng gip c ti. Ti cn tip tc dn vt nh th hai ba ngy sau na. Cho ti khi mt ngh cht sng ln trong tr ti rng hoc mnh tip tc tm trng dn vt ny mi mi v tip tc au kh, hoc mnh chn la tha th cho chnh mnh v iu mnh lm v dn dn khuy kho. ng thi ti cht hiu d ngi khc c mun gip mnh bao nhiu i na, th rt cc chnh mnh mi l ngi c th cu ly mnh. Cha kho tht n gin: Hy tha th cho chnh bn v nhng sai li ca bn, v hy rt ra bi hc t nhng sai li y. Khng ai c th thay i chng ta tr phi chng ta mun thay i. Khng ai c th dy chng ta tr phi chng ta khao kht mun hc. Khng ai c th ln ln thay cho chng ta. Ln ln hay khng li, iu tu thuc vo quyt nh ca ring mi ngi. Bi hc ny tht kh. Thng th chng ta mun ngi khc phi tr thnh ci m h khng th hoc cha th. V v th chng ta nm qu nhiu nhng chn nn trong cc mi tng quan. S thay i ch c th xy ra t bn trong. Chng ta c th khch l, thuyt phc, v thm ch li ko mt ngi nhng rt cc, ch ngi y mi l ngi quyt nh ln ln v thay i.

TI CN THI GIAN SN SNG, XIN NG THC HI! Khi ti nghe ngi ta x xo rng mt gio s ng nghip ca ti dnh lu vo chuyn quan h tnh dc vi mt n sinh vin, ti cm thy rt u t. V l ch bn b, ti thy mnh cn phi gip anh ta. Trong qu trnh hc tp tr thnh nh t vn, ti c dy rng mnh khng nn xt on mt ai, nhng thay vo nn thng cm v gip ngi ta gii quyt vn ring ca h. Ti lm y nh vy. Ti phn tch vn ca anh bn y v i ti kt lun rng anh ta tht s khng yu thch c sinh vin kia. Anh ta ch ang c che y mt s s tht v chnh mnh v mi quan h kia ch l tm mn tuyt vi gip anh trong cng vic che y . Vi tt c thin ch, ti mi anh ta i n ti. Ti ngh, cch tt nht l mi anh ta n ung. Sau ba n ti, mt cch nh nh, ti ni vi anh ta: Mnh nghe chuyn ca cu. Cu ng s. Mnh khng xt on cu u. Mnh ngh vn ca cu l ..., v mnh thy rng s d cu dnh lu vi c sinh vin kia bi v ..., v mnh tin rng mnh c th gip nu cu ... Ti ni nhng li vi tt c thin ch v chn thnh. Th nhng, thay v t v bit n i vi c ch ca ti, anh bn ti cc lc ph nhn mi s v bt u x lng nhm. l mt du hiu r rng cho ti bit rng mnh nn thinh lng v xin anh ta b qua cho. T nhin ti cm thy bun. Tin mt tt mang! (ch t l ti chi

tr cho ba ti y v s tn tin ca ti khng em li kt qu g!) V th, ti mc k v khng c thuyt phc anh ta na. Kt qu l ti bt u b bi ri v hnh ng ca mnh. Anh bn ti kh chu v nhng li ti ni. Chng ti bng tr thnh lng tng vi nhau. T hm , chng ti trnh gp mt nhau v rt sng sng mi khi bt c d phi gp. Nin kho y, anh ta thi vic. Ba nm sau, vo mt bui chiu, ti tnh c gp anh ta. Ln ny, anh ta mi ti vo qun (v anh ta tr tin!). Sau vi cu cho hi thng thng, anh bt u chia s vi ti. Anh ni: Trong ba nm ngh dy va qua, mnh khm ph thy vn ca mnh l ..., v mnh dan du vi c sinh vin y bi v ... Lng nghe anh ta ni, ti hi bc bi trong lng v thm ngh: Th y khng phi ng nhng iu ti ni vi bn cch y ba nm ri sao? Ti sao lc y bn khng chu nghe ti? ng l bn khng phi mt n ba nm mi nhn ra nh th! Nhng, ti cng cht nhn ra mt iu. C l anh bn ti cn qung thi gian ba nm y mt mnh anh v trong s sn sng ca chnh anh anh c th i din v ng u vi s tht v chnh bn thn mnh. nh rng hi y ti ni ng, nhng hi y anh ta cha sn sng n nhn nhng g ti ni. Ti thy mnh phi ghi khc k bi hc rt ra t chuyn ny. D chng ta nng lng mun gip mt ai , chng ta cng phi tn trng kh nng ca ng s trong vic x l cc vn ca chnh mnh. D chng ta c st sng mun gip n my i na, cng khng c php qun rng cuc i ca ngi y l do chnh ngi y trch nhim. C ln, ngi ta trng thy mt qu trng sp n. Qu hm h, h mun gip mt tay bng cch bc v trng ra. D nhin, ch g con c ra ngoi ngay lp tc. Nhng ch c vi pht, ch g con ti nghip y cht ngoo! Bi hc ta rt ra y l phi tn trng nhp ca con ngi. Chng ta khng th thay i nhng g cha th thay i c. V chng ta phi tin tng rng ngi ta s ln ln mt khi h nhn lnh trch nhim v chnh bn thn h. Chng ny mun nhc bn rng bt u sng ht mnh, bn phi bit nhn lnh trch nhim v cuc i mnh. V th, bn cn suy ngm v t vn: Ti c thng xuyn phin trch ngi khc, phin trch s phn, phin trch Thin Cha v nhng iu ny iu n xy ra trong cuc i mnh khng? Ti c ti cho ngi khc, v t min cho mnh khi nhn trch nhim v cuc i mnh khng? Ti c ngh mnh ch l mt nn nhn ca cc hon cnh v do mnh bt lc khng th lm g xoay chuyn cuc i mnh khng? Hay ti thc s cm thy mnh c ngh lc v t do nhn lnh trch nhim v i mnh v lo li li cuc i mnh cho ng hng? Bn hy bt u ngay by gi i! Hy nhn ly trch nhim! Cc chng k tip s gii thiu nhng phng cch gip bn nhn lnh trch nhim mt cch c th.

CHNG II: NU HT LA M KHNG THI I

NU HT LA M KHNG RI XUNG T V KHNG THI I...

(iu kin 2: bit u t chnh mnh)

Nm nay ti c vinh d tr li trng c ca mnh v iu hnh mt kho hi tho dnh cho cc thy c gio mt s trong cc v y tng l thy c ca chnh ti thm ch t hi lp mt. Ti va rt lo lng va cm thy th v. Trong nhng gic m ngng cung nht ca mnh ti cng cha bao gi dm ngh rng s c ngy mnh c ci vinh d ny. Ngy xa, ti lun lun cm thy mnh l mt k kh kho, chm chp. Ti vn ngh mnh s chng t c ci g ra tr. Th nhng, hm nay, ti ng trc mt cc thy c gio ca mnh v ti lt ti ging dy cho cc v y. C gio lp nm ca ti ngc nhin tht ln: Ernesto, c phi ng l em y khng? V c nh li - ti l cu b c h ti gi ra chi l nhn mt ming bnh xng uch, rn rn bc i dc theo hng ro pha sn bng , va n bnh mt mnh va m m hng mt nhn v xa xm. Hiu ng c n! c m t v ti nh th. V trong t cch l c gio ch nhim ca lp, c ch nh cc bn cng lp n chi vi ti. Nhng, ln no cng vy, cc bn y quay tr v, bo co rng: Tha c, bn Ernesto khng mun chi vi chng em! C nh bung tay u hng, ngh rng trng hp ca ti l v vng. Hm nay, nhn thy ti trong mt con ngi hon ton khc, c t hi iu g xy ra. Lng nghe c n li chuyn c, ti mm ci. Vng, ti cn nh r mi s. Ti vn lun lun c gi l mt hc tr ngoan ch theo ngha rng ti khng bao gi gy rc ri cho ai. Ti rt trm lng. Nhng ti khng hc gii. Ti l mt hc sinh trung bnh, thuc loi xong xong trong lp. , lm sao mt hc sinh rt r, nht nht, v xong xong nh ti li cui cng c th ng thuyt trnh trc mt c to ng o nh th ny nh? Chnh ti cng khng khi t hi: iu g xy ra gia TI ca thu y v TI ca by gi? Khi nhn li nhng qung i mnh, ti nhn ra rng mnh trng thnh hn ln ch yu l nh s u t chnh mnh (self-investment). Khi ti c can m u t chnh bn thn ti vo nhng c hi ca cuc i, chng hn, u t vo cc mi quan h hay vo nhng c gng ho ng, ti bt u m rng tm nhn ca ti v th gii v v chnh mnh. Mi kinh nghim u gip a ti ra khi v c v gip ti to li con ngi ti. Ti khng ngng bc ti. u t chnh mnh l mt cha kho ln ln. Chng ta cng u t nhiu trong cuc sng th chng ta s cng gt hi c nhiu. Nh li Thnh Kinh: Nu ht la m khng ri xung t v khng thi i, n s khng th sinh bng ht v s khng c s sng. Cuc sng trao cho ta nhiu c hi u t chnh mnh: Nhng c hi lm quen thm nhiu ngi, vi mt s ngi trong , ta c th pht trin tnh bn su xa . C hi mi gia cc k nng ca mnh qua vic m nhn nhng trch nhim mi, chng hn, chp nhn mt chc v no c giao cho mnh, d ti cm thy lo s. C hi ni ra cc ngh v cc tm trng ca mnh. C hi th nhng cch ng x mi, chng hn th i kiu tc, kiu qun o, t ph s nht nht v c ch bng cch tham gia vo cc nhm sinh hot tp th, hay lm mt iu g m mnh khng bao gi ngh rng mnh c th lm. Dn thn vo cc vn x hi qua cc phong tro v cc t chc. a ra nhng quyt nh c nhn trong cuc sng v kin to mt s thay i no .

DM MO HIM

Tt c iu chng ta cn l s can m dm mo him. Mo him l bn ng hnh ca s trng thnh. y khng phi l chuyn d. Tht vy, chng ta thng khip s v khng dm liu. Nhng nh chng ta thng nghe: C gan, lm giu! Nu chng ta c loay hoay tnh ton, cn nhc li hi v mi hnh ng, th hu chc chng ta s khng bao gi tra tay vo lm mt ci g. Nu ti ngn ngi khng dm ra khi nh v c s rng mnh c th b xe cn, hoc b st nh, hoc b trn lt..., th ti s mi mi khng bao gi dm bc chn ra khi nh. Khng bc ra khi nh, ti c th cm thy an ton. Nhng ti cng s b tc mt rt nhiu kinh nghim mi m cn thit ln ln. Tht vy, ti bit mt ph n rt hay lo s, ch khng bao gi ri khi nh. Ti ni thng vi ch ta: Qu l nu c trong nh, ch s thy an ton hn, nhng th gii ca ch rt cc ch cn l khong khng gian b nh trong bn bc tng ca ngi nh ch. Khng mo him, tm nhn ca bn v th gii s rt cht hp. Chng ta ch c th hc hi nh dm xng pha trn mc m thi. Cng vy, ti ngi khng dm lm quen vi ngi ta v ti s mnh s phi nm ci kinh nghim b t khc v b thng tn, ti s khng ch ng i n vi ai na. Ti s gi mt khong cch an ton. Th nhng, khi lm th, ti chc chn cng s b mt nhiu c hi trng thnh hn v tm cm. Nh Leo Buscaglia ni: Cc mi quan h rt cn thit, bi v nu khng c cc mi quan h, bn s c n, khp kn v nh mt chnh bn ng ca mnh. V du hiu tt nht cho bit tnh trng lnh mnh t hay nhiu ca bn trong t cch l con ngi, l c xem th bn c bao nhiu cc mi quan h vng bn, giu ngha v su sc. S chn la hon ton tu thuc vo chng ta. C nhng ngi chn mt cuc sng c lp v bun chn bng cch co rt li trong chic v c an ton ca mnh. Trong khi , c nhng ngi chn thi ci m hng v ngi khc, thc rng s thng tn l mt phn tt yu ca tin trnh ln ln. H khng cho php ni s b thng tn tr thnh yu t duy nht quyt nh cung cch ng x ca h. Nu mo him l iu tt yu c th u t chnh mnh, th chng ta khng th khng mo him. Tuy nhin, chng ta phi bit bin phn gia mt ri ro thc t v mt ri ro khng thc t. Tht khng khn ngoan cht no nu chng ta a u ra khi bit rng u mnh s b cht. Trong khi chp nhn mo him, chng ta cn lun lun cn nhc: Phi chng s mo him ny ph hp hon ton vi mu ngi m ti phc ho cho ti? C ng chu nhng h lu rc ri c th xy ra hay khng? Ti chun b n nhn nhng hu qu ca mt s mo him nh th ny cha? Nu c th tr li C cho cc cu hi y, th chng ta c th yn tm m mo him. Trong quyn Dm Liu ca ng, David Viscott c ng nhng iu va ni trn nh sau: Vic bn chp nhn mo him s tu thuc vo mu ngi m bn phc ho cho bn. Nu bn i trong cuc i m khng c mt l tng no, th hu nh khng mt s mo him no c th em li cho bn nim vui bn vng. Nhng mo him ng chp nhn l nhng mo him c th gip bn to lp mt cuc i tt nht cho chnh bn. V ng kt thc bng ghi nhn su sc ny: ng sau mi s mo him u c mt cuc sng ng mo him i ly. Mi s mo him u phi c mc ch v c nh hng. Chng ta khng mo him ch v mo him. Chng ta cng khng mo him ch v hng bt t. Chng ta mo him bi v chng ta bit rng s mo him ny s dn chng ta n ch sng ht mnh. Ti nhiu ln mo him trong i ti. Nhng ti thc rng mnh cn phi mo him thm nhiu na, nu ti mun tr thnh con ngi m Cha mun ti tr thnh. Con ng

Ngi ch cho chng ta, l tiu dit ht mi s s hi ni ta, v k th s mt khng cho php chng ta mo him v sng ht mnh chnh l ni s. S s hi km hm chng ta, lm ta khng th kinh nghim y th no l sng v yu thng. Bao lu cha gi b c s s hi, chng ta s vn cn chn chn mt ch. Gerald Jampolsky vit mt quyn sch v s bnh an trong tm hn v tht ngha khi quyn sch y c ta l: Love is letting go of fear! (Yu l xua i ni s!) Chng ta th nhn li xem ta s hi n mc no trong cuc sng mnh. Bit bao c hi c th gip mnh ln ln m ta t tc mt khi mnh cng ch v s hi. Hy hnh dung, i sng chng ta rt c th khc bit bao nu s s hi khng p m cn li ta i. Chng ta phi nh r s s hi. V chng ta c th cm cng c n nu nh chng ta c nim tin vo chnh mnh, vo ngi khc, v vo Thin Cha. Nu tt c chng ta u cm thc su xa rng con ngi ni tm ca mnh cm r trong s thin; rng mi ngi m ta gp g cng th; v rng chng ta c thc y bi cng mt tinh thn trn cao; th lc y mi s s hi s bin mt. Nu ti quay li vi ngi bn cnh mnh v nhn thc su sc rng anh ta cng lo s b khc t nh ti vy; rng c ta cn s nhn nhn khng km ti, rng gia ti v anh ta/ c ta cng chia s mt tinh thn chung, d chng tc hay vn ho ca chng ti khc nhau th no i na; th chng ti c th vt qua s s hi v bc ti gp g nhau.

C NHNG CON NGI C BAN TNG CHO TA Nhiu s mo him m ti m nhn trong i tr nn d dng hn nh c nhng con ngi nu gng cho ti trong nim tin vo chnh mnh, vo ngi khc, v vo Thin Cha. Ti nh li Jun, ngi bn thn nht ca ti hi trung hc. Ti lun lun ngng m anh v tnh cch thoi mi v t tin ca anh trong giao tip vi ngi khc, nht l vi nhng ngi c chc trch. Ti tr thnh nh chic bng ca anh sut thi trung hc v sang tn nhng nm u i hc. Anh gip ti bit dm liu chui ra khi v c ca mnh, bit nhn thng vo mt ngi khc, v khng mc cm cht no v bn thn mnh. Ti cng khng th qun Cha Francis, v hng dn ca ti hi trung hc. Ngi m ra cho ti mt gic m bng cch chia s gic m ca chnh ngi. Ni ngi ti tm thy c s can m i theo mt con ng m ti vn khng bao gi ngh rng mnh c th i. Cho ti lc , ti ch ngh n ngnh hi ho, v cm thy rng l kh nng duy nht cho nhng con ngi nht nht v hng ni nh ti. Nhng Francis m toang cnh ca. Ti chn ngnh tm l, v mun theo iu tm nim ca ngi l tr thnh mt nhp cu. Th l ti tr nn hng ngoi v ci m nhiu hn. Ti cng phi ghi nh Belen, ngi lun lun tin vo ti khi m ti hu nh khng cht t tin vo chnh mnh. Ti lun lun gi c l gim c tip th u tin ca mnh. Bng cch thng xuyn y ti ra trc sn khu, c bt ti phi tin rng mnh c rt nhiu tim nng giu n bn trong. C cho php ti to sng trong khi c ng np li trong hu trng. C l mt kh c gip ti tm c s t tin iu khin nhng cuc hi ngh v hi tho. Khi chng ta c nhng con ngi nh Jun, nh Cha Francis, v nh Belen, nhng ngi thoi mi tn nhim v chp nhn chng ta, th s s hi ni ta s vi i. Chng ta s tm thy s can m cn thit dm mo him v u t chnh mnh. Nhng con ngi y qu l

nhng n hu c bit. Ti hy vng trong cuc sng chng ta, chng ta s tip tc gp c nhng con ngi nh th. Ni tt, nh trong d ngn cy v cn ci, chng ta ng nh cy v y, sau ba nm vn c ci cn - cui cng, b cht xung v trc r ln. Hay t hn, chng ta b nguyn ra v cht kh. Tri li, chng ta hy xin Cha cho ta thm thi gian, thm c hi, thm phn bn (l nhng con ngi hin thn ca n hu) c th bt u v tip tc pht trin. Chng ta hy dm mo him hn, vt qua ni s ni mnh, v u t cuc i chng ta vo tnh yu v s sng. V nu ht la m khng ri xung t v khng thi i, n s khng th no sinh bng ht!

CHNG III: HY M RA
(iu kin 3: ci m) Hy ci m?! Tht vy sao? Bn mun ni rng ti phi chia s nhng iu thm kn ca ti cho ngi khc ? L h phn bi th sao? Ngi ta rt thng phn ng nh vy mi khi ti nhn mnh rng ci m l mt yu t cn thit ln ln v thay i. D nhin, h ang phn ng li nim thng thng v s ci m hiu rng ci m l chia s mt cch khng hn ch mi ngh v tm trng ca mnh cho ngi khc. Ngoi ngha trn, cn c hai hnh thc khc na v s ci m. D sao, trong chng ny, chng ta s khm ph c ba loi. l: ci m qua vic chia s chnh mnh; ci m chng li nhng ming da che mt nga; v ci m m rng mnh ra.

CI M BNG CCH CHIA S CHNH MNH Khi ni ci m, chng ta ngay lp tc lin tng n vic chia s chnh mnh cho ngi khc. y l ngha thng thng ca ci m. Ni cch khc, y ci m c hiu l vic t bc bch v mnh hay kh nng chia s mt s thng tin ring t cch t nhin thoi mi, nht l v chnh mnh, cho ngi khc. Hnh thc ci m ny lm nhiu ngi trong chng ta khip s. Chng ta th ci m nh vy, nhng dng nh ri cui cng phi nm mi au kh. Chng ta san s con ngi thm kn nht ca mnh cho ngi khc ch ri khm ph ra rng nhng g mnh chia s y c s dng chng li mnh. B phn bi v cay ng, chng ta th s khng bao gi lp li iu na. Thay vo , chng ta quyt nh thu mnh li trong v c ca mnh cho c an ton. S mo him bt ta phi tr gi t qu! Ti gp rt nhiu ngi ng khung nht kn chnh mnh. Khi ti mi h th ci m mt ln na, h cm thy kinh s. Nhng ni s hi ca h li hin ln, dng nh c mt chic my bo ng automatic bn trong h bo h rng kh nng b thng tn s li xy n y nh c. H quyt c tuyt. Trc tnh hnh , ti bo m vi h rng s ci m nh chng ta nh ngha l mt ci g c tnh t nguyn. Khng ai b p buc ci m. Nhng v ci m l iu kin tt yu cho s lnh mnh tm l v tm linh ca chng ta, nn ti ang mun khch l h m thi. Tt c chng ta u cn c lng nghe v, nht l, c hiu. Bao lu chng ta cha dm liu chia s bn ng thm su ca mnh v c nhn nhn bi mt ai khc, chng ta s gp kh khn trong vic cng c con ngi ni tm ca mnh. Chng ta s khng c t do th hin tnh cch ca mnh, th hin mnh l g v mnh khng l g. Chng ta s khng th l

mnh trc mt ngi khc. V chng ta tr nn c n. Ngi ta c n bi v h xy nhng bc tng thay v nhng cy cu! Pepe (khng phi tn tht ca anh ta) tham d kho hi tho 7 ngy ca chng ti. Ti no Pepe cng xin gp v ni chuyn vi ti mt lt. Yu cu ca anh nghe rt khn thit. Nhng khi gp ti, anh ni huyn thin nhng chuyn linh tinh khng u vo u c. Anh lm ti c n tng rng anh khng c can m ni vi ti v iu ang gy bn tm cho anh. S vic c th tip tc din ra trong su bui ti. Mi ln ti mun t thng vn vi anh, anh lun lun lng trnh. Vo bui ti th su, ti th di v ni: Ny Pepe, mnh tht s trn trng s chia s ca cu trong c tun qua. Tuy nhin, mnh cm thy chc hn cn rt nhiu iu m cu cha cp n. Mnh bn khon v ngy mai mnh phi i Manila ri. Mnh khng bit c ai y cu tip tc chia s vi hay khng? Khng cht lng l, Pepe lc u. Ti tip tc thc gic anh ta thm na. Hy ngh k i, Pepe. Chc chn phi c ai m cu c th tip cn v trang tri tm s mt cch d dng. Mt ln na, Pepe li lc u v th nhn: Ti th, nhng mi ngi ch ln lp cho ti m thi. H khng tht s lng nghe ti. Ri, nhn vo mt anh ta, ti nhn thy mt tm hn c n khng khip ang bc thit cn c tip xc v c lng nghe. Ti khch l anh tip tc tm kim mt ai , ng thi ti cng ngh anh tip tc lin lc vi ti bng th t. Th l thnh thong Pepe vit th cho ti. Sau mt nm, ti c dp gp li anh. Ln ny, anh c can m vn m mi s cho ti. Ti chm ch lng nghe anh, thc rng mnh ang c anh c bit tin tng phi trn tt c tm hn anh. Trong khi tp trung lng nghe cu chuyn ca Pepe, ti nhn ra rng cu chuyn ca anh khng ch l cu chuyn ca mt mnh anh. cng l cu chuyn ca ti na. Nh li, bao ln ti thng ngu bin rng v cuc i ca mi ngi mi khc, nn mnh khng th ng cm c vi bt c ai! Sau khi Pepe th di, nh nhm v cui cng th anh trt c gnh nng nn by lu nay, ti khch l anh ta: Pepe, khng sao u. Cu khng chin u mt mnh u. Cu khng cn phi mt mnh vc ly gnh nng ny. Ging nh Pepe, chng ta s khng dm mo him ci m. Ch khi cm thy tn nhim th vic mo him ci m mi tr nn d dng. Khi mt ngi khc cho chng ta thy rng h ng tin cy khng ch bng li ni, m nht l bng hnh ng chng ta s thy d dng hn trong vic t nguyn bc bch chnh mnh. Rt tic l s tht tn ch khng phi s tn nhim ang trn lan trong x hi chng ta hm nay. Chng ta nghe nhiu cha m ni rng h thch con ci mnh ci m trong gia nh. Nhng khi con ci h chm c du hiu c gng din t nhng quan im no , chng lp tc b qu trch v b tt i. ng ci! My bit l my ang ni chuyn vi ai ch? My ch l mt a con nt!, hay Chng my bit khng, con nh gia gio th khng bao gi ci li b m (cho d chng n c l!) Chng ta cng thy nhiu thy c gio khch l s ci m trong lp hc. Nhng khi mt hc sinh cng khai pht biu nhng cm ngh tiu cc ca mnh, hc sinh y lp tc b ui ra khi lp: Mi em ln gp hiu trng! Hoc chng ta cng c th nghe mt ng ch vic ku gi rng cc cng nhn nn gp v tnh hnh cng ty. Nhng khi mt cng nhn no trong tinh thn xy dng dm nu ra mt s ph bnh tiu cc, lp tc cng nhn y s b h tng cng tc vo nm ti.

Th th, ti sao ta phi mo him khi m c ng kn mi s ni chnh mnh th s an ton hn? y l thi thng c nhn thy trong x hi ca chng ta. Tht vy, bao lu chng ta cha c nhng kinh nghim tch cc v s tn nhim, th by lu s ci m vn cn l mt l tng xa vi. Ti bun ci khi nghe ch kia ni: c, ti s ci m vi iu kin anh ta ci m vi ti trc. V anh n cng tr li tng t: c ch, ti s ci m nu c y bt u trc! Th l hai ngi ch nhau, ngi ny ch ngi kia khi ng, khng ai dm i bc tin phong. Chng ta phi bt u, cch ny hay cch khc. Hoc chng ta gip cho thm nhiu ngi bit ci m bng cch cho thy rng chng ta l ngi ng tin cy, hoc chng ta tin phong i bc trc trong vic ci m chnh mnh. S ci m s lm pht sinh s ci m. Chng ta phi dm lm ngi tin phong. Chnh ti cng tng nm cm kinh nghim b thng tn do vic ci m. Khi mt trong nhng ngi bn (m ti tn nhim nhiu nm) bt ng bi phn ti qua vic s dng nhng chia s ca ti bi bc ti, ti t nh: Chng tn ti gi; mnh s khng bao gi bc bch tm s vi ai na! Ri ging nh bao ngi khc, ti co li v phng th. Rt may l nhng ngi bn khc nhn ra thi xy l ct y ni ti, v h c gng tip cn ti. H ni: Ch mt ngi phn bi cu, m sao cu li tr a tt c bn mnh? Li cht vn lm ti tnh ng. ng vy. Khi bn b mt ngi lm tn thng, bn d c khuynh hng nghi ng ht mi ngi khc. Nhng nu do bi ch mt ngi m ti ngng tn nhim ht mi ngi, th ai thua trong cuc chi ny y? Chc chn khng phi l ngi phn bi ti. Chnh ti mi l ngi thua l. Ti phi tip tc tn nhim ngi ta. Mt ngi tht tn vi ti, iu dy ti phi bit cn nhc v cn thn hn. Ti cn phi bit phn nh khi no ti nn ci m v khi no th khng nn. Nhng chng ta khng nn tuyt i b quan to cng. Bn hy t hi: Trong cuc sng mnh, mnh c c t nht ba hay bn ngi c th chia s mi s mt cch thoi mi khng? Mnh c th chia s nhng ni s, nhng thng tn v nhng im yu ca mnh cng mt cch t nhin khng km chi khi chia s cc nim vui, nhng thnh tu vi mt ngi khc khng? Mnh c lun lun trong t th ci m v sn sng bc bch chnh mnh cho ngi khc khng? Nu cu tr li ca bn l Khng, th c l n lc bn cn quan tm nhiu hn n hnh thc ci m ny.

NHNG MING DA CHE MT NGA Nhn mt con nga ko xe, chng ta c th thy rng nhn gii ca con nga b gii hn rt nhiu bi hai ming da che mt n. Xt mt phng din, ming da che mt y phc v cho mc ch gi con nga khi b quy ri. Nhng ng thi n cng tc mt khi con nga kh nng nhn thy cc thc ti chung quanh. Tng t nh nhng ming da che mt nga, tt c chng ta u c nhng tm cnh v chnh mnh, v ngi khc, v th gii, v v Thin Cha. Chng ta c nhng tm cnh nhng cm nhn, nhng quan im, nhng thi v hu nh mi s. V cng ging nh nhng ming da che mt nga, nu chng ta khng cn thn, tm

cnh ca chng ta c th che mt mnh, khng cho php mnh nhn thy nhng thc ti mi v tc khi mnh kh nng hc hi thm. V th, chng ta cn thc hnh mt hnh thc th hai ca s ci m. Chng ti gi s ci m ny l kh nng p v tm cnh ang tn ti ca mnh v cho php ta kinh nghim mi iu mi, t c nhng hiu bit mi, hc li nhng iu vn qun, v o thi nhng nhn hiu sai lm. C mt anh chng n tham d t u n cui mt kho hi tho, nhng ch lng nghe mt cch na vi bi v ngay t u anh ta cho rng ti ang c tho lun khng mi m g i vi anh. Anh gi thi ny trong sut kho, thm ch anh cn t ra cho thy rng mnh rt am hiu. Cui cng, anh ta v nh, mang theo vi mnh nhng g mnh bit, chng c thm g. Cng chng c g thay i. ng khc, c mt ph n tham d cng kho hi tho y. l ln th hai ch nghe ti thuyt trnh. V th, ti n gp ch v ni nh: Ch khng cn tham d kho ny na. Ni chung, nhng iu m chng ta s tho lun y cng ging nh nhng g chng ta lm hi nm ngoi. Nhng ch tr li: , ti ngh vic mnh tham d li mt ln na l iu rt tt. Ti s c th thu nht c iu g mi m, hoc ti cng c th n li nhng g mnh hc hi c. Sau mt bui tho lun, ti t m mun bit ln ny ch nhn nh th no v bi thuyt trnh ca ti. V ch tr li nh sau: Nm ngoi, khi ti nghe anh ni, ti khng th khng bt khc bi v anh thng xuyn khi li ni au ca ti. Nm nay, ti nhn ra rng mnh khng b au nh th na. C l, ti cha lnh ni au ca mnh ri, v ti tr thnh mnh m hn. V hm nay, ch chng y cng l do ti vui mng ri! Bn hy ghi nhn iu k diu ni ngi ph n ny khi ch lun sn sng tip tc ln ln v hc hi bng s ci m ca ch. Bi v ch ci m, mi kinh nghim u l mt c hi mi cho ch ln ln. y ng l thi m chng ta cn phi c. Nu ta khng ci m, tm cnh ca mnh c th tc mt ca mnh mi kinh nghim mi v mi nhn thc mi gn lin vi cc kinh nghim y. Ti c mt kinh nghim th v v nhng ming da che mt nga. Cu chuyn c lin quan ti mt vin gim th trng ni ti lm vic. y chng ta s gi anh ta l Bill. Khi ln u tin ti m nhn t cch mt nh hng dn t vn, ti nghe v s nhng li phn nn v anh ta. Bill khng c a thch lm i vi cc hc vin, cng khng chim c nhiu cm tnh ca cc ging vin v cc v qun l. Vai tr ca anh ta trong t cch mt gim th cng lm tai ting ca anh ta thm t hi. Trong khi ti ghi nhn nhng li phn nn v Bill, ti c thn trng khng b nh hng bi thnh kin ca mi ngi. V li, ti l mt nh t vn v ti dy v s ci m nn ti quyt nh rng mnh phi ch thn gp anh ta v t mnh tm hiu. Sau mt thi gian, ti c c hi lm vic vi Bill. Ti bt u cm thy rng mi ngi phn nn ng. Ti cng khng thch anh ta. Anh ta qu l mt ngi m bn s kh chu ng. Tuy nhin, ti c duy tr mt th ng chuyn mn trong mi quan h vi anh. C mt ln, ti tnh c gp mt ngi quen c v t ra l bn ch ct ca Bill. H gi nhau nh th bi v h c mt mi gn b su xa hn c quan h rut tht. Khi ngi bn y khm ph ra rng ti ang lm vic vi Bill, anh ci tht ti v hi v Bill.

Cu c chc l chng ta ang ni v cng mt ngi khng y? Ti hi. trng, khng ai mm ci khi nhc n tn ca Bill. a s ngi ta s bu mi v lc u. Sau khi ngi bn ti m t Bill mt cch chi tit, ti hiu rng ng l anh ta ang ni v Bill ch c iu l tm cnh ca anh ta v Bill khc xa vi tm cnh ca chng ti. Ri, bn ti chia s thm nhng thng tin y bt ng v Bill. Lng nghe anh bn ny ni chuyn, ti cht nhn ra mnh bit v Bill qu t, mnh nh gi v Bill qu vi vng. Ging nh mt con nga phi eo hai ming da che mt, ti cho rng s hiu bit t i ca mnh v Bill chnh l ton b s thc v anh ta. V ti t cm thy xu h. Ti cng git mnh hn na khi ngi bn y ni: Cu c bit rng Bill l mt con ngi rt ngh s khng? Th tht, ti cha bao gi bit v kha cnh y ni Bill. Vai tr ca anh ta trng c l khng cho anh ta nhiu c hi bc l tnh cch ny. Chnh ti cng l mt ngh s bt c ch, v th ti c th cng chia s mt im chung vi anh ta trong lnh vc ny. Khi tr li trng, ti nhn thy Bill t ng xa. Ti nh liu tin n ch anh ta v gi chuyn v ti ngh thut. Tht bt ng, ti cm thy rt th v khi ni chuyn vi anh ta v ngh thut. Tuy nhin, ti phi chp nhn rng chng ti cng vn khng nht tr nhiu iu khi cp n cng vic m chng ti ang m nhn. D sao, cm ngh ca ti v Bill thay i bi v tm cnh ca ti v anh ta thay i. Gi y, ti khng ch nhn thy tt c nhng im tiu cc ni Bill, m ti ang ngy cng thc nhiu hn v nhng im tch cc ca anh ta na. iu ny lm cho ti d dng lin h vi Bill mt cch khch quan hn. Ti rt tic v nhng ngi khc khng c c cng cm nghim nh ti v Bill. Khi anh ta ngh vic, mi ngi th pho vui mng. Ti cng cm thy vui mng nhng vi mt l do khc hn. Ti m thm mng cho anh ta. Ti ngh, nu mi ngi ng hp anh ta vo mt thnh kin cng nhc th anh ta khng c c hi c nhn bit ng nh s tht ca anh v nh vy tt nht l anh ta nn tm mt ch lm khc c th lm li t u. t nht ch mi, anh ta s c c hi tt hn th hin li chnh mnh v bc l r v mnh hn. Cng vy, ti ln ln vi tm cnh rng tr thnh mt Kit hu tt, ti phi lun lun cho i. Ti thng xuyn c dy rng Cho th tt hn l nhn. Th l, ti i vo ngh t vn, mt ngh nghip c tnh cch cho i. Ti ni vng vi mi ngi, v nu c lc no ti phi ni khng, th ti s cm thy y ny kinh khng. Ti dn mnh vo mi vn ca mi ngi, mt cch ti a c th. Cho ti mt ln, ti cm thy mnh b qu ti. N ci ca ti tr thnh gng go v ti mt nhit tnh. Nhng ti c tip tc cho i, v ti mun tr thnh mt Kit hu tt. Nhng ri, trong mt cuc tnh tm, ti bng nhn ra rng khng phi h mnh khng cho i th ch th l mnh ang ch k hay mnh khng tt. Vic n nhn, nht l n nhn p ng mt s nhu cu c nhn ca mnh, cng l iu rt quan trng trong s qun bnh tm l v r rng l vic n nhn nh vy khng nht thit l mt hnh ng ch k. Trong khi phc v, chng ta cng cn phi bit ngh ngi nh iu kin c th lm vic vi hiu nng nhiu hn. S thay i y trong tm cnh ca mnh lm cho ti thoi mi hn v thc tin hn. i khi ti phi hc bit ni Khng v nhn nhn nhng gii hn ca mnh. Kt qu l, cng vic phc v ca ti tr thnh c ngha hn v bt i tnh gnh nng ca n. Vic xo b mt tm cnh c hu, ca bn hay ca mt ngi khc, d nhin l mt vic khng d dng cht no. Tuy vy, mt thi sn sng ci m s lm cho iu tr thnh d dng hn. V th, chng ta cn xt li, xem mnh c c thi ci m y cha. Ch khi y chng ta mi c th cho php cuc sng mnh thay i v mi c th cho php mnh ln ln. Mt n ging vin gio l ln n chia s vi ti: Chng ti t chi i nh th k t khi Cng

ng Vatican II qui nh linh mc quay mt v pha cng on v dng l bng ting bn x! Ti rt bun v chng ch y thiu kh nng thch nghi vi s thay i. Bc vo mi ngy mi v n nhn s mi m ca n, l mt qu tng ca cuc sng. Nu khng ci m n nhn nh vy th y l khc t chnh s sng.

CI M VN RA John Powell, trong quyn Vision Therapy ca ng, gii thiu cho chng ta nim vn ra stretching. ng ni rng tt c chng ta u hin c nhng nim no v chnh mnh v v nhng kh nng ca mnh. Nhng g m chng ta ngh rng thuc kh nng ca mnh s lp nn vng d chu ca chng ta. Vng d chu ny s nh gii hn cho cc hnh ng ca chng ta. Chng ta t khi dm liu vt qua cc vnh ai ca vng ny. Nh vy, vn ra c ngha l ni rng nhn thc ca mnh v tim nng ca bn thn mnh. Chng ta cng t buc mnh lm mt ci g min l iu ng hoc c l v dm t b vng d chu ca mnh, th chng ta cng khm ph ra cc tim nng ni mnh. y chnh l hnh thc th ba ca s ci m. Chng ta phi c ci kh nng dm mo him mt mc no , nht l dm liu i ra khi vng d chu ca mnh vn ra v gii phng cc tim nng ni mnh. Chng hn, ti c th nhn nhn rng ti c th ca ht, nhng ch ca ht trong ... phng tm thi! l vng d chu ca ti. Yu cu ti ht trc cng chng l mt iu vt qu sc ti v ch t khin ti sng mt. Bn bit , ti ht c ng cung nhp g u! Nhng nh John Powell ngh, ti c th t gy p lc cho mnh v khm ph ra rng mnh ht cng khng n ni... D nhin ti khng cho rng mnh ht hay nh ca s, nhng d sao cng khng l qu t. V th, khi ti thc s vn ra trong lnh vc ny, d ch l ht mt bi ca sinh hot n gin lm nng vo u gi hi tho, th ti cng nhn thy rng mnh ht khng t nh mnh tng. Ti c th lm nu ti mun lm. V vi vic thc hnh, ci khng d chu s bin mt. Nhng ngi thnh cng trong lnh vc ca h s nhn nhn rng h t c thnh cng l nh ch h sn sng vn ra. Cc tim nng ca h khng t ng pht trin. Chng pht trin xuyn qua qu trnh kh khn ca s trau gii v nh hnh, nh rng cng l mt qu trnh y cng thng v khng thiu nhng tht bi. Tnh rt r ni ti rt c th lm cht cng tim nng n ni trc cng chng ca ti. Nhng ti vn ra bng cch chp nhn nhng li mi. u tin, vic vn ra nh vy lm cho ti phi nhiu m mt ng v thng xuyn sut i trong qun. ng trc c to, ti cm thy nh bn trong mnh c mt cuc ni chin. Bn ngoi th ti lm ra v nh bnh tnh lm, nhng bn trong l c mt s cng thng gh gm. Nhng khi tip tc thc hnh nh vy, ti c c s t tin nhiu hn. Dn dn, ti khm ph ra mnh ngy cng c kh nng n ni hn. Ni tm li l phi c can m th. Nh thy gio dy ton ca ti trng trung hc thng ni mi khi thy nhn thy c m hc tr chu u hng trc mt bi ton hnh hc hay i s: Cc em phi c i c li mi, khng phi cho n khi thnh cng, nhng l cho n cht mi thi! Ngha l, chng ta phi c can m mo him trong sut c i. D nhin s vn ra cng phi trong mc hp l. Mt s tim nng s i ta phi thc hnh nhiu hn nhng tim nng khc. Chng hn, v chuyn ca ht ca ti ti s khng in khng ngh n vic biu din trong cc bui ho nhc. Trong thc t, ti ch c th i xa n mc ca ht s s khi ng u gi sinh hot. Ti chp nhn rng mnh vn cn ht trt

nhp kh thng xuyn. Nhng ti khng ni rng mnh hon ton bt lc. Ti bit ti c th ht kh tt nu ti c iu kin luyn ging. C nhiu lnh vc chng ta c th vn ra. Tuy nhin, chng ta cng phi tnh n quyn li v trch nhim ca mnh bit la chn nhng lnh vc ph hp v thc tin. Nh mt linh mc bn ti ni: Mt chic xe c thng th tt hn nhiu so vi mt chic xe khng thng! Chng ta cn bo v chnh mnh ngay c khi chng ta vn ra. Anh bn y mun nhc ti: Vic hnh s t do m khng c mt s km ch no s l iu nguy him cht ngi. Nhng s cn trng khng h ngn cn chng ta vn ra. Chng ta phi tip tc ci m vn rng tim nng ca mnh ra. Mc pht trin trong cc tim nng ca chng ta s l my o mc ci m m ta c c. Ni tt, chng ny c th c kt ni hai ting VN RA! Vn ra qua vic ci m chnh mnh vi ngi khc; vn ra bng cch mi ngy mi y li ming da che mt nga xa thm mt cht; v vn ra gii phng cc tim nng ca chng ta.

CHNG IV: DI TR! DI TR! AI AI CNG DI TR!

(iu kin 4: phi thnh thc) Hi nm 1951, b phim Rashomon ca o din Nht Akira Kurosawa kt cu mt cu chuyn lin quan n cc tnh tit cng hip, gy n mng v la di. Khi bn nhn vt dnh lu n v vic c a ra trc to n cung khai, mi ngi trong h tng thut mt cu chuyn khc hn. S tht b bp mo n ni mt quan st vin bc mnh, ht ln: Di tr! Di tr! Cc ngi di tr t la gt chnh mnh! iu chng ta ghi nhn qua b phim y l s th hin ca bn tnh con ngi. Vic chng ta mang mt n l iu t nhin, nh la khng ch ngi khc m nht l nh la chnh mnh. Nhng mt n chng ta mang thng khng phn nh ng con ngi thc ca chng ta. Nhng v chng ta s s thc v mnh, nn chng ta dng cc mt n che chn. Cc mt n bo v chng ta, phng ngi khc nhn thy nhng s tht m chnh chng ta khng th chp nhn v khng dn xp n tho c.

LP LP CC MT N C nhiu loi mt n. Mt s c tnh tch cc v d chu. Mt s khc th gy nhiu phin toi, kh chu. Mt b mnh ph giu c n eo chic mt n xinh p v thu m. Mi tc ca b rt kiu cch; khun mt c trang im k lng; y phc rt iu. B cho thy mt v trm lng, thanh thot. Sut c ngy khng ai c th pht hin ra mt du hiu bn lon no ni ngi ph n ny. Khi tt c chng ti thoi mi ci ha h, th b ch ci hi hi khe kh. V khi chng ti xut xoa v xc ng mnh th b ch hi nhch ming hng ng. S d th ch v b khng mun lm hng nhng nt trang im cng phu trn khun mt mnh. Th l, b nhn ci bit danh N Ci ng Lnh! Vng, b trng c v rt d thng. Nhng b khng tht l b. B thnh cng trong vic kim sot chnh mnh lun tot ra v trm lng thanh thot, nhng ng thi b cng khng sng thc s. B tc mt khi chnh mnh ci kh nng c ci thoi mi v khc t nhin khi xc ng m l mt phn ca kinh nghim con ngi.

B s ngi khc nhn thy ng s tht v b. B l mt mnh ph v, v th, khng th t ra h hnh trc mt ngi ta. Cui cng, ch n khi b cho php mnh c thoi mi, bt bn tm n chuyn ngi ta c th ngh g v ni g, b mi c th bit ci v khc tht s. By gi, b mi sng thc s. Cng may l mt n ca b khng gy d ng lm cho ngi chung quanh. Chng ti thm ch khng nhn thy rng b eo mt mt n. B d dng gy n tng cho chng ti bng b dng bn ngoi ca b. Tuy nhin, by gi th chng ti nhn ra rng ci mnh nhn thy khng hn l ci c tht! Mt loi mt n khc l loi mt n ca nhng ngi t t. H t ra nng nhit v qung i mi ni mi lc. H lun lun hy sinh v chng ta thy mnh nhn qu nhiu t h. Ch n khi m h ngng li, mm ci, ni Khng, v bt u i hi th mi t ra l ng sau ci mt n ca h, h cng tm kim s quan tm sn sc v tranh th cm tnh. Trc y ti c mt cu sinh vin c mi ngi yu mn. Cu xng xc i vo vn phng hng dn, mm ci v m hn mi ngi c mt . Cu lun lun lm cho mi ngi cm thy vui v. Nhng, mt hm, ti b mt c sc khng khip khi nghe thy rng cu ta chm t c tay mnh v nc nguyn mt chai winter-green. Th ra, tht ng s khi eo mt mt n tch cc, bi v chng ta khng thy c rng ngi eo mt n y ang b thng tn bn trong. Cng vy, c nhng anh h l lm. H pha tr cho mi ngi c vui. i khi h thm ch nhn lm ci ch ngi ta ci. Nhng khi h nghim trang th h cng tr thnh kh chu. iu m chng ta c th khng nhn ra, l rt c th h ang ci bn ngoi m ang khc trong lng! Trn y ch l mt s v d v nhng mt n c tnh d chu. Chng ta sn sng trn trng nhng phm cch tt p ca h v n phc s tt lnh ni h. Chng ta c th xem nh chuyn bnh thng. Chng ta c th d dng b cc mt n ca h che mt v khng nhn ra bn tnh con ngi ni h h cng c nhng ni s, h cng c nhu cu cn c yu thng v c quan tm sn sc, h cng quay qut vi nhng ni c n... Mt khc, c nhng mt n gy rt nhiu kh chu. Ti bit mt ph n hu nh lc no cng v vp khoe khoang. Ch thuc loi ngi ginh git s ch v bit ht mi s! S l ti ang trin khai mt ti vi nhm ca ch ta. Ti hi mi ngi xem h nh g v ti ca bui hm trc . Mi ngi ng ln ti ch ca mnh, pht biu mt hay hai cu. Thnh lnh, ch ta gi tay ln, ni ln: Ti xin pht biu! Khi ti ra hiu cho ch ta ni, ch ng dy, bc ti trc lp v git ly micr t tay ti. Ri ch bt u lm mt bi thuyt trnh di ng na ting ng h. Ch dng dc ni vi mi ngi trong lp: y l ni dung CHNG TA hc hm qua ... Ch n ni vi cung cch y uy quyn, thnh thong chen vo nhng gii thch nh: Ti nm r iu ny v ti ly bng tin s trong ngnh X... Ti bit r iu ny v ti tng c mt cng trnh nghin cu lin quan n ti ny hi ti hc cao hc Y... Ti bit iu ny v ti l trng ban Z... u tin, ti nhn ch vi s ng cm. C nhng ngi khng c ngi khc ch , do h phi c kim tm v ch l mt trong s nhng ngi nh vy. Ging nh nhiu ngi chng ta, ch ang li ko ngi ta ch n ch. V th, sau bi ni chuyn ca ch, ti khen ngi: , ch c kh nng tng hp rt tt! (cha k ci ti khoe khoang, d nhin) Ti rt thnh thc khi nu nhn xt nh vy. Mt ch sng ln nh sung sng v mn nguyn. C iu, v sau ti mi thy rng li khen ngi y ca mnh xem ra c phn tai hi. N thc y ch tip

tc pht huy thm ci ct cch y. C h c dp, ch li git ly micr t tay ti v thuyt mt bi ra tr. Ngy hm y ch lm c ba hay bn bi nh vy! iu lm ti lo lng l c nhm ang cng khai t ra kh chu i vi ch. H d ng trc cung cch ca ch. Ti lm vo th kt, khng bit phi lm sao va p ng nhu cu c khoe khoang ca ch va ng thi cng p ng nhu cu ca lp l khng cho ch pht biu. Ti c kim sot ch mt cch st sao. n cui ngy th ti mt r ri. Khi ti ngi xung ngh, mt bn ng s ca ch khu ti v ni: By gi th ng bt u thc s bit ch y ri y. Ch y l ch tch HI T TIN ca chng ti y. Ti hi sao gi l HI T TIN. C y ni v l hi ca nhng ngi qu tin vo chnh mnh. Ti ph ln ci. R rng l ni ngi ph n kia c rt nhiu tnh cch hon ton ph hp vi ci danh hiu y. Nhng ti vn bn khon suy ngh. Cui cng ti quay li vi ngi ang ni chuyn vi ti v phn i: Ny c, ti ngh l ch y khng t tin cht no c. ng ra, ch y nghi ng cc kh nng ca chnh ch y. Hy xem ch y phi vt v bit bao thuyt phc mi ngi tin rng ch y gii giang. Ti cho rng chnh trong lng ch y, ch y cng khng tin rng mnh gii my! Ti sc nh li, mt nh tr liu tm l bn ti tng ni vi ti: Nu trong y lng mnh, bn xc tn rng bn tt, th bn s chng thy cn phi chng minh iu cho bt c ai. Bn c thoi mi l chnh bn! Ngi ph n ca cu chuyn trn l mt trng hp bnh hon. Sau nhiu thng nm, ch i n kt lun rng cch duy nht ch tin chc vo cc kh nng ca mnh, l k i k li vi ngi khc v nhng bng cp v nhng thnh t ca ch v ch khng th ng rng bng cch y ch ch c th gy c cm ni ngi ta. Mi ngi u xa trnh ch. Ngay c khi ch nhn ra c vn , th ch cng mc vo mt ci by tm l. Fitzhugh Dodson, mt chuyn gia v tm l tr em, nhn ra iu ny v gi l qui lut ca nhng ming khoai ty chin t sng. t cng khng sao, min c khoai ty chin l c ri! C cn hn khng m! y ngi ph n y ch cn c thin h ch , ch khng cn bn tm v chuyn ngi ta ang ch yu hay ght mnh. iu m ngi ph n ni trn v nhiu ngi trong chng ta thiu, l tnh thnh thc tm l (psychological honesty). Chng ta khng c c ci kh nng i din vi s tht v chnh mnh, c nhng s tht tch cc ln tiu cc, c nhng im mnh v im yu. V nu chng ta c c kh nng y, chng ta s khng thy c l do g mnh phi np sau mt mt n. Chng ta s thy vic xy dng cho mnh mt h thng phng th l v ngha. Mnh ra sao, mnh c th hin ra nh vy. Th thi!

MT CUC HO GII BN TRONG Tuy nhin, tnh thnh thc tm l khng th tn ti trong mt mi trng m s di tr ch khng phi s tht chim nhiu u th hn. Rt nhiu ngi trong chng ta khng nhn ra c s tht v nhng iu tt lnh ni mnh, v chng ta trong mt x hi b qu qut bi quan nim lch lc rng h ai nhn nhn cc phm cht tch cc ni mnh th r rng l k kiu ngo. Rt cc, ni s phm ti kiu ngo ngn cn khng cho chng ta thc cc kh nng c ban cho mnh. Ri, s bt lc khng ho gii c trong chnh mnh y, n lt n, s lm chng ta kh s v khng th pht huy ti a nng lc ca mnh. Ti ng rng mt s trong chng ta c th ri vo cm d kiu ngo khi chng ta qu loay hoay vi nhng phm cht tt p ca mnh. Song mt s ngi c th cm nghim mt cch khc hn, v chng ta khng c php ph nhn kinh nghim tm linh ny ca h. Thay

v t mn v cc kh nng ca mnh, h tr nn khim tn. Cc kh nng ca h tr thnh mt du ch r rng cho h thy tnh yu ca Thin Cha. H khm ph rng h c ban cho nhng kh nng m h vn khng ng c. Ph nhn nhng kh nng y, y s chng khc no ph nhn chnh tnh yu ca Thin Cha. V vic ph nhn nh vy s l mt hnh thc kiu ngo cn khng khip hn. Cng vy, chng ta khng c dy chp nhn nhng im yu nh mt phn ca thn phn con ngi chng ta. Hy xem s hon ho c cao bit bao, v s sai st b ty chay bit bao! Chng ta c khuynh hng che giu khng cho ngi khc thy cc sai lm v bt ton ca mnh; th nhng, cch duy nht vt qua chng l tin vn phi nhn bit chng. Ch khi y chng ta mi c c kh nng iu chnh chng. Chnh Cha Gisu kin to mt bu kh ph hp cho s thnh thc tm l. Ngi ko cc ti nhn n vi Ngi. Ngi ni: Ta n khng phi xt x nhng l cu cc ti nhn. Khi chng ta phi trn cc ti li ca mnh trc mt Ngi v kinh nghim c s n nhn v tha th ca Ngi, th chng ta s c c s t do v sc mnh ln lao hn vt qua nhng yu hn v bt ton ni mnh. Bng cch ny hay cch khc, nhng im tiu cc ca chng ta s tr thnh nhng c hi v nhng kinh nghim n sng, t chng ta c th trng thnh hn ln v tm l v tm linh. i din vi s tht v chnh mnh tc s thnh thc tm l l m nhn ly nhn tnh ca chng ta. Bi dng cc kh nng ca mnh v gii phng nhng hn yu ni mnh, chnh l chng ta ang hin l dn ra vi thn tnh ni mnh. Khi chng ta gp mt ngi trn ng, chng ta phi nhn ra nhn tnh v thn tnh tim tng ni ngi y. Mi con ngi, di lp v ca h, di nhng mt n v nhng h thng t v ca h, u c s thnh thc trong cc hng. Trong su thm, h c mt tnh yu cn bn i vi nhng ngi khc. Mc d trong mt s trng hp, tnh yu ny khng t n bc l ra ngoi cch r rt. Khi iu hnh mt cuc Hi Tho Phng Chng HIV dnh cho nam gii mi dm, tt c chng ti b kh chu bi mt thnh vin xut hin nh mt tay lu manh. Ch tng mo anh ta cng thy d dn. Anh ta c tnh cch trch thng, khoe khoang, k c. Nhng khi chng ti gii thiu cho cc tham d vin mt bi thc hnh vn m cu chuyn cuc i mnh, ti mi nhn ra bn trong anh chng ny l mt cu b b b b ri v b thng tn . Th ra, cha anh b gia nh lc anh cn rt nh. M anh, sau , b i theo mt ngi nc ngoi. Anh v cc em mnh phi sng vi b ngoi mt tay mu m c bc. Ngha l, my a nh phi bt u t lo nui thn. L anh c, anh phi m bc cc em. Anh bt u bn hng rong ngoi ng ph v dn dn dn dy sng gi. Trng i trui anh tr thnh mt con ngi cng rn. Nhng khi chia s cu chuyn ca mnh, anh khc nc n nh mt a tr. Anh ni trong nc mt rn ra: Ti sn sc cc em trai, em gi mnh t n nay. Nhng cn bn thn ti? Nhng ngi ng ra phi sn sc chng ti ang u ri? Chng ta c th d dng on xt anh qua loi cng vic anh lm v qua cc hnh ng ca anh. Th nhng, trong nhn thc v anh nh mt nhn v, chng ta phi thy rng thc ra anh l mt nn nhn. Qu chng ti c mt mc khi ln khi chng kin a tr d xc ng bn trong anh.

LI TR THNH XC THT

Mt thch t ra cho chng ta, l chng ta phi l nhng li tr thnh xc tht. Kiu ni ny mn Thnh Kinh, qui chiu n ngi v c Kit. c Kit l Li Tr Thnh Xc Tht bi v ni ngi v ca Ngi, tnh yu ca Cha Cha c t l v tr nn c th. Khng ging nh th trit l no ni: Ti yu nhn loi, ch c iu ti khng chu ni l ngi xung quanh ti!, Cha chng ta khng trao cho chng ta nhng li ha v nhng thin ch sung. Ngi hon thnh cc li ha ca Ngi qua vic trao ban cho chng ta chnh Con ca Ngi, ng lm cho tnh yu ca Ngi hin din thc s vi chng ta. Chng ta phi theo cch ca Ngi. Bit bao ln chng ta nghe li phn trn: , xin li! Ti khng c nh vy. Ti khng h c mun gy thng tn cho bn. Hoc bit bao ln chng ta lm thng tn ngi khc ch bi v chng ta b thng tn. Thng c mt khong cch gia mt bn l hnh vi thi v bn kia l cc hng ca chng ta. Ti xin minh ho iu ny bng mu chuyn sau y. Mt cu b, ln n, tp trung ht can m hi m: M i, sao m nh n con hoi th h m? Con , ngi m tr li, M nh n con v m thng con. Nu m khng quan tm n con, th m chng cn mt cng sa tr con. Nghe vy, thng b nhu my. N a tay gi gi u v ni: M , vy th xin m vui lng bt thng con i mt cht ... M thy , tnh thng ca m lm con au khng khip! D cc hng ca ngi m tt n my i na, th iu m a con ca b cm thy vn l nhng ngn roi qut vo mng t n. Th , thng cc hng ca chng ta khng n khp vi cch m chng ta hnh ng. Cu chuyn cui cng ca ti trong chng ny l cu chuyn lin quan n mt ngi n ng 63 tui m chng ta s gi l Phil. Phil thuc v tng lp nhng ng ch ln, v th ti ngh rng ng ta s rt ng n chnh t. Th nhng thc t hon ton ngc li. ng khc nh ba bi bt c ch no. Lc chng ti ang trong mt nh tnh tm xinh p, v ng lm mi ngi kh chu bng cch lin tc ni chuyn n o vi ngi ngi bn cnh trong khi din gi ang thuyt trnh. ng khng bao gi lng nghe, nhng ng thch x l bng cch hi din gi nhng cu hi v vn. Gai mt nht l ng lun lun ve vn cc ph n trong nhm Ti khng th hiu ti sao v ti khng chu ni vic ti quan h lung tung vi ph n. Ti l mt ngi n ng kia m! (cc k s vanh n ng!) Ni tt, ng l mt con ngi rt kh a. Thi v hnh vi ca Phil gy phin toi rt nhiu cho ti trong t cch l ngi iu hnh nhm. Vi ln, ti thm ngh gi chi ng ta nhn c mt c in thoi khn cp v ct xo i th hay bit bao! Hoc gi, ti cm thy mun tm c ng ta v ling pht qua ca s cho rnh n! Tht vy, ti t hi ti sao ng ta phi mt cng li d kho hi tho ny khi m r rng ng chng cho thy mt cht quan tm! Trong mt bui ni chuyn, ti tho lun v ti Chy my (Burn-out). ng ta bt u tn cng ti, t co rng ti theo thc dn, rng Chy my khng phi l mt kinh nghim ca ngi Philippines, rng ti vay mn nim y t sch v M. Ti kin nhn gii thch rng ng l ti ang tho lun nhng nim t cc ti liu M, nhng Chy my l mt kinh nghim ph qut ca con ngi. Theo nh nh ngha, Chy my l tnh trng b rt sch nng lc do cho i qu nhiu hay do k vng qu nhiu vo chnh mnh. V th, kinh nghim ny cng gn gi vi ngi Philippines khng km chi so vi ngi M. Nhng, theo ct cch c hu ca ng, ng vn kh kh bo cha cho quan im ca mnh. Th l ti b tri vo cuc tranh lun vi ng ta. Khng ai trong chng ti chu lng nghe c. ng ta mt mc bng bnh c chp. Cn ti th quyt t v. C nhm b t trong tnh trng

bi ri. Bui lm vic xem nh hng hon ton. Cui cng, ti ni: Nu ng khng ng , th l quyn ca ng! - v cuc tho lun tm dng. Ti vn c tnh nhn ni v n ho vi ngi ta. V th ti rt y ny, v trong trng hp ny mnh thiu nhn ni vi Phil. Ngh k, ti nhn thy rng mnh phn ng li ngi n ng y da theo nhng tm cnh tiu cc trc ca mnh v ng ta. Ti vit cho ng mt th ngn, xin li v cuc ci v xy ra v v mnh khng lng nghe ng ta. Nhng ti cng vch cho ng thy nhng cung cch ca ng y ti ti ch phn ng nh th. Sau khi c mnh giy ca ti, Phil thinh lng sut thi gian cn li ca ngy hm y. Sng hm sau, chng ti li gip mt nhau trong gi gii lao. Thay v trnh mt, Phil lm ti ngc nhin qua vic t nguyn ci b mt n ca ng ra v bc bch cu chuyn cuc i mnh cho ti nghe. Lng nghe ng ni, cc cm ngh ca ti v ng bt u thay i. Ti khng kinh tm ng na, thay vo , ti bt u cm thy ti nghip cho ng, ti ng cm vi ng. Th ra, tui su mi ba ca mnh, Phil xy dng cho mnh mt tiu chun gi tr da trn hai iu. Th nht, ng cm thy mnh c th gi bi v ng c s nghip n nh v ng ng l mt gim c. Tuy nhin, ng s rng trong hai nm na, ng s b yu cu ngh hu. ng thng t hi liu mai mt khi khng cn a v ny na th mnh s th no. ng khng th tng tng c vic ng nh mt ci m ng ang bm vo nh mt phao an ton. Th hai, ng lun lun tin rng gi tr ca ng trong t cch l mt n ng c o lng bng con s nhng ngi n b m ng chinh phc c. V ng cng ghen, th c ngha l tnh cch n ng ni ng cng c khng nh v nh vy cng c ngha rng ng l mt con ngi c gi tr. Nhng, cng tin ti tui gi, ng cng b m nh bi ni s nh mt tnh n ng ni mnh. V mt ln na, ng bn khon khng bit s phn v gi tr ca mnh s ra sao khi mnh khng cn nhiu tnh n ng na. Mi e do v vic mt a v v mt tnh n ng l mt mi e do rt thc v rt mnh lit i vi Phil. iu ny gii thch ti sao ni ng c nhng kch ng tri khuy. Hiu c iu ny, ti ch ng ci m v trao i quan im vi ng v tm quan trng ca vic tm ra gi tr bn trong con ngi mnh. iu th v trong cu chuyn ny l sau Phil c ni chng ti t chc mt kho hi tho tng t cho cc nhn vin ca ng vo tun tip sau . Ti khng th hiu c ti sao ng yu cu bc thit nh vy. Ti tip tc tm hiu, v ng th nhn: Nu ti tr v s ca mnh, vi mt tnh cch thay i nh by gi, cc nhn vin ca ti s khng tin ti. Bi vy, nu anh chia s kinh nghim ny cho tt c chng ti, th h s d nhn hiu v sn sng nng nhng thay i ni ti hn. nh rng yu cu ca Phil c du vt ch k, nhng cng l mt yu cu c c s vng chc. i khi chng ta thay i nhng li b bi ri v s thay i ca mnh. Bao lu nhng ngi khc khng ng h s thay i ni chng ta, th chng ta khng th to ra c v gi c s thay i y. Cu chuyn ca Phil dy chng ta rng d b ngoi ca mt ngi no c v tiu cc n my, nu ngi y c trao cho c hi, chng ta s thy hin l tnh cch tt lnh ni ngi y. Tt c nhng g ngi y cn l s can m ci b cc mt n v h thng t v ca mnh, bc l chnh con ngi thc ca mnh ra. Chng ny mun nhn mnh rng chng ta phi ng v pha s tht chng li nhng s di tr, ta phi c s thnh thc tm l chng li nhng mt n v nhng h thng t v. l nhng bc quyt nh ln ln. y chng ta c dy ng s m nhn ly

tnh ngi ca mnh, v chnh tnh ngi s lt ng cho chng ta tin ln v hin l trong thn tnh. Chng ta c bo m rng trong su thm mi con ngi u c tn ti tnh bn thin hiu l ai cng c nhng hng thnh thc. Tt c nhng cu chuyn minh ho trn y ca chng ta u nu bt iu . Bn hy nhn li cuc sng ca bn v kim tra cc mt n v cc h thng t v. Bn bm cht vo chng n mc no? Bn s dng loi mt n no? Mt con ngi t t ? Mt anh h? Mt ng bit ht? V u l nhng s thc v chnh bn, c tch cc ln tiu cc? Bn c gp kh khn trong vic ho gii vi nhng s tht ni mnh khng n ni bn phi trnh n di mt mt n? Bn c th lm nhng g ho gii vi nhng s tht ny? Chng ta thng nghe cu chm ngn: Thnh thc l thng sch! Trong tin trnh trng thnh, chng ta cng s p dng cu chm ngn tng t: Thnh thc (tm l) l thng sch!

CHNG V: MT GIC M CHO CUC I

(iu kin 5: lt b nhn hiu) Ti c mt gic m. Ti m n mt thi m trong th gii ny ngi ta s lin h vi nhau nh nhng con ngi, khng phi nh nhng nhn hiu. Ti c m cui cng chng ta s thanh ton c ni mnh nhng n tng, nhng nh gi, nhng thnh kin gn lin vi cc nhn hiu m chng ta dn cho ngi ta. Ti c m chng ta bit khn ngoan hn khi nhn mt con ngi, chng ta c th nhn qu nhng nhn hiu nh n ng hay n b, kt hn hay c thn, ng tnh i hay d tnh i, giu hay ngho, tu s hay gio dn, ngi kinh hay ngi thng, ngi bn x hay ngi nc ngoi, Cng gio hay Pht gio ... Thay vo , chng ta s gp g mi ngi trong chnh tnh c o ca con ngi y.

B LUNG LC BI NHNG NHN HIU Thc t l chng ta b nh hng rt nhiu bi nhng nhn hiu. Hy cho php ti minh ho iu ny bng mt kinh nghim m ti mi gp cch y khong hai nm. Ti v ba ngi ph n bn ti ln y mi t xa v, va t chn n Manila. V lc kh tm thy taxi, chng ti quyt nh ch gi mt chic v cng i chung. Ti a ba ngi bn y ln lt v n nh ca h. Cui cng, trn ng v nh ti, ngi ti x taxi cht ln ting m chuyn bng mt cu nhn nh: Ba ngi bn y ca anh, chc hn h l nhng c gio, phi khng? Ti ngc nhin khng bit ti sao anh ta on c nh th. V vy ti hi: Lm sao anh bit? Anh ta p gn ln: V h ni chuyn bng ting Anh! ! Mt suy lun rt th v. Ti thm ngh. Nhng ngay lp tc anh ta ni thm: Chc hn h cha c chng, phi khng? Ln ny, anh ta suy lun rng v cc bn ti l nhng c gio, nn chc hn h ang cn c thn. Tht tnh c, qu l c ba ngi bn y ca ti u c thn. V th, ti ch n gin ni Vng, ng th. Ri, anh ta tip tc: Chc h hay cu knh lm phi khng?

Ti y th ti phn ng. V iu ti mun rt ra cng nm y. Ngi ti x, d ch bit cc bn ti qua vi nhn hiu c gio, c thn song anh ta c nhng qui gn v h. Ti phi gii thch: Ny anh bn, cu knh khng phi l c tnh ch dnh ring cho nhng ngi ph n c thn. Xem ra mt trong ba ngi bn y ca ti thng t ra cu knh hn hai ngi kia. Nhng ti bit c nhiu c gio khc tuy c gia nh nhng thm ch cn cu knh hn nhiu (nht l khi h khng thch chng h!) Ngoi ra, khng phi mi c gio u ni ting Anh v u c thn c u. T ra, anh ti x c nhng suy on nh vy bi v da trn mt kinh nghim ca bn thn anh. Anh c mt b c l c gio, c thn, v rt cu knh. ng thi, chng ti b chm ngp trong mt x hi c no trng xem cc ph n khng chng nh i tng ca nhng li ni vo ni ra. Ti khng th khng thng hi cho nhng ph n phi chu ng iu . Cng nh anh ti x taxi ny, ngi ta chp m cc ph n y ngay c trc khi ngi ta bit (v hiu) h. Ti ang nhc bn v mi nguy ca vic dn nhn hiu cho ngi ta qua cu chuyn v anh ti x taxi ni trn. Nhng ti sc nh cng c ln chnh ti mc ci ti dn nhn hiu nh vy. Ln , cng trn mt chuyn taxi, ti nhn thy anh ti x l mt con ngi c tnh cch rt vui ti ci m. Tht tuyt vi khi i xe ca anh ta, nht l i vo gi kt xe bui sng sm nh hm y. Ti t khi gp c mt ti x d thng nh vy. V th ti mun chia s ngh y vi anh. Khi chng ti gn n ni, anh ta t gii thiu anh ta l ngi gc tnh Iloilo. Ti vn c nhiu n tng tt p v nhng ngi n t Iloilo, nn ngay lp tc ti ni vi anh: Anh l ngi Iloilo. Tho no anh tht d mn! Cu tr li ca anh ti x lm ti mc c v cng. Anh ch p rt r rng v n gin: Khng, tha ng. Chuyn cn tu mi ngi. y ti ang dy v vic gii tr cc nhn hiu v cu chuyn trn cho thy ti vng vo ci sai lm ca vic khi qut ha mt nhn hiu. Ngi ti x ny ng. Khng phi mi ngi dn Iloilo u d mn. iu cn tu mi ngi. C l s thch ng hn nu ti ni: Cc kinh nghim ca ti v ngi a phng Iloilo rt l tch cc. By gi, vi anh, kinh nghim y ca ti li c xc nhn mt ln na v anh l mt ngi rt d mn. Thay v khi qut ha, ng ra ti nn tuyn b mt s kin (rng ti c nhng kinh nghim rt tt v ngi a phng Iloilo) v din t mt cm ngh ca mnh (rng ti thch anh ta v anh ta rt d mn). Nu vy th rt c th ti va phc v c cho mc ch ban u ca mnh l by t cc cm ngh tch cc ca mnh v anh, va khng sa vo ci ti khi qut ho mt nhn hiu.

NG KHI QUT HO Bi v cc nhn hiu l thng tin trc tip nht m chng ta c c v mt ngi, nn chng ta tht d sa vo ci by khi qut ho nhn hiu v qui chp ny n cho ngi y. l l do ti sao chng ta cn trau gii mt kh nng nhy bn phn bit gia nhn hiu v con ngi. nh rng cc nhn hiu l ci rt cn thit, v chng phc v cho mc ch lm sng t cc chc nng v cc mi quan h, nhng khng c nh ng chng vi con ngi. V th, vic gii tr nhn hiu c nh ngha l kh nng chng ta khng cho php cc nhn hiu hn nh kinh nghim ca chng ta v nhn v tnh ca mnh v ca ngi khc. Ti c th l mt gio vin, nhng nhn v tnh ca ti khng b hn nh . Ti KHNG CH L mt gio vin. l l do ti cm thy ngn ngm khi nghe cu chuyn rng cc gio vin ca trng n, khi xem cc pha bng hp dn trong gii bng nh trng, rt mun nhy

chm ln v la ht tho thch. Nhng cc v lnh o nghim khc nhc nh: ng qun rng cc anh l gio vin. Cc anh phi c t cch m phm ca mt gio vin ch! Th y, ci nhn gio vin ni h tc mt ca h ci quyn c vui ti thoi mi. Cng vy, mt linh mc n ln n n gp ti, chia s: gio x ca ti bn n , cc gio dn k vng ti gii quyt tt c cc vn ca h v ti l linh mc. Nhng khi chnh ti c nhng vn v ti cn c ai lng nghe mnh, th chng tm ra ai c! H khng th chp nhn tng rng linh mc cng c nhng vn kh khn, h khng th hnh dung linh mc m li cn gio dn gip . V th, lm linh mc l m nhn mt vai tr rt c n. Ngi ta t ti ln mt ci b v b mc ti mt mnh ! Chng ta nghe v s cu chuyn trong ngi ta khi qut ho cc nhn hiu. Mt s trng hp, s khi qut ho y c tnh bt cng v k th. Juan l mt ngi n ng ngho sng khu chut. Th l khi ngi s kt lun rng y bi v anh ta li bing v thiu trch nhim, v rng chng bao lu na anh ta s tr thnh mt tay ma c hay o chch. Celia lm vic trong b my chnh ph. Th l chng ta d lp tc dn cho c ta nhn hiu bt ti v n hi l. Soeur Marie Kim l mt n tu. Chng ta lp tc dnh cho Soeur s i x c bit n cn. y ti khng c ni rng ta khng nn c bit n cn vi cc n tu. Ti ch mun nhc rng chng ta nn dnh cho c nhng ngi khng phi l n tu s c x bnh ng nh vy. Mike l mt ngi Hi gio. Chng ta c khuynh hng ty chay anh ta nh mt k nguy him v chng ta thy khng c mt kh nng no c th lm bn vi anh ta. Juan, Celia, Soeur Marie Kim, v Mike l nhng con ngi. Tt c h phi c c x nh nhng con ngi. Ch khi chng ta gp g h nh nhng con ngi th chng ta mi c th khng nh hay ph nh nhng iu chi v h.

BA CU CHUYN Ba trng hp bun ci sau y xy ra vi ti v lin quan ti vic dn nhn hiu. Cu chuyn u tin l khi ti lm mt chuyn i ln pha bc c mt bi thuyt trnh ti mt hi ngh ca min . Ti c hng dn n chuyn xe but cng cng s dng ngay trc khu vc t chc hi ngh. V y l ln u tin t chn ti nn ti rt bn chn. Ti ni, ti nghe nh nhm khi trng thy mt nhm cc ch ang nng mt vng hoa v mt ruy-bng. Ti ngh rng vng hoa v ruy-bng y l dnh n cho mnh. V th ti bt u tin v pha h. Trng thy ti, h cng tin v pha ti. Ti khi ti m ming sp bt ra li cho th h i qua khi ti v gn di ruy-bng ng thi trao hoa cho mt ngi n ng cao nin ng sau lng ti. V cc ch ng thanh h to: Welcome, Mr. Tan! (Cho mng ng Tan). Ti phi c nn ci. H tng lm ngi n ng y l ti bi v ng ta ang din mt kiu tc rt bng lng v vn y phc rt lch lm. Ni tt, ng ta trng c nt ca mt din gi hn ti nhiu. Cn ti ch ang mc qun ty vi s mi di tay v trng qu tr so vi ng y. D nhin l cc ch v cng bi ri khi nhn ra rng ngi n ng lch lm y l mt tham d vin ca hi ngh. H lp tc xin li ti. Ti ch ci v ghi nhn cu chuyn y nh mt bi hc th v v vic gii tr nhn hiu. Cu chuyn th hai l khi ti ang i mt chuyn xe but i Cotabato City vo sng sm. Ti ang ngi trn gh bng bn cnh ba ngi hai ph n v mt n ng ti mt

trm xe but Davao City. Lc ti cm thy bun ng, v th, xua ui cn bun ng ca mnh, ti nhn quanh v tp trung ch hnh vi thi ca ngi ta. Nhn xui theo con ng, ti ch n mt cu b bn bo. Khi cu b pht hin ra bn ngi chng ti ang ngi ch xe but, cu lp tc tin v pha chng ti. u tin cu nhn ngi ph n pha cui gh. Ti ch thy cu khng a ngay t tp ch no ra mi c. Cu nhn ngi ph n t u n chn v c v nghin cu ch ta. Ri, cu la mt t, rt ra, trao cho ch mi cho. Khng may, t tp ch m cu rt ra l mt t l ci. Ngi ph n lc u ra du khng thch. Cu b th thi vn vi ngi ph n th hai. Cu khng mi cho t l ci y na. Cu ct t bo vo trong xp, ri nghin cu ngi ph n ny t u ti chn. Ln ny, cu rt ra mt t tp ch ph n. Nhng, mt ln na, cu b t chi. Ti y, ti theo di c sch lc ca cu b bn bo ny. Cu b ang c rp loi tp ch cho hp vi n tng m cu c v con ngi. Ni tt, cu ang dn nhn hiu cho ngi ta. Ti bt u tot m hi v hi hp khng bit n phin mnh th cu b ny s rt ra t tp ch no. Cu b tip tc ly mt t, ln ny l mt t th thao mi ngi n ng ngi k bn ti. Li mt ln na, cu b t chi. Cui cng, n phin ti! Ti nhn lng i ch khc, gi b khng ch n cu b. K thc, ti rt cng thng. Cu b nhn ti, thm d mt hi, ri lc lo trong xp bo, rt ra mt t. Ka! Cu b rt ra t Free Press. Ti bt gic th pho nh nhm. Free Press! Mt t bo c tnh chnh lun, tr thc! Ti cm thy bit n cu b. Nhng khi ngm li, ti nhn ra rng v mnh qu quan tm n loi nhn hiu m cu b c th gn cho mnh n ni ti thm ch khng xt xem mnh thc s ang mun xem loi tp ch no. Xem chng lc y ti li thch xem mt t l ci hn. Ni cho cng, ai li thch c cc bi chnh lun vo bui sng sm! c nhng chuyn to lao v vn nghe mt c hn ch! Qua ti cm nghim rng thin h dn nhn hiu cho chng ta da theo cch m chng ta gp h. V th, chng ta c bn phn phi bc l v mnh, cho bit mnh mun c hiu v c i x nh th no. Cu chuyn th ba xy ra khi ti gh thm mt ngi bn ti vn phng c ta Makati. Bu kh tht trnh trng. Ti thy ngi ta dng nh rt ch n a v v cp bc. V th, chic qun jeans v o T-shirt ca ti xem ra khng ph hp vi ch ny. D sao, c bn ca ti qu bn rn, khng th tip ti mt cch thoi mi c. Thay vo , ti tnh nguyn gip c ta mt tay. Ti bt u ngi vo ph gip c ta vi cng vic nh my. Sau mt chc, v ph ch tch bc ti v nhn ti vi nh mt trng trng d xt. Ti ngc ln, t gii thiu bng cch ni vui vui: Cho ngi! Ti l Earnest. Ti l th k ca Mel. Nghe th, ng ta h mt ting ri bc i, tip tc cng vic thng l ca ng. Khi Mel, bn ti, tr li v nhn thy v ph ch tch, c lt t a ng ta li ch ti. Ln ny, c gii thiu ti nh sau: Tha ngi ph ch tch, khng bit ngi gp Earnest cha nh? Anh y l ngi m ti ni ti khi bn v vic t chc cc kho hi tho. Chc ngi nh ti ni g vi ngi. Anh y rt tt v chng ta ang c gng mi anh y cho mt s d n ca chng ta. Vi thng tin mi ny, thi ca ng ph ch tch i vi ti hon ton thay i. ng ta bt u ko gh ngi v ni chuyn vi ti. iu th v l khi c bn ti mang ti mt khay kem (ngy hm trc l sinh nht ca c!), v ph ch tch git ly chic khay t tay Mel v tuyn b: By gi, ti phin ti l tip vin ca Mel.

Cu chuyn ny c im c o ch n cho bit rng chng ta lun lun c th c gng n b sai st ca mnh. Khng bao gi qu mun. Trong trng hp ca ngi ph ch tch y, ng mc ci li dn nhn hiu. Nhng ng cu vn bng cch ginh ly chic khay v phc v chng ti. l cch gin tip ng nhn li v lm mt iu chi b p. T tt c nhng minh ho , ti hy vng rng im nhn mnh y hin l r rng. Chng ta phi ngng ln ln nhn hiu vi con ngi. Chng ta khng ch l cc nhn hiu ca chng ta. Chng ta cn phi c nhn bit su xa hn th. V chng ta thiu n iu ny vi nhau. Ti hy vng bn cng hng ng gic m nh b ca ti v cuc sng. Chng ta s hc nhng ngh thut v k nng gii tr nhn hiu. Chng ta phi cnh gic mnh hng ngy cho khi b lm m qung bi cc nhn hiu. Chng ta phi trao cho nhau lng knh trng m tt c chng ta u ng nhn c. Khi ngi ta hi ti mun c gii thiu nh th no vi cc c to ca mnh, ti lun lun tr li n gin: Hy gii thiu: y l Earnest! Khng cn km theo mt chc danh no, mt hc v no. Khng cn nhng t hoa m. Ti mun ngi ta bit ti nh s tht ca ti. V ti c m rng mi ngi chng ta s gp nhau nh s tht ca nhau, khng cn np di nhng nhn hiu ny n na.

CHNG VI: KHO ST LNG MNH

(iu kin 6: mt thi bin phn) Ti c mt ghi nhn chung chung mi khi cc sinh vin c ngh lm mt bn lc s c nhn cho mnh. l rt nhiu ngi c kh nng vit thm ch vit rt hay v cc bin c xy ra trong cuc sng ca h. H c th tng thut mch lc cc chi tit. Nhng, rt tic l h dng li . Ch mt t ngi i su hn v bt u suy t v nh hng ca mi bin c y trn i sng ca mnh nhng nh hng tch cc cng nh tiu cc. Ch mt s t ngi dm o su cng vic phn tch bn thn. iu ny dn ti ti kt lun rng chng ta thiu s thc hnh bin phn bit bao. Ngi ta thng bo cha chng hn, nhng ti khng c gi suy t, ti t khi c thi gi cho chuyn ring ca mnh! i sng ca h b chen kn bi nhng hot ng khin h khng cn pht no th. Ri, khi c dp no dng li v suy ngh, h thng nhn ra rng c nhiu th mnh khng nh gi ng tm mc. Trong mt s trng hp, h phi mt hng chc nm khm ph ra qu tr rng l ra mnh c th lm nhng iu g tho g nhng gnh khn kh khng cn thit do chnh mnh to ra. Nhng khn kh ny xut pht t mt bin c no , nu c ng u v gii quyt cch thch ng, th khng ra bit bao h lu li thi. Th l, h thm tha mt ni n hn: Gi chi mnh nhn ra iu ny sm hn!

NHNG NM AU KH KHNG CN THIT y l kinh nghim ca Elsa. Ch lo lng bi tm trng ngy cng lnh nht i vi cc con ci mnh. iu ny lm cho ch tnh n chuyn xin mt cng vic lm nc ngoi. u tin, quyt nh ny c v l v cc con ch. i vi ch, l mt cch trnh xa khi con ci. D nhin, mc cm ti li c day dt m nh ch. Ch bit rng nu mnh l mt ngi m tt th mnh khng nn toan tnh nh vy. V li ch l mt ph n go chng v cc con ang trng cy vo ch.

Nhng ging co y dn Elsa n vi ti. Cng nhau, chng ti c gng d tm nhng bin c a y ch n tnh hung hin ti. Chng ti khm ph thy ni au ca ch bt u trc mi nm, khi chng ch mi qua i. Trong khi thi hi ngi chng mnh vn cn nm , b chng ch ngi m t n nay ch khng bao gi chu ng c t co ch. ng ni: By gi, con trai ti cht, chc rng c s tm mt ngi n ng khc v b m chu ni ca ti. Nhng li y ca b chng xc phm v gy thng tn cho ch. K t , ch th s chng t cho ng b chng thy rng ch s l ngi m ht sc m ang ca cc con mnh. D ch lm vic nh nc v ch nhn c mt mn lng cm, ch vn m nhn vai tr mt tr ct duy nht nui sng gia nh. Ch khng bao gi xin s gip t pha gia nh bn chng. Ch gng lm thm ngoi gi kim thm tin. Ch bo m mi nhu cu ca cc con u c p ng. C iu, trong khi cc nhu cu ca chnh ch th phi hy sinh. Sau vi nm, gi y ch cm thy mt mi v kit lc. Ti ch ra rng t ng ng nht m t tnh trng ca ch hin nay l chy my (burn-out). V ch khng qun bnh gia vic cho i v vic p ng cc nhu cu ca ring mnh, nn ch vt kit nng lc ni ch. l l do ti sao ch cng ngy cng cm thy dng dng i vi con ci. Trong nhng trng hp nh vy, triu chng ny rt thng xy ra. Ch lc y ch mi nhn ra rng ch ng qu mc vai tr ca ngi m i vi cc con mnh, nh mt cch gin tip tr a ng b chng. Tuy nhin, ch lm th n mc tc hi n cc con ch. Ch cung ng cho chng nhng th vt ngoi kh nng thu nhp ca ch. Ch mt mnh lm ht mi cng vic trong nh, t cc con vo th ph thuc vo ch v ch t tc mt khi bn thn mnh nhng nhu cu cn bn nh i li gp g bn b. Ch t y mnh vo tnh trng khn kh khng ng c. Khi Elsa nhn ra rng ch ang phn ng li ng b chng, ch bt u suy xt rng s hay hn bit bao nu ch quyt nh p ng (respond) hn l phn ng (react). Thay v chng t chnh mnh, l ra ch ch cn din t ni au ca bn thn v tm s nng ta ni b chng. Ging nh Elsa, chng ta thng d phn ng hn l p ng cc tnh hung trong cuc sng. c th p ng, chng ta cn phi dng li v kho st lng mnh trc khi chng ta tra tay vo bt c hnh ng no xa hn. y cng l mt thi bin phn. Thi ny dy chng ta i din, ng u v lm ch tt c cc kinh nghim trong cuc i mnh v suy ngm v ngha ca chng i vi cuc i chng ta. Mi kinh nghim u c mt ngha ring t cho ta. Trong trng hp ca Elsa, nhng li ni ca ng b chng mang ngha ca mt ci g gy xc phm v thng tn. V ch tr a bng cch t chng t mnh. Ri t ra l cung cch y ca ch va khng lnh mnh va khng cn thit. Ch bt u bit bin phn khi ch kinh nghim cc hu qu ca tnh trng chy my ni mnh.

SAO NH NHM MT A CHN? Khng bit bin phn, chng ta s tr thnh nn nhn ca cc hon cnh. Chng ta cho cc bin c thao tng chng ta. Tri li, vi s bin phn, chng ta s tm li c nng lc lnh trch nhim v hnh ng trong cuc sng mnh. Xin minh ho y bng cu chuyn ca Manny. Manny k l rng anh bt lc khng th kim sot cc cm ngh tiu cc ca mnh i vi v v cc con mnh. Anh nhn nhn rng

anh d quu qu v nng ny, v th lc no anh cng cn nhn ch chit. Bao ln hi hn, ri anh vn c lp li hoi kiu c x t hi y. V iu ny lm anh chn chng. Nhn li cuc i mnh, Manny khm ph rng thi y ca anh bt u bc pht sau khi anh b mt cng vic lm trc vi nm. l mt kinh nghim kinh hong i vi anh. Anh b x vo trong nhng toan tnh ngm ca cng ty v b bin thnh con d t thn. Tn tui ca anh b bi bn v mi n lc minh oan u tht bi. Anh khng dm gp ngi ta, v v th nh b vic. V anh, v th, phi gnh trn vai trch nhim nui sng gia nh. Tnh hnh ny lm Manny lng tng v anh bt u c nhng ngh rt tiu cc v bn thn anh. Ti l mt k v dng! Ti l mt tn n ng khng nui ni v con. Ti l mt anh chng phi v i lm lo cm go. Ti tht xu h khi nhn v con. Ti tht d. Ti khng c can m nhn mi ngi... Nhng kt lun y v chnh mnh cng nng thm ni au ni anh. Cng bt mn chnh mnh, anh cng bt mn ngi khc, nht l nhng ngi gn gi anh. Ging nh mi ngi n ng, anh thiu lng khim tn chp nhn th yu v cho php v mnh nm gi th mnh. Tri li, anh phn i iu v cm thy tnh trng nh vy s lm cn nht ch kh nam nhi ni anh. Anh tr nn thng xuyn bc dc v hay gy g. c th thot ra, Manny s phi sp xp li nhng ngh tiu cc v chnh mnh v phi chp nhn chnh mnh mt cch thc tin hn. Manny khng nhn ra c iu ny trc y bi v anh ta khng dm lng nghe nhng ting ni bn trong mnh. Anh bit rng mnh s au n. Chnh ni s au cn tr khng cho anh lm cng vic bin phn. Chng ta mun qun i cn au. V th chng ta hng hc cm c lm vic. Chng ta lm t lit cc cm gic ca mnh, hy vng s vnh vin nhn chm nhng ting ni tiu cc bn trong mnh, trong khi ni kh s vn ko di trong tim thc. Nhng, au n c th l mt v thy tuyt vi. Nh Leo Buscaglia ni: i khi mt pht au kh dy cho ta c nhiu hn l mi nm huy hong.

NHNG CN AU RNG Vng, nhng cn au rng c th l mt hnh nh loi suy rt hay minh ho y. Hn bn khng chi rng ngay c khi chng ta bit mnh b su rng, chng ta thng vn khng i gp nha s bao lu ci rng su y ca mnh cha au nhc. Ri khi n bt u au nhc, chng ta vn nn n, l ch cha chu i gp nha s ngay. Chng ta du khuynh dip, hoc cn, hoc thm ch c xng vo ch rng su ... ch lm gim au tm thi. Ch n khi n nhc nhi qu lm, khng chu ni na th chng ta mi chu i gp nha s. By gi, v nha s s pht hin ra rng s tr ni ca chng ta khng ch nh hng n chic rng ny - m c nhng chic rng chung quanh n cng b nh hng na. Chng ta cng thng c thi nh vy trc ni au cuc sng. Trong ngn no c th, chng ta thng c trnh n cc vn , thay v i mt vi chng. Khi khng th trnh n c na, by gi chng ta b buc phi lm mt iu g . V cho ti lc ny th vn phnh ln v gieo tai rc ho cho bit bao ngi ri! D cc kinh nghim ca chng ta c tnh tch cc hay tiu cc, chng ta cng phi i din vi chng v rt ra bi hc t chng. Chng ta phi u n dnh thi gi xem xt li tng kinh nghim ca mnh v suy ngm v cch m cc kinh nghim y ang hnh thnh nn

con ngi hin ti ca chng ta. Chng ta phi cnh gic khng m lo trc s tht do bi ni s au n. Chng ta phi tip tc kho st lng mnh. C ln ti ni chuyn vi mt nhm hn hp cc thnh vin ca cc khoa v ngha ca s ci m, nhiu ngi trong h pht biu nh sau: iu m anh ang ni qu hon ton ng n. Chng ti tht s thch th v chng ti nht tr rng cn phi ci m. Nhng, chng ti t hi n c thc tin khng. Chng ti nhn quanh v t hi liu c ai y cho mnh thc hnh s ci m nh th khng. H nu dn dp nhng nghi ng nh th vi ti. Ti bt u tm hiu v pht hin ra rng cc thnh vin ca hai khoa ny c mt qu trnh cnh tranh v xung khc. V th, ti thch thc h. Ti ni: Cc bn khng nhn ra rng trong qu trnh quan h vi nhau, cc bn dy nhau rng ng tin tng hay sao? Th ti sao cc bn khng nhn c hi mi ny dy nhau ly li nim tin tng? Tht ng th lm ch, v cc bn chc chn s chng t l mnh rt c ch li thit thc hn bt c ai. Ti bit mnh ang a ra mt i hi qu cao. Nhng, v ti ni n tnh bn thin ca h, h dn dn cho thy s sn sng v h xc nhn rng h hon ton c th ly li nim tin tng ni nhau. Chng ta lun lun cn bt ng th v mi khi thy mt tia sng no kh nng em li mt s thay i tch cc. Ch cn chng ta dnh thi gi dng li v kho st lng mnh, chng ta s ln ln thm rt nhiu trong t cch l nhng con ngi. V th, bn hy bt u by gi. Hy pht trin mt thi bin phn trong cuc sng ca bn. Hy kim tra thng xuyn Ny, ti ang tr nn kh hn hay ang ngy cng t hn?

CHNG VII: Y V BY GI HAY V LC Y?

(iu kin 7: ho hp vi hin ti) Khi ti nhn li qu kh ca mnh vi thi chp nhn v tha th, tng lai ca ti dng nh xanh ln mu hy vng nhiu hn. V by gi, ti cm nghim c nim vui v an bnh su xa hn trong hin ti. Mt s trong chng ta chm m qu nhiu trong qu kh; trong khi mt s khc li phng mnh qu nhiu vo tng lai. C hai trng hp chng ta u nh mt hin ti v nhng c hi m hin ti cung ng cho mnh. Ti c mt anh bn l b a con u ca ti. Khi anh nghe tin c tuyn i lm nc ngoi, anh sung sng tuyn b: Gi y mnh c th sm cho con ci mnh nhng g m mnh khng bao gi c c hi mnh cn b. Qu th, sau vi thng lm vic x ngi, anh lp tc gi v Manila mt thng hng gm nhng mn chi t tin: nhng chic my bay chy bng pin v nhng xe ua in t. y l nhng mn chi m anh ta rt thch bi v hi cn b anh ao c nhng khng c c. a con u ca ti, ch mi ba tui, t ra rt thch th vi nhng mn chi . a b no m chng thch th vi nhng ci mi l! N bt u chi vi cc mn y cho n mt hay hai tun sau, do c t m, n bt u ty my tho tung mi th ra xem th chng hot ng lm sao. Rt cc, tt c ch cn l nhng mnh vn vung vi khp nh.

M thng b ht hong, v ch bit chng mnh s phn n v chuyn ny. Th l t , h nhn c mn chi no do chng gi v, ch u ct vo t knh, ngoi tm vi ca thng nhc. Thng nhc nh phi chp nhn ch ng nhn cc chi qua t knh. Sau mt nm, anh bn y ca ti tr v. Anh ng ng ni gin khi nhn thy mt s chi tan tnh. Anh li thng nhc ra v nh n. C i tao, tao khng bao gi c c nhng mn chi nh th ny. By gi my c sm cho y ch c mi chuyn gi gn m cng khng xong. My h qu! Cm thy li t co ca anh ta qu v l i vi mt a b ba tui, ti chen vo bnh vc n: Ny, vn nm ni cu y ch! Cc mn chi cu mua khng hp vi mt a b ba tui. Thng nhc no m khng mun tho tung cc th ra v t m. V th, l ra cu nn mua cho n nhng b chi tho rp, chng hn. Cn nhng mn no m cu thch, th cu nn mua cho chnh cu v c li bn Saudi m chi. Ni cho cng, y ch l nhng th m CU ao c m khng c c hi cn b.

NHNG VN CN DANG D Thng chng ta ai cng c nhng vn trong qu kh cn dang d, cha gii quyt xong. Chng ta phng chng vo hin ti, cho d s phng chiu ny khng tng hp v phi thc t n my i na. Cu chuyn ca anh bn ni trn ca ti cho thy mt im yu thng thng ni cc bc cha m, l h bin con ci mnh thnh ci m ti gi l nhng s bnh trng bn ng ca h. H mun nhn thy ni con ci h nhng g m bn thn h khng c c trong qu kh. Kt qu l, nhng a con ca h b tc mt c th tnh ca ring chng. Trong t cch l mt nh t vn cho cc thiu nin, ti thng xuyn nghe nhng trng hp trong cc cha m quyt nh cuc i cho con ci mnh. B tng mun lm mt lut s, nhng khng thnh, b mun con tr thnh lut s! B i tu nhng ng tu ca b khng thnh; ny con, con trai ca b, hy tr thnh linh mc bin gic m ca b thnh hin thc. Con hy trnh tt c nhng sai lm m m mc phi trong qu kh! Ngha l, nhng a con ti nghip y b mc kt trong nhng vn cha c gii quyt ca b m chng. y ti khng c ni rng cc bc cha m khng c php khch l con ci cao cc gi tr ca h. iu ti mun cnh gic l mi nguy ca vic y con ci vo trong qu kh ca cha m v tc mt cuc sng ring ca chng. Ti c gp mt ngi k ton m chng ta s gi l Cesar. Cc ng nghip ca anh gi anh l mt k bn xn phi thng. Anh t khi tham gia nhng sinh hot c i hi phi ng gp tin bc. Anh vin l rng mnh khng c tin. Ri, ngi ta thng nghe anh dy my a con ca anh v chuyn tin bc nh sau: C i b, b phi sng vi 50 xu mi tun. Cc con cng phi bt chc b nh vy. Thc ra, Cesar hin nay khng ngho. C anh v v anh u l nhng ngi c tay ngh chuyn mn v c thu nhp kh. Khng c l do g anh phi qu lo lng v tin bc nh vy. Nhn anh ky cp tng ng, ngi ta d tng rng anh mun su tm cc loi xe Mercedes Benze! R rng ni anh c tn ti mt xung ng rt v l. Khi ti ngh Cesar nhn li v phn tch cuc i ring ca anh, ti mi hiu r hn v c s. Ci mc m Cesar bm cht vo tin bc cng chnh l mc khn kh do tnh trng tng qun m anh tri qua trong qu kh. Trong khi s ngho tng c th l mt thy dy tt i vi mt s ngi; th y, i vi Cesar, ngho tng ch l mt kinh nghim nghit ng, h

nhc v kinh tm. V th, anh tp trung mi nng lc ca mnh cho mc ch duy nht l gi gn s n nh cho c i mnh. Tuy nhin, anh khm ph ra rng bao lu anh cha cha tr c vt thng ca qu kh vt thng ca ni s ngho tng th anh s khng bao gi dn xp c cc vn ca hin ti. Nh thc t rt r rng y, trong hin ti anh chng phi ng trc mi e do ngho tng no, nhng anh vn hnh ng nh th l ang c thc mt mi e do nh vy. Rt cc, anh ang v tnh to ra cng mt loi khn kh m mnh phi chu trc y cho con ci mnh by gi!

TON L NHNG CH NU ng khc, mt s ngi qui hng cuc sng hin ti ca mnh qu nhiu vo tng lai. i sng ca h b chi phi bi nhng ch NU! i ti s mn nguyn nu ti leo ln c ti chc v . Ti s khng cn g phn nn nu ti kim c mt ngi nh v mt mnh vn. i ti s tt hn nu ti gp c mt ngi l tng lm bn i ca mnh. Ti s hon ton hnh phc nu khng c vn g xy ra cho ti na. Th l, khi cha c thng chc, khi cha c c nh v t, khi cha gp c mt ngi bn l tng, v khi cha c c mt cuc sng gi sch mi vn , th h ngp ln trong khn kh. Chng ta khng xa l g vi nhng ngi m ti gi l nhng cha m ca th chin th ba. H tp trung tt c mi nng lc ca hin ti chun b cho tng lai. V trong qu trnh y, h tc mt khi chnh mnh v con ci mnh nhng nim vui hin ti. u t ca h v tng lai lm cho h b nh mt chnh cuc sng. Mi y, ti nghe k cu chuyn v mt ngi n ng qu lo s khi nghe mt s tin tc v cc v cp. ng quyt nh hy sinh ct bt gic ng m bo an ton cho nh mnh. Th l, m no cng vy, ng ch ng n na m, ri thc dy canh gc ngi nh cho ti su gi sng. Ti thy cu chuyn ny va tc ci va in r. iu ti cho l v l trong cung cch ca ng ta, l ng t tc mt ca mnh mt ci g cn bn (= gic ng) i ly vic canh chng mt tn trm c th s khng bao gi xut hin. Theo ti, ng ch cn kim tra li cc ca trc, ca sau, gi cht v kho cn thn ... l . Cn vic chp nhn mt thi gian, mt gic ng l iu m ti khng th nht tr c! Nhng bn khon ca chng ta v tng lai i khi lm cho chng ta hnh ng mt cch in r trong hin ti. Ti nh mi mt phim Trung Quc mang ta Bn Gi. Cu chuyn xoay quanh mt anh chng n m mng mt ph n v dnh ht thi gi theo ui nng. Mc d r rng l tnh yu ca anh khng c p li, anh vn m qung trong o mng lng mn ca mnh. Anh c mt c bn gi, v c ny yu anh. C kin tr bn anh trong khi anh mi mit theo ui ngi ph n kia. V trc sau, anh chng c mt cht quan tm no n c bn ny. Vo hi kt ca chuyn phim, anh chng y cht bng tnh v nhn ra s thc rng ngi ph n m mnh yu khng bao gi thc s quan tm n mnh. Khn kh, anh ng nh mt hn gia tri ma, t sng. C gi bn anh li xut hin t lu nay c vn kin tr nh th v ly d che ma cho anh. Chnh lc anh mi nhn ra mnh tht in r. Anh mi eo ui mt mt ph n l tng ca mnh. Anh khng nhn ra rng tnh yu tht s ang , bn anh.

Chuyn phim tht lng mn. Nhng s ip th rt r rng: Khi chng ta loay hoay qu nhiu v tng lai, chng ta s ht mt hin ti. Trong quyn sch mang ta Stress, Sanity, and Survival ca mnh, Woolfalk v Richardson a ra hai ch dn gii phng cng thng nh sau: Nhng cuc chin u trong i ch thay i ch khng bao gi chm dt. Bn hy ngng ngay vic ch i ci ngy m mnh c th an nhn thnh thi hay ci ngy m mi vn ca mnh s khng cn. Ci ngy y s khng bao gi xy n u! Ka, phn ln cc iu tt lnh trong cuc sng ca bn ang lt qua hm nay - v chng ngn ngi lm. Bn hy thng thc chng, cm nm chng. ng ph thi gian ngng vng mt hi kt cc ca mi mi phin no! Qu kh ca chng ta c chim lnh phn ln bi nhng bng ma vn khng ch dng g cho cuc sng hin ti ca chng ta. Thng l nhng trng hp b chng ta li l c s ca nhng thiu thn ca mnh, cng c th l nhng chun mc ca cha m m chng ta c sng theo mt cch trit , hoc cng c th l nhng hoi nim khng chnh xc v ngy xa huy hong y. Ni tt, dn ht tm lc vo qu kh l cp mt ca hin ti nim vui v sc sng. Ti nh c ln khi mnh chn nn, mt ngi bn ni vi ti: C l cu khn kh v cu nhn v qu kh vi qu nhiu on gin v cay ng, v v th, tng lai ca cu dng nh mt m v vng. l l do ti sao cu ang cm thy bt hnh v chn chng. Nhng li y cha ng rt nhiu s tht. V sau, khi ti cha tr c cc vt thng ca mnh trong qu kh, ti nhn ra cm ngh ca mnh v cuc sng hin ti bng thay i rt nhiu. Lc ny, khi ti nhn tr li qu kh vi thi chp nhn v tha th, th tng lai ca ti xanh ln mu hy vng dt do. ng thi, ti cm nghim c nhiu nim vui v nhiu s an bnh hn trong cuc sng hin ti. Chng ta khng c php qun qu kh, cng khng c php lng trnh tng lai. Nhng chng ta phi lun lun nhn qu kh v tng lai trong qui chiu n hin ti. li trong qu kh hay mt ht trong tng lai, tc hin hu v lc y thay v y v lc ny, iu ny s cp mt sc sng ca chng ta. V th, chng ny nu iu kin cui cng l chng ta phi ho hp vi hin ti, phi sng y v by gi. Qu kh ca chng ta nn c nhn li t nhn gii ca hin ti. Bt c vn g cn tn ng, cha gii quyt, chng ta phi lp tc gii quyt chng ngay. V tng lai ca chng ta nn c phc ho cng trong bi cnh thc t ca hin ti. Bt c iu g xy n s tu thuc phn ln vo cch m chng ta xy dng trong hin ti ny. Sng ht mnh l sng ht ci hin ti ca mnh!

KT LUN - I DNG V TC GI
Khi vit tp sch ny, ti cm thy rt phn vn. Ti nghi ng kh nng ca mnh, nht l trong vic vit mt quyn sch v vic sng ht mnh. V th, nh thng l, ti gp mt s bn hu v tm kim s nng ni h. Ti c gng ci v ni: Cu bit khng? Mnh ang vit mt cun sch v ti sng ht mnh. Cu ngh sao? on c rng ti khng t tin, mt trong cc bn ti ni thng thn: Cu khng ngh rng nguyn vic c gng vit v ti th cng l mt c gng sng ht mnh ri sao? Nhn xt c sc chn ng ni nghi ng chnh mnh ni ti. Ti nhn ra rng mnh c khuynh hng nh gi khng ng mc v cc tim nng ca mnh. Tht may mn khi

ngi bn y gip ti bit nhn s vic bng mt cch khc. Chnh qu trnh vit quyn sch ny l mt kinh nghim gip thanh ton ci tm cnh tiu cc ca ti v chnh bn thn ti. Nhn xt y cng nhc ti nh li mt nhn thc m mnh tng bt gp. Mt trong nhng du hiu ln nht cho thy mt con ngi ang sng ht mnh, l ng s c can m dm a ra nhng tuyn b v nhng hnh ng hu thun cho s sng. Theo mt ngha no , quyn sch ny l kt tinh ca nhng thng nm chin u trong i ti. Gi y, ti chia s nhng suy t ca mnh vi bn trong nim hi vng rng mt cch no ti c th gip bn sng ht mnh hn. Mt cch ch yu, quyn sch ny khch l bn ng s ng u vi chnh mnh v ng s mo him th hin mt s n lc nhm bin i mnh tr thnh nhng con ngi tt hn. Mi s s d dng hn nu chng ta p ng cc iu kin t ra cho cuc sng mnh l lnh nhn trch nhim v i mnh; l tip tc u t vo nhng c hi pht trin; l bit ci m vn m con ngi mnh ra, thay i cc tm cnh v pht huy cc tim nng ca mnh; l c c s thnh thc tm l; l trnh dn nhn hiu cho mnh v cho ngi khc; l khng ngng bin phn tt c cc kinh nghim sng ca mnh v rt ra bi hc t mi kinh nghim y; v l nhn mi s trong nhn gii ca y v by gi, ca chnh hin ti ny. Ti tin rng quyn sch ny thnh cng hay khng l tu mc m n y c bn vo su hn trong cuc sng. l mc ch ca quyn sch. Ti mun nhc li vi mnh v vi bn rng chng ta khng c php phung ph cuc sng ny, cuc sng c trao ban cho chng ta. Bn hy cho php ti chm dt vi mt trch dn ca Leo Buscaglia, mt con ngi trn y sc sng v tnh yu. ng ni: Sng l mt tin trnh nng ng. V th, n cho mng bt c ai n nhn li mi tr nn mt thnh phn nng ng ca n. iu m chng ta gi l b quyt hnh phc chung qui ch l thi chng ta sn lng chn la s sng.

i dng v tc gi Earnest L. Tan ang lm vic trong t cch l mt iu phi vin t do, chuyn t chc nhng kho hi tho v TRNG THNH v LNH MNH. Anh cng l mt ging vin chnh thc ti Hc Vin Mc V ng A (EAPI), Vin X Hi Chu (ASI), v Hc Vin Cao Hc Miriam (MGS). Anh tng l chuyn vin c vn v m nhn cng vic hun luyn cho D n o To Cc Nh o To thuc Chng Trnh Pht Trin Gio Dc Trung Hc ca DECS. Anh vit mt s ti liu nng ct cho d n ni trn. Nguyn l mt gio s tm l v l nh hng dn t vn, anh phc v ti nhiu c s gio dc nh i Hc Ateneo de Manila, Chng Vin St. Camillus, Chng Trnh Gio Dc Ngi Ln Miriam, i Hc Holy Spirit, i Hc San Beda, vv... Sinh ti Binondo, mang hai ging mu Phi-lut-tn v Trung Hoa, anh ln ln trong nn gio dc ca Dng Tn, nht l ca Trng Xavier v i Hc Ateneo de Manila. Anh chn dn thn vo lnh vc t vn v o to pht trin con ngi. Sng Ht Mnh (Living Life Fully, bn hiu nh) v nhiu tc phm khc cng loi c anh gii thiu mi y t nn cho t sch SPIRITUS WORKS PUBLICATION, mt hoi bo mi ca anh.

Other Earnest L. Tan Books -HUMAN INTIMACY - An introduction to a process of journeying inward to understand the dynamics involved in personal growth and integration. -THE CLARIFICATION AND INTEGRATION OF VALUES - A manual that explains the valuing process and the strategies used in clarifying and integrating personal values. -HUMAN CREATIVITY - An overview and exploration of our creative potentials and accompanying exercises to release these potentials. -THE DEVELOPMENT OF SELF CONCEPT - An activity book on the dynamics of self-concept and on how we can build people and their sense of self-worth. -INSTRUMENTAL SKILLS IN THE VALUES DEVELOPMENT PROCESS (with Belen Mandin) A resource book introducing the concept and significance of life skills as part of our basic education. -THE EMERGING FILIPINO (Integration) Book 4 - A Resource Book written by Earnest L. Tan that delightfully invites the readers to work out four essential aspects in their self: Personal Power, Possibilities, Passion for Life, and Perspective to Life Meaning. Refer to accompanying volumes Books 1 to 3: Journeying, Breakthrough, Reaching Out. -HOW TO ATTRACT LOVE - A book of reflections on the factors that either facilitate or hinder us from attracting love in our lives, whether romantic or otherwise. -GENTLE PRESENCE - A meditative book to help you reflect more deeply on how we as persons significantly influence each other. Tc gi L Cng c, Lm.