Professional Documents
Culture Documents
BkNe
pfusq
gksFkjh
sPgq;kfd2 . d'jok
Sz d
;fsr[ o gq ; kd
BkNe rqzE fbyd
10
;qh
w[y
jK
s'A
(w?I)
;jkfJsk
;qh
eo'
yVr
sK
(w?I)
fjs-fus
fJ;
rqzE
Bkb
~
g{ok
Bw;eko
eodk
eo
btKrk.1.
jK.
s[;hI
woh
Sz d
sbtko uzrh soQK N[eV N[eV eodh j?, d[FNK d dbK ~ BFN eodh
j?, :[ZX ~ ;[;ifs eodh j?, (nfijh) pbtkB j?. fJj nyzv si tkbh G[idzv j?, gquzv si tkbh j?, ns ;{oi dh F'Gk dh i'fs ~ fcfenK eo fdzdh
j?. (fJj) ;zsK ~ ;[y dD tkbh, wkVh p[ZXh ~ dbD tkbh, gkgK dk BkF
eoB tkbh j?, (w?I) fJ; dh FoB ftu jK. j ir dk ekoB ;o{g ! soh
i?-i?eko j't, (feT[Ife s{z) f;qFNh ~ T[pkoB tkbh ns woh gkbDk eoB
tkbh
G[ i z r gq : ks Sz d
1>
pfusq
j[D
BkNe
j?I,
(sK
soh)
sr!
i?
i?
j't.2.
G[ i z r gq : ks Sz d
(j gqG{ ! s{z) ;dk fJe-i'fs tkbk ns niBw ;o{g tkbk j?A. (s{z)
wjkdtK dk th dt ns tZfvnK okfinK dk th okik j?A. (s{z) fBokeko, fBZs,
o{g-ofjs
yVrXkoh!
ns fBokbk j?I. (s{z) ]k; s"o s B p[ZYk j?I, B itkB j?A ns B jh pkbe
j?A. (s{z) B ezrkb j?I, B okik j?I, (sok) B o{g j? ns B jh oy j?. (sok)
B (e'Jh) ozr j?, B ;Bj (@okrz#) j?, B gko j? ns B jh Gy j? .4.
ftu) dPF j?, B Gy j?, (s{z) nkeko s'A fpBk ;dhth o{g tkbk j?A. (s{z) wjk
1H g[oksB phVK ftu fJBQK wKrfbe T[eshnK ftu nkg;h \oe j?. fes/ fes/ ;`fygs w{bwzsq dh EK @1>
;qh tkjr[o{ ih eh cs/# T[esh fbyh j?. @rqzE# dk Fpd-i'V @fro`E/# nzfes j?
2H e[M phVK ftu fJ; s'I pkd @eE:s/# gkm nfXe j? 3H @eo'I# 4H eJh phVK ftu fJj T[esh
@fsqGzrh Szd# s'I pkd fbyh j?
j?I.
6.
54
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
54
(s{z) ;G dk nkfd j?I, nkg fpBk fe; nkfd d j?Il frDsh s'A go ns
j?I. (s{z) dP?F-ofjs, Gy-ofjs, Xosh dk ;[nkwh ns nfs wjkB j?A.
pnzs
(s{z) B r[Z; j[zdk j?I, B ;[edk j?I, B so ftu drak ns B jh w'j j?. B
(so ftu) ekwBk j?, B eq'X j?, (s{z) ni{Bh ns nfdqF j?I .7. (s{z wB ns
pkDh s'A) go j?Il gftso, gktB ns g[oksB j?I. (s{z) nfis ns G?-ofjs
j?Il (s{z) toswkB ns Gftys ftu (w"i{d) j?A. (s{z) o'r-;'r s'A ofjs ns
;dk BthB j?I. (s{z) iBw BjhI b?Idk, (;G dk) ;jkfJe j?I, ;qFm ns fBg[D
j?I.
8.
(s{z) G{s, Gftys ns toswkB ftu w"i{d j?I. (j) ftekoK s'A ofjs!
(s?~) Bw;eko j?, (j) o'rK s'I ofjs! (s?~) Bw;eko j?. (j) dtfsnK d
dtsk! (s?~) Bw;eko j?, (j) okfinK d oki! s?~ Bw;eko j?. (j gqG{!
s{`) nkXko-ofjs, ;dhth, okfinK dk th okik j?I. 9. (j gqG{ ! s{z) by
s'A pkjo, Gy s'A ofjs, G"fsesk s'A T[Zuk, dP?F s'A go j?I. (sok) B okr j?,
B ozr ns B o{g j?, B oy j?. (s{z) wjkdtK dk th dt ns :'rK dk th
:'r
j?I.
(s{z)
ekwBktK
dh
th
ekwBk
ns
wjk
G'rK
dk
th
G'r
j?I.
10.
ej{z oki;z skw;z ;kse:z. ej{z Bkfo e' o{g Xko Bo:z.
ej{z dth:z dtsz dJhs o{gz. ej{z o{gz nBe Xko nB{gz. 11.
(w'fjBh)
ej{` c{b jP? e? Gb oki c{b. ej{z Gto jP? e? Gbh Gkfs G{b.
ej{` gtB jP? e? pj pfr n?;. ej w' B nkt eE" 2 skfj e?;. 12.
dtsk ns fes d?Is o{g j?I ns fes (s{z) nBe nB{gw o{g XkoB ehs
j'J jB. 11. (s{z) fes c[b j' e uzrh soQK fyfVnk j'fJnk ;'G fojk j?I,
(j gqG{ ! s{z) fes oi', ;s' ns sw' (r[DK tkbk) j?I, fes fJ;soh
dk o{g XkoB eoB tkbk Bo (ftFD{) j?I. (s{z) fes dth, fes
fes G"ok j' e g{oh p]poh Bkb (c[bK ftu) G[fbnk fcodk j?I. fes (s{z)
g"D j' e nfijh s}h Bkb ub fojk j?Il w?E'A fejk BjhI iKdk, T[; (;fEsh)
dk
ej{z Bkd jP? e? Gbh GKfs pki. ej{z gkoXh jP? Xo pkB oki.
ej{z fwqr jP? e? Gbh Gkfs w'j. ej{z ekweh fiT[ Xo o{g ;'j. 13.
Bjh ikfB ikJh eS{ o{g oyz. ejk pk; sk e' fco? eT[B Gyz.
ejk Bkw sk e' ejk e? ejkt?. ejk w? pykB' ej w' B nkt?. 14.
eEB
fetA
eoK.12.
(s{z) fes Bkd j' e Gbh GKs ti fojk j?I, fes fFekoh j' e (ewkB
T[s) sho oy e ;'G fojk j?I. fes fjoB j' e g{oh soQK w'fjs j' fojk
j?Il fes @osh# (ekw dh gsBh) tKr ;[zdo o{g Xko e ;'G fojk j?I. 13.
T[; dk ;o{g ns nkeko e[M th ikfDnk BjhI ik ;edk. T[;dk tk;k feE
j? ns fejV G; ftu fcodk j? < T[;dk Bkw eh j? ns feE'A dk nytkT[Idk
j?
<
w?I
eh
toDB
eoK
(feT[Ife)
w?E'I
fejk
BjhI
iKdk.
14.
B Bjz B rjz B ;?Bz B ;kEz. wjk oki okiz wjk BkE BkEz. 15.
gowz g[okBz gftsqz go:z. nBkdz nBhbz n;zGz ni:z.
nGdz nSdz gftsqz gqwkEz. wjk dhB dhBz wjk BkE BkEz. 16.
1H @Bokbzp# 2H @eE'I#
XowhnK
dk
th
tZvk
Xowh
55
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
vwk vzv vT[o{ f;sk;s Ssqz. jkjk j{j jk;z Mwk Mw nsqz.
wjk x'o ;pdz pi ;zy n?;z. gqb? ekb e ekb eh iPkb i?;z. 19.
o;ktb
Sz d
pfusq
BkNe
55
vT[o{
j?.
wjk
GVe
vzw
(T[j)
x'o
ojh
Sz d
G[ i z r gq : ks Sz d
5 6
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
5 6
fis nT[bhnk nzphnk j'fJ phs. fss:' ekb ihsk B s ekb ihs.
fis okw ; feq;B j[fJ fp;B[ nkJ. fss:' ekb ykfgU B s ekb xkJ. 28.
fisB th Xow-nkr{ nEtk g?razpo j' u[e jB, T[BQK (;G ~) ekb
B fifsnk j? go T[j ekb ~ BjhI fis ;e. fisB th ftFD{ d (ntsko
fis fJzdq ; uzdq ; j's nkJ. fss:' ekb ykgk B s ekfb xkJ.
o{g ftu) feqFB ns okw tor nkJ, T[BQK ;G ~ ekb B ygk fdZsk, go
fis nT[bhnk nzphnk rT[; jP? j?I. ;G? ekb e nzs dkVk sb? j?. 29.
dotF
fisB th wkBXksk
ekb B nkgD nXhB
j'J
jB,
nkfd F'GkFkbh
(ib?) eo e
T[j
;G
ekb
dhnK
dkVQK
jmK
T[Zukfonk j?, (T[BQK dk) T[ZXko j' frnk j?, fpBk T[; (ekb) dh FoB ftu
frnK,
sP g q ; kfd 1 .
o;ktb
Sz d
wko
rJ
ty
jB.
30.
(wjkekb
eo'VK
jZE
ftu)
sbtko
uwedh
j?
i'
pj[s
jh
fGnkBe
j?.
(T[; dhnK) MKMoK dk Fpd j[zdk j? ns x[zxo{nK dh SDeko j[zdh j?. 31.
T[; dhnK uko ;[zdo pKjtK jB, (f;o T[s) ;[zdo i{Vk ;fink j'fJnk j?.
(T[;) e'b rdk ;[F'fGs j? i' iw d wkB ~ w'j ojh j? (gqGkfts eo ojh
j?).32.
nZr
;[Gz ihG i[nkbz. ;[ dkVk eokbz. pih pzp ;zyz. T[m Bkdz pzyz. 33.
;[Gz o{g f;nkwz. wjk ;'G Xkwz. Sp uko[ fuzsqz. gonz gftsqz. 34.
tKr
ihG
;'G
ojh
j?,
dkVQK
pj[s
fGnkBe
jB.
X"I;
ns
;zy
ti oj jB, (T[BQK ftu) ;w[zdo dh roi tork Bkd fBebdk j?.33. (T[;
(T[; dk fuZso)
gftso j?.34.
G[ i z r gq : ks Sz d
(T[; d) f;o T[s ;[zdo ;c?d Ssq ;'Gdk j? (fi; dh) Sth ~ ty
e si (gqekF) th bik fojk j?. (T[;) wjkB oki d ftFkb bkb b'uB
;'Gd jB (fiBQK d) ;kjwD eo'VK ;{oi (@nz;[wkbz#) jhDsk (@j;z#) ~ gqkgs
ej{z pho jP? e Xo pkB gkBz. ej{z G{g jP? e? pikJ fB;kBz. 36.
j' e feqMd jB (noEks nkgDh uwe rztk b?Id jB) .35. fes (T[j)
tZv oki dk o{g Xko e ;'G fojk j?. fes ngZSoK d wkB ~ w'j fojk
Sz d
o;ktb
pkD
XkoB
ehs
j'J
jB.
fes
Sz d
j?.
(T[j)
j? . 38.
feqgk
dk
;w[zdo
ns
dfJnk
dk
xo
j?.
(T[j)
jwFK
jh
57
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
57
(T[j) ;dk fJe o{g tkbk j?. (T[j) ;kfonK b'eK dk okik j?. (T[j)
fifsnk BjhI ik ;edk ns iBw ftu BjhI nkT[Idk. (T[j) FoB nkfJnK
dh ;jkfJsk eodk j?. 39. (T[; d) jZE ftu sbtko sg ojh j? (noEks
eodk
wX[ d?Is
j?. (T[;
tkbk
fbFed
(T[;
jB.41.
44.
dh)
ftu
e'Jh
jK.40.
d wkB ~ ]sw eoB tkbk ns XVK d ;w{j ftu ;'GD
d) f;o T[s ;c?d Ssq (M{bdk j?) ns jZE ftu n;sq
(T[;
d)
Gkoh
Bkd
;[D
SsqXkoh
dh
nktk}
;[D
nBzs
oki
th
G?Ghs
j'
T[j
BrB
j?),
(T[;
dk
ns
pjZd
(vo
g?dk
j'
iKdk j?), wkB' ekbh xNk (uVQh j't) fi; dh F'Gk pj[s wB'jo j?.43. (T[;
dhnK) ;[zdo uko pKjtK jB ns (f;o T[s) w[eN XkoB ehsk j'fJnk j?.
(T[;
dk)
rdk,
;zy,
uZeo
ns
fGnkBe
NYhnK
(GtK)
fbFe
ojhnK
jB.44.
Boki
Sz d
Boki
Sz d
fojk
e b'e b[GkfJwkB j' oj jB.45. (so) f;o T[s uzdqwk uwe fojk j? (fi;
~) ty e fFt Fofwzdk j' fojk j?. (s{z) BkrK d rfjD gkJ j'J jB (i')
nBe
d[FNK
(s{z)
d[y
dD
tkb
jZE
ftu
sbtko
jB.
XkoB
46.
ehsh
j'Jh
j?
(i')
eo'VK
gkgK
fdzdh j?. (s{`) jZE ftu tZvh rdk (XkoB ehsh j'Jh j?) ns
pkD sfDnk j'fJnk j?.47. (so) ;zy d tiD Bkb g?dk j'D
jNk
ewkB ftu
tkbk Fpd
pdbK dh rVe tork j?. j BkE! (w?I) soh FoB ftu jK, woh bki oy
bt'.48.
(j gqG{ ! s{`) nBe o{gK ftu ;'G fojk j?I, ftFF dtfsnK ~ w'jD
tkbk j?I, dtfsnK ns d?IsK dk g{ik-Xkw j?I, fBo'b feqgk dk Gzvko j?I.49.
(sz{) nkfd s'I nzs se fJe-;wkB j?I, (sz{) nBe o{g XkoB ehs j'J jB.
(so) jZE ftu feqgkB ;'G ojh j?, fi; ~ ty e gkg Gi iKd jB.50.
(soh) dj (rfjfDnK Bkb) fFzrkoh j'Jh j? (i') sB ns wB ~ w'j
b?Idh j?. (s{z) ewkB ftu pkD Xfonk j'fJnk j?, (i') nBe t?ohnK ~ Gik
fdzdk j?.51. (so) x[zxo{nK ns BthnK MKMoK dh nktk} fBeb ojh j?.
(soh)
j?.52.
uwe
fpibh
dh
itkbk
torh
j?
(i')
gow
gftso
ns
fBowb
58
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
sP g q ; kfd. 1 s' N e Sz d
pfusq
BkNe
58
(sohnK)
MKMoK
ftu
fBowb
Bkd
fBebdk
j?,
(sok)
w[y
pdbK
dh
fpibh dh nZr tKr fbFedk j?. (soh) GGe Fokp gh e w;s j'J jkEh
torh j?, wkB' izrb ftu Fo dk pZuk djkV fojk j't.53. (s{z) G{s,
;G m"o fBozso fBs B:z. fwqd wzrb o{g s[:z ;[G:z. 54.
irs
ekoB
ns
ftu
fBozso, fBZs BtI o{g ftu j?I, e'wb ns wzrbwJh o{g ftu s{z jh ;'G fojk
j?I.
fdqV dkV eokb dP? ;s T[Xz. fij Gkis d[;N fpb'e i[Xz.
wd ws feqgkD eokb Xoz. i: ;d ;[ok;[o:z T[uoz. 55.
Bt fezeD Bto Bkd j{`nz. ub ukb ;Gkub ezg G{nz.
xD x[zxo xzND x'o ;[oz. uo uko uokuo:z j[joz. 56.
54.
j?.
id'I
iV-usB
(so)
xpok
xz[xo{nK
iKd
jB
dh
T_uh
nktk}
fBebdh
j?
(sK)
u"jK
fdFktK
.56.
u"dK b'eK ftu (sok jh) uZeo ubdk j? (fi; Bkb s{z) tfXnk j'fJnK
~ xNk fdzdk j?I ns ;yfDnK ~ uzrh soQK Go fdzdk j?I. irs d ibEb ftu fisB iht jB, (T[BQK ftu) nfijk fejVk j? i' soh nkfrnk
~ wN (wb) dt. 57. fitA Gkd'A wjhB dh xNk ;'Gdh j? T[; soQK sok
;Ktbk Foho uwedk j?. (so) dzdK dh gkb fpibh tKr uwedh
x[zxo{nK s xzfNnK dh X[Bh pdbK dh roi tKr j?. 58.
G[ i z r gq : ks Sz d
xNk ;ktDz ikD ;:kwz ;[jk:z. wDh Bhb Bfr:z by ;h; fBnk:z.
wjk ;[zdo ;:kwz wjk nfGokwz. wjk o{g o{gz wjk ekw ekwz. 59.
fco? ueq uT[dj g[oh:z wfXnkDz. fJ;' e"B ph:z fco? nkfJ;kDz.
ej' e[zN e"B fpy? Gki pku. ;Gz ;h; e ;zr ;qh ekb Bku?. 60.
j?
ns
G[ i z r gq : ks Sz d
(sok) ;Ktbk ;o{g F[GkfJwkB j?, wkB' ;ktD dh xNk j't. (so fJ;
;Ktb o{g ~) ty e Bhb wDhnK B f;o M[ek fdZsk j? (Gkt so ;KtbgB
dh F'Gk d w[ekpb nkgD
;o{g ~ jhB ;wfMnk j?). (sok) wjkB ;[zdo
;Ktbk ;o{g wB ~ b[GkT[D tkbk j?. (s{z) o{gK dk wjk o{g ns ekwK dk
th wjk ekw j?. 59. u"dK g[ohnK ftukb (sok) uZeo ubdk j?. nfijk
d{ik e"D j? < i' (soh) nkfrnk ~ w'V ;e. d;', fejVh fdFk tb (T[j)
Gi e pu ;edk j?. (feT[Ife) ;GBK d f;o T[s ekb Bu fojk j?.60.
eo e'N e'T{ Xo? e'fN UNz. pu?r' B feT[ j{` eo? ekb u'Nz.
fby izsq es gVz wzsq e'Nz. fpBk ;ofB skeh3 Bjh Uo UNz. 61.
fbyz izsq Eke gVz wzsq jko?. eo ekb e nzs b? e fpuko.
fefsU szsq ;kX i[ iBw fpskfJU. GJ c'eNz eki Je? B nkfJU. 62.
1H eJh phVK ftu fJj T[esh SzdK d BKtK s'I pkd fbyh j?. 2H @gqibz# 3H @skfe#
iBw
ez w
jh
fpsk
nkfJnk.62.
fdZs,
go
fJj
;ko
(T[dw)
ftnoE
j'
rJ,
fJe
th
59
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
fes Bk; w{zd GJ pqjwukoh. fes ezm ezmh iNk ;h; Xkoh.
fes uho ekBz i[rh;z ejk:z. ;G c'eNz Xow ekwz B nk:z. 63.
wX[ ehNGz okS;;z pbhnz. ;w nkgBh ekb sT{ dbhnz.
GJ ;[zG B?;[zG ;q'Dzsphiz. sT{ ekb ehB g[oi g[oiz. 64.
eJh e'N bhB fiB? d[or Ykj. fes ;{ophokB e ;?B rkj.
eJh izr ehB ;[ ;ke gtko. tj? dhB dy? fro ekb wko. 67.
fiB? gkfs;kjh eoh e'fN i[fr:z. o;z nkBo;z Gbh Gkfs G[fr:z.
tj? nzs e' gkt Bkr gXko. fro dhB dy jmh ekb wko. 68.
Sz d
fis okw j[J. ;G? nzfs w{J. fis feq;B jP? j?. ;G? nzfs i? j?. 70.
fis dt j';h. ;G? nzs ik;h. fis p'X jP? j?. ;G? nzfs S? j?. 71.
fis dt ok:z. ;G? nzs ik:z. fis dJhs J;z. fss:' ekb b;z. 72.
pfusq
BkNe
59
fisB th okw (nkfd ntsko) j'J jB, ;ko nzs ~ ;oho fsnkr
rJ jB. fisB feqFB (tor ntsko) j'J jB, ;ko nzs ftu ub rJ
jB.70. (GftF ftu) fisB dts j'Dr, (T[j) ;ko nzs ftu ub ikDr.
fisB th p[ZX (tor wjkg[oF) j'J jB, (T[j) ;ko nzs ~ BFN j' rJ
jB.71. fisB dt-oki (j'J jB), (T[j) ;ko nzs ~ ub rJ jB. fisB
th d?Is-oki (j'J jB) T[BQK ~ ekb B b? fbnk j? (BFN eo fdZsk j?.).72.
Bo f;zx tor ntsko ~ th ekb B wko fdZsk. tZv tZv dzv-XkohnK
dk th pbtkB ekb B BkF eo fdZsk.73. (ntsko o{g) pktB pqkjwD
~ th ekb B wko fdZsk. tZv f;o tkb wZS ntsko ~ th ekb B ikb
(M[zvz) ftu c;k fbnk.74. fisB th (tZv tZv) j' u[e jB, T[BQK ~ ekb
B fis fbnk j?. fisB (wjkekb dh) FoB ftu ikDr, T[BQK (;kfonK ~)
puk bJrk.75.
6 0
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
G[ i z r gq : ks Sz d
pfusq
BkNe
6 0
G[ i z r gq : ks Sz d
T[;
fpBk ;ofB skeh B nT[o? T[gk:z. ejk dt dJhsz ejk oze ok:z.
(wjkekb)
dh
FoB
(ftu
rJ
s'A)
fpBk
j'o
e'Jh
T[gk
BjhI
j?
ejk gkfs;kjz ejk T[wok:z. fpBk ;ofB1 skeh B e'N? T[gk:z. 76.
fis iht izsz ;[ d[Bhnz T[gk:z. ;G? nzfsekbz pbh ekfb xk:z.
fpBk ;ofB skeh Bjh n"o UNz. fby izsq es gV wzsq e'Nz. 77.
th ekb dh wko s'A pu) BjhI ;ed.76. fisB th iht izs (T[; B) d[Bhnk
ftu g?dk ehs jB, (T[j) ;ko nzs ;wA pbtkB ekb B wko fdZs jB.
T[; dh FoB s'A fpBk (puD dh) j'o e'Jh UN BjhI j?, (GktA) fesB jh
:zsq
Boki
Sz d
fby
Boki
bJ
iK
wzsq
gVQ
bJ
ikD.77.
Sz d
fisB
wko
ikD
fdZsk
th
j?.
oki
fisB
ns
oze
j'J
jB,
(T[BQK
~)
NYh
ukb
tkb
ekb
b'e-gkb
(j'J
jB,
T[BQK
~)
nzs
ftu
ekb
B
db
fdZsk j?.78. fijV feqgkB ~ jZE ftu XkoB eoB tkb (wjkekb) ~ igd
jB, (T[j ofynk bJh) pF[wko ;kXB i[Nk b?Id jB. fisB th ekb
(wjkekb) ~ fXnkT[Id jB, T[j irs T[s fis gqkgs eo e iKd jB.79.
Sz d
(fi; dk) ;o{g pfusq ns ;[zdo j? ns pj[s gftso j?, (i') nb"fee
o{g ftu ;i fojk j?, (T[; dk BK) ;[D e gkg Gi iKd jB.80. (T[;
d) ftFkb ns bkb Bso pnzs gkgK ~ BFN eoB tkb jB. (T[; d
;o{g
o;ktb
uzdqw
;P?:k
uzdqwk
s'A
th
;[zdo
uwe
nBe
gkgh
sko
jB.81.
Sz d
fisB b'e gkb jB, T[j ;ko ekb d nXhB jB. fisB ;{oi s
jB ns eh fJzdoK d ;w[Zu jB (;G ekb d t; ftu jB).82.
G[ i z r gq : ks Sz d
u"dK
fco? u"dj{` b'e:z ekb ueqz. ;G? BkE BkE Gqwz GT[j pez.
ejk okw feq;Bz ejk uzd ;{oz. ;G? jkE pkX yo ekb ji{oz. 83.
dh)
b'eK
ftu
ekb
dk
uZeo
ubdk
j?.
(T[;
B)
NYh
G"I
fcok
ekb
(;wK)
gk
jh
GrtkB
(ftFD{)
j'fJnk
fi;
dh
ebk
(Fesh)
Bkb fJj irs ikr fojk j? (rshwkB j?). ekb gk e jh pqjwk gqrN
j'fJnk ns ekb jh gk e fFt :'rh j'fJnk. ekb jh gk e dts, d?Is,
nT[o ;[ekb ;G? pf; ekb e Je jh ekb nekb ;dk j?. 84.
rzXop, :eF, ;Zg, fdFktK ns ftfdFktK j'Ad ftu nkJhnK. j'o i' toswkB
gdkoE (@;[ekb#) jB, T[j ;ko ekb
jh ekb d gqGkt s'A ofjs j?.84.
1H @UfN#
t;
ftu
jB,
p;
fJe'
wjkekb
6 1
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
G[ i z r gq : ks Sz d
pfusq
(j)
Sz d
o;ktb
dts!
(s?~)
(s?~)
Bw;eko
j?,
Bw;eko
ftu ofjD
tkb! (s?~)
o'rK
s'A
j?,
yVrXkoh!
(s?~)
ofjs
(s?~)
Bw;eko
j?.85.
Sz d
(j) jZE ftu pkD XkoB eoB tkb ! (s?~) Bw;eko j?. (j) vo
s'A ofjs ! (s?~) Bw;eko j?. j dtfsnK d dts! (s?~) Bw;eko j?. (fi;
dh)
G[ i z r gq : ks Sz d
dtfsnK
o;ktb
6 1
G[ i z r gq : ks Sz d
BkNe
irs
ftu
j'Ad
j?,
(T[;
Bw;eko
j?).86.
G[ i z r gq : ks Sz d
o;ktb
Sz d
wo[ eo' fsqD s w[fj ikfj rohp fBtki B d{;o s' ;'.
G{b fSw' jwoh gqG nkgB G{bBjko ej{z e'T{ w' ;'.
;t eoh s[woh fsB e ;G jh frqj dyhns dqp Go' ;'.
:k eb w? ;G ekb feqgkB e Gkoh G[ikB e' Gkoh Go';'. 92.
;[zG fB;[zG ; e'N fB;uko ikfj fSBe fpy? jfB vko.
X{wo b'uB uzv nT[ w[zv ; wkfjy ; gb phu fBtko1.
ukwo ; ofD fuSo ; oefsSD ; MN d? MMeko.
n?;' ;[ ;kfjp[ gkfJ ejk gotkj ojh fJj dk; fsjko. 93.
1H
@gSko#
Bw;eko
Bw;eko
fi;
pokpo
o;ktb
s'I
e'Jh
j'o
d{ik
;{owk
BjhI
j?
(T[;
Bw;eko
j?).88.
Sz d
j uZeo ~ jZE ftu XkoB eoB tkb ! (s?~) Bw;eko j?. (j) sZsPK
fpBk j'Id tkb ! (s?~ Bw;eko j?). (j) tZvhnK, fsyhnK ns w}p{s
dkVQK tkb ! (s?~) Bw;eko j?.89. fi; shoK s s'gK tkb B t?ohnK ~
wkfonk j?, (T[; ~) Bw;eko j?. fi; B f;Xh sbtko ns feou Bkb d[FNK
~ vKfNnk j? (T[; ~) Bw;eko
T[BQK ~ Bw;eko j?. fisB th
;P?:k
wo
tor
fsBe
;[wo
gops
pDkT[D
tkb
raohp-fBtki
tork j'o e'Jh d{ik BjhI j?. j gqG{! nkg woh G[b pyF fdU
wo tork j'o e'Jh G[bDjko BjhI j?. (fiBQK B) soh ;tk ehsh
;kfonK
xo
d"bs
Bkb
Go
j'J
fd;d
jB.
fJ;
efb:[r
so
(feT[Ife)
j?, T[BQK
ftu
(w?~)
uzv w[zv ns wfjyk;[o tor (d?Is) gb ftu jh ]sw eo fdZs jBl ukwo,
fuZSo, bkb nZyK tkb d?Is :[ZX-G{wh ftu ibdh jh MkV ;[N jBl nfij
wkbe
gqkgs
eo
s[jkv
fJ;
dk;
ekjdh
gotkj
ojh
j?.93.
6 2
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
6 2
wko
BjhI
bJh
s nf; s'fo fpb'fe nb'e ;[ bki e' Skv e? Gkfi ub j?. 94.
tkbk BjhI j?, i' d?Is ;w[zdo ftu v[p BjhI ;e ns nrB-pkD ubD s
th ;V BjhI ;e, T[j th soh nb"fee sbtko ~ ty e bZik ~ fsnkr
e
Gi
ns
rJ
i'
(F;sq
jB.
oktD,
dh)
u'N
brD
:[ZX
ftu
d'
edw
th
fjbD
94.
wfjoktD
ns
e[zGeoB
tor
(fi;
B)
gb
Go
ftu
wko
fdZsl wxBkd ns nezgB tor :'X, fiBQK Bkb irs ftu :[ZX eo e :w
th jko iKdk j?, e[zG ns ne[zG tor (:'X fiBQK B) ;ko ;z;ko ~ fis
e
;ZsK
nkeVykB
;w[zdoK
ns
ftu
nkgD
jfEnko
em'o
(d?Is)
ekb
;k\
dh
ehs
feqgkB
;B,
Bkb
(fJj
eN
s)
wko
nfij
j'o
rJ.95.
nfijk dkT[ d; BjhI ;fenk fi; d T[gk Bkb (ekb dh) u'N s'A pu ;ehJ.
j w{oy ! fi; s'A fe; soQK S[fNnk BjhI ik ;edk, T[; dh FoB ftu y[Fh
y[Fh feT[I B ikfJnk ikJ. 96.
feq;B nT[ fp;B[ ig s[fj e'fNe okw ojhw Gbh fpfX fXnk:'.
pqjw ifgU no[ ;zG[ EfgU sfj s s[fje' feB j{` B puk:'.
e'fN eoh sg;k fdB e'fNe ekj{ B e"vh e' ekw eYk:'.
ekw ek wzsq e;ho e ekw B ekb e' xkT[ feBj{` B puk:'. 97.
dk
(feT[Ife)
ekj e' e{o eo sg;k fJB eh e'T{ e"vh e ekw B n?j?.
s'fj pukfJ ;e? ej[ e?; e? nkgB xkt pukfJ B n?j?.
e'g eokb eh gkte e[zv w? nkfg N`frU fsw s'fj N`r? j?.
us o us ni' ihn w? iV ekb feqgk fpB[ ekw B n?j?. 98.
th
fe;
fJBQK
dh
BjhI
th
e{Vh
eYkfJnk.
ekb
dh
sgf;nk
ekwBk-Gfonk
u'N
fe;
wzsq
s'A
pukT[Dk
bJh
eodk
dzwVh
BjhI
j?Il
j?.
(fJBQK
w[Zb
dk
BjhI,
e'Jh
e"vh
97.
ftu'A)
d ezw th BjhI nkT[D tkbk. (T[j) s?~ Gbk fetI puk ;erk, i' nkgD
nkg ~ (ekb dh) u'N s'I BjhI puk ;edk. r[Z; Bkb fGnkBe j'J (ekb
d) nrBh-e[zv ftu (fJj ;ko) nkg Nzr j'J jB, s?~ th T[; soQK Nzrtk
dDr. j w{oy ! j'F eo ns j[D th fdb ftu ;wM b? fe ekb dh feqgk
s'I fpBk (j'o e'Jh T[gk th) ezw nkT[D tkbk BjhI j?.98.
ezw
ftnkgs
j wjk gF{! T[; ~ (s{z) BjhI gSkDdk fi; dk gqskg fszBK b'eK ftu
j?. (s{z T[BQK ~) gowFto eo e g{idk j?I, fiBQK ~ S'jD Bkb
(Gkt g{iD Bkb) gob'e s'I j'o th d{o j' iktArk. (s{z) gowkoE ;wM
e i' gkg eodk j?I, T[BQK (x'o) gkgK ~ ty e nfs o{g tkb gkg th bZik
iKd jB. j w{oy ! (s{z) gowFto d g?ohI g?, (fJBQK gZEoK d g?ohI B g?
feT[Ife)
gZEoK
ftu
gowFto
BjhI
j?.99.
6 3
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
6 3
(T[; ~) w"B o{g ftu GiD Bkb, wkD (jzeko) SZvD Bkb, Gy XkoB
Bkb ns f;o w{zj w[BkT[D Bkb (gqkgs) BjhI ehsk ik ;edk. rb
eoB
ftu
dk i{Vk pDkT[D Bkb (T[; ~) BjhI (fwfbnk ik ;edk). ;Zu efjzdk jK,
fus d e ;[D bt' fe fpBk dhB-fdnkb dh FoB rJ (fe; j'o T[gk okjhI
ezmh
XkoB
eoB
Bkb,
em'o
sgf;nk
eoB
Bkb
ns
f;o
T[s
iNktK
rfs BjhI j[zdh). gqhs eoB Bkb gqG{ dh gqkgsh j[zdh j?. ;[zBs nkfd eokT[D
Bkb gowkswk gq;zB BjhI j[zdk. 100.
ekrd dhg ;G? efo e? no ;ks ;w[zdqB eh w;[ e?j'.
;koh
ekb feqgkB fpBk fpBsh B sT{ s[w e' gqG B?e[ foM?j'. 101.
(T[gwk) fbytkJh ikJ (go) ekb dh feqgk s'A fpBk, j gqG{ ! e'Jh th pBsh
s?~ E'Vk fizBk th foMk BjhI ;edh.101.
;o;tsh
dth
y[d
p'bD
j't
ns
eo'VK
:[rK
se
rDF
jZEhI
eth-pz ;
tkbh
dk
toDB
u"gJh
(j gqG{!) soh wfjwk ngo ngko j? fi; dk e'Jh gko BjhI gk ;edk.
(s{`)
T[s
dk
~
okik j?I.
tfvnkT[D
d'jok
j gqG{ ! woh s[S p[ZXh ftu feE'I (fJsBh Fesh j? fe) soh wfjwk
dk eEB eo ;e. w?I soh f;\s BjhI eo ;edk. s[;hI nkg jh (wo fby
fJ;) fpZqsKs ~ ;[Xko bt'.3. fJj ehN (soh wfjwk dk) feE'A se pykB
eo. j gqG{ ! soh wfjwk sz{ jh ikDdk j?I. fitA fgsk d iBw dk Gd
g[Zso BjhI gk ;edk, (T[; soQK) sok Gd (w?I) fetI d; ;edk jK. 4.
1H @fbzr# 2H fJBQK T[eshnK ftu fes fes e[M nzso th fwbdk j?, go p[fBnkdh coe BjhI
3H e[M phVK ftu @;'Yh pz; T[sgsh toDB# fbfynk j? ns e[M fpBk fJ; T[esh dhnK jB.
soh
gqGk
dk
pykB
sz{
nkg
jh
eo
;edk
j?I,
j'oBK
s'I
(T[;
dk)
gk
;fenk
j?.
6.
6 4
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
6 4
s[woh feqnk ejk e'T{ ej?. ;wMs pks T[ofM wfs oj?.
;{Sw o{g B poBk ikJh. fpoX[ ;o{gfj ej' pBkJh. 7.
jh
(fco th jm eoe so) ftokN o{g dk eEB eodk jK.7. id'A soh gqw-
Grsh gqkgs j'trh, sd'A jh ;koh eEk w[Y'A ejKrk. j[D w?I (etb) nkgDh
eEk efjzdk jK fi; soQK fe ;'Yh pz; (;z;ko ftu) g?dk j'fJnk j?.8.
d'jok
soh feqnk dk e'Jh feE'I se toDB eo. (soh) rZb ;wMD Bkb
p[ZXh ueok iKdh j?. (so) ;{yw o{g dk toDB BjhI ehsk ik ;edk,
d'jok
sks ;{oi o{g e' Xok. iks pz; gqu[o oft eok.
i" fsB e efj Bkw ;[BkT{. eEk pYB s nfXe vokT{. 19.
1H
BkNe
@eq'opo;#
ft;sko
;zyg
ftu
eEk
efjzdk
jK.
fco
tZv
u"gJh
id'A ekb B ;G s'A gfjbK gq;ko ehsk, sd'A Unzeko s'I f;qFNh ~
g?dk ehsk. ekb ;?D (BK dk) gfjbk okik j'fJnk i' nfXe pb tkbk, ns[Zb
o{g tkbk ns nB{gw ;h. 10. ekb es (BK dk) d{ik okik j'fJnk, irs
ftu shik (okik) eqo-po; g?dk j'fJnk. ekb X[i u"Ek okik ;[F'fGs
j'fJnk fi; s'A irs dk ;G e[M j'Id ftu nkfJnk.11.
fi; d (Foho T[s) j}ko nZyK F'Gk fdzdhnK jB, fi; d Foho
j}ko g?o w"i{d jB, (i') FFBkr (dh ;ik) T[s ;"Idk j?, T[;~ irs
;kfJ# (FFFJh) efjzdk j?. 12. (T[; B) fJe ezB s'A w?b eZYh, T[; s'A
ns e?NG B Foho XkoB ehs. T[; B d{i ezB ftu'A w?b eZYh, T[; s'A
;koh f;q F Nh pDh.13.
T[s
@;y
wX[
fJj
fco ekb B T[BQK (wX[ ns e?NG) dk tZX ehsk. T[BQK dh fwM (wd)
;w[zdo ftu fvZrh, T[; dh fueBkJh ib T[s sodh ojh, sd s'A (Xosh
dk) BK @wXk# fejk ikD bfrnk. 14. i' g[oF Gb (@;kX#) eow eodk
j?, T[j dtsk BK Bkb ikfDnk iKdk j?. fijVk ;z;ko ftu wkV eow eodk
j?, ;ko T[BQK dk BK d?Is (@n;[o#) oy fdzd jB.15.
ft;sko pj[s j?, feE'I se pykB eoK (feT[Ife) rqzE d tXD dk
pj[s vo brdk j?. T[BQK s'I (nr) pj[s oki j'J fiBQK B deF gqikgsh
~ g?dk ehsk. 16. T[; d xo d; j}ko bVehnK B iBw fbnk fiBQK
torh (;[zdo) j'o e'Jh BjhI brdh ;h. T[d'A ekb B nfijh yv toskJh
(fe T[; B) ;kohnK (bVehnK) okfinK ~ ftnkj fdZshnK.17.
d'jok
T[BQK (pZfunK) ftu'I fe; B ;{oi dk o{g XkoB ehsk fi; s'A ;{oi
pz; dk ft;sko j'fJnk. i T[BQK d (pzF d okfinK d) BK ;[DktK sK eEk
d tXD dk pj[s vo brdk j?. 19.
6 5
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
6 5
T[; (;{oi) d pz; ftu ox{ (BK dk okik) j'fJnk fi; s'I irs ftu
ox{pz; ufbnk. T[;dk @ni# BK dk ;qFm g[Zso g?dk j'fJnk i' wjkoEh ns
j's G:' tfj wjk X[B[oXo. shB fsqnkB pok fij o[fu eo. 21.
g[Zso)) dFoE ~ ;"Ig fdZsk. T[j th wjkB XB[FXkoh ;h, T[; B nkgDh y[Fh
Bkb fszB fJ;sohnK Bkb ftnkj ehsk. 21.
BkNe
fsB e pz; fpy? ox[ G:'. ox[ pz;fj fij 1irfj ub:'1 .
sks g[sq j's G:' ni[ po[. wjk oEh no[ wjk XB[oXo. 20.
pj[s ekb fsB oki ewk:'. ekb gkfJ ;[o g[ofj f;Xk:'. 22.
;hn ;[s pj[fo GJ d[fJ okik. oki gkN T[B jh eT[ Skik.
1H
pfusq
T[ufo:'#
T[E (gzikp ftu) T[BQK B d' Bro t;kJ (fiBQK ftu'A) fJe dk BK
e;{o ns d{i dk BK bkj"o (btg[ok-bj[otk) fgnk. T[j d'tA Bro pj[s
F'GkFkbh ;B (fiBQK ~) ty e bzek ns nwoktsh (fJzdog[oh) th biKdhnK
;B.24. T[BQK d'jK B pj[s ;wA se oki ehsk, (go) nzs ftu ekb B
(T[BQK ~ nkgD) ikb ftu c;k fbnk. T[BQK d i' g[Zso g'so j'J, T[j th
fJ; irs ftu oki eod oj. 25.
feE'A se (T[BQK d jkb dk) toDB eo e ;[DktK, T[BQK d BKtK
frDsh jh BjhI j' ;edh. u"jK :[rK ftu i' (oki j[zd) nkJ, T[BQK d
frDkJ BjhI ik ;ed.26. i j[D soh feqgk Bkb pb gqkgs eoK (sK
d) BK :Ek-p[ZXh nky ;[DktK. ekb es[ ns ekb okfJ (d BK) b?Idk
fiBQK d xo nDfrDs g[Zso g?dk j'J. 27.
dh
BK
T[BQK
jK
ekb es[ pj[s pbtkB j'fJnk fi; B ekb okfJ ~ Bro s'A eY
fdZsk. T[E'A T[j Gi e ;B"Y dF ~ ufbnk frnk ns T[E'A dh oki-e[wkoh
Bkb (T[; dk) ftnkj j'fJnk.28. T[; (oki e[wkoh) s'A xo ftu i' g[Zso
g?dk j'fJnk, T[; dk BK ;'Yh okfJ ofynk. T[; fdB s'A ;B"Y pz; ufbnk
(i') gow gftso g[oF (gowkswk) B ;kfink ;h. 29.
;'Yh
fdB)
ns
ns
T[; (;'Yh okfJ) s'A i' g[Zso g'so j[zd nkJ, T[j (;G) irs ftu
nytkJ. irs ftu T[j pj[s gqf;ZX j' rJ ns T[BQK d xo (fdB'
XB dk tkXk j[zdk fojk. 30. (T[BQK B) nBe soQK Bkb oki ehsk
dF-dFKsoK d oki fiZs bJ. fiE feE T[BQK B Xow dk ft;sko ehsk
f;o T[s Ssq M[b tkfJnk.31.
dFK
th
pz;
pKe
s[o
d ;[nkwhnK (okfinK)
ehs ns nkgDh e[b
ftu MrVk pj[s tX
tho :'fXnK d ;w{j
gJ.33.
6 6
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
6 6
;kok
irs
fis
fbnk
j?.34.
d'jok
d'jok
jB.35.
u"gJh
u"gJh
wo
oj
G[ i z r gq : ks Sz d
jB.36.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @F[G pz; poBB# d/ BK tkbk d{ik
nfXnkfJ (;zg{oB j[zdk j?) ;G ;[G j?. 2. 137.
G[ i z r gq : ks Sz d
ouk p?o pkdz fpXks ngkoz. fi;? ;kfX ;kfeU B e'T{ ;[Xkoz.
pbh ekw ok:z wjk b'G w'jz. r:' eT[B phoz ;[ :k
s nb'jz. 1.
sjk pho p`e pe? nkg wXz. T[m ;;sq b? b? wuk i[X ;[Xz.
ej{` ygoh y'b yzv ngkoz. wu?2 pho p?skb vT[o{ vekoz. 2.
g[oF (Be nkdwh) ;[Xko B ;fenk. wjkpbh ekw, b'G, w'j nkfd ftekoK
d jfEnkoK dh wko s'A Gbk e"D F{otho pu e frnk j?<.1. T[E (oDG{wh ftu) pKe ;{ow nkg; ftu e"V puB p'b oj jB. (T[j) F;sq b?
b? e T[md jB ns x'o :[ZX eod jB. fes ygo (u"V cb tkbk sho),
y'b ns yzv XkoB eoB tkb (fJe d{i ~ wko oj jB), fes pho p?skb
vT[o{
ej{` Jh; ;h;z g[n? o[zv wkbz. ej{z vke vT[o{ ej{`ez fpskbz.
uth uktvhnz febzeko ezez3. r[Eh b[E i[E pj? pho pze4` . 3.
goh e[N e[Nz o[b sS w[Sz. oj jkE vko T[G? 5T[oX w[Sz5.
ej{` y'goh y'b fyzr`6 ys`r`. ej{` ysqhnz yr ysz fByzrz. 4.
uth uKtvh vkeBh vke wko?. ej{` G?oth G{s G?o' peko?.
ej{z pho p?skb p`e fpjko`. ej{` G{s gqsz j;? wk;jko`. 5.
o;ktb
Sz d
tik
tik
Bud
fes
fFt
f;oK
(oz[vK)
jB.2.
~
wkbk
ftu
go'Adk
jB.
fes
j?.
fes
vkeDhnK
(T{b
r[ZEwr[ZEk j' ojhnK jB. 3. pj[s e[N wko j'Jh j?, (;{ofwnK d FohoK d)
N'N
o[b
o[bd jB.
oj jB).
jB,
fes
;{ophoK
dhnK
sbtkoK
ns
shoK
GZE
o[b
jB.
4.
Sz d
67
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
67
wjkB :'X Xosh ~ ezpkT[Id j'J (fJe d{i Bkb) fGV oj jB.7. ;{ofwnK
jB. feqgkBK, eNkoK ns b'j (d pD j'o F;sqK d) y{p gqjko j'J jB.8.
G[ i z r gq : ks Sz d
(;{ow)
F;sq
fes
sbtko,
tkjhnK
Sz d
ubD
tXk
br
e feqgkBK
jB
ns
ns eNkoK
n;sqK
Bkb
ubD
bVd jB.
Bkb
fuDrK
(nBe)
fBebD
pKe
brhnK
G[ i z r gq : ks Sz d
Boki
o';
j'
fes
ik
ojh
Boki
jbp
dh,
S[oh,
ojhnK
j?)
fes
iBp
dh,
feqgkB
ns
eNko
jB.
ns
fes
fes
fes
ns
sbtko
(nkgD
;?jZEhnK
Bf}nK
;o'jh
Bkb
XkoeK
ns
d[nkok)
ns
fes
Bkb
XewXZeh
poShnK
fes
Bf}nK
d'Xkoh
eq'X
Bkb
Bkb
(bVkJh
ojh
j?.9.
j'
Sz d
o'j Bkb ;{ow ;Zi j'J jB ns Fzek ~ G[bk e y{p fGV oj jB.
fB;zr
j'
jB.10.
F;sq
fe;
;fjz d
dh
j}koK
~
(;{ow
;[nzpo
wko'
jB
ns
(fto'XhnK
gotkj
BjhI
eod,
d)
p;
nzr
T[skod
wko'-wko'
jh
ik
oj
p'bd
jB.
jB.11.
wkod
e'Jh
j{oK
pDk
:[ZX-G{wh
jh
nkekF
e
(thorsh
ftu)
p'bd
(ftu
jB.
gqkgs
fGnkBe
12.
ftuo
eoB
Yzr
fe;
ojhnK
Bkb
jB)
tkb
eN
:[ZX-G{wh
;{ofwnK
v'bd
nzr
ns
fcod
rJ
jB
jB.
(fpo[X)
todhnK
ns
fe;
jB).
(w{zj'A)
tkb
wko'(;[o'j)
fgnk
13.
ftu
ub
rkj[zd
feqgkBK
ns
(fJXo-T[Xo)
ns
nktk}
e
~
(Bkb
bVd
sho
;[D
jh)
fto'Xh
jB.
;{ow
X"I;
tid
ubkT[Id
jB
ns
nS'gb
;{ow)
Gid.
e'qfXs
F;sqK
th
Fofwzd
@;VZe#
dh
nktk}
fXoK
Bkb
BtI
wx
ns
c[osh
14.
(ftu
BjhI
jB
oj
jB.
:[ZX-G{wh
fpo[X eqX
[ okfi:z. B uko g?o Gkfi:z.
;zGkfo ;;sq rki jh. ;[ Bkd wx bki jh. 16.
jbze jke wko jh. ;oe ;;sq Mko jh.
j?.
(tho-rsh
d
;{ow
gk
j'
j[zd
jh
nzr
;{ow
jB
ns
rid
jB,
tZY
;[Nd
jB.15.
F[GkfJwkB
jB
ns
uko
jB
(T[BQK
rZiD
dh)
bbeko
wkod
jB
G[bk
rid
fGnkBe
F;sq
ubk
fdzd
;[nor
b'e
e'qfXs
ubkT[Id
XhoitkB
jB.16.
eod
e)
pj[s
;zGkb
(jfEnko)
jB,
jB
shoK
jB.
iKd
dh
edw
;'r
jB.
wko
th
17.
Bkb
(go-
gZy tkfbnK ~) MkV fdzd jB. ;zy d tiD dh X[B nkT[Idh j? ns ;{ow
Xhoi
Bkb
;[;fis
j[zd
jB.
18.
68
;qh
d;w-rqzE
o;ktb
s[oh ;zy
Bu s[zd
fMwh si
T[m? Bd
pki.
skih.
srz.
Bkdz.
;kfjp
Sz d
wjkpho ;ki.
wu ;{o rkih. 19.
wB' fpi prz.
X[B fBqfpykdz. 20.
pfusq
o;ktb
pez.
;zez. 25.
;?D ;kih2.
e{e. 26.
o[e
Yj
jez
o;z
(Bd)
ri?
Gb
fGo?
Mzvk
1H @pih# 2H @;ih#
r?D
g{s
p?o
rv
dh
nktk}
(fes)
nk
ojh
j?.
fJj
sbtkoK
ns
f;o
X[B
y'b
fBozso
N[ZN
(;[DkJh
gJ
jB,
ojh
(fes
j?).
;{ow)
20.
wz{j
s'I
wko'-wko' p'b oj jB. fes XewXZeh j' ojh j?, fes jZe-pZe j'J (;{ow)
fvr j'J jB.21. (fes) tZfvnK dbK ~ bskfVnk ik fojk j?, (fes) nZX
nzr tY ik oj jB, (fes tho) b'j dh rdk wkod jB ns (fes) wko'efjz d
bj{
jB.22.
Bkb
Bdh
Go
rJh
j?,
nkekF
ftu
j{oK
ftuodhnK
jB.
ekbh
(ebi'rDK)
GVe j'J
jB. tZv jzeko Bkb rid jB (fiBQK dh) nktk} (;[D e) pdb th Fofwzdk
j? . 24.
(;{ow)
F;sqK
dh
;ki
;iktN
Bkb
;Zi
j'J
jB
ns
w{zj
s'A
wko'-
wko' p'bd jB. (;{ofwnK d) w{zj T[s e[zvbhnK w[ZSK jB ns fB;zr j' e
bV oj jB. 25. (:'fXnK B) x'fVnK (pkih) ~ je e ;?Bk ~ xo fbnk
j?, fuVQ j'J (;{ow) u"jK gkf;nK s'A Y[e oj jB ns w{zj s'A wko'-wko' p'b
oj
Sz d
j[ z d k
Se
w[yz
jez
fuo
68
wko'
Bdh
ri
wjk
wjk
BkNe
jB.
26.
;KrK
Bkb
;{ow
nNe
j'J
jB,
wkB'
;w[zdo
Bkb
rzrk
fwb
rJh
Bf}nK
Bkb
(;{ow)
fvr
gJ
jB
ns
(T[BQK
ftu)
XewXZeh
j'
ojh j?. wk;kjkoh iht Bu oj jB ns :[ZX ftu ;{ow ukT[ Bkb i[N j'J
jB.29. wk; ykD tkb j; oj jB ns tv G{s Bu oj jB. pj[s fBvo
(:'X fGVB bJh) T[bQo j'J/ jB ns w[y ftu'I wko'-wko' p'b oj jB. 30.
nkekF
ftu
dth
ri
ojh
j?
i'
wjkekb
s'A
g?dk
j'Jh
j?
(noEks
69
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
69
(;{ow) Fokp Bkb w;s j'J jB. o"do o; ftu g{oh soQK wrB jB.
jkEh d M[zv ;i jB ns o'; tXk e fGV oj jB.36. s} sbtkoK fJ;
soQK uwe ojhnK jB fitA pdbK ftu fpibh dh ukb j't. t?ohnK d x'V
fJT[I B; fcod jB fiT[I ib T[s rzr?oh (ib i[bkjk) Gfink fcodk
j?.37. nkg; ftu (nkjw' ;kjwD F;sq) ubkT[Id jB. d'tA gk; (nkgDh
nkgDh) fis ukj[zd jB. o"do o; ftu os j'J jB. (BF ftu) pj[s w;s
j'J j'J jB. 38.
fis
ukj[zd
jB.34.
nDy
tkb
;{ow
ri
oj
jB.
fsyh
ukb
tkb
x'V
G[ i z r Sz d
T[mh e{j i{jz ;wfo ;ko pfi:z. feX' nzs e ekb e' wx rfi:z.
GJh sho Ghoz ewkDz eVfe:z. pi b'j e'qjz wjk i`fr wfu:z. 41.
:{ZX-G{wh ftu F;sqK d (fJe d{i T[s) tiD Bkb jo gk; o"bk g?
frnk j? fitA fes'A gob' d ;wA d pdb ri oj jB. shoK dh p"SkV
br rJh j? ns ewkBK eVeD br rJhnK jB. eq'X Bkb F;sq (fJe
d{i T[s) tid jB ns tZvk :[ZX wfunk j'fJnk j?. 41.
Mwh si srz ;[ o';z gqjkoz. o[b o[zv w[zvz T[mh ;;sq Mkoz.
s} sbtkoK uwedhnK jB, r[Z;/ Bkb tko j[zd/ jB, o[zv w[zv o[b
oj/ jB, F;sqK (d tiD Bkb) nZr (dhnK fuzrkohnK) fBebdhnK jB. ;{ow
GGeK wko oj jB, xktK s'A bj{ Ge Ge (eo e fBeb fojk j?)l fJzi
gqshs j[zdk j? fe fJzdo ns ftqsk;[o dk :[ZX j' fojk j't/.43.
ppezs phoz GGezs xk:z. wB' i[X fJzdzq i[fNU fpqsok:z. 43.
wjk i[X wfu:z wjk ;{o rki. nkg' nkg w? ;;sq ;'I ;;sq pki.
T[m Mko ;Krz wu b'j eq'jz. wB' yb pk;zs wkjzs ;'jz. 44.
wjk :[ZX wu frnk j?, tv ;{ow ri oj jB, FFsq fJe d{i T[s
nkjw' ;kjwD tid jB. poShnK (d brD Bkb T[BQK ftu'A) fuzrkohnK
fBeb ojhnK jB, eq'X ftu F;sq ti oj jB, wkB' ;qFm g[oF p;zs (j'bh)
dh yv ftu ;'G oj j'D.44.
70
;qh
d;w-rqzE
o;ktb
;kfjp
pfusq
o;ktb
Sz d
70
Sz d
fisB (;{ow) t?o Gkt Bkb (:[ZX ftu) o[M ;B, T[j ;ko nzs ftu
wko rJ jB. fisB :[ZX-G{wh s'A Gi jB, T[j nzs ftu Fofwzd
jB.45. (;{ofwnK dhnK) d/jK T[gob etu N[N rJ jB, jZE'A YkbK
w[ZSK
tkb
w[yV
(fvr
gJ
jB)
ns
fes
ykbh
F;sq
j'J
S[N
jh
gkJ
G[ i z r gq : ks Sz d
G[ i z r gq : ks Sz d
;{ofwnK
]{Bh
sbtkoK
fwnkB
ftu'I
eY
bJhnK
jB.
pho-p?skb,
r[ E w-r[ E k
j'
oj
j' D .49.
Sg? Sz d
Sg? Sz d
BkNe
ekb
wko
ftu ngko
jB.50.
rJ
jB
go
fe;
th
g?o
i?-i?-eko
j'fJnk
j?
ns
soQK
:[ZX
fgS
T[j
BjhI
ehsk.
fJzdo-b'e
(T[BQK
(;[nor)
dk)
irs
ub
rJ
xo
ub
rJ
nkgD
(pz;
dh)
u"gJh
fJ;
x'o
wfunk
ns
F{otho
;{ofwnK
dk feE'A se eEB
ik ;edk.51.
eoK,
G[ i z r gq : ks Sz d
bt-pz;
tkb
;ko
fis
rJ
ns
e[F-pz;
tkb
;ko
jko
rJ.
i'
pbtkB pu rJ, T[j nkgD gqkD b? e Gi rJ. T[BQK B ekFh ftu fBtk;
ehsk ns u"jK tdK ~ gVQ fbnk. (T[BQK B) pj[s tfoQnK se T[E jh fBtk;
ehsk.52.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @bth e[Fh i[X poBBz# BK tkbk shik
nfXnkfJ ;wkgs j[zdk j? ;G ;[G j?. 3. 189.
71
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
G[ i z r gq : ks Sz d
o;ktb
Sz d
pfusq
u"gJh
nfVb
u"gJh
Sz d
(id'A e[F-pz;hnK B)
;G dk t?o (gkg) ]sw j'
oki-gkN d fdZsk.4. (oki
j' rJ. (T[; B) foFh-G;
d fdZsk.5. (oki ~ pB
(sBkT[) Sv fdZs. XB-d"bs
ftu oz f rnk frnk.6.
shB iBw jwj{` ip Xfo j?. u"E iBw r[o{ s[fj efo j?. 9.
T[s okik ekBBfj f;Xk:'. fJs fJB oki eos ;[y gk:'.
71
G[ i z r gq : ks Sz d
ehsk.
BkNe
ns u"Ek td ;[D
eo btKr, sK u"E
pB ~ ubk frnk,
feE'A se fJj eEk
brdk j?.10.
72
;qh
d;w-rqzE
Boki
;kfjp
Sz d
pfusq
Boki
d'jok
fco
;fenk.
ph; rkt fsB e ofj rJ. fiB w' eos feq;kBh GJ.
pj[s ekb fJj Gkfs fpsk:'. iBw ;w? BkBe e' nk:'. 3.
d'jok
(pdhnK
ftu)
ekb-uZeo
MrVk
fJzi
tX
ufbnk
frnk,
fe
T[j
eow
eoB
br
dk
eow
eoB
T[BQK
e'b
T[;
G{wh
e'Jh
th
mhe
pz;
s'A
y[;
rJh.1.
(pdh)
eo
d'jok
ngDk
dk
u"gJh
72
Sz d
BkNe
pqkjwD
;{doK
fbnk.
t?F
Xow
d
SsqhnK
ngDk
rJ
ns
br
SsqhnK
gJ
ns
t?FK
F{doK
dk
B
eow
pqkjwDK
fbnk.2.
u"gJh
(eow
GqFN
j'D
ekoB)
(etb)
thj
fgzv
ofj
rJ,
fiBQK
ftu (T[BQK B) feq;kBh dk ezw F[o{ eo fdZsk. fJ; soQK pj[s ;kok ;wK phsD
T[gozs
(r[o{)
BkBe
iBw
dk
tes
nk
frnk.
3.
d'jok
T[BQK pdhnK dh e[b ftu (r[o{) BkBe okfJ gqrN j'J, fiBQK B ;kfonK
f;ZyK
;[y
fdZsk
ns
fiE
feE
(GhV
pDh
sK)
;jkfJsk
ehsh.4.
u"gJh
;ko
wkor ftu nk rJ, T[BQK ~ (fco) gkg B ed goFkB BjhI ehsk. 5. i'
i' (b'e) T[BQK d d; Xow wkor T[s g? rJ sK T[BQK d gkgK ns d'yK
~ gowkswk B jo fbnk. (T[BQK ~) d[y ns G[y ed th BjhI ;skT[Idh
ns
BkBe nzrd e' pg[ Xok. Xow gqu[fo fJj ir w' eok.
nwo dk; g[fB Bkw ejk:'. iB[ dhge s dhg irk:'. 7.
ip podkfB ;w? tj[ nktk. okwdk; sp r[o{ ejktk.
fsj podkfB g[oksfB dhnk. nwodkf; ;[og[fo wr bhnk. 8.
T[j
ekb
(r[o{)
ns
fJ;
ikb
BkBe
irs
ftu
ftu
(r[o{)
Xow
BjhI
nzrd
dk
gquko
c;d.6.
(d
o{g
ehsk.
ftu
fco
d{ik)
(shi
Foho
o{g
ftu
XkoB
ehsk
T[j
r[o{)
nwodk; nytkJ, wkB' dhge Bkb dhge irk fbnk frnk j't.7. id
todkB dk T[j ;wK nk frnk sK okwdk; r[o{ gdth Bkb ;[F'fGs j'J.
T[BQK ~ (r[o{) nwodk; g[oksB todkB d e (nkg) ;[nor ~ ub rJ.8.
r[o{
dt
nzrd
s/
r[o{
nzrd
nwodk;
(ti'A)
wzfBnk
;kX{
1H @is#
BkBe
w[ e sh
jZ E
BjhI
brdh.10.
73
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
73
jfor'fpzd
ub rJ, (sK r[o{) joh okfJ ~ T[BQK d ;EkB T[s fpmkfJnk frnk. T[BQK
d g[Zso (r[o{) jfo feqFB j'J. T[BQK s'A pkd (r[o{) sr pjkd[o j'J.12.
fsbe izR{ okyk gqG skek. ehB' pv' eb{ wfj ;kek.
;kXB jfs fJsh fifB eoh. ;h;[ dh:k go[ ;h B T[uoh. 13.
Xow js ;kek fifB ehnk. ;h;[ dhnk go[ f;oo[ B dhnk.
BkNe uNe ehJ e[ekik. gqG b'rB ej nkts bkik. 14.
mfjokfJnk
frnk.11.
id'A
(r[o{)
jfor'fpzd
gowkswk
gk;
d'jok
ftykJh).14.
d'jok
T[s
d t -g[ o h
ftu
u"gJh
i? - i? - eko
j' D
br
ubkD d e"s[e
wu frnk, go
frnk.16.
u"gJh
j[D
w?I
nkgDh
tkosk
dk
pykB
eodk
jK,
fi;
soQK
w?~
sg
eod
soQK
sgf;nk
eod
oj
(ns
nzs
ftu
sgf;nk
cb;o{g)
dP?s s'A nd?Ps o{g j' rJ. wo wksk fgsk B gowkswk dh nkokXBk ehsh
ns pj[s soQK dh :'r-;kXBk ehsh.3. T[BQK B nbZy (gowkswk) dh i'
;tk ehsh, T[; eoe r[odt( gqG{) gq;zB j'J. T[; gqG{ B id'A w?~ nkfrnk
fdZsh sd'A n;hI efb:[r ftu iBw fbnk. 4.
;kvk nkT[D ~ fuZs BjhI eodk ;h feT[Ife (;kvh) ;[ofs gqG{ d uoBK
ftu brh j'Jh ;h.
e fJ; b'e ftu
fitA fetA
Gfink.5.
gqG{
;k~
;wMkfJnk
ns
fJ;
soQK
efj
74
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
74
id'A gfjbK n;hI f;qFNh pDkJh, (;G s'A gfjbK) d[FN ns d'yh d?IsK
BkNe
dh
ftu
T[bM
EK
dtfsnK
rJ
fFt
ns
dh
;EkgBk
nkgD
(nkgD
nkg
nkg
~)
ehsh.
~
jh
nfvr
T[j
th
gowFto
(@nu[s#)
nkgDh
pbh
nytkT[D
nytkfJnk
ns
g{ik
br.7.
ns
ftFD{
nZm ;kyh (uzdqwk, ;{oi, fgqEth, Xq[t, nrBh, gtB, gqs:{F ns gqGk;) pDkJ
ns ;ky (rtkjh) dD bJh ;Ekfgs ehs. (T[BQK
fdZsk fe ;kvh g{ik eo' (feT[Ife) ;kv s'I fpBk
eo
j'sq
gqG{
gow ss e' fiB B gSkBk. fsB efo Jh;[o fsB ej[1 wkBk.
es ;{o uzd ej[ wkB?. nrBj'sq eJh gtB gqwkB?. 10.
feB j{` gqG[ gkfjB gfjukBk. BQks fes ib eos fpXkBk.
efse eow eos vogkBk. Xow oki e' Xow gSkBk. 11.
B gZEo ~
ftXkB eod
i'
wz B Dk
;kyh
dD
ehsk.11.
bJh
;Ekfgs
ehs
;B,
T[j
fJE
nk
gqG{
F[ o {
ehsk.13.
gowkswk
ubk
fi; fi; B osk e[ f;ZXh gqkgs ehsh j?, T[; B nkgDk nkgDk wkor
fbnk j?. gowFto ~ fe; B BjhI gSkfDnk ns nkgDh T[gk;Bk
wkor
T[s
e'Jh
BjhI
ufbnk.15.
ekoB (;G) fdtkB j' rJ.16. gow-;Zsk ~ fe; B BjhI gSkfDnk, nkgD
nkg ftu jh T[bM rJ. sd i' i' oki foFh pDkJ rJ, T[BQK B fco
nkgDhnK
1H @jh#
gqG{
gq u fbs
fifB fifB sfBfe f;X e' gk:'. fsfB fsfB ngBk okj[ ubk:'.
gow;[o B feBj{` gfjukBk. ww T[ukfo s G:' fdtkBk. 16.
gowss feBj{` B gSkBk. nkg nkg Ghsfo T[oMkBk.
ftuko
dk
;fwqshnK
(Xow-wo:kdk
dhnK
g[;seK)
dk
gqubB
eo
fdZsk.17.
75
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
75
fijV fijV (T[BQK) ;fwqshnK ftu gqw gkD br rJ, T[BQK B (;Zuh)
nfXnksfwe ;kXBk dk fsnkr eo fdZsk. fiBQK B nkgDk wB jfo uoBK
Bkb
uko tdK dh ouBk ehsh ns ;ko b'eK ~ (td nB[;koh) eow wkor T[s
s'fonk. (go) fiBQK dh fbt jfo-uoBK Bkb br rJh, T[BQK B tdK (d
i'fVnk,
wkor
fiB wfs pd espB fsnkrh. gkopqjw e G nB[okrh.
fsB e r{V wfs i ubjh. Gkfs nBe d{y ;' dbjh. 20.
i i ;fjs iksB ;`dfj. gqG e ;`fr B S'vs Bj.
s s gow g[oh efj ikjh. fsB jfo f;T[ nzso[ feS[ Bkjh. 21.
dk)
T[j
;fwqshnK
fsnkr
eo
(Xow)
wkor
T[s
BjhI
ub.18.
pqjwk
fdZ s k.19.
(T[j)
rzGho
eo
eod
d[nko
iKdk
w?I s?~ nkgD g[Zso ti'A r"ot p]fFnk j? ns gzE dk gquko eoB
bJh ;[;fis ehsk j?. T[E/ ik e/ s{` Xow-uZeo ubkT[Dk j? ns d[owfs
eoB s'A b'eK ~ jNkT[Dk j?.29.
76
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
efppku
d'jok
Boki
Sz d
u"gJh
fifB fifB Bkw[ fsjko' fXnkfJnk. d{y gkg fsB fBefN B nkfJnk.
i i nT[o fXnkB e' Xojh. pfjf; pfjf; pkdB s wojh. 41.
pfusq
BkNe
76
w?I jZE i'V e yVk j' frnk ns f;o BhtK eo e pBsh ehsh fe
id'A s[;hI ;jkfJsk eo'r sK irs ftu (fB;u jh) gzE dk ftek;
j'Jrk.30.
u"gJh
Sz d
gqG{ B (i' e[M) fejk j?, T[jh (w?I) ejKrk, fe; dh th gotkj BjhI
oyKrk. fe; Gy s'A gqGkfts BjhI j'tKrk ns gqG{ (@nby# d BK dk) phi
phiKrk (noEks gquko eoKrk) .34. w?I gZEo-g{i BjhI jK ns B jh (fe;
ftFF) Gy ftu fGiD tkbk jK. (w?I) gqG{ d Bkw dk f;woB eoKrk ns
gow g[oy ~ gqkgs eoKrk.35.
(w?I) ;h; T[s iNktK XkoB BjhI eoKrk
gktKrk. w?I fe; dh gotkj BjhI eoKrk,
eoKrk.36. (w?I etb) fJe (gqG{ d) Bkw dk
T[s ezw nkT[D tkbk j?. (w?I) fe; j'o dk
j' o e' J h ;EkgBk eoKrk.37.
ns
i'
GiB
ikg
77
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
BkNe
77
fJjh ezw (eoB bJh) n;hI irs ftu nkJ jK, Xow (d gq;ko) bJh
fBokeko (r[odt) B Gfink j?. fiE feE (;opsq) s[;hI Xow dk ft;sko
eo' ns d[FNK ns d'yhnK ~ geV e gSkV fdU.42. fJ; ezw bJh n;hI
iBw XkoB ehsk j?. j ;kX{ g[oF' ! fJ; ~ uzrh soQK wB ftu ;wM bt'.
(fJ; soQK ;kvk eosZt j? fe) Xow ~ ubkfJnk ikJ ns ;zsK dk T[ZXko
ehsk ikJ ns/ ;kfonK d[FNK ~ iVQ'I g[fNnk ikJ/.43.
fijV fijV gfjb ntsko j'J jB, T[BQK B nkgD nkgD (Bkw dk)
ikg eotkfJnk j?. fe; th gqG{-d'yh dk BkF BjhI ehsk ns B jh (b'eK
~) Xow eoB tkb okj T[s gkfJnk j?.44. fijV fijV gho-\eho ns
BZph j'J jB, (T[j ;ko) w?I w?I eofdnK irs s'A rJ jB. fe; B th wjkg[oy (gqG{) ~ BjhI gSkfDnk ns Xow-eow ~ th e[M BjhI ikfDnk.45.
j'oBK dh nk; dk e[M th (wjZst) BjhI j?, fJe' (fBozeko) dh nk;
~ wB ftu XkoB eo'. j'oBK (dth-dtfsnK) dh nk; s'A e[M th jk;b
BjhI j[zdk. (fJ; bJh etb) T[; gqG{ dh nk; ~ wB ftu XkoB eo'.46.
d'jok
d'jok
pfusq
Sz d
;G
u"gJh
Sz d
(w?I) B f;o T[s iNktK XkoB eoKrk, B (ezBK ftu) w[zdoK gktKrk,
(etb) T[; d Bkw ~ igKrk, (fi; eoe) ;ko ezw f;o uVQd jB.51.
B nZyK whN e (p?mKrk), B jh e'Jh gkyzv iK nkvzpo fdyktKrk. B e'Jh
wkVk eow eoKrk ns B jh (e'Jh ftFF) GyXkoh nytktKrk.52.
u"gJh
i' i' (;kXe) Foho T[s (e'Jh B e'Jh) Gy XkoB eod jB, T[BQK
(GyXkohnK ~) ;Zu ;kXe (gqG{-iB) e[M th BjhI ;wMd. ;G b'e (fJ;
rZb ~ uzrh soQK) nkgD wB ftu ;wM b?D fe gkyzvK ftu gowFto
BjhI j? (noEks gkyzvhnK ~ gowkswk gqkgs BjhI j[zdk).53.
78
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
d'jok
jB
(noEks
ty
u"gJh
efppku
d'jok
(go
d'jok
wo:kdk
oki
;Zuh
th
rZb
pDh
(T[BQK
fJj
ofjzdh
dh)
j?
j?)
g{ik
fe);KrK
ns
eoB
okjhI
T[BQK
br
(pkjob)
iKd
jB.54.
gowFto
BjhI
;Kr
fwbdk
(GktI)
d'jok
;wA
ekb
dh
S[oh
Bkb
eN
j'J
BoeK
ftu
ikDr.56.
u"gJh
e'Jh
ik
;ehdk,
id
se
wB
T[s
fis
gqkgs
BjhI
eo
wkB
(eJh)
;ko b'e fes th (feT[I B) y'id fcoB. fiBQK B nkgD wB ~ jZE (ekp{)
ftu eo fbnk j?, T[BQK B jh pqjw ~ gSkfDnk j?.55.
78
BkNe
dk
i' gqG{ B w?~ fejk, T[jh w?I irs ftu efj fojk jK. i' T[; gqG{
f;woB eoBr, T[jh nzs ftu ;[nor ~ ikDr.59.
d'jok
jfo ns jfo-iB (;kXe) d'tI fJe jB, (T[BQK ftu) e'Jh j'o ftuko
BjhI j?. fitA ib s'A sozr g?dk j' e fco ib ftu jh ;wk iKdh j? (noEks
T[j gqG{ s'A g?dk j' e fco gqG{ ftu jh ;wk iKd jB).60.
u"gJh
i'
i'
jzeko-t;
j'
tkd-fttkd
eod
jB,
T[BQK
s'A
gowkswk
nKfy whu wr[ ;{fM B ikJh. skfj nBzs fwb? few GkJh. 62.
e gkyzv eodk j?, sK T[j nzfBQnK dk gd gqkgs eodk j?. nZyK whND Bkb
(id) o;sk jh BjhI fd;dk sK j GkJh ! T[; ~ gowkswk fetI fwbrk.62.
pj[ fp;Eko ej bT[ e'Jh ej?. ;wMs pkfs Eefs j[n? oj.
o;Bk Xo? eJh i' e'Nk. sdfg rBs fsj gos ;[ s'Nk. 63.
dh)
(fJ; sZE ~)
nZyK pzd eo
Gd
eo
bJ, sK th (T[; d BkwK nEtk r[DK dh) frDsh eofdnK, xkN jh wfj;{;
j'trh.63.
79
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
G[ i z r gq : ks Sz d
sjk ;kj ;qh;kj ;zrqkw e'g. gzu' pho p`e fgqEh gkfJ o'g.
jmh ihswbz ;[ rkih r[bkpz. oDz dyhn? ozr o{gz ;jkpz. 4.
jfm:' wkjohuz d :z rz r okwz . fiB fesh:z fish:z c" i skwz .
e[g bkb uzdz ehJ bkb o{gz. fiB? rzih:z rop f;zx nB{gz. 5.
pfusq
BkNe
79
d'jok
w?I
id'A gqG{ dh nkfrnk j'Jh sK (w?I) fJ; ;z;ko ftu iBw fbnk. j[D
eEk ~ ;zyg Bkb ;kfonK ~ efj e ;[DkT[Adk jK.64.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @ww nkfrnk ekb ir gqtF eoBk#
BK dk StK nfXnkfJ ;wkgs j[zdk j?, ;G F[G j?.6.279.
id'A r[orZdh (oki) dh f}wtkoh ;kv T[s gJh sK (n;K) nkgDh fts
nB[;ko Xow dk gqubB ehsk. pB ftu soQK soQK d fFeko ehs ns foS,
o'M (BhbrkJ) ns pkoj f;zx wko.1. fco ;k~ d; (nkBzdg[o) s'A ikDk
fgnk ns gKtNk Bro tb ub rJ. (T[E) iwBk Bdh d ezY (nBe)
e"se ehs ns eJh soQK d swkF ty.2. T[E'A (d izrb ftu'A) nBe Fo
u[D u[D e wko ns eJh soQK d foSK ns BhbrktK (o'M) ~ wkfonk.
sd cs Fkj okik (;kv Bkb) ]\k j' frnk, (cb;o{g) fpBk fe; ekoB
;kv Bkb izr j' rJh.3.
G[ i z r gq : ks Sz d
T[E :[ZX ftu ;qh ;zr' Fkj eq'X ftu nk rJ ns gziK GoktK (phph
tho' d g[ZsoK) B Xosh T[s g?o iwk fdZs (noEks :[ZX bJh vN rJ).
ihs wb jmh :'Xk ;h ns r[bkp (okfJ) gow ;{owk ;h. :[ZX dk ozr ty
e (T[BQK ~) bkbhnK uVQ rJhnK.4. wkjoh uzd ns rzrk okw vN e bV,
fiBQK B fesBhnK jh \"iK ~ fis e (fFekoh ikBtoK bJh T[BQK dk) ykik
(skw) pDk fdZsk. bkb uzd eq'XtkB j' e ;{j-bkb j' rJ fiBQK B nB{gw
FoK dk jzeko s'V fdZsk ;h.5.
wkjoh uzd B eq'XtkB j' e fGnkBe o{g XkoB eo fbnk fiBQK B
tv tv yph ]kBK ~ wkfonk ;h. :[ZX ftu d:k okw pqkjwD B th pj[s
eq ' X ehsk ns dq ' D kuko: tork (fGnkBe) :[ Z X wukfJnk.6.
80
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
fSfS
fJSz
eYk
w/M
i'oz.
wB'
wkyBz
wNeh
ekBQ
c'oz.7.
sjk Bzd uzdz eh:' e'g Gko'. brkJh poSh feqgkDz ;zGko'.
s[Nh sr fsqyh eY iwdYz . jmh okyh:z bi pz;z ;BYz. 8.
sjk pho p`e Gbh Gkfs wko. pu gqkB b? e f;gkjh f;Xko. 10.
o;ktb
Sz d
y[b? ykB y{Bh y[ok;kB yrz. goh ;;sq Xkoz T[mh Mkb nrz.
GJh sho Ghoz ewkDz eVe. fro pki skih br Xho Xe. 17.
pih Go G[zeko X[e Brko. d[j{` T[os pho p`e peko.
eo pkj[ nkxks ;;sqz gqjkoz. veh vkeDh uktvh uhsekoz. 18.
80
fdZsh
ns
T[;
dhnK
fSNK
fJzi
T[mhnK
wkB'
ekBQ
wZyD
dh
wNeh
GzB fdZsh j't. 7. T[E (T[; tb dhtkB) Bzd uzd B pj[s eq'X ehsk ns
poSh Bkb tko ehsk ns feqgkB ~ ;zGkfbnk. (bVfdnK bVfdnK) fsyh
sbtko N[ZN rJh ns T[; B eNko
B ;'Yh pz; dh bki oy bJh.8.
BkNe
eY
bJh.
(fJ;
soQK
T[;)
fdqVQ
;{ow
Sz d
joh uzd B e'qX eo e uzr ;{ow wko fdZs. T[; B shoK dh uzrh
tkSV brkJh ns tv tv ;?fBeK ~ fwX ;[fNnk.13. (T[j) o"do o;
ftu (g{oh soQK) wrB ;h, (fJ; bJh) x'o :[ZX j'fJnk ;h. F;sq-XkohnK
~ (T[; B) wko fdZsk ns tv tv okfinK ~ (Xosh T[s) fbNk fdZsk.14.
sd'I (;kv ;{ow) ihs wZb B Gkbk b? e joh uzd d fjod ftu
sD e wkfonk ns T[; ~ G[zi ;[N fdZsk.15. tho-:'fXnK ~ sho brd
ns T[j nrBh tKr (sfi wkDz) bj{ Bkb bkb j' iKd. T[j ;ko/ x'fVnK
~ Sv e ;[nor ~ f;Xko iKd.16.
G[ i z r gq : ks Sz d
81
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
pfusq
BkNe
81
d'jok
bV
rJ
G[ i z r gq : ks Sz d
ueqs u"fg:' uzd rkih u`dbz. jmh joh uzdz rj jkE ;bz.
(fJ; ;fEsh s'A) j?okB j' e :[ZX-tho uzdbhnk (okik) i'F ftu
nkfJnk. (T[Xo'I) jmh johuzd jZE ftu poSk cV e (nkfJnk). nfXe r[Z;
ftu nk T[; B ;[nkwh gqfs t\kdkoh ~ fBGkfJnk ns bVd j'fJnK N'N
N'N j' e fvr fgnk.21.
efo:' ;[nkw Xow wjk o'; o[fM:z. frfo:' N{e N{e jP? fJ;' ;{o M[fM:z. 21.
sjk ykB B?ikps? nkB e? e?. jfBU ;kj ;zrqkw e' ;;sq b? e?.
fes? ykB pkBhB j{z n;sq Mko. ;jh ;kj ;zrqkw ;[orz f;Xko. 22.
d'jok
by? ;kj ;zrqkw i[M i[Mkoz. stz ehN pkDz ewkDz ;zGkoz.
jfB:' Je ykBz fynkbz yszrz. vf;:' ;sq e' ikB[ ;:kwz G[izr. 24.
frfo:' G{fw ;' pkD d{i' ;zGkfo:'. w[yz GhyBz ykB e skfB wkfo:'.
Gfi:' ykB ]{Bh ofj:' yfs skih. si gqkD shi br? pkD pkih. 25.
d[:z pkD y?u fJez pkfo wko. pbh pho pkihB skih fpdko.
fi;? pkB bkr? oj B ;zGkoz. sBz pfX e? skfj gkoz f;Xkoz. 27.
B}kps ]kB ~ wko e i[Mko{ ;zr' Fkj th i{M wfonk. (T[; d woB
Bkb) fJ; b'e ftu jk-jkeko wu frnk, go ;[nor b'e ftu i?-i?eko
j' D br fgnk.23.
G[ i z r gq : ks Sz d
82
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;p? ;Pkw Xowz ;[ phoz ;zGko. veh vkeDh G{s gqsz peko.
j;? pho p?skb n" ;[X f;Xz. uth uktzvh:z T[vh frX fpqXz. 28.
pfusq
BkNe
82
ojhnK
joh
uzd
r[Z;
ftu
nk
ewkB
cfVnk
ns
gfjb
sho
dk
tko e; e (;kv) x'V T[s ehsk. (fco) d{ik sho fFFs pzBQ e wo T[s
ubkfJnk. gqG{ B woh ofynk ehsh (ns T[j sho wo) ezB ~ S'j e bzx
frnk.
29.
fsqsh: pkD wkfo:' ;[ gNh wMkoz. fpfXnz fubesz d[nkb gkoz gXkoz.
u[Gh fuzu uowz eS{ xkfJ B nk:z. ebz etbz ikB dk;z puk:z. 30.
;B.28.
(T[;
B)
shik
pkD
gNh
ftu
wkfonk
i'
@fubes#
(oFwh
p;sq)
ftzBQ e gNh d s;w (@d[nkb#) s'I gob gk; fBeb frnk. (T[; dh) u[zi
stZuk ftu u[Gh go e'Jh }]w B j'fJnk. etb gqG{ (ebz) B (nkgD) dk;
dh ikB pukJh.30.
o;ktb
Sz d
o;ktb
(;k~) id'A pkD bfrnk, sd'A o'j ikr fgnk. (n;K) jZE ftu ewkB
b? e fyu e sho wkfonk.31. (id'A n;hI) pj[s sho ubkJ sK (t?oh db
d) ;ko ;{ow Gi rJ (fco) fFFs pzBQ e (n;hI) sho (ubkfJnk) ns fJe
i[nkB
wko
fdZsk.32.
joh uzd ~ wko fbnk, (T[; d) :'fXnK ~ fbskV ;[fNnk. (i') eko'V
Sz d
okfJ
th
ekb
wko
fdZsk.33.
(cb;o{g
oki)
:[ZX-G{wh ~ Sv e Gi rJ, ;ko nfsnzs G?Ghs ;B. woh fis j' rJh.
(;G e[M) ekb dh feqgk eoe (j'fJnk) .34. :[ZX ~ fis e (n;hI tkg;)
gos
;{ow
XB
dk
whIj
t;k
fdZsk,
(fi;
eoe)
;ko
d'jok
id (wo ;?fBe) :[ZX fis e nkJ (sK) T[BQK d Bro (g[o) ftu g?o B
fdZsk. fijV T[; EK uzrh soQK bV ;B, T[BQK dh (uzrh) gqfsgkbDk ehsh. 37.
u"gJh
pjs
;zs
NKr
e{eo
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E oki ;ki eEBz GzrkDh i[X poBBz
Bkw n;Nw' fXnkfJ ;wkgsz ;s[ ;[Gw ;s[. 8. 320.
u"gJh
fdZ s .
fJ; soQK pj[s fdB pshs j' rJ. ;zsK ~ T[funk e/ ;ko d[FN wko
T[ B Q K w{ o yK ~ Nz r Nz r e wko fdZ s k, T[ B Q K B e[ f snK tKr gq k D
SZv.38.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @oki-;ki eEB# ns @GzrkDh i[X poBBz#
BK dk nZmtK nfXnkfJ ;wkgs j[zdk j?, ;G F[G j?.8.320.
83
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
83
u"gJh
fJ; soQK pj[s ;wK pshs j'fJnk. (fdZbh s'A) whnK ]kB (wkbhnk
bJh) izw{ tb nkfJnk. (T[; B) nb\ ]kB ~ Bkd"D Gfink, (T[;
t;{bD
B efjb{o d oki) Ghw uzd Bkb t?o tXk fbnk.1. (nb\ ]kB Bkb) i{MD
bJh oki B ;k~ p[bkfJnk ns nkg T[; tb nr tfXnk. nb\ ]kB B
Bto; (BK tkb fNZb) T[s ekm dk feb (w'ouk) pDk fbnk. (fJXo Ghw
uzd d wZddrko) okfinK B th shoK ns pzd{eK dhnK fFFsK pzBQ bJhnk.2.
G[ i z r gq : ks1 Sz d
G[ i z r gq : ks Sz d
T[E Ghw
B uVQkJh
sjk oki f;zx pbh Ghw uzdz. ufVU okw f;zx wjk sitzdz.
f;zx
ufVQnk (ns :[ZX dh) ;koh fsnkoh eo bJh.3. YkYk pbtkB fgqEhuzd
vYtkbhnk ufVQnk. (fJj ;ko) fsnko j' e oki dk ezw ;ztkoB bJh uVQ.
d[sh: Y'n Y{e tj? wkfo T[skoh. yo dKs gh; S[G? SsqXkoh.
T[s? t? yo pho p`p? pikt?. so G{g mkY pv' ;'e[ gkt?. 5.
sp? Ghwuzdz eh:' e'g nkgz. jB{wkB e? wzsq e' w[fy ikgz.
;p? pho p'b? jw? Gh p[bk:z. sp? Y'n e? e? ;[ Bhe? f;Xk:z.6.
gjkVh oki eq'X Bkb dzd ghj oj ;B. T[Xo T[j :'X X"I; tik oj ;B.
jmK oki yV' e ;'r gkb oj ;B (noEks d[yh j' e eq'X eo oj ;B).5.
sd'A Ghw uzd B nkg eq'X ehsk ns w{zj Bkb jB{wkB d wzsq dk ikg ehsk.
;kfonK ;{ofwnK ~ ;d fbnk ns ;k~ th p[bkfJnk. sd'A (;G) fJeZm j'
e
uzrh
;p? e'g e? e? wjk pho Y{e?. ub? pkfop? pko e' fiT[ GG{e?.
sjk fpM[fVnkbz jfm:' pho fdnkbz. T[fm:' ;?B b? ;zfr ;koh feqgkbz.7.
wX[ G ko Sz d
Sz d
uzd
(:[ZX
;koh
bJh)
c"i
nr
Bkb
tX.6.
b?
nkJ/.7.
wX[ G ko Sz d
tiD
feqgkBK ubkD br. wB ftu e'qXtkB j' e shoK dh poyk eoB br.9.
(i') bVd jB, nzs ftu T[j gqkD fsnkrd jB. Xosh T[s fvr g?Id jB
wkB'
pdb
M{w
nk
rJ
j'D.10.
o;ktb
feqgkb uzd eq'XtkB j'fJnk, (T[;) :[ZXtho B g?o iwk fbnk, pj[s
nfXe sho ubkJ ns tZv tZv ;{ow wko fdZs.11. SsqXkoh (oki) wko
feqgkb
soQK
Sz d
T[s
bN
rJ.
X"I;
ti
oj
;B
ns
84
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
ns
(fi;
dk
G[ i z r Sz d
stz ehN s" b" s[czrz ;zGko'. fjqd? Je oktzs e sfe wko'.
frfo:' M{fw G{w? efo:' i[X ;[Xz. sT{ wko[ p'b:' wjk wkfB eq'gz. 17.
F'o)
B"I
yzvK
j' f Jnk nr s[ o dk
fBGkfJnk..14.
ftu
;[fDnk
frnk.
(T[ ;
frnk.
B )
(feqgkb
okig{ s h
uzd)
F;sq
wo:kdk
ubkT[Idk
uz r h
soQ K
d'jok
;kfonK
84
feqgkb uzd B eq'XtkB j' e uzrk :[ZX ehsk. wjk tho rZid ;B
pj[s F;sq (fJe d{i T[s) tid ;B.13. nfijk gquzv :[ZX j'fJnk
BkNe
dh
;?Bk
okfinK
Ghw
uzd
eq'fXs
j'
(@nfo-okfJ#)
:[ZX
dh
xo
ftT[Is
pDkJh
ns
eN'uhnK
fbnk.15.
G[ i z r Sz d
BKrb{ ,
okig{s)
gKrb{ ,
;?fBe
BK dk fJe
bJh.16.
t d V' b ,
db
pDk
tZvk
pbtkB
i;tkb,
ub
gJ.
rfink,
r[ b o hJ
T[d'A
fi;
(ty
jh
B
ty
(fto'Xh
fonk;sK
db
fpMVtkfbnK
tb'A)
dh
fdnkb
bki
oy
T[d'A
th
T[;
nDyhb
fsq:' pkD b? pkw gkDz ubkJ. br? :k br? Bk eS{ ikfB gkJ. 18.
jZE Bkb Sv ns fszB pkD yp jZE Bkb ubkJ. T[j sho (fe; ~) br
iK B br, (fJ; pko) e[M gsk BjhI.18.
;[ sT[ bT[ dJht i[X ehB' T[Mkoz. fsB? y/d e? pkfo e phu vkoz.
goh wko p[zrz S[Nh pkD r'bh. wB' ;{o p?m Gbh yb j'bh. 19.
nfijh
p"SkV
j'Jh
wkB'
(jmb
xkfJb
;{ow)
uzrh
soQK
j'bh
yv
p?m
j'D.19.
fro pho G{wz ;oz ;Kr gbz. o`r ;q'D p;sqz wB' ckr ybz.
bh:' ihfs p?oh ehnk nkfB voz. sT{ ikfJ gkoz oj pkfo eoz. 20.
shoK ns poShnK Bkb go's j'J :[ZX-tho Xosh T[s fvr gJ ;B.
(T[BQK d) p;sq bj{ Bkb ozr j'J ;B wkB' ckr yv e (nkokw eo oj
j'D). t?oh ~ fis fbnk ns nk e vo (ftu fp;qkw ehsk.). (ns) t?oh
Bdh
GJh okfsq r[pko e noX ikwz. sp? S'for pko dt? dwkwz.
gko
jBoh
ik
g?
oks
dk
nZXk
Sv
rJ
e[
ns
gfjo
X"AI;k
phfsnk
beV
pDh
ezY
vok
ehsk
ns
uzrh
soQK
;ko
Brkouh
okDz#) uVQ
gJ.21.
oki-wjZbK
tkV
;{oi (@fdT[;
x[zwkT[Id ub
(f}wtkoh
dh
dh
(T[j)
(n;EkJh
tikT[D
sK
;p? okfsq phsh T[d:' fdT[; okDz. ub pho ukbke yrz fybkDz. 21.
Bdh g? fdBz n;N ehB w[ekwz. Gbh Gks dy? ;p? oki Xkwz. 22.
e'N)
rJ.20.
nkfJnk.
tfynk.22.
;"Ig
(;kv
85
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u"gJh
pfusq
d'jok
fJXo n;hI (Ghw uzd s'A) ftdk j' e xo (nkBzdg[o) gos ns T[Xo
T[j (Ghw uzd nkfd) ;zXh eoB bJh rJ. fJBQK B T[BQK Bkb ;zXh eo bJh
ns (fJj) ;jkfJsk dD tkbh eEk fJE ;zg{oB j' rJh.23.
d'jok
o;s ftu g?Id nkbF{B (BK d fgzv) ~ fis e (n;hI) fJ; gk; tb
ub
gJ
ns
nkBzdg[o
pj[s poy fJj Gkfs fpskJ. u[fB u[fB u'o ;p? rfj xkJ.
esfe Gkfi ;fjo s rJ. G{fy wos fcfo nkts GJ. 1.
sp b" ykB fdbkto nkJ. g{s nkgB jw Ufo gmkJ.
dPZ?e xoh phsh fBf; ip?. uVs eoh ykBB fwfb sp?.2.
G[y
wofdnK
Sz d
;[y
wkD.24.
gos
nkJ.1.
sd
(bkj"o
;{pdko)
dbkto
]kB
gk;
(nb\
fdZ s h.2.
id'A
t?oh-db
Bdh
s'A
gko
nk
frnk
sK
fvT[vh
;odko
nkbw
(Fkj f;zx) B ;k~ irkfJnk. F'o g?D s ;G ;?fBe ikr rJ ns thoo; Bkb ws j'J F;sq cV cV e (nr tX) .3. sd'A pzd{eK ubD brhnK
ns
F;sq
fGnkBe
cV
o"bk
cV
gk
;ko
fdZsk.
Bdh
(;?fBe)
d
e'qXtkB
gob
j'D
gkf;UI
br.
(n;hI)
T[BQK
F'o
(gmkDK)
;[fDnk.4.
G[ i z r gq : ks Sz d
GohnK
ns
pbtkB
G{`
:'X
G{z
eo
bbeko
tihnK
wkod
ns
Brko
(:[ZX-G{wh
r{ziD
ftu
br.
fBso).
pKe
sho-nzdk}
(T[bohnK
j'JhnK)
pKjtK dhnK ;ZNk (fJe d{ih s) tihnK (Gkt F;sq ubD br) ns x'V
BuD br. oD-G{wh (feqgk f;zX[-y'gVhnK dk ;w[zdo) ftu fGnkBe ekbh
rZih .5. (T[BQK gmkDK B) Bdh ~ ekb-oksqh tKr ;wfMnk, (Bkb Bdh d)
mzv (ib B) ;{ofwnK ~ fgzrfbnK tork pDk fdZsk. fJXo'A ;{ow ri ns
fGnkBe
Boki
soQK
]kB) nkfJnk. (T[; B ;kok fpqZsKs ;[D e) nkgD g[Zso ~ ;kv e'b Gfink.
id'A d' e[ xVhnK oks phs rJh sK gmkDK B fwb e (;kv T[s) uVQkJh
pih G?o G[zeko X[`e? Brko. wjk pho pkB?s p`e peko.
GJ pkj[ nkxks Bu wokbz. feqgk f;zX[ ekbh roih eokbz. 5.
nBe
pj[s toQ fJ; soQK (;[y Bkb) pshs ehs. (ns fJbke ftu'A) bG
bG e ;ko u'o geV e wko fdZs. eJh nkBzdg[o Bro s'A Gi rJ. eJh
u"gJh
eo
;'o[ gok ;G jh Bo ikr. rfj rfj ;;sq pho fo; gkr. 3.
nk
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @Bd"B i[X poBBz# BK tkb B"tA
nfXnkfJ dh ;wkgsh j[zdh j?, ;G F[G j?.9.344.
fJfs ;qh pfusq BkNe r`qE Bd"B i[X poBBz Bkw B"w' fXnkfJ
;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s[. 9. 344.
u"gJh
85
u"gJh
BkNe
Boki
Bkd
j'D
br.
(T[Xo)
]{B]ko
]kB
fpBk
F;sq
ubkJ
Gi
rJ.6.
Sz d
;B.7.
(T[j)
x'V
Gik
ub
rJ.
(T[BQK
ftu'A
e'Jh
th)
F;sq
86
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
d'jok
BK
S'j
se
;e
ns
Gi
rJ.
BkNe
86
potk BK d
gowkswk dh
9.
soh
fgzv ~ T[ikfVnk
feqgk Bkb (T[j)
feqgk
eoe
(T[j)
nkBzdg[o
(dk
;kbB)
pDk
yKdk
j?.10.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @ykBikd e' sqkf;s T[m i?p' poBBz# BK
tkbk d;tK nfXnkfJ ;wkgs j[zdk j?, ;G F[G j?. 10.354.
T[s
fdZsk, fitI
;edk) go
fJfs ;qh pfusq BkNe r`qE ykBikd e' nkrwB sqkf;s T[m i?p' poBBz Bkw
d;w' X:kfJ ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s[. 10. 354.
G[ i z r gq : ks Sz d
ns GbkB
w{oy ;k~
G[ i z r gq : ks Sz d
g[Bfo d{B e' b{N bhB' ;[Xkoz. e'Jh ;kw[j jP? ;fe:' B rtkoz.
bh:' ShB nzBz dbz pkfN dh:z. wjk w{fV:` e[s;s` eki eh:`. 3.
efo:' i'fo ;?Bz j[;?Bh g:kBz. gqEw e{fN e? b{N bhB ntkBz.
B eo ;fenk. (T[; B/ b'eK s'A) nzB y'j fbnk ns (nkgDh) ;?Bk ftu
tzv fdZsk. (T[;) wjk w{oy (j[;?Bh) B (fJj) fxB"Dk ezw ehsk.3.
d'jok
d'jok
T[;
(nfijk)
T[gdo
eofdnK
eJh
fdB
phs
rJ
ns
r[bohnK
dh
u"gJh
u"gJh
pDk
fdZ s h.5.
u"gJh
i[ r s
fitI ;{oi d si Bkb os pj[s sg iKdh j?, (T[j) Bhu (os) ;{oi
pb ~ BjhI ikDdh ns nkgD nkg ftu rophnk ofjzdh j?.7.
u"gJh
T[; soQK r[bkw (j[;?Bh) c[b e (nzBQk j') frnk ns T[BQK ~ B}o Eb
jh B fbnKdk. efjb{ohJ (Ghw uzd) ns eN"u (feqgkb uzd) ~ fJeZfmnK
ty e (T[; B) ;wfMnk fe wo tork Xosh T[s j'o e'Jh BjhI.8.
87
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
dk; fBofy ;zr ;?B gmkBh. c{fb r:' fsB eh Bjh wkBh. 12.
sfBe GBe ip fsB ;[fB gkJh. fBi db iks G:' GN okJh. 15.
wX[ G ko Sz d
ik
fgnk.10.
ykD
ghD
s'A
fpBk
;{ow
eq'XtkB
j'
rJ.
nkJh
rZb)
(T[BQK
B)
;zXh
gmkDK dh ;?Bk
B wzBh.12.
eoB
ty
j'
p?mk)
(Ghw
uzd
B)
;zrshnk
f;zx
T[;
e'b
Gfink
(i')
r[gkb
T[s)
dkt xkt fsB B?e[ B ejk. f;zxfj xfo ;;k ej[ vok.
ykB gkB fpB[ ;{o fo;kJ. ;kw eoB fjs d{s gmkJ.
87
e
gzdqj gjfo frod fsj eh:'. ykB gkfB fsB ikB B dh:'. 11.
BkNe
rV
;G
r'gkb
~
~
Sb
j[D
iktrk.14.
jh
cV
id
bJhJ,
r'gkb
e?d
eo
oyhJ
gJh,
sK
T[j
iK
;{owk
wko
dJhJ.
nkgDh
;?Bk
(fJ;
ftu
wX[ G ko Sz d
id
r'gkb
uzd
ubk
frnk,
sd
feqgkb
eq'fXs
j'fJnk.
fjzws
eoe
j[;?Bh (tb'A) bVB bJh s[o fgnk.16. jzeko eoe ;{ow ub gJ. X"I;
ns Brko ]{p tiD br.17. Brko tiD br, x'V BuD br. fFFs
pzBQ
(sho)
jB.
fB;zr
feqgkBK
ubkJ
iKd
ns
eV-eV
(dh
X[B)
T[mdh.18.
sV eodhnK jB, sho eV eV eod jB. ;?jZEhnK @;oo# (dh nktk} Bkb
tidhnK jB) ns SZ t hnK SV-SV eodhnK jB.20.
;{opho
rid
jB.
rzGho
(roi
eoB
tkb
Brko)
tid
jB.
;{ow
(fBjzr :[ZX-G{wh ftu fJzi) ftuod jB fitI (pB ftu) fusok (fcodk
j?).21. x'V fjDed jB, X"I; X[ed jB. (fJe gkf;UI ;{ow) sV sV
(eod F;sq)
jB.22.
ubkT[Id
jB
(ns
d{i
gkf;UA
;{ow
T[BQK
d)
tkoK
Mbd
88
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
88
i[M fBjzr. fbN? wbzr. y[bQ fe;ko. iB[ iNk Xko. 23.
;i ofizdq. ri rfizdq. T[&&Zso ykB. b? b? ewkB. 24.
BkNe
bN
Sz d
b?
fsq G z r h
T[so
oj
jB.24.
Sz d
eq'fXs
feqgkb
ehsh.
;ko
uzd
;ikfJnk
bJh)
ns
ftFkb
G[ i z r gq : ks Sz d
jh
p'bd
jB,
wkB'
w;s
tXd
jkEh
pB
jB,
ftu
Ykb
dk
o{g
fGnkBe j? ns T[BQK d bkb w{zjK T[s B{o uwedk j?. feqgkBK b? e, sho
ewkBK ~ ;ik e r[Z;?b itkB oD-G{wh ftu eb'b (eod jB ns w{zj
wko'-wko'
nr
pKjtK
ftu'A)
(jwbk
eoB
;{ow
x'V
XkoB
T[BQK
ftu
v'bd
j'D.25.
G[ i z r gq : ks Sz d
sd'A eKrV dk okik (feqgkb uzd) eN'u eq'XtkB j'fJnk. (T[; dk)
w{zj ns nZyK bkb j' rJhnK ns (T[; B) ;G gqeko dh ;'u Sv fdZsh.
T[Xo'A (j[;?Bh d ;kEh) gmkD w?dkB-izr ftu sho b? e yV's j'J jB wkB'
wk; bJh fuso fcod j'D.26.
GohnK G{z
;{ow) r[ZEw-r[ZEk
ftu
X"I;
tid
jB
(ns
fes)
f;o
ns
fes
shoK
Bkb
gZS
T[m? N'g N{e` r[oi? gqjko. o[b b[E i[E` fro pho wko.
go? esh:` xks fBoxks pho`. fco? o[v w[zvz sB` sB sho`. 28.
(fes)
fcod
pjh pkj[ nkxks fBoxks pkD`. T[m Bd Bkdz eVe feqgkDz.
nkg;
uzd
wjk e'g e? pho fpzqdz ;zxko. pv' i[X e? dt b'ez gXko. 31.
1H
@skjh#
j'J
r[oiK
rkT[Id
Foho
fcod
Bkb
Ne-Ne
tko
jB.
(fes)
XV
ns
T[mdh
j?.
jB.27.
(dh
nktk})
jB).
(fes)
XV
ns
f;o
ns
shoK
Bkb
gS
j'J
Foho
jB.28.
ubD Bkb)
bVhnK Sv
;yD
br
pKjtK
T[s
j'J
tkoK
(fes) b'EK d Yo o[bd jB (ns fes) wko j'J :[ZX-tho fvr gJ jB.
(fes) gsbhnK sbtko dhnK brksko ;ZNK Bkb ;{othoK (d FohoK T[s
}yw
Se S'G Ssq si? pkD okih. pj ikfj1 ykbh fco? S{S skih. 29.
N'gK
YkYh
MNfenK
eV eV d rzGho
oj jB. fiBQK ~
fcod
jB.
(fes)
nkg;
ftu
ns
Bkb
T[bM
r'gkb
brksko
sho
ub
oj
jB.
sbtkoK
(d
29.
ftu
j'D.
uzd
;{ow
(fitA)
(nkg;
r[ZEw
r[ZEk
Fo
Bkb
ftu)
i{M
jB,
Fo
oj
wkB'
fGVdk
tv
j't,
dzdK
T[;
tkb
soQK
jkEh
feqgkb
;B.30.
89
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o;ktb
Sz d
pfusq
BkNe
89
nfGwkB
s' A
fuz r kohnK
o;ktb
Bkb
w;s
j'J
fBebD
]{p
bV.
(F;sqK
d)
brksko
i;tkb
e;oh
xo
fbnk
ns
x'Vk
fsyh
BukT[Idk
uzd)
j[;?Bh
okik
B)
(dk
(T[;
Bkb
F;sqK
Sz d
tkoK
brhnK.32.
poSh
j'fJnk
dk
tko
nr
tfXnk.
ehsk.33.
(sho)
fi;
j[;?Bh
Foho
(fi; fe; ~) id'A }yw brdk j? sK (T[; dk) eq'X GVe g?Idk j?.
(T[j fco) ewkB ;zGkb e ;{ofwnK ~ pkDK Bkb wkoh iKdk j?.35. (;{ow)
u"jK gkf;nK s'A nr Y[ed jB ns w{zj s'A wko'-wko' g[ekod
fBoG? j' e F;sq ubkT[Id jB ns d'tI (nkgDh nkgDh) fis
d
ukjtkB
j[zd
jB. (T[j)
gqkgs eoB
jB.36.
dh poyk
wkB' pkD
j'D
yfvnk
ik
fojk
;h.38.
(T[; ezw ftu) pbtkB tho o[M j'J ;B. ;ko F;sqK Bkb i{M oj
XhoitkB (;{ofwnK) d Xe ti oj ;B ns feqgkBK SDe ojhnK
;B.
Sz d
ftukod
jmh (;{ow) F;sqK dk tko eod ;B. (wB ftu) e'Jh Fzek BjhI
;B. sho (fJsB nfXe) ubkJ ik oj ;B wkB' b'j dh poyk
j' ojh j't.41. Bdh bj{ Bkb g{oh rJh j?. nkekF ftu j{oK ftuo ojhnK
jB.
d'jK
gkXVh
gkf;nK
s'A
w[Zyh
;{ow
fGnkBe
nktk}K
eY
oj
jB.42.
Sz d
ojhnK
(fes)
;B
ns
vkeDhnK
pkD
veko
toQ
oj
ojhnK
;B.43.
;B
ns
uktzvhnK
uh]
ojhnK
;B.
;oe
ojhnK
;B
ns
(fes)
XZew-XZeh
j'
ojh
;h.44.
90
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
G[ i z r gq : ks Sz d
pfusq
90
G[ i z r gq : ks Sz d
sd'I
sjk nkg ehB' j[;?Bh T[sko`. ;G{ jkfE pkD` ewkD` ;zGko`.
o[g ykB y{Bh eo? bkr i[X`. w[yz oes B?D` Go ;{o e[qX`. 45.
BkNe
j[;?Bh
y[d
(izr
eoB
bJh)
fBsfonk.
(T[;
d)
;ko
(;kEhnK
B) jZEK ftu sho ns ewkBK ;zGkbhnK j'Jhnk ;B. ]{B]ko gmkD :[ZX eoB
bJh vN rJ. eq'X eo e (;kfonK) ;{ofwnK d w{zj ns nZyK bkb j' rJhnK
;B.45.
fsy
sho,
poShnK
ns
d[Xko
(yzv)
ubd
jB.
tv
tv
;{ow
;?jZEhnK
j?.46.
Bkb
(fes) Y'bK dh Yweko ns s{shnK dh nktk} g?dk j' ojh j?. (fes)
pKjtK dh ;ZN (Bkb X[B) T[mdh j? ns (fes) ;{opho rid jB. X"If;nK
d tiD
(;{otho)
jB.47.
Nek N[e N'gz Yek Y[e Ykb`. wjk pho pkB?s pe? fpeqkb`.
Bu pho p?skb:` G{s gqs`.
fdzdhnK
pho-p?skb, G{s ns
ojhnK jB.48.
gqs
(fGnkBe
ekoB)
S[Nh i'rskoh wjko[dq ikr. vfr:' fXnkB pqjwz ;G? f;X Gkr.
j; fezBo` iS fpfdnkXo:`. Buh nSok gSok ukoD:z. 49.
gfo:' x'o i[X` ;[ ;?Bk gokBh. sjk yK j[;?Bh wzfvU pho pkBh.
wz f vnk
vkeDh
i'rDh
wk;
js`#
Xktk
fdZ s k
dk yzGk
j?, T[;
(fFt)
dh
dhnK ;z[do
jB.49.
vkeDhnK,
:'r-;wkXh
i'rDK
Gzr
Bu
j'
ikD
ngZSoktK
ns
p'b
(noEks
fJe
j[;?Bh
fdZsk.
(T[BQK
eso
fdZ s k.).50.
]kB
jh
B)
vfNnk
;kfonK
yVk
;tkoK
fojk,
wkB'
oD-G{wh
(T[;)
;{ow
(nkgD
T[s
;ko)
pkD
;jko.
egfVnK
(fco)
~
;ko
tKr
ftu
sho
:[ZX
wkodk
(T[;
d)
@wuh
T[E
1H
o[do
nkekF-tk;h
x'o :[ZX j'D ekoB ;?Bk GiD brh. T[E (T[d'I) j[;?Bh ]kB B (:[ZX)
ns ;{ o fwnK tkb p' b (T[ u ko - Gkt rfink). T[ X o pjkd[ o
ftT[ I s
sjk yK j[;?Bh ofj:' Je mkY`. wB' i[X yzGz oDG{w rkv`.
Gbh Gkfs ;' n;sq nT[ ;;sq Mko. fro fG;s e' yK j[;?Bh f;Xko. 52.
wjk
jB.
j; oj jB ns wks b'e
dhnK fJ;sohnK Bu ojhnK
i;tkohnK
fi;? e'g e? e? jmh pkfD wkfo:'. fs;? Sd e? g?b gko gXkfo:'. 51.
oj
T[s? pho XkJ ;[ pho` i;Pko`. ;p? fpT[s vko prk ; n;Pko`. 50.
:[ZX
Bu
ufbnk
frnk.52.
91
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
id'I j[;?Bh wkfonk frnk, (sK gmkD) ;{ofwnK d wB ftu pj[s eq'X
sK
Gi
rJ,
(go)
eN'uK
(d
wB)
ftu
p[js
i'F
fjzws
ns
fezws
u[D
u"gJh
Sz d
;ko
eN'uhnK
eq'XtkB
j'
sd joh f;zx
fdZ s k.54.
Xktk
p'fbnk.
jwbk
eo
fdZsk
ns
u[D
Sz d
d'jok
91
d'jok
d'jok
Boki
BkNe
Sz d
;ZsK
;tkoK
;fjs
;zrs
okfJ
th
wkfonk
frnk.
do;'
(BK
;kv
;te B) id'I T[BQK d i{MD dh (]po) ;[Dh (sK T[j th) pj[s bVdk j'fJnk
wkfonk frnk.57. T[E fjzws BK dk ;{owk th oD-G{wh ftu nk frnk.
(T[; B) fesfBnK d (nkgD) Foho T[s i]w ;j ns fesfBnK d Foho
T[s
ns
(nkgD F;sqK) d tko ehs.58. (T[; dk) x'Vk T[E wkfonk frnk
fjzws (nkg) Gi frnk. feqgkb uzd dh b'E b?D bJh t?oh-oki (Ghw
uzd
nkfd)
o;ktb
j'
e'qXtkB
j'
rJ.59.
Sz d
e)
ubk
;zy
ns
vZcK
frnk.61.
ns
X"I;
tZidhnK
tid
jB.
jB
jmhb
ns
;{ow
brksko
F;sq
X[BK
eYd
fBeb
jB.62.
ojhnK
pj[s
jB.
v"o{
GhV
wu
rJh j?. eJh SsqXkoh (oki) wko rJ jB. wz{j T[s ;z[do w[ZSK tkb ;{otho
bbeko
wko oj jB.63. wz{j' wko'-wko' p'bd jB. oD-G{wh ftu ftuo
oj
jB.
jB.64.
jfEnkoK
;zGkb
d'jK
gkf;nK
(d
;{ow)
x'V
GikT[Id
92
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
pfusq
fJj fpfX ;sq ;p? u[fB wko. fro nkgB ;{o ;`Gko.
sj xkfJb fjwzs ej bjk. okw f;zx r'gkb f;T[ ejk. 67.
oD-G{wh
ftu
feqgkb
uzd
i{MD
Bkb
r'gkb
feqgkb uzd) dh
uzd ns fjzws
uzd
(y[Fh
Bkb)
BuD
u"gJh
fJ; soQK (r'gkb uzd B) ;ko t?oh u[D u[D e wko (ns fco) fvr
j'J nkgD ;{ow ;zGkb. T[E xkfJb j'J fjzws ~ ty e okw f;zx B r'gkb
uz d ~ fejk.67.
fi;
fjzws
nfijk
t?o
tXkfJnk
;h,
ni
T[j
xkfJb
(nt;Ek
ftu ;kv) jZE brk j?. id r'gkb uzd B nfijk ;[fDnk sK (T[; B fjzws
~ ) wko fdZsk ns ihT[Idk B T[mD fdZsk.68.
(gjkVh okfinK dh) fis j' rJh ns oD-G{wh fyzv rJh. (:[ZX dhnK
xNBktK ~) us eod ;G (;?fBe) xo'-xohI ub rJ. ;k~ gowkswk B?
oy
fbnk
fJfs ;qh pfusq BkNe r`E j[;?B pXj feqgkb fjzws ;zrshnk pX poBB`
Bkw frnkow' fXnkfJ ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s[. 11. nci{. 423.
u"gJh
ns
F;sqK
pdb
(b'j-xNk)
j'o
fJ;
soQK
Bkb
tvk
:[ZX
j'fJnk
gzwk
(gowkBzd)
toQk
fdZsk.69.
;?Bk
fJeZmh
ftu
ehsh
eq'X
ns
s[oeK
Bkb
gqGks
w[ZyhnK
bkb-ghbk
j'
~
e
wko
fJXo
T[BQK
T[s
ik
gJ.2.
T[Xo i[Mko f;zx (oD-G{wh ftu) fJzi vN frnk wkB' :[ZX-G{wh ftu
fe; B yzGk rv fdZsk j't. rfvnk j'fJnk (Mzvk) sK GktI fjb ikJ, go
jkvk (ikfs dk
;kjwfDUI poS
fdbkto ]kB
fdZsk.1.
fi;
u"gJh
rkvk ub? B jkvk ufb j?. ;kw[fj ;b ;wo w' Mfb j?. 3.
EK
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @j[;?Bh pX feqgkb fjzws ;zrshnK pX poBBz#
BK dk frnkoQtK nfXnkfJ ;wkgs j[zdk j?, ;G F[G j?.11.423.
T[s? i[Mko f;zx G:' nkvk. fiw oB yzG G{fw ofB rkvk.
@T[Mkok#
dk
1H
92
d'jok
BkNe
fjbD
tkbk
BjhI
j?.
:[ZX
ftu
;{ofwnK d d'tI db tzv e (fJe d{i T[s) uVQ nkJ. T[Xo'I uzdb
(ikfs dk okik) ns fJXo'I i;tkb dk okik ;h. :[ZX-thoK B oD-G{wh ftu
:[ZX
wuk
i;tkb
th
fdZsk.
:[ZX
ftu
;{ofwnK
wB
ftu
pj[s
eq'X
g?dk
bbeko
fojk
j?.5.
j'fJnk.4.
ns T[Xo
tkbk G?o'
93
;qh
d;w-rqzE
o;ktb
;kfjp
Sz d
pfusq
o;ktb
u"gJh
Sz d
Bkb
T[BQK
Bkb
xkT[
d
eod
(wz{j'I)
eo
oj
uVQdk
j?.6.
ns
(T[BQK
g[ekod
d)
fus
jB.
fe;
ftu
gqeko
ukT[
dk
uVQdk
e'Jh
j?.7.
;zr
ik
(T[j)
e
x'fVnK
tod
s'I
fvr
fvr
g?Id
jB
(ns
gob'e
ftu)
ngZSoktK
jB.9.
u"gJh
fJ; Yzr dk ;zrqkw j'fJnk (fi; ftu) BokfJB uzd BK (tkbk ;{owk)
d'jok
d'jok
\"i
ftu
f;zx
ik
jfEnko
sd
(t?oh)
(i[Mko
i[Mko
(f;zx)
;{ofwnK
fus
Xf;nk.
ftu)
tv
tv
fJebk
xo
jh
Xk
fgnk,
(T[;
~)
d;K
(t?oh
dh)
fbnk.10.
fpBk
e'Jh
Fzek
ftuko
rkj
fdZsk
:'fXnK
MNe
ns
(uzrh
soQK
Bkb)
tkj.11.
u"gJh
Bkb
nkg
tko
;[nor
ehs.
~
u[D
ubk
u[D
x'V-uVQ
;{ow
wko
fdZs
ns
nzs
frnk.12.
fJfs ;qh pfusq BkNe r`qE i[Mko f;zx i[X poBBz Bkw dPkd;w'
fXnkfJ ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s[. 12. 435.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @i[Mko f;zj i[X poBBz# BK tkb pkoQtI
nfXnkJ dh ;wkgsh j[zdh j?, ;G F[G j?.12.435.
BjhI
(;{ow) }ok fizBk th :[ZX s'I w[Vd BjhI ns fBvo j' e xkT[ eod
jB.
s'I
u"gJh
;ze'u
d'jok
fdFktK
u[fB u[fB pho gyohnk wko. nz&fs dtg[fo nkg gXko. 12.
ukT[
jB.8.
frnk.
jB
wko'-wko'
u"gJh
ftu
wkfonk
fus
93
Y'b tiD dh X[zB ;[D e tv ;{ow rid jB. F;sq Bkb }]w eoB
BkNe
u"gJh
fJ; soQK Bkb id'I i[Mko f;zx wkfonk frnk sK bVke :'X (nkgD)
nkgD g[Zso ~ Gfink.1. T[; d nkD Bkb ;G b'e G?Ghs j' rJ. tv tv
(oki) gjkV bG e (ftu ik) b[e. ;k~ th b'eK B pj[s vokfJnk, (go T[BQK
ftu'I fe; B th) ekb-eow d Gd ~ B gkfJnk (fe T[; dh) rsh fetI j?.2.
94
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
94
fNe
ofjD
(nfjdhJ
i nkgB r[o s w[y fco j?. Jhjk T{jk fsB e frqfj frfo j?.
fJjk T[gjk; B ;[og[fo pk;k. ;G pksB s oj fBok;k. 5.
d{y G{y fsB e' oj? bkrh. ;`s ;t s i' j? fsnkrh.
irs fpy? e'Jh ekw B ;ojh. nzsfj e[zv Boe eh gojh. 6.
fsj wbS SP? j? Bjh Skjk. n;N f;X jP? j? xfo wkjk.
jk; eos i' T[dw T[m? j?. Bt' fBfX fsB e xfo n? j?. 15.
ftu)
nkgDh
;[ofynk
;wMh.3.
sd
n"ozr}p
(nkgD)
wB
ftu pj[s eq'XtkB j'fJnk ns fJe nfjdh (eo t;{bD tkbk nfXekoh)
fJE (nkBzdg[o)) Gfink. ;kv e'b'I pw[y j' e i' Gi rJ ;B, T[BQK d xo
B)
Ytk
fdZs.4.
i' nkgD r[o{ s'I w[y w'V b?Id jB, T[BQK d xo fJE ns T[E (b'e
ns gob'e) ftu BFN j' iKd jB. fJE (T[BQK ~) w]"b jz[d jB ns ;[nor
ftu fBtk; BjhI fwbdk. ;kohnK rZbK s'I fBokF jh ofjzd jB.5. d[y ns
G[y T[BQK ~ (;dk) brh ofjzdh j? fijV ;zs-;tk s'I esokT[Id jB. (T[BQK
dk) ;z;ko ftu e'Jh ezw BjhI ;odk, nzs ftu T[j Boe-e[zv ftu ik fvrd
jB.6.
T[BQK dh irs ;dk jk;h eodk j? ns nzs ftu (T[BQK ~) Boee[zv ftu fBtk; fwbdk j?. r[o{-uoBK s'I i' pw[y j[zd jB, b'e-gob'e ftu
T[BQK d wz{j ekb j[zd jB.7. T[BQK d g[Zso-g'so th BjhI cbd ns wkskfgsk ~ (i[dkJh dk) d[y d e wo iKd jB. r[o{ d d'yh e[Zs dh w"s
woBr. id'I (T[BQK ~) Boe e[zv ftu ;[fNnk iktrk (sK T[j) gSskT[Dr.8.
pkp (r[o{ BkBe dt) d (rZdhdkoK) ns
d'jK ~ nkg gowFto B f;ofink j?. fJBQK ~
T[BQK ~ d[Bhnk dk pkdFkj ftuko'.9. i' pkp
GN BjhI eoBr, T[BQK s'I pkpo
tkb geV e
d d e, fco (T[BQK d) xo uzrh soQK b[N
id (T[j) pw[y (w;zd) XB s'I tKM ikDr, sd fco (T[j) f;ZyK gk;'I
wzrD uVQBr. fijV fijV f;Zy T[BQK ~ XB dDr, T[BQK ~ wbS b[N
b?Dr.11. id'I T[BQK dk XB BFN j' iktrk, sd'I (T[j) nkgD r[o{ dh
nk; eoBr (noEks r[o{ dh FoB ftu nkT[Dr). id T[j r[o{-doFBK
bJh nkT[Dr, sd T[BQK ~ r[o{ wz{j BjhI brktrk.12.
sd (T[j f;Zy r[o{ dh) nkfrnk s'I fpBk xoK ~ gosDr, T[BQK dk
e'Jh ezw th f;o
BjhI uVQrk. (fiBQK ~) r[o{ d do T[s Y'Jh BjhI (fwbdh
T[BQK ~) gqG{ d d[nko T[s th fBtk; BjhI fwbdk. T[j d'jK gkf;nK s'I
fBok; ofjzd jB.13. i' i' (b'e) r[o{-uoBK d Bkb gqhs brkT[Id jB,
T[BQK tb eFN ty th BjhI ;edk. T[BQK d xo ftu foZXhnK f;ZXhnK ;dk
w"i{d ofjzdhnK jB. gkg ns skg (T[BQK dh) goSkJh ~ th S'j BjhI
;ed.14.
wbS (b'e) T[BQK dh SkfJnk ~ th S'j BjhI ;ed. nZm f;ZXhnK (T[BQK
d) xo ftu ofjzdhnK jB. jk;k eofdnK (;fji ;[Gkfte) fijV T[dw
(bJh edw) T[mkT[Id jB, B" fBZXK T[BQK d xohI nk iKdhnK jB.15.
95
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pfusq
BkNe
95
th
(T[; B) uko nfjdhJ j'o Gi fdZs. i' pw[y T[; (fwo}k pr)
fBeb ;B, T[BQK d xo fco fJBQK B nk e Ytk fdZs.17.
fijV r[o{ dh UN Sv e Gi
;B, T[BQK B fco nfjdhnK ~ r[o{
wzB fbnk. (nfjdhnK B) fgFkp gk e (T[BQK d) f;o w[zBtk fdZs. (fJ; ~)
w{sq vko fsB ;h; w[zvkJ. gkj[fo ikfB frqjfj b? nkJ. 18.
ftzrk
j'
;fenk.16.
gkj[b
;wM
fijV
fijV
(T[BQK
pko)
nfjdhnK
(T[j)
T[Xo
xoK
(r[o{
~
n"ozr}p
dh)
fSe s'pok pdB uVkJ. iB[ frqfj ykB wbhdk nkJ. 20.
d)
d' f jok
j'fJnk.
s'I
pu
nkfrnk
fe;
s'I
fpBk
df;nk
(nkBzdg[o'I)
(noEks
~) w[zB wz[B
j'D .19.
nrzwh
Ffjo
Gi
Fesh
ftu
;B,
d;',
gqo
fcokfJnk,
xo'I
wbhdk
(fBjkoh,
oksp)
ykD
nkfJnk
j't.20.
xkT[
eod
jB,
wkB'
(e'Jh)
fgSbh
(pkeh
ofjzdh)
GIN
fdZsh
j't.21.
d'jok
pko)
fe;
efj
fdZsk
j?.22.
u"gJh
T[BQK (pw[yK Bkb) fJ; soQK dk wy"b j'fJnk. ;ko ;zsK (r[of;ZyK)
B ob e (fJj) swkFk tfynk. ;zsK ~ eFN tyDk th B fgnk, nkg gqG{
B
(T[BQK
ukoDh.
eq'XtkB
~
u"gJh
nfXe
T[BQK d fgS i' pZu (UfJ UfJ eod) ub oj ;B, wkB' (T[j T[BQK
uzr f;Zy-;te j'D. (T[BQK d) wz{j T[s s'po fyu e uVQk fdZs ;B,
wkB'
w;sfe ;[G gBjh:B xkfJ. iB[ efo Nhek dJ pbkfJ.
ftu
gos.18.
wB
dh
~)
jZE
pukfJnk.23.
d' j ok
j?.24. fijV ;zsK dh FoB ftu gJ jB, T[BQK dk eh ftuko ejhJ< (T[BQK
dh ofynk) dzdK ftu ofjzdh ihG tKr j[zdh j? ns T[BQK dhnK fpgsktK
ns
d[FN
BFN
j'
iKd
jB.25.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @Fkj}kd t nkjdh nkrwB poBBz# BK tkb soQtI
nfXnkfJ dh ;wkgsh j[zdh j?, ;G F[G j?.13.460.
96
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u"gJh
pfusq
96
u"gJh
BkNe
pb
;G
Fesh)
dk
dth
efjzdk
ekb
ekfbek
jK.4.
(;op
;kvh
ekb)
wksk
ngko
j?.
wB
(gqG{
wok
;kvk)
r[o{
fgsk
ns
j?
wBFk
ns
(T[;
(ekwBk)
dh
woh
Bkb
;op-ekb
eo[Dk
Bkb
Go
rJ
ns
;te
ikD
dfJnk
o; Bkb g;hi rJ. fijV fijV g{opb iBw j'J ;B, T[j ;ko :kd
eok fdZs jB.7. w?~ fJsBh ;'Mh Gbk feE ;h fi; soQK dh p[ZXh gqG{ B
fij fij fpfX iBwB ;[fX nkJh. fsw fsw ej frozE pBkJh.
gqEw ;fsi[r fij fpfX bjk. gqEw dfp ufosq e' ejk. 10.
gfjb u`vh ufosq pBk:'. By f;y s eqw Gky ;[Bk:'.
S'o eEk sp gqEw ;[BkJh. np ukjs fco eo" pvkJh. 11.
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E ;op ekb eh pBsh poBB` Bkw u"d;w'
fXnkfJ ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s[. 14. 471.2
1H @feqgkb# 2H SghnK j'JhnK phVK ns eJh g[oksB phVK ftu fJj nzs ;{ue T[esh BjhI
fbyh
fcodk
jK.9.
fi; fi; soQK (g{opb) iBwK dh ;[os nkJh, T[; soQK efj e rqzE
pDkJ jB.
d t h-ufosq
fi;
soQK
tfynk,
(T[;
soQK)
gfjbK