Cocuk Cinsel Somuru Rapor 01

ÇOCUKLARIN CİNSEL SÖMÜRÜSÜ
Prof. Dr Oğuz POLAT
2006
Sokak
Çocukları
Rehabilitasyon V u r u r s a n K ı r ı l ı r
Derneği
ÇOCUK HAKLARI İÇİN YURTTAŞ HAREKETİ
www.sokakcocuklari.net www.0-18.org
dernek@sokakcocuklari.net koordinator@0-18.org
Prof. Dr. Oğuz POLAT
GİRİŞ
Birleşmiş Milletler’in Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi (1989) (ÇHS), dünyada hemen
hemen tüm ülkeler tarafından kabul görmüş, 0-18 yaş grubunun haklarını tarifleyen,
uygulanması için ilkeler belirleyen temel kaynaktır. Türkiye ÇHS’ni imzalayan ilk
devletler arasındadır. ÇHS’nin iç hukukumuzda tanınması ise ancak 09 Aralık 1994
tarihinde Meclis’in onaylamasıyla mümkün olabilmiştir (27 Ocak 1995 tarihli, 22184
sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 4058 sayılı yasa). Çocuklarımızın haklarının
tanınması 5 yıl geciktirilmiştir. Bugün hala çocuk meselelerinin ertelenmesi tutumu
kamuda yaygındır. Çocuklarımız, öncelikli konu kabul edilmemektedir.
Türkiye, ÇHS’nin Çocuk Satışı, Çocuk Fuhuşu ve Çocuk Pornografisi Ek

Protokolüne’de (2001 de kabul edilmiş) (Ek Protokol) imzacı olmuştur. Ancak,
ÇHS’nin ve Ek Protokol’ün imzalanmasından ve Meclis’de onaylanmasından itibaren
geçen sürede özellikle medeni kanun, iş kanunu ve ceza kanununda yapılan
değişikliklerin yeterli olmadığı, özel koruma tedbirlerine ihtiyaç duyan çocuklar
konusunda gerekli tedbirlerin alınamadığı ve mevcut kanunların yürütülmesinde,
uygulamada başarılı olunamadığı gözlenmektedir.
Günümüzde toplumda ve aile içinde çocuk, haklarının temel ilkeleri açısından bile
gerektiği şekilde eğitim ve sağlık hizmetlerinden faydalandırılmadığı gibi, çocuğun her
türlü sömürüsü ve istismarı da giderek yaygınlaşmaktadır. Toplum ve çocuklar henüz
çocuk hakları üzerine bilinçlenmemiştir. Avrupa Sosyal Şartına Kollektif Şikayet
Sistemi getiren Ek Protokol (1995) ve Çocuk Haklarının Kullanımına İlişkin Avrupa
Sözleşmesi (1996) de toplum tarafından duyulmamıştır.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 19 Mayıs 2000 tarihinde kabul ettiği, üye
devletlere Cinsel Sömürü Amacıyla İnsan Ticaretine Karşı Eylem Konulu 11 sayılı
Tavsiye Kararları ise Avrupa Birliği’nin kapılarını zorlayan Türkiye tarafından maalesef
bugüne kadar ciddiye alınmamıştır. Tavsiye kararları içerisinde yer alan “Cinsel
sömürüyle bağlantılı sağlık risklerine ilişkin bilgiyi geniş biçimde yaymak” hususunda
ise bugüne kadar herhangi bir merci tarafından herhangi bir tedbir alınmadığı
bilinmektedir. Sokak Çocukları Rehabilitasyon Derneği’nin Sağlık Bakanlığı’nın
2
Türkiye Üreme Sağlığı Programı kapsamında başlattığı, Avrupa Birliği tarafından

finanse edilen Çocuklara Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Destek Hattı: Çocuğa Karşı
Cinsel İstismarın Gün Yüzüne Çıkartılması Projesi (Destek Hattı) diğer faaliyetlerin
yanısıra bu görevi de üstlenmiştir.
KAVRAMLAR
Çocukların ticari seks aracı olarak kullanılmaları 1996 yılında Çocukların Cinsel Açıdan
Sömürülmesine Karşı Dünya Kongresinde şöyle tanımlanmıştır:
“Çocukların cinsel açıdan sömürülmesi çocuk haklarının çok ciddi bir ihlalidir. Çocuğa
veya üçüncü kişilere para ve benzeri verilmesi karşılığında çocuğun yetişkin tarafından
cinsel olarak taciz edilmesidir. Çocuk cinsel ve ticari bir obje olarak görülür. Çocukların
cinsel açıdan sömürülmesi çocuğa bir çeşit şiddet uygulamaktır ve günümüzde köleliğin
bir çeşidi sayılır.”
Çocuğa yönelik cinsel istismar tipleri arasında cinsel sömürü günümüzde sıklıkla
konuşulmaya başlamıştır.
Çocuğun sadece cinsel açıdan kullanılmaları değil bunun yanı sıra çocuktan cinsel
amaçlı kullanım yoluyla para kazanılması cinsel sömürü olarak tanılanmaktadır.
İstismardan sorumlu olan kişi kendi cinsel doyumundan çok parasal kazanç için bu tür
faaliyette bulunur.
Çocukların cinsel açıdan sömürülmesi, aşağılayıcı ve onur kırıcıdır, ve çocuğun hayatını

tehdit eden sonuçlar doğurur. Başlıca üç tip cinsel sömürü vardır: (1) Pornografi, (2)
Fuhuş ve (3) Çocuk seks turizmi.
Çocuk pornosu; bir çocuğun gerçek veya kurgulanmış herhangi bir cinsel aktivite
içinde gösterilmesi veya vücudunun belli yerlerinin cinsel amaçla gösterilmesidir.
Cinsel doyum diğer cinsel istismar türlerinden farklı olarak çocukla cinsel bir aktivitede
bulunmak yerine, çocuklarla ilgili materyale bakmak veya izlemekle sağlanır.
3
Görüntüler; (1) Fotoğraflar, filmler, CD’ler veya video kasetler halinde olabilir, (2)
İstismarcının özel kullanımına ait olabileceği gibi, pornografi pazarında ticareti de
yapılabilir, (3) Etkiyi arttırıcı küçük bir hikaye ile porno magazinlerinde yer alabilir, (4)
Cinsel istismar türlerini sergiliyor / bunları özendiriyor olabilir, (5) Çocukların baştan
çıkarıcı bir pozda görüntülendiği veya banyo yapmak gibi aslında normal olan ama
cinsel yönden heyecanlandırıcı bulunabilecek görüntüleri de içerebilir.
Temelde iki tipi vardır: (1) Baştan çıkarıcı ve çıplak görüntülerin kullanılması, (2)
Çocukların cinsel ilişki içinde gösterilmesi.
Yeni teknolojiler pornonun doğasını değiştirmiştir; Dijital kameralar ve fotoğraf

makinelerinin ürünleri, çoğaltılırken eskimediği ve bozulmadığı için üretim kolay ve
ucuz hale gelmiştir. Internetin takip edilemezlik ve sınırları aşma özelliği de eklenince
çocuk pornosu engellenmesi çok güç bir duruma dönüşmüştür. Bütün bunlara ek olarak,
günümüzde dijital grafik programları iki görüntüyü birleştirme veya fotoğrafları
bozarak ve değiştirerek yeni görüntüler elde etme becerisine sahiptir. Bu durumda,
aslında pornografik olmayan fotoğraflar pornografik hale kolaylıkla getirilebilmektedir.
Böylece “sanal çocuklar” yaratılmaktadır. Ancak, çocuk pornosu sadece çıplak çocuk
fotoğraflarına indirgenemez. Gerçek ya da sanal bile olsa gerçek hayatta çocuk taciziyle
direkt bağlantısı bulunmaktadır.
Evlerinden kaçmış çocuklar gibi sömürüye müsait çocukların ticari amaçla görsel
materyal üretenler tarafından çocuk pornografisinde kullanılmalarına rastlanmaktadır.
Ebeveynlerin amatör video ekipmanlarıyla kendi çocuklarının pornografik filmlerini
çektikleri ve bunların ticaretini yaptıkları da görülmektedir.
Çocuk pornosunda, kurban sömürüldüğünün farkına varmayabilir veya utanç ve

korkuyla bu konuda sessiz kalmayı tercih edebilir. Ayrıca tehdit ve korkutma yoluyla da
konuşmamayı tercih etme sıklıkla gözlenen bir olaydır. Özellikle son dönemde artık
bebeklerin bile bu tarz cinsel sömürüde kullanıldıkları tespit edilmiştir.
4
Günümüzde yaygın kullanımı bulunan internet, çocuk pornosu malzemelerine

ulaşılmasını ve bu tür malzemelerin dünyada serbest dolaşımını çok kolay hale
getirmiştir. Internet pornografinin yaygınlaşmasına hizmet etmiştir. Dünyada çocuk
pornografisi milyonlarca dolarla ifade edilen bir sektördür. Onaltı yaşından küçük
yaklaşık 600.000 çocuğun sektörde sömürüldüğü ve Amerika Birleşik Devletleri’nde
toplam sektörün %7’sinin çocuk pornosuyla ilgili olduğu bildirilmiştir (freejesse.net,
2005). Bunun dışında hemen hemen tüm pornografi sitelerinin bir bölümü çocuk
pornografisine ayrılmış durumdadır.
Dünya’da bu kadar yaygın olan suç eyleminin Türkiye’de varlığını ve azlığını inkar
etmek olanaksızdır (Tablo 1). Az sayıda tespit edilen olgular dışında olgular olma
olasılığı çok yüksektir ve suç tespitlerinin az bulunması problemin küçük olduğu
anlamına gelmez.
Tablo 1: Internet Ortamındaki Pornografiye Ait Bazı Sayısal Veriler

Dünyada Pornografik Web site sayısı: 4.2 milyon
Tüm Web Sitelerinin % 12 ’si
(familysafemedia.com)
Pornografik sayfa sayısı: 372 milyon
Arama motorlarında “günlük” pornografik site arama sayısı: 68 milyon
Tüm aramaların % 25 ’i
Arama motorlarında en çok aranan kelime: SEX
(Hagelin,2005)
Download edilen “aylık” pornografik sayfa sayısı: 1.5 milyon
Son bir yılda üretilen pornografik içerikli film sayısı : 11.000
(Hagelin,2005)
Pornografik içerikli günlük e-mail sayısı : 2.5 milyon
(healthymind.com,2005)
Pornografi içeren sayfaya ilk giriş yaşı: 11 yaş
(internet-filter-review.toptenreviews.com)
Pornografik sitelere giren en sık yaş aralığı: 12-17y.(internet-filter-
review.toptenreviews.com)
Yasadışı çocuk pornografisi site sayısı: 100.000 (internet-filter-
5
review.toptenreviews.com)
Pornografik içerikli sitelerin % 30’unda, 26 popüler çocuk karakteri kullanılmakta
(Pocekomon, Action Man, My Little Pony gibi)
(afa.net,2005)
İnternetle çocuk pornografisinden kazanılan yıllık para: 3 milyon $
(healthymind.com,2005)
66 ülkede 300.000 kişi web sitelerinden kredi kartı kullanarak çocuk pornografisi
görüntüleri satın alıyor
(make-it-safe.net,2005)
1998.............. 3.267
1999.............. 7.736
2000..............16.724
Çocuk pornografisi 2001..............21.611
içerikli sitelerin sayısı 2002..............37.647
2003..............76.178
2004............ 106.119
(iwf.org.uk )
Çocuk pornografisi içerikli sitelerin çoğu USA merkezli
(missingkids.com)
Rusya merkezli çocuk pornografisi sitelerinin sayısında büyük artış var
(missingkids.com)
(Turla ve Özkanlı, 2006)
Çocuk fuhuşu; çocukların fuhuş sektöründe yetişkinlere pazarlanmasıdır. Hem erkek

hem de kız çocuklar fuhuşta kullanılabilir. Doğu Avrupa’daki kurbanların arasında
erkek çocukların sayısının daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Kurbanın cinsiyetinden
bağımsız olarak, müşteriler hemen her zaman erkektir. Olguların çoğunda kurbanlar
erken adolesan dönemde veya adolesan dönemdedirler. Daha küçük yaşlardaki
çocuklara da rastlanır.
Çocuk seks turizmi; çocuklarla cinsel ilişkiye girmek üzere kişinin kendi ülkesinin
sınırları dışına çıkması, genellikle daha az gelişmiş bir ülkeye seyahat etmesidir. Çocuk
seksi turistleri her türlü sosyal altyapıdan gelirler; (1) evli-bekar, (2) kadın-erkek, (3)
zengin turist veya bu iş için para biriktiren kişiler, (4) belli bir ülkeyi belli amacı için
seçen pedofiller veya (5) gezisini özel olarak bu sebep için düzenlemeyenler gibi bir
çok farklı grupta karşımıza çıkabilmektedirler.
6
Kimliksizlik, çocukların kolayca erişilebilir olması, kendi ülkesinin ahlaki ve sosyal

sınırlamalarından özgür olmak, bu tür davranışı sıklaştırır. Bu kişiler bulundukları
ülkede çocukların daha erken yaşta olgunlaştığını ya da aslında çocuğa para yardımı
yaptıklarını söyleyerek davranışlarını kendi vicdanlarında meşrulaştırırlar. Denetimsiz
oteller, barlar, gece kulüpleri, ve aynı zamanda ülkenin egzotik imajına katkısı çocuk
seks turizmini besleyen faktörler olabilmektedir.
Çocuğun cinsel sömürüsü yasadışı ticari bir sektör olarak düşünüldüğünde arz ve talep
ilişkisinin doğduğundan bahsetmek mümkündür. Talep edenler açısından bakıldığında
karşımıza pederastlar ve pedofiller çıkmaktadır.
Pederastlar; 18 yaşın üzerinde olan, 12 ve 16 yaş arasındaki erkek çocuklara cinsel ilgi
duyan erkeklerdir.
Tipik bir pederast şu özelliklere sahiptir: (1) Genç veya orta yaşlıdır, (2) Ortalamanın
üzerinde bir eğitime sahiptir, iyi bir işi vardır ve henüz evlenmemiştir, (3) 18 - 19
yaşlarındayken, 13 - 14 yaşlarında erkek çocuklara karşı erotik çekicilik duyduğunun
farkına varır. Yaşı ilerledikçe bu yaştaki erkek çocuklarına olan düşkünlüklerini devam
ettirir.
Pederast, erkek çocuğu bir kadının yerine koyar. Cinsel davranış bir duygusallık ve
sıcaklık eşliğinde gerçekleşebileceği gibi, pederast agresif veya sadist davranışlar da
sergileyebilir.
Pedofiller; ergenlik yaşı öncesindeki bir kız veya erkek çocuğa yönlendirilmiş cinsel
davranışlarda bulunan, genellikle erkek yetişkinlerdir.
Pedofillerin genel özellikleri şunlardır;
• Bazı pedofiller kızlar yerine erkekleri tercih ederler ve yine bazıları vardır ki her
iki cinsi tercih ederler.
• Kızlara yönelenler 8 - 10 yaşlar arasındaki çocukları tercih ederler, erkeklere
yönelen pedofiller ise biraz daha büyük çocukları kurban seçerler.
7
• Diğer bir ayırım sadece çocukları tercih eden (exclusive) ve çocuklar olduğu
kadar yetişkinlere yönelenler (non-exclusive) arasında söz konusudur.
• Pedofiller, amaçlarına ulaşmak için bazen farklı derecelerdeki zorlamalar olduğu
kadar farklı yollarda kullanırlar. Kalıplaşmış bir davranış modelinden bahsetmek
mümkün değildir.
Pedofiller iki ana grupta incelenmektedir:

DURUMSAL PEDOFİLLER
Bazı yetişkinler, çocuklara hiçbir cinsel çekicilik hissetmeden pedofili davranışını
gerçekleştirebilir. Bunlar, patolojik kişilik yapısına sahip kimselerdir. Bu tarz
pedofillerin gerçekleştirdiği fiiller birbirleriyle bağlantıları olmayan, denetlenemeyen
fiillerdir. Pedofil cinsel ilişkiyi çocukla da denemek ister. Bu tarz pedofillerin düşük
sosyo-ekonomik gruptan geldikleri söylenebilir.
TERCİHE BAĞLI PEDOFİLLER
Pedofil cinsel tercihini çocuktan yana yapmıştır. Asla bu eğiliminden söz etmez ve
eğilimini açıkça sergilemez. Bu tarz pedofili bütün sosyo-kültürel çevrelerde ve sosyal
sınıflarda meydana gelebilir. Pedofiller, gözlerden uzak, karanlıkta avını yakalamaya
çalışan kimseler değildir. Aksine, bu kişi herhangi birinin arkadaşı, topluma iyi entegre
olmuş, şüphe uyandırmayan biri olabilir.
Böylece her sosyo-ekonomik gruptan, her demografik özelliğe sahip kişiler arasından
çocuğa talep gelmektedir ve bu durum çocuğa yönelik cinsel sömürülerin
engellenmesini ve ortaya çıkartılmasını zorlaştırmaktadır.
NEDENLER
Ekonomik yoksulluk çocuğun cinsel sömürülmesinin en önemli nedenidir. Ancak, çoğu

olguda sosyal yoksulluk nedeniyle evden kaçarak fuhuş sektörüne girme durumuna
rastlanmaktadır.
Fuhuş sektöründe çalıştırılan çocukların büyük kısmının aile içi şiddete ve cinsel
istismara maruz kaldığı bilinmektedir. Bu sebeplerle sokağa kaçan çocuklar sokakta da
8
fiziksel ve cinsel istismara uğrarlar ve zaman içinde bağımlı olurlar ve fuhuş sektörüne
itilirler. Bu risk ailesiyle birlikte kalan ancak sokakta çalıştırılan çocuklar için de
geçerlidir. Aynı şekilde annesi fuhuş sektöründe olan çocuklar, küçük yaşta zorla
evlendirilen çocuklar için de risk büyüktür.
Internete hızlı ve rahat erişim çocuk pornografisinin yayılması ve elde bulundurulmasını

kolaylaştırmaktadır. Modern teknolojinin bu derece yaygın olması, ticareti de kolay hale
getirmektedir. Ülkemizde internet kullanıcılarının %80’i ağa internet cafelerden
ulaşmakta ve çocuk pornografisi indirebilmektedirler. Buralardaki denetimler
yetersizdir.
Zenginlik, çocuk seks turizminin büyük boyutlarda gerçekleşmesinde etkili olan önemli
bir etkendir. Turistin ülkeyi terk ettiği andan itibaren yargılanmaktan kurtulması
özendirici bir hukuksal uygulamadır. Bakanlar Komitesi’nin Avrupa Konseyi’ne üye
ülkelere yönelik Cinsel sömürü, Pornografi, Çocuk ve Genç Fuhuşu ve Ticareti konulu
R (91) 11 sayılı Tavsiye Kararına göre; “Avrupa’nın son yıllarda cinsel sömürü
amacıyla insan ticaretiyle bağlantılı faaliyetlerde ciddi artış yaşadığını, bu tür getirisi
yüksek faaliyetlerin organize suç gruplarınca uyuşturucu ve silah ticareti, para aklama
gibi faaliyetleri finanse etmek ve genişletmek için kullanıldığı ölçüde bu faaliyetlerin
çoğu kez organize suç örgütleriyle bağlantısı olduğu akılda tutulmalı”dır. Türkiye bu
bölgededir.
Çocuğa yönelik cinsel sömürü çocuğun ilerideki sağlıklı cinsel yaşamını ve üreme
sağlığını tehdit eder. Erken yaşta gebelik ve doğum, sağlıksız koşullarda ve hekim
uygulaması olmaksızın düşük yaptırma ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların
yayılması gibi sağlık sorunlarını da bünyesinde barındıran cinsel sömürü önemli bir
halk sağlığı problemidir. Kurbanın küçüklüğü nedeniyle ortaya çıkması çoğu zaman
tesadüfidir.
Günümüzde ticari cinsel sömürünün kurbanı olan çocukların sayısını belirlemek için
elimizde geçerli bir yöntem bulunmamaktadır. Bunun sebeplerinin başında böyle bir
metodolojinin geliştirilememiş olması ve konuyla ilgili tanımların ülkeden ülkeye
9
değişiyor olması gelmektedir. Ayrıca, mafyanın işin içinde olması da gerçek durumu
gösteren sayısal verilere ulaşmayı engelleyen faktörler olarak dikkati çekmektedir.
Çocuğun cinsel sömürüsü suçtur ve suçun doğası gereği gizli kalması için her türlü
tedbir alınmaktadır.
Buzdağının görünen ucu olarak niteleyebileceğimiz bazı resmi veriler bile cinsel
sömürünün giderek arttığını göstermektedir (Tablo 2).
Tablo 2 : Haklarında Koruma Kararı Alınan Çocukların Karar Alınma Nedenlerine Göre
Dağılımı
YILLAR
NEDENLER
2000 % 2001 % 2002 %
Ensest 27 1 39 1 42 1
Ailenin fiziksel ve duygusal istismarı 265 5 425 7 562 10
Aile dışı cinsel istismar 48 1 67 1 49 1
(SHÇEK Ek Protokol’e Dair Dönemsel raporu)
Çocuğun korunmasından sorumlu Sosyal Hizmetlerin kapasitesi ve sunduğu

rehabilitasyon programları yetersizdir. Buralarda barındırılan çocukların sokağa kaçma
ve fuhuşa yeniden itilme, dahil olma riskleri fazladır. Bazı olgularda mafyanın Kurum
bakımı altına alınan kızlara burada da ulaştıkları ve kaçmaları için tehdit ettikleri
bilinmektedir (Tablo 3).
Tablo 3 : Ticari Cinsel Sömürüye Maruz Kalmış Kız Çocuklarına Yönelik SHÇEK
Tarafından Sunulan Hizmet Türleri Ve Çocuk Sayısı 2003
Ailesi
Okula Aile Korunma
Ulaşılan Okula İşe Madde Hak. Suç Ceza
Devam Yanına Altına
KURULUŞ Toplam Başlatı. Yerleş. Bağ. Duyur. Alan
Kapasite Eden Dönen Alınan
ADI Çocuk Çocuk Çocuk Çocuk Bulunulan Aile
Çocuk Çocuk Çocuk
Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Çocuk Sayısı
Sayısı Sayısı Sayısı
Sayısı
İstanbul
Taksim Yatılı 15 184 1 1 1 3 2
ÇOGEM
İstanbul
Bahçelievler Yatılı 20 12 9 9 1 5 7 1 1
ÇOGEM
10
Tablo 4 : Çocuk Olayları İstatistik Formu (Şahsa Karşı İşlenen Suçlar) 2003
ŞÜPHELİ SAYISI MAĞDUR SAYISI

C.
Savcılığına Firari Ölü Yaralı Diğer
Sevk
SUÇ TÜRÜ T.C. T.C. T.C. Yabancı T.C. Yabancı T.C. Yabancı
Uyruklu Uyruklu Uyruklu Uyruklu Uyruklu Uyruklu Uyruklu Uyruklu
18 yaş ve 18 yaş 18 yaş 18 yaş 18 yaş 18 yaş 18 yaş ve 18 yaş
Altı ve Altı ve Altı veAltı ve Altı ve Altı Altı ve Altı
K E K E K E K E K E K E K E K E
Kız-Kadın,
Erkek 31 536 12 83 0 0 4 1 264 74 0 4 1760 32 9 0
Kaçırma
Çocuk
2 29 0 0 0 0 0 0 10 5 0 0 54 21 0 1
Kaçırma
Rehin
0 6 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0
Alma
Tehdit 22 467 0 10 0 0 0 0 11 34 0 0 83 129 0 1
Aile
Fertlerine
15 72 0 2 0 2 0 0 239 144 0 3 141 79 5 0
Kötü
Genel
Muamele
Adab ve
Aile Hakaret ve
11 109 0 3 0 0 0 0 3 3 0 1 26 14 2 0
Nizamı Sövme
ile Şahıs
Müstehcen
Hürriyeti 10 172 0 4 0 0 0 0 17 6 0 0 365 67 1 0
Hareketler
Aleyhine
Suçlar Irza
17 305 1 13 0 0 0 0 100 50 2 0 332 95 0 0
Geçmek
Irza
1 156 1 2 0 0 0 0 39 24 1 2 166 100 2 0
Tasaddi
Evlenme
Vaadiyle
2 46 2 0 0 0 0 0 48 0 0 0 190 2 0 0
Kızlık
Bozma
Fuhşa
Teşvik,
29 83 6 3 0 0 0 0 6 1 2 0 56 2 7 0
K.Ticareti
ve Aracılık
11
SHÇEK verilerine göre, korunma altına alınma nedenlerinden ensest, ailenin fiziksel ve
duygusal istismarı ile, aile dışı cinsel istismar olgularında dikkat çekici oranda artış
olduğu bildirilmiştir. Çocukların sokağa kaçma ve fuhuş ile pornografi sektörüne düşme
olgularında sebep görülen ensest, ailenin fiziksel ve duygusal istismarı ile, aile dışı
cinsel istismar nedeniyle korunma altına alınan çocuklar, 2000 yılı içinde koruma altına
alınan tüm çocukların %7’sini oluşturmaktadır. 2002 yılında bu oran %12’ye
yükselmiştir. Arz edilecek ürün gözüyle bakılan çocukların sayısında da bu orana
paralel olarak artış olduğunu söylemek doğru olur.
Jandarma kuvvetlerinin tespit ettiği asayiş olaylarında mağdur olan çocuklarla ilgili
yapılan incelemede; 2001 yılında (8.477), 2002 yılında (15.772) ve 2003 yılında ise
(19.608) çocuğun asayiş olaylarında suça maruz kaldığı, 2003 yılında Çocukların suça
maruz kaldığı olay türleri incelendiğinde; Kız-Kadın-Erkek Kaçırmak (1.649), Cinsel
suçlar (Müstehcen Hareketler, Irza Geçmek, Irza Tasaddi, Evlenme Vaadiyle Kızlık
Bozma, Fuhuşa Teş .Kadın.Tic. ve Aracılık) (735), olayları görüldüğü bildirilmiştir.
HUKUK
Bu konuda uluslararası bağlayıcılığı olan birkaç sözleşme vardır. Birleşmiş Milletler

Çocuk Hakları Sözleşmesi en önemli olanıdır. Çocuk Hakları Sözleşmesinin 34.
Maddesi Taraf Devletlerin çocuğun cinsel açıdan sömürülmesine karşı tüm önlemleri
almasını zorunlu kılar. Sözleşmenin 35. Maddesi çocukların bu amaçlarla kaçırılmasının
veya satılmasının engellenmesi gerektiğini söyler.
Birleşmiş Milletlerin Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi
Madde 34 - Taraf Devletler, çocuğu, her türlü cinsel sömürüye ve cinsel

suistimale karşı koruma güvencesi verirler. Bu amaçla Taraf Devletler özellikle:
a) Çocuğun yasadışı bir cinsel faaliyete girişmek üzere kandırılması veya
zorlanmasını; b) Çocukların, fuhuş, ya da diğer yasadışı cinsel faaliyette
bulundurularak sömürülmesini; c) Çocukların pornografik nitelikli gösterilerde
12
ve malzemede kullanılarak sömürülmesini önlemek amacıyla ulusal düzeyde ve

ikili ile çok taraflı ilişkilerde gerekli her türlü önlemi alırlar.
Madde 35 - Taraf Devletler, her ne nedenle ve hangi biçimde olursa olsun,
çocukların kaçırılmaları, satılmaları veya fuhuşa konu olmalarını önlemek için
ulusal düzeyde ve ikili ve çok yanlı ilişkilerde gereken her türlü önlemleri
alırlar.
Birleşmiş Milletler’in Çocuk Hakları Sözleşmesinin Çocuk Satışı, Çocuk Fuhuşu ve

Çocuk Pornografisi Ek Protokolüne göre Türkiye konuyla ilgili her türlü yasal
düzenlemeyi yapmanın yanısıra, uygulamanın işlerliğini sağlamaktan ve çocuğa yönelik
cinsel sömürüyü önlemekten sorumludur.
Çocuk istismar ve ihmalinin, özellikle cinsel istismarının önlenmesi ile ilgili önem
taşıyan bir sözleşmedir.
B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesinden kaynaklanan çocukların ekonomik

istismardan;
• çocuk açısından tehlike arz edebilecek
• çocuğun eğitimini aksatabilecek
• çocuk sağlığına - çocuğun fiziksel, zihinsel, ruhsal, ahlaki ya da sosyal gelişimine
zarar verebilecek herhangi bir işte çalışmaktan korunma hakkının bulunduğu göz
önünde bulundurulmuştur.
Giderek artan çocukların satışı, çocuk fahişeliği ve çocuk pornografisinden ve çocuk

pornografi ve istismarının internet ve diğer gelişen teknolojiler üzerinde artan
erişebilirliğinden ciddi endişe duyularak çocuğun;
• korunması,
• uyumu,
• gelişimi
için her halkın geleneklerinin ve kültürel değerlerinin önemi de dikkate alınarak
anlaşma sağlanmıştır.
13
Protokole uygun olarak Devlet;

• Çocuk mağdurların ve tanıkların duyarlılıklarını kabul ederek yürütme esnasında bu
çocukların özel ihtiyaçları da dahil olmak üzere her türlü ihtiyaçlarını karşılayacak
usulleri geliştirecek ve uygulayacaktır.
• Çocuk mağdurları adalet sürecindeki rolleri ve sahip oldukları haklar konusunda
bilgilendirecektir.
• Çocuk mağdurların görüşlerinin dile getirilmesine imkan verecektir.
• Yasal sürecin tümü boyunca çocuk mağdurlara uygun destek hizmetlerini
sağlayacaktır.
• Çocuk mağdurların mahremiyetini ve kimliklerini uygun şekilde koruyacak ve
kimliklerin tespit edilmesine yol açabilecek bilgilerin uygunsuz bir biçimde
yayılmasını önlemek için gerekli tedbirleri alacaktır.
• Çocuk mağdur ve tanıkların ailelerinin de güvenliklerini sağlayacaktır.
• Yargılama sürecinin her aşamasında gereksiz ertelemelerden kaçınacaktır.
• Çocuk mağdurlar ile çalışan kişilerin özellikle hukuki ve psikolojik eğitim almaları
için gerekli tedbirleri alacaktır.
Devlet, çocuk mağdurların yasal sorumlulardan zararlarını kanuni yollardan ayırım

gözetmeksizin tazmin edilebilmelerine imkan sağlayacaktır.
Protokol çerçevesinde Devlet’in bu tür suçların mağduru çocukların sosyal açıdan

topluma geri kazandırılmaları, fiziksel ve psikolojik yönden tamamen iyileştirilmeleri
ve eğitilmeleri hususunda her türlü önlemi alma zorunluluğu vardır.
Günümüzde Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, bu Ek Protokole ait

Türkiye’nin Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından 2006 yılında
hazırlanarak sunulan dönemsel raporu hakkında; (1) üstlenilen eşgüdüm ve denetim
faaliyetlerinin yetersizliğinden, (2) çocuk satışı, fahişeliği ve pornografisine özgü
merkezi ve yerel özel bir Eylem Planının olmayışından, (3) internet kullanımına ilişkin
2005-2015 Ulusal Eylem Planında öngörülen önlemler hakkındaki bilgi eksikliğinden,
(4) İnsan Ticaretiyle Mücadele Ulusal Eylem Planının uygulanması için doğrudan bütçe
14
tahsis edilmemiş olmasından, (5) kamunun, devlet görevlilerinin ve güvenlik, sosyal

hizmetler, eğitim ve sağlık gibi kamu idaresi sektörlerinin bilinçlendirilmesi çabalarının
yetersizliğinden, (6) Ek Protokol hükümlerinin, okul müfredatı yolu da dahil olmak
üzere özellikle çocuklara yaygın şekilde öğretilmemesinden, (7) Ek Protokolde
düzenlenen konuların pratikte uygulanması hakkındaki bilgi (yaş, cinsiyet ve azınlık
grubuna göre dağılımı yapılmış veriler ve ülke genelinde çocuk satışı, fahişeliği ve
pornografisinin yaygınlaşması hakkında yapılan araştırmalar çerçevesinde edinilen
bilgiler gibi) eksikliğinden, (8) çocuklara yönelik cinsel sömürü vakalarında bildirilen
artıştan, (9) ne konu hakkında yararlanılabilir tam bilginin ne de sistematik denetim ya
da şikayet mekanizmasının olmayışından ve böylece nedenlerin, temel sebeplerin
kapsamının ve bağlı sorunların ele alınmalarının zorluk arzetmesinden, (10) Ek
Protokol’de yasaklanan suçlardan mağdur olan çocuklar için sunulan mevcut
hizmetlerin her zaman sistematik ve ülke genelin de de olabildiğince geniş şekilde
temin edilmiyor olmasından ve bu tür hizmetlerden kimin sorumlu olduğunun ve hizmet
sunanlara hangi düzenlemelerin yol gösterdiğinin açık olmamasından, (11) çocuk satışı,
fahişeliği ve pornografisi meselelerinin kamuda tartışılmıyor olmasından ve bu konulara
ilişkin kamu bilincinin halen çok sınırlı olmasından, (12) Ek Protokolde düzenlenen
suçları oluşturan eylemlerin önlenmesi, bu eylemlerden sorumlu kişilerin araştırılması,
soruşturulması, kovuşturulması ve cezalandırılması için yapılan bölgesel ve özellikle iki
taraflı düzenlemeler hakkındaki bilgi eksikliğinden endişe duyduğuna dair nihai gözlem
raporu vermiştir.
Türkiye’de durumun tespiti açısından bu nihai gözlem raporunun önemi büyüktür ve

rapor durumun vahim olduğuna işaret etmektedir. Ek Protokolün imzalanmasından
itibaren günümüze kadar çok yavaş ilerleme olduğu ve edimlerin birçoğunun yerine
getirilmemiş olması, bazı çalışmaların henüz ve çok kısıtlı olarak başlatılmış olmasına
dikkat çekilmiştir. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komisyonu, Türkiye’nin verdiği
rapora istinaden ciddi endişelerini bildirmiştir. Buna rağmen gerek yerel bazda gerekse
merkezde çocuğun cinsel sömürüsünün ülkemizde yaygın olduğu inkar edilmekte ve
çalışmaların yeterli ve başarılı olduğu yetkililerce beyan edilmektedir. En son veriler
olarak Komisyona 2003 yılı verileri sunulabilmiştir.
15
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), çocuğun cinsel açıdan sömürülmesinin en kötü

çalışma tiplerinden biri olduğunu söylemekte ve 18 yaşının altında bu tür işlerde
çalışmanın engellenmesi için devletlerin tüm gerekli hareket planlarını oluşturmasının
ve acilen uygulamasının önemini vurgulamaktadır. Birleşmiş Milletlerin Çocuk
Haklarına Dair Sözleşmesinin ülkemizde uygulanmasında Sosyal Hizmetler ve Çocuk
Esirgeme Kurumu görevlidir. Kurum 2003 yılında hazırladığı konuyla ilgili yetersiz
eylem planından başka ne yerel çapta ne de ulusal çapta güncel bir eylem planı
hazırlamamıştır.
İç hukukumuz açısından gerekli yasal düzenlemelerin özellikle Yeni Türk Ceza

Kanunumuzla gerçekleştirildiği bilinmektedir ancak uygulamada başarılı
olunamamaktadır. Özellikle hakimlerimiz ve muayenede sağlık personelimizin yetersiz
olduğu, konuyla ilgili eğitimlerinin yetersiz olduğu son ortaya çıkan olgulardaki
tutumlarından anlaşılmaktadır.
Müstehcenlik, Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Genel Ahlaka Karşı Suçlar kapsamındadır.
Madde 226 - Müstehcenlik

1. (a) Bir çocuğa müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünleri
veren ya da bunların içeriğini gösteren, okuyan, okutan veya dinleten, (b)
Bunların içeriklerini çocukların girebileceği ya da görebileceği yerlerde, ya da
alenen gösteren, görülebilecek şekilde sergileyen, okuyan, okutan, söyleyen,
söyleten, (c) Bu ürünleri içeriğine vakıf olunabilecek şekilde satışa veya kiraya
arz eden, (d) Bu ürünleri bunların satışına mahsus alış-veriş yerleri dışında
satışa arz eden, satan veya kiraya veren, (e) Bu ürünleri sair mal veya hizmet
satışları yanında veya dolayısı ile bedelsiz olarak veren veya dağıtan, (f) Bu
ürünlerin reklamını yapan kişi 6 (altı) aydan 2 (iki) yıla kadar hapis ve adli para
cezası ile cezalandırılır.
2. Müstehcen görüntü, yazı veya sözleri basın ve yayın yolu ile yayınlayan
veya yayınlanmasına aracılık eden kişi 6 (altı) aydan 3 (üç) yıla kadar hapis ve
beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
16
3. Müstehcen görüntü yazı veya sözleri içeren ürünlerin üretiminde

çocukları kullanan kişi 5 (beş) yıldan 10 (on) yıla kadar hapis ve beşbin güne
kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Bu ürünleri ülkeye sokan, çoğaltan,
satışa arz eden, satan, nakleden, depolayan, ihraç eden, bulunduran ya da
başkalarının kullanımına sunan kişi, 2 (iki) yıldan 5 (beş) yıla kadar hapis ve
beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
4. Şiddet kullanılarak, hayvanlarla, ölmüş insan bedeni üzerinde veya
doğal olmayan yoldan cinsel davranışlara ilişkin yazı, ses veya görüntüleri
içeren ürünleri üreten, ülkeye sokan, satışa arz eden, satan, nakleden,
depolayan, başkalarının kullanımına sunan veya bulunduran kişi 1 (bir) yıldan 4
(dört) yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
5. Üç ve dördüncü fıkralardaki ürünlerin içeriğini basın ve yayın yolu ile
yayınlayan veya yayınlanmasına aracılık eden ya da çocukların görmesini,
dinlemesini veya okumasını sağlayan kişi, 6 (altı) yıldan 10 (on) yıla kadar
hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
6. Bu suçlardan dolayı, tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik
tedbirlerine hükmolunur.
7. Bu madde hükümleri, bilimsel eserlerle; 3.fıkra hariç olmak ve çocuklara
ulaşması engellenmek koşulu ile sanatsal ve edebi değeri olan eserler hakkında
uygulanmaz.
Fuhuş, Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Genel Ahlaka Karşı Suçlar kapsamındadır.
Madde 227 - Fuhuş

1. Çocuğu fuhuşa teşvik eden, bunun yolunu kolaylaştıran, bu maksatla
tedarik eden veya barındıran ya da çocuğun fuhuşuna aracılık eden kişi, 4 (dört)
yıldan 10 (on) yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile
cezalandırılır. Bu suçun işlenişine yönelik hazırlık hareketleri de tamamlanmış
suç gibi cezalandırılır.
2. Bir kimseyi fuhuşa teşvik eden, bunun yolunu kolaylaştıran ya da fuhuş
için aracılık eden veya yer temin eden kişi 2 (iki) yıldan 4 (dört) yıla kadar hapis
ve üçbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Fuhuşa sürüklenen
17
kişinin kazancından yararlanılarak kısmen veya tamamen geçimin sağlanması

fuhuşa teşvik sayılır.
3. Fuhuş amacı ile ülkeye insan sokan veya insanların ülke dışına çıkmasını
sağlayan kişi hakkında yukarıdaki fıkralara göre cezaya hükmolunur.
4. Cebir veya tehdit kullanarak hile ile ya da çaresizliğinden yararlanarak
bir kimseyi fuhuşa sevk eden veya fuhuş yapmasını sağlayan kişi hakkında
yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar arttırılır.
5. Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan suçların eş, üst soy, kayın üstsoy,
kardeş, evlat edinen, vasi, eğitici, öğretici, bakıcı koruma ve gözetim
yükümlülüğü bulunan diğer kişiler tarafından ya da kamu görevi ya da hizmet
ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak sureti ile işlenilmesi halinde
verilecek ceza yarı oranında arttırılır.
6. Bu suçların, suç işlemek amacı ile teşkil edilmiş örgüt faaliyeti
çerçevesinde işlenmesi halinde yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı
oranında arttırılır.
7. Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik
tedbirlerine hükmolunur.
8. Fuhuşa sürüklenen kişi tedavi veya terapiye tabii tutulur.
Bu düzenlemelere rağmen uygulamada maddelerin hayata geçirilebilmesi için gerekli

tedbirler alınamamıştır. Özellikle mağdurların rehabilitasyonu, tedavisi ve terapisi
konusunda uzmanlaşmış hizmet birimleri yapılandırılmamıştır. Cinsel sömürü mağduru
çocuklar diğer Kurum bakımı altındaki çocuklarla birarada barındırılmaktadır.
İstanbul’da en yoğun Beyoğlu ve civarında çocuk fuhuşu olayları görülmektedir. Bar ve

kafelerde bu tip olayların yaşandığı görülmektedir. Özellikle “seni seviyorum” diye
kandırılmanın çok sık görüldüğü, sevgi açlığı çeken bu çocukların buna kanarak kişiyi
izledikleri görülmektedir. İstanbul’da ayrıca Ataköy, Avcılar, Ayazağa, Bakırköy
Belgrad Ormanı, Bostancı, Dolapdere, Galata, İstinye, Kadıköy, Kilyos, Maltepe,
Merter, Yenikapı ve Sefaköy en sık bu tip olayların izlendiği yerlerdir. İstanbul’da 500
kız çocuğunun seks işçisi olarak çalıştığı ortaya çıkarılmıştır. 11 ay boyunca Emniyet
Müdürlüğü ile Deri ve Zührevi hastalıklar hastanesinde yapılan araştırmada ilk cinsel
18
deneyimin başlama yaşının 10 yaşına kadar düştüğü saptandı. Irza geçme veya
müşteriyle ilişki şeklinde gerçekleşen cinsel ilişkiler olduğu ortaya çıkarılmıştır. Barlar,
masaj salonları, özel evler, bazı otel ve moteller mekan olarak kullanılmaktadır. Ayrıca
önemli sayıda bir grubun da telekız olarak çalıştıkları, yol kenarlarında otostop yaparak
pazarlandıkları saptanmıştır. (Kuntay ve Erginsoy, 2001)
Bu çalışmaya rağmen günyüzüne çıkarılabilen olgu sayısı çok azdır. Destek Hattına
gelen çağrılara bakıldığında, yurttaşlar kimlikleri ortaya çıkacak korkusuyla polise
ihbarda bulunmaktan çekinmektedirler ve kamu kurum ve kuruluşlarından sonuç
alınamayacağı gibi bir güvensizlik içindedirler. Çağrıların önemli kısmı olayı defalarca
polise ve sosyal hizmetlere bildirdiği ancak sonuç alınamadığı yönündedir. Buradan
yasal düzenlemelerin yetersizliği ve hizmet sunanların hizmet-içi eğitimlerinin eksikliği
ortaya çıkmaktadır.
TÜRKİYE’DE DURUM TESPİTİ
Birleşmiş Milletler’in Çocuk Hakları Komitesi tarafından da işaret edildiği gibi;
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Ek Protokol hükümlerinin ve ilkelerinin

denetlenmesinden ve uygulanmasından sorumludur ancak üstlendiği eşgüdüm ve
denetim faaliyetleri yetersizdir. Eşgüdüm ve denetim faaliyetlerini, merkezi ve yerel
düzeyde güçlendirmeye ve bu eşgüdümü strateji ve politika gelişimi için kullanmaya
ihtiyaç vardır.
İnsan Ticaretiyle Mücadele Ulusal Eylem Planı, Ek Protokol’de düzenlenen bütün

konuları içermemektedir. Çocuk satışı, fahişeliği ve pornografisine özgü özel bir Eylem
Planı oluşturulmalıdır. Burada aktif görevin Devlet güdümünden uzak sivil toplum
kuruluşlarına verilmesi gereklidir. SHÇEK çocuk menfaatini ön planda tutması
gerekirken savunu içerisine girmiş bir tutum sergilemekte ve olayların konuşulmasından
rahatsızlık duymaktadır. Bütçeden bu eylem planının uygulanmasına ilişkin özel bir
ödenek ayrılmamıştır. Bütçesi olmayan bir eylem planından bahsetmek akılcıl olmadığı
gibi samimiyet göstermekten uzaktır.
19
2004 yılında Türkiye’de sosyal hizmetlere ayrılan bütçe toplam bütçenin sadece %0,19
oranındadır ve çok yetersizdir.
Internet kullanımına ilişkin 2005-2015 Ulusal Eylem Planını ve siber suçlara ilişkin
kanun tasarısı üzerinde çalışılmaya başlanmıştır ancak, uygulamaya ve internet
üzerinden çocuk pornografisinin dağıtımının önlenmesi amacıyla Planda öngörülen
önlemler hakkında bilgi eksikliği olduğu anlaşılmaktadır. Siber suçlarla ilgili tasarısının
acil olarak kabul edilmesi, çocuğun cinsel sömürüsü durumlarına özel olarak atıfta
bulunulması gereklidir.
Kamu personeline yönelik hizmet-içi eğitimler sayıca çok azdır ve özellikle Ek

Protokol’de düzenlenen konular hakkında, kamunun, devlet görevlilerinin ve güvenlik,
sosyal hizmetler, eğitim ve sağlık gibi kamu idaresi sektörlerinin bilinçlendirilmesi
çabaları yetersizdir. Eğitim programlarının gerçekleştirilmesi için gerekli eğitim
materyalleri yoktur. Ayrıca, Ek Protokol hükümlerinin, okul müfredatı yolu da dahil
olmak üzere özellikle çocuklara ve eğitimcilere yaygın şekilde öğretilmesi yönünde
hiçbir tedbir alınmamıştır.
Sağlıklı sosyal politikaların oluşturulması, eylem planlarının hazırlanması için gerekli

veri toplama çalışmaları olmadığı gibi mevcut durumun tespiti açısından bilgi edinme
hakkı çerçevesinde kurumlardan elde edilen bilgiler yetersizdir. Özellikle Jandarma’dan
bilgi alabilmek, ek çalışma gerektirdiği ve yasada buna gerek duyulmadığı gerekçesiyle,
mümkün olamamaktadır. Uygulamanın izlenebilmesi için yaş, cinsiyet grubuna göre
dağılımı yapılmış veriler ve ülke genelinde çocuk satışı, fahişeliği ve pornografisinin
yaygınlaşması hakkında yapılan araştırmalar mevcut değildir. Ölçümleme
yapılamamaktadır.
Kanunlar açısından bakıldığında çocuk satışı, fahişeliği ve pornografisine ilişkin

hükümlerin Ceza Kanuna dahil edilmiş olması önemlidir ancak konuyla ilişkin suçlar
bakımından daha etkili yaptırımların ve daha yapıcı ağırlaştırılmış haller
düşünülmelidir. Ulusal sistemde, internet üzerinden çocuk pornografisi bakımından
birtakım boşluklar vardır.
20
Türkiye henüz 2001 tarihli Siber Suçlara İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi ile 2005
tarihli İnsan Kaçakçılığına Karşı Sözleşmeyi imzalamamıştır ve bunlara uygun olarak
yasal sistemini güçlendirme çalışmalarına başlamamıştır.
Mevcut Ceza Yasasının yönetmeliklerle güçlendirilmemiş olması dikkat çekicidir.

Uygulamada özellikle bilgisizlikten kaynaklanan sıkıntıların olduğu geçtiğimiz
günlerde İzmir’de yaşanan 17 aylık bebek olayında da bir kez daha gözlenmiştir.
Çocuklara yönelik cinsel sömürü olgularında artış olduğu SHÇEK tarafından Çocuk
Hakları Komitesine raporlanmıştır. Ancak konu hakkında yararlanılabilir tam bilgi,
sistematik denetim ya da şikayet mekanizması yapılandırılmamıştır. SHÇEK ALO 183
hattı çalıştırılamamaktadır. Bu hatta Ekim 2005’ten Nisan 2006’ya kadar sadece 10
çağrı geldiği raporlanmıştır (soru önergesine verilen cevap, 2006). Bağımsız, kolay
erişilebilir bir şikayet mekanizması yoktur.
Merkezi olarak düşünülen tedbirlerin yerelde uygulanmasının sınırlı kaldığı tespit

edilmiştir. Farklı kurumlar arasında görev ve selahiyet konularında bilgisizlik
mevcuttur. Çoğu merci sorumluluk almaktan imtina etmekte ve doğrudan SHÇEK’i
işaret etmektedirler. Koruyucu önleyici faaliyetler açısından yetersiz kalınmıştır ve
çocuklara kendilerini koruyucu öğretiler sunulmamaktadır.
Ücretsiz adli yardım, tıbbi ve psikolojik bakım, barınaklara veya geçici konutlara erişim
dahil olmak üzere sağlanan hizmetler duyurulmamakta, bu tür hizmetlerden hangi
hükümet kurumunun sorumlu olduğu ve bu konuda hükümet dışı örgütlerle yapılan
işbirliğinin esasları açıkça belirtilmemiştir. Sivil toplum kuruluşlarının tespitlerine ve
önerilerine (işbirliğine) karşı duruş ve savunu tutumu yaygındır. Sivil toplum tarafından
önerilen hizmetlere kuşkuyla yaklaşılmaktadır. Destek Hattı tarafından ihbarda
bulunulduğunda kurumlardan “Neden sizi aradılar” gibi sorular gelmektedir.
Kamuda hizmet vermekle yükümlü olan kuruluşların bu konuda çalışmaları

sürmekteyse de bu tip suçlarda akademisyenlerin, STK ların ve ilgili tüm tarafların
21
katılımıyla ortak çözüm arayışlarının yapılması çözüm üretilmesi için ilk koşuldur.
Bunların yanı sıra toplumun konuyla ilgili bilgilendirilmesi ve tehlikeden haberdar
edilmesi de koryooc önlemler olarak vazgeçilmez aşamalardan birisidr. Bunun da yolu
çocuk satışı, fahişeliği ve pornografisi konularının kamuda tartışılması ve
konuşulmasıdır. Bundan hizmet veren birimler başta olmak üzere hiç kimsenin
rahatsızlık duymaması gerekmektedir. Bu konulara ilişkin kamu bilinci halen çok
sınırlıdır. Ek Protokolde düzenlenen suçları oluşturan eylemlerin önlenmesi, bu
eylemlerden sorumlu kişilerin araştırılması, soruşturulması, kovuşturulması ve
cezalandırılması için yapılan bölgesel ve özellikle iki taraflı düzenlemeler hakkında
kamuda bilgi eksikliği olduğu Destek Hattı çalışmaları sırasında gerçekleştirilen
toplantılarda uzman kamu personeli ile yüz yüze yapılan görüşmelerde anlaşılmıştır.
Birleşmiş Milletler’in Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi ile Ek Protokol hakkında

yaygınlaştırma çalışmaları yok denecek kadar azdır.
Mevcut demografik yapının ve yüksek göç etkilerinin tüm olumsuzluklarına rağmen

Destek Hattı kapsamında 7 ilde yapılan çalışmalar neticesinde konuyla ilgili suçlarda
tespitlerin çok az olduğu görülmüştür. Buna göre genel kanının ve yurttaşlardan alınan
duyumların aksine İl Emniyet Müdürlüklerinden (polis bölgesi) bildirilen veriler;
Tablo 5 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde 226 (1) a) - Müstehcenlik - Bir çocuğa
müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünleri vermek, içeriğini göstermek,
okumat, okutmak veya dinletmek suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında
açılan davalarda mağdurların yaşlarına ve cinsiyetlerine göre dağılımı
Açılan Mağdur Sayısı

İlin Adı Dava Cinsiyet Yaş Grubu
Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana 1 1 1
Antalya
Bursa 2 2 1 1
Diyarbakır
Elazığ
Mersin
Şanlıurfa
22
Tablo 6 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde 226 (1) b) - Müstehcenlik - Bunların
içeriklerini çocukların girebileceği veya görebileceği yerlerde alenen göstermek,
görülebilecek şekilde sergilemek, okumak, okutmak, söylemek, söyletmek
suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan davalarda mağdurların
yaşlarına ve cinsiyetlerine göre dağılımı

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana
Antalya
Bursa 2 x x x x x x
Diyarbakır
Elazığ
Mersin
Şanlıurfa
Tablo 7 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde 226 (1) d) - Müstehcenlik - Bu ürünleri,
bunların satışına mahsus alışveriş yerleri dışında, satışa arz etmek, satmak veya
kiraya vermek suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan davalarda
mağdurların yaşlarına ve cinsiyetlerine göre dağılımı

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana
Antalya
Bursa 13 x x x x x x
Diyarbakır 1 x x x x x x
Elazığ
Mersin
Şanlıurfa
Tablo 8 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde 226 (3) - Müstehcenlik - Müstehcen
görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünlerin üretiminde çocukları kullanmak,
23
ürünleri ülkeye sokmak, çoğaltmak, satışa arz etmek, satmak, nakletmek,

depolamak, ihraç etmek, bulundurmak ya da başkalarının kullanımına sunmak
suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan davalarda mağdurların

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana
Antalya 9 x x x x x x
Bursa
Diyarbakır
Elazığ 1 2 2 3 1
Mersin 2
Şanlıurfa
Tablo 9 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde 227 (1) - Fuhuş - Çocuğu fuhşa teşvik
etmek, bunun yolunu kolaylaştırmak, bu maksatla tedarik etmek veya
barındırmak ya da çocuğun fuhşuna aracılık etmek suçlarından illerde 2006 (Eylül’e
kadar) yıllarında açılan davalarda mağdurların yaşlarına ve cinsiyetlerine göre dağılımı

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana x 2 2
Antalya 2 x x x x x x
Bursa 21 22 4 16 3
Diyarbakır 2 6 2 4
Elazığ 2 1 3 4
Mersin 1 1 1
Şanlıurfa
Tablo 10 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde 227 (5) - Fuhuş - Tanımlanan suçun eş,
üstsoy, kayın üstsoy, kardeş, evlat edinen, vasi, eğitici, öğretici, bakıcı, koruma ve
gözetim yükümlülüğü bulunan diğer kişiler tarafından ya da kamu görevi veya
24
hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında
açılan davalarda mağdurların yaşlarına ve cinsiyetlerine göre dağılımı

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana
Antalya
Bursa 1 1 1
Diyarbakır
Elazığ
Mersin
Şanlıurfa
Polis selahiyet bölgesinden gelen resmi veriler böyle bir tablo çizmekteyken Destek
Hattına gelen çağrılar arasından seçilen ihbarlar aşağıdaki gibidir:
12 Kasım’da Ege’de bir sahil kasabamızdan arayan bir bayan 6 yıldır başka illerden
çalışmak üzere gelen 10-12 yaşlarındaki çocukların çete tarafından toplanıp dağlık
araziye götürülerek porno görüntülerinin kayıt edildiğini ve olayda uyuşturucu da
olduğunu ihbar etti. Bayan konunun defalarca kolluk güçlerine iletildiğini ancak
üstünün örtüldüğünü ve tehdit aldıklarını bildirdi. Olayın bildirimi için Jandarma ve
Emniyet Genel Müdürlüğüne yazı yazıldı.
Ekim’de Marmara Bölgesinde bir kasaba otelinde çocuk fuhuşu olduğu ve bunun halk
tarafından bilindiği bildirildi. Bildirimi yapan pişmanlık duyan bir müşteri. Polise
bildirildi.
Ege’de bir sahil ilçemizde ilçenin meydanındaki pansiyonlarda ve otellerde çocukların

pazarlandığı ihbarı geldi. Çocuk polisine bildirildi. Geri bildirim olarak pansiyon ve
otellere gidildiği ancak o zamanda iki yabancı uyruklu bayan dışında buralarda fuhuş
yapıldığına rastlanmadığı bildirildi.
25
6 Eylül tarihinde arayan emekli bir bayan, İstanbul’un en işlek yerlerinden birinde olan
evlerinin sokaklarındaki bir apartmanda, 14 ve 15 yaşlarındaki 2 genç kızın ailesi
tarafından fuhuşa zorlandıklarını ihbar etti. Açık adres verilmesine rağmen polisten
alınan geri bildirim adresin yetersiz olduğu gerekçesiyle ulaşılamadığı şeklindeydi.
22 Şubat’ta arayan bir bayan, 55-60 yaşlarında bir şahsın, para karşılığı 9-10 yaşlarında
özürlü bir kızla cinsel ilişkiye girdiğini ihbar etti. Çocuk polisine bildirildi. Geri
bildirim alınamadı.
4 Kasım’da arayan bir bayan, komşusunun yaşları 14 ve 20 arasında değişen 3 kız ve 1

oğlu olduğunu ve annenin kızlarına fuhuş yaptırdığını ihbar etti. Çocuk polisine ve
sosyal hizmetlere bildirildi. Geri bildirim alınamadı.
28 Ekim’de arayan bir bey, bir internet sitesi adresi vererek, burada çocuk pornosu
görüntülerinin olduğunu söyledi. Çocuk şube müdürlüğü arandı ve oradan bilişim
suçları bölümüne yönlendirilecekleri söylendi.
17 Kasım’da arayan bir bey, Topkapı eski garında bulunan bir gazete bayiinin 100m
ilerisinde çocuk pornosu CDlerinin aleni satışa sürüldüğünü bildirdi. Polise bildirildi.
Geri bildirim alınamadı.
Istanbul’da bir inşaatta inşaat kalfasının 10-12 yaşlarında kız ve erkek çocukları sattığı
ihbarı alındı. Polise bildirildi. Geri bildirim olarak inşaata gidildiği, inşaat bekçisiyle
görüşüldüğü ancak o sırada inşaatta çocuğa rastlanmadığı belirtildi.
Bunların dışında çok sayıda porno sitesi ve satış noktası ihbarı Destek Hattına
yapılmıştır.
Çocukların sokağa kaçmasında ve fuhuşa itilmelerinde öncelikli sebep olarak bilinen

çocuğa yönelik cinsel istismar olguları 7 ilde incelendiğinde ise aşağıdaki tablo ortaya
çıkmaktadır. İl Emniyet Müdürlüklerinden (polis bölgesi) bildirilen veriler;
26
Tablo 11 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde Madde 102 (1) - Cinsel Saldırı - Cinsel
davranışlarla bir kimsenin vücut dokunulmazlığını ihlal eden kişi, mağdurun
şikayeti üzerine suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan davalarda

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana 2 22 19 5
Antalya
Bursa 24 24 4 14 8
Diyarbakır
Elazığ
Mersin 9 5 5 7
Şanlıurfa
Tablo 12 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde Madde 102 (2) - Cinsel Saldırı - Fiilin
vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle işlenmesi durumunda (eşe
karşı işlenirse şikayete bağlı) suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan
davalarda mağdurların yaşlarına ve cinsiyetlerine göre dağılımı

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana 2 22 19 5
Antalya 4 4 3 1
Bursa
Diyarbakır
Elazığ 1 1 1
Mersin
Şanlıurfa
Tablo 13 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde Madde 102 (3) a) - Cinsel Saldırı -
Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye
karşı suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan davalarda mağdurların
27

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana 1 1
Antalya 3 3 2 1
Bursa 1 1 1
Diyarbakır
Elazığ 10 4 8 9 2 1
Mersin
Şanlıurfa
Tablo 14 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde Madde 102 (3) c) - Cinsel Saldırı -
Üçüncü derece dahil kan veya kayın hısımlığı ilişkisi içinde bulunan bir kişiye
karşı suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan davalarda mağdurların

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana 1 1
Antalya 1 1 1
Bursa 6 6 3 3
Diyarbakır
Elazığ
Mersin
Şanlıurfa
Tablo 15 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde Madde 102 (3) d) - Cinsel Saldırı -
Silahla veya birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde suçlarından
illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan davalarda mağdurların yaşlarına ve
cinsiyetlerine göre dağılımı

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana 1 1
Antalya 1 1 1
28
Bursa 6 1 7 1 4 3
Diyarbakır
Elazığ
Mersin
Şanlıurfa
Tablo 16 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde Madde 103 - Çocukların Cinsel
İstismarı suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan davalarda

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana
Antalya
Bursa 40 18 28 32 12
Diyarbakır
Elazığ
Mersin
Şanlıurfa
Tablo 17 : Yeni Türk Ceza Kanunu Madde Madde 104 - Reşit Olmayanla Cinsel
İlişki suçlarından illerde 2006 (Eylül’e kadar) yıllarında açılan davalarda mağdurların

Sayısı E K 0-15 16-21 22-37 38+
Adana 1 1
Antalya 12 12 3 9
Bursa 45 45 13 32
Diyarbakır
Elazığ
Mersin 3 3 2 1
Şanlıurfa 4 3 1 4
Resmi veriler kırsaldan alınamamıştır.
29
Destek Hattına gelen çağrılardan diğer bazıları ise aşağıdaki gibidir:
Denizli’den yapılan bir ihbarda, 19 yaşlarında bir çocuğun, tiner kullandığı, mahalleyi
rahatsız ettiği, dükkanların camlarını kırdığını ve defalarca ihbar etmelerine rağmen bir
sonuç alamadıklarını söyledi. Durum sosyal hizmetlere bildirildi.
22 Şubat’ta arayan bir bey, çocuğunun ve komşu çocuklarının bir adam tarafından
kaçırılmak istendiğini bildirdi. Okul çıkış saatlerinde bir erkek kız çocuklarını takip
ediyormuş. 6-7 kişi dilekçe vermiş karakola ancak kişi aynı gün serbest kalmış. 1 hafta
önce de kızına cinsel taciz girişiminde bulunmuş. Polise bildirildi. İhbar yapan kişinin
onayı alınarak, kimlik bilgileri polise verildi.
Afyon’dan yapılan bir ihbarda, verilen adresteki kadının 3 yaşındaki yeğenine fiziksel
istismar uygunladığını söylendi. Çocuğun anne babası ayrıymış ve 9 aylıktan beri
halasının yanında kalıyormuş. Sosyal hizmetlere bildirildi. Geri bildirim alınamadı.
İstanbul’dan bir bey, 10 kadar sokak çocuğunun sokaklarda barındığını, aralarında kız
çocuklarının da olduğunu ve içlerinde bali kullananlar bulunduğunu bildirdi. Polise
bildirildi. Geri bildirim alınamadı.
11 Mart’ta İstanbul’dan gelen bir aramada, bir parkta, 12-13 yaşlarında 5-6 kişilik bir
grup, hırsızlık,gasp gibi olaylarla çevreyi çok rahatsız ediyorlarmış. Polisten yardım
alınamamış. Çocukları aileleri de istemiyorlar. Çocuklar geçimlerini hırsızlık yaparak
sağlıyorlarmış. Çocuk polisine bildirimde bulunuldu. Geri bildirim alınamadı.
23 Mart’ta arayan bir bey daha önce de ihbarlarda bulunduğunu, trafiğin en yoğun
olduğu kavşaklarda, çocukların anne-babaları tarafından dilendirildiğini ve bu
çocukların yabancılar tarafından kaçırılma ve istismar edilme riskleri olduğunu söyledi.
Bununla ilgili ne yapılabileceğini, sordu. Polise bildirildi. Geri bildirim alınamadı.
10 Nisan’da arayan bir ev hanımı, karşı blokta anne ve bası ayrı olan 16 yaşındaki bir
erkek çocuğun, başka çocuklara ve evde bulunan 1,5 yaşındaki bir çocuğa cinsel
30
istismarda bulunduğunu ihbar etti. İhbar sosyal hizmetlere bildirildi. Olay yerine
gittiklerini, istismar olgusuyla ilgili herhangi bir bulgu bulamadıklarını, bunun tespitinin
çok zor olduğunu söyledi. Yaklaşık 1 aydır takip ediyorlar.
26 Nisan’da Aydın’dan arayan bir öğretmen, bir öğrencisinin amcası tarafından taciz
edildiğini bildirdi. Bilgileri tamamlaması istendi. Daha sonra öğretmen arandı ve aile ile
görüşüldüğü ancak amcanın aile ekonomisine katkıda bulunduğu ayrıca küçük bir yer
olduğu için kızın adı çıkar ve hayatı tehlikeye girebilir gerekçesiyle ihbar etmekten
vazgeçtiklerini söylediler. Hukuki prosedür ve bildirim yükümlülüğü hakkında bilgi
verildi.
1 Mayıs tarihinde arayan bir bayan, İstanbul Vezneciler Kız Yurdu civarında sürekli bir
kadın, bir adam ve bir çocuğun durduğunu ve adamı çocuğa tecavüz ederken
gördüklerini bildirdi. Polise bildirildi. Geri bildirim olarak bahsi geçen yere gittikleri
ancak böyle kişilere rastlamadıkları söylendi.
26 Mayıs’ta arayan bir İETT şöförü, Haydarpaşa Endüstri Meslek Lisesi önünde
çocukların sigara içtiklerini ve orada bulunan satıcıların çocuklara uyuşturucu
sattıklarını söyledi. Polise bildirildi, çocuk şube ihbarı kabul etmeyince, 155 arandı.
Ekip yollanacağı söylendi ancak geri bildirim alınamadı.
7 Haziran’da arayan bir bayan, 11 yaşındaki yeğeninin üvey babası tarafından cinsel
istismara uğradığını ihbar etti. Sosyal hizmetlere bildirildi.
24 Ağustos’da bir sivil toplum kuruluşundan arayan bayan, bir tanıdığının 12 yaşından
beri babası tarafından cinsel istismara uğradığını bildirdi. Babanın kıza zarar
vermesinden korktuklarını söyledi. Sosyal hizmetlere yönlendirildi.
ÖNERİLER
İlk adım olarak mecliste Araştırma Komisyonu kurulması gerekmektedir. Çocuk

fuhuşu, çocuk pornosu ve cinsel istismar konularında durum tespiti yapacak ve
önlemleri ortaya koyacak geniş kapsamlı , detaylı bir çalışmayı yapacak olan
31
meclis komisyonu çalışması gizli kalan olguyu tüm boyutlarıyla kamuoyunun

gündemine taşıyacaktır. Acil olarak meclis araştırma komisyonunu kurmak
zorundadır.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komıtesi’nin Üye Devletlere Cinsel Sömürü Amacıyla İnsan
Ticaretine Karşı Eylem Konulu R (2000) 11 Sayılı Tavsiye Kararlarına uygun olarak;
Genel önlemler
İnsan ticareti kurbanlarının ve özellikle en korumasız ve etkilenen grup olan kadın,
ergen ve çocukların hak ve çıkarlarının korunmasını güvence altına almak için hem
yasal ve hem de pratik önlemler alınmalıdır.
Rehabilitasyon programları uygulayarak, insan ticareti kurbanlarına yardım konusuna

ve kurbanların tüccarlardan korunmasına öncelik verilmelidir.
İnsan ticaretiyle uğraşanların hepsini yakalamak, kovuşturmak ve cezalandırmak; seks

turizmini ve bu tür ticarete yol açabilecek her türlü faaliyeti engellemek için girişimde
bulunulmalıdır.
Cinsel sömürü amacıyla insan ticaretini, uluslararası organize suçlar kategorisine giren
ve bu nedenle ulusal ve uluslararası düzeylerde gerçeklikle uyumlu eşgüdümlü
müdahale gerektiren bir olgu olarak ele almak gereklidir.
Eylem ve yöntemlerin temeli

İlgili sosyal, adli, idari, gümrük makamlarıyla sivil toplum örgütleri, göçmenlik,
emniyet ve asayiş güçlerini kapsayan çok disiplinli bir yaklaşımla eşgüdümlü eylem
planı hazırlanmalı ve planın uygulanması için bütçe ayrılmalıdır.
Bu eylemlerin sağlam ve güvenilir bir temele oturması için aşağıda sayılan alanlarda
ulusal ve uluslararası araştırmaları teşvik edilmelidir.
– medyanın ve özellikle yeni bilgi ve iletişim tekniklerinin cinsel sömürü
amacıyla insan ticareti üzerindeki etkisi;
32
– seks ticaretinin müşterileri, talep eğilimleri ve bunların cinsel sömürü amacıyla

insan ticareti üzerindeki etkileri;
– insan ticaretinin kökeni ve bu ticaretle iştigal edenlerin kullandığı yöntemler.
Cinsel sömürü amacıyla insan ticareti konusunda uzmanlaşmış araştırma birimlerinin

kurulması acilen gündeme alınmalıdır.
Ulusal ve uluslararası düzeyde cinsel sömürü amacıyla insan ticareti olgusunu

aydınlatacak veri ve istatistikleri geliştirmek için adımlar atmak ve mümkünse bu
olgunun Avrupa Konseyi’ne üye devletlerde nasıl geliştiğini karşılaştırmak önemlidir.
Önleyicilik
i. Bilinç yükseltme ve bilgilendirme
Kamunun insan ticaretine yol açacak riskli durumlar ve bu tür ticaretin olumsuz etkileri
konusunda duyarlılığının artırılması için ve özellikle fuhuşun kolay gelir elde etme yolu
olduğu inancını kırmak için, cinsiyet perspektifli bilgilendirme kampanyaları
düzenlenmelidir.
Seks turizmini itibarsız kılmak ve bu tür faaliyetlerin potansiyel katılımcılarını

caydırmak için geniş kapsamlı bilgilendirme kampanyaları düzenlenmelidir.
Diplomatik temsilciliklere, kamu yetkililerine, medyaya, insani yardımla ilgilenen sivil

toplum örgütlerine ve çocukla ilgili çalışan diğer kamusal ya da özel kurumlara kadın,
çocuk ve gençlerin cinsel sömürüsüne ve ticaretine ilişkin broşür, video ve
dokümantasyon gibi uygun bilgileri sunmak önemlidir.
Cinsel sömürüyle bağlantılı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar dahil olmak üzere sağlık
risklerine ilişkin bilgiyi ve Sağlık Bakanlığı’nın Türkiye Üreme Sağlığı Programını
geniş biçimde yaymak gereklidir.
33
Medya çalışanlarının, cinsel sömürü amacıyla insan ticaretiyle bağlantılı konuların ve

medyanın bu alanda sahip olabileceği nüfuzun farkında olmalarını sağlayacak eğitimleri
ve diğer faaliyetleri düzenlemek gereklidir.
ii. Eğitim
Okullara cinsellik eğitimi dersi koymak ya da bu konudaki dersleri kuvvetlendirmek ve
bunu yaparken çocuk haklarını olduğu kadar ebeveynlerin, vasilerin ya da yasal olarak
çocuğa bakmakla yükümlü diger kişilerin haklarını da göz önünde tutarak, insan hakları
ve bireyin onuruna saygıyı ve kadın-erkek eşitliğini özellikle vurgulamak önemlidir.
Öğretim programlarının çocuk ve gençlerin karşı karşıya kalabilecekleri sömürü, cinsel

istismar ve insan ticareti riskleri ile kendilerini bunlara karşı koruma yolları hakkında
bilgi vermesini sağlamak; bu bilgi, eğitim sistemi dışında kalan gençlere ve ebeveynlere
de yayılmasını sağlamak gereklidir.
Kız ve erkek öğrencilere, basmakalıp cinsiyet rollerinden kaçınan bir eğitim sunmak ve
bütün öğretmenlerin ve eğitim alanında çalışan diğer kişilerin, öğretim programlarına
cinsiyet boyutunu katacak şekilde eğitilmelerini sağlamak gereklidir.
iii. İş içi eğitim

Sosyal hizmet uzmanları, tıp, eğitim, diplomasi, konsolosluk, adli işler, gümrük ve polis
personeli için, bu kişilerin cinsel sömürü amaçlı ticarete konu durumları teşhis edip
uygun yanıt vermelerini sağlayacak özel eğitim programları düzenlenmesi gereklidir.
Polis personelinin bu alanda özel beceriler edinmesi için eğitim programları oluşturmak
ve eğitim materyali hazırlamak önemlidir.
Bu koularda uzman sivil toplum kuruluşlarından destek alınmasına dikkat edilmelidir.
Kurbanların korunması ve yardım

i. Kurbanlara destek hizmetleri
34
İnsan ticareti kurbanlarına topluma yeniden entegre olabilmeleri amacıyla psikolojik,

tıbbi, sosyal ve idari desteğin yanısıra, haklarıyla ilgili bilgilerden yararlanabilecekleri
kabul merkezleri ya da başka kuruluşlar kurmak ya da geliştirmek gereklidir.
ii. Yasal eylem

İnsan ticareti kurbanlarına, özellikle çocuk ve tanıklara, şikayetlerini bildirip dile
getirebilmeleri için, özel hayatlarını ve haysiyetlerini rencide etmeyecek şekilde ve
resmi prosedürler ile bunların travma yaratıcı etkilerini azaltacak, mümkün olduğunca
özel ihtimam sağlamak önemlidir.
Gerektiğinde ve özellikle suç şebekeleri söz konusu olduğunda, sindirme ve misilleme

girişimlerine karşı kurbanları, tanıkları ve ailelerini korumak için adımlar atmak son
derece önemlidir. Kurban koruma sistemi oluşturulmalıdır.
İlgili mahkemelerin, suçluları kurbanlara tazminat ödemeye mahkum etmesine imkan

vermek gereklidir.
iii. İnsan ticareti kurbanları için alınacak sosyal önlemler

İnsan ticareti kurbanlarına yardım eden bir sivil toplum örgütleri ağı kurulmasını teşvik
etmek ve desteklemek gereklidir. Sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği konusunda Devlet
kamu kurumlarını ikna etmek önemlidir.
iv. Rehabilitasyon
Kurbanların tıbbi ve sosyal yardım ve/veya ailelerinden yardım almalarını temin edecek
şekilde bir sosyal destek sistemi oluşturmak gereklidir.
Kurbanların iş ve eğitim hayatına yeniden entegre olabilmeleri için özel önlemler

alınmalıdır.
İşbirliği ve eşgüdüm önlemleri

i. Ulusal düzeyde
35
İnsan ticaretiyle mücadele ve bu konuda çok-disiplinli yaklaşımın düzenlenmesi

konularında milli politikayı oluşturacak bir eşgüdüm mekanizması kurulmalıdır.
Bu mekanizma, bilgi paylaşımını, istatistiki veri toplamayı ve alan çalışmasında elde

edilen pratik bulguları, insan ticaretindeki trendlerin ve milli politikanın
değerlendirilmesini teşvik etmek amacıyla kullanılmalıdır.
Bu mekanizma, başka ülkelerin ve uluslararası örgütlerin mekanizmalarıyla bağlantı

içinde faaliyetleri eşgüdümleyebilmek ve insan ticaretiyle mücadeleyi hedefleyen milli
ve uluslararası stratejileri uygulamak, gözden geçirmek ve denetlemek için kullanılabilir
nitelikte olmalıdır.
ii. Uluslararası düzeyde

Mümkün olduğu ölçüde insan ticaretine uygulanabilir mevcut bütün araç ve
mekanizmaları, özellikle bu ticaretten elde edilen karların zapt ve haczine ilişkin olarak
kullanmak gereklidir.
Kişisel verilerin korunmasına ilişkin milli yasalara uygun olarak ve bir Avrupa kayıp
kişiler dosyası oluşturmakla özel olarak sorumlu kılınmış, insan ticaretine karşı
mücadeleyi eşgüdümleyecek bir uluslararası kurum oluşturulmalıdır.
Ülkeler arasında bilgi paylaşımını ve işbirliğini ikili ilişkiler düzeyinde ve insan

ticaretiyle mücadele konusunda çalışan uluslararası örgütler aracılığıyla artırmak ve
geliştirmek gereklidir.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komıtesi’nin bu tavsiye kararlarının yanısıra; (1) Risk altında
bulunan çocukların tespit edilmesi için ihbar hatlarının geliştirilmesi, duyurulması ve
ihbar prosedürlerinde ihbar edenin kimliğinin saklı tutulması, (2) İstismarın Önlenmesi:
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin toplumda etkin şekilde duyurularak çocuk hakları
üzerine bilinç oluşturmak, (3) Çocukların kendi haklarının farkına varmaları için Çocuk
Hakları Eğitimleri gerçekleştirilmesi, (4) Çocukla ilgili çalışan kurumların istismara
karşı sürekli denetlenmesi, (5) Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin gerekleri doğrultusunda iç
36
hukuk kurallarının yeniden yapılandırılmasının tamamlanması ve sıklıkla uygulamanın

gözlemlenmesi, (6) Risk altında olan çocukların kendi ailelerinin yanında bakımı için
ailelere yaşam koşullarına uygun sosyal yardımlarda bulunulması, (7) Çocukla ilgili
çalışanlara hizmet içi eğitimler verilmesi ve bu eğitimlerin belli aralıklarla
tekrarlanması, (8) Çocukların sokakta çalışması/çalıştırılmasının etkin şekilde
engellenmesi gibi hususlara acilen dikkat verilmesi gereklidir.
Bunların dışında alınması gerekli tedbirler şunlardır; (1) Emniyet bu konuda çalışan
diğer ülke polisi ve uluslararası polisle daha yetkin ve iç içe bir çalışma geliştirmesi
olayların saptanmasında daha verimliliği arttıracaktır. . Ayrıca bu konuda bilgili ve
donanımlı eleman yetiştirmelidir, (2) Valiliklerin ilin yapısına uygun stratejilerle soruna
etkin yaklaşımları gereklidir, (3) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’nun bu
konuda model geliştirmesi ve ülkemize uygun hizmet modellerini hizmete sokması
gerekmektedir. Koğuş sistemlerinden ev sistemine geçişin hızlandırılması ve paralele
olarak maruz kaldığı olaya özel merkezlerin açılması gerekmektedir. (4) Sosyal Hizmet
Uzmanı yetiştiren yüksek okullar açılmalıdır ve gençler bu meslek dalı hakkında
bilgilendirilmelidirler / özendirilmelidirler, (5) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme
Kurumu’nun işbirliği içinde uzman kuruluşlarla çalışma kültürünün yerleştirilmesi için
çalışmalar yapılmalıdır. Özellikle konusunda uzman sivil toplum kuruluşlarına denetim
altında hizmet etme imkanı tanınmalıdır, (6) Kurumlar sivil toplumun denetimine açık
tutulmalıdır ve şeffaf yönetim göstermelidir.
Tüm kurum ve kuruluşların ortak akıl ve işbirliği içinde çalışmasıyla bu konu

gelecekte daha büyük tehdit oluşturmaktan çıkarılacak ve bugün mağdurlara
ulaşılarak yardımcı olunabilecektir. Şeffaf , işbirliğinde yapılacak ortak çalışmalara
özellikle bu konuda büyük gereksinim bulunmaktadır.
37
Kaynaklar:
Polat O.(2001) Çocuk ve Şiddet, Der Yayınları. İstanbul: 61,209,262

Polat O.(2004) Klinik Adli Tıp, Seçkin Yayıncılık. Ankara: , 86
Burgess, Ann and Clark, Marianne,(1984) “Child Pornography and Sex Rings,
Lexington MA: Lexington Pres.
Gülşen R, Analay C. Bilişim Suçları İçinde Çocuk Pornografisi Ve Mücadele
Yöntemleri, www.hukuki.net Erişim Tarihi:03.10.2006
Adalet Bakanlığı (2004). Türk Ceza Kanunu. http://www.ceza-

bb.adalet.gov.tr/mevzuat/5237.htm
Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, Çocukların Satılmaları, Çocuk

Fuhuşu ve Pornografisi Konusundaki İsteğe Bağlı Protokol. www.die.gov.tr
38
ECPAT International (2001& 2006). Question&Answer About The Commercial Sexual

Exploitation of Children. An Information Booklet by ECPAT. International, Bangkok.
ECPAT International
ECPAT International (2003). A Situational Analysis of Child Sex Tourism in India

(Kerala and Goa). www.ecpat.net
Küntay, E. & Erginsoy, G. (2005). İstanbul’da 18 Yaşından Küçük Ticari Seks İşçisi Kız
Çocuklar. İstanbul: Bağlam.
Polat, O. (2006). Ensest , İstanbul: Noktakitap Yayınevi.
Subgroup Against the Sexual Exploitation of Children of NGO Group for the
Convention on Rights of the Child (2005). Semantics or Substance. Towards a shared
understanding of terminology referring to the sexual exploitation of children.
T. C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (2006). Çocuk Hakları

Sözleşmesine Ek Çocuk Satışı, Fahişeliği ve Pornografisine İlişkin İhtiyari Protokolü
İlk Ülke Raporu. http://www.shcek.gov.tr/portal/dosyalar/coc_hak/pornografi_rapor.asp
39

Cocuk Cinsel Somuru Rapor 01

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cocuk Cinsel Somuru Rapor 01

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÇOCUKLARIN CİNSEL SÖMÜRÜSÜ

Prof. Dr Oğuz POLAT

Türkiye, ÇHS’nin Çocuk Satışı, Çocuk Fuhuşu ve Çocuk Pornografisi Ek

Türkiye Üreme Sağlığı Programı kapsamında başlattığı, Avrupa Birliği tarafından

Çocukların cinsel açıdan sömürülmesi, aşağılayıcı ve onur kırıcıdır, ve çocuğun hayatını

Yeni teknolojiler pornonun doğasını değiştirmiştir; Dijital kameralar ve fotoğraf

Çocuk pornosunda, kurban sömürüldüğünün farkına varmayabilir veya utanç ve

Günümüzde yaygın kullanımı bulunan internet, çocuk pornosu malzemelerine

Tablo 1: Internet Ortamındaki Pornografiye Ait Bazı Sayısal Veriler

Çocuk fuhuşu; çocukların fuhuş sektöründe yetişkinlere pazarlanmasıdır. Hem erkek

Kimliksizlik, çocukların kolayca erişilebilir olması, kendi ülkesinin ahlaki ve sosyal

Pedofiller iki ana grupta incelenmektedir:

Ekonomik yoksulluk çocuğun cinsel sömürülmesinin en önemli nedenidir. Ancak, çoğu

Internete hızlı ve rahat erişim çocuk pornografisinin yayılması ve elde bulundurulmasını

Çocuğun korunmasından sorumlu Sosyal Hizmetlerin kapasitesi ve sunduğu

(SHÇEK Ek Protokol’e Dair Dönemsel raporu)

ŞÜPHELİ SAYISI MAĞDUR SAYISI

Bu konuda uluslararası bağlayıcılığı olan birkaç sözleşme vardır. Birleşmiş Milletler

Birleşmiş Milletlerin Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi

Madde 34 - Taraf Devletler, çocuğu, her türlü cinsel sömürüye ve cinsel

ve malzemede kullanılarak sömürülmesini önlemek amacıyla ulusal düzeyde ve

Birleşmiş Milletler’in Çocuk Hakları Sözleşmesinin Çocuk Satışı, Çocuk Fuhuşu ve

B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesinden kaynaklanan çocukların ekonomik

Giderek artan çocukların satışı, çocuk fahişeliği ve çocuk pornografisinden ve çocuk

Protokole uygun olarak Devlet;

Devlet, çocuk mağdurların yasal sorumlulardan zararlarını kanuni yollardan ayırım

Protokol çerçevesinde Devlet’in bu tür suçların mağduru çocukların sosyal açıdan

Günümüzde Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, bu Ek Protokole ait

tahsis edilmemiş olmasından, (5) kamunun, devlet görevlilerinin ve güvenlik, sosyal

Türkiye’de durumun tespiti açısından bu nihai gözlem raporunun önemi büyüktür ve

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), çocuğun cinsel açıdan sömürülmesinin en kötü

İç hukukumuz açısından gerekli yasal düzenlemelerin özellikle Yeni Türk Ceza

Madde 226 - Müstehcenlik

3. Müstehcen görüntü yazı veya sözleri içeren ürünlerin üretiminde

Madde 227 - Fuhuş

kişinin kazancından yararlanılarak kısmen veya tamamen geçimin sağlanması

Bu düzenlemelere rağmen uygulamada maddelerin hayata geçirilebilmesi için gerekli

İstanbul’da en yoğun Beyoğlu ve civarında çocuk fuhuşu olayları görülmektedir. Bar ve

TÜRKİYE’DE DURUM TESPİTİ

Birleşmiş Milletler’in Çocuk Hakları Komitesi tarafından da işaret edildiği gibi;

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Ek Protokol hükümlerinin ve ilkelerinin

İnsan Ticaretiyle Mücadele Ulusal Eylem Planı, Ek Protokol’de düzenlenen bütün

Kamu personeline yönelik hizmet-içi eğitimler sayıca çok azdır ve özellikle Ek

Sağlıklı sosyal politikaların oluşturulması, eylem planlarının hazırlanması için gerekli

Kanunlar açısından bakıldığında çocuk satışı, fahişeliği ve pornografisine ilişkin

Mevcut Ceza Yasasının yönetmeliklerle güçlendirilmemiş olması dikkat çekicidir.

Merkezi olarak düşünülen tedbirlerin yerelde uygulanmasının sınırlı kaldığı tespit

Kamuda hizmet vermekle yükümlü olan kuruluşların bu konuda çalışmaları

Birleşmiş Milletler’in Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi ile Ek Protokol hakkında

Mevcut demografik yapının ve yüksek göç etkilerinin tüm olumsuzluklarına rağmen

Açılan Mağdur Sayısı

Açılan Mağdur Sayısı

Açılan Mağdur Sayısı

ürünleri ülkeye sokmak, çoğaltmak, satışa arz etmek, satmak, nakletmek,

Açılan Mağdur Sayısı

Açılan Mağdur Sayısı

Açılan Mağdur Sayısı

Ege’de bir sahil ilçemizde ilçenin meydanındaki pansiyonlarda ve otellerde çocukların

4 Kasım’da arayan bir bayan, komşusunun yaşları 14 ve 20 arasında değişen 3 kız ve 1

Çocukların sokağa kaçmasında ve fuhuşa itilmelerinde öncelikli sebep olarak bilinen

Açılan Mağdur Sayısı

Açılan Mağdur Sayısı

Açılan Mağdur Sayısı

Açılan Mağdur Sayısı