LEXISLACIÓN

2011-2012
CEIP Isaac Daz Pardo
[DOCUMENTACIN BSICA]
Lexislacin bsica e documentos de centro necesarios para o desenvolvemento do noso traballo
om for s par c de de ctualizar, encia p mpet como bilida irir, a posi dqu s e co o ten ter a a itude cativ s alum eben co fin de ades, apt a edu eparar o n oas d ivo, d abili . O sistem to, pr s pers ducat as a os, h al. 2 oraci po c . Tod sistema e ecement sion al efe sa incorp s res 1 t fe o o Para ltas a outra ap ra d idades, c oal e pro anente. e f adu zaxe con nente s capac ento per acin perm s persoas rendi erma petenc as s olvem ar a educ facilitar in da ap versal e p s com esenv ropici d oe iliac ceso uni n nova esmo, co r co p or si mesm do a conc r o ac bsi er p tifica . 4. As m ibles q iden ci d recen ra garanti Lei sOrgnican 2/2006, x xe fle nden apren nzas, favo 3. Pa blica dquisi ndiza . a ns p sade 3 depmaio, rrespo e nsina tividades nistraci ra a e a r as co e i o sen pa ac rtas d caso, e r ofde Educacin educativ ns es e entes Adm equirida d r move e, no seu istema r dife rmacin licas pro traci s s as o b sica naron o s s Admini acin f n a racins p etencias b bando tar r e a nha form mi inist de comp tos que a be facilita dar u s Ad dm A cin os e adul ativo de gue a aca responde s ofer quisi moz ad educ cin che e. 6. Cor bre a s p t tema oboa ueles n so das a n a aq O sis da a p ivale orientaci 1. To n. 5. ue to u equ n e do si ci tas. ao la a es o e fra er q brigatori ormaci v cceso , dentr nf romo posto a pacid i p a eso idades de da vida ria as c lvem unda litar o acc osibil r as s envo c i longo r e amplia u des p ao as s fac ro
Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin
Edita: Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria Imprime: Trculo Artes Grficas, S.A. DL: C 825-2007 ISBN: 978-84-4534384-5
ndice
Prembulo ................................................................................................................................................................................................... 7 TTULO PRELIMINAR .................................................................................................................................................................... CAPTULO I: Principios e fins da educacin .................................................................. CAPTULO II: A organizacin das ensinanzas e a aprendizaxe ao longo da vida .......................................................................................................... CAPTULO III: Currculo ................................................................................................................................. CAPITULO IV: Cooperacin entre Administracins educativas ............... TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin ........................................................................................... CAPTULO I: Educacin infantil ..................................................................................................... CAPTULO II: Educacin primaria .................................................................................................. CAPTULO III: Educacin secundaria obrigatoria ....................................................... CAPTULO IV: Bacharelato ........................................................................................................................ CAPTULO V: Formacin profesional ........................................................................................ CAPTULO VI: Ensinanzas artsticas .............................................................................................. CAPTULO VII: Ensinanzas de idiomas ......................................................................................... CAPTULO VIII: Ensinanzas deportivas .......................................................................................... CAPTULO IX: Educacin de persoas adultas ................................................................... TTULO II: Equidade na Educacin .......................................................................................................................... CAPTULO I: Alumnado con necesidade especfica de apoio educativo .............................................................................................................. CAPTULO II: Compensacin das desigualdades en educacin .............. CAPTULO III: Escolarizacin en centros pblicos e privados concertados ........................................................................................................................ CAPTULO IV: Premios, concursos e recoecementos .......................................... 29 29 32 35 36 41 41 44 48 58 63 67 74 76 79 85 85 90 92 97
TTULO III: Profesorado ........................................................................................................................................................ CAPTULO I: Funcins do profesorado ............................................................................... CAPTULO II: Profesorado das distintas ensinanzas .......................................... CAPTULO III: Formacin do profesorado ......................................................................... CAPTULO IV: Recoecemento, apoio e valoracin do profesorado .... TTULO IV: Centros docentes ....................................................................................................................................... CAPTULO I: Principios xerais ........................................................................................................ CAPTULO II: Centros pblicos ....................................................................................................... CAPTULO III: Centros privados ....................................................................................................... CAPTULO IV: Centros privados concertados ................................................................ TTULO V: Participacin, autonoma e goberno dos centros ............................................ CAPTULO I: Participacin no funcionamento e o goberno dos centros ............................................................................................ CAPTULO II: Autonoma dos centros ................................................................................... CAPTULO III: rganos colexiados de goberno e de coordinacin docente dos centros pblicos ................................................................. CAPTULO IV: Direccin dos centros pblicos .............................................................
101 101 103 107 109 113 113 116 118 119 125 125 127 131 136
TTULO VI: Avaliacin do sistema educativo .......................................................................................... 143 TTULO VII: Inspeccin do sistema educativo ........................................................................................ 149 CAPTULO I: Alta Inspeccin ........................................................................................................... 149 CAPTULO II: Inspeccin educativa .......................................................................................... 151 TTULO VIII: Recursos econmicos ........................................................................................................................ Disposicins Adicionais ................................................................................................................................... Disposicins Transitorias ............................................................................................................................... Disposicin Derrogatoria ............................................................................................................................... Disposicins Derradeiras ................................................................................................................................ 155 156 175 183 191
PREMBULO
Prembulo
As sociedades actuais concdenlle grande importancia educacin que recibe a sa mocidade, na convicin de que dela dependen tanto o benestar individual como o colectivo. A educacin o medio mis adecuado para construr a sa personalidade, desenvolver ao mximo as sas capacidades, conformar a sa propia identidade persoal e configurar a sa comprensin da realidade, integrando a dimensin cognoscitiva, a afectiva e a axiolxica. Para a sociedade, a educacin o medio de transmitir e, ao mesmo tempo, de renovar a cultura e o acervo de coecementos e valores que a sustentan, de extraer as mximas posibilidades das sas fontes de riqueza, de fomentar a convivencia democrtica e o respecto s diferenzas individuais, de promover a solidariedade e evitar a discriminacin, co obxectivo fundamental de lograr a necesaria cohesin social. Ademais, a educacin o medio mis adecuado para garantir o exercicio da cidadana democrtica, responsable, libre e crtica, que resulta indispensable para a constitucin de sociedades avanzadas, dinmicas e xustas. Por ese motivo, unha boa educacin a maior riqueza e o principal recurso dun pas e dos seus cidadns. Esa preocupacin por ofrecer unha educacin capaz de responder s cambiantes necesidades e s demandas que formulan as persoas e os grupos sociais non nova. Tanto aquelas coma estes depositaron historicamente na educacin as sas esperanzas de progreso e de desenvolvemento. A concepcin da educacin como un instrumento de mellora da condicin humana e da vida colectiva foi unha constante, anda que non sempre esa aspiracin se convertese en realidade. O interese histrico pola educacin viuse reforzado coa aparicin dos sistemas educativos contemporneos. Esas estruturas dedicadas formacin dos cidadns foron concibidas como instrumentos fundamentais para a construcin dos Estados nacionais, nunha poca decisiva para a sa configuracin. A partir de entn, todos os pases prestaron unha atencin crecente aos seus sistemas de educacin e formacin, co obxectivo de ade-
cualos s circunstancias cambiantes e s expectativas que neles se depositaban en cada momento histrico. En consecuencia, a sa evolucin foi moi notable, ata chegar a posur na actualidade unhas caractersticas claramente diferentes das que tian no momento da sa constitucin. En cada fase da sa evolucin, os sistemas educativos tiveron que responder a uns retos prioritarios. Na segunda metade do sculo XX enfrontronse exixencia de facer efectivo o dereito de todos os cidadns educacin. A universalizacin do ensino primario, que xa se alcanzara nalgns pases a finais do sculo XIX, irase completando ao longo do seguinte, incorporando ademais o acceso xeneralizado etapa secundaria, que pasou as a se considerar parte integrante da educacin bsica. O obxectivo prioritario consistiu en facer efectiva unha escolarizacin mis prolongada e cunhas metas mis ambiciosas para toda a mocidade de ambos os sexos. Nos anos finais do sculo XX, o desafo consistiu en conseguir que esa educacin amplamente xeneralizada fose ofrecida nunhas condicins de alta calidade, coa exixencia ademais de que tal beneficio alcanzase a todos os cidadns. En novembro de 1990 reunanse en Pars os ministros de Educacin dos pases da Organizacin para a Cooperacin e o Desenvolvemento Econmico, con obxecto de abordar como se poda facer efectiva unha educacin e unha formacin de calidade para todos. O desafo era cada vez mis apremante e os responsables educativos dos pases con maior nivel de desenvolvemento aprestronse a darlle unha resposta satisfactoria. Catorce anos mis tarde, en setembro de 2004, os mis de sesenta ministros reunidos en Xenebra, con ocasin da 47. Conferencia Internacional de Educacin convocada pola UNESCO, demostraban a mesma inquedanza, poendo as de manifesto a vixencia do desafo formulado na dcada precedente. Se en 1990 eran os responsables dos pases mis desenvolvidos os que chamaban a atencin acerca da necesidade de combinar calidade con equidade na oferta educativa, en 2004 eran os dun nmero moito mis amplo de Estados, de caractersticas e niveis de desenvolvemento moi diversos, os que formulaban a mesma cuestin. Lograr que todos os cidadns poidan recibir unha educacin e unha formacin de calidade, sen que ese ben quede limitado soamente a algunhas persoas ou sectores sociais, urxente no momento actual. Pases moi diversos, con sistemas polticos distintos e gobernos de diferente orientacin, estanse propondo ese obxectivo. Espaa non pode de ningn xeito constitur unha excepcin.
Prembulo
A xeneralizacin da educacin bsica foi tarda no noso pas. Anda que a obrigatoriedade escolar se promulgou en 1857 e en 1964 se estendeu desde os seis ata os catorce anos, houbo que esperar ata mediados da dcada dos oitenta do sculo pasado para que esta prescricin se fixese realidade. A Lei xeral de educacin de 1970 supuxo o inicio da superacin do grande atraso histrico que afectaba o sistema educativo espaol. A Lei orgnica do dereito educacin proporcionou un novo e decidido impulso a ese proceso de modernizacin educativa, pero a consecucin total dese obxectivo tivo que esperar anda bastantes anos. A Lei 14/1970, xeral de educacin e de financiamento da reforma educativa, e a Lei orgnica 8/1985, reguladora do dereito educacin, declaraban a educacin como servizo pblico. A Lei orgnica de educacin segue e inscrbese nesta tradicin. O servizo pblico da educacin considera esta como un servizo esencial da comunidade, que debe facer que a educacin escolar sexa accesible a todos, sen distincin de ningunha clase, en condicins de igualdade de oportunidades, con garanta de regularidade e continuidade e adaptada progresivamente aos cambios sociais. O servizo pblico da educacin pode ser prestado polos poderes pblicos e pola iniciativa social, como garanta dos dereitos fundamentais dos cidadns e a liberdade de ensino. En 1990, a Lei orgnica de ordenacin xeral do sistema educativo estableceu en dez anos o perodo de obrigatoriedade escolar e proporcionou un impulso e prestixio profesional e social formacin profesional que permitira finalmente equiparar a Espaa cos pases mis avanzados do seu contorno. Como consecuencia desa vontade expresada na lei, a finais do sculo XX consegurase que todos os mozos espaois de ambos os sexos asistisen aos centros educativos polo menos entre os seis e os dezaseis anos e que moitos deles comezasen antes a sa escolarizacin e a prolongasen despois. Acurtrase as unha distancia moi importante cos pases da Unin Europea, na cal Espaa se integrou en 1986. A pesar destes logros indubidables, desde mediados da dcada dos noventa vnse chamando a atencin acerca da necesidade de mellorar a calidade da educacin que recibe a nosa mocidade. A realizacin de diversas avaliacins acerca da reforma experimental das ensinanzas medias que se levou a cabo nos anos oitenta e a participacin espaola nalgns estudos internacionais a comezos dos noventa evidenciaron uns niveis insuficientes de rendemento, sen dbida explicables, pero que exixan unha actuacin decidida. En consecuencia, en 1995 aprobouse a Lei orgnica da participacin, a avaliacin e o goberno dos centros docentes, co propsi-
to de desenvolver e modificar algunhas das disposicins establecidas na LOXSE orientadas mellora da calidade. No ano 2002 quxose dar un paso mis cara ao mesmo obxectivo, mediante a promulgacin da Lei orgnica de calidade da educacin. Nos comezos do sculo XXI, a sociedade espaola ten a conviccin de que necesario mellorar a calidade da educacin, pero tamn de que ese beneficio debe chegar a toda a mocidade, sen exclusins. Como se subliou moitas veces, hoxe en da considrase que a calidade e a equidade son dous principios indisociables. Algunhas avaliacins internacionais recentes puxeron claramente de manifesto que posible combinar calidade e equidade e que non se deben considerar obxectivos contrapostos. Ningn pas pode desperdiciar a reserva de talento que posen todos e cada un dos seus cidadns, sobre todo nunha sociedade que se caracteriza polo valor crecente que adquiren a informacin e o coecemento para o desenvolvemento econmico e social. E do recoecemento dese desafo deriva a necesidade de propoerse a meta de conseguir o xito escolar de toda a mocidade. A magnitude deste desafo obriga a que os obxectivos que se deban alcanzar sexan asumidos non s polas administracins educativas e polos compoentes da comunidade escolar, senn polo conxunto da sociedade. Por ese motivo e co propsito de estimular un debate social sobre a educacin, con carcter previo a promover calquera iniciativa lexislativa, o Ministerio de Educacin e Ciencia publicou en setembro de 2004 o documento que leva por ttulo Unha educacin de calidade para todos e entre todos, no cal se presentaban un conxunto de anlises e diagnsticos sobre a situacin educativa actual e se sometan a debate unha serie de propostas de solucin. Tanto as comunidades autnomas como as organizacins representadas nos consellos escolares do Estado e autonmicos foron invitadas formalmente a expresar a sa opinin e manifestar a sa postura ante tales propostas. Ademais, outras moitas persoas, asociacins e grupos fixeron chegar ao Ministerio de Educacin e Ciencia as sas reflexins e as sas propias propostas, que foron difundidas por diversos medios, respondendo as vontade de transparencia que debe presidir calquera debate pblico. Como resultado dese proceso de debate, publicouse un documento de sntese, que recolle un resumo das contribucins realizadas polas distintas organizacins, asociacins e colectivos. O desenvolvemento deste proceso de debate, que se prolongou durante seis meses, permitiu contrastar posicins e puntos de vista, debater
10
Prembulo
acerca dos problemas existentes no sistema educativo espaol e buscar o mximo grao de acordo en torno s sas posibles solucins. Este perodo resultou fundamental para identificar os principios que deben rexer o sistema educativo e para traducilos en formulacins normativas. Tres son os principios fundamentais que presiden esta lei. O primeiro consiste na exixencia de proporcionar unha educacin de calidade a todos os cidadns de ambos os sexos, en todos os niveis do sistema educativo. Xa se aludiu ao desafo que esa exixencia implica para os sistemas educativos actuais e en concreto para o espaol. Tras conseguir que todos os mozos estean escolarizados ata os dezaseis anos de idade, o obxectivo consiste agora en mellorar os resultados xerais e en reducir as anda elevadas taxas de terminacin da educacin bsica sen titulacin e de abandono tempern dos estudos. Trtase de conseguir que todos os cidadns alcancen o mximo desenvolvemento posible de todas as sas capacidades, individuais e sociais, intelectuais, culturais e emocionais para o que necesitan recibir unha educacin de calidade adaptada s sas necesidades. Ao mesmo tempo, dbeselles garantir unha igualdade efectiva de oportunidades, prestando os apoios necesarios, tanto ao alumnado que o requira como aos centros en que estn escolarizados. En suma, trtase de mellorar o nivel educativo de todo o alumnado, conciliando a calidade da educacin coa equidade da sa reparticin. O segundo principio consiste na necesidade de que todos os compoentes da comunidade educativa colaboren para conseguir ese obxectivo tan ambicioso. A combinacin de calidade e equidade que implica o principio anterior exixe ineludiblemente a realizacin dun esforzo compartido. Con frecuencia vnse insistindo no esforzo dos estudantes. Trtase dun principio fundamental, que non debe ser ignorado, pois sen un esforzo persoal, froito dunha actitude responsable e comprometida coa propia formacin, moi difcil conseguir o pleno desenvolvemento das capacidades individuais. Pero a responsabilidade do xito escolar de todo o alumnado non s recae sobre o alumnado individualmente considerado, senn tamn sobre as sas familias, o profesorado, os centros docentes, as administracins educativas e, en ltima instancia, sobre a sociedade no seu conxunto, responsable ltima da calidade do sistema educativo. O principio do esforzo, que resulta indispensable para lograr unha educacin de calidade, dbese aplicar a todos os membros da comunidade educativa. Cada un deles ter que realizar unha contribucin especfica. As familias tern que colaborar estreitamente e deberanse comprometer co traballo cotin dos seus fillos e coa vida dos centros docentes. Os centros
11
e o profesorado deberanse esforzar por construr contornos de aprendizaxe ricos, motivadores e exixentes. As administracins educativas teranlles que facilitar a todos os compoentes da comunidade escolar o cumprimento das sas funcins, proporcionndolles os recursos que necesitan e reclamndolles ao mesmo tempo o seu compromiso e esforzo. A sociedade, en suma, ter que apoiar o sistema educativo e crear un contorno favorable para a formacin persoal ao longo de toda a vida. Soamente o compromiso e o esforzo compartido permitirn a consecucin de obxectivos tan ambiciosos. Unha das consecuencias mis relevantes do principio do esforzo compartido consiste na necesidade de levar a cabo unha escolarizacin equitativa do alumnado. A Constitucin espaola recoeceu a existencia dunha dobre rede de centros escolares, pblicos e privados, e a Lei orgnica do dereito educacin dispuxo un sistema de concertos para conseguir unha prestacin efectiva do servizo pblico e social da educacin, de maneira gratuta, en condicins de igualdade e no marco da programacin xeral do ensino. Ese modelo, que respecta o dereito educacin e liberdade de ensino, veu funcionando satisfactoriamente, en lias xerais, anda que co paso do tempo se manifestaron novas necesidades. Unha das principais refrese distribucin equitativa do alumnado entre os distintos centros docentes. Coa ampliacin da idade de escolarizacin obrigatoria e o acceso educacin de novos grupos estudants, as condicins en que os centros levan a cabo a sa tarefa fixronse mis complexas. Resulta, pois, necesario atender diversidade do alumnado e contribur de maneira equitativa aos novos retos e s dificultades que esa diversidade xera. Trtase, en ltima instancia, de que todos os centros, tanto os de titularidade pblica como os privados concertados, asuman o seu compromiso social coa educacin e realicen unha escolarizacin sen exclusins, acentuando as o carcter complementario de ambas as redes escolares, anda que sen perder a sa singularidade. A cambio, todos os centros sostidos con fondos pblicos debern recibir os recursos materiais e humanos necesarios para cumprir as sas tarefas. Para prestar o servizo pblico da educacin, a sociedade debe dotalos adecuadamente. O terceiro principio que inspira esta lei consiste nun compromiso decidido cos obxectivos educativos formulados pola Unin Europea para os prximos anos. O proceso de construcin europea est levando a unha certa converxencia dos sistemas de educacin e formacin, que se traduciron no establecemento duns obxectivos educativos comns para este inicio do sculo XXI.
12
Prembulo
A pretensin de se converter na prxima dcada na economa baseada no coecemento mis competitiva e dinmica, capaz de lograr un crecemento econmico sustentable, acompaado dunha mellora cuantitativa e cualitativa do emprego e dunha maior cohesin social, plasmouse na formulacin duns obxectivos educativos comns. En vista da evolucin acelerada da ciencia e a tecnoloxa e o impacto que esta evolucin ten no desenvolvemento social, mis necesario ca nunca que a educacin prepare adecuadamente para vivir na nova sociedade do coecemento e poder afrontar os retos que disto derivan. por iso polo que en primeiro lugar, a Unin Europea e a UNESCO se propuxeron mellorar a calidade e a eficacia dos sistemas de educacin e de formacin, o que implica mellorar a capacitacin dos docentes, desenvolver as aptitudes necesarias para a sociedade do coecemento, garantir o acceso de todos s tecnoloxas da informacin e a comunicacin, aumentar a matriculacin nos estudos cientficos, tcnicos e artsticos e aproveitar ao mximo os recursos dispoibles, aumentando o investimento en recursos humanos. En segundo lugar, buscouse facilitar o acceso xeneralizado aos sistemas de educacin e formacin, o que supn construr un mbito de aprendizaxe aberto, facer a aprendizaxe mis atractiva e promocionar a cidadana activa, a igualdade de oportunidades e a cohesin social. En terceiro lugar, marcouse o obxectivo de abrir estes sistemas ao mundo exterior, o que exixe reforzar os lazos coa vida laboral, coa investigacin e coa sociedade en xeral, desenvolver o esprito emprendedor, mellorar a aprendizaxe de idiomas estranxeiros, aumentar a mobilidade e os intercambios e reforzar a cooperacin europea. O sistema educativo espaol debe acomodar as sas actuacins nos prximos anos consecucin destes obxectivos compartidos cos seus socios da Unin Europea. Nalgns casos, a situacin educativa espaola encntrase prxima fixada como obxectivo para o final desta dcada. Noutros, porn, a distancia notable. A participacin activa de Espaa na Unin Europea obriga mellora dos niveis educativos, ata lograr situalos nunha posicin acorde coa sa posicin en Europa, o que exixe un compromiso e un esforzo decidido, que tamn esta lei asume. Para conseguir que estes principios se convertan en realidade, hai que actuar en varias direccins complementarias. En primeiro lugar, dbese concibir a formacin como un proceso permanente, que se desenvolve durante toda a vida. Se a aprendizaxe se concibiu tradicionalmente como unha tarefa que corresponde sobre todo etapa da nenez e a adolescencia, na actualidade esa formulacin resulta claramente insuficiente. Hoxe sbe-
13
se que a capacidade de aprender se mantn ao longo dos anos, anda que cambien o modo en que se aprende e a motivacin para seguir formndose. Tamn se sabe que as necesidades derivadas dos cambios econmicos e sociais obrigan os cidadns a ampliar permanentemente a sa formacin. En consecuencia, a atencin cara educacin das persoas adultas viuse incrementada. Fomentar a aprendizaxe ao longo de toda a vida implica, ante todo, proporcionarlle mocidade unha educacin completa, que abarque os coecementos e as competencias bsicas que resultan necesarias na sociedade actual, que lles permita desenvolver os valores que sustentan a prctica da cidadana democrtica, a vida en comn e a cohesin social, que estimule neles e nelas o desexo de seguir aprendendo e a capacidade de aprender por si mesmos. Ademais, supn ofrecerlles posibilidades s persoas novas e adultas de combinar o estudo e a formacin coa actividade laboral ou con outras actividades. Para permitir o trnsito da formacin ao traballo e viceversa, ou destas a outras actividades, necesario incrementar a flexibilidade do sistema educativo. Anda que o sistema educativo espaol fose perdendo parte da sa rixidez inicial co paso do tempo, non favoreceu en xeral a existencia de camios de ida e volta cara ao estudo e a formacin. Permitir que os mozos que abandonaron os seus estudos de maneira temper poidan retomalos e completalos e que as persoas adultas poidan continuar a sa aprendizaxe ao longo da vida exixe concibir o sistema educativo de maneira mis flexible. E esa flexibilidade implica establecer conexins entre os distintos tipos de ensinanzas, facilitar o paso dunhas a outras e permitir a configuracin de vas formativas adaptadas s necesidades e intereses persoais. A flexibilidade do sistema educativo comporta necesariamente a concesin dun espazo propio de autonoma aos centros docentes. A exixencia que se lles demanda de proporcionar unha educacin de calidade a todo o alumnado, tendo ao mesmo tempo en conta a diversidade dos seus intereses, caractersticas e situacins persoais, obriga a recoecerlles unha capacidade de decisin que afecta tanto a sa organizacin como o seu modo de funcionamento. Anda que as administracins deban establecer o marco xeral en que se debe desenvolver a actividade educativa, os centros deben posur unha marxe propia de autonoma que lles permita adecuar a sa actuacin s sas circunstancias concretas e s caractersticas do seu alumnado, co obxectivo de conseguir o xito escolar de todos os estudantes. Os responsables da educacin dbenlles proporcionar aos centros os recursos e os medios que necesitan para levar a cabo a sa actividade e al-
14
Prembulo
canzar tal obxectivo, mentres que estes deben utilizalos con rigor e eficiencia para cumprir o seu cometido do mellor modo posible. necesario que a normativa combine ambos os aspectos, establecendo as normas comns que todos teen que respectar, as como o espazo de autonoma que se ten que conceder aos centros docentes. A existencia dun marco lexislativo capaz de combinar obxectivos e normas comns coa necesaria autonoma pedagxica e de xestin dos centros docentes obriga, por outra parte, a establecer mecanismos de avaliacin e de rendicin de contas. A importancia dos desafos que afronta o sistema educativo demanda como contrapartida unha informacin pblica e transparente acerca do uso que se fai dos medios e os recursos postos sa disposicin, as como unha valoracin dos resultados que con eles se alcanzan. A avaliacin converteuse nun valioso instrumento de seguimento e de valoracin dos resultados obtidos e de mellora dos procesos que permiten obtelos. Por ese motivo, resulta imprescindible establecer procedementos de avaliacin dos distintos mbitos e axentes da actividade educativa, alumnado, profesorado, centros, currculo, administracins, e comprometer as autoridades correspondentes a render contas da situacin existente e o desenvolvemento experimentado en materia de educacin. A actividade dos centros docentes recae, en ltima instancia, no profesorado que neles traballa. Conseguir que todos os mozos desenvolvan ao mximo as sas capacidades, nun marco de calidade e equidade, converter os obxectivos xerais en logros concretos, adaptar o currculo e a accin educativa s circunstancias especficas en que os centros se desenvolven, conseguir que os pais e as nais se impliquen na educacin dos seus fillos, non posible sen un profesorado comprometido na sa tarefa. Por unha parte, os cambios que se produciron no sistema educativo e no funcionamento dos centros docentes obrigan a revisar o modelo da formacin inicial do profesorado e adecualo ao mbito europeo. Por outra parte, o desenvolvemento profesional exixe un compromiso por parte das administracins educativas pola formacin continua do profesorado ligada prctica educativa. E todo iso resulta imposible sen o necesario recoecemento social da funcin que os profesores desempean e da tarefa que levan a cabo. Unha ltima condicin que se debe cumprir para permitir o logro duns obxectivos educativos tan ambiciosos como os propostos consiste en acometer unha simplificacin e unha clarificacin normativas, nun marco de pleno respecto reparticin de competencias que en materia de educacin establecen a Constitucin espaola e as leis que a desenvolven.
15
A partir de 1990 produciuse unha proliferacin de leis educativas e dos seus correspondentes desenvolvementos regulamentarios, que foron derrogando parcialmente as anteriores, provocando unha falta de claridade en canto s normas aplicables ordenacin acadmica e ao funcionamento do sistema educativo. En consecuencia, convn simplificar a normativa vixente, co propsito de facela mis clara, comprensible e sinxela. Ademais, a finalizacin no ano 2000 do proceso de transferencias en materia de educacin creou unhas novas condicins, moi diferentes das existentes en 1990, que aconsellan revisar o conxunto da normativa vixente para as ensinanzas distintas das universitarias. Cando xa se desenvolveu plenamente o marco de reparticin de competencias, que en materia de educacin estableceu a Constitucin espaola, as novas leis que se aproben deben conciliar o respecto citada reparticin competencial coa necesaria vertebracin territorial do sistema educativo. A normativa bsica estatal, de carcter comn, e a normativa autonmica, aplicable ao territorio correspondente, dbense combinar con novos mecanismos de cooperacin que permitan o desenvolvemento concertado de polticas educativas de mbito supracomunitario. Con esta lei asegrase a necesaria homoxeneidade bsica e a unidade do sistema educativo e resltase o amplo campo normativo e executivo de que dispoen estatutariamente as comunidades autnomas para cumprir os fins do sistema educativo. A lei contn unha proposta de cooperacin territorial e entre administracins para levar a cabo proxectos e programas de interese xeral, para compartir informacin e aprender das mellores prcticas. Os principios anteriormente enunciados e as vas de actuacin sinaladas constiten o fundamento en que asenta esta lei. O seu obxectivo ltimo consiste en sentar as bases que permitan facerlles fronte aos importantes desafos que a educacin espaola ten ante si e lograr as ambiciosas metas que se propuxo para os prximos anos. Para iso, a lei parte dos avances que o sistema educativo realizou nas ltimas dcadas, incorporando todos aqueles aspectos estruturais e de ordenacin que demostraron a sa pertinencia e a sa eficacia e propoendo cambios naqueloutros que requiren revisin. Fuxiuse da tentacin de pretender cambiar todo o sistema educativo, como se se partise de cero, e optouse, en cambio, por ter en conta a experiencia adquirida e os avances rexistrados. En ltima instancia, a lei asntase na conviccin de que as reformas educativas deben ser continuas e paulatinas e que o papel dos lexisladores e dos responsables da educacin non outro que o de favorecer a mellora continua e progresiva da educacin que reciben os cidadns.
16
Prembulo
De acordo con tales supostos de base, a lei estrutrase nun ttulo preliminar, oito ttulos, trinta e unha disposicins adicionais, dezaoito disposicins transitorias, unha disposicin derrogatoria e oito disposicins derradeiras. O ttulo preliminar comeza cun captulo dedicado aos principios e os fins da educacin, que constiten os elementos centrais en torno aos cales se debe organizar o conxunto do sistema educativo. Nun lugar destacado aparece formulado o principio fundamental da calidade da educacin para todo o alumnado, en condicins de equidade e con garanta de igualdade de oportunidades. A participacin da comunidade educativa e o esforzo compartido que deben realizar o alumnado, as familias, o profesorado, os centros, as administracins, as institucins e a sociedade no seu conxunto constiten o complemento necesario para asegurar unha educacin de calidade con equidade. Tamn ocupa un lugar relevante, na relacin de principios da educacin, a transmisin daqueles valores que favorecen a liberdade persoal, a responsabilidade, a cidadana democrtica, a solidariedade, a tolerancia, a igualdade, o respecto e a xustiza, que constiten a base da vida en comn. Entre os fins da educacin resltanse o pleno desenvolvemento da personalidade e das capacidades afectivas do alumnado, a formacin no respecto dos dereitos e liberdades fundamentais e da igualdade efectiva de oportunidades entre homes e mulleres, o recoecemento da diversidade afectivo-sexual, as como a valoracin crtica das desigualdades, que permita superar os comportamentos sexistas. Asmese as, na sa integridade o contido do expresado na Lei orgnica 1/2004, do 28 de decembro, de medidas de proteccin integral contra a violencia de xnero. As mesmo, proponse o exercicio da tolerancia e da liberdade, dentro dos principios democrticos de convivencia e a prevencin de conflitos e a sa resolucin pacfica. Igualmente, insstese na importancia da preparacin do alumnado para o exercicio da cidadana e para a participacin na vida econmica, social e cultural, con actitude crtica e responsable. A relacin completa de principios e fins permitir asentar sobre bases firmes o conxunto da actividade educativa. De acordo cos principios reitores que inspiran a lei, a educacin concbese como unha aprendizaxe permanente, que se leva a cabo ao longo da vida. En consecuencia, todos os cidadns deben ter a posibilidade de se formar dentro e fra do sistema educativo, co fin de adquirir, actualizar, com-
17
pletar e ampliar as sas capacidades, coecementos, habilidades, aptitudes e competencias para o seu desenvolvemento persoal e profesional. A lei concdelle aprendizaxe permanente tal importancia que lle dedica, xunto organizacin das ensinanzas, un captulo especfico do ttulo preliminar. Nese mesmo captulo establcese a estrutura das ensinanzas, recuperando a educacin infantil como unha etapa nica e consolidando o resto das ensinanzas actualmente existentes, por entender que o sistema educativo encontrou nesa organizacin unha base slida para o seu desenvolvemento. Tamn se regula a educacin bsica, que, de acordo co disposto na Constitucin, ten carcter obrigatorio e gratuto para todos os nenos e mozos de ambos os sexos e cuxa duracin se establece en dez cursos, que abranguen a educacin primaria e a educacin secundaria obrigatoria. A atencin diversidade establcese como principio fundamental que debe rexer todo o ensino bsico, co obxectivo de lle proporcionar a todo o alumnado unha educacin adecuada s sas caractersticas e necesidades. A definicin e a organizacin do currculo constite un dos elementos centrais do sistema educativo. O ttulo preliminar dedica un captulo a este asunto, establecendo os seus compoentes e a distribucin de competencias na sa definicin e o seu proceso de desenvolvemento. Especial interese reviste a inclusin das competencias bsicas entre os compoentes do currculo, por canto debe permitir caracterizar de maneira precisa a formacin que deben recibir os estudantes. Co fin de asegurar unha formacin comn e garantir a homologacin dos ttulos, encomndaselle ao Goberno a fixacin dos obxectivos, competencias bsicas, contidos e criterios de avaliacin dos aspectos bsicos do currculo, que constiten as ensinanzas mnimas, e s administracins educativas o establecemento do currculo das distintas ensinanzas. Ademais faise referencia posibilidade de establecer currculos mixtos de ensinanzas do sistema educativo espaol e doutros sistemas educativos, conducentes aos ttulos respectivos. Abrdase no ttulo preliminar, finalmente, a cooperacin territorial e entre administracins, co fin, por unha parte, de lograr a maior eficacia dos recursos destinados educacin, e por outra, de alcanzar os obxectivos establecidos con carcter xeral, favorecer o coecemento e aprecio da diversidade cultural e lingstica das distintas comunidades autnomas e contribur solidariedade interterritorial e ao equilibrio territorial na compensacin das desigualdades. As mesmo, disponse que se poan disposicin do alumnado os recursos educativos necesarios para asegurar a consecucin dos fins establecidos na lei e a mellora permanente da educacin en Espaa.
18
Prembulo
No ttulo I establcese a ordenacin das ensinanzas e as sas etapas. Concibida como unha etapa nica, a educacin infantil est organizada en dous ciclos que responden ambos a unha intencionalidade educativa, non necesariamente escolar, e que obriga os centros a contar desde o primeiro ciclo cunha proposta pedagxica especfica. No segundo ciclo fomentarase unha primeira aproximacin lecto-escritura, iniciacin en habilidades lxico-matemticas, a unha lingua estranxeira, ao uso das tecnoloxas da informacin e a comunicacin e ao coecemento das diferentes linguaxes artsticas. nstanse as administracins pblicas a que desenvolvan progresivamente unha oferta suficiente de prazas no primeiro ciclo e disponse que poidan establecer concertos para garantir a gratuidade do segundo ciclo. As ensinanzas que teen carcter obrigatorio son a educacin primaria e a educacin secundaria obrigatoria. Na etapa primaria ponse a nfase na atencin diversidade do alumnado e na prevencin das dificultades de aprendizaxe, actuando tan pronto como estas se detecten. Unha das novidades da lei consiste na realizacin dunha avaliacin de diagnstico das competencias bsicas alcanzadas polo alumnado ao finalizar o segundo ciclo desta etapa, que ter carcter formativo e orientador, proporcionar informacin sobre a situacin do alumnado, dos centros e do propio sistema educativo e permitir adoptar as medidas pertinentes para mellorar as posibles deficiencias. Outra avaliacin similar levarase a cabo ao finalizar o segundo curso da educacin secundaria obrigatoria. Para favorecer a transicin entre a primaria e a secundaria, o alumnado recibir un informe personalizado da sa evolucin ao finalizar a educacin primaria e incorporarse etapa seguinte. A educacin secundaria obrigatoria debe combinar o principio dunha educacin comn coa atencin diversidade do alumnado, permitndolles aos centros a adopcin das medidas organizativas e curriculares que resulten mis adecuadas s caractersticas do seu alumnado, de maneira flexible e en uso da sa autonoma pedagxica. Para lograr estes obxectivos, proponse unha concepcin das ensinanzas de carcter mis comn nos tres primeiros cursos, con programas de reforzo das capacidades bsicas para o alumnado que o requira, e un cuarto curso de carcter orientador, tanto para os estudos postobrigatorios como para a incorporacin vida laboral. Nos dous primeiros cursos establcese unha limitacin do nmero mximo de materias que se deben cursar e ofrcense posibilidades para reducir o nmero de profesores que dan clase a un mesmo grupo de alumnos. O ltimo curso concbese cunha organizacin flexible das materias comns
19
e optativas, ofrecendo maiores posibilidades de eleccin ao alumnado en funcin das sas expectativas futuras e dos seus intereses. Para atender o alumnado con dificultades especiais de aprendizaxe inclense programas de diversificacin curricular desde o terceiro curso desta etapa. Ademais, co fin de evitar o abandono escolar tempern, abrir expectativas de formacin e cualificacin posterior e facilitar o acceso vida laboral, establcense programas de cualificacin profesional inicial destinados a alumnos maiores de dezaseis anos que non obtivesen o ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria. O bacharelato comprende dous cursos e desenvlvese en tres modalidades diferentes, organizadas de modo flexible, en distintas vas que sern o resultado da libre eleccin polos alumnos de materias de modalidade e optativas. Os alumnos con avaliacin positiva en todas as materias obtern o ttulo de bacharel. Tras a obtencin do ttulo, poderanse incorporar vida laboral, matricularse na formacin profesional de grao superior ou acceder aos estudos superiores. Para acceder universidade ser necesaria a superacin dunha nica proba homologada cal se poder presentar quen estea en posesin do ttulo de bacharel. No que se refire ao currculo, unha das novidades da lei consiste en situar a preocupacin pola educacin para a cidadana nun lugar moi destacado do conxunto das actividades educativas e na introducin duns novos contidos referidos a esta educacin que, con diferentes denominacins, de acordo coa natureza dos contidos e as idades dos alumnos, se impartir nalgns cursos da educacin primaria, secundaria obrigatoria e bacharelato. A sa finalidade consiste en ofrecer a todos os estudantes un espazo de reflexin, anlise e estudo acerca das caractersticas fundamentais e o funcionamento dun rxime democrtico, dos principios e dereitos establecidos na Constitucin espaola e nos tratados e as declaracins universais dos dereitos humanos, as como dos valores comns que constiten o substrato da cidadana democrtica nun contexto global. Esta educacin, cuxos contidos non se poden considerar en ningn caso alternativos ou substitutorios do ensino relixioso, non entra en contradicin coa prctica democrtica que debe inspirar o conxunto da vida escolar e que se ten que desenvolver como parte da educacin en valores con carcter transversal a todas as actividades escolares. A nova materia permitir afondar nalgns aspectos relativos nosa vida en comn, contribundo a formar os novos cidadns. A formacin profesional comprende un conxunto de ciclos formativos de grao medio e de grao superior que teen como finalidade preparar
20
Prembulo
as alumnas e os alumnos para o desempeo cualificado das diversas profesins, o acceso ao emprego e a participacin activa na vida social, cultural e econmica. A lei introduce unha maior flexibilidade no acceso, as como nas relacins entre os distintos subsistemas da formacin profesional. Con obxecto de aumentar a flexibilidade do sistema educativo e favorecer a formacin permanente, establcense diversas conexins entre a educacin xeral e a formacin profesional. Especial mencin merecen as ensinanzas artsticas, que teen como finalidade proporcionarlles aos alumnos unha formacin artstica de calidade e cuxa ordenacin non fora revisada desde 1990. A lei regula, por unha parte, as ensinanzas artsticas profesionais, que agrupan as ensinanzas de msica e danza de grao medio, as como as de artes plsticas e deseo de grao medio e de grao superior. Por outro lado, establece as denominadas ensinanzas artsticas superiores, que agrupan os estudos superiores de msica e danza, as ensinanzas de arte dramtica, as ensinanzas de conservacin e restauracin de bens culturais e os estudos superiores de artes plsticas e deseo. Estas ltimas ensinanzas teen carcter de educacin superior e a sa organizacin adecase s exixencias correspondentes, o que implica algunhas peculiaridades no que se refire ao establecemento do seu currculo e a organizacin dos centros que as imparten. A lei tamn regula as ensinanzas de idiomas, dispoendo que sern organizadas polas escolas oficiais de idiomas e adecuaranse aos niveis recomendados polo consello de Europa e as ensinanzas deportivas, que por primeira vez se ordenan nunha lei de educacin. Por ltimo, o ttulo I dedica unha especial atencin educacin de persoas adultas, co obxectivo de que todos os cidadns tean a posibilidade de adquirir, actualizar, completar ou ampliar os seus coecementos e aptitudes para o seu desenvolvemento persoal e profesional. Para iso, regula as condicins en que se deben impartir as ensinanzas conducentes a ttulos oficiais, ao mesmo tempo que establece un marco aberto e flexible para realizar outras aprendizaxes e prev a posibilidade de validar a experiencia adquirida por outras vas. Co fin de garantir a equidade, o ttulo II aborda os grupos de alumnos que requiren unha atencin educativa diferente ordinaria por presentaren algunha necesidade especfica de apoio educativo e establece os recursos precisos para acometer esta tarefa co obxectivo de lograr a sa plena inclusin e integracin. Inclese concretamente neste ttulo o tratamento educativo das alumnas e alumnos que requiren determinados apoios e
21
atencins especficas derivadas de circunstancias sociais, de discapacidade fsica, psquica ou sensorial ou que manifesten trastornos graves de conduta. O sistema educativo espaol realizou grandes avances neste mbito nas ltimas dcadas, que cmpre continuar impulsando. Tamn precisan un tratamento especfico os alumnos con altas capacidades intelectuais e os que se integraron tarde no sistema educativo espaol. A adecuada resposta educativa a todos os alumnos concbese a partir do principio de inclusin, entendendo que unicamente dese modo se garante o desenvolvemento de todos, se favorece a equidade e se contribe a unha maior cohesin social. A atencin diversidade unha necesidade que abarca todas as etapas educativas e todos os alumnos. dicir, trtase de considerar a diversidade das alumnas e alumnos como principio e non como unha medida que corresponde s necesidades duns poucos. A lei trata as mesmo da compensacin das desigualdades a travs de programas especficos desenvolvidos en centros docentes escolares ou en zonas xeogrficas onde resulte necesaria unha intervencin educativa compensatoria, e a travs das bolsas e axudas ao estudo, que teen como obxectivo garantir o dereito educacin dos estudantes con condicins socioeconmicas desfavorables. A programacin da escolarizacin en centros pblicos e privados concertados debe garantir unha distribucin adecuada e equilibrada entre os centros escolares dos alumnos con necesidade de apoio educativo. O protagonismo que debe adquirir o profesorado desenvlvese no ttulo III da lei. Nel prstaselle unha atencin prioritaria sa formacin inicial e permanente, cuxa reforma se debe levar a cabo nos prximos anos, no contexto do novo espazo europeo de educacin superior e co fin de lles dar resposta s necesidades e s novas demandas que recibe o sistema educativo. A formacin inicial debe inclur, ademais da adecuada preparacin cientfica, unha formacin pedagxica e didctica que se completar coa titora e asesoramento aos novos profesores por parte de compaeiros experimentados. Por outra parte, o ttulo aborda a mellora das condicins en que o profesorado realiza o seu traballo, as como o recoecemento, apoio e valoracin social da funcin docente. O ttulo IV trata dos centros docentes, a sa tipoloxa e o seu rxime xurdico, as como da programacin da rede de centros desde a consideracin da educacin como servizo pblico. As mesmo, establcese a posibilidade de que os titulares dos centros privados definan o carcter
22
Prembulo
propio destes respectando o marco constitucional. Os centros privados que ofrezan ensinanzas declaradas gratutas poderanse acoller ao rxime de concertos, establecndose os requisitos que deben cumprir os centros privados concertados. A lei concibe a participacin como un valor bsico para a formacin de cidadns autnomos, libres, responsables e comprometidos e, por iso, as administracins educativas garantirn a participacin da comunidade educativa na organizacin, o goberno, o funcionamento e a avaliacin dos centros educativos, tal como establece o ttulo V. Prstaselle particular atencin autonoma dos centros docentes, tanto no pedagxico, a travs da elaboracin dos seus proxectos educativos, como no que respecta xestin econmica dos recursos e elaboracin das sas normas de organizacin e funcionamento. A lei outrgalles maior protagonismo aos rganos colexiados de control e goberno dos centros, que son o consello escolar, o claustro de profesores e os rganos de coordinacin docente, e aborda as competencias da direccin dos centros pblicos, o procedemento de seleccin dos directores e o recoecemento da funcin directiva. O ttulo VI dedcase avaliacin do sistema educativo, que se considera un elemento fundamental para a mellora da educacin e o aumento da transparencia do sistema educativo. A importancia concedida avaliacin ponse de manifesto no tratamento dos distintos mbitos en que se debe aplicar, que abarcan os procesos de aprendizaxe dos alumnos, a actividade do profesorado, os procesos educativos, a funcin directiva, o funcionamento dos centros docentes, a inspeccin e as propias administracins educativas. A avaliacin xeral do sistema educativo atribeselle ao Instituto de Avaliacin, que traballar en colaboracin cos organismos correspondentes que establezan as comunidades autnomas. Co propsito de lles render contas acerca do funcionamento do sistema educativo, disponse a presentacin dun informe anual ao Parlamento, que sintetice os resultados que dan as avaliacins xerais de diagnstico, os doutras probas de avaliacin que se realicen, os principais indicadores da educacin espaola e os aspectos mis destacados do informe anual do consello escolar do Estado. No ttulo VII encomndaselle inspeccin educativa o apoio elaboracin dos proxectos educativos e a autoavaliacin dos centros escolares, como peza clave para a mellora do sistema educativo. Ao Estado correspndelle a alta inspeccin. Recllense as funcins da inspeccin educativa e a sa organizacin, as como as atribucins dos inspectores.
23
O ttulo VIII aborda a dotacin de recursos econmicos e o incremento do gasto pblico en educacin para cumprir os obxectivos desta lei cuxo detalle se recolle na memoria econmica que a acompaa. Esta memoria recolle os compromisos de gasto para o perodo de implantacin da lei, incrementados no trmite parlamentario. As disposicins adicionais refrense ao calendario de aplicacin da lei, ao ensino de relixin, aos libros de texto e materiais curriculares e ao calendario escolar. Unha parte importante das disposicins adicionais ten que ver co persoal docente, establecndose as bases do rxime estatutario da funcin pblica docente, as funcins dos corpos docentes, os requisitos de ingreso e acceso aos respectivos corpos, a carreira docente e o desempeo da funcin inspectora. Outras disposicins adicionais refrense cooperacin dos municipios coas administracins educativas e os posibles convenios de cooperacin que se poden establecer entre aquelas e as corporacins locais, as como ao procedemento de consulta s comunidades autnomas. En relacin cos centros prorrgase o rxime actual aplicable aos requisitos que deben cumprir os centros privados de bacharelato que impartan a modalidade de ciencias da natureza e da sade e a modalidade de tecnoloxa, establcense as funcins do claustro de profesores nos centros concertados e considrase a agrupacin de centros pblicos dun mbito territorial determinado, a denominacin especfica do consello escolar, os convenios cos que impartan ciclos de formacin profesional, as como outros aspectos relativos aos centros concertados. Finalmente, faise referencia ao alumnado estranxeiro, s vtimas do terrorismo e de actos de violencia de xnero, ao rxime dos datos persoais dos alumnos, incorporacin de crditos para a gratuidade do segundo ciclo de educacin infantil e ao fomento da igualdade efectiva entre homes e mulleres. Nas disposicins transitorias abrdanse, entre outras cuestins, a xubilacin voluntaria anticipada do profesorado, a mobilidade dos funcionarios dos corpos docentes, a duracin do mandato dos rganos de goberno e o exercicio da direccin nos centros docentes pblicos, a formacin pedagxica e didctica, a adaptacin dos centros para impartir a educacin infantil, a modificacin dos concertos e o acceso das ensinanzas de idiomas a menores de dezaseis anos.
24
Prembulo
Recllese unha disposicin derrogatoria nica. As disposicins derradeiras abordan, entre outros aspectos, a modificacin da Lei orgnica do dereito educacin e da Lei de medidas para a reforma da funcin pblica, a competencia que corresponde ao Estado ao abeiro da Constitucin para ditar esta lei, a competencia para o seu desenvolvemento e o seu carcter orgnico.
25
TTULO PRELIMINAR
TTULO PRELIMINAR
CAPTULO I Principios e fins da educacin
Artigo 1. Principios. O sistema educativo espaol, configurado de acordo cos valores da Constitucin e asentado no respecto aos dereitos e liberdades recoecidos nela, insprase nos seguintes principios: a) A calidade da educacin para todo o alumnado, independentemente das sas condicins e circunstancias. b) A equidade, que garanta a igualdade de oportunidades, a inclusin educativa e a non discriminacin e acte como elemento compensador das desigualdades persoais, culturais, econmicas e sociais, con especial atencin s que deriven de discapacidade. c) A transmisin e posta en prctica de valores que favorezan a liberdade persoal, a responsabilidade, a cidadana democrtica, a solidariedade, a tolerancia, a igualdade, o respecto e a xustiza, as como que axuden a superar calquera tipo de discriminacin. d) A concepcin da educacin como unha aprendizaxe permanente, que se desenvolve ao longo de toda a vida. e) A flexibilidade para adecuar a educacin diversidade de aptitudes, intereses, expectativas e necesidades do alumnado, as como aos cambios que experimentan o alumnado e a sociedade.
29
f) A orientacin educativa e profesional dos estudantes, como medio necesario para o logro dunha formacin personalizada, que propicie unha educacin integral en coecementos, destrezas e valores. g) O esforzo individual e a motivacin do alumnado. h) O esforzo compartido por alumnado, familias, profesores, centros, administracins, institucins e o conxunto da sociedade. i) A autonoma para establecer e adecuar as actuacins organizativas e curriculares no marco das competencias e responsabilidades que corresponden ao Estado, s comunidades autnomas, s corporacins locais e aos centros educativos. j) A participacin da comunidade educativa na organizacin, goberno e funcionamento dos centros docentes. k) A educacin para a prevencin de conflitos e para a sa resolucin pacfica, as como a non-violencia en todos os mbitos da vida persoal, familiar e social. l) O desenvolvemento da igualdade de dereitos e oportunidades e o fomento da igualdade efectiva entre homes e mulleres. m) A consideracin da funcin docente como factor esencial da calidade da educacin, o recoecemento social do profesorado e o apoio sa tarefa. n) O fomento e a promocin da investigacin, a experimentacin e a innovacin educativa. ) A avaliacin do conxunto do sistema educativo, tanto na sa programacin e organizacin e nos procesos de ensino e aprendizaxe como nos seus resultados. o) A cooperacin entre o Estado e as comunidades autnomas na definicin, aplicacin e avaliacin das polticas educativas. p) A cooperacin e colaboracin das administracins educativas coas corporacins locais na planificacin e implementacin da poltica educativa.
30
Ttulo Preliminar
Artigo 2. Fins. 1. O sistema educativo espaol orientarase consecucin dos seguintes fins: a) O pleno desenvolvemento da personalidade e das capacidades dos alumnos. b) A educacin no respecto dos dereitos e liberdades fundamentais, na igualdade de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres e na igualdade de trato e non discriminacin das persoas con discapacidade. c) A educacin no exercicio da tolerancia e da liberdade dentro dos principios democrticos de convivencia, as como na prevencin de conflitos e a sa resolucin pacfica. d) A educacin na responsabilidade individual e no mrito e esforzo persoal. e) A formacin para a paz, o respecto aos dereitos humanos, a vida en comn, a cohesin social, a cooperacin e solidariedade entre os pobos as como a adquisicin de valores que propicien o respecto cara aos seres vivos e o ambiente, en particular ao valor dos espazos forestais e o desenvolvemento sustentable. f) O desenvolvemento da capacidade dos alumnos para regular a sa propia aprendizaxe, confiar nas sas aptitudes e coecementos, as como para desenvolver a creatividade, a iniciativa persoal e o esprito emprendedor. g) A formacin no respecto e recoecemento da pluralidade lingstica e cultural de Espaa e da interculturalidade como un elemento enriquecedor da sociedade. h) A adquisicin de hbitos intelectuais e tcnicas de traballo, de coecementos cientficos, tcnicos, humansticos, histricos e artsticos, as como o desenvolvemento de hbitos saudables, o exercicio fsico e o deporte. i) A capacitacin para o exercicio de actividades profesionais. j) A capacitacin para a comunicacin na lingua oficial e cooficial, se a houbese, e nunha ou mis linguas estranxeiras.
31
k) A preparacin para o exercicio da cidadana e para a participacin activa na vida econmica, social e cultural, con actitude crtica e responsable e con capacidade de adaptacin s situacins cambiantes da sociedade do coecemento. 2. Os poderes pblicos prestarn unha atencin prioritaria ao conxunto de factores que favorecen a calidade do ensino e, en especial, a cualificacin e formacin do profesorado, o seu traballo en equipo, a dotacin de recursos educativos, a investigacin, a experimentacin e a renovacin educativa, o fomento da lectura e o uso de bibliotecas, a autonoma pedagxica, organizativa e de xestin, a funcin directiva, a orientacin educativa e profesional, a inspeccin educativa e a avaliacin.
CAPTULO II A organizacin das ensinanzas e a aprendizaxe ao longo da vida

Artigo 3. As ensinanzas. 1. O sistema educativo organzase en etapas, ciclos, graos, cursos e niveis de ensino de forma que asegure a transicin entre estes e, de ser o caso, dentro de cada un deles. 2. As ensinanzas que ofrece o sistema educativo son as seguintes: a) Educacin infantil. b) Educacin primaria. c) Educacin secundaria obrigatoria. d) Bacharelato. e) Formacin profesional. f) Ensinanzas de idiomas. g) Ensinanzas artsticas. h) Ensinanzas deportivas. i) Educacin de persoas adultas. j) Ensino universitario.
32
Ttulo Preliminar
3. A educacin primaria e a educacin secundaria obrigatoria constiten a educacin bsica. 4. A educacin secundaria divdese en educacin secundaria obrigatoria e educacin secundaria postobrigatoria. Constiten a educacin secundaria postobrigatoria o bacharelato, a formacin profesional de grao medio, as ensinanzas profesionais de artes plsticas e deseo de grao medio e as ensinanzas deportivas de grao medio. 5. O ensino universitario, as ensinanzas artsticas superiores, a formacin profesional de grao superior, as ensinanzas profesionais de artes plsticas e deseo de grao superior e as ensinanzas deportivas de grao superior constiten a educacin superior. 6. As ensinanzas de idiomas, as ensinanzas artsticas e as deportivas tern a consideracin de ensinanzas de rxime especial. 7. O ensino universitario reglase polas sas normas especficas. 8. As ensinanzas a que se refire o punto 2 adaptaranse ao alumnado con necesidade especfica de apoio educativo. Esta adaptacin garantir o acceso, a permanencia e a progresin deste alumnado no sistema educativo. 9. Para garantir o dereito educacin de quen non poida asistir de modo regular aos centros docentes, desenvolverase unha oferta adecuada de educacin a distancia ou, de ser o caso, de apoio e atencin educativa especfica. Artigo 4. O ensino bsico. 1. O ensino bsico a que se refire o artigo 3.3 desta lei obrigatorio e gratuto para todas as persoas. 2. O ensino bsico comprende dez anos de escolaridade e desenvlvese, de forma regular, entre os seis e os dezaseis anos de idade. Non obstante, os alumnos tern dereito a permanecer en rxime ordinario cursando o ensino bsico ata os dezaoito anos de idade, cumpridos no ano en que finalice o curso, nas condicins establecidas nesta lei. 3. Sen prexuzo de que ao longo do ensino bsico se garanta unha educacin comn para os alumnos, adoptarase a atencin diversidade como principio fundamental. Cando tal diversidade o requira, adoptaranse
33
as medidas organizativas e curriculares pertinentes, segundo o disposto nesta lei. Artigo 5. A aprendizaxe ao longo da vida. 1. Todas as persoas deben ter a posibilidade de se formar ao longo da vida, dentro e fra do sistema educativo, co fin de adquirir, actualizar, completar e ampliar as sas capacidades, coecementos, habilidades, aptitudes e competencias para o seu desenvolvemento persoal e profesional. 2. O sistema educativo ten como principio bsico propiciar a educacin permanente. Para tal efecto, preparar os alumnos para aprender por si mesmos e facilitaralles s persoas adultas a sa incorporacin s distintas ensinanzas, favorecendo a conciliacin da aprendizaxe con outras responsabilidades e actividades. 3. Para garantir o acceso universal e permanente aprendizaxe, as diferentes administracins pblicas identificarn novas competencias e facilitarn a formacin requirida para a sa adquisicin. 4. As mesmo, correspndelles s administracins pblicas promover, ofertas de aprendizaxe flexibles que permitan a adquisicin de competencias bsicas e, de ser o caso, as correspondentes titulacins, a aqueles mozos e adultos que abandonaron o sistema educativo sen ningunha titulacin. 5. O sistema educativo debe facilitar e as administracins pblicas deben promover que toda a poboacin chegue a alcanzar unha formacin de educacin secundaria postobrigatoria ou equivalente. 6. Correspndelles s administracins pblicas facilitaren o acceso informacin e orientacin sobre as ofertas de aprendizaxe permanente e as posibilidades de acceso a estas.
34
Ttulo Preliminar
CAPTULO III Currculo

Artigo 6. Currculo. 1. Para os efectos do disposto nesta lei, entndese por currculo o conxunto de obxectivos, competencias bsicas, contidos, mtodos pedagxicos e criterios de avaliacin de cada unha das ensinanzas reguladas nesta lei. 2. Co fin de asegurar unha formacin comn e garantir a validez dos ttulos correspondentes, o Goberno fixar, en relacin cos obxectivos, competencias bsicas, contidos e criterios de avaliacin, os aspectos bsicos do currculo que constiten as ensinanzas mnimas a que se refire a disposicin adicional primeira, punto 2, letra c) da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin. 3. Os contidos bsicos das ensinanzas mnimas requirirn o 55 por cento dos horarios escolares para as comunidades autnomas que tean lingua cooficial e o 65 por cento para aquelas que non a tean. 4. As administracins educativas establecern o currculo das distintas ensinanzas reguladas nesta lei, do cal formarn parte os aspectos bsicos sinalados en puntos anteriores. Os centros docentes desenvolvern e completarn, de ser o caso, o currculo das diferentes etapas e ciclos en uso da sa autonoma e tal como se recolle no captulo II do ttulo V desta lei. 5. Os ttulos correspondentes s ensinanzas reguladas por esta lei sern homologados polo Estado e expedidos polas administracins educativas nas condicins previstas na lexislacin vixente e nas normas bsicas e especficas que para o efecto se diten. 6. No marco da cooperacin internacional en materia de educacin, o Goberno, de acordo co establecido no punto 4 deste artigo, poder establecer currculos mixtos de ensinanzas do sistema educativo espaol e doutros sistemas educativos, conducentes aos ttulos respectivos.
35
CAPTULO IV Cooperacin entre administracins educativas

Artigo 7. Concertacin de polticas educativas. As administracins educativas podern concertar o establecemento de criterios e obxectivos comns co fin de mellorar a calidade do sistema educativo e garantir a equidade. A Conferencia Sectorial de Educacin promover este tipo de acordos e ser informada de todos os que se adopten. Artigo 8. Cooperacin entre administracins. 1. As administracins educativas e as corporacins locais coordinarn as sas actuacins, cada unha no mbito das sas competencias, para lograr unha maior eficacia dos recursos destinados educacin e contribur aos fins establecidos nesta lei. 2. As ofertas educativas dirixidas a persoas en idade de escolarizacin obrigatoria que realicen as administracins ou outras institucins pblicas, as como as actuacins que tivesen finalidades educativas ou consecuencias na educacin dos nenos e mozos, deberanse facer en coordinacin coa Administracin educativa correspondente. 3. As comunidades autnomas podern convir a delegacin de competencias de xestin de determinados servizos educativos nos municipios ou agrupacins de municipios que se configuren para o efecto, co fin de propiciar unha maior eficacia, coordinacin e control social no uso dos recursos. Artigo 9. Programas de cooperacin territorial. 1. O Estado promover programas de cooperacin territorial co fin de alcanzar os obxectivos educativos de carcter xeral, reforzar as competencias bsicas dos estudantes, favorecer o coecemento e aprecio por parte do alumnado da riqueza cultural e lingstica das distintas comunidades autnomas, as como contribur solidariedade interterritorial e ao equilibrio territorial na compensacin de desigualdades.
36
Ttulo Preliminar
2. Os programas a que se refire este artigo poderanse levar a cabo mediante convenios ou acordos entre as diferentes administracins educativas competentes. Artigo 10. Difusin de informacin. 1. Correspndelles s administracins educativas facilitar o intercambio de informacin e a difusin de boas prcticas educativas ou de xestin dos centros docentes, co fin de contribur mellora da calidade da educacin. 2. As administracins educativas proporcionarn os datos necesarios para a elaboracin das estatsticas educativas nacionais e internacionais que lle corresponde efectuar ao Estado, as cales contriben xestin, planificacin, seguimento e avaliacin do sistema educativo, as como investigacin educativa. As mesmo, as administracins educativas farn pblicos os datos e indicadores que contriban a facilitar a transparencia, a boa xestin da educacin e a investigacin educativa. Artigo 11. Oferta e recursos educativos. 1. O Estado promover accins destinadas a favorecer que todos os alumnos poidan elixir as opcins educativas que desexen con independencia do seu lugar de residencia, de acordo cos requisitos acadmicos establecidos en cada caso. 2. Correspndelles s administracins educativas, en aplicacin do principio de colaboracin, facilitar o acceso a ensinanzas de oferta escasa e a centros de zonas limtrofes aos alumnos que non tivesen esa oferta educativa en centros prximos ou da sa mesma comunidade autnoma. Para tal efecto, nos procedementos de admisin de alumnos terase en conta esta circunstancia. 3. Coa mesma finalidade, e en aplicacin do principio de colaboracin, correspndelles s administracins educativas facilitar a alumnos e profesores doutras comunidades autnomas o acceso s sas instalacins con valor educativo e a utilizacin dos seus recursos.
37
TTULO I
As Ensinanzas e a sa Ordenacin
TTULO I As Ensinanzas e a sa Ordenacin

CAPTULO I Educacin infantil
Artigo 12. Principios xerais. 1. A educacin infantil constite a etapa educativa con identidade propia que atende nenas e nenos desde o nacemento ata os seis anos de idade. 2. A educacin infantil ten carcter voluntario e a sa finalidade a de contribur ao desenvolvemento fsico, afectivo, social e intelectual dos nenos. 3. Co obxecto de respectar a responsabilidade fundamental das nais e pais ou titores nesta etapa, os centros de educacin infantil cooperarn estreitamente con eles. Artigo 13. Obxectivos. A educacin infantil contribuir a desenvolver nas nenas e nenos as capacidades que lles permitan: a) Coecer o seu propio corpo e o dos outros, as sas posibilidades de accin e aprender a respectar as diferenzas. b) Observar e explorar o seu ambiente familiar, natural e social. c) Adquirir progresivamente autonoma nas sas actividades habituais. d) Desenvolver as sas capacidades afectivas.
41
e) Relacionarse cos demais e adquirir progresivamente pautas elementais de convivencia e relacin social, as como exercitarse na resolucin pacfica de conflitos. f) Desenvolver habilidades comunicativas en diferentes linguaxes e formas de expresin. g) Iniciarse nas habilidades lxico-matemticas, na lecto-escritura e no movemento, o xesto e o ritmo. Artigo 14. Ordenacin e principios pedagxicos. 1. A etapa de educacin infantil ordnase en dous ciclos. O primeiro comprende ata os tres anos, e o segundo, desde os tres aos seis anos de idade. 2. O carcter educativo dun e doutro ciclo ser recollido polos centros educativos nunha proposta pedagxica. 3. En ambos os ciclos da educacin infantil atenderase progresivamente ao desenvolvemento afectivo, ao movemento e os hbitos de control corporal, s manifestacins da comunicacin e da linguaxe, s pautas elementais de convivencia e relacin social, as como ao descubrimento das caractersticas fsicas e sociais do medio en que viven. Ademais, facilitarase que nenas e nenos elaboren unha imaxe de si mesmos positiva e equilibrada e adquiran autonoma persoal. 4. Os contidos educativos da educacin infantil organizaranse en reas correspondentes a mbitos propios da experiencia e do desenvolvemento infantil e abordaranse por medio de actividades globalizadas que tean interese e significado para os nenos. 5. Correspndelles s administracins educativas fomentar unha primeira aproximacin lingua estranxeira nas aprendizaxes do segundo ciclo da educacin infantil, especialmente no ltimo ano. As mesmo, fomentarn unha primeira aproximacin lectura e escritura, as como experiencias de iniciacin temper en habilidades numricas bsicas, nas tecnoloxas da informacin e a comunicacin e na expresin visual e musical. 6. Os mtodos de traballo en ambos os ciclos basearanse nas experiencias, as actividades e o xogo e aplicaranse nun ambiente de afecto e confianza, para potenciar a sa autoestima e integracin social.
42
TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin
7. As administracins educativas determinarn os contidos educativos do primeiro ciclo da educacin infantil de acordo co previsto neste captulo. As mesmo, regularn os requisitos que tean que cumprir os centros que impartan este ciclo, relativos, en todo caso, relacin numrica alumnado-profesor, s instalacins e ao nmero de postos escolares. Artigo 15. Oferta de prazas e gratuidade. 1. As administracins pblicas promovern un incremento progresivo da oferta de prazas pblicas no primeiro ciclo. As mesmo, coordinarn as polticas de cooperacin entre elas e con outras entidades para asegurar a oferta educativa neste ciclo. Para tal fin, determinarn as condicins en que se podern establecer convenios coas corporacins locais, outras administracins e entidades privadas sen fins de lucro. 2. O segundo ciclo da educacin infantil ser gratuto. Co fin de atender as demandas das familias, as administracins educativas garantirn unha oferta suficiente de prazas nos centros pblicos e concertarn con centros privados, no contexto da sa programacin educativa. 3. Os centros podern ofrecer o primeiro ciclo de educacin infantil, o segundo ou ambos. 4. De acordo co que establezan as administracins educativas, o primeiro ciclo da educacin infantil poderase ofrecer en centros que abarquen o ciclo completo ou unha parte deste. Aqueles centros cuxa oferta sexa de, polo menos, un ano completo do citado ciclo debern inclur no seu proxecto educativo a proposta pedagxica a que se refire o punto 2 do artigo 14 e debern contar co persoal cualificado nos termos recollidos no artigo 92.
43
CAPTULO II Educacin primaria

Artigo 16. Principios xerais. 1. A educacin primaria unha etapa educativa que comprende seis cursos acadmicos, que se cursarn ordinariamente entre os seis e os doce anos de idade. 2. A finalidade da educacin primaria proporcionar a todos os nenos e nenas unha educacin que permita afianzar o seu desenvolvemento persoal e o seu propio benestar, adquirir as habilidades culturais bsicas relativas expresin e comprensin oral, lectura, escritura e ao clculo, as como desenvolver as habilidades sociais, os hbitos de traballo e estudo, o sentido artstico, a creatividade e a afectividade. 3. A accin educativa nesta etapa procurar a integracin das distintas experiencias e aprendizaxes do alumnado e adaptarase aos seus ritmos de traballo. Artigo 17. Obxectivos da educacin primaria. A educacin primaria contribuir a desenvolver nos nenos e nenas as capacidades que lles permitan: a) Coecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar de acordo con elas, prepararse para o exercicio activo da cidadana e respectar os dereitos humanos, as como o pluralismo propio dunha sociedade democrtica. b) Desenvolver hbitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e responsabilidade no estudo, as como actitudes de confianza en si mesmo, sentido crtico, iniciativa persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe. c) Adquirir habilidades para a prevencin e para a resolucin pacfica de conflitos, que lles permitan desenvolverse con autonoma no mbito familiar e domstico, as como nos grupos sociais con que se relacionan. d) Coecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportuni-
44
dades de homes e mulleres e a non discriminacin de persoas con discapacidade. e) Coecer e utilizar de maneira apropiada a lingua castel e, se a houbese, a lingua cooficial da comunidade autnoma e desenvolver hbitos de lectura. f) Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa bsica que lles permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacins cotis. g) Desenvolver as competencias matemticas bsicas e iniciarse na resolucin de problemas que requiran a realizacin de operacins elementais de clculo, coecementos xeomtricos e estimacins, as como ser capaces de aplicalos s situacins da sa vida coti. h) Coecer e valorar o seu contorno natural, social e cultural, as como as posibilidades de accin e o seu coidado. i) Iniciarse na utilizacin, para a aprendizaxe, das tecnoloxas da informacin e a comunicacin desenvolvendo un esprito crtico ante as mensaxes que reciben e elaboran. j) Utilizar diferentes representacins e expresins artsticas e iniciarse na construcin de propostas visuais. k) Valorar a hixiene e a sade, aceptar o propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas e utilizar a educacin fsica e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal e social. l) Coecer e valorar os animais mis prximos ao ser humano e adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado. m) Desenvolver as sas capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e nas sas relacins cos demais, as como unha actitude contraria violencia, aos prexuzos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas. n) Fomentar a educacin viaria e actitudes de respecto que incidan na prevencin dos accidentes de trfico.
45
Artigo 18. Organizacin. 1. A etapa de educacin primaria comprende tres ciclos de dous anos acadmicos cada un e organzase en reas, que tern un carcter global e integrador. 2. As reas desta etapa educativa son as seguintes: Coecemento do medio natural, social e cultural. Educacin artstica. Educacin fsica. Lingua castel e literatura e, se a houbese, lingua cooficial e literatura. Lingua estranxeira. Matemticas. 3. Nun dos cursos do terceiro ciclo da etapa, s reas includas no punto anterior engadirase a de educacin para a cidadana e os dereitos humanos, na cal se prestar especial atencin igualdade entre homes e mulleres. 4. No terceiro ciclo da etapa, as administracins educativas podern engadir unha segunda lingua estranxeira. 5. As reas que tean carcter instrumental para a adquisicin doutros coecementos recibirn especial consideracin. 6. No conxunto da etapa, a accin titorial orientar o proceso educativo individual e colectivo do alumnado. Artigo 19. Principios pedagxicos. 1. Nesta etapa porase especial nfase na atencin diversidade do alumnado, na atencin individualizada, na prevencin das dificultades de aprendizaxe e na posta en prctica de mecanismos de reforzo tan pronto como se detecten estas dificultades. 2. Sen prexuzo do seu tratamento especfico nalgunhas das reas da etapa, a comprensin lectora, a expresin oral e escrita, a comunicacin audiovisual, as tecnoloxas da informacin e a comunicacin e a educacin en valores traballaranse en todas as reas.
46
3. Co fin de fomentar o hbito da lectura dedicarase un tempo diario a ela. Artigo 20. Avaliacin. 1. A avaliacin dos procesos de aprendizaxe do alumnado ser continua e global e ter en conta o seu progreso no conxunto das reas. 2. O alumnado acceder ao ciclo educativo ou etapa seguinte sempre que se considere que alcanzou as competencias bsicas correspondentes e o adecuado grao de madurez. 3. Malia o sinalado no punto anterior, o alumnado que non alcanzase algn dos obxectivos das reas poder pasar ao ciclo ou etapa seguinte sempre que esa circunstancia non lle impida seguir con aproveitamento o novo curso. Neste caso recibir os apoios necesarios para recuperar os devanditos obxectivos. 4. No suposto de que un alumno non alcanzase as competencias bsicas, poder permanecer un curso mis no mesmo ciclo. Esta medida poderase adoptar unha soa vez ao longo da educacin primaria e cun plan especfico de reforzo ou recuperacin das sas competencias bsicas. 5. Co fin de garantir a continuidade do proceso de formacin do alumnado, cada alumno dispor ao finalizar a etapa dun informe sobre a sa aprendizaxe, os obxectivos alcanzados e as competencias bsicas adquiridas, segundo dispoan as administracins educativas. As mesmo, as administracins educativas establecern os pertinentes mecanismos de coordinacin. Artigo 21. Avaliacin de diagnstico. Ao finalizar o segundo ciclo da educacin primaria todos os centros realizarn unha avaliacin de diagnstico das competencias bsicas alcanzadas polos seus alumnos. Esta avaliacin, competencia das administracins educativas, ter carcter formativo e orientador para os centros e informativo para as familias e para o conxunto da comunidade educativa. Estas avaliacins tern como marco de referencia as avaliacins xerais de diagnstico que se establecen no artigo 144.1 desta lei.
47
CAPTULO III Educacin secundaria obrigatoria

Artigo 22. Principios xerais. 1. A etapa de educacin secundaria obrigatoria comprende catro cursos, que se seguirn ordinariamente entre os doce e os dezaseis anos de idade. 2. A finalidade da educacin secundaria obrigatoria consiste en lograr que os alumnos e alumnas adquiran os elementos bsicos da cultura, especialmente nos seus aspectos humanstico, artstico, cientfico e tecnolxico; desenvolver e consolidar neles hbitos de estudo e de traballo; preparalos para a sa incorporacin a estudos posteriores e para a sa insercin laboral e formalos para o exercicio dos seus dereitos e obrigas na vida como cidadns. 3. Na educacin secundaria obrigatoria prestarase especial atencin orientacin educativa e profesional do alumnado. 4. A educacin secundaria obrigatoria organizarase de acordo cos principios de educacin comn e de atencin diversidade do alumnado. Correspndelles s administracins educativas regular as medidas de atencin diversidade, organizativas e curriculares, que lles permitan aos centros, no exercicio da sa autonoma, unha organizacin flexible das ensinanzas. 5. Entre as medidas sinaladas no punto anterior consideraranse as adaptacins do currculo, a integracin de materias en mbitos, os agrupamentos flexibles, os desdobramentos de grupos, a oferta de materias optativas, programas de reforzo e programas de tratamento personalizado para o alumnado con necesidade especfica de apoio educativo. 6. No marco do disposto nos puntos 4 e 5, os centros educativos tern autonoma para organizar os grupos e as materias de maneira flexible e para adoptar as medidas de atencin diversidade adecuadas s caractersticas do seu alumnado. 7. As medidas de atencin diversidade que adopten os centros estarn orientadas consecucin dos obxectivos da educacin secundaria obrigatoria por parte de todo o seu alumnado e non podern, en ningn caso, supoer unha discriminacin que lles impida alcanzar os devanditos obxectivos e a titulacin correspondente.
48
Artigo 23. Obxectivos. A educacin secundaria obrigatoria contribuir a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan: a) Asumir responsablemente os seus deberes, coecer e exercer os seus dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperacin e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no dilogo afianzando os dereitos humanos como valores comns dunha sociedade plural e prepararse para o exercicio da cidadana democrtica. b) Desenvolver e consolidar hbitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo como condicin necesaria para unha realizacin eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar os estereotipos que supoan discriminacin entre homes e mulleres. d) Fortalecer as sas capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e nas sas relacins cos demais, as como rexeitar a violencia, os prexuzos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver pacificamente os conflitos. e) Desenvolver destrezas bsicas na utilizacin das fontes de informacin para, con sentido crtico, adquirir novos coecementos. Adquirir unha preparacin bsica no campo das tecnoloxas, especialmente as da informacin e a comunicacin. f) Concibir o coecemento cientfico como un saber integrado, que se estrutura en distintas disciplinas, as como coecer e aplicar os mtodos para identificar os problemas nos diversos campos do coecemento e da experiencia. g) Desenvolver o esprito emprendedor e a confianza en si mesmos, a participacin, o sentido crtico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisins e asumir responsabilidades. h) Comprender e expresar con correccin, oralmente e por escrito, na lingua castel e, de a haber, na lingua cooficial da comunidade autnoma, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coecemento, a lectura e o estudo da literatura.
49
i) Comprender e expresarse nunha ou mis linguas estranxeiras de maneira apropiada. j) Coecer, valorar e respectar os aspectos bsicos da cultura e a historia propias e dos demais, as como o patrimonio artstico e cultural. k) Coecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas, afianzar os hbitos de coidado e sade corporais e incorporar a educacin fsica e a prctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coecer e valorar a dimensin humana da sexualidade en toda a sa diversidade. Valorar criticamente os hbitos sociais relacionados coa sade, o consumo, o coidado dos seres vivos e o ambiente, contribundo sa conservacin e mellora. l) Apreciar a creacin artstica e comprender a linguaxe das distintas manifestacins artsticas, utilizando diversos medios de expresin e representacin. Artigo 24. Organizacin dos cursos primeiro, segundo e terceiro. 1. As materias dos cursos primeiro a terceiro da etapa sern as seguintes: Ciencias da natureza. Educacin fsica. Ciencias sociais, xeografa e historia. Lingua castel e literatura e, se a houbese, lingua cooficial e literatura. Lingua estranxeira. Matemticas. Educacin plstica e visual. Msica. Tecnoloxas. 2. Ademais, en cada un dos cursos todos os alumnos cursarn as materias seguintes: Ciencias da natureza. Educacin fsica.
50
Ciencias sociais, xeografa e historia. Lingua castel e literatura e, se a houbese, lingua cooficial e literatura. Lingua estranxeira. Matemticas. 3. Nun dos tres primeiros cursos todos os alumnos cursarn a materia de educacin para a cidadana e os dereitos humanos, na cal se prestar especial atencin igualdade entre homes e mulleres. 4. No terceiro curso a materia de ciencias da natureza poderase desdobrar en bioloxa e xeoloxa, por un lado, e fsica e qumica por outro. 5. As mesmo, no conxunto dos tres cursos, os alumnos podern cursar algunha materia optativa. A oferta de materias neste mbito de optatividade deber inclur unha segunda lingua estranxeira e cultura clsica. As administracins educativas podern inclur a segunda lingua estranxeira entre as materias a que se refire o punto 1. 6. En cada un dos cursos primeiro e segundo os alumnos cursarn un mximo de das materias mis que no ltimo ciclo de educacin primaria. 7. Sen prexuzo do seu tratamento especfico nalgunhas das materias da etapa, a comprensin lectora, a expresin oral e escrita, a comunicacin audiovisual, as tecnoloxas da informacin e a comunicacin e a educacin en valores traballaranse en todas as reas. 8. Os centros educativos podern organizar, de acordo co que regulen as administracins educativas, programas de reforzo das capacidades bsicas para aqueles alumnos que, en virtude do informe a que se fai referencia no artigo 20.5, as o requiran para poderen seguir con aproveitamento as ensinanzas da educacin secundaria. Artigo 25. Organizacin do cuarto curso. 1. Todos os alumnos debern cursar no cuarto curso as materias seguintes: Educacin fsica. Educacin tico-cvica. Ciencias sociais, xeografa e historia.
51
Lingua castel e literatura e, se a houbese, lingua cooficial e literatura. Matemticas. Primeira lingua estranxeira. 2. Ademais das materias enumeradas no punto anterior, os alumnos debern cursar tres materias das seguintes: Bioloxa e xeoloxa. Educacin plstica e visual. Fsica e qumica. Informtica. Latn. Msica. Segunda lingua estranxeira. Tecnoloxa. 3. Os alumnos podern cursar unha ou mis materias optativas de acordo co marco que establezan as administracins educativas. 4. Na materia de educacin tico-cvica prestarselle especial atencin igualdade entre homes e mulleres. 5. Sen prexuzo do seu tratamento especfico nalgunhas das materias deste cuarto curso, a comprensin lectora, a expresin oral e escrita, a comunicacin audiovisual, as tecnoloxas da informacin e a comunicacin e a educacin en valores traballaranse en todas as reas. 6. Este cuarto curso ter carcter orientador, tanto para os estudos postobrigatorios como para a incorporacin vida laboral. Co fin de orientar a eleccin dos alumnos, poderanse establecer agrupacins destas materias en diferentes opcins. 7. Os centros debern ofrecer a totalidade das materias e opcins citadas nos puntos anteriores. S se poder limitar a eleccin de materias e opcins dos alumnos cando haxa un nmero insuficiente destes para algunha delas a partir de criterios obxectivos establecidos previamente polas administracins educativas.
52
Artigo 26. Principios pedagxicos. 1. Os centros elaborarn as sas propostas pedagxicas para esta etapa desde a consideracin da atencin diversidade e do acceso de todo o alumnado educacin comn. As mesmo, arbitrarn mtodos que tean en conta os diferentes ritmos de aprendizaxe dos alumnos, favorezan a capacidade de aprender por si mesmos e promovan o traballo en equipo. 2. Nesta etapa prestarselles unha atencin especial adquisicin e ao desenvolvemento das competencias bsicas e fomentarase a correcta expresin oral e escrita e o uso das matemticas. Co fin de promover o hbito da lectura, dedicarselle un tempo a esta na prctica docente de todas as materias. 3. As administracins educativas establecern as condicins que permitan que, nos primeiros cursos da etapa, os profesores coa debida cualificacin impartan mis dunha materia ao mesmo grupo de alumnos. 4. Correspndelles s administracins educativas promover as medidas necesarias para que a titora persoal dos alumnos e a orientacin educativa, psicopedagxica e profesional, constitan un elemento fundamental na ordenacin desta etapa. 5. As mesmo, correspndelles s administracins educativas regular solucins especficas para a atencin daqueles alumnos que manifesten dificultades especiais de aprendizaxe ou de integracin na actividade ordinaria dos centros, dos alumnos de alta capacidade intelectual e dos alumnos con discapacidade. Artigo 27. Programas de diversificacin curricular. 1. Na definicin das ensinanzas mnimas da etapa incluiranse as condicins bsicas para establecer as diversificacins do currculo desde terceiro curso de educacin secundaria obrigatoria, para o alumnado que o requira tras a oportuna avaliacin. Neste suposto, os obxectivos da etapa alcanzaranse cunha metodoloxa especfica a travs dunha organizacin de contidos, actividades prcticas e, de ser o caso, de materias, diferente establecida con carcter xeral. 2. Os alumnos que unha vez cursado segundo non estean en condicins de promocionar a terceiro e repetisen xa unha vez en secundaria, poderanse incorporar a un programa de diversificacin curricular, tras a oportuna avaliacin.
53
3. Os programas de diversificacin curricular estarn orientados consecucin do ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria. Artigo 28. Avaliacin e promocin. 1. A avaliacin do proceso de aprendizaxe do alumnado da educacin secundaria obrigatoria ser continua e diferenciada segundo as distintas materias do currculo. 2. As decisins sobre a promocin do alumnado dun curso a outro, dentro da etapa, sern adoptadas de forma colexiada polo conxunto de profesores do alumno respectivo, atendendo consecucin dos obxectivos. As decisins sobre a obtencin do ttulo ao final desta etapa sern adoptadas de forma colexiada polo conxunto de profesores do alumno respectivo, atendendo consecucin das competencias bsicas e os obxectivos da etapa. 3. Para os efectos do disposto no punto anterior, os alumnos promocionarn de curso cando superen os obxectivos das materias cursadas ou tean avaliacin negativa en das materias, como mximo, e repetirn curso cando tean avaliacin negativa en tres ou mis materias. Excepcionalmente, poderase autorizar a promocin dun alumno con avaliacin negativa en tres materias cando o equipo docente considere que a natureza destas non lle impide seguir con xito o curso seguinte, cando se considere que ten expectativas favorables de recuperacin e que a devandita promocin beneficiar a sa evolucin acadmica. As administracins educativas regularn as actuacins do equipo docente responsable da avaliacin. 4. Co fin de lles facilitar aos alumnos a recuperacin das materias con avaliacin negativa, as administracins educativas regularn as condicins para que os centros organicen as oportunas probas extraordinarias nas condicins que determinen. 5. Os que promocionen sen superar todas as materias seguir os programas de reforzo que estableza o equipo docente e debern superar as avaliacins correspondentes aos devanditos programas de reforzo. Esta circunstancia ser tida en conta para os efectos de promocin e titulacin previstos nos puntos anteriores. 6. O alumno poder repetir o mesmo curso unha soa vez e das veces como mximo dentro da etapa. Cando esta segunda repeticin se deba producir no ltimo curso da etapa, prolongarase un ano o lmite de
54
idade a que se refire o punto 2 do artigo 4. Excepcionalmente, un alumno poder repetir unha segunda vez en cuarto curso se non repetiu nos cursos anteriores da etapa. 7. En todo caso, as repeticins planificaranse de maneira que as condicins curriculares se adapten s necesidades do alumno e estean orientadas superacin das dificultades detectadas. 8. Os alumnos que ao finalizar o cuarto curso de educacin secundaria obrigatoria non obtivesen a titulacin establecida no artigo 31.1 desta lei podern realizar unha proba extraordinaria das materias que non superasen. 9. Os alumnos que cursen os programas de diversificacin curricular a que se refire o artigo 27, sern avaliados de conformidade cos obxectivos da etapa e os criterios de avaliacin fixados en cada un dos respectivos programas. Artigo 29. Avaliacin de diagnstico. Ao finalizar o segundo curso da educacin secundaria obrigatoria todos os centros realizarn unha avaliacin de diagnstico das competencias bsicas alcanzadas polos seus alumnos. Esta avaliacin ser competencia das administracins educativas e ter carcter formativo e orientador para os centros e informativo para as familias e para o conxunto da comunidade educativa. Estas avaliacins tern como marco de referencia as avaliacins xerais de diagnstico que se establecen no artigo 144.1 desta lei. Artigo 30. Programas de cualificacin profesional inicial. 1. Correspndelles s administracins educativas organizar programas de cualificacin profesional inicial destinados ao alumnado maior de dezaseis anos, cumpridos antes do 31 de decembro do ano do inicio do programa, que non obtivesen o ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria. Excepcionalmente, e co acordo de alumnos e pais ou titores, esta idade poderase reducir a quince anos para aqueles que cumpran o previsto no artigo 27.2. Neste caso, o alumno adquirir o compromiso de cursar os mdulos a que fai referencia o punto 3.c) deste artigo. 2. O obxectivo dos programas de cualificacin profesional inicial que todos os alumnos alcancen competencias profesionais propias dunha cualificacin de nivel un da estrutura actual do Catlogo Nacional de Cuali-
55
ficacins Profesionais creado pola Lei 5/2002, do 19 de xuo, das cualificacins e da formacin profesional, as como que tean a posibilidade dunha insercin sociolaboral satisfactoria e amplen as sas competencias bsicas para proseguir estudos nas diferentes ensinanzas. 3. Os programas de cualificacin profesional inicial incluirn tres tipos de mdulos: a) Mdulos especficos referidos s unidades de competencia correspondentes a cualificacins de nivel un do catlogo citado. b) Mdulos formativos de carcter xeral, que amplen competencias bsicas e favorezan a transicin desde o sistema educativo ao mundo laboral. c) Mdulos de carcter voluntario para os alumnos, que conduzan obtencin do ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria e que se podern cursar de maneira simultnea cos mdulos a que se refiren os anteriores pargrafos a) e b) ou unha vez superados estes. 4. Os alumnos que superen os mdulos obrigatorios destes programas obtern unha certificacin acadmica expedida polas administracins educativas. Esta certificacin ter efectos de acreditacin das competencias profesionais adquiridas en relacin co Sistema Nacional de Cualificacins e Formacin Profesional. 5. A oferta de programas de cualificacin profesional inicial poder adoptar modalidades diferentes. Podern participar nestes programas os centros educativos, as corporacins locais, as asociacins profesionais, as organizacins non gobernamentais e outras entidades empresariais e sindicais, baixo a coordinacin das administracins educativas. 6. Correspndelles s administracins educativas regular os programas de cualificacin profesional inicial, que sern ofrecidos, en todo caso, en centros pblicos e privados concertados co fin de lle posibilitar ao alumnado o acceso aos devanditos programas. Artigo 31. Ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria. 1. Os alumnos que ao terminaren a educacin secundaria obrigatoria alcanzasen as competencias bsicas e os obxectivos da etapa obtern o ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria.
56
2. O ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria permitir acceder ao bacharelato, formacin profesional de grao medio, aos ciclos de grao medio de artes plsticas e deseo, s ensinanzas deportivas de grao medio e ao mundo laboral. 3. Os alumnos que cursen a educacin secundaria obrigatoria e non obtean o ttulo a que se refire este artigo recibirn un certificado de escolaridade en que consten os anos cursados.
57
CAPTULO IV Bacharelato
Artigo 32. Principios xerais. 1. O bacharelato ten como finalidade proporcionarlles aos alumnos formacin, madurez intelectual e humana, coecementos e habilidades que lles permitan desenvolver funcins sociais e incorporarse vida activa con responsabilidade e competencia. As mesmo, capacitar os alumnos para acceder educacin superior. 2. Podern acceder aos estudos do bacharelato os alumnos que estean en posesin do ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria. 3. O bacharelato comprende dous cursos, desenvolverase en modalidades diferentes, organizarase de modo flexible e, de ser o caso, en distintas vas, co fin de lles poder ofrecer unha preparacin especializada aos alumnos acorde coas sas perspectivas e intereses de formacin ou permita a incorporacin vida activa unha vez finalizado este. 4. Os alumnos podern permanecer cursando bacharelato en rxime ordinario durante catro anos. 5. As administracins pblicas promovern un incremento progresivo da oferta de prazas pblicas en bacharelato nas sas distintas modalidades e vas. Artigo 33. Obxectivos. O bacharelato contribuir a desenvolver nos alumnos e as alumnas as capacidades que lles permitan: a) Exercer a cidadana democrtica, desde dunha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cvica responsable, inspirada polos valores da Constitucin espaola as como polos dereitos humanos, que fomente a corresponsabilidade na construcin dunha sociedade xusta e equitativa. b) Consolidar unha madurez persoal e social que lles permita actuar de forma responsable e autnoma e desenvolver o seu esprito crtico. Prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.
58
c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades existentes e impulsar a igualdade real e a non discriminacin das persoas con discapacidade. d) Afianzar os hbitos de lectura, estudo e disciplina, como condicins necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe, e como medio de desenvolvemento persoal. e) Dominar, tanto na sa expresin oral como escrita, a lingua castel e, de ser o caso, a lingua cooficial da sa comunidade autnoma. f) Expresarse con fluidez e correccin nunha ou mis linguas estranxeiras. g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxas da informacin e a comunicacin. h) Coecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporneo, os seus antecedentes histricos e os principais factores da sa evolucin. Participar de forma solidaria no desenvolvemento e mellora do seu mbito social. i) Acceder aos coecementos cientficos e tecnolxicos fundamentais e dominar as habilidades bsicas propias da modalidade elixida. j) Comprender os elementos e procedementos fundamentais da investigacin e dos mtodos cientficos. Coecer e valorar de forma crtica a contribucin da ciencia e a tecnoloxa no cambio das condicins de vida, as como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao ambiente. k) Afianzar o esprito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crtico. l) Desenvolver a sensibilidade artstica e literaria, as como o criterio esttico, como fontes de formacin e enriquecemento cultural. m) Utilizar a educacin fsica e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. n) Afianzar actitudes de respecto e prevencin no mbito da seguridade viaria.
59
Artigo 34. Organizacin. 1. As modalidades do bacharelato sern as seguintes: a) Artes. b) Ciencias e Tecnoloxa. c) Humanidades e Ciencias Sociais. 2. O bacharelato organizarase en materias comns, en materias de modalidade e en materias optativas. 3. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, establecer a estrutura das modalidades, as materias especficas de cada modalidade e o nmero destas materias que deben cursar os alumnos. 4. Os alumnos podern elixir entre a totalidade das materias de modalidade establecidas. Cada unha das modalidades poderase organizar en distintas vas que faciliten unha especializacin dos alumnos para a sa incorporacin aos estudos posteriores ou vida activa. Os centros ofrecern a totalidade das materias e, de ser o caso, vas de cada modalidade. S se poder limitar a eleccin de materias e vas por parte dos alumnos cando haxa un nmero insuficiente deles, segundo os criterios obxectivos establecidos previamente polas administracins educativas. 5. Cando a oferta de materias nun centro quede limitada por razns organizativas, as administracins educativas facilitarn que os alumnos poidan cursar algunha materia noutros centros ou mediante a modalidade de educacin a distancia. 6. As materias comns do bacharelato sern as seguintes: Ciencias para o mundo contemporneo. Educacin fsica. Filosofa e cidadana. Historia da filosofa. Historia de Espaa. Lingua castel e literatura e, se a houbese, lingua cooficial e literatura. Lingua estranxeira.
60
7. Correspndelles s administracins educativas a ordenacin das materias optativas. Os centros concretarn a oferta destas materias no seu proxecto educativo. 8. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, regular o rxime de recoecemento recproco entre os estudos de bacharelato e os ciclos formativos de grao medio co fin de que poidan ser tidos en conta os estudos superados, anda cando non se alcanzase a titulacin correspondente. Artigo 35. Principios pedagxicos. 1. As actividades educativas no bacharelato favorecern a capacidade do alumno para aprender por si mesmo, para traballar en equipo e para aplicar os mtodos de investigacin apropiados. 2. As administracins educativas promovern as medidas necesarias para que nas distintas materias se desenvolvan actividades que estimulen o interese e o hbito da lectura e a capacidade de se expresar correctamente en pblico. Artigo 36. Avaliacin e promocin. 1. A avaliacin da aprendizaxe dos alumnos ser continua e diferenciada segundo as distintas materias. O profesor de cada materia decidir, ao remate do curso, se o alumno superou os seus obxectivos. 2. Os alumnos promocionarn de primeiro a segundo de bacharelato cando superasen as materias cursadas ou tean avaliacin negativa en das materias, como mximo. Neste caso, deberanse matricular en segundo curso das materias pendentes de primeiro. Os centros educativos debern organizar as conseguintes actividades de recuperacin e a avaliacin das materias pendentes. 3. Os alumnos podern realizar unha proba extraordinaria das materias que non superasen, nas datas que determinen as administracins educativas. Artigo 37. Ttulo de bacharel. 1. Os alumnos que cursen satisfactoriamente o bacharelato en calquera das sas modalidades recibirn o ttulo de bacharel, que ter efectos laborais e acadmicos. Para obter o ttulo ser necesaria a avaliacin positiva en todas as materias dos dous cursos de bacharelato.
61
2. O ttulo de bacharel facultar para acceder s distintas ensinanzas que constiten a educacin superior establecidas no artigo 3.5. Artigo 38. Proba de acceso universidade. 1. Para acceder aos estudos universitarios ser necesaria a superacin dunha nica proba que, xunto coas cualificacins obtidas no bacharelato, valorar, con carcter obxectivo, a madurez acadmica e os coecementos adquiridos nel, as como a capacidade para seguir con xito os estudos universitarios. 2. Poderanse presentar proba de acceso universidade todos os alumnos que estean en posesin do ttulo de bacharelato, con independencia da modalidade e da va cursadas. A proba ter validez para o acceso s distintas titulacins das universidades espaolas. 3. O Goberno establecer as caractersticas bsicas da proba de acceso universidade, logo de consulta s comunidades autnomas, e informe previo do consello de Coordinacin Universitaria. Esta proba ter en conta as modalidades de bacharelato e as vas que poden seguir os alumnos e versar sobre as materias de segundo de bacharelato. 4. As administracins educativas e as universidades organizarn a proba de acceso, garantirn a sa adecuacin ao currculo do bacharelato, as como a coordinacin entre as universidades e os centros que imparten bacharelato para a sa organizacin e realizacin. 5. Podern acceder s universidades espaolas, sen necesidade de realizar a proba de acceso, os alumnos procedentes de sistemas educativos de Estados membros da Unin Europea ou os doutros Estados cos cales se subscribisen acordos internacionais aplicables a este respecto, en rxime de reciprocidade, sempre que os devanditos alumnos cumpran os requisitos acadmicos exixidos nos seus sistemas educativos para acceder s sas universidades. 6. De acordo coa lexislacin vixente e o punto 1 deste artigo, o Goberno establecer, logo de informe do consello de Coordinacin Universitaria, a normativa bsica que lles permita s universidades fixar os procedementos de solicitude de praza dos alumnos que superasen a proba de acceso, con independencia de onde realizasen os seus estudos previos, a matriculacin e a incorporacin destes universidade da sa eleccin, as como a daqueles que se encontren na situacin a que se refire o punto anterior.
62
CAPTULO V Formacin profesional

Artigo 39. Principios xerais. 1. A formacin profesional comprende o conxunto de accins formativas que capacitan para o desempeo cualificado das diversas profesins, o acceso ao emprego e a participacin activa na vida social, cultural e econmica. Incle as ensinanzas propias da formacin profesional inicial, as accins de insercin e reinsercin laboral dos traballadores as como as orientadas formacin continua nas empresas, que permitan a adquisicin e actualizacin permanente das competencias profesionais. A regulacin contida nesta lei refrese formacin profesional inicial que forma parte do sistema educativo. 2. A formacin profesional, no sistema educativo, ten por finalidade preparar os alumnos e as alumnas para a actividade nun campo profesional e facilitar a sa adaptacin s modificacins laborais que se poden producir ao longo da sa vida, as como contribur ao seu desenvolvemento persoal e ao exercicio dunha cidadana democrtica. 3. A formacin profesional no sistema educativo comprende un conxunto de ciclos formativos cunha organizacin modular, de duracin variable e contidos terico-prcticos adecuados aos diversos campos profesionais. 4. Os ciclos formativos sern de grao medio e de grao superior, estarn referidos ao Catlogo Nacional de Cualificacins Profesionais e constituirn, respectivamente, a formacin profesional de grao medio e a formacin profesional de grao superior. O currculo destas ensinanzas axustarase s exixencias derivadas do Sistema Nacional de Cualificacins e Formacin Profesional e ao establecido no artigo 6.3 desta lei. 5. Os estudos de formacin profesional regulados nesta lei poderanse realizar tanto nos centros educativos que nela se regulan como nos centros integrados e de referencia nacional a que se refire o artigo 11 da Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, das cualificacins e da formacin profesional. 6. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, establecer as titulacins correspondentes aos estudos de formacin profesional, as como os aspectos bsicos do currculo de cada unha delas.
63
Artigo 40. Obxectivos. A formacin profesional no sistema educativo contribuir a que os alumnos e as alumnas adquiran as capacidades que lles permitan: a) Desenvolver a competencia xeral correspondente cualificacin ou cualificacins obxecto dos estudos realizados. b) Comprender a organizacin e as caractersticas do sector produtivo correspondente, as como os mecanismos de insercin profesional; coecer a lexislacin laboral e os dereitos e obrigas que derivan das relacins laborais. c) Aprender por si mesmos e traballar en equipo, as como formarse na prevencin de conflitos e na sa resolucin pacfica en todos os mbitos da vida persoal, familiar e social. Fomentar a igualdade efectiva de oportunidades entre homes e mulleres para acceder a unha formacin que permita todo tipo de opcins profesionais e o exercicio destas. d) Traballar en condicins de seguridade e sade, as como previr os posibles riscos derivados do traballo. e) Desenvolver unha identidade profesional motivadora de futuras aprendizaxes e adaptacins evolucin dos procesos produtivos e ao cambio social. f) Afianzar o esprito emprendedor para o desempeo de actividades e iniciativas empresariais. Artigo 41. Condicins de acceso. 1. Poder cursar a formacin profesional de grao medio quen estea en posesin do ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria. Poder cursar a formacin profesional de grao superior quen estea en posesin do ttulo de bacharelato. 2. Tamn podern acceder formacin profesional aqueles aspirantes que, carecendo dos requisitos acadmicos, superen unha proba de acceso regulada polas administracins educativas. Para acceder por esta va a ciclos formativos de grao medio requirirase ter dezasete anos como mnimo, e dezanove para acceder a ciclos formativos de grao superior, cumpridos no ano de realizacin da proba ou dezaoito se se acredita estar en posesin dun ttulo de tcnico relacionado con aquel ao cal se desexa acceder.
64
3. As probas a que se refire o punto anterior debern acreditar, para a formacin profesional de grao medio, os coecementos e habilidades suficientes para cursar con aproveitamento estas ensinanzas e, para a formacin profesional de grao superior, a madurez en relacin cos obxectivos de bacharelato e as sas capacidades referentes ao campo profesional de que se trate. 4. Correspndelles s administracins educativas regular a exencin da parte das probas que proceda, para quen superase un programa de cualificacin profesional inicial, un ciclo formativo de grao medio, estea en posesin dun certificado de profesionalidade relacionado co ciclo formativo que se pretende cursar ou acredite unha determinada cualificacin ou experiencia laboral. 5. As administracins educativas podern programar e ofertar cursos destinados preparacin das probas para o acceso formacin profesional de grao medio por parte de quen superase un programa de cualificacin profesional inicial e para o acceso formacin profesional de grao superior por parte de quen estea en posesin do ttulo de tcnico a que se refire o punto 1 do artigo 44. As cualificacins obtidas nestes cursos sern tidas en conta na nota final da respectiva proba de acceso. Artigo 42. Contido e organizacin da oferta. 1. Correspndelles s administracins educativas, no mbito das sas competencias e coa colaboracin das corporacins locais e dos axentes sociais e econmicos, programar a oferta das ensinanzas de formacin profesional, con respecto aos dereitos recoecidos nesta lei. 2. O currculo das ensinanzas de formacin profesional incluir unha fase de formacin prctica nos centros de traballo, da cal poder quedar exento quen acredite unha experiencia laboral que se corresponda cos estudos profesionais cursados. As administracins educativas regularn esta fase e a mencionada exencin. 3. A formacin profesional promover a integracin de contidos cientficos, tecnolxicos e organizativos e garantir que o alumnado adquira os coecementos e capacidades relacionadas coas reas establecidas na disposicin adicional terceira da Lei 5/2002, do 19 de xuo, das cualificacins e da formacin profesional.
65
Artigo 43. Avaliacin. 1. A avaliacin da aprendizaxe do alumnado nos ciclos formativos realizarase por mdulos profesionais. 2. A superacin dun ciclo formativo requirir a avaliacin positiva en todos os mdulos que o compoen. Artigo 44. Ttulos e validacins. 1. Os alumnos que superen as ensinanzas de formacin profesional de grao medio recibirn o ttulo de tcnico da correspondente profesin. O ttulo de tcnico, no caso do alumnado que cursase a formacin profesional de grao medio, de acordo co disposto no artigo 41.2, permitir o acceso directo a todas as modalidades de bacharelato. 2. Os alumnos que superen as ensinanzas de formacin profesional de grao superior obtern o ttulo de tcnico superior. O ttulo de tcnico superior permitir o acceso aos estudos universitarios que determine o Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, e informe do consello de Coordinacin Universitaria. 3. O Goberno, odo o Consello de Coordinacin Universitaria, regular o rxime de validacins entre estudos universitarios e estudos de formacin profesional de grao superior. 4. Aqueles alumnos que non superen na sa totalidade as ensinanzas de cada un dos ciclos formativos recibirn un certificado acadmico dos mdulos superados que ter efectos de acreditacin parcial acumulable das competencias profesionais adquiridas en relacin co Sistema Nacional de Cualificacins e Formacin Profesional.
66
CAPTULO VI Ensinanzas artsticas

Artigo 45. Principios. 1. As ensinanzas artsticas teen como finalidade proporcionarlle ao alumnado unha formacin artstica de calidade e garantir a cualificacin dos futuros profesionais da msica, a danza, a arte dramtica, as artes plsticas e o deseo. 2. Son ensinanzas artsticas as seguintes: a) As ensinanzas elementais de msica e de danza. b) As ensinanzas artsticas profesionais. Teen esta condicin as ensinanzas profesionais de msica e danza, as como os graos medio e superior de artes plsticas e deseo. c) As ensinanzas artsticas superiores. Teen esta condicin os estudos superiores de msica e de danza, as ensinanzas de arte dramtico, as ensinanzas de conservacin e restauracin de bens culturais, os estudos superiores de deseo e os estudos superiores de artes plsticas, entre os que se inclen os estudos superiores de cermica e os estudos superiores do vidro. 3. Crase o consello Superior de Ensinanzas Artsticas, como rgano consultivo do Estado e de participacin en relacin con estas ensinanzas. 4. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, regular a composicin e funcins do devandito consello. Artigo 46. Ordenacin das ensinanzas. 1. O currculo das ensinanzas artsticas profesionais ser definido polo procedemento establecido no artigo 6 desta lei. 2. A definicin do contido das ensinanzas artsticas superiores, as como a sa avaliacin, farase no contexto da ordenacin da educacin superior espaola no marco europeo e coa participacin do consello Superior de Ensinanzas Artsticas e, de ser o caso, do consello de Coordinacin Universitaria.
67
Artigo 47. Correspondencia con outras ensinanzas. 1. As administracins educativas facilitarn a posibilidade de cursar simultaneamente as ensinanzas artsticas profesionais e a educacin secundaria. 2. Con obxecto de facer efectivo o previsto no punto anterior, poderanse adoptar as oportunas medidas de organizacin e de ordenacin acadmica que incluirn, entre outras, as validacins e a creacin de centros integrados. Seccin primeira. enSinanzaS elementaiS e profeSionaiS de mSica e de danza Artigo 48. Organizacin. 1. As ensinanzas elementais de msica e de danza tern as caractersticas e a organizacin que as administracins educativas determinen. 2. As ensinanzas profesionais de msica e de danza organizaranse nun grao de seis cursos de duracin. Os alumnos podern, con carcter excepcional e coa orientacin previa do profesorado, matricularse en mis dun curso cando as o permita a sa capacidade de aprendizaxe. 3. Con independencia do establecido nos puntos anteriores, poderanse cursar estudos de msica ou de danza que non conduzan obtencin de ttulos con validez acadmica ou profesional en escolas especficas, con organizacin e estrutura diferentes e sen limitacin de idade. Estas escolas sern reguladas polas administracins educativas. Artigo 49. Acceso. Para acceder s ensinanzas profesionais de msica e de danza ser preciso superar unha proba especfica de acceso regulada e organizada polas administracins educativas. Poderase acceder igualmente a cada curso sen superar os anteriores sempre que, a travs dunha proba, o aspirante demostre ter os coecementos necesarios para cursar con aproveitamento as ensinanzas correspondentes.
68
Artigo 50. Titulacins. 1. A superacin das ensinanzas profesionais de msica ou de danza dar dereito obtencin do ttulo profesional correspondente. 2. O alumnado que finalice as ensinanzas profesionais de msica e danza, obter o ttulo de bacharel se supera as materias comns do bacharelato, anda que non realizase o bacharelato da modalidade de artes na sa va especfica de msica e danza. Seccin Segunda. enSinanzaS profeSionaiS de arteS plSticaS e deSeo Artigo 51. Organizacin. 1. As ensinanzas de artes plsticas e deseo organizaranse en ciclos de formacin especfica, segundo o disposto para o efecto no captulo V do ttulo I desta lei, coas particularidades que se establecen nos artigos seguintes. 2. Os ciclos formativos a que se refire este artigo incluirn fases de formacin prctica en empresas, estudos e talleres. Artigo 52. Requisitos de acceso. 1. Para acceder ao grao medio das ensinanzas de artes plsticas e deseo ser necesario estar en posesin do ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria e, ademais, acreditar as aptitudes necesarias mediante a superacin dunha proba especfica. 2. Poder acceder ao grao superior de artes plsticas e deseo quen tea o ttulo de bacharel e supere unha proba que permita demostrar as aptitudes necesarias para cursar con aproveitamento as ensinanzas de que se trate. 3. Tamn podern acceder aos graos medio e superior destas ensinanzas aqueles aspirantes que, carecendo dos requisitos acadmicos, superen unha proba de acceso. Para acceder por esta va a ciclos formativos de grao medio requirirase ter dezasete anos como mnimo, e dezanove para o acceso ao grao superior, cumpridos no ano de realizacin da proba ou dezaoito se se acredita estar en posesin dun ttulo de tcnico relacionado con aquel ao cal se desexa acceder.
69
4. As probas a que se refire o punto anterior debern acreditar para o grao medio os coecementos e habilidades suficientes para cursar con aproveitamento estas ensinanzas, ademais das aptitudes necesarias a que se refire o punto 1 deste artigo. Para o acceso ao grao superior debern acreditar a madurez en relacin cos obxectivos do bacharelato e as aptitudes a que fai referencia o punto dous deste artigo. 5. As administracins educativas regularn as probas mencionadas nos puntos anteriores. Artigo 53. Titulacins. 1. Os alumnos que superen o grao medio de artes plsticas e deseo recibirn o ttulo de tcnico de artes plsticas e deseo na especialidade correspondente. 2. O ttulo de tcnico de artes plsticas e deseo permitir o acceso directo modalidade de artes de bacharelato. 3. Os alumnos que superen o grao superior de artes plsticas e deseo recibirn o ttulo de tcnico superior de artes plsticas e deseo na especialidade correspondente. 4. O Goberno, odo o consello de Coordinacin Universitaria, regular o rxime de validacins entre os estudos universitarios e os ciclos formativos de grao superior de artes plsticas e deseo. 5. O ttulo de tcnico superior de artes plsticas e deseo permitir o acceso aos estudos superiores, universitarios ou non, que se determinen, tendo en conta a sa relacin cos estudos de artes plsticas e deseo correspondentes. Seccin terceira. enSinanzaS artSticaS SuperioreS Artigo 54. Estudos superiores de msica e de danza. 1. Os estudos superiores de msica e de danza organizaranse en diferentes especialidades e consistirn nun ciclo de duracin variable segundo as sas respectivas caractersticas. 2. Para acceder aos estudos superiores de msica ou de danza ser preciso reunir os requisitos seguintes:
70
a) Estar en posesin do ttulo de bacharel ou ter superado a proba de acceso universidade para maiores de 25 anos. b) Ter superado unha proba especfica de acceso regulada polas administracins educativas en que o aspirante demostre os coecementos e habilidades profesionais necesarios para cursar con aproveitamento as ensinanzas correspondentes. A posesin do ttulo profesional ser tida en conta na cualificacin final da proba. 3. Os alumnos que rematasen os estudos superiores de msica ou de danza obtern o ttulo superior de msica ou danza na especialidade de que se trate, que ser equivalente para todos os efectos ao ttulo universitario de licenciado ou o ttulo de grao equivalente. Artigo 55. Ensinanzas de arte dramtica. 1. As ensinanzas de arte dramtica comprendern un nico grao de carcter superior, de duracin adaptada s caractersticas destas ensinanzas. 2. Para acceder s ensinanzas de arte dramtica ser preciso: a) Estar en posesin do ttulo de bacharel ou ter superado a proba de acceso universidade para maiores de 25 anos. b) Ter superado unha proba especfica, regulada polas administracins educativas, en que se valorar a madurez, os coecementos e as aptitudes necesarias para cursar con aproveitamento estas ensinanzas. 3. Quen superase as ensinanzas de arte dramtica obter o ttulo superior de arte dramtica, equivalente para todos os efectos ao ttulo universitario de licenciado ou o ttulo de grao equivalente. Artigo 56. Ensinanzas de conservacin e restauracin de bens culturais. 1. Para o acceso s ensinanzas de conservacin e restauracin de bens culturais requirirase estar en posesin do ttulo de bacharel e superar unha proba de acceso, regulada polas administracins educativas, en que se valorarn a madurez, os coecementos e as aptitudes para cursar con aproveitamento estas ensinanzas.
71
2. Os alumnos que superen estes estudos obtern o ttulo superior de conservacin e restauracin de bens culturais, que ser equivalente para todos os efectos ao ttulo universitario de diplomado ou o ttulo de grao equivalente. Artigo 57. Estudos superiores de artes plsticas e deseo. 1. Teen a condicin de estudos superiores no mbito das artes plsticas e o deseo os estudos superiores de artes plsticas e os estudos superiores de deseo. A ordenacin destes estudos comportar a sa organizacin por especialidades. 2. Para o acceso aos estudos superiores a que se refire este artigo requirirase estar en posesin do ttulo de bacharel e superar unha proba de acceso, regulada polas administracins educativas, en que se valorarn a madurez, os coecementos e as aptitudes para cursar con aproveitamento estes estudos. 3. Os estudos superiores de artes plsticas, entre os cales se inclen os estudos superiores de cermica e os estudos superiores do vidro, conducirn ao ttulo superior de artes plsticas na especialidade que corresponda, que ser equivalente para todos os efectos ao ttulo universitario de diplomado ou o ttulo de grao equivalente. 4. Os estudos superiores de deseo conducirn ao ttulo superior de deseo, na especialidade que corresponda, que ser equivalente para todos os efectos ao ttulo universitario de diplomado ou o ttulo de grao equivalente. Artigo 58. Organizacin das ensinanzas artsticas superiores. 1. Correspndelle ao Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas e ao consello Superior de Ensinanzas Artsticas, definir a estrutura e o contido bsicos dos diferentes estudos de ensinanzas artsticas superiores regulados nesta lei. 2. Na definicin a que se refire o punto anterior, regularanse as condicins para a oferta de estudos de posgrao nos centros de ensinanzas artsticas superiores. Estes estudos conducirn a ttulos equivalentes, para todos os efectos, aos ttulos universitarios de posgrao. 3. Os estudos superiores de msica e de danza cursaranse nos conservatorios ou escolas superiores de msica e danza e os de arte dramtica
72
nas escolas superiores de arte dramtica; os de conservacin e restauracin de bens culturais nas escolas superiores de conservacin e restauracin de bens culturais; os estudos superiores de artes plsticas nas escolas superiores da especialidade correspondente e os estudos superiores de deseo nas escolas superiores de deseo. 4. As comunidades autnomas e as universidades dos seus respectivos mbitos territoriais podern convir frmulas de colaboracin para os estudos de ensinanzas artsticas superiores regulados nesta lei. 5. As mesmo as administracins educativas fomentarn convenios coas universidades para a organizacin de estudos de doutoramento propios das ensinanzas artsticas. 6. Os centros superiores de ensinanzas artsticas fomentarn programas de investigacin no mbito das disciplinas que lles sexan propias.
73
CAPTULO VII Ensinanzas de idiomas

Artigo 59. Organizacin. 1. As ensinanzas de idiomas teen por obxecto capacitar o alumnado para o uso adecuado dos diferentes idiomas, fra das etapas ordinarias do sistema educativo, e organzanse nos niveis seguintes: bsico, intermedio e avanzado. As ensinanzas do nivel bsico tern as caractersticas e a organizacin que as administracins educativas determinen. 2. Para acceder s ensinanzas de idiomas ser requisito imprescindible ter dezaseis anos cumpridos no ano en que se comecen os estudos. Podern acceder as mesmo os maiores de catorce anos para seguir as ensinanzas dun idioma distinto do cursado na educacin secundaria obrigatoria. Artigo 60. Escolas oficiais de idiomas. 1. As ensinanzas de idiomas correspondentes aos niveis intermedio e avanzado a que se refire o artigo anterior sern impartidas nas escolas oficiais de idiomas. As administracins educativas regularn os requisitos que tean que cumprir as escolas oficiais de idiomas, relativos relacin numrica alumno-profesor, s instalacins e ao nmero de postos escolares. 2. As escolas oficiais de idiomas fomentarn especialmente o estudo das linguas oficiais dos Estados membros da Unin Europea, das linguas cooficiais existentes en Espaa e do espaol como lingua estranxeira. As mesmo, facilitarase o estudo doutras linguas que por razns culturais, sociais ou econmicas presenten un interese especial. 3. As administracins educativas podern integrar nas escolas oficiais de idiomas as ensinanzas de idiomas a distancia. 4. De acordo co que establezan as administracins educativas, as escolas oficiais de idiomas podern impartir cursos para a actualizacin de coecementos de idiomas e para a formacin do profesorado e doutros colectivos profesionais.
74
Artigo 61. Certificados. 1. A superacin das exixencias acadmicas establecidas para cada un dos niveis das ensinanzas de idiomas dar dereito obtencin do certificado correspondente, cuxos efectos se establecern na definicin dos aspectos bsicos do currculo das distintas linguas. 2. A avaliacin dos alumnos que cursen os seus estudos nas escolas oficiais de idiomas, para os efectos do previsto no punto anterior, faraa o profesorado respectivo. As administracins educativas regularn as probas terminais, que realizar o profesorado, para a obtencin dos certificados oficiais dos niveis bsico, intermedio e avanzado. Artigo 62. Correspondencia con outras ensinanzas. 1. O ttulo de bacharel habilitar para acceder directamente aos estudos de idiomas de nivel intermedio da primeira lingua estranxeira cursada no bacharelato. 2. Sen prexuzo do disposto no punto anterior, as administracins educativas facilitarn a realizacin de probas homologadas para obter a certificacin oficial do coecemento das linguas cursadas polos alumnos de educacin secundaria e formacin profesional.
75
CAPTULO VIII Ensinanzas deportivas

Artigo 63. Principios xerais. 1. As ensinanzas deportivas teen como finalidade preparar os alumnos para a actividade profesional en relacin cunha modalidade ou especialidade deportiva, as como facilitar a sa adaptacin evolucin do mundo laboral e deportivo e cidadana activa. 2. As ensinanzas deportivas contribuirn a que os alumnos adquiran as capacidades que lles permitan: a) Desenvolver a competencia xeral correspondente ao perfil dos estudos respectivos. b) Garantir a cualificacin profesional de iniciacin, conducin, adestramento bsico, perfeccionamento tcnico, adestramento e direccin de equipos e deportistas de alto rendemento na modalidade ou especialidade correspondente. c) Comprender as caractersticas e a organizacin da modalidade ou especialidade respectiva e coecer os dereitos e obrigas que derivan das sas funcins. d) Adquirir os coecementos e habilidades necesarios para desenvolver o seu labor en condicins de seguridade. 3. As ensinanzas deportivas organizaranse tomando como base as modalidades deportivas e, de ser o caso, as sas especialidades, de conformidade co recoecemento outorgado polo consello Superior de Deportes, de acordo co artigo 8.b) da Lei 10/1990, do 15 de outubro, do deporte. Esta realizarase en colaboracin coas comunidades autnomas e coa consulta previa aos seus correspondentes rganos en materia de ensinanzas deportivas. 4. O currculo das ensinanzas deportivas axustarase s exixencias derivadas do Sistema Nacional de Cualificacins e Formacin Profesional e ao establecido no artigo 6.3 desta lei.
76
Artigo 64. Organizacin. 1. As ensinanzas deportivas estruturaranse en dous graos, grao medio e grao superior, e podern estar referidas ao Catlogo Nacional de Cualificacins Profesionais. 2. Para acceder ao grao medio ser necesario o ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria. Para acceder ao grao superior ser necesario o ttulo de bacharel e o de tcnico deportivo, na modalidade ou especialidade correspondente. No caso de determinadas modalidades ou especialidades, ser ademais requisito necesario a superacin dunha proba realizada polas administracins educativas, ou acreditar un mrito deportivo en que se demostre ter as condicins necesarias para cursar con aproveitamento as ensinanzas correspondentes. 3. Tamn podern acceder aos graos medio e superior destas ensinanzas aqueles aspirantes que, carecendo do ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria ou do ttulo de bacharel, superen unha proba de acceso regulada polas administracins educativas. Para acceder por esta va ao grao medio requirirase ter a idade de dezasete anos, e dezanove para o acceso ao grao superior, cumpridos no ano de realizacin da proba ou dezaoito se se acredita estar en posesin dun ttulo de tcnico relacionado con aquel ao cal se desexa acceder. 4. As probas a que se refire o punto anterior debern acreditar para o grao medio, os coecementos e habilidades suficientes para cursar con aproveitamento as devanditas ensinanzas e, para o grao superior, a madurez en relacin cos obxectivos de bacharelato. En ambos os casos, ser tamn requisito a superacin da proba ou a acreditacin do mrito deportivo a que fai referencia o punto 2 deste artigo. 5. As ensinanzas deportivas organizaranse en bloques e mdulos, de duracin variable, constitudos por reas de coecemento terico-prcticas adecuadas aos diversos campos profesionais. 6. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, establecer as titulacins correspondentes aos estudos de ensinanzas deportivas, os aspectos bsicos do currculo de cada unha delas e os requisitos mnimos dos centros en que se podern impartir as ensinanzas respectivas.
77
Artigo 65. Titulacins e validacins. 1. Quen supere as ensinanzas deportivas do grao medio recibir o ttulo de tcnico deportivo na modalidade ou especialidade deportiva correspondente. 2. Quen supere as ensinanzas deportivas do grao superior recibir o ttulo de tcnico deportivo superior na modalidade ou especialidade deportiva correspondente. 3. O ttulo de tcnico deportivo superior permitir o acceso aos estudos universitarios que se determine. 4. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas e odo o consello de Coordinacin Universitaria, regular o rxime de validacins entre estudos universitarios e estudos de ensinanzas deportivas de grao superior.
78
CAPTULO IX Educacin de persoas adultas

Artigo 66. Obxectivos e principios. 1. A educacin de persoas adultas ten a finalidade de ofrecer a todos os maiores de dezaoito anos a posibilidade de adquirir, actualizar, completar ou ampliar os seus coecementos e aptitudes para o seu desenvolvemento persoal e profesional. 2. Para o logro da finalidade proposta, as administracins educativas podern colaborar con outras administracins pblicas con competencias na formacin de adultos e, en especial, coa Administracin laboral, as como coas corporacins locais e os diversos axentes sociais. 3. A educacin de persoas adultas ter os seguintes obxectivos: a) Adquirir unha formacin bsica, ampliar e renovar os seus coecementos, habilidades e destrezas de modo permanente e facilitar o acceso s distintas ensinanzas do sistema educativo. b) Mellorar a sa cualificacin profesional ou adquirir unha preparacin para o exercicio doutras profesins. c) Desenvolver as sas capacidades persoais, nos mbitos expresivos, comunicativo, de relacin interpersoal e de construcin do coecemento. d) Desenvolver a sa capacidade de participacin na vida social, cultural, poltica e econmica e facer efectivo o seu dereito cidadana democrtica. e) Desenvolver programas que corrixan os riscos de exclusin social, especialmente dos sectores mis desfavorecidos. f) Responder adecuadamente aos desafos que supn o envellecemento progresivo da poboacin, asegurndolles s persoas de maior idade a oportunidade de incrementar e actualizar as sas competencias. g) Prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais. Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, as como analizar e valorar criticamente as desigualdades entre eles.
79
4. As persoas adultas poden realizar as sas aprendizaxes tanto por medio de actividades de ensino, regrado ou non regrado, como a travs da experiencia, laboral ou en actividades sociais, polo que se tender a establecer conexins entre ambas as vas e se adoptarn medidas para a validacin das aprendizaxes as adquiridas. Artigo 67. Organizacin. 1. Ademais das persoas adultas, excepcionalmente, podern cursar estas ensinanzas os maiores de dezaseis anos que o soliciten e que tean un contrato laboral que non lles permita acudir aos centros educativos en rxime ordinario ou sexan deportistas de alto rendemento. Poderase incorporar educacin de persoas adultas quen cumpra dezaoito anos no ano en que comece o curso. 2. A organizacin e a metodoloxa das ensinanzas para as persoas adultas basearanse na autoaprendizaxe e tern en conta as sas experiencias, necesidades e intereses, podendo desenvolverse a travs do ensino presencial e tamn mediante a educacin a distancia. 3. As administracins educativas podern promover convenios de colaboracin para o ensino de persoas adultas coas universidades, corporacins locais e outras entidades pblicas ou privadas. Neste ltimo suposto, darselles preferencia s asociacins sen nimo de lucro. Estes convenios podern, as mesmo, prever a elaboracin de materiais que respondan s necesidades tcnicas e metodolxicas deste tipo de ensinanzas. 4. Igualmente, correspndelles s administracins educativas promover programas especficos de aprendizaxe da lingua castel e das outras linguas cooficiais, de ser o caso, as como de elementos bsicos da cultura para facilitar a integracin das persoas inmigrantes. 5. Na educacin de persoas adultas prestarselles unha atencin adecuada a aquelas que presenten necesidade especfica de apoio educativo. 6. Nos establecementos penitenciarios garantirselle poboacin reclusa o acceso a estas ensinanzas. 7. As ensinanzas para as persoas adultas organizaranse cunha metodoloxa flexible e aberta, de modo que respondan s sas capacidades, necesidades e intereses.
80
8. As administracins educativas estimularn a realizacin de investigacins e a difusin de prcticas innovadoras no campo da educacin das persoas adultas, con obxecto de permitir o desenvolvemento de novos modelos educativos e a mellora continua dos existentes. Artigo 68. Ensino bsico. 1. As persoas adultas que queiran adquirir as competencias e os coecementos correspondentes educacin bsica contarn cunha oferta adaptada s sas condicins e necesidades. 2. Correspndelles s administracins educativas, no mbito das sas competencias, organizar periodicamente probas para que as persoas maiores de dezaoito anos poidan obter directamente o ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria, sempre que alcanzasen as competencias bsicas e os obxectivos da etapa. Artigo 69. Ensinanzas postobrigatorias. 1. As administracins educativas promovern medidas tendentes a ofrecer a todas as persoas a oportunidade de acceder s ensinanzas de bacharelato ou formacin profesional. 2. Correspndelles s administracins educativas adoptar as medidas oportunas para que as persoas adultas dispoan dunha oferta especfica destes estudos organizada de acordo coas sas caractersticas. 3. Igualmente, correspndelles s administracins educativas organizar a oferta pblica de educacin a distancia co fin de dar unha resposta adecuada formacin permanente das persoas adultas. Esta oferta incluir o uso das tecnoloxas da informacin e a comunicacin. 4. As administracins educativas, no mbito das sas competencias, organizarn periodicamente probas para obter directamente o ttulo de bacharel ou algn dos ttulos de formacin profesional, sempre que demostren ter alcanzado os obxectivos establecidos nos artigos 33 e 40, as como os fixados nos aspectos bsicos do currculo respectivo. Para presentarse s probas para a obtencin do ttulo de bacharel requrese ter vinte anos; dezaoito para o ttulo de tcnico, vinte para o de tcnico superior ou, de ser o caso, dezanove para aqueles que estean en posesin do ttulo de tcnico.
81
5. Os maiores de dezanove anos de idade podern acceder directamente s ensinanzas artsticas superiores mediante a superacin dunha proba especfica, regulada e organizada polas administracins educativas, que acredite que o aspirante pose a madurez en relacin cos obxectivos do bacharelato e os coecementos, habilidades e aptitudes necesarios para cursar con aproveitamento as correspondentes ensinanzas. 6. As persoas maiores de 25 anos de idade podern acceder directamente universidade, sen necesidade de titulacin ningunha, mediante a superacin dunha proba especfica. Artigo 70. Centros. Cando a educacin das persoas adultas conduza obtencin dun dos ttulos establecidos nesta lei, ser impartida en centros docentes ordinarios ou especficos, debidamente autorizados pola Administracin educativa competente.
82
TTULO II
Equidade na Educacin
TTULO II Equidade na Educacin

CAPTULO I Alumnado con necesidade especfica de apoio educativo
Artigo 71. Principios. 1. As administracins educativas disporn os medios necesarios para que todo o alumnado alcance o mximo desenvolvemento persoal, intelectual, social e emocional, as como os obxectivos establecidos con carcter xeral nesta lei. 2. Correspndelles s administracins educativas asegurar os recursos necesarios para que os alumnos e alumnas que requiran unha atencin educativa diferente ordinaria, por presentaren necesidades educativas especiais, por dificultades especficas de aprendizaxe, polas sas altas capacidades intelectuais, por trense incorporado tarde ao sistema educativo, ou por condicins persoais ou de historia escolar, poidan alcanzar o mximo desenvolvemento posible das sas capacidades persoais e, en todo caso, os obxectivos establecidos con carcter xeral para todo o alumnado. 3. As administracins educativas establecern os procedementos e recursos precisos para identificar de forma temper as necesidades educativas especficas dos alumnos e alumnas a que se refire o punto anterior. A atencin integral ao alumnado con necesidade especfica de apoio educativo iniciarase desde o mesmo momento en que esa necesidade sexa identificada e rexerase polos principios de normalizacin e inclusin. 4. Correspndelles s administracins educativas garantir a escolarizacin, regular e asegurar a participacin dos pais ou titores nas decisins que afecten a escolarizacin e os procesos educativos deste alumnado.
85
Correspndelles, igualmente, adoptar as medidas oportunas para que os pais destes alumnos reciban o adecuado asesoramento individualizado, as como a informacin necesaria que lles axude na educacin dos seus fillos. Artigo 72. Recursos. 1. Para alcanzar os fins sinalados no artigo anterior, as administracins educativas disporn do profesorado das especialidades correspondentes e de profesionais cualificados, as como dos medios e materiais precisos para a adecuada atencin a este alumnado. 2. Correspndelles s administracins educativas dotar os centros dos recursos necesarios para atender adecuadamente a este alumnado. Os criterios para determinar estas dotacins sern os mesmos para os centros pblicos e privados concertados. 3. Os centros contarn coa debida organizacin escolar e realizarn as adaptacins e diversificacins curriculares precisas para lle facilitar a todo o alumnado a consecucin dos fins establecidos. 4. As administracins educativas promovern a formacin do profesorado e doutros profesionais relacionada co tratamento do alumnado con necesidade especfica de apoio educativo. 5. As administracins educativas podern colaborar con outras administracins ou entidades pblicas ou privadas sen nimo de lucro, institucins ou asociacins, para facilitar a escolarizacin e unha mellor incorporacin deste alumnado ao centro educativo. Seccin primeira. alumnado que preSenta neceSidadeS educativaS eSpeciaiS Artigo 73. mbito. Entndese por alumnado que presenta necesidades educativas especiais, aquel que requira, por un perodo da sa escolarizacin ou ao longo de toda ela, determinados apoios e atencins educativas especficas derivadas de discapacidade ou trastornos graves de conduta.
86
TTULO II: Equidade na Educacin
Artigo 74. Escolarizacin. 1. A escolarizacin do alumnado que presenta necesidades educativas especiais rexerase polos principios de normalizacin e inclusin e asegurar a sa non discriminacin e a igualdade efectiva no acceso e a permanencia no sistema educativo, podendo introducirse medidas de flexibilizacin das distintas etapas educativas, cando se considere necesario. A escolarizacin deste alumnado en unidades ou centros de educacin especial, que se poder estender ata os vinte e un anos, s se levar a cabo cando as sas necesidades non poidan ser atendidas no marco das medidas de atencin diversidade dos centros ordinarios. 2. A identificacin e valoracin das necesidades educativas deste alumnado realizarao, da forma mis temper posible, persoal coa debida cualificacin e nos termos que determinen as administracins educativas. 3. Ao finalizar cada curso avaliaranse os resultados conseguidos por cada un dos alumnos en funcin dos obxectivos propostos a partir da valoracin inicial. A devandita avaliacin permitir proporcionarlles a orientacin adecuada e modificar o plan de actuacin as como a modalidade de escolarizacin, de modo que se poida favorecer, sempre que sexa posible, o acceso do alumnado a un rxime de maior integracin. 4. Correspndelles s administracins educativas promover a escolarizacin na educacin infantil do alumnado que presente necesidades educativas especiais e desenvolver programas para a sa adecuada escolarizacin nos centros de educacin primaria e secundaria obrigatoria. 5. Correspndelles as mesmo s administracins educativas favorecer que o alumnado con necesidades educativas especiais poida continuar a sa escolarizacin de maneira adecuada nas ensinanzas postobrigatorias, as como adaptar as condicins de realizacin das probas establecidas nesta lei para aquelas persoas con discapacidade que as o requiran. Artigo 75. Integracin social e laboral. 1. Coa finalidade de facilitar a integracin social e laboral do alumnado con necesidades educativas especiais que non poida conseguir os obxectivos da educacin obrigatoria, as administracins pblicas fomentarn ofertas formativas adaptadas s sas necesidades especficas. 2. As administracins educativas establecern unha reserva de prazas nas ensinanzas de formacin profesional para o alumnado con discapacidade.
87
Seccin Segunda. alumnado con altaS capacidadeS intelectuaiS Artigo 76. mbito. Correspndelles s administracins educativas adoptar as medidas necesarias para identificar a alumnado con altas capacidades intelectuais e valorar de forma temper as sas necesidades. As mesmo, correspndelles adoptar plans de actuacin adecuados a estas necesidades. Artigo 77. Escolarizacin. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, establecer as normas para flexibilizar a duracin de cada unha das etapas do sistema educativo para os alumnos con altas capacidades intelectuais, con independencia da sa idade. Seccin terceira. alumnoS con integracin tarda no SiStema educativo eSpaol Artigo 78. Escolarizacin. 1. Correspndelles s administracins pblicas favorecer a incorporacin ao sistema educativo dos alumnos que, por proceder doutros pases ou por calquera outro motivo, se incorporen de forma tarda ao sistema educativo espaol. Esta incorporacin garantirase, en todo caso, na idade de escolarizacin obrigatoria. 2. As administracins educativas garantirn que a escolarizacin do alumnado que acceda de forma tarda ao sistema educativo espaol se realice atendendo s sas circunstancias, coecementos, idade e historial acadmico, de modo que se poida incorporar ao curso mis adecuado s sas caractersticas e coecementos previos, cos apoios oportunos, e desta forma continuar con aproveitamento a sa educacin. Artigo 79. Programas especficos. 1. Correspndelles s administracins educativas desenvolver programas especficos para os alumnos que presenten graves carencias lin-
88
gsticas ou nas sas competencias ou coecementos bsicos, co fin de facilitar a sa integracin no curso correspondente. 2. O desenvolvemento destes programas ser en todo caso simultneo escolarizacin dos alumnos nos grupos ordinarios, conforme o nivel e evolucin da sa aprendizaxe. 3. Correspndelles s administracins educativas adoptar as medidas necesarias para que os pais ou titores do alumnado que se incorpora tardiamente ao sistema educativo reciban o asesoramento necesario sobre os dereitos, deberes e oportunidades que comporta a incorporacin ao sistema educativo espaol.
89
CAPTULO II Compensacin das desigualdades en educacin

Artigo 80. Principios. 1. Co fin de facer efectivo o principio de igualdade no exercicio do dereito educacin, as administracins pblicas desenvolvern accins de carcter compensatorio en relacin coas persoas, grupos e mbitos territoriais que se encontren en situacins desfavorables e provern os recursos econmicos e os apoios precisos para iso. 2. As polticas de educacin compensatoria reforzarn a accin do sistema educativo de forma que se eviten desigualdades derivadas de factores sociais, econmicos, culturais, xeogrficos, tnicos ou doutra ndole. 3. Correspndelles ao Estado e s comunidades autnomas nos seus respectivos mbitos de competencia fixar os seus obxectivos prioritarios de educacin compensatoria. Artigo 81. Escolarizacin. 1. Correspndelles s administracins educativas asegurar unha actuacin preventiva e compensatoria garantindo as condicins mis favorables para a escolarizacin, durante a etapa de educacin infantil, de todos os nenos cuxas condicins persoais supoan unha desigualdade inicial para acceder educacin bsica e para progresar nos niveis posteriores. 2. Correspndelles s administracins educativas adoptar medidas singulares naqueles centros escolares ou zonas xeogrficas en que resulte necesaria unha intervencin educativa compensatoria. 3. Na educacin primaria, as administracins educativas garantiranlles a todos os alumnos un posto escolar gratuto no seu propio municipio ou na zona de escolarizacin establecida. 4. Sen prexuzo do disposto no captulo I deste mesmo ttulo, as administracins educativas dotarn os centros pblicos e privados concertados dos recursos humanos e materiais necesarios para compensar a situacin dos alumnos que tean dificultades especiais para alcanzar os obxectivos da educacin obrigatoria, debido s sas condicins sociais.
90
Artigo 82. Igualdade de oportunidades no mundo rural. 1. As administracins educativas tern en conta o carcter particular da escola rural co fin de proporcionar os medios e sistemas organizativos necesarios para atender as sas necesidades especficas e garantir a igualdade de oportunidades. 2. Sen prexuzo do disposto no punto 3 do artigo anterior, na educacin bsica, naquelas zonas rurais en que se considere aconsellable, poderanse escolarizar os nenos nun municipio prximo ao da sa residencia para garantir a calidade do ensino. Neste suposto as administracins educativas prestarn de forma gratuta os servizos escolares de transporte e, de ser o caso, comedor e internado. Artigo 83. Bolsas e axudas ao estudo. 1. Para garantir a igualdade de todas as persoas no exercicio do dereito educacin, os estudantes con condicins socioeconmicas desfavorables tern dereito a obter bolsas e axudas ao estudo. No ensino postobrigatorio as bolsas e axudas ao estudo tern en conta ademais o rendemento escolar dos alumnos. 2. O Estado establecer, con cargo aos seus orzamentos xerais, un sistema xeral de bolsas e axudas ao estudo, co fin de que todas as persoas, con independencia do seu lugar de residencia, gocen das mesmas condicins no exercicio do dereito educacin. 3. Para estes efectos, o Goberno regular, con carcter bsico, as modalidades e contas das bolsas e axudas ao estudo a que se refire o punto anterior, as condicins econmicas e acadmicas que tean reunir os candidatos, as como os supostos de incompatibilidade, revogacin, reintegro e cantos requisitos sexan precisos para asegurar a igualdade no acceso s citadas bolsas e axudas, sen detrimento das competencias normativas e de execucin das comunidades autnomas. 4. Co fin de articular un sistema eficaz de verificacin e control das bolsas e axudas concedidas, estableceranse os procedementos necesarios de informacin, coordinacin e cooperacin entre as diferentes administracins educativas.
91
CAPTULO III Escolarizacin en centros pblicos e privados concertados

Artigo 84. Admisin de alumnos. 1. As administracins educativas regularn a admisin de alumnos en centros pblicos e privados concertados de tal forma que garanta o dereito educacin, o acceso en condicins de igualdade e a liberdade de eleccin de centro por parte dos pais ou titores. En todo caso, atenderase a unha adecuada e equilibrada distribucin entre os centros escolares dos alumnos con necesidade especfica de apoio educativo. 2. Cando non existan prazas suficientes, o proceso de admisin rexerase polos criterios prioritarios de existencia de irmns matriculados no centro ou pais ou titores legais que traballen nel, proximidade do domicilio ou do lugar de traballo dalgn dos pais ou titores legais, rendas anuais da unidade familiar, atendendo s especificidades que para o seu clculo se aplican s familias numerosas, e concorrencia de discapacidade no alumno ou nalgn dos seus pais ou irmns, sen que ningn deles tea carcter exclunte e sen prexuzo do establecido no punto 7 deste artigo. 3. En ningn caso haber discriminacin por razn de nacemento, raza, sexo, relixin, opinin ou calquera outra condicin ou circunstancia persoal ou social. 4. As administracins educativas podern solicitar a colaboracin doutras instancias administrativas para garantir a autenticidade dos datos que os interesados e os centros acheguen no proceso de admisin do alumnado. 5. Os centros pblicos adscritos a outros centros pblicos, que impartan etapas diferentes, consideraranse centros nicos para os efectos de aplicacin dos criterios de admisin do alumnado establecidos nesta lei. As mesmo, nos centros pblicos que ofrezan varias etapas educativas o procedemento inicial de admisin realizarase ao comezo daquela que corresponda menor idade. 6. Correspndelles s administracins educativas establecer o procedemento e as condicins para a adscricin de centros pblicos a que se refire o punto anterior, respectando a posibilidade de libre eleccin de centro.
92
7. Nos procedementos de admisin de alumnos en centros pblicos que impartan educacin primaria, educacin secundaria obrigatoria ou bacharelato, cando non existan prazas suficientes, tern prioridade aqueles alumnos que procedan dos centros de educacin infantil, educacin primaria ou de educacin secundaria obrigatoria, respectivamente, que tean adscritos. No caso dos centros privados concertados seguirase un procedemento anlogo, sempre que as devanditas ensinanzas estean concertadas. 8. Nos centros privados concertados, que impartan varias etapas educativas, o procedemento inicial de admisin realizarase ao comezo da oferta do curso que sexa obxecto de concerto e que corresponda menor idade. Este procedemento realizarase de acordo co establecido para os centros pblicos. 9. A matriculacin dun alumno nun centro pblico ou privado concertado supor respectar o seu proxecto educativo, sen prexuzo dos dereitos recoecidos aos alumnos e s sas familias nas leis e o establecido no punto 3 deste artigo. 10. A informacin de carcter tributario que se precisa para a acreditacin das condicins econmicas a que se refire o artigo 84.2 desta lei, subministraranlla directamente Administracin educativa a Axencia Estatal de Administracin Tributaria e os rganos competentes da Comunidade Autnoma do Pas Vasco e a Comunidade Foral de Navarra, a travs de medios informticos ou telemticos, no marco de colaboracin que se estableza nos termos e cos requisitos a que se refire a disposicin adicional cuarta da Lei 40/1998, do 9 de decembro, do imposto sobre a renda das persoas fsicas e outras normas tributarias, e as disposicins que as desenvolven. 11. Na medida en que a travs do indicado marco de colaboracin se poida dispoer da devandita informacin, non se lles exixir aos interesados que acheguen individualmente certificacins expedidas pola Axencia Estatal de Administracin Tributaria e polos rganos mencionados no punto anterior, nin a presentacin, en orixinal, copia ou certificacin, das sas declaracins tributarias. Nestes supostos, o certificado ser substitudo por declaracin responsable do interesado de que cumpre as obrigas sinaladas, as como autorizacin expresa deste para que a Axencia Estatal de Administracin Tributaria ou os rganos competentes da Comunidade Autnoma do Pas Vasco e da Comunidade Foral de Navarra, subministren a informacin Administracin educativa.
93
Artigo 85. Condicins especficas de admisin de alumnos en etapas postobrigatorias. 1. Para as ensinanzas de bacharelato, ademais de aos criterios establecidos no artigo anterior, atenderase ao expediente acadmico dos alumnos. 2. Nos procedementos de admisin de alumnos aos ciclos formativos de grao medio ou de grao superior de formacin profesional, cando non existan prazas suficientes, atenderase exclusivamente ao expediente acadmico dos alumnos con independencia de que estes procedan do mesmo centro ou doutro distinto. 3. Aqueles alumnos que cursen simultaneamente ensinanzas regradas de msica ou danza e ensinanzas de educacin secundaria tern prioridade para ser admitidos nos centros que impartan ensinanzas de educacin secundaria que a Administracin educativa determine. O mesmo tratamento aplicarselles aos alumnos que sigan programas deportivos de alto rendemento. Artigo 86. Igualdade na aplicacin das normas de admisin. 1. As administracins educativas garantirn a igualdade na aplicacin das normas de admisin, o que incle o establecemento das mesmas reas de influencia para os centros pblicos e privados concertados, dun mesmo municipio ou mbito territorial. 2. Sen prexuzo das competencias que lles son propias, as administracins educativas podern constitur comisins ou rganos de garantas de admisin, que se debern en todo caso, constitur cando a demanda de prazas nalgn centro educativo do mbito de actuacin da comisin supere a oferta. Estas comisins recibirn dos centros toda a informacin e documentacin precisa para o exercicio destas funcins. As devanditas comisins supervisarn o proceso de admisin de alumnos, o cumprimento das normas que o regulan e proporanlles s administracins educativas as medidas que consideren adecuadas. Estas comisins ou rganos estarn integrados por representantes da Administracin educativa, da Administracin local, dos pais, dos profesores e dos centros pblicos e privados concertados. 3. As familias podern presentar ao centro en que desexen escolarizar os seus fillos as solicitudes de admisin que, en todo caso, debern ser tramitadas.
94
Artigo 87. Equilibrio na admisin de alumnos. 1. Co fin de asegurar a calidade educativa para todos, a cohesin social e a igualdade de oportunidades, as administracins garantirn unha adecuada e equilibrada escolarizacin do alumnado con necesidade especfica de apoio educativo. Para iso, establecern a proporcin de alumnos destas caractersticas que deban ser escolarizados en cada un dos centros pblicos e privados concertados e garantirn os recursos persoais e econmicos necesarios aos centros para ofrecer ese apoio. 2. Para facilitar a escolarizacin e garantir o dereito educacin do alumnado con necesidade especfica de apoio educativo, as administracins educativas poderanlle reservar ata o final do perodo de preinscricin e matrcula unha parte das prazas dos centros pblicos e privados concertados. As mesmo, podern autorizar un incremento de ata un dez por cento do nmero mximo de alumnos por aula nos centros pblicos e privados concertados dunha mesma rea de escolarizacin para atender necesidades inmediatas de escolarizacin do alumnado de incorporacin tarda. 3. As administracins educativas adoptarn as medidas de escolarizacin previstas nos puntos anteriores atendendo s condicins socioeconmicas e demogrficas da rea respectiva, as como s de ndole persoal ou familiar do alumnado que supoan unha necesidade especfica de apoio educativo. 4. Os centros pblicos e privados concertados estn obrigados a manter escolarizados todos os seus alumnos, ata o final do ensino obrigatorio, salvo cambio de centro producido por vontade familiar ou por aplicacin dalgn dos supostos previstos na normativa sobre dereitos e deberes dos alumnos. Artigo 88. Garantas de gratuidade. 1. Para garantir a posibilidade de escolarizar todos os alumnos sen discriminacin por motivos socioeconmicos, en ningn caso podern os centros pblicos ou privados concertados percibir cantidades das familias por recibir as ensinanzas de carcter gratuto, impoerlles s familias a obriga de facer achegas a fundacins ou asociacins nin establecer servizos obrigatorios, asociados s ensinanzas, que requiran achega econmica, por parte das familias dos alumnos. No marco do disposto no artigo 51 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, quedan excludas desta categora as actividades extraescola-
95
res, as complementarias, e os servizos escolares que, en todo caso, tern carcter voluntario. 2. As administracins educativas dotarn os centros dos recursos necesarios para facer posible a gratuidade das ensinanzas de carcter gratuto.
96
CAPTULO IV Premios, concursos e recoecementos

Artigo 89. Premios e concursos. O Ministerio de Educacin e Ciencia, sen prexuzo das competencias das comunidades autnomas, poder establecer, por si mesmo ou en colaboracin con outras entidades, premios e concursos de carcter estatal destinados a alumnos, profesores ou centros escolares. Artigo 90. Recoecementos. O Ministerio de Educacin e Ciencia, as como as comunidades autnomas, podern recoecer e premiar o labor didctico ou de investigacin de profesores e centros, facilitando a difusin entre os distintos centros escolares dos traballos ou experiencias que mereceron ese recoecemento pola sa calidade e esforzo.
97
TTULO III
Profesorado
TTULO III Profesorado

CAPTULO I Funcins do profesorado
Artigo 91. Funcins do profesorado. 1. As funcins do profesorado son, entre outras, as seguintes: a) A programacin e o ensino das reas, materias e mdulos que tean encomendados. b) A avaliacin do proceso de aprendizaxe do alumnado, as como a avaliacin dos procesos de ensino. c) A titora dos alumnos, a direccin e a orientacin da sa aprendizaxe e o apoio no seu proceso educativo, en colaboracin coas familias. d) A orientacin educativa, acadmica e profesional dos alumnos, en colaboracin, de ser o caso, cos servizos ou departamentos especializados. e) A atencin ao desenvolvemento intelectual, afectivo, psicomotriz, social e moral do alumnado. f) A promocin, organizacin e participacin nas actividades complementarias, dentro ou fra do recinto educativo, programadas polos centros. g) A contribucin a que as actividades do centro se leven a cabo nun clima de respecto, de tolerancia, de participacin e de liberdade para fomentar nos alumnos os valores da cidadana democrtica.
101
h) A informacin peridica s familias sobre o proceso de aprendizaxe dos seus fillos e fillas, as como a orientacin para a sa cooperacin neste. i) A coordinacin das actividades docentes, de xestin e de direccin que lles sexan encomendadas. j) A participacin na actividade xeral do centro. k) A participacin nos plans de avaliacin que determinen as administracins educativas ou os propios centros. l) A investigacin, a experimentacin e a mellora continua dos procesos de ensino correspondente. 2. Os profesores realizarn as funcins expresadas no punto anterior baixo o principio de colaboracin e traballo en equipo.
102
TTULO III: Profesorado
CAPTULO II Profesorado das distintas ensinanzas

Artigo 92. Profesorado de educacin infantil. 1. A atencin educativa directa aos nenos do primeiro ciclo de educacin infantil correr a cargo de profesionais que posan o ttulo de mestre coa especializacin en educacin infantil ou o ttulo de grao equivalente e, de ser o caso, doutro persoal coa debida titulacin para a atencin s nenas e nenos desta idade. En todo caso, a elaboracin e seguimento da proposta pedagxica a que fai referencia o punto 2 do artigo 14, estarn baixo a responsabilidade dun profesional co ttulo de mestre de educacin infantil ou ttulo de grao equivalente. 2. O segundo ciclo de educacin infantil ser impartido por profesores co ttulo de mestre e a especialidade en educacin infantil ou o ttulo de grao equivalente e podern ser apoiados, no seu labor docente, por mestres doutras especialidades cando as ensinanzas impartidas o requiran. Artigo 93. Profesorado de educacin primaria. 1. Para impartir as ensinanzas de educacin primaria ser necesario ter o ttulo de mestre de educacin primaria ou o ttulo de grao equivalente, sen prexuzo da habilitacin doutras titulacins universitarias que, para os efectos de docencia, puidese establecer o Goberno para determinadas reas, logo de consulta s comunidades autnomas. 2. A educacin primaria ser impartida por mestres, que tern competencia en todas as reas deste nivel. O ensino da msica, da educacin fsica, dos idiomas estranxeiros ou daqueloutras ensinanzas que determine o Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, sern impartidas por mestres coa especializacin ou cualificacin correspondente. Artigo 94. Profesorado de educacin secundaria obrigatoria e de bacharelato. Para impartir as ensinanzas de educacin secundaria obrigatoria e de bacharelato ser necesario ter o ttulo de licenciado, enxeeiro ou arquitecto, ou o ttulo de grao equivalente, ademais da formacin pedagxica e didctica de nivel de posgrao, de acordo co disposto no artigo 100 desta
103
lei, sen prexuzo da habilitacin doutras titulacins que, para os efectos de docencia, puidese establecer o Goberno para determinadas reas, logo de consulta s comunidades autnomas. Artigo 95. Profesorado de formacin profesional. 1. Para impartir ensinanzas de formacin profesional exixiranse os mesmos requisitos de titulacin e formacin establecidos no artigo anterior para a educacin secundaria obrigatoria e o bacharelato, sen prexuzo da habilitacin doutras titulacins que, para os efectos de docencia, puidese establecer o Goberno para determinados mdulos, logo de consulta s comunidades autnomas. 2. Excepcionalmente, para determinados mdulos poderanse incorporar, como profesores especialistas, atendendo sa cualificacin e s necesidades do sistema educativo, profesionais, non necesariamente titulados, que desenvolvan a sa actividade no mbito laboral. Esta incorporacin realizarase en rxime laboral ou administrativo, de acordo coa normativa que resulte de aplicacin. Artigo 96. Profesorado de ensinanzas artsticas. 1. Para exercer a docencia das ensinanzas artsticas ser necesario estar en posesin do ttulo de licenciado, enxeeiro ou arquitecto, ou do ttulo de grao correspondente ou titulacin equivalente para os efectos de docencia, sen prexuzo da intervencin educativa doutros profesionais no caso das ensinanzas de artes plsticas e deseo de grao medio e de grao superior e da habilitacin doutras titulacins que, para os efectos de docencia, puidese establecer o Goberno para determinados mdulos, logo de consulta s comunidades autnomas. No caso das ensinanzas artsticas profesionais requirirase, as mesmo, a formacin pedagxica e didctica a que se refire o artigo 100 desta lei. 2. Na regulacin das ensinanzas artsticas superiores o Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, poder inclur outras exixencias para o profesorado que as asuma, derivadas das condicins de insercin destas ensinanzas no marco da educacin superior. 3. Excepcionalmente, para determinados mdulos ou materias, poderanse incorporar como profesores especialistas, atendendo sa cualificacin e s necesidades do sistema educativo, profesionais, non necesaria-
104
mente titulados, que desenvolvan a sa actividade no mbito laboral. Esta incorporacin realizarase en rxime laboral ou administrativo, de acordo coa normativa que resulte de aplicacin. 4. Para as ensinanzas artsticas superiores, excepcionalmente, poderanse incorporar como profesores especialistas, atendendo sa cualificacin e s necesidades do sistema educativo, profesionais, non necesariamente titulados, de nacionalidade estranxeira. Esa incorporacin realizarase en rxime laboral ou administrativo, de acordo coa normativa que resulte de aplicacin e deberase cumprir o contido dos artigos 9.5 e 36 da Lei orgnica 4/2000, do 11 de xaneiro, sobre dereitos e liberdades dos estranxeiros en Espaa e a sa integracin social, salvo no caso de nacionais dos Estados membros da Unin Europea ou daqueles a quen sexa de aplicacin o rxime comunitario de estranxeira. Para estas ensinanzas o Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, establecer a figura de profesor emrito. Artigo 97. Profesorado de ensinanzas de idiomas. 1. Para impartir ensinanzas de idiomas exixiranse os mesmos requisitos de titulacin e formacin establecidos no artigo 94 para a educacin secundaria obrigatoria e o bacharelato. 2. As administracins educativas, excepcionalmente, podern incorporar como profesores especialistas, atendendo sa cualificacin e s necesidades do sistema educativo, profesionais, non necesariamente titulados, de nacionalidade estranxeira. Esa incorporacin realizarase en rxime laboral ou administrativo, de acordo coa normativa que resulte de aplicacin e deberase cumprir o contido dos artigos 9.5 e 36 da Lei orgnica 4/2000, do 11 de xaneiro, sobre dereitos e liberdades dos estranxeiros en Espaa e a sa integracin social, salvo no caso de nacionais dos Estados membros da Unin Europea ou daqueles a quen sexa de aplicacin o rxime comunitario de estranxeira. Artigo 98. Profesorado de ensinanzas deportivas. 1. Para exercer a docencia nas ensinanzas deportivas ser necesario estar en posesin do ttulo de licenciado, enxeeiro ou arquitecto, ou o ttulo de grao correspondente ou titulacin equivalente para os efectos de docencia. Requirirase as mesmo a formacin pedagxica e didctica a que se refire o artigo 100 desta lei. O Goberno habilitar outras titulacins
105
para a docencia en determinados mdulos e bloques logo de consulta s comunidades autnomas. 2. Excepcionalmente, para determinadas materias as administracins educativas podern incorporar como profesores especialistas, atendendo sa cualificacin e s necesidades do sistema educativo, profesionais, non necesariamente titulados, que desenvolvan a sa actividade no mbito deportivo e laboral. Esa incorporacin realizarase en rxime laboral ou administrativo, de acordo coa normativa que resulte de aplicacin. Artigo 99. Profesorado de educacin de persoas adultas. Os profesores de ensinanzas para as persoas adultas comprendidas nesta lei, que conduzan obtencin dun ttulo acadmico ou profesional, debern contar coa titulacin establecida con carcter xeral para impartir as respectivas ensinanzas. As administracins educativas facilitaranlles a estes profesores unha formacin adecuada para responder s caractersticas das persoas adultas.
106
CAPTULO III Formacin do profesorado

Artigo 100. Formacin inicial. 1. A formacin inicial do profesorado axustarase s necesidades de titulacin e de cualificacin requiridas pola ordenacin xeral do sistema educativo. O seu contido garantir a capacitacin adecuada para afrontar os retos do sistema educativo e adaptar as ensinanzas s novas necesidades formativas. 2. Para exercer a docencia nas diferentes ensinanzas reguladas nesta lei ser necesario estar en posesin das titulacins acadmicas correspondentes e ter a formacin pedagxica e didctica que o Goberno estableza para cada ensinanza. 3. Correspndelles s administracins educativas establecer os convenios oportunos coas universidades para a organizacin da formacin pedagxica e didctica a que se refire o punto anterior. 4. A formacin inicial do profesorado das diferentes ensinanzas reguladas nesta lei adaptarase ao sistema de graos e posgraos do espazo europeo de educacin superior segundo o que estableza a correspondente normativa bsica. Artigo 101. Incorporacin docencia en centros pblicos. O primeiro curso de exercicio da docencia en centros pblicos desenvolverase baixo a titora de profesores experimentados. O profesor titor e o profesor en formacin compartirn a responsabilidade sobre a programacin das ensinanzas dos alumnos deste ltimo. Artigo 102. Formacin permanente. 1. A formacin permanente constite un dereito e unha obriga de todo o profesorado e unha responsabilidade das administracins educativas e dos propios centros. 2. Os programas de formacin permanente debern prever a adecuacin dos coecementos e mtodos evolucin das ciencias e das didcticas especficas, as como todos aqueles aspectos de coordinacin, orienta-
107
cin, titora, atencin educativa diversidade e organizacin encamiados a mellorar a calidade do ensino e o funcionamento dos centros. As mesmo, debern inclur formacin especfica en materia de igualdade nos termos establecidos no artigo sete da Lei orgnica 1/2004, do 28 de decembro, de medidas de proteccin integral contra a violencia de xnero. 3. As administracins educativas promovern a utilizacin das tecnoloxas da informacin e a comunicacin e a formacin en linguas estranxeiras de todo o profesorado, independentemente da sa especialidade, establecendo programas especficos de formacin neste mbito. Igualmente, correspndelles fomentar programas de investigacin e innovacin. 4. O Ministerio de Educacin e Ciencia poder ofrecer programas de formacin permanente de carcter estatal, dirixidos a profesores de todas as ensinanzas reguladas nesta lei e establecer, para tal efecto, os convenios oportunos coas institucins correspondentes. Artigo 103. Formacin permanente do profesorado de centros p-
blicos.
1. As administracins educativas planificarn as actividades de formacin do profesorado, garantirn unha oferta diversificada e gratuta destas actividades e establecern as medidas oportunas para favorecer a participacin do profesorado nelas. As mesmo, correspndelles facilitar o acceso dos profesores a titulacins que permitan a mobilidade entre as distintas ensinanzas, includas as universitarias, mediante os acordos oportunos coas universidades. 2. O Ministerio de Educacin e Ciencia, en colaboracin coas comunidades autnomas, favorecer a mobilidade internacional dos docentes, os intercambios posto a posto e as estadas noutros pases.
108
CAPTULO IV Recoecemento, apoio e valoracin do profesorado

Artigo 104. Recoecemento e apoio ao profesorado. 1. As administracins educativas velarn por que o profesado reciba o trato, a consideracin e o respecto acordes coa importancia social da sa tarefa. 2. As administracins educativas prestarn unha atencin prioritaria mellora das condicins en que o profesorado realiza o seu traballo e ao estmulo dunha crecente consideracin e recoecemento social da funcin docente. 3. Dada a exixencia de formacin permanente do profesorado e a necesidade de actualizacin, innovacin e investigacin que acompaa a funcin docente, o profesorado debidamente acreditado dispor de acceso gratuto s bibliotecas e museos dependentes dos poderes pblicos. As mesmo, podern facer uso dos servizos de prstamo de libros e outros materiais que ofrezan estas bibliotecas. Para tal fin, os directores dos centros educativos facilitaranlle ao profesorado a acreditacin correspondente. Artigo 105. Medidas para o profesorado de centros pblicos. 1. Correspndelles s administracins educativas, respecto do profesorado dos centros pblicos, adoptar as medidas oportunas para garantir a debida proteccin e asistencia xurdica, as como a cobertura da responsabilidade civil, en relacin cos feitos que deriven do seu exercicio profesional. 2. As administracins educativas, respecto ao profesorado dos centros pblicos, favorecern: a) O recoecemento da funcin titorial, mediante os oportunos incentivos profesionais e econmicos. b) O recoecemento do labor do profesorado, atendendo sa especial dedicacin ao centro e implantacin de plans que supoan innovacin educativa, por medio dos incentivos econmicos e profesionais correspondentes.
109
c) O recoecemento do traballo dos profesores que impartan clases da sa materia nunha lingua estranxeira nos centros bilinges. d) O desenvolvemento de licenzas retribudas, de acordo coas condicins e requisitos que establezan, co fin de estimular a realizacin de actividades de formacin e de investigacin e innovacin educativas que revertan en beneficio directo do propio sistema educativo. e) A reducin de xornada lectiva daqueles profesores maiores de 55 anos que o soliciten, coa correspondente diminucin proporcional das retribucins. Podern, as mesmo, favorecer a substitucin parcial da xornada lectiva por actividades doutra natureza sen reducin das sas retribucins. Artigo 106. Avaliacin da funcin pblica docente. 1. Co fin de mellorar a calidade do ensino e o traballo dos profesores, as administracins educativas elaborarn plans para a avaliacin da funcin docente, coa participacin do profesorado. 2. Os plans para a valoracin da funcin docente, que deben ser pblicos, incluirn os fins e os criterios precisos da valoracin e a forma de participacin do profesorado, da comunidade educativa e da propia Administracin. 3. As administracins educativas fomentarn as mesmo a avaliacin voluntaria do profesorado. 4. Correspndelles s administracins educativas dispoer os procedementos para que os resultados da valoracin da funcin docente sexan tidos en conta de modo preferente nos concursos de traslados e na carreira docente, xunto coas actividades de formacin, investigacin e innovacin.
110
TTULO IV
Centros docentes
TTULO IV Centros docentes

CAPTULO I Principios xerais
Artigo 107. Rxime xurdico. 1. Os centros docentes que ofrezan ensinanzas reguladas nesta lei rexeranse polo disposto na Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, nesta lei orgnica e nas disposicins que a desenvolvan, as como polo establecido nas demais normas vixentes que lles sexan de aplicacin, sen prexuzo do previsto nos puntos seguintes deste artigo. 2. En relacin cos centros integrados e de referencia nacional de formacin profesional observarase o disposto na Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, das cualificacins e da formacin profesional e nas normas que a desenvolvan. 3. Correspndelles s comunidades autnomas regular a organizacin dos centros que ofrezan algunhas das ensinanzas artsticas superiores definidas como tales no artigo 45 desta lei. 4. Correspndelle ao Goberno a regulacin e a xestin dos centros docentes pblicos espaois no exterior. 5. As administracins educativas podern considerar centro educativo, para os efectos de organizacin, xestin e administracin, a agrupacin de centros pblicos situados nun mbito territorial determinado.
113
Artigo 108. Clasificacin dos centros. 1. Os centros docentes clasifcanse en pblicos e privados. 2. Son centros pblicos aqueles cuxo titular sexa unha administracin pblica. 3. Son centros privados aqueles cuxo titular sexa unha persoa fsica ou xurdica de carcter privado e son centros privados concertados os centros privados acollidos ao rxime de concertos legalmente establecido. Entndese por titular dun centro privado a persoa fsica ou xurdica que conste como tal no Rexistro de centros da correspondente Administracin educativa. 4. A prestacin do servizo pblico da educacin realizarase a travs dos centros pblicos e privados concertados. 5. Os centros docentes orientarn a sa actividade consecucin dos principios e fins da educacin establecidos nesta lei. 6. Os pais ou titores, en relacin coa educacin dos seus fillos ou pupilos, teen dereito, de acordo co establecido no artigo 4 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, a escoller centro docente tanto pblico como distinto dos creados polos poderes pblicos, a que se refire o punto 3 deste artigo. Artigo 109. Programacin da rede de centros. 1. Na programacin da oferta de prazas, as administracins educativas harmonizarn as exixencias derivadas da obriga que teen os poderes pblicos de garantir o dereito de todos educacin e os dereitos individuais de alumnos, pais e titores. 2. As administracins educativas programarn a oferta educativa das ensinanzas que nesta lei se declaran gratutas tendo en conta a oferta existente de centros pblicos e privados concertados e, como garanta da calidade do ensino, unha adecuada e equilibrada escolarizacin dos alumnos con necesidade especfica de apoio educativo. As mesmo, as administracins educativas garantirn a existencia de prazas pblicas suficientes especialmente nas zonas de nova poboacin. 3. As administracins educativas debern ter en conta as consignacins orzamentarias existentes e o principio de economa e eficiencia no uso dos recursos pblicos.
114
TTULO IV: Centros docentes
Artigo 110. Accesibilidade. 1. Os centros educativos existentes que non renan as condicins de accesibilidade exixidas pola lexislacin vixente na materia, deberanse adecuar nos prazos e conforme os criterios establecidos pola Lei 51/2003, do 2 de decembro, de igualdade de oportunidades, non discriminacin e accesibilidade universal, e nas sas normas de desenvolvemento. 2. As administracins educativas promovern programas para adecuar as condicins fsicas, includo o transporte escolar, e tecnolxicas dos centros e dotaranos dos recursos materiais e de acceso ao currculo adecuados s necesidades do alumnado que escolariza, especialmente no caso de persoas con discapacidade, de modo que non se convertan en factor de discriminacin e garantan unha atencin inclusiva e universalmente accesible a todos os alumnos.
115
CAPTULO II Centros pblicos

Artigo 111. Denominacin dos centros pblicos. 1. Os centros pblicos que ofrecen educacin infantil denominaranse escolas infants, os que ofrecen educacin primaria, colexios de educacin primaria, os que ofrecen educacin secundaria obrigatoria, bacharelato e formacin profesional, institutos de educacin secundaria. 2. Os centros pblicos que ofrecen educacin infantil e educacin primaria denominaranse colexios de educacin infantil e primaria. 3. Os centros pblicos que ofrecen ensinanzas profesionais de artes plsticas e deseo denominaranse escolas de arte; os que ofrecen ensinanzas profesionais e, de ser o caso, elementais, de msica e danza, conservatorios. Os centros que ofrecen ensinanzas artsticas superiores tern as denominacins a que se refire o artigo 58 desta lei. 4. Os centros que ofrecen ensinanzas dirixidas a alumnos con necesidades educativas especiais que non poidan ser atendidas no marco das medidas de atencin diversidade dos centros ordinarios, denominaranse centros de educacin especial. 5. Correspndelles s administracins educativas determinar a denominacin daqueles centros pblicos que ofrezan ensinanzas agrupadas de maneira distinta s definidas nos puntos anteriores. Artigo 112. Medios materiais e humanos. 1. Correspndelles s administracins educativas dotar os centros pblicos dos medios materiais e humanos necesarios para ofrecer unha educacin de calidade e garantir a igualdade de oportunidades na educacin. 2. No contexto do disposto no punto anterior, os centros disporn da infraestrutura informtica necesaria para garantir a incorporacin das tecnoloxas da informacin e a comunicacin nos procesos educativos. Correspndelles s administracins educativas proporcionar servizos educativos externos e facilitar a relacin dos centros pblicos co seu contorno e a utilizacin por parte do centro dos recursos prximos, tanto propios como doutras administracins pblicas.
116
3. Os centros que escolaricen alumnado con necesidade especfica de apoio educativo, en proporcin maior establecida con carcter xeral ou para a zona en que se localicen, recibirn os recursos complementarios necesarios para atender adecuadamente a este alumnado. 4. As administracins educativas facilitarn que aqueles centros que, polo seu nmero de unidades, non poidan dispoer dos especialistas a que se refire o artigo 93 desta lei, reciban os apoios necesarios para asegurar a calidade das correspondentes ensinanzas. 5. As administracins educativas potenciarn que os centros pblicos poidan ofrecer actividades e servizos complementarios co fin de favorecer que amplen a sa oferta educativa para atender as novas demandas sociais, as como que poidan dispoer dos medios adecuados, particularmente daqueles centros que atendan unha elevada poboacin de alumnos con necesidade especfica de apoio educativo. Artigo 113. Bibliotecas escolares. 1. Os centros de ensino disporn dunha biblioteca escolar. 2. As administracins educativas completarn a dotacin das bibliotecas dos centros pblicos de forma progresiva. Para tal fin elaborarn un plan que permita alcanzar ese obxectivo dentro do perodo de implantacin desta lei. 3. As bibliotecas escolares contribuirn a fomentar a lectura e a que o alumno acceda informacin e outros recursos para a aprendizaxe das demais reas e materias e poida formarse no seu uso crtico. Igualmente, contribuirn a facer efectivo o disposto nos artigos 19.3 e 26.2 desta lei. 4. A organizacin das bibliotecas escolares deber permitir que funcionen como un espazo aberto comunidade educativa dos centros respectivos. 5. Os centros podern chegar a acordos cos municipios respectivos, para o uso de bibliotecas municipais coas finalidades previstas neste artigo.
117
CAPTULO III Centros privados

Artigo 114. Denominacin. Os centros privados podern adoptar calquera denominacin, excepto a que lles corresponde a centros pblicos ou poida inducir a confusin con eles. Artigo 115. Carcter propio dos centros privados. 1. Os titulares dos centros privados tern dereito a establecer o carcter propio destes que, en todo caso, deber respectar os dereitos garantidos a profesores, pais e alumnos na Constitucin e nas leis. 2. O carcter propio do centro deberllelo dar a coecer o titular do centro aos distintos sectores da comunidade educativa, as como a cantos puidesen estar interesados en acceder a el. A matriculacin dun alumno supor o respecto do carcter propio do centro, que deber respectar pola sa vez, os dereitos dos alumnos e das sas familias recoecidos na Constitucin e nas leis. 3. Calquera modificacin no carcter propio dun centro privado, por cambio na titularidade ou por calquera outra circunstancia, deberase poer en coecemento da comunidade educativa con antelacin suficiente. En calquera caso, a modificacin do carcter propio, unha vez iniciado o curso, non poder producir efectos antes de finalizado o proceso de admisin e matriculacin dos alumnos para o curso seguinte.
118
CAPTULO IV Centros privados concertados

Artigo 116. Concertos. 1. Os centros privados que ofrezan ensinanzas declaradas gratutas nesta lei e satisfagan necesidades de escolarizacin, no marco do disposto nos artigos 108 e 109, poderanse acoller ao rxime de concertos nos termos legalmente establecidos. Os centros que accedan ao rxime de concertacin educativa debern formalizar coa Administracin educativa que proceda o correspondente concerto. 2. Entre os centros que cumpran os requisitos establecidos no punto anterior, tern preferencia para se acoller ao rxime de concertos aqueles que atendan poboacins escolares de condicins econmicas desfavorables ou os que realicen experiencias de interese pedagxico para o sistema educativo. En todo caso, tern preferencia os centros que, cumprindo os criterios anteriormente sinalados, estean constitudos e funcionen en rxime de cooperativa. 3. Correspndelle ao Goberno establecer os aspectos bsicos a que se deben someter os concertos. Estes aspectos referiranse ao cumprimento dos requisitos previstos na Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, do dereito educacin e nas normas que lle sexan de aplicacin desta lei, tramitacin da solicitude, duracin mxima do concerto e s causas de extincin, s obrigas da titularidade do centro concertado e da Administracin educativa, ao sometemento do concerto ao dereito administrativo, s singularidades do rxime do profesorado sen relacin laboral, constitucin do consello escolar do centro ao cal se lle outorga o concerto e designacin do director. 4. Correspndelles s comunidades autnomas ditar as normas necesarias para o desenvolvemento do rxime de concertos educativos, de acordo co previsto neste artigo e no marco do disposto nos artigos 108 e 109. O concerto establecer os dereitos e obrigas recprocas en canto ao seu rxime econmico, duracin, prrroga e extincin, nmero de unidades escolares concertadas e demais condicins, con suxeicin s disposicins reguladoras do rxime de concertos. 5. Os concertos podern afectar varios centros sempre que pertenzan a un mesmo titular.
119
6. As administracins educativas podern concertar, con carcter preferente, os programas de cualificacin profesional inicial que, conforme o previsto nesta lei, os centros privados concertados de educacin secundaria obrigatoria impartan ao seu alumnado. Os devanditos concertos tern carcter singular. 7. O concerto para as ensinanzas postobrigatorias ter carcter singular. Artigo 117. Mdulos de concerto. 1. A conta global dos fondos pblicos destinados ao sostemento dos centros privados concertados, para facer efectiva a gratuidade das ensinanzas obxecto de concerto, establecerase nos orzamentos das administracins correspondentes. 2. Para os efectos de distribucin da conta global a que fai referencia o punto anterior, o importe do mdulo econmico por unidade escolar fixarase anualmente nos orzamentos xerais do Estado e, de ser o caso, nos das comunidades autnomas, non podendo nestes ser inferior ao que se estableza nos primeiros en ningunha das cantidades en que se diferencia o citado mdulo de acordo co que se establece no punto seguinte. 3. No mdulo, cuxa conta asegurar que o ensino se imparta en condicins de gratuidade, diferenciaranse: a) Os salarios do persoal docente, includas as cotizacins por cota patronal Seguridade Social que correspondan aos titulares dos centros. b) As cantidades asignadas a outros gastos, que comprendern as de persoal de administracin e servizos, as ordinarias de mantemento, conservacin e funcionamento, as como as cantidades que correspondan reposicin de investimentos reais. As mesmo, poderanse considerar as derivadas do exercicio da funcin directiva non docente. En ningn caso se computarn xuros do capital propio. As citadas cantidades fixaranse con criterios anlogos aos aplicados aos centros pblicos. c) As cantidades pertinentes para atender o pagamento dos conceptos de antigidade do persoal docente dos centros privados concertados e conseguinte repercusin nas cotas da Seguridade Social; pagamento das substitucins do profesorado e os deri-
120
vados do exercicio da funcin directiva docente; pagamento das obrigas derivadas do exercicio das garantas recoecidas aos representantes legais dos traballadores segundo o establecido no artigo 68 do Estatuto dos traballadores. Tales cantidades recolleranse nun fondo xeral que se distribuir de forma individualizada entre o persoal docente dos centros privados concertados, de acordo coas circunstancias que concorran en cada profesor e aplicando criterios anlogos aos fixados para o profesorado dos centros pblicos. 4. As cantidades correspondentes aos salarios do persoal docente a que fai referencia o punto anterior, posibilitarn a equiparacin gradual da sa remuneracin coa do profesorado pblico das respectivas etapas. 5. Os salarios do persoal docente sern aboados pola Administracin ao profesorado como pagamento delegado e en nome da entidade titular do centro, con cargo e conta das cantidades previstas no punto anterior. Para tal fin, o titular do centro, na sa condicin de empregado na relacin laboral, facilitaralle Administracin as nminas correspondentes, as como as sas eventuais modificacins. 6. A Administracin non poder asumir alteracins nos gastos de persoal e custos laborais do profesorado, derivadas de convenios colectivos que superen a porcentaxe de incremento global das cantidades correspondentes a salarios a que fai referencia o punto 3 deste artigo. 7. As administracins educativas podern incrementar os mdulos para os centros privados concertados que escolaricen alumnos con necesidade especfica de apoio educativo en proporcin maior establecida con carcter xeral ou para a zona en que se localicen. 8. A regulamentacin que desenvolva o rxime de concertos ter en conta as caractersticas especficas das cooperativas de ensino e dos profesores sen relacin laboral coa titularidade do centro, co fin de facilitar a xestin dos seus recursos econmicos e humanos. 9. Na Lei de orzamentos xerais do Estado determinarase o importe mximo das cotas que os centros con concerto singular podern percibir das familias.
121
TTULO V
Participacin, autonoma e goberno dos centros
TTULO V Participacin, autonoma e goberno dos centros

CAPTULO I Participacin no funcionamento e o goberno dos centros
Artigo 118. Principios xerais. 1. A participacin un valor bsico para a formacin de cidadns autnomos, libres, responsables e comprometidos cos principios e valores da Constitucin. 2. A participacin, autonoma e goberno dos centros que ofrezan ensinanzas reguladas nesta lei axustaranse ao disposto nela e na Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, e nas normas que se diten no seu desenvolvemento. 3. As administracins educativas fomentarn, no mbito da sa competencia, o exercicio efectivo da participacin de alumnado, profesorado, familias e persoal de administracin e servizos nos centros educativos. 4. Co fin de facer efectiva a corresponsabilidade entre o profesorado e as familias na educacin dos seus fillos, as administracins educativas adoptarn medidas que promovan e incentiven a colaboracin efectiva entre a familia e a escola. 5. En relacin cos centros integrados e de referencia nacional de formacin profesional observarase o disposto na Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, das cualificacins e da formacin profesional e nas normas que a desenvolvan. 6. Correspndelles s administracins educativas regular a participacin nos centros que impartan ensinanzas artsticas superiores de acordo coa normativa bsica que estableza o Goberno.
125
7. Correspndelles s administracins educativas adaptar o establecido neste ttulo s caractersticas dos centros que imparten unicamente o primeiro ciclo de educacin infantil. Esta adaptacin deber respectar, en todo caso, os principios de autonoma e participacin da comunidade educativa recollidos nel. Artigo 119. Participacin no funcionamento e o goberno dos centros pblicos e privados concertados. 1. As administracins educativas garantirn a participacin da comunidade educativa na organizacin, o goberno, o funcionamento e a avaliacin dos centros. 2. A comunidade educativa participar no goberno dos centros a travs do consello escolar. 3. Os profesores participarn tamn na toma de decisins pedagxicas que corresponden ao claustro, aos rganos de coordinacin docente e aos equipos de profesores que impartan clase no mesmo curso. 4. Correspndelles s administracins educativas favorecer a participacin do alumnado no funcionamento dos centros a travs dos seus delegados de grupo e curso, as como dos seus representantes no consello escolar. 5. Os pais e os alumnos podern participar tamn no funcionamento dos centros a travs das sas asociacins. As administracins educativas favorecern a informacin e a formacin dirixida a eles. 6. Os centros tern, polo menos, os seguintes rganos colexiados de goberno: consello escolar e claustro de profesores.
126
TTULO V: Participacin, autonoma e goberno dos centros
CAPTULO II Autonoma dos centros

Artigo 120. Disposicins xerais. 1. Os centros disporn de autonoma pedagxica, de organizacin e de xestin no marco da lexislacin vixente e nos termos recollidos nesta lei e nas normas que a desenvolvan. 2. Os centros docentes disporn de autonoma para elaborar, aprobar e executar un proxecto educativo e un proxecto de xestin, as como as normas de organizacin e funcionamento do centro. 3. As administracins educativas favorecern a autonoma dos centros de forma que os seus recursos econmicos, materiais e humanos se poidan adecuar aos plans de traballo e organizacin que elaboren, unha vez que sexan convenientemente avaliados e valorados. 4. Os centros, no exercicio da sa autonoma, poden adoptar experimentacins, plans de traballo, formas de organizacin ou ampliacin do horario escolar nos termos que establezan as administracins educativas, sen que, en ningn caso, se impoan achegas s familias nin exixencias para as administracins educativas. 5. Cando estas experimentacins, plans de traballo ou formas de organizacin poidan afectar a obtencin de ttulos acadmicos ou profesionais, debern ser autorizados expresamente polo Goberno. Artigo 121. Proxecto educativo. 1. O proxecto educativo do centro recoller os valores, os obxectivos e as prioridades de actuacin. As mesmo, incorporar a concrecin dos currculos establecidos pola Administracin educativa que corresponde fixar e aprobar ao claustro, as como o tratamento transversal nas reas, materias ou mdulos da educacin en valores e outras ensinanzas. 2. Este proxecto, que deber ter en conta as caractersticas do mbito social e cultural do centro, recoller a forma de atencin diversidade do alumnado e a accin titorial, as como o plan de convivencia, e deber respectar o principio de non discriminacin e de inclusin educativa como valores fundamentais, as como os principios e obxectivos recollidos nesta lei e na Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin.
127
3. Correspndelles s administracins educativas establecer o marco xeral que lles permita aos centros pblicos e privados concertados elaborar os seus proxectos educativos, que se debern facer pblicos con obxecto de facilitar o seu coecemento polo conxunto da comunidade educativa. As mesmo, correspndelles s administracins educativas contribur ao desenvolvemento do currculo favorecendo a elaboracin de modelos abertos de programacin docente e de materiais didcticos que atendan s distintas necesidades dos alumnos e do profesorado. 4. Correspndelles s administracins educativas favorecer a coordinacin entre os proxectos educativos dos centros de educacin primaria e os de educacin secundaria obrigatoria con obxecto de que a incorporacin dos alumnos educacin secundaria sexa gradual e positiva. 5. Os centros promovern compromisos educativos entre as familias ou titores legais e o propio centro nos cales se consignen as actividades que pais, profesores e alumnos se comprometen a desenvolver para mellorar o rendemento acadmico do alumnado. 6. O proxecto educativo dos centros privados concertados, que en todo caso se deber facer pblico, ser disposto polo respectivo titular e incorporar o carcter propio a que se refire o artigo 115 desta lei. Artigo 122. Recursos. 1. Os centros estarn dotados dos recursos educativos, humanos e materiais necesarios para ofrecer un ensino de calidade e garantir a igualdade de oportunidades no acceso educacin. 2. As administracins educativas podern asignar maiores dotacins de recursos a determinados centros pblicos ou privados concertados en razn dos proxectos que as o requiran ou en atencin s condicins de especial necesidade da poboacin que escolarizan. 3. Os centros docentes pblicos podern obter recursos complementarios, logo de aprobacin do consello escolar, nos termos que establezan as administracins educativas, dentro dos lmites que a normativa vixente establece. Estes recursos non podern provir das actividades levadas a cabo polas asociacins de pais e de alumnos en cumprimento dos seus fins e debern ser aplicados aos seus gastos, de acordo co que as administracins educativas establezan.
128
Artigo 123. Proxecto de xestin dos centros pblicos. 1. Os centros pblicos que impartan ensinanzas reguladas por esta lei disporn de autonoma na sa xestin econmica de acordo coa normativa establecida nesta lei as como na que determine cada Administracin educativa. 2. As administracins educativas podern delegar nos rganos de goberno dos centros pblicos a adquisicin de bens, contratacin de obras, servizos e subministracins, de acordo co Real decreto lexislativo 2/2000, do 16 de xuo, polo que se aproba o texto refundido da Lei de contratos das administracins pblicas, e cos lmites que se fixen na normativa correspondente. O exercicio da autonoma dos centros para administrar estes recursos estar sometido s disposicins que as administracins educativas establezan para regular o proceso de contratacin, de realizacin e de xustificacin do gasto. 3. Para o cumprimento dos seus proxectos educativos, os centros pblicos podern formular requisitos de titulacin e capacitacin profesional respecto de determinados postos de traballo do centro, de acordo coas condicins que establezan as administracins educativas. 4. Os centros pblicos expresarn a ordenacin e utilizacin dos seus recursos, tanto materiais como humanos, a travs da elaboracin do seu proxecto de xestin, nos termos que regulen as administracins educativas. 5. As administracins educativas podern delegar nos rganos de goberno dos centros pblicos as competencias que determinen, includas as relativas a xestin de persoal, responsabilizando aos directores da xestin dos recursos postos disposicin do centro. Artigo 124. Normas de organizacin e funcionamento. 1. Os centros docentes elaborarn as sas normas de organizacin e funcionamento, que debern inclur as que garantan o cumprimento do plan de convivencia. 2. As administracins educativas facilitarn que os centros, no marco da sa autonoma, poidan elaborar as sas propias normas de organizacin e funcionamento.
129
Artigo 125. Programacin xeral anual. Os centros educativos elaborarn ao principio de cada curso unha programacin xeral anual que recolla todos os aspectos relativos organizacin e funcionamento do centro, includos os proxectos, o currculo, as normas, e todos os plans de actuacin acordados e aprobados.
130
CAPTULO III rganos colexiados de goberno e de coordinacin docente dos centros pblicos
Seccin primeira. conSello eScolar Artigo 126. Composicin do consello escolar. 1. O consello escolar dos centros pblicos estar composto polos seguintes membros: a) O director do centro, que ser o seu presidente. b) O xefe de estudos. c) Un concelleiro ou representante do concello en cuxo termo municipal estea radicado o centro. d) Un nmero de profesores, elixidos polo claustro, que non poder ser inferior a un terzo do total dos compoentes do consello. e) Un nmero de pais e de alumnos, elixidos respectivamente por e entre eles, que non poder ser inferior a un terzo do total dos compoentes do consello. f) Un representante do persoal de administracin e servizos do centro. g) O secretario do centro, que actuar como secretario do consello, con voz e sen voto. 2. Unha vez constitudo o consello escolar do centro, este designar unha persoa que impulse medidas educativas que fomenten a igualdade real e efectiva entre homes e mulleres. 3. Un dos representantes dos pais no consello escolar ser designado pola asociacin de pais mis representativa do centro, de acordo co procedemento que establezan as administracins educativas. 4. Correspndelles s administracins educativas regular as condicins polas cales os centros que impartan as ensinanzas de formacin
131
profesional ou artes plsticas e deseo poidan incorporar ao seu consello escolar un representante proposto polas organizacins empresariais ou institucins laborais presentes no mbito de accin do centro. 5. Os alumnos podern ser elixidos membros do consello escolar a partir do primeiro curso da educacin secundaria obrigatoria. Non obstante, os alumnos dos dous primeiros cursos da educacin secundaria obrigatoria non podern participar na seleccin ou o cesamento do director. Os alumnos de educacin primaria podern participar no consello escolar do centro nos termos que establezan as administracins educativas. 6. Correspndelles s administracins educativas determinar o nmero total de membros do consello escolar e regular o proceso de eleccin. 7. Nos centros especficos de educacin infantil, nos incompletos de educacin primaria, nos de educacin secundaria con menos de oito unidades, en centros de educacin permanente de persoas adultas e de educacin especial, nos cales se impartan ensinanzas artsticas profesionais, de idiomas ou deportivas, as como naquelas unidades ou centros de caractersticas singulares, a Administracin educativa competente adaptar o disposto neste artigo sa singularidade. 8. Nos centros especficos de educacin especial e naqueles que tean unidades de educacin especial formar parte tamn do consello escolar un representante do persoal de atencin educativa complementaria. Artigo 127. Competencias do consello escolar. O consello escolar do centro ter as seguintes competencias: a) Aprobar e avaliar os proxectos e as normas a que se refire o captulo II do ttulo V desta lei. b) Aprobar e avaliar a programacin xeral anual do centro sen prexuzo das competencias do claustro de profesores, en relacin coa planificacin e organizacin docente. c) Coecer as candidaturas direccin e os proxectos de direccin presentados polos candidatos. d) Participar na seleccin do director do centro nos termos que esta lei establece. Ser informado do nomeamento e do cesamento dos demais membros do equipo directivo. De ser o caso, logo do
132
acordo dos seus membros, adoptado por maiora de dous terzos, propoer a revogacin do nomeamento do director. e) Decidir sobre a admisin de alumnos con suxeicin ao establecido nesta lei e disposicins que a desenvolvan. f) Coecer a resolucin de conflitos disciplinarios e velar porque se atean normativa vixente. Cando as medidas disciplinarias adoptadas polo director correspondan a condutas do alumnado que prexudiquen gravemente a convivencia do centro, o consello escolar, por instancia de pais ou titores, poder revisar a decisin adoptada e propoer, de ser o caso, as medidas oportunas. g) Propoer medidas e iniciativas que favorezan a convivencia no centro, a igualdade entre homes e mulleres e a resolucin pacfica de conflitos en todos os mbitos da vida persoal, familiar e social. h) Promover a conservacin e renovacin das instalacins e equipo escolar e aprobar a obtencin de recursos complementarios de acordo co establecido no artigo 122.3. i) Fixar as directrices para a colaboracin, con fins educativos e culturais, coas administracins locais, con outros centros, entidades e organismos. j) Analizar e valorar o funcionamento xeral do centro, a evolucin do rendemento escolar e os resultados das avaliacins internas e externas en que participe o centro. k) Elaborar propostas e informes, por iniciativa propia ou por peticin da Administracin competente, sobre o funcionamento do centro e a mellora da calidade da xestin, as como sobre aqueloutros aspectos relacionados coa sa calidade. l) Calquera outra que lle sexa atribuda pola Administracin educativa. Seccin Segunda. clauStro de profeSoreS Artigo 128. Composicin. 1. O claustro de profesores o rgano propio de participacin dos profesores no goberno do centro e ten a responsabilidade de planificar,
133
coordinar, informar e, de ser o caso, decidir sobre todos os aspectos educativos do centro. 2. O claustro presidirao o director e estar integrado pola totalidade dos profesores que presten servizo no centro. Artigo 129. Competencias. O claustro de profesores ter as seguintes competencias: a) Formular ao equipo directivo e ao consello escolar propostas para a elaboracin dos proxectos do centro e da programacin xeral anual. b) Aprobar e avaliar a concrecin do currculo e todos os aspectos educativos dos proxectos e da programacin xeral anual. c) Fixar os criterios referentes orientacin, titora, avaliacin e recuperacin dos alumnos. d) Promover iniciativas no mbito da experimentacin e da investigacin pedagxica e na formacin do profesorado do centro. e) Elixir os seus representantes no consello escolar do centro e participar na seleccin do director nos termos establecidos por esta lei. f) Coecer as candidaturas direccin e os proxectos de direccin presentados polos candidatos. g) Analizar e valorar o funcionamento xeral do centro, a evolucin do rendemento escolar e os resultados das avaliacins internas e externas en que participe o centro. h) Emitir informe sobre as normas de organizacin e funcionamento do centro. i) Coecer a resolucin de conflitos disciplinarios e a imposicin de sancins e velar por que estas se atean normativa vixente. j) Propoer medidas e iniciativas que favorezan a convivencia no centro. k) Calquera outra que lle sexa atribuda pola Administracin educativa ou polas respectivas normas de organizacin e funcionamento.
134
Seccin terceira. outroS rganoS de coordinacin docente Artigo 130. rganos de coordinacin docente. 1. Correspndelles s administracins educativas regular o funcionamento dos rganos de coordinacin docente e de orientacin e potenciar os equipos de profesores que impartan clase no mesmo curso, as como a colaboracin e o traballo en equipo dos profesores que impartan clase a un mesmo grupo de alumnos. 2. Nos institutos de educacin secundaria existirn, entre os rganos de coordinacin docente, departamentos de coordinacin didctica que se encargarn da organizacin e desenvolvemento das ensinanzas propias das materias ou mdulos que se lles encomenden.
135
CAPTULO IV Direccin dos centros pblicos

Artigo 131. O equipo directivo. 1. O equipo directivo, rgano executivo de goberno dos centros pblicos, estar integrado polo director, o xefe de estudos, o secretario e cantos determinen as administracins educativas. 2. O equipo directivo traballar de forma coordinada no desempeo das sas funcins, conforme as instrucins do director e as funcins especficas legalmente establecidas. 3. O director, logo de comunicacin ao claustro de profesores e ao consello escolar, formular proposta de nomeamento e cesamento Administracin educativa dos cargos de xefe de estudos e secretario de entre os profesores con destino no devandito centro. 4. Todos os membros do equipo directivo cesarn nas sas funcins no momento de finalizacin do seu mandato ou cando se produza o cesamento do director. 5. As administracins educativas favorecern o exercicio da funcin directiva nos centros docentes, mediante a adopcin de medidas que permitan mellorar a actuacin dos equipos directivos en relacin co persoal e os recursos materiais e mediante a organizacin de programas e cursos de formacin. Artigo 132. Competencias do director. Son competencias do director: a) Exercer a representacin do centro, representar a Administracin educativa nel e facerlle chegar a esta as formulacins, aspiracins e necesidades da comunidade educativa. b) Dirixir e coordinar todas as actividades do centro, sen prexuzo das competencias atribudas ao claustro de profesores e ao consello escolar. c) Exercer a direccin pedagxica, promover a innovacin educativa e impulsar plans para a consecucin dos obxectivos do proxecto educativo do centro.
136
d) Garantir o cumprimento das leis e demais disposicins vixentes. e) Exercer a xefatura de todo o persoal adscrito ao centro. f) Favorecer a convivencia no centro, garantir a mediacin na resolucin dos conflitos e impoer as medidas disciplinarias que correspondan aos alumnos, en cumprimento da normativa vixente sen prexuzo das competencias atribudas ao consello escolar no artigo 127 desta lei. Para tal fin, promoverase a axilizacin dos procedementos para a resolucin dos conflitos nos centros. g) Impulsar a colaboracin coas familias, con institucins e con organismos que faciliten a relacin do centro co mbito, e fomentar un clima escolar que favoreza o estudo e o desenvolvemento de cantas actuacins propicien unha formacin integral en coecementos e valores dos alumnos. h) Impulsar as avaliacins internas do centro e colaborar nas avaliacins externas e na avaliacin do profesorado. i) Convocar e presidir os actos acadmicos e as sesins do consello escolar e do claustro de profesores do centro e executar os acordos adoptados no mbito das sas competencias. j) Realizar as contratacins de obras, servizos e subministracins, as como autorizar os gastos de acordo co orzamento do centro, ordenar os pagamentos e visar as certificacins e documentos oficiais do centro, todo isto de acordo co que establezan as administracins educativas. k) Propoer Administracin educativa o nomeamento e cesamento dos membros do equipo directivo, logo de informacin ao claustro de profesores e ao consello escolar do centro. l) Calquera outra que lle sexa encomendada pola Administracin educativa. Artigo 133. Seleccin do director. 1. A seleccin do director realizarase mediante un proceso no cal participen a comunidade educativa e a Administracin educativa. 2. O devandito proceso debe permitir seleccionar os candidatos mis idneos profesionalmente e que obtean o maior apoio da comunidade educativa.
137
3. A seleccin e nomeamento de directores dos centros pblicos efectuarase mediante concurso de mritos entre profesores funcionarios de carreira que impartan algunha das ensinanzas encomendadas ao centro. 4. A seleccin realizarase de conformidade cos principios de igualdade, publicidade, mrito e capacidade. Artigo 134. Requisitos para ser candidato a director. 1. Sern requisitos para poder participar no concurso de mritos os seguintes: a) Ter unha antigidade de polo menos cinco anos como funcionario de carreira na funcin pblica docente. b) Ter impartido docencia directa como funcionario de carreira, durante un perodo de igual duracin, nalgunha das ensinanzas que ofrece o centro a que se opta. c) Estar prestando servizos nun centro pblico, nalgunha das ensinanzas das do centro a que se opta, cunha antigidade nel de polo menos un curso completo ao se publicar a convocatoria, no mbito da Administracin educativa convocante. d) Presentar un proxecto de direccin que incla, entre outros, os obxectivos, as lias de actuacin e a sa avaliacin. 2. Nos centros especficos de educacin infantil, nos incompletos de educacin primaria, nos de educacin secundaria con menos de oito unidades, nos que impartan ensinanzas artsticas profesionais, deportivas, de idiomas ou as dirixidas a persoas adultas con menos de oito profesores, as administracins educativas podern eximir os candidatos de cumprir algn dos requisitos establecidos no punto 1 deste artigo. Artigo 135. Procedemento de seleccin. 1. Para a seleccin dos directores nos centros pblicos, as administracins educativas convocarn concurso de mritos e establecern os criterios obxectivos e o procedemento de valoracin dos mritos do candidato e do proxecto presentado. 2. A seleccin realizaraa o centro unha comisin constituda por representantes da Administracin educativa e do centro correspondente.
138
3. Correspndelles s administracins educativas determinar o nmero total de vogais das comisins. Polo menos un terzo dos membros da comisin ser profesorado elixido polo claustro e outro terzo ser elixido por e entre os membros do consello escolar que non son profesores. 4. A seleccin do director, que ter en conta a valoracin obxectiva dos mritos acadmicos e profesionais acreditados polos aspirantes e a valoracin do proxecto de direccin, ser decidida democraticamente polos membros da comisin, de acordo cos criterios establecidos polas administracins educativas. 5. A seleccin realizarase considerando, primeiro, as candidaturas de profesores do centro, que tern preferencia. En ausencia de candidatos do centro ou cando estes non fosen seleccionados, a comisin valorar as candidaturas de profesores doutros centros. Artigo 136. Nomeamento. 1. Os aspirantes seleccionados debern superar un programa de formacin inicial, organizado polas administracins educativas. Os aspirantes seleccionados que acrediten unha experiencia de polo menos dous anos na funcin directiva estarn exentos da realizacin do programa de formacin inicial. 2. A Administracin educativa nomear director do centro que corresponda, por un perodo de catro anos, o aspirante que superase este programa. 3. O nomeamento dos directores poderase renovar, por perodos de igual duracin, logo de avaliacin positiva do traballo levado acabo ao final deles. Os criterios e procedementos desta avaliacin sern pblicos. As administracins educativas podern fixar un lmite mximo para a renovacin dos mandatos. Artigo 137. Nomeamento con carcter extraordinario. En ausencia de candidatos, no caso de centros de nova creacin ou cando a comisin correspondente non seleccionase ningn aspirante, a Administracin educativa nomear director un profesor funcionario por un perodo mximo de catro anos.
139
Artigo 138. Cesamento do director. O cesamento do director producirase nos seguintes supostos: a) Finalizacin do perodo para o cal foi nomeado e, de ser o caso, da sa prrroga. b) Renuncia motivada aceptada pola Administracin educativa. c) Incapacidade fsica ou psquica sobrevida. d) Revogacin motivada, pola Administracin educativa competente, por iniciativa propia ou por proposta motivada do consello escolar, por incumprimento grave das funcins inherentes ao cargo de director. En todo caso, a resolucin de revogacin emitirase tras a instrucin dun expediente contraditorio, logo de audiencia ao interesado e odo o consello escolar. Artigo 139. Recoecemento da funcin directiva. 1. O exercicio de cargos directivos, e en especial do cargo de director, ser retribudo de forma diferenciada, en consideracin responsabilidade e dedicacin exixidas, de acordo coas contas que para os complementos establecidos para o efecto fixen as administracins educativas. 2. As mesmo, o exercicio de cargos directivos e, en todo caso, do cargo de director ser especialmente valorado para os efectos da provisin de postos de traballo na funcin pblica docente. 3. Os directores sern avaliados ao final do seu mandato. Os que obtivesen avaliacin positiva, obtern un recoecemento persoal e profesional nos termos que establezan as administracins educativas. 4. Os directores dos centros pblicos que exercesen o seu cargo con valoracin positiva durante o perodo de tempo que cada Administracin educativa determine, mantern, mentres permanezan en situacin de activo, a percepcin dunha parte do complemento retributivo correspondente na proporcin, condicins e requisitos que determinen as administracins educativas.
140
TTULO VI
Avaliacin do sistema educativo
TTULO VI Avaliacin do sistema educativo

Artigo 140. Finalidade da avaliacin. 1. A avaliacin do sistema educativo ter como finalidade: a) Contribur a mellorar a calidade e a equidade da educacin. b) Orientar as polticas educativas. c) Aumentar a transparencia e eficacia do sistema educativo. d) Ofrecer informacin sobre o grao de cumprimento dos obxectivos de mellora establecidos polas administracins educativas. e) Proporcionar informacin sobre o grao de consecucin dos obxectivos educativos espaois e europeos, as como do cumprimento dos compromisos educativos contrados en relacin coa demanda da sociedade espaola e as metas fixadas no contexto da Unin Europea. 2. A finalidade establecida no punto anterior non poder amparar que os resultados das avaliacins do sistema educativo, independentemente do mbito territorial estatal ou autonmico no cal se apliquen, poidan ser utilizados para valoracins individuais dos alumnos ou para establecer clasificacins dos centros. Artigo 141. mbito da avaliacin. A avaliacin estenderase a todos os mbitos educativos regulados nesta lei e aplicarase sobre os procesos de aprendizaxe e resultados dos alumnos, a actividade do profesorado, os procesos educativos, a funcin directiva, o funcionamento dos centros docentes, a inspeccin e as propias administracins educativas.
143
Artigo 142. Organismos responsables da avaliacin. 1. Realizarn a avaliacin do sistema educativo o Instituto Nacional de Avaliacin e Calidade do Sistema Educativo, que pasa a denominarse Instituto de Avaliacin, e os organismos correspondentes das administracins educativas que estas determinen, que avaliarn o sistema educativo no mbito das sas competencias. 2. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, determinar a estrutura e funcins do Instituto de Avaliacin, no cal se garantir a participacin das administracins educativas. 3. Os equipos directivos e o profesorado dos centros docentes colaborarn coas administracins educativas nas avaliacins que se realicen nos seus centros. Artigo 143. Avaliacin xeral do sistema educativo. 1. O Instituto de Avaliacin, en colaboracin coas administracins educativas, elaborar plans plurianuais de avaliacin xeral do sistema educativo. Previamente sa realizacin, faranse pblicos os criterios e procedementos de avaliacin. 2. O Instituto de Avaliacin, en colaboracin coas administracins educativas, coordinar a participacin do Estado espaol nas avaliacins internacionais. 3. O Instituto de Avaliacin, en colaboracin coas administracins educativas, elaborar o Sistema Estatal de Indicadores da Educacin, que contribuir ao coecemento do sistema educativo e a orientar a toma de decisins das institucins educativas e de todos os sectores implicados na educacin. Os datos necesarios para a sa elaboracin debernllelos facilitar ao Ministerio de Educacin e Ciencia as administracins educativas das comunidades autnomas. Artigo 144. Avaliacins xerais de diagnstico. 1. O Instituto de Avaliacin e os organismos correspondentes das administracins educativas, no marco da avaliacin xeral do sistema educativo que lles compete, colaborarn na realizacin de avaliacins xerais de diagnstico, que permitan obter datos representativos, tanto do alumnado e dos centros das comunidades autnomas como do conxunto do Esta-
144
TTULO VI: Avaciacin do sistema educativo
do. Estas avaliacins versarn sobre as competencias bsicas do currculo, realizaranse no ensino primario e secundario e incluirn, en todo caso, as previstas nos artigos 21 e 29. A Conferencia Sectorial de Educacin velar para que estas avaliacins se realicen con criterios de homoxeneidade. 2. No marco das sas respectivas competencias, correspndelles s administracins educativas desenvolver e controlar as avaliacins de diagnstico nas cales participen os centros dependentes delas e proporcionar os modelos e os apoios pertinentes co fin de que todos os centros poidan realizar de modo adecuado estas avaliacins, que tern carcter formativo e interno. 3. Correspndelles s administracins educativas regular a forma en que os resultados destas avaliacins de diagnstico que realizan os centros, as como os plans de actuacin que deriven delas, deban ser postos en coecemento da comunidade educativa. En ningn caso os resultados destas avaliacins podern ser utilizados para o establecemento de clasificacins dos centros. Artigo 145. Avaliacin dos centros. 1. Podern as administracins educativas, no marco das sas competencias, elaborar e realizar plans de avaliacin dos centros educativos, que tern en conta as situacins socioeconmicas e culturais das familias e alumnos que acollen, o mbito do propio centro e os recursos de que dispn. 2. As mesmo, as administracins educativas apoiarn e facilitarn a autoavaliacin dos centros educativos. Artigo 146. Avaliacin da funcin directiva. Co fin de mellorar o funcionamento dos centros educativos, as administracins educativas, no mbito das sas competencias, podern elaborar plans para a valoracin da funcin directiva. Artigo 147. Difusin do resultado das avaliacins. 1. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, presentar anualmente ao Congreso dos Deputados un informe sobre os principais indicadores do sistema educativo espaol, os resultados das avaliacins de
145
diagnstico espaolas ou internacionais e as recomendacins formuladas a partir delas, as como sobre os aspectos mis destacados do informe que sobre o sistema educativo elabora o Consello Escolar do Estado. 2. O Ministerio de Educacin e Ciencia publicar periodicamente as conclusins de interese xeral das avaliacins efectuadas polo Instituto de Avaliacin en colaboracin coas administracins educativas e dar a coecer a informacin que ofreza periodicamente o Sistema Estatal de Indicadores.
146
TTULO VII
Inspeccin do sistema educativo
TTULO VII Inspeccin do sistema educativo

Artigo 148. Inspeccin do sistema educativo. 1. competencia e responsabilidade dos poderes pblicos a inspeccin do sistema educativo. 2. Correspndelles s administracins pblicas competentes ordenar, regular e exercer a inspeccin educativa dentro do respectivo mbito territorial. 3. A inspeccin educativa realizarase sobre todos os elementos e aspectos do sistema educativo, co fin de asegurar o cumprimento das leis, a garanta dos dereitos e a observancia dos deberes de cantos participan nos procesos de ensino e aprendizaxe, a mellora do sistema educativo e a calidade e equidade do ensino.
CAPTULO I Alta inspeccin

Artigo 149. mbito. Correspndelle ao Estado a alta inspeccin educativa, para garantir o cumprimento das facultades que lle estn atribudas en materia de ensino e a observancia dos principios e normas constitucionais aplicables e demais normas bsicas que desenvolven o artigo 27 da Constitucin. Artigo 150. Competencias. 1. No exercicio das funcins que estn atribudas ao Estado, corresponde Alta Inspeccin:
149
a) Comprobar o cumprimento dos requisitos establecidos polo Estado na ordenacin xeral do sistema educativo en canto a modalidades, etapas, ciclos e especialidades de ensino, as como en canto ao nmero de cursos que en cada caso corresponda. b) Comprobar a inclusin dos aspectos bsicos do currculo dentro dos currculos respectivos e que estes se cursan de acordo co ordenamento estatal correspondente. c) Comprobar o cumprimento das condicins para a obtencin dos ttulos correspondentes e dos seus efectos acadmicos ou profesionais. d) Velar polo cumprimento das condicins bsicas que garantan a igualdade de todos os espaois no exercicio dos seus dereitos e deberes en materia de educacin, as como dos seus dereitos lingsticos, de acordo coas disposicins aplicables. e) Verificar a adecuacin da concesin das subvencins e bolsas aos criterios xerais que establezan as disposicins do Estado. 2. No exercicio das funcins de alta inspeccin, os funcionarios do Estado gozarn da consideracin de autoridade pblica para todos os efectos, podendo solicitar nas sas actuacins a colaboracin necesaria das autoridades do Estado e das comunidades autnomas para o cumprimento das funcins que lles estn encomendadas. 3. O Goberno regular a organizacin e rxime de persoal da Alta Inspeccin, as como a sa dependencia. As mesmo, o Goberno, consultadas as comunidades autnomas, regular os procedementos de actuacin da Alta Inspeccin.
150
TTULO VII: Inspeccin do sistema educativo
CAPTULO II Inspeccin educativa

Artigo 151. Funcins da inspeccin educativa. As funcins da inspeccin educativa son as seguintes: a) Supervisar e controlar, desde o punto de vista pedagxico e organizativo, o funcionamento dos centros educativos as como os programas que neles inciden. b) Supervisar a prctica docente, a funcin directiva e colaborar na sa mellora continua. c) Participar na avaliacin do sistema educativo e dos elementos que o integran. d) Velar polo cumprimento, nos centros educativos, das leis, regulamentos e demais disposicins vixentes que afecten o sistema educativo. e) Velar polo cumprimento e aplicacin dos principios e valores recollidos nesta lei, includos os destinados a fomentar a igualdade real entre homes e mulleres. f) Asesorar, orientar e informar os distintos sectores da comunidade educativa no exercicio dos seus dereitos e no cumprimento das sas obrigas. g) Emitir os informes solicitados polas administracins educativas respectivas ou que deriven do coecemento da realidade propio da inspeccin educativa, a travs das canles regulamentarias. h) Calquera outra que lle sexa atribuda polas administracins educativas, dentro do mbito das sas competencias. Artigo 152. Inspectores de educacin. A inspeccin educativa ser exercida polas administracins educativas a travs de funcionarios pblicos do corpo de inspectores de educacin, as como os pertencentes ao extinguido corpo de inspectores ao servizo da Administracin educativa creado pola Lei 30/1984, do 2 de agosto, de medidas para a reforma da funcin pblica, modificada pola Lei 23/1988,
151
do 28 de xullo, que non optasen no seu momento pola sa incorporacin ao de inspectores de educacin. Artigo 153. Atribucins dos inspectores. Para cumprir as funcins da inspeccin educativa os inspectores tern as seguintes atribucins: a) Coecer directamente todas as actividades que se realicen nos centros, aos cales tern libre acceso. b) Examinar e comprobar a documentacin acadmica, pedagxica e administrativa dos centros. c) Recibir dos restantes funcionarios e responsables dos centros e servizos educativos, pblicos e privados, a necesaria colaboracin para o desenvolvemento das sas actividades, para cuxo exercicio os inspectores tern a consideracin de autoridade pblica. d) Calquera outra que lle sexa atribuda polas administracins educativas, dentro do mbito das sas competencias. Artigo 154. Organizacin da inspeccin educativa. 1. As administracins educativas regularn a estrutura e o funcionamento dos rganos que establezan para o desempeo da inspeccin educativa nos seus respectivos mbitos territoriais. 2. A estrutura a que se refire o punto anterior poderase organizar sobre a base dos perfs profesionais dos inspectores, entendidos en funcin dos criterios seguintes: titulacins universitarias, cursos de formacin no exercicio da inspeccin, experiencia profesional na docencia e experiencia na propia inspeccin educativa. 3. Nos procedementos para a provisin de postos de traballo na inspeccin educativa poderanse ter en consideracin as necesidades das respectivas administracins educativas e poder ser valorada como mrito a especializacin dos aspirantes de acordo coas condicins descritas no punto anterior.
152
TTULO VIII
Recursos econmicos
TTULO VIII Recursos econmicos

Artigo 155. Recursos para lle dar cumprimento ao establecido nesta lei. 1. Os poderes pblicos dotarn o conxunto do sistema educativo dos recursos econmicos necesarios para lle dar cumprimento ao establecido nesta lei, co fin de garantir a consecucin dos obxectivos nela previstos. 2. O Estado e as comunidades autnomas acordarn un plan de incremento do gasto pblico en educacin para os prximos dez anos, que permita o cumprimento dos obxectivos establecidos nesta lei e a equiparacin progresiva media dos pases da Unin Europea. Artigo 156. Informe anual sobre o gasto pblico na educacin. O Goberno, no informe anual a que fai referencia o artigo 147 desta lei, incluir os datos relativos ao gasto pblico en educacin. Artigo 157. Recursos para a mellora das aprendizaxes e apoio ao profesorado. 1. Correspndelles s administracins educativas prover os recursos necesarios para garantir, no proceso de aplicacin desta lei: a) Un nmero mximo de alumnos por aula que no ensino obrigatorio ser de 25 para a educacin primaria e de 30 para a educacin secundaria obrigatoria. b) A posta en marcha dun plan de fomento da lectura. c) O establecemento de programas de reforzo e apoio educativo e de mellora das aprendizaxes. d) O establecemento de programas de reforzo da aprendizaxe das linguas estranxeiras.
155
e) A atencin diversidade dos alumnos e en especial a atencin a aqueles que presentan necesidade especfica de apoio educativo. f) O establecemento de programas de reforzo da aprendizaxe das tecnoloxas da informacin e a comunicacin. g) Medidas de apoio ao profesorado. h) A existencia de servizos ou profesionais especializados na orientacin educativa, psicopedagxica e profesional. 2. Na Comunidade Autnoma do Pas Vasco e na Comunidade Foral de Navarra o financiamento dos recursos a que fai referencia este ttulo rexeranse polo sistema do concerto econmico e do convenio, respectivamente. diSpoSicin adicional primeira. calendario de aplicacin da lei. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, aprobar o calendario de aplicacin desta lei, que ter un mbito temporal de cinco anos, a partir da sa entrada en vigor. No devandito calendario establecerase a implantacin dos currculos das ensinanzas correspondentes. diSpoSicin adicional Segunda. enSino da relixin. 1. O ensino da relixin catlica axustarase ao establecido no Acordo sobre Ensnino e Asuntos Culturais subscrito entre a Santa S e o Estado espaol. Para tal fin, e de conformidade co que dispoa o devandito acordo, incluirase a relixin catlica como rea ou materia nos niveis educativos que corresponda, que ser de oferta obrigatoria para os centros e de carcter voluntario para os alumnos. 2. O ensino doutras relixins axustarase ao disposto nos acordos de cooperacin subscritos polo Estado espaol coa Federacin de Entidades Relixiosas Evanxlicas de Espaa, a Federacin de Comunidades Israels de Espaa, a Comisin Islmica de Espaa e, de ser o caso, aos que no futuro se poidan subscribir con outras confesins relixiosas.
156
TTULO VIII: Recursos econmicos
diSpoSicin adicional terceira. profeSorado de relixin. 1. Os profesores que impartan o ensino das relixins debern cumprir os requisitos de titulacin establecidos para as distintas ensinanzas reguladas nesta lei, as como os establecidos nos acordos subscritos entre o Estado espaol e as diferentes confesins relixiosas. 2. Os profesores que, non pertencendo aos corpos de funcionarios docentes, impartan o ensino das relixins nos centros pblicos farano en rxime de contratacin laboral, de conformidade co Estatuto dos traballadores, coas respectivas administracins competentes. A regulacin do seu rxime laboral farase coa participacin dos representantes do profesorado. Accederase ao destino mediante criterios obxectivos de igualdade, mrito e capacidade. Estes profesores percibirn as retribucins que correspondan no respectivo nivel educativo aos profesores interinos. En todo caso, a proposta para a docencia corresponderalles s entidades relixiosas e renovarase automaticamente cada ano. A determinacin do contrato, a tempo completo ou a tempo parcial segundo o que requiran as necesidades dos centros, corresponderalles s administracins competentes. A remocin, de ser o caso, axustarase a dereito. diSpoSicin adicional cuarta. libroS de texto e demaiS materiaiS curriculareS. 1. No exercicio da autonoma pedagxica, correspndelles aos rganos de coordinacin didctica dos centros pblicos adoptar os libros de texto e demais materiais que se tean que utilizar no desenvolvemento das diversas ensinanzas. 2. A edicin e adopcin dos libros de texto e demais materiais non requirirn a autorizacin previa da Administracin educativa. En todo caso, estes deberanse adaptar ao rigor cientfico adecuado s idades dos alumnos e ao currculo aprobado por cada Administracin educativa. As mesmo, debern reflectir e fomentar o respecto aos principios, valores, liberdades, dereitos e deberes constitucionais, as como aos principios e valores recollidos nesta lei e na Lei orgnica 1/2004, do 28 de decembro, de medidas de proteccin integral contra a violencia de xnero, aos cales se ten que axustar toda a actividade educativa. 3. A supervisin dos libros de texto e outros materiais curriculares constituir parte do proceso ordinario de inspeccin que exerce a Adminis-
157
tracin educativa sobre a totalidade de elementos que integran o proceso de ensino e aprendizaxe, que debe velar polo respecto aos principios e valores contidos na Constitucin e ao disposto nesta lei. diSpoSicin adicional quinta. calendario eScolar. O calendario escolar, que fixarn anualmente as administracins educativas, comprender un mnimo de 175 das lectivos para as ensinanzas obrigatorias. diSpoSicin adicional Sexta. baSeS do rxime eStatutario da funcin pblica docente. 1. Son bases do rxime estatutario dos funcionarios pblicos docentes, ademais das recollidas, con tal carcter, na Lei 30/1984, do 2 de agosto, de medidas para a reforma da funcin pblica, modificada pola Lei 23/1988, do 28 de xullo, as reguladas por esta lei e a normativa que a desenvolva, para o ingreso, a mobilidade entre os corpos docentes, a reordenacin dos corpos e escalas, e a provisin de prazas mediante concursos de traslados de mbito estatal. O Goberno desenvolver regulamentariamente as devanditas bases naqueles aspectos bsicos que sexan necesarios para garantir o marco comn bsico da funcin pblica docente. 2. As comunidades autnomas ordenarn a sa funcin pblica docente no marco das sas competencias, respectando, en todo caso, as normas bsicas a que se fai referencia no punto anterior. 3. Periodicamente, as administracins educativas convocarn concursos de traslado de mbito estatal, para os efectos de proceder provisin das prazas vacantes que determinen nos centros docentes de ensino dependentes daquelas, as como para garantir a posible concorrencia dos funcionarios do seu mbito de xestin a prazas doutras administracins educativas e, de ser o caso, se procede, a adxudicacin daquelas que resulten do propio concurso. Nestes concursos podern participar todos os funcionarios pblicos docentes, calquera que sexa a Administracin educativa da que dependan ou pola que ingresasen, sempre que renan os requisitos xerais e os especficos que, de acordo cos respectivos cadros de persoal ou relacins de postos de traballo, establezan as devanditas convocatorias. Estas convocatorias faranse pblicas a travs do Boletn Oficial del Estado e dos diarios oficiais das comunidades autnomas convocantes. In-
158
cluirn un nico baremo de mritos, entre os cales se tern en conta os cursos de formacin e perfeccionamento superados, os mritos acadmicos e profesionais, a antigidade, a pertenza a algn dos corpos de catedrticos e a avaliacin voluntaria da funcin docente. Para os efectos dos concursos de traslados de mbito estatal e do recoecemento da mobilidade entre os corpos docentes, as actividades de formacin organizadas por calquera das administracins educativas producirn os seus efectos en todo o territorio nacional. 4. Durante os cursos escolares en que non haxa os concursos de mbito estatal a que se refire esta disposicin, as diferentes administracins educativas podern organizar procedementos de provisin referidos ao mbito territorial cuxa xestin lles corresponda e destinados cobertura das sas prazas, todo iso sen prexuzo de que en calquera momento poidan realizar procesos de redistribucin ou de recolocacin dos seus efectivos. 5. A provisin de prazas por funcionarios docentes nos centros superiores de ensinanzas artsticas realizarase por concurso especfico, de acordo co que determinen as administracins educativas. 6. Os funcionarios docentes que obtean unha praza por concurso debern permanecer nela un mnimo de dous anos para poder participar en sucesivos concursos de provisin de postos de traballo. diSpoSicin adicional Stima. ordenacin da funcin pblica docente e funcinS doS corpoS docenteS. 1. A funcin pblica docente ordnase nos seguintes corpos: a) O corpo de mestres, que desempear as sas funcins na educacin infantil e primaria. b) Os corpos de catedrticos de ensino secundario e de profesores de ensino secundario, que desempearn as sas funcins na educacin secundaria obrigatoria, bacharelato e formacin profesional. c) O corpo de profesores tcnicos de formacin profesional, que desempear as sas funcins na formacin profesional e, excepcionalmente, nas condicins que se establezan, na educacin secundaria obrigatoria. d) O corpo de profesores de msica e artes escnicas, que desempear as sas funcins nas ensinanzas elementais e pro-
159
fesionais de msica e danza, nas ensinanzas de arte dramtica e, de ser o caso, naquelas materias das ensinanzas superiores de msica e danza ou da modalidade de artes do bacharelato que se determinen. e) O corpo de catedrticos de msica e artes escnicas, que desempear as sas funcins nas ensinanzas superiores de msica e danza e nas de arte dramtica. f) Os corpos de catedrticos de artes plsticas e deseo e de profesores de artes plsticas e deseo, que desempearn as sas funcins nas ensinanzas de artes plsticas e deseo, nas ensinanzas de conservacin e restauracin de bens culturais e nas ensinanzas da modalidade de artes do bacharelato que se determinen. g) O corpo de mestres de taller de artes plsticas e deseo, que desempear as sas funcins nas ensinanzas de artes plsticas e deseo e nas ensinanzas de conservacin e restauracin de bens culturais. h) Os corpos de catedrticos de escolas oficiais de idiomas e de profesores de escolas oficiais de idiomas, que desempearn as sas funcins nas ensinanzas de idiomas. i) O corpo de inspectores de educacin, que realizar as funcins recollidas no artigo 151 desta lei. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, poder establecer as condicins e os requisitos para que os funcionarios pertencentes a algn dos corpos docentes recollidos no punto anterior poidan excepcionalmente desempear funcins nunha etapa ou, de ser o caso, ensinanzas distintas das asignadas ao seu corpo con carcter xeral. Para tal desempeo determinarase a titulacin, formacin ou experiencia que se consideren necesarias. Os corpos e escalas declarados a extinguir polas normas anteriores Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, rexeranse polo establecido naquelas disposicins, e seralles de aplicacin o sinalado para os efectos de mobilidade na disposicin adicional duodcima desta lei. 2. Correspndelle ao Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, a creacin ou supresin das especialidades docentes dos corpos a que se refire esta disposicin, coa excepcin da letra i) do punto anterior,
160
e a asignacin de reas, materias e mdulos que debern impartir os funcionarios adscritos a cada unha delas, sen prexuzo do disposto no artigo 93.2 desta lei. As mesmo, as administracins educativas podern establecer os requisitos de formacin ou titulacin que deben cumprir os funcionarios dos corpos que imparten a educacin secundaria obrigatoria para impartir ensinanzas dos primeiros cursos desta etapa correspondentes a outra especialidade, de acordo co establecido no punto 3 do artigo 26. Non obstante, os procesos selectivos e concursos de traslados de mbito estatal tern en conta unicamente as especialidades docentes. diSpoSicin adicional oitava. corpoS de catedrticoS. 1. Os funcionarios dos corpos de catedrticos de ensino secundario, de msica e artes escnicas, de escolas oficiais de idiomas e de artes plsticas e deseo realizarn as funcins que se lles encomendan nesta lei e as que regulamentariamente se determinen. 2. Con carcter preferente atribenselles aos funcionarios dos corpos citados no punto anterior, as seguintes funcins: a) A direccin de proxectos de innovacin e investigacin didctica da propia especialidade que se realicen no centro. b) O exercicio da xefatura dos departamentos de coordinacin didctica, as como, de ser o caso, do departamento de orientacin. c) A direccin da formacin en prcticas dos profesores de novo ingreso que se incorporen ao departamento. d) A coordinacin dos programas de formacin continua do profesorado que se desenvolvan dentro do departamento. e) A presidencia dos tribunais de acceso e, de ser o caso, ingreso aos respectivos corpos de catedrticos. 3. No momento de se facer efectiva a integracin nos corpos de catedrticos de ensino secundario, de catedrticos de escolas oficiais de idiomas e de catedrticos de artes plsticas e deseo, os funcionarios dos respectivos corpos coa condicin de catedrtico incorporaranse coa antigidade que tivesen na devandita condicin e respectarnselles os dereitos
161
de que viesen desfrutando no momento de se facer efectiva a integracin, includos os dereitos econmicos recoecidos aos funcionarios provenientes do corpo de catedrticos numerarios de bacharelato. A integracin nos distintos corpos de catedrticos farase efectiva nos mesmos postos que tivesen asignados no momento desta. 4. A habilitacin prevista na disposicin adicional primeira da Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, das cualificacins e da formacin profesional, estenderase aos funcionarios dos corpos de catedrticos de ensino secundario nas condicins e cos requisitos establecidos na devandita lei. 5. Os funcionarios dos correspondentes corpos de catedrticos de ensino secundario, escolas oficiais de idiomas e de artes plsticas e deseo participarn nos concursos de provisin de postos conxuntamente cos funcionarios dos corpos de profesores dos niveis correspondentes, s mesmas vacantes, sen prexuzo dos mritos especficos que lles sexan de aplicacin pola sa pertenza aos mencionados corpos de catedrticos. 6. A pertenza a algn dos corpos de catedrticos valorarase, para todos os efectos, como mrito docente especfico. diSpoSicin adicional novena. requiSitoS para o ingreSo noS corpoS de funcionarioS docenteS. 1. Para o ingreso no corpo de mestres sern requisitos indispensables estar en posesin do ttulo de mestre ou o ttulo de grao correspondente e superar o correspondente proceso selectivo. 2. Para o ingreso no corpo de profesores de ensino secundario ser necesario estar en posesin do ttulo de doutor, licenciado, enxeeiro, arquitecto, ou o ttulo de grao correspondente ou outros ttulos equivalentes, para os efectos de docencia, ademais da formacin pedagxica e didctica a que se refire o artigo 100.2 desta lei, as como superar o correspondente proceso selectivo. 3. Para o ingreso no corpo de profesores tcnicos de formacin profesional ser necesario estar en posesin da titulacin de diplomado, arquitecto tcnico, enxeeiro tcnico ou o ttulo de grao correspondente ou outros ttulos equivalentes, para os efectos de docencia, ademais da formacin pedagxica e didctica a que se refire o artigo 100.2 desta lei, as como superar o correspondente proceso selectivo.
162
4. Para o ingreso aos corpos de profesores de msica e artes escnicas e de catedrticos de msica e artes escnicas ser necesario estar en posesin do ttulo de doutor, licenciado, enxeeiro, arquitecto ou ttulo de grao correspondente, ou outro ttulo equivalente para os efectos de docencia, ademais de, no caso do corpo de profesores de msica e artes escnicas, excepto nas especialidades propias de arte dramtica, a formacin pedagxica e didctica a que se refire o artigo 100.2 desta lei, as como superar o correspondente proceso selectivo. O Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, establecer as condicins para permitir o ingreso no corpo de catedrticos de msica e artes escnicas, mediante concurso de mritos, a personalidades de recoecido prestixio nos seus respectivos campos profesionais. 5. Para o ingreso no corpo de profesores de artes plsticas e deseo, ser necesario estar en posesin do ttulo de doutor, licenciado, arquitecto, enxeeiro ou o ttulo de grao correspondente ou outros ttulos equivalentes, para os efectos de docencia, ademais da formacin pedagxica e didctica a que se refire o artigo 100.2 desta lei, as como superar o correspondente proceso selectivo. 6. Para o ingreso no corpo de mestres de taller de artes plsticas e deseo ser necesario estar en posesin da titulacin de diplomado, arquitecto tcnico, enxeeiro tcnico ou o ttulo de grao correspondente ou outros ttulos equivalentes, para os efectos de docencia, ademais da formacin pedagxica e didctica a que se refire o artigo 100.2 desta lei, as como superar o correspondente proceso selectivo. 7. Para o ingreso no corpo de profesores de escolas oficiais de idiomas ser necesario estar en posesin do ttulo de doutor, licenciado, arquitecto, enxeeiro ou o ttulo de grao correspondente ou outros ttulos equivalentes, para efectos de docencia, ademais da formacin pedagxica e didctica a que se refire o artigo 100.2 desta lei, as como superar o correspondente proceso selectivo. 8. Para o ingreso no corpo de profesores de ensino secundario no caso de materias ou reas de especial relevancia para a formacin profesional, para o ingreso no corpo de profesores de artes plsticas e deseo no caso de materias de especial relevancia para a formacin especfica artstico-plstica e deseo, as como para o ingreso nos corpos de profesores tcnicos de formacin profesional e de mestres de taller no caso de determinadas reas ou materias, o Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas poder determinar, para os efectos de docencia, a equivalen-
163
cia doutras titulacins distintas s exixidas nesta disposicin adicional. No caso de que o ingreso sexa aos corpos de profesores tcnicos de formacin profesional e ao de mestres de taller, poderase exixir, ademais unha experiencia profesional nun campo laboral relacionado coa materia ou rea a que se aspire. diSpoSicin adicional dcima. requiSitoS para o acceSo aoS corpoS de catedrticoS e inSpectoreS. 1. Para acceder ao corpo de catedrticos de ensino secundario, ser necesario pertencer ao corpo de profesores de ensino secundario e estar en posesin do ttulo de doutor, licenciado, arquitecto, enxeeiro ou grao correspondente ou titulacin equivalente para os efectos de docencia, as como superar o correspondente proceso selectivo. 2. Para acceder ao corpo de catedrticos de artes plsticas e deseo ser necesario pertencer ao corpo de profesores de artes plsticas e deseo e estar en posesin do ttulo de doutor, licenciado, arquitecto, enxeeiro ou grao correspondente ou titulacin equivalente, para os efectos de docencia, as como superar o correspondente proceso selectivo. 3. Para acceder ao corpo de catedrticos de escolas oficiais de idiomas, ser necesario pertencer ao corpo de profesores de escolas oficiais de idiomas e estar en posesin do ttulo de doutor, licenciado, arquitecto, enxeeiro ou grao correspondente ou titulacin equivalente, para os efectos de docencia, as como superar o correspondente proceso selectivo. 4. Sen prexuzo da posibilidade de ingreso regulado na disposicin adicional novena, punto 4, para acceder ao corpo de catedrticos de msica e artes escnicas, ser necesario pertencer ao corpo de profesores de msica e artes escnicas e estar en posesin do ttulo de doutor, licenciado, arquitecto, enxeeiro ou grao correspondente ou titulacin equivalente, para os efectos de docencia, as como superar o correspondente proceso selectivo. 5. Para acceder ao corpo de inspectores de Educacin ser necesario pertencer a algn dos corpos que integran a funcin pblica docente con polo menos unha experiencia de cinco anos neles e estar en posesin do ttulo de doutor, licenciado, enxeeiro, arquitecto ou ttulo equivalente e superar o correspondente proceso selectivo, as como, de ser o caso, acreditar o coecemento da lingua cooficial da comunidade autnoma de destino, de acordo coa sa normativa.
164
diSpoSicin adicional dcimo primeira. equivalencia de titulacinS do profeSorado. 1. O ttulo de profesor de educacin xeral bsica considrase equivalente, para todos os efectos, ao ttulo de mestre ao cal se refire esta lei. O ttulo de mestre de ensino primario manter os efectos que lle outorga a lexislacin vixente. 2. As referencias establecidas nesta lei en relacin coas distintas titulacins universitarias, sono sen prexuzo das normas que o Goberno dite para o establecemento, reforma ou adaptacin das modalidades cclicas de cada ensinanza e dos ttulos correspondentes, en virtude da autorizacin outorgada a este polo artigo 88.2 da Lei orgnica 6/2001, do 21 de decembro, de universidades, co fin de cumprir as lias xerais que emanen do Espazo Europeo de ensino superior. diSpoSicin adicional dcimo Segunda. ingreSo e promocin interna. 1. O sistema de ingreso na funcin pblica docente ser o de concurso-oposicin convocado polas respectivas administracins educativas. Na fase de concurso valoraranse, entre outros mritos, a formacin acadmica e a experiencia docente previa. Na fase de oposicin teranse en conta a posesin dos coecementos especficos da especialidade docente a que se opta, a aptitude pedagxica e o dominio das tcnicas necesarias para o exercicio docente. As probas convocaranse, segundo corresponda, de acordo coas especialidades docentes. Para a seleccin dos aspirantes terase en conta a valoracin de ambas as fases do concurso-oposicin, sen prexuzo da superacin das probas correspondentes. O nmero de seleccionados non poder superar o nmero de prazas convocadas. As mesmo, existir unha fase de prcticas, que poder inclur cursos de formacin, e constituir parte do proceso selectivo. 2. Os funcionarios docentes dos corpos de profesores de ensino secundario, de profesores de escolas oficiais de idiomas, de profesores de msica e artes escnicas e de profesores de artes plsticas e deseo que queiran acceder aos corpos de catedrticos de ensino secundario, de catedrticos de escolas oficiais de idiomas, de catedrticos de msica e artes escnicas e de catedrticos de artes plsticas e deseo, respectivamente, debern contar cunha antigidade mnima de oito anos no correspondente corpo como funcionarios de carreira.
165
Nas convocatorias correspondentes, que non tern fase de prcticas, o sistema de acceso aos citados corpos ser o de concurso no cal se valorarn os mritos relacionados coa actualizacin cientfica e didctica, a participacin en proxectos educativos, a avaliacin positiva da actividade docente e, de ser o caso, a traxectoria artstica dos candidatos. O nmero de funcionarios dos corpos de catedrticos, excepto no corpo de catedrticos de msica e artes escnicas, non superar, en cada caso, o 30% do nmero total de funcionarios de cada corpo de orixe. 3. Os funcionarios dos corpos docentes clasificados no grupo B a que se refire a vixente lexislacin da funcin pblica podern acceder aos corpos de profesores de ensino secundario e de profesores de artes plsticas e deseo. Nas convocatorias correspondentes para estes funcionarios valoraranse preferentemente os mritos dos concursantes, entre os que se tern en conta o traballo desenvolvido e os cursos de formacin e perfeccionamento superados, as como os mritos acadmicos, e a avaliacin positiva da actividade docente. As mesmo, realizarase unha proba consistente na exposicin dun tema da especialidade a que se accede, para cuxa superacin se atender tanto aos coecementos sobre a materia como aos recursos didcticos e pedagxicos dos candidatos. Nas convocatorias de ingreso nos corpos de profesores de ensino secundario e de profesores de artes plsticas e deseo reservarase unha porcentaxe das prazas que se convoquen para o acceso destes funcionarios docentes, que debern estar en posesin da titulacin requirida para o ingreso nos correspondentes corpos, as como ter permanecido nos seus corpos de procedencia un mnimo de seis anos como funcionarios de carreira. Quen acceda por este procedemento estar exento da realizacin da fase de prcticas e ter preferencia na eleccin dos destinos vacantes sobre os aspirantes que ingresen pola quenda libre da correspondente convocatoria. Malia o disposto no pargrafo anterior, os aspirantes seleccionados que estean ocupando, con carcter definitivo no mbito da Administracin pblica convocante, prazas do corpo e especialidade s cales acceden, podern optar, nas condicins que se establezan nas respectivas convocatorias, por permaneceren nelas. 4. O acceso ao corpo de inspectores de educacin realizarase mediante concurso-oposicin. Os aspirantes debern contar cunha antigidade mnima de seis anos nalgn dos corpos que integran a funcin pblica
166
docente e unha experiencia docente de igual duracin. As administracins educativas convocarn o concurso-oposicin correspondente con suxeicin aos seguintes criterios: a) Na fase de concurso valorarase a traxectoria profesional dos candidatos e os seus mritos especficos como docentes, o desempeo de cargos directivos con avaliacin positiva e a pertenza a algn dos corpos de catedrticos a que se refire esta lei. b) A fase de oposicin consistir nunha proba na cal se valorarn os coecementos pedagxicos, de administracin e lexislacin educativa dos aspirantes adecuada funcin inspectora que van realizar, as como os coecementos e tcnicas especficos para o seu desempeo. c) Nas convocatorias de acceso ao corpo de inspectores, as administracins educativas podern reservar ata un terzo das prazas para a provisin mediante concurso de mritos destinado aos profesores que, reunindo os requisitos xerais, exercesen con avaliacin positiva, polo menos durante tres mandatos, o cargo de director. Os candidatos seleccionados mediante o concurso-oposicin debern realizar para a sa adecuada preparacin un perodo de prcticas de carcter selectivo, ao finalizar o cal sern nomeados, de ser o caso, funcionarios de carreira do corpo de inspectores de educacin. 5. Os funcionarios docentes a que se refire esta lei, podern, as mesmo, acceder a un corpo do mesmo grupo e nivel de complemento de destino, sen limitacin de antigidade, sempre que posan a titulacin exixida e superen o correspondente proceso selectivo. Para este efecto terase en conta a sa experiencia docente e as probas que no seu da se superaron, quedando exentos da realizacin da fase de prcticas. Estes funcionarios, cando accedan a un corpo, ao mesmo tempo que outros funcionarios pola quenda libre ou por algunha das quendas previstas nesta disposicin, tern prioridade para a eleccin de destino. 6. O Goberno e as comunidades autnomas fomentarn convenios coas universidades que faciliten a incorporacin, con xornada total ou parcial, compartida neste caso coa sa actividade docente non universitaria, aos departamentos universitarios dos funcionarios dos corpos docentes de niveis correspondentes s ensinanzas reguladas nesta lei, no marco da
167
disposicin adicional vixsimo stima da Lei orgnica 6/2001, do 21 de decembro, de universidades. 7. A Administracin do Estado e as comunidades autnomas impulsarn o estudo e a implantacin, de ser o caso, de medidas destinadas ao desenvolvemento da carreira profesional dos funcionarios docentes sen que necesariamente supoa o cambio de corpo. diSpoSicin adicional dcimo terceira. deSempeo da funcin inSpectora por funcionarioS non pertencenteS ao corpo de inSpectoreS de educacin. 1. Os funcionarios do corpo de inspectores ao servizo da Administracin educativa que optasen por permanecer nese corpo a extinguir tern dereito, para os efectos de mobilidade, a participar nos concursos para a provisin de postos na inspeccin de educacin. Os funcionarios do corpo de inspectores ao servizo da Administracin educativa das comunidades autnomas con destino definitivo, e integrados nos correspondentes corpos de acordo coa normativa ditada por aquelas, tern dereito, para os efectos de mobilidade, a participar nos concursos para a provisin de postos da inspeccin de educacin. 2. Aqueles funcionarios dos corpos docentes que accederon funcin inspectora de conformidade coas disposicins da Lei 30/1984, do 2 de agosto, de medidas para a reforma da funcin pblica, modificada pola Lei 23/1988, do 28 de xullo, e que non accedesen ao corpo de inspectores de educacin no momento da entrada en vigor desta lei, podern continuar desempeando a funcin inspectora con carcter definitivo e ata a sa xubilacin como funcionarios, de conformidade coas disposicins polas cales accederon a este. diSpoSicin adicional dcimo cuarta. centroS autorizadoS para impartir a modalidade de cienciaS da natureza e da Sade e a modalidade de tecnoloxa en bacharelato. Os centros docentes privados de bacharelato que no momento da entrada en vigor desta lei impartan a modalidade de ciencias da natureza e da sade, a modalidade de tecnoloxa, ou ambas, quedarn automaticamente autorizados para impartir a modalidade de ciencias e tecnoloxa, establecida nesta lei.
168
diSpoSicin adicional dcimo quinta. municipioS, corporacinS ou entidadeS locaiS. 1. As administracins educativas podern establecer procedementos e instrumentos para favorecer e estimular a xestin conxunta coas administracins locais e a colaboracin entre centros educativos e administracins pblicas. No que se refire s corporacins locais, estableceranse procedementos de consulta e colaboracin coas sas federacins ou agrupacins mis representativas. 2. A conservacin, o mantemento e a vixilancia dos edificios destinados a centros pblicos de educacin infantil, de educacin primaria ou de educacin especial, correspondern ao municipio respectivo. Estes edificios non se podern destinar a outros servizos ou finalidades sen autorizacin previa da Administracin educativa correspondente. 3. Cando o Estado ou as comunidades autnomas deban afectar, por necesidades de escolarizacin, edificios escolares de propiedade municipal nos cales estean situados centros de educacin infantil, de educacin primaria ou de educacin especial, dependentes das administracins educativas, para impartir educacin secundaria ou formacin profesional, asumirn, respecto dos mencionados centros, os gastos que os municipios viesen sufragando de acordo coas disposicins vixentes, sen prexuzo da titularidade demanial que poidan posur os municipios respectivos. O disposto non ser de aplicacin respecto aos edificios escolares de propiedade municipal en que se imparta, ademais de educacin infantil e educacin primaria ou educacin especial, o primeiro ciclo de educacin secundaria obrigatoria. Se a afectacin fose parcial establecerase o correspondente convenio de colaboracin entre as administracins afectadas. 4. Os municipios cooperarn coas administracins educativas correspondentes na obtencin dos predios necesarios para a construcin de novos centros docentes. 5. As administracins educativas podern establecer convenios de colaboracin coas corporacins locais para as ensinanzas artsticas. Estes convenios podern prever unha colaboracin especfica en escolas de ensinanzas artsticas cuxos estudos non conduzan obtencin de ttulos con validez acadmica.
169
6. Correspndelles s administracins educativas establecer o procedemento para o uso dos centros docentes que delas dependan, por parte das autoridades municipais, fra do horario lectivo para actividades educativas, culturais, deportivas ou outras de carcter social. Este uso quedar unicamente suxeito s necesidades derivadas da programacin das actividades dos devanditos centros. 7. As administracins educativas, deportivas e municipais colaborarn para o establecemento de procedementos que permitan o dobre uso das instalacins deportivas pertencentes aos centros docentes ou aos municipios. diSpoSicin adicional dcimo Sexta. denominacin daS etapaS educativaS. As referencias contidas na Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, aos niveis educativos entndense substitudas polas denominacins que, para os distintos niveis e etapas educativas e para os respectivos centros, se establecen nesta lei. diSpoSicin adicional dcimo Stima.
clauStro de profeSoreS doS centroS privadoS concertadoS.
O claustro de profesores dos centros privados concertados ter funcins anlogas s previstas no artigo 129 desta lei. diSpoSicin adicional dcimo oitava. procedemento de conSulta S comunidadeS autnomaS. A referencia no articulado desta lei s consultas previas s comunidades autnomas entndese realizadas no seo da Conferencia Sectorial. diSpoSicin adicional dcimo novena. alumnado eStranxeiro. O establecido nesta lei en relacin coa escolarizacin, obtencin de ttulos e acceso ao sistema xeral de bolsas e axudas ao estudo ser aplicable ao alumnado estranxeiro nos termos establecidos na Lei orgnica 4/2000, do 11 de xaneiro, sobre dereitos e liberdades dos estranxeiros en Espaa e a sa integracin social, modificada pola Lei orgnica 8/2000, do 22 de decembro, e na normativa que as desenvolve.
170
diSpoSicin adicional vixSima. atencin S vtimaS do terroriSmo. As administracins educativas facilitarn que os centros educativos poidan prestar especial atencin aos alumnos vtimas do terrorismo para que estes reciban a axuda necesaria para realizar adecuadamente os seus estudos. diSpoSicin adicional vixSimo primeira. cambioS de centro derivadoS de actoS de violencia. As administracins educativas asegurarn a escolarizacin inmediata das alumnas ou alumnos que se vexan afectados por cambios de centro derivados de actos de violencia de xnero ou acoso escolar. Igualmente, facilitarn que os centros educativos lles presten especial atencin a estes alumnos. diSpoSicin adicional vixSimo Segunda. tranSformacin de enSinanzaS. No suposto de que no proceso de ordenacin do ensino universitario se definisen no futuro ttulos que correspondan a estudos regulados nesta lei, o Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, poder establecer o oportuno proceso de transformacin de tales estudos. diSpoSicin adicional vixSimo terceira. datoS perSoaiS doS alumnoS. 1. Os centros docentes podern solicitar os datos persoais do seu alumnado que sexan necesarios para o exercicio da sa funcin educativa. Os devanditos datos podern facer referencia orixe e ao ambiente familiar e social, a caractersticas ou condicins persoais, ao desenvolvemento e resultados da sa escolarizacin, as como a aqueloutras circunstancias cuxo coecemento sexa necesario para a educacin e orientacin dos alumnos. 2. Os pais ou titores e os propios alumnos debern colaborar na obtencin da informacin a que fai referencia este artigo. A incorporacin dun alumno a un centro docente supor o consentimento para o tratamento dos seus datos e, de ser o caso, a cesin de datos procedentes do centro en que estivese escolarizado con anterioridade, nos termos establecidos na lexislacin sobre proteccin de datos. En todo caso, a informacin a que
171
se refire este punto ser a estritamente necesaria para a funcin docente e orientadora, non se podendo tratar con fins diferentes do educativo sen consentimento expreso. 3. No tratamento dos datos do alumnado aplicaranse normas tcnicas e organizativas que garantan a sa seguridade e confidencialidade. O profesorado e o resto do persoal que, no exercicio das sas funcins, acceda a datos persoais e familiares ou que afecten o honor e intimidade dos menores ou das sas familias quedar suxeito ao deber de sixilo. 4. A cesin dos datos, includos os de carcter reservado, necesarios para o sistema educativo, realizarase preferentemente por va telemtica e estar suxeita lexislacin en materia de proteccin de datos de carcter persoal, e as condicins mnimas sern acordadas polo Goberno coas comunidades autnomas no seo da Conferencia Sectorial de Educacin. diSpoSicin adicional vixSimo cuarta. incorporacin de crditoS noS orzamentoS xeraiS do eStado para a gratuidade do Segundo ciclo de educacin infantil. Os orzamentos xerais do Estado correspondentes ao mbito temporal de aplicacin desta lei incorporarn progresivamente os crditos necesarios para facer efectiva a gratuidade do segundo ciclo da educacin infantil a que se refire o artigo 15.2. diSpoSicin adicional vixSimo quinta. fomento da igualdade efectiva entre homeS e mullereS. Co fin de favorecer a igualdade de dereitos e oportunidades e fomentar a igualdade efectiva entre homes e mulleres, os centros que desenvolvan o principio de coeducacin en todas as etapas educativas, sern obxecto de atencin preferente e prioritaria na aplicacin das previsins recollidas nesta lei, sen prexuzo do disposto nos convenios internacionais subscritos por Espaa. diSpoSicin adicional vixSimo Sexta. denominacin eSpecfica para o conSello eScolar doS centroS educativoS. As administracins educativas podern establecer unha denominacin especfica para se referir ao consello escolar dos centros educativos.
172
diSpoSicin adicional vixSimo Stima. reviSin doS mduloS de concertoS. 1. Durante o perodo a que se refire a disposicin adicional primeira desta lei, e en cumprimento do acordo subscrito entre o Ministerio de Educacin e Ciencia e as organizacins sindicais representativas do profesorado dos centros privados concertados, todas as partidas dos mdulos do concerto se revisarn anualmente nunha porcentaxe equivalente das retribucins dos funcionarios pblicos dependentes das administracins do Estado. 2. As administracins educativas posibilitarn, para o exercicio da funcin directiva nos centros privados concertados, unhas compensacins econmicas, anlogas s previstas para os cargos directivos dos centros pblicos, das mesmas caractersticas. diSpoSicin adicional vixSimo oitava. convenioS con centroS que impartan cicloS de formacin profeSional. As administracins educativas podern establecer convenios educativos cos centros que impartan ciclos formativos de formacin profesional que complementen a oferta educativa dos centros pblicos de acordo coa programacin xeral do ensino. diSpoSicin adicional vixSimo novena. fixacin do importe doS mduloS. 1. Durante o perodo a que se refire a disposicin adicional primeira desta lei, procederase fixacin dos importes dos mdulos econmicos establecidos, de acordo co artigo 117, en funcin da implantacin das ensinanzas que ordena esta lei. 2. No seo da Conferencia Sectorial constituirase unha comisin, na cal participarn as organizacins empresariais e sindicais mis representativas no mbito do ensino privado concertado, para o estudo da conta dos mdulos de concerto que valore o custo total da imparticin das ensinanzas en condicins de gratuidade.
173
diSpoSicin adicional trixSima. integracin de centroS na rede de centroS de titularidade pblica. As comunidades autnomas podern integrar na respectiva rede de centros docentes pblicos, de acordo coa forma e o procedemento que se estableza mediante lei dos seus parlamentos, os centros de titularidade das administracins locais que cumpran os requisitos establecidos na lei, atendan poboacins escolares de condicins socioeconmicas desfavorables ou que desempeen un recoecido labor na atencin s necesidades de escolarizacin, sempre que as administracins locais manifesten a sa vontade de integralos na devandita rede. diSpoSicin adicional trixSimo primeira. vixenciaS de titulacinS. 1. O ttulo de graduado escolar da Lei 14/1970, do 4 de agosto, xeral de educacin e financiamento da reforma educativa, e o ttulo de graduado en educacin secundaria da Lei orgnica 3/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, tern os mesmos efectos profesionais que o ttulo de graduado en educacin secundaria obrigatoria establecido nesta lei. 2. Os ttulos de bacharel da Lei 14/1970, do 4 de agosto, xeral de educacin e financiamento da reforma educativa e da Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, tern os mesmos efectos profesionais que o novo ttulo de bacharel establecido nesta lei. 3. O ttulo de tcnico auxiliar da Lei 14/1970, do 4 de agosto, xeral de educacin e financiamento da reforma educativa, ter os mesmos efectos acadmicos que o ttulo de graduado en educacin secundaria e os mesmos efectos profesionais que o ttulo de tcnico da correspondente profesin. 4. O ttulo de tcnico especialista da Lei 14/1970, do 4 de agosto, xeral de educacin e financiamento da reforma educativa ter os mesmos efectos acadmicos e profesionais que o novo ttulo de tcnico superior na correspondente especialidade. diSpoSicin adicional trixSimo Segunda. novaS titulacinS de formacin profeSional. No perodo de aplicacin desta lei o Goberno, segundo o disposto no punto 6 do seu artigo 39, proceder a establecer as ensinanzas de for-
174
macin profesional de grao medio e grao superior relacionadas coas artes escnicas. diSpoSicin tranSitoria primeira. meStreS adScritoS aoS curSoS primeiro e Segundo da educacin Secundaria obrigatoria. 1. Os funcionarios do corpo de mestres adscritos con carcter definitivo, en aplicacin da disposicin transitoria cuarta da Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, a postos dos dous primeiros cursos da educacin secundaria obrigatoria, podern continuar nos devanditos postos indefinidamente, as como exercer a sa mobilidade en relacin coas vacantes que para tal fin determine cada Administracin educativa. No suposto de que accedesen ao corpo de profesores de ensino secundario conforme o previsto na disposicin adicional dcimo segunda desta lei, podern permanecer no seu mesmo destino nos termos que se establezan. 2. Os mestres que, en aplicacin da disposicin transitoria oitava da Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, vean impartindo os dous primeiros cursos da educacin secundaria obrigatoria en centros docentes privados, podern continuar realizando a mesma funcin nos postos que veen ocupando. diSpoSicin tranSitoria Segunda. xubilacin voluntaria anticipada. 1. Os funcionarios de carreira dos corpos docentes a que se refire a disposicin adicional stima desta lei, as como os funcionarios dos corpos a extinguir a que se refire a disposicin transitoria quinta da Lei 31/1991, de orzamentos xerais do Estado para o ano 1992, includos no mbito de aplicacin do rxime de clases pasivas do Estado, podern optar a un rxime de xubilacin voluntaria ata a data en que finalice o proceso de implantacin desta lei establecido na disposicin adicional primeira, sempre que renan todos e cada un dos requisitos seguintes: a) Ter permanecido en activo ininterrompidamente nos quince anos anteriores presentacin da solicitude en postos pertencentes aos correspondentes cadros de persoal de centros docentes, ou que durante unha parte dese perodo permanecesen na situacin de servizos especiais ou ocupasen un posto
175
de traballo que dependa funcional ou organicamente das administracins educativas, ou ben que se lles concedese excedencia por algn dos supostos previstos no artigo 29, punto 4 da Lei 30/1984, do 2 de agosto, de medidas para a reforma da funcin pblica, modificado pola Lei 39/1999, do 5 de novembro, e pola Lei 51/2003, do 2 de decembro. b) Ter cumpridos sesenta anos de idade. c) Ter acreditados quince anos de servizos efectivos ao Estado. Os requisitos de idade e perodo de carencia exixidos nas letras b) e c) anteriores, deberanse ter cumprido na data do feito causante da pensin de xubilacin, que ser para este efecto o 31 de agosto do ano en que se solicite. Para tal fin deberase formular a solicitude, ante o rgano de xubilacin correspondente, dentro dos dous primeiros meses do ano en que se pretenda acceder xubilacin voluntaria. Igualmente, podern optar ao devandito rxime de xubilacin os funcionarios dos corpos de inspectores de educacin, de inspectores ao servizo da Administracin educativa e de directores escolares de ensino primario, as como os funcionarios docentes adscritos funcin inspectora a que se refire a disposicin adicional dcimo quinta da Lei 30/1984, do 2 de agosto, de medidas para a reforma da funcin pblica modificada pola Lei 23/1988, do 28 de xullo, sempre que en todos os casos renan os requisitos anteriores, salvo no que se refire adscricin a postos pertencentes aos cadros de persoal dos centros docentes. 2. A conta da pensin de xubilacin ser a que resulte de aplicar, aos haberes reguladores que en cada caso procedan, a porcentaxe de clculo correspondente suma dos anos de servizos efectivos prestados ao Estado que, de acordo coa lexislacin de clases pasivas, tea acreditados o funcionario no momento da xubilacin voluntaria e do perodo de tempo que lle falte ata o cumprimento da idade de sesenta e cinco anos. O disposto no pargrafo anterior entndese sen prexuzo do establecido en cada momento, en materia de lmite mximo de percepcin de pensins pblicas. 3. Dado o carcter voluntario da xubilacin regulada nesta disposicin transitoria, non lle ser de aplicacin o establecido na disposicin transitoria primeira do vixente texto refundido da Lei de clases pasivas do Estado.
176
4. Os funcionarios que se xubilen voluntariamente de acordo co disposto nesta norma, que tean acreditados no momento da xubilacin polo menos 28 anos de servizos efectivos ao Estado, podern percibir, por unha soa vez, conxuntamente coa sa ltima mensualidade de activo, unha gratificacin extraordinaria no importe e condicins que estableza o Goberno por proposta do ministro de Economa e Facenda, por iniciativa do ministro de Educacin e Ciencia, atendendo idade do funcionario, aos anos de servizos prestados e s retribucins complementarias establecidas con carcter xeral para o corpo de pertenza. A conta da gratificacin extraordinaria non poder, en ningn caso, ser superior a un importe equivalente a 25 mensualidades do indicador pblico de renda de efectos mltiples. 5. Os funcionarios de carreira dos corpos docentes a que se refire esta norma, acollidos a rximes de Seguridade Social ou de previsin distintos do de clases pasivas, sempre que acrediten todos os requisitos establecidos no punto 1, podern optar no momento da solicitude da xubilacin voluntaria por se incorporar ao rxime de clases pasivas do Estado, para os efectos do dereito aos beneficios previstos nesta disposicin, as como sa integracin no rxime especial de funcionarios civs do Estado. A comisin prevista na disposicin adicional sexta do Real decreto 691/1991, do 12 de abril, sobre cmputo recproco de cotas entre rximes de Seguridade Social, determinar a compensacin econmica que deba realizar a Seguridade Social respecto do persoal de corpos docentes que opte pola sa incorporacin ao rxime de clases pasivas do Estado, en funcin dos anos cotizados aos demais rximes da Seguridade Social. 6. Os funcionarios de carreira dos corpos docentes a que se refire o punto 1 desta disposicin, acollidos a rximes de Seguridade Social ou de previsin distintos do de clases pasivas, que non exerzan a opcin establecida no punto anterior, podern igualmente percibir as gratificacins extraordinarias que se establezan, de acordo co previsto no punto 4 desta disposicin transitoria, sempre que causen baixa definitiva na sa prestacin de servizos ao Estado por xubilacin voluntaria ou por renuncia sa condicin de funcionario, e renan os requisitos exixidos nos nmeros 1 e 4 desta, excepto o de pertenza ao rxime de clases pasivas do Estado. Neste suposto, a conta da gratificacin extraordinaria non poder, en ningn caso, ser superior a un importe equivalente a 50 mensualidades do indicador pblico de renda de efectos mltiples. A xubilacin ou renuncia dos funcionarios a que se refire o pargrafo anterior non implicar modificacin ningunha nas normas que lles sexan de
177
aplicacin, para os efectos de prestacins, conforme o rxime en que estean comprendidos. 7. Facltase a Direccin Xeral de Custos de Persoal e Pensins Pblicas do Ministerio de Economa e Facenda para ditar as instrucins que, en relacin coas pensins de clases pasivas, puidesen ser necesarias co fin de executar o disposto nesta norma e nas que se diten no seu desenvolvemento. 8. Antes da finalizacin do perodo de implantacin desta lei, establecido na disposicin adicional primeira, o Goberno, logo de consulta s comunidades autnomas, proceder revisin do tempo referido ao rxime de xubilacin voluntaria as como dos requisitos exixidos. diSpoSicin tranSitoria terceira. mobilidade doS funcionarioS doS corpoS docenteS. Mentres non sexan desenvolvidas as previsins contidas nesta lei que afecten a mobilidade mediante concurso de traslados dos funcionarios dos corpos docentes nela previstos, a mobilidade axustarase normativa vixente no momento da entrada en vigor desta lei. diSpoSicin tranSitoria cuarta. profeSoreS tcnicoS de formacin profeSional en bacharelato. Os profesores tcnicos de formacin profesional que no momento da entrada en vigor desta lei estean impartindo docencia en bacharelato podern continuar de forma indefinida nesa situacin. diSpoSicin tranSitoria quinta. perSoal laboral fixo de centroS dependenteS de adminiStracinS non autonmicaS. 1. Cando se incorporasen, con anterioridade entrada en vigor desta lei, ou se incorporen durante os tres primeiros anos da sa aplicacin, centros previamente dependentes de calquera Administracin pblica s redes de centros docentes dependentes das administracins educativas, o persoal laboral que fose fixo no momento da integracin e realice funcins docentes nos devanditos centros, poder acceder aos corpos docentes regulados nesta lei, logo de superacin das correspondentes probas selectivas convocadas para tal efecto polos respectivos gobernos das comunidades
178
autnomas. Estas probas debern garantir, en todo caso, os principios constitucionais de igualdade, mrito e capacidade, na forma que determinen os parlamentos autonmicos, debndose respectar, en todo caso, o establecido na normativa bsica do Estado. 2. Os procedementos de ingreso a que fai referencia esta disposicin s sern de aplicacin no prazo de tres anos. diSpoSicin tranSitoria Sexta. duracin do mandato doS rganoS de goberno. 1. A duracin do mandato do director e demais membros do equipo directivo dos centros pblicos nomeados con anterioridade entrada en vigor desta lei ser a establecida na normativa vixente no momento do seu nomeamento. 2. As administracins educativas podern prorrogar, por un perodo mximo dun ano, o mandato dos directores e demais membros do equipo directivo dos centros pblicos cuxa finalizacin se produza no curso escolar de entrada en vigor desta lei. 3. O consello escolar dos centros docentes pblicos e privados concertados constitudo con anterioridade entrada en vigor desta lei continuar o seu mandato ata a finalizacin deste coas atribucins establecidas nesta lei. diSpoSicin tranSitoria Stima. exercicio da direccin noS centroS docenteS pblicoS. Os profesores que, estando acreditados para o exercicio da direccin dos centros docentes pblicos, non a exercesen, ou a exercesen por un perodo inferior ao sinalado no artigo 136.1 desta lei, estarn exentos da parte da formacin inicial que determinen as comunidades autnomas. diSpoSicin tranSitoria oitava. formacin pedagxica e didctica. Os ttulos profesionais de especializacin didctica e o certificado de cualificacin pedagxica que no momento da entrada en vigor desta lei organizasen as universidades ao abeiro do establecido na Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, o certificado de
179
aptitude pedagxica e outras certificacins que o Goberno poida establecer sern equivalentes formacin establecida no artigo 100.2 desta lei, ata que se regule para cada ensinanza. Estarn exceptuados da exixencia deste ttulo os mestres e os licenciados en pedagoxa e psicopedagoxa e quen estea en posesin de licenciatura ou titulacin equivalente que incla formacin pedagxica e didctica. diSpoSicin tranSitoria novena. adaptacin doS centroS. Os centros que atendan nenos menores de tres anos e que no momento da entrada en vigor desta lei non estean autorizados como centros de educacin infantil, ou o estean como centros de educacin preescolar, disporn, para se adaptaren aos requisitos mnimos que se establezan, do prazo que o Goberno determine, logo de consulta s comunidades autnomas. diSpoSicin tranSitoria dcima. modificacin doS concertoS. 1. Os centros privados que, no momento da entrada en vigor desta lei, tean concertadas as ensinanzas postobrigatorias, mantern o concerto para as ensinanzas equivalentes. 2. Os concertos, convenios ou subvencins aplicables aos centros de educacin preescolar e aos centros de educacin infantil referiranse s ensinanzas de primeiro ciclo de educacin infantil e s de segundo ciclo de educacin infantil respectivamente. 3. Os concertos, convenios ou subvencins para os programas de garanta social referiranse a programas de cualificacin profesional inicial. diSpoSicin tranSitoria dcimo primeira. aplicacin daS normaS regulamentariaS. Nas materias cuxa regulacin remite esta lei a ulteriores disposicins regulamentarias, e mentres estas non sexan ditadas, sern de aplicacin, en cada caso, as normas deste rango que o vian sendo na data de entrada en vigor desta lei, sempre que non se opoan ao disposto nela.
180
diSpoSicin tranSitoria dcimo Segunda. acceSo S enSinanzaS de idiomaS a menoreS de dezaSeiS anoS. Malia o disposto no artigo 59.2 desta lei, os alumnos que no momento da entrada en vigor desta lei completasen os dous primeiros cursos da educacin secundaria obrigatoria podern acceder s ensinanzas de idiomas. diSpoSicin tranSitoria dcimo terceira. meStreS eSpecialiStaS. Entrementres o Goberno non determine as ensinanzas a que se refire o artigo 93.2 desta lei, o ensino da msica, da educacin fsica e dos idiomas estranxeiros en educacin primaria ser impartido por mestres coa especializacin correspondente. diSpoSicin tranSitoria dcimo cuarta. cambioS de titulacin. Os requisitos de titulacin establecidos nesta lei para a imparticin dos distintos niveis educativos, non afectarn o profesorado que estea prestando os seus servizos en centros docentes segundo o disposto na lexislacin aplicable en relacin s prazas que se encontran ocupando. diSpoSicin tranSitoria dcimo quinta. meStreS con praza noS ServizoS de orientacin ou de aSeSoramento pSicopedagxico. 1. As administracins educativas que non regularizasen a situacin administrativa para o acceso ao corpo de profesores de ensino secundario, especialidade de psicoloxa e pedagoxa, mediante o concurso-oposicin, quenda especial, previsto no artigo 45 da Lei 24/2001, do 27 de decembro, de medidas fiscais, administrativas e da orde social, dos funcionarios do corpo de mestres que, con titulacin de licenciados en psicoloxa ou pedagoxa, vieron desempeando prazas con carcter definitivo no seu mbito de xestin, obtidas por concurso pblico de mritos, nos servizos de orientacin ou asesoramento psicopedagxico, debern convocar, no prazo mximo de tres meses desde a aprobacin desta lei, un concurso-oposicin, quenda especial, de acordo coas caractersticas do punto seguinte.
181
2. O citado concurso-oposicin, quenda especial, constar dunha fase de concurso en que se valorarn, na forma que establezan as convocatorias, os mritos dos candidatos, entre os cales figurarn a formacin acadmica e a experiencia docente previa. A fase de oposicin consistir nunha memoria sobre as funcins propias dos servizos de orientacin ou asesoramento psicopedagxico. Os aspirantes exporn e defendern ante o tribunal cualificador a memoria indicada, podendo o tribunal, ao termo da exposicin e defensa, formularlle ao aspirante preguntas ou solicitar aclaracins sobre a memoria exposta. 3. Quen supere o proceso selectivo quedar destinado na mesma praza que viesen desempeando e, para os nicos efectos de determinar a sa antigidade no corpo en que se integran, recoecerselles a data do seu acceso con carcter definitivo nos equipos psicopedagxicos da Administracin educativa. diSpoSicin tranSitoria dcimo Sexta. prioridade de concertoS no Segundo ciclo de educacin infantil. En relacin co disposto no artigo 15.2 desta lei, as administracins educativas, no rxime de concertos a que se refire o artigo 116 desta, e tendo en conta o previsto no artigo 117, considerarn as solicitudes formuladas polos centros privados, e darn preferencia, por esta orde, s unidades que se soliciten para primeiro, segundo e terceiro curso do segundo ciclo da educacin infantil. diSpoSicin tranSitoria dcimo Stima. acceSo funcin pblica docente. 1. O Ministerio de Educacin e Ciencia proporalles s administracins educativas, a travs da Conferencia Sectorial de Educacin, a adopcin de medidas que permitan a reducin da porcentaxe de profesores interinos nos centros educativos, de maneira que no prazo de catro anos desde a aprobacin desta lei, non se superen os lmites mximos establecidos de forma xeral para a funcin pblica. 2. Durante os anos de implantacin desta lei, o acceso funcin pblica docente realizarase mediante un procedemento selectivo no cal, na fase de concurso, se valorarn a formacin acadmica e, de forma preferente, a experiencia docente previa nos centros pblicos da mesma etapa educativa, ata os lmites legais permitidos. A fase de oposicin, que ter
182
unha soa proba, versar sobre os contidos da especialidade que corresponda, a aptitude pedagxica e o dominio das tcnicas necesarias para o exercicio da docencia. Para a regulacin deste procedemento de concursooposicin, terase en conta o previsto no punto anterior, para cuxos efectos se requirirn os informes oportunos das administracins educativas. diSpoSicin tranSitoria dcimo oitava. adaptacin de normativa Sobre concertoS. Co fin de que as administracins educativas poidan adaptar a sa normativa sobre concertos educativos s disposicins desta lei, podern acordar a prrroga de ata dous anos do perodo xeral de concertacin educativa en curso entrada en vigor desta lei. diSpoSicin tranSitoria dcimo novena. procedemento de admiSin de alumnoS. Os procedementos de admisin de alumnos adaptaranse ao previsto no captulo III do ttulo II desta lei a partir do curso acadmico 2007/2008. diSpoSicin derrogatoria nica. 1. Quedan derrogadas as seguintes leis: a) Lei 14/1970, do 4 de agosto, xeral de educacin e financiamento da reforma educativa. b) Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo. c) Lei orgnica 9/1995, do 20 de novembro, de participacin, avaliacin e goberno dos centros docentes. d) Lei orgnica 10/2002, do 23 de decembro, de calidade da educacin. e) Lei 24/1994, do 12 de xullo, pola que se establecen normas sobre concursos de provisin de postos de traballo para funcionarios docentes. 2. As mesmo, quedan derrogadas cantas disposicins de igual ou inferior rango se opoan ao disposto nesta lei.
183
Disposicin derradeira primeira. Modificacin da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin. 1. O artigo 4 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, queda redactado da seguinte maneira: 1. Os pais ou titores, en relacin coa educacin dos seus fillos ou pupilos, teen os seguintes dereitos: a) A que reciban unha educacin, coa mxima garanta de calidade, conforme os fins establecidos na Constitucin, no correspondente Estatuto de autonoma e nas leis educativas. b) A escoller centro docente tanto pblico como distinto dos creados polos poderes pblicos. c) A que reciban a formacin relixiosa e moral que estea de acordo coas sas propias conviccins. d) A estar informados sobre o progreso da aprendizaxe e integracin socio-educativa dos seus fillos. e) A participar no proceso de ensino e aprendizaxe dos seus fillos. f) A participar na organizacin, funcionamento, goberno e avaliacin do centro educativo, nos termos establecidos nas leis. g) A ser odos naquelas decisins que afecten a orientacin acadmica e profesional dos seus fillos. 2. As mesmo, como primeiros responsables da educacin dos seus fillos ou pupilos, correspndelles: a) Adoptar as medidas necesarias, ou solicitar a axuda correspondente en caso de dificultade, para que os seus fillos ou pupilos cursen as ensinanzas obrigatorias e asistan regularmente clase. b) Proporcionar, na medida das sas dispoibilidades, os recursos e as condicins necesarias para o progreso escolar. c) Estimulalos para que leven a cabo as actividades de estudo que se lles encomenden. d) Participar de maneira activa nas actividades que se establezan en virtude dos compromisos educativos que os centros establezan coas familias, para mellorar o rendemento dos seus fillos.
184
e) Coecer, participar e apoiar a evolucin do seu proceso educativo, en colaboracin cos profesores e os centros. f) Respectar e facer respectar as normas establecidas polo centro, a autoridade e as indicacins ou orientacins educativas do profesorado. g) Fomentar o respecto por todos os compoentes da comunidade educativa. 2. O artigo 5.5 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, queda redactado da seguinte maneira: As administracins educativas favorecern o exercicio do dereito de asociacin dos pais, as como a formacin de federacins e confederacins. 3. O artigo 6 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, queda redactado da seguinte maneira: 1. Todos os alumnos teen os mesmos dereitos e deberes, sen mis distincins que as derivadas da sa idade e do nivel que estean cursando. 2. Todos os alumnos teen o dereito e o deber de coecer a Constitucin espaola e o respectivo Estatuto de autonoma, co fin de se formar nos valores e principios recoecidos neles. 3. Recocenselles aos alumnos os seguintes dereitos bsicos: a) A recibir unha formacin integral que contriba ao pleno desenvolvemento da sa personalidade. b) A que se respecten a sa identidade, integridade e dignidade persoais. c) A que a sa dedicacin, esforzo e rendemento sexan valorados e recoecidos con obxectividade. d) A recibir orientacin educativa e profesional. e) A que se respecte a sa liberdade de conciencia, as sas conviccins relixiosas e as sas conviccins morais, de acordo coa Constitucin. f) proteccin contra toda agresin fsica ou moral. g) A participar no funcionamento e na vida do centro, de conformidade co disposto nas normas vixentes.
185
h) A recibir as axudas e os apoios precisos para compensar as carencias e desvantaxes de tipo persoal, familiar, econmico, social e cultural, especialmente no caso de presentar necesidades educativas especiais, que impidan ou dificulten o acceso e a permanencia no sistema educativo. i) proteccin social, no mbito educativo, nos casos de infortunio familiar ou accidente. 4. Son deberes bsicos dos alumnos: a) Estudar e esforzarse para conseguir o mximo desenvolvemento segundo as sas capacidades. b) Participar nas actividades formativas e, especialmente, nas escolares e complementarias. c) Seguir as directrices do profesorado. d) Asistir clase con puntualidade. e) Participar e colaborar na mellora da convivencia escolar e na consecucin dun adecuado clima de estudo no centro, respectando o dereito dos seus compaeiros educacin e a autoridade e orientacins do profesorado. f) Respectar a liberdade de conciencia, as conviccins relixiosas e morais, e a dignidade, integridade e intimidade de todos os membros da comunidade educativa. g) Respectar as normas de organizacin, convivencia e disciplina do centro educativo, e h) Conservar e facer un bo uso das instalacins do centro e dos materiais didcticos. 4. Ao artigo 7 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, engdeselle un novo punto, coa seguinte redaccin: 3. As administracins educativas favorecern o exercicio do dereito de asociacin dos alumnos, as como a formacin de federacins e confederacins. 5. Ao artigo 8 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, engdeselle un novo pargrafo coa seguinte redaccin: Co fin de estimular o exercicio efectivo da participacin dos alumnos nos centros educativos e facilitar o seu dereito de reunin, os cen-
186
tros educativos establecern, ao elaborar as sas normas de organizacin e funcionamento, as condicins en que os seus alumnos poden exercer este dereito. Nos termos que establezan as administracins educativas, as decisins colectivas que adopten os alumnos, a partir do terceiro curso da educacin secundaria obrigatoria, con respecto asistencia clase non tern a consideracin de faltas de conduta nin sern obxecto de sancin, cando estas fosen resultado do exercicio do dereito de reunin e sexan comunicadas previamente direccin do centro. 6. O artigo 25 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, ter a seguinte redaccin: Dentro das disposicins desta lei e normas que a desenvolvan, os centros privados non concertados gozarn de autonoma para establecer o seu rxime interno, seleccionar o seu profesorado de acordo coa titulacin exixida pola lexislacin vixente, elaborar o proxecto educativo, organizar a xornada en funcin das necesidades sociais e educativas dos seus alumnos, ampliar o horario lectivo de reas ou materias, determinar o procedemento de admisin de alumnos, establecer as normas de convivencia e definir o seu rxime econmico. 7. Ao artigo 31 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, engdeselle unha nova letra n) co seguinte texto: n) Os consellos escolares de mbito autonmico. 8. O artigo 56.1 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, ter a seguinte redaccin: 1. O consello escolar dos centros privados concertados estar constitudo por: O director. Tres representantes do titular do centro. Un concelleiro ou representante do Concello en cuxo termo municipal estea radicado o centro. Catro representantes dos profesores. Catro representantes dos pais ou titores dos alumnos, elixidos por e entre eles. Dous representantes dos alumnos elixidos por e entre eles, a partir do primeiro curso de educacin secundaria obrigatoria. Un representante do persoal de administracin e servizos.
187
Unha vez constitudo o consello escolar do centro, este designar unha persoa que impulse medidas educativas que fomenten a igualdade real e efectiva entre homes e mulleres. Ademais, nos centros especficos de educacin especial e naqueles que tean aulas especializadas, formar parte tamn do consello escolar un representante do persoal de atencin educativa complementaria. Un dos representantes dos pais no consello escolar ser designado pola asociacin de pais mis representativa no centro. As mesmo, os centros concertados que impartan formacin profesional podern incorporar ao seu consello escolar un representante do mundo da empresa, designado polas organizacins empresariais, de acordo co procedemento que as administracins educativas establezan. 9. O artigo 57 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, ter a seguinte redaccin nos seus puntos c), d), f) e m): c) Participar no proceso de admisin de alumnos, garantindo a suxeicin s normas sobre tal proceso. d) Coecer a resolucin de conflitos disciplinarios e velar por que se atean normativa vixente. Cando as medidas disciplinarias adoptadas polo director correspondan a condutas do alumnado que prexudiquen gravemente a convivencia do centro, o consello escolar, por instancia de pais ou titores, poder revisar a decisin adoptada e propoer, de ser o caso, as medidas oportunas. f) Aprobar e avaliar a programacin xeral do centro que con carcter anual elaborar o equipo directivo. m) Propoer medidas e iniciativas que favorezan a convivencia no centro, a igualdade entre homes e mulleres e a resolucin pacfica de conflitos en todos os mbitos da vida persoal, familiar e social. 10. O artigo 62 da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, ter a seguinte redaccin: 1. Son causa de incumprimento leve do concerto por parte do titular do centro as seguintes:
188
a) Percibir cantidades por actividades escolares complementarias ou extraescolares ou por servizos escolares que non fosen autorizadas pola Administracin educativa ou polo consello escolar do centro, de acordo co que fose establecido en cada caso. b) Infrinxir as normas sobre participacin previstas neste ttulo. c) Proceder a despedimentos do profesorado cando aqueles fosen declarados improcedentes por sentenza da xurisdicin competente. d) Infrinxir a obriga de facilitar Administracin os datos necesarios para o pagamento delegado dos salarios. e) Infrinxir o principio de voluntariedade e non discriminacin das actividades complementarias, extraescolares e servizos complementarios. f) Calquera outro que derive da violacin das obrigas establecidas neste ttulo, ou nas normas regulamentarias a que fan referencia os puntos 3 e 4 do artigo 116 da Lei orgnica de educacin ou de calquera outro pacto que figure no documento de concerto que o centro subscribise. 2. Son causas de incumprimento grave do concerto por parte do titular do centro as seguintes: a) As causas enumeradas no punto anterior cando do expediente administrativo instrudo para o efecto e, de ser o caso, de sentenza da xurisdicin competente, resulte que o incumprimento se produciu por nimo de lucro, con intencionalidade evidente, con perturbacin manifesta na prestacin do servizo do ensino ou de forma reiterada ou reincidente. b) Impartir as ensinanzas obxecto do concerto contravindo o principio de gratuidade. c) Infrinxir as normas sobre admisin de alumnos. d) Separarse do procedemento de seleccin e despedimento do profesorado establecido nos artigos precedentes. e) Lesionar os dereitos recoecidos nos artigos 16 e 20 da Constitucin, cando as se determine por sentenza da xurisdicin competente.
189
f) Incumprir os acordos da Comisin de Conciliacin. g) Calquera outro definido como incumprimento grave neste ttulo ou nas normas regulamentarias a que fan referencia os puntos 3 e 4 do artigo 116 da Lei orgnica de educacin. Malia o anterior, cando do expediente administrativo instrudo para o efecto resulte que o incumprimento se produciu sen nimo de lucro, sen intencionalidade evidente e sen perturbacin na prestacin do ensino e que non existe reiteracin nin reincidencia no incumprimento, este ser cualificado de leve. 3. A reiteracin de incumprimentos a que se refiren os puntos anteriores constatarao a Administracin educativa competente de acordo cos seguintes criterios: a) Cando se trate da reiteracin dos incumprimentos cometidos con anterioridade, bastar con que esta situacin se poa de manifesto mediante informe da inspeccin educativa correspondente. b) Cando se trate dun novo incumprimento de tipificacin distinta ao cometido con anterioridade, ser necesaria a instrucin do correspondente expediente administrativo. 4. O incumprimento leve do concerto dar lugar: a) Apercibimento por parte da Administracin educativa. b) Se o titular non emendase o incumprimento leve, a Administracin impor unha multa de entre a metade e o total do importe da partida outros gastos do mdulo econmico de concerto educativo vixente no perodo en que se determine a imposicin da multa. A Administracin educativa sancionadora determinar o importe da multa, dentro dos lmites establecidos e poder proceder ao cobramento desta pola va de compensacin contra as cantidades que deba aboarlle ao titular do centro en aplicacin do concerto educativo. 5. O incumprimento grave do concerto educativo dar lugar imposicin de multa, que estar comprendida entre o total e o dobre do importe da partida outros gastos do mdulo econmico de concerto educativo vixente no perodo en que se determine a imposicin da multa. A Administracin educativa sancionadora determinar o importe da multa, dentro dos lmites establecidos e poder proceder ao cobramento desta pola va de
190
compensacin contra as cantidades que deba aboarlle ao titular do centro en aplicacin do concerto educativo. 6. O incumprimento moi grave do concerto dar lugar rescisin do concerto. Neste caso, co fin de non prexudicar os alumnos xa escolarizados no centro, as administracins educativas podern impoer a rescisin progresiva do concerto. 7. O incumprimento e a sancin moi grave prescribirn aos tres anos, o grave aos dous anos e o leve ao ano. O prazo de prescricin interromperase coa constitucin da Comisin de Conciliacin para a correccin do incumprimento cometido polo centro concertado. diSpoSicin derradeira Segunda. modificacin da lei 30/1984, do 2 de agoSto, de medidaS para a reforma da funcin pblica. Engdese unha nova letra ao artigo 29.2 da Lei 30/1984, do 2 de agosto, de medidas para a reforma da funcin pblica, coa seguinte redaccin: ) Cando sexan nomeados para desempear postos nas reas funcionais da Alta Inspeccin de Educacin funcionarios dos corpos docentes ou escalas en que se ordena a funcin pblica docente. diSpoSicin derradeira terceira. enSinanzaS mnimaS. Todas as referencias contidas nas disposicins vixentes s ensinanzas comns, entenderanse realizadas aos aspectos bsicos do currculo que constiten as ensinanzas mnimas. diSpoSicin derradeira cuarta. autonoma de xeStin econmica doS centroS docenteS pblicoS non univerSitarioS. Continuar en vigor, coas modificacins derivadas desta lei, a Lei 12/1987, do 2 de xullo, sobre establecemento da gratuidade dos estudos de bacharelato, formacin profesional e artes aplicadas e oficios artsticos nos centros pblicos e a autonoma de xestin econmica dos centros docentes pblicos non universitarios.
191
diSpoSicin derradeira quinta. ttulo competencial. Esta lei dtase con carcter bsico ao abeiro da competencia que lle corresponde ao Estado conforme o artigo 149.1.1., 18. e 30. da Constitucin. Exceptanse do referido carcter bsico os seguintes preceptos: artigos 5.5 e 5.6; 7; 8.1 e 8.3; 9; 11.1 e 11.3; 14.6; 15.3; 18.4 e 18.5; 22.5; 26.1 e 26.2; 30.5; 35; 41.5; 42.3; 47; 58.4, 58.5 e 58.6; 60.3 e 60.4; 66.2 e 66.4; 67.2, 67.3, 67.6, 67.7 e 67.8; 72.4 e 72.5 e 89; 90; 100.3; 101, 102.2, 102.3 e 102.4; 103.1; 105.2; 106.2 e 106.3; 112.2, 112.3, 112.4 e 112.5; 113.3 e 113.4; 122.2 e 122.3; 123.2, 123.3, 123.4 e 123.5; 124; 125; 130.1; 131.2 e 131.5; 145; 146; 154; disposicin adicional dcimo quinta, puntos 1, 4, 5 e 7; e disposicin derradeira cuarta. diSpoSicin derradeira Sexta. deSenvolvemento deSta lei. As normas desta lei podern ser desenvoltas polas comunidades autnomas, coa excepcin das relativas a aquelas materias cuxa regulacin a lei lle encomenda ao Goberno ou que corresponden ao Estado conforme o establecido na disposicin adicional primeira, nmero 2, da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin. diSpoSicin derradeira Stima. carcter de lei orgnica deSta lei. Teen rango de lei orgnica o captulo I do ttulo preliminar, os artigos 3; 4; 5.1, 5.2; o captulo III do ttulo preliminar, os artigos 16; 17; 18.1, 18.2 e 18.3; 19.1; 22; 23; 24; 25; 27; 30.1, 30.2, 30.3, 30.4 e 30.6; 38; 68; 71; 74; 78; 80; 81.3 e 81.4; 82.2; 83; 84.1, 84.2, 84.3, 84.4, 84.5, 84.6, 84.7, 84.8 e 84.9; 85; 108; 109; 115; o captulo IV do ttulo IV; os artigos 118; 119; 126.1 e 126.2; 127; 128; 129; as disposicins adicionais dcimo sexta e dcimo stima; a disposicin transitoria sexta, punto terceiro; a disposicin transitoria dcima; as disposicins derradeiras primeira e stima, e a disposicin derrogatoria nica.
192
diSpoSicin derradeira oitava. entrada en vigor. Esta lei orgnica entrar en vigor aos vinte das da sa publicacin no Boletn Oficial del Estado. Por tanto, Mando a todos os espaois, particulares e autoridades, que cumpran e fagan cumprir esta lei orgnica.
Madrid, 3 de maio de 2006. JUAN CARLOS R.
O presidente do Goberno, JOS LUIS RODRGUEZ ZAPATERO
193
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009
DIARIO OFICIAL DE GALICIA
10.773
I. DISPOSICINS XERAIS
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Decreto 330/2009, do 4 de xuo, polo que se establece o currculo da educacin infantil na Comunidade Autnoma de Galicia. A Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, no seu artigo 6, define o currculo como o conxunto de obxectivos, competencias bsicas, contidos, mtodos pedagxicos e criterios de avaliacin. As mesmo, establece que lle corresponde ao goberno fixar os aspectos bsicos do currculo que constiten as ensinanzas mnimas para todo o Estado, sendo competencia das diferentes administracins educativas determinar o currculo para os seus respectivos mbitos territoriais. En virtude destas competencias, correspndelle Administracin educativa galega establecer o currculo do primeiro e do segundo ciclo de educacin infantil. Deste ltimo forman parte as ensinanzas mnimas fixadas no Real decreto 1630/2006, do 29 de decembro. Neste decreto establcense para o mbito da Comunidade Autnoma de Galicia os principios xerais, fins e obxectivos referidos ao conxunto da etapa. Ao establecer o currculo de educacin infantil pretndese garantirlle unha educacin comn ao conxunto da poboacin e asegurar unha educacin non discriminatoria que considere as posibilidades de desenvolvemento do alumnado, sexan as que foren as sas condicins persoais e sociais -capacidade, sexo, raza, lingua, orixe sociocultural, crenzas e ideoloxa-, mediante o exercicio de actuacins positivas ante a diversidade do alumnado. O currculo desta etapa orintase a lograr un desenvolvemento integral e harmnico da persoa nos distintos planos -fsico, motor, emocional, afectivo, social e cognitivo- e a procurar as aprendizaxes que contriben e fan posible o devandito desenvolvemento. As aprendizaxes da etapa presntanse en tres reas diferenciadas das cales se describen os obxectivos xerais, contidos e criterios de avaliacin; porn, boa parte dos contidos dunha rea adquiren sentido desde a perspectiva das outras das, coas cales est en estreita relacin, dado o carcter globalizador da etapa. A organizacin en bloques establecida neste decreto ten como finalidade a presentacin dos contidos de forma coherente. Posibiltalle ao equipo docente a planificacin e o deseo dun esquema de interrelacin e de transaccin entre os bloques propostos que reflicta a globalidade da accin das aprendizaxes das nenas e dos nenos. A avaliacin ter como fin a identificacin das aprendizaxes consolidadas polo alumnado, as como a valoracin do desenvolvemento alcanzado. Ten, polo tanto, un carcter netamente formativo. Nesta formula-
cin, os criterios de avaliacin concbense como unha referencia para orientar a accin educativa. Os centros educativos xogan tamn un activo papel na determinacin do currculo, xa que lles corresponde desenvolver e completar os currculos que se establecen. Anda que a educacin infantil constite unha etapa educativa cos seus propios obxectivos, en que se debe coidar a transicin entre os ciclos, non se pode esquecer que se trata dunha etapa que ten a sa continuidade na educacin primaria. Isto exixe a coordinacin entre ambas as etapas. Coordinacin que en ningn caso se entender como supeditacin dunha etapa a outra, senn como un instrumento que asegure a coherencia dos procesos educativos iniciados. Nesta etapa, mis que en calquera outra, desenvolvemento e aprendizaxe son procesos dinmicos que teen lugar como consecuencia da interaccin co contorno. Cada nena e cada neno ten o seu ritmo e o seu estilo de maduracin, desenvolvemento e aprendizaxe; por iso, a sa afectividade, as sas caractersticas persoais, as sas necesidades, intereses e estilo cognitivo debern ser tamn elementos que condicionen a prctica educativa nesta etapa. Un currculo aberto servir como instrumento fundamental para dar unha resposta adecuada ao tratamento da diversidade. No proceso educativo desta etapa adquire unha relevancia especial a participacin e colaboracin coas familias. Na nosa sociedade a transformacin histrica do medio familiar e social leva a que a escola comparta coa familia o papel de proporcionarlles aos nenos e s nenas experiencias que faciliten as sas primeiras aprendizaxes. En todo caso, familia, escola e os demais axentes educativos deben formular a sa actuacin de forma coordinada e complementaria, buscando a colaboracin e a coherencia nas sas intervencins. Este decreto establece aqueles elementos do currculo que teen carcter prescritivo para todos os centros (obxectivos, contidos e criterios de avaliacin das reas), pero incle tamn outros elementos de carcter orientador (orientacins metodolxicas e contribucins s competencias bsicas). Tanto uns coma outros pretenden axudar as/os profesionais na tarefa de concrecin e adaptacin do currculo ao seu contexto e alumnado. Neste decreto determnanse o currculo do 1 e do 2 ciclo, e a contribucin da etapa educativa adquisicin das competencias bsicas, que se publican como anexos a el coa seguinte numeracin: Anexo I-Currculo do primeiro ciclo e do segundo ciclo de educacin infantil. Anexo II-Contribucin da etapa educativa adquisicin das competencias bsicas. De conformidade co exposto, por proposta do conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria, no exercicio da facultade outorgada polo artigo 34 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro, de normas regulado-
10.774
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 Artigo 4.-Obxectivos. A educacin infantil contribuir a desenvolver nas nenas e nenos as capacidades que lles permitan: a) Coecer o seu propio corpo e o das outras persoas, as sas posibilidades de accin e aprender a respectar as diferenzas. b) Observar e explorar o seu contorno familiar, natural e social. c) Adquirir progresivamente autonoma nas sas actividades habituais. d) Desenvolver as sas capacidades afectivas. e) Relacionarse cos demais e adquirir progresivamente pautas elementais de convivencia e de relacin social, as como exercitarse na resolucin pacfica de conflitos. f) Desenvolver habilidades comunicativas en diferentes linguaxes e formas de expresin. g) Iniciarse nas habilidades lxico-matemticas e achegarse lectura e escritura como medio de comunicacin, informacin e gozo. h) Sentir o xesto, o movemento e o ritmo como recursos para a expresin e a comunicacin. i) Achegarse, na medida das sas posibilidades, ao uso das tecnoloxas da informacin e da comunicacin. Artigo 5.-Currculo. 1. Entndese por currculo da educacin infantil o conxunto de obxectivos, contidos, mtodos pedagxicos e criterios de avaliacin que regularn a prctica educativa nesta etapa. 2. Os currculos da educacin infantil, que debern desenvolver e completar os centros educativos que impartan estas ensinanzas, son os que se recollen no anexo I deste decreto; pasando a formar parte da sa proposta pedagxica. 3. A contribucin desde as diferentes reas dos currculos de educacin infantil ao desenvolvemento das competencias bsicas a que se recolle no anexo II deste decreto. Artigo 6.-reas de coecemento. 1. Os contidos educativos da educacin infantil organizaranse en reas correspondentes a mbitos propios da experiencia e do desenvolvemento infantil e abordaranse por medio de actividades globalizadas que tean interese e significado para as nenas e os nenos. 2. As reas da educacin infantil son as seguintes: -Coecemento de si mesmo e autonoma persoal. -Coecemento do contorno. -Linguaxes: comunicacin e representacin. Estas reas deben entenderse como mbitos de actuacin, como espazos de aprendizaxes de toda orde: de actitudes, procedementos e conceptos, que contribuirn ao desenvolvemento de nenas e nenos e
ras da Xunta e da sa Presidencia, modificada pola Lei 11/1988, do 20 de outubro, e pola Lei 2/2007, do 28 de marzo, do traballo en igualdade das mulleres de Galicia, logo do informe do Consello Escolar de Galicia, de acordo co ditame do Consello Consultivo de Galicia, e logo de deliberacin do Consello da Xunta de Galicia, na sa reunin do catro de xuo do dous mil nove, DISPOO: Artigo 1.-Obxecto e mbito de aplicacin. Este decreto ten como obxectivo establecer os currculos do primeiro e do segundo ciclo da educacin infantil que sern de aplicacin nos centros educativos que impartan estas ensinanzas na Comunidade Autnoma de Galicia. Artigo 2.-Principios xerais. 1. A educacin infantil constite a etapa educativa con identidade propia que atende a nenas e nenos desde o nacemento ata os seis anos. 2. Esta etapa ordnase en dous ciclos. O ciclo constite unha unidade curricular temporal de programacin e avaliacin. O primeiro ciclo comprende desde o nacemento ata os tres anos e o segundo, desde os tres aos seis anos de idade. 3. Todo o profesorado do mesmo ciclo desenvolver o seu traballo en equipo, co fin de garantir a necesaria unidade da accin educativa. 4. A educacin infantil ten carcter voluntario. O segundo ciclo desta etapa educativa ser gratuto. As administracins competentes procurarn que haxa unha oferta suficiente de prazas no 1 ciclo e garantirn a mesma no 2. Artigo 3.-Fins. 1. A finalidade da educacin infantil a de contribur ao desenvolvemento fsico, afectivo, social e intelectual das nenas e dos nenos. 2. Na educacin infantil atenderase progresivamente ao desenvolvemento afectivo, ao movemento e aos hbitos de control corporal, s manifestacins da comunicacin e da linguaxe, s pautas elementais de convivencia e relacin social, as como ao descubrimento das caractersticas fsicas e sociais do medio. Ademais, facilitarase que nenas e nenos elaboren unha imaxe de si mesmos positiva e equilibrada e adquiran autonoma persoal. 3. Potenciarase a transmisin daqueles valores que favorezan a liberdade persoal, a responsabilidade, a cidadana democrtica, a solidariedade, a tolerancia, o respecto, a xustiza, a prevencin de conflitos e a sa resolucin pacfica, a non-violencia en todos os mbitos da vida persoal, familiar e social, as como o desenvolvemento da igualdade de dereitos e oportunidades e o fomento da igualdade entre homes e mulleres.
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 propiciarn a sa aproximacin interpretacin do mundo, outorgndolle significado e facilitando a sa participacin activa nel. 3. Desde o 1 ciclo prestarase atencin ao desenvolvemento da autonoma da nena e do neno, creacin dos primeiros vnculos sociais e conquista da linguaxe. Fomentarase unha primeira aproximacin lectura e escritura, as como a experiencias de iniciacin temper en habilidades numricas bsicas, nas tecnoloxas da informacin e a comunicacin e na expresin visual e musical. As mesmo, fomentarase unha primeira aproximacin lingua estranxeira nas aprendizaxes do segundo ciclo da educacin infantil, especialmente no ltimo ano. 4. Os mtodos de traballo en ambos os ciclos basearanse nas experiencias, nas actividades e no xogo, e aplicaranse nun ambiente de afecto e confianza para potenciar a autoestima e integracin social. Artigo 7.-Distribucin horaria. A distribucin horaria organizarase dentro dunha perspectiva globalizada e incluir actividades que permitan respectar os ritmos de actividade, xogo e descanso das nenas e dos nenos. Ser necesario organizar o tempo baixo presupostos de flexibilidade que lle permitan ao profesorado adecualo s caractersticas das tarefas, de xeito que o horario estea sempre ao servizo da metodoloxa. No desenvolvemento da xornada escolar combinaranse tempos de rutinas con tempos de actividades especficas, segundo as caractersticas e necesidades dos nenos e nenas. Artigo 8.-Avaliacin. 1. Na etapa da educacin infantil, a avaliacin ser global, continua e formativa. A observacin directa e sistemtica constituir a tcnica principal do proceso de avaliacin. 2. A avaliacin nesta etapa debe servir para identificar as aprendizaxes adquiridas e o ritmo e caractersticas da evolucin de cada nena ou neno. Para estes efectos, tomaranse como referencia os criterios de avaliacin de cada unha das reas. 3. As persoas profesionais que desempean o seu labor na educacin infantil avaliarn, ademais dos procesos de aprendizaxe, a sa propia prctica educativa. 4. As familias recibirn periodicamente a informacin necesaria sobre o progreso das nenas e dos nenos, e as canles que se creen para este efecto tern que facerse explcitas nos correspondentes proxectos educativos. Artigo 9.-Atencin diversidade. 1. A intervencin educativa debe recoller como principio a diversidade do alumnado, adaptando a prctica educativa s caractersticas persoais, necesidades, intereses e estilo cognitivo dos nenos e nenas, dada a importancia que nestas idades adquiren o ritmo e o proceso de maduracin.
10.775
2. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria establecer os procedementos que permitan identificar aquelas caractersticas que poidan ter incidencia na evolucin escolar das nenas e dos nenos coa finalidade de dar a resposta educativa axeitada para a atencin diversidade. 3. Os centros adoptarn as medidas oportunas dirixidas ao alumnado que presente necesidade especfica de apoio educativo. 4. Os centros atendern as nenas e os nenos que presenten necesidades educativas especiais buscando a resposta educativa que mellor se adapte s sas caractersticas e necesidades persoais. 5. Terase en conta o principio de flexibilidade para adecuar a educacin diversidade de aptitudes, intereses e necesidades do alumnado en toda a etapa educativa. Artigo 10.-Titora. 1. Cada grupo de alumnado contar cun titor ou titora que desenvolver tarefas relacionadas coa organizacin, participacin e control. 2. A educacin nesta etapa entndese como un proceso compartido coas familias que se favorecer desde o centro docente a travs da titora, de a que a persoa responsable manter actividades peridicas para intercambiar informacin coas familias. Artigo 11.-Cooperacin e participacin no proceso educativo. 1. Co obxecto de respectar a responsabilidade fundamental das nais e pais ou titores nesta etapa, os centros cooperarn estreitamente con eles e establecern mecanismos para favorecer a sa participacin no proceso educativo dos seus fillos e das sas fillas. 2. A persoa responsable da titora manter actividades peridicas para intercambiar informacin coas familias e adoptar as medidas necesarias para que nais, pais ou titores tean unha implicacin mis directa no proceso de ensino-aprendizaxe das sas fillas e dos seus fillos. Artigo 12.-Autonoma dos centros. 1. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria favorecer a autonoma pedagxica e organizativa dos centros, favorecern o traballo en equipo do profesorado e a sa actividade investigadora a partir da prctica docente. 2. Os centros educativos desenvolvern e completarn o currculo establecido pola Administracin educativa adaptndoo s caractersticas das nenas e dos nenos e sa realidade educativa. 3. Os centros educativos podern programar o perodo de adaptacin do alumnado para favorecer a transicin nova situacin de ensino-aprendizaxe. Artigo 13.-Tratamento das linguas oficiais. Na etapa de educacin infantil o profesorado usar na aula a lingua materna predominante entre o alumnado, ter en conta a lingua do contorno e coidar que o alumnado adquira de forma oral e escrita
10.776
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 anos e o segundo de 3 a 6 anos. Os contidos educativos organzanse arredor das seguintes reas: -Coecemento de si mesmo e autonoma persoal. -Coecemento do contorno. -Linguaxes: comunicacin e representacin. Estas reas, que se corresponden con mbitos propios da experiencia e do desenvolvemento infantil, debern concibirse cun criterio de globalidade e de mutua dependencia, e desenvolveranse mediante a realizacin de experiencias significativas. No currculo dse especial relevancia s aprendizaxes orientadas ao coecemento, valoracin e control que nenos e nenas van adquirindo da sa propia persoa, das sas posibilidades e da capacidade para utilizar con certa autonoma os recursos dispoibles en cada momento. Neste proceso resulta relevante a adquisicin de destrezas para realizar as actividades habituais cun certo grao de responsabilidade, autonoma e iniciativa, tanto no emprego axeitado de espazos e materiais como no desempeo das diversas tarefas. As interaccins co medio, o crecente control motor, a constatacin das sas posibilidades e limitacins, o proceso de diferenciacin das outras persoas, farn que vaian adquirindo unha progresiva independencia con respecto s persoas adultas. Todo iso contribuir ao autocoecemento e a aprender a facer, sentando as bases do desenvolvemento da autonoma e iniciativa persoal. Neste proceso de adquisicin de autonoma, a linguaxe verbal cobra unha especial importancia, xa que nesta etapa cando se inicia de forma sistemtica a adquisicin da lingua ao proporcionar contextos variados que permiten ampliar o marco familiar e desenvolver as capacidades comunicativas de nenas e nenos. Pero non se debe esquecer que interveen tamn outro tipo de linguaxes, como son a corporal, a plstica, a musical, a audiovisual, a escrita, a matemtica e a dramtica, e que no seu conxunto son bsicas para enriquecer as posibilidades de expresin e contriben ao desenvolvemento da competencia comunicativa. vez, o desenvolvemento das destrezas e capacidades individuais e a sa interaccin co medio e cos iguais contriben evolucin do pensamento, ensinando a pensar e a aprender (pensamento crtico, toma de decisins, resolucin de problemas, utilizacin de recursos cognitivos...) e sentan as bases para posteriores aprendizaxes. Nesta etapa o contorno das nenas e dos nenos amplase e diversifcase, o que os pon en situacin de afrontar novas experiencias e interaccins. Xorde a necesidade de relacionarse coas demais persoas e de respectar as normas de convivencia, aprendendo a vivir xuntos e contribundo ao posterior desenvolvemento da competencia social. Queda xustificada a necesidade do traballo colaborativo, o intercambio de puntos de vista, compartir e construr coecementos, darlles posibilidades aos nenos e s nenas para que expresen e argumenten as sas opinins; para que busquen solucins creativas a problemas prcticos da sa vida coti e
o coecemento da outra lingua oficial de Galicia, dentro dos lmites propios desta etapa. Disposicin adicional nica.-Ensinanzas de relixin. 1. As ensinanzas de relixin incluiranse no segundo ciclo da educacin infantil. 2. Ao inicio de cada curso acadmico os pais/nais ou titores/as das alumnas e dos alumnos manifestarn a sa vontade de que as sas fillas ou fillos reciban ou non ensinanzas de relixin. 3. A Administracin educativa galega velar para que as ensinanzas de relixin respecten os dereitos de todo o alumnado e das sas familias e para que non supoa discriminacin ningunha recibir ou non as devanditas ensinanzas. 4. A determinacin do currculo do ensino de relixin catlica e das diferentes confesins relixiosas coas que o Estado espaol subscribiu acordos de cooperacin en materia educativa ser competencia, respectivamente, da xerarqua eclesistica e das correspondentes autoridades relixiosas. Disposicin derrogatoria nica.-Derrogacin normativa. Queda derrogado o Decreto 426/1991, do 12 de decembro, polo que se establece o currculo de educacin infantil na Comunidade Autnoma de Galicia, as como as demais normas de igual ou inferior categora que se opoan ao establecido neste decreto. Disposicins derradeiras Primeira.-Habilitacin normativa. Autorzase a persoa titular da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria a ditar as disposicins que sexan necesarias para a execucin e desenvolvemento do establecido neste decreto para a etapa de educacin infantil. Segunda.-Entrada en vigor. Este decreto entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, catro de xuo de dous mil nove. Alberto Nez Feijo Presidente Jess Vzquez Abad Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria ANEXO I 1.1. Introducin. A educacin infantil constite unha etapa educativa de capital importancia para o desenvolvemento integral e harmnico da persoa. As, establcese como principal finalidade nesta etapa contribur ao desenvolvemento fsico, afectivo, social e intelectual do alumnado en estreita cooperacin coas familias. A educacin infantil constite unha nica etapa con dous ciclos, o primeiro abrangue desde 0 a 3
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 do seu contorno. Todo iso nun clima de respecto e de aceptacin mutua, colaboracin e solidariedade, potenciando a anlise de comportamentos e accins discriminatorias. O motor principal da accin educativa debe ser, polo tanto, o desenvolvemento integral da persoa, a travs de experiencias e actividades didcticas de carcter ldico, partindo da realidade individual de cada neno para chegar a acadar, de xeito gradual, os obxectivos sinalados para esta etapa educativa. Coa presentacin deste currculo trtase de dotar o profesorado dun instrumento que lle permita desenvolver e revisar a sa actividade desde un marco de referencia actualizado e con base cientfica, vez que contriba eficazmente innovacin educativa. 1.2. Currculo do primeiro ciclo. rea: coecemento de si mesmo e autonoma persoal. Na primeira infancia toda a experiencia das nenas e dos nenos pasa polo coecemento, polo dominio e polo coidado do propio corpo. O corpo, formado por segmentos e por rganos, medra, ten unha historia, est situado e mvese no espazo, ten que ser alimentado, coidado e o propio corpo diferente do das demais persoas. Moitas definicins da infancia toman caractersticas motrices para a sa descricin: a idade de gatear, a idade de correr. A sede de movemento na primeira infancia depende en gran parte dun contorno estimulante, da utilidade que proporcionan unha serie de habilidades e destrezas para o coecemento do mundo e da propia motivacin por acadar a autonoma persoal. A intervencin educativa na escola de primeiro ciclo debe ofertar espazos interiores e exteriores onde nenas e nenos se poidan desprazar, describir traxectorias e sortear obstculos, gabear e esvarar, caer; espazos que oscilen entre a necesaria seguridade e o risco calculado; en fin, que propoan desafos adaptados sa idade. Ao longo dos tres primeiros anos van aparecendo diversos sentimentos e emocins tanto positivos como negativos. As principais manifestacins emotivas neste perodo son a ledicia, a tristura, o interese, o medo, a ansiedade, a ira e o apego. O xeito en que nenas e nenos expresan estas emocins toma a forma de choro, risa, movemento e actividade. A autoconfianza ten ademais a sa base na elaboracin axeitada da separacin dos nenos e nenas do seu medio familiar. Como primeira experiencia de educacin formal, a escola infantil de primeiro ciclo debe asegurar a satisfaccin das necesidades dos nenos e nenas con cario, prontitude e sensibilidade. A continuidade do apego entre pais e nais e educadoras ou educadores imprescindible para a creacin dunha correcta autoestima. Nenos e nenas podern, a travs dun adulto securizante, aceptar a interaccin con outros estraos e, sobre todo, explorar o contorno. Resulta por tanto de especial importancia o planeamento coidadoso e individualizado do perodo de transicin entre ambos os contextos.
10.777
As experiencias de aprendizaxe do autocoidado relativas alimentacin, hixiene e descanso convrtense na escola infantil de primeiro ciclo en situacins educativas particularmente proveitosas, non s por promover a competencia das nenas e dos nenos, senn por establecer momentos de valiosa interaccin coa persoa adulta que as introduce nas formas socialmente establecidas para a satisfaccin das necesidades bsicas. Obxectivos -Tomar conciencia do propio corpo identificndoo global e segmentariamente. -Recoecer os sentidos como fontes de sensacins empregndoos para o coecemento do seu mundo circundante. -Adquirir destrezas e habilidades manipulativas aplicndoas ao manexo de tiles e materiais presentes no seu contorno. -Adquirir o control postural e dinmico do seu corpo mantendo o equilibrio necesario entre a seguridade e o desafo na exploracin e no descubrimento. -Tomar conciencia das caractersticas persoais identificando as calidades que o definen como individuo singular. -Afianzar a propia personalidade equilibrando a afirmacin das preferencias co respecto s necesidades comns do grupo. -Adquirir autoestima esforzndose no desenvolvemento das actividades cotis. -Iniciarse no control do propio comportamento relacionando a identificacin das emocins e intereses coa interiorizacin das normas e valores sociais. -Iniciarse na tolerancia da frustracin demorando a satisfaccin dos desexos. -Satisfacer as sas necesidades bsicas adquirindo hbitos de coidado persoal. Contidos Bloque 1. O corpo. -Descubrimento e control global e segmentario do propio corpo. -Descubrimento dos sentidos como fonte de sensacins. -Construcin progresiva e toma de conciencia mental do propio corpo. -Potenciacin das destrezas e habilidades na manipulacin de instrumentos, ferramentas e materiais. -Adquisicin progresiva do equilibrio esttico e dinmico. -Vivencia e control do corpo en relacin ao movemento, s dimensins do espazo e ao movemento dos/as demais. -Adaptacin do ton muscular e da postura s distintas situacins cotis.
10.778
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 -Emprego axeitado da roupa segundo as condicins climticas e as actividades que realiza. -Identificacin dos riscos habituais no seu contorno e utilizacin de estratexias e recursos adecuados para evitalos. -Equilibracin da necesaria prevencin e o desafo precisos para a exploracin e o descubrimento. Criterios de avaliacin -Nomea e localiza no seu corpo e no das demais persoas as partes elementais que o compoen. -Identifica os sentidos e os seus rganos como fontes de sensacins para o descubrimento propio e do seu contorno. -Manexa os obxectos, tiles e ferramentas precisos para a vida coti. -Amosa destreza e disposicin na exploracin de materiais. -Emprega os distintos tipos de postura e desprazamento segundo os seus intereses e necesidades. -Controla o corpo en movemento, adaptando a resposta motriz s dimensins e elementos do espazo. -Toma consciencia da sa resistencia fsica, explorando as sas capacidades e limitacins. -Identifica e mostra satisfaccin coas caractersticas (tanto psicolxicas como corporais) que definen a sa individualidade: nome, filiacin, sexo -Identifica as caractersticas do seu sexo e participa en xogos, actividades, etc. independentemente do xnero. -Decide de acordo coas sas preferencias entre distintas opcins respecto de actividades, temas, grupos, materiais, tempos -Intgrase en xogos de grupo cooperando coas demais persoas e asume progresivamente tarefas e responsabilidades. -Persevera na realizacin das sas actividades e na busca de estratexias para a resolucin dos problemas cotins. -Acepta e amosa afecto, recoecendo os sentimentos e emocins propios e das demais persoas. -Amosa confianza ante persoas e situacins novas aceptando a sa axuda. -Identifica situacins e obxectos perigosos adoptando as precaucins apropiadas en cada caso. -Resolve positivamente os conflitos cotins, regulando os seus impulsos e emocins. -Realiza con progresiva autonoma e activa disposicin as prcticas encamiadas satisfaccin das necesidades bsicas: a alimentacin, o descanso, a hixiene e o coidado propio e do seu contorno. -Practica un estilo de vida saudable e de benestar integral atendendo a unha alimentacin equilibrada e pracenteira, un descanso autnomo e suficiente, o gusto pola sensacin de limpeza e a orde no seu contorno.
-Axuste do propio movemento ao espazo e aos movementos dos e das demais. -Potenciacin da iniciativa e do esforzo na conquista dos desprazamentos do corpo e dos obxectos. -Exploracin e identificacin das posibilidades motrices. Bloque 2. A identidade, a autoestima e as emocins. -Identificacin e recoecemento das caractersticas e calidades persoais cara a unha aceptacin da propia imaxe, valorando positivamente as diferenzas como elemento definidor. -Identificacin co propio nome, co grupo familiar de pertenza e co lugar onde vive como vehculos da expresin da identidade. -Toma de conciencia progresiva do seu sexo, evitando a instalacin prematura de estereotipos de xnero. -Identificacin e afirmacin dos propios gustos, e do que desagrada, evitando situacins de submisin ou dilucin do individuo no grupo. -Establecemento de hbitos elementais de esforzo e perseveranza para abordar as tarefas cotis, amosando confianza nas propias competencias. -Fomento da capacidade de escolla entre varias alternativas, asumindo as consecuencias das propias accins. -Identificacin das emocins bsicas e das sas manifestacins habituais empregando expresins socialmente aceptadas. -Actitude de paciencia e espera, na procura dunha resposta axeitada diante da demora dos desexos. -Evitacin da resposta agresiva diante da frustracin para camiar cara ao emprego da negociacin para a xestin de problemas cos e coas demais. -Ampliacin dos lazos afectivos con outras persoas adultas, para obter seguridade e aceptar axuda. Bloque 3. O coidado persoal. -Iniciativa na comida autnoma. -Incorporacin paulatina na dieta de novos alimentos e texturas na sa gradual presentacin. -Discriminacin progresiva dos alimentos saudables valorando o seu consumo. -Recoecemento da comida como feito pracenteiro e non s nutricio. -Adquisicin da autonoma progresiva nos hbitos de hixiene e limpeza. -Vivencia da sensacin de limpeza e aspecto coidado. -Regulacin progresiva dos ritmos de sono e vixilia, actividade e descanso, accin e relaxacin. -Recoecemento da propia roupa e colaboracin progresiva no vestido.
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 -Mstrase prudente ante os desafos. rea: coecemento do contorno. O mbito do coecemento do contorno fai referencia ao descubrimento e comprensin daquilo que configura a realidade dos nenos e das nenas destas idades, considerando as sas mltiples relacins e interdependencias, coa finalidade de ir construndo un coecemento sobre o medio fsico, natural e social cada vez mis axustado. A exploracin e experimentacin con obxectos e materiais diversos van permitir o coecemento das caractersticas morfolxicas e funcionais dos obxectos e materiais do seu medio: forma, tamao, olor, son, cor, uso. Isto supn a base para o coecemento lxico-matemtico que provn das accins, tanto fsicas como mentais, que se realizan con estes obxectos e materiais como ordenar, comparar, agrupar. Permitiralles tamn a construcin progresiva das nocins espaciais e temporais en relacin cos obxectos e as accins. Os contidos relacionados cos seres vivos, a natureza e o medio social deben ofertarlles aos nenos a s nenas a posibilidade de achegarse ao mundo do coecemento cientfico desde unha perspectiva global e ldica. Aprendern cuestins relativas s caractersticas e formas de vida dos seres vivos, aos fenmenos naturais e s organizacins e caractersticas dos grupos humanos. As mesmo, desenvolvern o interese, a curiosidade e actitudes de participacin e responsabilidade no coidado e conservacin dos hbitats. A posibilidade que representa a incorporacin das nenas e dos nenos escola infantil 0-3 de vivir experiencias mis amplas achegaraos ao coecemento doutras persoas e de novas relacins interpersoais, xerando vnculos e desenvolvendo actitudes de confianza, empata, amizade e apego que constituirn a base slida para a sa sociabilidade. Obxectivos -Observar o seu contorno, identificando as propiedades dos obxectos para establecer comparacins. -Establecer relacins causa-efecto, percibindo as consecuencias das sas accins nos obxectos ou persoas do seu contorno. -Resolver situacins problemticas con obxectos, ensaiando diferentes estratexias de resolucin. -Empregar cuantificadores e medidas relacionndoas con situacins cotis. -Identificar as nocins espaciais establecendo relacins cos obxectos e as persoas coas que interacta. -Identificar secuencias temporais relacionndoas coas rutinas e perodos de tempo habituais. -Descubrir as caractersticas dos animais e vexetais, diferenciando os seres vivos doutros elementos e materiais presentes no seu contorno inmediato. -Establecer relacins de confianza, afecto, colaboracin e pertenza basendoas no respecto s persoas e s normas da sociedade.
10.779
-Apreciar as celebracins persoais e comunitarias importantes para as persoas valorndoas como actividades que constren a vida en sociedade. -Apreciar algns elementos significativos propios da cultura galega. -Identificar as funcins dos grupos e das organizacins da comunidade descubrindo as principais caractersticas e actividades das persoas que as conforman. Contidos Bloque 1. O medio fsico. -Exploracin de obxectos e materiais diversos a travs dos sentidos e de diferentes accins. -Identificacin, denominacin e comparacin de calidades sensoriais, caractersticas morfolxicas e funcionais de obxectos e materiais do seu medio. -Identificacin dos principais produtos elaborados polos seres humanos presentes no seu contorno. -Emprego dalgunha das ferramentas tecnolxicas mis habituais. -Identificacin de caractersticas constantes e variables. -Establecemento de relacins: ordenacin, correspondencia, clasificacin. -Estimacin de cantidades e medidas. -Experimentacin de diferentes accins sobre os obxectos e materiais. -Construcin de nocins xeomtricas e topogrficas. -Construcin de nocins temporais. Bloque 2. Achegamento natureza. -Identificacin de caractersticas de animais, plantas e elementos naturais. -Identificacin dos hbitats dos animais e das plantas. -Experimentacin de accins sobre o medio natural. -Curiosidade, coidado e respecto polos animais e plantas e polos seus hbitats. -Coecementos diversos sobre os fenmenos naturais. -Recoecemento de posibles perigos dalgns fenmenos naturais. -Coecementos diversos sobre os elementos xeogrficos. -Interese e respecto polo coidado e conservacin do seu contorno. Bloque 3. Cultura e vida en sociedade. -Recoecemento de diversos aspectos sobre a familia. -Coecemento de diversos aspectos sobre a escola infantil. -Coecementos diversos sobre algunhas profesins e servizos: ferramentas, vestiario e espazos onde desenvolven a sa actividade, sempre cunha perspectiva coeducativa e evitando estereotipos sexistas.
10.780
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 sentimentos e tamn para comprender as representacins da realidade que fan os seres humanos. Entre as adquisicins fundamentais propias desta rea est a lingua oral. Neste mbito o profesorado dos nenos e das nenas menores de tres anos ten unha funcin fundamental como modelo, ao presentarlles estruturas lingsticas correctas e falar con precisin e correccin. En calquera caso, a situacin central da comunicacin oral non pode ocultar a importancia fundamental que ten tamn a comunicacin xestual e corporal nestes primeiros anos e que deber ser reforzada pola accin dos educadores e educadoras tratando de dar sentido a estes intentos de comunicacin. Destcase en cada unha das linguaxes a sa dimensin receptiva e produtiva, a capacidade de experimentar e expresar as sas emocins e sentimentos, gozando coas producins propias e coas da sociedade; as como o coecemento dos rudimentos das tcnicas empregadas en cada unha destas linguaxes. E finalmente tamn se incorporan as diferentes maneiras que ten o ser humano de representar a realidade, que vn sendo o xeito que ten unha sociedade de comunicar a sa cultura. Obxectivos -Utilizar as diversas linguaxes entendndoas como instrumentos de comunicacin entre as persoas, de expresin das ideas e sentimentos e de representacin da realidade. -Comprender a intencionalidade comunicativa das persoas, adoptando unha actitude positiva para esa comunicacin. -Empregar a xestualidade e as manifestacins corporais identificndoas como unha forma de comunicacin humana. -Comunicarse oralmente nas das linguas oficiais valorndoas como ferramentas de relacin cos demais. -Empregar a linguaxe plstica identificndoa como un medio de expresin de sentimentos e desexos e de representacin da realidade. -Sentir o feito musical identificndoo como un medio de expresin e manifestacin cultural. -Empregar creativamente as diferentes linguaxes axustando as tcnicas expresivas aos seus intereses e sentimentos. -Descubrir a escrita identificndoa como representacin de ideas, pensamentos e conceptos elaborados pola comunidade. -Amosar interese polas producins dramticas valorndoas como unha posibilidade de gozo persoal. Contidos Bloque 1. Comunicacin xestual e oral. -Recoecemento e utilizacin das posibilidades do corpo para comunicar.
-Coecemento e participacin en costumes, tradicins da cultura galega e celebracins persoais. -Sentimento de pertenza aos grupos mis prximos e actitude de respecto e valoracin cara s outras persoas. -Interese e curiosidade polos acontecementos que suceden ao seu arredor. -Identificacin e adopcin de comportamentos socialmente axeitados. Criterios de avaliacin -Identifica as propiedades fsicas empregando os seus sentidos. -Compara, clasifica ou agrupa os obxectos segundo as sas propiedades fsicas. -Experimenta cos obxectos e materiais para obter informacin e observar as reaccins. -Identifica problemas relacionados coas propiedades fsicas dos obxectos e materiais. -Pregunta e formula hipteses baseadas nas experiencias cos obxectos e materiais. -Ordena tres ou mis obxectos tendo en conta as diferenzas de magnitude. -Usa accins e palabras para indicar a posicin e o movemento dos obxectos, as caractersticas das figuras e as relacins entre elas. -Identifica os elementos do espazo topogrfico. -Asocia as figuras xeomtricas coas formas presentes no seu contorno. -Usa a linguaxe relacionada coa ordenacin temporal dalgunhas situacins cotis. -Anticipa e recorda unha secuencia de eventos. -Realiza preguntas sobre os seres vivos e a natureza. -Identifica que os seres vivos seguen un ciclo vital: nacen, medran, reprodcense e morren. -Busca a seguridade das persoas adultas e desenvolve empata e hbitos cooperativos cos iguais. -Ten en conta as demais persoas nas sas accins e rutinas diarias. -Mostra interese polas celebracins ou eventos da escola, a familia ou a localidade. -Identifica algunhas manifestacins culturais prximas. -Adapta o seu comportamento s regras dos diferentes contextos. -Relaciona cada actividade profesional cos elementos que a identifican. rea: linguaxes: comunicacin e representacin. Na perspectiva globalizadora que ten que ter o traballo nesta etapa educativa, e especialmente no 1 ciclo, esta rea desempea un importante papel hora de relacionar as outras das. Achega os instrumentos para comunicar o propio individuo coa sociedade en que est inserido, para expresar os seus
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 -Vivencia de xestos e movementos como recursos corporais para a expresin e a comunicacin e mais para o intercambio afectivo. -Interese e creatividade na utilizacin do corpo como medio de expresin. -Utilizacin do movemento e da danza como medios de expresin. -Iniciarse na participacin de forma oral en conversas, narracins, ancdotas, xogos colectivos e outros. -Iniciarse no emprego de vocabulario preciso, usndoo con entoacin axeitada, pronuncia clara e usando estruturas oracionais que enriquezan as sas competencias comunicativas. -Iniciarse no emprego axeitado das formas socialmente establecidas para relacionarse coas demais persoas. -Valoracin da lingua oral como o instrumento esencial para a comunicacin. Bloque 2. Expresin plstica e musical. -Utilizacin de tcnicas e elementos bsicos para a expresin plstica. -Interese e gozo pola experimentacin e creacin de obras plsticas. -Observacin, interpretacin e valoracin de diferentes tipos de obras plsticas presentes no contorno. -Valoracin e respecto polas producins propias e polas dos/as demais. -Exploracin das posibilidades sonoras do propio corpo, de obxectos cotins e de instrumentos musicais. -Recoecemento de sons do contorno natural e social. -Interese e gozo coa audicin e recoecemento das diferentes obras musicais. -Participacin activa e gozo na interpretacin de cancins e xogos musicais. -Utilizacin de instrumentos musicais para acompaar as producins musicais. Bloque 3. Representacin escrita e dramtica. -Observacin e interese polo significado de signos e smbolos presentes na vida coti. -Descuberta e interese da funcionalidade de textos diversos. -Diferenciacin entre as formas escritas e outras formas de expresin grfica. -Interese e gozo ao mirar libros e escoitar a sa lectura. -Recoecemento dos elementos bsicos dos relatos escoitados ou vistos. -Interese por comunicar interpretacins, sensacins, emocins e opinins provocadas polas producins literarias. -Comprensin das situacins representadas nos relatos escoitados ou vistos.
10.781
-Identificacin de diferentes xeitos de representacin dramtica. -Interese e gozo ao mirar e participar en representacins dramticas. Criterios de avaliacin -Presta atencin s informacins que lle transmiten outras persoas. -Manifesta interese por comunicarse con outras persoas. -Asocia xestos e manifestacins corporais con diversos estados anmicos. -Comprende os xestos e as manifestacins corporais como unha forma de comunicacin. -Manifesta oralmente, cada vez con maior precisin e complexidade, as sas necesidades e intereses. -Comprende as manifestacins orais mis habituais no seu contorno. -Exprsase empregando recursos propios da expresin plstica. -Identifica as producins plsticas como un medio de representacin. -Expresa sentimentos e emocins utilizando a msica como canle. -Mostra interese polas producins musicais que forman parte da sa cultura. -Emprega os recursos expresivos coecidos en situacins novas. -Combina diferentes recursos expresivos de maneira orixinal. -Mostra interese polos textos escritos presentes no seu contorno prximo. -Asocia producins escritas con significados. -Participa activamente nas representacins e no xogo dramtico. -Evoca e comunica situacins representadas previamente. Orientacins metodolxicas do primeiro ciclo 1. O ambiente de aprendizaxe. Os nenos e nenas constren as sas aprendizaxes en interaccin co medio en que se desenvolven, e este medio est constitudo tanto polas persoas como polos obxectos, a estrutura e a organizacin que teen. Dependendo da calidade da interaccin que establezan co medio, as ser a calidade da sa construcin. A organizacin dos contextos onde se desenvolve a vida dos pequenos e pequenas incide de maneira directa na construcin que fan do seu coecemento e favorece o desenvolvemento da autonoma e a interiorizacin de normas e actitudes de orde. Espazos. -O equipo educativo desear o ambiente e organizar os espazos tendo en conta que dean resposta aos diferentes tipos de necesidades das nenas e nenos: planificando espazos para satisfacer as sas
10.782
DIARIO OFICIAL DE GALICIA Tempos.
necesidades de tipo fsico, pero tamn as de tipo afectivo, as de convivencia, as de exploracin, as de autonoma, as de actividade, de movemento e de expresin en todas as sas facetas. -A escola no seu conxunto conformarase como un ambiente amable e agradable que lles posibilite aos cativos e cativas sentirse cmodos e seguros, favorecendo a sa introducin no mundo artstico. Por iso debe coidarse a esttica da escola, ofrecendo un ambiente visual rico pero equilibrado, no que se coide non caer nos estereotipos nin no exceso. -A organizacin dos espazos debe garantir a sa flexibilidade, dicir, debe posibilitar que non todas as nenas e nenos fagan o mesmo ao mesmo tempo, e tamn debe permitir unha variedade de usos dos diferentes espazos ao longo da xornada e mesmo ao longo do curso. -A concepcin da escola como un marco seguro ten que permitirlles aos nenos e nenas experimentar, expresarse e desprazarse de maneira autnoma sen coartar as sas ansias de aventura e o necesario desafo que impn o crecemento. -Os espazos exteriores debern ser obxecto do mesmo coidado e planificacin que os interiores, explorando as diversas posibilidades de aprendizaxe e interaccin que ofertan, sobre todo nuns momentos en que a actividade se desenvolve maioritariamente entre iguais, libre da carga dirixista do adulto. -Na escola de primeiro ciclo deben ademais establecerse espazos para que os adultos que comparten a vida dos pequenos e pequenas (as sas familias e as educadoras e educadores) atopen un ambiente onde se encontrar e relacionar con comodidade. Materiais. -O equipo educativo deber seleccionar todo tipo de materiais para a estimulacin das nenas e nenos, dispondoos de maneira que se incentive a sa manipulacin e facndoas/os partcipes na responsabilidade do seu coidado e organizacin. -Nas aulas de primeiro ciclo de educacin infantil contarase cunha oferta ampla de materiais de diferente tipo -comerciais, de refugallo, recollidos nas sadas, trados polos nenos e nenas- e permitirselles elixilos libremente para proporcionarlles mltiples oportunidades para a aprendizaxe. Son especialmente enriquecedores neste ciclo os materiais continuos e naturais que ofrecen oportunidades de experimentacin coa materia e as sas modificacins pola accin humana: auga, area, rochas, follas, froitas... -As novas tecnoloxas introduciranse nas aulas de primeiro ciclo de educacin infantil como un elemento cotin en relacin cos acontecementos e situacins que se viven nela, consideradas nunha dobre vertente: como ferramentas para a propia escola e como instrumentos do desenvolvemento das nenas e nenos. -Cmpre ter especial coidado na seleccin e utilizacin dos materiais e dos espazos de cara a evitar desigualdades por razn de xnero e a transmisin de actitudes e comportamentos sexistas a travs do currculo oculto.
-A organizacin do tempo das nenas e nenos menores de tres anos debe ser moi flexible para adecuarse aos seus ritmos de actividade e descanso. -O equipo educativo do primeiro ciclo da educacin infantil deber organizar o tempo de maneira que permita pasar dunha organizacin rexida polo ritmo biolxico dos nenos e nenas nos primeiros momentos a outra en que progresivamente ir aumentando o peso do ritmo externo marcado pola actividade da propia escola. -A distribucin da xornada debe establecer unha alternancia de perodos tranquilos e estables, esenciais para crear un clima de seguridade que lles permita aos nenos e nenas anticipar as situacins, e outros momentos que favorezan situacins novas e estimulantes que esperten a sa curiosidade e unha actitude de descubrimento permanente. -Na organizacin das actividades deberase considerar sempre un tempo abondo para desenvolvelas sen prsa e inclundo un momento para recoller a experiencia vivida e falar dela, poendo especial nfase nos procesos vividos e non tanto nos produtos obtidos. As mesmo, deberase ter en conta que as nenas e os nenos necesitan un tempo de transicin entre unha e a seguinte. -Terase especial precaucin en evitar a diferenciacin entre momentos lectivos e outros mis ldicos ou asistenciais, xa que toda a vida da escola infantil se desenvolver baixo un prisma de aprendizaxe, non s de destrezas instrumentais, senn de hbitos, emocins e interaccin social. -Asemade reduciranse no posible os tempos de espera que s veces resultan inherentes vida en colectividade, contando con actividades alternativas, organizando subgrupos, etc. 2. A relacin co contorno. Os dous polos principais de relacin co medio social durante o primeiro ciclo da educacin infantil son a escola e a familia, de ambas as das recibirn os nenos as normas e os valores que marcarn o seu desenvolvemento, polo que as relacins que se establezan entre unha e outra sern fundamentais para unha intervencin educativa apropiada. As mesmo, un obxectivo de toda intervencin educativa debe ser o de aspirar a unha escola libre de actitudes de discriminacin por razn de sexo, raza, costumes, relixin ou limitacins fsicas ou psquicas. Con este motivo deberan seguirse as seguintes orientacins ao desenvolver as actuacins na escola infantil. -O equipo educativo debe ter en conta o contexto sociocultural e familiar dos nenos e nenas para garantir a necesaria conexin entre os dous mbitos. A escola debe falar por si mesma da comunidade onde est inmersa, sen menoscabo da introducin de elementos doutras culturas que mostren un mundo diverso e multicultural.
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 -Deberanse propoer actividades que dean a coecer a cultura e costumes das nenas e nenos que integran o grupo, favorecendo a sa identidade co seu medio fsico e social. -Para facilitar o trnsito do ambiente familiar ao escolar, deberase coidar dun xeito especial o perodo de adaptacin, para que as nenas e nenos poidan elaborar o trnsito nova situacin que implica establecer e coecer espazos diferentes, establecer apego con adultos descoecidos e adaptar os seus ritmos individuais vida en comunidade. -Na planificacin da intervencin educativa do primeiro ciclo, o equipo educativo deber ter en conta a colaboracin coas familias establecendo canles para o intercambio de informacin, as como a sa consecuente participacin na vida da escola. 3. O carcter globalizado da aprendizaxe. A globalizacin a capacidade que permite que cada suxeito estableza a sa propia rede de relacins intelectuais e conexins entre diferentes campos do saber. Os nenos e nenas a estas idades teen unha visin global do mundo que se manifesta na sa forma de xogar e actuar. importante ter en conta que a divisin en reas que establece o currculo non ten mis valor que o puramente organizativo e que, polo tanto, un mesmo contido pode estar desenvolvendo obxectivos de reas diferentes. Insstese as no carcter globalizador que debe rexer a intervencin educativa, especialmente no primeiro ciclo da educacin infantil, en que os eixes vertebradores da actividade educativa van ser fundamentalmente as rutinas e o xogo. -A intervencin educativa deber evitar o parcelamento das actividades procurando que cando unha criatura xogue ou realice calquera actividade, esta sirva para desenvolver todas as reas, para coecerse mellor a si mesma, para relacionarse emocionalmente coas demais persoas, para comunicarse, para aumentar o seu coecemento do medio, para progresar motrizmente, para cubrir as sas necesidades fsicas e psquicas, para poder sentirse valorada e querida, para expresar os seus sentimentos, etc. -Deberanse aproveitar especialmente as situacins da vida coti para favorecer o traballo globalizado. As rutinas do sono, da comida, da hixiene propia e do contorno, etc. teen neste ciclo unha funcin claramente educativa, pois ofrcenlles s nenas e nenos un marco seguro para o seu desenvolvemento e favorecen multitude de aprendizaxes e a consecucin da autonoma. -Deberanse propoer situacins educativas que ofrezan mltiples posibilidades de percibir, actuar, experimentar e descubrir, aproveitando, deste xeito, a capacidade das nenas e nenos de aprender a travs dos sentidos, actuando, manipulando e experimentando con obxectos e materiais diversos. 4. A individualizacin do traballo educativo. As aprendizaxes que fagan os nenos e nenas teen que ser significativas, o que require necesariamente un ensino individualizado. Dado que cada neno ou nena ten unha bagaxe de aprendizaxes diferente, un
10.783
ritmo propio de desenvolvemento, uns intereses determinados, etc. -O persoal educativo da escola infantil ten que ofrecerlle a cada nena ou neno o que precisa para que, por medio desta individualizacin da intervencin, se consiga unha autentica igualdade de oportunidades. -Deberanse realizar propostas educativas que lles resulten interesantes aos nenos e nenas, o que supor unha motivacin para realizar o esforzo que implica poer en relacin as novas aprendizaxes cos coecementos previos. -Deberanse propoer aprendizaxes funcionais, tiles para a vida coti e que poidan ser aplicadas en diversas situacins. -Dbese ter presente que neste ciclo as diferenzas individuais son especialmente relevantes e o grupo tende a ser moi heteroxneo anda que os nenos e nenas estean nun mesmo estadio de desenvolvemento. -Deberanse detectar e valorar os coecementos previos do alumnado para que, hora de propoerlle novas aprendizaxes, este poida relacionalas coas xa adquiridas, asegurando as que sexan significativas para el. -Deberase prestar especial atencin capacidade dos nenos e nenas para aprender manipulando, explorando, probando, etc. Estas accins externas son o medio para realizar unha actividade cognitiva interna, requisito tamn imprescindible para conseguir unha aprendizaxe significativa. 5. O desenvolvemento das potencialidades. Os nenos e nenas son capaces de realizar unha serie de accins e aprender ss/as, pero tamn precisan da intervencin e axuda das demais persoas, adultos e nenos/as, para realizar outras moitas conquistas. -Os/as profesionais que desenvolven o seu traballo no primeiro ciclo da educacin infantil deben desear proxectos de intervencin coherentes cun ambiente ben estruturado para permitir unha accin educativa dirixida a desenvolver as potencialidades sensoriomotrices, intelectuais, sociais, afectivas e lingsticas dos nenos e nenas. -A actividade educativa debe planificarse para ser realizada na zona que se sita entre o que o/a neno/a xa capaz de facer s e aquilo que pode realizar con axuda. -Debe favorecerse o movemento nas sas distintas vertentes, prestando especial atencin s principais competencias motoras adquiridas neste ciclo educativo o desprazamento e a pinza-, que lle abren as portas da autonoma. -Propiciaranse actividades de xogo, tendo en conta que a actividade que d unha mellor resposta ao desenvolvemento das nenas e nenos. 6. A interaccin coas demais persoas. A construcin de novos vnculos afectivos cos adultos e co grupo de iguais un dos aspectos bsicos neste ciclo educativo, no cal ademais da satis-
10.784
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 de primeiro ciclo de educacin infantil, o proceso de avaliacin deber recoller non s informacin de como vai evolucionando o desenvolvemento dos nenos e nenas nos mbitos de aprendizaxe, senn tamn a propia planificacin educativa, a organizacin de tempos e traballo dos equipos educativos e de servizos, e a interrelacin coas familias e coa comunidade. -A avaliacin ter un carcter permanente e sistemtico, de maneira que proporcione informacin veraz e continua sobre os procesos de toda ndole que teen lugar no centro e posibilite axustar ou mellorar os programas establecidos. -Os equipos educativos das escolas debern desear instrumentos de avaliacin que reflictan, non soamente os estndares esperados en cada nivel de idade, senn tamn o proceso de evolucin nas aprendizaxes que cada neno percorre, de xeito que poidan obter informacin individualizada. -Esta informacin, que debe subliar os logros e avances acadados, ten que ser comunicada e compartida coas familias para, desde diferentes puntos de vista, atopar entre todos estratexias de apoio que lle permitan ao alumnado afrontar os seguintes retos. 1.3. Currculo do segundo ciclo. rea: coecemento de si mesmo e autonoma persoal. Nesta rea trtase de desenvolver o proceso de construcin persoal en que resultarn relevantes as interaccins de nenas e nenos co medio, o crecente control motor, o desenvolvemento da conciencia emocional, a constatacin das sas posibilidades e limitacins, o proceso de diferenciacin das demais persoas e a independencia cada vez maior con respecto s persoas adultas. O coecemento propio un proceso permanente e continuo na vida das persoas que involucra diversas dimensins interdependentes. Estas comprenden aspectos tan importantes como o desenvolvemento e a valoracin propia, a autonoma, a identidade, a convivencia cos outros... Contando con estes aspectos, esta rea de coecemento e experiencia far referencia, de forma conxunta, construcin gradual da propia identidade e da sa madurez emocional, ao establecemento de relacins afectivas coas demais persoas e autonoma persoal como procesos inseparables e necesariamente complementarios. O autocoecemento frmase en gran medida pola interiorizacin das valoracins positivas ou negativas que proceden das interaccins sociais cos iguais e coas demais persoas, polo que depende do tipo e calidade dos vnculos afectivos que se establecen coa nai e/ou co pai, a familia e outras persoas que son significativas. Vaise as configurando a autoestima e a propia identidade, o que posibilita o logro progresivo da autonoma. Na construcin do coecemento propio interveen diferentes factores, como a imaxe positiva propia e os sentimentos de eficacia, seguridade e autoconfianza. Tales sentimentos deben contribur elaboracin dun concepto propio axustado que lles permita s nenas e aos nenos percibir e actuar conforme as propias posibilidades e limitacins.
faccin das necesidades biolxicas, os nenos e nenas teen a necesidade de ter unha boa relacin afectiva coa persoa adulta. Esta relacin de apego que establecen cos adultos permitiralles sentir equilibrio e seguridade emocional na escola, sen a cal as demais experiencias quedaran diminudas ou deterioradas. Tamn neste primeiro ciclo comeza a aprendizaxe dos valores. -A educadora ou educador do primeiro ciclo da educacin infantil deben relacionarse coas nenas e nenos coecendo as sas posibilidades de desenvolvemento e confiando nas sas capacidades nun clima de seguridade, respecto, valoracin e confianza. -Deberase manter unha permanente actitude de escoita dos cativos e cativas para percibir as sas necesidades e desexos e poder darlles respostas adecuadas. -Deberase procurar desenvolver nas nenas e nenos principios como o autocontrol, a responsabilidade, a tolerancia e a solidariedade, tendo en conta que estas aprendizaxes se fan a travs da interiorizacin e da prctica e que as persoas adultas que rodean aos nenos e nenas teen un importante papel como modelos. -Deberanse aproveitar todas as situacins de interaccin que se producen ao longo da xornada para fomentar os intercambios lingsticos, sen descoidar outras formas de comunicacin, dentro do grupo, deseando situacins especficas que requiran da linguaxe. O persoal da escola debe ser consciente do seu importante papel como modelo para as nenas e nenos, coidando especialmente a calidade das sas interaccins comunicativas. -Aproveitaranse as posibilidades de interaccin co grupo de iguais que a escola posibilita. Mediante estas -na clase, no patio, nas sadas, durante as comidas...- as nenas e nenos amplan os escenarios de socializacin, establecendo o seu lugar na comunidade, aprendendo a xestionar conflitos, a facer amizades, etc. 7. O persoal da escola infantil. Os equipos humanos que compoen unha escola de primeiro ciclo de educacin infantil adoitan ser moi heteroxneos pola formacin, polas distintas tarefas que exixe unha organizacin que contempla a faceta educativa pero tamn a de servizos, etc. -Debern establecerse acordos previos sobre cuestins que incidirn sobre a proposta pedagxica da escola: a idea dunha infancia competente, o respecto s familias como primeiro axente educativo ao que non se substite e co que se debe cooperar, etc. -A integracin de distintos estilos educativos e persoais deber configurar, desde todas as contribucins, un modelo de atencin infancia que debe dotar de coherencia e unidade a todo o centro. 8. A avaliacin. Dada a interrelacin estreita entre todos os actores, escenarios e actividades desenvolvidas nunha escola
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 A autonoma est estreitamente vinculada con procesos que se inician desde idade temper e que durante os primeiros anos se manifestan, tanto na capacidade de explorar, aventurarse e actuar, como no exercicio de opinar, propoer, contribur, escoller, decidir, autodirixirse e autoxestionarse, convivindo con outras persoas e educndose en valores socialmente compartidos. Os contidos educativos que atinxen a esta rea agrpanse en catro bloques, que non son unidades independentes, senn que deben visualizarse de forma inclusiva e relacional, xa que comprenden aspectos que se conteen e vinculan uns cos outros, e mesmo non poden ser traballados separadamente dos contidos do resto das reas. Faise, polo tanto, imprescindible un enfoque global e significativo das situacins de ensino e aprendizaxe. Estes bloques de contidos son: Bloque 1. O corpo e a propia imaxe. Ao longo desta etapa educativa as experiencias das nenas e dos nenos co contorno deben axudalos a coecer global e parcialmente o seu corpo, as sas posibilidades sensitivas, perceptivas e motrices; a que poidan identificar as sensacins que experimentan, gozar con elas e servirse das posibilidades expresivas do corpo para manifestalas. Unha imaxe axeitada do esquema corporal a base para a elaboracin da propia identidade persoal. O coecemento e control progresivo do corpo un proceso que ocuparn os nenos e nenas desde o seu nacemento e que se converter nun dos primeiros referentes para que se coezan e recoezan como persoas. A identificacin das sas caractersticas individuais -sexo, tamao, trazos fsicos, etc.-, as como das dos seus compaeiros e das sas compaeiras, son instrumentos bsicos para o seu desenvolvemento e para a adquisicin de actitudes non discriminatorias. A presenza de trazos persoais diferentes -por razn de sexo, orixe social ou cultural, caractersticas fsicas- ser utilizada polo profesorado para atender a diversidade, de maneira que se propicie un ambiente de relacins presidido polo respecto e a aceptacin das diferenzas. A necesidade de abordar estes contidos atopa a sa xustificacin no feito de que o corpo o instrumento primordial de aprendizaxe que posen as nenas e os nenos nas primeiras idades. Os nenos e nenas potencian a sa intelixencia a partir do que poden ver, tocar, ulir, gustar, sentir, escoitar, manipular... Bloque 2. Xogo e movemento. A travs da experiencia do propio movemento, o alumnado ir coordinando os seus esquemas perceptivo-motrices e coecendo o seu propio corpo, as sas sensacins e emocins. Ser, pois, a partir da accin corporal como aprenda a percibir o seu corpo e a asumilo, o que lle permitir ademais establecer unha mellor relacin coas demais persoas, ir coecendo pouco a pouco as sas posibilidades e descubrir os seus lmites. Sobre esta base, ir construndo a sa identidade persoal.
10.785
A travs dos movementos poder mellorar e aumentar as posibilidades de desprazamento, recorrer espazos cada vez mis amplos e abrir, deste xeito, o mbito da sa experiencia. Para contribur ao coecemento propio e autonoma persoal, convn promover o xogo como actividade privilexiada que integra a accin coas emocins e mais o pensamento e favorece o desenvolvemento social. Bloque 3. A actividade coti. Neste bloque abrdanse os contidos relacionados co establecemento de relacins interpersoais positivas baseadas no respecto s persoas e s normas e valores socialmente compartidos. Esprase potenciar a capacidade de establecer relacins de confianza, afecto, colaboracin, comprensin e pertenza, baseadas no respecto s persoas e en normas e valores da sa sociedade. As, a partir de situacins e actividades variadas con outras nenas e outros nenos, cada cativo e cativa ir construndo o coecemento propio, poder ir controlando as condutas agresivas e aprender a xestionar desexos, sentimentos e emocins. Bloque 4. O coidado persoal e a sade. Este bloque incle unha serie de contidos que favorecern que os nenos e nenas vaian adquirindo, na medida das sas posibilidades, a autonoma necesaria en actividades cotis para atender a sa sade: a hixiene, o vestido, a alimentacin... As, aprendern a recoecer situacins perigosas e a previr accidentes na casa, na escola e na ra, empregando axeitadamente os instrumentos e as instalacins, as como a colaborar nas medidas que se tomen en caso de enfermidade ou accidente, respondendo con actitudes de tranquilidade e colaboracin. No contexto da interaccin de grupo, as nenas e os nenos interiorizarn as actitudes de aprecio polo benestar propio e das compaeiras e dos compaeiros, de respecto s necesidades e sade das demais persoas, de axuda a quen o necesite e de colaboracin na conservacin e mellora do contorno. Obxectivos -Formarse unha autoimaxe axustada e positiva, identificando gradualmente as propias caractersticas, posibilidades e limitacins a travs da interaccin coas outras persoas, desenvolvendo sentimentos de autoestima e acadando maior autonoma persoal. -Coecer e representar o propio corpo, identificando as sas partes e algunhas das sas funcins, descubrindo as posibilidades de accin e de expresin, e coordinando e controlando cada vez con maior precisin xestos e movementos. -Identificar os propios sentimentos, emocins, necesidades e preferencias, e ser capaces de expresalos e comunicalos, as como identificar e respectar tamn os das outras persoas. -Tomar a iniciativa, planificar e secuenciar a propia accin para realizar tarefas sinxelas ou resolver problemas da vida coti, aceptando as pequenas frustracins e manifestando unha actitude tendente a superar as dificultades que se presentan, reforzan-
10.786
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 -Recoecemento dos sentidos como medio de expresin, percepcin e comprensin do mundo que o rodea, e como medio favorecedor do desenvolvemento cognitivo. -Observacin dos cambios fsicos nas persoas ao longo do tempo. Identificacin das diferentes etapas da vida valorndoas positivamente. -Valoracin positiva e respecto polas diferenzas, aceptacin da identidade e caractersticas das demais persoas, evitando actitudes discriminatorias. -Recoecemento e vivencia das referencias espazo-temporais en relacin co propio corpo, cos obxectos, co contorno e coas demais persoas. -Desenvolvemento da identidade sexual e aceptacin do corpo sexuado feminino e masculino. Mantemento dunha actitude crtica ante os estereotipos ofertados a travs da publicidade e outros medios de comunicacin social. Bloque 2. Xogo e movemento. -Participacin nos xogos e na actividade motriz, identificando as sas capacidades e confiando nas propias posibilidades de accin, amosando actitudes de iniciativa e constancia. -Gozo co xogo como medio para coecer a realidade, mantendo unha actitude de axuda e cooperacin con iguais e con persoas adultas. Aceptacin do xogo como medio de desfrute e de relacin cos demais. -Adaptacin do ton e da postura s caractersticas do obxecto, da outra persoa, da sa accin e da situacin. -Satisfaccin polo crecente dominio persoal. -Aceptacin de compromisos, establecendo acordos en consideracin sa persoa, s outras e ao seu medio, fortalecendo vnculos afectivos -amizade, cooperacin, axuda, solidariedade...-. Comprensin, aceptacin e valoracin de regras para xogar. -Potenciacin do xogo como elemento comn a todas as culturas, partindo do coecemento e valoracin dos xogos propios da comunidade e abrndose ao coecemento e gozo dos das outras. -Coordinacin progresiva das sas habilidades psicomotrices finas e grosas. -Adquisicin dun maior dominio das sas capacidades corporais: desenvolvemento das habilidades motoras, do control de ton, do equilibrio e da respiracin. -Adquisicin de nocins bsicas de orientacin e coordinacin de movementos. -Potenciacin das sas capacidades motoras, de coordinacin e de orientacin no espazo. -Exploracin das posibilidades perceptivas, motrices e expresivas propias e das demais persoas, amosando iniciativa para aprender habilidades novas.
do o sentimento de autoconfianza e sendo quen de solicitar axuda. -Adecuar o propio comportamento s necesidades e requirimentos das outras persoas, desenvolvendo actitudes e hbitos de respecto, axuda e colaboracin e mais evitando a adopcin de comportamentos de submisin ou dominio. -Progresar na adquisicin de hbitos e actitudes relacionados coa seguridade, a hixiene, a alimentacin e o fortalecemento da sade, apreciando e gozando das situacins cotis de equilibrio e benestar emocional. -Progresar na adquisicin de hbitos de orde, constancia e planificacin no desenvolvemento das tarefas. -Amosar unha actitude de aceptacin e respecto polas diferenzas individuais: idade, sexo, etnia, cultura, personalidade, caractersticas fsicas... -Descubrir, coecer e vivir o xogo como medio que favorece a aceptacin propia, o desenvolvemento humano, a manifestacin de emocins, o respecto s demais persoas, a aceptacin de regras, a seguridade persoal e a aceptacin da identidade sexual e cultural. Contidos Bloque 1. O corpo e a propia imaxe. -Exploracin do propio corpo, recoecendo progresivamente as sas caractersticas e posibilidades para chegar toma de conciencia do propio esquema corporal. -Identificacin, manifestacin, regulacin e control das necesidades bsicas do corpo. -Adquisicin de confianza nas capacidades propias. -Control progresivo dos propios sentimentos e emocins. -Potenciacin da construcin do esquema corporal a partir das sensacins e das percepcins do propio corpo, en relacin e interaccin cos datos que a nena ou o neno recibe das outras persoas, do medio e dos obxectos. Vivencia do corpo como un todo para pasar progresivamente a sentir as partes que o integran. -Recoecemento das percepcins sensoriais propioceptivas -que proveen dos propios msculos e articulacins- e as percepcins extereoceptivas relacionadas cos campos visuais, auditivos, olfactivos, tctiles, gustativos...-Aceptacin da propia imaxe corporal e gozo xogando co seu corpo, desenvolvendo accins e iniciativas individuais e grupais, empregando as posibilidades expresivas do propio corpo a travs de xestos, movementos, xogos, danzas...-Identificacin, verbalizacin e expresin de sentimentos, emocins, vivencias, preferencias e intereses propios e das demais persoas. -Aceptacin e valoracin axustada e positiva da sa persoa, confiando nas sas posibilidades e recoecendo as limitacins propias.
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 Bloque 3. A actividade coti. -Regulacin do propio comportamento, satisfaccin pola realizacin de tarefas e conciencia da propia competencia. -Interese por participar en actividades da vida coti, con iniciativa e progresiva autonoma na sa realizacin, regulando o propio comportamento, para camiar cara resolucin pacifica de conflitos. -Habilidades para a interaccin e colaboracin, as como unha actitude positiva para establecer relacins de afecto coas persoas adultas e iguais, aceptando a diversidade. -Hbitos elementais de organizacin, constancia, atencin, iniciativa e esforzo. - Planificacin secuenciada da accin para resolver tarefas. -Valoracin e gusto polo traballo propio ben feito e polo das demais persoas, buscando os recursos axeitados que lle permitan conclur os proxectos que inicia, sendo quen de solicitar e prestar axuda. -Xestin do seu comportamento en funcin das necesidades das outras persoas e das normas de funcionamento do grupo, dereitos, responsabilidades e comportamentos sociais, camiando progresivamente cara autorregulacin das sas accins. -Recoecemento progresivo da sa identidade persoal: capacidades, actitudes e coecementos, aplicndoos nas sas actividades diarias. Bloque 4. O coidado persoal e a sade. -Recoecemento das necesidades bsicas do corpo -hixiene, alimentacin, descanso...-. -Iniciacin na prctica de accins e recoecemento de situacins que favorezan a interaccin e adquisicin de hbitos saudables como a hixiene corporal e ambiental, a adecuada alimentacin, o consumo responsable e o descanso. - Aceptacin das normas de comportamento establecidas durante as comidas, os desprazamentos, o descanso e a hixiene. -Peticin e aceptacin de axuda nas situacins que as o requiran. -Valoracin da axuda doutras persoas. -Identificacin e valoracin de hbitos favorecedores ou non dunha boa sade. -Valoracin da necesidade de desenvolverse en espazos saudables identificando as condicins que os caracterizan. Colaboracin no mantemento de ambientes limpios e ordenados. -Gusto por un aspecto persoal coidado manifestando as sas preferencias estticas -vestimenta, peiteados, adobos, coloridos...-. -Emprego responsable e axeitado de instrumentos, ferramentas e instalacins para previr accidentes e evitar situacins de risco.
10.787
-Fomento de hbitos de prevencin de enfermidades e de accidentes domsticos, respondendo con actitude de tranquilidade e colaboracin. Criterios de avaliacin -Recoecer, identificar e representar o corpo na sa globalidade e as sas diferentes partes. Este criterio trata de avaliar a capacidade para recoecer e nomear as diferentes partes do corpo, situndoas espacialmente na sa persoa e nas demais. As mesmo, avaliarase a complexidade na representacin do esquema corporal. -Coordinar e controlar o seu corpo, as sas posibilidades motrices e adaptalo s caractersticas dos obxectos, accin e vida coti. Por medio deste criterio pretndese observar o desenvolvemento do ton, da postura e do equilibrio, do control respiratorio e da coordinacin motriz nos diferentes desprazamentos e actividades, as como a utilizacin das posibilidades motrices, sensitivas e expresivas do propio corpo. As nenas e os nenos debern manifestar un control progresivo deles en distintas situacins e actividades, como xogos, rutinas ou tarefas da vida coti. -Recoecer os sentidos e identificar percepcins e sensacins. Con este criterio avaliarase se o alumnado identifica os sentidos, se recoece a sa funcionalidade e se pode explicar con exemplos sinxelos as principais sensacins asociadas a cada sentido. As mesmo, valorarase se aprecia a sa importancia como medio de percepcin e comprensin do mundo que o rodea. -Construr unha imaxe positiva propia e aceptar a sa identidade, manifestando confianza nas sas posibilidades e recoecendo as sas limitacins. Avalase a travs deste criterio a formacin dunha imaxe persoal axustada e positiva, a capacidade para utilizar os recursos propios, o coecemento das sas posibilidades e limitacins, a confianza para emprender novas accins e a superacin das dificultades. -Identificar semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando positivamente a diversidade. Este criterio trata de avaliar se as nenas e os nenos son quen de manifestar respecto e aceptacin polas caractersticas das demais persoas, sen discriminacins de ningn tipo e amosando actitudes de axuda e colaboracin. -Identificar e manifestar os propios sentimentos, vivencias, emocins e comprender os das demais persoas. Avalase con este criterio se o alumnado se mostra sensible aos sentimentos e estados anmicos, propios e das demais persoas, e se quen de solicitar ou de prestar axuda; se manifesta e percibe os estados de alegra, preocupacin, enfado, tristeza..., xestionando os propios e tendo en conta os dos demais; as como
10.788
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 mutuamente. importante que a nena e o neno, ademais de identificar os distintos elementos que conforman o medio, vaian descubrindo e comprendendo progresivamente as relacins entre os distintos obxectos, fenmenos e feitos. En sntese, nesta rea pretndese favorecer o proceso de descubrimento e representacin dos diferentes contextos que compoen o contorno do alumnado facilitando a sa insercin participativa e potenciando a sa competencia matemtica. Estas aprendizaxes levaranse a cabo na interaccin constante das nenas e dos nenos co contorno social e natural, polo que necesario abrir a escola ao medio nun ambiente educativo que estimule a sa curiosidade, inclundo a participacin das familias. Establcense tres grandes bloques de contidos: Bloque 1. Medio fsico: elementos, relacins e medida. Este bloque recolle os contidos que potencian o desenvolvemento do pensamento lxico-matemtico a travs dos cales a nena e o neno intentan interpretar e comprender o mundo, favorecendo as nocins de tempo, espazo, causalidade, cuantificacin e a resolucin de problemas que se presentan na sa vida coti. As, para coecer e comprender como funciona a realidade, a nena e o neno indagan sobre o comportamento e as propiedades de obxectos e materias presentes no seu contorno: actuando e establecendo relacins cos elementos do medio fsico, explorando e identificando os devanditos elementos, recoecendo as sensacins que producen, anticipndose aos efectos das sas accins sobre eles, detectando semellanzas e diferenzas, comparando, ordenando, cuantificando, pasando as da manipulacin representacin, orixe das incipientes habilidades lxico-matemticas. Bloque 2. Achegamento natureza. O bloque de achegamento natureza refrese s aprendizaxes relacionadas co descubrimento, coecemento e comprensin do mundo animal e vexetal; aos procesos de cambio que viven os nenos e nenas no seu desenvolvemento e crecemento e s relacins dinmicas que establecen cos elementos e fenmenos que conforman o seu contorno. Pretndese que establezan relacins identificando procesos e interdependencias co contorno inmediato, os seus elementos e fenmenos, desenvolvendo actitudes indagatorias e de interese por aprender, permanentemente, a travs dunha exploracin activa. O medio, os seres e elementos que o integran, convrtese ben axia en obxecto preferente da curiosidade e interese infantil. As vivencias que as nenas e os nenos teen en relacin cos elementos da natureza e a reflexin sobre elas levaranos, co apoio adecuado da escola, observacin dalgns fenmenos naturais, das sas manifestacins e consecuencias, as como a achegarse gradualmente ao coecemento dos seres vivos, das relacins que se establecen entre eles, das sas caractersticas e dalgunhas das sas funcins.
se mostra interese polos motivos que os causan, dando mostras de comprensin e tratando de consolar. -Participar en xogos, mostrando destrezas motoras e habilidades manipulativas cada vez mis axustadas. Trtase de avaliar con este criterio a capacidade do alumnado para participar activamente en distintos tipos de xogo valorando positivamente tanto os propios da sa cultura como os doutras. Observarase o desenvolvemento dos elementos motrices que se manifestan en desprazamentos, marcha, carreira ou saltos; as como a coordinacin e control das habilidades manipulativas de carcter fino que cada actividade require -repartir, deixar pegadas, encaixar, pinzar, suxeitar...-. -Participar en xogos e actividades colectivas aceptando as normas que os rexen. Trtase de avaliar con este criterio a participacin activa en distintos tipos de xogo, sendo capaces de gozar do xogo colectivo, de controlar a propia vontade, de ter constancia e de superar a frustracin. Valorarase tamn a utilizacin adecuada das normas que os rexen e as actitudes de colaboracin e axuda que eviten adoptar posturas de submisin ou de dominio. -Resolver con iniciativa e autonoma as actividades da vida coti, colaborar en tarefas e aceptar as normas. Pretndese avaliar con este criterio as destrezas adquiridas para realizar as actividades habituais da vida diaria. Estimarase o grao de autonoma e a iniciativa para levar a cabo as devanditas actividades, utilizando adecuadamente os espazos e materiais apropiados e facendo uso das normas establecidas para cada caso. As mesmo, observarase a constancia, organizacin, hbitos, atencin, planificacin, interaccin, autorregulacin, autovaloracin, perseveranza... -Manifestar hbitos de sade, alimentacin saudable, hixiene corporal e benestar utilizando adecuadamente espazos e materiais. Avaliarase a travs deste criterio o gusto por participar en actividades que favorecen un aspecto persoal coidado e mais un contorno limpo e esteticamente agradable, as como por colaborar na creacin dun ambiente xerador de benestar, de xeito que asuman un enfoque proactivo cara sa seguridade e benestar. Esta asuncin demstrase en rutinas de aula, sadas educativas, zonas de xogo... -Identificar situacins de risco e actuar coherentemente ante elas. Avaliarase a travs deste criterio se o alumnado emprega axeitadamente instrumentos e instalacins para previr accidentes e evitar situacins de risco. rea: coecemento do contorno. Nesta rea de coecemento e experiencia pretndese que as nenas e os nenos descubran, coezan e comprendan -segundo as sas posibilidades- os aspectos que conforman a realidade, considerando as sas mltiples relacins e interdependencias, coa finalidade de ir construndo un coecemento sobre o medio fsico, natural e social cada vez mis axustado. O medio un todo integrado, onde os elementos naturais e culturais se relacionan e se inflen
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 A apreciacin da diversidade e riqueza do medio natural, o descubrimento de que as persoas formamos parte dese medio e a vinculacin afectiva a el son a base para fomentar desde a escola actitudes habituais de respecto e coidado. Bloque 3. Cultura e vida en sociedade. Este bloque de contidos considera a dimensin sociocultural do medio. Comprende os contidos relacionados coas formas de organizacin dos seres humanos que forman parte do contorno das nenas e dos nenos -familia, escola, barrio, aldea...-, recollendo aqueles contidos a travs dos cales descobren e comprenden progresivamente as caractersticas dos grupos humanos, as sas formas de vida, organizacin e acontecementos relevantes. Aprender a convivir nos distintos grupos sociais supor coecer as relacins que neles se dan -parentesco, amizade, vecianza...- as como as sas normas e o respecto destas. Con elas van construndo as nenas e nenos a sa identidade individual e social. As mesmo, establcese no currculo o coecemento dos diversos servizos comunitarios relacionados co ocio, a cultura, a sanidade... e o respecto e valoracin das distintas funcins de cada persoa na sociedade. Obxectivos -Observar e explorar de forma activa o seu contorno, xerando interpretacins sobre algunhas situacins e feitos significativos, e mais mostrando interese polo seu coecemento. -Observar os cambios e modificacins a que estn sometidos os elementos do contorno e relacionalos cos factores que os producen, desenvolvendo actitudes de coidado, respecto e corresponsabilidade na sa conservacin. -Iniciarse na formulacin de hipteses, buscando respostas e explicacins, para anticipar probables efectos que poderan producirse como consecuencia de situacins da vida diaria e dalgns experimentos realizados. -Relacionarse coas demais persoas, de forma cada vez mis equilibrada e satisfactoria, interiorizando progresivamente as pautas de comportamento social e axustando a sa conduta a elas. -Coecer distintos grupos sociais prximos sa experiencia, algunhas das sas caractersticas, producins culturais, valores e formas de vida. -Establecer relacins de confianza, afecto, colaboracin, comprensin e pertenza baseadas no respecto s persoas, s normas e valores da sociedade a que pertencen. -Apreciar e facer seus algns elementos significativos propios da tradicin e da cultura galega -expresins artsticas, costumes, festas populares, folclore, gastronoma, etc.-. -Iniciarse nas habilidades matemticas, manipulando funcionalmente elementos e coleccins, identificando os seus atributos e calidades e mais establecendo relacins de agrupamentos, clasificacin, orde e cuantificacin.
10.789
-Empregar o coecemento matemtico para interpretar a vida en clave de lxica, comprendendo situacins e resolvendo problemas: establecendo relacins, explorando, ordenando, comparando, cuantificando, medindo, pesando, etc. Contidos Bloque 1. Medio fsico: elementos, relacins e medida. -Interese pola exploracin dos obxectos e materiais presentes no medio recoecendo as sas funcins e usos cotins e mais mantendo unha actitude de respecto e coidado cara a obxectos propios e alleos. -Recoecemento dalgns atributos e propiedades de obxectos e de materiais, examinando con atencin as sas caractersticas e a sa aplicacin na vida diaria. -Interese pola clasificacin de obxectos e de materiais e aproximacin cuantificacin de coleccins. -Identificacin de formas planas e tridimensionais en elementos do contorno. -Recoecemento do uso do nmero na vida diaria e inicio no rexistro de cantidades. Emprego dos nmeros para identificar, contar, clasificar, numerar, informarse e ordenar elementos da realidade sempre en situacins contextualizadas e significativas. -Observacin e toma de conciencia da funcionalidade dos nmeros na vida coti. -Utilizacin da accin de contar como estratexia para a obtencin dun dato numrico e como verificacin do resultado de operacins de clculo sinxelas e funcionais. -Proposicin e resolucin de situacins problemticas sinxelas da vida coti: localizar un dato numrico, facer unha reparticin, realizar unha estimacin... -Utilizacin de xogos de mesa como actividades ldicas que unen o razoamento, a reflexin e o divertimento en grupo. -Investigacin do comportamento fsico de diferentes materiais e obxectos, en diferentes situacins e con variadas accins. -Achegamento a algunhas magnitudes fsicas -peso, lonxitude, capacidade, tempo- a travs da estimacin: comparando, sopesando, observando... -Recoecemento e identificacin de situacins en que se fai necesario medir. Interese e curiosidade polos instrumentos de medida convencionais e non convencionais facendo unha aproximacin ao seu uso. -Adquisicin progresiva da nocin do paso do tempo mediante as actividades da vida coti. -Orientacin temporal en situacins cotis empregando diferentes nocins e relacins. Aproximacin ao uso do calendario. -Establecemento de relacins de orientacin espacial de localizacin, direccin, distancia e posicin respecto a obxectos, persoas e lugares, nomendoos axeitadamente e empregando o vocabulario topolxico elemental.
10.790
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 -Interese e disposicin favorable para iniciar relacins respectuosas, afectivas e recprocas con nenos e nenas doutras culturas. -Achegamento s funcins que cumpren diversas persoas, organizacins e institucins para cubrir necesidades e achegar servizos presentes na sa comunidade, evitando estereotipos sexistas. -Colaboracin co resto de compaeiros e compaeiras na vida da aula, amosando disposicin para compartir e resolver conflitos. Incorporacin progresiva de pautas adecuadas de comportamento. -Recoecemento dalgns signos de identidade cultural galega apreciando os cambios que se producen no modo de vida co paso do tempo. Sucesos e persoas relevantes da historia da sa comunidade, do seu pas e do mundo. Criterios de avaliacin -Explorar os obxectos e elementos do contorno inmediato e actuar sobre eles. Recoecer os seus atributos e calidades. Agrupar, clasificar e ordenar estes elementos e coleccins segundo distintos criterios. Pretndese valorar con este criterio a capacidade e o interese para explorar os obxectos e materias presentes no seu contorno mediante actividades manipulativas, sendo quen de identificar propiedades fsicas observables como forma, cor, tamao, peso... Valorarase, as mesmo, a capacidade para establecer relacins entre as sas caractersticas ou atributos e o seu comportamento fsico -caer, rodar, escorregar, botar...- despois de observar mediante unha experimentacin sinxela estas accins. Este criterio permitir avaliar tamn a competencia para organizar -agrupando, clasificando e ordenando- a informacin obtida das calidades e caractersticas dos obxectos. -Empregar os nmeros para identificar, contar, clasificar, informarse e ordenar elementos da realidade, aproximndose ao seu valor notacional e conceptual. Con este criterio comprobarase a competencia das nenas e dos nenos para aplicar a situacins variadas os coecementos adquiridos sobre o uso dos nmeros: expresar cantidades, identificar datas, indicar medidas, identificar nmeros de telfono, das casas, das matrculas de coches... Comprobarase as mesmo o modo en que nenas e nenos van desenvolvendo determinadas habilidades lxico-matemticas en situacins contextualizadas e significativas -preparacin de receitas, rexistros, creacin de coleccins, xogos de mesa...- establecendo relacins cualitativas e cuantitativas entre elementos e coleccins, estimando cantidades pequenas, expresndoas oralmente ou mediante escritura convencional ou non convencional, facendo uso da accin de contar como estratexia para a obtencin dun dato numrico e como verificacin do resultado de operacins de clculo sinxelas. -Propoer e resolver problemas sinxelos relacionados con situacins cotis, empregando e comparando magnitudes de peso, lonxitude e capacidade.
-Exploracin ldica das propiedades e caractersticas dalgns corpos xeomtricos elementais. -Vivencia, representacin e interpretacin do espazo, empregando a imaxinacin en debuxos, planos, fotografas, mapas ou outros. Bloque 2. Achegamento natureza. -Identificacin e afondamento no estudo dalgunhas caractersticas e funcins vitais dos seres vivos empregando a exploracin sensorial. Diferenzas entre seres vivos e obxectos inertes. -Observacin dun ser vivo no seu medio natural ou reproducindo o medio na aula, rexistrando a observacin e contrastando os datos entre compaeiras e compaeiros. -Observacin dalgunhas caractersticas, comportamentos, funcins e cambios nos seres vivos. -Identificacin dalgunhas caractersticas, necesidades e cambios nos procesos de crecemento e etapas do desenvolvemento das persoas e outros seres vivos. -Curiosidade, respecto e coidado cara aos elementos do medio natural, especialmente animais e plantas. -Descubrimento das diferentes formas en que se encontra a auga na natureza, comprendendo a sa contribucin ao desenvolvemento dos seres vivos e do medio, valorando a necesidade da sa conservacin e de facer un uso responsable dela. -Identificacin dos cambios que se producen en canto luminosidade, posicin do sol, aos ciclos da la... ao longo dun da, dos meses e das estacins do ano. -Formulacin de hipteses, contrastndoas coas das outras persoas, buscando respostas e explicacins sobre as causas e consecuencias de fenmenos do medio natural calor, choiva, vento, da, noite, erosin, ciclo vital...- e dos producidos pola accin humana pontes, encoros, aeroxeradores, muos de auga...-. -Gozo ao realizar actividades individuais e de grupo en contacto coa natureza. Valoracin da sa importancia para a sade e o benestar, apreciando o medio natural como un espazo para a recreacin, a aventura e conservacin, a realizacin de actividades ao aire libre e o contacto con elementos da natureza. -Participacin en proxectos e investigacins no medio natural, expresando as actividades realizadas e os resultados obtidos mediante diferentes representacins. Bloque 3. Cultura e vida en sociedade. -Identificacin da familia e da escola como primeiros grupos sociais de pertenza, valorando positivamente as relacins afectivas que neles se establecen, mantendo unha actitude de colaboracin e asumindo pequenas responsabilidades. Recoecemento e respecto dos diferentes tipos de familias. -Valoracin das relacins afectivas que se establecen na familia e na escola.
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 Observarase, a travs deste criterio, a capacidade das nenas e dos nenos para propoer e resolver sinxelos problemas da sa vida coti, formulando hipteses e buscando alternativas, solucins e novas posibilidades, anticipando consecuencias, individualmente e en grupo, tendo en conta as opinins e as achegas das demais persoas, o consenso e a negociacin. Isto pode implicar a aplicacin de operacins como engadir, quitar, repartir, medir, ordenar... e facer uso da medida, empregando unidades non convencionais. -Recoecer algns aspectos xeomtricos bsicos: lias, puntos, rectngulos, cadrados, tringulos, crculos, esferas, cubos e prismas. Avaliarase se o alumnado identifica e recoece no seu contorno inmediato -construcins, natureza, arte...- aspectos xeomtricos bsicos como lias, puntos, rectngulos, cadrados, tringulos, crculos, esferas ou cubos mediante a observacin e a exploracin ldica. -Describir e representar dun xeito elemental a situacin das propias nenas e nenos en relacin a obxectos e s demais persoas usando vocabulario topolxico elemental. Avaliarase a competencia para interpretar e empregar as nocins bsicas espaciais elementais -arriba, abaixo; dentro, fra; preto, lonxe...- en actividades de orientacin e de representacin espacial variadas. -Usar e comprender nocins temporais bsicas ordenando temporalmente feitos referidos sa vida. Trtase de comprobar que o alumnado quen de secuenciar e relatar empregando o vocabulario axeitado: antes e despois, ma e tarde, da e noite, ontehoxe-ma, da-semana-meses, estacins do ano; en momentos significativos que teen que ver coa sa actividade. -Dar mostras de interesarse polo medio natural e os seus cambios. Identificar e nomear algns dos seus compoentes, establecendo relacins sinxelas de interdependencia. Manifestar actitudes de coidado e de respecto cara natureza e participar en actividades para conservala. Con este criterio valrase o interese, coecemento e grao de sensibilizacin polos elementos da natureza, tanto vivos como inertes; a indagacin dalgunhas caractersticas e funcins xerais, achegndose nocin de ciclo vital e constatando os cambios que este implica. En canto aos seres vivos, valoraranse os hbitos de coidado destes e a sensibilidade e o respecto pola sa vida. Estimarase, as mesmo, o interese que manifestan as nenas e os nenos polo coecemento do medio, as observacins que fan, as como as conxecturas que sobre as sas causas e consecuencias formulan. Apreciarase tamn a capacidade do alumnado para valorar a necesidade da adopcin de medidas de proteccin do medio por parte das persoas, participando en actividades para conservalo e reflexionando sobre os cambios na paisaxe producidos pola intervencin humana.
10.791
-Identificar e recoecer as diferentes etapas da vida nas persoas e outros seres vivos. Avaliarase a capacidade para recoecer os cambios que se producen nas persoas ao longo da sa vida. Valorarase tamn se as nenas e os nenos son capaces de establecer algunhas relacins entre medio fsico e social, identificando os cambios naturais que afectan a vida coti das persoas -cambios de estacins, temperatura...-. -Identificar e coecer os grupos sociais mis significativos do contorno do alumnado e algunhas caractersticas da sa organizacin. Con este criterio avalase o coecemento dos grupos mis prximos -familia, escola, vecianza...superando estereotipos sociais. Observarase, as mesmo, a sa integracin e vinculacin afectiva aos grupos mis prximos e a acomodacin da sa conduta aos principios, valores e normas que os rexen, recoecendo e valorando a necesidade destas para convivir. Especial atencin merecer a capacidade que nenas e nenos mostren para a anlise de situacins conflitivas e as competencias xeradas para un adecuado tratamento e resolucin. -Recoecer, identificar e poer exemplos sinxelos dalgns servizos comunitarios. Por medio deste criterio tratarase de avaliar o grao de sensibilizacin cara valoracin dos servizos sociais e comunitarios do seu contorno -mercado, atencin sanitaria, medios de transporte...- superando os estereotipos sexistas referidos s persoas usuarias destes servizos e profesionais que os desenvolven. -Recoecer algunhas manifestacins culturais prximas e doutras realidades, valorando a sa diversidade e riqueza. Avaliarase con este criterio o coecemento das principais manifestacins culturais propias e a comprensin dalgns signos ou elementos que identifican outras culturas. Valorarase, as mesmo, o interese e o respecto pola diversidade cultural. rea: linguaxes: comunicacin e representacin. A comunicacin nas sas diversas manifestacins implica a capacidade de producir, recibir e interpretar mensaxes. Ao fomentar a aprendizaxe das diversas formas de comunicacin e expresin, outorgarselles s nenas e aos nenos a oportunidade de manifestar os seus sentimentos, emocins e ideas con maior elaboracin e riqueza de matices. As linguaxes contriben tamn ao desenvolvemento dunha competencia artstica que vai acompaada do espertar dunha conciencia crtica neste mundo cambiante e que se pon en xogo ao compartir coas demais persoas as experiencias estticas. O propsito desta rea contribur a mellorar a relacin entre o alumnado e o medio, xa que ser a travs das distintas formas de comunicacin e representacin como a nena e o neno establezan relacins co resto das persoas. A interaccin, a travs dos diferentes instrumentos de comunicacin, permite
10.792
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 dos nenos. Recoller todos aqueles contidos que se refiran capacidade creativa para comunicar, representar e expresar a realidade a partir da elaboracin orixinal que fan os nenos e nenas desde os seus sentimentos, ideas, experiencias e sensibilidade, a travs de diversas linguaxes artsticas: -Linguaxe plstica. -Linguaxe musical. -Linguaxe corporal. Bloque 3. Linguaxe audiovisual. A linguaxe audiovisual e as tecnoloxas da informacin e a comunicacin presentes na vida infantil requiren un tratamento educativo que, a partir do uso apropiado, inicie as nenas e os nenos na comprensin das mensaxes audiovisuais e na sa utilizacin adecuada. A educacin sobre e, en especial, cos medios de comunicacin debe iniciarse desde idades tempers. A planificacin do uso do ordenador e de toda a tecnoloxa debe estar pensada como un recurso e ferramenta mis de que dispn o profesorado, igual que un libro ou o encerado e, como tal, debe estar recollido o seu uso. Obxectivos -Utilizar as diversas linguaxes como instrumentos de comunicacin, de expresin de ideas e sentimentos, de representacin, de aprendizaxe e de gozo. -Recoecer a importancia das manifestacins non verbais -o silencio, a mirada, a xestualidade, o olfacto e o tacto- como elementos xenunos da comunicacin humana. -Comprender que as palabras, escrituras indeterminadas, nmeros, notas musicais, iconas e outros smbolos e signos convencionais poden representar os pensamentos, experiencias, coecementos, ideas e intencins das persoas. -Comunicarse oralmente nas das linguas oficiais con distintos propsitos -expresar sentimentos, emocins, desexos, ideas- con diferentes interlocutores e/ou interlocutoras e en diversidade de contextos, valorando a linguaxe como ferramenta de relacin cos demais, de regulacin da convivencia e de aprendizaxe. -Comprender a intencionalidade comunicativa doutras nenas e doutros nenos, as como das persoas adultas, adoptando unha actitude positiva cara s linguas. -Iniciarse no uso oral dunha lingua estranxeira para comunicarse en actividades contextualizadas e mostrar interese e gozo ao participar nestes intercambios comunicativos. -Achegarse lingua escrita a travs de distintos tipos de textos. -Comprender, reproducir, reescribir -tendo en conta as diferentes etapas individuais no proceso de adquisicin da lingua escrita-, e recrear textos.
exteriorizar as vivencias emocionais, acceder aos contidos culturais, producir mensaxes cada vez mis elaboradas e ampliar progresivamente a comprensin da realidade. A comunicacin constite o proceso mediante o cal nenas e nenos, desde os primeiros anos de vida, intercambian e constren significados. Sern as distintas formas de comunicacin e representacin as que sirvan de nexo entre o mundo interior e exterior, na medida en que fan posible a representacin da realidade, a expresin de pensamentos, sentimentos e vivencias, posibilitando as interaccins. A travs das linguaxes, os nenos e nenas desenvolven a sa imaxinacin e creatividade, aprenden, constren a sa identidade persoal, mostran as sas emocins, o seu coecemento do mundo e a sa percepcin da realidade. As linguaxes considranse fundamentais para potenciar o desenvolvemento do pensamento e as capacidades comunicativas, expresivas e creativas. Os bloques de contidos que constiten esta rea recollen as diferentes formas de comunicacin e representacin: a linguaxe verbal, a linguaxe artstica, a linguaxe corporal, a linguaxe audiovisual e das tecnoloxas da informacin e a comunicacin. Bloque 1. Linguaxe verbal. Este bloque de contidos refrese capacidade para relacionarse escoitando, recibindo comprensivamente e producindo diversas mensaxes, mediante o uso progresivo e axeitado da linguaxe, nas sas expresins oral e escrita. O dominio progresivo da linguaxe verbal axudar as nenas e os nenos a interpretar de forma mis axeitada o mundo que os rodea. A linguaxe oral especialmente relevante nesta etapa, xa que pode considerarse o instrumento por excelencia de aprendizaxe, de regulacin da conduta e de manifestacin de vivencias, sentimentos, ideas, emocins, etc. A apropiacin da linguaxe, nas sas formas oral e escrita, depender da amplitude, variedade e calidade das experiencias comunicativas que os nenos e nenas tean. No segundo ciclo de educacin infantil pretndese as mesmo que o alumnado descubra e explore os usos da lectura e a escritura, espertando e afianzando o seu interese por elas. Farase un achegamento literatura infantil a partir de textos comprensibles e accesibles para que esta iniciacin literaria sexa fonte de gozo, de diversin e de xogo. As mesmo, necesario o desenvolvemento de actitudes positivas cara propia lingua e dos demais, espertando sensibilidade e curiosidade por coecer outras linguas. Bloque 2. Linguaxe artstica: plstica-musicalcorporal. Este bloque incle todos aqueles medios de expresin artstica que favorecen a sensibilidade esttica, a apreciacin e a manifestacin creativa das nenas e
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 -Facer uso da biblioteca valorndoa como fonte de informacin e como fonte de pracer. -Potenciar a capacidade creativa a travs das linguaxes artsticas para imaxinar, inventar, transformar... desde as sas ideas, sentimentos, experiencias, coecementos... -Achegarse ao coecemento de obras artsticas expresadas en distintas linguaxes, comunicndose creativamente a travs das diferentes manifestacins e adquirindo sensibilidade esttica. -Desenvolver o sentir de autoconfianza nas producins artsticas persoais, amosando interese pola sa mellora, respectando e valorando as creacins propias e as das demais persoas. -Achegarse ao coecemento, emprego e valoracin das TIC -ordenadores, a internet, encerado dixital interactivo, escner, vdeo ...- como ferramentas de busca de informacin, creacin, expresin e comunicacin. Contidos Bloque 1. Linguaxe verbal. *Escoitar, falar e conversar. -Utilizacin e valoracin progresiva da lingua oral para evocar e relatar feitos; para adquirir coecementos; para expresar e comunicar ideas, sentimentos e emocins; para facer peticins e como mecanismo para regular a propia conduta e a das demais persoas. -Uso progresivo, acorde coa idade, de lxico variado, aumentando a precisin na busca dunha maior estruturacin das sas frases. -Participacin de forma oral en conversas, narracins, ancdotas, chistes, xogos colectivos e outros, incrementando o vocabulario, empregndoo con crecente precisin, con entoacin axeitada, pronuncia clara e usando estruturas oracionais que enriquezan as propias competencias comunicativas. -Participacin en situacins de comunicacin con distintos propsitos, en diferentes contextos e con persoas interlocutoras diversas usando argumentos nas sas conversas, respectando quendas e escoitando atentamente. -Acomodacin progresiva dos seus enunciados aos formatos convencionais. -Emprego axeitado das formas socialmente establecidas para relacionarse coas demais persoas sados, despedidas, frmulas de cortesa, cumprimentos...-. -Interese por participar en interaccins orais en lingua estranxeira, en rutinas e situacins habituais de comunicacin, amosando unha actitude positiva cara a esta lingua. *Aproximacin lingua escrita. -Achegamento lingua escrita como medio de comunicacin, informacin e gozo a travs de soportes diferentes. -Interese e atencin na escoita de narracins e instrucins lidas por outras persoas.
10.793
-Iniciacin no uso da escrita en situacins contextualizadas e reais. -Diferenciacin entre as formas escritas e outras formas de expresin grfica. Identificacin de palabras e frases escritas moi significativas e usuais. Percepcin de diferenzas e semellanzas entre elas atendendo a propiedades cuantitativas -cantidade de letras, palabras longas e palabras curtas- e propiedades cualitativas -variedade de grafas-. Iniciacin ao coecemento do cdigo escrito a travs desas palabras e frases empregadas en contextos significativos e funcionais. -Interese e gusto por producir mensaxes con trazos cada vez mis precisos e lexibles. *Achegamento literatura. -Escoita e comprensin da lectura en voz alta, realizada por unha lectora ou lector competente de contos, relatos, lendas, poesas, rimas, adivias, teatro...; tanto tradicionais como contemporneas, nas das linguas oficiais, e como fonte de pracer e de aprendizaxe compartida. -Dramatizacin de textos literarios, desfrute e interese por expresarse con axuda de recursos non lingsticos. -Memorizacin e recitado dalgns textos de carcter potico, de tradicin cultural ou de autor, gozando das sensacins que o ritmo, a rima e a beleza das palabras producen. -Participacin creativa en xogos lingsticos -encadeados de palabras, adivias, trabalinguas, onomatopeas...- acompaados de respostas corporais -xestos, movementos, ritmos...- para divertirse e para aprender na compaa de iguais e de persoas adultas. -Interese por compartir interpretacins, sensacins, emocins e opinins provocadas polas producins literarias, inicindose nos faladoiros literarios. -Introducin ao uso das bibliotecas de centro e de aula como un medio mis de aproximacin literatura e como espazo privilexiado de recursos para a diversin e o coecemento. Bloque 2. Linguaxes artsticas: plstica, musical e corporal. -Exploracin sensorial dos elementos presentes no contorno integrando actividades de tocar, ulir, or e ver. -Potenciacin da imaxinacin e fantasa do alumnado para enriquecer a actividade creativa. -Experimentacin e descubrimento dalgns elementos que configuran a linguaxe plstica -lia, forma, cor, textura, espazo e volume-. -Gozo coas obras artsticas distinguindo e apreciando elementos bsicos das formas de expresin -cor, forma, lia, movemento, volume, texturas, ritmos, melodas, timbres, entre outros- que lles permitan s nenas e aos nenos desenvolver a sa sensibilidade esttica. -Exploracin das posibilidades plsticas e creativas de distintos materiais, tiles e soportes -papeis, car-
10.794
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 -Achegamento a producins audiovisuais como pelculas, series de animacin ou videoxogos. -Adquisicin progresiva da conciencia da necesidade dun uso moderado dos medios audiovisuais e das tecnoloxas da informacin e da comunicacin. -Coecemento, coidado e uso, na medida das sas posibilidades, das ferramentas tecnolxicas. -Achegamento ao uso do ordenador, cmara fotogrfica nos procesos creativos para a elaboracin de producins audiovisuais como series de animacin, presentacins, vdeos..., a travs de programas de edicin de textos, de grficos e de sons. -Valoracin crtica dos contidos e da esttica das producins audiovisuais. Criterios de avaliacin -Utilizar a lingua oral do modo mis conveniente para unha comunicacin positiva con iguais e con persoas adultas, segundo as intencins comunicativas. Mediante este criterio avalase o desenvolvemento da capacidade para expresarse e comunicarse oralmente, con claridade e correccin suficientes, respondendo a diferentes intencins comunicativas. Valorarase, as mesmo, se a nena ou o neno toma en consideracin os hbitos e as normas que rexen as situacins comunicativas -respectar quendas de intervencin, escoitar atentamente, respectar a opinin das demais persoas...-. Tamn se avala o uso de frmulas e tratamento axeitadas para saudar, despedirse, presentarse, escusarse, solicitar axuda, agradecer... -Comprender mensaxes orais diversas, mostrando unha actitude de escoita atenta e respectuosa. Este criterio refrese capacidade para escoitar e comprender mensaxes, relatos, producins literarias, descricins, explicacins, informacins de diferentes emisores e emisoras: iguais, persoas adultas, diversos medios de comunicacin -televisin, radio, webs...-, que lles permitan participar na vida da aula e na vida coti. -Amosar unha actitude positiva cara aprendizaxe dunha lingua estranxeira, interesndose por participar en interaccins orais en rutinas, xogos e situacins habituais de comunicacin. Pretndese avaliar a sa participacin en producins orais sinxelas relativas a situacins e temas do seu interese: xogos, cancins, rimas, dramatizacins previamente traballadas e contextualizadas. -Amosar interese polos textos escritos presentes na aula e no contorno prximo, inicindose no seu uso e na comprensin das sas finalidades. Interesarse e participar nas situacins significativas de lectura e escritura que se producen na aula desenvolvidas por persoas lectoras e escritoras competentes. Con este criterio avalase se as nenas e os nenos valoran e se interesan pola linguaxe escrita, inicindose na utilizacin funcional da lectura e a escritura como medios de comunicacin, de informacin e de gozo.
tn, arame, plstico, teas, cortiza, barro, rasquetas, cepillos, esponxas, pantalla de ordenador, mesa de area, retroproxector, encerado dixital, fotografas....- e das distintas tcnicas -debuxo, pintura, collaxe, amasado, modelado, escultura e a combinacin de das ou mis tcnicas...- como recursos e medios de expresin e comunicacin de feitos, sentimentos, emocins, vivencias, fantasas, experiencias... -Experimentacin e coecemento das posibilidades de transformacin dos diferentes materiais e obxectos. -Descubrimento das posibilidades creativas e plsticas da luz, das sombras e da cor, empregando recursos como a luz natural, lanternas, lmpadas, proxector... -Interpretacin e valoracin de diferentes tipos de obras plsticas presentes na aula, no contorno, en museos e exposicins reais ou virtuais, obradoiros de artistas e persoas artess manifestando e compartindo a travs das diversas linguaxes as sensacins e emocins que producen, as como indicando o que gusta e o que non. -Planificacin do proceso de elaboracin dalgunha obra plstica, o seu desenvolvemento e posterior comunicacin, valorando a realizacin de bosquexos para a consecucin dunha mellora na producin. -Exploracin das posibilidades sonoras da voz, do propio corpo, de obxectos cotins e de instrumentos musicais. Utilizacin dos sons achados para a interpretacin e a creacin musical. -Vivencia do son e do silencio. -Recoecemento de sons do contorno natural e social, e discriminacin dos seus trazos distintivos. -Creacin de secuencias de movementos e ritmos a partir das sensacins que lle xera a msica. -Audicin atenta de obras musicais populares, clsicas e contemporneas. Participacin activa e gozo na interpretacin de cancins, xogos musicais e danzas colectivas e individuais. -Creacin, mediante a msica e o baile, dos propios patrns, recreando situacins, ideas, feitos e sentimentos, mediante o humor, o absurdo e a fantasa, compartindo con outras persoas as propias creacins. -Vivencia de xestos e movementos como recursos corporais para a expresin e a comunicacin e mais o intercambio afectivo. -Participacin en actividades de dramatizacin, danzas, xogo simblico e outros xogos de expresin corporal -mimo, monicreques, teatro de sombras...colaborando na elaboracin dos elementos necesarios para unha ambientacin axeitada. Bloque 3. Linguaxe audiovisual e tecnoloxas da informacin e a comunicacin. -Identificacin da utilidade de diversos instrumentos e tecnoloxas como fontes de informacin, de comunicacin, de expresin, de estratexias de exploracin e investigacin.
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 -Producir diferentes textos individualmente ou en grupo -con escritura convencional ou non-, con propsitos e intencins diferentes: recoller e transmitir informacin, gozo... Valorarase o achegamento escritura para a producin de textos. Valorarase o interese por explorar os mecanismos bsicos do cdigo escrito e o coecemento das sas caractersticas; coecementos que se consolidarn na educacin primaria. -Gozar compartindo a escoita e a lectura en voz alta de textos literarios: contos, relatos, lendas, poesas, rimas, adivias... Este criterio avaliar o interese que demostra en participar nas actividades de escoita e lectura de textos literarios, apreciando a sa esttica, gozando das sensacins que o ritmo, a rima e a beleza das palabras producen e mais amosando interese por compartir interpretacins, sensacins e emocins provocadas polas producins literarias. -Utilizar a biblioteca con respecto e coidado, valorndoa como recurso informativo, de entretemento e gozo. Con este criterio valorarase se as nenas e os nenos entenden a necesidade das normas de funcionamento da biblioteca -manter silencio, colocar os libros no seu sitio, cumprir os prazos de prstamo- e se as respectan. Valorarase, as mesmo, se recoecen este espazo como recurso de pescuda de informacin e lugar de entretemento. -Expresarse e comunicarse utilizando medios, materiais e tcnicas propios das diferentes linguaxes artsticas e audiovisuais. Con este criterio comprobarase se o alumnado se serve das diferentes representacins -plsticas, musicais, corporais e audiovisuais- para plasmar as sas vivencias, emocins e sentimentos, facendo uso dos diferentes materiais, instrumentos e tcnicas propios destas linguaxes. As mesmo, valorarase o interese e curiosidade que o alumnado manifesta por incorporar s sas producins libres diferentes materiais, tcnicas e recursos tecnolxicos. -Mostrar interese por explorar as sas posibilidades de expresin e representacin, por gozar coas sas producins e por compartir as experiencias creativas, estticas e comunicativas. Observarase o gusto por experimentar e explorar as posibilidades expresivas do corpo, da voz, dos elementos plsticos e dos sons. Valorarase tamn a capacidade para expresar as distintas impresins que lle producen a cadaqun as obras artsticas. -Utilizar, na medida das sas posibilidades, a linguaxe audiovisual e as tecnoloxas da informacin e comunicacin como vehculo de expresin e comunicacin. Este criterio permite valorar a sa competencia para acceder e empregar as tecnoloxas da informacin e comunicacin. Deste xeito, observarase se
10.795
quen de prender e apagar o ordenador, manexar o rato, identificar e usar iconas para acceder aos programas con progresiva autonoma, escanear, imprimir unha creacin, facer debuxos, facer fotografas... Orientacins metodolxicas para o segundo ciclo. A esixencia de orientar e dar un sentido educativo educacin infantil fai necesario facer explcitos os principios metodolxicos que deben enmarcar a accin pedagxica neste ciclo. As distintas orientacins presntanse agrupadas en seis epgrafes, co fin de facilitar a sa lectura. 1. Ambiente de aprendizaxe. Unha axeitada organizacin do ambiente, inclundo espazos, recursos e distribucin do tempo, ser fundamental para a consecucin das intencins educativas. Espazos. -Na distribucin do espazo preverase que as nenas e os nenos dispoan de lugares propios e de uso comn para compartir, para estar ss e para xogar e para relacionarse cos demais; espazos para actividades que requiran unha certa concentracin e espazos amplos que faciliten o movemento. A persoa docente prever as distintas situacins xerando un ambiente fsico de aprendizaxe grato, afectivamente significativo e esteticamente agradable que lle permita ao alumnado sentirse cmodo, seguro e acollido. Materiais. -Os materiais curriculares axeitaranse aos tipos de contidos, s caractersticas e necesidades especficas de cada contexto educativo e, consecuentemente, s caractersticas individuais do alumnado. Estes materiais permitirn distintos graos de uso; para iso, sern o mis diversos posible, ofrecern mltiples posibilidades de utilizacin en funcin das necesidades de cada situacin e momento. -Estarn presentes nas aulas elementos do medio natural e sociocultural que favorezan o vnculo coa identidade do alumnado e creen un ambiente significativo, ademais de espertar o interese por explorar e experimentar cos elementos que as nenas e os nenos teen ao seu dispor. Tempos. -Ser necesario organizar o tempo baixo presupostos de flexibilidade, de xeito que permitan ao profesorado adecualo s caractersticas das tarefas. No desenvolvemento da xornada escolar combinaranse tempos de rutinas con tempos de actividades especficas segundo as caractersticas e necesidades dos nenos e nenas. 2. Perspectiva didctica. Organizaranse os contidos tendendo cara a un enfoque globalizador, que debe entenderse como a opcin que determina que as propostas didcticas tean como punto de partida situacins globais -situacins comunicativas, conflitos ou cuestins sociais, problemas de calquera tipo- nas cales se poern en xogo os contidos das diferentes reas. Na proposta didctica tern cabida as secuencias de aprendizaxe,
10.796
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 ra necesario partir dos esquemas de coecemento do alumnado e do significado que lles atribe. A mestra ou mestre posicionarase como mediadora entre o alumnado e a cultura, atendendo sa diversidade e tendo en conta situacins que requirirn, s veces, dirixir, suxerir, e outras acompaar. A partir da observacin do que as nenas e nenos saben, podemos intervir en cada caso de xeito mis prximo aos seus coecementos -axudar a reflexionar sobre o modo de indagar o que di un texto, buscar pistas, buscar coherencia, etc.-. -A educadora ou educador velarn por crear un ambiente educativo onde prime a valoracin positiva nas interaccins, evitando as comparacins, a desvalorizacin, estigmatizacin ou ridiculizacin. importante favorecer que as nenas e os nenos expresen libremente as sas opinins, os seus sentimentos e suxestins, e que os adultos creen condicins para que sexan escoitados, aceptados e respectados nas sas diferenzas. -As persoas adultas deben ter altas expectativas nas posibilidades das nenas e dos nenos en todos os planos e darlles sinais claros das sas potencialidades, animando e preocupndose de que os nenos e nenas poidan superar desafos, perseverando e desenvolvendo a tolerancia frustracin. -Dbese evitar valorar mis os acertos que os erros e corrixilo todo. Cambiar a idea de evitar os erros pola de empregar os erros, e tamn os acertos, como fonte de informacin dos coecementos dos nenos e nenas. Crear un clima de aceptacin e de respecto mutuo no cal equivocarse sexa un paso mis no proceso de aprendizaxe, en que cada criatura se sinta retada e ao tempo con confianza para pedir axuda. -A persoa adulta ser prudente hora de facer valoracins sobre as producins infants para preservar a espontaneidade da creacin fronte aos estereotipos e aos criterios preestablecidos de beleza ou de perfeccin. -A intervencin da persoa docente -guiando, animando, apoiando, abrindo novos camios, suxerindo...- estimular a creatividade e contrarrestar estereotipos e convencionalismos. 4. O papel do alumnado. -Terase en conta que cando os nenos e nenas chegan escola xa teen un percorrido no seu coecemento, e potenciarase a sa capacidade para descubrir e sentirse exploradores activos, poendo sa disposicin os medios que llo posibiliten, as como tamn o acceso a obxectos ou a novas fontes de coecemento. -Cando a un grupo de nenas e nenos se lles confiren responsabilidades de progresiva complexidade en relacin con mbitos referidos a si mesmos, s demais persoas e ao medio natural, estamos abrndolle a posibilidade de que aprecie e valore os seus logros e esforzos e os das outras persoas, avanzando no proceso de autonoma persoal. - igualmente importante ofrecerlle ao alumnado situacins de aprendizaxe que incentiven e poten-
os proxectos ou as unidades didcticas que engloben contidos de diferente tipo e de distintas reas, anda que tamn conveniente planificar outras actividades que alternen coas propostas globalizadas. Atenderase os seguintes aspectos: - importante ofrecerlles s nenas e aos nenos situacins de aprendizaxe nas cales poidan facer propostas, tomar decisins, organizar e anticipar as sas accins. Para iso pdense empregar diversas estratexias e recursos: a travs de preguntas, follas de planificacin, cos seus propios debuxos, opinins e propostas nos tempos de faladoiro, e mesmo a caixa de suxestins. -A organizacin de proxectos, consensuados, negociados e levados a cabo colectivamente polo grupo, ou a realizacin de asembleas para comentar acontecementos ou discutir e decidir determinados aspectos da actividade diaria constiten valiosas estratexias que a persoa docente utilizar porque son altamente motivadoras e favorecen o desenvolvemento das relacins interpersoais, o establecemento de vnculos afectivos, as como que a nena e o neno se sintan membros do grupo e participen activamente nel. -A formulacin de preguntas abertas por parte da mestra ou mestre acerca de determinados feitos ou situacins, parte de estimular a linguaxe infantil, contribe eficazmente a ensinarlles s nenas e aos nenos a facerse interrogantes pertinentes e a buscar respostas axeitadas, promovendo o dilogo e o intercambio de opinins sobre calquera tema que se estea investigando na aula. - imprescindible destacar a importancia do xogo como actividade propia desta etapa, xa que as cativas e os cativos, mentres xogan, manipulan obxectos nun espazo e nun tempo, crean e transforman -formas, tamaos, espazos, volumes-, establecen relacins, desean situacins e invisten a accin da sa emotividade e simbolismo; manifestan a travs desta actividade ldica as sas vivencias e experiencias e van afondando en novos niveis de relacin e de interaccin. -A afectividade debe ser o fo condutor de toda situacin de ensino-aprendizaxe. As nenas e os nenos deben sentirse seguros e construr coecemento a partir da formacin dunha autoimaxe positiva. 3. O papel do profesorado. - fundamental que a mestra e o mestre sexan quen de potenciar no seu alumnado unha serie de habilidades de pensamento que o axuden a encontrarlle sentido sa experiencia; isto : involucrarse en proxectos con xogos e actividades que o fagan observar, pescudar, imaxinar, adiviar, buscar alternativas, formular hipteses, anticipar consecuencias; habilidades esenciais todas elas para conectar as experiencias presentes coas pasadas, formular problemas, facer estimacins, medir, ademais de proporcionarlles s nenas e aos nenos ferramentas que lles permitan evolucionar nos coecementos e nas habilidades que desenvolveron, co fin de garantir a construcin de novas aprendizaxes. -Para ofrecer unha intervencin que conecte co saber, co saber facer e co saber estar de cada criatu-
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 cien a realizacin das sas propias propostas, a toma de decisins, as como a posibilidade de anticipar as sas accins, a organizacin das actividades, os materiais e recursos que se van empregar, facndolle ver que todas e todos poden realizar accins por si mesmos e compartilas cos demais. -Potenciarase que o alumnado reflexione sobre os seus progresos mostrndolle as sas producins e realizando unha coavaliacin. Isto resulta sempre satisfactorio e un motivo de fortalecemento da autoestima. 5. Agrupamentos. Para poder atender diversidade do alumnado e aprendizaxe de contidos de distinta natureza, organizaranse diversas formas de agrupamento tendo en conta as potencialidades de cada unha delas: -O gran grupo apropiado cando se trata de planificar conxuntamente as actividades, exposicins, lectura dalgns textos, distribucin de tarefas, explicacins, presentacin de modelos, debates, asemblea, conferencias, etc. -O grupo pequeno o ideal para favorecer a interaccin cooperativa, permite asignar a cada nena ou neno tarefas concretas e estruturadas de tal xeito que a mestra ou mestre poida prestar as axudas axeitadas segundo o grao de realizacin da tarefa. Deben ser variables, homoxneos e heteroxneos. A organizacin en parellas acostuma a ser moito mis rendible polo grao de implicacin que comporta. -A actividade individual un bo recurso para a interaccin mis especfica coa persoa docente, ao tempo que promove as estratexias de planificacin da accin, a responsabilidade, a autonoma e a autoxestin. 6. Apertura ao contorno. A educacin infantil acada o seu pleno sentido nun marco de colaboracin e coordinacin entre os elementos que inciden no proceso educativo das nenas e dos nenos: o equipo docente, as familias e o contorno. En canto relacin coas familias, necesaria unha boa comunicacin e coordinacin con ela, xa que a eficacia da educacin infantil depende, en gran medida, da unidade de criterios educativos na casa e na escola. En canto apertura ao contorno, planificaranse tanto sadas como visitas de membros da comunidade educativa. As: -Aproveitarase o potencial educativo das sadas e das visitas, planificadas detidamente, para sacar delas o maior partido educativo posible. importante que a persoa docente tea moi claros cales son os contidos que pretende traballar coa visita, e non sar por sar, ou pretender observar e explorar todos os elementos do contorno. En calquera caso, sempre existir unha finalidade -traducida en obxectivos-, un deseo e unhas actividades que estean inseridas na programacin xeral e que permitan aproveitar ao mximo este recurso. O aproveitamento da actividade non finaliza coa volta ao centro. Durante o da ou os das seguintes pdense crear situacins de comu-
10.797
nicacin e intercambio do que se viu e do material recollido, as como animar os nenos e nenas a que o expresen mediante distintas linguaxes. Todo iso dar lugar a suscitar actividades que provoquen novos interrogantes e reforcen certas adquisicins. -De igual forma, a persoa docente propiciar experiencias nas cales tean cabida as relacins con nenas e con nenos doutras aulas e con persoas adultas, xa que as, non s se contribe en gran medida a que os nenos e nenas vaian ampliando as sas relacins, senn que se permite descentrar positivamente a tarefa educativa da persoa docente e da aula. ANEXO II O currculo da educacin infantil e as competencias bsicas 1. Introducin. A LOE establece oito competencias bsicas que o alumnado debe desenvolver e acadar ao longo do ensino bsico. Anda que estas veen indicadas para o ensino obrigatorio, preciso que o seu desenvolvemento se inicie desde o comezo da escolarizacin, de xeito que a sa adquisicin se realice de forma progresiva e coherente. Estas competencias, polo tanto, orientarn e impregnarn o currculo de educacin infantil, tndose como referentes que guen a prctica educativa e condicionen o tratamento das reas. No marco da proposta realizada pola Unin Europea establecronse oito competencias bsicas: -Competencia en comunicacin lingstica. -Competencia matemtica. -Competencia no coecemento e a interaccin co mundo fsico. -Tratamento da informacin e competencia dixital. -Competencia social e cidad. -Competencia cultural e artstica. -Competencia para aprender a aprender. -Autonoma e iniciativa persoal. 2. As competencias bsicas e a sa repercusin na metodoloxa. A incorporacin das competencias bsicas no currculo obriga a reformular a prctica educativa. Precsase un cambio, dbense abandonar os tradicionais modelos de transmisin do coecemento por modelos que permitan a mobilizacin de diferentes recursos cognitivos. O paradigma educacional referente debe ser o de aprender a aprender e de aprender facendo. Cmpre unha aprendizaxe significativa que se transfira a situacins da vida real e que implique a resolucin de problemas na prctica. Unha xestin docente baseada na formacin de competencias ten que asumir estratexias didcticas que afonden no proceso e que destaquen a funcin orientadora da mestra e do mestre. Para desenvolver as competencias necesario traballar, sobre todo, por proxectos e resolvendo pro-
10.798
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 comprensin de sucesos, a predicin de consecuencias, as como o coidado do medio natural e a proteccin da sade individual e colectiva. As mesmo, a competencia de interactuar co espazo fsico leva implcito ser consciente da influencia que ten a presenza das persoas no espazo, a sa actividade, as modificacins que introducen e as paisaxes resultantes, as como da importancia de que todos os seres humanos se beneficien do desenvolvemento e de que este procure a conservacin dos recursos e a diversidade natural, mantendo a solidariedade global e interxeracional. Supn, as mesmo, demostrar esprito crtico na observacin da realidade e na anlise das mensaxes informativas e publicitarias, as como uns hbitos de consumo responsable na vida coti. En definitiva, esta competencia implica o desenvolvemento e aplicacin do pensamento cientfico-tcnico para interpretar a informacin que se recibe e para predicir e tomar decisins con iniciativa e autonoma persoal nun mundo en que os avances que se van producindo nos mbitos cientfico e tecnolxico teen unha influencia decisiva na vida persoal, na sociedade e no mundo natural. Contribuirase, polo tanto, adquisicin desta competencia desde educacin infantil iniciando o alumnado no pensamento cientfico, potenciando habilidades de investigacin: formular hipteses, recoecer evidencias, observar, formular interrogantes, descubrir alternativas, verificar, predicir, xerar novas ideas e solucins *Tratamento da informacin e competencia dixital. Esta competencia consiste en dispoer de habilidades para buscar, obter, procesar e comunicar informacin e mais para transformala en coecemento. Incorpora diferentes habilidades, que van desde o acceso informacin ata a sa transmisin en distintos soportes unha vez tratada, inclundo a utilizacin das tecnoloxas da informacin e a comunicacin como elemento esencial para informarse, aprender e comunicarse. Est asociada coa busca, seleccin, rexistro e tratamento ou anlise da informacin, utilizando tcnicas e estratexias diversas para acceder a ela segundo a fonte a que se acuda e o soporte que se empregue: oral, impreso, audiovisual, dixital ou multimedia. O tratamento da informacin e a competencia dixital implican ser unha persoa autnoma, responsable, crtica e reflexiva ao seleccionar, tratar e utilizar a informacin, as como as distintas ferramentas tecnolxicas. Tamn ter unha actitude crtica e reflexiva na valoracin da informacin dispoible, contrastndoa cando necesario e respectando as normas de conduta acordadas socialmente para regular o uso da informacin. Se desde a educacin infantil se quere contribur a mellorar esta competencia, preciso que se propoan situacins nas cales sexa necesario resolver problemas reais, para o cal se recorrer ao tratamento da informacin e ao uso dos recursos tecnolxicos dispoibles. *Competencia social e cidad. Esta competencia posibilita comprender a realidade social en que se vive, cooperar, convivir e exercer a cidadana democrtica nunha sociedade plural, as
blemas; as propoeranse tarefas e retos que inciten as alumnas e os alumnos a mobilizar os seus coecementos e habilidades. Desde a metodoloxa de proxectos trtase de achegar a escola vida diaria. Empregando un enfoque globalizador, partindo dos intereses das nenas e dos nenos, das sas experiencias e coecementos previos. Desde a perspectiva didctica, o proxecto articlase como un itinerario formativo planificado en situacins de ensino nas cales se poen en prctica as diferentes competencias bsicas. 3. Definicin e contribucin desde as reas de educacin infantil ao desenvolvemento das competencias bsicas *Competencia en comunicacin lingstica. Esta competencia refrese utilizacin da linguaxe como instrumento de comunicacin oral e escrita, de representacin, interpretacin e comprensin da realidade, de construcin e comunicacin do coecemento e de organizacin e autorregulacin do pensamento, das emocins e da conduta. Os coecementos, destrezas e actitudes propios desta competencia permiten expresar pensamentos, emocins, vivencias e opinins, as como dialogar, formarse un xuzo crtico, xerar ideas, estruturar o coecemento, darlle coherencia a un discurso e s propias accins e tarefas, adoptar decisins e gozar escoitando, lendo ou expresndose de forma oral ou escrita, todo o cal contribuir ademais ao desenvolvemento da autoestima e da autoconfianza. Contribuirase mellora da competencia lingstica desde a educacin infantil fomentando a participacin, respectando a diversidade de respostas e ofrecendo un clima no que se anime a ler, escribir e conversar. *Competencia matemtica. Consiste na habilidade para empregar e relacionar os nmeros, as sas operacins bsicas, os smbolos e as formas de expresin e razoamento matemtico, tanto para producir e interpretar distintos tipos de informacin, como para ampliar o coecemento sobre aspectos cuantitativos e espaciais da realidade, e para resolver problemas relacionados coa vida coti e co mundo laboral. As mesmo, esta competencia implica o coecemento e manexo dos elementos matemticos bsicos -distintos tipos de nmeros, medidas, smbolos, elementos xeomtricos, etc.- en situacins reais ou simuladas da vida coti, e a posta en prctica de procesos de razoamento que levan resolucin dos problemas ou obtencin de informacin. Contribuirase mellora da competencia matemtica na educacin infantil na medida en que os elementos e razoamentos matemticos sexan empregados para enfrontarse s situacins cotis e reais que o precisen. *Competencia no coecemento e a interaccin co mundo fsico. Esta competencia refrese habilidade para interactuar co mundo fsico, de modo que se facilite a
N 121 Martes, 23 de xuo de 2009 como comprometerse a contribur sa mellora. Nela estn integrados coecementos diversos e habilidades complexas que permiten participar, tomar decisins, elixir como comportarse en determinadas situacins e responsabilizarse das eleccins e decisins adoptadas. En consecuencia, entre as habilidades desta competencia destacan coecerse e valorarse, saber comunicarse en distintos contextos, expresar as propias ideas e escoitar as alleas, ser capaz de poerse no lugar do outro e de comprender o seu punto de vista anda que sexa diferente do propio, as como tomar decisins nos distintos niveis da vida comunitaria, valorando conxuntamente os intereses individuais e os do grupo. Ademais, implica a valoracin das diferenzas vez que o recoecemento da igualdade de dereitos entre os diferentes colectivos, en particular, entre homes e mulleres. Igualmente, supn a prctica do dilogo e da negociacin para chegar a acordos como forma de resolver os conflitos, tanto no mbito persoal como no social. As, desde a educacin infantil contribuirase ao desenvolvemento desta competencia traballando as habilidades sociais que permiten mediar nos conflitos de convivencia, axudan a resolvelos con actitude construtiva e a tomar decisins con autonoma. *Competencia cultural e artstica. Esta competencia supn coecer, comprender, apreciar e valorar criticamente diferentes manifestacins culturais e artsticas, utilizalas como fonte de enriquecemento e de gozo e consideralas como parte do patrimonio dos pobos. Apreciar o feito cultural en xeral, e o feito artstico en particular, leva implcito dispoer daquelas habilidades e actitudes que permiten acceder s sas distintas manifestacins, as como habilidades de pensamento, perceptivas e comunicativas, sensibilidade e sentido esttico para poder comprendelas, valoralas, emocionarse e gozalas. Na educacin infantil contribuirase ao desenvolvemento desta competencia cando o centro estea aberto s diferentes manifestacins culturais e artsticas, convertndose nun espazo en que se aprecie e goce coa arte e coas manifestacins culturais, onde se potencie o emprego dalgns recursos da expresin artstica para realizar creacins propias; onde se mantea unha actitude aberta, respectuosa e crtica cara diversidade de expresins artsticas e culturais e onde se impulse cultivar a capacidade esttica e creadora de cada criatura e o interese por participar na vida cultural e por contribur conservacin do patrimonio. *Competencia para aprender a aprender. Aprender a aprender supn dispoer de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz de continuar aprendendo de maneira cada vez mis eficaz e autnoma de acordo cos propios obxectivos e necesidades. Esta competencia ten das dimensins fundamentais: a adquisicin da conciencia das propias capacidades -intelectuais, emocionais, fsicas-, do proceso e das estratexias necesarias para desenvolvelas; e a conciencia do que se pode facer por un mesmo e do que se pode facer con axuda doutras persoas ou recursos. Significa ser consciente do que
10.799
se sabe e do que necesario aprender, de como se aprende e de como se xestionan e controlan de forma eficaz os procesos de aprendizaxe, optimizndoos e orientndoos a satisfacer obxectivos persoais. Contribuirase mellora desta competencia deseando unha prctica educativa que incida na potenciacin da comprensin e da expresin lingstica, da memoria, da motivacin, da observacin, dos rexistros das aprendizaxes, do traballo cooperativo e por proxectos, da resolucin de problemas, posibilitando por parte dos nenos e nenas a planificacin e organizacin da tarefa que se vai realizar, a seleccin e o tratamento da informacin a travs dos diferentes recursos tecnolxicos. *Autonoma e iniciativa persoal. Esta competencia refrese, por unha parte, adquisicin da conciencia e aplicacin dun conxunto de valores e actitudes persoais interrelacionadas como a responsabilidade, a perseveranza, o autocoecemento e a autoestima, a creatividade, a autocrtica, o control emocional, a capacidade de elixir, de calcular riscos e de afrontar os problemas, as como a capacidade de demorar a necesidade de satisfaccin inmediata, de aprender dos erros e de asumir riscos. Por outra parte, remite capacidade de elixir con criterio propio, de propoer proxectos e de levar adiante as accins necesarias para desenvolver as opcins e plans persoais -no marco de proxectos individuais ou colectivos- responsabilizndose deles tanto no mbito persoal, como no social e no laboral. Poderase contribur a mellorar esta competencia cando se permita imaxinar, emprender accins, desenvolver proxectos individuais ou colectivos con creatividade, confianza e responsabilidade. O enfoque por competencias modifica os puntos de vista convencionais sobre a forma de aprender e de ensinar, pois o aspecto central non a acumulacin de coecementos, senn o desenvolvemento das posibilidades que pose calquera individuo mediante frmulas de saber e de facer contextualizadas.
II. AUTORIDADES E PERSOAL

b) NOMEAMENTOS CONSELLERA DE PRESIDENCIA, ADMINISTRACINS PBLICAS E XUSTIZA Decreto 331/2009, do 4 de xuo, polo que se designan representantes da Comunidade Autnoma de Galicia na Comisin Galega de Cooperacin Local. A Comisin Galega de Cooperacin Local creouse ao abeiro da Lei 5/1997, do 22 de xullo, de Administracin local de Galicia, como rgano permanente de colaboracin para a coordinacin entre a Administracin autonmica e as entidades locais, sendo desenvolvida polo Decreto 280/1998, do 24
11.666
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 desta Lei orgnica de educacin que se expresan no prembulo e que se resumen en lograr: * Calidade de educacin para todo o alumnado. * Equidade que garanta a igualdade de oportunidades. * Esforzo compartido por todas as persoas compoentes da comunidade educativa. A educacin primaria e mais a educacin secundaria obrigatoria constiten o ensino bsico, que obrigatorio e gratuto para todas as persoas. A educacin primaria , pois, a primeira etapa do ensino obrigatorio. Como tal, caracterzase por unha especial atencin diversidade, pola prevencin das dificultades de aprendizaxe e a posta en prctica de apoios e/ou reforzos tan pronto como sexan detectadas, acudindo s medidas organizativas e/ou curriculares que sexan precisas para asegurar o principio de equidade, sen prexuzo de garantir unha educacin comn para todo o alumnado. Nesta lia, estableceranse os mecanismos precisos para lograr unha coordinacin entre esta etapa e as de educacin infantil e educacin secundaria obrigatoria. Porn, ser de grande importancia a accin titorial que vertebre todas as actuacins con cada un dos grupos e con cada alumno e cada alumna dese grupo. O eixe do traballo nesta etapa educativa ser o desenvolvemento das competencias bsicas que permitan encamiar todo o alumnado cara ao logro dunha formacin integral, tanto na sa vertente persoal coma nas demandas sociais e culturais que faciliten a continuacin dos estudos e, posteriormente, a inclusin na vida laboral, pero sempre coa asuncin da necesidade de aprender ao longo de toda a vida. Ten enorme importancia a presenza no currculo das competencias bsicas que o alumnado deber desenvolver na educacin primaria e completar na educacin secundaria obrigatoria. As competencias bsicas permiten identificar aquelas aprendizaxes que se consideran imprescindibles desde un enfoque integrador e orientado aplicacin dos saberes adquiridos. O seu logro deber capacitar as alumnas e os alumnos para a sa realizacin persoal, a incorporacin satisfactoria vida adulta e o desenvolvemento dunha aprendizaxe permanente ao longo da vida. Ser preciso que a organizacin dos centros educativos, as formas de relacin de todas as persoas compoentes da comunidade educativa, as actividades docentes, as como as complementarias e extraescolares, incidan no desenvolvemento das citadas competencias bsicas. Prestarase especial atencin educacin en valores e s normas de convivencia que permitan unha incorporacin sociedade democrtica con respecto, interese, esforzo e responsabilidade.
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Decreto 130/2007, do 28 de xuo, polo que se establece o currculo da educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia. Prembulo A Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, no captulo III, determina que se entende por currculo o conxunto de obxectivos, competencias bsicas, contidos, mtodos pedagxicos e criterios de avaliacin de cada unha das ensinanzas reguladas pola citada lei. As mesmo, coa finalidade de asegurar unha formacin comn a toda a cidadana espaola e garantir a validez das titulacins correspondentes, establece que lle corresponde ao Goberno de Espaa fixar os aspectos bsicos do currculo en relacin aos obxectivos, contidos e criterios de avaliacin que constiten as ensinanzas mnimas s cales se refire a disposicin adicional primeira, punto 2, letra c, da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin. O Estatuto de autonoma de Galicia, no seu artigo 31, determina que competencia plena da Comunidade Autnoma galega o regulamento e administracin do ensino en toda a sa extensin, niveis e graos, modalidades e especialidades, sen prexuzo do disposto no artigo 27 da Constitucin e nas leis orgnicas que, conforme o pargrafo primeiro do seu artigo 81, o desenvolvan. O Real decreto 1513/2006, do 7 de decembro, polo que se establecen as ensinanzas mnimas da educacin primaria que facilitarn a continuidade, progresin e coherencia da aprendizaxe no caso de mobilidade xeogrfica do alumnado, desenvolve os aspectos bsicos do currculo en relacin cos obxectivos, competencias bsicas, contidos e criterios de avaliacin. A Lei orgnica de educacin indica que sern as administracins educativas as que establezan o currculo das distintas ensinanzas reguladas pola citada lei, do cal formarn parte os aspectos bsicos anteriormente indicados. Os centros docentes desenvolvern e completarn, se for o caso, o currculo das diferentes etapas e ciclos no uso da sa autonoma, tal e como se recolle no captulo II do ttulo V da Lei orgnica de educacin, respondendo ao principio de autonoma pedagxica, de organizacin e xestin que a citada lei lles atribe aos centros educativos coa finalidade de adecuarse s caractersticas e realidade educativa de cada un deles. O currculo que se establece neste decreto ten como obxectivo contribur ao logro dos principios bsicos
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Neste decreto inclense os seguintes anexos: Anexo I. Competencias bsicas. Anexo II. Obxectivos, competencias bsicas, contidos e criterios de avaliacin das distintas reas que constiten a etapa. Anexo III. Cadro de distribucin horaria. Anexo IV. Proxecto lector de centro. Anexo V. Plan de introducin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin. De conformidade co exposto, por proposta da conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria, no exercicio da facultade outorgada polo artigo 34 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro, reguladora da Xunta e da sa presidencia, modificada pola Lei 11/1988, do 20 de outubro, e pola Lei 2/2007, do 28 de marzo, do traballo en igualdade das mulleres de Galicia, odos os ditames do Consello Consultivo e do Consello Escolar, e logo de deliberacin do Consello da Xunta de Galicia, na sa reunin do da vinte e oito de xuo de dous mil sete, DISPOO: Artigo 1.-Principios xerais. A educacin primaria unha etapa educativa que ten carcter obrigatorio e gratuto. Comprende seis cursos acadmicos, que se cursarn ordinariamente entre os seis e os doce anos de idade. Con carcter xeral, o alumnado incorporarase ao primeiro curso da educacin primaria no ano natural en que cumpra seis anos. A educacin primaria consta de tres ciclos que se organizarn en reas con carcter global e integrador. Artigo 2.-Fins. 1. A finalidade da educacin primaria proporcionarlles a todos os nenos e nenas unha educacin que permita afianzar o seu desenvolvemento persoal e o seu propio benestar, adquirir as habilidades culturais bsicas relativas expresin e comprensin oral, lectura, escritura e ao clculo, ao sentido artstico, creatividade e afectividade, as como desenvolver habilidades sociais e hbitos de traballo. 2. A accin educativa nesta etapa procurar a integracin das distintas experiencias e aprendizaxes do alumnado e adaptarase aos seus ritmos de traballo. Artigo 3.-Obxectivos da educacin primaria. Os obxectivos da educacin primaria estarn encamiados ao logro da adquisicin, por parte de todo o alumnado, das capacidades que permitan: a) Coecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar de acordo con elas, prepararse para o exercicio activo da cidadana e respectar os dereitos humanos, as como o pluralismo propio dunha sociedade democrtica.
11.667
b) Desenvolver hbitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabilidade no estudo, as como actitudes de confianza en si mesmo, sentido crtico, iniciativa persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe. c) Adquirir habilidades para a prevencin e para a resolucin pacfica de conflitos que lle permitan desenvolverse con autonoma no mbito familiar e domstico, as como nos grupos sociais con que se relaciona. d) Coecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e de mulleres e a non-discriminacin de persoas con discapacidade. e) Coecer e utilizar de xeito apropiado a lingua galega, a lingua castel e desenvolver hbitos de lectura. f) Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa bsica que lle permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacins cotis. g) Desenvolver as competencias matemticas bsicas e iniciarse na resolucin de problemas que requiran a realizacin de operacins elementais de clculo, coecementos xeomtricos e estimacins, as como ser capaz de aplicalos a situacins da sa vida coti. h) Coecer e valorar o seu contorno natural, social e cultural, as como as posibilidades de accin e de coidado deste, con especial atencin singularidade de Galicia. Coecer mulleres e homes que realizaron achegas importantes cultura e sociedade galegas. i) Iniciarse na utilizacin, para a aprendizaxe, das tecnoloxas da informacin e da comunicacin, desenvolvendo un esprito crtico ante as mensaxes que recibe e elabora. j) Utilizar diferentes representacins e expresins artsticas e iniciarse na construcin de propostas visuais. k) Valorar a hixiene e a sade, aceptar e aprender a coidar o propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas e utilizar a educacin fsica e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal e social. l) Coecer e valorar a flora e a fauna, en especial a presente na Comunidade Autnoma de Galicia, e adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado. m) Desenvolver as sas capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e nas sas relacins coas demais persoas, o valor da corresponsabilidade no traballo domstico e no coidado das outras persoas, as como unha actitude contraria violencia, aos prexuzos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas.
11.668
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Lingua estranxeira. Matemticas. 2. Ademais, no segundo ano do terceiro ciclo engadirase a rea de educacin para a cidadana e os dereitos humanos, na cal se prestar especial atencin igualdade entre homes e mulleres. 3. Sen prexuzo do seu tratamento especfico nalgunha das reas da etapa, a comprensin lectora, a expresin oral e escrita, a comunicacin audiovisual, as tecnoloxas da informacin e da comunicacin e a educacin en valores traballaranse en todas as reas. 4. Coa finalidade de fomentar o hbito da lectura, os centros elaborarn e aplicarn un proxecto lector que se axustar s lias bsicas que se publican como anexo IV ao presente decreto, asegurndose como mnimo media hora diaria. 5. Os centros docentes elaborarn e aplicarn, ademais, o plan de introducin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin que se axustar s directrices que se publican como anexo V deste decreto. Artigo 7.-Horario. 1. Sen esquecer o carcter global e integrador das diferentes reas en que se organiza a educacin primaria, o horario semanal de cada unha das reas nos distintos cursos o que figura no anexo III deste decreto. Artigo 8.-Avaliacin. 1. A avaliacin dos procesos de aprendizaxe do alumnado ser continua, global, formativa e integradora de todas as reas. Ter en conta o progreso do alumnado no conxunto das reas. 2. Na avaliacin sern tidos en conta todos os elementos que compoen o currculo. 3. Os criterios de avaliacin das reas sern referentes fundamentais para valorar o grao de adquisicin das competencias bsicas. 4. Se no proceso de avaliacin continua se advertise que un alumno ou alumna non progresa adecuadamente, o centro educativo, tan pronto detecte as dificultades de aprendizaxe, adoptar medidas de reforzo educativo coa finalidade de que o alumnado adquira os coecementos necesarios para continuar o proceso educativo. 5. O profesorado avaliar tanto as aprendizaxes do alumnado coma os procesos de ensino e a sa propia prctica docente. Artigo 9.-Promocin de ciclo. 1. Ao final de cada ciclo, e como consecuencia do proceso de avaliacin, tomaranse as decisins sobre promocin de ciclo do alumnado. 2. A decisin de promocin de ciclo adoptaraa o equipo de profesores e profesoras que imparten docencia ao grupo de alumnos e alumnas no ltimo
n) Fomentar a educacin vial e actitudes de respecto que incidan na prevencin dos accidentes de trfico. Artigo 4.-Currculo. 1. Entndese por currculo da educacin primaria o conxunto de obxectivos, competencias bsicas, contidos, mtodos pedagxicos e criterios de avaliacin desta etapa educativa. 2. As competencias bsicas que se deben adquirir no ensino bsico publcanse no anexo I deste decreto. Ao seu logro deber contribur a educacin primaria, de acordo cos criterios de avaliacin que para cada ciclo e rea figuran no anexo II. 3. O currculo para a educacin primaria nos centros docentes dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria da Comunidade Autnoma de Galicia ser o que se recolle para cada rea e nos diferentes ciclos no anexo II a este decreto. 4. Os centros docentes desenvolvern e concretarn o currculo establecido neste decreto. Estas concrecins formarn parte do proxecto educativo, as como o tratamento nas distintas reas de educacin en valores, a educacin moral e cvica, a educacin para a paz, a igualdade de oportunidades entre os sexos, a educacin ambiental, a educacin sexual, para a sade e calidade de vida, a educacin para o lecer a educacin do consumidor e a viaria. Artigo 5.-Organizacin. 1. A etapa da educacin primaria comprende tres ciclos de dous anos acadmicos cada un e organzase en reas, que tern un carcter global e integrador. 2. Cada un dos ciclos constite unha unidade de ensino-aprendizaxe, polo que imprescindible a coordinacin de todo o profesorado implicado para o desenvolvemento correcto do currculo. A etapa de educacin primaria ter, pois, un carcter global e integrador. 3. A educacin primaria ser impartida por mestres e mestras, que tern competencia docente en todas as reas deste nivel. As ensinanzas da msica, da educacin fsica e dos idiomas estranxeiros sern impartidas por mestres e mestras coa especialidade ou habilitacin correspondente. Artigo 6.-reas de coecemento. 1. As reas que se impartirn en todos e cada un dos cursos da educacin primaria, entre as que tern especial consideracin polo seu carcter instrumental as linguas e as matemticas, son as seguintes: Coecemento do medio natural, social e cultural. Educacin artstica. Educacin fsica. Lingua galega e literatura. Lingua castel e literatura.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 curso do ciclo, e deber ter en especial consideracin a informacin e o criterio do titor ou titora. 3. O alumnado acadar a promocin ao ciclo educativo seguinte sempre que alcanzase o desenvolvemento correspondente das competencias bsicas e un axeitado grao de madurez. Accederase tamn ao seguinte ciclo cando as aprendizaxes non alcanzadas non sexan un obstculo para seguir satisfactoriamente o novo ciclo. Neste caso, o centro educativo adoptar as medidas precisas para que o alumnado reciba os apoios necesarios para a recuperacin das ditas aprendizaxes. 4. Cando o alumno ou alumna non cumpra as condicins establecidas no pargrafo anterior, permanecer un ano mis no ciclo, tendo en conta que esta medida s se poder adoptar unha soa vez ao longo de toda a etapa educativa. Esta medida deber ir acompaada dun plan especfico de reforzo educativo que os centros educativos organizarn de acordo co que estableza a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. Artigo 10.-Promocin educacin secundaria obrigatoria. 1. O alumnado acceder educacin secundaria obrigatoria se alcanzou o desenvolvemento correspondente das competencias bsicas e o adecuado grao de madurez. Acceder tamn cando as aprendizaxes non alcanzadas non sexan un obstculo para seguir satisfactoriamente a nova etapa. Neste caso, o centro educativo receptor do alumnado establecer as medidas de apoio necesarias para que este recupere as ditas aprendizaxes, vista dos informes individualizados. 2. Se non se cumpren as condicins establecidas no pargrafo anterior, o alumno ou alumna permanecer un ano mis no terceiro ciclo, ags se xa repetise unha vez nos dous ciclos anteriores. Artigo 11.-Procedemento en materia de avaliacin. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria ditar as normas oportunas de procedemento en materia de avaliacin e promocin do alumnado. Artigo 12.-Informe sobre a aprendizaxe. 1. De conformidade co establecido no artigo 20.5 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, e coa finalidade de garantir a continuidade do proceso de formacin do alumnado, ao rematar a etapa, os titores ou titoras, tendo en conta a informacin solicitada ao equipo de profesores e profesoras, elaborarn un informe individualizado de cada alumno ou alumna sobre a sa aprendizaxe, os obxectivos alcanzados e as competencias bsicas adquiridas, as como sobre aqueles elementos que puidesen condicionar o progreso educativo do alumnado. 2. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria elaborar as caractersticas do informe, establecer os mecanismos de coordinacin coa etapa educativa seguinte e garantir a sa confidencialidade.
11.669
Artigo 13.-Participacin dos pais ou titores. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria establecer o procedemento para que, de conformidade co establecido no artigo 4.2 e), da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, os pais e nais ou titores/as participen e apoien a evolucin do proceso educativo dos seus fillos/as ou tutelados/as, coezan as decisins relativas avaliacin e promocin e colaboren nas medidas de apoio ou reforzo que adopten os centros educativos para facilitar o seu progreso educativo. Artigo 14.-Titora. 1. Na educacin primaria, cada grupo de alumnos e alumnas ter un titor ou titora. A sa actuacin deber coordinarse especialmente coa dos outros profesores e profesoras que incidan sobre o mesmo grupo de alumnos e alumnas, sen prexuzo da necesaria coordinacin co equipo de profesoras e profesores de ciclo e etapa. 2. Na educacin primaria, a accin titorial orientar o proceso educativo individual e colectivo do alumnado, sen prexuzo das competencias e a necesaria coordinacin, se o caso, co Departamento de Orientacin. 3. A persoa titora manter unha relacin permanente coas familias do alumnado, atendendo conciliacin profesional e familiar, teraas informadas sobre o progreso da aprendizaxe e integracin socio-educativa dos seus fillos/as e escoitaraas naquelas decisins que afecten a orientacin acadmica e profesional dos seus fillos/as, sen prexuzo, se o caso, das competencias do Departamento de Orientacin. Artigo 15.-Atencin diversidade. 1. A intervencin educativa nesta etapa atender diversidade do alumnado, dicir, centrarase nas actuacins educativas dirixidas a dar resposta s diferentes capacidades, ritmos e estilos de aprendizaxe. Ademais, por nfase na deteccin temper do alumnado que requira unha atencin educativa diferente ordinaria, por presentar necesidades educativas especiais, por dificultades especficas da aprendizaxe, polas sas altas capacidades intelectuais, por incorporarse tardiamente ao sistema educativo, ou por condicins persoais ou de historia familiar. 2. En canto se detecten dificultades de aprendizaxe nalgn alumno ou alumna, o centro educativo deber poer en funcionamento as medidas de reforzo educativo que se consideren mis convenientes e que podern ser tanto organizativas como curriculares. Entre estas medidas encntranse o apoio dentro do grupo ordinario, o apoio ocasional fra do grupo ordinario, os agrupamentos flexibles e as adaptacins do currculo. 3. A escolarizacin do alumnado que se incorpora tardiamente ao sistema educativo por proceder doutros pases ou por calquera outro motivo realizarase
11.670
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 5. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria determinar o procedemento de autorizacin das adaptacins referidas neste artigo. 6. Sen prexuzo da permanencia durante un curso mis no mesmo ciclo, prevista no artigo 9.4 do presente decreto, a escolarizacin deste alumnado na educacin primaria en centros ordinarios poder prolongarse un ano mis, sempre que se favoreza a sa integracin socioeducativa. Artigo 17.-Avaliacin de diagnstico. 1. Ao finalizar o segundo ciclo da educacin primaria, todos os centros realizarn unha avaliacin de diagnstico das competencias bsicas alcanzadas polo seu alumnado. Esta avaliacin, que non ter efectos acadmicos, ter carcter formativo e orientador para os centros, informativo para as familias e para o conxunto da comunidade educativa, como establece o artigo 21 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin. 2. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria facilitaralles aos centros educativos os modelos e apoios necesarios, co fin de que todos realicen de xeito adecuado estas avaliacins. Disposicins adicionais Primeira.-Ensinanzas de relixin. 1. A rea de relixin catlica ser de oferta obrigatoria para os centros e de carcter voluntario para o alumnado. 2. O ensino doutras relixins axustarase ao disposto nos acordos de cooperacin celebrados polo Estado espaol coa Federacin de Entidades Relixiosas Evanxlicas de Espaa, a Federacin de Comunidades Israelitas de Espaa, a Comisin Islmica de Espaa e, se o caso, aqueles que no futuro se poidan subscribir con outras confesins relixiosas. 3. Ao inicio de cada curso acadmico os pais/nais ou titores/as dos alumnos e alumnas manifestarn a sa vontade de que os seus fillos/as reciban ou non ensinanzas de relixin. 4. Os centros docentes disporn as medidas organizativas para que o alumnado cuxos pais ou titores non optasen por que cursen as ensinanzas de relixin, reciban a debida atencin educativa co fin de que a eleccin dunha ou outra opcin non supoa discriminacin ningunha. A dita atencin, en ningn caso comportar a aprendizaxe de contidos curriculares asociados ao coecemento do feito relixioso nin a calquera rea da etapa. As medidas organizativas que dispoan os centros debern ser includas no proxecto educativo para que familias e titores/as as coezan con anterioridade. 5. A determinacin do currculo do ensino de relixin catlica e das diferentes confesins relixiosas coas cales o Estado espaol subscribiu acordos de cooperacin en materia educativa ser competencia, respectivamente, da xerarqua eclesistica e das
atendendo s sas circunstancias, coecementos, idade e historial acadmico. Cando presente graves carencias na lingua de escolarizacin do centro, realizar un programa de inmersin lingstica que ser, en todo caso, simultneo escolarizacin nos grupos ordinarios, cos cales compartir o maior tempo posible de horario semanal, nos termos que estableza a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. Os alumnos e alumnas que presenten un desfase no seu nivel de competencia curricular de mis dun ciclo podern ser escolarizados nun curso inferior ao que lles correspondera por idade. Neste caso, o centro educativo adoptar as medidas de reforzo educativo mis adecuadas para facilitar a sa integracin escolar e a recuperacin do desfase curricular. No suposto de superar o dito desfase, incorporaranse ao curso que lles corresponde pola sa idade. 4. A escolarizacin do alumnado con altas capacidades intelectuais flexibilizarase de tal forma que se poida anticipar un curso o inicio da escolarizacin nesta etapa educativa ou reducir a sa duracin cando se prevexa que estas son as medidas mis adecuadas para o desenvolvemento do seu equilibrio persoal e a sa socializacin, ou poder enriquecerse o currculo, nos termos que estableza a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. Artigo 16.-Alumnado con necesidades educativas especiais. 1. Entndese por alumnado que presenta necesidades educativas especiais aquel que requira, por un perodo da sa escolarizacin ou ao longo de toda ela, determinados apoios e atencins educativas especficas derivadas de discapacidade ou trastornos graves da conduta, tal como indica o artigo 73 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin. 2. Para que este alumnado poida alcanzar o mximo desenvolvemento das sas capacidades persoais e os obxectivos da etapa, estableceranse as medidas curriculares e organizativas oportunas que aseguren o seu adecuado progreso, dentro dos principios de inclusin e normalidade. 3. Na educacin primaria podern realizarse adaptacins curriculares que se aparten significativamente dos contidos e criterios de avaliacin do currculo, dirixidas a este alumnado con necesidades educativas especiais. 4. As adaptacins curriculares deste alumnado, que estarn precedidas en todo caso dunha avaliacin das sas necesidades educativas especiais e da conseguinte proposta curricular especfica, realizaranse buscando o mximo desenvolvemento das competencias bsicas de acordo coas posibilidades do alumno ou alumna; a avaliacin e a promocin tomarn como referencia os obxectivos e criterios de avaliacin fixados nas ditas adaptacins.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 correspondentes autoridades relixiosas. O seu contido deber, en calquera caso, ser respectuoso cos dereitos das persoas marcados na lexislacin vixente e sobre todo co valor de igualdade entre mulleres e homes. 6. A avaliacin do ensino da relixin catlica realizarase nos mesmos termos e cos mesmos efectos ca a das outras reas da educacin primaria. A avaliacin do ensino das diferentes confesins relixiosas axustarase ao establecido nos acordos de cooperacin subscritos polo Estado espaol. 7. Coa finalidade de garantir o principio de igualdade e a libre concorrencia entre todo o alumnado, as cualificacins que se obtivesen na avaliacin das ensinanzas de relixin non se computarn nas convocatorias en que deban entrar en concorrencia os expedientes acadmicos. Segunda.-Ensinanzas en linguas estranxeiras. A Administracin educativa poder autorizar que unha parte do currculo se imparta en linguas estranxeiras, sen que iso supoa modificacin dos aspectos bsicos do currculo regulados neste decreto. Os centros que impartan unha parte das reas do currculo en linguas estranxeiras non podern inclur en ningn caso requisitos lingsticos entre os criterios de admisin do alumnado. Disposicin derrogatoria Queda derrogado o Decreto 245/1992, do 30 de xullo, polo que se establece o currculo da educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia, sen prexuzo da vixencia do seu currculo ata a implantacin da nova ordenacin da educacin primaria, de acordo co disposto no Real decreto 806/2006, do 30 de xuo, polo que se establece o calendario de aplicacin da nova ordenacin do sistema educativo, establecida pola Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin. Disposicins derradeiras Primeira.-Desenvolvemento normativo. Autorzase a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria para ditar as disposicins que sexan necesarias para a execucin e o desenvolvemento do establecido neste decreto. Segunda.-Entrada en vigor. Este decreto entra en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia, sen prexuzo do establecido na sa disposicin derrogatoria. Santiago de Compostela, vinte e oito de xuo de dous mil sete. Emilio Prez Tourio Presidente Laura Snchez Pin Conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria
DIARIO OFICIAL DE GALICIA ANEXO I Competencias bsicas
11.671
Unha posible definicin de competencia bsica podera ser a capacidade de poer en prctica de forma integrada, en contextos e situacins diversas, os coecementos, as habilidades e as actitudes persoais adquiridas. O concepto de competencia incle tanto os saberes como as habilidades e as actitudes e vai mis al do saber e do saber facer, inclundo o saber ser ou estar. A incorporacin de competencias bsicas ao currculo permite poer o acento naquelas aprendizaxes que se consideran imprescindibles desde unha posicin integradora e orientada aplicacin dos saberes adquiridos. De a o seu carcter bsico. Son aquelas competencias que debe desenvolver un mozo ou unha moza ao finalizar o ensino obrigatorio para poder lograr a sa realizacin persoal, exercer a cidadana activa, incorporarse vida adulta de xeito satisfactorio e ser capaz de desenvolver unha aprendizaxe permanente ao longo da vida. A inclusin das competencias bsicas no currculo ten varias finalidades: integrar as diferentes aprendizaxes, tanto as formais, incorporadas s diferentes reas ou materias, coma as informais e non formais. Permitirlles a todos os estudantes integrar as sas aprendizaxes, poelas en relacin con distintos tipos de contidos e utilizalas de xeito efectivo cando lles resulten necesarias en diferentes situacins e contextos. Orientar o ensino, ao permitir identificar os contidos e os criterios de avaliacin que teen carcter imprescindible e, en xeral, inspirar as distintas decisins relativas ao proceso de ensino e de aprendizaxe, a metodoloxa, a organizacin dos centros educativos, as relacins persoais e a participacin de toda a comunidade educativa. Coas reas e materias do currculo pretndese que todos os alumnos e as alumnas alcancen os obxectivos educativos e, consecuentemente, que adquiran as competencias bsicas. Con todo, non existe unha relacin unvoca entre o ensino de determinadas reas ou materias e o desenvolvemento de certas competencias. Cada unha das reas contribe ao desenvolvemento de diferentes competencias e, pola sa vez, cada unha das competencias bsicas alcanzarase como consecuencia do traballo en varias reas ou materias. Ao ser as competencias un elemento organizador van ter influencia, non s nos contidos e na avaliacin, senn tamn na metodoloxa. O traballo nas reas e materias do currculo para contribur ao desenvolvemento das competencias bsicas debe complementarse con diversas medidas organizativas e funcionais, imprescindibles para o seu desenvolvemento. As, a organizacin e o funcionamento dos centros e as aulas, a participacin do alumnado, as normas de rxime interno, o uso de determinadas metodoloxas e recursos didcticos, ou a con-
11.672
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 desfrutar escoitando, lendo ou expresndose de forma oral e escrita, todo o cal contribe ademais ao desenvolvemento da autoestima e da autoconfianza. Comunicarse e conversar son accins que supoen habilidades para establecer vnculos e relacins construtivas cos demais e co contorno, as como achegarse a novas culturas, que adquiren consideracin e respecto na medida en que se coecen. Por iso, a competencia de comunicacin lingstica est presente na capacidade efectiva de convivir e de resolver conflitos. A lingua, como ferramenta de comprensin e representacin da realidade, debe ser instrumento para a igualdade; para a construcin de relacins, en termos de igualdade, entre mulleres e homes; para a eliminacin de estereotipos e expresins machistas ou xenfobas. A comunicacin ser o eixe da resolucin pacfica de conflitos na comunidade escolar. Escoitar, expoer e dialogar implica ser consciente dos principais tipos de interaccin verbal, ser progresivamente competente na expresin e comprensin das mensaxes orais que se intercambian en situacins comunicativas diversas e adaptar a comunicacin ao contexto. Supn tamn a utilizacin activa e efectiva de cdigos e habilidades lingsticas e non lingsticas e das regras propias do intercambio comunicativo en diferentes situacins, para producir textos orais adecuados a cada situacin de comunicacin. Ler e escribir son accins que supoen e reforzan as habilidades que permiten buscar, recompilar e procesar informacin, e ser competente hora de comprender, compoer e utilizar distintos tipos de textos con intencins comunicativas ou creativas diversas. A lectura facilita a interpretacin e comprensin do cdigo que permite facer uso da lingua escrita e , ademais, fonte de pracer, de descubrimento doutros contornos, idiomas e culturas, de fantasa e de saber, todo o cal contribe, pola sa vez, a conservar e mellorar a competencia comunicativa. A habilidade para seleccionar e aplicar determinados propsitos ou obxectivos s accins propias da comunicacin lingstica (o dilogo, a lectura, a escritura, etc.) est vinculada a algns trazos fundamentais desta competencia, como as habilidades para representarse mentalmente, interpretar e comprender a realidade, e organizar e autorregular o coecemento e a accin dotndoos de coherencia. Comprender e saber comunicar son saberes prcticos que se deben apoiar no coecemento reflexivo sobre o funcionamento da lingua e as sas normas de uso, e implican a capacidade de tomar a lingua como obxecto de observacin e de anlise. Expresar e interpretar diferentes tipos de discurso acordes situacin comunicativa en diferentes contextos sociais e culturais implica o coecemento e aplicacin efectiva das regras de funcionamento do sistema da lingua e das estratexias necesarias para interactuar lingisticamente dun xeito adecuado.
cepcin, organizacin e funcionamento da biblioteca escolar, entre outros aspectos, poden favorecer ou dificultar o desenvolvemento de competencias asociadas comunicacin, a anlise do contorno fsico, a creacin, a convivencia e a cidadana ou a alfabetizacin dixital. Igualmente, a accin titorial permanente pode contribur de modo determinante adquisicin de competencias relacionadas coa regulacin das aprendizaxes, o desenvolvemento emocional ou as habilidades sociais. A planificacin das actividades complementarias e extraescolares pode reforzar o desenvolvemento do conxunto das competencias bsicas. No marco da proposta realizada pola Unin Europea, e de acordo coas consideracins que se acaban de expoer, identificronse oito competencias bsicas: 1. Competencia en comunicacin lingstica. 2. Competencia matemtica. 3. Competencia no coecemento e na interaccin co mundo fsico. 4. Tratamento da informacin e competencia dixital. 5. Competencia social e cidad. 6. Competencia cultural e artstica. 7. Competencia para aprender a aprender. 8. Autonoma e iniciativa persoal. Neste anexo recllense a descricin, finalidade e aspectos distintivos destas competencias e ponse de manifesto, en cada unha delas, o nivel considerado bsico que debe alcanzar todo o alumnado ao finalizar a educacin secundaria obrigatoria. O currculo da educacin primaria estrutrase en reas; nelas onde se deben buscar os referentes que permitan o desenvolvemento e adquisicin das competencias nesta etapa. As pois, en cada rea incluiranse referencias explcitas sa contribucin a aquelas competencias bsicas s cales se orienta en maior medida. Doutra banda, tanto os obxectivos como a propia seleccin dos contidos buscan asegurar o desenvolvemento de todas elas. Os criterios de avaliacin serven de referencia para valorar o progresivo grao de adquisicin. Competencia en comunicacin lingstica. Esta competencia refrese utilizacin da linguaxe como instrumento de comunicacin oral e escrita, de representacin, interpretacin e comprensin da realidade, de construcin e comunicacin do coecemento e de organizacin e autorregulacin do pensamento, das emocins e da conduta. Os coecementos, destrezas e actitudes propios desta competencia permiten expresar pensamentos, emocins, vivencias e opinins, as como dialogar, formar un xuzo crtico e tico, xerar ideas, estruturar o coecemento, dar coherencia e cohesin ao discurso e s propias accins e tarefas, adoptar decisins e
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Dispoer desta competencia implica ter conciencia das convencins sociais, dos valores e aspectos culturais e da versatilidade da lingua en funcin do contexto e da intencin comunicativa. Implica a capacidade emptica de poerse no lugar doutras persoas; de ler, de escoitar, de analizar e de ter en conta opinins distintas propia con sensibilidade e esprito crtico; de expresar adecuadamente -en fondo e forma- as propias ideas e emocins, e de aceptar e realizar crticas con esprito construtivo. Con distinto nivel de dominio e de formalizacin -especialmente en lingua escrita- esta competencia significa, no caso das linguas estranxeiras, poder comunicarse nalgunhas delas e, con iso, enriquecer as relacins sociais e desenvolverse en contextos distintos ao propio. As mesmo, favorcese o acceso a mis e diversas fontes de informacin, comunicacin e aprendizaxe. En sntese, o desenvolvemento da competencia lingstica ao final da educacin obrigatoria comporta o dominio da lingua oral e escrita en mltiples contextos, e o uso funcional de, polo menos, unha lingua estranxeira. Na Comunidade Autnoma de Galicia, recollendo as normas do Estatuto de autonoma, todos estes elementos que configuran a competencia lingstica estarn referidos s das linguas oficiais, o galego, lingua propia de Galicia, e o casteln, as como, polo menos, a unha lingua estranxeira. Competencia matemtica. Consiste na habilidade para utilizar e relacionar os nmeros, as sas operacins bsicas, os smbolos e as formas de expresin e razoamento matemtico, tanto para producir e interpretar distintos tipos de informacin como para ampliar o coecemento sobre aspectos cuantitativos e espaciais da realidade, e para resolver problemas relacionados coa vida coti e co mundo laboral. Forma parte da competencia matemtica a habilidade para interpretar e expresar con claridade e precisin informacins, datos e argumentacins, o que aumenta a posibilidade real de seguir aprendendo ao longo da vida, tanto no mbito escolar ou acadmico como fra del, e favorece a participacin efectiva na vida social. As mesmo, esta competencia implica o coecemento e manexo dos elementos matemticos bsicos (distintos tipos de nmeros, medidas, smbolos, elementos xeomtricos, etc.) en situacins reais ou simuladas da vida coti, e a posta en prctica de procesos de razoamento que levan solucin dos problemas ou obtencin de informacin. Estes procesos permiten aplicar esa informacin a unha maior variedade de situacins e contextos, seguir cadeas argumentais identificando as ideas fundamentais, e estimar e axuizar a lxica e validez de argumentacins e informacins. En consecuencia, a competencia matemtica supn a habilidade para seguir determinados procesos de pensamento (como a inducin e a deducin,
11.673
entre outros) e aplicar algns algoritmos de clculo ou elementos da lxica, o que conduce a identificar a validez dos razoamentos e a valorar o grao de certeza asociado aos resultados derivados dos razoamentos vlidos. A competencia matemtica implica unha disposicin favorable e de progresiva seguridade e confianza cara informacin e s situacins (problemas, incgnitas, etc.) que conteen elementos ou soportes matemticos, as como cara sa utilizacin cando a situacin o aconsella, baseadas no respecto e no gusto pola certeza e na sa procura a travs do razoamento. Esta competencia cobra realidade e sentido na medida en que os elementos e razoamentos matemticos son utilizados para enfrontarse a aquelas situacins cotis que os precisan. Xa que logo, a identificacin de tales situacins, a aplicacin de estratexias de resolucin de problemas e a seleccin das tcnicas adecuadas para calcular, representar e interpretar a realidade a partir da informacin dispoible estn includas nela. En definitiva, a posibilidade real de utilizar a actividade matemtica en contextos tan variados como sexa posible. Por iso, o seu desenvolvemento na educacin obrigatoria alcanzarase na medida en que os coecementos matemticos se apliquen de xeito espontneo a unha ampla variedade de situacins, provenientes doutros campos de coecemento e da vida coti. O desenvolvemento da competencia matemtica ao final da educacin obrigatoria implica utilizar espontaneamente -nos mbitos persoal e social- os elementos e razoamentos matemticos para interpretar e producir informacin, para resolver problemas provenientes de situacins cotis e para tomar decisins. En definitiva, supn aplicar aquelas destrezas e actitudes que permiten razoar matematicamente, comprender unha argumentacin matemtica e expresarse e comunicarse na linguaxe matemtica, utilizando as ferramentas de apoio adecuadas, e integrando o coecemento matemtico con outros tipos de coecemento para dar unha mellor resposta s situacins da vida de distinto nivel de complexidade. Competencia no coecemento e a interacin co mundo fsico. a habilidade para interactuar co mundo fsico, tanto nos seus aspectos naturais como nos xerados pola accin humana, de tal modo que se posibilite a comprensin de sucesos, a predicin de consecuencias e a actividade dirixida mellora e preservacin das condicins de vida propia, das demais persoas e do resto dos seres vivos. En definitiva, incorpora habilidades para desenvolverse adecuadamente, con autonoma e iniciativa persoal, en mbitos da vida e do coecemento moi diversos (sade, actividade produtiva, consumo, ciencia, procesos tecnolxicos, etc.) e para interpretar o mundo, o que exixe a aplicacin dos conceptos e principios bsicos que permiten a anlise dos fenmenos desde os diferentes campos de coecemento cientfico involucrados.
11.674
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 titativa; propoer e contrastar solucins, tentativas ou hipteses; realizar predicins e inferencias de distinto nivel de complexidade; e identificar o coecemento dispoible (terico e emprico) necesario para responder s preguntas cientficas, e para obter, interpretar, avaliar e comunicar conclusins en diversos contextos (acadmico, persoal e social). As mesmo, significa recoecer a natureza, fortalezas e lmites da actividade investigadora como construcin social do coecemento ao longo da historia. Esta competencia proporciona, ademais, destrezas asociadas planificacin e ao manexo de solucins tcnicas, seguindo criterios de economa e de eficacia, para satisfacer as necesidades da vida coti e do mundo laboral. En definitiva, esta competencia supn o desenvolvemento e aplicacin do pensamento cientfico-tcnico para interpretar a informacin que se recibe e para predicir e tomar decisins con iniciativa e autonoma persoal nun mundo en que os avances que se van producindo nos mbitos cientfico e tecnolxico teen unha influencia decisiva na vida persoal, na sociedade e no mundo natural. As mesmo, implica a diferenciacin e valoracin do coecemento cientfico beira doutras formas de coecemento, e a utilizacin de valores e de criterios ticos asociados ciencia e ao desenvolvemento tecnolxico. En coherencia coas habilidades e destrezas relacionadas ata aqu, son parte desta competencia bsica o uso responsable dos recursos naturais, o coidado do medio, o consumo racional e responsable, e a proteccin da sade individual e colectiva como elementos clave da calidade de vida das persoas. Tratamento da informacin e competencia dixital. Esta competencia consiste en dispoer de habilidades para buscar, obter, procesar e comunicar informacin, e para transformala en coecemento. Incorpora diferentes habilidades, que van desde o acceso informacin ata a sa transmisin en distintos soportes unha vez tratada, inclundo a utilizacin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin como elemento esencial para informarse, aprender e comunicarse. Est asociada coa procura, seleccin, rexistro e tratamento ou anlise da informacin, utilizando tcnicas e estratexias diversas para acceder a ela segundo a fonte cal se acuda e o soporte que se utilice (oral, impreso, audiovisual, dixital ou multimedia). Require o dominio de linguaxes especficas bsicas (textual, numrica, icnica, visual, grfica e sonora) e das sas pautas de descodificacin e de transferencia, as como aplicar en distintas situacins e contextos o coecemento dos diferentes tipos de informacin, das sas fontes, das sas posibilidades e da sa localizacin, as como as linguaxes e soportes mis frecuentes en que esta adoita expresarse. Dispoer de informacin non produce de forma automtica coecemento. Transformar a informacin
As, forma parte desta competencia a adecuada percepcin do espazo fsico en que se desenvolven a vida e a actividade humana, tanto a grande escala coma no contorno inmediato, e a habilidade para interactuar co espazo circundante: moverse nel e resolver problemas nos cales intervean os obxectos e a sa posicin. As mesmo, a competencia de interactuar co espazo fsico leva implcito ser consciente da influencia que ten a presenza das persoas no espazo, o seu asentamento, a sa actividade, as modificacins que introducen e as paisaxes resultantes, as como da importancia de que todos os seres humanos se beneficien do desenvolvemento e de que este procure a conservacin dos recursos e a diversidade natural, e se mantea a solidariedade global e interxeracional. Supn, as mesmo, demostrar esprito crtico na observacin da realidade e na anlise das mensaxes informativas e publicitarias, as como uns hbitos de consumo responsables na vida coti. Esta competencia, partindo do coecemento do corpo humano, da natureza e da interaccin dos homes e mulleres con ela, permite argumentar racionalmente as consecuencias duns ou doutros modos de vida, e adoptar unha disposicin a unha vida fsica e mental saudables nun contorno natural e social tamn saudable. As mesmo, supn considerar a dobre dimensin -individual e colectiva- da sade, e mostrar actitudes de responsabilidade e de respecto cara aos demais e cara a un mesmo. Esta competencia fai posible identificar preguntas ou problemas e obter conclusins baseadas en probas, coa finalidade de comprender e tomar decisins sobre o mundo fsico e sobre os cambios que a actividade humana produce no medio natural, na sade e na calidade de vida das persoas. Supn a aplicacin destes coecementos e procedementos para dar resposta ao que se percibe como demandas ou necesidades das persoas, das organizacins e do medio natural. As habilidades asociadas ao movemento no espazo fsico e sade activan esta competencia a travs da actividade fsica e do control do propio corpo. A actividade fsica est mediatizada polo movemento e as sas funcins. Unha correcta utilizacin do movemento por medio da actividade fsica facilitar, ademais dun maior coecemento de si mesmo, unha utilizacin mis produtiva do contorno, unhas mellores relacins entre as persoas e un incremento da calidade de vida e da sade, entendida como un estado de benestar fsico, mental e social. Tamn incorpora a aplicacin dalgunhas nocins, conceptos cientficos e tcnicos, e de teoras cientficas bsicas previamente comprendidas. Isto implica a habilidade progresiva para poer en prctica os procesos e actitudes propios da anlise sistemtica e de indagacin cientfica: identificar e propoer problemas relevantes; realizar observacins directas e indirectas con conciencia do marco terico ou interpretativo que as dirixe; formular preguntas; localizar, obter, analizar e representar informacin cualitativa e cuan-
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 en coecemento exixe de destrezas de razoamento para organizala, relacionala, analizala, sintetizala e facer inferencias e deducins de distinto nivel de complexidade; en definitiva, comprendela e integrala nos esquemas previos de coecemento. Significa, as mesmo, comunicar a informacin e os coecementos adquiridos empregando recursos expresivos que incorporen, non s diferentes linguaxes e tcnicas especficas, senn tamn as posibilidades que ofrecen as tecnoloxas da informacin e da comunicacin. Ser competente na utilizacin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin como instrumento de traballo intelectual incle utilizalas na sa dobre funcin de transmisoras e xeradoras de informacin e de coecemento. Utilizaranse na sa funcin xeradora ao empregalas, por exemplo, como ferramenta no uso de modelos de procesos matemticos, fsicos, sociais, econmicos ou artsticos. As mesmo, esta competencia permite procesar e xestionar adecuadamente informacin abundante e complexa, resolver problemas reais, tomar decisins, traballar en contornos colaborativos ampliando os contornos de comunicacin para participar en comunidades de aprendizaxe formais e informais, e xerar producins responsables e creativas. A competencia dixital incle utilizar as tecnoloxas da informacin e da comunicacin extraendo o seu mximo rendemento a partir da comprensin da natureza e modo de operar dos sistemas tecnolxicos, e do efecto que eses cambios teen no mundo persoal e sociolaboral. As mesmo, supn manexar estratexias para identificar e resolver os problemas habituais de software e de hardware que vaian xurdindo. Igualmente, permite aproveitar a informacin que proporcionan e analizala de forma crtica mediante o traballo persoal autnomo e o traballo colaborativo, tanto na sa vertente sincrnica como diacrnica, coecendo e relacionndose con contornos fsicos e sociais cada vez mis amplos. Ademais de utilizalas como ferramenta para organizar a informacin, procesala e orientala para conseguir obxectivos e fins de aprendizaxe, traballo e lecer previamente establecidos. En definitiva, a competencia dixital comporta facer uso habitual dos recursos tecnolxicos dispoibles para resolver problemas reais de modo eficiente. Ao mesmo tempo, posibilita avaliar e seleccionar novas fontes de informacin e innovacins tecnolxicas a medida que van aparecendo, en funcin da sa utilidade para acometer tarefas ou obxectivos especficos. En sntese, o tratamento da informacin e a competencia dixital implican ser unha persoa autnoma, eficaz, responsable, crtica e reflexiva ao seleccionar, tratar e utilizar a informacin e as sas fontes, as como as distintas ferramentas tecnolxicas; tamn ter unha actitude crtica e reflexiva na valoracin da informacin dispoible, contrastndoa cando for necesario, e respectar as normas de conduta acordadas socialmente para regular o uso da informacin e as sas fontes nos distintos soportes.
DIARIO OFICIAL DE GALICIA Competencia social e cidad.
11.675
Esta competencia fai posible comprender a realidade social en que se vive, cooperar, convivir e exercer a cidadana democrtica nunha sociedade plural, as como comprometerse a contribur sa mellora. Nela estn integrados coecementos diversos e habilidades complexas que permiten participar, tomar decisins, elixir como comportarse en determinadas situacins e responsabilizarse das eleccins e decisins adoptadas. Globalmente supn utilizar, para desenvolverse socialmente, o coecemento sobre a evolucin e organizacin das sociedades e sobre os trazos e valores do sistema democrtico, as como utilizar o xuzo moral para elixir e tomar decisins, e exercer activa e responsablemente os dereitos e deberes da cidadana. Esta competencia favorece a comprensin da realidade histrica e social do mundo, da sa evolucin, dos seus logros e dos seus problemas. A comprensin crtica da realidade exixe experiencia, coecementos e conciencia da existencia de distintas perspectivas ao analizar esa realidade. Supn recorrer anlise multicausal e sistmica para axuizar os feitos e problemas sociais e histricos e para reflexionar sobre eles de forma global e crtica, as como realizar razoamentos crticos e loxicamente vlidos sobre situacins reais, e dialogar para mellorar colectivamente a comprensin da realidade. Significa tamn entender os trazos das sociedades actuais, a sa crecente pluralidade e o seu carcter evolutivo, ademais de demostrar comprensin da achega que as diferentes culturas fixeron evolucin e progreso da humanidade, e dispoer dun sentimento comn de pertenza sociedade en que se vive. En definitiva, mostrar un sentimento de cidadana global compatible coa identidade local. As mesmo, forman parte fundamental desta competencia aquelas habilidades sociais que permiten saber que os conflitos de valores e de intereses forman parte da convivencia, resolvelos con actitude construtiva e tomar decisins con autonoma empregando tanto os coecementos sobre a sociedade como unha escala de valores construda mediante a reflexin crtica e o dilogo no marco dos patrns culturais bsicos de cada rexin, pas ou comunidade. As dinmicas persoais ou de grupo a travs do propio corpo, en situacins de cooperacin e de oposicin, fomentan a reflexin sobre os fenmenos deportivos na actualidade, as como os valores deportivos mis esenciais de colaboracin, de compaeirismo e de solidariedade e a sa aplicacin a outros mbitos da vida do alumnado. A dimensin tica da competencia social e cidad entraa ser consciente dos valores do contorno, avalialos e reconstrulos afectiva e racionalmente para crear progresivamente un sistema de valores propio e comportarse en coherencia con eles ao afrontar unha decisin ou un conflito. Iso supn entender que non
11.676
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 lidades e actitudes que permiten acceder s sas distintas manifestacins, as como habilidades de pensamento, perceptivas e comunicativas, sensibilidade e sentido esttico para poder comprendelas, valoralas, emocionarse e desfrutalas. Esta competencia implica poer en xogo habilidades de pensamento diverxente e converxente, posto que comporta reelaborar ideas e sentimentos propios e alleos; atopar fontes, formas e canles de comprensin e expresin; planificar, avaliar e axustar os procesos necesarios para alcanzar uns resultados, xa sexa no mbito persoal ou acadmico. Trtase, xa que logo, dunha competencia que facilita tanto expresarse e comunicarse como percibir, comprender e enriquecerse con diferentes realidades e producins do mundo da arte e da cultura. Require poer en funcionamento a iniciativa, a imaxinacin e a creatividade para expresarse mediante cdigos artsticos e, na medida en que as actividades culturais e artsticas supoen en moitas ocasins un traballo colectivo, cmpre dispoer de habilidades de cooperacin para contribur consecucin dun resultado final, e ter conciencia da importancia de apoiar e apreciar as iniciativas e contribucins alleas. A competencia artstica incorpora, as mesmo, o coecemento bsico das principais tcnicas, recursos e convencins das diferentes linguaxes artsticas, as como das obras e manifestacins mis destacadas do patrimonio cultural. Ademais, supn identificar as relacins existentes entre esas manifestacins e a sociedade -a mentalidade e as posibilidades tcnicas da poca en que se crean-, ou coa persoa ou colectividade que as crea. Isto significa tamn ter conciencia da evolucin do pensamento, das correntes estticas, das modas e dos gustos, as como da importancia representativa, expresiva e comunicativa que os factores estticos desempearon e desempean na vida coti da persoa e das sociedades. Supn igualmente unha actitude de aprecio da creatividade implcita na expresin de ideas, experiencias ou sentimentos a travs de diferentes medios artsticos, como a msica, a literatura, as artes visuais e escnicas, ou das diferentes formas que adquiren as chamadas artes populares. Exixe, as mesmo, valorar a liberdade de expresin, o dereito diversidade cultural, a importancia do dilogo intercultural e a realizacin de experiencias artsticas compartidas. En sntese, o conxunto de destrezas que configuran esta competencia refrese tanto habilidade para apreciar e desfrutar coa arte e outras manifestacins culturais como a aquelas relacionadas co emprego dalgns recursos da expresin artstica para realizar creacins propias. Implica un coecemento bsico das distintas manifestacins culturais, artsticas e deportivas; a aplicacin de habilidades de pensamento diverxente e de traballo colaborativo; unha actitude aberta, respectuosa e crtica cara diversidade de expresins artsticas e culturais; o desexo e a vontade de cultivar a propia capacidade esttica e creadora e
toda posicin persoal tica se non est baseada no respecto a principios ou valores universais como os que encerra a Declaracin universal dos dereitos humanos. En consecuencia, entre as habilidades desta competencia destacan coecerse e valorarse, saber comunicarse en distintos contextos, expresar as propias ideas e escoitar as alleas, ser capaz de poerse no lugar do outro e comprender o seu punto de vista anda que sexa diferente do propio, e tomar decisins nos distintos niveis da vida comunitaria, valorando conxuntamente os intereses individuais e os do grupo. Ademais, implica a valoracin das diferenzas vez que o recoecemento da igualdade de dereitos entre os diferentes colectivos, en particular entre homes e mulleres. Igualmente, a prctica do dilogo e da negociacin para chegar a acordos como forma de resolver os conflitos, tanto no mbito persoal como no social. Para rematar, forma parte desta competencia o exercicio dunha cidadana activa e integradora que exixe o coecemento e a comprensin dos valores en que se asentan os estados e sociedades democrticas, dos seus fundamentos, modos de organizacin e funcionamento. Esta competencia permite reflexionar criticamente sobre os conceptos de democracia, liberdade, solidariedade, corresponsabilidade, participacin e cidadana, con particular atencin aos dereitos e deberes recoecidos nas declaracins internacionais, na Constitucin espaola e na lexislacin autonmica, as como sa aplicacin por parte de diversas institucins; e mostrar un comportamento coherente cos valores democrticos, que sa vez implica dispoer de habilidades como a toma de conciencia dos propios pensamentos, valores, sentimentos e accins, e o control e autorregulacin deles. En definitiva, o exercicio da cidadana implica dispoer de habilidades para participar activa e plenamente na vida cvica. Significa construr, aceptar e practicar normas de convivencia acordes cos valores democrticos, exercer os dereitos, liberdades, responsabilidades e deberes cvicos, e defender os dereitos dos demais. En sntese, esta competencia supn comprender a realidade social en que se vive, afrontar a convivencia e os conflitos empregando o xuzo tico baseado nos valores e prcticas democrticas, e exercer a cidadana, actuando con criterio propio, contribundo construcin da paz e da democracia, e mantendo unha actitude construtiva, solidaria e responsable ante o cumprimento dos dereitos e obrigas cvicas. Competencia cultural e artstica. Esta competencia supn coecer, comprender, apreciar e valorar criticamente diferentes manifestacins culturais, artsticas e deportivas, utilizalas como fonte de enriquecemento e desfrute e consideralas como parte do patrimonio dos pobos. Apreciar o feito cultural en xeral, e o feito artstico en particular, leva implcito dispoer daquelas habi-
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 un interese por participar na vida cultural e por contribur conservacin do patrimonio cultural e artstico, tanto da propia comunidade como doutras. Competencia para aprender a aprender. Aprender a aprender supn dispoer de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz de continuar aprendendo de xeito cada vez mis eficaz e autnomo de acordo cos propios obxectivos e necesidades. Esta competencia ten das dimensins fundamentais. Por unha banda, a adquisicin da consciencia das propias capacidades (intelectuais, emocionais, fsicas), do proceso e das estratexias necesarias para desenvolvelas, as como do que se pode facer por un mesmo e do que se pode facer con axuda doutras persoas ou recursos. Doutra banda, dispoer dun sentimento de competencia persoal, que redunda na motivacin, na confianza nun mesmo e no gusto por aprender. Significa ser consciente do que se sabe e do que cmpre aprender, de como se aprende, e de como se xestionan e controlan de forma eficaz os procesos de aprendizaxe, optimizndoos e orientndoos a satisfacer obxectivos persoais. Require coecer as propias potencialidades e carencias, sacando proveito das primeiras e tendo motivacin e vontade para superar as segundas desde unha expectativa de xito, aumentando progresivamente a seguridade para afrontar novos retos de aprendizaxe. Por iso, comporta ter consciencia daquelas capacidades que entran en xogo na aprendizaxe, como a atencin, a concentracin, a memoria, a comprensin e a expresin lingstica ou a motivacin de logro, entre outras, e obter un rendemento mximo e personalizado delas coa axuda de distintas estratexias e tcnicas: de estudo, de observacin e rexistro sistemtico de feitos e de relacins, de traballo cooperativo e por proxectos, de resolucin de problemas, de planificacin e de organizacin de actividades e tempos de forma efectiva, ou do coecemento sobre os diferentes recursos e fontes para a recolla, seleccin e tratamento da informacin, includos os recursos tecnolxicos. Implica, as mesmo, a curiosidade de formularse preguntas, identificar e manexar a diversidade de respostas posibles ante unha mesma situacin ou problema utilizando diversas estratexias e metodoloxas que permitan afrontar a toma de decisins, racional e criticamente, coa informacin dispoible. Incle, ademais, habilidades para obter informacin -xa sexa individualmente ou en colaboracin- e, moi especialmente, para transformala en coecemento propio, relacionando e integrando a nova informacin cos coecementos previos e coa propia experiencia persoal e sabendo aplicar os novos coecementos e capacidades en situacins parecidas e contextos diversos. Por outra banda, esta competencia require proporse metas alcanzables a curto, medio e longo prazo e cum-
11.677
prilas, elevando os obxectivos de aprendizaxe de forma progresiva e realista. Fai necesaria tamn a perseveranza na aprendizaxe, desde a sa valoracin como un elemento que enriquece a vida persoal e social e que , xa que logo, merecedor do esforzo que require. Supn ser capaz de autoavaliarse e autorregularse, responsabilidade e compromiso persoal, saber administrar o esforzo, aceptar os erros e aprender de e cos demais. En sntese, aprender a aprender implica a consciencia, xestin e control das propias capacidades e coecementos desde un sentimento de competencia ou eficacia persoal, e incle tanto o pensamento estratxico como a capacidade de cooperar, de autoavaliarse, e o manexo eficiente dun conxunto de recursos e tcnicas de traballo intelectual, todo o cal se desenvolve a travs de experiencias de aprendizaxe conscientes e gratificantes, tanto individuais coma colectivas. Autonoma e iniciativa persoal. Esta competencia refrese, por unha banda, adquisicin da consciencia e aplicacin dun conxunto de valores e actitudes persoais interrelacionadas, como a responsabilidade, a perseveranza, o coecemento de si mesmo e a autoestima, a creatividade, a autocrtica, o control emocional, a capacidade de elixir, de calcular riscos e de afrontar os problemas, as como a capacidade de demorar a necesidade de satisfaccin inmediata, de aprender dos erros e de asumir riscos. Por outra banda, remite capacidade de elixir con criterio propio, de imaxinar proxectos, e de levar adiante as accins necesarias para desenvolver as opcins e plans persoais -no marco de proxectos individuais ou colectivos- responsabilizndose deles, tanto no mbito persoal coma no social e no laboral. Supn poder transformar as ideas en accins; dicir, propoerse obxectivos e planificar e levar a cabo proxectos. Require, xa que logo, poder reelaborar as propostas previas ou elaborar novas ideas, buscar solucins e levalas prctica. Ademais, analizar posibilidades e limitacins, coecer as fases de desenvolvemento dun proxecto, planificar, tomar decisins, actuar, avaliar o feito e autoavaliarse, tirar conclusins e valorar as posibilidades de mellora. Exixe, por todo iso, ter unha visin estratxica dos retos e oportunidades que axude a identificar e cumprir obxectivos e a manter a motivacin para lograr o xito nas tarefas emprendidas, cunha ambicin persoal, acadmica e profesional. Igualmente, ser capaz de poer en relacin a oferta acadmica, laboral ou de lecer dispoible, coas capacidades, desexos e proxectos persoais. Ademais, comporta unha actitude positiva cara ao cambio e innovacin que presupn flexibilidade de formulacins para que se comprendan os devanditos cambios como oportunidades, para adaptarse crtica e construtivamente a eles, afrontar os problemas e atopar solucins en cada un dos proxectos vitais que se emprenden.
11.678
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Coecer, comprender, valorar e respectar as diferentes culturas e os seus patrimonios, as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e mulleres e a non-discriminacin de persoas por ningunha causa. reas mis directamente relacionadas. * Educacin artstica. * Coecemento do medio natural, social e vultural * Educacin gsica. * Lingua galega e literatura. * Lingua castel e literatura. * Linguas estranxeiras. * Educacin para a cidadana e os dereitos humanos. Competencia en comunicacin lingstica. Obxectivos xerais. * Coecer e utilizar apropiadamente a lingua galega e a lingua castel e desenvolver hbitos de lectura e de respecto diversidade lingstica. * Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa bsica que permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacins cotis. reas mis directamente relacionadas. * Lingua galega e literatura. * Lingua castel e literatura. * Linguas estranxeiras. * Educacin para a cidadana e os dereitos humanos. Competencia en matemticas. Obxectivos xerais. * Desenvolver as competencias matemticas bsicas e iniciarse na resolucin de problemas que requiran a realizacin de operacins elementais de clculo, coecementos xeomtricos e estimacins, as como ser capaces de aplicalos a situacins da sa vida coti. reas mis directamente relacionadas. * Matemticas. * Lingua galega e literatura. * Lingua castel e literatura. * Coecemento do medio natural, social e cultural. Competencia dixital e tratamento da informacin. Obxectivos xerais. * Iniciarse na utilizacin, para a aprendizaxe, das tecnoloxas da informacin e da comunicacin desen-
Na medida en que a autonoma e iniciativa persoal involucran a mido outras persoas, esta competencia obriga a dispoer de habilidades sociais para relacionarse, para cooperar e para traballar en equipo: poerse no lugar do outro, valorar as ideas dos demais, dialogar e negociar, a asertividade para comunicarlles adecuadamente aos demais as propias decisins, e traballar de forma cooperativa e flexible. Outra dimensin importante desta competencia, moi relacionada con esta vertente mis social, est constituda por aquelas habilidades e actitudes relacionadas co liderado de proxectos, que inclen a confianza nun mesmo, a empata, o esprito de superacin, as habilidades para o dilogo e a cooperacin, a organizacin de tempos e tarefas, a capacidade de afirmar e defender dereitos ou a asuncin de riscos. En sntese, a autonoma e a iniciativa persoal supoen ser capaz de imaxinar, emprender, desenvolver e avaliar accins ou proxectos individuais ou colectivos con creatividade, confianza, responsabilidade e sentido crtico. Relacin entre competencias bsicas, obxectivos xerais da etapa e reas curriculares. Anda que todas as reas contriben consecucin das oito competencias bsicas, a contribucin maior ou menor segundo a competencia cal nos refiramos: Competencia no coecemento e a interaccin co mundo fsico. Obxectivos xerais. * Coecer, valorar e desfrutar do contorno natural, social e cultural, as interaccins entre eles, as como as posibilidades de defensa, mellora e conservacin del. * Coecer e valorar os animais mis prximos ao ser humano e adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado. reas mis directamente relacionadas. * Coecemento do medio natural, social e cultural. * Lingua galega e literatura. * Lingua castel e literatura. * Linguas estranxeiras. * Matemticas. Competencia cultural e artstica. Obxectivos xerais. * Coecer, valorar e desfrutar do contorno natural, social e cultural, as interaccins entre eles, as como as posibilidades de defensa, mellora e conservacin del. * Utilizar diferentes representacins e expresins artsticas, desenvolvendo a sensibilidade esttica e a capacidade de desfrute das sas diferentes manifestacins e inicindose na construcin de propostas persoais.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 volvendo un esprito crtico ante as mensaxes que recibe e elabora. * Utilizar estratexias persoais e variadas para obter, seleccionar, organizar, transformar, representar e comunicar a informacin. reas mis directamente relacionadas: * Matemticas. * Lingua galega e literatura. * Lingua castel e literatura. * Linguas estranxeiras. * Coecemento do medio natural, social e cultural. * Educacin para a cidadana e os dereitos humanos. * Educacin artstica. * Educacin fsica. Competencia para aprender a aprender. Obxectivos xerais. * Desenvolver hbitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabilidade no estudo, as como actitudes de confianza en si mesmo, sentido crtico, iniciativa persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe. * Utilizar estratexias persoais e variadas para obter, seleccionar, organizar, transformar, representar e comunicar a informacin. reas mis directamente relacionadas. * Lingua galega e literatura. * Lingua castel e literatura. * Linguas estranxeiras. * Matemticas. * Coecemento do medio natural, social e cultural. * Educacin para a cidadana e os dereitos humanos. * Educacin artstica. * Educacin fsica. Autonoma e iniciativa persoal. Obxectivos xerais. * Valorar a hixiene e a sade, aceptar o propio corpo e o do resto das persoas, respectar as diferenzas e utilizar a educacin fsica e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal e social. * Desenvolver hbitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabilidade no estudo, as como actitudes de confianza en si mesmo, sentido crtico, iniciativa persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe.
11.679
* Adquirir habilidades para a prevencin e para a resolucin pacfica de conflitos que lle permitan desenvolverse con autonoma no mbito familiar e domstico, as como nos grupos sociais cos cales se relaciona. Fomentar a prctica e o respecto de normas cvicas e de aspectos de educacin viaria, asumindo comportamentos que incidan na vida saudable, no consumo responsable, na seguridade e na prevencin dos accidentes de trfico. * Desenvolver as capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e nas relacins co resto das persoas, as como unha actitude contraria violencia, aos prexuzos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas. reas mis directamente relacionadas. * Educacin para a cidadana e os dereitos humanos. * Coecemento do medio natural, social e cultural. * Lingua galega e literatura. * Lingua castel e literatura. * Linguas estranxeiras. * Educacin artstica. * Educacin fsica. Competencia social e cidad. Obxectivos xerais. * Coecer e apreciar os valores e as normas da convivencia, aprender a actuar de acordo con elas, prepararse para o exercicio activo da cidadana e respectar os dereitos humanos, as como o pluralismo propio dunha sociedade democrtica. * Desenvolver as capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e nas relacins co resto das persoas, as como unha actitude contraria violencia, aos prexuzos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas. * Coecer, comprender, valorar e respectar as diferentes culturas e os seus patrimonios, as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e de oportunidades de homes e mulleres e a non-discriminacin de persoas por ningunha causa. * Adquirir habilidades para a prevencin e para a resolucin pacfica de conflitos que lle permitan desenvolverse con autonoma no mbito familiar e domstico, as como nos grupos sociais cos cales se relaciona o alumnado. Fomentar a prctica e o respecto de normas cvicas e de aspectos de educacin viaria, asumindo comportamentos que incidan na vida saudable, no consumo responsable, na seguridade e prevencin dos accidentes de trfico. * Coecer, valorar e desfrutar do seu contorno natural, social e cultural, as interaccins entre eles, as como as posibilidades de defensa, mellora e conservacin del.
11.680
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 A educacin primaria sitase de cheo no estadio das operacins concretas. O proceso de socializacin gradual e, ao longo del, o alumnado adquire valores, normas e condutas que son precisas para comportarse en sociedade, frmanse os vnculos afectivos e constrense os conceptos de persoa, grupo e relacins sociais. Ao longo da etapa o alumnado evoluciona desde posicins de dependencia a posicins de maior autonoma moral e de acordo social. a etapa propicia para poer as bases das actitudes e dos comportamentos de participacin, democrticos, de respecto e de tolerancia cara ao resto das persoas; dicir, para a asuncin de valores. Ao alumnado desta etapa deber procurrselle un desenvolvemento o mis autnomo e equilibrado posible, procurando sempre que, nos seus diferentes e novos niveis de integracin social, poida acadar a autoestima, a seguridade e a atencin necesarias que lle permitan coecerse de maneira mis profunda. A escola debe favorecer en todas as nenas e en todos os nenos un desenvolvemento equilibrado, tanto afectivo como social e cognitivo, que os leven a ir acadando as competencias necesarias que lles permitan ter unha vida con calidade na sociedade actual. Metodoloxa xeral. A incorporacin das competencias bsicas no currculo da educacin primaria require reconsiderar a prctica educativa para permitirlle ao alumnado integrar as sas aprendizaxes relacionndoas con diferentes tipos de contidos (conceptos, destrezas e actitudes), usar eses contidos con efectividade cando cumpra e aplicalos a situacins e contextos variados. Consecuentemente, a prctica educativa debe: * Salientar aquelas aprendizaxes bsicas e imprescindibles e seleccionar aqueles contidos que sexan mis relevantes para acadar competencias; os contidos esenciais debern ser considerados e analizados desde a ptica da utilidade para formar cidads e cidadns cos perfs necesarios para moverse con adecuacin, responsabilidade e liberdade no mundo actual. * Dotar os contidos dun enfoque integrador promovendo a globalizacin. * Centrarse na funcionalidade, orientando as aprendizaxes cara sa aplicacin en contextos diferentes e diversificados e conseguindo que as nenas e os nenos desenvolvan diversos xeitos de actuacin e adquiran a capacidade de enfrontarse a situacins novas. * Procurar que o alumnado aprenda a aprender (participe na planificacin e na toma de decisins sobre o traballo, controlando os procesos, usando conscientemente estratexias de aprendizaxe e sendo progresivamente mis autnomo).
* Desenvolver as capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e nas relacins co resto das persoas, as como unha actitude contraria violencia, aos prexuzos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas. reas mis directamente relacionadas. * Educacin para a cidadana e os dereitos humanos. * Coecemento do medio natural, social e cultural. * Lingua galega e literatura. * Lingua castel e literatura. * Linguas estranxeiras. * Educacin artstica. ANEXO II Obxectivos, competencias bsicas, contidos e criterios de avaliacin das distintas reas que constiten a etapa Introducin. A educacin primaria, na LOE, pon nfase no desenvolvemento das competencias bsicas, na atencin diversidade do alumnado e na prevencin das dificultades de aprendizaxe, actuando tan pronto como estas se detecten. Ao longo da etapa, o alumnado progresa en control e autonoma. Evoluciona a consciencia do propio corpo e prodcense enormes avances nas habilidades de coordinacin, na axilidade, flexibilidade, equilibrio, resistencia, velocidade, forza e precisin. A finais da mesma etapa xorde a conciencia crtica do propio corpo e da propia imaxe, polo que importante un clima de aceptacin e de valoracin no contorno onde vive o alumnado. O control do espazo desenvlvese simultaneamente ao do corpo. Pasa dun coecemento directo e vivencial del a un coecemento mis abstracto e representable con signos convencionais. No mbito cognitivo danse salientables progresos. De acordo coas necesidades, os nenos e nenas van creando e elaborando representacins para asimilar a realidade. Ao comezo da etapa, o alumnado xa constre os coecementos por medio da linguaxe, pero a sa percepcin do mundo anda limitada e est influda polo egocentrismo. A medida que progresa este perodo, as alumnas e os alumnos adquiren unhas actitudes menos egocntricas e mis realistas; comezan a percibir con maior claridade as diferenzas existentes entre si e o resto das persoas. Pouco a pouco van organizando as sas accins en sistemas de conxuntos e prodcense grandes avances na aplicacin de nocins lxicas, pero anda con apego situacin concreta; podern, en definitiva, ir accedendo a niveis de razoamento cada vez mis complexos.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Favorecer o traballo cooperativo e a prctica vivenciada da participacin, compromiso democrtico e resolucin pacfica de conflitos. * Permitirlle ao alumnado moverse con seguridade entre a superabundancia e rpida renovacin da informacin, fomentando habilidades para a busca, seleccin, procesamento, tratamento e comunicacin dela. Todo isto permite inferir certos principios, estratexias metodolxicas, frmulas organizativas: * Na educacin primaria debern utilizarse das estratexias metodolxicas bsicas: o desenvolvemento en espiral e a globalizacin. * A metodoloxa proposta, que ser global, ser activa, entendendo por tal tanto a actividade mental coma fsica que potencie a construcin de aprendizaxes significativas. * A autorregulacin das aprendizaxes por parte do alumnado forma parte fundamental das prcticas educativas actuais. * Os modelos de ensino-aprendizaxe deben atender diversidade do alumnado, tanto na prctica docente coma na seleccin de contidos. * A aprendizaxe un proceso interactivo no cal cmpre a participacin activa e dinmica das nenas e dos nenos, que achegarn as sas habilidades, destrezas, actitudes, conceptos, intereses, xunto s do resto de compaeiras e compaeiros, nun ambiente de cooperacin. * Por conseguinte, o alumnado reorganizar os seus coecementos, coa axuda do grupo, luz da nova informacin. Cmpre utilizar, pois, na escola, mtodos que lles permitan aos rapaces e s rapazas identificar a necesidade de informacin, localizala, seleccionala e recoecer as fontes e os recursos mis apropiados, as como responsabilizarse do seu uso tico e adecuado. Son precisos enfoques didcticos que lle permitan ao alumnado utilizar cada vez mis autonomamente as bibliotecas e as TIC como recursos de aprendizaxe. No desenvolvemento da autonoma na aprendizaxe inflen aspectos como que o alumnado encontre sentido ao traballo que debe realizar, o coecemento dos obxectivos e finalidades que se pretenden acadar, a consciencia dos propios erros e a busca de recursos necesarios para superalos. Neste proceso o rol do profesorado moi importante: acta como gua e mediador para facilitar a construcin de aprendizaxes; utiliza contextos cotins, familiares e habituais para que o alumnado aprenda comprobando o interese e a utilidade do que aprende, de maneira que poidan transcender do contexto en que se produciron e ser aplicadas a contextos mltiples; crea un contorno seguro e un ambiente motivador. A avaliacin concbese como reguladora da aprendizaxe e ser formativa. A informacin que xere a ava-
11.681
liacin debe orientar o proceso educativo e indicarlles a profesorado e alumnado onde estn respecto s competencias e aos obxectivos establecidos e facilitar a intervencin na mellora deste proceso. A avaliacin non se debe reducir a comprobar os resultados da aprendizaxe; trtase dunha avaliacin continua que precisa estar presente en todos os aspectos e momentos do proceso de ensino-aprendizaxe. Neste contexto, as alumnas e os alumnos debern poder achegar as sas propias valoracins a travs da autoavaliacin e da coavaliacin. En sntese, para a educacin primaria precsanse mtodos que permitan aprender desde a realidade e desde as concepcins previas, desde unha ollada ao contorno con curiosidade e interese, desde a diversidade, desde un plan comn, compartido e conxunto; cmpren mtodos que favorezan que as nenas e os nenos traballen man con man e mente con mente, fagan conxuntamente, cooperen, progresen ao seu propio ritmo, aprendan a aprender... acadando cada vez maior autonoma, posibilitando unha autntica comunicacin na aula e sendo protagonistas da sa propia aprendizaxe. reas. rea de coecemento do medio natural, social e cultural. Introducin. Caractersticas da rea. A rea de coecemento do medio natural, social e cultural ten como finalidade iniciar a preparacin de futuras cidads e futuros cidadns para participar na sociedade e interactuar co contorno comprendendo a realidade en que vive (social, fsica...), sendo quen de contribur sa mellora e conservacin e de exercer a cidadana democrtica. dicir, a rea tenta proporcionar recursos para coecer o contorno cotin, para aprender a vivilo, respectndoo, conservndoo e transformndoo para melloralo. Todos os aspectos da rea son concibidos como mbitos de aprendizaxe desde os cales facer fincap na comprensin da realidade, no desenvolvemento de actitudes crticas e na aceptacin das diferenzas, usando como recurso o coecemento do contorno propio e o achegamento progresivo a realidades diferentes no tempo e no espazo. Esta rea contribe moi especialmente ao proceso de socializacin de nenas e de nenos, proceso ao cal deben contribur todas as reas, pero mis especialmente unhas ca outras. Contribe, pois, ao desenvolvemento persoal e social do alumnado, para a sa integracin nun sistema de valores e nun corpo de saberes organizado, que o que constite en sentido amplo unha cultura. Os contidos agrpanse en bloques que non son unidades independentes, nin se deben entender como unha proposta de organizacin didctica. Pola contra, o profesorado deber atopar frmulas de tratamento integrador e globalizado que lle permitan ao alumna-
11.682
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 respecto polas diferenzas individuais (idade, sexo, etnia, caractersticas fsicas, personalidade). * Identificar e analizar as caractersticas, organizacin e interaccins de aspectos relevantes do contorno natural, social e cultural, progresando no dominio de mbitos espaciais cada vez mis complexos. * Promover un sentimento positivo de pertenza aos grupos sociais de referencia: a unha familia, a unha escola... a unha comunidade nacional (Galicia), a un Estado (Espaa), a unha cultura europea e a unha universal, desde posicins solidarias e respectuosas con outras culturas a partir da propia identidade. * Identificar o patrimonio natural, cultural, histrico e artstico galego diferencindoo do doutras comunidades, identidades e Estados e participando na sa defensa e conservacin. * Recoecer, valorar e apreciar a existencia de identidades sociais e culturais diversas con caractersticas propias e singulares (costumes, lingua, intereses, celebracins...), tomando conciencia da sa pertenza a unha delas e respectando as outras no marco dos dereitos recoecidos s persoas nas declaracins universais e nos documentos lexislativos. * Identificar, suscitar e resolver interrogantes e problemas relacionados co contorno usando estratexias de busca, seleccin e tratamento da informacin, formulacin de hipteses, comprobacin delas, exploracin de solucins alternativas e reflexin sobre o propio proceso de aprendizaxe, e tamn mantendo unha actitude crtica ante as fontes de informacin. * Expresar e comunicar os contidos da rea de xeito persoal e creativo, seleccionando e interpretando datos, procesos, feitos, etc. e integrando cdigos diversos (numricos, grficos, cartogrficos, artsticos, lingsticos) procedentes das diferentes linguaxes. * Participar activamente no traballo de grupo planificando e realizando tarefas conxuntas, dialogando e argumentando as propias opinins e contrastndoas coas das outras persoas e adoptando un comportamento responsable, construtivo, comprometido e solidario, respectando as regras de organizacin pactadas e os principios bsicos do funcionamento democrtico. * Identificar, analizar e valorar criticamente a intervencin humana no medio e o seu impacto a curto e a longo prazo, adoptando o compromiso individual e colectivo de actuar na defensa, conservacin e recuperacin do medio natural e do patrimonio cultural. * Recoecer no medio natural, social e cultural, cambios e transformacins relacionados co paso do tempo e indagar algunhas relacins de simultaneidade e sucesin para aplicar estes coecementos comprensin doutros momentos histricos. * Planificar e realizar proxectos e aparellos sinxelos relacionados coa vida coti e familiar cunha finalidade previamente establecida, utilizando os coece-
do adquirir coecementos tiles para interpretar os feitos, sucesos e problemas dun xeito integral. Eses bloques son os seguintes: O bloque 1. Os seres humanos e a sade, integra coecementos, habilidades, destrezas e actitudes encamiados ao coecemento do propio corpo e das interaccins deste cos demais seres humanos e co medio, prevencin das condutas de risco e toma de iniciativas para desenvolver e fortalecer comportamentos responsables e estilos de vida con calidade e saudables. Recolle tamn o coecemento de si mesmo para valorarse como ser diferente as como para respectar a diversidade e para facilitar o equilibrio emocional. O bloque 2. As plantas e os animais, orintase basicamente ao coecemento, respecto e aprecio polos seres vivos, xunto a aspectos relativos aos beneficios e coidados que precisan e ao interese por conservar a biodiversidade da Terra. O bloque 3. A vida en sociedade, incle contidos orientados comprensin do funcionamento da sociedade a partir da anlise de organizacins prximas e dunha aproximacin ao coecemento das institucins galegas, espaolas e europeas. O bloque 4. O medio fsico: espazo e materiais, incle contidos que van desde a percepcin e a representacin espacial ata o universo, pasando polo clima e a sa influencia, a auga e o seu aproveitamento, os fenmenos fsicos, as substancias e os cambios qumicos, as como a capacidade das persoas para actuar sobre eles. O bloque 5. O paso do tempo, inicia o alumnado a apreciar os cambios e o paso do tempo, incle contidos relativos sa medida e o achegamento sa conceptualizacin a partir da historia persoal, do tempo familiar e local, axudando a sentar as bases para un pensamento cronolxico. Pode tamn abordar a vida noutros tempos (alimentacin, as achegas de mulleres e homes relevantes da historia de Galicia, de Espaa e de Europa, o vestiario, as festas, os xogos infants, algns aspectos do patrimonio artstico galego...) a partir da caracterizacin dalgunhas sociedades de pocas histricas. O bloque 6. Mquinas, aparellos e tecnoloxas, incle os contidos que se refiren alfabetizacin nas tecnoloxas a travs do traballo con mquinas e aparellos relacionados coa vida domstica e coti, as como coas TIC (tecnoloxas da informacin e da comunicacin). Este bloque desenvolver a participacin igualitaria de nenas e nenos na utilizacin de aparellos, mquinas e tecnoloxas coa finalidade ltima de formar unha cidadana activa e unhas persoas participativas, crticas, responsables e intelixentes no seu uso. Obxectivos. * Comportarse de acordo cos hbitos de sade e coidado persoal que derivan do coecemento do corpo humano, amosando unha actitude de aceptacin e de
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 mentos das propiedades elementais dalgns materiais, substancias e obxectos. * Analizar mquinas e aparellos diversos do contorno (de uso domstico, laboral...) identificando algns elementos constitutivos e formas de enerxa necesarias, valorando a contribucin da ciencia e da tcnica na mellora das condicins de vida familiares e sociais. * Utilizar de xeito responsable e creativo as TIC e o material relacionado coa experimentacin e co traballo de campo para aprender a aprender, para obter informacin e para compartir coecementos. Contidos. Primeiro ciclo. Bloque 1. Os seres humanos e a sade. * Identificacin do home e da muller como seres vivos. Comparacin cos outros seres vivos. * Identificacin das partes do corpo humano. Observacin das partes do corpo que permiten a relacin co medio. * Observacin de igualdades e diferenzas entre as persoas. Aceptacin do propio corpo e do das demais persoas coas sas limitacins e posibilidades. * Recoecemento da respiracin e da nutricin como funcins vitais. * Identificacin e descricin de alimentos diarios necesarios. Anlise de usos e costumes na alimentacin diaria. * Valoracin de aspectos que inflen nunha vida saudable: a correcta respiracin, alimentacin variada e equilibrada, a hixiene persoal, o exercicio, o descanso e a adecuada utilizacin do tempo de lecer. * Identificacin e verbalizacin de emocins (medo, tristeza, enfado, ledicia) e sentimentos propios e alleos. * Fomento de hbitos de prevencin de enfermidades e de accidentes domsticos e identificacin de comportamentos apropiados de actuacin cando se producen. Bloque 2. As plantas e os animais. * Identificacin das caractersticas dos seres vivos e das sas funcins vitais. Diferenzas entre seres vivos e obxectos inertes. * Observacin dun ser vivo no seu medio natural ou reproducindo o medio na aula (acuario, plantacin), rexistro elemental da observacin e contraste dos datos entre compaeiras e compaeiros. * Observacin directa de animais e de plantas con instrumentos apropiados e con medios audiovisuais e tecnolxicos. * Identificacin de animais e de plantas do contorno. Clasificacin dos seres vivos do contorno segundo criterios observables e variados.
11.683
* Identificacin das caractersticas e comportamentos de animais e de plantas para adaptarse ao seu medio. * Valoracin da responsabilidade no coidado de plantas e de animais domsticos. Respecto polos seres vivos do contorno. * Comunicacin das experiencias realizadas utilizando diferentes linguaxes (oral, escrita, grfica non convencional, iconogrfica, fotogrfica). Bloque 3. A vida en sociedade. * Identificacin dos diferentes mbitos aos cales se pertence: familia, escola, aldea/vila/barrio e cidade, Galicia. * Recoecemento da diversidade de familias. Valoracin da importancia da participacin e da corresponsabilidade nas tarefas domsticas. * Identificacin das persoas que compoen a comunidade educativa: recoecemento das sas tarefas e responsabilidades. Valoracin da importancia da participacin activa na aula e no centro. * Valoracin da importancia do intercambio comunicativo no grupo, do dilogo como recurso para a xestin dos conflitos e do respecto aos acordos adoptados. Recoecemento dos dereitos e deberes das persoas. * Descubrimento e observacin das manifestacins e do patrimonio cultural galego como mostra de diversidade e riqueza. * Participacin en festas, xogos e costumes populares propios da localidade, da bisbarra e de Galicia. * Recoecemento de diferentes profesins evitando estereotipos sexistas. * Identificacin de elementos da organizacin e de funcionamento da escola e valoracin da importancia da participacin na aula e no centro. * Descubrimento de formas de organizacin no contorno prximo. * Identificacin dos medios de transporte. Responsabilidade no cumprimento das normas bsicas de seguridade viaria. * Iniciacin recolla de datos e de informacin e anlise de imaxes relacionadas co contorno social prximo para ampliar o coecemento sobre o medio; realizar un cartafol, un mural, unha exposicin de centro, unha maqueta... Bloque 4. O medio fsico: espazo e materiais. * Utilizacin de tcnicas sinxelas para orientarse mediante a observacin do medio fsico e humano. * Observacin, descricin e representacin sinxela do espazo habitual. Introducin ao uso de planos da escola, da casa ou da localidade. Deseo de planos non convencionais. Elaboracin de maquetas simples con identificacin de espazos e funcins.
11.684
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Utilizacin de fotos ou outras imaxes, para investigacin sobre outros tempos. Ordenacin delas seguindo criterio temporal e elaboracin de lbums. * Observacin dos cambios sociais, ciclos agrcolas, hbitos e costumes ao longo do ano. Bloque 6. Mquinas, aparellos e tecnoloxas. * Observacin e clasificacin (con criterios variados e consensuados) de aparellos e mquinas sinxelas do contorno identificando a sa utilidade. * Observacin do funcionamento de aparellos domsticos e da escola, das partes que os compoen e da enerxa que necesitan para funcionar. Identificacin de elementos que poidan xerar risco e adopcin de comportamentos que contriban seguridade persoal e das demais persoas. * Hbito de consulta de fontes de informacin variadas (dicionarios, enciclopedias, revistas, monografas) para resolver situacins problemticas da vida coti (gua telefnica, telfonos habituais de emerxencia, planos da poboacin, rede de autobuses, etc.). * Manexo de aparellos sinxelos (telfono, espremedor, crebanoces, etc.). Valoracin das habilidades manuais implicadas no manexo de ferramentas e aparellos domsticos superando os estereotipos sexistas. * Identificacin de materiais de obxectos e aparellos de uso cotin (lapis, xoguete, tesoiras, afialapis). * Recoecemento de aspectos tecnolxicos no ambiente domstico, na escola e no contorno. * Identificacin dos compoentes bsicos dun ordenador. Iniciacin no seu uso. Coidado dos recursos informticos. * Montaxe e desmontaxe de xogos e obxectos sinxelos relacionados coa vida coti. Construcin de estruturas simples a partir de pezas modulares (pontes, escaleiras, obxectos de decoracin, caixas, etc.). Criterios de avaliacin. Primeiro ciclo. * Identificar semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando a diversidade. Avaliarase a capacidade para recoecer partes do propio corpo, aceptndoo e respectando as diferenzas. * Identificar e describir algns recursos fundamentais para os seres vivos (auga, aire), e a sa relacin coa vida das persoas, tomando conciencia da necesidade do seu uso responsable. Este criterio de avaliacin pretende coecer a capacidade para observar, describir e explicar algns compoentes do medio (aire, auga...) recoecendo a sa importancia para a vida das persoas. Apreciarase tamn a capacidade do alumnado para valorar a necesidade da adopcin de medidas de proteccin do medio por parte de todas as persoas.
* Observacin da paisaxe prxima e identificacin dalgunhas formas de relevo. Representacin do observado mediante debuxos e maquetas sinxelas. Identificacin dalgns exemplos familiares da accin humana no contorno (presas, devasas, canteiras, estradas, pontes). * Observacin e exploracin dalgn aspecto do contorno prximo a partir dun tema de interese consensuado polo alumnado coa finalidade de realizar un dossier, un texto expositivo curto, un folleto, un mapa mental. * Observacin directa dalgns fenmenos atmosfricos e busca das primeiras formas de representacin. Elaboracin de grficos non estandarizados de temperaturas e de datos climticos. * Observacin e descricin da la, das estrelas e do sol. * Percepcin do paso do tempo: o da e a noite, as estacins do ano. * Exploracin de materiais e obxectos do contorno para descubrir a sa orixe, a sa utilidade, as sas propiedades (cor, dureza, fraxilidade, flexibilidade, flotacin), clasificalos, analizalos, etc. * Realizacin de experiencias con algunhas propiedades da auga e comunicacin dos resultados utilizando diferentes linguaxes. * Recoecemento da presenza da auga e do aire no medio fsico. Uso responsable da auga na vida coti e valoracin da importancia dun aire limpo para a vida. * Participacin en tarefas de reducin, reutilizacin e reciclaxe de residuos da escola para contribur conservacin e mellora do medio natural. * Observacin e exploracin para obter informacin e realizar traballos sinxelos sobre algn ecosistema acutico ou terrestre do contorno prximo. * Observacin dos efectos da aplicacin dunha forza. Realizacin de experiencias sinxelas para analizar efectos das forzas sobre obxectos e movementos cotins. * Identificacin de fontes sonoras no contorno prximo. Valoracin da importancia do silencio. Identificacin do rudo como unha forma de contaminacin (acstica). Bloque 5. O paso do tempo. * Utilizacin das nocins bsicas de tempo (antesdespois, pasado-presente-futuro, duracin) e das unidades de medida (da, semana, mes, ano) en feitos cotins e propios. * Observacin dos cambios nas persoas ao longo do tempo. Recoecemento das diversas etapas da vida. * Realizacin de traballos sobre a historia persoal e familiar previa, investigacin na propia familia utilizando fontes orais e iconogrficas e/ou fotogrficas. Elaboracin de rbores xenealxicas.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Recoecer e clasificar con criterios elementais os seres vivos mis relevantes do contorno do alumnado, utilizando instrumentos e procedementos adecuados. Este criterio trata de avaliar a capacidade para establecer criterios elementais de clasificacin (tamao, cor, forma de desprazarse, alimentacin) e identificar animais e plantas pola sa pertenza a algunha das categoras establecidas, utilizando instrumentos adecuados e amosando respecto pola natureza e polo material. Valorarase tamn a utilizacin guiada de diversas fontes de informacin e a capacidade de usala para realizar esas clasificacins, transferindo os datos a outros seres vivos. * Valorar positivamente a prctica de determinados hbitos asociados hixiene, alimentacin equilibrada, ao exercicio fsico e ao descanso. Con este criterio trtase de comprobar que as alumnas e os alumnos identifican e valoran a relacin entre o benestar e a prctica de determinados hbitos: alimentacin variada, hixiene persoal e exercicio fsico. * Recoecer, identificar e poer exemplos sinxelos sobre as principais profesins e responsabilidades que desempean as persoas do contorno. A travs deste criterio trtase de avaliar o grao de coecemento sobre os traballos das persoas do contorno, a importancia das diferentes profesins, a sa contribucin social e a responsabilidade que todas elas requiren, superando os estereotipos sexistas. * Recoecer algunhas manifestacins culturais presentes no mbito escolar, local e galego, valorando a sa diversidade e riqueza. Este criterio trata de avaliar o coecemento das principais manifestacins culturais (festas, xogos, folclore, costumes) da propia localidade e de Galicia, as como a percepcin do valor cultural da diversidade. Valorarase, as mesmo, o interese e o respecto ante a presenza doutras linguas e outras realidades culturais no medio escolar. * Identificar algns dos medios de transporte mis comns do contorno e valorar o seu uso, respectando as normas bsicas de seguridade viaria. Este criterio permitir avaliar o grao de coecemento sobre medios de transporte que se utilizan no contorno prximo, as como o coecemento e respecto das normas bsicas de seguridade viaria. * Ordenar temporalmente algns feitos relevantes da vida persoal, familiar ou do contorno prximo. Por medio deste criterio pretndese medir a capacidade para describir aspectos caractersticos da vida persoal e familiar con criterios temporais. * Identificar e observar diferenzas na composicin dos materiais, experimentando e usando instrumentos sinxelos.
11.685
Este criterio avala se as alumnas e os alumnos son quen de identificar propiedades fsicas observables como cheiro, sabor, textura, peso/masa, cor, dureza, estado ou capacidade de disolucin na auga, as como de explicar con exemplos concretos e familiares a relacin entre as caractersticas dalgns materiais e os usos a que se destinan, partindo dun proceso que implique planificacin, experimentacin, formulacin de hipteses e obtencin de conclusins relevantes. * Montar e desmontar obxectos e aparellos simples domsticos e escolares, describindo o seu funcionamento e o xeito de utilizalos con seguridade. Tntase avaliar o grao de desenvolvemento de habilidades manuais para montar e desmontar obxectos simples de uso cotin nos mbitos domstico e escolar. Tamn se ter en conta a capacidade para explicar o seu funcionamento, a sa utilidade e os riscos que se deben evitar na sa manipulacin. * Realizar de maneira guiada experimentos sinxelos relacionados co medio familiar e prximo. Este criterio trata de avaliar a competencia para enfrontarse a unha experimentacin sinxela, logo de planificacin, observacin, formulacin de interrogantes que permitan obter informacin relevante utilizando, se cmpre, instrumentos sinxelos tanto para realizar a observacin como para a recolla da informacin. Valorarase tamn a elaboracin guiada de textos escritos bsicos, murais, paneis, esquemas ou presentacins para recoller as conclusins. Contidos. Segundo ciclo. Bloque 1. Os seres humanos e a sade. * Recoecemento dos cambios fsicos e persoais nas diferentes etapas da vida das persoas. * Identificacin das partes externas do corpo e algns rganos importantes para o funcionamento do corpo humano. * Valoracin da importancia dos sentidos na relacin co medio e co resto dos seres humanos. Descricin do seu papel e formas para o seu coidado habitual. * Valoracin dos hbitos de hixiene persoal, de descanso, de alimentacin equilibrada e de exercicio fsico adecuado para unha vida saudable. Actitude crtica ante prcticas e mensaxes que non favorecen o correcto desenvolvemento persoal e da sade. * Recoecemento dalgns factores que producen as enfermidades mis habituais (caries, catarros, gripe) para favorecer a sa prevencin. * Anlise de dietas equilibradas. Clasificacin dos alimentos en funcin dos nutrientes principais e identificacin de sistemas de conservacin alimentaria. * Recoecemento e valoracin das habilidades persoais. Identificacin e descricin de emocins e sentimentos propios e alleos.
11.686
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Participacin activa en festas, xogos e costumes populares propios da bisbarra e de Galicia. * Planificacin de xeito autnomo e creativo de actividades de lecer individuais e colectivas. * Observacin, identificacin e descricin dalgunhas caractersticas demogrficas e econmicas do contorno propio. Uso de datos e de representacins grficas para a sa anlise e comparacin sobre contornos rurais e urbanos. * Identificacin das formas da actividade econmica do contorno prximo (traballo, profesins, producin): observacin e anlise de produtos de consumo habitual no contorno e dos lugares da sa comercializacin (mercados, lonxas, feiras, supermercados, tendas), seguimento do proceso de elaboracin dun produto e das profesins relacionadas. Realizacin conxunta de murais, cartafoles, etc. coa informacin obtida, planificando previamente, contrastando a informacin, usando diferentes linguaxes e valorando a correcta presentacin final do traballo. * Desenvolvemento de actitudes de consumo responsable e comercio xusto. Anlise crtica dalgunhas mensaxes publicitarias, relacionando a sa incidencia na toma de decisins. * Identificacin e representacin grfica da estrutura bsica de organizacin do concello propio. Valoracin da participacin cidad e da contribucin ao funcionamento das institucins. * Recoecemento dos referentes colectivos que manteen a identidade da propia aldea, parroquia, vila, barrio, cidade, rea metropolitana (smbolos, lugares de interese, monumentos emblemticos, personaxes, institucins, tradicins, nomes das ras e prazas...). * Localizacin da propia aldea, concello, cidade e doutras agrupacins de poboacin nun mapa da provincia, de Galicia, de Espaa, etc., ou noutros medios (SIGPAC, Google Earth...). * Identificacin dos servizos pblicos do concello, vila, localidade... para satisfacer as necesidades humanas. Descricin da sa orixe e transformacin. Responsabilidade individual e social na conservacin e uso adecuado destes servizos. Recoecemento e prevencin de situacins que poden comportar risco, especialmente as relativas mobilidade viaria. * Utilizacin de diversas fontes de informacin (libros, documentos, informacin oral, medios de comunicacin, TIC) para a obtencin, seleccin e contraste de informacin sobre aspectos da realidade local, municipal e galega e comunicacin dela a travs de diferentes soportes (visuais, auditivos, dixitais, escritos...) elaborados individual ou colectivamente, valorando o seu contido e a sa presentacin. * Identificacin da organizacin territorial de Galicia e do Estado espaol e localizacin das diferentes comunidades autnomas de Espaa. Aproximacin ao
* Planificacin de forma autnoma e creativa de actividades de lecer, individuais ou colectivas. Bloque 2. As plantas e os animais. * Identificacin de animais e de plantas como seres vivos. Observacin e comparacin das diversas maneiras en que os seres vivos realizan as funcins vitais utilizando instrumentos apropiados e medios audiovisuais e tecnolxicos da maneira mis precisa e rigorosa posible. * Identificacin de cambios observables que se producen nos seres vivos e na natureza ao longo do ano. Observacin e rexistro sistemtico do crecemento de plantas e animais do contorno prximo. Elaboracin de esquemas que permitan resumir as informacins observadas. * Recoecemento das principais caractersticas dos animais vertebrados e dalgns invertebrados. Clasificacin de animais a partir de caractersticas observables. * Recoecemento das caractersticas das plantas. Clasificacin das plantas (herbas, arbustos e rbores) a partir de caractersticas observables. * Valoracin da importancia da existencia de animais e plantas para as persoas: a agricultura e a gandara. Estudo dalgns animais e cultivos tpicos de Galicia. * Interese pola observacin e o estudo dos seres vivos, planificando a observacin ou preparando visitas-sadas, empregando os instrumentos e materiais necesarios (lupa, termmetro, diario de campo, etc.) e rexistrando o observado, contrastando os rexistros propios cos doutras persoas, comparando as observacin con informacins doutras fontes, elaborando unha documentacin final que recolla todo o proceso (informe, cartafol, presentacin, grficas...). * Interese e compromiso pola conservacin e coidado de plantas e animais do contorno. Bloque 3. A vida en sociedade. * Identificacin e representacin grfica da organizacin da comunidade educativa. Recoecemento e uso das canles de participacin democrtica activa na vida e nas actividades do centro. * Identificacin das relacins interpersoais presentes nun grupo ou nunha comunidade (vecianza, compaeirismo), e valoracin da cooperacin e do dilogo como forma de construr plans comns e de evitar e resolver conflitos. Recoecemento dos dereitos e deberes das persoas. Responsabilidade ante a elaboracin e o cumprimento das normas de convivencia. * Identificacin das manifestacins culturais do contorno, recoecendo a sa evolucin no tempo e valorndoas como elementos de cohesin social. Recoecemento de costumes, de tradicins e de trazos diferenciais do patrimonio galego.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 coecemento dalgunhas institucins de goberno galegas. Bloque 4. O medio fsico: espazo e materiais. * Utilizacin de tcnicas de orientacin no espazo relacionadas cos puntos cardinais. * Recoecemento e uso de aspectos bsicos (cromatografa, signos convencionais, lendas) que lle permitan ao alumnado, de xeito elemental, situarse no lugar onde vive a travs da lectura de mapas e planos. * Iniciacin ao uso de planos e mapas da aldea, vila, localidade, cidade. * Identificacin dalgns elementos xeogrficos e do relevo do contorno (montaas, ros, ras, lagoas). Confeccin de maquetas despois da observacin directa da paisaxe. * Observacin e descricin de diferentes tipos de paisaxe. Anlise dos cambios que a influencia humana provoca na paisaxe a curto e a longo prazo. * Valoracin da necesidade da conservacin do patrimonio (paisaxe, bosques, montaas, praias, monumentos) e das actuacins responsables de defensa e respecto cara ao contorno. * Elaboracin de cartafol ou carpetas en ordenador sobre lugares, paisaxes, o relevo galego, vilas, Galicia ou lugares do mundo, usando fotos, recortes de xornal, deseos, esquemas, artigos e textos expositivos. * Observacin dalgunhas variables meteorolxicas: temperatura, vento, precipitacins. Uso de aparellos meteorolxicos (termmetro, catavento...) e iniciacin ao rexistro e representacin grfica de temperatura e datos climticos elementais. Comparacin cos datos meteorolxicos achegados polos medios de comunicacin. * Realizacin guiada de experiencias sinxelas para estudar as propiedades dalgns aspectos do medio fsico prximo, partindo dunha pregunta ou problema de interese para o alumnado (formulando respostas intuitivas ou hipteses, confrontndoas co resto da clase, planificando conxuntamente o proceso de comprobacin, prevendo os medios e os instrumentos necesarios, seleccionando os datos tiles, explorando solucins alternativas, tirando conclusins, comunicando os resultados e reflexionando sobre o proceso desenvolvido). * Recoecemento dos movementos da Terra e da La e as sas consecuencias (as estacins). Manexo de programas de simulacin no ordenador que modelicen o sistema Sol-Terra-La. * Comparacin, clasificacin e ordenacin de diferentes obxectos e materiais a partir de propiedades fsicas observables (estado, volume, cor, textura, olor, atraccin magntica), orixe deses obxectos e posibilidades de uso. * Experimentacin cos cambios de estado da auga. Recoecemento e representacin grfica do ciclo da
11.687
auga na terra. Valoracin dos usos sociais da auga (vivenda, regado, industria...) e da importancia da sa utilizacin responsable. * Identificacin das caractersticas e propiedades do aire e das actuacins necesarias para evitar a sa contaminacin. * Valoracin da importancia da boa calidade da auga e do aire para a nosa sade e o mantemento da vida. * Comprobacin experimental para a anlise e identificacin de forzas coecidas que fan que os obxectos se movan ou se deformen. * Observacin da intervencin da enerxa nos cambios da vida coti. Identificacin do sol e da auga como fontes de enerxa. Valoracin do uso responsable da enerxa no noso planeta. Recoecemento da responsabilidade individual e colectiva no aforro enerxtico. * Busca de informacin en fontes variadas sobre algns problemas urbansticos e ambientais mis comns en Galicia e elaboracin de murais coa informacin recollida, logo de anlise, contraste e valoracin dela. * Reflexin sobre as posibles solucins e actuacins coherentes para a conservacin do medio natural ante a producin de residuos e a contaminacin. * Identificacin e preparacin de mesturas de diferentes substancias relacionadas coa vida domstica e do contorno (con zume, leite...) * Realizacin de experiencias sinxelas sobre o comportamento dos corpos (lupas, espellos, auga, prismas) ante a luz. * Planificacin e realizacin de experiencias sinxelas para estudar as propiedades de materiais de uso comn e o seu comportamento ante a calor facendo predicins explicativas sobre resultados. Utilizacin de tcnicas elementais de busca e rexistro sistemtico de datos utilizando diversas estratexias de comunicacin das conclusins. Bloque 5. O paso do tempo. * Utilizacin de unidades de medida temporal (dcada, sculo) e aplicacin das nocins de sucesin, ordenacin e simultaneidade na anlise da evolucin dalgn aspecto da vida coti ao longo do tempo (vivenda, transporte, vestiario, alimentacin, xogos infants, festas), diferenciando o tempo biolxico do tempo histrico. * Utilizacin de documentos escritos, dixitais e audiovisuais para obter informacin histrica, coa posterior seleccin e contraste da informacin, uso de tcnicas de rexistro e representacin e elaboracin de distintos traballos sobre o pasado familiar e prximo, comunicando a informacin con diversas estratexias. * Recoecemento e valoracin do significado dalgunhas pegadas antigas no contorno (tradicins, edi-
11.688
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 rellos e mquinas de uso domstico e non domstico, superando estereotipos sexistas. * Recoecemento dos riscos que poden xerar diferentes aparellos e ferramentas cotis en funcin das sas caractersticas. Reflexin sobre a prevencin de riscos e elaboracin conxunta de folletos sobre as normas necesarias para previlos. * Interese por coidar a presentacin dos traballos en papel ou en soporte dixital. * Uso das TIC de xeito cada vez mis autnomo para buscar informacin e para a sa comunicacin, usando a nivel bsico o tratamento de textos (titulacin, formato, arquivo e recuperacin dun texto, cambios, substitucins e impresin) e o seguimento dunha secuencia dada para atopar unha informacin na internet. Criterios de avaliacin. Segundo ciclo. * Coecer as partes externas do corpo e algns rganos importantes para o seu funcionamento. Avaliarase se o alumnado recoece o funcionamento do corpo humano nun sentido global, identificando as partes que permiten o movemento e a relacin co medio. * Identificar, valorar e explicar as consecuencias para a sade e o desenvolvemento persoal de determinados hbitos de alimentacin, hixiene, exercicio fsico, descanso... Pretndese avaliar a capacidade para discernir entre as actividades que prexudican e as que favorecen a sade e o desenvolvemento equilibrado da personalidade. As mesmo, valorarase se van definindo un estilo de vida propio adecuado sa idade e constitucin, no cal tamn se prevexa a sa capacidade para resolver conflitos, a sa autonoma, o coecemento de si mesma e de si mesmo, ou a sa capacidade de decisin na adopcin de condutas saudables no tempo de lecer. * Recoecer e explicar, recollendo datos e utilizando aparellos de medida, as relacins entre algns factores do medio fsico (relevo, solo, clima, vexetacin...) e as formas de vida e actuacins das persoas, amosando unha actitude respectuosa cara conservacin do medio e cara ao mantemento do equilibrio ecolxico. Con este criterio trtase de coecer se as nenas e os nenos son quen de apreciar relacins entre tipo de vivenda, cultivos, paisaxe, vestiario, alimentacin... co clima, o relevo, a presenza de determinadas especies animais e vexetais... como aproximacin ao concepto de hbitat, observando e recollendo datos no contorno prximo. As mesmo, avaliarase se valoran a importancia da conservacin do medio e o mantemento do equilibrio ecolxico.
ficios, obxectos, manifestacins artsticas). Identificacin dalgunhas evidencias do pasado no contorno propio (na aldea, na localidade, na vila, na cidade...): os vestixios e os museos. * Aproximacin a sociedades dalgunhas pocas histricas a partir do coecemento de aspectos da vida coti. * Identificacin do papel de homes e mulleres na historia. Realizacin de traballos sobre a historia de mulleres e homes (personaxes significativos da localidade, de Galicia...) empregando fontes variadas, confrontando datos e elaborando un esquema, un texto expositivo... coa informacin atopada e seleccionada. * Realizacin de cronogramas para a clasificacin de imaxes referentes a feitos relevantes da historia da localidade e de Galicia en diferentes pocas histricas. Elaboracin de lbums ou preparacin conxunta de exposicins. * Utilizacin da informacin oral, da prensa e da internet para investigar feitos importantes ocorridos no contorno prximo nas ltimas dcadas ou no ltimo sculo, uso de eixes cronolxicos para representalos e elaboracin de cartafoles, carpetas dixitais... Valoracin do intercambio interxeracional de experiencias. * Sensibilidade cara conservacin dos restos artstico-culturais presentes no propio contorno. Bloque 6. Mquinas, aparellos e tecnoloxas. * Realizacin de grficos que relacionen oficios e profesins (modista-modisto, cocieira-cocieiro, albanel, etc.) cos materiais, ferramentas e mquinas (mquina de coser, tesoiras, forno, paleta...) que utilizan. * Identificacin da enerxa que fai funcionar as mquinas de uso cotin e domstico e algns operadores mecnicos (eixe, roda, polea, plano inclinado, engrenaxe, freo, panca, manivela, etc.). * Manipulacin e observacin do funcionamento de obxectos, aparellos e mquinas sinxelas (bicicleta, xoguetes mbiles, tesoiras, rodas, manivelas, espremedor, batedor, reloxo, pinzas, culleres de xeado, inxeccins, triturador, alicate). * Planificacin e realizacin dalgn obxecto ou mquina de construcin sinxela inclundo operadores mecnicos. * Valoracin da influencia da tecnoloxa nas condicins de vida e no traballo. * Relevancia dos inventos de mulleres e homes e valoracin da sa contribucin mellora das condicins de vida. Realizacin de traballos sobre inventoras e inventores utilizando fontes variadas de informacin. * Apreciacin da importancia das habilidades manuais implicadas no manexo de ferramentas, apa-
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Identificar e clasificar animais, plantas e rochas, recoecendo as caractersticas bsicas de determinadas especies de acordo con criterios cientficos. Trtase de saber se coecen algns criterios cientficos para clasificar seres vivos ou inertes. Valorarase que poidan activar os coecementos que os sustentan. * Identificar, a partir de exemplos da vida coti, algns dos principais usos que as persoas fan dos recursos naturais e algunhas das consecuencias negativas dos usos inadecuados. Analizar o proceso seguido desde a sa orixe ata o seu consumo. Pretndese avaliar o coecemento dos recursos fundamentais do medio fsico, a sa relacin coa vida das persoas, as como o equilibrio existente entre os diferentes elementos do medio fsico e as consecuencias derivadas do uso inadecuado do medio e dos recursos. Avaliarase se valora os usos sociais da auga e se se decata da importancia do seu uso responsable. Da mesma maneira, avaliarase o grao de coecemento dalgns procesos de producin de alimentos, das tcnicas e procedementos de conservacin deles e da sa comercializacin, a partir da confeccin de esquemas nos cales se analice o proceso seguido. As mesmo, valorarase se sabe poer exemplos da relevancia que ten para a economa mundial a introducin das tecnoloxas para o desenvolvemento da sociedade do benestar. * Sinalar algunhas funcins das organizacins e institucins municipais e do contorno prximo e a sa contribucin ao funcionamento da sociedade, valorando a importancia da participacin activa nelas a travs de mecanismos democrticos. Avaliarase o grao de coecemento dalgunha organizacin prxima e se se identifican os servizos pblicos que garanten a mellora das condicins de vida cidad, valorando a importancia da responsabilidade social e individual no seu mantemento. * Valorar os costumes, tradicins e trazos de identidade do patrimonio galego. Participar activamente en festas, xogos e costumes populares propios da bisbarra e de Galicia. Avaliarase a participacin activa en festas, xogos infants e costumes populares propios da bisbarra e de Galicia. Observarase se recoece os costumes, tradicins e trazos diferenciais do patrimonio galego, valorndoos como sinais de identidade. * Usar as nocins espaciais e a referencia aos puntos cardinais para situarse no contorno, para localizar e describir a situacin dos obxectos en espazos concretos e para utilizar planos e mapas para desprazarse e localizar determinados aspectos xeogrficos, patrimoniais... Con este criterio de avaliacin trtase de comprobar se interiorizaron as nocins espaciais e se son quen
11.689
de utilizar planos e mapas, as como algns mecanismos de orientacin espacial para situarse no contorno, localizar determinados aspectos del (ros, montaas, monumentos, poboacins...) e desprazarse con seguridade e autonoma. * Utilizar as nocins de duracin, sucesin e simultaneidade para situar feitos histricos relevantes relacionados con algn aspecto da vida coti. Trtase de comprobar o grao de adquisicin das nocins bsicas de tempo histrico: presente-pasadofuturo, anterior-posterior, duracin e simultaneidade. * Manipular e identificar algunhas mquinas e aparellos sinxelos, analizando o seu funcionamento, fixndose especialmente na enerxa que utilizan e valorando a importancia de facer un uso responsable da enerxa do planeta. Pretndese avaliar se as nenas e os nenos identifican mquinas e aparellos habituais na vida coti, recoecendo a enerxa que utilizan (sol, electricidade, combustible, vento...) As mesmo, valorarase que sexan quen de poer exemplos de comportamentos individuais e colectivos que utilicen de forma responsable a enerxa. * Montar, desmontar ou planificar e realizar un proceso sinxelo de construcin dalgn obxecto ou aparello simple, amosando actitudes de cooperacin no traballo en equipo e de coidado pola seguridade. Avalase o coecemento sobre as partes dun aparello, obxecto ou mquina sinxela e a aplicacin deses coecementos construcin dalgn obxecto ou aparello, planificando previamente a elaboracin. Valorarase o traballo cooperativo e a desenvoltura manual, apreciando o coidado pola seguridade persoal e o coidado das ferramentas. * Responder preguntas e resolver problemas do contorno relacionados con feitos e fenmenos naturais e sociais, facendo predicins ou establecendo conxecturas, obtendo informacin relevante por medio da observacin e/ou do manexo de fontes diversas e comunicando os resultados. Este criterio trata de avaliar a capacidade para formular e responder preguntas ou para resolver problemas respecto de sucesos que ocorren dunha forma natural, as como a capacidade de cooperar coas compaeiras e compaeiros valorando as sas achegas. Comprobarase a capacidade de establecer conxecturas, facer predicins, obter informacin por medio da observacin ou noutras fontes, seleccionando a informacin relevante, contrastando datos, comunicando os resultados de forma correcta, variada e coherente. Contidos. Terceiro ciclo. Bloque 1. Os seres humanos e a sade.
11.690
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 compaeiras e compaeiros a informacin e mantendo unha actitude crtica ante as fontes. * Observacin do desenvolvemento das principais funcins vitais de plantas e animais do medio prximo. Identificacin da estrutura e dos rganos grazas aos cales poden realizar esas funcins. * Utilizacin guiada de claves e de guas de animais e de plantas para a clasificacin e identificacin dalgunhas especies existentes en Galicia. * Observacin e rexistro dalgn proceso asociado vida dos seres vivos, logo de planificacin do proceso, eleccin de instrumentos adecuados, tratamento dos datos obtidos e contraste de observacins. Comunicacin oral e escrita de resultados empregando soportes textuais variados. * Sensibilidade pola precisin e o rigor na observacin de animais e de plantas. * Identificacin da clula como unidade fundamental dos seres vivos. Uso guiado de medios tecnolxicos e do microscopio para a observacin dalgunha delas. * Utilizacin de lupas binoculares e doutros aparellos de laboratorio para observar animais e plantas ou algunha das sas partes, respectando as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos materiais de traballo. * Preparacin conxunta de itinerarios e sadas para a observacin de seres vivos do contorno, utilizacin bsica de diarios de campo, elaboracin guiada de documentos que recollan o observado empregando linguaxes variadas (despois de poer en comn as observacins realizadas). Valoracin da orde e da esttica na presentacin de documentos e traballos. * Diferenciacin entre as plantas e animais e outras formas de vida presentes no contorno (bacterias, virus, algas e fungos). * Valoracin da biodiversidade, interese pola sa conservacin. Bloque 3. A vida en sociedade. * Participacin activa na escola como unha aprendizaxe para a vida en democracia. Recoecemento da diversidade de opinins e da necesidade do seu intercambio e da difusin de informacins por variadas canles. * Anlise do funcionamento de organizacins prximas. Comparacin coa organizacin de Galicia e do Estado espaol. Valoracin da participacin cidad nos mbitos local, autonmico e estatal. * Elaboracin dun organigrama simple onde se reflicta o funcionamento dunha das entidades pblicas estudadas. * Aproximacin ao coecemento das institucins espaolas e europeas a partir da anlise das institucins mis prximas.
* Identificacin dos diferentes aparellos e sistemas do corpo humano recoecendo as sas funcins principais. * Recoecemento da nutricin como unha funcin vital para os seres humanos. Identificacin dos aparellos relacionados con ela (aparellos respiratorio, dixestivo, circulatorio e excretor). * Recoecemento das caractersticas bsicas do sistema reprodutor humano e das diferenzas entre sexos, identificando, a grandes trazos, en que consiste a fecundacin e os procesos que se dan durante o embarazo, parto e nacemento dun ser humano, e apreciando na sexualidade humana a funcin afectiva e reprodutora. * Descricin dos sentidos e do sistema nervioso e valoracin da sa importancia na relacin co medio e co resto dos seres humanos. * Valoracin positiva dos hbitos de hixiene e dos estilos de vida saudable. * Actitude crtica ante os factores e prcticas sociais que favorecen ou dificultan un desenvolvemento saudable e un comportamento responsable. Valoracin do impacto que producen sobre a sade as accins dos seres humanos no medio (son e contaminacin acstica, contaminacin do aire...). * Identificacin dos riscos do consumo de alcohol, tabaco, drogas... Busca de informacin, expresin razoada da propia opinin contrastndoa coas opinins das compaeiras e dos compaeiros, recollida da informacin e conclusins en folletos, murais, carteis, pxina web... * Aceptacin e prctica das normas sociais referidas sade, hixiene, alimentacin, proteccin e seguridade persoal. Coecemento de actuacins relacionadas cos primeiros auxilios para saber axudarse e axudar as demais persoas. * Recoecemento e anlise da relacin existente entre os cambios que comporta o crecemento e as relacins coas outras persoas: amizades, familia... * Identificacin das caractersticas persoais e dos trazos de identidade propios. Coecemento de si mesma e de si mesmo para facilitar o equilibrio emocional valorndose como diferente e respectando a diversidade. Desenvolvemento da autoestima, da autonoma na planificacin e execucin de accins e tarefas e da iniciativa na toma de decisins. Bloque 2. As plantas e os animais. * Elaboracin cooperativa de traballos sobre os seres vivos do contorno prximo e sobre as sas condicins de vida, indicando as concepcins previas e formulando hipteses, buscando informacin en fontes variadas -persoas expertas, a internet, enciclopedias, observacin directa, monografas...-, seleccionando, tratando e esquematizando esa informacin, reflexionando sobre o proceso, confrontando coas
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Observacin, identificacin e descricin dalgunhas caractersticas culturais, demogrficas e econmicas da sociedade galega e da espaola. Recoecemento e valoracin da diversidade cultural e lingstica de Espaa. * Identificacin das races propias e dos trazos da cultura (lingua, institucins, festas, xogos, tradicins). Participacin en festas, xogos e costumes populares propios de Galicia e interese pola sa conservacin como sinais de identidade social. * Uso de diferentes fontes de informacin para coecer algunhas caractersticas elementais dos pases europeos e para aproximarse ao coecemento da Unin Europea, intercambiando informacin coas compaeiras e cos compaeiros para elaborar esquemas (mapas mentais, mapas conceptuais...). * Recoecemento da importancia da emigracin no mundo actual. * Respecto polas diferenzas e rexeitamento dos estereotipos, dos prexuzos e de calquera tipo de discriminacin (por razn de sexo, etnia, cultura, crenza, orixe...), desenvolvendo sentimentos de empata e respecto cara s outras persoas. * Reflexin sobre as desigualdades no acceso aos bens de consumo no contorno prximo e no mundo. * Resolucin de problemas relacionados co contorno, usando estratexias de formulacin de hipteses, comprobacin destasmediante a busca, a seleccin e o tratamento da informacin, exposicin de conclusins provisionais, exploracin de solucins alternativas e reflexin sobre o proceso seguido, mantendo unha actitude crtica ante as fontes de informacin. * Identificacin das responsabilidades das distintas institucins de goberno na resolucin de problemas sociais, ambientais, econmicos, etc. * Identificacin e utilizacin de fontes orais, dixitais, audiovisuais e escritas de xeito progresivamente mis autnomo para informarse sobre aspectos problemticos do contorno prximo e do mundo (desigualdade de acceso aos bens de consumo, pobreza, traballo infantil...), analizando criticamente as informacins, reflexionando e debatendo sobre as desigualdades e sobre a necesidade do compromiso social e o papel dos dereitos e deberes da cidadana na construcin dun mundo mis xusto. * Actitude crtica ante a influencia da publicidade sobre o consumo. * Recoecemento do papel das comunicacins, do transporte e doutros servizos nas actividades persoais, econmicas e sociais. * Uso das formas de comportamento adecuado (respecto, interese, lectura de avisos, contribucin limpeza...) segundo os espazos (ra, lugares de lecer, museos, parques...). Bloque 4. O medio fsico: espazo e materiais.
11.691
* Identificacin e diferenciacin de diferentes representacins (planos, fotografas areas, maquetas, mapas, globo...) sobre un espazo. * Utilizacin guiada de planos e de mapas para orientarse e desprazarse, para localizar lugares e itinerarios, aspectos do mundo fsico e poltico, interpretando o cromatismo, as lendas e os signos convencionais mis habituais. * Preparacin conxunta de visitas e realizacin de itinerarios para recoecer elementos da paisaxe e do relevo. * Identificacin, localizacin en diferentes representacins cartogrficas e descricin dos principais e mis relevantes elementos xeogrficos do contorno, de Galicia, de Espaa e do mundo. * Recoecemento da influencia de factores como a actividade humana, os fenmenos meteorolxicos, a erosin, terremotos e erupcins volcnicas sobre a paisaxe. * Valoracin da diversidade e riqueza das paisaxes do territorio galego e espaol e interese por coecer paisaxes doutros lugares. * Utilizacin das TIC e doutras fontes para recoller informacin sobre outros lugares, comunicar con outras comunidades ou poboacins da mesma comunidade, para comparar diferentes ambientes, paisaxes, modos de vida, costumes... e esquematizar a informacin con diversas estratexias. * Lectura e interpretacin do tempo atmosfrico en distintas representacins. Diferenciacin entre tempo meteorolxico e clima. Influencia do clima na paisaxe e na actividade humana. Recoecemento das principais caractersticas do clima galego. * Valoracin de actuacins que contriben conservacin do medio e sustentabilidade. * Exploracin do territorio na busca de actuacins humanas axeitadas ou rexeitables. * Identificacin da Terra como un planeta do sistema solar. Manexo de programas de simulacin no ordenador que o mostren. * Realizacin de experiencias sinxelas para estudar as propiedades dalgns aspectos do medio fsico, partindo dunha pregunta ou problema de interese para o alumnado (formulando hipteses, confrontndoas co resto da clase, planificando cooperativamente o proceso de comprobacin, prevendo os medios e os instrumentos necesarios, seleccionando os datos tiles, explorando solucins alternativas, predicindo resultados, tirando conclusins, comunicando os resultados e reflexionando sobre o proceso desenvolvido e a aprendizaxe realizada). * Respecto polas normas de uso, de seguridade e de conservacin dos instrumentos e dos materiais de traballo.
11.692
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Uso da periodizacin convencional (idades) e das convencins de datacin (antes da nosa era, despois da nosa era). * Uso representacins para situar diversos momentos evolutivos e histricos, e para percibir a duracin, a simultaneidade e a relacin entre acontecementos. * Elaboracin de ficheiro de vocabulario colectivo especfico relacionado cos cambios ao longo do tempo. * Identificacin e anlise dalgns acontecementos e de mulleres e homes relevantes da historia de Galicia. * Caracterizacin dalgunhas sociedades de pocas histricas: prehistrica, clsica, medieval, dos descubrimentos, do desenvolvemento industrial e do mundo no sculo XX, a partir da anlise dos diferentes modos de vida. * Identificacin dalgns acontecementos e personaxes (mulleres e homes) relevantes da historia de Espaa. * Valoracin e respecto polo patrimonio histrico e cultural como fonte de informacin do pasado e como signo de identidade. * Recoecemento das contribucins da muller ao longo da historia. Identificacin do papel dos homes e das mulleres como suxeitos da historia. * Utilizacin de distintas fontes histricas (orais, documentais, patrimoniais), xeogrficas, artsticas e outras fontes (prensa, a internet, enciclopedias, biografas, atlas...) para a busca de informacin de contido histrico, uso de estratexias para a sa organizacin sistemtica e para a sa representacin (cronogramas, lia do tempo...), contraste da informacin coas compaeiras e cos compaeiros, elaboracin de informes orais, dixitais ou escritos, bandas de deseo e outros traballos para a comunicacin do investigado. * Planificacin conxunta de visitas a museos ou lugares con vestixios do pasado (castros, mmoas, petrglifos....) como parte do proceso de utilizacin de fontes histricas para a elaboracin de traballos sobre algn aspecto histrico. * Realizacin de arquivos con fotografas, fichas, documentos, imaxes, msica, notas de prensa... sobre temas de actualidade. Anlise dunha mesma informacin en diferentes medios. Bloque 6. Mquinas, aparellos e tecnoloxas. * Distincin de modos de producin artesanal e industrial e observacin das ferramentas, aparellos, tiles e mquinas implicadas. * Investigacin sobre a evolucin dun obxecto, aparello (telfono, radio, televisin, ordenador, neveira...) ao longo da historia. * Recoecemento das aplicacins dos obxectos e das mquinas, e da sa utilidade para facilitar a realizacin de determinadas actividades humanas.
* Comparacin e clasificacin dalgns materiais polas sas propiedades (dureza, solubilidade, estado de agregacin, condutividade trmica...). * Busca de informacin sobre rochas e minerais presentes en Galicia. Identificacin e clasificacin de rochas e minerais polas caractersticas observables. * Uso de tcnicas sinxelas para a separacin de compoentes en mesturas: filtracin, destilacin, disolucin e evaporacin. * Reflexin sobre as actuacins necesarias para o aproveitamento da auga e o seu uso responsable. Anlise dos procesos de depuracin e potabilizacin da auga para o seu uso. * Experimentacin da flotabilidade dos materiais e obxectos nos lquidos. Utilizacin de diferentes procedementos experimentais para a medida e comparacin de masas e volumes de materiais diversos. * Planificacin conxunta e realizacin de experiencias sinxelas e variadas para estudar propiedades dos materiais habituais no contorno e de uso comn e o seu comportamento ante a luz, o son, a calor, a humidade, a electricidade, o magnetismo, comunicando o proceso levado a cabo e as conclusins por linguaxes e medios diversos. * Observacin directa e experimentacin dalgns efectos e cambios que provoca a calor nos materiais: cambios de estado, dilatacin e cambio de temperatura. * Experimentacin coa transmisin do son nos diferentes medios. Sensibilidade ante a contaminacin acstica. * Predicin de cambios no movemento, na forma ou no estado dos corpos por efecto das forzas ou das achegas de enerxa. * Recoecemento das formas de enerxa mis usadas na sociedade actual e a sa clasificacin en enerxas renovables e non renovables. Identificacin e experimentacin de transformacins simples de enerxa. * Valoracin da importancia de conservar os recursos enerxticos e non malgastalos. Identificacin dalgunhas estratexias de aforro enerxtico no contorno propio. O desenvolvemento enerxtico sustentable e equitativo. * Observacin e experimentacin de reaccins qumicas da vida coti e domstica (combustin, oxidacin e fermentacin). * Identificacin de produtos qumicos habituais no fogar e os posibles riscos para o organismo (queimaduras, intoxicacins...). Identificacin na etiquetaxe dos smbolos de perigo mis comns. * Identificacin dos diferentes tipos de residuos que producimos na sociedade actual. Recoecemento dos sistemas de reducin, reutilizacin e reciclaxe. Bloque 5. O paso do tempo.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Planificacin e construcin cooperativa de estruturas sinxelas a partir de pezas moduladas que cumpran unha funcin ou condicin para resolver un problema. * Elaboracin de textos instrutivos e explicativos sobre o manexo seguro dalgn aparello ou obxecto de uso cotin. * Interpretacin de grficos e instrucins para a montaxe de obxectos ou aparellos sinxelos. * Construcin de circutos elctricos simples. Identificacin dos seus compoentes e funcins. * Comparacin de formas de vida e de traballo de diferentes pocas histricas ou sociedades. * Valoracin da influencia do desenvolvemento tecnolxico nas condicins de vida e do traballo. * Valoracin das habilidades manuais implicadas no manexo de ferramentas e aparellos domsticos e non-domsticos superando os estereotipos sexistas. * Deteccin de avaras habituais no funcionamento de aparellos cotins e domsticos. Identificacin dos comportamentos mis adecuados para evitar accidentes (escapes de gas, incendios, inundacins...). * Control de riscos no manexo de aparellos e de mquinas. Elaboracin de protocolos de uso. * Utilizacin de recursos sinxelos proporcionados polas tecnoloxas da informacin para comunicar conclusins sobre os traballos realizados, para elaborar informes, para buscar informacin e para colaborar. Uso progresivamente autnomo de tratamento de textos (axuste de pxina, insercin de ilustracins ou notas, etc.). Busca guiada de informacin na rede e xestin de ficheiros. * Uso responsable das TIC. Valoracin da necesidade de controlar o tempo destinado s tecnoloxas da informacin e da comunicacin e o seu poder de adiccin. Criterios de avaliacin. Terceiro ciclo. * Identificar algns dos usos que as persoas fan dos recursos naturais e da enerxa, as como algunhas das consecuencias negativas dos usos inadecuados, valorando o seu impacto a curto e longo prazo. Propor exemplos dos efectos da contaminacin sobre as persoas, as plantas, os animais e os seus contornos, as como diferentes formas de previr ou reducir a contaminacin do aire, da auga e da terra. Este criterio pretende avaliar o grao de coecemento da utilizacin humana dos recursos naturais e da enerxa, os cambios ocasionados no medio natural, os efectos dalgns tipos comns de contaminacin e a capacidade de prevencin con condutas responsables. * Recoecer a diversidade de paisaxes de Galicia e de Espaa e a necesidade de preservar a riqueza pai-
11.693
saxstica e patrimonial. Analizar algns axentes fsicos e humanos que conforman as paisaxes, e poer exemplos do impacto das actividades humanas no territorio ao longo do tempo. Pretndese medir o coecemento sobre as caractersticas das paisaxes (relevo, clima, vexetacin...) de Galicia e de Espaa e a capacidade para establecer comparacins (semellanzas e diferenzas) entre paisaxes, distinguir os elementos fundamentais, coecer os principais tipos de asentamento humano e comprender a importancia da intervencin humana na modificacin ou na conservacin das paisaxes naturais. * Identificar e localizar os principais rganos implicados na realizacin das funcins vitais do corpo humano, establecendo algunhas relacins fundamentais entre eles e determinados hbitos de sade. Trtase de valorar se as nenas e os nenos posen unha visin xeral do funcionamento do corpo humano, indicando os rganos, aparellos e sistemas (a sa localizacin, forma, estrutura, funcins principais, coidados, etc.). Do mesmo xeito, valorarase se relacionan determinadas prcticas e hbitos co adecuado funcionamento do corpo. Avaliarase se recoecen as repercusins dos hbitos incorrectos sobre a sade. * Identificar, describir e analizar procesos de cambio e transformacins (sociais, culturais, econmicas e tecnolxicas) no contorno, provocadas polo incremento das comunicacins e dos bens e servizos, reflexionando sobre as causas da desigualdade no acceso a eles. O criterio pretende avaliar a capacidade do alumnado para analizar os cambios de todo tipo que as comunicacins e os transportes teen provocado nas actividades persoais, econmicas e sociais do contorno e os cambios que sobre a vida das persoas introduciron as novas actividades econmicas. Tamn a capacidade de recoecer as diferenzas que anda persisten nas formas de vida entre un medio rural e un medio urbano, entre comunidades e entre uns pases e outros, e a necesidade de superar as desigualdades que o acceso a bens e servizos provocan. Valorarase a capacidade de reflexionar sobre as mltiples relacins que permiten as TIC. * Recoecer e valorar a diversidade cultural e lingstica de Galicia e de Espaa. Qurese avaliar a capacidade de recoecer as manifestacins de identidade propia e de valorar a diversidade cultural, identificando e respectando as manifestacins culturais do contorno como formas de cohesin social e de pertenza a grupos concretos. * Describir os mecanismos de funcionamento e de participacin propios das sociedades democrticas aplicados aos principais rganos de goberno de diferentes institucins (escolares, municipais, autonmicas, estatais e comunitarias), valorando o interese da xestin dos servizos pblicos para a cidadana.
11.694
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 no traballo en equipo, apreciando o coidado pola seguridade propia e a das demais persoas. * Resolver problemas e responder preguntas sobre aspectos do medio galego usando diferentes fontes, elaborando a informacin, tirando conclusins e comunicando as posibles solucins e respostas. Trtase de comprobar se as nenas e os nenos son quen de identificar e formular preguntas e problemas no medio prximo; se adiantan hipteses; se as comproban usando fontes diversas (enquisas, observacins, imaxes, documentos...); se seleccionan, tratan, contrastan a informacin e a recollen (en grficos, tboas, textos escritos, imaxes, esquemas...); se tiran conclusins e comunican as solucins e respostas usando diversas linguaxes. * Elaborar un traballo, utilizando soporte papel e dixital, sobre aspectos ou situacins sinxelas, recollendo informacin de diferentes fontes (directas, libros, a internet), establecendo un plan de traballo e comunicando a informacin e as conclusins finais. Trtase de avaliar a capacidade do alumnado para, partindo das sas concepcins previas sobre temas ou aspectos do contorno, buscar, seleccionar, analizar, contrastar, tratar, esquematizar e organizar informacin concreta e relevante, comparar o que se atopou coas compaeiras e cos compaeiros, comunicar a informacin utilizando diversas linguaxes e reflexionar sobre o proceso. Atenderase especialmente presentacin ordenada, clara e limpa do traballo, ao uso de linguaxes variadas, as como capacidade para colaborar durante as diferentes fases do seu proceso de elaboracin. rea de educacin artstica. Introducin. Caractersticas da rea. A expresin artstica connatural s persoas desde a orixe dos tempos, xa fose considerada medio de comunicacin, va para descargar enerxas, actividade pracenteira, evasin ou instrumento para acadar o equilibrio interior, posibilidade de lograr unha aprendizaxe emocional ou forma de cuestionar o establecido. As diferentes manifestacins artsticas teen unha presenza constante no contorno e na vida privada e pblica das persoas. As artes son imprescindibles no desenvolvemento expresivo individual e social e son parte esencial do patrimonio cultural. Con elas somos quen de darlle forma nosa imaxinacin, empregando o razoamento e a emocin; con elas participamos en proxectos individuais e colectivos que contriben construcin da identidade persoal e social, con elas conformamos a identidade nacional, e con elas mantemos un dilogo aberto e constante coas outras culturas, proporcionando espazos de relacin nos cales flen experiencias, significados, emocins, sentimentos, ideas e pensamentos.
Este criterio pretende avaliar se as alumnas e os alumnos valoran a importancia da participacin democrtica, e se recoecen os rganos de goberno dalgunhas instancias administrativas pblicas, a sa organizacin bsica e as funcins que cumpren na vida da cidadana. As mesmo, valoraranse os comportamentos de participacin e asuncin de responsabilidades para favorecer a convivencia na aula e a participacin nos rganos de goberno do centro. * Utilizar e interpretar planos e mapas para orientarse, situar aspectos do contorno e desprazarse adecuadamente. Elaborar planos, maquetas e esquemas sinxelos como un medio de anlise do territorio prximo. Avalase a competencia para interpretar representacins grficas do espazo e a aplicacin que o alumnado fai dos seus coecementos. Terase en conta a capacidade para elaborar planos, maquetas e esquemas como un medio para analizar elementos do territorio e comunicar os resultados desas observacins e interpretacins. * Obter informacin para identificar caractersticas significativas da sociedade nalgunhas pocas pasadas e situar os feitos relevantes utilizando lias do tempo, cronogramas, utilizando diferentes tipos de fontes (orais, escritas, dixitais, patrimoniais...) Tntase comprobar se o alumnado quen de buscar informacin para identificar algns restos, usos, costumes, actividades, ferramentas... como indicadores de formas de vida caractersticas de determinadas pocas histricas concretas. * Planificar e realizar sinxelas investigacins para estudar o comportamento dos corpos ante a luz, a electricidade, o magnetismo, a calor ou o son e saber comunicar os resultados. Este criterio trata de avaliar a aptitude para realizar de forma guiada experiencias sinxelas e pequenas investigacins sobre diferentes fenmenos fsicos e qumicos controlando, planificando e compartindo o proceso coas compaeiras e cos compaeiros e reflexionando sobre o proceso desenvolvido. * Planificar a construcin de obxectos e aparellos cunha finalidade previa, utilizando fontes enerxticas, operadores e materiais apropiados, e realizala coa habilidade manual necesaria, combinando o traballo individual e en equipo, velando pola propia seguridade e a das demais persoas. Avaliarase a capacidade para planificar e realizar proxectos de construcin dalgn obxecto ou aparello, seleccionando, se cmpre, as fontes enerxticas mis idneas para o seu funcionamento e os materiais pertinentes, amosando coecemento dalgns operadores (roda, freo, interruptor, engrenaxe, resorte, polea, manivela, panca, etc.) e a habilidade manual necesaria. As mesmo, valorarase se o alumnado amosa una actitude cooperativa, non-discriminatoria e igualitaria
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Na educacin primaria, a rea desenvolver as capacidades bsicas relacionadas coa percepcin e interpretacin das representacins musicais e plsticas e coa expresin de pensamentos, sentimentos e emocins; dicir, desenvolver a dimensin comunicativa dos procesos artsticos. Tanto a linguaxe plstica como a musical constiten mbitos artsticos especficos con caractersticas propias, pero con aspectos comns e con estreitas conexins entre os distintos xeitos de expresin e representacin. A partir dos dous grandes mbitos (msica e plstica) e dos eixes en que se articula a rea (percepcin e expresin) distribense os contidos en catro bloques. Esta maneira de estruturar o conxunto de contidos da rea non indica en absoluto que se deban desenvolver independentemente uns doutros, o que queda de manifesto ao comprobar a interrelacin que existe entre eles. O bloque 1 Escoita, recolle os contidos relacionados co desenvolvemento de capacidades de discriminacin auditiva e de audicin comprensiva. O bloque 2 Interpretacin e creacin musical, aborda o desenvolvemento de habilidades tcnicas e de capacidades vinculadas coa interpretacin e coa improvisacin e a creacin de distintas producins musicais resultantes da exploracin, da seleccin e da combinacin de movementos e de sons. Os elementos da msica e os seus referentes culturais non se disocian dela; por isto, tanto os contidos da linguaxe musical coma os referidos msica como expresin cultural estn explcitos ou implcitos nos dous bloques. O bloque 3 Observacin plstica, cntrase na interpretacin, indagacin e anlise do contorno natural e da actividade e creacin humanas. Abrdanse nel aspectos espaciais e os relativos interpretacin do significado das imaxes e anlise das mensaxes icnicas. O bloque 4 Expresin e creacin plstica, comprende contidos relativos exploracin dos elementos propios da linguaxe plstica e visual, as como ao tratamento dos materiais; recolle, tamn, variadas posibilidades de expresar o percibido e sentido logo de planificacin. A escola asegurar a construcin de aprendizaxes significativas que partan deses esquemas previos de coecemento para modificalos, completalos ou reconstrulos. A aprendizaxe sobre as linguaxes artsticas un proceso inacabado que se segue completando ao longo da vida, tentando sempre atopar solucins para chegar a resultados que supoan un alto grao de elaboracin persoal e a interpretacins e percepcins cada vez mis completas e ricas. A actividade do alumnado moi importante para que esa aprendizaxe se produza. Non se trata s dunha actividade externa, senn, e fundamentalmen-
11.695
te, dunha actividade mental que lle permita formular interrogantes e buscar estratexias para resolvelos, relacionar o que sabe co novo que se lle presenta e abordar novas propostas en que a percepcin, expresin, reflexin e intercambio de ideas formarn parte esencial do proceso de aprendizaxe. O traballo artstico deber partir da experiencia persoal, dos saberes que o alumnado pose social e colectivamente e da investigacin e recoecemento das propias caractersticas e posibilidades. A progresin de cada nena e de cada neno require de estratexias personalizadas que lle permitan avanzar e afianzar destrezas, coecementos e actitudes no mbito artstico. Neste contexto debe estar presente a loita contra os estereotipos e os roles preestablecidos, polo que se deben proporcionar oportunidades, alternativas e recursos mltiples que faciliten a reflexin e o desenvolvemento do xuzo crtico. Obxectivos. * Desenvolver mecanismos de sensibilidade esttica e a creacin artsticas para promover a percepcin e a expresin de ideas, emocins, sentimentos e vivencias. * Formar progresivamente o sentido esttico persoal como recurso para apreciar e valorar elementos constitutivos das artes e obras verdadeiramente artsticas; desenvolver o xuzo crtico e o posicionamento pluralista na aproximacin s obras artsticas e s autoras e autores. * Indagar nas posibilidades do son, da imaxe e do movemento como elementos de representacin e de comunicacin e utilizalas para expresar ideas e sentimentos, contribundo con iso ao equilibrio afectivo e relacin coas demais persoas. * Explorar e coecer materiais e instrumentos diversos e adquirir cdigos e tcnicas especficas das diferentes linguaxes artsticas para utilizalos con fins expresivos e comunicativos. * Aplicar os coecementos artsticos na observacin e na anlise de situacins e de obxectos da realidade coti e de diferentes manifestacins do mundo da arte e da cultura para comprendelos mellor e formar un gusto propio. * Manter unha actitude de busca persoal e colectiva, articulando a percepcin, a imaxinacin, a indagacin e a sensibilidade e reflexionando hora de realizar e desfrutar de diferentes producins artsticas. * Recoecer que as diversas manifestacins da arte e da cultura son fonte de coecemento, foron realizadas por homes e por mulleres e reflicten a sa experiencia e percepcin da vida. * Coecer algunhas das posibilidades dos medios audiovisuais e das tecnoloxas da informacin e da comunicacin en que interveen a imaxe e o son, e empregalas como recursos para a observacin, para a busca de informacin e para a elaboracin de produ-
11.696
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Identificacin de esquemas rtmicos sinxelos e interese e esforzo na sa repeticin utilizando diferentes medios (percusin corporal, voz, instrumentos de percusin...). * Asociacin intuitiva dos sons a unha representacin grfica mediante smbolos non convencionais. * Interese por coecer e interpretar pequenas pezas de msica e de danza do patrimonio galego, as como por ensinrllelas a outras persoas e por aprender as que outras persoas coecen. * Expresin oral de emocins e de sentimentos que esperta unha audicin. * Recoecemento e observancia das normas de comportamento en audicins e noutras actividades musicais. Bloque 2. Interpretacin e creacin musical. * Exploracin das posibilidades sonoras e expresivas da voz, do corpo e dos obxectos do contorno. * Interpretacin e memorizacin de cancins, de lerias, de refrns, de adivias... da propia cultura ou doutras ao unsono, con e sen acompaamento rtmico. * Utilizacin progresiva da voz, da percusin corporal e dos instrumentos de pequena percusin como recursos para o acompaamento de textos recitados, de cancins e de danzas sinxelas. * Realizacin de movementos, de xogos motores e de danzas sinxelas, acompaados de secuencias sonoras, de cancins e de obras musicais, tentando desenvolver a coordinacin tanto individual como colectiva. * Incorporacin e utilizacin progresiva de grafas non convencionais (puntos, lias, debuxos, smbolos...) na lectura e na interpretacin de partituras sinxelas. * Utilizacin de obxectos de uso cotin, como instrumentos, e desfrute co seu uso nas diferentes producins. * Improvisacin de esquemas rtmicos e meldicos sinxelos (pregunta/resposta, formas dadas...). * Improvisacin de movementos como resposta a diferentes estmulos sonoros e busca de sons que acompaen movementos predeterminados, atendendo velocidade. * Sonorizacin de situacins, relatos breves... empregando sons vocais, obxectos e instrumentos. * Confianza e seguridade progresivas nas propias posibilidades de producin musical. * Valoracin da atencin, da escoita e do respecto nas interpretacins propias e alleas. * Interese e respecto polas obras musicais e polas persoas que as compoen. Plstica.
cins propias, xa sexa de forma autnoma ou en combinacin con outros medios e materiais. * Valorar e compartir manifestacins artsticas do patrimonio cultural galego apreciando a sa riqueza e diversidade e comprometndose na sa defensa, conservacin e difusin. * Coecer e valorar diferentes manifestacins artsticas do patrimonio cultural doutros pobos, colaborando na conservacin e renovacin das formas de expresin locais e nacionais e estimando o enriquecemento que supn o intercambio con persoas de diferentes culturas que comparten un mesmo contorno. * Desenvolver unha relacin de autoconfianza coa producin artstica persoal, respectando as creacins propias e as das outras persoas, cunha actitude de interese e de admiracin polo distinto e/ou novo, sabendo recibir e expresar crticas e opinins, e utilizndoas como recurso para a mellora. * Participar activamente en producins artsticas de forma cooperativa, asumindo distintas funcins e colaborando na resolucin dos problemas que se presenten para conseguir un produto final o mis satisfactorio posible. * Coecer algunhas das profesins dos mbitos artsticos, interesndose polas caractersticas do traballo das artistas e dos artistas e desfrutando como pblico na observacin e recreacin das sas propias producins. * Valorar no contorno prximo as intervencins artsticas das que cumprira dispor co fin de crear espazos esteticamente agradables que contriban a mellorar a calidade de vida. * Contidos. Primeiro ciclo. Msica. Bloque 1. Escoita. * Percepcin da diferenza entre son, silencio e rudo e das distintas calidades do son. * Escoita, exploracin e discriminacin dos sons presentes no contorno natural, cultural e artstico: elementos do contorno que producen son; sons que se poden producir co propio corpo. * Reaccin espontnea ou dirixida a estmulos sonoros. * Interese e curiosidade pola escoita activa dunha seleccin de pezas instrumentais e vocais breves coecidas polo alumnado e interpretadas de diversos xeitos. * Uso de diferentes recursos para o seguimento dunha obra musical: corporais, plsticos, musicogramas... * Iniciacin ao recoecemento visual e auditivo dalgns instrumentos musicais, as como de voces masculinas, femininas e infants, en audicins musicais.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Bloque 3. Observacin plstica. * Observacin e exploracin sensorial dos elementos presentes no contorno integrando actividades de tocar, ulir, or e ver. * Dilogo ante unha obra de arte expresando verbalmente sensacins, emocins e ideas que suxire, as como indicando o que gusta e non gusta. * Comentario de obras plsticas e visuais presentes no contorno e en exposicins, museos ou sadas. * Curiosidade por descubrir as posibilidades artsticas que ofrece o contorno: festas, esculturas, pintura, decoracin... * Recoecemento de elementos artsticos ou de certos aspectos das obras de arte (previamente traballadas na clase) na vida coti. * Coecemento e observancia das normas de comportamento nos lugares dedicados a manifestacins artsticas. * Iniciacin ao coecemento de identificadores artsticos da cultura galega e doutras culturas e valoracin deles. * Observacin e identificacin de imaxes presentes en contextos prximos: historietas, bandas de deseo, ilustracins, fotografas, etiquetas, cromos, carteis, adhesivos, debuxos animados, marcas, propaganda, cine, encaixes, bordados, cermica... * Vivenciacin do espazo e achegamento sa representacin de maneira intuitiva. * Observacin e comparacin de diferentes representacins artsticas (pintura, escultura...) dun mesmo motivo. * Establecemento de relacins entre unha manifestacin plstica e un conto, unha lenda, unha cancin... * Comparacin de mostras de diversos materiais e observacin destes transformados en producins artsticas. Fomento da fantasa a travs da visualizacin do que podera ser un determinado material (un anaco de madeira, de metal, de cristal...). * Discriminacin de materiais, cores, formas, volumes ou lias, nas imaxes, nos obxectos e nas obras artsticas. Bloque 4. Expresin e creacin plstica. * Experimentacin con mesturas e con manchas de cor utilizando diferentes tipos de pintura e tiles sobre soportes diversos. * Experimentacin das posibilidades expresivas do trazo espontneo e con intencionalidade, das lias que delimitan contornos e do espazo que define a forma. * Interese pola manipulacin e pola exploracin de materiais e de tcnicas diversas.
11.697
* Busca sensorial de texturas naturais e artificiais e das calidades e posibilidades de diversos materiais (follas, pedras, area, sal, plastilina, madeira, arxila...) e transformacin deles para a elaboracin de producins plsticas. * Composicin individual e en grupo de debuxos, pinturas, colaxes, estampados, cosido, ilustracins, volumes, modelaxe e pregamento de formas utilizando materiais de refugallo e materiais e elementos plsticos. Reflexin sobre os resultados para mellorar as producins. * Manipulacin e transformacin de obxectos para o seu uso en representacins teatrais e noutras manifestacins artsticas. * Construcin e uso de mscaras e de monicreques sinxelos para dramatizacins significativas. * Composicins plsticas empregando diferentes materiais e tcnicas partindo dunha planificacin previa guiada, elaboracins seguindo o plan e valoracin dos resultados. * Uso progresivo de imaxes de diferentes fontes (fotografas, revistas, prensa, cromos, historietas, adhesivos...) nas producins propias. * Aproximacin exploracin de recursos dixitais para a creacin de obras artsticas. * Organizacin progresiva do proceso de elaboracin concretando o tema xurdido desde a percepcin sensorial, a imaxinacin, a fantasa ou a realidade, prevendo os recursos necesarios para a realizacin, explorando as posibilidades de materiais e de instrumentos e mostrando confianza nas posibilidades de creacin. * Recreacin de obras de arte significativas para as nenas e os nenos. * Investigacin e experimentacin de diferentes modos de representar a figura humana. Criterios de avaliacin. Primeiro ciclo. * Percibir algunhas calidades e caractersticas de materiais, obxectos e instrumentos presentes no contorno natural e artificial como resultado dunha exploracin ldica e sensorial, e recoecer neles algunhas posibilidades de transformacin artstica. Trtase de comprobar se, despois de realizar unha manipulacin ldica e unha exploracin sensorial de materiais, de obxectos e de instrumentos do contorno, as nenas e os nenos son capaces de nomear algunhas das sas principais caractersticas (forma, cor, peso, textura...) e calidades sonoras (intensidade, duracin...), verbalizar as sas impresins e describir sinxelamente o descuberto. Tntase tamn avaliar a capacidade de alumnas e alumnos para imaxinar posibilidades de transformacin deses materiais e de usalos de forma creativa.
11.698
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 mesmo, valorarase se as nenas e os nenos comezan a percibir que a elaboracin plstica lles til tanto para expresarse como para comunicarse coas demais persoas. Contidos. Segundo ciclo. Msica. Bloque 1. Escoita. * Identificacin e comentario da variedade de sons, de msicas, de movementos do corpo e de tecnoloxas que se poden utilizar cando se fai expresin musical, partindo da observacin no contorno e incorporando unha terminoloxa cada vez mis adecuada. * Audicin activa dunha seleccin de pezas instrumentais e vocais de distintos estilos e culturas adaptadas idade do alumnado e recoecemento dalgns trazos caractersticos, utilizando diferentes recursos para o seu seguimento: corporais, plsticos, instrumentais, musicogramas... * Utilizacin de obxectos e de instrumentos para percibir, diferenciar, explorar e identificar os parmetros do son (intensidade, duracin, altura e timbre). * Recoecemento de calidades dos sons e dos instrumentos en pezas musicais. * Identificacin visual e auditiva dalgns instrumentos: da orquestra, da msica popular galega e dos utilizados por outras culturas, tentando aproximarse a unha clasificacin por familias. * Interese polas cancins e polos bailes tradicionais de Galicia e das zonas de procedencia de compaeiras e de compaeiros. * Interese por coecer o traballo de artistas e de persoas que traballan na composicin e na interpretacin de msica e de danza tradicional galega. * Interese por obter informacin sobre compositoras e compositores, intrpretes, festivais de msica e representacins musicais e de danza, empregando diferentes fontes (biblioteca, a internet...). * Interese pola escoita de obras musicais de distintas caractersticas e procedencias. * Valoracin positiva da diversidade de opinins, de xuzos, de gustos e de argumentos relacionados coa msica. * Actitude atenta e silenciosa, respecto s normas de comportamento durante a audicin de msica e/ou na asistencia a diferentes representacins. Bloque 2. Interpretacin e creacin musical. * Exploracin das posibilidades sonoras e expresivas da voz, do corpo, dos obxectos e dos instrumentos. * Interpretacin, memorizacin e improvisacin guiada de cancins a unha ou varias voces.
* Usar termos sinxelos para comentar as obras plsticas e musicais observadas e escoitadas. Pretndese valorar a capacidade para identificar e describir algunhas das caractersticas mis evidentes en distintas obras plsticas e musicais e para expresar as ideas e os sentimentos que estas suscitan. As mesmo, valorarase a actitude positiva e de respecto cara s opinins das outras persoas. * Identificar e expresar, a travs de diferentes linguaxes, algns dos elementos (velocidade, voces, instrumentos) dunha obra musical. Con este criterio trtase de comprobar se as nenas e os nenos son quen de recoecer os compoentes nunha obra musical e de representalos a travs do movemento, da elaboracin de debuxos ou da linguaxe verbal. * Reproducir patrns de movemento, esquemas rtmicos e meldicos coa voz, co corpo, cos obxectos sonoros e cos instrumentos. Valorarase a capacidade de atencin e de retencin a curto prazo de mensaxes sonoras e corporais e o emprego das tcnicas necesarias para a sa interpretacin. As mesmo, comprobarase a capacidade de resposta a estmulos sensoriais e a naturalidade espontnea e mais a expresividade na reproducin. * Seleccionar e combinar sons producidos pola voz, polo corpo, polos obxectos e polos instrumentos para sonorizar relatos ou imaxes entre varios dados. Trtase de comprobar se son capaces de usar os datos obtidos na exploracin sonora para sonorizar unha imaxe, conto ou situacin, seleccionando os sons mis axeitados e combinndoos de forma apropiada para lograr o efecto desexado, utilizando a imaxinacin e propondo solucins orixinais. * Identificar diferentes formas de representar o espazo e a figura humana. Comprobarase se o alumnado ten interiorizadas as diversas posibilidades de representacin do espazo e da figura humana, as como a utilizacin axeitada desa variedade nas sas producins. * Probar en producins propias as posibilidades que adoptan as formas, texturas e cores. Trtase de comprobar, no contexto dunha expresin espontnea, o interese e a curiosidade que o alumnado manifesta por incorporar s sas producins o percibido na exploracin sensorial de materiais, de obxectos e de instrumentos e na observacin efectuada de imaxes do seu contorno prximo. * Realizar composicins plsticas que representen o mundo imaxinario, afectivo e social. Con este criterio comprobarase se o alumnado se serve da representacin plstica para plasmar as sas vivencias, as situacins da vida coti, as sas ideas imaxinarias... empregando diversos materiais. As
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Memorizacin e interpretacin de xogos motrices, de secuencias de movementos fixados ou inventados e de danzas, procurando unha progresiva coordinacin tanto individual como colectiva. * Iniciacin interpretacin de danzas e de cancins tradicionais galegas e das zonas de orixe de compaeiras e compaeiros. * Identificacin dalgunhas cantigas galegas que acompaaban os momentos de traballo e celebracins (cantigas de arada, de seitura, de esfolla, cantos de reis...) e relacin destas coa finalidade para a cal foron concibidas. * Inicio ao uso das grafas convencionais na lectura e na interpretacin de cancins e de pezas instrumentais sinxelas. * Interese e responsabilidade nas actividades de interpretacin e de creacin. * Improvisacin de esquemas rtmicos e meldicos sobre bases musicais dadas mediante instrumentos de percusin e percusin corporal. * Estratexia de repeticin e imitacin como recursos da improvisacin. * Creacin de acompaamentos sinxelos para cancins e pezas instrumentais. * Recreacin musical e sonorizacin dun texto oral ou escrito. * Creacin de pezas musicais sinxelas a partir de elementos dados. * Iniciacin creacin de coreografas sinxelas para cancins e pezas musicais breves a partir da combinacin de elementos dados e que tean relacin con ideas, emocins e experiencias propias ou alleas. * Adquisicin progresiva de responsabilidade para favorecer a dinmica de traballo cooperativo na aula. * Desenvolvemento progresivo de hbitos de coidado da voz, do corpo, dos instrumentos e dos materiais de traballo. Plstica. Bloque 3. Observacin plstica. * Clasificacin de texturas e de tonalidades e apreciacin de formas naturais e artificiais exploradas sensorialmente e desde diferentes ngulos e posicins. * Elaboracin conxunta de protocolos e de pautas para seguir o procedemento de observacin e a sa comunicacin oral ou escrita, incorporando unha terminoloxa cada vez mis adecuada. * Identificacin de elementos artsticos, de obras de arte ou de certos aspectos relativos a algunhas delas previamente traballadas na clase na vida coti. * Identificacin da variedade de materiais, de tcnicas e de tecnoloxas sinxelas que se utilizan na creacin de obxectos e de imaxes mediante a observa-
11.699
cin de producins do contorno artstico e cultural e dos medios de comunicacin. * Valoracin e identificacin dalgunhas producins artsticas que forman parte do patrimonio cultural galego (xoguetes, disfraces, olara, cestara, encaixes, bordados, petrglifos, xoiara, alfombras florais, maios, mscaras de Entroido, edificacins...). * Respecto e coidado do contorno, das obras que constiten o patrimonio cultural, das producins propias e das das demais persoas. * Interese por buscar informacin sobre producins artsticas, autoras e autores para a elaboracin de traballos diversos (exposicins, cartafoles individuais ou da clase, colaboracin en eventos culturais...). * Interese por dialogar ante unha obra de arte, expresando o que gusta e o que non gusta, as como as emocins que a obra esperta en cadaqun, intentando asociar aspectos da obra coas sensacins producidas (significado das cores, das lias, das formas, da representacin do espazo...). * Apreciacin dos diferentes significados que pode ter unha obra de arte para cada persoa. * Anlise de imaxes en diferentes formatos identificando elementos variados (enfoque, simetra, repeticin, distribucin espacial, plano, xestos...). * Apreciacin da incidencia da cultura visual do contorno nas reaccins, nas preferencias e na forma de pensar. * Comparacin de mostras de diversos materiais e observacin destes transformados en producins artsticas, reflexionando sobre o proceso de transformacin. * Fomento da fantasa a travs da visualizacin do que podera ser unha representacin imprecisa (unha mancha, unha engurra, unha luz, un xogo de lias...). * Indagacin sobre diferentes maneiras de representar o espazo e aproximacin idea de proporcin. * Exploracin de diferentes formas, texturas e obxectos utilizando o tacto, o gusto, o odo e o olfacto, e representacin plstica das sensacins que producen. * Valoracin do traballo desenvolvido por mulleres e por homes na producin artstica e artesanal. * Recoecemento de identificadores artsticos de diferentes culturas e valoracin deles (mscaras africanas, sombras chinesas...). Bloque 4. Expresin e creacin plstica. * Busca das posibilidades da cor (tonalidades, gamas...) en contrastes, variacins e combinacins, mesturando diversas clases de pintura, utilizando variados instrumentos e apreciando os resultados sobre diferentes soportes. * Experimentacin das posibilidades de transformacin dos materiais plsticos no referente ductili-
11.700
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Qurese comprobar con este criterio se as nenas e os nenos son capaces de amosar os coecementos adquiridos na observacin por medio de descricins e de informacins relevantes sobre elementos da linguaxe visual e musical presentes nas manifestacins artsticas e no contorno. Observarase se saben expresar oralmente as sas apreciacins persoais sobre o feito artstico e se son quen de descubrir semellanzas e diferenzas entre esas manifestacins artsticas e as sensacins, impresins, sentimentos... que lles provocan. * Usar axeitadamente algns dos termos propios da linguaxe plstica e musical en contextos precisos, intercambios comunicativos, descricin de procesos e argumentacins. Trtase de comprobar se o alumnado incorporou algns dos termos tcnicos propios das linguaxes artsticas nas sas explicacins e descricins, se os emprega nas situacins apropiadas e se traslada eses coecementos a outros contextos nos cales lle poden ser tiles. Comprobarase, pois, se identifica e verbaliza, cunha terminoloxa o mis adecuada posible, as posibilidades plsticas, sonoras e corporais que usan as artistas e os artistas e os medios de comunicacin. * Utilizar distintos recursos grficos durante a audicin dunha peza musical. Este criterio permite avaliar se as rapazas e os rapaces son capaces de establecer unha relacin entre o que oen e o representado en musicogramas ou partituras sinxelas con distintos tipos de grafas, as como se son quen de representar graficamente (mediante debuxos ou empregando signos grficos que coecen ou inventan) os trazos caractersticos da msica escoitada. * Memorizar e interpretar un repertorio bsico de cancins, de pezas instrumentais e de danzas relacionadas cos seus intereses individuais e colectivos. A travs deste criterio pretndese valorar en que medida o alumnado ten memorizada e capaz de recordar algunha das cancins, pezas instrumentais e danzas aprendidas por imitacin no contexto da aula, interpretndoas con desinhibicin e amosando progresiva responsabilidade para favorecer a dinmica de traballo cooperativo na aula. * Explorar estruturas musicais e seleccionar e combinar ideas musicais dentro de estruturas sinxelas entre varias dadas. Con este criterio tntase valorar se son capaces de seguir un proceso (planificar, producir, revisar) o mis ordenado posible e se son quen de utilizar criterios axeitados para crear unha peza musical sinxela a partir da seleccin, combinacin e organizacin dunha serie de elementos dados previamente, coecidos e/ou manexados. Valorarase tamn a capacidade creativa do alumnado para dar solucins orixinais que se afasten o mis posible de estereotipos.
dade, transparencia, consistencia, solubilidade... Comportamento dalgns materiais en contacto con outros. Aproveitamento destas experiencias nas producins plsticas. * Experimentacin con lias diversas e formas en diferentes posicins inicindose no emprego de instrumentos convencionais e non convencionais para desealas. * Elaboracin individual e colectiva de imaxes en bandas de deseo, historietas, carteis, murais, mosaicos, tapices e impresins, cunha planificacin previa e unha revisin posterior. * Construcin de mbiles, de estruturas, de maquetas e de xoguetes populares galegos. * Construcin de decorados, de mscaras, de vestiario e de personaxes (monicreques, sombras...) e elaboracin de maquillaxes para dramatizacins. * Utilizacin de fotografas (enfoque e planos) para enriquecer un texto expositivo, para a realizacin dun lbum ou dunha fotonovela. * Utilizacin de diferentes recursos (dos medios de comunicacin, informticos, libros, lminas, teas, materiais de refugallo e naturais...) sa disposicin para a elaboracin individual e colectiva de producins artsticas. * Aplicacin, en producins propias, de aspectos observados en obras artsticas galegas e de artistas de renome. * Interese por axustar o proceso de creacin, individual ou en grupo, s intencins previstas, planificando, seleccionando apropiadamente os materias e instrumentos segundo as sas posibilidades plsticas, decidindo a tcnica mis adecuada, usando responsablemente instrumentos, materiais e espazos, asumindo as tarefas, respectando as normas que o grupo estableza e valorando o resultado final. * Valoracin do coecemento de diferentes cdigos artsticos como medios de expresin de sentimentos e de ideas. * Recreacin de obras de arte significativas da cultura galega e doutras culturas, reflexionando sobre o proceso seguido pola persoa que o realizou. * Seguridade no uso progresivo de materiais e de obxectos do contorno para expresar e comunicar aspectos do propio mundo: da vida coti, da historia da poboacin ou do barrio, da historia persoal e familiar. Criterios de avaliacin. Segundo ciclo. * Identificar e describir as caractersticas de elementos presentes no contorno e as sensacins que as obras artsticas provocan, sinalando algunhas das estratexias plsticas e musicais que usaron as creadoras e os creadores das obras.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Interpretar e compartir con compaeiras e compaeiros o contido de imaxes presentes no contorno. Comprobarase se o alumnado pode explicar a informacin que conteen os sinais, os signos, os smbolos e as imaxes mis habituais no seu medio, e se quen de usar esas interpretacins na producin de mensaxes propias que transmitan unha informacin bsica do contorno, compartindo coas compaeiras e cos compaeiros os significados. * Clasificar texturas, formas, calidades e cores atendendo a criterios de similitude ou diferenza. Trtase de comprobar se na observacin e manipulacin de materiais, de obxectos, de instrumentos... obtiveron datos abondos para establecer algunha pauta sobre as sas caractersticas; se poden especificalas, comentalas e organizar clasificacins elementais, ben sexa por semellanza, ben por oposicin ou diferenza. * Empregar instrumentos, tcnicas e materias axeitados ao produto artstico que se pretende. Con este criterio qurese verificar se as alumnas e os alumnos son capaces de servirse dos datos obtidos na exploracin de instrumentos, de tcnicas e de materiais para realizar en nunha obra persoal, non estereotipada. Valorarase a diversidade de solucins dadas en diferentes contextos, a variedade de soportes empregados e a orixinalidade no uso dos materiais, as como a intencionalidade en funcin da persoa destinataria. * Amosar respecto e responsabilidade no traballo individual e colectivo con actividades plsticas e musicais. Avaliarase a capacidade do alumnado para participar en diferentes tipos de traballo de aula e de centro relacionados coa educacin artstica. Interesa coecer, tamn, o seu grao de compromiso nas actividades colectivas e de respecto ante as contribucins das demais persoas. * Identificar manifestacins artsticas propias de Galicia. Avaliarase se o alumnado quen de recoecer algunhas manifestacins tpicas do patrimonio cultural e artstico galego. Contidos. Terceiro ciclo. Msica. Bloque 1. Escoita. * Indagacin sobre as posibilidades comunicativas das TIC, da interaccin de diferentes medios e linguaxes artsticas, das familias e das agrupacins instrumentais e vocais. * Identificacin e apreciacin de formas musicais sinxelas, das calidades dos sons, de agrupacins instrumentais e vocais en pezas musicais.
11.701
* Anlise dos parmetros do son: altura, intensidade, duracin e timbre. * Gravacin, escoita e comentario da msica interpretada na aula e suxestin de posibilidades de mellora persoal e colectiva. * Utilizacin dos medios de comunicacin e da internet para a busca de informacin, en soporte papel e dixital, sobre instrumentos, compositoras e compositores, intrpretes e eventos musicais de interese. * Investigacin sobre as relacins entre as producins musicais e coreogrficas e as realidades persoais e sociais onde naceron. * Valoracin dos instrumentos populares galegos como integrantes do noso patrimonio cultural. * Valoracin e interese pola msica de diferentes pocas e culturas. * Identificacin de agresins acsticas e da sa influencia na calidade de vida das persoas, e contribucin activa sa diminucin e ao benestar persoal e colectivo. * Actitude atenta, silenciosa e respectuosa durante a audicin de msica e/ou na asistencia a diferentes representacins musicais. Bloque 2. Interpretacin e creacin musical. * Exploracin das posibilidades sonoras e expresivas da voz, do corpo, dos obxectos, dos instrumentos, dos medios audiovisuais e tecnolxicos para comunicar de forma sonora e corporal pensamentos, sensacins, emocins e experiencias. * Interpretacin, memorizacin e improvisacin guiada de cancins (da cultura galega e doutras) a unha ou varias voces desenvolvendo progresivamente a diccin, a afinacin e a tcnica vocal. * Improvisacin, individual e/ou colectiva, de motivos, frases e pequenas formas, rtmicas e meldicas, como forma de acompaamento. * Interpretacin de danzas coidando a coordinacin tanto individual coma colectiva. * Incorporacin e utilizacin progresiva dalgunha terminoloxa propia da linguaxe musical, adecundoa actividade. * Creacin de mensaxes combinando elementos sonoros e corporais diversos para comunicar emocins, sensacins, experiencias e sentimentos. * Interese pola participacin en eventos e celebracins de contido musical, formulando opinins sobre eles. * Incorporacin e utilizacin progresiva das grafas convencionais na lectura, na escritura e na interpretacin de cancins e de pezas instrumentais sinxelas.
11.702
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Valoracin positiva da diversidade de opinins, de xuzos, de gustos e de argumentos relacionados coa expresin plstica. * Iniciacin anlise das formas de representacin de volumes no plano segundo o punto de vista ou a situacin no espazo. * Anlise e valoracin da intencin comunicativa das imaxes nos medios e tecnoloxas da informacin e da comunicacin e xuzo crtico das imaxes que do home e da muller se ofrecen neles. * Comparacin de mostras de diversos materiais e observacin destes transformados en producins artsticas, reflexionando sobre o proceso de transformacin e posibles resultados alternativos. * Coecemento de identificadores artsticos de diferentes culturas e valoracin destes como enriquecedores da nosa. * Valoracin e apreciacin da obra artstica como instrumento de comunicacin persoal e de transmisin de valores culturais. * Interese por coecer producins artsticas do patrimonio cultural galego e por obter informacin sobre as persoas que as produciron. Bloque 4. Expresin e creacin plstica. * Aplicacin de cores complementarias e/ou opostas e mais de tonalidades de forma intencionada, como medio de expresin e de representacin. * Experimentacin de formas abertas e pechadas e de lias segundo a sa forma, direccin e situacin espacial, e aplicacin dos resultados propia producin artstica. * Exploracin dos cambios que experimentan os volumes, as persoas e os espazos pola incidencia da luz (sombras chinesas, teatro negro...). * Exploracin de materiais diversos coa finalidade de atopar o mis adecuado para unha producin artstica cunha finalidade determinada (expresin de ideas, de accins, de situacins). * Elaboracin de producins plsticas empregando tcnicas mixtas, texturas diferentes, materiais variados, instrumentos diversos e en soportes diversificados. * Construcin e caracterizacin de personaxes, recreacin de espazos imaxinados, creacin de estruturas, de maquetas, de decorados e de exposicins relacionados coa propia experiencia e no desenvolvemento de actividades do centro. Uso durante o proceso, entre outras, de nocins mtricas e de perspectiva. * Realizacin de fotografas (enfoque e planos) para enriquecer un informe, para recoller unha sada de campo, para a realizacin dunha fotonovela, para ilustrar unha noticia ocorrida no centro.
* Asuncin de responsabilidades na interpretacin en grupo, e respecto s achegas das demais persoas e persoa que asuma a direccin. * Interese pola mellora do proceso de interpretacin e do resultado final, cun nivel progresivo de confianza e de seguridade. * Utilizacin guiada dos medios audiovisuais e dos recursos informticos para a sonorizacin de imaxes, de contos, de poesas, de refrns e de ditos, de pezas dramticas... e para a creacin de producins propias. * Invencin de coreografas sinxelas para cancins e de pezas musicais de diferentes estilos. * Traballo cooperativo, asumindo as responsabilidades que lle correspondan e respectando as achegas das demais persoas do grupo. * Actitude de constancia e de progresiva exixencia na interpretacin musical. Plstica. Bloque 3. Observacin plstica. * Observacin e discriminacin de materiais, de cores, de formas, de volumes, de texturas, de contornos, de perspectiva, da bidimensionalidade e da tridimensionalidade, de luz, e de movemento nos obxectos, nas imaxes e nas obras artsticas. * Elaboracin conxunta de protocolos, de forma oral e escrita, para a observacin de aspectos, de calidades e de caractersticas notorias e suts de elementos naturais e artificiais. * Indagacin sobre as posibilidades plsticas e expresivas de elementos naturais. * Descubrimento e identificacin de elementos artsticos, obras de arte ou certos aspectos relativos a elas (previamente traballadas na clase) na vida coti e nos medios de comunicacin, reflexionando sobre o seu uso. * Exploracin das caractersticas, elementos, tcnicas e materiais que as obras artsticas ofrecen e suxiren para a sa recreacin e creacin de obras novas. * Documentacin, rexistro e valoracin de formas artsticas e artesanais representativas da expresin cultural de Galicia e doutras colectividades. * Busca de informacin sobre producins artsticas, autoras e autores para a elaboracin e recreacin de traballos diversos (exposicins, cartafoles individuais ou da clase, colaboracin en eventos culturais...). * Dilogo ante unha obra de arte expresando o que gusta e non gusta, como se sente cadaqun, o que pensan ou o que lles recorda, identificando o significado que poidan ter certos elementos da obra (a cor, a lia, a tcnica empregada, os materiais, a luz, a perspectiva...) coas sensacins producidas. * Apreciacin dos diferentes significados que pode ter unha obra de arte para cada persoa, para cada cultura e para cada poca.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Emprego de tecnoloxas da informacin e da comunicacin para o tratamento de imaxes, deseo e animacin, e para a difusin dos traballos elaborados. * Composicin de pezas recreando as obras artsticas analizadas (ou aspectos delas), logo de busca de informacin sobre a obra, a poca de elaboracin, a autora ou o autor. * Preparacin de documentos propios da comunicacin artstica como carteis, guas ou programas de man para difundir e informar sobre unha exposicin, unha representacin, un festival. * Constancia e exixencia progresiva no proceso de realizacin aplicando estratexias creativas na composicin, asumindo responsabilidades no traballo cooperativo, establecendo momentos de revisin, respectando as achegas das outras persoas e resolvendo as discrepancias con argumentos. * Incorporacin progresiva e utilizacin durante o proceso de producin dalgunha terminoloxa propia da linguaxe plstica. * Seguimento cada vez mis autnomo dun proceso para chegar materializacin plstica dunha idea. * Organizacin progresiva do proceso de elaboracin concretando o tema xurdido desde a percepcin sensorial, a imaxinacin, a fantasa ou a realidade, prevendo os recursos necesarios para a realizacin, explorando as posibilidades de materiais e de instrumentos e mostrando confianza nas posibilidades de creacin. * Apreciacin da orixinalidade como fundamento da conduta creativa e respecto s obras doutras persoas. Criterios de avaliacin. Terceiro ciclo. * Buscar, seleccionar e organizar informacins sobre manifestacins artsticas do patrimonio cultural propio e doutras culturas, de acontecementos, creadoras e creadores e outras persoas relacionadas coas artes plsticas e a msica. Trtase de valorar a capacidade de busca e de uso de informacin en formatos variados. Valorarase especialmente a axeitada seleccin da informacin. * Formular opinins acerca das manifestacins artsticas s cales se accede, amosando o coecemento que se ten delas e a inclinacin persoal para gozar e encher o tempo de lecer. Con este criterio qurese comprobar o coecemento que os nenos e as nenas teen das manifestacins e dos feitos artsticos tanto do contorno mis prximo coma doutros pobos, a sa implicacin sensible na observacin da realidade e a sa capacidade para formar criterios e opinins propias, as como o interese por compartilos coas compaeiras e cos compaeiros, empregando unha terminoloxa o mis apropiada posible.
11.703
* Recoecer msicas do medio social e cultural propio e doutras pocas e culturas. Con este criterio pretndese avaliar se o alumnado coece e capaz de nomear e identificar algns dos trazos caractersticos e salientables de exemplos de obras musicais de diferentes pocas e culturas. * Axustar a propia accin das outras persoas do grupo na interpretacin de pezas musicais e de danzas. Este criterio pretende avaliar a capacidade do alumnado para atender e concertar a sa propia accin coas outras partes do conxunto. Non se trata de valorar o nivel tcnico acadado, senn a actitude con que as nenas e os nenos participan nas actividades de interpretacin, observando a sa vontade de adaptarse ao resto do grupo e de responsabilizarse no traballo cooperativo e coordinado. * Rexistrar a msica e os ritmos creados empregando distintos tipos de grafas. Comprobarase a capacidade de relacionar son e grafa. Avaliarase a sa capacidade para representar graficamente os sons dunha obra musical inventada no contexto da aula, individual ou colectivamente. * Producir obras plsticas de forma cooperativa que impliquen organizacin espacial, uso de materiais diversos e aplicacin de diferentes tcnicas e instrumentos. Avaliarase a flexibilidade nos argumentos e a disposicin a asumir outras opinins na realizacin dunha obra plstica en grupo a travs da calse comprobar se as alumnas e os alumnos aplican os coecementos adquiridos sobre as tcnicas, os materiais, os instrumentos, a distribucin dos elementos plsticos na composicin, planificando conxuntamente, elaborando e reelaborando e revisando o produto final. Valoraranse especialmente as actitudes de constancia e de exixencia progresiva na elaboracin e na asuncin de responsabilidades no traballo cooperativo. * Comprobar as posibilidades de aplicacin de materiais, de texturas, de formas e de cores sobre diferentes soportes. Con este criterio avaliarase a disposicin a experimentar e indagar sobre os elementos da linguaxe plstica, sobre as transformacins que estes experimentan segundo a manipulacin que se faga deles e sobre os resultados que se obteen cando son tratados nun soporte ou noutro. Servir tamn para comprobar se se teen interiorizadas aprendizaxes sobre o tratamento dos materiais e sobre o uso que se lles pode dar forma, cor e textura. * Representar de forma persoal ideas, accins e situacins valndose dos recursos que a linguaxe plstica e visual proporciona. Avaliarase a capacidade de autonoma e de expresin con que as rapazas e os rapaces afrontan a realizacin plstica, o grao de desenvolvemento da capa-
11.704
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 O currculo artllase ao redor dun eixe que o uso social da lingua nos diferentes contextos: privados e pblicos, familiares e escolares. Os contidos aparecen repartidos en bloques, o que non presupn que a actividade docente se deba corresponder a esta ordenacin; ao contrario, dbense producir mltiples conexins entre todos eles. O bloque 1 Escoitar e falar, recolle diversos aspectos da lingua oral. O uso oral obxecto de observacin e de anlise para recoecer as normas que rexen o intercambio comunicativo, para observar as estratexias que usan as e os falantes para comunicar satisfactoriamente e para identificar e criticar estereotipos e prexuzos de diferentes tipos. O bloque 2 Ler e escribir, recolle diversos aspectos da lingua escrita. O uso persoal, autnomo e creativo da lingua escrita implica o coecemento das posibilidades que ofrece o cdigo desde o punto de vista do lxico, da ortografa, da estrutura do discurso, da dimensin esttica. A lectura implicar unha progresiva regulacin de estratexias que permitan operar co significado do texto, establecendo relacins entre coecementos previos e informacin nova. A producin escrita significar buscar para cada situacin o tipo de texto, adecuando, planificando e redactando, atendendo a aspectos diversos e revisando a escrita final. Nesta etapa consolidaranse o dominio de tcnicas grficas, a relacin son-grafa, as normas ortogrficas convencionais e a disposicin do texto. O bloque 3 Reflexionar sobre a lingua, integra contidos relacionados co coecemento da lingua. Implica o desenvolvemento de procesos metacognitivos e permite unha reflexin sistemtica sobre os factores do contexto aos cales se debe adecuar o discurso, sobre os esquemas textuais convencionais que serven de modelo tanto para a producin como para a comprensin, sobre o funcionamento de certas unidades lingsticas como elementos de cohesin do texto e sobre as regularidades lxico-sintcticas dos textos usados durante a etapa. O obxectivo desta rea non outro que o de contribur a que o alumnado poida chegar a ser competente lingisticamente, que sexa quen de comunicarse mellor, entendida esa comunicacin no mis amplo sentido posible. O obxecto de aprendizaxe a lingua, unha lingua real e contextualizada, unha lingua que un instrumento multifuncional e que til para solicitar algo, para agradecer, para queixarse, para saudar, para dar informacin, para protestar, para convencer, para acadar un acordo, para crear, para falar das emocins, para debater, para planificar... Aprender lingua aprender a usala con propiedade, desenvolver as denominadas catro grandes destrezas lingsticas: falar, escoitar, ler e escribir ( dicir, habilidades orais e habilidades escritas). Un factor fundamental que se debe ter presente que na nosa comunidade coexisten das linguas en
cidade creadora e imaxinativa ao combinar, suprimir ou transformar os elementos artsticos dunha producin e a sa capacidade de representar situacins vinculadas experiencia persoal. * Usar adecuadamente as tecnoloxas da informacin e da comunicacin para a creacin de producins plsticas e musicais sinxelas. Avaliarase o uso que o alumnado fai das TIC hora de empregar algunhas aplicacins bsicas para o tratamento da imaxe e do son e para a creacin de producins propias. * Identificar manifestacins musicais e plsticas propias de Galicia. Avaliarase se o alumnado quen de recoecer algunhas manifestacins musicais e plsticas propias do patrimonio cultural e artstico galego, valorndoas e aprecindoas como frmulas de transmisin de valores culturais. rea de lingua galega e literatura. Introducin. Caractersticas da rea. Os seres humanos comuncanse entre si a travs de sistemas diferentes, pero a linguaxe verbal un dos sistemas mis universais de comunicacin. A comunicacin unha das funcins esenciais da linguaxe, pero non a nica. Tamn ten outras como a de representacin do mundo fsico e social que comparte coas imaxes, coa motricidade. A linguaxe vinclase directamente ao pensamento e, en particular, ao coecemento. Grazas linguaxe analizamos os problemas, organizamos informacin, elaboramos plans, valoramos, verbalizamos procesos. A linguaxe cumpre, pois, unha funcin de representacin e autorregulacin do pensamento e da accin. Aprender lingua non s apropiarse dun sistema de signos e das regras que rexen a sa combinacin, tamn apropiarse dos significados culturais que estes transmiten, e xunto con eles, dos modos en que as persoas do contorno entenden e interpretan a realidade. Aprender lingua significa acadar a competencia necesaria para desenvolverse con facilidade e xito nas diferentes situacins da vida. na etapa de educacin primaria cando, ademais da progresiva consolidacin e perfeccionamento da lingua oral, se produce unha aprendizaxe mis sistemtica da lingua escrita. Considrase que a educacin lingstica nesta etapa se debe facer con base nun uso prioritario dos procedementos. O control da linguaxe dota de forma progresiva da capacidade de emitir mensaxes cargadas de valoracins e de matices, con posibilidade de repercusin e influencia a travs do que se di e se escribe, mellorando o sentimento de seguridade e de progreso.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 contacto estreito e cotin, estando a galega minorizada. Cmpre, pois, atopar frmulas apropiadas para reflexionar sobre as estruturas comns das das linguas (galega e castel) e recoller o tratamento das interferencias idiomticas, valndose sobre todo da anlise de textos orais e escritos de diversa procedencia, soporte e tipoloxa, coa finalidade de mellorar a expresin en cada unha das linguas partindo sempre da predominante no contorno inmediato. Respecto da lingua oral cmpre ter presente que o alumnado inicia o perodo obrigatorio cunha determinada competencia lingstica oral que se manifesta no lxico, na estrutura dos enunciados, na construcin do texto oral. Ampliar estas destrezas, coecementos e habilidades un labor escolar de grande importancia. A lingua oral e a escrita desenvolveranse a travs dun traballo sistemtico que utilice unha ampla gama de situacins comunicativas, cotis e funcionais. Na vida diaria da escola prodcense moitas situacins de comunicacin oral que se potenciarn e aproveitarn para acadar obxectivos de rea; entre estas situacins estn: as comunicacins para planificar; chegar a consenso; poer en comn; debater; tomar decisins sobre procesos que se van seguir; establecer responsabilidades; comunicar resultados; comparar; contrastar respostas, opinins e significados; xustificar e verbalizar estratexias; valorar tarefas; transmitir emocins e informacins; estruturar coecemento; defender argumentos e puntos de vista; preguntar... e ser vehculo e instrumento para a aprendizaxe das distintas reas do currculo. Obxectivos. * Comprender e expresarse oralmente e por escrito de xeito adecuado nos diferentes contextos da actividade social e cultural coti. * Utilizar a lingua oral de xeito adecuado na actividade social e cultural adoptando unha actitude respectuosa e de cooperacin. * Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar tanto para buscar, recoller, seleccionar, contrastar, transformar e procesar informacin, como para escribir textos propios do mbito acadmico. * Usar, en situacins relacionadas coa escola e coa sa actividade, as diversas clases de escritos coa axuda dos cales se produce a comunicacin, tanto entre as persoas como destas coas institucins pblicas ou privadas. * Utilizar os medios de comunicacin social e as tecnoloxas da informacin e da comunicacin para obter, interpretar e valorar informacins e opinins diferentes. * Utilizar adecuadamente a biblioteca e os seus diferentes departamentos como fonte de recursos variados para o desfrute e o pracer de ler, as como para a obtencin de informacins variadas.
11.705
* Utilizar a lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal, e aproximarse a obras relevantes da tradicin literaria galega para desenvolver hbitos lectores. * Comprender textos literarios de xneros diversos procedentes da literatura infantil e xuvenil galega adecuados en canto temtica e complexidade e iniciarse no coecemento das convencins especficas da linguaxe literaria. * Valorar e estimar a lingua galega como lingua propia como mostra de identidade de Galicia e recoecer a existencia da diversidade lingstica como feito cultural enriquecedor. * Facer uso dos coecementos sobre a lingua e sobre as normas de uso lingstico para escribir e falar de maneira adecuada, coherente e correcta e para comprender textos orais e escritos. * Reflexionar sobre os diferentes usos sociais das linguas para evitar estereotipos lingsticos que supoan xuzos de valor e prexuzos clasistas, racistas ou sexistas. Contidos. Primeiro ciclo. Bloque 1. Escoitar e falar. * Participacin e cooperacin en situacins comunicativas da aula (peticins, anuncios, ordes, explicacins sinxelas, avisos, instrucins, conversas ou narracins de feitos vitais, emocins e sentimentos), con valoracin e respecto das normas que rexen a interaccin oral (quendas de palabra, ton adecuado, mantemento do tema, mostra de interese, mirar a quen fala, actitude receptiva de escoita e respecto s opinins das demais persoas). * Uso de frmulas e de tratamento adecuado para saudar, despedirse, presentarse, felicitar, agradecer, escusarse e solicitar axuda. * Comprensin e valoracin de textos orais procedentes da radio e da televisin para obter informacin xeral e relevante sobre feitos e acontecementos prximos experiencia infantil. * Comprensin e producin de textos orais para aprender, tanto os producidos con finalidade didctica coma os cotins (breves exposicins ante a clase, conversas sobre contidos de aprendizaxe e explicacins sobre a organizacin do traballo). * Comprensin de informacins audiovisuais procedentes de diferentes soportes establecendo relacins de identificacin, de clasificacin e de comparacin entre elas. * Escoita de textos procedentes da literatura oral galega. * Comprensin, memorizacin e recitado de poemas co ritmo, pronuncia e entoacin adecuados.
11.706
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Iniciacin utilizacin de programas informticos de procesamento de textos. * Interese pola escritura como instrumento de relacin e de aprendizaxe. * Interese pola presentacin coidada e polo uso de normas ortogrficas en textos escritos. * Iniciacin ao uso dirixido das tecnoloxas da informacin e da comunicacin como instrumento cotin de busca de informacin e fonte de recursos textuais diversos. * Introducin ao uso das bibliotecas do centro e da aula, como un medio mis de aproximacin literatura e como espazo privilexiado de recursos para a diversin e para o coecemento. * Interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de comunicacin de experiencias e de regulacin da convivencia. Bloque 3. Reflexionar sobre a lingua. * Recoecemento do papel das situacins sociais como factor condicionante dos intercambios comunicativos. * Identificacin dos contextos nos cales a comunicacin se produce mediante textos escritos e valoracin da escritura en determinados mbitos. * Identificacin de textos de uso cotin na aula a partir de elementos paratextuais e textuais. * Observacin das diferenzas entre a lingua oral e a escrita. * Recoecemento da relacin entre son e grafa no sistema lingstico galego. * Identificacin da palabra como instrumento bsico para a segmentacin da escritura. * Coecemento das normas ortogrficas mis sinxelas. * Substitucin, insercin, supresin, cambio de orde e segmentacin de elementos lingsticos no funcionamento dos enunciados e textos para adquirir novos recursos. * Inicio reflexin sobre as estratexias de planificacin, textualizacin e revisin como partes do proceso escritor. * Inicio na identificacin implcita e uso dos termos seguintes en actividades de producin e de interpretacin: denominacin dos textos traballados, enunciado, palabra e slaba, nome comn e nome propio. * Observacin das variacins morfolxicas (de singular e plural, feminino e masculino) en textos. Criterios de avaliacin. Primeiro ciclo. * Participar en situacins comunicativas da aula tomando en consideracin os hbitos e as regras que rexen estas situacins. Usar frmulas e tratamento
* Dramatizacin de situacins presentadas en textos literarios. * Actitude de cooperacin e de respecto en situacins de aprendizaxe compartida. * Interese por expresarse oralmente con pronuncia e entoacin adecuadas. * Uso dunha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas, en especial as referentes ao xnero, s razas ou s etnias. Bloque 2. Ler e escribir. * Comprensin de informacins concretas en textos de uso cotin como invitacins, felicitacins, notas e avisos ou SMS. * Comprensin de informacin xeral sobre feitos e acontecementos prximos experiencia do alumnado en textos procedentes dos medios de comunicacin social, especialmente noticias. * Localizacin de informacins en textos para aprender, vinculados experiencia, tanto en textos producidos con finalidade didctica como nos de uso cotin (folletos, descricins, instrucins e explicacins). * Utilizacin e valoracin de aspectos iconogrficos e tipogrficos como axuda localizacin e comprensin de informacin textual. * Integracin de coecementos e informacins procedentes de diferentes soportes textuais para aprender, identificando, clasificando e comparando. * Producin e reescritura de textos relativos a situacins cotis infants como invitacins, felicitacins, notas ou avisos, utilizando as caractersticas usuais deses xneros. * Composicin de textos propios dos medios de comunicacin social e /ou dos seus elementos (novas, titulares, ps de foto...) sobre acontecementos prximos experiencia do alumnado en soportes habituais no mbito escolar. * Composicin de textos relacionados coa escola para obter, organizar e comunicar informacin (cuestionarios, listaxes, descricins, explicacins elementais). * Lectura guiada de textos adecuados aos intereses infants para chegar progresivamente expresividade e autonoma lectoras. * Valoracin da autonoma lectora, interese pola eleccin de temas e de textos, pola comunicacin das preferencias persoais, e pola apreciacin do texto literario como recurso de desfrute persoal. * Recreacin e reescritura de textos narrativos (contos) e de carcter potico (adivias, refrns, trabalinguas, cantigas, xogos de sortes...) usando modelos. * Adquisicin progresiva das convencins do cdigo escrito.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 adecuados para saudar, despedirse, presentarse, escusarse e solicitar axuda. Qurese avaliar a capacidade do alumnado de participar en diferentes situacins de comunicacin da vida escolar e a progresiva interiorizacin daquelas normas e hbitos bsicos que facilitan a comunicacin e a relacin social. * Comprender textos orais de uso habitual procedentes de diferentes soportes, identificando a informacin mis relevante. Usar estratexias elementais para comprender as mensaxes que se escoitan, atendendo a sinais relevantes como o ton de voz ou os xestos e formulando preguntas sobre o que non se comprende ben. Pretndese avaliar a capacidade do alumnado para captar a informacin e as mensaxes de textos orais de uso cotin e dalgns procedentes da radio, da televisin e de webs infants, as como o uso de estratexias para mellorar a comprensin. * Expresar oralmente vivencias, feitos, sentimentos ou emocins, e comunicar mensaxes de xeito organizado. Avalase a capacidade para expresarse progresivamente con maior claridade e adecuacin situacin e intencin de comunicacin, usando a entoacin, a pronuncia e o lxico mis adecuados para cada contexto, dicir, avalase a capacidade para achegar informacin comprensible. * Coecer e reproducir textos de literatura oral, especialmente a popular. Trtase de avaliar a capacidade de identificar, recoecer, reproducir e valorar textos do patrimonio cultural galego relacionados co contorno do alumnado e de dramatizar aspectos concretos destes. * Localizar informacin concreta e realizar inferencias directas na lectura de textos. Este criterio pretende avaliar a capacidade para identificar e extraer ideas puntuais e datos concretos indicados nos textos de maneira explcita, relacionndoos coas propias vivencias do alumnado e cos seus coecementos previos. * Producir e reescribir textos diferentes e diversos con variados obxectivos comunicativos, seguindo modelos e observando estratexias de planificacin, textualizacin (coidando as normas ortogrficas elementais e os aspectos bsicos da organizacin textual) e revisin de escritos. Iniciar o uso do procesador de texto para composicins sinxelas. Tntase avaliar o nivel de adquisicin do cdigo escrito. Observarase se a composicin de textos propios, relacionados con aspectos da aula ou sociais ou literarios (poemas e contos), garda coherencia coas regras do sistema da lingua. As mesmo, avaliarase o proceso de producin e utilizacin guiada das fases de planificacin e de revisin.
11.707
* Ler textos diversos dos traballados e creados na aula, con descodificacin e entoacin axeitada, coa finalidade de desfrutar e/ou aprender coa escoita lectora. Pretndese avaliar a capacidade de ler comprensivamente en voz alta, logo de lectura silenciosa, textos coecidos, facendo fincap fundamentalmente na entoacin e na expresividade. * Amosar iniciativa e interese pola lectura. Avaliarase o interese amosado pola lectura. Comprobarase a iniciativa e a progresiva autonoma para ler e usar as fontes que proporciona a biblioteca da escola e a internet. * Identificar mudanzas que se producen nas palabras, enunciados e textos facendo substitucins, supresins, cambios de orde e observar as modificacins que se poden dar na compresin e na expresin escrita. Trtase de avaliar a habilidade para observar e recoecer, de forma guiada, os efectos que se producen cando nun texto, enunciado ou palabra se fan cambios de orde, substitucins, supresins e insercins coa finalidade de reflexionar sobre a linguaxe. * Identificar intuitivamente texto, enunciado, palabra, nome comn, nome propio, masculino e feminino, singular e plural en actividades relacionadas coa producin e comprensin de textos. Tntase que, en actividades de producin e de comprensin de textos, o alumnado identifique algunha terminoloxa elemental que o poida axudar a facer melloras na linguaxe escrita. Contidos. Segundo ciclo. Bloque 1. Escoitar e falar. * Participacin e cooperacin nas situacins comunicativas habituais (expresin espontnea, asemblea, informacins, conversas reguladoras da convivencia, debates, discusins ou instrucins) con valoracin e respecto das normas que rexen a interaccin oral (peticin e quendas de palabra, mantemento de tema, respecto s opinins das demais persoas, papeis diversos no intercambio comunicativo, ton de voz, posturas e xestos adecuados). * Comprensin e valoracin de textos orais procedentes da radio, da televisin ou da internet, con especial incidencia na noticia, para obter informacin xeral sobre feitos e acontecementos que resulten significativos. * Comprensin e producin de textos orais para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didctica como os de uso cotin, de carcter informal (conversas entre iguais e no equipo de traballo) e dun maior grao de formalizacin (exposicins na clase).
11.708
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 normas de convivencia, avisos, solicitudes, instrucins...) de acordo coas caractersticas propias destes xneros. * Composicin de textos de informacin e de opinin caractersticos dos medios de comunicacin social sobre acontecementos significativos, con especial incidencia na noticia e nas cartas direccin do xornal, en situacins reais ou simuladas, as como nos SMS. * Producin de textos relacionados co mbito acadmico para obter, organizar e comunicar informacin (cuestionarios, resumos, informes sinxelos, descricins, explicacins...) * Uso das estratexias de planificacin, de textualizacin e de revisin como partes do proceso escritor. * Interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de comunicacin de experiencias e de regulacin da convivencia. * Utilizacin de elementos grficos e paratextuais, con grao crecente de dificultade, para facilitar a comprensin (ilustracins, subliados, grficos e tipografa). * Lectura persoal, silenciosa e en voz alta, de obras en galego adecuadas idade e aos intereses das alumnas e dos alumnos. * Introducin s estratexias de control do proceso lector (anticipacin, hipotetizacin, relectura...) * Lectura guiada e expresiva de textos narrativos de literatura infantil galega, adaptacins de obras literarias clsicas e de literatura actual en diversos soportes. * Comprensin, memorizacin e recitado de poemas, co ritmo, pronuncia e a entoacin adecuados. * Recreacin e composicin de poemas e de relatos para comunicar sentimentos, emocins, preocupacins, desexos, estados de nimo ou lembranzas, recoecendo as caractersticas dalgns modelos. * Valoracin da escritura como instrumento de relacin social, de obtencin e de reelaboracin da informacin e dos coecementos. * Desenvolvemento da autonoma lectora, da capacidade de eleccin de temas e de textos e de expresin das preferencias persoais. * Valoracin e aprecio do texto literario como vehculo de comunicacin, fonte de coecemento doutros mundos, tempos e culturas, e como recurso de desfrute persoal. * Elaboracin e reescritura de textos literarios (contos, cmics, poesas) e non literarios. * Interese polo coidado e pola presentacin dos textos escritos, as como atencin s normas ortogrficas. * Utilizacin de estratexias de resolucin de dificultades lxicas e/ou ortogrficas (uso de dicionarios variados en diversos soportes).
* Producin de textos orais para expresar ideas, sentimentos, emocins, desexos, opinins e vivencias, e para elaborar plans. * Uso de estratexias elementais para comprender as mensaxes orais: ton de voz, entoacin, xestualidade e formulacin de preguntas coherentes. * Utilizacin de estratexias para potenciar a expresividade das mensaxes orais. * Actitude de escoita adecuada ante situacins comunicativas (respecto das opcins de quen fala, non interrupcins inadecuadas, contacto visual). * Escoita, memorizacin e reproducin de textos procedentes da literatura popular oral galega (adivias, lendas, contos, poemas, cancins, ditos). * Valoracin e aprecio do texto literario oral galego como fonte de coecemento da propia cultura e como recurso de desfrute persoal. * Sensibilidade esttica ante elementos imaxinativos, emotivos e creativos da literatura oral galega. * Dramatizacin de situacins e de textos literarios diversos. * Utilizacin de documentos audiovisuais para obter, seleccionar e relacionar informacins relevantes identificando, clasificando e comparando. * Actitude de cooperacin e de respecto en situacins de aprendizaxe compartida. * Interese por expresarse oralmente con claridade, exposicin ordenada, pronuncia e entoacin adecuadas. * Uso dunha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas. Bloque 2. Ler e escribir. * Comprensin de informacin relevante en textos de situacins cotis de relacin social, como correspondencia escolar, normas da clase, normas do comedor, normas do transporte, normas de uso da biblioteca ou regras de xogos. * Comprensin de informacin xeral en textos procedentes de medios de comunicacin social (includas webs infants) con especial incidencia na noticia e nas cartas direccin do xornal, localizando informacins destacadas en portadas, titulares, subttulos, entradas. * Comprensin de informacin relevante en textos para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didctica coma os de uso cotin (folletos, descricins, instrucins e explicacins). * Integracin de coecementos e de informacins procedentes de diferentes soportes para aprender e contrastar informacin identificando, clasificando, comparando e interpretando. * Composicin de textos propios de situacins cotis de relacin social (correspondencia escolar,
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Dramatizacin e lectura dramatizada de situacins e de textos diversos. * Coecemento do funcionamento da biblioteca do centro e participacin en actividades literarias. * Iniciacin creacin dunha biblioteca persoal. * Uso guiado de programas informticos de procesamento de textos. * Uso dirixido das tecnoloxas da informacin e da comunicacin e das bibliotecas para obter informacin e modelos para a composicin escrita e para a lectura. Bloque 3. Reflexionar sobre a lingua. * Recoecemento dos elementos do contexto comunicativo como factores que inciden na seleccin das formas orais ou escritas de intercambio comunicativo. * Identificacin de estruturas narrativas, descritivas, instrutivas e explicativas sinxelas para a comprensin e composicin de textos. * Recoecemento das diferenzas mis relevantes entre lingua oral e escrita. * Coecemento das regras ortogrficas, apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas nos escritos. * Conciencia positiva da variedade lingstica existente no contexto escolar e social. * Coecemento da diversidade lingstica e valoracin positiva desta riqueza. * Comparacin de textos orais e escritos producidos en diferentes variedades da lingua galega. * Comparacin e transformacin de enunciados, mediante insercin, supresin, cambio de orde, segmentacin e recomposicin, para xulgar a gramaticalidade dos resultados e facilitar o desenvolvemento dos conceptos lingsticos e da metalinguaxe. * Uso e definicin intuitiva nas actividades de producin e de interpretacin da terminoloxa seguinte: denominacin dos textos traballados, enunciado, palabra e slaba, xnero e nmero, determinantes, cuantificadores, tempos verbais (pasado, presente, futuro). * Identificacin de palabras compostas e derivadas, de sinnimos e de antnimos en relacin coa comprensin e coa producin de textos. * Comparacin de estruturas sintcticas elementais para observar a sa equivalencia semntica ou posibles alteracins do significado. * Insercin e coordinacin de oracins como instrumento na mellora da composicin escrita. * Exploracin das posibilidades do uso de diversos enlaces entre oracins (adicin, causa, oposicin, contradicin...) en relacin coa composicin de textos.
11.709
* Identificacin funcional das modalidades oracionais declarativa, interrogativa e exhortativa. * Identificacin intuitiva de suxeito e de predicado e dalgns papeis semnticos do suxeito (axente, paciente). Criterios de avaliacin. Segundo ciclo. * Participar en situacins comunicativas que se dan na aula (reais ou simuladas) e que correspondan a diversa tipoloxa (conversa, expresin espontnea, asemblea, debate) e a diversos obxectivos comunicativos, respectando as normas que rexen estas situacins. Avaliarase a capacidade e a actitude de intervencin en situacins variadas da aula en que se produce comunicacin oral, as como a adaptacin diversa tipoloxa e a diversos obxectivos comunicativos. Observarase especialmente o respecto das normas existentes. * Comprender textos orais de uso cotin, extraendo o senso global das mensaxes orais. Usar estratexias elementais para comprender as mensaxes que escoitan as nenas e os nenos atendendo a sinais relevantes como o ton de voz, a entoacin, os xestos, e formulando preguntas coherentes que axuden comprensin. Pretndese avaliar o desenvolvemento da capacidade de comprensin de producins orais cotis. Avalase especialmente o recoecemento de ideas principais, a habilidade de seleccionar a informacin necesaria segundo o obxectivo e a capacidade para facer algunhas deducins a partir do escoitado. * Producir textos orais (explicacins sinxelas, exposicins, narracins...) presentando coherentemente ideas, estados de nimo, sentimentos, emocins, feitos, vivencias e opinins. Tntase constatar a capacidade para expresarse en diferentes contextos comunicativos usando o lxico, as formas lingsticas, o ton, a entoacin e a pronuncia axeitados, e a de iniciar e soster unha interaccin comunicativa. Atenderase coherencia e potenciacin da mensaxe con aspectos non verbais como xestos, posturas ou movementos. Observarase a habilidade para narrar situacins reais ou imaxinadas con certa desinhibicin. * Memorizar e reproducir textos orais propios da literatura popular galega empregando a pronuncia e entoacin adecuadas. Qurese observar o coecemento dalgns textos da literatura oral galega (adivias, lendas, contos, poemas, cancins, ditos...) adecuados ao seu interese, nivel e contorno.
11.710
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Coecer textos de literatura infantil galega (poesa, cmics, contos...) adecuados ao ciclo, coa finalidade de desfrutar coa lectura e de uso como modelo para as propias reescrituras, reelaboracins e producins escritas. Trtase de avaliar o uso da literatura infantil adecuada como fonte de pracer e como fonte de modelos pertinentes para a expresin escrita literaria. Comprobarase a presenza dunha actitude positiva cara lectura e dunha progresiva autonoma lectora. * Empregar as bibliotecas de aula e de centro con certa autonoma, como fonte de informacin e como lugar que proporciona recursos relacionados coa lectura por pracer. Trtase de avaliar a participacin do alumnado en actividades de biblioteca e o uso desta. Valorarase que sexa quen de localizar aquilo que precisa de acordo con necesidades concretas, as como o respecto polas normas de uso e a colaboracin no bo funcionamento dese espazo. * Identificar en textos orais e escritos de uso cotin termos e usos que poidan supoer discriminacin. Prstase atencin capacidade de detectar algunhas manifestacins discriminatorias (sexuais, tnicas, sociais...) na linguaxe e a busca de alternativas para corrixilas. * Comparar textos orais e escritos producidos en diferentes variedades da lingua galega. Avalase a capacidade do alumnado de identificar e de respectar variedades da lingua galega partindo da sa realidade mis inmediata e recoecendo a diversidade lingstica como riqueza cultural. * Reflexionar sobre como algns cambios nas palabras, enunciados e textos producen modificacins comprensivas e expresivas. Procrase avaliar a capacidade do alumnado para xogar coa linguaxe observando os cambios semnticos e expresivos que se producen en textos, enunciados e palabras cando se practican omisins, insercins, cambios de orde, segmentacins. Avalase, as mesmo, a habilidade para usar estes recursos nas propias producins escritas e orais. * Utilizar, de xeito intuitivo, terminoloxa relacionada coa tipoloxa textual, os tempos verbais (presente, futuro e pasado), os adxectivos cualificativos, os determinantes e algns aspectos relativos semntica, como antnimos e sinnimos, cando se realicen actividades de comprensin e de expresin orais e escritas. Tntase avaliar se, en actividades de producin e de comprensin de textos, o alumnado identifica algn elemento lingstico e gramatical que o poida axudar a facer melloras na comprensin e na expresin escrita. Non se trata de avaliar illadamente o coecemen-
* Detectar e comprender a informacin explcita en textos escritos (en soporte papel ou dixital) realizando inferencias directas sobre o seu contido. Este criterio pretende avaliar a capacidade de localizar e extraer a informacin relevante de textos escritos variados, as como de elaborar inferencias directas a partir de datos presentes neles. * Interpretar as ideas contidas nos textos escritos habituais (expositivos, informativos, instrutivos e literarios), tanto en formato impreso como multimedia, integrndoas nos seus propios esquemas de coecemento. Comprobarase se o alumnado establece relacins entre os seus coecementos previos e as sas experiencias e a informacin contida no texto. Verificarase o uso de estratexias de comprensin baseadas na anticipacin de hipteses, na explicitacin dos obxectivos ou propsitos lectores, na interpretacin de indicadores textuais, paratextuais e contextuais e de estratexias de resolucin de dificultades lxicas (uso de dicionarios, deducin polo contexto) e de integracin (reler, retroceder). As mesmo, observarase se a nena ou o neno quen de formular xuzos persoais sobre os textos lidos, de contrastar a informacin procedente de textos de contido similar e de esquematizar, con axuda de modelos, a informacin. * Elaborar e reescribir textos escritos de diferente tipoloxa e formato (impreso e/ou multimedia) acordes a diversas situacins funcionais cotis (cartas, avisos, solicitudes, instrucins, normas, anuncios, noticias) e literarias (contos, poesas, cmics) empregando estratexias de planificacin, de textualizacin e de revisin de escritos. Trtase de avaliar a capacidade de producir textos escritos instrutivos, expositivos, informativos ou literarios, relativos a situacins cotis, escolares e sociais, en que se valorar o plan establecido, a textualizacin que recolla a correccin ortogrfica e a revisin do escrito. Tamn se valorar o uso dos medios informticos para a presentacin. * Ler expresivamente textos de tipoloxa variada (entre os traballados e/ou elaborados na aula) con fluidez e entoacin adecuadas vinculadas puntuacin e intencionalidade e coa velocidade apropiada segundo o tipo de texto e o obxectivo lector (ler para deleitar outras persoas, ler para dar a coecer un texto propio, ler para compartir informacin dun texto nico na aula). Pretndese constatar a capacidade de ler comprensivamente en voz alta, logo de lectura silenciosa, textos variados, facendo fincap fundamentalmente na entoacin, na fluidez e na expresividade que poida axudar interpretacin do texto.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 to dos conceptos gramaticais, senn a sa funcionalidade, para mellorar o uso da linguaxe. * Usar as experiencias coas diversas linguas que o alumnado coece ou est a aprender para realizar anlises e comparacins que lle permitan establecer melloras na sa expresin e comprensin en lingua galega. Pretndese avaliar a capacidade de identificar similitudes e diferenzas entre as linguas da comunidade como frmula de anlise, de reforzo de aspectos de lingua (grficos, sintcticos, lxicos e semnticos) e, polo tanto, de mellora na sa expresin e comprensin. Contidos. Terceiro ciclo. Bloque 1. Escoitar e falar. * Participacin e cooperacin nas situacins comunicativas de relacin social especialmente as destinadas a favorecer a convivencia (debates, exposicins curtas, conversas, expresins espontneas, discusins, asembleas, narracins orais, entrevistas) con valoracin e respecto das normas que rexen a interaccin oral (quendas de palabra, roles diversos no intercambio, respecto s opinins e opcins lingsticas das demais persoas, ton de voz, posturas e xestos adecuados). * Comprensin de textos orais procedentes da radio, da televisin ou da internet, con especial incidencia na noticia, na entrevista, na reportaxe infantil e nos debates e comentarios de actualidade, para obter informacin xeral sobre feitos e acontecementos que resulten significativos e distinguindo informacin de opinin. * Interpretacin elemental en textos orais da retranca, da irona e de dobres sentidos. * Comprensin e producin de textos orais para aprender e para informarse, tanto os creados con finalidade didctica como os de uso cotin, de carcter informal (conversas entre iguais e no equipo de traballo) e dun maior grao de formalizacin (exposicins da clase, entrevistas ou debates). * Producin de textos orais propios dos medios de comunicacin social mediante simulacin ou participacin para ofrecer e compartir informacin e opinin. * Uso de estratexias elementais para comprender e facer comprender as mensaxes orais: fluidez, claridade, orde, lxico apropiado, pronuncia correcta, ton de voz, entoacin, xestualidade. Incorporacin das intervencins das demais persoas, formulacin de preguntas coherentes e percepcin das reaccins. * Utilizacin de estratexias para potenciar a expresividade das mensaxes orais (acenos, miradas, posturas corporais).
11.711
* Actitude de escoita adecuada ante situacins comunicativas (tolerancia s opinins, escoita atenta, respecto das opcins de quen fala sen interrupcins inadecuadas, contacto visual). * Escoita, memorizacin e producin de textos procedentes da literatura popular oral galega (refrns, adivias, lendas, contos, poemas, conxuros, cancins, ditos, romances, cantigas). * Valoracin e aprecio do texto literario oral galego como vehculo de comunicacin, fonte de coecemento da nosa cultura e como recurso de desfrute persoal. * Valoracin dos medios de comunicacin social como instrumento de aprendizaxe e de acceso a informacins e a experiencias doutras persoas. * Uso de documentos audiovisuais como medio de obter, identificar, seleccionar, clasificar, comparar e relacionar con progresiva autonoma informacins relevantes para aprender. * Actitude de cooperacin e de respecto en situacins de aprendizaxe compartida. * Interese por expresarse oralmente coa pronuncia e coa entoacin adecuadas. * Uso dunha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas. Bloque 2. Ler e escribir. * Comprensin da informacin relevante en textos das situacins cotis de relacin social: correspondencia, normas, programas de actividades, convocatorias, plans de traballo ou regulamentos. * Comprensin de textos procedentes dos medios de comunicacin social (includas webs infants e xuvens) con especial incidencia na noticia, na entrevista e nas cartas direccin do xornal, para obter informacin xeral, localizando informacins destacadas. * Comprensin de textos do mbito escolar en soporte papel ou dixital para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didctica como os de uso social (folletos informativos ou publicitarios, prensa, programas, fragmentos literarios). * Utilizacin de elementos grficos e paratextuais para facilitar a comprensin (ilustracins, grficos, tboas e tipografa). * Integracin de coecementos e de informacins procedentes de diferentes soportes para aprender, comparando, clasificando, identificando e interpretando con especial atencin aos datos que se transmiten mediante grficos, esquemas e ilustracins. * Esquematizacin da informacin relevante dun texto. * Uso das estratexias de planificacin, de textualizacin (formato, estrutura, ortografa e normas lingsticas...) e revisin como partes do proceso escritor. * Composicin de textos propios de situacins cotis de relacin social (correspondencia, normas,
11.712
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Uso progresivamente autnomo de programas informticos de procesamento de textos e de correccin ortogrfica. * Uso da biblioteca do centro, amosando coecemento da sa organizacin (catalogacin, funcionamento) e participacin en actividades literarias e na elaboracin de propostas. * Creacin da biblioteca persoal. * Utilizacin das bibliotecas, inclundo as virtuais, de xeito cada vez mis autnomo, para obter informacin e modelos para a producin escrita. * Dramatizacin e lectura dramatizada de textos literarios e non literarios diversos. Bloque 3. Reflexionar sobre a lingua. * Identificacin das relacins entre os elementos do contexto e as formas lingsticas en que se manifestan os discursos orais e escritos. * Identificacin en situacins comunicativas de participantes, lugares, xeitos de proceder, para reflexionar sobre as diferentes variables que inciden na comunicacin. * Recoecemento de estruturas narrativas, descritivas, instrutivas e explicativas para a comprensin e composicin. * Identificacin dos mecanismos que favorecen e controlan a comprensin lectora. * Coecemento das normas ortogrficas, apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas nos escritos. * Uso de procedementos de derivacin, de comparacin e de contraste para xulgar sobre a correccin das palabras e xeneralizar as normas ortogrficas. * Valoracin das variedades lingsticas da lingua galega. * Comparacin e transformacin de enunciados, mediante insercin, supresin, cambio de orde, segmentacin e recomposicin, para xulgar sobre a gramaticalidade dos resultados e facilitar o desenvolvemento dos conceptos lingsticos e da metalinguaxe. * Comparacin de textos orais e escritos producidos en diferentes variedades da lingua galega. * Comparacin entre aspectos das linguas que o alumnado coece e/ou est a aprender para mellorar os procesos comunicativos en lingua galega e recoecer as interferencias. * Uso e identificacin intuitiva da terminoloxa seguinte nas actividades de producin e interpretacin: denominacin dos textos traballados; slaba tnica e tona; enunciados: frase e oracin; tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo, imperativo; enlaces: preposicin e conxuncin; grupo de palabras: ncleo e complementos; adxectivo; tempo verbal; persoa gramatical; modo imperativo e infi-
programas, convocatorias, plans de traballo, SMS) de acordo coas caractersticas propias destes xneros. * Composicin de textos de informacin e de opinin caractersticos dos medios de comunicacin social sobre feitos e acontecementos significativos, con especial incidencia na noticia, na entrevista, no comentario breve sobre libros ou msica, en situacins reais ou simuladas. * Producin de textos relacionados co mbito acadmico para obter, organizar e comunicar informacin (cuestionarios, enquisas, resumos, esquemas, informes, descricins, explicacins). * Realizacin de diferentes tipos de lectura: de investigacin, de aprendizaxe, de desfrute persoal, de resolucin de problemas. * Lectura: -Expresiva de textos de diferente tipoloxa textual non literaria. -Persoal, silenciosa e en voz alta de obras en galego adecuadas idade e aos intereses (conto, cmic, novela). -Guiada de textos narrativos da literatura infantil, adaptacins de obras literarias clsicas e literatura actual en diversos soportes. -Comentada de poemas, de relatos e de obras teatrais tendo en conta as convencins literarias (xneros, figuras) e a presenza de certos temas e motivos repetitivos e tpicos. * Uso das estratexias de control do proceso lector (anticipacin, formulacin de hipteses, relectura...) * Desenvolvemento da autonoma lectora, da capacidade de eleccin de temas e de textos e de expresin das preferencias persoais. * Valoracin e aprecio do texto literario como vehculo de comunicacin e fonte de aprecio da cultura e como recurso de desfrute persoal. * Recreacin e composicin de poemas e relatos para comunicar sentimentos, emocins, estados de nimo, lembranzas, recoecendo as caractersticas dalgns modelos. * Interese polo coidado e a presentacin dos textos escritos e respecto pola norma ortogrfica. * Interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de comunicacin de experiencias e de regulacin da convivencia. * Valoracin da escritura como instrumento de relacin social, de obtencin e de reelaboracin da informacin e dos coecementos. * Uso dirixido das tecnoloxas da informacin e da comunicacin para a localizacin, seleccin, interpretacin e organizacin da informacin.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 nitivo; suxeito e predicado; complementos do nome e complementos do verbo. * Comparacin de estruturas sintcticas diversas para observar a sa equivalencia semntica ou posibles alteracins do significado. * Observacin da insercin e coordinacin de oracins como procedementos propios da explicacin tanto na escritura como na expresin oral. * Exploracin das posibilidades do uso de diversos enlaces entre oracins (causa, consecuencia, finalidade, contradicin, condicin...) en relacin coa composicin de textos. * Identificacin, en oracins, de suxeito e de predicado, e do papel semntico do suxeito (axente, paciente, causa). * Transformacin de oracins de activa en pasiva e viceversa para mellorar a comprensin de determinados textos. * Prctica do paso de estilo directo a estilo indirecto na narracin. Criterios de avaliacin. Terceiro ciclo. * Participar nas diversas situacins de intercambio oral que se producen na aula observando as actitudes adecuadas e autorregulando as estratexias que fan efectiva a comunicacin. Amosar interese por expresarse en pblico coherentemente, sen contradicins, sen repeticins innecesarias e usando nexos adecuados. Trtase de avaliar a capacidade de intervir nas situacins comunicativas da aula respectando os hbitos de correcta participacin, desde a fala e a escoita; usando adecuadamente os recursos verbais e non verbais as como as estratexias elementais nun acto de comunicacin. * Comprender textos orais diversos interpretando as intencins explcitas as como as intencins, valores e opinins non explcitos. Pretndese avaliar a capacidade de obter e seleccionar informacins e a de establecer relacins entre as informacins orais procedentes da escola e dos medios de comunicacin transcendendo da literalidade do texto para facer deducins e inferencias elementais, as como para interpretar aspectos implcitos como a irona, a retranca ou o dobre sentido e ser quen de entrever mensaxes subliminais. As mesmo, avalase a capacidade de distinguir informacin de opinin e a de reflexionar sobre as tcnicas empregadas no proceso de comprensin, de cara a aprender a aprender. * Expresarse oralmente con correccin, usando diferentes textos segundo a situacin comunicativa de que se trate e empregando os recursos lingsticos e non lingsticos que cumpran.
11.713
Constatarase a capacidade das nenas e dos nenos para producir textos orais de tipoloxa variada adecuados s diferentes situacins (formais e informais) e necesidades con progresiva coherencia, correccin lxica, organizacin e control de diccin, empregando o rexistro lingstico adecuado e usando os recursos non verbais apropiados como medios de potenciar a expresividade. Valorarase: a capacidade de producir oralmente relatos, noticias, anuncios, exposicins, explicacins sinxelas e reflexins; a capacidade de comunicar do xeito mis claro e correcto posible; a capacidade de recoecer a utilidade de tcnicas non verbais para facerse entender mellor; a habilidade para iniciar, soster e finalizar as conversas entre iguais nas relacins sociais. * Producir textos orais a partir de textos preexistentes da literatura oral popular (refrns, ditos, conxuros, lendas, contos, adivias, cantigas, cancins, romances) co ritmo e a entoacin adecuados. Pretndese avaliar o uso da lingua oral desfrutando de textos de tradicin oral popular, as como a capacidade de usar recursos expresivos e creativos en tarefas de dramatizacin, de recreacin ou de memorizacin destes textos. * Buscar, localizar e seleccionar informacin explcita en textos escritos de soportes variados (webs, libros, carteis) e realizar inferencias determinando intencins e dobres sentidos. Tntase avaliar a capacidade do alumnado para localizar e extraer a informacin en textos escritos de diversa tipoloxa e formato para comprender o sentido do texto ou hipertexto e as relacins esenciais entre os diferentes elementos: discernindo a informacin principal da secundaria; analizando elementos que inflen na comprensin (estrutura, vocabulario, contexto, soporte); utilizando estratexias para resolver dbidas (uso de dicionarios, busca de informacin complementaria, ampliacin de datos, relectura, contraste coas compaeiras e compaeiros); usando diferentes tipos de lectura (rpida, selectiva, integral) e estratexias diferenciadas para determinar o relevante (subliado, esquematizacin). * Interpretar e integrar as concepcins previas e ideas propias coas contidas nos textos comparando e contrastando informacins variadas. Comprobarase se o alumnado manexa con autonoma informacins contidas en textos de diferente tipoloxa e en hipertextos: utilizando estratexias para resolver dbidas; confrontando informacin procedente deles coa propia; contrastando os datos obtidos; elaborando esquemas simples que recollan a informacin fundamental; formulando xuzos persoais sobre o lido con argumentos e amosando actitude crtica ante calquera texto que comporte algn tipo de discriminacin. * Producir textos de diferente tipoloxa que permitan narrar, describir, resumir, explicar e expoer opinins, emocins e informacins relacionadas con
11.714
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 galega para reflexionar sobre a expresin e a comprensin, partindo sempre da sa realidade mis inmediata e valorando a diversidade lingstica como riqueza cultural. * Analizar criticamente os textos e hipertextos e reflexionar sobre o seu contido identificando a estrutura, o uso da linguaxe e o punto de vista da autora ou do autor a partir dos cambios que se poden producir nos elementos textuais efectuando modificacins variadas neles. Trtase de observar a capacidade de recoecer os efectos na comprensin e expresin que se producen en elementos do texto cando, xogando con diferentes aspectos deste, se realizan modificacins como: cambios de orde, insercins, supresins, recomposicins, modificacins lxicas.... * Utilizar terminoloxa lingstica e gramatical bsica, implcita e funcionalmente, e como apoio comprensin e producin de textos. Pretndese avaliar o coecemento e uso de terminoloxa especfica (nome, verbo, tempo verbal, determinante, adxectivo e nexos) que lle permita ao alumnado debater sobre a sa producin oral e escrita, explicar o que aprende e falar da propia lingua. * Establecer relacins entre as diversas linguas que utiliza ou est a aprender o alumnado para reflexionar sobre como mellorar os seus procesos comunicativos na lingua galega. Qurese avaliar se o alumnado pode atopar relacins e interferencias doutros idiomas na lingua galega e se quen de observar regularidades sintcticas, ortogrficas, morfolxicas... en diferentes textos e hipertextos procedentes das linguas que se falan en Galicia rea de lingua castel e literatura. Introducin. Caractersticas da rea. Os seres humanos comuncanse entre si a travs de sistemas diferentes, pero a linguaxe verbal un dos sistemas mis universais de comunicacin. A comunicacin unha das funcins esenciais da linguaxe, mais tamn ten outras funcins como as de representacin do mundo fsico e social, funcin esta ltima que comparte coas imaxes, coa motricidade. A linguaxe vinclase directamente ao pensamento e, en particular, ao coecemento. Grazas linguaxe analizamos os problemas, organizamos informacin, elaboramos plans, valoramos, verbalizamos procesos. A linguaxe cumpre, pois, unha funcin de representacin e de autorregulacin do pensamento e da accin. Aprender lingua non s apropiarse dun sistema de signos e das regras que rexen a sa combinacin, tamn apropiarse dos significados culturais que estes transmiten, e xunto con eles, dos modos en que as persoas do contorno entenden e interpretan a realidade.
situacins cotis da aula de xeito coherente, usando o mis adecuadamente posible estratexias de planificacin, de textualizacin e de revisin e empregando soportes variados, includos os dixitais. Verificarase que as alumnas e os alumnos son capaces de expresarse por escrito con progresiva cohesin e coherencia seguindo os pasos da producin textual (planificacin e textualizacin adecuada). Avaliarase a importancia que o alumnado lle d lingua escrita no intercambio social, as como a capacidade de elaborar textos diversos. Farase fincap na observacin dunha presentacin definitiva adecuada e correcta en relacin coas normas do sistema da lingua. * Ler expresivamente textos de diversa tipoloxa con fluidez e precisin, atendendo diccin, entoacin, intensidade de voz, ritmo e velocidade, adecuados s diversas situacins funcionais da lectura en voz alta (ler para que algun desfrute escoitando, ler para dar a coecer un texto descoecido, ler para compartir informacin que se acaba de localizar) facendo participar a audiencia da sa interpretacin. Pretndese constatar a capacidade expresiva e comprensiva cando se len textos habituais en voz alta (logo de lectura silenciosa) e a capacidade de realizar lectura dramatizada de textos literarios contando coa improvisacin vocal, facendo fincap fundamentalmente na velocidade, ritmo, intensidade de voz, entoacin, pausado e diccin. Buscarase valorar a habilidade para controlar o proceso lector. * Coecer textos de literatura infantil en galego adecuados ao ciclo coa finalidade de que sirvan de modelos para a escritura creativa e de recursos para a lectura por pracer. Con este criterio pretndese avaliar a capacidade de gozar autonomamente con diferentes textos literarios escritos, adecuados aos intereses do alumnado e ao ciclo. * Usar as bibliotecas da aula e do centro, as como os seus diferentes departamentos, con autonoma abonda, comprendendo como se organiza e colaborando no seu coidado e mellora. Avalase a capacidade de usar as diferentes bibliotecas e os espazos especficos destas de xeito autnomo, amosando coecemento bsico de usuaria e usuario e observando as normas. Valorarase a capacidade de colaboracin no coidado, dinamizacin e mantemento da biblioteca e a manifestacin de preferencias na seleccin de lecturas expresando as propias opinins sobre elas. * Analizar textos orais e escritos producidos en diferentes variedades da lingua galega. Avalase a capacidade do alumnado de analizar de xeito guiado textos en diferentes variedades da lingua
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Aprender lingua significa acadar a competencia necesaria para desenvolverse con facilidade e xito nas diferentes situacins da vida. na etapa de educacin primaria cando, ademais da progresiva consolidacin e perfeccionamento da lingua oral, se produce unha aprendizaxe mis sistemtica da lingua escrita. O control da linguaxe dota progresivamente da capacidade de emitir mensaxes cargadas de valoracins e de matices, con posibilidade de repercusin e influencia a travs do que se di e se escribe, mellorando o sentimento de seguridade e de progreso. O currculo articlase ao redor dun eixo que o uso social da lingua nos diferentes contextos: privados e pblicos, familiares e escolares. Os contidos aparecen repartidos en bloques, o que non presupn que a actividade docente deba corresponderse con esta ordenacin; ao contrario, deben producirse mltiples conexins entre todos eles. O bloque 1 Escoitar e falar, recolle diversos aspectos da lingua oral. O uso oral obxecto de observacin e de anlise para recoecer as normas que rexen o intercambio comunicativo, para observar as estratexias que usan as e os falantes para comunicar satisfactoriamente e para identificar e criticar estereotipos e prexuzos de diferentes tipos. O bloque 2 Ler e escribir, recolle diversos aspectos da lingua escrita. O uso persoal, autnomo e creativo da lingua escrita implica o coecemento das posibilidades que ofrece o cdigo desde o punto de vista do lxico, da ortografa, da estrutura do discurso, da dimensin esttica. A lectura implicar unha progresiva regulacin de estratexias que permitan operar co significado do texto, establecendo relacins entre coecementos previos e a informacin nova. A producin escrita significar buscar para cada situacin o tipo de texto, adecuando, planificando e redactando, atendendo a aspectos diversos e revisando a escrita final. Nesta etapa consolidaranse o dominio de tcnicas grficas, a relacin son-grafa, as normas ortogrficas convencionais e a disposicin do texto. O bloque 3 Reflexionar sobre a lingua, integra contidos relacionados co coecemento da lingua. Implica o desenvolvemento de procesos metacognitivos e permite unha reflexin sistemtica sobre os factores do contexto aos que se debe adecuar o discurso, sobre os esquemas textuais convencionais que serven de modelo tanto para a producin como para a comprensin, sobre o funcionamento de certas unidades lingsticas como elementos de cohesin do texto e sobre as regularidades lxico-sintcticas dos textos usados durante a etapa. O obxectivo desta rea non outro que o de contribur a que o alumnado poida chegar a ser competente lingisticamente, que sexa quen de comunicarse mellor, entendida esa comunicacin no mis amplo senso posible.
11.715
O obxecto de aprendizaxe a lingua, unha lingua real e contextualizada, unha lingua que un instrumento multifuncional e que til para solicitar algo, para agradecer, para queixarse, para saudar, para dar informacin, para protestar, para convencer, para acadar un acordo, para crear, para falar das emocins, para debater, para planificar... Aprender lingua aprender a usala con propiedade, desenvolver as denominadas catro grandes destrezas lingsticas: falar, escoitar, ler e escribir ( dicir, habilidades orais e habilidades escritas). Un factor fundamental que se debe ter presente que na nosa comunidade coexisten das linguas en contacto estreito e cotin. Cmpre, pois, atopar frmulas apropiadas para reflexionar sobre as estruturas comns das das linguas (galega e castel) e recoller o tratamento das interferencias idiomticas, valndose sobre todo da anlise de textos orais e escritos de diversa procedencia, soporte e tipoloxa, coa finalidade de mellorar a expresin en cada unha das linguas partindo sempre da predominante no contorno inmediato. Respecto da lingua oral cmpre ter presente que o alumnado inicia o perodo obrigatorio cunha determinada competencia lingstica oral que se manifesta no lxico, na estrutura dos enunciados, na construcin do texto oral. Ampliar estas destrezas, coecementos e habilidades un labor escolar de grande importancia. A lingua oral e a escrita desenvolveranse a travs dun traballo sistemtico que utilice unha ampla gama de situacins comunicativas, cotis e funcionais. Na vida diaria da escola prodcense moitas situacins de comunicacin oral que se potenciarn e aproveitarn para acadar obxectivos da rea, entre estas situacins estn: as comunicacins para planificar; chegar a consenso; poer en comn; debater; tomar decisins sobre procesos que se van seguir; establecer responsabilidades; comunicar resultados; comparar; contrastar respostas, opinins e significados; xustificar e verbalizar estratexias; valorar tarefas; transmitir emocins e informacins; estruturar coecemento; defender argumentos e puntos de vista; preguntar... e ser vehculo e instrumento para a aprendizaxe das distintas reas do currculo. Obxectivos. * Comprender e expresarse oralmente e por escrito de xeito adecuado nos diferentes contextos da actividade social e cultural coti. * Utilizar a lingua oral de xeito adecuado na actividade social e cultural adoptando unha actitude respectuosa e de cooperacin. * Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar tanto para buscar, recoller, seleccionar, contrastar, transformar e procesar informacin, como para escribir textos propios do mbito acadmico.
11.716
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Comprensin de informacins audiovisuais procedentes de diferentes soportes establecendo relacins de identificacin, de clasificacin e de comparacin entre elas. * Escoita de textos procedentes da literatura oral. * Comprensin, memorizacin e recitado de poemas co ritmo, pronuncia e entoacin adecuados. * Dramatizacin de situacins presentadas en textos literarios. * Actitude de cooperacin e de respecto en situacins de aprendizaxe compartida. * Interese por expresarse oralmente con pronuncia e entoacin adecuadas. * Uso dunha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas, en especial as referencias ao xnero, s razas ou s etnias. Bloque 2. Ler e escribir. * Comprensin de informacins concretas en textos de uso cotin como invitacins, felicitacins, notas, avisos e SMS. * Comprensin de informacin xeral sobre feitos e acontecementos prximos experiencia do alumnado en textos procedentes dos medios de comunicacin social, especialmente noticias. * Localizacin de informacins en textos para aprender, vinculados experiencia, tanto en textos producidos con finalidade didctica como nos de uso cotin (folletos, descricins, instrucins e explicacins). * Utilizacin e valoracin de aspectos iconogrficos e tipogrficos como axuda localizacin e comprensin de informacin textual. * Integracin de coecementos e de informacins procedentes de diferentes soportes textuais para aprender, identificando, clasificando e comparando. * Producin e reescritura de textos relativos a situacins cotis infants como invitacins, felicitacins, notas ou avisos, utilizando as caractersticas usuais deses xneros. * Composicin de textos propios dos medios de comunicacin social e/ou dos seus elementos e aspectos (novas, titulares, ps de foto...) sobre acontecementos prximos experiencia do alumnado en soportes habituais no mbito escolar. * Composicin de textos relacionados coa escola para obter, organizar e comunicar informacin (cuestionarios, listaxes, descricins, explicacins elementais). * Lectura guiada de textos adecuados aos intereses infants para chegar progresivamente expresividade e autonoma lectoras. * Valoracin da autonoma lectora, interese pola eleccin de temas e de textos, pola comunicacin das
* Usar, en situacins relacionadas coa escola e coa sa actividade, as diversas clases de escritos coa axuda dos que se produce a comunicacin, tanto entre as persoas como destas coas institucins pblicas ou privadas. * Utilizar os medios de comunicacin social e as tecnoloxas da informacin e da comunicacin para obter, interpretar e valorar informacins e opinins diferentes. * Utilizar adecuadamente a biblioteca e os seus diferentes departamentos como fonte de recursos variados para o desfrute e o pracer de ler, as como para a obtencin de informacins variadas. * Utilizar a lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal, e aproximarse a obras relevantes da tradicin literaria para desenvolver hbitos lectores. * Comprender textos literarios de xneros diversos procedentes da literatura infantil e xuvenil adecuados en canto temtica e a complexidade e iniciarse no coecemento das convencins especficas da linguaxe literaria. * Facer uso dos coecementos sobre a lingua e das normas de uso lingstico para escribir e falar de maneira adecuada, coherente e correcta e para comprender textos orais e escritos. * Reflexionar sobre os diferentes usos sociais das linguas para evitar estereotipos lingsticos que supoan xuzos de valor e prexuzos clasistas, racistas ou sexistas. Contidos. Primeiro ciclo. Bloque 1. Escoitar e falar. * Participacin e cooperacin en situacins comunicativas da aula (peticins, anuncios, ordes, explicacins sinxelas, avisos, instrucins, conversas ou narracins de feitos vitais, emocins e sentimentos), con valoracin e respecto das normas que rexen a interaccin oral (quendas de palabra, ton adecuado, mantemento do tema, mostra de interese, mirar a quen fala, actitude receptiva de escoita e respecto s opinins das demais persoas). * Uso de frmulas e de tratamento adecuado para saudar, despedirse, presentarse, felicitar, agradecer, escusarse e solicitar axuda. * Comprensin e valoracin de textos orais procedentes da radio e da televisin para obter informacin xeral e relevante sobre feitos e acontecementos prximos experiencia infantil. * Comprensin e producin de textos orais para aprender, tanto os producidos con finalidade didctica como os cotins (breves exposicins ante a clase, conversas sobre contidos de aprendizaxe e explicacins sobre a organizacin do traballo).
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 preferencias persoais e pola apreciacin do texto literario como recurso de desfrute persoal. * Recreacin e reescritura de textos narrativos (contos) e de carcter potico (adivias, refrns, trabalinguas, cantigas, xogos de sortes...) usando modelos. * Adquisicin progresiva das convencins do cdigo escrito. * Iniciacin utilizacin de programas informticos de procesamento de textos. * Interese pola escritura como instrumento de relacin e de aprendizaxe. * Interese pola presentacin coidada e polo uso de normas ortogrficas en textos escritos. * Iniciacin ao uso dirixido das tecnoloxas da informacin e da comunicacin como instrumento cotin de busca de informacin e fonte de recursos textuais diversos. * Introducin ao uso das bibliotecas do centro e da aula, como un medio mis de aproximacin literatura e como espazo privilexiado de recursos para a diversin e para o coecemento. * Interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de comunicacin de experiencias e de regulacin da convivencia. Bloque 3. Reflexionar sobre a lingua. * Recoecemento do papel das situacins sociais como factor condicionante dos intercambios comunicativos. * Identificacin dos contextos en que a comunicacin se produce mediante textos escritos e valoracin da escritura en determinados mbitos. * Identificacin de textos de uso cotin na aula a partir de elementos paratextuais e textuais. * Observacin das diferenzas entre lingua oral e escrita. * Recoecemento da relacin entre son e grafa no sistema lingstico. * Identificacin da palabra como instrumento bsico para a segmentacin da escritura. * Coecemento das normas ortogrficas mis sinxelas. * Substitucin, insercin, supresin, cambio de orde e segmentacin de elementos lingsticos no funcionamento dos enunciados e textos para adquirir novos recursos. * Inicio reflexin sobre as estratexias de planificacin, textualizacin e revisin como partes do proceso escritor. * Inicio na identificacin implcita e uso dos termos seguintes en actividades de producin e de interpretacin: denominacin dos textos traballados, enunciado, palabra e slaba, nome comn e nome propio.
11.717
* Observacin das variacins morfolxicas (de singular e plural, feminino e masculino) en textos. Criterios de avaliacin. Primeiro ciclo. * Participar en situacins comunicativas de aula tomando en consideracin os hbitos e as regras que rexen estas situacins. Usar frmulas e tratamento adecuados para saudar, despedirse, presentarse, escusarse e solicitar axuda. Qurese avaliar a capacidade do alumnado de participar en diferentes situacins de comunicacin da vida escolar e a progresiva interiorizacin daquelas normas e hbitos bsicos que facilitan a comunicacin e a relacin social. * Comprender textos orais de uso habitual procedentes de diferentes soportes, identificando a informacin mis relevante. Usar estratexias elementais para comprender as mensaxes que escoitan, atendendo a sinais relevantes como o ton de voz ou os xestos, e formulando preguntas sobre o que non se comprende ben. Pretndese avaliar a capacidade do alumnado para captar a informacin e as mensaxes de textos orais de uso cotin e dalgns procedentes da radio, da televisin e de webs infants, as como o uso de estratexias para mellorar a comprensin. * Expresar oralmente vivencias, feitos, sentimentos, ou emocins, e comunicar mensaxes de xeito organizado. Avalase a capacidade para expresarse progresivamente con maior claridade e adecuacin situacin e intencin de comunicacin, usando a entoacin, a pronuncia e o lxico mis adecuados para cada contexto; dicir, avalase a capacidade para achegar informacin comprensible. * Coecer e reproducir textos de literatura oral, especialmente a popular. Trtase de avaliar a capacidade de identificar, recoecer, reproducir e valorar textos relacionados co contorno e a de dramatizar aspectos concretos dos destes. * Localizar informacin concreta e realizar inferencias directas na lectura de textos. Este criterio pretende avaliar a capacidade para identificar e extraer ideas puntuais e datos concretos indicados nos textos de maneira explcita, relacionndoos coas propias vivencias do alumnado e cos seus coecementos previos. * Producir e reescribir textos diferentes e diversos con variados obxectivos comunicativos, seguindo modelos e observando estratexias de planificacin, textualizacin (coidando as normas ortogrficas elementais e os aspectos bsicos da organizacin textual) e revisin de escritos. Iniciar o uso do procesador de texto para composicins sinxelas.
11.718
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Comprensin e producin de textos orais para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didctica como os de uso cotin, de carcter informal (conversas entre iguais e no equipo de traballo) e dun maior grao de formalizacin (exposicins na clase). * Producin de textos orais para expresar ideas, sentimentos, emocins, desexos, opinins e vivencias, e para elaborar plans. * Uso de estratexias elementais para comprender as mensaxes orais: ton de voz, entoacin, xestualidade e formulacin de preguntas coherentes. * Utilizacin de estratexias para potenciar a expresividade das mensaxes orais. * Actitude de escoita adecuada ante situacins comunicativas (respecto das opcins de quen fala, non interrupcins inadecuadas, contacto visual). * Escoita, memorizacin e reproducin de textos procedentes da literatura popular oral (adivias, lendas, contos, poemas, cancins, ditos). * Valoracin e aprecio do texto literario oral como fonte de coecemento da cultura e como recurso de gozo persoal. * Sensibilidade esttica ante elementos imaxinativos, emotivos e creativos da literatura oral. * Dramatizacin de situacins e de textos literarios diversos. * Utilizacin de documentos audiovisuais para obter, seleccionar e relacionar informacins relevantes identificando, clasificando e comparando. * Actitude de cooperacin e de respecto en situacins de aprendizaxe compartida. * Interese por expresarse oralmente con claridade, exposicin ordenada, pronuncia e entoacin adecuadas. * Uso dunha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas. Bloque 2. Ler e escribir. * Comprensin de informacin relevante en textos de situacins cotis de relacin social, como correspondencia escolar, normas da clase, normas do comedor, normas do transporte, normas de uso da biblioteca ou regras de xogos. * Comprensin de informacin xeral en textos procedentes de medios de comunicacin social (includas webs infants) con especial incidencia na noticia e nas cartas direccin do xornal, localizando informacins destacadas en portadas, titulares, subttulos, entradas. * Comprensin de informacin relevante en textos para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didctica como os de uso cotin (folletos, descricins, instrucins e explicacins).
Tntase avaliar o nivel de adquisicin do cdigo escrito. Observarase se a composicin de textos propios relacionados con aspectos de aula ou sociais ou literarios (poemas e contos), garda coherencia coas regras do sistema da lingua. Tamn se avaliar o proceso de producin e utilizacin guiada das fases de planificacin e de revisin. * Ler textos diversos dos traballados e creados na aula, con decodificacin e entoacin axeitada, coa finalidade de gozar e/ou aprender coa escoita lectora. Pretndese avaliar a capacidade de ler comprensivamente en voz alta, logo de lectura silenciosa, textos coecidos, facendo fincap fundamentalmente na entoacin e na expresividade. * Amosar iniciativa e interese pola lectura. Avaliarase o interese amosado pola lectura. Comprobarase a iniciativa e a progresiva autonoma para ler e usar as fontes que proporciona a biblioteca da escola a internet. * Identificar mudanzas que se producen nas palabras, enunciados e textos facendo substitucins, supresins, cambios de orde e observar as modificacins que se poden dar na compresin e na expresin escrita. Trtase de avaliar a habilidade para observar e recoecer, de forma guiada, os efectos que se producen cando nun texto, enunciado ou palabra se fan cambios de orde, substitucins, supresins e insercins coa finalidade de reflexionar sobre a linguaxe. * Identificar intuitivamente texto, enunciado, palabra, nome comn, nome propio, masculino e feminino, singular e plural en actividades relacionadas coa producin e comprensin de textos. Tntase que, en actividades de producin e de comprensin de textos, o alumnado identifique algunha terminoloxa elemental que lle poida axudar a facer melloras na linguaxe escrita. Contidos. Segundo ciclo. Bloque 1. Escoitar e falar. * Participacin e cooperacin nas situacins comunicativas habituais (expresin espontnea, asemblea, informacins, conversas reguladoras da convivencia, debates, discusins ou instrucins) con valoracin e respecto das normas que rexen a interaccin oral (peticin e quendas de palabra, mantemento de tema, respecto s opinins das demais persoas, papeis diversos no intercambio comunicativo, ton de voz, posturas e xestos adecuados). * Comprensin e valoracin de textos orais procedentes da radio, da televisin ou da internet, con especial incidencia na noticia, para obter informacin xeral sobre feitos e acontecementos que resulten significativos.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Integracin de coecementos e de informacins procedentes de diferentes soportes para aprender e contrastar informacin identificando, clasificando, comparando e interpretando. * Composicin de textos propios de situacins cotis de relacin social (correspondencia escolar, normas de convivencia, avisos, solicitudes, instrucins...) de acordo coas caractersticas propias destes xneros. * Composicin de textos de informacin e de opinin caractersticos dos medios de comunicacin social sobre acontecementos significativos, con especial incidencia na noticia e nas cartas direccin do xornal, en situacins reais ou simuladas, as como nos SMS. * Producin de textos relacionados co mbito acadmico para obter, organizar e comunicar informacin (cuestionarios, resumos, informes sinxelos, descricins, explicacins...) * Uso das estratexias de planificacin, de textualizacin e de revisin como partes do proceso escritor. * Interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de comunicacin de experiencias e de regulacin da convivencia. * Utilizacin de elementos grficos e paratextuais, con grao crecente de dificultade, para facilitar a comprensin (ilustracins, subliados, grficos e tipografa). * Lectura persoal, silenciosa e en voz alta, de obras adecuadas idade e aos intereses das alumnas e dos alumnos. * Introducin s estratexias de control do proceso lector (anticipacin, hipotetizacin, relectura...) * Lectura guiada e expresiva de textos narrativos de literatura infantil, adaptacins de obras literarias clsicas e literatura actual en diversos soportes. * Comprensin, memorizacin e recitado de poemas, co ritmo, a pronuncia e a entoacin adecuados. * Recreacin e composicin de poemas e de relatos para comunicar sentimentos, emocins, preocupacins, desexos, estados de nimo ou lembranzas, recoecendo as caractersticas dalgns modelos. * Valoracin da escritura como instrumento de relacin social, de obtencin e de reelaboracin da informacin e dos coecementos. * Desenvolvemento da autonoma lectora, da capacidade de eleccin de temas e de textos e de expresin das preferencias persoais. * Valoracin e aprecio do texto literario como vehculo de comunicacin, fonte de coecemento doutros mundos, tempos e culturas, e como recurso de gozo persoal. * Elaboracin e reescritura de textos literarios (contos, cmics, poesas) e non literarios.
11.719
* Interese polo coidado e pola presentacin dos textos escritos, as como atencin s normas ortogrficas. * Utilizacin de estratexias de resolucin de dificultades lxicas e/ou ortogrficas (uso de dicionarios variados en diversos soportes). * Dramatizacin e lectura dramatizada de situacins e de textos diversos. * Coecemento do funcionamento da biblioteca do centro e participacin en actividades literarias. * Iniciacin creacin dunha biblioteca persoal. * Uso guiado de programas informticos de procesamento de textos. * Uso dirixido das tecnoloxas da informacin e da comunicacin e das bibliotecas para obter informacin e modelos para a composicin escrita e para a lectura. Bloque 3. Reflexionar sobre a lingua. * Recoecemento dos elementos do contexto comunicativo como factores que inciden na seleccin das formas orais ou escritas de intercambio comunicativo. * Identificacin de estruturas narrativas, descritivas, instrutivas e explicativas sinxelas para a comprensin e composicin de textos. * Recoecemento das diferenzas mis relevantes entre lingua oral e escrita. * Coecemento das regras ortogrficas, apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas nos escritos. * Conciencia positiva da variedade lingstica existente no contexto escolar e social. * Coecemento da diversidade lingstica e valoracin positiva desta riqueza. * Comparacin de textos orais e escritos producidos en diferentes variedades de lingua. * Comparacin e transformacin de enunciados, mediante insercin, supresin, cambio de orde, segmentacin e recomposicin, para xulgar a gramaticalidade dos resultados e facilitar o desenvolvemento dos conceptos lingsticos e da metalinguaxe. * Uso e definicin intuitiva nas actividades de producin e interpretacin da terminoloxa seguinte: denominacin dos textos traballados, enunciado, palabra e slaba, xnero e nmero, determinantes, cuantificadores, tempos verbais (pasado, presente, futuro). * Identificacin de palabras compostas e derivadas, de sinnimos e de antnimos en relacin coa comprensin e coa producin de textos. * Comparacin de estruturas sintcticas elementais para observar a sa equivalencia semntica ou posibles alteracins do significado.
11.720
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Qurese observar o coecemento dalgns textos da literatura oral (adivias, lendas, contos, poemas, cancins, ditos) adecuados ao seu interese, nivel e contorno. * Detectar e comprender a informacin explcita en textos escritos (en soporte papel ou dixital) realizando inferencias directas sobre o seu contido. Este criterio pretende avaliar a capacidade de localizar e extraer a informacin relevante de textos escritos variados, as como de elaborar inferencias directas a partir de datos presente neles. * Interpretar as ideas contidas nos textos escritos habituais (expositivos, informativos, instrutivos e literarios), tanto en formato impreso como multimedia, integrndoas nos seus propios esquemas de coecemento. Comprobarase se o alumnado establece relacins entre os seus coecementos previos e as sas experiencias e a informacin contida no texto. Verificarase o uso de estratexias de comprensin baseadas na anticipacin, na formulacin de hipteses, na explicitacin dos obxectivos ou propsitos lectores, na interpretacin de indicadores textuais, paratextuais e contextuais e de estratexias de resolucin de dificultades lxicas (uso de dicionarios, deducin polo contexto...) e de integracin (reler, retroceder). As mesmo, observarase se a nena ou o neno quen de formular xuzos persoais sobre os textos lidos, contrastar a informacin procedente de textos de contido similar e esquematizar, con axuda de modelos, a informacin. * Elaborar e reescribir textos escritos de diferente tipoloxa e formato (impreso e/ou multimedia) acordes a diversas situacins funcionais cotis (cartas, avisos, solicitudes, instrucins, normas, anuncios, noticias) e literarias (contos, poesas, cmics) empregando estratexias de planificacin, de textualizacin e de revisin de escritos. Trtase de avaliar a capacidade de producir textos escritos instrutivos, expositivos, informativos, literarios... relativos a situacins cotis, escolares e sociais. Valoraranse: un plan establecido, unha textualizacin que recolla a correccin ortogrfica e unha revisin do escrito. Tamn se valorar o uso dos medios informticos. * Ler expresivamente textos de tipoloxa variada (entre os traballados e/ou elaborados na aula) con fluidez e entoacin adecuadas vinculadas puntuacin e intencionalidade e coa velocidade apropiada segundo o tipo de texto e o obxectivo lector (ler para deleitar outras persoas, ler para dar a coecer un texto propio, ler para compartir informacin dun texto nico na aula). Pretndese constatar a capacidade de ler comprensivamente en voz alta, logo de lectura silenciosa, textos variados, facendo fincap fundamentalmente na
* Insercin e coordinacin de oracins como instrumento na mellora da composicin escrita. * Exploracin das posibilidades do uso de diversos enlaces entre oracins (adicin, causa, oposicin, contradicin...) en relacin coa composicin de textos. * Identificacin funcional das modalidades oracionais declarativa, interrogativa e exhortativa. * Identificacin intuitiva de suxeito e predicado e dalgns papeis semnticos do suxeito (axente, paciente). Criterios de avaliacin. Segundo ciclo. * Participar en situacins comunicativas que se dan na aula (reais ou simuladas) e que correspondan a diversa tipoloxa (conversa, expresin espontnea, asemblea, debate) e a diversos obxectivos comunicativos, respectando as normas que rexen estas situacins. Avaliarase a capacidade e a actitude de intervencin en situacins variadas de aula nas cales se produce linguaxe oral, as como a adaptacin diversa tipoloxa e a diversos obxectivos comunicativos. Observarase especialmente o respecto das normas. * Comprender textos orais de uso cotin, extraendo o senso global das mensaxes orais. Usar estratexias elementais para comprender as mensaxes que escoitan as nenas e os nenos atendendo a sinais relevantes como o ton de voz, a entoacin, os xestos e formulando preguntas coherentes que axuden comprensin. Pretndese avaliar o desenvolvemento da capacidade de comprensin de producins orais cotis. Avalase especialmente o recoecemento de ideas principais, a habilidade de seleccionar a informacin necesaria segundo o obxectivo e a capacidade para facer algunhas deducins a partir do escoitado. * Producir textos orais (explicacins sinxelas, exposicins, narracins...) presentando coherentemente ideas, estados de nimo, sentimentos, emocins, feitos, vivencias e opinins. Tntase constatar a capacidade para expresarse en diferentes contextos comunicativos usando o lxico, as formas lingsticas, o ton, a entoacin e a pronuncia axeitados, e a de iniciar e soster unha interaccin comunicativa. Atenderase coherencia e potenciacin da mensaxe con aspectos non verbais como xestos, posturas ou movementos. Observarase a habilidade para narrar situacins reais ou imaxinadas con certa desinhibicin. * Memorizar e reproducir textos orais propios da literatura popular empregando a pronuncia e entoacin adecuadas.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 entoacin, na fluidez e na expresividade que poida axudar interpretacin do texto. * Coecer textos de literatura infantil (poesa, cmics, contos...) adecuados ao ciclo, coa finalidade de gozo coa lectura e de uso como modelo para as sas reescrituras, reelaboracins e producins escritas. Trtase de valorar o uso da literatura infantil adecuada idade e aos intereses do alumnado como fonte de pracer e como fonte de modelos pertinentes para a expresin escrita literaria. Avaliarase tamn a capacidade de explorar os recursos de cada texto para servir de modelos en reescrituras, dramatizacins e recreacins. Comprobarase a presenza dunha actitude positiva cara lectura e o uso cada vez mis autnomo dela. * Empregar as bibliotecas de aula e de centro con certa autonoma como fonte de informacin e como lugar que proporciona recursos relacionados coa lectura por pracer. Trtase de avaliar a participacin do alumnado en actividades de biblioteca e o uso desta. Valorarase que sexa quen de localizar aquilo que precisa de acordo con necesidades concretas, as como o respecto polas normas de uso e a colaboracin no bo funcionamento dese espazo. * Identificar en textos orais e escritos de uso cotin temas e usos que poidan supoer discriminacin. Prstase atencin capacidade de detectar algunhas manifestacins discriminatorias (sexuais, tnicas, sociais...) na linguaxe e busca de alternativas para corrixilas. * Reflexionar sobre como algns cambios nas palabras, enunciados e textos producen modificacins comprensivas e expresivas. Procrase avaliar a capacidade do alumnado para xogar coa linguaxe observando os cambios semnticos e expresivos que se producen en textos, enunciados e palabras cando se practican omisins, insercins, cambios de orde, segmentacins. Avalase, as mesmo, a habilidade para usar as sas producins escritas e orais considerando o texto de xeito crtico e creativo, o que lle permitir analizalo en diferentes aspectos (formato, estrutura, vocabulario, recursos literarios). * Utilizar de xeito intuitivo terminoloxa relacionada coa tipoloxa textual, os tempos verbais (presente, futuro e pasado), os adxectivos cualificativos, os determinantes e algns aspectos relativos semntica como antnimos e sinnimos, cando se realicen actividades de comprensin e de expresin orais e escritas. Tntase avaliar se, en actividades de producin e de comprensin de textos, o alumnado identifica algunha terminoloxa lingstica e gramatical que lle poida
11.721
axudar a facer melloras na comprensin e na expresin escrita. Non se trata de avaliar illadamente os conceptos gramaticais senn a sa funcionalidade para mellorar o uso da linguaxe. * Usar as experiencias coas diversas linguas que coece ou est a aprender para realizar anlises e comparacins que lle permitan establecer melloras na sa expresin e comprensin. Pretndese que poidan identificar similitudes e diferenzas entre as linguas da comunidade como frmula de anlise de aspectos da lingua (grficos, sintcticos, lxicos, semnticos) que os axuden a mellorar na sa expresin e comprensin correctas. Contidos. Terceiro ciclo. Bloque 1. Escoitar e falar. * Participacin e cooperacin nas situacins comunicativas de relacin social especialmente as destinadas a favorecer a convivencia (debates, exposicins curtas, conversas, expresins espontneas, discusins, asembleas, narracins orais, entrevistas), con valoracin e respecto das normas que rexen a interaccin oral (quendas de palabra, papeis diversos no intercambio, respecto s opinins e opcins lingsticas das demais persoas, ton de voz, posturas e xestos adecuados). * Comprensin de textos orais procedentes da radio, da televisin ou da internet con especial incidencia na noticia, na entrevista, na reportaxe infantil e nos debates e comentarios de actualidade, para obter informacin xeral sobre feitos e acontecementos que resulten significativos e distinguindo informacin de opinin. * Interpretacin elemental en textos orais da retranca, da irona e dos dobres sentidos. * Comprensin e producin de textos orais para aprender e para informarse, tanto os creados con finalidade didctica como os de uso cotin, de carcter informal (conversas entre iguais e no equipo de traballo) e dun maior grao de formalizacin (exposicins da clase, entrevistas ou debates). * Producin de textos orais propios dos medios de comunicacin social mediante simulacin ou participacin para ofrecer e compartir informacin e opinin. * Uso de estratexias elementais para comprender e facer comprender as mensaxes orais: fluidez, claridade, orde, lxico apropiado, pronuncia correcta, ton de voz, entoacin, xestualidade. Incorporacin das intervencins das demais persoas, formulacin de preguntas coherentes e percepcin das reaccins. * Utilizacin de estratexias para potenciar a expresividade das mensaxes orais (acenos, miradas, posturas corporais).
11.722
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Composicin de textos propios de situacins cotis de relacin social (correspondencia, normas, programas, convocatorias, plans de traballo, SMS) de acordo coas caractersticas propias destes xneros. * Composicin de textos de informacin e de opinin caractersticos dos medios de comunicacin social sobre feitos e acontecementos significativos, con especial incidencia na noticia, na entrevista, no comentario breve sobre libros ou msica, en situacins reais ou simuladas. * Producin de textos relacionados co mbito acadmico para obter, organizar e comunicar informacin (cuestionarios, enquisas, resumos, esquemas, informes, descricins, explicacins). * Realizacin de diferentes tipos de lectura: de investigacin, de aprendizaxe, de gozo persoal, de resolucin de problemas. * Lectura: -Expresiva de textos de diferente tipoloxa textual non literaria. -Persoal, silenciosa e en voz alta de obras adecuadas idade e aos intereses (conto, cmic, novela). -Guiada de textos narrativos da literatura infantil, adaptacins de obras literarias clsicas e literatura actual en diversos soportes. -Comentada de poemas, de relatos e de obras teatrais tendo en conta as convencins literarias (xneros, figuras) e a presenza de certos temas e motivos repetitivos e tpicos. * Uso das estratexias de control do proceso lector (anticipacin, formulacin de hipteses, relectura). * Desenvolvemento da autonoma lectora, da capacidade de eleccin de temas e de textos e de expresin das preferencias persoais. * Valoracin e aprecio do texto literario como vehculo de comunicacin e como recurso de gozo persoal. * Recreacin e composicin de poemas e de relatos para comunicar sentimentos, emocins, estados de nimo, lembranzas, recoecendo as caractersticas dalgns modelos. * Interese polo coidado e a presentacin dos textos escritos e respecto pola norma ortogrfica. * Interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de comunicacin de experiencias e de regulacin da convivencia. * Valoracin da escritura como instrumento de relacin social, de obtencin e de reelaboracin da informacin e dos coecementos. * Uso dirixido das tecnoloxas da informacin e da comunicacin para a localizacin, seleccin, interpretacin e organizacin da informacin.
* Actitude de escoita adecuada ante situacins comunicativas (tolerancia s opinins, escoita atenta, respecto das opcins de quen fala sen interrupcins inadecuadas, contacto visual). * Escoita, memorizacin e producin de textos procedentes da literatura popular oral (refrns, adivias, lendas, contos, poemas, conxuros, cancins, ditos, romances, cantigas). * Valoracin e aprecio do texto literario oral como vehculo de comunicacin, fonte de coecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal. * Valoracin dos medios de comunicacin social como instrumento de aprendizaxe e de acceso a informacins e a experiencia doutras persoas. * Uso de documentos audiovisuais como medio de obter, identificar, seleccionar, clasificar, comparar e relacionar con progresiva autonoma informacins relevantes para aprender. * Actitude de cooperacin e de respecto en situacins de aprendizaxe compartida. * Interese por expresarse oralmente coa pronuncia e coa entoacin adecuadas. * Uso dunha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas. Bloque 2. Ler e escribir. * Comprensin da informacin relevante en textos das situacins cotis de relacin social: correspondencia, normas, programas de actividades, convocatorias, plans de traballo ou regulamentos. * Comprensin de textos procedentes dos medios de comunicacin social (includas webs infants e xuvens) con especial incidencia na noticia, na entrevista e nas cartas direccin do xornal, para obter informacin xeral, localizando o mis destacado. * Comprensin de textos do mbito escolar en soporte papel ou dixital para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didctica como os de uso social (folletos informativos ou publicitarios, prensa, programas, fragmentos literarios). * Utilizacin de elementos grficos e paratextuais para facilitar a comprensin (ilustracins, grficos, tboas e tipografa). * Integracin de coecementos e de informacins procedentes de diferentes soportes para aprender, comparando, clasificando, identificando e interpretando con especial atencin aos datos que se transmiten mediante grficos, esquemas e ilustracins. * Esquematizacin da informacin relevante dun texto. * Uso das estratexias de planificacin, de textualizacin (formato, estrutura, ortografa e normas lingsticas...) e de revisin como partes do proceso escritor.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Uso progresivamente autnomo de programas informticos de procesamento de textos e de correccin ortogrfica. * Uso da biblioteca do centro, amosando coecemento da sa organizacin (catalogacin, funcionamento) e participacin en actividades literarias e na elaboracin de propostas. * Creacin da biblioteca persoal. * Utilizacin das bibliotecas, inclundo as virtuais, de xeito cada vez mis autnomo, para obter informacin e modelos para a producin escrita. * Dramatizacin e lectura dramatizada de textos literarios e non literarios diversos. Bloque 3. Reflexionar sobre a lingua. * Identificacin das relacins entre os elementos do contexto e as formas lingsticas en que se manifestan os discursos orais e escritos. * Identificacin en situacins comunicativas de participantes, lugares, xeitos de proceder, para reflexionar sobre as diferentes variables que inciden na comunicacin. * Recoecemento de estruturas narrativas, descritivas, instrutivas e explicativas para a comprensin e composicin. * Identificacin dos mecanismos que favorecen e controlan a comprensin lectora. * Coecemento das normas ortogrficas, apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas nos escritos. * Uso de procedementos de derivacin, comparacin e contraste para xulgar sobre a correccin das palabras e xeneralizar as normas ortogrficas. * Comparacin e transformacin de enunciados, mediante insercin, supresin, cambio de orde, segmentacin e recomposicin, para xulgar sobre a gramaticalidade dos resultados e facilitar o desenvolvemento dos conceptos lingsticos e da metalinguaxe. * Comparacin entre aspectos das linguas que coece e/ou est a aprender para mellorar os procesos comunicativos e recoecer as interferencias das linguas existentes na comunidade autnoma. * Uso e identificacin intuitiva da terminoloxa seguinte nas actividades de producin e interpretacin: denominacin dos textos traballados; slaba tnica e tona; enunciados: frase e oracin; tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo, imperativo; enlaces: preposicin e conxuncin; grupo de palabras: ncleo e complementos; adxectivo; tempo verbal; persoa gramatical; modo imperativo e infinitivo; suxeito e predicado; complementos do nome e complementos do verbo. * Comparacin de estruturas sintcticas diversas para observar a sa equivalencia semntica ou posibles alteracins do significado.
11.723
* Observacin da insercin e coordinacin de oracins como procedementos propios da explicacin, tanto na escritura como na expresin oral. * Exploracin das posibilidades do uso de diversos enlaces entre oracins (causa, consecuencia, finalidade, contradicin, condicin...) en relacin coa composicin de textos. * Identificacin, en oracins, de suxeito e predicado, as como do papel semntico do suxeito (axente paciente, causa). * Transformacin de oracins de activa en pasiva e viceversa para mellorar a comprensin de determinados textos. * Prctica do paso de estilo directo a estilo indirecto na narracin. Criterios de avaliacin. Terceiro ciclo. * Participar nas diversas situacins de intercambio oral que se producen na aula observando as actitudes adecuadas e autorregulando as estratexias que fan efectiva a comunicacin. Amosar interese por expresarse en pblico coherentemente, sen contradicins, sen repeticins innecesarias e usando nexos adecuados. Trtase de avaliar a capacidade de intervir nas situacins comunicativas da aula respectando os hbitos de correcta participacin, empregando as calidades que debe posur quen fala, recoecendo as calidades de quen escoita e mais usando adecuadamente os recursos non verbais e as estratexias elementais para percibir reaccins. * Comprender textos orais diversos interpretando as intencins explcitas, as como as intencins, valores e opinins non explcitas. Pretndese avaliar a capacidade de obter e seleccionar informacins e a de establecer relacins entre as informacins orais procedentes da escola e dos medios de comunicacin transcendendo da literalidade do texto para facer deducins e inferencias elementais, as como para interpretar aspectos implcitos como a irona, a retranca ou o dobre sentido, e entrever mensaxes subliminais. As mesmo, avalase a capacidade de distinguir informacin de opinin e a de reflexionar sobre os mecanismos que se relacionan coa comprensin, de cara a aprender a aprender. * Expresarse oralmente con correccin, usando diferentes textos orais segundo a situacin comunicativa de que se trate e empregando os recursos lingsticos e non lingsticos que sexan precisos. Constatarase a capacidade das nenas e dos nenos para producir textos orais de tipoloxa variada adecuados s diferentes situacins (formais e informais) e necesidades con progresiva coherencia, correccin lxica, organizacin e control de diccin, empregando
11.724
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Verificarase que as alumnas e os alumnos sexan capaces de expresarse por escrito en progresin de cohesin e de coherencia seguindo os pasos da producin textual (planificacin, textualizacin adecuada). Avaliarase a importancia que o alumnado lle d lingua escrita no intercambio social, as como a capacidade de elaborar textos diversos. Farase fincap na observacin dunha presentacin definitiva adecuada e correcta en relacin coas normas do sistema da lingua. * Ler expresivamente textos de diversa tipoloxa con fluidez e precisin atendendo diccin, entoacin, intensidade de voz, ritmo e velocidade adecuados s diversas situacins funcionais da lectura en voz alta (ler para que algun goce escoitando, ler para dar a coecer un texto descoecido, ler para compartir informacin que se acaba de localizar), facendo participar audiencia da interpretacin dela. Pretndese constatar a capacidade expresiva e comprensiva cando se len textos habituais en voz alta (logo de lectura silenciosa) e a capacidade de realizar lectura dramatizada de textos literarios contando coa improvisacin vocal, facendo fincap fundamentalmente na velocidade, ritmo, intensidade de voz, entoacin, pausado e diccin. Valorarase a habilidade para controlar o proceso lector. * Coecer textos de literatura infantil adecuados ao ciclo coa finalidade de que sirvan de modelos para a escritura creativa e de recursos para a lectura por pracer. Este criterio avala a capacidade de gozar autonomamente con diferentes textos literarios escritos adecuados aos seus intereses e ao ciclo. * Usar as bibliotecas da aula e do centro e os seus diferentes departamentos con autonoma abonda, comprendendo como se organiza, e colaborando no seu coidado e mellora. Avalase a capacidade de usar as diferentes bibliotecas e os espazos especficos destas de xeito autnomo, amosando coecemento bsico de usuaria e usuario e observando as normas. Valorarase a capacidade de colaboracin no coidado, dinamizacin e mantemento da biblioteca e a manifestacin de preferencias na seleccin de lecturas expresando as propias opinins sobre elas. * Analizar criticamente os textos e hipertextos e reflexionar sobre o seu contido, identificando a estrutura, o uso da linguaxe e o punto de vista da autora ou do autor a partir dos cambios que se poden producir nos elementos textuais efectuando modificacins variadas neles. Trtase de observar a capacidade de recoecer os efectos na comprensin e expresin que se producen en elementos do texto cando, xogando con diferentes aspectos deste, se realizan modificacins como: cam-
o rexistro lingstico adecuado e usando os recursos non verbais apropiados como medios de potenciar a expresividade. Valorarase: a capacidade de producir oralmente relatos, noticias, anuncios, exposicins, explicacins sinxelas e reflexins; a capacidade de comunicar do xeito mis claro e correcto posible; a capacidade de recoecer a utilidade de tcnicas non verbais diversas con vistas a facerse entender mellor; a habilidade para iniciar, soster e finalizar as conversas entre iguais nas relacins sociais. * Producir textos orais a partir de textos preexistentes da literatura oral popular (refrns, ditos, conxuros, lendas, contos, adivias, cantigas, cancins, romances) co ritmo e a entoacin adecuados. Pretndese avaliar o uso da lingua oral desfrutando de textos de tradicin oral popular, as como a capacidade de usar recursos expresivos e creativos en tarefas de dramatizacin, de recreacin ou de memorizacin destes textos. * Buscar, localizar e seleccionar informacin explcita en textos escritos de soportes variados (webs, libros, carteis) e realizar inferencias determinando intencins e dobres sentidos. Tntase avaliar a capacidade do alumnado para localizar e extraer a informacin en textos escritos de diversa tipoloxa e formato para comprender o sentido do texto ou hipertexto e as relacins esenciais entre os diferentes elementos:discernindo a informacin principal da secundaria; analizando elementos que inflen na comprensin (estrutura, vocabulario, contexto, soporte); utilizando estratexias para resolver dbidas (uso de dicionarios, busca de informacin complementaria, ampliacin de datos, relectura, contraste coas compaeiras e compaeiros); usando diferentes tipos de lectura (rpida, selectiva, integral...) e estratexias diferenciadas para determinar o relevante (subliado, esquematizacin). * Interpretar e integrar as concepcins previas e ideas propias coas contidas nos textos, comparando e contrastando informacins variadas. Comprobarase se o alumnado manexa con autonoma informacins contidas en textos de diferente tipoloxa e en hipertextos: utilizando estratexias para resolver dbidas, confrontando informacin procedente destes coa propia, contrastando os datos obtidos, elaborando esquemas simples que recollan a informacin fundamental, formulando xuzos persoais sobre o lido con argumentos e amosando actitude crtica ante calquera texto que comporte algn tipo de discriminacin. * Producir textos de diferente tipoloxa que permitan narrar, describir, resumir, explicar e expoer opinins, emocins e informacins relacionadas con situacins cotis da aula de xeito coherente, usando o mis adecuadamente posible estratexias de planificacin, de textualizacin e de revisin e empregando soportes variados, includos os dixitais.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 bios de orde, insercins, supresins, recomposicins, modificacins lxicas... * Utilizar terminoloxa lingstica e gramatical bsica, implcita e funcionalmente, e como apoio comprensin e producin de textos. Pretndese avaliar o coecemento de terminoloxa especfica ( nome, verbo, tempo verbal, determinante, adxectivo e nexos) que lle permita ao alumnado debater sobre a sa producin oral e escrita, explicar o que aprende e falar da propia lingua. * Establecer relacins entre as diversas linguas que utiliza ou est a aprender o alumnado para reflexionar sobre como mellorar os seus procesos comunicativos. Qurese avaliar se o alumnado pode atopar relacins e interferencias doutros idiomas e se quen de observar regularidades sintcticas, ortogrficas, morfolxicas... en diferentes textos e hipertextos procedentes das linguas que se falan en Galicia. rea de lingua estranxeira. Introducin. Caractersticas da rea. As linguas son instrumentos de comunicacin e de coecemento, vehculo dos sistemas de valores e das expresins culturais e factor determinante da identidade dos pobos e das persoas. Coa lingua somos quen de expresar sentimentos e emocins, interactuamos co medio, creamos culturas e facemos que estas pervivan a travs dos tempos. No mundo actual, cada vez mis globalizado, onde estn a desaparecer os lmites xeogrficos da comunicacin, a aprendizaxe de linguas estranxeiras constite unha necesidade e unha posibilidade ilimitada de achegamento, por unha parte, informacin, ao coecemento e s tecnoloxas e, pola outra, a distintos formas e estilos de vida e maneiras de pensar de diferentes culturas. Na sociedade europea actual, a competencia multilinge estase a conformar como un aspecto esencial para a proteccin e o desenvolvemento da herdanza lingstica como fonte de enriquecemento mutuo. Esta permitiralles aos individuos relacionar de modo significativo as distintas culturas s que teen acceso mediante os seus coecementos lingsticos e lograr unha mellor compresin delas ata configurar a competencia pluricultural, da cal a competencia plurilinge un dos compoentes. Todo isto ha facilitar a mobilidade plena das persoas e o intercambio democrtico de ideas. A realidade galega est conformada por unha comunidade de falantes que coecen das linguas, o galego e o casteln, e que estn a aprender, polo menos, unha lingua estranxeira. Isto, mis a integracin na nosa sociedade de persoas procedentes doutros pases de Europa e do resto do mundo, constite unha caracterstica dos contornos de aprendizaxe escolar das linguas, en si mesmos plurilinges e, desde o punto de
11.725
vista metodolxico, integradores. Neles dbese tirar proveito, non s das destrezas e coecementos desenvoltos en cada unha das linguas, senn tamn da simple presenza de idiomas descoecidos, referente real das diferenzas lingsticas e culturais, incidindo na riqueza que tal feito implica. Seguindo as indicacins do Consello de Europa no Marco Comn Europeo de Referencia, a aprendizaxe das linguas estranxeiras e a sa certificacin organzanse nunha serie de niveis comns ordenados en graos de competencia lingstica progresivamente mis amplos e ligados a distintos contextos sociais de uso da competencia comunicativa. Ser, pois, a etapa de educacin primaria a que inicie esta andaina cara ao dominio pleno da competencia comunicativa nas linguas estranxeiras obxecto de estudo. Igualmente, o Marco Comn Europeo de Referencia promove o coecemento das diversas linguas e culturas, polo que este currculo ten tamn a finalidade de favorecer a comunicacin entre iguais, eliminar barreiras, prexuzos e estereotipos e enriquecer persoalmente as nenas o os nenos. Na educacin primaria, o estudo da lingua estranxeira ter como meta a paulatina familiarizacin coa nova lingua e a sa utilizacin en situacins de comunicacin sinxelas e significativas para os nenos e para as nenas desa idade. As linguas aprndense de moitas maneiras, pero o que se ensina e o que aprende o alumnado est condicionado, entre outros factores, polo conxunto de medios e materiais utilizados. As, as tarefas e os materiais deben ser variados e adaptados s caractersticas do alumnado ao que van dirixidos e s finalidades da aprendizaxe da lingua estranxeira. Pola sa parte, a utilizacin das TIC ofrece a posibilidade de respectar o ritmo de aprendizaxe de cada alumno e cada alumna, de acceder a contidos reais e adecuados ao seu nivel e intereses ou de establecer contactos con alumnas e alumnos de todo o mundo falantes desa lingua a travs dos recursos informticos que internet pon sa disposicin (correo electrnico, chats, foros, etc.), as como de iniciarse, no caso da educacin primaria, competencia bsica de aprender a aprender utilizando este instrumento. As, o currculo de lingua estranxeira para a educacin primaria promove un ensino integrador das linguas, basase no desenvolvemento progresivo da competencia comunicativa e da competencia intercultural e impulsa a utilizacin das diversas linguaxes que posibilitan a comunicacin: verbal, non verbal, audiovisual e dixital. O currculo artllase en tres bloques: O bloque 1 Escoitar e falar, rene as das dimensins bsicas sobre as que traballar nesta etapa de educacin primaria. Cmpre non esquecer que as destrezas produtivas (escribir e falar) son posteriores s receptivas.
11.726
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Escribir textos diversos con finalidades variadas sobre temas previamente tratados na aula e coa axuda de modelos. * Ler de xeito comprensivo textos diversos, relacionados coas experiencias e intereses do alumnado, extraendo informacin xeral e especfica de acordo cunha finalidade previa. * Aprender a usar con progresiva autonoma medios variados, includas as TIC, para obter informacin e para comunicarse en lingua estranxeira. * Valorar a lingua estranxeira, e as linguas en xeral, como medio de comunicacin e entendemento entre as persoas de procedencias e culturas diversas e como ferramenta de aprendizaxe de distintos contidos. * Manifestar unha actitude receptiva, interesada e de confianza na propia capacidade de aprendizaxe e de uso da lingua estranxeira. * Coecer aspectos doutras culturas que utilizan a lingua estudada e amosar unha actitude de respecto cara as mesmas. * Utilizar os coecementos e as experiencias previas coas linguas galega e castel para unha adquisicin mis rpida, eficaz e autnoma da lingua estranxeira. * Identificar aspectos fonticos, de ritmo, de acentuacin e de entoacin, as como estruturas lingsticas e aspectos lxicos da lingua estranxeira e usalos como elementos bsicos da comunicacin. Contidos. Primeiro ciclo. Bloque 1. Escoitar e falar. * Comprensin de mensaxes orais sinxelas (instrucins) para realizar tarefas dentro ou fra da aula. * Comprensin de textos orais sinxelos -contos, cancins, rimas...- conectados cos intereses das nenas e dos nenos e apoiados con imaxes, sons e xestos. * Escoita e comprensin de mensaxes sinxelas significativas para o alumnado procedentes de diferentes soportes multimedia. * Achegamento, a travs do xogo e da expresin corporal e musical, a algns aspectos fonticos, do ritmo, da acentuacin e da entoacin da nova lingua. * Participacin en situacins de comunicacin reais ou simuladas, empregando respostas verbais ou non verbais (movemento, accins, debuxo, modelado, mmica). * Imitacin de situacins de comunicacin breves e sinxelas a travs de dramatizacins e de xogos de sortes, de rutinas de comezo e fin da clase, de lerias, de retrousos e de contos. * Memorizacin de producins orais breves significativas e apoiadas con axuda visual, auditiva e xestual (cancins, rutinas para iniciar ou manter o xogo,
Valorar a nova lingua de estudo; escoitar variadas e significativas mensaxes cunha actitude positiva; comprender o que falan as demais persoas; captar o sentido global de textos orais emitidos a travs de diferentes medios e soportes; fomentar a comprensin crtica e a identificacin de estereotipos; participar nas situacins de comunicacin a travs do movemento, dos xestos, da palabra; aprender as normas dos intercambios orais e escritos, a negociar o consenso e a xogar cos novos sons, ritmos e entoacin son aspectos que se recollen neste bloque e que conducen ao coecemento e aprendizaxe do idioma. Cmpre lembrar a importancia de proporcionarlle un rico e variado input ao alumnado a partir do cal inicie un coecemento intuitivo sobre os mecanismos da nova lingua. Canto mis abundante e redundante sexa o input, maior ser a diversidade de patrns de comunicacin, o que permitir aumentar a competencia lingstica do alumnado e facilitar a sa participacin en situacins de comunicacin propostas nas actividades de aprendizaxe na aula. O bloque 2 Ler e escribir, recolle das actividades lingsticas que se inician na etapa da educacin primaria como complemento s das anteriores, polo que nos primeiros cursos desta etapa a lingua traballada no cdigo escrito ser aprendida na sa forma oral en primeiro lugar. O bloque 3 Reflexin sobre a lingua e consciencia intercultural, integra contidos relacionados co coecemento do idioma e coa reflexin acerca deste e das regras de funcionamento das linguas. Ademais, fai visibles as estratexias de aprendizaxe: memorizacin, repeticin, relacins cos outros idiomas ou coecementos... As, agudzase a atencin selectiva ao reflexionar sobre a mesma lingua. Na educacin primaria o enfoque comunicativo dirixir a comunicacin oral, obxectivo prioritario nesta etapa, e a motivacin sentar as bases para a aprendizaxe, de xeito que a atencin sexa mis intensa, a aprendizaxe mis rpida e a actitude tranquila e relaxada ante a lingua estranxeira e a sociedade e cultura que esta implica. Ser unha metodoloxa baseada no descubrimento guiado e colectivo e na resolucin de problemas, evitando o traballo analtico e favorecendo en todo momento a participacin e implicacin activa dos nenos e das nenas, coa finalidade de lograr aprendizaxes eficaces desde o punto de vista cognitivo, comunicativo e socio afectivo. Obxectivos. * Escoitar e comprender mensaxes en interaccins verbais variadas, utilizando as informacins transmitidas para a realizacin de diversas tarefas concretas relacionadas coa experiencia do alumnado. * Expresarse e interactuar oralmente en situacins sinxelas e habituais que tean un contido e desenvolvemento coecidos, utilizando procedementos verbais e non verbais e adoptando unha actitude respectuosa e de cooperacin.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 frmulas orais breves para manter a atencin, lerias...). * Participacin con actitude de colaboracin en xogos e dramatizacins que precisen de breves intervencins orais. * Interese por empregar a lingua estranxeira en situacins variadas de comunicacin (sado, despedida, presentacins, felicitacin s persoas da aula nos seus aniversarios, estados de nimo...). * Valoracin positiva das intervencins orais propias e alleas. * Recoecemento e aprendizaxe de formas bsicas de relacin social en lingua estranxeira. * Iniciacin s estratexias bsicas que favorecen a comprensin e a expresin oral: uso do contexto visual e non-verbal e dos coecementos previos sobre o tema ou sobre a situacin de comunicacin transferidos desde as linguas que coece o alumnado lingua estranxeira. * Valoracin da lingua estranxeira como instrumento para comunicarse e para achegarse a nenos e nenas doutras culturas. Bloque 2. Ler e escribir. * Asociacin de imaxes con palabras coecidas e relacionadas con temas prximos ao alumnado -contos, personaxes de debuxos animados- e identificacin delas, empregando diferentes recursos visuais e informticos. * Asociacin de grafa, fonema e significado de palabras en contextos reais ou simulados procedentes de diversas fontes, traballadas previamente a travs de diversos medios, e sempre con apoio visual. * Lectura de palabras e de enunciados moi sinxelos en recursos variados (audiovisuais e informticos, tiras de cmic, karaoke, xogos de ordenador). * Escritura de palabras e de enunciados moi sinxelos e traballados previamente en producins orais utilizando distintos medios (xogos visuais e informticos en que o alumnado tea que formar palabras e asocialas con imaxes, modelos, textos para completar...) coa intencin de compartir informacin ou cunha intencin ldica e/ou funcional. * Iniciacin ao uso de programas informticos educativos para ler e escribir mensaxes sinxelas. * Interese polo coidado na presentacin dos textos escritos. * Valoracin positiva dos textos escritos propios e os do resto das persoas da aula, colaborando na sa producin e exposicin e integrndoas na rutina diaria (carteis para identificar os recantos, calendario, cartafol colectivo...). Bloque 3. Reflexin sobre a lingua e consciencia intercultural.
11.727
* Iniciacin a algunhas diferenzas de sons e de ritmo respecto da primeira lingua. * Iniciacin utilizacin de estratexias de lectura: uso do contexto visual e verbal e dos coecementos previos sobre o tema ou a situacin transferidos desde as linguas que coece o alumnado. * Familiarizacin con algunhas estratexias bsicas da producin de textos a partir dun modelo: seleccin da persoa destinataria, da intencin e do contido. * Uso de habilidades e de procedementos (repeticin, memorizacin, asociacin de palabras e de expresins con elementos xestuais e visuais e observacin de modelos) para a adquisicin de lxico e de estruturas elementais da lingua. * Iniciacin ao uso de dicionarios visuais, contos, webs infants e produtos multimedia e achegamento s posibilidades que achegan na busca de informacin e de coecemento. * Seguridade na propia capacidade para aprender unha lingua estranxeira e gusto polo traballo cooperativo. * Iniciacin ao emprego dun cartafol (rexistro de aprendizaxe) colectivo da aula, onde se irn acumulando os traballos de cada neno e cada nena previamente acordados no grupo-clase. * Achegamento a algns aspectos culturais semellantes nosa realidade a travs de producins multimedia e de manifestacins artsticas da cultura dos pases onde se fala a lingua estranxeira. * Actitude receptiva cara s persoas que falan outra lingua e teen unha cultura ou forma de vida diferentes. Criterios de avaliacin. Primeiro ciclo. * Valorar a lingua estranxeira como instrumento para comunicarse e para achegarse a nenos e a nenas doutras culturas que teen formas de vida diferentes da propia e para descubrir algns aspectos comns (xogos de sortes, xogos tradicionais e festas...). Con este criterio avaliarase o interese por iniciar relacins con nenos e nenas falantes da lingua estranxeira, a actitude positiva de respecto cara aprendizaxe dunha nova cultura e de interese por descubrir semellanzas coa propia. * Amosar unha actitude positiva cara aprendizaxe da nova lingua mostrando interese por imitar, escoitar e reproducir rimas, cancins, xogos, elementos repetitivos dos contos e de cancins. Trtase de comprobar a aceptacin da nova lingua como fonte de pracer e de diversin e a valoracin desta como vehculo de xogo e de comunicacin. * Comprender mensaxes verbais, significativas e contextualizadas coa axuda de elementos lingsticos e non lingsticos.
11.728
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Utilizar recursos e estratexias moi sinxelos para aprender a aprender, identificando as que son mis apropiadas para o alumnado (axudas xestuais, repeticin sonora en voz alta ou de movemento, asociacin, emprego de dicionarios visuais, utilizacin da internet...). Pretndese comprobar o grao de consciencia dos logros do alumnado e a capacidade de recoecer as estratexias de aprendizaxe. * Amosar curiosidade e interese por buscar informacin a travs de diferentes medios sobre a cultura que estn a estudar as alumnas e os alumnos (busca de imaxes, xogos, fotografas, personaxes de debuxos animados...) con diversas finalidades (exposicin na aula no rexistro de aprendizaxe, clasificacin na carpeta de favoritos, utilizacin como salvapantallas, lbums... ) Tntase valorar con este criterio a curiosidade por coecer diferentes aspectos da vida e da cultura relacionadas coa lingua estranxeira, as como o interese por aprendelos e compartilos co resto da clase. Contidos. Segundo ciclo. Bloque 1. Escoitar e falar. * Comprensin de mensaxes orais (instrucins e peticins) de progresiva complexidade para realizar tarefas dentro ou fra da aula. * Comprensin de textos orais de dificultade crecente -contos, anuncios, informacin meteorolxica, localizacin dunha persoa, obxecto ou lugar, cancins, rimas...- conectados cos intereses das nenas e dos nenos en soporte audiovisual e multimedia para extraer informacin global e algunha especfica. * Participacin en situacins reais ou simuladas de comunicacin dando respostas verbais e non verbais que supoan unha eleccin entre un repertorio limitado de posibilidades, en contextos progresivamente menos dirixidos. * Participacin activa en situacins funcionais de comunicacin (conversas telefnicas; peticins; autopresentacin e presentacin doutras persoas; compravenda; sados; identificacin e localizacin de persoas, de obxectos e de lugares...) respectando e empregando as convencins propias do proceso comunicativo: prestar atencin persoa que fala, respectar as quendas de palabra, manter contacto visual, amosar actitude positiva e presentar adecuacin da resposta intervencin das outras persoas. * Producin de textos orais coecidos previamente mediante a participacin activa en representacins, cancins, recitados, dramatizacins, interaccins dirixidas... ou ben preparados mediante un traballo previo con axudas e modelos, amosando interese por expresarse oralmente en actividades individuais e de grupo.
Avalase a capacidade progresiva de captar ideas e mensaxes en situacins de comunicacin oral significativas en que se utilicen linguaxes diversas (xestos, mmica, sons, imaxes e recursos multimedia). * Participar comprensivamente, empregando formas lingsticas e non lingsticas, en producins orais moi sinxelas relativas a situacins e a temas de interese para o alumnado: xogos, dramatizacins de contos, instrucins para realizar actividades da aula. Pretndese avaliar a participacin oral activa en situacins de dificultade progresiva utilizando frmulas sinxelas de interaccin social e mediante respostas non verbais. * Amosar comprensin, mediante respostas verbais sinxelas e bsicas, en situacins de comunicacin cotis (sado, despedida, presentacin, expresin de estados de nimo e outros) e iniciarse nas frmulas orais da expresin coti. Tntase comprobar que o alumnado comprende e participa en interaccins orais sociais bsicas de sado, de despedida, de presentacin e de manifestacin sinxela de estados de nimo e que ten capacidade de responder verbalmente nas ditas situacins de comunicacin. * Imitar sons, repetir producins orais sinxelas e breves de uso diario na aula e memorizar frmulas breves e sinxelas de comunicacin oral de interese para os nenos e as nenas (xogos de sortes, retrousos de cancins e contos, frmulas verbais para iniciar unha actividade, lerias, xogos de mans...) Trtase de valorar o grao de aprendizaxe dos aspectos fonticos mis bsicos da nova lingua mediante a observacin da capacidade de imitacin do alumnado e a repeticin de sons, de palabras e de enunciados con pronunciacin, ritmo e entoacin intelixibles. * Identificar e interpretar palabras e enunciados curtos contextualizados en situacins de comunicacin significativas para os nenos e para as nenas, como mensaxes multimedia, contos, tarxetas de felicitacin, anuncios e carteis aprendidos con anterioridade na sa forma oral. Trtase de valorar a capacidade do alumnado de relacionar a forma escrita coa forma oral, recorrendo s diversas linguaxes que acompaarn s palabras e enunciados (imaxes, xestos, sons). A identificacin das mesmas mensaxes noutros contextos ser clave para a valoracin positiva da aprendizaxe. * Producir mensaxes significativas sinxelas de xeito guiado en papel ou en formato dixital cunha finalidade comunicativa e con axuda de modelos que previamente fosen aprendidos oralmente. Avaliarase a capacidade de escribir palabras e frases sinxelas a partir dun modelo substitundo unha palabra ou expresin por outra para unha funcionalidade ou tarefa determinada (felicitar, informar, saudar, escribir un cartel...) tanto de forma manuscrita como en formato dixital.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Utilizacin progresiva de estratexias bsicas para apoiar a comprensin e a expresin oral: uso do contexto visual e non verbal e dos coecementos previos sobre o tema ou a situacin transferidos desde as linguas que coece lingua estranxeira. * Valoracin positiva das intervencins orais propias e alleas na lingua estranxeira como instrumento para comunicarse e coecer outras culturas. * Identificacin e dominio progresivo de aspectos fonticos, do ritmo, da acentuacin e da entoacin da lingua estranxeira como aspectos fundamentais para a comprensin e producin de breves textos orais a travs do xogo e da expresin corporal e musical. * Interese por facerse comprender, por entender e por empregar a lingua estranxeira en situacins variadas de comunicacin. Bloque 2. Ler e escribir. * Asociacin de grafa, pronunciacin e significado a partir de modelos escritos e de expresins orais coecidas, as como consolidacin dalgunhas asociacins grafa-son bsicas en situacins contextualizadas ben definidas para as nenas e os nenos. * Lectura e comprensin de diferentes mensaxes de interese para os nenos e as nenas (contos, mens, instrucins dun xogo, mensaxes de correo electrnico, xogos de pistas, anuncios publicitarios...) adaptadas sa competencia lingstica, en soporte papel e dixital, para utilizar informacin global e especfica no desenvolvemento dunha tarefa ou polo simple pracer da lectura. * Uso guiado de estratexias de lectura (utilizacin das imaxes, dos ttulos e doutras informacins visuais, as como dos coecementos previos sobre o tema ou sobre a situacin de comunicacin transferidos desde as linguas que coece o alumnado), identificando a informacin mis importante e deducindo o significado de palabras e de expresins non coecidas. * Lectura expresiva e escritura de textos propios de situacins cotis prximas como invitacins, felicitacins, notas, avisos, billetes de transporte, entradas, etiquetas ou xogos. * Composicin de textos sinxelos a partir de modelos, empregando expresins e enunciados moi coecidos oralmente para transmitir informacin, ou con intencins comunicativas propias da vida diaria. * Utilizacin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin para ler e transmitir informacin (webs, programas multimedia, correo electrnico) * Interese polo coidado e a presentacin dos textos escritos valorando o seu sentido esttico. * Interese por cooperar na utilizacin da lingua estranxeira na sa forma escrita na aula, por expoela como recordatorio visual e para aprendizaxe de novas palabras e expresins (carteis para identificar os obxectos e os espazos da aula, calendario, normas de xogos, cartafol colectivo...)
11.729
* Iniciacin ao coecemento e uso das estratexias bsicas para producir textos (eleccin da persoa destinataria, finalidade, planificacin, redaccin do borrador, revisin do texto e versin final) a partir de modelos moi estruturados e con axuda. * Presenza da lingua estranxeira no contorno prximo. Bloque 3. Reflexin sobre a lingua e consciencia intercultural. * Autonoma no emprego dun cartafol colectivo de aula e iniciacin e interese na utilizacin dun individual para seleccionar de forma guiada os mellores traballos propios. * Uso de estratexias (repeticin, imitacin, memorizacin, asociacin de palabras e expresins con xestos, imaxes ou sons, observacin de modelos, lectura de textos, utilizacin de soportes multimedia) para a adquisicin de novo lxico, formas e estruturas da lingua. * Reflexin sobre a utilizacin progresiva de diferentes medios (dicionarios visuais e bilinges, internet, materiais audiovisuais e multimedia...) como instrumentos de axuda para a aprendizaxe. * Confianza na propia capacidade para aprender unha lingua estranxeira, aceptacin do erro como parte do proceso e valoracin do traballo cooperativo como forma de acadar obxectivos de aprendizaxe. * Utilizacin de recursos de compensacin de insuficiencias no uso da lingua oral: xestos, definicins, debuxos. * Identificacin de aspectos lingsticos e culturais pouco complexos diferentes e semellantes nosa realidade a travs de producins audiovisuais ou multimedia e de manifestacins artsticas (diferentes horarios, festas, hbitos...) * Recoecemento do valor da nova lingua para achegarse a nenos e nenas doutras culturas que teen formas de vida e formas de pensar diferentes da propia. * Actitude receptiva cara s persoas que falan outra lingua e teen culturas, hbitos, crenzas e formas de vida diferentes. * Interese por coecer informacin sobre as persoas e a cultura dos pases onde se fala a lingua estranxeira. Criterios de avaliacin. Segundo ciclo. * Valorar a lingua estranxeira como instrumento para comunicarse, para achegarse a nenos e nenas doutras culturas que teen formas de vida diferentes da propia e para descubrir algns aspectos culturais diferentes e semellantes identidade galega (simboloxa, msica, festas e xogos tradicionais). Con este criterio avaliarase a actitude positiva de respecto cara aprendizaxe dunha nova cultura e o interese e a curiosidade por descubrir semellanzas e diferenzas coa identidade propia.
11.730
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 cins sinxelas con correccin ortogrfica. Avaliarase a capacidade de utilizar o modelo ou gua para producir un texto con certo grao de autonoma, atenderase tamn ao interese pola presentacin limpa e ordenada do texto. * Usar formas e estruturas propias da lingua estranxeira en diferentes contextos comunicativos e motivadores de forma significativa. Trtase de comprobar que as nenas e os nenos recoecen e reproducen de xeito comprensible aspectos sonoros, de ritmo, de acentuacin e de entoacin cando participan activamente escoitando, repetindo e anticipando expresins en actividades previas a dramatizacins, cancins... * Coecer e empregar funcionalmente algunhas estratexias para aprender a aprender e identificar algunhas caractersticas persoais que axudan a aprender mellor. Este criterio pretende avaliar se se identifican e usan estratexias bsicas que favorecen o proceso de aprendizaxe, como a utilizacin de recursos visuais e xestuais, a peticin de axuda e aclaracins, o uso cada vez mis autnomo de dicionarios visuais e bilinges e dalgns medios tecnolxicos bsicos, a busca e recompilacin de informacin sobre temas coecidos en diferentes soportes... Avaliarase tamn a capacidade de ir valorando os progresos do alumnado e de poer exemplos sobre estratexias que usa para aprender mellor, as como a adquisicin de certa autonoma na utilizacin espontnea de formas e de estruturas sinxelas e cotis. * Amosar curiosidade e interese por buscar informacin a travs de diferentes medios sobre a cultura que estn a estudar as nenas e os nenos con diversas finalidades: exposicin na aula no rexistro de aprendizaxe, inclusin no cartafol propio, achegas a un determinado traballo colectivo en rede, ou outros do seu interese. Valorarase a curiosidade por coecer diferentes aspectos da vida e da cultura relacionadas coa lingua estranxeira, as como o interese por compartilos co resto da clase. * Respectar as diferenzas de todo tipo adoptando unha actitude positiva ante culturas e opinins alleas. Trtase de comprobar que o alumnado vai coecendo a realidade plural do mundo onde vive e que amosa unha actitude aberta e positiva cara s diferenzas fsicas, familiares, de horarios, de comidas, de tradicins, de festividades e de formas de relacionarse das persoas. * Amosar confianza e interese por transmitir algns aspectos da nosa cultura a outros nenos e outras nenas, empregando o idioma estranxeiro a travs de formatos e linguaxes diversas e valorando positivamente o que podemos ofrecer. Trtase de comprobar que o alumnado consciente da importancia da sa propia identidade e amosa con-
* Amosar comprensin mediante respostas non verbais (xestos, movemento, actividades artsticas) a instrucins bsicas dadas en situacins habituais na aula e no centro. Pretndese comprobar o grao de comprensin do alumnado sen que interfira a sa capacidade de expresin oral ou escrita. * Captar a informacin mis relevante e identificar informacin global en mensaxes diversas que inclan textos orais, sobre temas familiares e de interese para os nenos e as nenas. Trtase de avaliar a capacidade de captar o sentido global dunha mensaxe oral con apoio de elementos lingsticos e non lingsticos presentes na situacin de comunicacin, as como a habilidade para recoecer e extraer palabras e expresins coecidas dun texto mis extenso, anda que este non se comprenda na sa totalidade. * Participar comprensivamente en situacins de comunicacin (da vida da aula ou simuladas), respectando as normas bsicas dos intercambios orais e empregando formas lingsticas e non lingsticas. Avalase a capacidade de interaccionar en situacins comunicativas imprescindibles na vida diaria. Atenderase tamn actitude con que participa nos intercambios: respectando convencins do proceso comunicativo como escoitar con atencin e interese, mirar a quen fala, valorar as intervencins das outras persoas... * Memorizar e producir textos orais coecidos previamente e de interese para os nenos e as nenas mediante a participacin activa en representacins, cancins, recitados, dramatizacins e interaccins dirixidas. Avaliarase a capacidade de producir breves textos orais intelixibles pola sa adecuacin fontica e do seu ritmo e entoacin, as como a participacin activa. * Comprender o significado global e algunhas informacins especficas de textos sinxelos, en soporte papel e dixital, sobre temas diversos, motivadores e adaptados competencia lingstica de nenos e de nenas. Con este criterio avalase a capacidade de extraer informacin global e especfica, con axuda de estratexias fundamentais de comprensin escrita, como usar elementos do contexto lingstico e non lingstico e transferir coecementos das linguas que coece o alumnado, as como a adquisicin do lxico previamente traballado. * Producir mensaxes escritas significativas en que aparezan enunciados e textos curtos a partir de modelos, cunha finalidade determinada e cun formato preestablecido, tanto en soporte papel como dixital. Este criterio intenta valorar a capacidade para escribir textos diversos como notas, instrucins ou normas, cartas, carteis, folletos, cmics ou descri-
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 fianza ao transmitir aspectos significativos desta na lingua estranxeira. * Producir mensaxes sinxelas propias a partir dun contexto concreto utilizando a educacin artstica, as tecnoloxas da informacin e da comunicacin... Bscase comprobar o grao de autonoma na creacin das propias producins. Contidos. Terceiro ciclo. Bloque 1. Escoitar e falar. * Comprensin de mensaxes orais (instrucins, peticins e explicacins) de progresiva complexidade para realizar tarefas dentro ou fra da aula, emitidas polas persoas presentes ou a travs de gravacins nos diferentes soportes. * Comprensin de mensaxes orais de progresiva complexidade relacionadas cos intereses dos rapaces e das rapazas e cos seus sentimentos, desexos e gustos (entrevistas a persoas coecidas; contos; lendas; sucesos; adivias; relato oral do que se est facendo, vendo ou escoitando; relato da vida diaria doutros nenos e doutras nenas da sa idade que viven de xeito diferente...), emitidas en soporte audiovisual e informtico, para obter informacin global e especfica. * Exploracin das posibilidades expresivas de textos orais a travs da imitacin, da recitacin, da dramatizacin e da representacin. * Participacin en situacins reais de comunicacin ou simuladas empregando expresins cada vez mis complexas baseadas en modelos e en estruturas lingsticas coecidas (para falar da familia e doutras persoas, do tempo atmosfrico, da roupa, dos libros, dos xogos, das pelculas...), con adecuacin ao contexto, con progresiva autonoma e con reforzo de linguaxe non verbal. * Participacin activa en situacins cotis de comunicacin producidas dentro da aula (decidir sobre un asunto, facer peticins, organizar a actividade, traballar en equipo, pedir aclaracins ou axuda, expoer un tema...), respectando e empregando as convencins propias do proceso comunicativo: prestar atencin persoa que fala, usar adecuadamente das quendas de palabra, manter o contacto visual, amosar actitude positiva e adecuar a resposta intervencin. * Recoecemento de estruturas para afirmar, negar, cuantificar... * Sensibilidade ante a importancia da comunicacin oral en linguas estranxeiras. * Valoracin do dilogo entre iguais como medio de aprendizaxe compartida. * Emprego da lingua estranxeira como instrumento para unha aprendizaxe integrada, coa finalidade de acadar novos coecementos non puramente lingsticos (taller de solidariedade, obradoiro de educacin
11.731
viaria, aprendizaxe e prctica dun novo deporte, dunha nova tcnica artstica...). * Afianzamento e confianza nas estratexias bsicas para apoiar a comprensin e a expresin oral: uso do contexto visual e non verbal e dos coecementos previos sobre o tema ou sobre a situacin de comunicacin transferidos desde as linguas que coece o alumnado lingua estranxeira, as como solicitude de repeticins e de reformulacins para asegurar a comprensin. * Valoracin positiva das intervencins orais propias e alleas na lingua estranxeira como instrumento para comunicarse e coecer outras culturas. * Interese por empregar a lingua estranxeira e por aprender o seu uso en novas situacins de comunicacin de progresiva complexidade, atendendo correccin e adecuacin das expresins. * Interese pola pronuncia coidada, polo ritmo, pola entoacin e pola acentuacin adecuadas, tanto nas participacins orais como nas imitacins, recitacins e dramatizacins. * Valoracin das actividades realizadas fra da aula en que a lingua empregada sexa a lingua estranxeira (asistencia a unha obra de teatro, xantar con persoas doutros pases, demostracin dalgunha habilidade e explicacin...) * Valoracin das linguas como medio para comunicarse e relacionarse con compaeiros e compaeiras doutros pases, como recurso de acceso informacin e como instrumento de enriquecemento persoal ao coecer culturas e maneiras de vivir diferentes. * Actitude crtica ante as discriminacins amosadas nas mensaxes procedentes dos diferentes medios de comunicacin social, audiovisuais e multimedia. * Uso dos coecementos en lingua estranxeira para interpretar mensaxes presentes no propio medio. Presenza da lingua estranxeira en Galicia. Bloque 2. ler e escribir. * Asociacin de grafa, pronunciacin e significado a partir de modelos escritos e de expresins orais coecidas, as como consolidacin das asociacins grafa-son das mensaxes empregadas en situacins funcionais de comunicacin. * Lectura e comprensin de diferentes mensaxes significativas (entrevistas de personaxes de interese, bitcoras, instrucins dun novo xogo, mensaxes de correo, narracin dun suceso...) en soporte papel e dixital, adaptadas competencia lingstica do alumnado, para utilizar informacin global e especfica, no desenvolvemento dunha tarefa ou proxecto ou para gozar da lectura. * Uso progresivamente autnomo de estratexias de lectura (utilizacin dos elementos do contexto visual e dos coecementos previos sobre o tema ou sobre a situacin de comunicacin transferidos desde as linguas que coece), identificando a informacin mis
11.732
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 contorno, personaxes da nosa cultura, xogos e festas populares...). Bloque 3. Reflexin sobre a lingua e consciencia intercultural. * Autonoma no emprego dun cartafol propio, manuscrito ou en soporte dixital, onde estarn includos unha seleccin dos mellores traballos, unha reflexin propia da mellor maneira de aprender, autoavaliacins, observacins, curiosidades, fotos, material real... relacionados coa lingua estranxeira. * Uso de estratexias como a repeticin; a imitacin; a memorizacin; a asociacin de palabras e de expresins con xestos, imaxes ou sons; a observacin de modelos; a lectura de textos; a utilizacin de soportes multimedia e de dicionarios para a adquisicin de novo lxico, formas e estruturas da lingua. * Interese por revisar e autocorrixir os textos, comparando os procedementos lingsticos mis frecuentes utilizados coa mesma finalidade nas distintas linguas. * Confianza na propia capacidade para aprender unha lingua estranxeira, aceptando o erro como parte do proceso e valorando o traballo cooperativo como forma de acadar obxectivos de aprendizaxe individuais e colectivos. * Activacin e reflexin dos coecementos lingsticos desenvolvidos nas outras linguas para favorecer a comprensin das mensaxes escritas na lingua estranxeira (relacionar elementos do texto, prescindir de comprender o significado de palabras que non son esenciais, deducir o sentido de palabras e de estruturas). * Identificacin dos propios problemas de comprensin e progresiva superacin destes a travs de toma de notas en producins orais, da atencin ao contexto, da repeticin, da memorizacin... * Recoecemento do uso e da funcionalidade dalgunhas formas e estruturas bsicas propias da lingua estranxeira previamente utilizadas. * Actitude receptiva cara s persoas que falan outra lingua e teen culturas, hbitos, crenzas, opinins e formas de vida diferentes propia. Criterios de avaliacin. Terceiro ciclo. * Valorar a lingua estranxeira como instrumento para comunicarse e para achegarse a rapaces e rapazas doutras culturas que teen formas de vida diferentes da propia e para descubrir algns aspectos culturais diferentes e semellantes identidade galega travs de diferentes canles de comunicacin. Con este criterio avaliarase a actitude positiva de respecto cara aprendizaxe dunha nova cultura e o interese por descubrir semellanzas e diferenzas coa identidade propia. Valorarase tamn o esforzo por empregar a lingua estranxeira para establecer relacins persoais a travs de correspondencia escolar
importante, deducindo o significado de palabras e de expresins non coecidas e empregando dicionarios ou tradutores dixitais. * Exploracin das posibilidades expresivas da lectura de mensaxes en que a expresividade sexa ingrediente fundamental para a comprensin e para o gozo destas (breves obras de teatro, chistes, poemas, cancins, conversas da vida coti...) * Actitude crtica ante as mensaxes procedentes dos medios de comunicacin social e da internet e identificacin de valores e de ideas subliminais que supoan calquera tipo de discriminacin ou manipulacin. * Autonoma lectora e identificacin e seleccin de lecturas (contos, folletos, revistas e cmics en lingua estranxeira) na biblioteca da aula e na do centro. * Interese pola lectura autnoma de textos en lingua estranxeira para obter informacin e para gozar con eles. * Lectura e escritura de textos propios de situacins comunicativas habituais de relacin social e dos medios de comunicacin, as como de textos para aprender e para informarse. * Valoracin da lingua estranxeira como instrumento para comunicarse por escrito con rapaces e rapazas doutros lugares (chat e correo electrnico) e para aprender costumes e aspectos culturais propios dos pases onde se fala a lingua estranxeira e doutros onde esta se estuda (manifestacins artsticas e musicais, danzas, festivais, paisaxe, climatoloxa, patrimonio histrico, comidas, deportes, xogos tradicionais e actividades de lecer...). * Producin de textos escritos sobre temas de interese elaborados de forma cooperativa, seguindo as secuencias do proceso de producin (planificacin, xeracin de ideas, textualizacin e revisin), utilizando as tecnoloxas da informacin para a sa producin, e asegurando que o resultado se acade a travs da negociacin entre o grupo. Interese por compartir os textos producidos (exposicin na aula ou no centro). * Interese polo coidado e a presentacin dos textos escritos propios e alleos valorando o seu sentido esttico. * Composicin de textos de creacin propia asociados a distintas situacins de comunicacin, progresivamente mis extensos e ricos en lxico e en estruturas, seguindo as secuencias do proceso de producin (planificacin, xeracin de ideas, textualizacin organizacin en pargrafos-, e revisin), con diversas intencins comunicativas (contar experiencias, sentimentos, preferencias, regular normas, informar de acontecementos, invitar a actuar con responsabilidade ecolxica...). * Interese por empregar as TIC para producir textos e presentacins coa finalidade de transmitirlles a outros rapaces e a outras rapazas aspectos relacionados coa nosa identidade cultural (adaptando ou creando poemas, lendas, cancins e describindo lugares do
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 utilizando as novas tecnoloxas, tanto na interaccin oral como na elaboracin de comunicacins escritas. * Empregar a lingua estranxeira como instrumento para a construcin de novas aprendizaxes que non sexan puramente lingsticas (obradoiro de solidariedade, de educacin viaria, aprendizaxe e prctica dun xogo deportivo, dunha tcnica artstica...). Trtase de valorar a capacidade para empregar e identificar a lingua estranxeira non s como instrumento de comunicacin e de convivencia, senn tamn como medio de acceso ao coecemento. * Comprender o sentido global de mensaxes orais significativas e identificar informacins especficas destas emitidas en diferentes situacins de comunicacin, procedentes de distintas fontes e en diversos formatos. Avalase con este criterio a capacidade de comprender mensaxes, informacins e conversas claras e sinxelas emitidas en diferentes contextos situacionais e mediante diversos formatos e fontes; mensaxes, informacins e conversas en que se utilicen as expresins e o vocabulario mis frecuente sobre o contorno persoal e familiar bsico, os xogos, os deportes, os contidos abordados noutras reas e outros temas actuais do interese do alumnado. Avaliarase tamn a utilizacin de estratexias para comprender os textos orais, tales como relacionar elementos do texto e do contexto, prescindir de comprender o significado de palabras que non son esenciais e deducir o sentido de vocbulos e de estruturas. * Manter conversas cotis sobre temas de interese coecidos e traballados con anterioridade en situacins de comunicacin funcionais, respectando as normas bsicas dos intercambios, como esperar a quenda, escoitar e mirar a quen fala e interesarse polas intervencins alleas. Con este criterio pretndese comprobar se o alumnado quen de comunicarse en situacins habituais sobre temas coecidos e traballados previamente para expresar necesidades inmediatas como facer peticins, organizar a actividade, traballar en equipo, pedir aclaracins ou axuda. Avalase a capacidade de utilizar expresins e enunciados para falar en termos sinxelos sobre a sa familia e outras persoas, sobre o tempo atmosfrico, a roupa, os libros, os xogos e sobre contidos das diferentes reas. Tamn se valorar a actitude coa que participa nos intercambios e se manifesta interese polas intervencins das demais persoas. * Localizar en mensaxes escritas en diversos formatos, e relacionadas cos intereses dos rapaces e das rapazas, informacin explcita e realizar inferencias directas baseadas no contexto. Este criterio avala a capacidade de ler e de identificar e entender informacin ou ideas relevantes explcitas en textos, mis complexos e extensos ca nos ciclos anteriores, que traten temas do interese do alumnado. Tamn se valora a habilidade para trans-
11.733
cender o significado superficial e facer inferencias directas baseadas no texto e no contexto, as como para transferir coecementos doutras linguas. * Compoer mensaxes escritas significativas atendendo s persoas a quen van dirixidas, ao tipo de texto e finalidade, tanto en soporte papel como dixital, e elaboradas de forma cooperativa. Avaliar a capacidade do alumnado de producir, a partir de modelos, textos curtos e diversos sobre temas relacionados cos seus intereses atendendo aos diferentes elementos da comunicacin. Valorarase especialmente a atencin prestada s fases de producin do texto (planificacin, xeracin de ideas, textualizacin-organizacin en pargrafos e revisin) e a negociacin no grupo para chegar ao resultado final. * Usar formas e estruturas bsicas propias da lingua estranxeira, inclundo aspectos de ritmo, de acentuacin, e de entoacin en diferentes contextos comunicativos de forma significativa. Trtase de coecer a capacidade de producir progresivamente, con maior correccin e intelixibilidade, aspectos fonticos, de ritmo, de acentuacin e de entoacin da lingua estranxeira durante a participacin activa en actividades diversas a partir de modelos. * Empregar algunhas estratexias para aprender a aprender, como facer preguntas pertinentes para obter informacin, pedir aclaracins, utilizar dicionarios bilinges e monolinges, acompaar a comunicacin con xestos, buscar, recompilar e organizar informacin en diferentes soportes, utilizar as TIC para contrastar e comprobar informacin e identificar algns aspectos que axudan ao alumnado a aprender mellor. Este criterio pretende avaliar a utilizacin de estratexias bsicas que favorecen o proceso de aprendizaxe. Tamn se avaliar a capacidade de ir valorando os propios progresos e de identificar recursos e estratexias que lle axudan ao alumnado a aprender mellor. * Amosar comprensin, tolerancia e respecto cara s diferenzas de todo tipo, adoptando unha actitude positiva ante culturas e opinins alleas. Trtase de comprobar o coecemento e a valoracin do alumnado sobre a realidade plural do mundo onde vive e a sa actitude aberta e positiva cara s diferenzas. * Aplicar estratexias que favorezan a creatividade na producin de mensaxes prximas ao alumnado a partir dun contexto concreto e utilizando a educacin artstica, as tecnoloxas da comunicacin e da informacin... Pretndese avaliar a capacidade dos nenos e das nenas de crear as sas propias mensaxes comunicativas, tomando como exemplo modelos actuais dos diferentes medios e empregando as diversas linguaxes que posibilitan a comunicacin: verbal, non verbal, artstica, audiovisual e informtica.
11.734
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 matemticas tamn porque son tiles en varios mbitos: a medida que o alumnado progresa ao longo dos ciclos da escolaridade obrigatoria son necesarias para o coecemento tanto das ciencias naturais como das sociais. En canto linguaxe especfica con caractersticas propias, a sa aprendizaxe mellorar a elaboracin e comunicacin de diferentes coecementos. As matemticas deben desempear varios papeis equilibrados ao longo das etapas: un papel formativo bsico de capacidades intelectuais, un papel aplicado e funcional en tanto se relacionan coa vida coti e un papel instrumental en canto formalizadoras de coecementos doutras reas. As matemticas forman parte do patrimonio cultural dos pobos. A historia ensnanos que as matemticas constiten unha rea en continua expansin que naceu da necesidade de dar solucin a unha serie de problemas prcticos e unha ferramenta para resolver problemas da vida coti como o cmputo de pertenzas, o comercio, o calendario, as medicins de terras... Cada pobo, cada cultura, atopou solucins persoais e exclusivas para cada problema e creou sistemas de representacin propios. A rea de matemticas estrutrase ao redor de tres bloques: O bloque 1 Espazos e formas, recolle os aspectos fundamentais da xeometra. Pretndese que o alumnado describa, analice propiedades, clasifique e razoe, e non s que defina. Requrese pensar e facer, construr, debuxar, clasificar con diversos criterios, modelizar, medir, comparar... Todo o mbito manipulativo ten enorme importancia ao tratar os contidos deste bloque e tamn o uso de programas informticos que poidan facilitar algns ou varios destes requirimentos. Espazo e forma fan referencia a relacins espaciais e xeomtricas, e require este bloque observar similitudes e diferenzas, analizar os compoentes das formas e recoecer formas en diferentes representacins e dimensins, as como entender as propiedades dos obxectos e as sas posicins no espazo. O bloque 2 Cantidades, pretende esencialmente o traballo coas cantidades nas diferentes vertentes en que estas aparecen: o nmero e o dominio reflexivo das relacins numricas nos diferentes contextos. O bloque 3 Tratamento da informacin e azar, fai fincap na iniciacin ao uso crtico da informacin recibida por diferentes medios e sobre todo na comprensin das informacins dos medios de comunicacin. O alumnado, cando se incorpora educacin primaria, chega cunha enorme bagaxe de experiencias matemticas, xeralmente intuitivas, relacionadas con diversos aspectos da rea (por exemplo, coas cantidades: nmeros, medidas de tempo, sistema monetario, accins de engadir e quitar, cos espazos, coas formas, coa importancia que lles atriben as persoas do contorno prximo...). Esas experiencias foron construdas en interaccin co seu contorno e coas persoas prximas que as utilizan decote.
* Recoecer, identificar e valorar algns aspectos socioculturais do pas ou pases onde se fala a lingua estudada, identificando semellanzas e diferenzas coa nosa realidade. Demostrar curiosidade e interese por buscar informacin a travs de diferentes medios Pretndese comprobar se o alumnado coece, identifica e localiza algns aspectos socioculturais dos pases onde se fala a lingua estranxeira e se quen de establecer comparacins construtivas coa cultura propia, avanzando nunha conciencia intercultural. * Amosar confianza e interese por transmitir diferentes aspectos da propia cultura a outros nenos e nenas empregando o idioma estranxeiro oralmente e por escrito e valorando positivamente o que desde a nosa cultura podemos ofrecer. Trtase de que o alumnado sexa consciente da importancia da sa propia identidade e de que amose confianza ao transmitir aspectos significativos desta. rea de matemticas. Introducin. Caractersticas da rea. As matemticas son unha fonte importante do desenvolvemento intelectual. Son un conxunto de ideas e de formas de actuar que incle non s usar cantidades e formas xeomtricas, senn tamn facerse preguntas, obter modelos e identificar relacins e estruturas, de maneira que, ao analizar os fenmenos e situacins que se presentan na realidade, se poden obter informacins e conclusins que nun comezo non estaban explcitas. Razoar en matemticas consiste en establecer relacins, combinalas e crear novos conceptos. A comunicacin, coa axuda da linguaxe matemtica, persegue un dobre obxectivo: a apropiacin dunha terminoloxa especfica da rea e a expresin de informacin precisa e completa sobre o contorno. As matemticas permiten estruturar o coecemento que se ten da realidade, analizala e acadar unha informacin nova para comprendela mellor, valorala e tomar decisins. Entendidas as, as matemticas incorporan s caractersticas tradicionais relacionadas coa deducin, coa precisin, co rigor e coa seguridade as de inducin, estimacin, aproximacin e probabilidade, que mellorarn a capacidade de enfrontarse a situacins abertas, sen solucin nica, e pechadas. O seu coecemento constite tamn un elemento fundamental para a insercin na sociedade. Os seus descubrimentos son numerosos e diversificados e contriburon ao desenvolvemento arquitectnico, informtico e tecnolxico, por poer algns exemplos, ademais de permitir ter maior precisin na medicin do tempo, na fabricacin de obxectos e na organizacin do espazo. Na sociedade actual imprescindible manexar conceptos matemticos relacionados coa vida coti, no mbito do consumo, da economa privada e en moitas situacins da vida social. Aprndese
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 O achegamento aos contidos matemticos debe apoiarse en actividades reais e na manipulacin de obxectos concretos e familiares para poder ir avanzando progresivamente cara formalizacin. O paso desde o intuitivo ata un sistema de destrezas, de actitudes e de coecementos matemticos coherente e articulado debe ser progresivo e non finaliza na educacin primaria. A escola debe establecer pontes entre os coecementos extraescolares e os escolares, entre os asistemticos e os sistemticos, entre os espontneos e os intuitivos e os ligados a formas de representacin mis simblica propia das matemticas. Cmpre, non obstante, abandonar a idea de construcin lineal do coecemento, pois a integracin dos novos coecementos un proceso moito mis complexo que esas vellas propostas (do simple ao complexo) e, xeralmente, require de mltiples situacins, tempo para resolvelas e reiteradas oportunidades para reflexionar sobre o aprendido e poelo en xogo. A aprendizaxe significativa das matemticas debe partir das concepcins previas do alumnado. A modificacin deses esquemas previos s ser posible despois de pasar por unha situacin de conflito cognitivo (en que a contradicin e a rotura do equilibrio inicial dos esquemas cognitivos do alumnado vai permitir a busca de coecementos alternativos). Hai que propor situacins didcticas contextualizadas no prximo e familiar en que se consideren as sas experiencias matemticas previas como punto de partida para planificar novas aprendizaxes. A integracin de novas aprendizaxes require mltiples e variadas situacins, tempo e oportunidades para que as nenas e os nenos poan en xogo accins como comparar, establecer relacins, transformar, describir, interpretar, analizar, anticipar resultados, ensaiar procesos ou descubrir regras e pautas. Obxectivos. * Apreciar o papel das matemticas na vida coti, gozar co seu uso e recoecer o valor de actitudes como a exploracin de distintas alternativas, a conveniencia da precisin ou a perseveranza na busca de solucins. * Recoecer situacins do medio habitual do alumnado que requiran, para a sa comprensin ou tratamento, de operacins elementais de clculo; formulalas mediante formas sinxelas de expresin matemtica ou resolvelas empregando os algoritmos correspondentes; valorar o sentido dos resultados, a presentacin ordenada e clara e a explicacin oral e por escrito dos procesos seguidos. * Empregar o coecemento matemtico para comprender, valorar e producir informacins e mensaxes sobre feitos e situacins da vida coti e recoecer o seu carcter instrumental para outros campos de coecemento. * Coecer, valorar e adquirir seguridade nas propias habilidades matemticas para afrontar situacins
11.735
diversas que permitan gozar dos aspectos creativos, estticos ou utilitarios e confiar nas sas posibilidades de uso. * Empregar e elaborar instrumentos e estratexias persoais de clculo mental e de medida, as como procedementos de orientacin espacial, en contextos de resolucin de problemas, decidindo, en cada caso, as vantaxes do seu uso e valorando a coherencia dos resultados. * Utilizar de forma axeitada as tecnoloxas da informacin e da comunicacin, a biblioteca e calquera outro recurso pertinente do que se dispoa, tanto no clculo como na busca, tratamento e representacin de informacins diversas. * Identificar formas xeomtricas do contorno natural e cultural, empregando o coecemento dos seus elementos e propiedades para describir a realidade e desenvolver novas posibilidades de accin. * Empregar tcnicas elementais de recollida de datos para obter informacin sobre fenmenos e situacins do contorno do alumnado; representala de xeito grfico e numrico e formarse un xuzo sobre ela mesma. Contidos. Primeiro ciclo. Bloque 1. Espazos e formas. * Interpretacin de mensaxes que contean informacins sobre relacins espaciais contrastando significados con compaeiras e compaeiros. * Utilizacin do vocabulario topolxico elemental (esquerda-dereita, diante-detrs, arriba-abaixo, preto-lonxe, prximo-afastado...) para describir relacins de situacin dos obxectos do espazo prximo. * Descricin de posicins e de movementos, en relacin a si mesmo, a si mesma e a outros puntos de referencia. * Interpretacin e descricin verbal de planos de itinerarios e elaboracin elemental e non convencional destes, unha vez vivenciados. * Recoecemento de aspectos xeomtricos bsicos (lias, puntos, rectngulos, cadrados, tringulos, crculos, esferas e cubos) no contorno inmediato. Interpretacin e emisin de informacins sobre espazos e sobre obxectos familiares, usando vocabulario xeomtrico sobre estes aspectos. * Construcin de figuras xeomtricas sinxelas, previa anlise e recoecemento das sas caractersticas, recorrendo a materiais manipulables. * Experimentacin ldica con formas xeomtricas para buscar elementos de regularidade, identificar, comparar, clasificar e descubrir as sas propiedades. * Experimentacin a partir de composicin e descomposicin de figuras planas e de corpos xeomtricos para formar outros.
11.736
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 sumas e restas. Explicacin oral dos razoamentos e das estratexias desenvolvidas. * Clculo de sumas e de restas, escollendo o mtodo mis adecuado (mentalmente, con algoritmos, coa calculadora, co ordenador...), segundo o caso. * Desenvolvemento de estratexias persoais de clculo mental para a busca do complemento dun nmero decena inmediatamente superior e para resolver problemas de sumas e de restas. * Clculo aproximado. Estimacin e redondeo do resultado dun clculo ata a decena mis prxima escollendo entre varias solucins e valorando as respostas razoables. * Familiarizacin co uso da calculadora para a xeracin de series, composicin e descomposicin de nmeros e comprobacin dos resultados das operacins de suma e de resta. * Aplicacin da multiplicacin a contextos cotins en que a operacin signifique suma de sumandos repetidos. * Construcin das tboas de multiplicar do 2, do 5 e do 10 apoindose en nmero de veces, suma repetida, disposicin en cuadrculas... * Interese pola presentacin ordenada e limpa dos clculos e dos seus resultados. * Utilizacin de obxectos e de instrumentos do contexto cotin do alumnado para medir obxectos, espazos e tempos, e para resolver problemas relacionados con tarefas habituais da aula ou con situacins familiares. * Comparacin de obxectos segundo lonxitude, peso ou capacidade, de xeito directo ou indirecto. * Medicin con instrumentos e estratexias non convencionais (palmo, p, brazas, paso, baldosas, culleradas, vasos, cuncas, mancheas, chiscos...). * Experimentacin con unidades non convencionais para comparar valores, atopar equivalencias... * Utilizacin de unidades usuais (quilogramo, litro, metro e centmetro, da, semana, mes) e instrumentos convencionais para medir en situacins cotis. * Introducin medida do tempo co uso do reloxo (as horas en punto, as medias). * Resolucin de problemas de medida con seleccin do instrumento adecuado, con estimacin de resultados de medidas (distancias, tamaos, pesos, capacidades...) en contextos familiares, coa explicacin oral do proceso seguido e da estratexia empregada na medicin. Expresin do resultado da medida indicando o nmero e a unidade utilizada. * Resolucin de problemas sinxelos da vida coti do alumnado en que haxa que manexar prezos de obxectos. Identificacin das distintas moedas e billetes que se corresponderan con eses prezos.
* Resolucin de problemas xeomtricos explicando oralmente e por escrito o significado dos datos, a situacin planificada, o proceso seguido e as solucins obtidas. * Curiosidade pola exploracin de materiais e de obxectos diversos coa finalidade de descubrir as formas e os seus elementos. * Confianza nas propias posibilidades e valoracin positiva das contribucins alleas. * Interese e constancia na busca de solucins a problemas variados da vida coti. Bloque 2. Cantidades. * Recoecemento dos usos dos nmeros para solucionar problemas en contextos prximos (contar, medir, ordenar, nomear...). * Reconto, comparacin, ordenacin e expresin de cantidades en situacins da vida coti. * Representacin, lectura, escritura e descomposicin de nmeros amosando coecemento da grafa, do nome e do valor. * Recoecemento e utilizacin dos nmeros ordinais para resolver problemas da vida diaria. * Comparacin de nmeros en contextos familiares e expresin de relacins entre eles (maior ca, menor ca, diferente a, igual ca...) usando a simboloxa adecuada. Situacin dos nmeros na recta numrica. * Manipulacin dos nmeros para atopar intuitivamente as sas propiedades e regularidades. Ensaio de estratexias para contar rapidamente. * Disposicin para utilizar os nmeros, as como as sas relacins e operacins, para obter e expresar informacin, para a interpretacin de mensaxes e para resolver problemas en situacins reais. * Resolucin de problemas da vida coti que impliquen a aplicacin de sumas e de restas e a utilizacin de estratexias procesuais adecuadas (interpretacin da situacin problemtica, confrontacin de puntos de vista, determinacin de datos tiles, seleccin da operacin axeitada, emprego do algoritmo correspondente, verificacin do resultado, expresin ordenada do resultado, explicitacin do proceso de resolucin). * Confianza nas propias posibilidades e curiosidade, interese e perseveranza na busca de solucins. * Uso do erro como mecanismo de mellora. * Formulacin de problemas variados da vida coti. * Emprego da suma para xuntar ou engadir e da resta para separar ou quitar en situacins familiares. Recoecemento do significado de cada operacin. * Utilizacin de procedementos diversos e de estratexias persoais (de estimacin de resultados, de aplicacin intuitiva das propiedades das operacins e de clculo mental) para realizar, en situacins cotis,
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Curiosidade por coecer e empregar a medida dalgns obxectos e tempos familiares e interese pola interpretacin de mensaxes que contean informacins sobre medidas. * Coidado na realizacin de medidas. Bloque 3. Tratamento da informacin e azar. * Lectura e interpretacin de informacin matemtica rexistrada nunha grfica sinxela (convencional ou non convencional) relativa a fenmenos prximos. * Utilizacin de tcnicas elementais para a recollida e ordenacin de datos de contextos familiares e prximos. * Representacin e organizacin guiada de datos relacionados coa vida coti mediante grficos sinxelos (representacin non convencional, lias temporais, pictogramas...). * Resolucin de problemas do contexto cotin en que intervean a lectura de grficas elementais, as descricins orais, o contraste de opinins, a planificacin do proceso de resolucin, a comparacin de procesos e a resolucin e valoracin de resultados. * Distincin entre seguro, posible e imposible, partindo da experiencia diaria e incorporando este vocabulario sa linguaxe habitual. * Participacin e colaboracin activa no traballo en equipo e na aprendizaxe organizada a partir da investigacin sobre situacins reais. Respecto polo traballo e polas estratexias das outras persoas. Criterios de avaliacin. Primeiro ciclo. * Formular problemas sinxelos en que se precise contar, ler, ordenar e escribir nmeros ata o 999. Interpretar a funcin que teen os nmeros cando aparecen nun contexto real e usalos de acordo coas sas caractersticas. Pretndese comprobar con este criterio a capacidade de aplicar a situacins variadas os coecementos adquiridos sobre o uso dos nmeros (expresar cantidades, identificar datas, indicar medidas, sinalar intervalos...). Avaliarase a capacidade de emitir e de interpretar informacins en situacins cotis empregando os nmeros. As mesmo, valorarase o dominio do alumnado sobre o valor de posicin que teen os nmeros e a asociacin entre escritura cifrada e o seu nome e viceversa. En resumo, trtase de comprobar se as nenas e os nenos manexan os nmeros en situacins da vida coti, operan con eles e interpretan o seu valor. * Comparar cantidades pequenas (de obxectos, feitos ou situacins familiares), interpretando e expresando os resultados da comparacin e redondeando, se a situacin o require, ata a decena mis prxima.
11.737
Trtase de avaliar a capacidade para comparar, relacionar... cantidades, buscando, segundo a situacin, un resultado exacto ou aproximado. Valorarase a habilidade para estimar cantidades pequenas, expresndoas oralmente ou mediante escritura cifrada, como paso previo accin de contar e determinacin do nmero exacto. Tamn se valorar a capacidade de contrastar o resultado exacto co valor estimado previamente. Comprobarase, as mesmo, se as nenas e os nenos son quen de efectuar redondeo, no resultado da apreciacin, ata a decena mis prxima. * Resolver problemas relativos vida coti en que sexa pertinente aplicar operacins de suma e de resta, empregando os algoritmos bsicos correspondentes ou outros procedementos de resolucin e explicando oralmente o proceso seguido. Comprbase a capacidade do alumnado de interpretar unha situacin problemtica, de confrontar puntos de vista, de determinar os datos tiles, de seleccionar a operacin axeitada, de aplicala, de elaborar unha solucin, de verificar os resultados obtidos, de expresar de forma ordenada e clara os datos (tanto para detectar erros como para explicar o razoamento seguido) e de expresar oralmente o proceso de resolucin usando linguaxe matemtica elemental propia do ciclo. Tamn se observar a capacidade de empregar mis dun procedemento e a actitude de perseveranza na busca de solucins. * Utilizar procedementos diversos e estratexias persoais para realizar, en situacins cotis e funcionais, clculos numricos bsicos coas operacins de suma e de resta. Avaliarase a capacidade para poer en marcha procesos persoais para resolver en contextos familiares sumas e restas en clculo mental e escrito: indicando coecemento do significado bsico das operacins, usando estratexias para facer estimacins sobre os resultados, escollendo cal o mtodo mis conveniente para facer un clculo concreto (mentalmente, con algoritmos, con calculadora...), desenvolvendo estratexias propias de clculo mental, usando a calculadora para comprobacins. Valorarase a aplicacin intuitiva das propiedades das operacins e a capacidade de explicar oralmente os razoamentos e estratexias desenvolvidos. * Aplicar a multiplicacin a contextos cotins en que a operacin signifique suma de sumandos repetidos. Este criterio trata de avaliar a capacidade para utilizar a nivel introdutorio a multiplicacin como operacin equivalente suma de varios sumandos iguais en situacins cotis e funcionais de resolucin. * Utilizar obxectos, instrumentos... do contexto habitual do alumnado para medir obxectos, espazos e tempos coa finalidade de resolver problemas relacio-
11.738
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 habilidade guiada de representar datos da vida coti mediante grficos sinxelos. * Diferenciar situacins da vida coti en funcin de que sexan ou non previsibles os resultados. Manexar termos relacionados co azar como seguro, posible e imposible. Avaliarase se o alumnado utiliza os termos seguro, posible e imposible cando analiza acontecementos da vida coti. Tntase verificar se o alumnado, partindo da sa experiencia diaria, comeza a decatarse de que hai sucesos imposibles, sucesos que se producen con seguridade e sucesos que poden suceder. Contidos. Segundo ciclo. Bloque 1. Espazos e formas. * Interpretacin e elaboracin de mensaxes que contean informacins sobre relacins espaciais. * Descricin de posicins e de movementos en relacin a unha mesma ou a un mesmo e a outros puntos de referencia. * Descricin de itinerarios empregando unha linguaxe matemtica o mis correcta posible coa incorporacin de conceptos como rectas, curvas, paralelas e interseccin de rectas. * Recoecemento de simetras e de translacins en manifestacins e expresins artsticas. * Interpretacin, descricin e elaboracin de planos de itinerarios, en maquetas e en bosquexos de contornos prximos. * Identificacin de figuras planas e de corpos xeomtricos (cubos, esferas, prismas, pirmides e cilindros) en obxectos e en espazos cotins. Descricin da sa forma, utilizando o vocabulario xeomtrico bsico (lados, arestas, caras, ngulos e vrtices, segundo corresponda). * Manipulacin e experimentacin con figuras e con corpos xeomtricos para buscar elementos de regularidade neles, identificar as sas propiedades, comparalas e clasificalas con criterios elementais, formar figuras planas e corpos xeomtricos a partir doutras por composicin e descomposicin. * Resolucin de problemas xeomtricos interpretando o enunciado, recoecendo os datos, identificando a informacin til, planificando o proceso, pondoo en prctica e verbalizando para detectar erros e poder rectificar. * Interese pola elaboracin e presentacin coidadosa das construcins xeomtricas. * Confianza nas propias posibilidades; curiosidade, interese e constancia para empregar as construcins xeomtricas, os obxectos e as relacins espaciais. * Participacin activa e responsable no traballo en equipo. Gusto por compartir os procesos de resolucin e os resultados obtidos.
nados con tarefas habituais da aula ou con situacins cotis. Pretndese valorar a habilidade para resolver problemas cotins: facer unha receita, construr unha figura, desear e construr un circuto... que precisen da medida de obxectos, de espazos e de tempos empregando unidades de medida non convencionais (palmo, p, brazas, paso, baldosas, culleradas, vasos, cuncas, manchea, chiscos...) e convencionais (quilogramo, litro, metro e centmetro, da, semana, mes); escollendo os diversos instrumentos en funcin do que cumpra medir e deseando algn instrumento non convencional de medida se for necesario; estimando o resultado da medida; explicando oralmente o proceso de medicin; expresando o resultado da medida mediante indicacin do nmero e da unidade utilizada e observando intuitivamente algunhas equivalencias entre as medidas non convencionais. * Describir e representar dun xeito elemental a situacin dun obxecto do espazo prximo, un desprazamento en relacin a si mesma ou a si mesmo e a situacin do propio alumnado en relacin a obxectos e s demais persoas da clase usando vocabulario topolxico elemental. Trtase de avaliar se o alumnado ten a capacidade de interpretar e usar conceptos como esquerda-dereita, diante-detrs, arriba-abaixo, preto-lonxe, prximoafastado, dentro-fra, enriba-debaixo, direccin ou distancia en tarefas de orientacin e de representacin espacial variadas. Valorarase a habilidade para orientarse no espazo prximo e para describir itinerarios sinxelos con relacin a obxectos, s demais persoas e a si mesmo. * Utilizar o coecemento das formas rectangulares, triangulares, circulares, cadradas, esfricas e cbicas para describir e resolver situacins cotis que as requiran. Este criterio tenta valorar a capacidade de recoecer no contorno inmediato (construcins, natureza, arte...) as formas xeomtricas elementais e a de interpretar e emitir informacins orais ou escritas sobre espazos familiares, obxectos... usando termos xeomtricos propios do ciclo. As mesmo, pretndese constatar a habilidade de construr formas de das dimensins para desear aspectos da realidade e a de experimentar ludicamente con elas coa finalidade de descubrir intuitivamente propiedades e caractersticas delas. * Resolver e formular problemas en que intervea a lectura de grficas sinxelas de situacins familiares, interpretndoas a nivel bsico. Trtase de comprobar que o alumnado quen de comprender a informacin matemtica rexistrada nunha grfica (non convencional, pictogrfica, lias temporais ou de barras) e de utilizar esa informacin na resolucin e formulacin de problemas relacionados co contexto cotin. As mesmo, observarase a
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Bloque 2. Cantidades. * Busca e contraste de informacin relativa a aspectos matemticos variados (como o nmero ou a medida ao longo da historia e en diferentes culturas, os conceptos traballados na aula...), utilizando diversas fontes: libros, a internet, persoas expertas... * Identificacin do papel das matemticas na vida coti e da necesidade de usalas en mltiples contextos escolares e familiares. * Uso dos nmeros en situacins variadas e familiares para solucionar problemas relacionados con cantidades recoecendo o valor de posicin das cifras. * Lectura, escritura, ordenacin, comparacin (usando termos como maior ca, menor ca, diferente de, igual a, aproximadamente igual, maior ca e menor ca...), seriacin, descomposicin e representacin na recta numrica de diversos nmeros. * Expresin de particins e de relacins en contextos familiares coa utilizacin de nmeros fraccionarios comparndoos mediante a ordenacin e a sa representacin grfica. * Confianza nas propias posibilidades e perseveranza para utilizar os nmeros, as sas relacins e as operacins na obtencin e expresin de informacins, manifestando iniciativa persoal nos procesos de resolucin de problemas da vida coti. * Resolucin de problemas sinxelos da vida coti: interpretando o enunciado, recoecendo os datos, atopando a informacin relevante, planificando o proceso, elaborando hipteses sobre o resultado, empregando estratexias persoais de resolucin e as operacins numricas (suma, resta, multiplicacin e divisin por unha cifra) que cumpran, comprobando as solucins e verbalizando o proceso. * Formulacin de problemas relacionados coa vida coti que precisen da aplicacin de coecementos numricos e de operacionais para resolvelos. * Valoracin do contraste coas compaeiras e compaeiros, tanto do resultado final como das estratexias e procesos seguidos para chegar a el. * Interpretacin do erro como incentivo de mellora. * Valoracin da constancia na realizacin do traballo operacional e do feito de non desanimarse ante as dificultades. * Utilizacin en contextos familiares, para resolver situacins problemticas, de: a suma como incremento; a resta como diminucin, comparacin e complemento; a multiplicacin como suma abreviada, repeticin e operador multiplicativo e a divisin como reparticin e agrupacin. * Interese para a utilizacin dos nmeros e do clculo numrico na resolucin de problemas en situacins reais.
11.739
* Descomposicin aditiva e multiplicativa dos nmeros. Construcin (empregando diferentes estratexias) e memorizacin das tboas de multiplicar. * Realizacin de clculos con nmeros naturais indicando o coecemento do significado das operacins, realizando estimacins sobre os resultados e valorando se a resposta razoable, seleccionando o mtodo mis conveniente para facer o clculo (mentalmente, con algoritmos, con calculadora, con ordenador) e explicando as estratexias utilizadas. * Interese pola presentacin limpa, ordenada e clara dos clculos e dos seus resultados. * Mellora progresiva da seguridade, autonoma e iniciativa persoal nas aprendizaxes numricas e algortmicas. * Realizacin de medicins para resolver problemas en contextos reais empregando unidades de medida convencionais (mltiplos e submltiplos mis usuais), elixindo e usando adecuadamente os instrumentos, seleccionando as unidades axeitadas, usando estratexias persoais para medir e estimar, controlando e verbalizando o proceso de medida, contrastando resultados e expresndoos correctamente manifestando as unidades utilizadas. * Comparacin, establecemento de equivalencias funcionais e ordenacin de unidades e de cantidades dunha mesma magnitude (tanto de lonxitude, de peso, de capacidade e de tempo como das derivadas do sistema monetario). * Confianza nas propias posibilidades e interese por compartir coas demais persoas os procesos que utilizan a medida para obter e expresar informacins e para resolver problemas en situacins reais. * Interese pola presentacin limpa e ordenada do proceso e pola expresin de medidas. * Valorar a importancia de dispoer dun sistema convencional de medidas. Bloque 3. Tratamento da informacin e azar. * Resolucin e formulacin de problemas en que se precise a interpretacin de grficas sinxelas (diagrama de barras e pictogramas) e de tboas de datos. * Recollida e rexistro de datos (tboas de dobre entrada e grficas) sobre obxectos, fenmenos e situacins familiares utilizando tcnicas elementais de enquisas, de observacin e de medicin. * Lectura, descricin e interpretacin de tboas de dobre entrada e de grficos de uso habitual na vida coti con propsitos funcionais. * Interese pola elaboracin e pola presentacin de grficos e de tboas de forma ordenada e clara. * Confianza nas propias posibilidades, curiosidade, interese e constancia na interpretacin de datos presentados de forma grfica.
11.740
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 o procedemento mis axeitado, os recursos mis convenientes e as propiedades das operacins (suma, resta, multiplicacin e divisin por unha cifra), en situacins cotis e funcionais de resolucin de problemas. Avaliarase a capacidade para poer en marcha procesos persoais para resolver, en contextos familiares, sumas, restas, multiplicacins e divisins en clculo mental e escrito: indicando coecemento do significado bsico das operacins; realizando estimacins sobre os resultados e valorando se a resposta razoable; seleccionando o mtodo mis conveniente para facer un clculo concreto (mentalmente, mediante algoritmos, con calculadora, con ordenador...) en funcin da complexidade deste; desenvolvendo e utilizando con axilidade estratexias persoais de clculo mental; usando a calculadora para comprobacins; considerando o erro como un estmulo para novos clculos e explicando as estratexias aplicadas. Valorarase a aplicacin intuitiva das propiedades das operacins e a capacidade de explicar oralmente os razoamentos desenvolvidos. * Realizar medicins e estimacins (para resolver problemas relacionados cos contextos prximos e reais) escollendo, entre as unidades (lonxitude, capacidade, peso, tempo e as derivadas do sistema monetario) e instrumentos de medida usuais, os que mellor se axusten ao que se vaia medir. Trtase de valorar a capacidade de medir para resolver problemas de contextos prximos (construr figuras planas, calcular itinerarios, confrontar capacidades, calcular intervalos, facer orzamentos, facer horarios...) empregando medidas convencionais (mltiplos e submltiplos mis usuais); elixindo o instrumento axeitado para efectuar medicins ou construndo o instrumento sinxelo que se precisa; seleccionando a unidade de medida mis adecuada; elaborando e utilizando estratexias persoais de estimacin e facendo estimacins mis ou menos razoables; empregando adecuadamente o instrumento; controlando o proceso de medida; usando, en situacins cotis, as conversins dunhas noutras; expresando os resultados na unidade adecuada; contrastando resultados da medicin; comprendendo funcionalmente que a medida unha aproximacin e que a unidade escollida afecta a precisin; explicando oralmente ou por escrito o proceso e razoamento seguido. * Obter informacin puntual dunha representacin espacial (bosquexo dun itinerario, plano dunha pista, maqueta do patio...), describila e representala sinxelamente tomando como referencia obxectos familiares coa finalidade de resolver problemas elementais do contorno prximo. Utilizar as nocins bsicas de movementos xeomtricos para describir e comprender situacins da vida coti e para valorar expresins artsticas. Este criterio pretende avaliar a capacidade de interpretar e de expresar informacin concreta contida nun bosquexo, maqueta ou plano e para resolver proble-
* Utilizacin de expresins como posible, imposible, mis ou menos probable, seguro na valoracin de resultados de experiencias ldicas e cotis en que intervn o azar. * Colaboracin activa no traballo de grupo respectando o traballo, os procesos e as estratexias das outras persoas. * Valoracin do uso das novas tecnoloxas nos mbitos grficos en que son precisas. Criterios de avaliacin. Segundo ciclo. * Aplicar a situacins variadas e familiares os coecementos adquiridos sobre o uso dos nmeros de ata seis cifras e resolver problemas sinxelos en que se precise lelos, escribilos, ordenalos, comparalos, representalos, serialos, descompoelos... interpretando o valor de cada unha das sas cifras. Avaliarase a habilidade de usar os nmeros en contextos cotins para resolver problemas interpretando o valor posicional das cifras. Verificarase a capacidade de comparar cantidades: interpretando e expresando os resultados da comparacin, exactos ou por tenteo, segundo a situacin; amosando coecemento da simboloxa das relacins numricas (maior ca, menor ca, diferente de, igual a, aproximadamente igual); situando na recta numrica. As mesmo, valorarase a predisposicin para explorar regularidades nos nmeros. * Resolver problemas diversos relacionados co contorno que exixan certa planificacin, control procesual e actitude favorable, aplicando unha ou das operacins numricas, contidos bsicos de xeometra ou tratamento da informacin e usando estratexias persoais de resolucin. Tntase avaliar a capacidade de resolver problemas variados: interpretando o enunciado e decatndose de ata onde comprende; recoecendo os datos, tanto cifrados directamente como os dados en grficas; diferenciando a informacin til da superflua; imaxinando o camio mental que leve solucin a modo de planificacin do que se realizar; elaborando hipteses sobre o resultado; empregando estratexias persoais de resolucin; recoecendo as funcins das diferentes operacins; realizando as operacins por escrito ou con axuda da calculadora en funcin dos clculos que cumpra realizar; comprobando as solucins; verbalizando o proceso seguido e expresando claramente o resultado; rectificando a solucin segundo os resultados obtidos e os contrastes realizados co resto do grupo de alumnas e alumnos; aceptando a necesidade de rectificar a partir do erro; amosando actitude de perseveranza na busca de solucins. Tamn se valorar a capacidade de formular problemas relacionados coa vida coti a partir de modelos. * Realizar clculos con nmeros naturais, utilizando o coecemento do sistema de numeracin decimal,
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 mas sinxelos, empregando unha linguaxe matemtica o mis correcta posible. Valorarase a habilidade do alumnado para describir unha representacin espacial familiar de obxectos e de contextos prximos utilizando o vocabulario e as relacins xeomtricas (aliamento, paralelismo, perpendicularidade). Qurese apreciar, ademais, a habilidade para emitir e recibir informacins sobre obxectos referidas a posicins e movementos no plano, e a de recoecer e reproducir manifestacins artsticas que inclan simetras e translacins. * Usar o coecemento das formas e corpos xeomtricos do espazo (polgonos, crculos, cubos, prismas, cilindros, esferas) para describir e resolver problemas do contexto prximo. Valrase a capacidade de: recoecer as formas xeomtricas; analizar as sas propiedades; comparar e clasificar figuras e corpos atendendo a diversos criterios (formais e persoais), compartndoos co resto das compaeiras e dos compaeiros; construlas; experimentar para transformalas, coa finalidade ltima de describir usando vocabulario xeomtrico bsico; razoar e resolver problemas relacionados co contexto prximo. * Resolver e formular problemas en que intervea a lectura de grficas e de tboas de datos sobre situacins cotis. Resolver problemas en que se precise: recoller datos sobre feitos e sobre obxectos da vida coti usando tcnicas sinxelas de reconto, ordenar estes datos atendendo a un criterio de clasificacin e expresar o resultado en forma de tboa ou de grfica. Trtase de valorar se o alumnado describe e interpreta a informacin matemtica contida en tboas de datos e en grficas sinxelas (diagrama de barras, pictogramas...) e utiliza esa informacin na resolucin e na formulacin de problemas do seu contorno habitual. As mesmo, motivo de avaliacin a capacidade de resolucin de problemas en que cumpra realizar: unha observacin de fenmenos da vida coti; unha efectiva recollida e reconto de datos; unha anlise e ordenacin deses datos atendendo a criterios variados; unha representacin do resultado utilizando os grficos estatsticos mis adecuados situacin, acompandoos da lenda oportuna. * Empregar en situacins da vida coti e en xogos expresins tpicas para describir incerteza seguro, posible e imposible. Identificar algns sucesos aleatorios do contorno do alumnado. Avaliarase se o alumnado utiliza, en situacins de xogo ou da vida real, expresins relacionadas con situacins incertas: posible, imposible, seguro. Tntase comprobar se, partindo da experiencia, o alumnado distingue fenmenos aleatorios e fenmenos seguros.
DIARIO OFICIAL DE GALICIA Contidos. Terceiro ciclo. Bloque 1. Espazos e formas.
11.741
* Interpretacin, anlise e representacin elemental (bosquexos, planos e maquetas) do espazo prximo. Introducin ao concepto de escalas. * Comprensin e emisin de informacins relativas ao contorno fsico, aos obxectos e arte utilizando o vocabulario bsico relativo a formas, relacins (paralelismo, perpendicularidade, simetra), posicins ou elementos referenciais (coordenadas, puntos, distancias, ngulos e xiros) e outras nocins xeomtricas (permetro e superficie). * Experimentacin con ampliacins e con reducins de figuras como introducin nocin de semellanza, as como coa realizacin de simetras por dobramento e con espellos. * Interese e perseveranza na busca de solucins ante situacins de incerteza relacionadas coa organizacin e utilizacin do espazo. * Utilizacin de instrumentos de debuxo (regra, escuadro, transportador, comps...) e programas informticos para a construcin e exploracin de formas e de elementos xeomtricos. * Obtencin experimental (mediante varios procedementos como a descomposicin ou o debuxo en cuadrcula), para a resolucin de problemas en situacins funcionais, de permetros e reas de figuras xeomtricas. Contraste de estratexias e conclusins. * Manipulacin de figuras planas (polgonos, circunferencia e crculo) e de corpos xeomtricos (cubo, prisma, pirmide, cono, cilindro e esfera) para formalas a partir doutras por composicin e descomposicin, atopar relacins entre os seus elementos, establecer pautas para a sa construcin e atopar regularidades e simetras. * Comparacin, descricin e clasificacin de figuras e de corpos xeomtricos atendendo a diferentes criterios e elementos. * Sensibilidade para apreciar a xeometra no mundo real. * Interese pola precisin na descricin e na representacin de formas xeomtricas e pola presentacin clara e ordenada dos traballos xeomtricos. * Confianza nas propias posibilidades para utilizar as construcins xeomtricas, os obxectos e as relacins espaciais para resolver problemas en situacins reais. Bloque 2. Cantidades. * Uso de diferentes fontes e recursos (libros, ordenador, persoas expertas...) para atopar informacins sobre as relacins entre as necesidades sociais, os descubrimentos matemticos e as mulleres e os homes que os produciron.
11.742
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 parntese, o automatismo dos algoritmos das operacins bsicas, as propiedades das operacins, as estratexias persoais, o emprego dos instrumentos de clculo e mais a presentacin dos clculos e dos resultados de xeito ordenado e claro. * Aplicacin de porcentaxes en situacins cotis (compra, particins, orzamentos...) facendo correspondencias sinxelas entre elas, as fraccins e os decimais. * Introducin ao concepto de potencia como produto de factores iguais. Cadrados e cubos. * Seleccin, en contextos de resolucin de problemas da vida coti, dos instrumentos e das unidades de medida usuais mis adecuados, facendo previamente estimacins e expresando con precisin medidas de lonxitude, de superficie, de peso, de capacidade, de amplitude de ngulos e de tempo. * Resolucin de problemas de medida en que se recollan os seguintes aspectos: planificacin e control de proceso; seleccin e uso correcto dos instrumentos mis pertinentes en cada caso; uso de estratexias persoais; estimacin de magnitudes facendo previsins razoables; conversin, se cmpre, dunhas unidades noutras da mesma magnitude; expresin dos resultados nas unidades adecuadas usando a simboloxa; explicacin dos razoamentos e dos procesos levados a cabo. * Desenvolvemento de estratexias persoais para medir permetros e superficies de figuras e de obxectos de maneira exacta e aproximada. Comparacin de superficies de figuras planas por superposicin, descomposicin e medicin. * Identificacin dalgunhas medidas tradicionais usadas na bisbarra e de mbito local. * Medicin do tempo (analxica ou dixitalmente), busca de maior precisin co emprego dos minutos e dos segundos. Clculo das equivalencias e transformacins entre horas, minutos e segundos, en situacins cotis. * Medicin de aberturas e de xiros co uso de ngulos, as como utilizacin de instrumentos convencionais para medir graos. * Utilizacin da medicin e das medidas para resolver problemas, comprender e transmitir informacins, validando o resultado de medida en contraste coas propias hipteses e co obtido por compaeiras e compaeiros. * Interese por utilizar con coidado e precisin diferentes instrumentos de medida e ferramentas tecnolxicas e mais por empregar unidades adecuadas. * Valoracin das vantaxes de dispor dun sistema convencional de medida e comprensin de que a medida unha aproximacin e que a unidade escollida afecta a precisin.
* Busca e recollida de informacin sobre os sistemas de numeracin en culturas anteriores e sobre a sa influencia na actualidade. * Recoecemento do papel da matemtica na vida coti, tanto en contextos escolares e en diferentes reas como noutros mbitos prximos. * Identificacin de aspectos cuantitativos da vida coti que se poden expresar empregando diferentes tipos e sistemas (romano, arbigo) de nmeros. * Resolucin de problemas co uso de diferentes tipos de nmeros, interpretando o seu valor e as sas funcins (contar, medir, ordenar, expresar particins, codificar informacins, distinguir elementos...). * Lectura, escritura, seriacin, ordenacin, descomposicin, comparacin (e expresin dos resultados da comparacin, exactos ou por tenteo, segundo a situacin) e representacin na recta numrica de distintos tipos de nmeros (naturais, enteiros, fraccins, decimais ata as centsimas) en contextos reais. * Manipulacin de nmeros diversos explorando as regularidades, atopando equivalencias e correspondencias entre eles. * Recoecemento das propiedades dos nmeros: mltiplos, divisores, nmeros primos e nmeros compostos. Clasificacin de nmeros en primos e compostos buscando divisores. Utilizacin da tboa de multiplicar para identificar mltiplos e divisores. * Valoracin da utilizacin dunha linguaxe numrica e cuantitativa cada vez mis precisa e rigorosa. * Resolucin de problemas da vida coti en que se observen as fases de decodificacin, modelizacin, verificacin e explicitacin, que implican: planificacin, anticipacin, hipotetizacin e contraste de opinins, verbalizacin, xuzo crtico, consciencia-control-revisin do proceso, emprego de mis dun procedemento de resolucin, presentacin de datos con orde e claridade, utilizacin da calculadora en funcin da complexidade dos clculos e formulacin de razoamentos que argumenten a validez dunha solucin (identificando, se o caso, os erros). * Valoracin das achegas estratxicas das outras persoas e perseveranza na busca de solucins e de datos precisos. * Colaboracin activa e responsable no traballo en equipo, manifestando iniciativa para resolver problemas que implican a aplicacin dos contidos estudados. * Realizacin de clculos numricos sinxelos (suma, resta, multiplicacin e divisin con distintos tipos de nmeros), en situacins de resolucin de problemas, usando diferentes procedementos (algoritmos escritos, clculo mental, tenteo, estimacin, calculadora, ordenador...), segundo a natureza do clculo e a sa complexidade, decidindo sobre a razoabilidade dun resultado obtido ou estimado. * Clculo en situacins cotis e familiares en que se recollan a xerarqua das operacins e os usos da
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Bloque 3. Tratamento da informacin e azar. * Resolucin e formulacin de problemas en que intervean a lectura, a interpretacin e a anlise crtica de representacins grficas de datos do contorno. * Recollida, seleccin, anlise, organizacin e rexistro de datos utilizando tcnicas elementais de enquisa, de observacin e de medicin. * Representacin grfica da informacin mediante tboas de datos, diagramas de barras, diagramas lineais, diagramas de sectores... * Interpretacin e extraccin da informacin que fornecen a media aritmtica, a moda e o rango, e aplicacin destas a situacins familiares e concretas. * Disposicin elaboracin e presentacin de grficos e de tboas de forma ordenada e clara. * Valoracin da importancia de analizar criticamente as informacins que se presentan a travs de grficos estatsticos e da tendencia a explorar todos os elementos das grficas evitando interpretacins parciais e precipitadas. * Obtencin e emprego de informacin para a realizacin de grficos. * Valoracin do uso das novas tecnoloxas nos mbitos grficos en que son precisas. * Recoecemento da presenza do azar na vida coti. Distincin entre situacins aleatorias e as que non o son. * Estimacin e predicin de resultados posibles en situacins aleatorias (xogos ou cotis) e uso de terminoloxa bsica para describir situacins e experiencias de azar (posibles, imposibles, probables, seguros...). Comparacin de resultados posibles cos obtidos en experiencias aleatorias cotis. * Valoracin da necesidade de reflexin, razoamento e perseveranza para superar as dificultades implcitas na resolucin de problemas. * Confianza nas propias posibilidades e interese por empregar as ferramentas tecnolxicas na comprensin dos contidos funcionais. Criterios de avaliacin. Terceiro ciclo. * Resolver e formular problemas para os que cumpra recoecer os aspectos cuantitativos da vida coti que se poden expresar empregando nmeros e para os que haxa que ler, escribir, comparar, seriar, descompoer, representar e ordenar (utilizando razoamentos apropiados) distintos tipos de nmeros (naturais, enteiros, fraccins e decimais ata as centsimas). Con este criterio pretndese comprobar que se manexan, en situacins de resolucin de problemas da vida real, diferentes tipos de nmeros, interpretando o seu valor e as sas funcins (contar, medir, ordenar, expresar particins, codificar informacins, dis-
11.743
tinguir elementos) e sendo quen de intercalar nmeros escritos de diferentes xeitos. Avaliarase a capacidade de recoecer aspectos cuantitativos da vida coti que se poden expresar empregando nmeros e de comparar cantidades lendo con seguridade e soltura os nmeros; interpretando e expresando os resultados da comparacin exactos ou por tenteo, segundo a situacin; amosando coecemento da simboloxa das relacins numricas; representndoos na recta numrica e explorando regularidades nos nmeros. * Utilizar os nmeros decimais, os fraccionarios e as porcentaxes sinxelas para interpretar e intercambiar informacin en contextos da vida coti. Con este criterio pretndese valorar a capacidade de identificar e utilizar diferentes tipos de nmeros como operadores na interpretacin e na resolucin de problemas. Comprbase a utilizacin deses nmeros en contextos reais (situacins de compra, gastos, orzamentos...), establecendo equivalencias e correspondencias entre eles. * Resolver problemas sinxelos, anticipando unha solucin razoable, buscando o proceso de resolucin mis adecuado, amosando actitudes de valoracin das diferentes estratexias e perseveranza na busca de datos e de solucins precisas. Expresar de xeito ordenado e claro, oralmente e por escrito, o proceso seguido na resolucin de problemas. Este criterio est dirixido a comprobar a capacidade na resolucin de problemas, atendendo ao proceso seguido (en que se observan as fases de decodificacin, modelizacin, verificacin e explicitacin) que implica: planificacin; anticipacin; hipotetizacin; relectura; verbalizacin; xuzo crtico; colaboracin activa e responsable no traballo en equipo; valoracin das achegas das outras persoas; perseveranza na busca de solucins e dos datos precisos; confianza nas propias capacidades; consciencia, control e revisin do proceso e habilidade para empregar mis dun procedemento de resolucin. Trtase de verificar que, ante un problema, as alumnas e os alumnos tentan resolvelo de forma lxica e reflexiva. Comprobarase que comprenden a importancia que a orde e a claridade teen na presentacin de datos e na busca da solucin correcta para detectar os posibles erros, para explicar o razoamento seguido e para argumentar sobre a validez dunha solucin. * Realizar operacins e clculos numricos sinxelos, en situacins de resolucin de problemas, mediante diferentes procedementos (includo o clculo mental) que fagan referencia implcita s propiedades das operacins. Amosar gusto pola presentacin ordenada e clara dos clculos e dos resultados. Trtase de comprobar a capacidade de operar cos nmeros coecendo a xerarqua das operacins, amo-
11.744
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 comprender e emitir informacins sobre a vida coti, a natureza e a arte, e en particular se son utilizadas no razoamento e na resolucin de problemas xeomtricos do contorno. Valorarase a capacidade de usar medios pertinentes para medir permetros e reas de figuras xeomtricas e a de calculalos experimentalmente ou mediante a descomposicin noutras mis sinxelas realizando, se cmpre, estimacins acordes coa idade do alumnado e amosando razoamento espacial na anlise de propiedades das figuras. * Resolver e formular problemas en que cumpra realizar, ler, interpretar e comunicar con representacins grficas resultados dun conxunto de datos relativos ao contorno inmediato. Trtase de comprobar, en actividades de resolucin e de formulacin de problemas, a capacidade do alumnado para recoller (a travs de enquisas, de observacin, de medicin) e para rexistrar unha informacin que se poida cuantificar; de utilizar algns recursos sinxelos de representacin grfica (como tboas de datos, barras, diagramas lineais) e de comprender, analizar criticamente e comunicar a informacin as expresada. Valorarase tamn o uso de programas informticos para desear grficas sinxelas. As mesmo, observarase se o alumnado valora a expresividade da linguaxe grfica como forma de representar datos e se se inicia na tendencia a explorar todos os elementos das grficas evitando interpretacins parciais e precipitadas. * Facer estimacins baseadas na experiencia sobre o resultado (posible, imposible, seguro, igual ou mis ou menos probable) de xogos sinxelos de azar para comprobar o dito resultado. Comprobarase que as nenas e os nenos comezan a facer predicins sinxelas e estimacins en situacins aleatorias; a constatar en situacins cotis e de xogos de azar que hai sucesos imposibles, sucesos que con case toda seguridade se producen, ou que se repiten, sendo esa repeticin mis ou menos probable; a usar terminoloxa de azar acorde coa sa idade. Trtase de verificar, pois, nocins baseadas na sa experiencia. rea de educacin para a cidadana e os dereitos humanos. Introducin. Caractersticas da rea. A inclusin dunha rea como educacin para a cidadana e os dereitos humanos no currculo da educacin primaria unha aposta importante da LOE. unha novidade no noso sistema educativo que constite un paso importante cara converxencia europea en materia educativa. Outros pases do noso contorno xa a teen includa seguindo as recomendacins da Unin Europea co obxectivo de paliar importantes
sando automatismo dos algoritmos das operacins bsicas, utilizando as propiedades das operacins (cando facilitan a realizacin de clculos) e as estratexias persoais, usando diferentes procedementos (algoritmos escritos, clculo mental, tenteo, estimacin, calculadora, ordenador) segundo a natureza do clculo e a sa complexidade, coidando o emprego dos instrumentos de clculo, decidindo sobre a razoabilidade dun resultado obtido e mais presentando os clculos e resultados de xeito ordenado e claro. * Seleccionar, en contextos de resolucin de problemas familiares, os instrumentos e unidades de medida usuais mis adecuados, facendo previamente estimacins e expresando con precisin medidas de lonxitude, de superficie, de peso, de capacidade, de amplitude de ngulos e de tempo. Con este criterio pretndese detectar a capacidade de solucionar problemas de medida planificando e controlando o proceso; escollendo os instrumentos mis pertinentes en cada caso; usando eses instrumentos de medida adecuadamente; desenvolvendo estratexias persoais para medir: estimando a medida de magnitudes de lonxitude, de capacidade, de peso... e de tempo facendo previsins razoables; utilizando con correccin as unidades de medida mis usuais en funcin do obxecto de medicin e identificando algunhas medidas tradicionais usadas na bisbarra, pero valorando as vantaxes de dispor dun sistema convencional de medida; convertendo, se cumprir, unhas unidades noutras da mesma magnitude; expresando os resultados das medicins que se realicen nas unidades de medida mis adecuadas; comprendendo que a medida unha aproximacin e que a unidade escollida afecta a precisin e mais explicando oralmente e por escrito, con progresiva autonoma, os razoamentos e procesos levados a cabo. * Interpretar representacins espaciais (bosquexo dun itinerario, planos de casas e maquetas) realizadas a partir dun sistema de referencia e de obxectos e situacins familiares coa finalidade de resolver problemas. Este criterio pretende avaliar o desenvolvemento da capacidade de interpretar bosquexos, planos e maquetas sinxelas que representan espazos familiares para resolver problemas. Valrase a situacin e a descricin de figuras nunha representacin espacial por medio de coordenadas, de puntos de referencia e de distancias. Tamn se comprobar a utilizacin de sistemas cada vez mis convencionais de representacin espacial para obter ou comunicar informacin relacionada co espazo prximo. * Empregar as nocins xeomtricas de paralelismo, perpendicularidade, simetra, permetro e superficie para describir, comprender e resolver problemas de situacins da vida coti. importante detectar se o alumnado coece estas nocins e sabe usar os termos correspondentes para
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 dficits democrticos nos pases asociados. Nesta mesma lia apuntan organismos internacionais como o Consello de Europa ou as Nacins Unidas. A formacin da persoa debe ter un carcter integrador que abranga todos os mbitos: a mente, o corpo, a identidade persoal, o emocional e o social. En toda esta construcin, que cada quen vai facendo ao longo da sa vida, os anos de escolarizacin obrigatoria son cruciais para que as bases deste desenvolvemento persoal se vaian fraguando dun xeito harmnico e equilibrado. Tradicionalmente e no noso contexto era clara a prioridade que nos procesos de educacin formal se lle conceda formacin intelectual, nun senso acumulativo de limitados saberes, con habitual esquecemento das outras dimensins da persoa, pero os coecementos de que dispoemos na actualidade, procedentes das investigacins levadas a cabo, en particular, no campo das ciencias psico -pedagxicas, indcannos que debemos recoller as diversas dimensins formativas, que ademais interactan entre elas. Nesta perspectiva, salienta actualmente a constatacin, menos considerada noutrora, de que en calquera das aprendizaxes que realicemos a compoente emocional ten unha influencia decisiva. as como hai que contemplar o desenvolvemento corporal, o cognitivo, o moral e o social; e resulta tamn imprescindible o traballo en todo o referente intelixencia emocional intrapersoal e interpersoal, mediante estratexias e procedementos para que as persoas se coezan mellor e sexan quen de identificar, recoecer, controlar e modular madurativamente os impulsos, as emocins e os sentimentos, para deste modo, desenvolver aspectos imprescindibles (empata, autodominio, capacidade de traballo e colaboracin, comprensin) para ser quen de desenvolverse no mundo, con actitudes de autonoma, de respecto e de cooperacin solidaria. Os referentes bsicos debern ser a Declaracin dos dereitos humanos, o Estatuto de autonoma de Galicia e a Constitucin espaola, pero non se trata s de que alumnos e alumnas dispoan de informacins tericas relevantes sobre os valores que deben presidir a convivencia democrtica (tolerancia, respecto, igualdade), os documentos onde se plasman e as institucins que son os seus garantes. O obxectivo que estes valores sexan integrados por cada persoa e incorporados ao ser individual. Para que isto sexa posible, imprescindible o compoente vivencial a travs da experiencia mis prxima. Neste sentido, os centros educativos son lugares privilexiados por todas as oportunidades que ofrecen na sa dinmica coti, tanto en xeral como en cada unha das sas aulas. importante que estas aprendizaxes sexan transferidas primeiro realidade local circundante, como preparacin para facer o propio coa realidade mis afastada, a realidade global. A rea est dividida en tres bloques, sen que esta divisin supoa obrigatoriedade de tratamento.
11.745
O bloque 1 leva por ttulo Identidade persoal e cntrase na sa construcin a travs do traballo da autonoma, da identidade, do recoecemento e do manexo das propias emocins e sentimentos. O bloque 2 leva por ttulo Identidade social e est centrado na sa construcin no sentido de identificarse cos diferentes grupos en que se desenvolve a actividade coti do alumnado. O bloque 3 leva por ttulo Compromiso social e est centrado na construcin persoal en vinculacin coa realidade social en que se vive. As propostas metodolxicas sern decisivas hora de asegurar que o coecemento de principios e de valores xere a adquisicin de hbitos e infla nos comportamentos. Necesariamente deber estar baseada na actividade do alumnado, xa que todo o traballado nesta materia ten un compoente vivencial. A rea non ten sentido se non est presente este aspecto e se basicamente transmisiva. Cumprir crear contextos, tanto na rea concreta como no resto das reas e na totalidade da vida do centro, que permitan levar a cabo estas vivencias e que posibiliten que cada rapaz e cada rapaza tea os seus tempos e os seus espazos de protagonismo, de recoecemento da sa vala persoal e das sas contribucins aos diferentes grupos en que desenvolve a sa actividade. Deberase partir das experiencias, dos problemas e dos intereses do alumnado para que as aprendizaxes se integren na sa vida coti, tanto no plano persoal como no social. imprescindible establecer relacins sociais continuas e diversas, tanto entre iguais como coas persoas adultas coas que o alumnado se relaciona na sa vida coti, porque a capacitacin social s se consegue tendo a posibilidade de interaccionar, xa que favorece a aparicin de opinins diferentes e provoca conflitos sociocognitivos que hai que resolver para reequilibrar de novo e medrar moral e democraticamente. Obxectivos. * Identificar e aceptar a propia identidade e desenvolver a autoestima, a afectividade e a autonoma persoal na vida coti, nas relacins de cada alumna ou alumno coas demais persoas e como integrante dos grupos sociais en que participa. * Amosar actitudes contrarias violencia, aos estereotipos (de xnero, lingsticos, relixiosos, culturais, fsicos...) e aos prexuzos, sendo quen de defender os propios puntos de vista mediante o dilogo e a argumentacin. * Desenvolver e facer uso de habilidades emocionais, comunicativas e sociais para actuar con progresiva seguridade e autonoma na vida coti e para participar activamente nas relacins de grupo, amosando actitudes compresivas, cooperativas, xenerosas e construtivas e sendo quen de autorregular emocins e condutas.
11.746
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Desenvolvemento da autonoma persoal e da autoestima (seguridade en si mesmo e en si mesma, autonoma para a accin, confianza nas propias posibilidades, sentimento de importancia, valoracin da historia persoal e das contribucins alleas sa construcin). * Anlise de situacins na escola e fra dela que producen sentimentos positivos ou negativos no alumnado. Causas e consecuencias das accins propias (accins que poden facer sentirse ben ou mal a outras persoas). Responsabilidade polos propios actos. Agradecer, desculparse, presentar unha queixa, aprender a dicir non, aprender a recuperarse e responder ao fracaso. A intelixencia emocional. * Identificacin, recoecemento, verbalizacin, manexo e control dos sentimentos propios (que me ocorre, por que me ocorre, que podo facer cando me sinto as). * Valoracin da liberdade e da responsabilidade na toma de decisins con criterios de eficacia e de xustiza. Responsabilidade na planificacin do futuro inmediato. * Recoecemento das diferenzas de sexo como un elemento enriquecedor. Anlise de medidas que contriben a un equilibrio de xnero e a unha autntica igualdade de oportunidades. A contribucin das mulleres ao longo da historia e situacin actual do mundo. A vida das mulleres galegas no pasado e no presente e as sas achegas sociedade. Redes de apoio de mulleres. Identificacin e rexeitamento de desigualdades entre mulleres e homes no mundo laboral e na vida coti. Valoracin da igualdade de dereitos de homes e de mulleres na familia e no mundo laboral e social. Caractersticas de vecianza. * Aplicacin de condutas responsables no uso das TIC (autonoma, autocontrol, seguridade, sentido tico) e anlise da realidade que presentan os medios de comunicacin para desenvolver a capacidade de eleccin crtica e responsable. * Sensibilizacin, visibilizacin e rexeitamento do sexismo, do racismo, da homofobia... dentro da perspectiva da defensa dos dereitos humanos e do respecto identidade persoal. Bloque 2. Identidade social. * Identificacin coas colectividades en que se desenvolve a vida do alumnado: escolar, familiar, local, comarcal e autonmica. Recoecemento das vantaxes que supn pertencer a estes colectivos e das achegas que se poden facer individualmente a cada un deles. * Importancia do recoecemento dos dereitos e deberes do alumnado no centro escolar. * Identificacin, recoecemento e valoracin dos dereitos de todas as nenas e de todos os nenos do mundo, as como os dereitos das persoas recoecidos nas declaracins universais, no Estatuto de autonoma de Galicia e na Constitucin. Coecemento de
* Coecer e apreciar os valores e normas de convivencia, obrar de acordo con elas asumndoas como propias e participar activamente na elaboracin das normas do centro educativo (da aula, relativas ao uso de instalacins e materiais, nos regulamentos de actividades, etc.). * Utilizar estratexias de resolucin pacfica dos conflitos desde o dilogo e a mediacin. * Recoecer e valorar a diversidade (de xnero, fsica, cultural, lingstica, tnica, relixiosa, etc.) como feito enriquecedor, valorar a contribucin de cada quen ao enriquecemento dun grupo, amosar respecto polos costumes e modos de vida de persoas e de poboacins distintas propia e esforzarse por contribur mellora das relacins, interesndose por compartir espazos, tempos, actividades, materiais, experiencias, etc. * Coecer, asumir e valorar os dereitos e deberes que como neno ou nena lle corresponden ao alumnado e os que lle correspondern como persoa adulta, manexar os documentos onde estn recollidos e interesarse polas iniciativas que os defenden, participando, se existir a posibilidade, nalgunha delas. * Coecer os mecanismos fundamentais de funcionamento das sociedades democrticas, fundamentalmente nos mbitos mis prximos realidade do alumnado, valorar o papel das administracins na garanta dos servizos pblicos e a obriga dos cidadns e das cidads de contribur ao seu mantemento mediante a asuncin dos seus deberes e compromisos sociais. * Fomentar iniciativas de participacin democrtica e responsable no propio centro, asumindo os papeis que correspondan en funcin da situacin e participando, tamn activamente, en actividades fra do centro. * Identificar, analizar e rexeitar situacins de abuso, de inxustiza e de discriminacin, na vida coti do alumnado e noutras realidades e amosar sensibilidade polas necesidades das persoas e dos grupos mis desfavorecidos, desenvolvendo comportamentos solidarios e favorecedores da convivencia e participando, na medida das sas posibilidades, en iniciativas que buscan cambiar estas situacins. * Ser capaz de analizar a situacin do medio natural no contorno prximo, tomar conciencia da situacin a niveis mis amplos, recoecer a incidencia das propias accins no seu coidado ou na sa deterioracin, desenvolver actitudes comprometidas para a sa conservacin e mellora e asumir comportamentos (vida saudable, consumo responsable, seguridade...) que contriban sustentabilidade. Contidos. Bloque 1. Identidade persoal. * Identificacin das caractersticas persoais e dos trazos de identidade (as propias capacidades e necesidades).
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 organizacins que loitan por que eses dereitos se respecten e do traballo que desenvolven. * Valoracin da convivencia pacfica en sociedade e recoecemento dos valores en que se apoia: respecto, tolerancia, solidariedade, xustiza, compromiso, cooperacin e cultura da paz. Identificacin, recoecemento e anlise de actuacins que posibilitan e que dificultan a convivencia e o benestar dos grupos socias. * Aplicacin de habilidades, de estratexias e de procedementos que contriben a xerar relacins de entendemento e de convivencia pacfica. Habilidades de comunicacin e de relacin tanto interpersoais como intrapersoais. Identificacin, recoecemento e anlise de hbitos que facilitan e dificultan a relacin e a comunicacin. * Desenvolvemento da vontade, da flexibilidade e da dispoibilidade para resolver conflitos. Aplicacin do dilogo e da mediacin como forma de resolucin pacfica dos conflitos. * Valoracin da colaboracin e das diferentes posibilidades de traballo cooperativo. Identificacin do proceso de toma de decisins de grupo. Identificacin e uso dos mecanismos de participacin no funcionamento da aula e da escola. * Aplicacin dos valores cvicos e do exercicio dos dereitos e deberes nas situacins de convivencia no contorno inmediato entre iguais e nas relacins interxeracionais. * Valoracin da igualdade dentro das diferenzas. A diversidade fsica, social, cultural e relixiosa. * Recoecemento, valoracin, tolerancia e respecto polos costumes e modos de vida distintos ao propio. * Recoecemento de costumes, de tradicins e de estilos de vida propios e os das compaeiras e compaeiros. Valoracin das celebracins e manifestacins culturais como signos de identidade e de cohesin social. * Identificacin das situacins de marxinacin, de discriminacin e de inxustiza social. * Desenvolvemento de actitudes de comprensin, de superacin de prexuzos e de estereotipos, de cooperacin e de solidariedade ante problemas e necesidades doutras persoas. Proteccin e amparo das persoas mis desfavorecidas. Bloque 3. Compromiso social. * Valoracin da necesidade de normas compartidas que regulan a convivencia frutfera no mbito social. Elaboracin de normas de convivencia da aula e do centro positivas, facilitadoras e asumidas polo grupo e pola comunidade. * Prctica de normas cvicas, como por exemplo as de circulacin viaria, e asuncin de roles por medio do xogo e da simulacin.
11.747
* Recoecemento dos principios de convivencia que establecen o Estatuto de autonoma de Galicia e a Constitucin espaola. * Reflexin sobre as caractersticas que debe posur unha sociedade democrtica. * Anlise de mensaxes, de declaracins, de imaxes, etc. procedentes de medios de comunicacin, de pxinas web, de publicidade... diferenciando informacin veraz e contrastada de simples opinins persoais. * Identificacin, aprecio, respecto, responsabilidade, coidado e mellora dos bens comns e dos servizos pblicos. Normas de uso e accins que contriben ao seu axeitado funcionamento. * Valoracin dos impostos como un medio para corresponsabilizarse socialmente. * Identificacin e rexeitamento das causas que provocan situacins de marxinacin, de discriminacin e de inxustiza social. * Identificacin de servizos e de persoas que interveen en casos de situacins de emerxencia (accidentes, lumes, inundacins, terremotos, guerras...) e daquelas persoas e organizacins que contriben desinteresadamente a mellorar situacins de desvantaxe social, de pobreza, de marxinacin, de fame, de explotacin da infancia, de enfermidade... Busca de formas de apoio a elas e de contribucin ao seu funcionamento. * Reflexin sobre a repercusin social, no presente e no futuro, de accins individuais e colectivas. Identificacin de actitudes e de estratexias persoais e colectivas de consumo responsable, de coidado do medio, de prevencin de riscos viarios e de promocin de formas de vida saudable. Reflexin sobre as posibilidades de cambio nas rutinas individuais para mellorar a calidade de vida. Criterios de avaliacin. * Amosar respecto polas diferenzas e caractersticas persoais propias e dos compaeiros e compaeiras. Valorar as consecuencias das propias accins e responsabilizarse delas. A travs deste criterio pretndese avaliar a capacidade de cada alumno e de cada alumna de recoecerse como persoa orixinal e nica e mais de valorarse axeitadamente a travs do coecemento dos seus puntos fortes e febles. As mesmo, tamn se avaliar a capacidade de recoecer e de valorar as caractersticas das persoas con que se relaciona, entendendo as diferenzas como formas distintas de ver o mundo que non teen por que impedir as relacins entre as persoas. Neste senso, insstese na necesidade de que o alumnado desenvolva o pensamento consecuencial (previr as consecuencias que os seus actos poden causar a todos os niveis e asumilas), complementario do causal e do alternativo que xa debera posur. * Argumentar e defender as propias opinins, escoitar e valorar criticamente as opinins das demais per-
11.748
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 dereitos individuais propios e alleos, os dereitos colectivos e os deberes con eles relacionados. * Recoecer e rexeitar prexuzos, situacins de discriminacin, de marxinacin e de inxustiza e interesarse por identificar os factores sociais, econmicos, de orixe, de xnero ou de calquera outro tipo que as provocan, as como por atopar posibles vas de mellora para as persoas que as sofren. Valorar a importancia das accins individuais, pero entendendo que se necesitan accins colectivas. Tntase avaliar a capacidade de recoecer que hai persoas e grupos que sofren situacins de inxustiza (desprestixio, marxinacin, violencia...) e que isto debido a mltiples causas. Tamn se pretende que o alumnado desenvolva capacidades crticas cara a elas e cara ao pensamento de perspectiva (capacidade de poerse na situacin da persoa e identificacin emocional con ela), sendo quen de buscar, analizar e propor iniciativas que contriban sa posible mellora ou solucin. Neste senso, cmpre avaliar tamn o nivel de identificacin individual coa elaboracin e co desenvolvemento de iniciativas de grupo para saber se a alumna ou alumno se sente partcipe e corresponsable destas iniciativas. * Identificar o funcionamento dos servizos pblicos presentes na vida coti do alumnado e a sa relacin con diferentes institucins e mais recoecer a necesidade de que toda a poboacin contriba ao seu correcto funcionamento, mantemento e mellora a travs de comportamentos responsables e solidarios (uso deses servizos, pagamento de impostos...). Por extensin, familiarizarse con outros servizos non tan prximos ao alumnado, pero tamn presentes de maneira directa ou indirecta na sa vida. Trtase de avaliar o nivel de identificacin do alumnado con aqueles servizos que lle son mis familiares (transporte, recollida de lixo, correos, sanidade, educacin...) entendndoos como propiedade colectiva compartida por toda a poboacin. As mesmo, tntase avaliar o coecemento sobre como funcionan, sobre as condutas positivas e negativas en relacin con eles e sobre o nivel de correlacin existente entre o seu correcto funcionamento e o grao de benestar e de calidade de vida que nos proporciona, tanto individual como socialmente. Tamn se avaliar a capacidade de relacin destes servizos con que as nenas e os nenos estn mis familiarizados con outros que teen presenza na sa vida anda que dunha maneira mis difusa. * Ser consciente da transcendencia presente e futura de accins habituais na vida coti do alumnado e da necesidade de realizalas seguindo pautas que teen a sa base na reflexin e na anlise individual e colectiva deses comportamentos. Tntase avaliar a capacidade de anlise de diferentes accins realizadas na actividade diaria do alumnado (uso da auga, gasto de papel, hbitos de consumo persoal e familiar, producin e tratamento do lixo, ris-
soas, amosando unha actitude de respecto e comprendendo que o que se axuza ou desautoriza son opinins ou actuacins, nunca persoas. Este criterio pretende avaliar ata que punto os alumnos e as alumnas son quen de manexarse na sa vida coti, establecendo comunicacins positivas e construtivas en todas as situacins relacionais (actividade acadmica, xogos, actividades extraescolares, comedor, transporte escolar...) en que habitualmente desenvolven as sas actividades. Ademais, pretndese avaliar o modelo comunicativo que utiliza o alumnado habitualmente (pasivo, agresivo ou asertivo), a sa capacidade de recoecemento (na propia persoa e noutras) e a sa autorregulacin, as como a sa evolucin cara a unha comunicacin cada vez mis eficiente e eficaz como base de relacins positivas que posibilitarn unha convivencia enriquecedora a nivel individual e de grupo (a comunicacin implica relacin e a relacin a anttese da violencia). Sern obxecto de avaliacin as habilidades sociais tanto intrapersoais (autocontrol, autoestima, superacin do malestar, resiliencia...) como interpersoais (escoita activa, mensaxes desde un mesmo e unha mesma, habilidades de comunicacin...) * Participar colaborativamente na elaboracin das normas, aceptalas, asumilas como propias e incorporalas aos propios patrns de conduta. Reflexionar sobre as normas existentes na comunidade e sobre a sa importancia. Con este criterio avaliaremos o coecemento que ten o alumnado das normas que regulan a sa convivencia coti e a capacidade que amosa de participar creativamente na sa elaboracin ou revisin. Pretndese avaliar, as mesmo, o nivel de identificacin e de respecto por elas. moi importante a avaliacin do proceso persoal seguido por cada alumno e cada alumna intimamente relacionado co seu nivel de desenvolvemento moral. * Familiarizarse con algns dos dereitos humanos recollidos na Declaracin universal dos dereitos humanos e na Convencin sobre os dereitos da infancia e cos principios de convivencia que recollen o Estatuto de autonoma e a Constitucin espaola. Identificar os deberes mis relevantes asociados a eles. Recoecer situacins en que non son respectados e participar en iniciativas (reais ou simuladas) de mellora delas. Con este criterio pretndese avaliar a capacidade de recoecer situacins cotis ou das que o alumnado pode ter informacin por diferentes vas (prensa, TV, a internet, ONG...) en que os dereitos da infancia e das persoas non son respectados, desenvolvendo actitudes crticas e solidarias e achegando ideas ou propostas de actuacin na medida das posibilidades dos rapaces e rapazas desta idade. As mesmo, pretndese verificar o establecemento de relacins entre os
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 cos viarios, etc.) e a capacidade de relacionar esas accins con situacins prexudiciais para a vida no presente e no futuro. As mesmo, valorarase a capacidade de ir introducindo melloras nos hbitos de vida propios e o interese por participar na elaboracin e na difusin de actuacins preventivas. * Concienciarse da influencia que poden exercer os medios de comunicacin, a internet ou a publicidade nas decisins e opinins das persoas. Trtase de avaliar que o alumnado se inicie na comprensin das mensaxes subliminares e da ideoloxa encuberta presentes en textos e imaxes de diferente orixe, sendo quen de decatarse de que non sempre son transparentes e de que poden influr decisivamente nas sas condutas habituais e futuras. As mesmo, avaliarase tamn a capacidade de alumnos e alumnas de analizar criticamente diferenciando informacin de opinin. rea de educacin fsica. Introducin. Caractersticas da rea. Esta rea na educacin primaria debe fundamentarse especialmente na adquisicin das capacidades que contriban ao desenvolvemento persoal e a unha mellor calidade de vida. Debe dirixirse cara ao coecemento progresivo da conduta motriz e cara asuncin de actitudes, de valores e de normas referentes ao corpo e ao movemento. Pero a educacin fsica non unha simple aprendizaxe de movementos, senn un camio cara educacin total que utiliza o dito movemento como axente pedagxico con diversas funcins: de coecemento (de si mesmo, de si mesma e do contorno), de organizacin perceptiva (desenvolvendo a percepcin do propio corpo, do espazo e do tempo), anatmico-funcional (incrementando as habilidades e mellorando a condicin fsica), esttico/comunicativa (por medio de manifestacins artsticas e de comunicacin), de relacin social coas demais persoas (interaccionando co resto de participantes), agonstica (esforzndose e superando dificultades), hixinica (mellorando a sade e previndo enfermidades), hedonista (como fonte de gozo), de compensacin (fronte vida sedentaria) e catrtica (para liberar tensins). Especialmente importante a relacin que a educacin fsica ten coa sade. A actividade fsica ben practicada mellora o benestar e a calidade de vida. No que atinxe a esta rea dentro da educacin primaria, dselle importancia sade ao dedicrselle un bloque de contidos. Pretndese que o alumnado adopte medidas de hixiene corporal na actividade fsica e na vida coti, que adquira pautas de alimentacin correctas, que rexeite as substancias nocivas, que empregue as posturas corporais precisas nas sas accins, que mellore o coecemento do seu corpo e do contorno que o rodea e mais que incremente o nivel de condicin fsica e, por conseguinte, a sa sade.
11.749
Esta rea curricular est especialmente indicada para integrar todo tipo de alumnado e resulta idnea de cara atencin diversidade. Por medio da educacin fsica desenvlvense interaccins co resto de persoas, o que favorece as relacins construtivas, o respecto, a aceptacin, a cooperacin, a autonoma, a participacin, o sentido crtico e o logro de obxectivos comns, propiciados polas mltiples e variadas agrupacins que se poden formar. Igualmente, en educacin fsica dbese incidir na coeducacin e na igualdade de oportunidades entre ambos os sexos. As actividades propostas atendern do mesmo xeito os nenos e as nenas, integrando todas as persoas participantes indistintamente para poder acadar os obxectivos. O profesorado deber equilibrar as actividades e materiais de xeito que non predomine ningn estereotipo e seleccionar aqueles que contriban participacin equilibrada e motivada de nenos e de nenas. Outro aspecto que hai que ter en conta para favorecer a igualdade entre os sexos son as expectativas que o profesorado ten con respecto s nenas e aos nenos, as como as expresins que se utilicen para favorecer as sas execucins e os resultados. Finalmente, a educacin fsica responde necesidade e capacidade de moverse que teen os nenos e as nenas. Desde esta perspectiva, a rea de educacin fsica divdese en cinco bloques de contidos: No primeiro bloque, O corpo: imaxe e percepcin, trtanse as capacidades perceptivas. Veen representadas polo esquema corporal, co coecemento das partes do corpo e das sas posibilidades de movemento; pola percepcin do espazo e pola do tempo. Tamn se inclen neste bloque o equilibrio, debido relacin que ten coa percepcin, o ton muscular (preciso para adoptar posturas cotis) e a capacidade para relaxarse, as como a respiracin. A percepcin do contorno comprende a do espazo e a do tempo, aspectos que evolucionan paralelamente ao desenvolvemento madurativo das nenas e dos nenos entre os 6 e os 12 anos (perodo de operacins concretas), idades de referencia da educacin primaria. O equilibrio, pola sa banda, est en estreita relacin coa actividade tnica e postural, aspectos presentes no esquema corporal. O segundo bloque, Habilidades motrices, cntrase nos aspectos cuantitativos do movemento, nas habilidades e na coordinacin, capacidades que lle permiten ao alumnado moverse con eficacia e con eficiencia, facilitando a adaptacin a situacins motrices complexas. A coordinacin mellrase con gran cantidade e variedade de movementos, polo que vai estar moi relacionada coa adquisicin das habilidades. O terceiro bloque, Actividades fsicas artsticoexpresivas, abrangue aspectos relacionados coa expresividade e coa comunicacin utilizando o propio corpo a travs do movemento. Aqu englbanse o rit-
11.750
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 como medio). Utilizaranse estratexias de cooperacin, de oposicin e de cooperacin/oposicin, experimentando a tensin intrnseca do xogo, aceptando a vitoria e a derrota, amosando respecto polo resto das persoas que xogan e polas normas e regras. Os xogos populares tradicionais de Galicia estarn presentes en todos os ciclos desta etapa educativa, de maneira que a rea contriba conservacin da cultura galega. Nestes bloques intgranse os conceptos, procedementos e actitudes, anda que non se diferencian explicitamente. A pesar de que debe haber unha sincrona entre a teora e a prctica, os procedementos son prioritarios en educacin fsica, xa que o carcter motriz da rea implica un nivel determinado de prctica. Estes procedementos propician a adquisicin dunha boa competencia no plano motor e conducen, irremediablemente, cara asimilacin de conceptos. As actitudes permiten afrontar con interese e con respecto as situacins que se propoan, contribundo ao desenvolvemento dunha personalidade equilibrada. Para rematar, a actividade fsica debe ser enfocada de tal xeito que mellore as relacins afectivas e potencie as actitudes e valores dunha sociedade solidaria e respectuosa coas persoas, sen distincins por razn de sexo, de etnia, de relixin, de ideoloxa, de capacidade fsica ou sensorial... A rea de educacin fsica contribe ao desenvolvemento das competencias bsicas: Competencia en comunicacin lingstica. A educacin fsica desenvolve esta competencia desde varias perspectivas, pero, en todas elas, grazas variedade de intercambios comunicativos que permite, parte do vocabulario especfico que achega. Competencia matemtica. Certas actividades que se realizan en educacin fsica e contriben ao desenvolvemento da competencia matemtica son: * Apreciacin de distancias, de traxectorias ou de velocidades nos lanzamentos, nas recepcins, nos golpeos e en calquera tarefa de manipulacin que se faga con mbiles, desenvolvendo tamn a percepcin espacial. * A ocupacin do espazo de accin, a dispersin, o agrupamento... Estes aspectos inflen na boa adquisicin das habilidades perceptivas e son importantes na maiora das actividades que se fan, especialmente nos deportes. * A formacin de figuras xeomtricas co corpo, tanto individualmente como en grupo (xogos de roda, distribucin en ringleiras...) ou con distintos materiais (cordas, ladrillos de psicomotricidade...) * Interpretacin de smbolos: por exemplo, ao traballar a orientacin hai que entender a relacin entre o que est representado no plano e a realidade, polo que resulta imprescindible interpretar os smbolos mis bsicos.
mo, os bailes e danzas, a expresin, a imitacin, a representacin e a dramatizacin. O ritmo mellora a percepcin temporal, polo que se relaciona co primeiro bloque de contidos. Desenvolverase a travs de actividades con msica, bailes, danzas ou coreografas, en funcin da idade do alumnado. Outro dos aspectos especficos da expresin corporal a dramatizacin e a comunicacin a travs do corpo. Esta incentivarase coa utilizacin de obxectos e coa interaccin con outras persoas para representar personaxes, ideas, emocins, sentimentos, situacins... Valorarase especialmente a superacin do medo ao ridculo, o respecto polas execucins alleas, a participacin e o gozo practicando estas actividades. Favorecerase a creatividade incentivando o alumnado para que se exprese por medio de accins de acordo cuns estmulos dados e para que elabore coreografas en grupo xa nos ltimos cursos. O cuarto bloque, Actividade fsica e sade, engloba todos aqueles contidos relacionados coa mellora da sade e da calidade de vida en que a educacin fsica pode influr. Algns dos aspectos deste bloque son a hixiene (tanto corporal como postural), a alimentacin, a condicin fsica enfocada sade (que se relaciona co segundo bloque), a adopcin de medidas de seguridade e a prevencin de accidentes. A hixiene corporal estar presente desde idades tempers. Fomentarase a hixiene do propio corpo, facendo fincap no aseo e no cambio de roupa despois da sesin de educacin fsica, buscando a perduracin deste hbito ao longo da vida. En canto hixiene postural, traballarase a aprendizaxe de posturas correctas, tanto relacionadas co exercicio fsico coma coa vida coti. A alimentacin ten especial relevancia na actualidade, xa que nos ltimos anos se incrementaron os problemas relacionados cos hbitos alimenticios e coa falta de prctica de actividade fsica (anorexia, obesidade...); por iso ten que levarse a cabo un labor de concienciacin en todos os ciclos como base para unha aprendizaxe ao longo da vida. Finalmente, as nenas e os nenos destas idades deben ser responsables con respecto prctica da educacin fsica e o deporte e coecer certos parmetros (quecemento, relaxacin, dosificacin...) que evitarn accidentes e riscos innecesarios. O quinto bloque, Xogos e deportes, presenta contidos relacionados co xogo e coas actividades deportivas, entendidos como manifestacins culturais da motricidade humana. O xogo pode ser un recurso metodolxico ou un contido con sentido propio, con fin en si mesmo. Neste caso priorzanse aspectos relativos prctica de xogos e de deportes, realizacin de xogos populares e tradicionais galegos e ao respecto polas normas e polas compaeiras e compaeiros. O xogo est presente case desde o nacemento e vai evolucionando coa persoa. Antes, o xogo usbase cando non se estaba a traballar, como distensin, mais as correntes pedagxicas actuais indican que unha boa maneira de conseguir os obxectivos previstos (xogo
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 Competencia no coecemento e a interaccin co mundo fsico. Algunhas achegas a esta competencia son as seguintes: * Aumento da percepcin: bscase enriquecer a percepcin e o control do propio corpo (esquema corporal), do espazo e do tempo, mellorando deste xeito o coecemento do mundo que nos rodea e as relacins coas demais persoas e cos obxectos. * Exploracin e coecemento doutros medios (acutico, natural, neve...): algunhas das actividades da rea de educacin fsica realzanse no medio natural ou incluso no medio acutico, o cal axudar o alumnado a coecer as diferenzas, as sas caractersticas, os distintos espazos... * Mellora da sade e da calidade de vida: entendida como o estado de completo benestar fsico, mental e social, e non s como ausencia de enfermidade. A mellora na condicin fsica (especialmente no terceiro ciclo) ten numerosas repercusins na sade: diminucin do peso corporal, aumento das cavidades do corazn, do ton muscular, da autoestima... Tamn contriben mellora da sade e da calidade de vida o traballo da hixiene corporal, a adquisicin de hbitos alimenticios axeitados, o rexeitamento da inxestin de substancias prexudiciais, as como a prctica de hixiene postural en accins cotis e propias da actividade fsica. Tratamento da informacin e competencia dixital. A rea de educacin fsica contribe a esta competencia desde os seguintes puntos de vista: * Por unha banda, as nenas e os nenos aprenden a valorar criticamente as mensaxes referidas ao corpo, procedentes dos medios de informacin e de comunicacin, que poden danar a imaxe corporal. Ademais deben saber seleccionar a informacin importante. * Por outra banda, o alumnado ten que ser quen de achar a informacin usando as TIC: bases de datos, procesadores de texto, tratamento da imaxe, utilizacin d a internet como ferramenta de busca... Debe amosar un dominio bsico de diferentes linguaxes (icnica, visual, sonora, grfica...) e un coecemento dos tipos de informacin, das sas fontes, das sas posibilidades e da sa localizacin. Competencia social e cidad. As caractersticas da educacin fsica, especialmente no que se refire dinmica de relacins, presente nas sesins, fana axeitada para a educacin en habilidades sociais: * Cun axeitado enfoque metodolxico e didctico, faranse grandes achegas a esta competencia: a busca de obxectivos grupais comns nun xogo cooperativo, o dilogo e a toma de decisins compartidas, as estratexias de cooperacin ou oposicin nos deportes, a comunicacin... son un medio eficaz para facilitar a relacin, a integracin, o respecto, a cooperacin e a solidariedade. * A educacin fsica conciencia e axuda a ter en conta s demais persoas nas actividades propostas, a
11.751
confiar nelas, a participar colectiva e grupalmente, a asumir os diferentes papeis e as regras do xogo, a compartir o xito e o fracaso do equipo, a discutir e elixir representantes, normas, funcins... aceptando as posibilidades e limitacins propias e alleas, independentemente do sexo, da raza, das crenzas, das caractersticas fsicas... * Atenderase ao xogo limpo, responsabilizndose cadaqun da integridade do resto de participantes. No caso do xurdimento de conflitos, resolveranse por medio da negociacin, baseada no dilogo. Competencia cultural e artstica. A educacin fsica achgase a esta competencia: * Apreciando a parte artstica de certas execucins motrices. Potenciando o desenvolvemento esttico, a creatividade, a imaxinacin, a dramatizacin, a expresin. Deste xeito, as manifestacins artsticas significarn unha fonte de gozo e enriquecemento persoal, valorando criticamente as mensaxes difundidas. Entendendo algunhas manifestacins da motricidade humana como feitos culturais presentes en todas as culturas e civilizacins. Competencia para aprender a aprender. O logro desta competencia ten relacin coa metodoloxa e coa maneira de presentar as tarefas na organizacin do proceso de ensino-aprendizaxe: * Aprender a aprender por medio das actividades cooperativas, en que o grupo-clase ten que buscar a colaboracin e as achegas de todas as persoas que o compoen, favorecendo o dilogo, a busca, o consenso, o razoamento e a comprensin das ideas achegadas polas e polos demais. * O axeitado coecemento de si mesma e de si mesmo, do propio corpo, das posibilidades de accin, do contorno que nos rodea, das demais compaeiras e compaeiros as como a comprensin dos patrns de movemento realizados para transferir a outras accins que favoreza o coecemento das propias capacidades e a autoestima. * Do mesmo xeito, as estratexias que cada nena e neno desenvolven con respecto ao autocontrol e ao control da actividade, regulando os seus movementos e accins e respondendo aos obxectivos propostos, favorecern o feito de aprender a aprender. Autonoma e iniciativa persoal. A educacin fsica aborda a autonoma e a iniciativa persoal do alumnado desde varias perspectivas: * Mellorando o coecemento do seu propio corpo e do contorno ao estruturar o esquema corporal, as como a percepcin do espazo e do tempo, de maneira que se gae progresivamente autonoma e se fagan os movementos mis ricos e variados. * Incrementando o nivel de habilidades e de capacidades e, en consecuencia, a autonoma e a iniciativa persoal.
11.752
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Utilizar os recursos expresivos do corpo e do movemento de xeito esttico e creativo, comunicando sensacins, emocins, ideas e estados de nimo. * Regular e dosificar o esforzo, asumindo un nivel de auto exixencia acorde coas posibilidades de cadaqun e coa natureza da tarefa que se est a realizar. * Apreciar a actividade fsica para o benestar, manifestando unha actitude responsable cara a si e cara ao resto das persoas e recoecendo os efectos da actividade fsica, da hixiene corporal, da alimentacin e dos hbitos posturais sobre a sade e a calidade de vida. * Participar en actividades fsico-deportivas compartindo proxectos, establecendo relacins de cooperacin para acadar obxectivos comns, resolvendo por medio do dilogo os conflitos que poidan xurdir e evitando discriminacins por caractersticas persoais, de xnero, sociais e culturais. * Coecer e valorar a diversidade de actividades fsicas, ldicas e deportivas como elementos culturais, amosando unha actitude crtica, tanto desde a ptica de participante como desde a de pblico. * Adquirir, elixir e aplicar principios e regras para resolver problemas motores e actuar de xeito eficaz e autnomo na prctica de actividades fsicas, deportivas e artstico-expresivas. * Coecer e practicar xogos, deportes e/ou bailes tradicionais propios da cultura galega, amosando interese pola indagacin neste eido e pola sa difusin e valorando as repercusins que teen na nosa sociedade. Contidos. Primeiro ciclo. Bloque 1. O corpo: imaxe e percepcin. * Exploracin do corpo, das sensacins e das propias posibilidades de movemento. * Concienciacin do propio corpo en relacin coa tensin, coa relaxacin e coa respiracin. * Experimentacin de posturas corporais diferentes. * Realizacin de actividades encamiadas afirmacin da lateralidade. * Experimentacin de situacins de equilibrio e de desequilibrio. * Nocins asociadas a relacins espaciais e temporais: orientacin espacial (diante, detrs, lonxe, preto...) e temporal (antes, despois...). * Aceptacin da propia realidade corporal. * Interese por aumentar a autonoma. Bloque 2. Habilidades motrices. * Exploracin das habilidades e das propias posibilidades de movemento.
* Utilizando unha metodoloxa que favoreza a exploracin: os estilos de ensino que potencian a busca creando dbidas nos coecementos adquiridos ata o momento incrementan a capacidade do alumnado para realizar as accins con progresiva autonoma. A metodoloxa empregada tender adquisicin de aprendizaxes significativas, polo que preciso que os contidos sexan coherentes desde un punto de vista obxectivo co nivel evolutivo e madurativo do alumnado. Desta maneira, conseguirase unha alta motivacin, xa que as aprendizaxes tern conexin coas inquedanzas, necesidades e capacidades de cada neno e de cada nena. Na etapa de educacin primaria pretndese que todas as reas curriculares estean relacionadas entre si (interdisciplinariedade). Os contidos impartidos nelas deben ter conexin e o profesorado das diferentes reas deber estar coordinado e programar globalmente, o que favorecer que os nenos e nenas perciban as aprendizaxes transmitidas como parte dun todo, relacionadas, cohesionadas e con coherencia. Estruturar as aprendizaxes segundo a centros de interese pode ser unha boa alternativa para afianzar os coecementos e garantir a calidade educativa. Partirase de estilos de ensino que favorezan a busca, a indagacin e a investigacin, implicando aspectos mentais nas execucins motrices. O descubrimento guiado ou a resolucin de problemas basendose en propostas motrices levar as alumnas e os alumnos a investigar, razoar e chegar a unha ou varias posibles solucins. O xogo un recurso metodolxico que debe utilizarse para gran parte dos contidos que se traten. Est sobradamente demostrada polas correntes pedagxicas actuais a idoneidade deste para acadar as aprendizaxes propostas. O xogo ten un carcter natural, est presente nas persoas case desde o nacemento e pode ser multidisciplinar. Cmpre destacar os tradicionais de Galicia, que nun pasado tiveron gran difusin, e que sendo transmitidos de xeracin en xeracin. O desenvolvemento de xogos ou de actividades cooperativas favorecer a adquisicin de multitude de valores e de competencias bsicas. Finalmente, preciso prestar especial atencin eliminacin das diferenzas sexistas, buscando a igualdade de oportunidades para os dous sexos co fin de chegar as a unha verdadeira coeducacin fsica. Obxectivos. * Coecer, aceptar e valorar o propio corpo e a actividade fsica como medio de exploracin e de gozo das propias posibilidades motrices, de relacin coas demais persoas e como recurso para organizar o tempo de lecer. * Utilizar as propias capacidades motrices, habilidades e destrezas e o coecemento que o alumnado pose da estrutura e funcionamento do corpo para adaptar o movemento s circunstancias e condicins de cada situacin.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Experimentacin de diferentes xeitos de execucin e de control das habilidades motrices bsicas. * Resolucin de problemas motores sinxelos. * Realizacin de coordinacins globais diversas. * Interese por coecer as propias posibilidades de movemento e de accin. * Disposicin favorable a participar en actividades variadas, esforzndose e aceptando a existencia de diferenzas no nivel de habilidade. Bloque 3. Actividades fsicas artstico-expresivas. * Descubrimento e exploracin das posibilidades expresivas do corpo e do movemento. * Imitacin de personaxes coecidos e de situacins cotis. * Exteriorizacin de emocins e de sentimentos a travs do corpo, do xesto e do movemento. * Realizacin de representacins e de dramatizacins sinxelas con obxectos e con materiais. * Sincronizacin do movemento con pulsacins e estruturas rtmicas sinxelas. * Vivenciacin de tarefas ldico-motrices con base musical. * Participacin desinhibida en situacins que supoan comunicacin corporal, recoecendo as diferenzas no xeito de expresarse. * Desfrute mediante a expresin a travs do propio corpo. Bloque 4. Actividade fsica e sade. * Adquisicin de hbitos bsicos de hixiene corporal e prctica de tarefas encamiadas hixiene postural. * Coecemento de pautas de alimentacin bsicas en relacin coa actividade fsica. * Comprensin da relacin da actividade fsica co benestar. * Realizacin de actividades motrices orientadas mellora da sade. * Adopcin de medidas de seguridade na actividade fsica. * Respecto das normas de uso de materiais e de espazos na prctica da actividade fsica. * Actitude favorable cara actividade fsica con relacin sade. Bloque 5. Xogos e deportes. * Consideracin do xogo como actividade comn a todas as culturas. * Comprensin e cumprimento das regras do xogo. * Realizacin de xogos libres e organizados.
11.753
* Coecemento e prctica de xogos populares tradicionais galegos. * Descubrimento das estratexias bsicas de cooperacin e de oposicin en determinados xogos. * Respecto s persoas participantes no xogo, aceptando os diferentes papeis, valorando o esforzo e confiando nas propias posibilidades. * Valoracin do xogo como medio de desfrute e de relacin coas demais persoas. Criterios de avaliacin. Primeiro ciclo. * Reaccionar corporalmente ante estmulos visuais, auditivos e tctiles, dando respostas motrices axeitadas s caractersticas deses estmulos. Trtase de comprobar se as nenas e os nenos son quen de responder a estmulos dados en tres canles: visual, auditivo e tctil. Verificarase que poidan descubrir a procedencia e caractersticas dalgns sons, discriminar co tacto obxectos ou texturas habituais e seguir visualmente ou interpretar traxectorias de obxectos, de persoas e de mbiles. Teranse en conta a memoria auditiva e visual. * Adoptar diferentes posturas corporais, amosando coecemento do corpo e mantendo o equilibrio e o control respecto tensin/relaxacin musculares e respiracin. Pretndese avaliar se o alumnado pode manter o equilibrio e o control da respiracin ao experimentar posicins corporais variadas. Ademais, comprobarase se coece as partes mis importantes do seu corpo e os movementos que se poden realizar con elas, se capaz de contraelas e de relaxalas en funcin da postura que deba adoptar. * Reproducir cos diferentes segmentos corporais ou con instrumentos unha estrutura rtmica sinxela. Intntase saber se as nenas e nenos son quen de reproducir unha determinada estrutura rtmica por medio do movemento corporal con tarefas motrices globais (desprazamentos, saltos...) ou finas (palmas, golpes cos ps no chan...); tamn con variedade de instrumentos de percusin ou materiais propios da educacin fsica (pelotas, picas, mazas...). * Desprazarse e saltar coordinadamente, variando a amplitude, a frecuencia, a direccin e o sentido do movemento e mais amosando unha axeitada orientacin no espazo. Pretndese comprobar nas alumnas e alumnos a capacidade de executaren das habilidades bsicas: os desprazamentos e os saltos. Realizaranse en posicins corporais variadas e adaptaranse aos requisitos e condicins de cada xogo ou situacin motriz presentada. Avaliarase a ocupacin do espazo (direccin e sentido), as como as mltiples posibilidades de execucin (amplitude e frecuencia).
11.754
DIARIO OFICIAL DE GALICIA Contidos. Segundo ciclo.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007
* Realizar lanzamentos, recepcins e outras habilidades que impliquen o manexo de obxectos, coordinando os segmentos corporais e situando o corpo axeitadamente. Bscase verificar se as nenas e os nenos son capaces de manexar mbiles e diferentes obxectos con certa habilidade, utilizando ambos os lados do corpo e as sas distintas partes (mans, ps, xeonllos...). Dbese atender colocacin do corpo de forma coordinada para facilitar o xesto e a adaptacin s situacins ldicas que se ofrezan. * Simbolizar personaxes, obxectos e situacins utilizando o corpo e materiais variados, amosando desinhibicin e mais respectando e valorando as execucins alleas. Pretndese valorar a capacidade do alumnado para referirse a sensacins, personaxes, animais, obxectos... tanto co propio corpo coma con axuda doutros materiais en situacins variadas. Prestarase atencin ao esforzo e espontaneidade, as como ao rexeitamento de estereotipos. Terase en conta o interese polo descubrimento das posibilidades do propio corpo e o grao de respecto s execucins das outras persoas participantes. * Amosar interese pola adquisicin de hbitos axeitados de alimentacin, de hixiene corporal, postural e de seguridade na prctica da actividade fsica. Avalase a predisposicin cara aos hbitos relacionados coa sade e co benestar. Constatarase se as alumnas e os alumnos son conscientes da necesidade de alimentarse e de hidratarse ben, sobre todo antes da prctica da actividade fsica; de manter a hixiene do corpo; de usar roupa e calzado axeitados para a prctica fsica; de adoptar determinadas posturas corporais para evitar problemas; as como de identificar os riscos asociados a algunhas actividades motrices. * Participar e gozar dos xogos, axustando a propia actuacin s caractersticas da actividade e experimentando relacins positivas coas outras persoas participantes. Neste caso valranse especialmente as relacins axeitadas cos compaeiros e coas compaeiras, o respecto polas normas e a aceptacin de distintos papeis. Ao atender participacin nos xogos, farase fincap na posta en accin das habilidades bsicas (desprazamentos, saltos, xiros e lanzamentos/recepcins) e na percepcin do propio corpo, do espazo e do tempo. * Coecer e practicar xogos populares tradicionais galegos, interesndose pola sa busca e valorando a sa importancia. Qurese comprobar o coecemento e a prctica por parte do alumnado dalgns aspectos da tradicin galega, tales como os xogos ou incluso os xoguetes e os bailes. Valorarase a busca por medio da linguaxe oral, da biblioteca de centro e da aula ou das tecnoloxas da informacin e da comunicacin.
Bloque 1. O corpo: imaxe e percepcin. * Interiorizacin do esquema corporal e utilizacin dos elementos orgnico-funcionais no movemento. * Conciencia e control do corpo en relacin coa tensin, coa relaxacin global e segmentaria e coa respiracin. * Adecuacin da postura s necesidades expresivas e motrices. * Consolidacin da lateralidade e da sa proxeccin no espazo. * Prctica de equilibrio esttico, dinmico e con obxectos en situacins coecidas. * Estruturacin espacial e temporal en diversas situacins. * Valoracin e aceptacin da propia realidade corporal e da do resto das persoas. * Autonoma persoal e confianza nas propias posibilidades. Bloque 2. Habilidades motrices. * Prctica das habilidades motrices bsicas: desprazamentos, saltos, xiros e lanzamentos/recepcins. * Uso eficaz das habilidades e das destrezas en situacins motrices coecidas e tarefas ldico-motrices. * Control motor e dominio corporal, adaptndose a medios diversos: natural, acutico... * Mellora das capacidades fsicas bsicas de forma xenrica e orientada execucin motriz. * Execucin de movementos coordinados desde un punto de vista motor. * Reflexin sobre a competencia motriz do alumnado e interese por mellorala. * Disposicin favorable a participar en actividades diversas, esforzndose e aceptando as diferenzas individuais en canto habilidade para executalas. Bloque 3. Actividades fsicas artstico-expresivas. * Utilizacin do corpo e do movemento como instrumentos de expresin e de comunicacin. * Representacin de obxectos e de personaxes reais e ficticios en diferentes situacins. * Expresin de ideas, de emocins e de sentimentos a travs do corpo, do xesto e do movemento. * Utilizacin de obxectos e de materiais para a dramatizacin e para a comunicacin. * Adecuacin do movemento a ritmos diversos e a estruturas espazo-temporais. * Execucin de danzas, de bailes e de coreografas simples.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Participacin desinhibida en situacins que supoan comunicacin corporal, valorando as diferenzas no xeito de expresarse. * Gozo mediante a expresin e a comunicacin a travs do propio corpo. Bloque 4. Actividade fsica e sade. * Consolidacin dos hbitos de hixiene corporal e adquisicin de hbitos posturais correctos na prctica fsica. * Interiorizacin de hbitos alimentarios saudables relacionados coa actividade fsica. * Recoecemento dos beneficios da actividade fsica en relacin coa sade e co benestar. * Prctica de actividades que melloren de xeito xenrico a condicin fsica orientada sade. * Adquisicin de hbitos que proporcionen seguridade na prctica da actividade fsica. * Uso correcto dos materiais e dos espazos, adoptando medidas bsicas de seguridade e prevencin durante a prctica da actividade fsica. * Actitude favorable cara actividade fsica con relacin sade. Bloque 5. Xogos e deportes. * Apreciacin do xogo e do deporte como elementos da realidade social. * Comprensin, aceptacin e cumprimento das regras e das normas de xogo e actitude responsable con relacin s estratexias acordadas. * Participacin e prctica de xogos diversos e de actividades de iniciacin predeportiva. * Busca de informacin sobre xogos populares, autctonos e tradicionais de Galicia e prctica destes. * Experimentacin das estratexias bsicas de xogo relacionadas coa cooperacin, coa oposicin e coa cooperacin/oposicin. * Respecto cara s persoas participantes no xogo, valorando o esforzo e rexeitando os comportamentos antisociais. * Valoracin do xogo e das actividades deportivas como medio de gozo, de relacin e de emprego do tempo de lecer. Criterios de avaliacin. Segundo ciclo. * Amosar un axeitado coecemento do corpo, dos seus elementos e funcionalidade, controlndoo en situacins variadas en relacin coa tensin/relaxacin musculares e coa respiracin. Valrase se as nenas e os nenos destas idades son capaces de diferenciar e de controlar as partes do seu corpo e as sas posibilidades de movemento en situacins motrices coecidas e descoecidas. Para com-
11.755
probalo, cmpre ofrecer cantidade e variedade de estmulos. Darselle importancia economa e fluidez nos movementos, logradas en parte grazas a un bo control da tensin e da relaxacin musculares. * Propoer estruturas rtmicas sinxelas e reproducilas corporalmente ou con instrumentos. Qurese avaliar se o alumnado quen de inventar estruturas rtmicas, de acordo cun nmero de pulsacins ou a unha secuencia, e de reproducilas de diferentes maneiras. Esta reproducin pode ser por medio de tarefas motrices globais (desprazamentos, saltos...) ou finas (palmas, percusins en zonas corporais, golpes co p no chan...); tamn con instrumentos de percusin ou materiais propios da educacin fsica (pelotas, mazas, picas...). * Desprazarse e saltar, combinando as habilidades de maneira equilibrada e coordinada, axustando os movementos corporais eficazmente aos cambios das condicins da actividade. Pretndese verificar nos alumnos e alumnas a habilidade de saltar e de desprazarse de diferentes maneiras (en cuadrupedia, reptando, gabeando...); con distintas velocidades; con cambios de direccin e de sentido e adaptndose a condicins externas variables (por exemplo, a outras persoas que igualmente se desprazan). Atenderase ao equilibrio e reequilibrio nas combinacins das habilidades, as como a unha correcta coordinacin. * Xirar sobre os eixos lonxitudinal e transversal, mantendo o equilibrio nas execucins e achegando respostas motrices acordes coas prcticas solicitadas. Comprbase se as nenas e os nenos realizan xiros sobre o eixo transversal (viravolta adiante ou atrs) e lonxitudinal (rolar, facer un medio xiro no aire). Os xiros podern estar combinados con desprazamentos e con saltos, dando lugar a cambios de direccin e de sentido. Avaliarase o control correcto do corpo desde un punto de vista postural e o mantemento do equilibrio, evitando riscos innecesarios. * Lanzar, pasar e recibir pelotas ou outros mbiles con certo control e adaptndose s traxectorias. Valrase a coordinacin global e segmentaria no manexo de mbiles, ben sexa ao manipulalos co corpo ou con algn tipo de axuda material (pa, raqueta, stick...), amosando unha axeitada percepcin espacio-temporal para adaptar o propio movemento s sas traxectorias. Este criterio avaliarase por medio de xogos e de tarefas ldico-motrices e verificarase atendendo aos pases, recepcins, conducins, lanzamentos... * Utilizar os recursos expresivos do corpo, os obxectos e os materiais para a comunicacin de ideas, de emocins e de sentimentos e mais para a representacin de personaxes e de historias, reais ou imaxinarias, individualmente e en grupo. Comprbase a capacidade do alumno e da alumna para representar e comunicar por medio da linguaxe
11.756
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Control corporal en situacins motrices complexas: utilizacin da capacidade de tensin e de relaxacin. * Adquisicin dunha axeitada mecnica respiratoria, valorando a sa importancia. * Adaptacin da postura s necesidades expresivas e motrices de xeito eficiente, fludo e harmnico. * Execucin de movementos de certa dificultade cos segmentos corporais dominantes e non dominantes. * Realizacin de equilibrio esttico, dinmico e con obxectos en situacins complexas e descoecidas. * Estruturacin e organizacin espacio-temporal en accins e en situacins motrices complexas. * Valoracin e aceptacin da propia realidade corporal, reflexionando criticamente acerca das mensaxes proporcionadas polos medios de comunicacin. * Seguridade, confianza e autonoma persoal. Bloque 2. Habilidades motrices. * Adaptacin das habilidades motrices bsicas e especficas a diferentes situacins. * Uso das habilidades motrices bsicas aplicadas a actividades deportivas e rtmicas complexas con eficiencia e creatividade. * Aplicacin de habilidades especficas en iniciacin deportiva de maneira ptima. * Dominio motor e corporal, seguridade e autonoma en medios diversos: natural, acutico, a neve... * Acondicionamento fsico xeral orientado mellora da execucin das habilidades motrices. * Prctica de coordinacins globais e especficas en situacins complexas. * Valoracin do traballo ben executado desde o punto de vista motor. * Disposicin favorable para participar en actividades fsicas diversas, esforzndose e aceptando as diferenzas no nivel de habilidade. Bloque 3. Actividades fsicas artstico-expresivas. * Concienciacin e uso axeitado das posibilidades expresivas e comunicativas da linguaxe corporal. * Elaboracin de composicins grupais representando situacins variadas e atendendo a diferentes estmulos. * Expresin e comunicacin de sentimentos e de emocins individuais e grupais a travs do corpo, do xesto e do movemento. * Representacins e improvisacins artsticas por medio da linguaxe corporal e coa axuda de obxectos e materiais. * Composicin de movementos variados a partir da combinacin de estmulos rtmicos e musicais.
non verbal determinadas situacins, ideas, emocins, sentimentos, estados de nimo... individualmente e en grupo. Nas producins grupais terase en conta a predisposicin ao dilogo e a responsabilidade na organizacin e na preparacin da proposta. Atenderase especialmente ao respecto polo papel que lle corresponde desempear a cadaqun e polas actuacins do resto dos compaeiros e compaeiras. * Manter unha predisposicin positiva cara prctica da actividade fsica, valorando os seus beneficios para a calidade de vida e amosando interese na hixiene, na alimentacin e na adquisicin de hbitos saudables. Avalase se as nenas e os nenos son quen de valorar os beneficios que a actividade fsica ten sobre o organismo, especialmente no relativo mellora das habilidades, da percepcin e da condicin fsica, as como a necesidade de evitar riscos innecesarios na prctica de xogos e de actividades motrices. As prcticas saudables pasarn por manter unha hixiene axeitada despois das sesins de educacin fsica, adoptar as posturas correctas en cada situacin e os hbitos alimenticios que permitan practicar actividade fsica con certas garantas (inxesta de alimentos, hidratacin...). * Participar en xogos e en actividades deportivas con coecemento das normas, resolvendo os retos cooperativamente e amosando unha actitude de aceptacin cara s demais persoas. Verifcase se o alumnado participa nos xogos e nas actividades aceptando o papel que lle corresponde desempear; tendo en conta o resto das persoas; rexeitando os comportamentos antisociais; evitando discriminacins, estereotipos, prexuzos... Valorarase a actitude cooperativa cos membros do mesmo equipo e o respecto cara aos do equipo contrario, as como o esforzo e a implicacin na actividade. * Buscar informacin sobre xogos populares tradicionais galegos en diferentes medios, interesarse polo seu coecemento e practicalos. Valrase se as alumnas e alumnos buscan informacin sobre aspectos relacionados coa rea de educacin fsica que son propios de Galicia, como os xogos populares tradicionais, os xoguetes e os bailes. Realizaranse buscas en soporte impreso (libros da biblioteca) ou dixital (a internet), favorecendo as o uso das TIC. Prestarase especial atencin ao interese que amosan as nenas e os nenos en practicar e difundir estes xogos, xoguetes e danzas. Contidos. Terceiro ciclo. Bloque 1. O corpo: imaxe e percepcin. * Interiorizacin da imaxe e do esquema corporal, representacin e uso dos elementos orgnico-funcionais no movemento.
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Execucin de bailes e de danzas e elaboracin de coreografas. * Participacin desinhibida en situacins de comunicacin corporal e de respecto ante as execucins alleas. * Valoracin da expresin e da comunicacin corporal como importantes para a educacin integral. Bloque 4. Actividade fsica e sade. * Autonoma na hixiene corporal e adquisicin de hbitos posturais axeitados na vida coti e na actividade fsica. * Busca de informacin e anlise crtica sobre aspectos alimentarios (protenas, carbohidratos, lpidos...) para unha vida saudable. * Recoecemento dos efectos beneficiosos da actividade fsica na sade, identificacin e rexeitamento das prcticas pouco saudables. * Incremento da condicin fsica co obxectivo de mellorar a sade. * Prevencin de lesins na actividade fsica: quecemento, dosificacin do esforzo, recuperacin/relaxacin, primeiros auxilios... * Utilizacin correcta e respectuosa do contorno, adoptando medidas de seguridade e de prevencin de accidentes na actividade fsica. * Actitude favorable cara actividade fsica con relacin sade. Bloque 5. Xogos e deportes. * Recoecemento do xogo e do deporte como fenmenos sociais e culturais: tipos de xogos e de actividades deportivas. * Aceptacin e respecto cara s normas, cara aos regulamentos, cara s estratexias e cara s persoas que participan no xogo, as como cara ao papel que corresponda desempear. * Realizacin de xogos e de actividades deportivas de diversas modalidades e de dificultade crecente. * Recompilacin de informacin sobre xogos e deportes populares, autctonos e tradicionais de Galicia e prctica destes. * Utilizacin axeitada e valoracin das estratexias bsicas do xogo: cooperacin, oposicin e cooperacin/oposicin. * Valoracin do esforzo persoal e do colectivo nos diferentes tipos de xogos e actividades deportivas marxe de preferencias e de prexuzos. * Aprecio do xogo e do deporte como medio de desfrute, de relacin, de sade e de ocupacin do tempo de lecer.
DIARIO OFICIAL DE GALICIA Criterios de avaliacin. Terceiro ciclo.
11.757
* Axustar as accins do corpo aos cambios nas condicins da actividade, de maneira econmica e eficaz, incidindo nos mecanismos de percepcin, de decisin e de control motor. Trtase de comprobar o axuste do alumnado s condicins e caractersticas especficas de cada situacin motriz, dado que preciso escoller o patrn motor axeitado en cada momento coa maior economa para cumprir o obxectivo proposto (eficiencia), atendendo aos mecanismos da aprendizaxe motora. * Adaptar os desprazamentos, saltos e xiros a diferentes contornos que poidan presentar incerteza, sexan coecidos ou descoecidos. Pretndense avaliar as habilidades bsicas, buscando adaptalas a condicins de execucin cada vez mis complexas, as como a outros medios: medio natural, medio acutico... Valorarase a variedade de desprazamentos (carreira, cuadrupedia, reptacin, propulsin...), de saltos (con ou sen carreira previa, cunha perna, coas das...) e de xiros (nos eixos lonxitudinal, transversal e antero-posterior). * Lanzar, pasar e recibir pelotas ou outros mbiles de maneira controlada nos xogos ou actividades motrices e deportivas que o requiran, axustndose axeitadamente situacin no terreo de xogo, s distancias e s traxectorias. Comprbase o dominio que ten o alumnado das manipulacins e do manexo de obxectos e de mbiles en situacins de xogo e interactuando co resto das persoas participantes, tanto do equipo propio coma do contrario. Avaliarase a coordinacin no lanzamento (adiantar a perna contraria ao brazo de lanzar); a adecuacin deste s condicins variables de cada situacin motriz; a orientacin do corpo en funcin da traxectoria, da direccin e da velocidade do mbil e a capacidade de anticipacin. * Incrementar globalmente a condicin fsica, axustando a sa actuacin ao coecemento das propias posibilidades e limitacins corporais e de movemento. Valrase se o alumnado amosa unha predisposicin de cara mellora das sas capacidades fsicas bsicas. Farase especial fincap en comprobar a dosificacin do esforzo en funcin da propia capacidade, adaptando o exercicio s posibilidades e limitacins. * Construr composicins grupais interaccionando coas demais persoas, utilizando os recursos expresivos do corpo e do movemento, dos materiais e dos obxectos e atendendo a estmulos musicais, plsticos ou verbais. Avalase se os nenos e as nenas son capaces de expresar individualmente gran variedade de situacins, de ideas, de emocins, de sentimentos, de estados de nimo, de mensaxes... por medio da linguaxe
11.758
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 autnoma, facendo para iso traballo de campo, utilizando as TIC, a biblioteca da aula, a do centro, a municipal ou calquera outro medio. Avaliarase a prctica das ditas actividades e o interese pola sa transmisin e conservacin.
ANEXO III Cadro de distribucin horaria para a educacin primaria 1 CICLO
1 curso 2 curso
corporal e apoindose en varios aspectos e materiais. Con este criterio valrase tamn a capacidade para adecuarse a outras persoas e crear grupalmente un pequeno espectculo. Teranse en conta a creatividade, a soltura e a desinhibicin. * Identificar algunhas das relacins que se establecen entre a prctica correcta e habitual da actividade fsica e a mellora da sade e da calidade de vida e actuar de acordo con elas. Qurese verificar se os alumnos e as alumnas son conscientes da relacin que existe entre a actividade fsica practicada de forma coherente, axeitada e habitual e a mellora da sade e da calidade de vida. Comprobarase a predisposicin cara realizacin de exercicio fsico, cara adopcin de posturas correctas, cara adquisicin de hbitos de hixiene, cara alimentacin e hidratacin axeitadas, cara adopcin de medidas de seguridade, cara ao rexeitamento de prcticas pouco saudables (inxestin de substancias nocivas, actividades fsicas perigosas...) e cara prevencin de accidentes ao realizar actividade fsica. Valorarase o interese por buscar informacin variada e en distintos medios, as como a capacidade de reflexin crtica sobre as mensaxes que estes medios acheguen. * Actuar coordinada e cooperativamente coas persoas que compoen o propio equipo para resolver retos ou opoerse s do equipo contrario nun xogo ou actividade deportiva colectiva, establecendo relacins construtivas e equilibradas. Pretndense avaliar as relacins e interaccins coas demais persoas participantes nos xogos e deportes realizados. Atenderase s accins de cooperacin e de oposicin (comunicacin e contracomunicacin motriz) e axeitada ocupacin do terreo de xogo. Terase en conta que as relacins entre as persoas participantes dun e doutro equipo sexan respectuosas, equilibradas e non discriminatorias. * Identificar como valores fundamentais dos xogos e das actividades deportivas o esforzo persoal e as relacins co grupo, resolvendo de forma crtica as situacins conflitivas que poidan xurdir. Avalase se as alumnas e os alumnos valoran o esforzo nos xogos e nos deportes practicados, o xogo limpo, as relacins coas demais persoas e a resolucin pacfica dos conflitos e das desavinzas xurdidas. Prestarselles atencin expresin de opinins, ao dilogo, ao debate e adopcin de criterios propios, as como comprensin do punto de vista do resto das persoas, mis ca aos resultados da propia actividade (gaar ou perder). * Coecer, practicar e valorar xogos e deportes populares tradicionais de Galicia, recompilando informacin sobre eles e interesndose pola sa conservacin. Bscase comprobar que o alumnado recompile e achegue informacin sobre xogos e xoguetes, deportes, danzas ou bailes propios da nosa comunidade
2 CICLO
3 curso 4 curso
3 CICLO
5 curso 6 curso
Lingua castel e literatura Lingua galega e literatura Lingua estranxeira Educacin artstica Educacin fsica Matemticas Coecemento do medio natural, social e cultural Relixin Educacin para a cidadana e os dereitos humanos TOTAIS
4 4 2 2 2 5 5 1 25
4 4 2 2 2 5 4 2 25
4 4 3 2 2 4 5 1 25
4 4 3 2 2 4 4 2 25
4 4 3 2 2 4 5 1 25
3 3 3 2 2 4 4 2 2 25
ANEXO IV Proxecto lector de centro Co fin de facilitar a consecucin dos obxectivos que a Lei orgnica de educacin e a Comunidade Autnoma de Galicia sinalan para as etapas de ensino obrigatorio, os centros educativos debern elaborar e inclur nos seus proxectos educativos de centro, proxectos lectores que integren todas as actuacins do centro destinadas ao fomento da lectura e da escritura e adquisicin das competencias bsicas. O proxecto lector de centro ser un documento deseado para desenvolver a medio prazo en que, a partir da anlise do contexto en materia de lectura, se articulen todas as intervencins que se van realizar no centro en relacin coa lectura, a escritura e as habilidades informativas, coa participacin do profesorado das distintas reas, materias e ciclos, incorporando a biblioteca escolar e as bibliotecas de aula como recursos fundamentais para a sa posta en marcha. O proxecto lector de centro ser a referencia para a elaboracin de programas ou plans anuais de lectura, que se incluirn na programacin xeral anual. O seu deseo e posta en marcha son competencia de todo o equipo docente e estarn coordinados preferentemente pola persoa responsable da biblioteca escolar. Para a consecucin dos devanditos obxectivos, os centros educativos debern tomar decisins consensuadas que permitan: * A existencia dunha biblioteca escolar como centro de recursos da informacin, da lectura e da apren-
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 dizaxe, dinamizadora da actividade educativa e da vida cultural do centro. * A integracin das fontes informativas, en calquera soporte (impreso ou electrnico) no tratamento dos contidos curriculares. * A formacin de lectores e de lectoras competentes e a creacin e consolidacin do hbito de lectura. * O desenvolvemento de actitudes favorables lectura mediante a creacin de ambientes lectores, entre outras estratexias. * O funcionamento da biblioteca escolar como factor de compensacin social. Fundamentos. O plan anual de lectura e o proxecto lector de centro garantirn a paulatina capacitacin do alumnado nas competencias bsicas que se pretenden, de cara sa formacin como cidadns activos e solidarios. Con esta finalidade, empregaranse cun enfoque funcional as distintas tecnoloxas da comunicacin e da informacin ao alcance do alumnado, para incidir en aspectos especficos destes soportes e linguaxes de cara a unha utilizacin eficaz, comprensiva e tica deles. A formacin da lectura comprensiva exixe, pola sa vez, un traballo progresivo e continuado. Traballarase con todo tipo de textos: literarios, expositivos, xornalsticos, publicitarios, grficos; en soporte impreso ou electrnico. Incidirase na identificacin da finalidade da lectura e na forma de axustar a lectura ao obxectivo en cada ocasin. Ensinaranse estratexias de comprensin lectora. O profesorado de todas e cada unha das reas e materias de todos os niveis educativos, incluir nas sas programacins as actividades previstas no proxecto segundo a temporalizacin que nel se acorde, determinando a dedicacin real dun tempo mnimo diario para a lectura e a inclusin de prcticas de comprensin e fomento da lectura e da escritura. Seguimento e avaliacin. Realizarase unha avaliacin continuada dos avances ou dificultades da posta en marcha do proxecto e das sas concrecins nos plans anuais de lectura. Para a avaliacin de aspectos relacionados co hbito lector teranse en conta non s os ndices de lectura, senn tamn a capacidade do alumnado para avanzar na sa competencia literaria e ser quen de se enfrontar a textos cada vez mis complexos, as como a sa actitude diante da lectura como medio para a aprendizaxe, fonte de pracer e recurso para o desenvolvemento persoal.
DIARIO OFICIAL DE GALICIA ANEXO V
11.759
Plan de introducin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin Enmarcada nas accins que se dispoen na Lei orgnica de educacin, e coa finalidade de que as tecnoloxas da informacin e a comunicacin se incorporen como un recurso mis aos procesos de ensinoaprendizaxe, cada centro educativo deber elaborar e inclur no proxecto educativo de centro, un plan de introducin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin que implique un cambio metodolxico e unha adaptacin realidade para o mellor aproveitamento das posibilidades que as TIC ofertan. A aplicacin das TIC ao traballo da aula convrtese nunha peza clave na educacin e formacin das novas xeracins. A sa importancia social e o lugar preferente que ocupan xa na vida dos nenos e das nenas, fai que deban estar presentes nos centros educativos, de modo que aqueles adquiran os coecementos e habilidades necesarias para abordar con garanta de xito a sa utilizacin nos contornos de aprendizaxe, familiares e de lecer. Trtase de que o alumnado, ao rematar a escolarizacin obrigatoria, acade unha competencia dixital. Esta competencia consiste en dispoer de habilidades para buscar, obter, procesar e comunicar informacin, para transformala en coecemento. Incorpora diferentes habilidades, que van desde o acceso informacin ata a sa transmisin en distintos soportes unha vez tratada, inclundo a utilizacin das TIC como elemento esencial para informarse, aprender e comunicarse. Para que isto se poida poer en prctica con garanta de xito e de coherencia, resulta necesaria a creacin dun plan de introducin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin no centro e na aula coa participacin activa de todo o equipo docente, que unha vez aprobado, se incorporar programacin xeral anual de centro, e a sa avaliacin, samemoria. Cada proxecto ser nico atendendo s caractersticas e s posibilidades que se poden acadar tendo en conta a situacin xeogrfica, o tipo de alumnado, a formacin do profesorado e as infraestruturas dispoibles. Desearanse unhas pautas para realizar un seguimento e avaliacin do plan, polo menos trimestral, polas persoas coordinadoras de ciclo e -en caso de existir- pola persoa coordinadora do plan, que determinarn, se o caso, aspectos de mellora. Como marco para a elaboracin deste plan de traballo, xntanse as caractersticas que se deben ter en conta para a sa elaboracin: * Estudo inicial do centro referido s caractersticas de toda a sa comunidade educativa. Poden recollerse aqu as iniciativas xa realizadas neste campo e mais as expectativas e os intereses de cara ao futuro.
11.760
N 132 Luns, 9 de xullo de 2007 * Utilizar programas e contornos que faciliten a consecucin dos obxectivos propostos nas diferentes reas do currculo. * Utilizar o ordenador como medio de creacin, de integracin, de cooperacin e de expresin das propias ideas. * Potenciar a comunicacin cos seus iguais. * Mellorar a proposta pedagxica do profesorado e a sa prctica docente ao aproveitar as posibilidades que ofrecen as TIC. * Empregar as TIC para o traballo cotin e nas actividades de aula: programacins, proxectos, explicacins, actividades... * Consultar e obter informacin a travs das TIC, tanto para temas profesionais como para experiencias interesantes para a sa actividade docente. * Intercambiar experiencias, coecementos, iniciativas... en diversas redes de colaboracin como a internet. * Lograr a integracin das TIC como medio dinmico de comunicacin, de maneira que se constitan nun elemento comn de informacin e de contacto con todos os axentes do proceso educativo, facilitando a conexin entre eles. * A travs das asociacins de nais e de pais dos centros, poer en marcha mecanismos para aproveitar a infraestrutura tecnolxica e favorecer a adquisicin por parte de nais e pais dos coecementos necesarios para un uso proveitoso das TIC. Favorecer a superacin das limitacins de acceso s TIC derivadas das desigualdades sociais.
* Obxectivos que, a curto e longo prazo, se pretenden alcanzar, as como a metodoloxa e actividades concretas que se aplicarn para acadalos. Debern inclurse iniciativas pedagxicas innovadoras e cambios metodolxicos que redunden nun mellor aproveitamento das TIC nas aulas. * Estratexias de coordinacin do profesorado das distintas reas e niveis educativos. * Utilizacin e aproveitamento dos recursos existentes no centro en beneficio do proxecto. * Organizacin dos espazos do centro. * Fomento dos valores democrticos, tratamento da diversidade, atencin ao alumnado con necesidade especfica de apoio educativo e medidas para promover o acceso s TIC en condicins de igualdade por parte de persoas dos dous sexos e de diferentes condicins sociais. * Uso da biblioteca escolar como centro de recursos multimedia para a obtencin de informacin e para a aprendizaxe. * Plan de avaliacin anual tendente a detectar os obxectivos acadados e os incumpridos, as como as estratexias que debern adoptarse para alcanzar os non conseguidos. * Deteccin de necesidades formativas do profesorado. Elaboracin dun plan de formacin interno que permita difundir boas prcticas e aproveitar ideas e coecementos dos compaeiros e compaeiras docentes. * Medidas para difundir o proxecto entre o alumnado, as familias e a comunidade educativa en xeral, de maneira que se fomente a sa participacin nel. Cada plan deber recoller ademais os seguintes obxectivos xerais: * Fomentar a pxina web do centro como espazo de comunicacin e de colaboracin con toda a comunidade educativa. * Coordinar a accin do profesorado de distintas reas e materias en relacin ao traballo coas TIC. * Facilitar o acceso a esta ferramenta por parte do alumnado con necesidades especiais de apoio educativo e nas tarefas de apoio e reforzo de aprendizaxes. * Impulsar a comunicacin con outros centros e localidades, para coecer e transmitir valores sociais e de respecto doutros costumes e outras formas de vida. * Potenciar a capacidade de razoamento do alumnado, a sa motivacin e o seu afn de coecemento. * Fornecer ao alumnado estratexias para obter e xestionar a informacin conseguida mediante o uso das TIC.
III. OUTRAS DISPOSICINS

CONSELLERA DE PRESIDENCIA, ADMINISTRACINS PBLICAS E XUSTIZA Resolucin do 29 de xuo de 2007, da Secretara Xeral de Emigracin, pola que se establecen as bases reguladoras e se convoca, en rxime de concorrencia competitiva, un programa de axudas consistente na dotacin de material destinado s comunidades galegas no exterior para o exercicio 2007. O Estatuto de autonoma de Galicia recocelles s comunidades galegas asentadas fra de Galicia o dereito a colaborar e compartir a vida social e cultural do pobo galego. A Lei 4/1983, do 15 de xuo, de
Diario Oficial de Galicia

luns, 27 de abril de 1998 I. DISPOSICINS XERAIS
Nmero do Dog: Data da Disposicin: Seccin: Organismo: Rango: Ttulo:
79 23 de abril de 1998
Pxina do Dog:
4.321
I. DISPOSICINS XERAIS CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Decreto Decreto 120/1998, do 23 de abril, polo que se regula a orientacin educativa e profesional na Comunidade Autnoma de Galicia.
A Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo no seu artigo 2, apartado 3, establece a atencin psicopedagxica e a orientacin educativa e profesional entre os principios s que debe atende-la actividade educativa. O artigo 55 da citada lei determina que os poderes pblicos prestarn atencin prioritaria conxunto de factores que favorecen a calidade e mellora do ensino, citando entre eles a orientacin educativa e profesional. O artigo 60.1 desta lei dispn que a titora e a orientacin dos alumnos formarn parte da funcin docente e atribe a cada grupo de alumnos a atencin dun profesor titor. Nesta lia, o artigo 60.2 da mesma lei establece que as administracins educativas garantirn a orientacin acadmica, psicopedagxica e profesional dos alumnos, especialmente no que se refire s distintas opcins educativas e transicin do sistema educativo mundo laboral, prestando singular atencin superacin de hbitos sociais discriminatorios que condicionan o acceso s diferentes estudios e profesins. A coordinacin das actividades de orientacin levarana a cabo profesionais coa debida preparacin. Isto implica concibi-la orientacin educativa desde das perspectivas: por unha banda, a realizacin por profesionais da atencin individualizada -e non exclunte-dos problemas de aprendizaxe e, pola outra, a consideracin da actividade orientadora como un mbito mis de actuacin da funcin docente. As, vemos como a educacin asume a misin de posibilitar que todos e cada un dos cidadns desenvolva na escola o mximo das sas potencialidades e elabore un proxecto de vida persoal que poida transcender, se o caso, condicionantes de partida desfavorables. Este reto, que asume a escola como lugar de construccin da igualdade de oportunidades, implica un rotundo cambio, tanto terico como institucional, na concepcin, organizacin e desenvolvemento da orientacin educativa. En consecuencia, suprase a concepcin da orientacin unicamente como axuda externa puntual aportada polo experto e tndese concepto da orientacin como actuacins que se desenvolven dentro da actividade educativa e inseridas no contexto econmico e sociocultural no que se desenvolve o individuo. Esta atencin educativa debe garantirse desde as primeiras idades do alumnado para permiti-la prevencin e deteccin temper das sas dificultades
no desenvolvemento persoal ou da aprendizaxe e o seguimento continuado da sa evolucin. Igualmente, a funcin titorial do profesorado debe verse apoiada por un especialista da orientacin que, mediante estratexias de colaboracin, facilite a mediacin entre os intereses e demandas do alumnado e as ofertas socioeconmicas e profesionais da comunidade. Esta colaboracin entre o profesional da orientacin e os docentes ser que permitir o desenvolvemento dun alumnado que tea unha imaxe completa e adecuada de si mesmo e das sas posibilidades no mundo laboral. Os departamentos de orientacin han de constitur dentro de cada centro o garante de que a orientacin forma parte esencial da actividade educativa e de que se establece unha va de asesoramento permanente profesorado e s familias. As, entndese a orientacin como un proceso que incle a toda a comunidade educativa, que comeza desde a escolarizacin do neno e da nena e remata finaliza-las ensinanzas non universitarias. Este proceso abrangue a toda a poboacin escolar, calquera que sexa o tipo e grao de diversidade que presente. Trtase dun proceso global que integra aspectos relativos desenvolvemento persoal, s procesos de ensino-aprendizaxe e toma de decisins. Esta ltima debe capacita-los estudiantes para, perante as distintas alternativas, optar de forma fundamentada e responsable pola modalidade acadmica ou profesional que mis se adapte ou convea s seus intereses e caractersticas. Vemos, en consecuencia, que o mbito de actuacin dos profesionais da orientacin ha de amplia-la sa intervencin, tomando en consideracin as variables nas que se contextualiza a actuacin docente e que son aqueles aspectos socioeconmicos e culturais da zona na que esta se desenvolve. Esta ampliacin da sa actuacin comunidade na que se localiza o centro educativo implica a necesidade de coordinacin con profesionais especializados, tanto en mbitos da psicopedagoxa como de servicios sociais ou sanitarios. En consonancia con esta concepcin da orientacin educativa, por unha parte, o Decreto 324/1996, do 26 de xullo, polo que se aproba o Regulamento orgnico dos institutos de educacin secundaria, no artigo 53, establece que neses centros existir un departamento de orientacin; e, pola outra, o presente decreto crea equipos de orientacin especficos cunha composicin profesional que poida dar resposta s necesidades de intervencin externa ligadas a aspectos psicopedagxicos especficos e a cuestins sociais ou mesmo familiares que teen incidencia no mbito educativo. Por outra banda, no Decreto 87/1995, do 16 de marzo, polo que se regula a admisin de alumnos nos centros sostidos con fondos pblicos de edu cacin infantil, educacin primaria e de educacin secundaria, disponse que os centros de educacin primaria estarn adscritos a institutos de educacin secundaria para os efectos de que o alumnado tea predeterminado o instituto no que vai continua-la sa escolarizacin sen necesidade de trmite de admisin, todo isto sen prexuzo da liberdade de eleccin de centro. Do exposto desprndese a conveniencia de que se creen igualmente departamentos de orientacin nos colexios de educacin infantil e primaria, e de educacin primaria, de xeito que se estableza un plan comn de actuacin dos departamentos de orientacin dos institutos de educacin secundaria cos departamentos de orientacin dos centros que teen adscritos. Os departamentos de orientacin dos institutos de educacin secundaria deben estar dirixidos, con carcter xeral, por un funcionario do corpo de profesores de ensino secundario da especialidade de psicoloxa e pedagoxa, creada polo Real decreto 1701/1991, do 29 de novembro, polo que se establecen as especialidades do corpo de profesores de ensino secundario e se adscriben a elas os profesores correspondentes do dito corpo e se determinan as reas e materias que deber imparti-lo profesorado respectivo. Os departamentos de orientacin dos colexios de educacin infantil e primaria, e de educacin primaria deben estar coordinados por un mestre, responsable da orientacin, que formar parte do departamento de orientacin do instituto de educacin secundaria que estea adscrito o centro. Os equipos psicopedagxicos de apoio veen desenvolvendo as sas funcins nos centros pblicos de educacin infantil, primaria, secundaria e, se o caso, nos centros de educacin especial,como se recolle
no apartado segundo do punto primeiro da resolucin da Direccin Xeral de Ordenacin Educativa e de Formacin Profesional, con data do 26 de novembro de 1996. A titulacin que posen os membros dos equipos psicopedagxicos de apoio, a experiencia acumulada no campo da orientacin educativa, as como a razoable utilizacin dos recursos humanos dos que se dispn cando se procede a unha reorganizacin dos servicios, aconsella e xustifica a adscricin destes profesionais s departamentos de orientacin ou s equipos de orientacin especficos, sen que isto implique unha modificacin da situacin xurdica destes funcionarios ou persoal laboral. Na sa virtude, por proposta do conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria, consultado o Consello Escolar de Galicia, odo o Consello Consultivo de Galicia e logo de deliberacin do Consello da Xunta de Galicia, na sa reunin do da vintetrs de abril de mil novecentos noventa e oito, DISPOO: Artigo 1 1. Nos institutos de educacin secundaria crase un departamento de orientacin que abranguer no seu plan de actuacin as escolas de educacin infantil, os colexios de educacin infantil e primaria, e os de educacin primaria adscritos a el. 2. Nos colexios de educacin infantil e primaria, e nos colexios de educacin primaria crase, nas condicins que a Administracin educativa determine, un departamento de orientacin que abranguer no seu mbito de actuacin, ademais do propio centro, aqueloutros centros incompletos da mesma zona de escolarizacin, e que estar coordinado por un mestre responsable da orientacin educativa, que exercer as sas funcins como xefe do dito departamento. Artigo 2 Cranse os equipos de orientacin especficos, que abranguern no seu plan de actuacin os institutos de educacin secundaria, as escolas de educacin infantil, os colexios de educacin infantil e primaria, os colexios de educacin primaria e os colexios de educacin especial que a Administracin educativa determine, en funcin do mbito territorial que s ditos equipos se lles asigne. Artigo 3 Formarn parte do departamento de orientacin dos institutos de educacin secundaria: a) Os funcionarios de carreira do corpo de profesores de ensino secundario, da especialidade de psicoloxa e pedagoxa existentes no centro. Un destes funcionarios desempear a xefatura do departamento, ags nos supostos establecidos neste decreto. b) O profesor ou profesora de pedagoxa teraputica e, naqueles centros nos que estea catalogado, o especialista de audicin e linguaxe, que exercen a funcin de apoio atencin alumnado con necesidades educativas especiais, destinados no instituto de educacin secundaria. c) O xefe do departamento de orientacin, se o caso, de cada un dos colexios de educacin infantil e primaria e de educacin primaria adscritos instituto de educacin secundaria. d) Un titor ou titora por cada un dos mbitos lingstico-social e cientfico-tecnolxico, designados polo director ou directora, por proposta da comisin de coordinacin pedagxica. Na designacin procurarase que existan profesores de cada unha das etapas educativas que imparte o centro ou, cando corresponda, de distintos niveis educativos. e) Nos institutos nos que se imparta formacin profesional especfica, incorporarase departamento de orientacin un profesor ou profesora que imparta a rea de formacin e orientacin laboral designado polo director por proposta da comisin de coordinacin pedagxica. Artigo 4 Formarn parte do departamento de orientacin dos colexios de educacin infantil e primaria, e de educacin primaria:
a) O xefe do departamento de orientacin, que ser un funcionario ou funcionaria do corpo de mestres, preferentemente en posesin da titulacin do ttulo de doutor ou licenciado en psicopedagoxa, ou en psicoloxa, ou en filosofa e ciencias da educacin (especialidades de psicoloxa ou ciencias da educacin) ou en filosofa e letras (especialidades de pedagoxa ou psicoloxa) b) O profesor ou profesora de pedagoxa teraputica e de audicin e linguaxe, que exercen a funcin de apoio atencin do alumnado con necesidades educativas especiais. c) Os coordinadores de ciclo e, se o caso, un mestre de educacin infantil, designado pola direccin, por proposta da comisin de coordinacin pedagxica. d) O mestre responsable ou o director dos colexios incompletos da zona de escolarizacin que se determinen. Artigo 5 1. O equipo de orientacin especfico ter a composicin que a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria determine en funcin da avaliacin das necesidades educativas nas que contextualizan as accins docentes e, en todo caso, formarn parte del: a) Un funcionario de carreira do corpo de profesores de ensino secundario, da especialidade de psicoloxa e pedagoxa, coa titulacin de psicoloxa ou psicopedagoxa. b) Un funcionario de carreira do corpo de profesores de ensino secundario, da especialidade de psicoloxa e pedagoxa, coa titulacin de pedagoxa ou psicopedagoxa c) Un funcionario de carreira do corpo de mestres especialista en audicin e linguaxe. d) Un traballador social e/ou educador social 2. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria posibilitar que, a nivel provincial, existan cando menos profesionais nestes equipos con formacin e experiencia na orientacin vocacional e profesional, na atencin de alumnado con discapacidades sensoriais, motricas, sobredotacin intelectual, trastornos xeneralizados do desenvolvemento e trastornos da conducta. Artigo 6 1. Os departamentos de orientacin desenvolvern as sas funcins naqueles mbitos relacionados coa orientacin psicopedagxica, acadmica e profesional, e tern as seguintes competencias: a) Valora-las necesidades educativas, no mbito da orientacin, dos alumnos e alumnas do seu contorno e desear, desenvolver e avaliar programas especficos de intervencin. b) Elaborar, de acordo coas directrices establecidas polas comisins de coordinacin pedagxica, as propostas do plan de orientacin acadmica e profesional, e do plan de accin titorial dos centros, as como coordina-lo profesorado e ofrecerlle soporte tcnico para o desenvolvemento destes plans. c) Participar na elaboracin dos proxectos educativo e curricular do centro, incidindo nos criterios de carcter organizativo e pedagxico para a atencin alumnado con necesidades educativas especiais e nos principios de avaliacin formativa e, cando cumpra, na adecuacin dos criterios de promocin. d) Desear accins encamiadas atencin temper e prevencin de dificultades ou problemas de desenvolvemento ou de aprendizaxe derivadas tanto de condicins desfavorables como de altas capacidades que presenten os alumnos e as alumnas. e) Participar na avaliacin psicopedagxica e no deseo e desenvolvemento de medidas de atencin diversidade. f) Facilitarlle alumnado o apoio e o asesoramento necesarios para enfronta-los momentos escolares mis decisivos ou de maior dificultade, como o ingreso no centro, o cambio de ciclo ou etapa e, cando corresponda, a eleccin de optativas ou de itinerarios formativos, a resolucin de conflictos de relacin interpersoal ou a transicin vida profesional.
g) Impulsa-la participacin do profesorado en programas de investigacin e innovacin educativa nos mbitos relativos a hbitos de traballo intelectual, programas de ensinar a pensar, habilidades sociais, tcnicas de dinmica de grupos e en calquera outros relacionados co seu mbito de actuacin. h) Promove-la cooperacin entre o centro e as familias, implicndoas no proceso educativo dos seus fillos. i) Favorece-lo proceso de maduracin vocacional orientando e asesorando o alumnado sobre as sas posibilidades acadmicas e profesionais, as como as ofertas do seu contorno que lle faciliten elixir responsablemente. l) Nos institutos onde se imparta formacin profesional especfica, coordina-la orientacin laboral e profesional con outras administracins ou institucins. m) Aqueloutras que a Administracin educativa lle puidese encomendar no mbito das sas funcins. 2. As funcins establecidas no apartado anterior sern exercidas nos colexios de educacin infantil e primaria, e nos colexios de educacin primaria, polo departamento de orientacin destes centros, sen prexuzo da intervencin, cando proceda, dun especialista e das competencias propias do consello escolar e do claustro de profesores. Artigo 7 A xefatura dos departamentos de orientacin ter as seguintes funcins: a) Dirixir e coordina-las actividades e actuacins propias do departamento. b) Responsabilizarse da redaccin do plan de actividades do departamento, velar polo seu cumprimento e elabora-la memoria final de curso. c) Participar na elaboracin do proxecto educativo e do proxecto curricular de etapa, representando o departamento na comisin de coordinacin pedagxica. d) Convocar e presidi-las reunins do departamento conforme o procedemento que se estableza. e) Velar pola confidencialidade dos documentos, se o caso. f) Coordina-la organizacin de espacios e instalacins para a orientacin, a adquisicin de material e de equipamento especfico, velando polo seu uso correcto e conservacin. g) Realiza-las avaliacins psicopedagxicas, se o caso, e asesorar no deseo, desenvolvemento e avaliacin das medidas de atencin diversidade conforme o procedemento que se estableza. h) Facilita-la colaboracin entre os membros dos departamentos de orientacin implicados. i) Coordinar, en colaboracin co profesor ou profesora de apoio, a atencin do alumnado con necesidades educativas especiais, elevando xefe de estudios, cando cumpra, a proposta de organizacin da docencia para este alumnado. l) Aqueloutras funcins que a Administracin educativa lle poida asignar referidas orientacin. Artigo 8 Os equipos de orientacin especficos tern as seguintes funcins: a) Asesorar e apoia-los departamentos de orientacin dos centros docentes que se lles adscriban. b) Desenvolver programas de investigacin, elaboracin, recompilacin e difusin de recursos para darlles resposta s necesidades especficas do alumnado. c) Colaborar cos departamentos de orientacin na avaliacin psicopedagxica do alumnado, cando sexa necesaria a intervencin dun profesional externo centro. d) Contribur formacin especializada dos departamentos de orientacin e do profesorado no mbito das necesidades educativas especiais que atenden.
e) Colaborar con outros servicios educativos e sociais, no mbito das sas competencias. f) Calquera outra que se lles puidese encomendar no mbito das sas funcins. Artigo 9 En cada equipo de orientacin especfico haber un coordinador que ser nomeado polo delegado provincial entre os seus membros por un perodo de dous anos, renovables, se o caso, e cesar nas sas funcins final deste ou polas causas que se determinen. Artigo 10 A inspeccin educativa, no mbito das sas competencias, velar polo cumprimento das funcins dos departamentos de orientacin, realizar o seu seguimento, prestar o asesoramento necesario e impulsar a coordinacin dos departamentos de orientacin dos institutos de educacin secundaria cos dos colexios de educacin infantil e primaria, e cos dos colexios de educacin primaria que lles estean adscritos. A nivel provincial, corresponderalle a un inspector de educacin a coordinacin dos equipos de orientacin especficos que se crean polo presente decreto, coa finalidade de garanti-la uniformidade nas actuacins e dar cumprimento plan xeral anual, de acordo coas directrices emanadas, a tal fin, da direccin xeral correspondente. Artigo 11 Os alumnos e alumnas con necesidades educativas especiais escolarizados nos centros ordinarios tamn podern ser atendidos por profesionais dos centros de educacin especial que se constituirn en centros de recursos especficos para os centros ordinarios da zona, nas condicins que a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria determine . Artigo 12 A cobertura dos postos de traballo dos departamentos de orientacin dos institutos de educacin secundaria efectuarase de conformidade coas normas que regulan a provisin das prazas correspondentes s corpos docentes que imparten as ensinanzas establecidas na Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo. Artigo 13 A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria cubrir o posto de traballo do responsable do departamento de orientacin naqueles colexios de educacin infantil e primaria ou de educacin primaria que, segundo o establecido no artigo 1.2, se determine, a travs dun concurso de mritos especfico entre os funcionarios do corpo de mestres, considerndose criterio preferente estar en posesin dunha das titulacins citadas no apartado a) do artigo 4 do presente decreto. Disposicins adicionais Primeira.-As competencias que de acordo coa normativa vixente teen atribudas os equipos psicopedagxicos de apoio sern exercidas polos departamentos de orientacin e polos equipos de orientacin especficos creados no presente decreto. Segunda.-O persoal que desempea, con carcter definitivo, as sas funcins nos equipos psicopedagxicos de apoio regulados pola Orde do 8 de agosto de 1985 (Diario Oficial de Galicia do 3 de setembro) adscribirase s departamentos de orientacin ou s equipos de orientacin especficos, de acordo co procedemento que estableza a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, ou incorporarase exercicio da docencia. Terceira.-No procedemento de adscricin s departamentos de orientacin terase en conta que os membros dos equipos psicopedagxicos de apoio includos nas sentencias nmeros 861/1990 e 495/1993, dictadas polo Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, as como os que accederan definitivamente a postos de psiclogo ou pedagogo dos equipos psicopedagxicos de apoio ou s antigos servicios de orientacin escolar e vocacional, que estean en posesin das titulacins que se especifican no apartado a) do artigo 4, podern adscribirse a un centro educativo, preferentemente do sector no que desempean actualmente as sas funcins. No caso dos institutos de educacin secundaria podern adscribirse a aqueles nos que exista vacante a praza de psicoloxa e pedagoxa, unha vez resolto o concurso de traslados convocado pola Orde do 21 de novembro de 1997.
Estes profesionais exercern a xefatura do departamento de orientacin con carcter definitivo. Cuarta.-Os especialistas de audicin e linguaxe dos actuais equipos psicopedagxicos de apoio podern adscribirse indistintamente s equipos de orientacin especficos, s departamentos de orientacin dos institutos de educacin secundaria, s dos colexios de educacin infantil e primaria ou s dos colexios de educacin primaria, localizados preferentemente na zona do sector onde actualmente desempean as sas funcins, de acordo co procedemento que estableza a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. Quinta.-Os funcionarios do corpo de profesores de ensino secundario procedentes das extinguidas escalas de profesores numerarios e psiclogos de ensinanzas integradas e de profesores de materias tcnicoprofesionais e educadores de ensinanzas integradas, adscritos a departamentos de orientacin educativa e profesional ou que estean exercendo actualmente funcins de orientacin en virtude da Orde do 12 de xuo de 1989, quedarn adscritos s departamentos de orientacin creados polo presente decreto. Se estes funcionarios posen algunha das titulacins relacionadas no apartado a) do artigo 4, entrada en vigor do presente decreto, asumirn a xefatura do departamento de orientacin. Sexta.-Quedan, igualmente, adscritos s departamentos de orientacin os funcionarios do corpo de profesores tcnicos de formacin profesional procedentes da extinguida escala de profesores de prcticas e actividades de ensinanzas integradas que estean actualmente dedicados funcin de orientacin, en virtude da adscricin realizada pola Orde do 12 de xuo de 1989. Stima.-A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria catalogar, nos correspondentes cadros de persoal docente, os postos de traballo correspondentes s equipos de orientacin especficos, as como s departamentos de orientacin, tanto nos institutos de educacin secundaria como nos colexios de educacin infantil e primaria ou nos colexios de educacin primaria. Oitava.-A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria garantir a orientacin dos alumnos escolarizados nos centros pblicos incompletos a travs dos departamentos de orientacin dos colexios de educacin infantil e primaria ou colexios de educacin primaria que se determinen. Novena.-Os funcionarios do corpo de profesores de ensino secundario que a travs da resolucin dos concursos de traslados ocupen unha praza de psicoloxa e pedagoxa sen posu-la especialidade ou a acaden polo procedemento de adquisicin doutra especialidade, seralles computable o tempo de servicios prestados nela como desenvolvidos na especialidade de orixe, para os efectos de adquisicin da condicin de catedrtico. Dcima.-Os centros concertados que impartan o primeiro e o segundo ciclo da educacin secundaria obrigatoria recibirn o correspondente apoio econmico para o desenvolvemento das accins de orientacin. A dotacin econmica estar en funcin do nmero de unidades de educacin secundaria obrigatoria que tea concertado o centro, no marco do disposto na Lei de orzamentos xerais do Estado ou, se o caso, na Lei de orzamentos xerais da Comunidade Autnoma de Galicia. Disposicins transitorias Primeira.-Nos institutos de educacin secundaria nos que se desenvolven os proxectos de orientacin educativa que, con carcter experimental, se autorizan nos anexos I, II e III da Orde do 18 de outubro de 1995 (Diario Oficial de Galicia do 9 de novembro), pola que se designan os centros de educacin secundaria autorizados para levar prctica, con carcter experimental, proxectos de orientacin educativa, mentres non se cubra a praza de psicoloxa e pedagoxa correspondente, considranse prorrogados. Segunda.-Nos institutos de educacin secundaria e profesional nos que se estean a desenvolver, con carcter experimental, proxectos de orientacin educativa, dirixidos por un funcionario de carreira docente dos recollidos na Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, clasificado no grupo B, e en posesin dunha das titulacins que se relacionan no apartado a) do artigo 4, non se ofertar a praza de psicoloxa e pedagoxa durante tres anos, que se computarn desde a entrada en vigor do presente decreto. Se o director ou directora do proxecto de orientacin educativa accedese corpo de profesores de ensino
secundario no prazo sinalado no pargrafo anterior, quedar destinado definitivamente no instituto como xefe do departamento de orientacin educativa e profesional. Terceira.-Os institutos de educacin secundaria e os colexios de educacin infantil e primaria ou de educacin primaria nos que non exista o departamento de orientacin, sern atendidos, mentres este non se constita, conforme o que se dispn no presente decreto, polo departamento de orientacin do instituto de educacin secundaria que se determine, conforme a adscricin que, de se-lo caso, realizar o delegado provincial por proposta do Servicio de Inspeccin Educativa. Cuarta.-Mentres non se vaian dotando as prazas de xefe dos departamentos de orientacin previstos no artigo 4 do presente decreto, nos colexios de educacin infantil e primaria, e de educacin primaria, nomearase como mestre responsable da orientacin un mestre especialista de pedagoxa teraputica ou de audicin e linguaxe, se o caso, que exercen como profesor ou profesora de apoio atencin de alumnos con necesidades educativas especiais. Disposicins derrogatorias Primeira.-Quedan derrogados os artigos 54, 55, 56 e 57 do Decreto 324/1996, do 26 de xullo (Diario Oficial de Galicia do 9 de agosto), polo que se aproba o regulamento orgnico de institutos de educacin secundaria. Segunda.-Queda derrogada a Orde do 8 de agosto de 1985 (Diario Oficial de Galicia do 3 de setembro) pola que se regulan os equipos psicopedagxicos de apoio na Comunidade Autnoma de Galicia e cantas disposicins de igual ou inferior rango se opoan establecido no presente decreto. Disposicins derradeiras Primeira.-Autorzase a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria para dictar cantas disposicins sexan precisas para a execucin e desenvolvemento do establecido neste decreto. Segunda.-O presente decreto entrar en vigor o da seguinte da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, vintetrs de abril de mil novecentos oitenta e oito. Manuel Fraga Iribarne Presidente Celso Currs Fernndez Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria
9.242
N 97 Martes, 25 de maio de 2010 A Lei 3/1983, do 15 de xuo, de normalizacin lingstica, de conformidade coas disposicins precedentes, garante a igualdade do galego e do casteln como linguas oficiais de Galicia e posibilita a incorporacin da lingua galega Administracin, ao ensino e aos medios de comunicacin pblicos, favorecendo un cambio de tendencia na sa consideracin social e na incorporacin do idioma a novas esferas da vida social. O artigo 14 desta lei indica que ao remate do ensino obrigatorio se garantir a igualdade de competencia lingstica nos dous idiomas oficiais. Nesta mesma lia, e desde unha perspectiva mis global, tamn se pronuncian a Carta europea de linguas rexionais e minoritarias de 1992, ratificada polo goberno do Estado espaol en 2001, e o Plan xeral de normalizacin da lingua galega, aprobado por unanimidade no Parlamento de Galicia en setembro do 2004. Para conseguir estes fins, cmpre afondar no desenvolvemento dos preceptos da Lei de normalizacin lingstica no tocante ao ensino, sen dbida un sector fundamental para a implantacin de hbitos lingsticos en galego, e establecer unha nova regulamentacin do galego que facilite o seu emprego en todos os niveis e graos non universitarios. Neste sentido, necesario reforzar a dimensin comunicativa do galego en relacin con contextos vivos, facilitarlle ao alumnado unha oferta educativa que o axude a percibir a utilidade da lingua e que o capacite para o seu uso correcto e eficaz, erradicando especialmente o seu emprego sexista en todos os mbitos e respectando, as mesmo, a situacin sociolingstica en que se enmarca cada centro. Ademais, a realidade social europea en que vivimos, nun contexto de globalizacin e de mobilidade laboral, sitanos nun espazo internacional de plurilingismo. Esta nova realidade exixe un marco educativo que atenda esta necesidade social, posibilitando a capacitacin efectiva do alumnado nas das linguas oficiais e nunha ou varias linguas estranxeiras, seguindo para iso o marco delimitado pola Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, que establece como un dos seus fins a capacitacin para a comunicacin nas linguas oficiais e nunha ou varias linguas estranxeiras. A mobilidade do estudantado e do profesorado que caracteriza a nosa sociedade non debe constitur un atranco para alcanzar os obxectivos descritos, senn que debe ser compatible co mantemento da singularidade cultural de Galicia e da lingua propia no ensino. O Decreto 124/2007, do 28 de xuo, orientouse nomeadamente cara obtencin dunha competencia axeitada en lingua galega no ensino obrigatorio, sen o establecemento dun nmero ou porcentaxe mnima de materias impartidas en lingua castel, o cal podera chegar a cambiar o modelo de conxuncin de linguas desenvolvido en Galicia desde o inicio da autonoma e aceptado por todos os galegos e galegas.
CONSELLERA DE FACENDA Correccin de erros.-Orde do 4 de maio de 2010 sobre integracin do persoal funcionario nas escalas de inspeccin e subinspeccin urbanstica creadas pola disposicin adicional segunda da Lei 5/2004, do 29 de decembro, de modificacin da Lei 9/1992, do 30 de decembro, de ordenacin urbanstica e proteccin do medio rural de Galicia. Advertidos erros na devandita orde, publicada no Diario Oficial de Galicia n 92, do 18 de maio de 2010, procdese a efectuar a oportuna rectificacin: No ttulo da orde, onde di: Lei 5/2004, do 29 de decembro, de modificacin da Lei 9/1992, do 30 de decembro, de ordenacin urbanstica e proteccin do medio rural de Galicia, debe dicir: Lei 15/2004, do 29 de decembro, de modificacin da Lei 9/2002, do 30 de decembro, de ordenacin urbanstica e proteccin do medio rural de Galicia. No primeiro pargrafo onde di: Lei 15/2004, do 29 de decembro, de modificacin da Lei 9/1992, do 30 de decembro, de ordenacin urbanstica e proteccin do medio rural de Galicia, debe dicir: Lei 15/2004, do 29 de decembro, de modificacin da Lei 9/2002, do 30 de decembro, de ordenacin urbanstica e proteccin do medio rural de Galicia.
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario de Galicia. As linguas constiten un elemento bsico de identidade cultural e representan un valor fundamental de cohesin dunha comunidade. O artigo 3 da Constitucin espaola establece, no seu punto 1, que o casteln a lingua oficial do Estado, e, no punto 2, que as demais linguas espaolas sern tamn oficiais nas respectivas comunidades autnomas de acordo cos seus estatutos, e sinala que a lingua un patrimonio cultural que ser obxecto de especial respecto e proteccin. O Estatuto de autonoma de Galicia, no seu artigo 5, define o galego como lingua propia de Galicia e dispn que os idiomas galego e casteln son oficiais en Galicia e que todos teen o dereito de coecelos e usalos. As mesmo, establece que os poderes pblicos de Galicia potenciarn o emprego do galego en todos os planos da vida pblica, cultural e informativa, e que disporn dos medios necesarios para facilitar o seu coecemento.
N 97 Martes, 25 de maio de 2010 En xuo de 2009, a Xunta de Galicia, a travs da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, realizou unha consulta s familias do alumnado matriculado no sistema educativo non universitario, co obxectivo de coecer directamente a sa opinin sobre distintos aspectos da utilizacin das linguas na educacin de Galicia, opinin que foi tida en consideracin para a elaboracin deste novo marco normativo. A sa participacin, moi especialmente na educacin infantil e primaria, mostrou o interese e implicacin das familias nas decisins que atinxen ao sistema educativo para os seus fillos e fillas. E os resultados, presentados en xullo de 2009 pola Administracin educativa, puxeron de manifesto a necesidade de revisar o marco legal que regula as linguas como elementos vehiculares do ensino, advertiron da relevancia outorgada aprendizaxe do ingls, ao lado das das linguas oficiais, e da aposta da sociedade galega por unha presenza equitativa das das linguas oficiais nun sistema educativo plurilinge. Tendo en conta o anterior, este o momento en que cmpre formular un novo marco normativo para o ensino non universitario que regule a distribucin das linguas vehiculares das distintas materias de estudo e que tea como obxectivos o de garantir a competencia plena e en igualdade nas das linguas oficiais e o de acadar a adquisicin dun coecemento efectivo en lingua(s) estranxeira(s). Na sa virtude e por proposta do conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria, en uso das atribucins conferidas polos artigos 28.1 e 31 do Estatuto de autonoma de Galicia, a Lei 1/1983, do 22 de febreiro, reguladora da Xunta e da sa Presidencia, tras o ditame do Consello Escolar de Galicia, odo o Consello Consultivo de Galicia e logo da deliberacin do Consello da Xunta na sa reunin do da vinte de maio de dous mil dez, DISPOO:
CAPTULO I DISPOSICINS XERAIS

CAPTULO II DO USO DO GALEGO NA ADMINISTRACIN EDUCATIVA
9.243
Artigo 3.-A lingua na Administracin educativa. 1. Na Administracin educativa de Galicia e nos centros de ensino sostidos con fondos pblicos utilizarase, con carcter xeral, a lingua galega e fomentarase o seu uso oral e escrito, tanto nas relacins mutuas e internas como nas que mantean coas administracins territoriais e locais galegas e coas demais entidades pblicas e privadas de Galicia, sen que iso supoa unha restricin dos dereitos do persoal docente. 2. As programacins e outros documentos didcticos das materias de lingua redactaranse, con carcter xeral, na lingua respectiva. 3. Nas actuacins administrativas de rxime interno dos centros docentes indicados no punto 1 deste artigo, como actas, comunicados e anuncios, usarase, con carcter xeral, a lingua galega, ags no referido a comunicacins con outras comunidades autnomas e cos rganos da Administracin do Estado radicados fra da comunidade autnoma, en que se utilizar o casteln. Ademais dos procedementos iniciados de oficio, tamn se usar o galego nos procedementos tramitados por peticin dos interesados, sen prexuzo do establecido no artigo 36.3 da Lei 30/1992, do 26 de novembro, de rxime xurdico das administracins pblicas e do procedemento administrativo comn.
CAPTULO III AS LINGUAS OFICIAIS DE GALICIA NO ENSINO NON UNIVERSITARIO
Artigo 4.-Principios. Os principios a partir dos cales se elabora este decreto son os seguintes: 1. Garanta da adquisicin dunha competencia en igualdade nas das linguas oficiais de Galicia. 2. Garanta do mximo equilibrio posible nas horas semanais e nas materias impartidas nas das linguas oficiais de Galicia, co obxectivo de asegurar a adquisicin da competencia en igualdade nelas. 3. Adquisicin dun coecemento efectivo en lingua(s) estranxeira(s), nun marco xeral de promocin do plurilingismo no sistema educativo de Galicia. 4. Participacin e colaboracin das familias nas decisins que atinxen ao sistema educativo co obxectivo de contribur consecucin dos seus obxectivos. 5. Promocin da dinamizacin da lingua galega nos centros de ensino. Artigo 5.-Educacin infantil. 1. Na etapa de educacin infantil, o profesorado usar na aula a lingua materna predominante entre o
Artigo 1.-Marco normativo. Este decreto basase no marco lingstico establecido pola Constitucin espaola de 1978 e polo Estatuto de autonoma de Galicia de 1981. Ademais, desenvolve a Lei 3/1983, do 15 de xuo, de normalizacin lingstica, no relativo ao uso do galego no ensino nos niveis non universitarios, e a Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin. Artigo 2.-mbito de aplicacin. O presente decreto de aplicacin en todos os centros docentes sostidos con fondos pblicos, as como nos privados que imparten as ensinanzas reguladas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, no mbito da Comunidade Autnoma de Galicia.
9.244
N 97 Martes, 25 de maio de 2010 estranxeiras). Este proceso realizarase cada catro cursos escolares. Artigo 8.-Bacharelato. Cada centro educativo, segundo o procedemento establecido no regulamento de centros, establecer unha oferta equilibrada na mesma porcentaxe de materias comns, de modalidade e optativas para impartir en galego e en casteln. Este proceso realizarase cada catro cursos escolares. Artigo 9.-Formacin profesional especfica, ensinanzas artsticas e deportivas. 1. Na formacin profesional especfica, nas ensinanzas artsticas e nas deportivas, de grao medio ou superior, cada centro educativo, segundo o procedemento establecido no regulamento de centros, establecer unha oferta equilibrada de materias e mdulos en galego e en casteln que garanta que o alumnado acade a competencia lingstica propia do nivel nas das linguas oficiais. 2. En todos os mdulos garantirase que o alumnado coeza o vocabulario especfico nas das linguas oficiais. Artigo 10.-Ensinanzas de persoas adultas. 1. Nos niveis de ensinanzas de persoas adultas, cada centro educativo garantir que o desenvolvemento das ensinanzas asegure que o alumnado acade a competencia lingstica propia do nivel nas das linguas oficiais. 2. A consellera competente en materia de educacin establecer un plan especfico destinado nova poboacin inmigrante que se est a asentar en Galicia, que prevexa formacin lingstica, coecementos histricos e socioculturais. Artigo 11.-Potenciacin da lingua galega nos centros. Coa finalidade de promover o uso do galego nos centros, a consellera competente en materia de educacin establecer un programa regular de actividades de fomento da lingua en cada centro educativo, no marco do seu proxecto lingstico e coa participacin de toda a comunidade educativa, con especial atencin s lias de actuacin que permitan un incremento no uso do galego nas actividades extraescolares e complementarias. Artigo 12.-Horarios e utilizacin das linguas. 1. Nas ensinanzas de rxime xeral e na educacin de persoas adultas, recollidas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, asignarselle globalmente o mesmo nmero de horas ao ensino das materias de lingua galega e de lingua castel. 2. Nas clases de lingua e literatura galega e lingua e literatura castel, usarase, respectivamente, o galego e o casteln, tanto por parte do profesorado como por parte do alumnado.
alumnado, ben que deber ter en conta a lingua do contorno e procurar que o alumnado adquira, de forma oral e escrita, o coecemento da outra lingua oficial de Galicia dentro dos lmites da etapa ou ciclo. 2. A lingua materna predominante do alumnado ser determinada polo centro educativo de acordo co resultado dunha pregunta que se efectuar aos pais, nais, titores/as ou representantes legais do alumno/a antes do comezo do curso escolar acerca da lingua materna do seu fillo ou filla. 3. Atenderase de xeito individualizado o alumnado tendo en conta a sa lingua materna. 4. Cada centro educativo deber facer constar no seu proxecto lingstico as actividades e estratexias de aprendizaxe empregadas para que o alumnado adquira, de forma oral e escrita, o coecemento das das linguas oficiais. Artigo 6.-Educacin primaria. 1. Garantirase a adquisicin da competencia lingstica propia da etapa e do nivel nas das linguas oficiais de Galicia. 2. As materias de lingua impartiranse no idioma de referencia. 3. Impartirase en galego a materia de Coecemento do medio natural, social e cultural, e en casteln a materia de Matemticas. 4. Cada centro educativo, segundo o procedemento establecido no regulamento de centros, decidir a lingua en que se impartir o resto de materias de cada curso, garantindo que as materias en galego e en casteln se distriben na mesma porcentaxe de horas semanais, sen prexuzo do disposto no captulo IV (sobre a imparticin de materias en linguas estranxeiras). Este proceso realizarase cada catro cursos escolares. Artigo 7.-Educacin secundaria obrigatoria. 1. Garantirase a adquisicin da competencia lingstica propia da etapa e do nivel nas das linguas oficiais de Galicia. 2. As materias de lingua impartiranse na lingua de referencia. 3. Impartiranse en galego as materias de Ciencias sociais, xeografa e historia, Ciencias da natureza e Bioloxa e xeoloxa, e en casteln as materias de Matemticas, Tecnoloxas e Fsica e qumica. 4. Cada centro educativo, segundo o procedemento establecido no regulamento de centros, decidir a lingua en que se impartir o resto de materias de cada curso, garantindo que as materias en galego e en casteln se distriben na mesma porcentaxe de horas semanais, sen prexuzo do disposto no captulo IV (sobre a imparticin de materias en linguas
N 97 Martes, 25 de maio de 2010 3. En todas as reas, materias ou mdulos, ags nas sinaladas no pargrafo anterior e nas materias de lingua(s) estranxeira(s), o alumnado poder utilizar nas manifestacins oral e escrita a lingua oficial da sa preferencia. Non obstante o anterior, procurarase que o alumnado utilice a lingua en que se imparte a rea, materia ou mdulo. Artigo 13.-Elaboracin e publicacin de materiais curriculares. 1. Os materiais e libros de texto das materias impartidas en galego e en casteln estarn redactados na lingua en que se imparta a materia. 2. A consellera competente en materia de educacin establecer e promover a elaboracin de materiais lingsticos e terminolxicos na outra lingua oficial de Galicia e en lingua(s) estranxeira(s). 3. Os materiais que se empreguen nas reas, materias ou mdulos sinalados no pargrafo anterior tern a calidade cientfica e pedagxica adecuada e atendern, sen prexuzo da sa proxeccin universal, s peculiaridades de Galicia. Con este fin, a consellera competente en materia de educacin fomentar a elaboracin e publicacin dos materiais curriculares correspondentes. Artigo 14.-Proxecto lingstico de centro. 1. Cada centro, dentro do seu proxecto educativo, elaborar o seu proxecto lingstico cada catro cursos escolares, no cal se far constar: a) A decisin do centro educativo respecto da lingua en que se impartirn as materias de educacin primaria, educacin secundaria obrigatoria e bacharelato. b) En educacin primaria, educacin secundaria obrigatoria e bacharelato, as medidas adoptadas para que o alumnado que non tea o suficiente dominio das linguas poida seguir con aproveitamento as ensinanzas que se lle imparten. c) Nos centros que imparten formacin profesional especfica, ensinanzas artsticas e deportivas, e ensinanza de persoas adultas, os procedementos que aseguren que o alumnado acade a competencia lingstica propia do nivel en ambas as das linguas oficiais. d) Os obxectivos xerais e as lias de actuacin deseadas polo centro para o fomento da lingua galega. 2. O proxecto lingstico ser redactado por unha comisin do profesorado do centro, nomeada polo equipo directivo e oda a comisin de coordinacin pedagxica. Formarn parte dela, como mnimo, os xefes/as dos departamentos de linguas e o coordinador(a) do equipo de dinamizacin da lingua galega. Ser aprobado e avaliado polo consello escolar do centro educativo.
9.245
3. Este proxecto remitirselles cada catro cursos escolares aos servizos da inspeccin educativa, que velarn para que o seu contido se axuste a este decreto e ao desenvolvemento da Lei orgnica de educacin. 4. Anualmente, elaborarase unha addenda do proxecto lingstico na cal conste: 1. Nos centros que imparten educacin infantil, os resultados da pregunta aos pais, nais, titores/as ou representantes legais do alumnado para obter informacin respecto da lingua materna predominante entre o alumnado, e as actividades e estratexias de aprendizaxe para que o alumnado adquira, de forma oral e escrita, o coecemento das linguas oficiais. 2. En todos os centros en que haxa unha modificacin na imparticin de materias en lingua(s) estranxeira(s), informacin sobre os cambios aprobados polo centro e autorizados pola consellera competente en materia de educacin. 3. En todos os centros, informacin e valoracin dos programas e actividades para o fomento e dinamizacin da lingua galega realizados polo centro educativo no curso anterior e informacin do que se vai desenvolver no curso seguinte. 5. Sen prexuzo do previsto na epgrafe 4 deste artigo, a Administracin educativa avaliar os proxectos lingsticos dos centros e far o seguimento dos resultados que se desprendan da sa aplicacin coa finalidade de adoptar, se o caso, as medidas necesarias para garantir que o alumnado adquira de forma oral e escrita a competencia lingstica propia de cada nivel e etapa nas das linguas oficiais de Galicia, como establece o artigo 14.3 da Lei 3/1983, do 15 de xuo, de normalizacin lingstica. Artigo 15.-Equipos de dinamizacin da lingua galega. 1. Para potenciar o uso da lingua galega nos centros sostidos con fondos pblicos, constituirase un equipo de dinamizacin da lingua galega, nomeado e supervisado pola direccin do centro e formado polo seu coordinador(a), por profesorado, por representantes do alumnado (ags no ensino infantil e primario) e por persoal non docente. 2. A composicin do equipo de dinamizacin da lingua galega para cada tipo de centro, as sas competencias, e o nomeamento, cesamento e competencias do seu coordinador sern establecidas nos regulamentos orgnicos dos centros educativos. Na constitucin destes rganos tenderase a unha composicin equilibrada de mulleres e homes. 3. Os equipos de dinamizacin da lingua galega tern un papel fundamental no deseo, posta en prctica e revisin dos programas de promocin da lingua galega nos centros educativos, contarn co apoio tcnico necesario e os centros educativos
9.246
N 97 Martes, 25 de maio de 2010 cularse en igualdade de condicins ca os demais compaeiros/as de clase. 4. O incumprimento por parte do alumno do establecido no punto anterior determinar, logo dos informes pertinentes e odo o interesado e, se o caso, pais, nais, titores/as ou representantes legais do alumno/a, a revogacin da exencin. 5. Tanto a revogacin como a denegacin da exencin producirn como efecto a obriga para o alumnado de ser cualificado nas avaliacins parciais e finais ao final do curso en que se atopa. 6. Nos respectivos documentos oficiais de avaliacin farase constar a exencin concedida e, se o caso, a posible revogacin e a conseguinte cualificacin. Artigo 19.-Solicitudes de exencin. 1. A exencin solicitarase para cada ano acadmico de permanencia na Comunidade Autnoma de Galicia e os seus efectos limitaranse ao citado ano, sen que se poidan conceder mis de dous cursos escolares consecutivos, conforme o previsto no artigo anterior deste decreto. 2. As solicitudes de exencins dirixiranse aos directores/as dos centros. Os centros docentes pblicos dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria resolvern sobre a sa concesin ou denegacin no prazo mximo de dez das hbiles, contados a partir da presentacin da documentacin completa. No caso dos centros privados e privados concertados, a resolucin correspndelle direccin dos centros pblicos a que estean adscritos. 3. A resolucin da direccin do centro docente pblico poder ser impugnada mediante recurso de alzada, no prazo dun mes, perante o xefe territorial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. Artigo 20.-Inspeccin educativa. Os servizos de inspeccin educativa velarn para que en todos os centros educativos se cumpran as disposicins previstas neste decreto e proporanlles, se o caso, s xefaturas territoriais de educacin a adopcin das medidas correctoras que sexan necesarias no caso de incumprimento, sen prexuzo das responsabilidades que procedan.
CAPTULO IV A IMPARTICIN DE MATERIAS EN LINGUA(S) ESTRANXEIRA(S)
tern a debida dotacin de recursos didcticos, pedagxicos e material en galego. 4. A consellera competente en materia de educacin, a travs da Secretara Xeral de Poltica Lingstica, coordinar o labor dos equipos de dinamizacin da lingua galega e divulgar as experiencias positivas desenvolvidas nos centros educativos. 5. Con esa finalidade coordinadora, constituiranse comisins en cada xefatura territorial de educacin. A sa composicin e funcins especficas sern determinadas pola consellera competente en materia de educacin, a travs da Secretara Xeral de Poltica Lingstica, de acordo coas directrices da poltica lingstica da Xunta de Galicia. Artigo 16.-Plan de formacin. A consellera competente en materia de educacin desenvolver un plan de formacin, coa colaboracin, se o caso, doutras institucins, que garanta que todo o persoal dos centros educativos de Galicia e dos servizos de apoio cuxo persoal dependa da consellera tea unha competencia oral e escrita suficiente para comunicarse e para desenvolver a sa actividade profesional en galego e un coecemento da situacin sociolingstica de Galicia. Artigo 17.-Formacin dos funcionarios e funcionarias en prcticas. O persoal seleccionado nos procedementos selectivos de ingreso nos corpos docentes que imparten as ensinanzas reguladas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, realizar durante a fase de prcticas un curso de formacin especfico de terminoloxa, estilos, linguaxes propias da especialidade e aspectos sociolingsticos, que lle permita desenvolver correctamente en galego as sas funcins e tarefas. Artigo 18.-Exencin da cualificacin das probas de lingua galega. 1. O alumnado que se incorpore ao sistema educativo de Galicia en 3 ciclo de educacin primaria, en educacin secundaria obrigatoria ou en bacharelato, procedente doutras comunidades autnomas ou dun pas estranxeiro, poder obter unha exencin temporal da cualificacin das probas de avaliacin da materia de lingua galega durante un mximo de dous cursos escolares. 2. A exencin supor a consignacin de exento nos documentos oficiais de avaliacin do alumnado. 3. O alumnado ter que asistir s aulas como medio de integracin lingstica e coa finalidade de que co seu esforzo persoal, con materiais didcticos especficos e cunha axuda continua do seu profesorado poida ter, ao remate do prazo da exencin, un dominio adecuado da lingua galega e seguir as ensinanzas propias do nivel en que estea ou vaia matri-
Artigo 21.-Materias non lingsticas impartidas en lingua(s) estranxeira(s). 1. A Administracin educativa fomentar a imparticin de materias en lingua(s) estranxeira(s), principalmente en ingls, co obxectivo de que, de maneira progresiva e voluntaria, os centros educativos poidan chegar a ofrecer ata un mximo dun ter-
N 97 Martes, 25 de maio de 2010 zo do seu horario lectivo semanal en lingua(s) estranxeira(s). 2. Cando nun determinado curso o centro educativo aprobe a imparticin dunha ou de varias das materias a que se refiren os artigos 6, 7, 8 e 9 do presente decreto en lingua(s) estranxeira(s), adaptar o seu proxecto lingstico para garantir o mximo equilibrio de horas semanais ofertadas en galego e en casteln nese curso, segundo o procedemento establecido no regulamento de centros. 3. No suposto sinalado no pargrafo anterior, e con carcter previo sa aprobacin, o centro deber cursar a oportuna solicitude Administracin educativa, para os efectos do outorgamento, de ser o caso, da correspondente autorizacin. Artigo 22.-As linguas estranxeiras na formacin profesional especfica, ensinanzas artsticas e deportivas. Nas ensinanzas de formacin profesional especfica, ensinanzas artsticas e deportivas, desenvolveranse as habilidades de comunicacin oral e escrita en lingua(s) estranxeira(s), de maneira progresiva e gradual, para facilitar o desempeo laboral no espazo europeo. Artigo 23.-Plan de fomento das linguas estranxeiras. A consellera competente en materia de educacin aprobar un plan de fomento das linguas estranxeiras no que se determinarn as lias de actuacin, dirixidas ao profesorado, ao alumnado e aos centros, para cumprir o sinalado neste captulo. Disposicins adicionais Primeira.-Materias impartidas en linguas estranxeiras. A imparticin de materias non lingsticas en lingua(s) estranxeira(s) regularase mediante orde aprobada pola consellera competente en materia de educacin. Segunda.-Avaliacin da capacitacin nas linguas oficiais. A consellera competente en materia de educacin establecer un procedemento de avaliacin do nivel de competencia nas das linguas oficiais en educacin primaria e en educacin secundaria obrigatoria, como garanta da consecucin progresiva da competencia en igualdade en ambas as linguas. Terceira.-Alumnado con necesidades educativas especiais. A Administracin educativa elaborar e presentar un plan dirixido ao alumnado con necesidades educativas especiais que asegure a sa capacitacin lingstica nas linguas oficiais.
9.247
Cuarta.-Dereitos da coordinacin dos equipos de dinamizacin da lingua galega. O coordinador ou coordinadora do equipo de dinamizacin da lingua galega ter os mesmos dereitos administrativos e econmicos cs xefaturas dos departamentos didcticos. Quinta.-Avaliacin dos resultados. Con periodicidade anual, despois de finalizar o curso escolar, a consellera competente en materia de educacin avaliar os resultados derivados da aplicacin deste decreto e desenvolver cantas disposicins fosen precisas para o mellor cumprimento e adaptacin dos seus obxectivos co fin de que poida achegarse gradualmente ao marco dun ensino plurilinge e plena aplicacin da Carta europea das linguas rexionais ou minoritarias. Disposicins transitorias Primeira.-Cambio de denominacin. Os equipos de normalizacin e dinamizacin lingstica dos centros educativos, creados ao abeiro do artigo 18 do Decreto 124/2007, pasan a denominarse equipos de dinamizacin da lingua galega. Segunda.-Alumnado anterior incorporacin da lingua galega ao sistema educativo. O alumnado que cursase estudos en Galicia con anterioridade incorporacin da lingua galega ao sistema educativo e que queira proseguilos ter a obriga de cursar esta materia e ser cualificado a partir do curso en que retome os seus estudos. Disposicin derrogatoria Quedan derrogadas as normas de igual ou inferior rango en canto contradigan ou se opoan ao disposto neste decreto e, en especial, o Decreto 124/2007, do 28 de xuo, polo que se regula o uso e a promocin do galego no sistema educativo. Disposicins derradeiras Primeira.-Habilitacin. Autorzase a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria para ditar as disposicins que procedan para o desenvolvemento e a execucin deste decreto. Segunda.-Entrada en vigor. Este decreto entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, vinte de maio de dous mil dez. Alberto Nez Feijo Presidente Jess Vzquez Abad Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria
N 90 Xoves, 10 de maio de 2007 ANEXO Inventario de oficinas autonmicas no exterior existentes Oficinas de representacin do Instituto Galego de Promocin Econmica Pas: Estados Unidos de Amrica. Cidade: Nova York. Enderezo: Empire State Building, 350, 5th Avenue, Suite 2600. 10118 NY. Pas: Repblica Popular China. Cidade: Shangai. Enderezo: Unit 1005, Jing An Zhong Hua Building, No. 1701. BEIJING Road West. Jingan District, 2000040. Pas: Repblica Federal de Alemaa. Cidade: Dsseldorf. Enderezo: Immermannstr.13, D-40210. Pas: Xapn. Cidade: Tokyo. Enderezo: Yatsuka Bledg, 8 fl.1-3-8 Hgashi-Azabu, Minato-Ku. Pas: Polonia. Cidade: Varsovia. Enderezo: ul. Chalubinskiego, 8-pietro 36.
7.565
segundo ciclo da educacin infantil, especialmente no ltimo ano. Desde o curso 1999-2000, a nosa comunidade vn apostando pola imparticin das linguas estranxeiras desde as etapas mis tempers ao terse implantado con carcter experimental, no segundo ciclo de educacin infantil e primeiro ciclo de primaria, o ensino da primeira lingua estranxeira. A devandita Lei orgnica 2/2006 xeneraliza a imparticin da primeira lingua estranxeira desde o primeiro ciclo de educacin primaria. Debido a este cambio e dada a experiencia acumulada para o ensino da primeira lingua estranxeira en educacin infantil, convn establecer unha nova convocatoria de proxectos de anticipacin da primeira lingua estranxeira referida unicamente ao ensino infantil. Por isto, e en virtude das competencias que lle son atribudas pola normativa vixente, esta consellera DISPN: Artigo 1.-Obxecto. Esta orde ten por obxecto convocar a realizacin, con carcter experimental, de proxectos de imparticin da primeira lingua estranxeira nos tres cursos do segundo ciclo de educacin infantil, co fin de iniciar o alumnado da nosa comunidade no contacto tempern coa lingua inglesa, por ser esta a primeira lingua estranxeira de estudo maioritario en Galicia. Artigo 2.-mbito de aplicacin. Podern participar nestes proxectos todos os centros dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria que impartan a etapa de educacin infantil. Artigo 3.-Requisitos de participacin. Os centros interesados en participar nesta experiencia debern presentar a sa solicitude, anexo II desta convocatoria, de acordo co establecido no artigo 5 desta orde. Xuntarase devandita solicitude: 1. Descricin do proxecto que se pretende desenvolver, especificando os obxectivos, contidos, estratexias metodolxicas, distribucin espacio-temporal e as pautas de avaliacin formativa. 2. Certificacin do centro na que conste o nmero de alumnos/as e grupos que participarn na experiencia. 3. Certificacin da aprobacin do proxecto polo claustro e o consello escolar. 4. Relacin do profesorado especialista de lingua estranxeira con dispoibilidade horaria que se compromete a participar. 5. Acreditacin de habilitacin na lingua estranxeira do profesorado participante. Artigo 4.-Condicins de participacin. 1. O inicio da experiencia deber ser autorizado pola Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa.
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Orde do 30 de abril de 2007 pola que se convoca a realizacin de proxectos de anticipacin da primeira lingua estranxeira no segundo ciclo de educacin infantil. No contexto europeo, multilinge e multicultural, o dominio de linguas estranxeiras constite un dos piares bsicos na construcin da identidade europea e na formacin dos futuros e futuras cidadns e cidads. O estudo da lingua estranxeira afinzase no currculo escolar comezando en idades cada vez mis tempers e incrementando o tempo de exposicin ao feito plurilinge. A primeira etapa da vida a idnea para aprender outras linguas, aln da materna, xa que a capacidade cognitiva dos/as nenos/as nesa idade constite un campo frtil que se pode cultivar de diferentes maneiras e adaptar s particularidades requiridas para os idiomas. Todo isto, sumado ao interese que os/as nenos/as demostran por todo o novo, favorece unha rpida asimilacin e comprensin dunha lingua estranxeira. A Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin no artigo 18 establece a lingua estranxeira como rea obrigatoria para toda a educacin primaria, e no seu artigo 14.5 determina que lles corresponde s administracins educativas fomentar unha primeira aproximacin lingua estranxeira nas aprendizaxes de
7.566
N 90 Xoves, 10 de maio de 2007 3. A Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa resolver a convocatoria antes do 1 de setembro. 4. Unha vez autorizado un centro, a sa autorizacin renovarase automaticamente cada ano sempre que se continen a cumprir as condicins necesarias. No caso dos centros que deixen de satisfacer os requisitos, debern comunicalo ao Servizo Provincial de Inspeccin Educativa, e a delegacin provincial correspondente comunicarallo Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa antes do 30 de xuo. Artigo 6.-Criterios de autorizacin. Correspndelle Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa, vista do informe pertinente do Servizo Provincial da Inspeccin Educativa, a seleccin e autorizacin dos proxectos, para o que se atender aos seguintes criterios: a) Adecuacin do proxecto aos aspectos sinalados nos artigos 3 e 4 desta convocatoria. b) Adecuacin das propostas pedagxicas e organizativas ao nivel de desenvolvemento madurativo dos nenos e das nenas aos/s que se dirixen (ver anexo I coas recomendacins metodolxicas). Artigo 7.-Apoio e certificacin. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria prestar apoio ao profesorado que participe nos proxectos que resulten autorizados a travs dos/as asesores/as do Servizo de Ordenacin e Innovacin Educativa, o Servizo de Formacin do Profesorado e os centros de formacin e recursos. A Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa poder ofrecer formacin especfica para o profesorado participante nos proxectos de anticipacin e certificar como actividade de innovacin educativa a participacin dos profesores e profesoras implicados con 20 horas de formacin, segundo a Orde do 1 de marzo de 2007, (DOG do 11 de abril). As mesmo, o profesorado participante ter preferencia para participar nas actividades de formacin no estranxeiro organizadas pola devandita direccin xeral. Para a emisin das certificacins ser requisito imprescindible a entrega da memoria final no prazo indicado no artigo 8. Artigo 8.-Memoria final. Os centros enviarn anualmente unha memoria xustificativa do proxecto. Nesta farase constar o grao de consecucin de obxectivos, contidos, distribucin horaria empregada as como o nmero de alumnado e grupos participantes na experiencia. A memoria deber remitirse ao Servizo de Ordenacin e Innovacin Educativa antes do 15 de xuo. Artigo 10 No mes de setembro a Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa solicitar dos servizos provinciais de Inspeccin a relacin actualizada de centros participantes na experiencia, na que figurar o nmero de alumnado por grupo e nivel, a distribu-
2. O proxecto deber desenvolverse ao longo dos tres cursos do ciclo. 3. O proxecto renovarase automaticamente sempre que se cumpran as condicins de autorizacin, ags renuncia expresa. No caso de non cumprirse as condicins, a delegacin provincial deber comunicarllo Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa. 4. A distribucin temporal en cada un dos cursos ser de sesenta minutos semanais, distribudos preferiblemente en tres sesins semanais de 20 minutos, en ningn caso nun perodo semanal nico. Os contidos para o ensino da lingua estranxeira sern consensuados polo profesorado do ciclo, conxugando criterios que se referirn, por unha parte, adecuacin deles s caractersticas psicoevolutivas do alumnado ao que van dirixidos e, por outra, relacin que se poida establecer entre estes contidos e os correspondentes s restantes reas de coecemento do ciclo, de maneira que sexa posible abordar o seu ensino, simultaneamente, tanto desde a rea de Comunicacin e Representacin como desde outras reas de coecemento coas que estean relacionados. 5. O profesorado que participe nesta experiencia deber ser especialista no idioma estranxeiro ou estar habilitado para impartir a devandita especialidade. Ter preferencia o profesorado que, ademais, tea experiencia docente en educacin infantil. 6. Dado o carcter experimental do plan, cabe a posibilidade de que os centros educativos prximos poidan compartir profesorado sempre que conten coa autorizacin da Inspeccin educativa. Artigo 5.-Tramitacin de autorizacin e resolucin. 1. Deber enviarse unha copia da solicitude de autorizacin delegacin provincial correspondente e outra Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa. O prazo para a sa presentacin rematar o da 15 de xuo. 2. As delegacins provinciais remitiranlle Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa un informe da Inspeccin educativa, que deber facer constar: a) Se o proxecto recolle todos os requisitos que se establecen nos artigos 3 e 4 desta orde. b) Se as propostas pedagxicas e organizativas son adecuadas para o nivel de desenvolvemento dos nenos e das nenas. c) O nmero de grupos e de alumnos/as que van participar na experiencia. d) A relacin de profesores/as especialistas en lingua estranxeira, con dispoibilidade horaria, dos que dispn o centro e que se comprometen a participar no proxecto. e) O informe debe conclur se favorable ou desfavorable.
N 90 Xoves, 10 de maio de 2007 cin horaria, o nmero de profesorado implicado e os datos do profesorado. Disposicin transitoria nica.-Todos os centros xa autorizados a levar a cabo o proxecto de anticipacin na etapa de educacin infantil pola Orde do 26 de xullo de 2001 (DOG do 14 de agosto) deben solicitar de novo a autorizacin pola necesidade de adaptar o seu proxecto aos tres cursos do segundo ciclo de educacin infantil. Disposicin derrogatoria nica.-Quedan derrogadas a Orde do 26 de xullo de 2001, pola que se convoca a realizacin de proxectos de anticipacin da primeira lingua estranxeira no segundo ciclo da educacin infantil e no primeiro ciclo da educacin primaria, e a Circular 10/2002 da Direccin Xeral de Ordenacin Educativa e Formacin Profesional, pola que se ditan instrucins para a realizacin do plan experimental de anticipacin de linguas estranxeiras nos centros que imparten os ciclos de educacin infantil e primaria; as como cantas disposicins de igual ou inferior rango se opoan ao disposto nesta orde. Disposicin derradeira Primeira.- Autorzase a Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa para que dite as instrucins precisas para a aplicacin desta orde. Segunda.- Esta orde entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 30 de abril de 2007. Laura Snchez Pin Conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria ANEXO I Proposta metodolxica para o ensino de ingls en educacin infantil O obxectivo estar centrado no achegamento dos nenos e das nenas a unha nova lingua e cultura. Considrase necesario construr todas as linguas baixo un mesmo marco conceptual polo que os obxectivos e contidos da lingua estranxeira quedaran integrados na rea de Comunicacin e Representacin a travs da comunicacin oral , con dous elementos novos: -O uso dun cdigo lingstico diferente, especialmente centrado en audicin e producin de novos sons e o coecemento de distintos aspectos socioculturais. -O desenvolvemento de capacidades e estratexias para a adquisicin da lingua inglesa. O alumnado vai ser quen constra a sa aprendizaxe lingstica coa axuda e mediacin do profesor ou profesora, do contorno, das compaeiras e compaeiros, etc. Isto supn que a lingua se deber practicar en contextos comunicativos reais e funcionais nos que o alumnado se implique e participe activamente nun
7.567
clima de intercambio. necesario crear un ambiente no que o alumnado sinta pracer por escoitar e participar, evitando o risco de que se cansen ou se inhiban. Para que a sa participacin sexa comprensiva necesario aproveitar experiencias significativas, rutinas, imaxes, personaxes de ficcin dos debuxos animados ou contos, cancins, etc., tendo en conta que na educacin infantil, os aspectos afectivos e de relacin adquiren un relevo especial, sendo imprescindible a creacin dun ambiente clido, acolledor e seguro, no que o alumnado se sinta querido e confiado para poder afrontar as novas aprendizaxes. Sen dbida, necesario potenciar o maior nmero de ocasins para usar a lingua, aproveitando as rutinas e a vida da aula, xa que a aprendizaxe se produce e xeneraliza co seu uso. Desde esta metodoloxa a nfase recae na significatividade das tarefas, na resolucin de problemas, na experimentacin e no aprender facendo. hora de planificar as actividades, teranse en conta os diferentes tipos de contidos e procurarase que a sa construcin progresiva se faga desde a actuacin do neno e da nena, ao redor de problemas e situacins concretas nas que poida encontrar sentido porque conecten cos seus intereses e motivacins. Deben iniciarse na aprendizaxe da nova lingua a travs da imitacin e repeticin de sons, palabras e enunciados significativos sempre cunha intencin ldica, reparando que na educacin infantil, no xogo conflen, por unha parte, o carcter motivador e, por outra, importantes posibilidades para que o neno e a nena establezan relacins significativas, ao tempo que o profesorado pode organizar contidos diversos e sempre con carcter global. A comprensin e a expresin oral deben ser o punto de partida para o ensino da lingua estranxeira, onde o alumnado ten que aprender de maneira natural e a travs do xogo, escoitando, practicando e participando o maior tempo posible coa primeira lingua estranxeira. As destrezas bsicas desenvolvidas sern as receptivas e darase prioridade ao uso comunicativo e funcional da lingua. Insistirase no uso do idioma, dicir, na posibilidade do falante de comunicar unha mensaxe. Por iso, os erros considranse parte natural do proceso de aprendizaxe e, como tales, son tratados de xeito didctico e como fonte de coecementos. A aprendizaxe da nova lingua ser intuitiva, presentndoselle ao alumnado mensaxes reais ou adaptadas vinculadas aos seus intereses: producins multimedia coas que tean que interaccionar, fotografas, contos, dramatizacins, cancins, xogos, etc. A variedade de producins ou modelos presentados ser fundamental non s para manter a motivacin senn tamn para atender s diferenzas de nivel, de desenvolvemento e de formas de aprender. Outra das estratexias para a aprendizaxe dun novo idioma consiste en recrear situacins e contextos nos que o alumnado tea que responder actuando: resposta fsica total (TPR: Total Physical Response). Trtase
7.568
N 90 Xoves, 10 de maio de 2007 dades que se van realizar durante as sesins, posto que os nenos e nenas se senten mis seguros cando coecen o ambiente no que se moven. As actividades que se leven a cabo deben ser atractivas para os nenos e nenas, facendo que se sintan integrados ao tempo que intenten potenciar as sas destrezas orais. Ademais, repetiranse con certa frecuencia ao comezo da sesin, para repasar o aprendido, e ao final dela para insistir nos novos termos. Tratarase de poer en prctica un ensino integrado no que se aborden todos os aspectos que inflen no desenvolvemento dos alumnos e das alumnas a nivel expresivo, psicomotor, social e intelectual, de tal xeito que as aprendizaxes se complementen entre si, para tratar de facilitar a sa asimilacin por parte do alumnado, de xeito que a lingua estranxeira non ser unha materia illada senn que ter que estar relacionada co resto das materias. O mtodo que se vai empregar debe favorecer o desenvolvemento das destrezas orais do alumnado, potenciando o seu desenvolvemento intelectual, expresivo, psicomotor e social, ao tempo que se debe fomentar a interaccin entre os nenos e nenas.
dun modelo similar ao que se emprega para o ensino da lingua materna, basendose no desenvolvemento das destrezas orais. Este modelo basea a sa crenza en que a comprensin auditiva debe ser desenvolvida na sa totalidade antes de calquera participacin oral. Considrase que a adquisicin de habilidades na segunda lingua poden ser rapidamente asimiladas se se estimula o sistema cinestsico-sensorial, defendendo que a comprensin da linguaxe falada debe ser desenvolvida antes da expresin oral da mesma. Considrase necesario presentar propostas nas que se exixa unha resposta de movemento; de a que as interaccins que aparecen durante a prctica de xogos, actividades plsticas, musicais e fsico-deportivas se revelen como valiosos instrumentos cognitivos para a adquisicin da competencia comunicativa na nova lingua. Proporanse actividades que combinen e propicien o uso da lingua e a accin fsica implicada pola orde emitida. A metodoloxa das sesins consistir na introducin gradual de mandatos por parte do docente ou mediante cancins e rimas, pedindo ao alumnado que responda a elas. Estableceranse unhas rutinas como marco de referencia para desenvolver as activi-
ANEXO II SOLICITUDE PARA PARTICIPAR NA CONVOCATORIA DE PROXECTOS DE ANTICIPACIN DA PRIMEIRA LINGUA ESTRANXEIRA DATOS DO CENTRO: Cdigo: Nome: Enderezo: Localidade: Concello: Provincia: Tfno: e-mail: DATOS DO PROFESORADO ESPECIALISTA EN INGLS CON DISPOIBILIDADE HORARIA QUE SE COMPROMETE A PARTICIPAR: 1. Apelidos e nome: 3. Apelidos e nome: Enderezo: Enderezo: Tfno.: Tfno.: Correo electrnico.: Correo electrnico: 2. Apelidos e nome: 4. Apelidos e nome: Enderezo: Enderezo: Tfno.: Tfno.: Correo electrnico: Correo electrnico: DOCUMENTACIN QUE SE ENTREGA: (marcar cunha cruz) Descricin do proxecto. Certificacin de aprobacin do proxecto polo claustro e polo consello escolar. Acreditacin de habilitacin na lingua estranxeira (ingls) do profesorado participante. Certificacin da direccin do centro do nmero de grupos e alumnos/as que participarn na experiencia. Estaba o centro autorizado con anterioridade a esta convocatoria? (marcar cunha cruz) SI NON (no caso de estar autorizado, enviar fotocopia cotexada da autorizacin) Don/Dona.., como director/a do centro..
N 90 Xoves, 10 de maio de 2007
7.569
, SOLICITA, de acordo co previsto na Orde do 30 de abril de 2007, pola que se convoca a realizacin de proxectos de anticipacin da primeira lingua estranxeira no segundo ciclo de educacin infantil, a participacin do seu centro na devandita convocatoria. O/A director/a do centro (selo do centro) Asdo.:_________________________ En ________________________, o ____ de _____de ________________ DIRECCIN XERAL DE ORDENACIN E INNOVACIN EDUCATIVA Edificio administrativo San Caetano s/n. Bloque II 2 andar 15781. Santiago de Compostela
CONSELLERA DO MEDIO RURAL Correccin de erros.-Orde do 30 de xaneiro de 2007 pola que se regula a aplicacin do rxime de pagamento nico e doutros rximes de axuda directa agricultura e gandara, as como a indemnizacin compensatoria, no ano 2007. Advertidos erros na devandita orde, publicada no Diario Oficial de Galicia n 22, do 31 de xaneiro de 2007, cmpre facer as seguintes correccins: -Nas pxinas 1.288 e seguinte, no artigo 16, suprmense as letras f) e g) do punto 2. -Na pxina 1.303, no artigo 73.1 d), onde di: conxunto de explotacins obxecto de control por admisibilidade, debe dicir: conxunto de explotacins solicitantes de axudas directas e do conxunto de explotacins obxecto de control por admisibilidade. -Na pxina 1.303, no artigo 73.2 a), onde di: sobre o conxunto de explotacins obxecto de control para admisibilidade, debe dicir: sobre o conxunto de explotacins solicitantes de axudas directas ou sobre o conxunto de explotacins obxecto de control para admisibilidade. -Na pxina 1.308, no artigo 94.2, as letras dos apartados c), d) e e) substitense, respectivamente, polas de a), b) e c). -Na pxina 1.308, no artigo 94.2, na letra c), onde di: Se cumpran todas as condicins para a cesin da axuda respecto da explotacin cedida, debe dicir: Se cumpran todas as condicins para a concesin da axuda respecto da explotacin cedida. - Na pxina 1.309, na disposicin adicional primeira, punto 1, letra a), a referencia ao programa 713A que consta nas aplicacins orzamentarias substitese pola do 713F. -Na pxina 1.311, no impreso DP., no punto 3 da epgrafe Expn, onde di: ...da Lei 7/2005, do 29 de decembro..., debe dicir: ... da Lei 14/2006, do 28 de decembro.... - Na pxina 1.325, no impreso SA, suprmese o ttulo anexo II que figura no encabezamento.
- Na pxina 1.325, no impreso SA, no punto 3 do apartado Expn, onde di: ... da Lei 7/2005, do 29 de decembro..., debe dicir: ...da Lei 14/2006, do 28 de decembro.... - Na pxina 1.327, no impreso SA-exp., suprmese o ttulo anexo II que figura no encabezamento. - Na pxina 1.327, no impreso SA-exp. no punto 3 da epgrafe Expn onde di: ... da Lei 7/2005, do 29 de decembro..., debe dicir:... da Lei 14/2006, do 28 de decembro.... - Na pxina 1.328, no impreso AC, suprmese o ttulo anexo III que figura no encabezamento. - Na pxina 1.328, no impreso AC, no punto 3 da epgrafe Expn onde di: ... da Lei 7/2005, do 29 de decembro..., debe dicir: ... da Lei 14/2006, do 28 de decembro.... - Na pxina 1.328, no impreso AC, na epgrafe Declara, onde di: (S necesario cubrir a relacin de brincos do nmero 5..., debe dicir: (S necesario cubrir a relacin de brincos do nmero 6.... - Na pxina 1.329, no anexo 4, nas letras (a) e (d) do terceiro punto da epgrafe b), onde di: Agricultores mozos:, debe dicir: Agricultores novos. -Substitese o impreso do anexo 4, polo que se xunta. - Na pxina 1.330, o impreso anexo IV, substitese polo impreso RN (solicitude reserva nacional do rxime de pagamento nico. Campaa______) que se xunta. - Nas pxinas 1.331 e seguinte, o anexo 5 e o impreso CS substitense polo anexo 5 (Cesin de dereitos de pagamento nico) e o impreso CS (Solicitude de cesin dereitos de pagamento nico. Campaa _____) que se xunta. - Na pxina 1.333, o anexo 7 (usos definidos no SIXPAC) substitese polo anexo 7 (usos definidos no SIXPAC) que se xunta. - Na pxina 1.334, o anexo VIII substitese polo anexo 8 que se xunta. - Na pxina 1.339, o anexo 11 substitese polo anexo 11 que se xunta. Na pxina 1.339, o anexo 12 substitese polo anexo 12 que se xunta.
12.012
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009 Comunidade Autnoma de Galicia, na sa disposicin derradeira primeira autoriza a persoa titular da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria para ditar as disposicins que sexan necesarias na execucin e desenvolvemento do establecido neste decreto para a etapa de educacin infantil. Esta orde regula a implantacin do segundo ciclo da educacin infantil, o desenvolvemento e a avaliacin do alumnado, as como a definicin dos documentos en que se recolla o seu resultado, garantindo a autenticidade dos datos, a sa supervisin e custodia. Implantacin que se organiza en dous ciclos educativos para facilitar a adaptacin dos procesos de ensino aos ritmos de desenvolvemento e aprendizaxe das nenas e dos nenos. A educacin, sendo unha responsabilidade fundamental das familias, debe configurarse tamn como un proxecto global, colectivo e compartido entre a escola e a familia, que tea como perspectiva a formacin e convivencia do conxunto da cidadana, desde o seu nacemento e ao longo de toda a vida. Considrase que a educacin infantil un proceso de construcin e cooperacin entre nenas, nenos e persoas adultas, que comparten habilidades, dificultades, logros, conquistas e cuxo obxectivo se centra en aproveitar ao mximo as capacidades do alumnado, potencindoas e afianzndoas a travs da accin educativa, respectando a diversidade e as posibilidades de cada alumna e de cada alumno. Os obxectivos desta etapa contribuirn a desenvolver capacidades que se corresponden cos procesos evolutivos propios destas idades. A avaliacin nesta etapa, concibida como un instrumento regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo, realizarase de forma continua e considerarase un elemento mis da actividade educativa coa finalidade de obter informacin sobre o desenvolvemento das nenas e dos nenos, mellorar e reaxustar a intervencin das persoas responsables deste proceso e tomar decisins tanto individuais coma colectivas. Os criterios de avaliacin de cada unha das reas sern os referentes para coecer, por unha parte, en que medida o alumnado desenvolveu as capacidades enunciadas tanto nos obxectivos da etapa como nos de cada unha das reas e, por outra, para identificar as aprendizaxes adquiridas e valorar o grao de iniciacin no desenvolvemento das competencias bsicas. Tendo en conta as caractersticas da avaliacin na educacin infantil derivadas do marco normativo referido, procede un desenvolvemento complementario que defina e describa as caractersticas, o procedemento e os documentos oficiais de avaliacin coa finalidade de garantir a coordinacin ao longo desta etapa educativa, a mobilidade do alumnado e
de medios electrnicos, para o acceso aos datos de identificacin e localizacin sinalados no artigo 1, ser necesario o consentimento expreso das persoas interesadas, manifestado na solicitude que formulen para a incoacin do procedemento correspondente. Os formularios de solicitude elaborados e normalizados, que a Administracin autonmica pon disposicin do particular para a iniciacin de calquera procedemento administrativo, debern conter a autorizacin deste para a consulta dos datos sinalados no pargrafo anterior. Artigo 8.-Cumprimento da Lei de proteccin de datos de carcter persoal. O tratamento da informacin relativa aos datos que se obtean do acceso aos sistemas de verificacin de datos do artigo 1 estar sometido ao sinalado na Lei orgnica 15/1999, do 13 de decembro, de proteccin de datos de carcter persoal e demais normativa aplicable a esta materia. Artigo 9.-Entrada en funcionamento dos sistemas. Establcese como data para a entrada en funcionamento do acceso ao sistema de verificacin de datos de identificacin e ao sistema de verificacin de datos de residencia, o da seguinte ao da publicacin desta orde no Diario Oficial de Galicia, momento a partir do cal non ser exixible a achega por parte das persoas interesadas nun procedemento administrativo incoado por calquera organismo da Administracin da Comunidade Autnoma de Galicia, de ningn documento relativo sa identificacin ou localizacin da sa residencia. Disposicin derradeira Entrada en vigor.-Esta orde entrar en vigor o da 30 de setembro de 2009. Santiago de Compostela, 7 de xullo de 2009. Alfonso Rueda Valenzuela Conselleiro de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Orde do 25 de xuo de 2009 pola que se regula a implantacin, o desenvolvemento e a avaliacin do segundo ciclo da educacin infantil na Comunidade Autnoma de Galicia. O Decreto 330/2009, do 4 de xuo, polo cal se establece o currculo da educacin infantil na
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009 unha orientacin para a sa continuidade escolar nas etapas seguintes. En consecuencia co exposto, esta Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria DISPN:
CAPTULO I DISPOSICINS DE CARCTER XERAL
12.013
perodo. Este perodo en ningn caso poder superar o mes de setembro e concretarase anualmente na orde que establece o calendario escolar para cada curso acadmico. Artigo 4.-Nmero de alumnado por aula. 1. Os centros que impartan o segundo ciclo da educacin infantil tern, como mximo, 25 alumnas e alumnos por aula. 2. Na aulas de agrupamentos mixtos, nas cales se escolarice alumnado de distintos niveis (1, 2 e 3 de educacin infantil) a ratio mxima reducirase a 20 alumnas e alumnos por aula. 3. Nos centros dunha ou mais lias, contemplarase a posibilidade de establecer agrupamentos de idades mixtas tendo en conta a riqueza de interaccins que nestas aulas se producen, o que favorece en gran medida situacins positivas de aprendizaxe. Isto ser posible cando non supoa modificacin de unidades e se conte coa autorizacin previa do Servizo Provincial da Inspeccin Educativa. 4. A escolarizacin do alumnado con necesidades educativas especficas aterase ao prescrito polo artigo 87 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, e pola normativa da Comunidade Autnoma sobre a admisin do alumnado. Artigo 5.-Horario semanal. 1. O horario lectivo do alumnado, includos os perodos de recreo, ser de vinte e cinco horas semanais. 2. O tempo de recreo ser de trinta minutos. A realizacin de calquera outra actividade fra da aula responder a criterios educativos e estar xustificada na programacin de aula, ciclo e/ou a programacin xeral anual. 3. O horario escolar organizarase desde un enfoque globalizador e incluir prcticas que permitan alternar diferentes tipos e ritmos de actividades e descanso das nenas e nenos. 4. A imparticin da lingua estranxeira ser dunha hora semanal para cada un dos cursos do segundo ciclo de educacin infantil. 5. As ensinanzas de relixin impartiranse ao alumnado cuxos pais/nais/titores legais as o soliciten dentro da xornada escolar e nun horario especifico dunha hora semanal. Artigo 6.-Tratamento das linguas oficiais. Na etapa de educacin infantil o profesorado usar na aula a lingua materna predominante entre o alumnado, ter en conta a lingua do contorno e coidar que o alumnado adquira de forma oral e escrita o coecemento da outra lingua oficial de Galicia, dentro dos lmites propios desta etapa.
Artigo 1.-Obxecto e mbito de aplicacin. 1. Esta orde ten por obxecto regular a implantacin, o desenvolvemento e a avaliacin do segundo ciclo da educacin infantil. 2. Ser de aplicacin nos centros docentes que impartan as ensinanzas do segundo ciclo de educacin infantil no mbito da Comunidade Autnoma de Galicia. Artigo 2.-Condicins de acceso. 1. O segundo ciclo de educacin infantil comprende desde os tres aos seis anos. 2. Con carcter xeral, as nenas e os nenos podern incorporarse ao segundo ciclo de educacin infantil no comezo do curso do ano natural en que cumpran tres anos de idade e podern permanecer escolarizados ata final do curso correspondente ao ano natural en que cumpran os seis anos. 3. Con posterioridade idade sinalada anteriormente, poder permanecer no segundo ciclo de educacin infantil o alumnado con necesidades educativas especiais ao cal se lle autorizase a permanencia dun ano mis no citado ciclo. 4. A escolarizacin do alumnado con altas capacidades intelectuais, identificado como tal nos termos que determine a Administracin educativa, con carcter excepcional poder flexibilizarse de modo que poida anticiparse un curso o inicio da escolarizacin na etapa da educacin primaria, cando se prevexa que esta a medida mis adecuada para o desenvolvemento do seu equilibrio persoal e da sa socializacin. Artigo 3.-Perodo de adaptacin. 1. Os centros educativos planificarn un perodo de adaptacin do alumnado para favorecer a transicin desde a familia ou desde a escola infantil de primeiro ciclo nova situacin de ensino aprendizaxe. 2. A organizacin deste perodo garantir a integracin gradual, do alumnado de nova incorporacin desde o inicio das actividades lectivas. En todo caso, estableceranse no proxecto educativo do centro as medidas organizativas e pedagxicas para este
12.014
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009 m) As actuacins previstas en canto ao fomento do uso das tecnoloxas da informacin e da comunicacin, da lectura e da mellora da convivencia. n) Atencin educativa ao alumnado que non opte por ensinanzas de relixin. Artigo 9.-Programacins didcticas. 1. A programacin didctica o instrumento especfico de planificacin, desenvolvemento e avaliacin de cada unha das reas do currculo. 2. A programacin didctica ser elaborada polo profesorado que integra o equipo de ciclo e ter un carcter globalizado e integrador, atendendo necesaria coordinacin entre os cursos que compoen o ciclo, as como entre as reas que integran o currculo. 3. As programacins didcticas incluirn, polo menos, os seguintes aspectos: obxectivos, contidos, criterios de avaliacin, metodoloxa, materiais e recursos, medidas de atencin diversidade, procedementos e instrumentos de avaliacin, actividades complementarias e extraescolares, concrecin do plan de convivencia e do plan das tecnoloxas da informacin e da comunicacin para o ciclo. 4. As programacins didcticas de ciclo desenvolveraas cada mestra ou mestre en programacins de aula, organizadas en secuencias didcticas e/ou proxectos de traballo. 5. Ser competencia do profesorado que compn cada un dos equipos de ciclo realizar as programacins de aula seguindo as directrices establecidas para o ciclo pola comisin de coordinacin pedagxica. Artigo 10.-Coordinacin entre ciclos e con educacin primaria. 1. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria establecer mecanismos que favorezan a coordinacin das propostas pedagxicas dos centros que impartan o segundo ciclo de educacin infantil con aqueles que impartan o primeiro ciclo da etapa, co obxectivo de garantir a continuidade do proceso educativo do alumnado. 2. Os centros con unidades de educacin infantil establecern mecanismos de coordinacin entre o profesorado que imparte nesta etapa e o profesorado que imparte no primeiro ciclo da educacin primaria. 3. Cando o alumnado se traslade dun centro a outro, seguiranse os procedementos establecidos nesta orde para garantir o intercambio de informacin entre ambos os centros.
Artigo 7.-Ensino da lingua estranxeira. 1. Os centros educativos realizarn actividades que impliquen unha aproximacin lingua estranxeira cuxas orientacins metodolxicas son as que se recollen no anexo V desta orde. 2. Cada centro educativo concretar a distribucin da hora de lingua estranxeira, que en ningn caso ser nun perodo semanal nico.
CAPTULO II PLANIFICACIN
Artigo 8.-Proxecto educativo. 1. Os centros docentes recollern no proxecto educativo do centro o carcter educativo da etapa e a sa concrecin para o segundo ciclo, seguindo as orientacins metodolxicas, os obxectivos, os contidos e criterios de avaliacin que conforman o currculo deste ciclo, segundo a proposta do equipo de ciclo. 2. Esta concrecin incluir: a) A adecuacin dos obxectivos xerais da educacin infantil ao contexto socioeconmico e cultural de cada centro e s caractersticas do alumnado, tendo en conta o establecido no propio proxecto educativo. b) As decisins de carcter xeral sobre metodoloxa, criterios para o agrupamento do alumnado e para a planificacin educativa dos espazos e a organizacin do tempo. c) Aspectos xerais para a elaboracin das programacins docentes. d) Incorporacin, a travs das distintas reas, da educacin en valores. e) Lias xerais de atencin diversidade. f) Os criterios, procedementos e instrumentos para a avaliacin. g) Lias xerais para a elaboracin dos plans de orientacin e accin titorial. h) Os criterios para a seleccin e uso dos recursos materiais. i) As accins previstas para a participacin, colaboracin e implicacin permanente coas familias. j) Os criterios e estratexias para a coordinacin entre ciclos e etapas. k) Proxecto lingstico. l) Lias xerais de planificacin do perodo de adaptacin.
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009 Artigo 11.-Participacin e colaboracin coas familias. 1. Os profesionais que atenden o alumnado da educacin infantil promovern a participacin e colaboracin das familias, ofrecndolles o apoio necesario para contribur a que estas coezan e valoren as actividades que as sas fillas e fillos realizan no centro educativo. 2. As persoas titoras mantern unha relacin permanente coas familias das nenas e dos nenos, facilitando situacins e canles de comunicacin e colaboracin; promovern a sa presenza e participacin na vida dos centros e, en todo caso, celebrarn unha reunin global ao inicio de curso. 3. Para favorecer a educacin integral, as persoas titoras achegaranlles s familias a informacin relevante sobre a evolucin dos fillos e fillas que sirva para levar prctica, cadaqun no seu contexto, modelos compartidos de intervencin educativa. 4. Os centros docentes promovern, en colaboracin coas ANPAS e/ou departamentos da Administracin local, accins formativas orientadas ao apoio e formacin das familias en materia educativa, a fin de que a familia e o centro se convertan en comunidades de prcticas compartidas.
CAPTULO III PROFESORADO
12.015
estranxeira do centro e de ensinanzas de relixin, de ser o caso. 2. As ensinanzas de lingua estranxeira e relixin sern impartidas por profesorado coa especializacin ou cualificacin correspondente. 3. Os mestres especialistas que impartan lingua estranxeira, participarn no desenvolvemento da programacin da rea de linguaxes: comunicacin e representacin naqueles aspectos da dita programacin referidos lingua estranxeira. 4. O profesorado que imparta as ensinanzas de relixin ser o responsable do desenvolvemento da programacin destas ensinanzas. 5. Outros mestres especialistas do centro exercern o seu labor docente no segundo ciclo de educacin infantil, cando as ensinanzas impartidas ou a aplicacin da normativa vixente o requiran.
CAPTULO IV ATENCIN DIVERSIDADE
Artigo 15.-Medidas de atencin diversidade. 1. As propostas educativas para atender a diversidade basearanse en principios inclusivos, integradores e non discriminatorios. 2. Todo o persoal do centro educativo considerar no seu labor a diversidade do alumnado, adaptando todas as sas actuacins e a prctica educativa s caractersticas persoais, necesidades, intereses e estilo cognitivo das nenas e dos nenos, dada a importancia que nestas idades adquiren o ritmo e o proceso de maduracin. 3. Os centros desearn, a travs do departamento de orientacin, accins e recursos encamiados atencin temper e prevencin de dificultades ou problemas de desenvolvemento ou de aprendizaxe . As mesmo, facilitarase a coordinacin de cantos axentes intervean na atencin deste alumnado. 4. As medidas de atencin diversidade que adopte cada centro docente formarn parte do seu proxecto educativo.
CAPTULO V MEDIDAS DE APOIO PARA O DESENVOLVEMENTO DO CURRCULO
Artigo 12.-Equipo de ciclo. O equipo do segundo ciclo de educacin infantil agrupar a todo o profesorado que imparta docencia nel, e encargarase de organizar e desenvolver, baixo a coordinacin da xefatura de estudos, as ensinanzas propias do dito ciclo educativo. Os equipos de ciclo regularanse pola normativa que lles resulte aplicable. Artigo 13.-Titor ou titora do grupo. 1. Unha mestra ou mestre de cada grupo de alumnas e alumnos exercer o labor de titora e deber, baixo a direccin da xefatura de estudos, coordinarse para unha accin comn co profesorado especialista e mestres con funcin de apoio e reforzo do mesmo grupo de alumnos. 2. A persoa titora de cada grupo ser designada pola direccin por proposta da xefatura de estudos, entre o profesorado que imparta mis horas de docencia nel. Garantirase a sa continuidade co mesmo grupo de alumnado ao longo do ciclo. Artigo 14.-Profesorado especialista. 1. Cada grupo de alumnas e de alumnos, ademais dunha persoa titora, recibir docencia por parte, polo menos, do profesorado especialista de lingua
Artigo 16.-Formacin permanente do profesorado e demais profesionais da educacin infantil. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria garantir a formacin permanente a travs dunha oferta de actividades dirixida ao profesorado e demais profesionais da educacin adecuada demanda efectuada polos centros docentes, s directrices establecidas pola propia consellera e s necesidades que se desprendan dos programas educati-
12.016
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009 na e cada alumno e para observar o seu proceso de desenvolvemento e as aprendizaxes adquiridas. Artigo 20.-Desenvolvemento do proceso de avaliacin. 1. A coordinacin do proceso de avaliacin da aprendizaxe do alumnado corresponderalle persoa que exerza a titora, que recoller a informacin proporcionada polos outros profesionais que participan no proceso educativo de cada grupo ou dalgn alumno ou alumna en particular e que deber deixar constancia das observacins e valoracins sobre o grao de adquisicin das aprendizaxes de cada nena e de cada neno. 2. A valoracin do proceso de aprendizaxe expresarase en termos cualitativos, recollendo os progresos efectuados polas nenas e nenos e, se o caso, as medidas de reforzo e adaptacin levadas a cabo. 3. A observacin directa e sistemtica, a anlise das producins das nenas e dos nenos e as entrevistas coas familias ou titores legais constituirn as principais tcnicas e fontes de informacin do proceso de avaliacin. 4. As consideracins derivadas do proceso de avaliacin debern ser comunicadas periodicamente s familias ou titores legais co obxectivo de facelos copartcipes do proceso educativo das sas fillas e fillos. 5. O profesorado avaliar tanto as aprendizaxes do alumnado coma os procesos de ensino e a sa propia prctica docente. 6. Co fin de analizar e valorar o proceso de ensino que ten lugar nas aulas e adaptar progresivamente a intervencin educativa s caractersticas e necesidades do alumnado, a avaliacin na educacin infantil ter en conta aspectos tan relevantes como: a) A organizacin da aula, o seu clima escolar e a interaccin entre o alumnado, as como a relacin entre o profesorado e o alumnado. b) A coordinacin entre os profesionais dun mesmo ciclo e a coherencia entre os ciclos. c) A regularidade e calidade da relacin cos pais, nais e titores legais e a participacin destes no proceso de aprendizaxe das sas fillas e dos seus fillos. d) A adecuacin da proposta pedagxica e da propia planificacin. e) A adecuacin da proposta metodolxica na contribucin adquisicin das competencias bsicas. f) A evolucin no proceso de aprendizaxe do alumnado. 7. As sesins de avaliacin son as reunins que mantn o profesorado titor co resto de profesionais
vos desenvolvidos. Favorecerase preferentemente a formacin en centros, a autoformacin e o traballo en equipo. Artigo 17.-Investigacin, experimentacin e innovacin educativa. 1. Incentivarase a creacin de equipos de mestras e mestres, a colaboracin coas universidades galegas e/ou outras institucins para impulsar a investigacin, a experimentacin, a elaboracin de materiais e a innovacin educativa. 2. Desde a administracin educativa promoverase a participacin de centros que impartan o segundo ciclo de educacin infantil en programas de innovacin educativa as como a divulgacin de boas prcticas. Artigo 18.-Materiais e recursos de apoio. A Administracin educativa promover e favorecer a elaboracin de materiais de apoio que desenvolvan o currculo e orientar o traballo nese sentido do profesorado e demais profesionais da educacin infantil.
CAPTULO VI AVALIACIN
Artigo 19.-Carcter da avaliacin. 1. A avaliacin na educacin infantil constituir unha prctica habitual e permanente do profesorado dirixida a obter datos relevantes que faciliten a toma de decisins encamiadas mellora dos procesos de ensino e aprendizaxe, tanto no mbito individual coma no colectivo. 2. A avaliacin, que formar parte inseparable do proceso educativo, ser global, continua e formativa. 3. Ser global en canto deber referirse ao conxunto das capacidades expresadas nos obxectivos da etapa, adecuados ao contexto sociocultural do centro e s caractersticas propias do alumnado. 4. Ter un carcter continuo, pois considerarase un elemento inseparable do proceso educativo, mediante o cal os profesionais que atenden as nenas e os nenos recollen de forma continua informacin sobre o proceso de ensino e aprendizaxe. 5. A avaliacin ter, en consecuencia, un carcter formativo, regulador e orientador do proceso educativo, ao proporcionar unha informacin constante que permitir mellorar tanto os procesos como os resultados da intervencin educativa. 6. Servir para detectar, analizar e valorar os procesos de desenvolvemento do alumnado, as como as aprendizaxes. Para estes efectos, os criterios de avaliacin utilizaranse como referente para a identificacin das posibilidades e dificultades de cada alum-
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009 que atende o grupo de alumnas e alumnos. Realizaranse as seguintes sesins de avaliacin: unha inicial e tres ao longo do curso. De cada unha das sesins de avaliacin, a titora ou o titor levantar a correspondente acta de desenvolvemento da sesin, na cal se farn constar a asistencia do profesorado, os asuntos tratados e os acordos adoptados, especificando aqueles que se refiran valoracin das aprendizaxes das nenas e dos nenos e da prctica docente e s propostas de mellora. Artigo 21.-Avaliacin inicial. 1. Cando o alumnado se incorpore ao segundo ciclo de educacin infantil, as persoas titoras dos grupos realizarn unha avaliacin inicial de cada un. As mesmo, esta avaliacin realizarase cando unha alumna ou un alumno se traslade dun centro a outro. A avaliacin recoller os datos mis destacados do seu proceso de desenvolvemento, ter en conta os datos relevantes achegados pola informacin das familias na entrevista inicial e, se o caso, os informes mdicos, psicolxicos, pedagxicos e sociais que revistan interese para a vida escolar. E, de ser o caso, os informes de escolarizacin anteriores. 2. A avaliacin inicial completarase coa informacin obtida na observacin directa por parte dos profesionais que atenden as nenas e nenos sobre o grao de desenvolvemento das capacidades bsicas correspondentes sa etapa evolutiva durante o perodo de adaptacin ao centro escolar. 3. O equipo educativo adoptar as decisins relativas ao tipo de informacin que se precisa neste momento inicial da avaliacin, as como s tcnicas ou instrumentos que se van empregar para recoller e consignar a dita informacin. Estas decisins quedarn reflectidas no proxecto educativo. Artigo 22.-Avaliacin continua. 1. Ao longo do ciclo, e de forma continua, a persoa que exerza a titora utilizar as distintas situacins educativas para analizar os progresos e as dificultades do seu alumnado, co fin de axustar a intervencin educativa para estimular o proceso de aprendizaxe. 2. Os criterios de avaliacin constituirn o punto de referencia inmediato da avaliacin continua e permitirn seleccionar os procedementos de avaliacin mis axeitados. Artigo 23.-Avaliacin final. 1. Ao remate de cada curso, a titora ou o titor elaborar o informe anual de avaliacin individualizado, no cal se reflectirn os datos mis relevantes do proceso de avaliacin continua. O dito informe recoller o grao de consecucin dos obxectivos estable-
12.017
cidos, as como as medidas de reforzo e adaptacin que, se o caso, fosen empregadas. 2. finalizacin do ciclo, co fin de garantir unha atencin individualizada e continuada, recollerase nun informe o progreso global de cada nena e cada neno. Nesta valoracin considerarase o avance na consecucin dos obxectivos correspondentes do ciclo e no grao de iniciacin no desenvolvemento das competencias bsicas. As mesmo, faranse constar os aspectos mis salientables do seu progreso educativo e , se o caso, as medidas de reforzo e adaptacin que se adoptasen. O informe final anual correspondente ao ltimo curso do ciclo pode ser substitudo por este informe final de ciclo, a criterio do equipo docente. Artigo 24.-Documentos de avaliacin. 1. Ao inicio da escolarizacin, en cada un dos ciclos da educacin infantil, o centro abrir un expediente persoal do alumnado cuxa custodia e arquivo lles corresponde aos centros educativos. Neste expediente consignaranse cando menos: a) O informe persoal b) O informe de avaliacin inicial c) O informe anual de avaliacin individualizado d) O informe individualizado de final de ciclo. 2. Informe persoal O informe persoal do alumnado recoller os datos de identificacin da nena ou do neno, as como os datos familiares, psicopedagxicos, mdicos e sociais mis significativos. O resumo da escolaridade do segundo ciclo de educacin infantil, que formar parte deste informe, reflectir os cursos escolares realizados e o centro en que a alumna ou alumno estivo escolarizado cada curso acadmico. Axustarase ao modelo establecido no anexo I desta orde. 3. Informe de avaliacin inicial O informe de avaliacin inicial recoller os datos achegados na entrevista pola familia, as observacins relevantes durante o perodo de adaptacin e as achegas dos perodos de escolarizacin anteriores, se os houber. O dito informe axustarase ao modelo establecido no anexo II desta orde. 4. Informe anual de avaliacin individualizado A titora ou o titor elaborar un informe anual de avaliacin individualizado ao rematar cada curso a partir dos datos obtidos a travs da avaliacin continua, segundo se establece no artigo 23.1 desta orde, e de acordo co modelo que se xunta como anexo III.
12.018
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009 Segunda.-Rexistro electrnico dos documentos de avaliacin. Os centros docentes sostidos con fondos pblicos que impartan o segundo ciclo da educacin infantil e calquera outra das ensinanzas de rxime ordinario, cubrirn electronicamente os documentos oficiais de avaliacin, a travs dos mdulos correspondentes incorporados ao sistema informtico XADE. Disposicin transitoria nica.-Elaboracin ou adaptacin do proxecto educativo e das programacins didcticas. 1. Os centros docentes adaptarn o proxecto educativo e as programacins didcticas ao previsto nesta orde ao longo do curso 2009/2010. 2. Cando se elabore por primeira vez o proxecto educativo, por tratarse dun centro de nova creacin, o centro dispor dun perodo de dous cursos acadmicos para realizar esa tarefa. Disposicin derrogatoria nica.-Derrogacin de normativa. Queda derrogada a Orde do 6 de maio de 1992 pola que se regula o procedemento para a implantacin do segundo ciclo da educacin infantil e se ditan instrucins en materia de organizacin escolar e avaliacin para aqueles centros onde se imparte dito ciclo; a Orde do 5 de maio de 1993, pola que se regula a avaliacin da educacin infantil na Comunidade Autnoma de Galicia; a Orde do 30 de abril de 2007, pola que se convoca a realizacin de proxectos de anticipacin da primeira lingua estranxeira no segundo ciclo de educacin infantil; as como cantas disposicins de igual ou inferior rango se opoan ao establecido nesta orde. Disposicins derradeiras Primeira.-Desenvolvemento e execucin. Autorzase a persoa titular da Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa para ditar as disposicins que sexan precisas para a execucin e desenvolvemento do establecido nesta orde. Segunda.-Entrada en vigor. Esta orde entrar en vigor o da 1 de setembro de 2009. Santiago de Compostela, 25 de xuo de 2009. Jess Vzquez Abad Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria
5. Informe individualizado de final de ciclo Ao finalizar o segundo ciclo de educacin infantil, a titora ou o titor recoller os datos mais relevantes dos informes de cada curso nun informe individualizado de cada alumna ou o alumno segundo se establece no artigo 23.2 desta orde e de acordo co modelo que figura como anexo III. No caso dos centros que impartan as etapas de educacin infantil e de educacin primaria, o dito informe ser posto disposicin da persoa titora na nova etapa e servir de orientacin para a avaliacin inicial. Cando unha alumna ou alumno se traslade a outro centro, a secretara deste solicitar ao centro de procedencia o seu informe persoal, as coma os informes de avaliacin individualizados correspondentes escolarizacin nesta etapa educativa. Cando o traslado se produza sen finalizar o ciclo, o centro de procedencia proporcionar o derradeiro informe de avaliacin individualizado. O informe de traslado axustarase ao anexo IV. Artigo 25.-Informacin s familias. Corresponde titora ou ao titor informar regularmente aos pais e nais ou titores legais sobre os progresos e dificultades detectados e ter en conta as informacins que estes proporcionen, segundo os procedementos establecidos no proxecto educativo. A informacin recollida da avaliacin continua trasladarase s familias, como mnimo, nun informe escrito trimestral e de forma persoal cantas veces se estime oportuno para lograr establecer unha coordinacin adecuada no desenvolvemento do proceso educativo das sas fillas e fillos. Os centros educativos establecern o contido e formato do documento de informacin s familias nos cales se comunicarn os datos sobre os progresos e dificultades detectados na consecucin dos obxectivos establecidos no currculo, sobre o proceso de integracin socioeducativa, sobre o grao de iniciacin no desenvolvemento das competencias bsicas e, de ser o caso, sobre as medidas de apoio e reforzo educativo adoptadas ou propostas. Disposicin adicional Primeira.-Garantas de seguridade e confidencialidade. A obtencin e tratamento dos datos persoais do alumnado e, en particular, os contidos nos documentos oficiais de avaliacin, a sa cesin duns centros a outros e a adopcin de medidas que garantan a sa seguridade e confidencialidade estarn sometidas ao disposto na lexislacin vixente en materia de proteccin de datos de carcter persoal e na Disposicin adicional vixsimo terceira da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin.
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009
12.019
ANEXO I INFORME PERSOAL

DATOS IDENTIFICATIVOS DO CENTRO CENTRO TELFONO ENDEREZO CONCELLO PROVINCIA FAX CDIGO CORREO ELECTRNICO LOCALIDADE CP
DATA DE APERTURA
N DE EXPEDIENTE
CDIGO XADE
2 APELIDOS
DATOS PERSOAIS DA ALUMNA/DO ALUMNO NOME DNI/NIE/PASAPORTE DATA DE NACEMENTO
LUGAR DE NACEMENTO
PROVINCIA
PAS
NACIONALIDADE
ENDEREZO
LOCALIDADE
CONCELLO
CP
PROVINCIA
APELIDOS E NOME DO PAI/TITOR LEGAL APELIDOS E NOME DA NAI/TITORA LEGAL
TELFONOS
E-CORREO
3 CURSO ACADMICO CENTRO
RESUMO DE ESCOLARIDADE CICLO E NIVEL DATA, SELO E SINATURA DO DIRECTOR/DA DIRECTORA
12.020
4 NOVO ENDEREZO
CAMBIO DE ENDEREZO TELFONO
DATOS MDICOS, SOCIAIS E PSICOPEDAGXICOS RELEVANTES
NOTA: DE EXISTIREN INFORMES MDICOS, ASISTENCIAIS, AVALIACIN PSICOPEDAGXICA DE POSIBLES NEE E PROPOSTA CURRICULAR, XUNTARANSE A ESTE EXPEDIENTE.
MEDIDAS DE ATENCIN DIVERSIDADE CURSOS
REFORZO EDUCATIVO FLEXIBILIZACIN DO PERODO DE ESCOLARIZACIN OUTRAS
TRASLADO DE CENTRO
CON DATA ------ / ------- / ----------- TRASLDASE AO CENTRO -------------------------------------------------------------------CDIGO --------------------------------- TELFONO ------------------------- LOCALIDADE ------------------------------------------ CONCELLO ----------------------------------------------------------------- PROVINCIA --------------------------------------------------REMTESE INFORME PERSOAL POR TRASLADO SI NON
OBSERVACINS
..............................., ...... de ........................................ de .........................
V. E PRACE DO DIRECTOR/DA DIRECTORA
SELO DO CENTRO
SECRETARIO/A
12.021
ANEXO II INFORME DE AVALIACIN INICIAL

1 APELIDOS DATOS PERSOAIS DA ALUMNA/DO ALUMNO NOME DNI LUGAR DE NACEMENTO ENDEREZO PROVINCIA LOCALIDADE PROVINCIA NOME DO PAI/TITOR LEGAL NOME DA NAI/TITORA LEGAL TELFONOS ENDEREZO ELECTRNICO PAS CONCELLO NACIONALIDADE CP CDIGO XADE DATA DE NACEMENTO
DATOS RECOLLIDOS NA ENTREVISTA FAMILIA
DATOS SANITARIOS (enfermidades, alerxias, hospitalizacins, medicacin, alteracins sensoriais e fsicas)
DATOS MOTORES (idade en que empezou a andar, dominancia lateral, axilidade)
DATOS LINGSTICOS (idade en que empezou a falar, lingua en que se expresa, lingua empregada no seu contorno)
3 PERODO DE ADAPTACIN
DATOS RECOLLIDOS DA OBSERVACIN NA AULA
RELACINS QUE ESTABLECE (cos compaeiros e compaeiras, co mestre/a, con outras persoas adultas)
LINGUAXE (comprensin e expresin)
HBITOS E AUTONOMA (control de esfnteres, vestido, aseo, comida)
..............................., ...... de .................... de .........................
SELO DO CENTRO
SINATURA DA TITORA/DO TITOR
12.022
ANEXO III INFORME ANUAL DE AVALIACIN INDIVIDUALIZADO

DATOS IDENTIFICATIVOS DO CENTRO CENTRO TELFONO ENDEREZO CONCELLO PROVINCIA FAX CDIGO CORREO ELECTRNICO LOCALIDADE CP
1 APELIDOS
DATOS PERSOAIS DA ALUMNA/DO ALUMNO NOME DNI
CDIGO XADE DATA DE NACEMENTO
LUGAR DE NACEMENTO
PROVINCIA
PAS
NACIONALIDADE
ENDEREZO
LOCALIDADE PROVINCIA
CONCELLO
CP
NOME DO PAI/TITOR LEGAL NOME DA NAI/TITORA LEGAL
TELFONOS E-CORREO
APRECIACIN DO GRAO DE ADQUISICIN DAS CAPACIDADES ENUNCIADAS NOS OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA COECEMENTO DE SI MESMO E AUTONOMA PERSOAL
O CORPO E A PROPIA IMAXE
XOGO E MOVEMENTO
A ACTIVIDADE COTI
O COIDADO PERSOAL E A SADE

COECEMENTO DO CONTORNO
12.023
MEDIO FSICO: ELEMENTOS, RELACINS E MEDIDA ACHEGAMENTO NATUREZA CULTURA E VIDA EN SOCIEDADE LINGUAXES: COMUNICACIN E REPRESENTACIN ESCOITAR, FALAR E CONVERSAR LINGUA ESTRANXEIRA LINGUAXE VERBAL APROXIMACIN LINGUA ESCRITA
ACHEGAMENTO LITERATURA PLSTICA MUSICAL CORPORAL
LINGUAXE ARTSTICA
LINGUAXE AUDIOVISUAL E TECNOLOXAS DA INFORMACIN E A COMUNICACIN ENSINO RELIXIOSO/ATENCIN EDUCATIVA
DIFICULTADES ATOPADAS NO PROCESO DE ENSINO E APRENDIZAXE EN RELACIN CO GRAO DE ADQUISICIN DAS CAPACIDADES ENUNCIADAS NOS OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA DIFICULTADES ATOPADAS ORIXE E CAUSAS
APLICACIN, SE FOR O CASO, DAS MEDIDAS EDUCATIVAS COMPLEMENTARIAS QUE SE COIDAN NECESARIAS VALORACIN (1)
DESCRICIN DAS MEDIDAS
Propostas de medidas educativas complementarias sobre atencin personalizada alumna ou ao alumno. (1): 1: Pouco axeitadas; 2: Aceptable pero require revisin; 3: Axeitada; 4: Boa; 5: Excelente 5 OUTRAS OBSERVACINS
..............................., ...... de .................... de ......................... V. E PRACE DO DIRECTOR/DA DIRECTORA SELO DO CENTRO TITOR/TITORA
12.024
INFORME INDIVIDUALIZADO FINAL DO 2 CICLO DE EI DATOS IDENTIFICATIVOS DO CENTRO CENTRO TELFONO ENDEREZO CONCELLO PROVINCIA FAX CDIGO CORREO ELECTRNICO LOCALIDADE CP
1 APELIDOS
DATOS PERSOAIS DA ALUMNA/DO ALUMNO NOME DNI
CDIGO XADE DATA DE NACEMENTO
LUGAR DE NACEMENTO
PROVINCIA
PAS
NACIONALIDADE
ENDEREZO
LOCALIDADE
CONCELLO
CP
PROVINCIA NOME DO PAI/TITOR LEGAL NOME DA NAI/TITORA LEGAL TELFONOS CORREO ELECTRNICO
APRECIACIN DO GRAO DE ADQUISICIN DAS CAPACIDADES ENUNCIADAS NOS OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA COECEMENTO DE SI MESMO E AUTONOMA PERSOAL
O CORPO E A PROPIA IMAXE
XOGO E MOVEMENTO
A ACTIVIDADE COTI
O COIDADO PERSOAL E A SADE
COECEMENTO DO CONTORNO MEDIO FSICO: ELEMENTOS, RELACINS E MEDIDA ACHEGAMENTO NATUREZA
CULTURA E VIDA EN SOCIEDADE
12.025
LINGUAXES: COMUNICACIN E REPRESENTACIN ESCOITAR, FALAR E CONVERSAR LINGUAXE VERBAL LINGUA ESTRANXEIRA APROXIMACIN LINGUA ESCRITA ACHEGAMENTO LITERATURA PLSTICA LINGUAXE ARTSTICA MUSICAL CORPORAL
LINGUAXE AUDIOVISUAL E TECNOLOXAS DA INFORMACIN E A COMUNICACIN
ENSINO RELIXIOSO/ATENCIN EDUCATIVA
DIFICULTADES ATOPADAS NO PROCESO DE ENSINO E APRENDIZAXE EN RELACIN CO GRAO DE ADQUISICIN DAS CAPACIDADES ENUNCIADAS NOS OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA ORIXE E CAUSAS DIFICULTADES ATOPADAS
4 APLICACIN, SE FOR O CASO, DAS MEDIDAS EDUCATIVAS COMPLEMENTARIAS QUE SE COIDAN NECESARIAS VALORACIN (1) DESCRICIN DAS MEDIDAS
Propostas de medidas educativas complementarias sobre atencin personalizada alumna ou ao alumno. (1): 1: Pouco axeitadas; 2: Aceptable pero require revisin; 3: Axeitada; 4: Boa; 5: Excelente 5 OUTRAS OBSERVACINS
..............................., ...... de .................... de .........................
V. E PRACE DO DIRECTOR/DA DIRECTORA
SELO DO CENTRO
TITOR/TITORA
12.026
ANEXO IV INFORME PERSOAL POR TRASLADO EN EDUCACIN INFANTIL

Decreto 330/2009, do 4 de xuo DATOS IDENTIFICATIVOS DO CENTRO CENTRO TELFONO ENDEREZO CONCELLO PROVINCIA FAX CDIGO E-CORREO LOCALIDADE CP
Dona/D. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- como titora/titor do curso ------ / grupo ----------- FAGO CONSTAR que a alumna/o alumno -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------, cdigo XADE --------------------------------- e con data de nacemento ---------- / -------------/----------------------cursa durante o ano acadmico --------------------------- os estudos correspondentes ao --------------- nivel do 2 ciclo de educacin infantil, cos resultados parciais que figuran no cadro que se xunta: OBSERVACINS SIGNIFICATIVAS SOBRE A ALUMNA OU ALUMNO
MEDIDAS DE ATENCIN DIVERSIDADE
Indcanse as que estn sendo aplicadas e orientacins para aplicar outras, se for o caso NIVEL ................... SEGUNDO CICLO 1 AVALIACIN VALORACIN rea de coecemento de si mesmo e autonoma persoal 2 AVALIACIN VALORACIN
rea de coecemento do contorno
rea de linguaxes: comunicacin e representacin (NOTA: consignarase a informacin relativa lingua estranxeira) Ensinanzas de relixin/Atencin educativa
..............................., ...... de .................... de ......................... V. E PRACE DO DIRECTOR/DA DIRECTORA SELO DO CENTRO TITOR/TITORA
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009 ANEXO V Proposta metodolxica para o ensino de ingls en educacin infantil A introducin temper de linguas estranxeiras ou adicionais debe ser entendida en relacin co contexto educativo en que ten lugar. Para o alumnado de educacin infantil da Comunidade Autnoma de Galicia, o ingls a terceira lingua dentro do seu sistema de educacin bilinge. O modelo de introducin do ingls en infantil na Comunidade Autnoma de Galicia engade o ingls s das linguas ambientais en tres perodos semanais de vinte minutos e supn unha exposicin inicial terceira lingua, que progresivamente ser maior nas seguintes etapas educativas. Esta exposicin inicial debe basearse no principio do que a aprendizaxe en educacin infantil: o enfoque globalizado e integrador das aprendizaxes. Dbese lembrar que o alumnado de educacin infantil se atopa nun perodo pre-operacional, o que quere dicir que o seu mundo se constre en funcin da sa realidade inmediata no tempo e no espazo. Xa que logo, a percepcin e a experimentacin coa realidade presente e tanxible sern o referente fundamental para desear as actividades. A terceira lingua integrarase, desde un punto de vista ldico e partindo do traballo en grupo, non s na rea Linguaxes: comunicacin e representacin como as linguas ambientais, senn a travs de todas as reas, traballando e desenvolvendo as competencias bsicas a travs dun enfoque globalizado baseado en tarefas e proxectos nos cales as TIC deben estar presentes, xa que a nena ou o neno constre as bases das sas futuras aprendizaxes. O alumnado vai ser quen constra a sa aprendizaxe lingstica coa axuda e mediacin da profesora ou profesor, do contorno, das compaeiras e compaeiros, etc. Isto supn que a lingua deber practicarse en contextos comunicativos reais e funcionais nos cales o alumnado se implique e participe activamente nun clima de intercambio. necesario crear un ambiente en que o alumnado sinta pracer por escoitar e participar, evitando o risco de que se canse ou se inhiba. Para que a sa participacin sexa comprensiva necesario aproveitar experiencias significativas, rutinas, imaxes, personaxes de ficcin dos debuxos animados ou contos, cancins, etc., tendo en conta que, na educacin infantil, os aspectos afectivos e de relacin adquiren un relevo especial, polo que imprescindible a creacin dun ambiente clido, acolledor e seguro, no cal o alumnado se sinta querido e confiado para poder afrontar as novas aprendizaxes. Sen dbida, necesario potenciar o maior nmero de ocasins para usar a lingua, aproveitando as rutinas e a vida da aula, pois a aprendizaxe prodcese e xeneralzase co seu uso. Desde esta metodoloxa a nfase recae na significatividade das tarefas, na resolucin de problemas, na experimentacin e no aprender facendo. hora de planificar as actividades teranse en conta os diferentes tipos de contidos e procurarase que a sa constru-
12.027
cin progresiva se faga desde a actuacin da nena e do neno, arredor de problemas e situacins concretas en que poida encontrar sentido porque conecten cos seus intereses e motivacins. Deben iniciarse na aprendizaxe da nova lingua a travs da imitacin e repeticin de sons, palabras e enunciados significativos sempre cunha intencin ldica, reparando que, na educacin infantil, no xogo conflen, por unha parte, o carcter motivador e, por outra, importantes posibilidades para que a nena e o neno establezan relacins significativas, ao mesmo tempo que o profesorado pode organizar contidos diversos e sempre con carcter global. A comprensin e a expresin oral deben ser o punto de partida para o ensino da primeira lingua estranxeira, que o alumnado ten que aprender de maneira natural e a travs do xogo, escoitando, practicando e participando o maior tempo posible coa primeira lingua estranxeira. As destrezas bsicas desenvolvidas sern as receptivas e darase prioridade ao uso comunicativo e funcional da lingua. Insistirase no uso do idioma, dicir, na posibilidade do falante de comunicar unha mensaxe. Por iso, os erros consideraranse parte natural do proceso de aprendizaxe e, como tales, sern tratados de xeito didctico e como fonte de coecementos. A aprendizaxe da nova lingua ser intuitiva, polo que se lle presentarn ao alumnado mensaxes reais ou adaptadas vinculadas aos seus intereses: producins multimedia coas que tean que interaccionar, fotografas, contos, dramatizacins, cancins, xogos, etc. A variedade de producins ou modelos presentados ser fundamental, non s para manter a motivacin, senn tamn para atender as diferenzas de nivel, de desenvolvemento e de formas de aprender. Outra das estratexias para a aprendizaxe dun novo idioma consiste en recrear situacins e contextos nos cales o alumnado tea que responder actuando: resposta fsica total (TPR: Total Physical Response). Trtase dun modelo similar ao que se emprega para o ensino da lingua materna, basendose no desenvolvemento das destrezas orais. Este modelo basea a sa crenza en que a comprensin auditiva debe ser desenvolvida na sa totalidade antes de calquera participacin oral. Considrase que as habilidades na lingua estranxeira poden ser rapidamente asimiladas se se estimula o sistema cinestsico-sensorial e defndese que a comprensin da linguaxe falada debe ser desenvolvida antes da expresin oral desta. Considrase necesario presentar propostas en que se exixa unha resposta de movemento, de a que as interaccins que aparecen durante a prctica de xogos, actividades plsticas, musicais e fsico-deportivas se revelen como valiosos instrumentos cognitivos para a adquisicin da competencia comunicativa na nova lingua. Proporanse actividades que combinen e propicien o uso da lingua e a accin fsica implicada pola orde emitida. A metodoloxa das sesins consistir na introducin gradual de mandatos por parte do docente ou mediante cancins e rimas, pedindo ao alumnado que responda a
12.028
N 134 Venres, 10 de xullo de 2009 perodo de tempo para o cal foi nomeado e por proposta do conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria, logo de deliberacin do Consello da Xunta na sa xuntanza do da nove de xullo de dous mil nove, DISPOO: Artigo nico.-O cesamento como presidente do Consello de Direccin do Consorcio Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia de Guillermo Rojo Snchez, agradecndolle os servizos prestados. Santiago de Compostela, nove de xullo de dous mil nove. Alberto Nez Feijo Presidente Jess Vzquez Abad Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria
elas. Estableceranse unhas rutinas como marco de referencia para desenvolver as actividades que se van realizar durante as sesins, posto que os nenos e nenas se senten mis seguros cando coecen o ambiente en que se moven. As actividades que se realicen deben ser atractivas para as nenas e nenos, facendo que se sintan integrados ao tempo que intenten potenciar as sas destrezas orais. Ademais repetiranse con certa frecuencia ao comezo da sesin, para reforzar o aprendido, e ao final dela, para insistir nos novos termos. Tratarase de poer en prctica un ensino integrado no cal se aborden todos os aspectos que inflen no desenvolvemento das alumnas e dos alumnos nos eidos expresivo, psicomotor, social e intelectual, de tal xeito que as aprendizaxes se complementen entre si, para tratar de facilitar a sa asimilacin por parte do alumnado, de xeito que a primeira lingua estranxeira non ser unha materia illada, senn que ter que estar relacionada co resto das materias. Deste xeito, a variedade e riqueza das experiencias que lle pode achegar a escola permitiranlle prepararse para a sa insercin na actual sociedade plural. O obxectivo estar centrado no achegamento das nenas e dos nenos a unha nova lingua e cultura. A linguaxe debe ser entendida como unha capacidade que o alumnado debe desenvolver e que debe estar dirixida comunicacin. Por isto, entendemos que, na lia do tratamento integrado das linguas ou do meu primeiro portfolio, tanto a lingua estranxeira como as linguas ambientais deben desenvolverse paralelamente nesta etapa, xa que a primeira, segunda e terceira linguas conviven, ntrense e retroalimntanse nun contexto de completa normalidade. Cmpre construr todas as linguas baixo un mesmo marco conceptual, polo que os obxectivos e contidos da lingua estranxeira quedan integrados na rea Linguaxes: comunicacin e representacin a travs da comunicacin oral.
b) NOMEAMENTOS CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Decreto 347/2009, do 9 de xullo, polo que se nomea como presidenta do Consorcio Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia a Mara Patrocinio Morrondo Pelayo. De conformidade co establecido no artigo 12 dos estatutos Consorcio Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia, escoitados os reitores e presidentes dos consellos sociais das universidades integradas neste consorcio, por proposta do conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria, logo de deliberacin do Consello da Xunta de Galicia na sa reunin do da nove de xullo de dous mil nove, DISPOO: Artigo nico.-Nomear presidenta do Consorcio Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia a Mara Patrocinio Morrondo Pelayo. Santiago de Compostela, nove de xullo de dous mil nove. Alberto Nez Feijo Presidente Jess Vzquez Abad Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria
II. AUTORIDADES E PERSOAL

a) CESAMENTOS CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Decreto 346/2009, do 9 de xullo, polo que se dispn o cesamento como presidente do Consello de Direccin do Consorcio Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia de Guillermo Rojo Snchez. De conformidade co establecido no artigo 12 dos estatutos do Consorcio Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia, por transcurso do
19.070
N 232 Venres, 30 de novembro de 2007 cemento e reforzo para todo o alumnado en funcin das necesidades que deriven da avaliacin do proceso educativo. Estas medidas adoptaranse desde o momento en que se identifiquen e en calquera momento do ciclo, e estarn dirixidas a garantir a adquisicin das aprendizaxes imprescindibles para continuar o proceso educativo. Artigo 3.-Resultados da avaliacin. 1. Os resultados e as observacins relativas ao proceso de avaliacin do alumnado consignaranse nos documentos que se determinan nesta orde. 2. Os resultados da avaliacin do alumnado na educacin primaria expresaranse nos termos seguintes: insuficiente (IN), suficiente (SU), ben (BE), notable (NT) e sobresaliente (SB). Considerarase cualificacin negativa o insuficiente e positivas as restantes. Artigo 4.-Desenvolvemento do proceso de avaliacin. 1. As sesins de avaliacin sern coordinadas pola persoa titora do grupo e nelas participar o profesorado que imparte docencia no grupo e poder contar co asesoramento do departamento de orientacin. Nelas valoraranse as aprendizaxes acadadas por cada alumna e cada alumno, o grao de desenvolvemento das competencias bsicas e, se o caso, as medidas adoptadas ou que se deben adoptar. 2. No proceso de avaliacin continua, a cualificacin das reas ser decidida pola mestra ou mestre que as imparta. Na rea de educacin artstica, a cualificacin ser decidida tendo en conta o progreso do alumnado no conxunto da rea. 3. Ao comezo de cada ciclo e durante o primeiro mes do curso escolar, a persoa titora realizar unha avaliacin inicial coa finalidade de adecuar as ensinanzas ao alumnado e facilitar a progresin satisfactoria no seu proceso de aprendizaxe, incidindo na obtencin de informacin sobre o grao de desenvolvemento das competencias bsicas. Esta avaliacin incluir a anlise dos informes persoais da etapa ou ciclo anterior correspondentes ao seu alumnado e completarase coa informacin obtida das familias. 4. A avaliacin inicial ser o punto de referencia para a toma de decisins relativas ao desenvolvemento do currculo nas programacins de aula, as como para adoptar aquelas medidas de apoio, reforzo e recuperacin que consideren oportunas para cada alumna ou alumno. 5. Ao longo de cada un dos cursos realizaranse para cada grupo de alumnos e alumnas, polo menos, tres sesins de avaliacin que sern presididas pola persoa titora, que recoller en acta o desenvolvemento das sesins, as cualificacins nas distintas reas, o grao de desenvolvemento das competencias bsicas e as decisins e os acordos acadados, tanto referidas ao grupo como a cada alumna e alumno.
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Orde do 23 de novembro de 2007 pola que se regula a avaliacin na educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia. A Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, establece no seu artigo 20 que a avaliacin dos procesos de aprendizaxe do alumnado de educacin primaria ser continua e global e que ter en conta o seu progreso no conxunto das reas. A Orde ECI/1845/2007, do 19 de xuo, establece os elementos dos documentos bsicos de avaliacin do ensino bsico regulado pola Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, as como os requisitos formais derivados do proceso de avaliacin que son precisos para garantir a mobilidade do alumnado. O Decreto 130/2007, do 28 de xuo, polo que se establece o currculo da educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia, dispn no seu artigo 11 que a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria ditar as normas oportunas de procedemento en materia de avaliacin e promocin do alumnado, e na sa disposicin derradeira primeira autorzaa para ordenar as disposicins que sexan necesarias para a sa execucin e desenvolvemento. En consecuencia preciso establecer as normas que regulen a avaliacin do alumnado de educacin primaria, as como definir os documentos en que se recolla o seu resultado, garantindo a autenticidade dos seus datos, a sa supervisin e custodia. En virtude disto, a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria DISPN: Artigo 1.-Obxecto e mbito. O obxecto desta orde regular a avaliacin e promocin do alumnado de educacin primaria nos centros docentes que impartan estas ensinanzas no mbito territorial da Comunidade Autnoma de Galicia. Artigo 2.-Carcter da avaliacin. 1. A avaliacin do proceso de aprendizaxe do alumnado ser continua, global, formativa e integradora. Ter en conta o seu progreso no conxunto de todas as reas do currculo. 2. A avaliacin levarase a cabo tendo en conta os diferentes elementos do currculo recollidos todos eles no Decreto 130/2007 e na concrecin que deles fagan os centros no seu proxecto educativo. Os criterios de avaliacin das reas sern referente fundamental para valorar tanto o grao de adquisicin das competencias bsicas como da consecucin dos obxectivos. 3. A avaliacin continua ten carcter formativo e permite incorporar medidas de ampliacin, enrique-
N 232 Venres, 30 de novembro de 2007 Artigo 5.-Avaliacin do alumnado con necesidade especfica de apoio educativo. 1. A avaliacin do alumnado con necesidade especfica de apoio educativo rexerase, con carcter xeral, polo disposto nesta orde. 2. Sen prexuzo do anteriormente indicado, na avaliacin do alumnado que presente necesidades educativas especiais e que curse as ensinanzas correspondentes educacin primaria con adaptacins curriculares significativas, os criterios de avaliacin establecidos nelas sern o referente fundamental para a sa avaliacin e promocin. Artigo 6.-Promocin de ciclo. 1. Ao remate de cada un dos ciclos e como resultado do proceso de avaliacin, o equipo de mestras e mestres que imparten docencia en cada grupo, na sesin final de avaliacin, decidir sobre a promocin do alumnado. A decisin ser adoptada de forma colexiada, primando o criterio da persoa titora. 2. Tal e como establece o artigo 9 do Decreto 130/2007, o alumnado promocionar ao ciclo seguinte sempre que alcanzase o desenvolvemento adecuado das competencias bsicas e un axeitado grao de madurez consonte a sa idade. Accederase igualmente ao ciclo seguinte cando as aprendizaxes non alcanzadas non sexan un obstculo para seguir satisfactoriamente o novo ciclo. Neste caso, o centro educativo adoptar as medidas precisas para que o alumnado reciba os reforzos e apoios necesarios para a recuperacin das ditas aprendizaxes. 3. O alumnado que non cumpra as condicins anteriores, permanecer un ano mis no mesmo ciclo. Esta medida s poder ser adoptada unha soa vez ao longo de toda a etapa educativa e ir acompaada dun plan especfico de reforzo e recuperacin organizado polos centros arredor das competencias bsicas e a aquelas reas que faciliten a superacin das dificultades de aprendizaxe. 4. Sen prexuzo do establecido no punto anterior, o alumnado que presente necesidades educativas especiais poder permanecer un ano mis na etapa de educacin primaria, nos termos previstos no artigo 16.6 do Decreto 130/2007 polo que se establece o currculo da educacin primaria na Comunidade Autnoma galega, sempre que esta medida favoreza a sa integracin socioeducativa. Artigo 7.-Promocin educacin secundaria obrigatoria. 1. O alumnado promocionar etapa de educacin secundaria obrigatoria se alcanzou o desenvolvemento correspondente das competencias bsicas, os obxectivos da educacin primaria e un adecuado grao de madurez. 2. Accederase igualmente cando as aprendizaxes non alcanzadas non sexan un obstculo para seguir satisfactoriamente a nova etapa. Neste caso, a persoa titora, no informe persoal, precisar as dificultades presentadas e os obxectivos da etapa non logrados, as como as medidas adoptadas ata ese momento a fin de
19.071
que o centro receptor poida establecer as medidas necesarias de reforzo. 3. A escolarizacin do alumnado con altas capacidades intelectuais poder flexibilizarse de tal forma que se poida adiantar, logo da avaliacin psicopedagxica, o inicio da escolarizacin na etapa de educacin secundaria obrigatoria, sempre que se considere que esta medida a mis adecuada para o desenvolvemento equilibrado do alumnado e para a sa socializacin. Artigo 8.-Informacin da avaliacin. 1. Finalizada cada unha das sesins de avaliacin, as nais/pais ou persoas titoras legais do alumnado sern informados dos seus resultados, da evolucin acadmica dos seus fillos e fillas, as como das decisins adoptadas para o reforzo e/ou recuperacin, se fose o caso. 2. Ser competencia da persoa titora proporcionar esta informacin, segundo o modelo de documento que o centro determine, as como a de establecer canles de comunicacin coas familias do alumnado. Artigo 9.-Documentos oficiais de avaliacin. Os documentos oficiais de avaliacin na educacin primaria son os seguintes: actas de avaliacin, expediente acadmico, historial acadmico de educacin primaria e informe persoal por traslado. Artigo 10.-Actas de avaliacin. 1. Ao final de cada un dos tres ciclos da educacin primaria estenderase acta de avaliacin que comprender a relacin nominal do alumnado de cada grupo e os resultados da sa avaliacin. As actas sern pechadas ao remate do perodo lectivo. 2. Nestas actas reflectiranse os resultados da avaliacin de cada unha das reas nos termos establecidos no artigo 3 desta orde, e debern expresar ademais as decisins sobre a permanencia no ciclo ou a promocin ao seguinte, as como as medidas de reforzo (RE) ou adaptacin curricular significativa (ACS), para as reas que as precisen. 3. Nas actas do 3 ciclo de educacin primaria farase constar a proposta de acceso educacin secundaria para o alumnado que estea nas condicins previstas no artigo 7 desta orde, sern asinadas pola persoa titora do grupo e contarn co visto e prace do/a director/a do centro educativo. A sa custodia e arquivo corresponde aos centros educativos. 4. As actas de avaliacin axustaranse aos modelos que figuran no anexo I desta orde. Artigo 11.-Expediente acadmico. 1. O expediente acadmico o documento de avaliacin individual do alumnado que incluir os datos identificativos do centro, da alumna ou alumno e a informacin relativa sa escolarizacin. 2. No expediente acadmico quedar constancia dos resultados da avaliacin das reas de cada un dos tres ciclos da educacin primaria, no momento en que o alumnado promocione ao ciclo ou etapa seguinte,
19.072
N 232 Venres, 30 de novembro de 2007 d) Calquera outra informacin referente ao proceso educativo da alumna ou alumno. 3. O informe persoal ser elaborado e asinado pola persoa titora, a partir da informacin de todo o profesorado que imparta docencia no grupo, e levar o visto e prace do director ou directora do centro. 4. O informe persoal por traslado axustarase ao modelo que figura no anexo IV desta orde. Artigo 14.-Informe de avaliacin final de ciclo. 1. Ao remate de cada un dos ciclos da educacin primaria, a persoa titora elaborar un informe individualizado de cada alumna e alumno que recoller os aspectos mis relevantes sobre o proceso de aprendizaxe, as decisins sobre as medidas para a atencin diversidade, as medidas de reforzo ou adaptacins curriculares adoptadas, as como todos aqueles aspectos do alumnado que permitan facer un mellor seguimento do seu proceso de aprendizaxe e madurez persoal. 2. O informe iniciarase ao comezo de cada ciclo, recoller a informacin resultante do proceso da avaliacin continua ao longo de cada curso, e completarase ao remate do ciclo. 3. Ao remate de cada ciclo a persoa titora poer os informes do alumnado do seu grupo disposicin da persoa titora do ciclo seguinte. 4. Xntase un modelo orientativo de informe como anexo V desta orde. Artigo 15.-Informe de avaliacin final de etapa. 1. Ao finalizar a educacin primaria, a persoa titora de cada grupo de 6 curso elaborar un informe individualizado do seu alumnado que recolla o progreso de cada alumna e de cada alumno tendo en conta os informes de anteriores ciclos, o grao de aprendizaxe acadado referido aos obxectivos e s competencias bsicas, a sa madurez, e aqueles aspectos relevantes que poidan incidir na continuidade do seu proceso de formacin. 2. Este informe xuntarase ao historial acadmico da educacin primaria para garantir a continuidade do proceso de formacin no paso educacin secundaria obrigatoria. 3. Na coordinacin cos centros de educacin secundaria obrigatoria garantirase a confidencialidade de toda a informacin. 4. Xntase un modelo orientativo de informe como anexo V desta orde. Artigo 16.-Cambio de centro. 1. Cando unha alumna ou un alumno se traslade dun centro a outro, o centro de orixe remitir ao centro de destino, por pedimento deste, o historial acadmico de educacin primaria. Se o cambio se produce ao remate do ciclo, o historial acadmico ir acompaarado do informe de avaliacin final de ciclo. Se o cambio se produce sen ter rematado o ciclo, xuntarase do informe persoal por traslado, garantindo que os datos recollidos no historial acadmico concordan co expediente que garda o centro de orixe.
as como das medidas de atencin diversidade adoptadas, reforzos educativos aplicados ou adaptacins curriculares significativas realizadas, expresando estas das ltimas circunstancias cos termos (RE) e (ACS), respectivamente. 3. A custodia e arquivo dos expedientes acadmicos corresponde aos centros educativos. 4. O expediente acadmico axustarase ao modelo que figura no anexo II desta orde. Artigo 12.-Historial acadmico de educacin primaria. 1. O historial acadmico de educacin primaria o documento oficial que reflicte os resultados das avaliacins e as decisins relativas ao progreso acadmico da alumna ou alumno ao longo da etapa. Ten valor acreditativo dos estudos realizados. 2. O historial acadmico da educacin primaria recoller os datos identificativos do alumnado, os anos da sa escolarizacin e os centros onde se realizaron os estudos, as reas cursadas e os resultados obtidos en cada ciclo, no momento en que o alumnado promocione ao ciclo ou etapa seguinte, con indicacin de ACS se fose o caso, a decisin sobre promocin ao ciclo seguinte coa data correspondente ou a proposta de acceso educacin secundaria obrigatoria. 3. O historial acadmico da educacin primaria ser estendido en impreso oficial. Ser asinado pola persoa titora e levar o visto e prace do director ou directora do centro que garantir a autenticidade dos datos nel reflectidos e a sa custodia. 4. Ao finalizar a etapa, o historial acadmico da educacin primaria, xunto co anterior libro de escolaridade, se fose o caso, ser entregado s nais, pais ou titores legais do alumnado e unha copia ser enviada ao centro de educacin secundaria, por pedimento deste, xunto co informe individualizado de final de etapa. A circunstancia do seu envo, coa data en que se efecta, quedar reflectida no expediente acadmico. 5. O historial acadmico axustarase ao modelo que figura no anexo III desta orde. 6. A formalizacin e custodia do historial acadmico da educacin primaria ser supervisada pola Inspeccin educativa. Artigo 13.-Informe persoal por traslado. 1. O informe persoal por traslado o documento oficial que ten como finalidade garantir a continuidade do proceso de aprendizaxe ao alumnado que se traslade a outro centro sen ter rematado o ciclo. 2. Contar cos elementos seguintes: a) Resultados parciais da avaliacin. b) Constancia da aplicacin, se o caso, de medidas de reforzo ou calquera outra dentro da atencin diversidade. c) Adaptacins curriculares realizadas.
N 232 Venres, 30 de novembro de 2007 2. O centro receptor abrir o correspondente expediente acadmico. 3. Para axilizar os trmites de matriculacin no novo centro, as nais, pais ou titores legais do alumnado podern solicitar no centro de orixe unha certificacin que permitir iniciar os trmites que fosen precisos antes do envo de toda a documentacin indicada no punto 1. 4. A matrcula adquirir carcter definitivo unha vez recibido o historial acadmico debidamente cuberto. 5. Se o desprazamento se producise a un centro que non imparta as ensinanzas do sistema educativo espaol, dentro ou fra de Espaa, o historial acadmico permanecer no centro de orixe, que emitir unha certificacin acadmica completa da alumna ou alumno. O historial acadmico quedar custodiado no centro en que estivo escolarizado ata a sa reincorporacin ao sistema educativo espaol ou ata o remate dos estudos estranxeiros equivalentes educacin primaria. Neste ltimo caso, ser entregado ao alumnado. Artigo 17.-Avaliacin dos procesos de ensino e da prctica docente. As mestras e mestres avaliarn, nas sesins de avaliacin do seu grupo, os procesos de ensino e a sa prctica docente en relacin coa adecuacin ao alumnado, co logro dos obxectivos da etapa e das reas, e co desenvolvemento das competencias bsicas. Esta avaliacin incluir, polo menos, os seguintes aspectos: a) A adecuacin dos obxectivos, contidos e criterios de avaliacin s caractersticas e necesidades do alumnado. b) As aprendizaxes acadadas polo alumnado. c) As medidas de atencin diversidade aplicadas. d) A programacin e o seu desenvolvemento, a organizacin da aula, o aproveitamento dos recursos do centro e os procedementos de avaliacin do alumnado. e) A coordinacin entre os mestres e mestras do ciclo e entre os diferentes ciclos e do profesorado do terceiro ciclo co de educacin secundaria. Artigo 18.-Avaliacin de diagnstico. 1. De acordo co artigo 21 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, e co artigo 17 do Decreto 130/2007, do 28 de xuo, polo que se establece o currculo da educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia, ao finalizar o segundo ciclo da educacin primaria, todos os centros realizarn unha avaliacin de diagnstico con referencia s competencias bsicas alcanzadas polo alumnado. Esta avaliacin, que non ter efectos acadmicos, ter carcter formativo e orientador para os centros e informativo para as familias e para o conxunto da comunidade educativa. 2. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria facilitaralles aos centros educativos os
19.073
modelos precisos, co fin de que todos poidan realizala adecuadamente. Disposiciones transitorias Primeira.-Finalizada, no curso 2006-2007, a vixencia dos libros de escolaridade do ensino bsico para efectos de acreditacin dos estudos realizados, deber redactarse neles, na pxina que corresponda ao derradeiro curso, a dilixencia de peche e inutilizaranse as pxinas restantes. A citada dilixencia, asinada pola secretaria ou secretario do centro e co visto e prace do director ou a directora, consignarase nos seguintes termos: Dilixencia para facer constar que este libro de escolaridade queda pechado de acordo co establecido na disposicin transitoria primeira da Orde do 23 de novembro de 2007 pola que se regula a avaliacin na educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia. Cando a apertura do historial acadmico supoa a continuacin do anterior libro de escolaridade do ensino bsico, reflectirase naquel documento a serie e o nmero do libro de escolaridade. Estas circunstancias figurarn igualmente no correspondente expediente acadmico. Segunda.-Independentemente dos perodos de implantacin que, para a educacin primaria, prev o Real decreto 806/2006, do 30 de xuo, polo que se establece o calendario de aplicacin da nova ordenacin do sistema educativo, establecida pola Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, os resultados da avaliacin expresaranse nos termos establecidos no artigo 3 desta orde, para todos os ciclos desta etapa. Porn, a avaliacin de diagnstico farase a partir do ano acadmico 2008-2009. Terceira.-Durante os cursos 2007-2008 e 20082009, o informe individualizado de final de etapa a que se refire o artigo 15.1 desta orde, expresar soamente o grao de aprendizaxe referido aos obxectivos acadados polo alumnado. Disposicin derrogatoria.-Derrogacin normativa. Queda derrogada a Orde do 6 de maio de 1993 pola que se regula a avaliacin na educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia e o artigo 10.1 da Orde do 6 de outubro de 1995 pola que se regulan as adaptacins do currculo nas ensinanzas de rxime xeral. Disposicins derradeiras Primeira.-Autorzase a Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa a ditar as disposicins que sexan precisas para a execucin e desenvolvemento do establecido nesta orde. Segunda.-Esta orde entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 23 de novembro de 2007. Laura Snchez Pin Conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria
ANEXO I
ACTAS DE AVALIACIN DA EDUCACIN PRIMARIA
19.074
RELIXIN/AE
ACTA DE AVALIACIN DO 1 CICLO CURSO ACADMICO. / GRUPO CENTRO CDIGO.TELFONO...FAX... CORREO ELECTRNICO.... ENDEREZO...... CONCELLO LOCALIDADE.... PROVINCIA.CP RESUMO DE AVALIACIN CUALIF. C. DO MEDIO EDUCACIN EDUCACIN LINGUA LINGUA MATEMTICAS ARTSTICA FSICA CASTEL E GALEGA E LITERATURA LITERATURA N DE MATRICULADOS/AS PROMOCIONAN NON PROMOCIONAN IN SU BE NT SB LINGUA ESTRANXEIRA EDUCACIN ARTSTICA CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS EDUCACIN FSICA LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA (1) RELIXIN/AE (2) CUALIF./MEDIDAS
RELACIN ALFABTICA DO ALUMNADO
PROMOCIONA
APELIDOS E NOME
COECEMENTO DO MEDIO NATURAL, SOCIAL E CULTURAL CUALIF./MEDIDAS
CUALIF./MEDIDAS
SI / NON
01 02 03 04 05 06
07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
NOTAS:
AS MEDIDAS CONSIGNARANSE, SE O CASO, RE (REFORZO EDUCATIVO), ACS (ADAPTACIN CURRICULAR SIGNIFICATIVA). AS CUALIFICACINS CONSIGNARANSE NOS TERMOS DE IN (INSUFICIENTE), SU (SUFICIENTE), BE (BEN), NT (NOTABLE), SB (SOBRESALIENTE). (1) INDICAR A LINGUA ESTRANXEIRA. (2) INDICAR: RELIXIN OU ATENCIN EDUCATIVA. * ATENCIN EDUCATIVA: SEN CUALIFICACIN.
OBSERVACINS
N 232 Venres, 30 de novembro de 2007
., . de de .. VISTO E PRACE DO DIRECTOR/ DA DIRECTORA SELO DO CENTRO ..
PERSOA TITORA
ANEXO I
ACTA DE AVALIACIN DO 2 CICLO CURSO ACADMICO. / GRUPO CENTRO.... CDIGO. TELFONO.. FAX... CORREO ELECTRNICO... ENDEREZO...... CONCELLO LOCALIDADE.... PROVINCIA. CP. RESUMO DE AVALIACIN CUALIF. C. DO MEDIO EDUCACIN EDUCACIN LINGUA LINGUA MATEMTICAS LINGUA RELIXIN/AE ARTSTICA FSICA CASTEL E GALEGA E ESTRANXEIRA LITERATURA LITERATURA N DE MATRICULADOS/AS PROMOCIONAN NON PROMOCIONAN IN SU BE NT SB EDUCACIN ARTSTICA CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS EDUCACIN FSICA LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA (1) RELIXIN/AE (2) CUALIF./MEDIDAS PROMOCIONA
RELACIN ALFABTICA DO ALUMNADO
APELIDOS E NOME
CUALIF./MEDIDAS
SI / NON
01 02 03 04 05 06
07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
NOTAS:
OBSERVACINS
., . de de .. VISTO E PRACE DO DIRECTOR/ DA DIRECTORA SELO DO CENTRO
PERSOA TITORA
19.075
..
ANEXO I
19.076
ACTA DE AVALIACIN DO 3 CICLO CURSO ACADMICO. / GRUPO CENTRO.... CDIGO. TELFONO...FAX... CORREO ELECTRNICO... ENDEREZO...... CONCELLO LOCALIDADE.... PROVINCIA. CP. RESUMO DE AVALIACIN CUALIF. C. DO MEDIO EDUCACIN EDUCACIN EDUCACIN PARA LINGUA LINGUA MATEMTICAS LINGUA RELIXIN/AE ARTSTICA FSICA A CIDADANA E OS CASTEL E GALEGA E ESTRANXEIRA DEREITOS LITERATURA LITERATURA HUMANOS N DE MATRICULADOS/AS PROMOCIONAN NON PROMOCIONAN IN SU BE NT SB EDUCACIN FSICA LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA RELIXIN/AE PROMOCIONA
RELACIN ALFABTICA DO ALUMNADO CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS CUALIF./MEDIDAS
EDUCACIN ARTSTICA
APELIDOS E NOME
CUALIF./MEDIDAS
EDUCACIN PARA A CIDADANA E OS DEREITOS HUMANOS CUALIF./MEDIDAS
CUALIF./MEDIDAS
CUALIF./MEDIDAS
SI / NON
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 NOTAS:
., . de de .. VISTO E PRACE DO DIRECTOR/ DA DIRECTORA SELO DO CENTRO
PERSOA TITORA
..
19.077
ANEXO II
EXPEDIENTE ACADMICO DO ALUMNADO
CENTRO.. CDIGO.. TELFONO. FAX CORREO ELECTRNICO.. ENDEREZO. CONCELLO... LOCALIDADE..... PROVINCIA.. CP
DATA DE APERTURA DO EXPEDIENTE
N DE EXPEDIENTE
O HISTORIAL ACADMICO DA EDUCACIN PRIMARIA SUPN A CONTINUACIN DO LIBRO DE ESCOLARIDADE N SERIE
2
APELIDOS DNI LUGAR DE NACEMENTO
DATOS PERSOAIS DO/DA ALUMNO/A NOME CDIGO XADE PROVINCIA PAS NACIONALIDADE DATA DE NACEMENTO
ENDEREZO
CONCELLO
LOCALIDADE
CP
NOME DO PAI/TITOR LEGAL NOME DA NAI/TITORA LEGAL
TELFONOS
3
CENTRO
ANTECEDENTES DE ESCOLARIZACIN EN EDUCACIN INFANTIL E EN EDUCACIN PRIMARIA CONCELLO LOCALIDADE PROVINCIA ANOS CURSO/CICLO
4
NOVO ENDEREZO
CAMBIO DE DOMICILIO TELFONO
DATOS MDICOS E PSICOPEDAGXICOS RELEVANTES
NOTA: SE EXISTE AVALIACIN DAS N.E.E OU AVALIACIN PSICOPEDAGXICA E PROPOSTA CURRICULAR, XUNTARASE A ESTE EXPEDIENTE
MEDIDAS DE ATENCIN DIVERSIDADE CURSOS
REFORZO EDUCATIVO ADAPTACINS CURRICULARES FLEXIBILIZACIN DO PERODO DE ESCOLARIZACIN OUTRAS
TRASLADO DE CENTRO
CON DATA..//. TRASLDASE AO CENTRO CDIGO.. CONCELLO.. LOCALIDADE PROVINCIA.. TELFONO.. REMTESE INFORME PERSOAL POR TRASLADO SI NON
OBSERVACINS
19.078
9

NOME, APELIDOS E DNI
RESULTADO DAS AVALIACINS DA ALUMNA OU DO ALUMNO NO 1 CICLO REAS COECEMENTO DO MEDIO NATURAL, SOCIAL E CULTURAL EDUCACIN ARTSTICA EDUCACIN FSICA LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA (1) RELIXIN/AE (2) DATA SUPERACIN OBXECTIVOS E COMPETENCIAS DO 1 CICLO: ../../. DATA PROMOCIN AO 2 CICLO: ../../. A PERSOA TITORA .. NOTAS: AS MEDIDAS CONSIGNARANSE, SE O CASO, RE (REFORZO EDUCATIVO), ACS (ADAPTACIN CURRICULAR SIGNIFICATIVA). AS CUALIFICACINS CONSIGNARANSE NOS TERMOS DE IN (INSUFICIENTE), SU (SUFICIENTE), BE (BEN), NT (NOTABLE), SB (SOBRESALIENTE). (1)INDICAR A LINGUA ESTRANXEIRA. (2) INDICAR: RELIXIN OU ATENCIN EDUCATIVA. * ATENCIN EDUCATIVA: SEN CUALIFICACIN. CUALIFICACIN MEDIDAS DE ATENCIN DIVERSIDADE
.., .de VISTO E PRACE DO DIRECTOR/ DA DIRECTORA .
..de ..
O SECRETARIO/A SECRETARIA ......
SELO DO CENTRO
10
RESULTADO DAS AVALIACINS DA ALUMNA OU DO ALUMNO NO 2 CICLO REAS COECEMENTO DO MEDIO NATURAL, SOCIAL E CULTURAL EDUCACIN ARTSTICA EDUCACIN FSICA LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA (1) RELIXIN/AE (2) DATA SUPERACIN OBXECTIVOS E COMPETENCIAS DO 2 CICLO: ../../. DATA PROMOCIN AO 3 CICLO: ../../. A PERSOA TITORA CUALIFICACIN
. NOTAS: AS MEDIDAS CONSIGNARANSE, SE O CASO, RE (REFORZO EDUCATIVO), ACS (ADAPTACIN CURRICULAR SIGNIFICATIVA). AS CUALIFICACINS CONSIGNARANSE NOS TERMOS DE IN (INSUFICIENTE), SU (SUFICIENTE), BE (BEN), NT (NOTABLE), SB (SOBRESALIENTE). (1)INDICAR A LINGUA ESTRANXEIRA. (2) INDICAR: RELIXIN OU ATENCIN EDUCATIVA. * ATENCIN EDUCATIVA: SEN CUALIFICACIN.
..de ..
O SECRETARIO/A SECRETARIA ......
SELO DO CENTRO
19.079
11
REAS
RESULTADO DAS AVALIACINS DA ALUMNA OU DO ALUMNO NO 3 CICLO CUALIFICACIN MEDIDAS DE ATENCIN DIVERSIDADE
COECEMENTO DO MEDIO NATURAL, SOCIAL E CULTURAL EDUCACIN ARTSTICA EDUCACIN FSICA EDUCACIN PARA A CIDADANA E OS DEREITOS HUMANOS LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA (1) RELIXIN/AE (2) DATA SUPERACIN OBXECTIVOS E COMPETENCIAS DO 3 CICLO: ../../. DATA PROMOCIN EDUCACIN SECUNDARIA OBRIGATORIA: ../../. A PERSOA TITORA . NOTAS: AS MEDIDAS CONSIGNARANSE, SE O CASO, RE (REFORZO EDUCATIVO), ACS (ADAPTACIN CURRICULAR SIGNIFICATIVA). AS CUALIFICACINS CONSIGNARANSE NOS TERMOS DE IN (INSUFICIENTE), SU (SUFICIENTE), BE (BEN), NT (NOTABLE), SB (SOBRESALIENTE). (1)INDICAR A LINGUA ESTRANXEIRA. (2) INDICAR: RELIXIN OU ATENCIN EDUCATIVA. * ATENCIN EDUCATIVA: SEN CUALIFICACIN.
.., VISTO E PRACE DO DIRECTOR/ DA DIRECTORA .
.de ..de ..
SELO DO CENTRO O SECRETARIO/A SECRETARIA ......
DATA DE ENTREGA DA COPIA DO HISTORIAL ACADMICO DA EDUCACIN PRIMARIA AO CENTRO DE EDUCACIN SECUNDARIA (NOME DO CENTRO) DATA DE ENTREGA DO HISTORIAL ACADMICO DA EDUCACIN PRIMARIA ALUMNA OU AO ALUMNO
ANEXO III HISTORIAL ACADMICO DA EDUCACIN PRIMARIA

1
CON DATA.........../../ O/A ALUMNO/A... INCORPRASE S ENSINANZAS DE EDUCACIN PRIMARIA DE ACORDO CO REAL DECRETO 1513/2006, DO 7 DE DECEMBRO E DECRETO 130/2007, DO 28 DE XUO.
ESTE HISTORIAL ACADMICO DA EDUCACIN PRIMARIA SUPN A CONTINUACIN DO LIBRO DE ESCOLARIDADE N SERIE
2
APELIDOS DNI LUGAR DE NACEMENTO ENDEREZO NOME DO PAI/TITOR LEGAL NOME DA NAI/TITORA LEGAL
DATOS PERSOAIS DO/DA ALUMNO/A NOME CDIGO XADE PROVINCIA CONCELLO PAS LOCALIDADE TELFONOS NACIONALIDADE CP DATA DE NACEMENTO
OBSERVACINS
4
CURSO ACADMICO CENTRO
DATOS DE ESCOLARIZACIN CICLO CURSO DATA, SELO E SINATURA DO DIRECTOR/DA DIRECTORA
19.080
5

RESULTADO DAS AVALIACINS DA ALUMNA OU DO ALUMNO NO 1 CICLO REAS CUALIFICACIN MEDIDAS DE ATENCIN DIVERSIDADE
COECEMENTO DO MEDIO NATURAL, SOCIAL E CULTURAL EDUCACIN ARTSTICA EDUCACIN FSICA LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA (1) RELIXIN/AE (2) DATA SUPERACIN OBXECTIVOS E COMPETENCIAS DO 1 CICLO: ../../. DATA PROMOCIN AO 2 CICLO: ../../. A PERSOA TITORA .. NOTAS: AS MEDIDAS CONSIGNARANSE, SE O CASO, RE (REFORZO EDUCATIVO), ACS (ADAPTACIN CURRICULAR SIGNIFICATIVA). AS CUALIFICACINS CONSIGNARANSE NOS TERMOS DE IN (INSUFICIENTE), SU (SUFICIENTE), BE (BEN), NT (NOTABLE), SB (SOBRESALIENTE). (1)INDICAR A LINGUA ESTRANXEIRA. (2) INDICAR: RELIXIN OU ATENCIN EDUCATIVA. * ATENCIN EDUCATIVA: SEN CUALIFICACIN.
..de ..
O SECRETARIO/ A SECRETARIA ......
SELO DO CENTRO
6
RESULTADO DAS AVALIACINS DA ALUMNA OU DO ALUMNO NO 2 CICLO
REAS
CUALIFICACIN
COECEMENTO DO MEDIO NATURAL, SOCIAL E CULTURAL EDUCACIN ARTSTICA EDUCACIN FSICA LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA (1) RELIXIN/AE (2) DATA SUPERACIN OBXECTIVOS E COMPETENCIAS DO 2 CICLO: ../../. DATA PROMOCIN AO 3 CICLO: ../../. A PERSOA TITORA .. NOTAS: AS MEDIDAS CONSIGNARANSE, SE O CASO, RE (REFORZO EDUCATIVO), ACS (ADAPTACIN CURRICULAR SIGNIFICATIVA). AS CUALIFICACINS CONSIGNARANSE NOS TERMOS DE IN (INSUFICIENTE), SU (SUFICIENTE), BE (BEN), NT (NOTABLE), SB (SOBRESALIENTE). (1)INDICAR A LINGUA ESTRANXEIRA. (2) INDICAR: RELIXIN OU ATENCIN EDUCATIVA. * ATENCIN EDUCATIVA: SEN CUALIFICACIN. .., .de ..de .. VISTO E PRACE DO DIRECTOR/DA DIRECTORA . SELO DO CENTRO O SECRETARIO/A SECRETARIA ......

7
19.081
NOME, APELIDOS E DNI RESULTADO DAS AVALIACINS DA ALUMNA OU DO ALUMNO NO 3 CICLO
REAS
CUALIFICACIN
COECEMENTO DO MEDIO NATURAL, SOCIAL E CULTURAL EDUCACIN ARTSTICA EDUCACIN FSICA EDUCACIN PARA A CIDADANA E OS DEREITOS HUMANOS LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA (1) RELIXIN/AE (2) DATA SUPERACIN OBXECTIVOS E COMPETENCIAS DO 3 CICLO: ../../. DATA PROMOCIN EDUCACIN SECUNDARIA OBRIGATORIA: ../../. A PERSOA TITORA NOTAS: AS MEDIDAS CONSIGNARANSE, SE O CASO, RE (REFORZO EDUCATIVO), ACS (ADAPTACIN CURRICULAR SIGNIFICATIVA). AS CUALIFICACINS CONSIGNARANSE NOS TERMOS DE IN (INSUFICIENTE), SU (SUFICIENTE), BE (BEN), NT (NOTABLE), SB (SOBRESALIENTE). (1)INDICAR A LINGUA ESTRANXEIRA. (2) INDICAR: RELIXIN OU ATENCIN EDUCATIVA. * ATENCIN EDUCATIVA: SEN CUALIFICACIN.
.., VISTO E PRACE DO DIRECTOR/ DA DIRECTORA .
.de ..de ..
SELO DO CENTRO O SECRETARIO/A SECRETARIA ......
ANEXO IV
INFORME PERSOAL POR TRASLADO DE EDUCACIN PRIMARIA
REAL DECRETO 1513/2006, DO 7 DE DECEMBRO E DECRETO 130/2007, DO 28 DE XUO CENTRO. CDIGO ENDEREZO.. CONCELLO.. LOCALIDADE.... CP .. PROVINCIA . TELFONO D./DONA COMO TITOR/TITORA DESTE CENTRO FAGO CONSTAR QUE A ALUMNA/O ALUMNO , CON DNI ........., CDIGO XADE . E CON DATA DE NACEMENTO.........././ CURSOU/CURSA DURANTE O ANO ACADMICO OS ESTUDOS CORRESPONDENTES AO CURSO DE EDUCACIN PRIMARIA, COS RESULTADOS PARCIAIS QUE FIGURAN NO CADRO QUE SE XUNTA. RESULTADOS DAS AVALIACINS PARCIAIS 1 AVAL ....... CURSO CUALIF./MEDIDAS COECEMENTO DO MEDIO NATURAL, SOCIAL E CULTURAL EDUCACIN ARTSTICA EDUCACIN FSICA EDUCACIN PARA A CIDADANA E OS DEREITOS HUMANOS LINGUA CASTEL E LITERATURA LINGUA GALEGA E LITERATURA MATEMTICAS LINGUA ESTRANXEIRA (1) RELIXIN/AE (2) NOTAS: AS MEDIDAS CONSIGNARANSE, SE O CASO, RE (REFORZO EDUCATIVO), ACS (ADAPTACIN CURRICULAR SIGNIFICATIVA). AS CUALIFICACINS CONSIGNARANSE NOS TERMOS DE IN (INSUFICIENTE), SU (SUFICIENTE), BE (BEN), NT (NOTABLE), SB (SOBRESALIENTE). (1)INDICAR A LINGUA ESTRANXEIRA. (2) INDICAR: RELIXIN OU ATENCIN EDUCATIVA. * ATENCIN EDUCATIVA: SEN CUALIFICACIN. OBSERVACINS , .. de VISTO E PRACE DO DIRECTOR/DA DIRECTORA . 2 AVAL ....... CURSO CUALIF./MEDIDAS 3 AVAL ....... CURSO CUALIF./MEDIDAS 1 AVAL ....... CURSO CUALIF./MEDIDAS 2 AVAL ....... CURSO CUALIF./MEDIDAS
AREAS
. de ..
SELO DO CENTRO A PERSOA TITORA .
19.082
ANEXO V
INFORME DE AVALIACIN FINAL DE CICLO / ETAPA
CENTRO CDIGO.TELFONO.. FAX CORREO ELECTRNICO. ENDEREZO.. CONCELLO............ LOCALIDADE...PROVINCIA... CP. DATOS PERSOAIS DO/DA ALUMNO/A APELIDOS DNI LUGAR DE NACEMENTO ENDEREZO NOME DO PAI/TITOR LEGAL NOME DA NAI/TITORA LEGAL NOME CDIGO XADE PROVINCIA CONCELLO PAS LOCALIDADE TELFONOS NACIONALIDADE CP DATA DE NACEMENTO
RESULTADOS DA AVALIACIN INICIAL 1.- DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS BSICAS E DOS OBXECTIVOS XERAIS 2.- INFORMES PREVIOS 3.- MEDIO SOCIOFAMILIAR 4.- OBSERVACINS APELIDOS, NOME E DNI MEDIDAS DE ATENCIN DIVERSIDADE
OBSERVACIN DO RESULTADO DA AVALIACIN CONTINUA
PROPOSTAS DE MELLORA
GRAO DE DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS BSICAS E OS OBXECTIVOS XERAIS
PROPOSTAS DE MELLORA
OBSERVACINS
......................................, ....... de . de A PERSOA TITORA SELO DO CENTRO
*MODELO ORIENTATIVO PARA OS CENTROS
3.698
N 37 Luns, 23 de febreiro de 2009 zas correspondentes a cuarto curso de educacin primaria e/ou segundo curso de educacin secundaria obrigatoria. 2. Deber ser realizada por todo o alumnado dos niveis referidos no punto anterior, ags naqueles casos que sinale a Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa. Artigo 3.-Competencias bsicas obxecto de avaliacin. 1. As probas versarn sobre as competencias bsicas establecidas nos decretos 130/2007, do 28 de xuo e 133/2007, do 5 de xullo, polos que se establecen, respectivamente, os currculos de educacin primaria e educacin secundaria obrigatoria: a) Competencia en comunicacin lingstica. b) Competencia matemtica. c) Competencia no coecemento e na interaccin co mundo fsico. d) Tratamento da informacin e competencia dixital. e) Competencia social e cidad. f) Competencia cultural e artstica. g) Competencia para aprender a aprender. h) Autonoma e iniciativa persoal. 2. As probas realizaranse en consonancia co marco terico establecido para a avaliacin xeral diagnstica e conxugarn as normas legais dos preceptos educativos coas correspondentes ao dereito intimidade, honra e proteccin de datos. 3. A informacin que se obtea destas probas ser tida en conta polos centros para organizar as medidas necesarias para mellorar a atencin do alumnado. As mesmo, ser tida en conta, xunto cos demais datos obtidos na avaliacin do proceso de ensino e aprendizaxe, para analizar, valorar e reorientar, se procede, as actuacins encamiadas ao desenvolvemento do currculo da etapa. 4. A Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa, determinar en cada curso escolar, cales sern as competencias bsicas obxecto de avaliacin. Artigo 4.-Datas de realizacin das probas. A Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa determinar en cada curso as datas nas que se realizarn as probas, que sern as mesmas para todos os centros. Artigo 5.-Comisin de coordinacin da avaliacin de diagnstico nos centros educativos. 1. Nos centros educativos que impartan as ensinanzas referidas no artigo 2.1, constituirase unha comisin de coordinacin da avaliacin de diagnstico, formada polas seguintes persoas: a) Director ou directora do centro, que a presidir. b) Xefe ou xefa de estudos. c) Xefe ou xefa do departamento de orientacin, de ser o caso. d) Un titor ou titora de cada un dos niveis que se avalan, nomeados pola direccin do centro.
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Orde do 16 de febreiro de 2009 pola que se regula o desenvolvemento da avaliacin diagnstica na Comunidade Autnoma de Galicia. A Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, prev, nos seus artigos 21 e 29, a realizacin dunha avaliacin de diagnstico de carcter censual que se deber levar a cabo en todos os centros educativos. Pola sa parte, o Decreto 130/2007, do 28 de xuo, polo que se establece o currculo da educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia e o Decreto 133/2007, do 5 de xullo, polo que se regulan as ensinanzas da educacin secundaria obrigatoria na Comunidade Autnoma de Galicia, determinan nos artigos 17 e 19 respectivamente, a realizacin deste proceso avaliativo. Esta avaliacin versar sobre as competencias bsicas do alumnado e deber dar lugar a compromisos de revisin e mellora a partir dos resultados que dela se obtean. A avaliacin diagnstica pose carcter formativo e orientador para os centros e informativo para as familias e para o conxunto da comunidade educativa. A sa finalidade ltima contribur mellora da calidade e da equidade da educacin, a travs do coecemento da adquisicin das competencias bsicas dos estudantes. A sa realizacin pretende suscitar a reflexin sobre a prctica educativa e orientar procesos de transformacin e mellora. En ningn caso substite avaliacin do proceso de ensinanza e aprendizaxe que comnmente se desenvolve nos centros educativos, senn que complementa o coecemento que aquela proporciona e promove que a toma de decisins posterior sexa mis axustada realidade de cada centro. Nesta lia, as citadas normas establecen que corresponde s administracins educativas desenvolver e controlar as avaliacins de diagnstico e determinan que estas proporcionen modelos e apoios co obxecto de que se poidan desenvolver de modo axeitado. En virtude do exposto, esta consellera DISPN: Artigo 1.-Obxecto e finalidade. 1. Esta orde ten por obxecto regular as condicins e o procedemento de realizacin da proba de avaliacin diagnstica na Comunidade Autnoma galega. 2. A finalidade da avaliacin de diagnstico contribur a determinar o nivel de desenvolvemento das competencias bsicas do alumnado, de cara a promover accins de mellora do sistema educativo. En consecuencia, a avaliacin diagnstica ser formativa e orientadora para os centros e informativa para as familias e o conxunto da comunidade educativa. As mesmo, carecer de efectos acadmicos para o alumnado. Artigo 2.- mbito de aplicacin. 1. Esta proba ter lugar en todos os centros educativos da comunidade autnoma que impartan ensinan-
N 37 Luns, 23 de febreiro de 2009 2. A sas funcins sern as seguintes: a) Informar a comunidade educativa sobre o sentido e a finalidade da avaliacin diagnstica. b) Coordinar o proceso desta avaliacin no centro. c) Colaborar coa Administracin educativa e cos servizos de inspeccin naqueles aspectos do proceso para a que sexa requirida. 3. Esta comisin constituirase ao comezo de cada curso escolar e a sa composicin reflectirase na correspondente programacin xeral anual. Artigo 6.-Elaboracin, aplicacin e correccin das probas. 1. A elaboracin das probas correr a cargo dun equipo de traballo formado por profesionais especializados no coecemento das diferentes competencias bsicas. As probas estarn constitudas por cadernios para cada unha das competencias e cuestionarios de contexto dirixidos ao profesorado, direccin do centro, ao alumnado e, eventualmente, s sas familias. 2. O proceso de aplicacin e correccin das probas realizarase utilizando unha plataforma informtica habilitada para tal fin. A travs dela, os centros educativos descargarn os exemplares para a sa aplicacin ao alumnado e introducirn os resultados da sa correccin no prazo que se determine. Seguindo o mesmo procedemento, cumprimentaranse os cuestionarios de contexto do alumnado, profesorado, direccin do centro e, de ser o caso, das familias. 3. A Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa dar instrucins sobre cales son as persoas responsables da descarga dos materiais e da sa aplicacin, correccin e posterior carga de resultados na plataforma. Artigo 7.-Emisin de informes dos centros educativos. 1. Os centros educativos obtern, a travs da plataforma, un informe de resultados no que se detallar, cando menos, a media global da comunidade en cada unha das competencias avaliadas, xunto coa puntuacin acadada polo centro. Ademais, achegarase informacin sobre a puntuacin obtida en relacin cos demais centros das sas caractersticas segundo o seu ndice de desenvolvemento socioeconmico e cultural. 2. Os centros educativos, con base na informacin contida nos informes, sern os encargados de informar as familias do resultado destas probas. Artigo 8.-Correccin de contraste. Unha vez rematada a avaliacin de diagnstico, a Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa requirir, dunha mostra significativa de centros, os exemplares desta, co fin de realizar unha segunda correccin que contriba ao control da calidade do proceso. Artigo 9.-Confidencialidade das probas. 1. No uso da informacin derivada desta avaliacin, terase en conta o establecido na Lei orgnica 15/1999, do 13 de decembro, de proteccin de datos de carcter persoal. En consecuencia, s sern recollidos aqueles datos que se consideren pertinentes para a sa finalidade.
3.699
2. Co obxecto de preservar esta confidencialidade, establecerase un sistema restrinxido de acceso informacin da plataforma informtica a travs da definicin de perfs de usuario, de tal xeito que o acceso aos datos de cada centro quede reservado Administracin educativa e ao propio centro. 3. A direccin do centro educativo responsabilizarase da custodia dos cadernios e cuestionarios das probas, que debern ser conservados en canto a Administracin educativa non ordene a sa destrucin. Artigo 10.-Anlise dos resultados nos centros educativos. Como consecuencia da avaliacin diagnstica, os centros, a travs dos seus rganos colexiados de goberno, realizarn unha reflexin interna tras a que se establecern as accins de mellora pertinentes, que sern incorporadas sa programacin xeral anual. Artigo 11.-Seguimento da inspeccin educativa. Os servizos de inspeccin provincial velarn polo correcto desenvolvemento da avaliacin diagnstica nos centros educativos e colaborarn en todo o proceso relativo ao seu seguimento. As mesmo, participarn na correccin de contraste e asesorarn aos centros na toma de decisins posterior realizacin da proba, encamiada ao establecemento de accins de mellora. Artigo 12.-Informe xeral. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, a travs dun informe tcnico, detallar os resultados xerais do proceso de avaliacin diagnstica realizada. Disposicins transitorias Primeira.-Excepcionalmente, a realizacin da proba da avaliacin diagnstica correspondente ao curso 2008-2009, ter lugar o da 21 de outubro de 2009. As competencias bsicas obxecto de avaliacin sern a competencia en comunicacin lingstica e a competencia matemtica, tanto en educacin primaria como en educacin secundaria obrigatoria. Segunda.-A avaliacin diagnstica a que se refire a disposicin transitoria primeira ser de aplicacin ao alumnado que no curso acadmico 2009-2010 cursa as ensinanzas correspondentes a quinto curso de educacin primaria e terceiro curso de educacin secundaria obrigatoria. Disposicins derradeiras Primeira.-Contra esta orde cabe interpoer recurso contencioso-administrativo perante o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia. Segunda.-Facltase a Direccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa para ditar cantas resolucins sexan necesarias para o desenvolvemento desta orde. Terceira.-Esta orde entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 16 de febreiro de 2009. Laura Snchez Pin Conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria
12.688
N 143 Martes, 24 de xullo de 2007 Orde do 17 de xullo de 2007 pola que se regula a percepcin da compoente singular do complemento especfico por funcin titorial e outras funcins docentes. O Consello da Xunta de Galicia, na sa reunin do 27 de xullo de 2006, ratificou o preacordo alcanzado o da 16 de maio de 2006 na mesa sectorial docente non universitaria, entre a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria e as organizacins sindicais CIG, CC.OO., FETE-UGT, ANPE e CSI-CSIF, a que se adheriu o STEG, sobre as retribucins do profesorado dependente da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria que imparte ensinanzas reguladas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin. Neste acordo establcese unha compoente singular do complemento especfico por funcin titorial e outras funcins, por un importe de 15 mensuais a partir do 1 de xaneiro de 2008, que se ver incremento en 30 o 1 de xaneiro de 2009. No propio acordo indcase que actividades debe realizar o profesorado para ter o dereito a percibir esta compoente singular do complemento especfico. Pola sa vez o Acordo do 8 de xuo de 2007, alcanzado na mesa sectorial docente non universitaria, entre a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria e as organizacins sindicias CIG, CC.OO., FETE-UGT, ANPE e CSI-CSIF, sobre catlogos de postos de traballo dos centros de educacin infantil, primaria, educacin infantil e primaria e centros pblicos integrados, e a xornada de traballo dos funcionarios do corpo de mestres, establece que para os efectos de percepcin da parte do complemento especfico correspondente titora e outras funcins docentes considrase que ten horario completo todo o profesorado que alcance as 21 horas lectivas considerando as gardas como tales. Este feito xustificarao a direccin do centro no documento que estableza a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. Resulta necesario desenvolver os dous acordos mencionados para que, na organizacin do curso acadmico 2007/2008, os centros educativos tean en conta que actividades debe realizar o profesorado para ter o dereito a percibir a parte do complemento especfico correspondente a funcin titorial e outras funcins docentes e como deben xustificarse estas actividades ante a delegacin provincial correspondente. Na sa virtude, a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria DISPN: Artigo 1.-Obxecto. Esta orde desenvolve o acordo do Consello da Xunta de Galicia, do 27 de xullo de 2006, no relativo percepcin polo profesorado da parte do complemento especfico correspondente a funcin titorial e outras funcins docentes.
f) Xornada de traballo. g) Cantos outros aspectos se consideren esenciais na lexislacin laboral. Artigo 10.-Extincin do contrato. O contrato de traballo extinguirase: a) Cando a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria adopte resolucin en tal sentido, logo de incoacin do expediente disciplinario dando conta aos representantes sindicais do profesorado e logo de comunicacin confesin relixiosa. b) Por revogacin axustada a dereito da acreditacin ou da idoneidade para impartir clases de relixin por parte da confesin relixiosa que a outorgou. c) Polas demais causas de extincin previstas no Estatuto dos traballadores. d) No caso de traballadores estranxeiros, pola extincin ou a non renovacin da autorizacin de residencia ou de residencia e traballo, como consecuencia da concorrencia dalgn dos supostos para a dita extincin ou o incumprimento dalgn dos requisitos para a renovacin establecidos na normativa de estranxera e inmigracin. Artigo 11.-Retribucins. O profesorado de relixin percibir as retribucins que correspondan no respectivo nivel educativo ao profesorado interino, e en funcin da duracin da xornada de traballo. Disposicins adicionais Primeira.-Sen prexuzo do establecido no artigo 3.1 da presente orde, a partir do curso acadmico 2009/2010, o profesorado de relixin non poder ter unha xornada de traballo inferior a establecida para o profesorado interino a tempo parcial. Segunda.-Provisin de postos con carcter temporal durante os cursos acadmicos 2007/2008 e 2008/2009. Cando non sexa posible atender as novas necesidades de profesorado de relixin que poidan xurdir nos cursos acadmicos 2007/2008 e 2008/2009 co profesorado actualmente existente, aplicando o establecido no artigo 3.2 desta orde, poder nomearse profesorado substituto, ata que as prazas sexan ofertadas ao concurso de traslados previsto no artigo 7. Estes nomeamentos recaern naquelas persoas que, reunindo os requisitos exixibles, tean prestado servizos como profesores substitutos de relixin en centros pblicos dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, pola mesma orde establecida para todos os corpos e especialidades. Disposicin derradeira Esta orde entrar en vigor ao da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 17 de xullo de 2007. Laura Snchez Pin Conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria
N 143 Martes, 24 de xullo de 2007 Artigo 2.-mbito de aplicacin. Esta orde resulta de aplicacin aos funcionarios docentes dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria que imparten as ensinanzas reguladas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, e ao profesorado de relixin. Artigo 3 A conta da compoente singular do complemento especfico por funcin titorial e outras funcins docentes ser de 15 mensuais con efectividade do 1 de xaneiro de 2008 e de 45 con efectividade do 1 de xaneiro de 2009, conforme se establece na epgrafe terceira do acordo alcanzado o 16 de maio de 2006 entre a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria e todas as organizacins sindicais con presenza na mesa sectorial docente non universitaria. Artigo 4.-Profesorado que ten dereito a percibir a compoente do complemento especfico correspondente funcin titorial e outras funcins docentes. Percibirn a parte do complemento especfico correspondente a funcin titorial e outras funcins docentes: a) Todo o profesorado que estea nomeado titor ou titora dun grupo de alumnos. b) Os funcionarios docentes que non sendo titores tean 21 horas lectivas, considerando as gardas como tales, no caso do profesorado que imparte ensinanzas na educacin infantil, educacin primaria ou educacin especial, e polo menos, dezaoito sesins lectivas, no caso do profesorado que imparte algunha das restantes ensinanzas. Para estes efectos, considranse horas lectivas as horas de reducins establecidas para o desempeo dos rganos unipersoais de goberno, xefatura de departamento, coordinacin de ciclo, coordinacin do equipo de normalizacin e dinamizacin lingstica, coordinacin de formacin en centros de traballo, titoras de ciclos formativos e as que, de ser o caso, estean establecidas ou se establezan. Artigo 5 Ademais do profesorado titor e do profesorado que tea o seu horario lectivo completo, ter dereito a percibir a parte do complemento especfico correspondente a funcin titorial e outras funcins docentes o profesorado que, dentro do horario lectivo ordinario do alumnado complete o seu horario lectivo realizando algunha das seguintes actividades: a) Reforzo educativo. b) Atencin diversidade. c) Desdobramentos en reas e materias de lingua galega, lingua castel, lingua estranxeira, matemticas, qumica, bioloxa ou tecnoloxa. d) Atencin especfica de apoio ao alumnado estranxeiro e minoras tnicas. e) Apoio educacin infantil. Artigo 6 Ademais do profesorado a que se refire o artigo 5 tern dereito a percibir a parte do complemento espe-
12.689
cfico correspondente funcin titorial e outras funcins docentes, o profesorado que, dentro do seu horario lectivo ordinario e horas complementarias fixas, colaboren nalgunha das seguintes actividades: a) Dinamizacin das novas tecnoloxas da informacin e comunicacin. b) Dinamizacin de biblioteca. c) Dinamizacin de convivencia escolar. d) Dinamizacin da normalizacin lingstica, de acordo co Decreto 124/2007, do 28 de xuo, polo que se regula o uso e a promocin do galego no sistema educativo. e) Dinamizacin da mellora da calidade educativa. f) Dinamizacin de programas internacionais. g) Dinamizacin de apoio xestin econmica do centro. h) Outras actividades anlogas que redunden na calidade do ensino, no marco que se estableza no proxecto educativo e na programacin xeral do centro. Artigo 7 Excepcionalmente, a delegacin provincial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, por proposta do centro educativo ou por iniciativa propia, poder establecer outras funcins que impliquen a percepcin desta compoente do complemento especfico, oda a Xunta de Persoal. Artigo 8.-Dinamizacin especfica. 1. Para dar cumprimento ao establecido no punto quinto desta orde os centros educativos fomentarn a dinamizacin de proxectos especficos. 2. Cada centro educativo poder determinar no seu proxecto educativo as prioridades de actuacin das dinamizacins, segundo o contorno socioeconmico e cultural en que se atope. 3. En cada centro podern existir dinamizadoras e dinamizadores especficos para realizar, cando menos, funcins referidas biblioteca, convivencia escolar e soporte e dinamizacin das tecnoloxas da informacin e comunicacin. 4. Ademais, segundo a participacin do centro nos diferentes programas, poder existir a dinamizacin de programas internacionais, de mellora da calidade educativa e aqueloutras que poidan incidir na mellora da calidade educativa. As previsin de actuacins destas dinamizacins debern ser reflectidas no proxecto educativo do centro. 5. A direccin designar unha persoa como dinamizadora responsable de cada proxecto especfico, por un perodo de dous anos, priorizando a sa formacin especfica, a experiencia, o interese e a dispoibilidade horaria. Actuar baixo a coordinacin da xefatura de estudos, ags no caso da dinamizacin de apoio xestin econmica dos centros, que actuar baixo a coordinacin do secretario ou secretaria. 6. Os dinamizadores e as dinamizadoras especficos e o profesorado colaborador que dedique, polo menos, das horas semanais das complementarias fixas a
12.690
N 143 Martes, 24 de xullo de 2007 lixencia emocional, a autoestima, a resolucin pacfica de conflitos, a mediacin e dinmicas de grupo. 3. Colaborar na dinamizacin do plan de convivencia xunto co Observatorio da Convivencia do centro. 4. Formar parte do Observatorio da Convivencia do centro. 5. Coordinar actuacins no centro, a realizar desde a titora, promotoras de valores democrticos de convivencia, de negociacin e dilogo e de cultura de paz. 6. Colaborar co departamento de orientacin no deseo e desenvolvemento de programas facilitadores da deteccin de dificultades de convivencia e de relacin. 7. Realizar un informe trimestral, logo das sesins de avaliacin sobre o estado da convivencia, con propostas de mellora en funcin dos logros acadados e das dificultades existentes. 8. Promover a participacin das familias informndoas e asesorndoas, en especial no relacionado coa convivencia democrtica. 9. Valorar as posibilidades de colaboracin con organizacins, institucins e colectivos do contorno que poidan completar e reforzar o traballo de centro. Artigo 13.-Definicin da dinamizacin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin. Nos centros educativos poder designarse unha persoa encargada das tecnoloxas da informacin e da comunicacin, que ter como obxectivo o mantemento cotin dos equipamentos informticos do centro, as como o soporte no seu uso didctico ao resto dos profesores do claustro. Artigo 14.-Funcins da dinamizacin das tecnoloxas da informacin e a comunicacin. En colaboracin co profesorado de apoio, sern as seguintes: 1. Dinamizar e impulsar o uso das TIC do centro. 2. Mantemento cotin dos equipamentos informticos do centro, constitundo o primeiro nivel de soporte destes, contando co apoio, nesta tarefa, do asesor ou asesora TIC da zona, sempre que as circunstancias as o requiran. 3. Dar soporte, no uso didctico, do equipamento informtico do centro, ao resto do claustro, contando co apoio, nesta tarefa, do asesor ou asesora TIC da zona, sempre que as circunstancias as o requiran. 4. Elaborar, por requirimento do equipo directivo e das lias directrices da Comisin de Coordinacin Pedagxica, o proxecto TIC e a organizacin e xestin dos medios e recursos tecnolxicos do centro. 5. Asesorar, de ser o caso, no mantemento do sitio web do centro. 6. Aqueloutras funcins que a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria estableza na sa normativa especfica. Artigo 15.-Definicin da dinamizacin de programas internacionais. Esta dinamizacin ten por obxectivo favorecer a participacin dos centros educativos nos diferentes programas e iniciativas de intercambio e mobilidade
estas funcins, tern dereito a percibir a parte do complemento especfico correspondente, titora e outras funcin docentes. Artigo 9.-Definicin da dinamizacin de biblioteca. A biblioteca escolar un recurso educativo imprescindible para a consecucin dos obxectivos educativos en todas as reas. Facilita o acceso aos recursos informativos e culturais necesarios nos procesos de ensino e aprendizaxe, favorece un uso contextualizado das tecnoloxas da comunicacin e da informacin e resulta imprescindible para a capacitacin e o fomento da lectura, de todo tipo de textos, en todo tipo de soportes. Artigo 10.-Funcins da dinamizacin de biblioteca. En colaboracin co profesorado de apoio, sern as seguintes: 1. Elaborar, en colaboracin co profesorado de apoio, o proxecto anual de biblioteca escolar e a memoria final. 2. Coordinar, seguindo as directrices da consellera, a elaboracin e posta en prctica do proxecto lector de centro, coa participacin de todo o profesorado. 3. Realizar o tratamento tcnico dos fondos (seleccionar, organizar, clasificar e catalogar). 4. Informar o claustro das actividades da biblioteca e integrar a sas suxestins. 5. Difundir os fondos existentes e as sas posibilidades de consulta entre toda a comunidade escolar. 6. Definir os criterios para o prstamo e atender o servizo xunto co equipo de apoio. 7. Asesorar o profesorado en tcnicas de animacin lectura, estratexias de dinamizacin, formacin de usuarios e traballo documental, seleccionando e elaborando materiais, xunto co resto do profesorado, para a formacin do alumnado nestes aspectos. 8. Coordinar o equipo de apoio biblioteca escolar. 9. Representar o equipo de biblioteca na Comisin de Coordinacin Pedagxica. 10. Aqueloutras funcins que a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria estableza na sa normativa especfica sobre bibliotecas escolares. Artigo 11.-Definicin da dinamizacin de convivencia escolar. A persoa dinamizadora da convivencia coordinar a mellora do clima escolar, a travs da funcin titorial e propoendo accins cooperativas. Asesorar o resto do profesorado na inclusin de dinmicas de aula, que propicien a mellora da convivencia e a resolucin pacfica de conflitos. Artigo 12.-Funcins da dinamizacin de convivencia escolar. En colaboracin co profesorado de apoio, sern as seguintes: 1. Seleccionar aqueles mbitos do PAT que mis inciden na convivencia e revisar a sa adecuacin. 2. Velar pola incorporacin e tratamento no PAT de contidos relacionados coas habilidades sociais, a inte-
N 143 Martes, 24 de xullo de 2007 noutros territorios do Estado e transnacional, tanto europeas como internacionais. Artigo 16.-Funcins da dinamizacin de programas internacionais. En colaboracin coas persoas de apoio, sern as seguintes: a) Realizar a busca de socios e establecer as comunicacins oportunas coa conseguinte realizacin, se o caso, de visitas preparatorias. b) Cubrir os formularios requiridos e tramitar as solicitudes diante das axencias responsables. c) Informar o Consello Escolar e o Claustro do desenvolvemento de cada programa. d) Cubrir, xunto co secretario ou secretaria do centro, os expedientes acadmicos e as xustificacins de gastos. e) Organizar os desprazamentos necesarios de acordo coa programacin realizada. f) Seleccionar os beneficiarios e beneficiarias participantes en funcin dos criterios previamente establecidos. g) Aqueloutras funcins que a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria estableza na sa normativa especfica. Artigo 17.-Definicin da dinamizacin de mellora da calidade educativa. Esta dinamizacin ten por obxecto favorecer a participacin dos centros educativos en todos aqueles programas que redunden na mellora da calidade educativa. Artigo 18.-Funcins da dinamizacin de mellora da calidade educativa. As sas funcins sern as seguintes: 1. Promover no centro proxectos e plans de traballo encamiados mellora da calidade da educacin. 2. Dinamizar o funcionamento dos plans de mellora e xestin da calidade en que participe o centro educativo. 3. Impulsar a formacin do persoal naqueles mbitos que procuren a mellora do centro no seu conxunto ou de aspectos particulares deste. 4. Promover relacins de colaboracin con entidades e organismos que traballen na mellora da calidade. 5. Difundir iniciativas e medidas encamiadas a dar coecemento das accins no mbito de mellora da calidade. 6. Aqueloutras funcins que a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria estableza na sa normativa especfica. Artigo 19.-Profesorado que presta servizos nos centros de formacin e recursos, no proxecto Siega e nos equipos de orientacin especficos e outros destinos docentes. Ter dereito a percibir a compoente do complemento especfico correspondente a funcin titorial e outras funcins docentes o profesorado que imparte programas europeos, presta servizos nos centros de forma-
12.691
cin e recursos, ou nas sas extensins, no proxecto Siega, nos equipos de orientacin especficos, en prazas de convenios ou asesoramento, de acordo co previsto no Decreto 244/1999, do 29 de xullo, ou noutras actividades docentes anlogas, sempre que tea todo o seu horario dedicado a estas funcins especficas. Artigo 20.-Compatibilidade. A retribucin da compoente do complemento especfico correspondente funcin titorial e outras funcins docentes ser compatible coa percepcin da compoente do complemento especfico por razn do desempeo de rganos unipersoais de goberno e de postos de traballo docentes singulares, as como pola consolidacin do complemento especfico correspondente ao exercicio da direccin dos centros docentes pblicos e da compoente do complemento especfico compensador do nivel 24 ao 21 para os funcionarios do corpo de mestres que imparten primeiro e segundo da educacin secundaria obrigatoria e do complemento especfico compensador entre o nivel 26 e 24 para os funcionarios do corpo de profesores de msica e artes escnicas que imparten ensinanzas musicais de grao superior. As mesmo, esta compeente do complemento especfico ser compatible coa compoente do complemento especfico que, de ser o caso, poida establecerse en recoecemento do labor do profesorado, atendendo sa especial dedicacin ao centro e implantacin de plans que supoan innovacin educativa, previsto no punto 2 b) do artigo 105 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin. Artigo 21.-Certificacins. As direccins dos centros educativos, dos centros de formacin e recursos e, cando proceda, os titulares das delegacins provinciais da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria ou a Subdireccin Xeral da Consellera de Educacin e Ordenacin Unversitaria certificarn, no modelo que se publica como anexo, as actividades que realiza o profesorado que orixina o dereito, conforme o disposto nesta orde, a percibir a compoente do complemento especfico correspondente funcin titorial e outras funcins docentes. Disposicin adicional En todo caso, cumprirn o requisito para percibir a compoente do complemento especfico correspondente funcin titorial e outras funcins docentes, os funcionarios docentes que realicen funcins sindicais ou formen parte dos rganos de representacin do profesorado previstos na Lei 7/2007, do 12 de abril, do estatuto bsico do empregado pblico. Disposicin derradeira Esta orde entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 17 de xullo de 2007. Laura Snchez Pin Conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria
12.692

ANEXO
N 143 Martes, 24 de xullo de 2007
CERTIFICACIN DE TITORA E OUTRAS FUNCINS DOCENTES
D./Dona. director/a do .. concello. provincia.... CERTIFICA: Que o/a funcionario/a cuxos datos a continuacin se relacionan realiza no curso acadmico 2007/2008, a actividade:.., que orixina o dereito, conforme o disposto na Orde do 17 de xullo de 2007, a percibir o compoente do complemento especfico correspondente funcin titorial e outras funcins docentes.
PRIMEIRO APELIDO SEGUNDO APELIDO NOME DNI
CORPO
SIT. ADM.
GRUPO
N.R.P.
CENTRO
CONCELLO
PROVINCIA
EFECTOS ADMINISTRATIVOS
EFECTOS ECONMICOS
DATA FIN
RECURSO QUE PROCEDE
PRAZO PARA INTERPOELO
RGANO AO CAL DEBE DIRIXIRSE O RECURSO
, . de de 200.
Asdo.:
CONSELLERA DE VIVENDA E SOLO Orde do 12 de xullo de 2007 pola que se regulan as medidas de accin positiva para a adxudicacin de vivendas no Programa de vivenda en aluguer a mulleres vtimas de violencia de xnero. A Orde do 22 de xuo de 2006 da Consellera de Vivenda e Solo, pola que se regula a xestin das vivendas, procedemento de adxudicacin e concesin das subvencins no Programa de vivenda en aluguer establece no seu artigo 10 a posibilidade de exclur do procedemento xeral de adxudicacin das vivendas adscritas ao dito programa, por causas debidamente motivadas, mediante orde da Conselleraa de Vivenda e Solo. Esta orde vn regular as medidas de accin positiva que se establecen a favor do colectivo das mulleres vtimas de violencia de xnero dentro do Programa de
vivenda en aluguer antes referido. Deste xeito implntase un procedemento especfico a un tratamento excepcional ao citado colectivo en virtude de: A posibilidade excepcional de exclur do procedemento xeral de adxudicacin das vivendas adscritas ao Programa de vivenda en aluguer que sexan precisas para satisfacer as necesidades especficas de vivenda. A concreta medida que se articula : A adxudicacin directa de vivenda procedente do Programa de vivenda en aluguer, en rxime de arrendamento, mediante a exclusin do procedemento xeral de adxudicacin previsto na Orde do 22 de xuo de 2006, pola que se regula a xestin das vivendas, procedemento de adxudicacin e concesin das subvencins no Programa de vivenda en aluguer. Na sa virtude, e de conformidade co disposto no artigo 1.a) do Decreto 505/2005, do 22 de setembro,
Diario Oficial de Galicia

venres, 31 de xullo de 1998 III. OUTRAS DISPOSICINS
Nmero do Dog: Data da Disposicin: Seccin: Organismo: Rango: Ttulo:
147 24 de xullo de 1998
Pxina do Dog:
8.861
III. OUTRAS DISPOSICINS CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Orde Orde do 24 de xullo de 1998 pola que se establece a organizacin e funcionamento da orientacin educativa e profesional na Comunidade Autnoma de Galicia regulada polo Decreto 120/1998.
A Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo no seu artigo 2.3 g), establece que a actividade educativa se desenvolver atendendo entre outros principios, de atencin psicopedagxica e orientacin educativa e profesional. No prembulo da citada lei inclese, como parte da funcin docente, a titora e a orientacin e establcese o dereito do alumnado a recibir esta nos campos psicopedagxico e profesional. Nesta lia, o artigo 60.2 da mesma lei establece que as administracins educativas garantirn a orientacin acadmica, psicopedagxica e profesional dos alumnos, especialmente no que se refire s distintas opcins educativas e transicin do sistema educativo mundo laboral, prestando singular atencin superacin de hbitos sociais discriminatorios que condicionan o acceso s diferentes estudios e profesins. A coordinacin das actividades de orientacin levarana a cabo profesionais coa debida preparacin. O Decreto 374/1996, do 17 de outubro, polo que se aproba o Regulamento das escolas de educacin infantil e dos colexios de educacin primaria, o artigo 34, entre as competencias do xefe de estudios sinala no apartado f) a de coordinar e orienta-la accin dos titores de acordo co plan de accin titorial. As mesmo, dedica o captulo V do seu ttulo III s titores. Igualmente, o Decreto 324/1996, do 26 de xullo, polo que se aproba o Regulamento orgnico dos institutos de educacin secundaria, no artigo 53.1 a), establece que neses centros existirn -como rgano de coordinacin docente- un departamento de orientacin. No Decreto 120/1998, do 23 de abril, polo que se regula a orientacin educativa e profesional na Comunidade Autnoma de Galicia, no artigo 1.1, crese, nos institutos de educacin secundaria un departamento de orientacin que abranguer no seu plan de actuacin as escolas de educacin infantil, os colexios de educacin infantil e primaria e os de educacin primaria adscritos a el. Igualmente, no citado decreto, artigo 1.2, crase un departamento de orientacin nos colexios de educacin infantil e primaria, e nos colexios de educacin primaria, que abranguer no seu mbito de actuacin, ademais do propio centro, aqueloutros centros incompletos da mesma zona de escolarizacin.
No artigo 2 deste mesmo decreto, cranse os equipos de orientacin especficos, que abranguern no seu plan de actuacin os institutos de educacin secundaria, os centros pblicos integrados, as escolas de educacin infantil, os colexios de educacin infantil e primaria, os centros especficos de adultos e os colexios de educacin especial. Estes equipos de orientacin especficos estarn formados por aqueles profesionais que poidan da-la resposta mais axeitada s necesidades de intervencin externa ligadas a aspectos psicopedagxicos especficos e a cuestins sociais ou mesmo familiares que teen incidencia no mbito educativo. Nesta lia, os departamentos de orientacin e os equipos de orientacin especficos han de constitu-lo garante de que a orientacin forme parte esencial da actividade educativa e de que se estableza unha va de asesoramento permanente alumnado, profesorado e s familias mediante un plan de actuacin comn entre os diferentes profesionais. As, entndese a orientacin como un proceso que incle a toda a comunidade educativa, que debe garantirse desde as primeiras idades do alumnado permitindo as a prevencin e deteccin temper das sas dificultades tanto no desenvolvemento persoal ou da aprendizaxe como profesional. De a a necesidade de que os propios centros educativos conten con profesionais da orientacin que colaboren co profesorado e as familias para logra-lo maior desenvolvemento do alumnado e que lles permitan ter unha imaxe completa e adecuada de si mesmos e das sas posibilidades no mundo sociolaboral. A presente orde ten a intencionalidade normativa de proporcionar un marco referencial estable pero dotado mesmo tempo da flexibilidade e ductilidade suficiente que permita a organizacin e funcionamento dos servicios de orientacin axeitados s diferentes contextos educativos. En consecuencia co exposto e en virtude da disposicin derradeira primeira do Decreto120/1998, do 23 de abril, a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria DISPN: Captulo I Disposicins xerais Artigo 1.-Servicios da orientacin. De acordo co establecido no Decreto 120/1998, do 23 de abril, polo que se regula a orientacin educativa e profesional na Comunidade Autnoma de Galicia, os servicios de orientacin configranse como: a) Servicios internos, mediante os departamentos de orientacin nos centros docentes de ensinanzas non universitarias de rxime xeral, dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. b) Servicios externos, mediante os equipos de orientacin especficos de mbito provincial. Artigo 2.-Creacin dos departamentos de orientacin. Cranse os departamentos de orientacin: a) Nos institutos de educacin secundaria e nos centros pblicos integrados. b) Nos colexios de educacin infantil e primaria e nos colexios de educacin primaria de doce ou mis unidades e nos centros especficos de educacin de adultos. c) Podern crearse departamentos de orientacin nos colexios de educacin infantil e primaria e nos colexios de educacin primaria de menos de doce unidades, cando as circunstancias de dispersin da poboacin as o aconsellen. Artigo 3.-mbito de actuacin. 1. Os departamentos de orientacin dos institutos de educacin secundaria e dos centros pblicos integrados abranguern no seu plan de actuacin, ademais do propio centro, aquelas escolas de educacin infantil, colexios de educacin infantil e primaria e colexios de educacin primaria que lles estean adscritos. 2. Os departamentos de orientacin dos colexios de educacin infantil e primaria e de educacin primaria abranguern no seu plan de actuacin, ademais do propio centro, aqueloutros centros incompletos da
mesma zona de escolarizacin que, se o caso, lles adscriba a delegacin provincial por proposta do Servicio de Inspeccin Educativa. 3. Cando a xefatura do departamento de orientacin dos colexios de educacin infantil e primaria e educacin primaria estea desempeada por un mestre que posa algunha das titulacins relacionadas no artigo 4 do Decreto 120/1998, a delegacin provincial poder adscribirlle outros colexios de educacin infantil e primaria e de educacin primaria. O plan de orientacin abranguer os centros que sexan adscritos. Neste suposto os mestres especialistas de pedagoxa teraputica ou de audicin e linguaxe nomeados responsables de orientacin, en aplicacin da disposicin transitoria cuarta do Decreto 120/1998, do 23 de abril, formarn parte do departamento de orientacin constitudo no colexio de educacin infantil e primaria ou educacin primaria. 4. Os equipos de orientacin especficos abranguern no seu plan de actuacin as escolas de educacin infantil, os colexios de educacin infantil e primaria, os colexios de educacin primaria, os institutos de educacin secundaria e os centros pblicos integrados. Igualmente, os equipos de orientacin especficos intervirn nos centros especficos de educacin de adultos e, se o caso, nos centros de educacin especial dependentes da Administracin educativa. Captulo II Servicios internos Seccin primeira Os departamentos de orientacin dos institutos de educacin secundaria e dos centros pblicos integrados Artigo 4.-Composicin. 1. O departamento de orientacin dos institutos de educacin secundaria e dos centros pblicos integrados ter a composicin establecida no artigo 3 do Decreto 120/1998, do 23 de abril. 2. A xefatura do departamento de orientacin ser desempeada polo funcionario do corpo de profesores de ensino secundario, especialidade Psicoloxa e pedagoxa, ags nos supostos recollidos na disposicin adicional terceira do dito Decreto 120/1998, do 23 de abril, e sen prexuzo da reserva prevista na disposicin transitoria segunda. 3. Cando no instituto de educacin secundaria ou no colexio pblico integrado exista mis dun funcionario do corpo de profesores de ensino secun dario, da especialidade de Psicoloxa e pedagoxa, o nomeamento e cesamento do xefe de departamento realizarase de conformidade co establecido nos artigos 74 e 76 do Decreto 324/1996, do 26 de xullo e nos apartados 51 e 52 da Orde do 1 de agosto de 1997, pola que se dictan instruccins para o desenvolvemento do Decreto 324/1996, polo que se aproba o Regulamento orgnico dos institutos de educacin secundaria e se establece a sa organizacin e funcionamento. Artigo 5.-Funcins. Son competencia do departamento de orientacin dos institutos de educacin secundaria e centros pblicos integrados as funcins seguintes: a) Valora-las necesidades educativas, no mbito da orientacin, dos alumnos e alumnas do seu contorno e desear, desenvolver e avaliar programas especficos de intervencin do seu mbito de actuacin. b) Elaborar, de acordo coas directrices establecidas pola comisin de coordinacin pedagxica, as propostas do plan de orientacin acadmica e profesional, e do plan de accin titorial, incidindo no desenvolvemento persoal, social e cognitivo do alumnado e ofrecerlle profesorado soporte tcnico para o desenvolvemento destes plans. c) Participar na elaboracin, seguimento e avaliacin dos proxectos educativo e curricular do centro, incidindo nos criterios de carcter organizativo e pedagxico para a atencin alumnado con necesidades educativas especiais e nos principios de avaliacin formativa e, cando cumpra, na adecuacin dos
criterios de promocin. d) Desear accins encamiadas atencin temper, se o caso, do seu alumnado e o dos colexios e escolas que lle sexan adscritos e prevencin de dificultades ou problemas de desenvolvemento ou de aprendizaxe derivados tanto de condicins desfavorables como de altas capacidades que presenten os alumnos e alumnas. e) Participar na avaliacin psicopedagxica conforme a normativa respecto e participar no deseo e desenvolvemento de medidas de atencin diversidade. f) Facilitarlle alumnado o apoio e o asesoramento necesarios para adquirir habilidades bsicas de vida e enfronta-los momentos escolares mis decisivos ou de maior dificultade, como o ingreso no centro, o cambio de ciclo ou etapa, a eleccin de optativas ou de itinerarios formativos, a transicin vida profesional e a resolucin de conflictos de relacin interpersoal. g) Informa-lo alumnado dos recursos laborais e profesionais seu alcance e propoe-la realizacin de actividades de orientacin que lle faciliten a toma de decisins sobre o seu futuro. h) Cooperar cos membros dos equipos de orientacin especficos no deseo, desenvolvemento e avaliacin de programas de orientacin. i) Impulsa-la participacin do profesorado en programas de investigacin e innovacin educativa nos mbitos relativos a hbitos de traballo intelectual, programas de ensinar a pensar, habilidades sociais, tcnicas de dinmica de grupos ou en calquera outro relacionado co seu mbito de actuacin. l) Promove-la cooperacin entre o centro e as familias, implicndoas no proceso educativo dos seus fillos, especialmente no relativo motivacin, construccin do autoconcepto e da autoestima e no proceso de toma de decisins. m) Establecer canles de comunicacin cos diferentes servicios ou institucins no mbito das sas competencias. n) Nos institutos onde se imparta formacin profesional especfica, coordina-la orientacin laboral e profesional con outras administracins o institucins. o) Aqueloutras que a Administracin educativa lle puidese encomendar no mbito das sas funcins. Artigo 6.-Funcins da xefatura do departamento. 1. A xefatura dos departamentos de orientacin ter as seguintes funcins: a) Representa-lo departamento na comisin de coordinacin pedagxica. b) Dirixir e coordina-las actividades e actuacins propias do departamento e facilita-la colaboracin entre os seus membros. c) Responsabilizarse da redaccin do plan anual do departamento e velar polo seu cumprimento; as como da elaboracin e redaccin da memoria final de curso. d) Convocar e presidi-las reunins ordinarias do departamento e as que con carcter extraordinario fose preciso celebrar, levantando a acta correspondente. e) Velar pola confidencialidade dos documentos, se o caso. f) Coordina-la organizacin de espacios e instalacins para a orientacin, as como a adquisicin de material e de equipamento especfico, velando polo seu uso correcto e conservacin. g) Realiza-las avaliacins psicopedagxicas do seu centro e, se o caso, as dos centros que lle sexan adscritos, as como asesorar no deseo, desenvolvemento e avaliacin das medidas de atencin diversidade conforme o procedemento e criterios establecidos no proxecto curricular do centro e responsabilizarse, cando cumpra, da elaboracin do informe psicopedagxico. h) Coordina-las accins dos profesores de apoio na atencin do alumnado con necesidades educativas
especiais, elevando xefe de estudios, cando cumpra, a proposta de organizacin da docencia para este alumnado. i) Participar nas sesins de avaliacin para o deseo, desenvolvemento e avaliacin de actuacins conxuntas que permitan a coherencia das respostas educativas. l) Aqueloutras funcins que a Administracin educativa lle poida asignar referidas orientacin. 2. A participacin do xefe do departamento de orientacin nas sesins de avaliacin responder s sas competencias de asesoramento e apoio profesorado e asistir a elas con voz e sen voto. Artigo 7.-Funcins do profesorado de apoio alumnado con necesidades educativas especiais: especialista en pedagoxa teraputica e en audicin e linguaxe. Sen prexuzo do establecido no Decreto 374/1996, do 17 de outubro, do Regulamento orgnico das escolas de educacin infantil e dos colexios de educacin primaria e da Orde do 22 de xullo de 1997 pola que se regulan determinados aspectos de organizacin e funcionamento dos ditos centros, os mestres especialistas en pedagoxa teraputica e audicin e linguaxe exercern as sas funcins en tdalas etapas educativas que se impartan no centro e desenvolvern, ademais das que lles competen como membros do departamento de orientacin, as seguintes funcins: a) Asistir s reunins da comisin de coordinacin pedagxica. b) Participar na avaliacin inicial do alumnado que acceda educacin secundaria obrigatoria e, cando cumpra, naquelas sesins de avaliacin que afecten a alumnado con necesidades educativas especiais. c) Colaborar na elaboracin, seguimento e avaliacin das adaptacins curriculares individuais, as como das medidas de reforzo, se o caso, e daqueloutras dirixidas atencin diversidade do alumnado. d) Prestarlle atencin docente directa alumnado con necesidades educativas especiais que as o requira, atencin que, en xeral, se prestar no grupo no que est integrado. e) Aqueloutras funcins que a Administracin educativa lles poida asignar referidas orientacin. Artigo 8.-Funcins do profesor de formacin e orientacin laboral. O profesor de formacin e orientacin laboral desenvolver, ademais das funcins que lle competen como membro do departamento de orientacin, as seguintes: a) Informa-lo alumnado sobre o marco legal de traballo e das relacins laborais. b) Orientar sobre formas e procedementos de insercin profesional. c) Dar a coece-los recursos profesionais e laborais existentes. d) Desear actividades ou programas para que o alumnado poida elabora-lo seu propio itinerario profesional de busca de emprego, facndoo consciente da necesidade de formacin permanente. e) Potenciar estratexias encamiadas consecucin, se o caso, dunha reorientacin profesional axustada s demandas do mundo laboral. f) Colaborar cos titores responsables da formacin en centros de traballo na elaboracin de programas para a realizacin de actividades formativo-productivas en centros de traballo. g) Promover que o alumnado que accede a un programa de iniciacin profesional intervea activamente no seu proceso de aprendizaxe e no deseo da sa traxectoria persoal e laboral. h) Aqueloutras funcins que a Administracin educativa lle poida asignar referidas orientacin. Seccin segunda Os departamentos de orientacin dos colexios de educacin infantil e primaria e dos colexios de educacin primaria Artigo 9.-Composicin. O departamento de orientacin dos colexios de educacin infantil e primaria e dos colexios de educacin
primaria ter a composicin establecida no artigo 4 do Decreto 120/1998, do 23 de abril, polo que se regula a orientacin educativa e profesional na Comunidade Autnoma de Galicia, sen prexuzo do establecido no segundo pargrafo do apartado tres do artigo 3 da presente orde. Artigo 10.-Funcins. Son competencia do departamento de orientacin dos colexios de educacin infantil e primaria e de educacin primaria as funcins seguintes: a) Valora-las necesidades educativas, no mbito da orientacin, dos alumnos e alumnas do seu contorno e desear, desenvolver e avaliar programas especficos de intervencin. b) De acordo coas directrices establecidas no plan de orientacin deseado conforme o que se establece no artigo 13 da presente orde e da comisin de coordinacin pedagxica do centro, elabora-las propostas do plan de orientacin acadmica e do plan de accin titorial, incidindo no desenvolvemento persoal, social e cognitivo do alumnado e ofrecerlle profesorado o soporte tcnico para o desenvolvemento deste plan. c) Participar na elaboracin, seguimento e avaliacin dos proxectos educativo e curricular do centro, incidindo nos criterios de carcter organizativo e pedagxico para a atencin diversidade do alum nado e nos principios de avaliacin formativa e, cando cumpra, na adecuacin dos criterios de promocin. d) Desear accins encamiadas atencin temper e prevencin de dificultades ou problemas de desenvolvemento ou de aprendizaxe derivadas tanto de condicins desfavorables como de sobredotacin que presenten os alumnos e alumnas. e) Participar na avaliacin psicopedagxica conforme a normativa respecto e participar no deseo e desenvolvemento de medidas de atencin diversidade. f) Facilitarlle comunidade educativa os apoios e o asesoramento necesarios para que o alumnado poida enfrontar adecuadamente os momentos escolares mis decisivos ou de maior dificultade, como o ingreso no centro, o cambio de ciclo ou etapa ou a resolucin de conflictos de relacin interpersoal. g) Impulsa-la participacin do profesorado en programas de investigacin e innovacin educativa nos mbitos relativos a hbitos de traballo intelectual, programas de ensinar a pensar, habilidades sociais, tcnicas de dinmica de grupos ou en calquera outro relacionado co seu mbito de actuacin. h) Cooperar cos membros dos equipos de orientacin especficos no deseo, desenvolvemento e avaliacin de programas de intervencin. i) Co obxecto de potenciar estratexias de actuacin conxuntas, promove-la cooperacin entre o centro e as familias, implicndoas no proceso educativo dos seus fillos: estimulacin da motivacin e intereses; adquisicin de hbitos de hixiene e de autonoma; desenvolvemento motriz e da linguaxe; relacins interpersoais e aqueloutros aspectos que favorezan o desenvolvemento evolutivo do alumnado. l) Establecer canles de comunicacin cos diferentes servicios ou institucins no mbito das sas competencias. m) Aqueloutras que a Administracin educativa lle puidese encomendar no mbito das sas funcins. Artigo 11.-Funcins da xefatura do departamento. 1. Sen prexuzo do establecido no Decreto 374/1996, do 17 de outubro, do regulamento orgnico das escolas de educacin infantil e dos colexios de educacin primaria, os xefes ou xefas dos departamentos de orientacin dos ditos centros tern as seguintes funcins: a) Dirixir e coordina-las actividades e actuacins propias do departamento de orientacin. b) Responsabilizarse da redaccin do plan anual de actividades do departamento, velar polo seu cumprimento e elabora-la memoria final de curso.
c) Representa-lo departamento na comisin de coordinacin pedagxica. d) Convocar e presidi-las reunins ordinarias do departamento e as que con carcter extraordinario fose preciso celebrar, levantando a acta correspondente. e) Asistir s reunins convocadas polo xefe ou xefa do departamento de orientacin do instituto de educacin secundaria que est adscrito. f) Velar pola confidencialidade dos documentos, se o caso. g) Coordina-la organizacin de espacios e instalacins para a orientacin, as como a adquisicin de material e de equipamento especfico, velando polo seu uso correcto e conservacin. h) Realiza-las avaliacins psicopedagxicas, no caso de estar en posesin das titulacins que se indican no artigo 4 a) do Decreto 120/1998, e asesorar no deseo, desenvolvemento e avaliacin das medidas de atencin diversidade conforme o procedemento e os criterios establecidos no proxecto curricular do centro e responsabilizarse da elaboracin do informe psicopedagxico. i) Coordinar, en colaboracin cos profesores ou profesoras de apoio, a atencin do alumnado con necesidades educativas especiais, elevando xefe de estudios, cando cumpra, a proposta de organizacin da docencia para este alumnado. l) Participar nas sesins de avaliacin para o deseo, desenvolvemento e avaliacin de actuacins conxuntas que permitan a coherencia das respostas educativas. m) Aqueloutras funcins que a Administracin educativa lle poida asignar referidas orientacin. 2. A participacin do xefe do departamento de orientacin nas sesins de avaliacin responder s sas competencias de asesoramento e apoio profesorado e asistir a elas con voz e sen voto. Seccin terceira Organizacin e funcionamento dos departamentos de orientacin Artigo 12.-Plan xeral de actuacin. A Direccin Xeral de Ordenacin Educativa e Formacin Profesional poder dicta-las instruccins dirixidas a unifica-las actuacins dos diferentes plans de orientacin, establecendo un marco comn para a sa planificacin, desenvolvemento e avaliacin, as como aqueles mbitos de actuacin prioritarios Estas accins levaranse a cabo sen prexuzo do establecido nos proxectos educativo e curricular de cada centro para permiti-la necesaria adaptacin de tales medidas s diferentes contextos educativos. Artigo 13.-Organizacin da coordinacin entre os departamentos de orientacin. 1. Para asegura-la actuacin coordinada entre os departamentos de orientacin dos institutos de educacin secundaria ou dos centros integrados cos colexios de educacin infantil e primaria e de educacin primaria que lles sexan adscritos, elaboraranse conxuntamente as lias xerais do plan de orien tacin acadmica e profesional e do plan de accin titorial, que debern adaptarse s diferentes contextos educativos de cada centro. Esta posta en comn deber realizarse durante o mes de setembro. 2. Para realiza-la coordinacin e seguimento do plan de orientacin establecido no punto anterior, os membros do departamento de orientacin reunirnse unha vez trimestre, sen prexuzo de que se realicen as reunins que sexan necesarias para tal efecto. Artigo 14.-Funcionamento. 1. Os membros do departamento de orientacin con destino no propio centro celebrarn reunins semanais na hora destinada para tal fin no seu horario. A asistencia ser obrigatoria. 2. O mestre responsable da orientacin nos centros nos que non exista departamento de orientacin recoller nun informe anual a avaliacin do desenvolvemento do plan de orientacin e as modificacins adoptadas, se o caso, que se incorporar no anexo da memoria final do instituto de educacin secundaria ou centro pblico integrado que estean adscritos. Artigo 15.-Elaboracin e estructura do plan de orientacin e da sa memoria.
1. O plan de orientacin incluir, alomenos, os seguintes aspectos: a) Xustificacin baseada no contexto. b) Obxectivos. c) Planificacin xeral e definicin de accins prioritarias. d) Estratexias de intervencin. e) Criterios de avaliacin do plan. 2. vista das actas e dos informes de tdolos centros adscritos, final de curso os departamentos realizarn unha memoria na que se recollern, polo menos, os seguintes aspectos: a) Modificacins introducidas no proceso de desenvolvemento do plan, programa ou programas e cambio, se procede, na realidade educativa. b) Valoracin do grao de consecucin dos obxectivos establecidos no dito plan, as como a implicacin e participacin dos diferentes profesionais que colaboren nel. c) Conclusins e propostas concretas de mellora. A memoria ser redactada polo xefe de departamento e entregada equipo directivo para a sa inclusin na memoria final do centro que se xuntar como anexo s memorias correspondentes dos centros adscritos, se o caso. Artigo 16 Os institutos de educacin secundaria, os centros pblicos integrados, os colexios de educacin infantil e primaria e educacin primaria que conten con departamento de orientacin reservarn, no seu orzamento, unha cantidade necesaria para o funcionamento dese departamento, considerando o plan anual de orientacin do centro. A Direccin Xeral de Centros e Inspeccin Educativa poder determinar, para cada centro, a conta necesaria para o desenvolvemento das accins de coordinacin e os desprazamentos, se o caso, dos membros do departamento de orientacin. Captulo III Servicios externos Os equipos de orientacin especficos Artigo 17.-Composicin dos equipos de orientacin especficos. 1. Os equipos de orientacin especficos tern a composicin establecida no artigo 5 do Decreto 120/1998, do 23 de abril. 2. Os delegados provinciais da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria fixarn a sede dos equipos de orientacin especficos. 3. Os membros dos equipos de orientacin especficos continuarn percibindo o complemento especfico que estaba fixado para os equipos psicopedagxicos de apoio. Artigo 18.-Funcins. Os equipos de orientacin especficos tern as seguintes funcins: a) Colaborar, como tcnicos educativos, nas diferentes actuacins encamiadas prevencin e atencin temper que lle faciliten alumnado o seu desenvolvemento evolutivo. b) Asesorar e apoia-los departamentos de orientacin, dos centros da provincia, mediante a elaboracin de pautas de intervencin, a intervencin directa, o seguimento das accins iniciadas e calquera outra accin ou prestacin de recursos que se precise. c) Desenvolver programas de investigacin, elaboracin, recompilacin e difusin de recursos para darlles resposta s necesidades especficas do alumnado. d) Asesora-los departamentos de orientacin dos centros educativos na atencin diversidade persoal e sociocultural do alumnado e colaborar na aplicacin de medidas educativas axeitadas. e) Colaborar cos departamentos de orientacin na avaliacin psicopedagxica do alumnado, cando sexa
necesaria a intervencin dun profesional externo centro, e participar, se o caso, no dictame de escolarizacin. f) Contribur formacin especializada dos departamentos de orientacin e do profesorado no mbito das necesidades educativas especiais que atenden. g) Colaborar con outros servicios ou institucins que desenvolvan actividades no campo educativo, laboral, social, da sade e naqueloutros mbitos da sa competencia. h) Cooperar cos departamentos de orientacin dos centros do seu mbito de actuacin no deseo, desenvolvemento e avaliacin de programas de intervencin relativos orientacin profesional, modificacin de conducta, sade, etc. ou de programas integrados. i) Colaborar no deseo, desenvolvemento e avaliacin de actividades ou en programas formativos de orientacin educativa e sociofamiliar, as como asesorar e colaborar coas familias sobre o tipo de intervencin que deben seguir cos seus fillos. l) Calquera outra que se lles puidese encomendar no mbito das sas funcins. Artigo 19.-Coordinacin. 1. O equipo de orientacin especfico estar coordinado por un dos seus membros, conforme se establece no artigo 9 do Decreto 120/1998, que ser o responsable da unificacin de criterios tcnicos de intervencin entre eles. Estes criterios aplicaranse, alomenos, anlise da valoracin interdisciplinar do alumnado, s metodoloxas que se vaian seguir, s adaptacins de materiais, elaboracin colexiada dos modelos de informe psicopedagxico, s rexistros de datos e intercambio de informacin referido tanto alumnado como s centros e s familias. 2. Os equipos de orientacin especficos debern establecer diferentes canles de comunicacin que permitan a colaboracin, no mbito das sas competencias, cos diferentes axentes da comunidade educativa, as como con outros servicios ou institucins que posibiliten actuacins conxuntas e coherentes cos obxectivos previstos en cada contexto educativo. 3. Os equipos de orientacin especficos celebrarn, dentro do seu horario, unha reunin semanal de coordinacin, sendo polo tanto a asistencia obrigatoria para tdolos seus membros. Polo menos unha vez mes, as reunins dos equipos tern por obxecto face-lo seguimento do desenvolvemento do plan de actuacin e establece-las medidas de reaxuste que, se o caso, se consideren necesarias. Artigo 20.- Funcins do coordinador. 1. Ademais das funcins que lle corresponden como membro do equipo, o coordinador deber desenvolve-las seguintes funcins: a) Representa-lo equipo nas reunins s que oficialmente sexa convocado. b) Coordina-la elaboracin, seguimento e avaliacin do plan xeral anual no seu mbito de intervencin e redacta-la memoria final. c) Fomenta-lo traballo colaborativo entre os diferentes membros do equipo que permitan actuacins coherentes entre os diferentes especialistas. d) Impulsa-las tarefas de formacin e de investigacin e aqueloutras que poidan ser de interese tanto para o equipo como para os departamentos de orientacin dos centros da provincia. e) Calquera outra que se lle asigne regulamentariamente. 2. O coordinador finalizar as sas funcins remate do seu mandato ou producirse algunha das circunstancias seguintes: a) Traslado temporal ou definitivo, voluntario ou forzoso, paso a situacin de servicios especiais, xubilacin, excedencia voluntaria ou forzosa. b) Cesamento polo delegado provincial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, de oficio ou por proposta do inspector coordinador, a causa de incumprimento grave de funcins, odos, se o
caso, os membros do equipo e o propio interesado. c) Renuncia motivada e aceptada polo inspector coordinador. Artigo 21.- Funcins do especialista en audicin e linguaxe. Ademais das funcins que lle corresponden como membro do equipo, o especialista en audicin e linguaxe dos equipos de orientacin especficos atender os casos das dificultades da linguaxe comprensiva e expresiva, prioritariamente nos centros de educacin infantil e primaria que non conten cun especialista, para permitir unha prevencin e deteccin temper que posibilite unha atencin axeitada s necesidades do alumnado destas idades, e responsabilizarase das seguintes funcins: a) Asesora-los departamentos de orientacin e, de se-lo caso, o profesorado na atencin s dificultades en audicin e linguaxe que poida presenta-lo alumnado. b) Asesorar e coordina-los profesores especialistas de audicin e linguaxe dos departamentos de orientacin dos centros adscritos da provincia no mbito das sas competencias especficas. c) Colaborar cos centros do seu mbito de actuacin no deseo, seguimento e avaliacin de programas encamiados prevencin das dificultades que poida presenta-lo alumnado no campo da audicin e linguaxe. d) Colaborar cos centros do seu mbito territorial no deseo, seguimento e avaliacin das adaptacins curriculares para o alumnado con necesidades educativas especiais asociadas a dificultades de audicin e linguaxe. e) Intervir directamente na rehabilitacin de problemas de audicin e linguaxe, naqueles casos nos que o alumnado non conte no seu centro cun especialista en audicin e linguaxe ou que pola singularidade da dificultade se precise da colaboracin doutro profesional. f) Calquera outra que se lle puidese encomendar relacionada coa sa especialidade. Artigo 22.-Funcins do traballador ou educador social. Ademais das funcins que lle corresponden como membro do equipo, o traballador ou educador social realizar accins de intervencin socio-educativa cos alumnos que presenten problemas ou dificultades de integracin escolar e social. Para o desenvolvemento do seu traballo deber coordinarse cos diferentes profesionais dos distintos servicios, as como con outras persoas ou institucins que tean a garda dos menores. Este especialista desenvolver as seguintes funcins: a) Coordinar e asesora-los departamentos de orientacin dos centros adscritos na elaboracin das diferentes estratexias de actuacin para a deteccin daqueles factores de risco que poidan derivar en situacins socioeducativas desfavorables. b) Dar pautas para a realizacin ou realizar, se o caso, a valoracin sociofamiliar do alumnado que presente problemas que provean de determinados factores e condicionantes sociais desfavorecidos e propoer lias de actuacin. c) Informar sobre os recursos socioeconmicos, educativos e culturais da zona que poidan ser de interese para o desenvolvemento persoal, social e de insercin laboral do alumnado. d) Colaborar na valoracin interdisciplinar do alumnado e cooperar con outros servicios sociais e da sade para a atencin infancia e adolescencia que lles permitan s diferentes colectivos da comunidade educativa unha actuacin coordinada. e) Cooperar cos centros educativos na elaboracin de propostas de intervencins dirixidas alumnado con necesidades educativas especiais derivadas de situacins sociais, culturais e familiares desfavorables, as como promove-la integracin das familias e do contorno nas actividades do centro. f) Participar no desenvolvemento de programas de garanta social dirixidos alumnado, as como en programas formativos para pais e nais de alumnos. g) Calquera outra que se lle puidera encomendar no mbito das sas funcins.
Artigo 23.-Funcins do psiclogo/pedagogo. Ademais das funcins que lles corresponden como membros dos equipos, os psiclogos, pedagogos ou psicopedagogos dos equipos de orientacin especficos exercern as funcins seguintes: 1. Funcins xerais: a) Participar no proceso da avaliacin psicopedagxica, ou nas fases deste que se consideren oportunas, no mbito da sa competencia. b) Como consecuencia da avaliacin das necesidades socioeducativas do seu mbito, coordina-lo deseo, desenvolvemento e avaliacin de programas de intervencin e orientacin educativa acordes con tales necesidades e en colaboracin, cando cumpra, con outros servicios, institucins ou entidades de carcter social, laboral, de sade, etc. c) Asesora-los departamentos de orientacin do seu mbito no deseo, desenvolvemento e avaliacin de actividades de orientacin profesional e de medidas de atencin diversidade, intervindo directamente, cando cumpra, cos diferentes axentes da comunidade educativa. d) Asesora-los membros dos departamentos de orientacin do seu mbito de actuacin que desempean a funcin de apoio alumnado con necesidades educativas especiais. e) Calquera outra que se lles puidera encomendar no mbito das sas funcins. 2. Funcins especficas para os diferentes profesionais: 2.1. Profesional dedicado atencin das necesidades educativas especiais sensoriais, motricas, de sobredotacin e de transtornos xeralizados do desenvolvemento. a) Potencia-las actuacins de colaboracin cos diferentes profesionais para actuacins conxuntas de prevencin e intervencin que dean a resposta axeitada s necesidades educativas deste alumnado. b) Elaborar, se o caso, recompilar e difundi-la informacin necesaria para o alumnado, profesorado e familias, para facilita-la identificacin e utilizacin das axudas tcnicas e outros recursos que lle permitan alumnado con necesidades educativas especiais acceder currculo. c) Asesora-los diferentes axentes da comunidade educativa sobre aquelas medidas que potencien mximo as capacidades do alumnado e faciliten a sa integracin escolar e social, incidindo no desenvolvemento comunicativo e intelectual e na consecucin da autonoma e equilibrio persoal de cada alumno. 2.2. Profesional dedicado atencin das necesidades educativas especiais derivadas de transtornos de conducta. a) Valora-las necesidades do seu mbito de actuacin e, en consecuencia, colaborar cos departamentos de orientacin no deseo, desenvolvemento e avaliacin de accins encamiadas prevencin e intervencin sobre factores persoais, familiares, de grupos de pares, escolares ou dos medios de comunicacin que provocan situacins de risco. b) Elaborar, recompilar e difundir s departamentos de orientacin materiais informativos sobre os factores ou indicadores de risco que poidan provocar situacins conflictivas nas diferentes comunidades educativas. c) Coordinar actividades intercentros destinadas prevencin de problemas de conducta e intervir, cando cumpra, co alumnado, profesorado, familias e cos diferentes axentes do contorno. 2.3. Profesional dedicado orientacin profesional. a) Ofrecer apoio tcnico especializado s departamentos de orientacin para a elaboracin, seguimento e avaliacin de programas de orientacin acadmica e profesional dirixidos insercin no mundo social e laboral do alumnado, independentemente da diversidade que presente.
b) Promove-la colaboracin intercentros con diferentes empresas, entidades e organismos para o desenvolvemento de actuacins conxuntas, no mbito da sa competencia, que lle permitan alumnado unha axeitada insercin laboral. c) Asesora-los departamentos de orientacin e os centros educativos para poder integra-la orientacin profesional nas diferentes reas do currculo. d) Elaborar, recompilar e difundir recursos escolares e profesionais para que os alumnos poidan decidirse pola opcin mis axeitada s sas caractersticas e preferencias. e) Asesorar e colaborar, no mbito das sas competencias, co profesorado de formacin e orientacin laboral dos departamentos de orientacin dos institutos educativos de educacin secundaria. f) No mbito do ensino para as persoas adultas, favorece-lo desenvolvemento de conductas vocacionais que contriban mellora ou recualificacin profesional, ou incorporacin mercado laboral. Artigo 24.-Organizacin e funcionamento. 1. A nivel provincial, correspndelle a coordinacin do equipo de orientacin especfico a un inspector de educacin. O plan anual ser aprobado polo delegado provincial e o seguimento ser realizado polo inspector coordinador correspondente. 2. Por motivos debidamente xustificados, a intervencin dos membros dos equipos de orientacin especficos nun determinado centro poder producirse por requirimento do xefe do departamento de orientacin, do director do centro, xuntando o informe do xefe do departamento de orientacin, co visto e prace do inspector de zona ou por proposta deste ltimo. Estas intervencins organizaranse en funcin das prioridades establecidas no plan anual dos ditos equipos. 3. Os membros dos equipos de orientacin especficos desempearn as sas funcins a travs dun horario de traballo que permita o contacto coa comunidade educativa dos centros. 4. Cada membro do equipo de orientacin especfico dedicar un da semana, na sede correspondente e en horario de ma e tarde, atencin personalizada das diferentes demandas socioeducativas do seu mbito de intervencin. 5. Tdolos membros do equipo de orientacin especfico debern permanecer na sede, cando menos, unha xornada de ma ou de tarde para facilita-la atencin coordinada comunidade educativa. Artigo 25.-Plan de actuacin e memoria. 1. Correspndelle a cada equipo a elaboracin do plan de actuacin anual e a realizacin do seguimento deste. O dito plan deber someterse, antes do 15 de outubro, aprobacin do inspector coordinador correspondente e ser remitido Subdireccin Xeral de Ordenacin Educativa co visto e prace do delegado provincial. 2. O plan de actuacin anual deber inclu-los seguintes epgrafes: a) Datos do equipo: compoentes e coordinador. b) Anlise das necesidades educativas do seu mbito de intervencin: -Caractersticas da poboacin -Necesidades educativas detectadas -Priorizacin das intervencins c) Plan de actuacin: -Obxectivos xerais -Temporalizacin -Estratexias de traballo -Distribucin de tarefas d) Coordinacin. e) Criterios de avaliacin. 3. Cando se produzan cambios relevantes respecto do plan anual, estes debern serlle comunicados, nun prazo non superior mes, para a sa autorizacin, inspector correspondente.
4. remate do ano acadmico, cada equipo de orientacin especfico elaborar unha memoria das sas actuacins na que se avaliarn os aspectos seguintes: -Intervencins realizadas nos centros educativos e valoracin delas. -Materiais elaborados e difundidos -Coordinacin de actividades intercentros -Valoracin dos programas de intervencin levados a cabo -Colaboracins realizadas con outros servicios e institucins. -Valoracin global do cumprimento dos obxectivos do plan anual e propostas de mellora, se o caso. 5. A memoria que se fai referencia nos apartados anteriores pecharase con data de 30 de xuo e remitirase antes do 15 de xullo inspeccin educativa correspondente e unha copia Subdireccin Xeral de Ordenacin Educativa. Disposicins transitorias Primeira.-Os directores dos colexios de educacin infantil e primaria e educacin primaria que non conten con departamento de orientacin no curso acadmico 1998/1999, nomearn un mestre responsable de orientacin conforme o previsto na disposicin transitoria cuarta do Decreto 120/1998, do 23 de abril. Nos colexios de educacin infantil e primaria e nos colexios de educacin primaria que non vaian contar con departamento de orientacin, de acordo co establecido na presente orde, nomearn un mestre responsable da orientacin conforme o establecido no pargrafo anterior. O horario destes funcionarios, logo da autorizacin da inspeccin educativa , flexibilizarase para atenderen a tdalas funcins que teen encomendadas. Segunda.-Os delegados provinciais da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria procedern a realizar anualmente as adscricins previstas na disposicin transitoria terceira do Decreto 120/1998, do 23 de abril. Disposicins derradeiras Primeira.-Autorzase a Direccin Xeral de Ordenacin Educativa e Formacin Profesional, para dictar cantas disposicins sexan precisas para a execucin e desenvolvemento do establecido nesta orde. Segunda.-A presente orde entrar en vigor o da seguinte o da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 24 de xullo de 1998. Celso Currs Fernndez Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria
N 112 Martes, 15 de xuo de 2010 Transportes, sobre a aprobacin definitiva do Plan Xeral de Ordenacin Municipal do Concello de Teo, aprobado polo pleno o 16-10-2009. 14. A Consellera de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas, mediante Orde de 27-1-2010 acordou, de conformidade co disposto no artigo 85.5 b) da LOUG, non outorgar a aprobacin definitiva do PXOM de Teo, por non se teren corrixido todas as deficiencias que se sinalaban na Orde de 11-2-2009. 15. O arquitecto municipal emitiu informe tcnico sobre a aprobacin provisoria do PXOM do Concello de Teo o 4-3-2010. 16. A Secretara municipal emitiu informe xurdico no 9-4-2010. 17. O Concello Pleno de Teo aprobou provisoria o 20-4-2010 o documento refundido definitivo do PXOM, denominado Documento de cumprimento da Orde do 27-1-2010 da CMATI; con data do 5-5-2010 o remiteu a esta consellera tres exemplares do plan xeral para resolver sobre a sa aprobacin definitiva. II. Informe. Visto o texto refundido do Plan Xeral de Ordenacin Municipal do Concello de Teo denominado tecnicamente Documento de cumprimentacin da Orde de 27-1-2010 da CMATI identificado con data de abril de 2010. Examinado o seu propio contido e as modificacins introducidas respecto do que foi obxecto de resolucin pola anterior orde da CMATI do 27-1-2010. E vista a proposta literal que nesta mesma data eleva a Secretara Xeral de Ordenacin do Territorio e Urbanismo. Pode considerarse que o novo documento agora remitido cumpre as observacins formuladas no corpo da anterior orde desta Consellera de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas do 27 de xaneiro pasado. De conformidade co artigo 89 da LOUG, e artigo 3 do Decreto 83/2009, do 21 de abril, polo que se fixa a estrutura orgnica dos departamentos da Xunta de Galicia, a competencia para resolver sobre a aprobacin definitiva dos plans xerais de ordenacin municipal lle corresponde ao conselleiro de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas. III. Resolucin. Con base en todo o anteriormente exposto, RESOLVO: 1. Outorgar a aprobacin definitiva ao Plan Xeral de Ordenacin Municipal de Teo (A Corua) de acordo co previsto na alnea 5.a) do artigo 85 da Lei 9/2002, do 30 de decembro, de ordenacin urbanstica e proteccin do medio rural de Galicia. 2. De conformidade co disposto polos artigos 92 da Lei 9/2002 e 70 da Lei 7/1985, do 2 de abril,
10.853
reguladora das bases de rxime local, o concello deber publicar no BOP a normativa e ordenanzas do plan aprobado definitivamente. 3. Notifquese esta orde ao concello e publquese no Diario Oficial de Galicia. Contra esta orde cabe interpoer recurso contencioso-administrativo ante a sala correspondente do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, no prazo de dous meses, que se contarn desde o da seguinte ao da sa publicacin, segundo dispoen os artigos 10 e 46 da Lei 29/1998, do 13 de xullo, reguladora da xurisdicin contenciosa-administrativa Santiago de Compostela, 4 de xuo de 2010. Agustn Hernndez Fernndez de Rojas Conselleiro de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Orde do 3 de xuo de 2010 pola que se aproba o calendario escolar para o curso 2010-2011, nos centros docentes sostidos con fondos pblicos. A disposicin adicional quinta da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin (BOE do 4 de maio) establece que as administracins educativas fixarn anualmente o calendario escolar e que este comprender un mnimo de 175 das lectivos para o ensino obrigatorio. Tendo en conta que as funcins de planificacin, regulacin e administracin do ensino regrado son competencia da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria e co obxecto de fixar o calendario escolar e as actividades de fin de curso para o curso 2010-2011 nos centros docentes sostidos con fondos pblicos da Comunidade Autnoma de Galicia, por proposta da Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa, DISPOO:
CAPTULO I CALENDARIO ESCOLAR
Artigo 1.-Aprobacin. Aprbase o calendario escolar para o curso 2010/2011 coas especificacins que se sinalan. Artigo 2.-mbito de aplicacin. Esta orde de aplicacin en todos os centros docentes da Comunidade Autnoma de Galicia sostidos con fondos pblicos.
10.854
N 112 Martes, 15 de xuo de 2010 cio das competencias que lle atribe o artigo 1.31 do Real decreto 1346/1989, do 3 de novembro (BOE do 7 de novembro) e as festas laborais de carcter local publicadas por resolucin da antedita consellera. 2. Nos centros en que unha ou as das festas laborais de carcter local, s cales se refire o punto anterior, non coincidan con das de clase, os consellos escolares ou, no seu defecto, os responsables dos centros de menos de tres unidades podern solicitar, segundo proceda, un ou dous das non lectivos, que debern preverse na programacin xeral do centro, argumentando razns de tradicin, costume ou conveniencia pedagxica. Esta peticin deber facerse antes do da 29 de outubro de 2010, perante a xefatura territorial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria quen, logo de informe da Inspeccin educativa e dos que coide oportunos, resolver o que proceda. recomendable que os centros da mesma localidade elixan, de ser o caso, os mesmos das non lectivos, para o que se buscar o consenso entre todos os centros para a sa seleccin. 3. Ademais dos anteriores, sen prexuzo do establecido no artigo 8.2 e co fin de unificar a celebracin dos patrns de cada nivel educativo, establcese o da do ensino coa consideracin de non lectivo para efectos acadmicos e que no curso 2010/2011 se celebrar o 7 de decembro de 2010. Artigo 8.-Conmemoracins. 1. Durante o curso escolar celebraranse, como mnimo, as seguintes conmemoracins: -Do 1 ao 11 de decembro de 2010: conmemoracin da Constitucin e do Estatuto de autonoma de Galicia. -10 de decembro de 2010: Da da Declaracin Universal dos Dereitos Humanos. -30 de xaneiro de 2011: Da da Paz. -8 de marzo de 2011: Da Internacional da Muller Traballadora. -15 de marzo de 2011: Da Mundial dos Dereitos do Consumidor. -Do 8 ao 12 de marzo de 2011: Semana da Prensa. Un da desta semana traballarase na aula con xornais. -Entre o 12 e o 30 de abril de 2011: Da do Libro. -7 de abril de 2011: Da Mundial da Sade. -9 de maio de 2011: Da de Europa. -Do 16 ao 20 de maio de 2011: Semana das Letras Galegas. -5 de xuo de 2011: Da Mundial do Ambiente. 2. Cando algunha das datas a que se refiren os puntos anteriores sexa sbado, domingo, festividade local ou estea includa nalgn dos perodos de vacacins establecidos no artigo 6 desta orde, a correspondente conmemoracin celebrarase o da lectivo
Artigo 3.-Duracin do curso acadmico. 1. O curso acadmico abranguer desde o da 1 de setembro de 2010 ata o 31 de agosto de 2011. 2. Nos primeiros das do mes de setembro e ata o da 6 como mximo realizaranse as probas correspondentes convocatoria extraordinaria do curso 2009/2010 para o alumnado de educacin secundaria obrigatoria e bacharelato. 3. As sesins de avaliacin e a entrega de cualificacins da devandita convocatoria extraordinaria podern realizarse ata o da 8 de setembro, includo. 4. Sen prexuzo do establecido no artigo 10 desta orde, nos das en que se celebren as probas extraordinarias ser de aplicacin o punto 107 das instrucins que regulan a organizacin e o funcionamento dos institutos de educacin secundaria, aprobadas pola Orde do 1 de agosto de 1997 (DOG do 2 de setembro), e o punto 127 das instrucins que regulan a organizacin e o funcionamento dos centros pblicos integrados, aprobadas pola Orde do 3 de outubro de 2000 (DOG do 2 de novembro). Para tal fin, as direccins dos centros elaborarn o correspondente horario de gardas. 5. O alumnado de educacin secundaria obrigatoria e bacharelato que non puidese matricularse no prazo ordinario poder facelo no prazo extraordinario, que rematar o da 10 de setembro de 2010, includo. Artigo 4.-Comedores escolares dos centros pblicos. Os comedores escolares funcionarn en educacin primaria desde o da 10 de setembro de 2010 ata o 22 de xuo de 2011. En educacin secundaria obrigatoria funcionarn desde o 17 de setembro de 2010 ata o 23 de xuo de 2011. Artigo 5.-Actividades lectivas. 1. No 2 ciclo de educacin infantil, na educacin especial e na educacin primaria, as actividades lectivas realizaranse do da 10 de setembro de 2010 ao 22 de xuo de 2011, ambos os dous inclusive. 2. Na educacin secundaria obrigatoria, no bacharelato, en formacin profesional e ensinanzas de rxime especial, as actividades lectivas realizaranse entre os das 17 de setembro de 2010 e o 23 de xuo de 2011, ambos os dous inclusive. Non obstante o anterior, para o segundo curso de bacharelato as actividades lectivas ordinarias rematarn de acordo coas datas previstas para a proba de acceso universidade. Artigo 6.-Perodos de vacacins. 1. Nadal: desde o da 23 de decembro de 2010 ata o da 7 de xaneiro de 2011, ambos os dous inclusive. 2. Semana Santa: desde o da 18 de abril ata o 25 de abril de 2011, ambos os dous inclusive. 3. Entroido: das 7, 8 e 9 de marzo de 2011. Artigo 7.-Das non lectivos. 1. Son das non lectivos os festivos as declarados pola Consellera de Traballo da Xunta de Galicia, en exerci-
N 112 Martes, 15 de xuo de 2010 inmediatamente anterior ou posterior segundo estableza a programacin xeral anual. 3. As datas a que se refire o punto 1 son lectivas para todos os efectos e nelas os centros debern organizar actividades diversas, tendentes a salientar a importancia das referidas conmemoracins.
CAPTULO II INICIO DO CURSO
10.855
de Educacin e Ordenacin Universitaria, un horario que, coas adaptacins necesarias, lles permita garantir o axuste e a perfecta coordinacin dos centros con este servizo. Estes centros comunicaranlle xefatura territorial a proposta de horario escolar para o curso 20102011, que deber resolver antes do inicio das clases. 3. A xornada matinal nos centros que a tivesen concedida pola xefatura territorial para os meses de xuo e setembro do ano acadmico 2009-2010 considrase prorrogada para o curso 2010-11 nos mesmos termos, sempre que non variasen as circunstancias en que foi concedida.
CAPTULO III FINAL DE CURSO
Artigo 9.-Actividades de programacin. 1. Desde o da 1 de setembro ata o inicio das clases, o profesorado dos centros pblicos, ben individualmente, ben formando parte dos rganos de coordinacin didctica correspondentes, baixo a direccin dos seus responsables, colaborar na elaboracin da programacin xeral anual e na revisin dos proxectos educativos e concrecins de currculos, participar nas reunins de ciclos, departamentos, claustros e cantas outras actividades estean relacionadas coa organizacin do curso. Neste perodo os departamentos didcticos e os equipos de ciclo, baixo a coordinacin e direccin da respectiva xefatura de departamento ou coordinacin de ciclo, dedicaranse a elaborar a programacin didctica das ensinanzas correspondentes ao ciclo, s reas, materias ou mdulos integrados no departamento e a organizar o curso escolar. 2. As direccins dos centros, a travs da xefatura de estudos, velarn porque o profesorado realice as funcins do punto anterior. 3. Previamente ao inicio de curso, o profesorado responsable de cada departamento e da coordinacin de ciclo far entrega da programacin didctica xefatura de estudos. A direccin do centro remitir as programacins docentes inspeccin educativa, que comprobar a sa adecuacin ao establecido nas disposicins vixentes e formular as suxestins que coide oportunas, indicando as correccins que procedan. 4. Ao inicio de curso, o profesorado responsable de cada departamento e da coordinacin de ciclo elaborar informacin bsica relativa programacin didctica, que dar a coecer comunidade educativa seguindo o procedemento establecido no centro para garantir a sa publicidade. As mesmo, o profesorado informar o alumnado das programacins docentes da sa rea ou materia. Esta informacin bsica incluir os obxectivos, contidos e criterios de avaliacin do ciclo ou curso correspondente, os mnimos exixibles para obter unha valoracin positiva, os criterios de cualificacin e os procedementos de avaliacin da aprendizaxe que se vaian utilizar. Artigo 10.-Xornada escolar. 1. A xornada escolar ser a establecida pola lexislacin vixente para cada unha das etapas e niveis. 2. Aqueles centros que combinen o servizo de transporte escolar con outros centros debern establecer, coa autorizacin da xefatura territorial da Consellera
Artigo 11.-Centros que impartan educacin infantil, educacin primaria e educacin especial. 1. Actividades non lectivas. O perodo comprendido entre o 23 e 30 de xuo de 2011, ambos os dous inclusive, ser dedicado polo profesorado, entre outras actividades, a elaborar as actas de avaliacin, os informes individualizados, os informes para as familias e os documentos de avaliacin que corresponda. O profesorado dedicar especial atencin anlise e valoracin de resultados da avaliacin do rendemento acadmico do alumnado. Todo o profesorado dos centros pblicos permanecer no centro ata o da 30 de xuo de 2011 inclusive. Nese perodo de tempo, logo de autorizacin da inspeccin educativa, a direccin poder adecuar o horario do profesorado de acordo coas actividades programadas. 2. Atencin s reclamacins contra as cualificacins ou decisins de promocin. Sen prexuzo do anterior, as direccins dos centros deben garantir a atencin s reclamacins contra as cualificacins finais ou decisins de promocin, realizadas dentro dos prazos previstos no punto 11 do captulo IV do anexo Orde do 22 de xullo de 1997 pola que se regulan determinados aspectos de organizacin e funcionamento das escolas de educacin infantil, dos colexios rurais agrupados, dos colexios de educacin primaria e dos colexios de educacin infantil e primaria dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria (DOG do 2 de setembro), para o alumnado de educacin infantil e primaria. Artigo 12.-Centros que imparten educacin secundaria obrigatoria, bacharelato, formacin profesional e ensinanzas de rxime especial. 1. Calendario final do curso. Os claustros dos centros sinalados elaborarn un calendario das actividades docentes para o final de curso 2010/2011, de acordo coas instrucins que seguen. As direccins dos centros citados enviaranlles aos servizos provinciais de Inspeccin educativa, antes
10.856
N 112 Martes, 15 de xuo de 2010 4.2. Unha vez realizada a avaliacin final de mdulos obrigatorios dos programas de cualificacin profesional inicial, impartiranse clases para a preparacin das probas de acceso a ciclos de grao medio, para a iniciacin aos mdulos voluntarios do segundo curso do programa e para o reforzo dos mdulos especficos, ata o da 23 de xuo. Con este fin, quedan autorizadas as direccins dos centros para introducir modificacins nos horarios do profesorado e grupos de alumnado afectados, asignndolle ao profesorado as horas en que deixen de impartir a sa materia a tarefas da sa responsabilidade, segundo o cargo ou posto que desempee, includas as gardas que se consideren necesarias. 4.3. As mesmo, quedan autorizadas as direccins dos centros para introduciren modificacins nos horarios do profesorado afectado pola formacin en centros de traballo, asignndolle tarefas da sa responsabilidade nas horas en que deixe de impartir os mdulos da sa competencia, segundo o cargo ou posto que desempee, includas as gardas que se consideren necesarias. 4.4. Sen prexuzo do expresado nos puntos 4.1 ao 4.3 anteriores, o profesorado dos institutos de educacin secundaria seguir cumprindo o seu horario lectivo ata o da 23 de xuo de 2011 includo. A partir dese da e ata o da 30 inclusive, as direccins dos institutos de educacin secundaria podern modificar os horarios do profesorado para adecualos s actividades establecidas no calendario aprobado polo claustro e aceptado pola inspeccin educativa (entrega de cualificacins, atencin a reclamacins e cantas outras actividades estean relacionadas co final de curso). O profesorado dedicar especial atencin anlise e valoracin de resultados da avaliacin do rendemento acadmico do alumnado, que deber inclurse na memoria final de curso coas propostas de mellora que correspondan. As mesmo, esta memoria incluir propostas de modificacin s programacins docentes, especialmente no que se refire a mnimos exixibles, estratexias metodolxicas e criterios de cualificacin, promocin e titulacin. 4.5. Durante o mes de xuo, as direccins dos centros pblicos de ensinanzas de rxime especial podern adaptar os horarios dos profesores s necesidades especficas de cada centro. Tal adaptacin non poder supor variacin do nmero global de horas semanais de permanencia no centro previsto no horario lectivo de cada profesor. 5. Atencin s reclamacins contra as cualificacins ou decisins de promocin. As direccins dos centros deben garantir a atencin s reclamacins contra as cualificacins finais, de conformidade co procedemento establecido na
do da 1 de maio de 2011, un resumo do calendario aprobado polo claustro conforme os modelos recollidos nos anexos I, II, III ou IV. As inspeccins comunicaranlles as modificacins, se for o caso, os centros en que proceda antes do 15 de maio de 2011 para que as direccins as dean a coecer ao profesorado para o seu cumprimento. Ademais das actividades docentes lectivas, o calendario aprobado polo claustro deber inclur as actividades docentes referidas s probas de avaliacin, sesins de avaliacin conxunta, recuperacins e cantas outras actividades estean relacionadas co final de curso. 2. Probas finais. 2.1. O alumnado da ESO con disciplinas pendentes de cursos anteriores ser convocado, de ser o caso, a unha proba final durante o mes de maio de 2011. 2.2. O alumnado de 2 de bacharelato con disciplinas pendentes de cursos anteriores ser convocado, de ser o caso, a unha proba final adecundose s datas previstas para a proba de acceso universidade. 2.3. Naqueles centros ou ensinanzas que prevexan a realizacin de probas, a direccin do centro deber propor as datas correspondentes xefatura territorial, para a sa autorizacin. 3. Sesins de avaliacin. 3.1. As sesins de avaliacin final do alumnado da ESO, do primeiro curso de bacharelato e do primeiro curso de formacin profesional debern realizarse a partir do da 23 de xuo de 2011. 3.2. As sesins de avaliacin final do alumnado do segundo curso de bacharelato adecuaranse s datas previstas para a proba de acceso universidade. 3.3. As sesins de avaliacin final do alumnado do primeiro curso de programas de cualificacin profesional inicial realizaranse a partir do 26 de maio. 3.4. Para as sesins de avaliacin final do resto do alumnado, a direccin do centro deber propor as datas correspondentes xefatura territorial para a sa autorizacin. 4. Horario do profesorado. 4.1. Unha vez realizadas as avaliacins finais do segundo curso de bacharelato, impartiranse as clases nas disciplinas obxecto da proba de acceso universidade ata a realizacin da citada proba. Con este fin, quedan autorizadas as direccins dos centros para introducir modificacins nos horarios do profesorado e grupos de alumnado afectados, asignndolle ao profesorado as horas en que deixen de impartir a sa materia a tarefas da sa responsabilidade, segundo o cargo ou posto que desempee, includas as gardas que se consideren necesarias.
N 112 Martes, 15 de xuo de 2010 seguinte normativa ou na normativa posterior que a substita e na que lle resulte de aplicacin: Orde do 28 de agosto de 1995 pola que se regula o procedemento para garantir o dereito dos alumnos de educacin secundaria obrigatoria e de bacharelato a que o seu rendemento escolar sexa avaliado conforme criterios obxectivos (BOE do 20 de setembro), para educacin secundaria obrigatoria e primeiro curso de bacharelato. Orde do 22 de abril de 2010 pola que se establece o procedemento que cmpre seguir nas reclamacins das cualificacins outorgadas no segundo curso do bacharelato establecido na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin (DOG do 4 de maio), para o 2 curso de bacharelato. Orde do 30 de xullo de 2007 pola que se regula a avaliacin e acreditacin acadmica do alumnado que cursa as ensinanzas de formacin profesional inicial (DOG do 9 de agosto), para formacin profesional. Orde do 25 de abril de 2007 pola que se regula a avaliacin, a acreditacin acadmica e a mobilidade do alumnado que cursa as ensinanzas superiores de artes plsticas e deseo e as de conservacin e restauracin de bens culturais na Comunidade Autnoma de Galicia (DOG do 9 de maio), para as ensinanzas superiores de artes plsticas e deseo e as de conservacin e restauracin de bens culturais. Orde do 11 de febreiro de 2008 pola que se regula a avaliacin e cualificacin do alumnado que cursa as ensinanzas profesionais de danza que se establecen na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin (DOG do 25 de maio), para as ensinanzas profesionais de danza. Orde do 8 de febreiro de 2008 pola que se regula a avaliacin e cualificacin do alumnado que cursa as ensinanzas profesionais de msica que se establecen na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin (DOG do 26 de maio), para as ensinanzas profesionais de msica. Orde do 30 de maio de 2008 pola que se regula a avaliacin das ensinanzas conducentes obtencin dos ttulos de tcnico deportivo e tcnico deportivo superior na Comunidade Autnoma de Galicia (DOG do 19 de xuo), para ensinanzas tcnico deportivas. Orde do 8 de setembro de 2008 pola que se regula a avaliacin e cualificacin do alumnado que cursa as ensinanzas especializadas de idiomas de rxime especial que se establecen na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio de educacin (DOG do 26 de setembro), para ensinanzas especializadas de idiomas de rxime especial. Orde do 1 de decembro de 2008 pola que se regula a organizacin, a avaliacin e a acreditacin acadmica das ensinanzas profesionais de artes plsticas e deseo na Comunidade Autnoma de Galicia
10.857
(DOG do 9 de decembro), para ensinanzas profesionais de artes plsticas e deseo. Orde do 24 de xullo de 1991 pola que se regula a organizacin das actividades docentes nos centros de bacharelato, formacin profesional e institutos de educacin secundaria e profesional (DOG do 28 de agosto), no punto 10.2, para o restante alumnado de ensinanzas de rxime especial. Artigo 13.-Actas de avaliacin final. 1. As secretaras dos centros debern remitirlle xefatura territorial correspondente fotocopias autenticadas das actas de avaliacin final de todos os cursos do seu centro e dos centros privados adscritos, de ser o caso, antes do da 15 de xullo de 2011. 2. As actas correspondentes aos cursos que tean convocatoria extraordinaria (setembro) enviaranse antes do da 15 de setembro de 2011.
CAPTULO IV OUTRAS DISPOSICINS
Artigo 14.-Memorias de fin de curso. 1. As direccins dos centros que impartan educacin infantil e/ou educacin primaria enviaranlle ao servizo territorial de inspeccin educativa respectivo, antes do da 10 de xullo de 2011, a memoria anual do centro a que se refire o punto 5 do captulo I do anexo Orde do 22 de xullo de 1997, pola que se regulan determinados aspectos organizativos e de funcionamento das escolas de educacin infantil, dos colexios rurais agrupados, dos colexios de educacin primaria e dos colexios de educacin infantil e primaria dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria (DOG do 2 de setembro). 2. As direccins dos centros pblicos integrados enviaranlle, antes do 10 de xullo de 2011, ao servizo territorial de inspeccin educativa respectivo, a memoria anual do centro a que se refire o punto 43 das instrucins que regulan a organizacin e o funcionamento dos centros pblicos integrados, aprobadas pola Orde do 3 de outubro de 2000, pola que se ditan instrucins para o desenvolvemento do Decreto 7/1999, polo que se implantan e regulan os centros pblicos integrados de ensinanzas non universitarias (DOG do 2 de novembro). 3. As direccins dos institutos de educacin secundaria enviaranlle ao Servizo Territorial de Inspeccin Educativa, antes do da 10 de xullo de 2011, a memoria anual do centro a que se refire o punto 43 das instrucins que regulan a organizacin e o funcionamento dos institutos de educacin secundaria, aprobadas pola Orde do 1 de agosto de 1997 (DOG do 2 de setembro). 4. As direccins dos centros de ensinanzas de rxime especial, en aplicacin da disposicin transitoria primeira da Orde do 1 de agosto de 1997, elaborarn ao longo do mes de xuo de 2011, logo do informe dos respectivos claustros, unha memoria que recolla
10.858

ANEXO I
Resumo do calendario de actividades de xuo. Curso 2010/2011
O/a director/a do IES/CPI/CIFP .......................................... pon no seu coecemento que o calendario de actividades docentes programadas para o final do curso, aprobado polo claustro, recolle o seguinte: Para a ESO As datas das sesins de avaliacin final sern do ao O ltimo da de clase ser o As datas das sesins de avaliacin final sern Para 1 curso de do ao bacharelato O ltimo da de clase ser o As datas das sesins de avaliacin final sern Para 2 curso de do ao bacharelato O ltimo da de clase ser o Para 1 curso de formacin profesional As datas das sesins de avaliacin final sern do ao O ltimo da de clase ser o
o grao de consecucin dos obxectivos fixados na programacin xeral anual, as dificultades atopadas e as medidas correctoras introducidas, de ser o caso. A devandita memoria, con informe do consello escolar do centro, enviarase ao Servizo Provincial de Inspeccin antes do 10 de xullo de 2011 e terase en conta hora de elaborar a programacin do curso seguinte, sobre todo para programar novamente obxectivos non acadados ou acadados parcialmente no curso anterior, e artellar novos medios para logralos. Disposicins adicionais Primeira.-Modificacin do calendario escolar e comedores escolares. As xefaturas territoriais, por circunstancias concretas de organizacin, podern autorizar a modificacin das datas de comezo e remate das actividades lectivas e de funcionamento dos comedores escolares. Calquera modificacin que se lle precise facer ao calendario escolar deber ser solicitada, polo menos con quince das de antelacin, polo centro interesado xefatura territorial que, logo do informe da Inspeccin educativa e dos que coide oportunos, resolver o procedente. Segunda.-Perodo de adaptacin do alumnado de educacin infantil que se incorpora por primeira vez ao centro. O perodo de adaptacin do alumnado de educacin infantil que se incorpora por primeira vez ao centro, a que se refiren o punto 1.8 do captulo VI do anexo Orde do 22 de xullo de 1997, pola que se regulan determinados aspectos organizativos e de funcionamento das escolas de educacin infantil, dos colexios rurais agrupados, dos colexios de educacin primaria e dos colexios de educacin infantil e primaria dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria (DOG do 2 de setembro), e o punto 53 das instrucins que regulan a organizacin e o funcionamento dos centros pblicos integrados, aprobadas pola Orde do 3 de outubro de 2000, pola que se ditan instrucins para o desenvolvemento do Decreto 7/1999, polo que se implantan e regulan os centros pblicos integrados de ensinanzas non universitarias (DOG do 2 de novembro), ter a mnima duracin posible que permita acadar os seus obxectivos e non se poder prolongar con posterioridade ao 24 de setembro de 2010. Disposicin derradeira nica.-Entrada en vigor. Esta orde entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 3 de xuo de 2010.
Para 2 curso de As datas das sesins de avaliacin final sern formacin do ao profesional nos ciclos de 2000 O ltimo da de clase ser o horas As datas das sesins de avaliacin final sern Para 1 curso de do ao programas de cualificacin As datas das sesins de avaliacin final profesional extraordinaria sern do ao inicial O ltimo da de clase ser o ................................, ...... de .................. de 2011. O/a director/a, Asdo.: ........................................................... Inspector/a de Educacin
ANEXO II
O/A director/a da Escola de Arte e Superior de Deseo......... /Escola Superior de Conservacin e Restauracin de Bens Culturais pon no seu coecemento que o calendario de actividades docentes programadas para o final de curso, aprobado polo claustro, recolle o seguinte: O ltimo da de clase ser o As datas das sesins de avaliacin final sern do ................................, ...... de .................. de 2011. O/A director/a, ao
Jess Vzquez Abad Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria
Asdo.: ...........................................................

ANEXO III
O/a director/a da Escola Oficial de Idiomas .......................... pon no seu coecemento que o calendario de actividades docentes programadas para o final de curso, aprobado polo claustro, recolle o seguinte: O ltimo da de clase ser o As datas das probas da convocatoria ordinaria de xuo sern do ................................, ...... de .................. de 2011. O/a director/a, Asdo.: ........................................................... Inspectora de Educacin ao
10.859
Galicia ten unha cultura propia arraigada nos nosos pobos e xentes que se amosa cada ano amable ao visitante forneo a travs das diferentes manifestacins festivas que teen lugar ao longo do ano por toda a xeografa galega. Nestas manifestacins culturais e ldicas cada concello presenta o mellor de si mesmo aos participantes organizando xornadas sobre a gastronoma, a artesana ou as tradicins mis salientables. Por iso a Secretara Xeral para o Turismo considera que as festas dos nosos concellos son un recurso que hai que manter e potenciar, especialmente aquelas que polas sas caractersticas e singularidades teen un recoecemento e prestixio a nivel autonmico, estatal ou internacional xa que a sa celebracin provoca un importante pulo de atraccin turstica. As, para os efectos de axudar mellora global da oferta turstica de Galicia polo que, con cargo aos crditos orzamentarios da Consellera de Cultura e Turismo asignados para esta finalidade, con base no establecido sobre medidas de fomento nos artigos 54 e 55 da Lei 14/2008, do 3 de decembro, de turismo de Galicia, de acordo co establecido na Lei 9/2007, do 13 de xuo, de subvencins de Galicia, convcanse axudas destinadas ao apoio a festas populares e outros eventos tursticos para o ano 2010. Por iso, no uso das facultades que me foron conferidas, segundo os artigos 34 e 38 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro, de normas reguladoras da Xunta e da sa Presidencia, reformada pola Lei 11/1988, do 20 de outubro, DISPOO: Artigo 1.-Convocatoria e bases reguladoras. 1. Esta orde ten por obxecto aprobar as bases, que se inclen como anexo I, por que se rexer a concesin das subvencins da Consellera de Cultura e Turismo, en rxime de concorrencia competitiva, destinadas aos concellos galegos para o apoio, promocin e difusin de festas, romaras, exposicins, festivais, certames, congresos e outros eventos similares de interese turstico para a Comunidade Autnoma de Galicia.
ANEXO IV
O/a directora do Conservatorio de Msica/Conservatorio de Danza ........................................................................................... pon no seu coecemento que o calendario de actividades docentes programadas para o final de curso, aprobado polo claustro, recolle o seguinte: O ltimo da de clase ser o As datas da avaliacin conxunta dos alumnos sern do As probas de acceso realizaranse do ao ao
................................, ...... de .................. de 2011. O/a director/a, Asdo.: ........................................................... Inspector/a de Educacin
CONSELLERA DE CULTURA E TURISMO Orde do 28 de maio de 2010 pola que se establecen as bases reguladoras para a concesin, en rxime de concorrencia competitiva, de subvencins a concellos con destino ao apoio s festas populares e a outros eventos de contido turstico, e se procede sa convocatoria para o ano 2010 (CT982D). Un dos principais recursos tursticos de Galicia o seu patrimonio cultural material e inmaterial.
2. As mesmo, por medio desta orde convcanse as devanditas subvencins para o ano 2010. Artigo 2.-Solicitudes. Para poder ser beneficiario das subvencins deber presentarse unha solicitude axustada ao modelo normalizado que se incle como anexo II desta orde, que ir acompaada dos documentos que se especifican no artigo 4 das bases reguladoras. En caso de dbida ou necesidade de mis informacin, podern dirixirse Secretara Xeral para o Turismo por medio do telfono 981 54 63 60 o 981
7.096
N 78 Mrcores, 23 de abril de 2008 Entndese que hai enfermidade grave cando medie hospitalizacin ou intervencin cirrxica maior ou cando as o determine a inspeccin mdica educativa. Os supostos de falecemento, accidente ou enfermidade grave de mis dun familiar que tean lugar o mesmo da non suporn a duplicidade dos das de permiso. Estes das que se soliciten serano con carcter ininterrompido e computarase o da do falecemento, accidente ou enfermidade cando o funcionario ou funcionaria non prestase servizos ese da. Excepcionalmente, no caso de accidente ou enfermidade grave, cando circunstancias de organizacin familiar para atender a persoa enferma as o aconsellen, poderanse solicitar os das de forma interrompida, dentro do prazo dos quince das naturais inmediatamente seguintes ao do acontecemento que orixina o dereito ao permiso. En todo caso, comptanse como das hbiles os sbados e os demais das non lectivos que non coincidan con domingo ou da festivo. Para os efectos de determinar a duracin do permiso, terase en conta a localidade de residencia que o funcionario ou funcionaria tea comunicado previamente ao centro educativo ou, no seu defecto, Administracin educativa. Cuarto.-Por traslado de domicilio. Por traslado de domicilio, un da na mesma localidade e dous das se hai cambio de localidade. Se a unidade familiar est composta por dous ou mis membros, o permiso ser de dous das sen cambio de localidade e de catro das se existe cambio. Para os efectos de aplicacin deste permiso, entndese que existe traslado de domicilio cando este se produza no marco dunha prestacin de servizos continuada. Non se ter dereito a este permiso por traslado de domicilio derivado da adxudicacin do primeiro destino como funcionario, interino ou substituto, ou de novo destino adxudicado por nomeamento, resolucin de concurso de traslados, comisin de servizos, adscricin, destinos provisionais ou outras anlogas. O permiso entndese referido ao da en que se produza o efectivo traslado de domicilio e, cando tea unha duracin superior a un da, gozarase con carcter ininterrompido. Os das do permiso son naturais. Quinto.-Permiso para a realizacin de funcins sindicais. Para realizar funcins sindicais, de formacin sindical ou de representacin do persoal, nos termos legalmente establecidos. Sexto.-Permiso para concorrer a exames finais e demais probas definitivas de aptitude. Para concorrer a exames finais e demais probas definitivas de aptitude, as funcionarias e funciona-
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Orde do 7 de abril de 2008 pola que se regula o rxime de permisos e licenzas do persoal docente que imparte as ensinanzas reguladas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin. A Lei 7/2007, do 12 de abril, do Estatuto bsico do empregado pblico, regula no artigo 48 os permisos dos funcionarios pblicos e no artigo 49 os permisos por motivos de conciliacin da vida persoal, familiar e laboral e por razn de violencia de xnero. As mesmo, a Lei 13/2007, do 27 de xullo, de modificacin da Lei 4/1988, do 26 de maio, da funcin pblica de Galicia, d unha nova redaccin ao artigo 70, variando substancialmente a regulacin dos permisos e licenzas. A entrada en vigor das leis citadas aconsellan ditar unha orde que adapte o rxime de permisos e licenzas s peculiaridades do persoal docente que imparte as ensinanzas reguladas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin. Na sa virtude, a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria DISPN:
CAPTULO I NORMAS XERAIS
Primeiro.-Obxecto e mbito de aplicacin. Esta orde ten o obxecto de regular os permisos e licenzas do persoal docente que imparte as ensinanzas reguladas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, ao servizo da Administracin educativa da Xunta de Galicia. Segundo.-Equiparacin de unins de feito. En todo o relativo a permisos e licenzas reguladas nesta orde, equipranse a unin de feito ao matrimonio e o convivente ao cnxuxe, se se ten producida a inscricin no Rexistro oficial de parellas de feito.
CAPTULO II PERMISOS
Terceiro.-Permiso por falecemento, accidente ou enfermidade grave dun familiar. a) Polo falecemento, accidente ou enfermidade grave dun familiar dentro do primeiro grao de consanguinidade ou afinidade, tres das hbiles cando o suceso se produza na mesma localidade e cinco das hbiles cando sexa en distinta localidade. b) Cando se trate do falecemento, accidente ou enfermidade grave dun familiar dentro do segundo grao de consanguinidade ou afinidade, o permiso ser de dous das hbiles cando se produza na mesma localidade e de catro das hbiles cando sexa en distinta localidade.
N 78 Mrcores, 23 de abril de 2008 rios docentes gozarn de permiso durante os das da sa realizacin. Igual dereito asistir para concorrer a probas selectivas para ingreso e acceso funcin pblica. No termo exames finais estn includos tamn os parciais que sexan liberatorios dunha parte do programa. Os exames finais ou probas de aptitude debern estar convocados por centros oficiais. O permiso abranguer todo o da en se que se realicen as probas. Cando a interesada ou interesado tivese que desprazarse, o permiso ampliarase, se fose necesario, no tempo mnimo necesario para as viaxes de ida e volta. Cando o exame ou proba de aptitude tea lugar en da non lectivo non procede a concesin do permiso, ags naqueles supostos en que fose necesario efectuar desprazamento en perodo lectivo. Stimo.-Permiso dunha hora de ausencia ao traballo por ter un fillo ou filla menor de doce meses. Este permiso rexerase pola Orde do 29 de marzo de 2006 pola que se regulan as vacacins e o gozo da hora de ausencia ao traballo para as funcionarias e funcionarios docentes que impartan ensinanzas distintas das universitarias e que teen un fillo menor de nove meses, quedando ampliados estes nove meses a doce. Oitavo.-Por nacemento de fillos que deban permanecer hospitalizados. Por nacemento de fillos prematuros ou que, por calquera outra causa, deban permanecer hospitalizados a continuacin do parto, a funcionaria ou o funcionario docente ter dereito a ausentarse do traballo durante un mximo de das horas diarias percibindo as retribucins ntegras. A duracin diaria da ausencia ser fixada pola direccin do centro en funcin das circunstancias que concorran na persoa solicitante. No caso de conflito entre os dereitos do alumnado e do profesorado, a hora diaria de ausencia ao traballo terase que gozar no horario complementario fixo ou de cmputo mensual. Noveno.-Permiso para a realizacin de exames prenatais e tcnicas de preparacin ao parto. As funcionarias embarazadas tern dereito a ausentarse do traballo para a realizacin de exames prenatais e tcnicas de preparacin ao parto polo tempo necesario para a sa prctica e logo de xustificacin da necesidade de realizacin delas dentro da xornada de traballo. O persoal funcionario docente ter o mesmo dereito e nas mesmas condicins, para acompaar ao seu cnxuxe ou parella en anloga relacin de afectividade a exames prenatais e tcnicas de preparacin ao parto.
7.097
Dcimo.-Permiso para tratamentos de fecundacin asistida. O persoal funcionario docente ter dereito a un permiso retribudo para tratamentos de fecundacin asistida polo tempo necesario para a sa prctica, con aviso previo e xustificacin da necesidade de realizacin dentro da xornada de traballo, sempre que se faga en centros do mbito do Sistema Nacional de Sade ou con concerto no rxime especial de Seguridade Social dos funcionarios pblicos. Se fose necesario o desprazamento fra da provincia, o permiso ser de dous das. O persoal funcionario docente ter o mesmo dereito e nas mesmas condicins para acompaar o seu cnxuxe ou parella en anloga relacin de afectividade a tratamentos de fecundacin. Dcimo primeiro.-Permisos por accidentes ou enfermidades moi graves. Nos supostos de accidente ou enfermidade moi grave do cnxuxe, parella en anloga relacin de afectividade, familiares en primeiro grao, acollidos/acollidas ou familiares conviventes, e para atender ao seu coidado, o persoal funcionario docente ter dereito a un permiso retribudo cunha duracin mxima de trinta das naturais. Cada accidente ou enfermidade xerar un nico permiso que, dentro da duracin mxima de trinta das, se poder utilizar de maneira separada ou acumulada. Se houbese mis dun titular deste dereito polo mesmo feito causante, o tempo de gozo desta reducin poderase ratear entre eles, respectando, en todo caso, o prazo mximo de trinta das naturais. O permiso ser concedido, logo de informe da inspeccin mdica educativa, e conforme as instrucins de gua de boa praxe que aprobar a Secretara Xeral. Poderase solicitar con anterioridade resolucin informe da comisin autonmica de inspectores mdicos de educacin. A duracin do permiso non poder ser inferior a sete das. Estes permisos que se concedan por tempo inferior aos trinta das naturais podern ser prorrogados, logo de peticin do persoal interesado e informe da inspeccin mdica educativa, sen que a sa duracin acumulada poida exceder os trinta das naturais. No caso de gozo do permiso de forma partida ou por mis dun titular, os perodos do mesmo non podern rematar un vernes e reiniciarse o seguinte luns. O permiso finalizar se variasen as circunstancias que deron lugar sa concesin. Se a sa finalizacin implicase o inicio do gozo do permiso por falecemento, a substituta ou substituto continuar prestando servizos ata o remate deste ltimo. Dcimo segundo.-Permiso para as revisins mdicas. O persoal funcionario docente ter dereito a ausentarse para realizar revisins mdicas, para acompaar s revisins mdicas ou tratamentos as
7.098
N 78 Mrcores, 23 de abril de 2008 -O cumprimento de obrigas que lle xeran ao interesado unha responsabilidade de orde civil, penal, social ou administrativa. Dcimo cuarto.-Permiso para asuntos persoais. Poderase dispoer de ata catro das ao ano, como mximo, de permiso para asuntos persoais sen xustificacin, atendendo sempre s necesidades do servizo, dos cales dous podern ser en das lectivos. Dcimo quinto.-Permiso por parto. O permiso por parto ter unha duracin de dezaseis semanas ininterrompidas. Este permiso ampliarase en das semanas mis no suposto de discapacidade do fillo ou filla, e por cada fillo a partir do segundo, nos supostos de parto mltiple. O permiso distribuirase opcin da funcionaria sempre que seis semanas sexan inmediatamente posteriores ao parto. No caso do falecemento da nai, o outro proxenitor poder facer uso da totalidade ou, se o caso, da parte que reste do permiso. Malia o anterior, e sen prexuzo das seis semanas inmediatas posteriores ao parto de descanso obrigatorio para a nai, no caso de que ambos os proxenitores traballen, a nai, ao iniciarse o perodo de descanso por maternidade, poder optar por que o outro proxenitor goce dunha parte determinada e ininterrompida do perodo de descanso posterior ao parto, ben de forma simultnea ou sucesiva coa nai. O outro proxenitor poder seguir gozando do permiso de maternidade inicialmente cedido, anda que no momento previsto para a reincorporacin da nai ao traballo esta se atope en situacin de incapacidade temporal. A opcin exercitada pola nai poder ser revogada por ela mesma se sobreviesen feitos que fagan inviable a sa aplicacin, tales como ausencia, enfermidade ou accidente do pai, abandono de familia, separacin ou outras anlogas. Nos casos de gozo simultneo de perodos de descanso, a suma destes no poder exceder as dezaseis semanas ou as que correspondan en caso de discapacidade do fillo ou filla ou de parto mltiple. Este permiso poderase gozar a tempo completo ou a tempo parcial, en rxime de media ou un terzo da xornada. Cando o permiso se goce a tempo parcial, a sa duracin ampliarase proporcionalmente en funcin da xornada de traballo que se realice. O gozo do permiso a tempo parcial poderase solicitar tanto ao inicio deste como nun momento posterior e poderase estender a todo o perodo da sa duracin ou a unha parte. Cando gocen do permiso o pai e a nai podern facelo ambos os dous ou un s deles a tempo parcial, con independencia de que o gozo sexa en aproveitamento simultneo ou sucesivo. Durante o gozo deste permiso poder participar nos cursos de formacin que convoque a Administracin.
fillas e os fillos, o seu cnxuxe ou parella en anloga relacin de afectividade e as persoas maiores ao seu cargo polo tempo necesario, con aviso previo e xustificacin da necesidade de realizacin dentro da xornada de traballo. No caso de se solicitar o permiso para acompaar nas revisins mdicas ou tratamentos os fillos e fillas maiores de idade, o cnxuxe, parella en anloga relacin de afectividade ou persoas maiores deberase acreditar que esas persoas estn ao seu cargo e as limitacins fsicas ou psquicas que lles impidan asistir ss, ags cando se trate de probas diagnsticas dun nivel de dificultade importante ou as sexa aconsellable en funcin do posible diagnstico que se vaia emitir. Cando, con carcter excepcional, este permiso se vaia gozar cunha certa periodicidade, o persoal funcionario docente presentar unha nica solicitude con todos os das que previsiblemente vai necesitar, acompaada dos documentos xustificativos pertinentes. Os centros educativos, coa finalidade de evitar a colisin de dereitos do profesorado cos do alumnado educacin, adoptarn as medidas oportunas para a adecuada atencin do alumnado que en casos excepcionais poder implicar, logo de informe da inspeccin educativa, o nomeamento de persoal docente substituto. Quedarn xustificadas por esta epgrafe as ausencias por indisposicins ou enfermidades leves non superiores a tres das cando se achegue a pertinente xustificacin documental. Dcimo terceiro.-Permiso por deber inescusable de carcter pblico ou persoal. Poderase conceder permiso polo tempo indispensable para o cumprimento dun deber inescusable de carcter pblico ou persoal e por deberes relacionados coa conciliacin da vida familiar e laboral. O deber inescusable debe ser persoalsimo, dicir, sen posibilidade de execucin por medio de representante ou substituto. En todo caso, entenderase por deber de carcter pblico ou persoal: -Citacins de xulgados, tribunais de xustiza, comisaras ou calquera outro organismo oficial. -Asistencia s reunins dos rganos de goberno e comisins dependentes deles cando deriven estritamente do desempeo de cargos electivos. -A realizacin de visitas dentro dos programas europeos. -A asistencia s reunins das comisins das probas de acceso universidade. -A asistencia a reunins cando sexa convocado ou convocada pola Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria ou polas sas delegacins provinciais. -Asistencia como presidentas ou presidentes ou vogais s sesins dun tribunal de seleccin ou provisin, con nomeamento da autoridade competente.
N 78 Mrcores, 23 de abril de 2008 Nos casos de parto prematuro e naqueles en que, por calquera outra causa, o neonato deba permanecer hospitalizado a continuacin do parto, este permiso ampliarase en tantos das como o neonato se encontre hospitalizado, cun mximo de trece semanas. Dcimo sexto.-Permiso por adopcin ou acollemento, tanto preadoptivo coma permanente ou simple. O permiso por adopcin ou acollemento, tanto preadoptivo coma permanente ou simple ter unha duracin de dezaseis semanas ininterrompidas. Este permiso ampliarase en das semanas mis no suposto de discapacidade do menor adoptado ou acollido e por cada fillo, a partir do segundo, nos supostos de adopcin ou acollemento mltiple. O cmputo do prazo contarase eleccin do funcionario, a partir da decisin administrativa ou xudicial do acollemento ou a partir da resolucin xudicial pola que se constita a adopcin, sen que un mesmo menor poida dar, en ningn caso, dereito a varios perodos de gozo deste permiso. No caso de que ambos os proxenitores traballen, o permiso distribuirase opcin dos interesados, que podern gozalo de forma simultnea ou sucesiva, sempre en perodos ininterrompidos. Nos casos de gozo simultneo de perodos de descanso, a suma destes non poder exceder as dezaseis semanas ou as que correspondan en caso de adopcin ou acollemento mltiple e de discapacidade do menor adoptado ou acollido. Este permiso poderase gozar a tempo completo ou a tempo parcial, en rxime de media ou un terzo da xornada. Cando o permiso se goce a tempo parcial, a sa duracin ampliarase proporcionalmente en funcin da xornada de traballo que se realice. O gozo do permiso a tempo parcial poderase solicitar tanto ao inicio deste como nun momento posterior e poderase estender a todo o perodo da sa duracin ou a unha parte. Cando gocen do permiso os dous cnxuxes, podern facelo ambos os dous ou un s deles a tempo parcial, con independencia de que o gozo sexa en aproveitamento simultneo ou sucesivo. Se fose necesario o desprazamento previo dos proxenitores ao pas de orixe do adoptado ou acollido, nos casos de adopcin ou acollemento internacional, terase dereito, ademais, a un permiso de ata tres meses de duracin, e durante este perodo percibiranse exclusivamente as retribucins bsicas; poderase gozar de forma fraccionada, sempre que non se superen os tres meses. Con independencia do permiso de ata tres meses previsto no pargrafo anterior e para o suposto previsto no devandito pargrafo, o permiso por adopcin ou acollemento, tanto preadoptivo coma permanente ou simple, poderase iniciar ata catro semanas antes da resolucin xudicial pola que se constita a adop-
7.099
cin ou a decisin administrativa ou xudicial do acollemento. Durante o gozo deste permiso poderase participar nos cursos de formacin que convoque a Administracin. Os supostos de adopcin ou acollemento, tanto preadoptivo coma permanente ou simple, previstos neste artigo sern os que as se establezan na normativa aplicable na Comunidade Autnoma de Galicia, e o acollemento simple deber ter unha duracin non inferior a un ano. Dcimo stimo.-Permiso por paternidade. O permiso de paternidade polo nacemento, acollemento ou adopcin dun fillo ou filla ter unha duracin de vinte e nove das naturais, que gozar o pai funcionario a partir da data de nacemento, da decisin administrativa ou xudicial de acollemento ou de resolucin xudicial pola que se constita a adopcin. No caso de parto, acollemento ou adopcin mltiple, o permiso ser de trinta e cinco das naturais. Nos supostos de adopcin ou acollemento, se ambos os proxenitores fosen persoal ao servizo da Administracin pblica galega, o permiso poderase distribur opcin dos interesados, que o podern gozar de forma simultnea ou sucesiva, sempre en perodos ininterrompidos, respectando en todo caso o prazo de duracin. Este permiso independente do gozo compartido dos permisos por parto ou por adopcin ou acollemento. A nai poder gozar deste permiso por paternidade a continuacin dos permisos por parto ou por adopcin ou acollemento nos seguintes supostos: -Cando o pai falecese antes da utilizacin ntegra do devandito permiso. -Se a filiacin paterna non estivese determinada. -Cando os proxenitores non estivesen casados nin estivesen unidos de feito en anloga relacin de afectividade. -Cando en resolucin xudicial ditada en proceso de nulidade, separacin ou divorcio, iniciado antes da utilizacin do permiso, se lle recoecese nai a garda do fillo ou da filla que acaba de nacer. No suposto de matrimonio de mulleres ou de unins de feito en anloga relacin de afectividade, ao ser unha delas a nai biolxica, a que non o sexa ter dereito ao permiso de paternidade nos termos fixados nesta epgrafe. Nos casos de permiso por parto, adopcin ou acollemento e paternidade, o tempo transcorrido durante o gozo destes permisos computarase como de servizo efectivo para todos os efectos, garantndose a plenitude de dereitos econmicos do persoal funcionario durante todo o perodo de duracin do permiso e, se o caso, durante os perodos posteriores ao gozo deste, se, de acordo coa normativa aplicable, o dereito a percibir algn concepto retributivo se
7.100
N 78 Mrcores, 23 de abril de 2008 dades, organizacins sindicais, asociacins profesionais ou similares que se desenvolvan, total ou parcialmente, en horario lectivo, debern solicitar o permiso correspondente, segundo o procedemento que segue: O profesorado interesado formularalle a sa solicitude ao delegado provincial, a travs da direccin do centro, que a tramitar acompaada dun informe no cal se indiquen as posibles repercusins que a ausencia do dito profesor ou profesora tera na actividade docente, as como as medidas que se adoptarn para paliar, dentro do posible, as incidencias previstas, segundo o modelo que se publica como anexo II a esta orde. Para a posible autorizacin teranse en conta, entre outros, os seguintes criterios: a) Relacin entre a actividade solicitada e a funcin que desempea o profesor ou profesora. b) Repercusin positiva da actividade formativa na calidade educativa do centro. c) Repercusin da ausencia do profesor ou profesora na actividade docente do centro. d) Nmero de profesores ou profesoras do centro que asisten, simultaneamente, a actividades de formacin. Estas solicitudes sern sometidas a informe da inspeccin educativa, que verificar os criterios anteriormente mencionados co fin de garantir a obxectividade e homoxeneidade na concesin das autorizacins. As solicitudes e o informe da direccin do centro debern ter entrada na delegacin provincial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria cunha antelacin mnima de dez (10) das ao inicio da actividade formativa. En todo caso, estar en posesin da autorizacin, segundo o modelo do anexo III, ser un requisito necesario para asistir a actividades de formacin en horario lectivo. As faltas de asistencia do profesorado s sas actividades lectivas, por ter asistido con autorizacin a actividades formativas, xustificaranse coa certificacin de asistencia a elas, que se xuntar ao parte mensual de faltas.
CAPTULO III LICENZAS
determina en funcin do perodo de gozo do permiso. Os funcionarios que fixesen uso do permiso por parto ou maternidade, paternidade e adopcin ou acollemento tern dereito, unha vez finalizado o perodo de permiso, a reintegrarse ao seu posto de traballo nos termos e nas condicins que non lles resulten menos favorables ao gozo do permiso, as como a beneficiarse de calquera mellora nas condicins de traballo s cales puidesen ter dereito durante a sa ausencia. O persoal funcionario docente que estivese ou iniciase o permiso por paternidade, no transcurso do mes de agosto, non se considerar que gozou das vacacins durante o mes de xullo, polo que ter dereito aos das de vacacins non gozados, unha vez finalizado o permiso de paternidade. O persoal funcionario interino ou substituto docente que non estivese prestando servizos e reunise os requisitos para estar gozando do permiso de parto ou maternidade, paternidade e adopcin ou acollemento ter dereito a ser chamado para as interinidades e substitucins que lle correspondan, tomando posesin coa finalidade de que os servizos que lle correspondera prestar lle sexan recoecidos para os efectos administrativos e os econmicos cando non tivese dereito s prestacins correspondentes. No suposto de que no momento da finalizacin do permiso estivese vixente o nomeamento de interinidade ou substitucin, ter dereito a optar pola incorporacin praza. No caso contrario cesar nela tamn para os efectos administrativos. Dcimo oitavo.-Permiso por razn de violencia de xnero sobre o persoal funcionario. As faltas de asistencia do persoal funcionario vtima da violencia de xnero, totais ou parciais, tern a consideracin de xustificadas polo tempo e nas condicins en que as o determinen os servizos sociais de atencin ou de sade, segundo proceda. Dcimo noveno.-Permiso para a asistencia a actividades de formacin do profesorado. 1. Actividades de formacin organizadas polo servizos centrais da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. A admisin a estas actividades implica o permiso para asistir a elas. Este permiso seralles notificado inspeccin educativa e direccin do centro segundo o modelo que se establece no anexo I a esta orde. 2. Actividades de formacin organizadas polos centros de formacin e recursos. O profesorado s poder asistir s actividades organizadas polos centros de formacin e recursos fra do seu horario lectivo. 3. Actividades de formacin organizadas polas universidades, organizacins sindicais, asociacins profesionais ou similares. O profesorado que desexe participar en calquera actividade de formacin organizada polas universi-
Vixsimo.-Licenza por matrimonio ou unin de feito. Por razn de matrimonio, o persoal funcionario docente ter dereito a unha licenza de quince das naturais ininterrompidos. O mesmo permiso ser de aplicacin nos supostos de inscricin nos rexistros oficiais de unins de feito. O permiso deberase gozar, con carcter xeral, en datas que comprendan o da do feito causante ou inmediatamente despois. Excepcionalmente, e por causa motivada, poderase gozar noutras datas dife-
N 78 Mrcores, 23 de abril de 2008 rentes e sempre dentro do curso acadmico en que ten lugar o feito causante. Vixsimo primeiro.-Licenza por asuntos propios. Por asuntos propios poderselles conceder, ao persoal funcionario de carreira e interino, licenzas sen retribucin dunha duracin acumulada que non poder exceder tres meses cada dous anos. A concesin desta licenza subordinarase, en todo caso, s necesidades do servizo e, con carcter xeral, non ter unha duracin inferior a cinco das. O cmputo dos dous anos iniciarase o mesmo da en que comece o gozo da licenza. Os das de concesin da licenza sern naturais. Vixsimo segundo.-Licenza por enfermidade. As licenzas por enfermidade fixaranse de acordo co rxime da Seguridade Social a que pertenza o persoal funcionario. Vixsimo terceiro.-Licenza por estudos. As funcionarias e funcionarios docentes tern dereito a gozar de licenzas por estudos de acordo coa normativa vixente e as convocatorias que para o efecto realice a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria.
CAPTULO IV REDUCIN DE XORNADA
7.101
Vixsimo cuarto.-Reducin de xornada por garda legal. Por razns de garda legal, cando o persoal funcionario docente se encarge do coidado directo dalgn menor de doce anos, de persoa maior que requira especial dedicacin ou dunha persoa con discapacidade que non desempee actividade retribuda ter dereito a unha reducin dun terzo ou dun medio da xornada de traballo, coa diminucin proporcional das sas retribucins. Ter o mesmo dereito o persoal funcionario que precise encargarse do coidado directo dun familiar ata o segundo grao de consanguinidade ou afinidade que, por razns de idade, accidente ou enfermidade, non se poida valer por si mesmo e que non desempee actividade retribuda. A concesin da reducin de xornada por razn de garda legal ser incompatible coa realizacin de calquera outra actividade, sexa ou non remunerada, durante o horario que foi obxecto da reducin. A percepcin dunha pensin por un diminudo fsico ou psquico non equiparable ao desempeo de actividade retribuda. Esta reducin de xornada poderase acumular co permiso por lactacin dun fillo menor de doce meses. A reducin de xornada abranguer na proporcin que se conceda ao horario lectivo, horario complementario fixo e horario semanal de permanencia no centro. A concesin da reducin de xornada, en funcin da organizacin do centro, poder eximir da obriga-
toriedade de impartir docencia durante todos os das da semana. Vixsimo quinto.-Reducin de xornada por coidado dun familiar. Por ser preciso atender ao coidado dun familiar de primeiro grao, o persoal funcionario docente ter dereito a solicitar unha reducin de ata o 50% da xornada laboral, con carcter retribudo, por razns de enfermidade moi grave e polo prazo mximo dun mes, prorrogable en circunstancias excepcionais e atendendo extrema gravidade da enfermidade padecida, ata un perodo mximo de dous meses. Se houbese mis dun titular deste dereito polo mesmo feito causante, o tempo de gozo desta reducin poderase ratear entre eles, respectando, en todo caso, o prazo mximo dun mes ou, se o caso, de dous meses. Excepcionalmente, poder gozar desta reducin un familiar en segundo grao cando non existan superviventes de primeiro grao ou estean incapacitados para atender ao seu coidado. Esta reducin ser concedida, logo de informe da inspeccin mdica educativa, e conforme a gua de boa praxe que aprobar a Secretara Xeral. Poderase solicitar con anterioridade resolucin informe da comisin autonmica de inspectores mdicos de educacin. A duracin da reducin non poder ser inferior a sete das. Esta poder ser prorrogada, logo de peticin do persoal interesado e informe da inspeccin mdica educativa, sen que a sa duracin acumulada poida exceder o prazo mximo dun mes ou, se o caso, de dous meses. A reducin de xornada finalizar se variasen as circunstancias que deron lugar sa concesin. Se a sa finalizacin implicase o inicio do gozo do permiso por falecemento, a substituta ou substituto continuar prestando servizos ata o remate deste ltimo. Vixsimo sexto.-Reducin de xornada por violencia de xnero. As mesmo, o persoal funcionario docente vtima de violencia de xnero, para facer efectiva a sa proteccin ou o seu dereito asistencia social integral, ter dereito reducin da xornada coa diminucin proporcional da retribucin ou reordenacin do tempo de traballo, a travs da adaptacin do horario, da aplicacin do horario flexible ou doutras formas de ordenacin do tempo de traballo, cando iso sexa posible en funcin da organizacin do propio centro e do horario do alumnado.
CAPTULO V AUSENCIAS IMPREVISTAS
Vixsimo stimo.-Imprevistos. No caso de imprevistos, indisposicins ou enfermidades leves non superiores a tres das, a direccin do centro poder aceptar as xustificacins non documentais do persoal funcionario docente ata un mximo de vinte e catro perodos lectivos durante o cur-
7.102
N 78 Mrcores, 23 de abril de 2008 desde o da seguinte ao da sa notificacin, perante o secretario xeral da consellera. Disposicin adicional Modificacin da Orde do 29 de marzo de 2006 pola que se regulan as vacacins e o gozo da hora de ausencia ao traballo para as funcionarias e funcionarios docentes que imparten ensinanzas distintas das universitarias e que teen un fillo menor de nove meses. 1. O punto 4 do artigo primeiro da Orde do 29 de marzo de 2006 queda redactado do seguinte xeito: Estas catro semanas de permiso retribudo por acumulacin da hora de ausencia ao traballo gozaranse de forma ininterrompida inmediatamente despois de rematada a licenza por parto ou nun momento posterior e sempre con anterioridade a que o fillo ou filla cumpra os doce meses. O pai, funcionario docente, poder gozar deste permiso, por opcin da nai, cando esta sexa funcionaria, traballadora por conta allea ou traballadora autnoma. Disposicins derradeiras Primeira.-Autorizacin desenvolvemento. Autorzase a Secretara Xeral para que dite cantas normas sexan precisas para o desenvolvemento desta orde. Segunda.-Derrogacin. Quedan derrogados os puntos 3.5 a) e c) do captulo V do anexo da Orde do 22 de xullo de 1997, pola que se regulan determinados aspectos de organizacin e funcionamento das escolas de educacin infantil, dos colexios de educacin primaria e dos colexios de educacin infantil e primaria dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria; os puntos 95 e 97 da Orde do 1 de agosto de 1997 pola que se ditan instrucins para o desenvolvemento do Decreto 324/1996, polo que se aproba o Regulamento orgnico dos institutos de educacin secundaria e se establece a sa organizacin e funcionamento; os puntos 115 e 117 da Orde do 3 de outubro de 2000 pola que se ditan instrucins para o desenvolvemento do Decreto 7/1999, polo que se implantan e regulan os centros pblicos integrados de ensinanzas non universitarias e todas aquelas normas de igual ou inferior rango que se opoan ao establecido nesta orde. Terceira.-Entrada en vigor. Esta orde entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 7 de abril de 2008. Laura Snchez Pin Conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria
so escolar. Cando se superen estes perodos lectivos ou sexa rexeitada a xustificacin pola direccin do centro, as faltas deberanse xustificar sempre documentalmente.
CAPTULO VI SOLICITUDES
Vixsimo oitavo. As solicitudes formularanse nos modelos que se publican como anexos I a V a esta orde, acompaadas dos documentos xustificativos que se indican no anexo VI.
CAPTULO VII RGANOS COMPETENTES
Vixsimo noveno.-rganos competentes. 1. Os permisos e licenzas regulados nesta orde nos puntos quinto, stimo, dcimo primeiro, dcimo segundo cando o permiso tea unha certa periodicidade, dcimo quinto, dcimo sexto, vixsimo, vixsimo primeiro, vixsimo segundo e vixsimo terceiro e as reducins de xornada sern concedidos polos titulares da delegacin provincial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. 2. As mesmo, correspndelles aos titulares da delegacin provincial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria a resolucin das reducins de xornada. 3. Os restantes permisos e licenzas sern concedidos pola direccin do centro educativo. Trixsimo.-Prazo para resolver. 1. Os prazos para resolver os permisos e licenzas regulados nesta orde son os seguintes: a) Para as direccins dos centros educativos: tres das hbiles. b) Para os titulares das delegacins provinciais da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria: dez das hbiles. 2. O silencio administrativo ter efectos positivos. 3. Naqueles supostos recollidos no punto terceiro desta orde, nos cales por razn de urxencia o persoal funcionario docente necesite gozar do permiso de forma inmediata, en funcin da propia natureza do permiso, poder iniciar o gozo deste logo de comunicacin verbal ou por outro medio ao rgano competente para concedelo. A concesin do permiso deberase confirmar ou denegar mediante a pertinente resolucin. Trixsimo primeiro.-Recursos. 1. As resolucins das direccins dos centros podern ser impugnadas mediante recurso de alzada, no prazo dun mes contado desde o da seguinte ao da sa notificacin, perante o titular da delegacin provincial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria. 2. As resolucins dos titulares das delegacins provinciais da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria podern ser impugnadas mediante recurso de alzada, no prazo dun mes a contado
ANEXO I ANEXO II Solicitude de permiso para asistir a actividades de formacin organizadas polas universidades, organizacins sindicais, asociacins profesionais ou similares Apelidos: NIF: Corpo: Centro de destino: Localidade: EXPN: Provincia: 1. Que solicitou participar na seguinte actividade de formacin da que tamn achega programa: Provincia: Grupo: Telfono mbil: Correo electrnico: Nome:
Autorizacin para a asistencia a actividades de formacin organizadas polos servizos centrais da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria
O/A director/a xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa AUTORIZA a: Nome: Correo electrnico: Grupo:
Apelidos:
NIF:
Telfono mbil:
Corpo:
Centro de destino:
Localidade:
N 78 Mrcores, 23 de abril de 2008
Para que asista seguinte actividade de formacin, organizada pola Subdireccin Xeral de Ordenacin Educativa, Ttulo da actividade: Organizada por: Lugar de realizacin: Datas e horario:
Ttulo da actividade:
Lugar de realizacin: 2. Que as actividades lectivas que deixara desatendidas nese perodo son as seguintes: Data: Horas clase: Gardas: Titoras: Outras:
Datas e horario:
Para os efectos de xustificacin das faltas de asistencia s actividades lectivas que coincidan co mencionado horario, dbese xuntar a esta autorizacin o certificado de asistencia actividade formativa.
En Santiago de Compostela, ____ de _____________ de 20___ Total: 3. As actividades lectivas do solicitante quedaran atendidas da forma seguinte: _________________________ ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ SOLICITA: Poder asistir a estas actividades en calidade de________________________ comprometndose a xustificar a sa participacin nela.
Asdo.:
Sinatura do solicitante ______, ____ de______________ de 20___
(Achgase informe)
INSPECTOR/A DO CENTRO
DIRECTOR/A DO CENTRO
DELEGADO/A PROVINCIAL DA CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA DE ________
7.103
7.104
ANEXO III Autorizacin para a asistencia a actividades de formacin organizadas polas universidades, organizacins sindicais, asociacins profesionais ou similares ANEXO IV Concesin de permisos e licenzas
(Reguladas na Orde do 5 de marzo de 2008) 1 Apelidos: Telefono mbil: Corpo: Relacin xurdica: Centro de destino: 2 PERMISOS: LICENZAS: PERMISO/LICENZA QUE SOLICITA Xornada: Funcionario/a temporal Funcionario/a en prcticas Interino/a (marcar cun x o recadro correspondente) Substituto/a Correo electrnico: Grupo: Laboral indefinido Completa Parcial Laboral Nome: NIF: SOLICITANTE
O/A delegado/a provincial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria de _____________________ AUTORIZA a:
Apelidos:
Nome:
NIF:
Telfono mbil:
Correo electrnico:
Corpo:
Grupo:
Centro de destino:
Localidade:
Provincia:
Para que asista seguinte actividade de formacin:
Ttulo da actividade: Organizada por: Lugar de realizacin: Datas e horario:

3
Realizacin de funcins sindicais (art. 5) Matrimonio ou unin de feito (art. 20) Unha hora de ausencia ao traballo por ter un fillo ou filla menor de Asuntos propios (art. 21) doce meses (art. 7) Enfermidade (art. 22) Accidentes ou enfermidades moi graves (art. 11) Estudos (art. 23) Revisins mdicas (cando o permiso tea certa periodicidade) (art. 12) REDUCINS DE XORNADA: Parto (art. 15) Adopcin ou acollemento, tanto preadoptivo coma permanente ou Garda legal (art. 24) simple (art. 16) Coidado dun familiar (art. 25) Violencia de xnero (art. 26) DOCUMENTACIN QUE SE ACHEGA (marcar cun x o recadro correspondente)
Para os efectos de xustificacin das faltas de asistencia s actividades lectivas que coincidan co mencionado horario, dbese xuntar a esta autorizacin o certificado de asistencia actividade formativa.
En ______________________________, ____ de _________________ de 20___
Fotocopia cotexada do libro de familia Fotocopia cotexada da inscricin no Rexistro oficial de parellas de feito Documento que acredite a hospitalizacin ou a intervencin cirrxica grave segundo o motivo que xera a solicitude do permiso Fotocopia cotexada do libro de familia ou da inscricin no Rexistro oficial de parellas de feito ou Certificado de convivencia ou informe do traballador social no cal acredite as persoas que conforman a unidade familiar Documento xustificativo da necesidade de realizacin das revisins mdicas dentro da xornada laboral Fotocopia cotexada da partida de nacemento Certificado de convivencia expedido polo concello Documento acreditativo da dependencia ou das limitacins fsicas ou psquicas que mostre que a persoa cal acompaa o/a docente non pode asistir soa revisin mdica Documento acreditativo da discapacidade Documento acreditativo da condicin de prematuro ou da hospitalizacin Resolucin administrativa/xudicial de adopcin ou acollemento, na que figure, de ser o caso, o carcter internacional da adopcin ou acollemento Copia cotexada da resolucin administrativa ou xudicial pola que se lle outorga a garda legal persoa que solicita a licenza Certificado da Administracin Tributaria ou copia da ltima declaracin da renda da persoa que xera o dereito a licenza Promesa ou declaracin xurada da persoa que fai uso da licenza conforme non realizar ningn tipo de actividade, remunerada ou non, durante o horario que foi obxecto da reducin Documento mdico que acredite o carcter moi grave da enfermidade Documento que acredite que non existen superviventes de primeiro grao ou ben que, existindo, estean incapacitados para atender ao seu coidado Documento expedido polos servizos sociais ou de sade ou copia cotexada da orde xudicial de proteccin ou afastamento Outros:
En ___________________, _____ de __________________ de 20____ SINATURA
Asdo.:
DIRECTOR/A DO CENTRO
DELEGADO/A PROVINCIAL DA CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA DE __________________________
ANEXO V Concesin de permisos e licenzas

(Regulados na Orde do 5 de marzo de 2008) 1 Apelidos: Telfono mbil: Corpo: Relacin xurdica: Centro de destino: 2 PERMISOS: Falecemento, accidente ou enfermidade grave dun familiar (art. 3) Traslado de domicilio (art. 4) Concorrer a exames finais e demais probas definitivas de aptitude (art. 6) Nacemento de fillos que deban permanecer hospitalizados (art. 8) Realizacin de exames prenatais e tcnicas de preparacin ao parto (art. 9) PERMISO/LICENZA QUE SOLICITA Tratamentos de fecundacin asistida (art. 10) Revisins mdicas (art. 12) Deber inescusable de carcter pblico ou persoal (art. 13) Asuntos persoais (art. 14) Paternidade (art. 17) Violencia de xnero sobre o persoal funcionario (art. 18) AUSENCIAS IMPREVISTAS: Imprevistos (art. 27) 3 DOCUMENTACIN QUE SE ACHEGA (marcar cun x o recadro correspondente) Fotocopia cotexada do libro de familia Certificado de empadroamento Certificado de defuncin Fotocopia cotexada da inscricin no Rexistro oficial de parellas de feito Documento que acredite a hospitalizacin ou a intervencin cirrxica grave segundo o motivo que xera a solicitude do permiso Fotocopia cotexada da partida de nacemento ou da resolucin administrativa ou xudicial de adopcin ou acollemento Certificado de convivencia ou informe do traballador social no cal acredite as persoas que conforman a unidade familiar Documento acreditativo da asistencia proba de aptitude, exame final ou proba de acceso ou ingreso funcin pblica no cal figure o lugar, a data e o centro de realizacin deles Documento que acredite a hospitalizacin do fillo ou filla que xera o dereito ao permiso ou da condicin de prematuro Documento xustificativo da necesidade de realizacin de exames prenatais e tcnicas de preparacin ao parto dentro da xornada laboral Documento xustificativo, no cal se sinale o centro sanitario correspondente, da necesidade de realizacin de tratamentos de fecundacin asistida dentro da xornada laboral Documento xustificativo da necesidade de realizacin das revisins mdicas dentro da xornada laboral Documento acreditativo da dependencia ou das limitacins fsicas ou psquicas que mostre que a persoa cal acompaa o/a docente non pode asistir soa revisin mdica Orixinal ou copia cotexada da citacin ou convocatoria do rgano xudicial, administrativo, rgano de goberno ou comisin dependente deles ou calquera outro rgano oficial Orixinal ou copia cotexada da convocatoria ou/e asistencia a reunin das comisins das probas de acceso universidade, da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria ou das sas delegacins provinciais ou do rgano de seleccin ou provisin, con nomeamento da autoridade competente Orixinal ou copia cotexada da realizacin de visitas dentro dos programas europeos Documento que acredite a responsabilidade civil, penal, social ou administrativa do interesado e que supoa o cumprimento dunha obriga Documento expedido polos servizos sociais ou de sade ou copia cotexada da orde xudicial de proteccin ou afastamento Outros: Xornada: Funcionario/a Funcionario/a en prcticas (marcar cun x o recadro correspondente) Interino/a Substituto/a Correo electrnico: Grupo: Laboral indefinido Completa Parcial Laboral temporal Nome: NIF: SOLICITANTE
Artigo cuarto.-Por traslado de domicilio.
ANEXO VI Relacin da documentacin exixida para os permisos e licenzas regulados na Orde do 5 de marzo de 2008 pola que se regula o rxime de permisos e licenzas do persoal docente que imparte as ensinanzas reguladas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin
-Certificado ou certificados de empadroamento.
Artigo sexto.-Permiso para concorrer a exames finais e demais probas definitivas de aptitude.
-Documento acreditativo da asistencia proba de aptitude, exame final ou proba de acceso ou ingreso funcin pblica no cal figure o lugar, a data e o centro de realizacin deles.
As direccins dos centros educativos determinarn os documentos xustificativos necesarios.
-Informe do traballador social no cal acredite as persoas que conforman a unidade familiar.
Artigo oitavo.-Por nacemento de fillos que deban permanecer hospitalizados.

En ____________________, ____ de _____________________ de 20____ SINATURA DIRECTOR/A DO CENTRO
Artigo stimo.-Permiso dunha hora de ausencia ao traballo por ter un fillo ou filla menor de doce meses.
-Fotocopia da partida de nacemento do fillo ou filla que xera o dereito ao permiso.
-Fotocopia da partida de nacemento do fillo ou filla que xera o dereito ao permiso.
Artigo terceiro e cuarto.-Permiso por falecemento, accidente ou enfermidade grave dun familiar e permiso por traslado de domicilio.
DIARIO OFICIAL DE GALICIA 7.105
-Documento que acredite a hospitalizacin do fillo ou filla que xera o dereito ao permiso ou da condicin de prematuro. Artigo noveno.-Permiso para a realizacin de exames prenatais e tcnicas de preparacin ao parto. -Documento xustificativo da necesidade de realizacin de exames prenatais e tcnicas de preparacin ao parto dentro da xornada laboral. -Fotocopia cotexada do libro de familia ou da inscricin no Rexistro oficial de parellas de feito (s no caso de que o cnxuxe ou persoa en anloga relacin de afectividade acompae a persoa que xera o dereito). Artigo dcimo.-Permiso para tratamentos de fecundacin asistida. -Documento xustificativo, no cal se sinale o centro sanitario correspondente, da necesidade de realizacin de tratamentos de fecundacin asistida dentro da xornada laboral. -Fotocopia cotexada do libro de familia ou da inscricin no Rexistro oficial de parellas de feito (s no caso de que o cnxuxe ou persoa en anloga relacin de afectividade acompae a persoa que xera o dereito). Artigo dcimo primeiro.-Permisos por accidentes ou enfermidades moi graves. -Documento mdico que acredite o carcter moi grave da enfermidade. -En funcin de quen sexa o suxeito que xere o dereito ao permiso: * Fotocopia cotexada do libro de familia ou da inscricin no rexistro oficial de parellas de feito ou
7.106
N 78 Mrcores, 23 de abril de 2008 -No caso de que sexa a nai quen faga uso deste permiso e en funcin da circunstancia que orixine este dereito, deberase achegar o documento que acredite o dereito da nai a facer uso del. Artigo dcimo oitavo.-Permiso por razn de violencia de xnero sobre o persoal funcionario. -Documento expedido polos servizos sociais ou de sade ou copia cotexada da orde xudicial de proteccin ou afastamento. Artigo vixsimo.-Licenza por matrimonio ou unin de feito. -Fotocopia cotexada do libro de familia ou da inscricin no Rexistro oficial de parellas de feito. Artigo vixsimo cuarto.-Reducin de xornada por garda legal. -Copia cotexada da resolucin administrativa ou xudicial pola que se lle outorga a garda legal persoa que solicita a licenza. -Fotocopia cotexada do libro de familia. -Certificado da Administracin Tributaria ou copia da ltima declaracin da renda conforme a persoa que xera o dereito licenza non desempea actividade retribuda. -Promesa ou declaracin xurada da persoa que fai uso da licenza conforme non realizar ningn tipo de actividade, remunerada ou non, durante o horario que foi obxecto da reducin. Artigo vixsimo quinto.-Reducin de xornada por coidado dun familiar. -Fotocopia cotexada do libro de familia. -Documento mdico que acredite o carcter moi grave da enfermidade. -No caso de que o dereito licenza o orixine un familiar en segundo grao, deberase achegar documento que acredite que non existen superviventes de primeiro grao ou ben que, existindo, estean incapacitados para atender ao seu coidado. Artigo vixsimo sexto.-Reducin de xornada por violencia de xnero. -Documento expedido polos servizos sociais ou de sade ou copia cotexada da orde xudicial de proteccin ou afastamento.
* Certificado de convivencia ou informe do traballador social no cal acredite as persoas que conforman a unidade familiar (se o permiso se debe a un familiar convivente). Artigo dcimo segundo.-Permiso para as revisins mdicas. -Documento xustificativo da necesidade de realizacin das revisins mdicas dentro da xornada laboral. -No caso de que o dereito non o xere o funcionario docente, ademais do documento anterior deberase presentar, segundo corresponda, fotocopia cotexada do libro de familia, da inscricin no Rexistro oficial de parellas de feito, ou certificado de convivencia expedido polo concello. -Documento acreditativo da dependencia ou das limitacins fsicas ou psquicas que mostre que a persoa cal acompaa o/a docente non pode asistir soa revisin mdica. Artigo dcimo terceiro.-Permiso por deber inescusable de carcter pblico ou persoal. Dependendo do motivo que dea dereito ao permiso, deberase presentar un dos seguintes documentos: -Orixinal ou copia cotexada da citacin ou convocatoria do rgano xudicial, administrativo, rgano de goberno ou comisin dependente deles ou calquera outro rgano oficial. -Orixinal ou copia cotexada da convocatoria ou/e asistencia a reunin das comisins das probas de acceso universidade, da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria ou das sas delegacins provinciais ou do rgano de seleccin ou provisin, con nomeamento da autoridade competente. -Orixinal ou copia cotexada da realizacin de visitas dentro dos programas europeos. -Documento que acredite a responsabilidade civil, penal, social ou administrativa do interesado e que supoa o cumprimento dunha obriga. Artigo dcimo quinto.-Permiso por parto. -Copia cotexada da partida de nacemento. -No caso de que o permiso se ample por discapacidade da filla ou fillo: documento acreditativo da dita discapacidade. -No caso de que o permiso se ample por parto prematuro ou pola hospitalizacin do neonato: documento acreditativo da condicin de prematuro ou da hospitalizacin. Artigo dcimo sexto.-Permiso por adopcin ou acollemento, tanto preadoptivo coma permanente ou simple. -Resolucin administrativa/xudicial de adopcin ou acollemento, no cal figure, de ser o caso, o carcter internacional da adopcin ou acollemento. -No caso de que o permiso se ample por discapacidade do/a neno/a adoptado/a ou acollido/a: documento acreditativo da dita discapacidade. Artigo dcimo stimo.-Permiso por paternidade. -Copia cotexada da partida de nacemento ou da resolucin administrativa ou xudicial de adopcin ou acollemento.
CONSELLERA DE SANIDADE Orde do 16 de abril de 2008 pola que se regula o procedemento de recoecemento de trienios ao persoal estatutario temporal do Servizo Galego de Sade. Na Lei 7/2007, do 12 de abril, do Estatuto bsico do empregado pblico, no seu artigo 25 en relacin co artigo 23, configranse os trienios como parte integrante das retribucins bsicas dos funcionarios interinos, establecendo ademais no seu pargrafo segundo que se recoecern os trienios correspon-
N 28 Xoves, 11 de febreiro de 2010

Convenio Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Baiona para equipamento das dependencias municipais Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Pantn para obras de rehabilitacin na casa o concello Importe
1.715
Data da sinatura
III. OUTRAS DISPOSICINS

CONSELLERA DE PRESIDENCIA, ADMINISTRACINS PBLICAS E XUSTIZA Resolucin do 19 de xaneiro de 2010, da Secretara Xeral da Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza, pola que se d publicidade aos convenios de colaboracin subscritos por esta consellera no terceiro cuadrimestre do ano 2009. O artigo 11 da Lei 4/2006, do 30 de xuo, de transparencia e boas prcticas na Administracin pblica galega (DOG n 136, do 14 de xuo) impn a cada consellera da Xunta de Galicia a obriga de publicar no Diario Oficial de Galicia unha relacin dos convenios de colaboracin subscritos no cuadrimestre anterior. En consecuencia, e para dar cumprimento a esa obriga, DISPOO: Artigo nico.-Darlle publicidade a unha segunda relacin dos convenios subscritos pola Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza nos meses de setembro, outubro, novembro e decembro do ano 2009, que se incorpora como anexo a esta resolucin. Santiago de Compostela, 19 de xaneiro de 2010. Beatriz Cuia Barja Secretaria xeral da Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza
14.000 27-11-2009
9.112 27-11-2009
Convenio de colaboracin entre a Consellera de 15.000 27-11-2009 Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Cerdedo para a instalacin de calefaccin nas dependencias municipais Convenio de colaboracin entre a Consellera de 6.000 27-11-2009 Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Cerdido para o equipamento de dependencias municipais Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Meao para a execucin da obra do parque infantil Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Mesa para o equipamento da casa do concello Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello do Pramo para o equipamento do edificio multiusos Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Brin para o equipamento da casa do concello Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Bispado de Lugo para a execucin dun proxecto de rehabilitacin da igrexa parroquial de Santa Mara de Novela, Concello de Santiso 13.000 27-11-2009
20.000 27-11-2009
17.000 27-11-2009
25.000 27-11-2009
20.000 4-12-2009
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Orde do 8 de xaneiro de 2010 pola que se regula o procedemento para o reintegro individual de gastos por asistencia a actividades de formacin do profesorado non universitario para o ano 2010. Os plans de formacin do profesorado de niveis non universitarios da Comunidade Autnoma de Galicia perseguen, como obxectivos xerais, mellorar a competencia profesional do profesorado, fomentar a reflexin crtica sobre a sa actividade coti e crear actitudes proclives investigacin e experimentacin educativas. Coa finalidade de facilitar a participacin do profesorado en actividades de formacin que contriban consecucin dos obxectivos anteriormente sinalados, a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria organiza distintas actividades de formacin orientadas a conxugar as necesidades derivadas do propio sistema educativo coas demandas xurdidas do mesmo profesorado. Malia o anterior, a especificidade dalgunhas actividades de formacin, ou as caractersticas especiais que a sa realizacin exixe, desaconsella a sa organizacin pola propia consellera ou polos centros de formacin e recursos dependentes dela, sen que iso poida supoer a imposibilidade para o profesorado de asistir a este tipo de actividades, e que, de non facilitarse a dita opcin,
ANEXO
Convenios de colaboracin subscritos pola Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza nos meses de setembro, outubro, novembro e decembro
Convenio Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Vimianzo (A Corua) para a realizacin das obras de acondicionamento dun espazo pblico Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Xunqueira de Espadanedo (Ourense) para realizacin das obras de acondicionamento do edificio da antiga Escola Municipal Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e a Confederacin Galega de Asociacins Veciais Rosala de Castro (Cogave), para apoiar financeiramente o funcionamento da entidade Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e Edicins El Correo, S.A.U. (El Correo Gallego), para difusin entre a cidadana e a sociedade en xeral da informacin relativa s entidades municipais galegas Convenio de colaboracin entre a Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Pontedeume, para realizacin das obras de rehabilitacin do edificio que alberga a casa do concello Importe 15.000 Data da sinatura 1-9-2009
30.000
1-9-2009
20.000
1-9-2009
25.000 6-10-2009
70.000 30-10-2009
Convenio de colaboracin entre a Consellera de 39.000 6-11-2009 Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza e o Concello de Ton en materia de proteccin civil e a adquisicin e utilizacin dun vehculo todo terreo unidade de intervencin en emerxencias e salvamento para o servizo municipal de Emerxencias e Proteccin Civil
1.716
N 28 Xoves, 11 de febreiro de 2010 individuais nas das ltimas convocatorias (anos 2008 e 2009). 2. De conformidade co artigo 13.4 da Lei 4/2006, do 30 de xuo, de transparencia e de boas prcticas na Administracin pblica galega, a consellera publicar na sa pxina web oficial a relacin das persoas beneficiarias e o importe das axudas concedidas, polo que a presentacin da solicitude leva implcita a autorizacin para o tratamento necesario dos datos das persoas beneficiarias e da sa publicacin na citada pxina web. Terceiro.-Os reintegros concederanse para actividades de formacin, cursos, xornadas, encontros, conferencias, congresos e outras anlogas, directamente relacionadas coa disciplina, rea, ciclo ou especialidade que imparta o solicitante, e segundo os seguintes tipos e lmites que se indican: Tipo I, na Comunidade Autnoma de Galicia, ata un mximo de 300 euros. Tipo II, no resto do territorio espaol, ata un mximo de 510 euros. Tipo III, no estranxeiro, ata un mximo de 1.021 euros. Cuarto. 1. As persoas interesadas debern dirixir a sa solicitude, segundo o modelo que figura no anexo I desta orde, Xefatura Territorial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria da que dependan, directamente ou mediante calquera dos procedementos establecidos no artigo 38.4 da Lei 30/1992, de rxime xurdico das administracins pblicas e do procedemento administrativo comn, polo menos 20 das naturais antes do comezo da actividade para a que solicitan o oportuno reintegro. Para as actividades que comecen antes da publicacin desta orde ou para aquelas nas que non exista o prazo de vinte das naturais entre a publicacin da orde e o comezo da actividade, o prazo de solicitude rematar o vixsimo da natural, contado a partir do seguinte da da publicacin desta orde. 2. solicitude engadirselle a seguinte documentacin: a) Orixinal ou fotocopia da convocatoria da actividade para a que se solicita o reintegro. b) Certificacin da direccin do centro na cal se xustifique que a persoa solicitante exerce actualmente nel e se especifique a disciplina, rea, ciclo ou especialidade que imparte. A dita certificacin substituirase por outra expedida polo servizo de inspeccin correspondente no caso de que a persoa solicitante estea destinada nunha escola unitaria. c) Orzamento dos gastos de matrcula e desprazamento exclusivamente. En ningn caso se farn constar gastos de mantenza e aloxamento. d) Breve explicacin dos motivos polos que se desexa asistir actividade e repercusin da asistencia a esta na sa funcin docente.
supora discriminar o profesorado afectado por tales circunstancias. por iso polo que procede establecer un sistema que permita o reintegro, cando menos parcial, dos gastos orixinados pola asistencia a este tipo de actividades de formacin do profesorado. En consecuencia, esta consellera DISPN: Primeiro. 1. Establecer o procedemento para o reintegro individual de gastos derivados de asistencia a actividades de formacin non organizadas pola Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, ou os centros de formacin e recursos dela dependentes que se desenvolvan na Comunidade Autnoma de Galicia, no resto do territorio espaol, ou no estranxeiro, e que comecen entre os das 1 de xaneiro e o 31 de decembro de 2010. 2. Para facilitar a distribucin do orzamento ao longo do ano estableceranse das quendas. A primeira abranguer as actividades que comecen entre os das 1 de xaneiro e 30 de xuo de 2010, e ter unha dotacin orzamentaria de 42.500 euros. A segunda ser para actividades que comecen entre os das 1 de xullo e 31 de decembro de 2010 e ter unha dotacin orzamentaria de 42.500 euros. No caso de que o orzamento dedicado primeira quenda non se esgotase, pasar a incrementar o orzamento da segunda quenda. 3. En ningn caso se concedern reintegros para a asistencia a actividades de formacin de carcter regrado conducentes obtencin dun ttulo, as como para actividades de formacin inherentes a estudos regrados. 4. Os reintegros individuais financiaranse con cargo aplicacin orzamentaria 09.04.422I.640.1. Unha vez repartidas as devanditas contas, as solicitudes de reintegro sern automaticamente denegadas por ter esgotado o orzamento. 5. En todo caso, o gasto proxectado queda sometido condicin suspensiva da existencia de crdito axeitado e suficiente para tal fin nos orzamentos xerais da Comunidade Autnoma de Galicia para o ano 2010, e ao disposto na orde da Consellera de Economa e Facenda do 11 de febreiro de 1998 pola que se regula a tramitacin anticipada de expedientes de gasto, modificada polas ordes do 27 de novembro de 2000 e do 25 de outubro de 2001. Segundo. 1. Podern solicitar os devanditos reintegros os profesores e profesoras de niveis non-universitarios con destino en centros docentes pblicos dependentes da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, en equipos de orientacin especficos, os profesores e profesoras adscritos s estruturas de formacin do profesorado, as como os membros da Inspeccin Educativa dependentes desta comunidade autnoma, e sempre que para a asistencia mesma actividade non perciban axudas de ningn tipo e que non recibisen reintegros
N 28 Xoves, 11 de febreiro de 2010 e) Declaracin xurada de non ter recibido reintegro individual nas das ltimas convocatorias (anos 2008 e 2009), as como de non percibir outro tipo de axuda para a mesma actividade. f) Certificacin bancaria do nmero de conta a nome do solicitante. De acordo co establecido no artigo 71 da Lei de rxime xurdico das administracins pblicas e do procedemento administrativo comn, a xefatura territorial correspondente requirir a aquelas persoas solicitantes que non acheguen os requisitos anteriormente sinalados, para que, nun prazo de dez das, emenden as faltas ou xunten os documentos preceptivos; de non o faceren, considerarase que desistiron da sa peticin e arquivarase o expediente. Quinto.-As xefaturas territoriais da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, coa maior brevidade, e sempre dentro dos 10 das seguintes ao da sa recepcin, remitiranlle Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa os expedientes de solicitude co informe da Inspeccin Educativa e a sa proposta, segundo o modelo que figura no anexo II desta orde. Sexto. 1. O reintegro concederase de forma individual e a sa conta fixarase tendo en conta os seguintes criterios: o centro en que estea destinada a persoa candidata no momento de cursar a instancia, as caractersticas da actividade, o lugar de realizacin, os gastos de inscricin e a adecuacin ao nivel de docencia ou especializacin que imparta a persoa solicitante. En todo caso, tern preferencia aquelas persoas solicitantes que nunca obtiveron reintegro individual. 2. A comprobacin dos requisitos da solicitude para a concesin de reintegros ser estimada por unha comisin que estar integrada por: Presidente: subdirector xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa e Formacin do Profesorado. Vogais: -O xefe do Servizo de Formacin do Profesorado. -Unha persoa adscrita ao Servizo de Formacin do Profesorado. -Unha persoa adscrita Subdireccin Xeral de Inspeccin, Avaliacin e Calidade do Sistema Educativo. -Unha persoa adscrita Subdireccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa e Formacin do Profesorado, que realizar as funcins de secretara. 3. A Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa, vista da proposta da devandita comisin, resolver a concesin ou denegacin do reintegro solicitado. Stimo. 1. A concesin ou denegacin do reintegro seralle notificada directamente persoa interesada, mediante
1.717
resolucin da Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa. Contra esta resolucin as persoas interesadas podern interpoer recurso de alzada, perante a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, no prazo dun mes contado a partir do da seguinte ao da recepcin da notificacin, de acordo co disposto nos artigos 114 e 115 da Lei 4/1999 (BOE do 14 de xaneiro), de modificacin da Lei 30/1992, do 26 de novembro, de rxime xurdico das administracins pblicas e do procedemento administrativo comn. 2. Toda alteracin das condicins tidas en conta para a concesin da axuda e, en todo caso, a obtencin concorrente de axudas outorgadas por outras administracins ou entes pblicos ou privados, nacionais ou internacionais, poder dar lugar revogacin ou modificacin da resolucin da concesin. 3. As solicitudes entenderanse desestimadas de non existir resolucin expresa no prazo de tres meses, contados a partir da data de entrada no rexistro xeral da solicitude do reintegro individual. Oitavo.-Para a tramitacin do pagamento, nos dez das seguintes recepcin da notificacin da axuda outorgada, o beneficiario deber remitir Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa a seguinte documentacin: a) Breve memoria con informe crtico da actividade desenvolvida. b) Documento orixinal que xustifique o pagamento da matrcula ou inscricin na actividade e que especifique o importe do gasto realizado. c) Xustificacin dos gastos de desprazamento, segundo corresponda (billete de avin, de tren, factura de axencia ou declaracin xurada de ter realizado o desprazamento en vehculo propio), tal como se establece no Decreto 144/2001, do 7 de xuo (DOG do 25 de xuo). Todo iso en documentos orixinais. d) Fotocopia debidamente compulsada do certificado de asistencia, expedido pola entidade organizadora. No caso daquelas actividades que rematen no exercicio 2011, o aboamento do reintegro realizarase unha vez rematada e xustificada a actividade. e) Declaracin xurada de non ter percibido nin solicitado outro tipo de achega para a mesma actividade. Noveno.-Unha vez concedida a totalidade dos reintegros, publicarase no DOG a relacin das persoas beneficiarias desta convocatoria, sen prexuzo de facelo na pxina web desta consellera. Dcimo.-Esta orde entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 8 de xaneiro de 2010. Jess Vzquez Abad Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria
1.718

ANEXO I
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA
PROCEDEMENTO
CDIGO DO PROCEDEMENTO
DOCUMENTO
REINTEGROS INDIVIDUAIS PARA A FORMACIN DO PROFESORADO DATOS DA ACTIVIDADE

TTULO DA ACTIVIDADE
ED303A
SOLICITUDE
LUGAR DE REALIZACIN
DATAS DE REALIZACIN
DATOS DO/A SOLICITANTE

APELIDOS NOME NIF
ENDEREZO
PROVINCIA
CONCELLO
CDIGO POSTAL
TELFONO
CORREO ELECTRNICO
DATOS DA CONTA BANCARIA

CDIGO DO BANCO CDIGO SUCURSAL DXITO DE CONTROL CDIGO CONTA CORRENTE
DATOS PROFESIONAIS DO/A SOLICITANTE

NIVEL INFANTIL-PRIMARIA ED. INFANTIL 1 CICLO 2 CICLO 3 CICLO COU BACHARELATO REAS QUE IMPARTE NESTE CURSO NIVEL SECUNDARIA ESC. ARTE ESO CONSERVAT. CICLOS FORMATIVOS EOI
DISCIPLINA / CICLO FORMATIVO
ESPECIALIDADES QUE POSE
MATERIAS QUE IMPARTE NESTE CURSO
N.R.P.
ANOS DE DOCENCIA
NOME DO CENTRO ONDE EXERCE
ENDEREZO DO CENTRO
TELFONO
PROVINCIA
CONCELLO
LOCALIDADE
CDIGO POSTAL
PARTICIPIA NALGN PROXECTO DE INVESTIGACIN? SI NON
PERTENCE A UN SEMINARIO PERMANENTE OU A UN GRUPO DE TRABALLO? SI NON
TTULO DO PROXECTO DE INVESTIGACIN OU INNOVACIN EN QUE PARTICIPA
TTULO DO SEMINARIO OU GRUPO DE TRABALLO A QUE PERTENCE
EST NUN CENTRO QUE SOLICITOU PARTICIPAR NA CONVOCATORIA DE PROXECTOS DE FORMACIN EN CENTROS?
TTULO DAS ACTIVIDADES DE FORMACIN S QUE ASISTIU NO LTIMO CURSO ACADMICO
TIPO DE REINTEGRO (I, II, III)
CUSTO DA INSCRICIN E ENSINO
CUSTO DE DESPRAZAMENTO
CANTIDADE SOLICITADA
LEXISLACIN APLICABLE
Orde do 8 de xaneiro de 2010 pola que se regula o procedemento para o reintegro individual de gastos por asistencia a actividades de formacin do profesorado non universitario para o ano 2010.
(Para cubrir pola Administracin)

RECIBIDO
NMERO DE EXPEDIENTE
________________
DATA DE ENTRADA
____ /____/______
DATA DE EFECTOS SINATURA DO/DA SOLICITANTE OU PERSOA QUE O REPRESENTA REVISADO E CONFORME
____ /____/______
DATA DE SADA
____ /____/______ En
Xefe/a territorial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria en

ANEXO II
1.719
MODELO DE INFORME PARA A CONCESIN DO REINTEGRO INDIVIDUAL TIPO I, II, III. ANO 2010
Vista a solicitude de reintegro individual de tipo Don/Dona corpo de destinado no centro provincia
formulada por: pertencente ao , con DNI
, localidade
Esta xefatura territorial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, unha vez solicitados os informes oportunos, emite informe
(1)
tendo en conta os seguintes motivos:
E propn que lle sexa (2)
En
O/A xefe/a territorial da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria
(1) (2)
Favorable/desfavorable Concedida/denegada Director xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa
Orde do 1 de febreiro de 2010 pola que se publica a concesin dos premios extraordinarios de educacin secundaria obrigatoria ao rendemento acadmico correspondentes ao curso 2008-2009, convocados pola Orde do 19 de outubro de 2009. A Orde do 19 de outubro de 2009 (DOG do 22 de outubro) pola que se convocan os premios extraordinarios de educacin secundaria obrigatoria ao rendemento acadmico correspondentes ao curso 20082009, establece no seu artigo 10.2 que o director xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa elevar a proposta feita polo tribunal ao conselleiro de Educacin e Ordenacin Uni-
versitaria, quen emitir a resolucin correspondente para a sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Unha vez realizadas as probas, publicada a acta provisional coas cualificacins obtidas polos candidatos, resoltas as reclamacins presentadas, e vista a acta coa proposta definitiva do tribunal de adxudicacin dos premios extraordinarios e por proposta do director xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa, este conselleiro DISPN: Primeiro.-Conceder os premios extraordinarios de educacin secundaria obrigatoria ao rendemento
MANUAL PLIZA ACCIDENTES PERSOAIS
NDICE Pxs. 1) INTRODUCCIN _______________________________________ 4 2) ANTECEDENTES _______________________________________ 6 3) INFORMACIN SOBRE A PLIZA ________________________ 8 4) TRAMITACIN DE SOLICITUDES _______________________ 15
1.- INTRODUCCIN
1.- INTRODUCCIN
O presente Manual elaborado pola Consellera de Economa e Facenda persegue, basicamente, os seguintes obxectivos: 1.Informar sobre o contido da Pliza de Accidentes do persoal servicio da Xunta de Galicia e dos seus Organismos Autnomos. Desenvolve-lo sistema de xestin de solicitudes de indemnizacin e a comunicacin entre os interesados e/ou beneficiarios e o Servicio de Xestin de Riscos e Seguros.
2.-
NOTA:
Tdolos datos que se facilitan neste Manual teen carcter informativo e non contractual polo que, para calquera dbida respecto, prgase contacten co Servicio de Xestin de Riscos e Seguros da Secretara Xeral de Patrimonio da Consellera de Economa e Facenda.
2.- ANTECEDENTES
2.- ANTECEDENTES
A Pliza de Accidentes concertada con efecto inicial de 1 de Xullo de 1991 pola Xunta de Galicia para todo o persoal seu servicio, estableca inicialmente unha cobertura individual de 24.040,48 (4.000.000 ptas.) para os supostos de Morte, Incapacidade Permanente Total ou Incapacidade Permanente Absoluta. A partir do 1 de xaneiro de 2005 a cobertura individual pasa a ser de 39.000 (6.500.000 ptas.) O custo da prima soportado integramente pola Xunta de Galicia tendo polo tanto carcter gratuto para todo o seu persoal. Non obstante, a citada Pliza establece a posibilidade de que cada membro do colectivo asegurado poida ampliar seu propio cargo, e ata un mximo de 240.404,84 (40 millns ptas.), a cobertura mnima inicial. O custo de 4,26 (708 ptas) por cada 6.010,12 (milln ptas) adicional cubrindo tamn o infarto, embolia e derrame cerebral, cando sexan declaradas accidente de traballo e coa nica limitacin de que o capital mximo a garantir por esta ampliacin no caso de incapacidade permanente total sera de 36.060,73 (pesetas seis millns) mesmo tempo, e dado que a Pliza de Accidentes non cubre riscos de morte ou incapacidade en caso de enfermidade, a Xunta de Galicia concertou unha Pliza de Vida Colectiva para que todo o persoal servicio da Administracin da Comunidade Autnoma que o desexe poida adherirse a ela. Esta pliza sera acumulable de accidente en caso de morte ou invalidez por accidente e seu custo por cada 6.010,12 (un milln de pesetas) que desexen asegurar pode verse na tboa seguinte:
PRIMAS CUSTO ANUAL POR CADA 6.010,12 .

IDADE 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 HOMES 8,53 8,59 8,64 8,70 8,75 8,87 8,92 8,98 9,04 9,15 9,20 9,26 9,32 9,43 9,54 9,76 10,10 10,55 11,11 11,78 12,62 13,57 14,69 15,97 MULLERES 8,31 8,31 8,31 8,36 8,42 8,53 8,59 8,64 8,70 8,75 8,87 8,92 8,98 9,04 9,15 9,20 9,26 9,32 9,43 9,54 9,76 10,10 10,55 11,11 IDADE 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 HOMES MULLERES 17,44 11,78 19,06 12,62 20,90 13,57 25,46 17,23 27,70 18,52 30,11 19,98 32,80 21,61 35,71 23,45 38,90 25,46 42,38 27,70 46,13 30,11 50,33 32,80 54,97 35,71 66,56 45,40 72,22 48,87 78,49 52,62 85,38 56,83 92,99 61,47 101,40 66,56 110,68 72,22 120,94 78,49 132,19 85,38 144,56 92,99 158,23 101,40
3.- INFORMACIN SOBRE A PLIZA
3. INFORMACIN SOBRE A PLIZA

1.- OBXECTO DA PLIZA
Proporcionar asegurado cobertura econmica fronte s consecuencias derivadas dun accidente que poida sufrir tanto no exercicio da sa actividade profesional como no desenvolvemento da sa vida particular.
2.- CONCEPTO DE ACCIDENTE
Entndese por accidente a lesin corporal sobrevida Asegurado independentemente da sa vontade e debido a unha causa fortuta, momentnea, externa e violenta, que producira directamente algunha das consecuencias seguintes: a) Morte, ocorrida inmediatamente ou dentro do termo dun ano, a contar desde a data do accidente. b) Invalidez Permanente Absoluta, Total ou Parcial. As mesmo, queda expresamente convido que continuar cuberto polo contrato todo asegurado que cumprira 65 anos, sempre e cando permaneza en servicio activo. Tamn sern considerados como accidentes a ttulo enunciativo mis non limitativo: 1) Envelenamento, asfixias ou queimaduras producidas por aspiracin involuntaria de gases.
2)
Inxestin por erro ou por acto criminal de terceiros de productos txicos ou corrosivos, exclundo intoxicacins debidas abuso de productos alcohlicos, sedantes, estimulantes, estupefacientes ou alucinxenos. Infeccins cando o axente patxeno penetrara no corpo por unha lesin producida por un accidente cuberto pola pliza. Os accidentes ocorridos durante o servicio militar no tempo de paz. Insolacins,conxestins,conxelacins e outras influencias da temperatura ou da presin atmosfrica, se o Asegurado estivo exposto a elas a consecuencia do accidente. Asfixia por inmersin. Consecuencias de todo tipo da mordedura de animais e picaduras de insectos. Consecuencias de intervencins cirrxicas e de toda clase de tratamentos mdicos se son motivados por un accidente cuberto pola pliza. Os ocorridos en accins de lextima defensa as como os relacionados con deberes de solidariedade humana. Os sobrevidos en situacins de ataques de apoplexa, desmaios, esvaecementos, sncopes, rises epilpticas, alleamento mental (loucura),inconsciencia ou somnambulismo e sempre exclundo os relacionados coa embriaguez, abuso de estimulantes, estupefacientes e alucinxenos.
10
3)
4) 5)
6) 7) 8)
9)
10)
11)
calquera tipo de motocicleta, autombiles, turismos de uso particular, furgonetas e camins sempre que o Asegurado posa o permiso adecuado vehculo que conduza. Teen a consideracin de accidentes as lesins ou mortes e as sas consecuencias que tean a sa orixe nun infarto, embolia ou derramo cerebral. Inclense tdolos deportes practicados en calidade de afeccionados, salvo a escalada, o boxeo e os deportes areos. As mesmo e polo carcter de certos colectivos, considranse como riscos cubertos: alpinismo, espeleoloxa, submarinismo, proteccin de personalidades e bens e, en xeral, calquera servicio que sexa necesario nun momento dado e sexa solicitado a estes colectivos polo seu contido e especializacin.
12)
13)
14)
3.- COLECTIVO ASEGURADO
Todo o persoal servicio da Xunta de Galicia e os seus Organismos Autnomos.

4.- MBITO DE COBERTURA
As 24 horas do da, en calquera parte do mundo.
11
5.- CAPITAIS
Os capitais asegurados son: a) Falecemento ................. ........ 39.000.-
b) Invalidez Permanente Absoluta .. 39.000.- c) Invalidez Permanente Total ........ 39.000.- No suposto de Invalidez Permanente Parcial, a indemnizacin a pagar ser a resultante de aplicar sobre o capital pactado na pliza (39.000.- ) unha porcentaxe que oscila entre o 2% e o 100%, dependendo do grao de invalidez. 6.- COBERTURAS COMPLEMENTARIAS a) Anticipo ata 3.005,06 , a conta do pagamento do capital asegurado, para atende-los gastos derivados do falecemento. b) No caso de que o asegurado e o seu cnxuxe falezan como consecuencia do mesmo accidente e existan como beneficiarios fillos de mbolos dous menores de dezaoito anos, ou maiores desa idade incapacitados permanentemente de forma total ou absoluta para realizar calquera profesin ou oficio, aboarase outra suma igual que a eles exclusivamente corresponda. c) No caso de que a invalidez permanente deixara lesins residuais corrixibles mediante prtese, aboarase ademais o importe da primeira prtese ortopdica que se aplique asegurado ata a cantidade mxima de 601,01 .
12
7.- EQUIVALENCIAS
a) Ter a consideracin de accidente indemnizable amparo da presente pliza todo feito que a regulacin da Seguridade Social ou rgano Asimilado atriba tal carcter, sendo vinculante, no seu caso, a declaracin respecto dos rganos Administrativos ou Xurisdiccionais competentes da Seguridade Social. b) Grande Invalidez ou Incapacidade Permanente Absoluta recoecida na va social correspndelle-la Incapacidade Permanente Absoluta cuberta na Pliza. c) Incapacidade Permanente Total recoecida na va social correspndelle a Incapacidade Permanente Total prevista na pliza. d) Incapacidade Permanente Parcial recoecida na va social correspndelle na pliza a indemnizacin que se estipule no baremo nela includo.
8.-BENEFICIARIOS
1. En caso de Invalidez, o propio asegurado. 2. En caso de falecemento os beneficiarios determnanse de acordo coas seguintes regras:
2.1. En primeiro lugar, de acordo coa designacin efectuada por cada membro do colectivo asegurado ben no momento de adherirse pliza ou ben en
13
calquera outro momento posterior durante a vixencia do contrato.
2.2. No suposto de que non existise ningn beneficiario designado, o capital asegurado para o caso de morte entregarase : 2.2.1. En primeiro lugar, cnxuxe separado legalmente do asegurado. non
2.2.2. En defecto do cnxuxe non separado legalmente, s fillos e demais descendentes do asegurado. 2.2.3. En defecto do anterior, ascendentes do asegurado. s pais e
2.2.4. En defecto dos pais e ascendentes, o capital asegurado entregarase s herdeiros legais do asegurado, con exclusin en calquera caso do Estado.
14
4. TRAMITACIN
15
4. TRAMITACIN
1. SOLICITUDES As correspondentes solicitudes de indemnizacin amparo da Pliza, as cales se axuntar a documentacin que a continuacin se indica, debern remitirse Subdireccin Xeral de Patrimonio da Secretara Xeral e de Patrimonio da Consellera de Economa e Facenda.
2. DOCUMENTACIN a) EN CASO DE INVALIDEZ DO ASEGURADO: * Certificado do Centro de Traballo onde prestaba os seus servicios que xustifique a sa pertenza colectivo Asegurado. Copia da resolucin do Organismo competente decretando a concesin de invalidez Asegurado. Informes mdicos, especificando as causas da Invalidez. No caso de que a invalidez sexa consecuencia dun accidente, copia das dilixencias xudiciais. Se fose orixinada por un accidente de circulacin, conducindo o propio Asegurado, fotocopia do permiso de conduccin. Fotocopia do DNI e NIF do Asegurado.
* * *
16
b) EN CASO DE FALECEMENTO DO ASEGURADO: * * Certificado literal de defuncin. Certificado mdico oficial especificando a causa do falecemento. Se o falecemento foi consecuencia dun accidente, aportarase unha copia das dilixencias xudiciais e do informe da autopsia, no caso da cal se pode prescindir do certificado mdico. Se o falecemento se producise a raz dun accidente de circulacin conducindo o Asegurado, precsase a fotocopia do carn de conduccin do mesmo. Certificado literal de nacemento da Asegurado. Certificado literal de matrimonio do Asegurado. Fotocopia do Libro de Familia do Asegurado. Certificado das ltimas testamento se o houber. Vontades e copia do
* * * * *
Certificado do Centro de Traballo onde prestaba os seus servicios o Asegurado que xustifique a sa pertenza colectivo asegurado. Fotocopia do DNI e NIF dos beneficiarios.
17
MANUAL DE ACTUACIN PARA AS RECLAMACINS POR DANOS A TERCEIROS
NDICE
Px
1.- INTRODUCCIN ......................................................................................................... 3
2. - INFORMACIN SOBRE A PLIZA DE RESPONSABILIDADE CIVIL/PATRIMONIAL SUBSCRITA POLA XUNTA DE GALICIA. ........ .............5
3.- COMUNICACIN DE RECLAMACINS E INCIDENCIAS ................................ 12
4.- RECOMENDACINS ............................................................................................... 15
5.- ANEXO 1. MODELO DE COMUNICACIN DE RECLAMACINS ................... 17
1.- INTRODUCCIN
1.- INTRODUCCIN
O presente manual, elaborado pola Consellera de Economa e Facenda persegue, basicamente, os seguintes obxectivos:
1.-
Informar do contido da pliza de responsabilidade civil subscrita pola XUNTA DE GALICIA. Desenvolve-lo sistema de comunicacin das reclamacins por danos a terceiros entre as distintas conselleras e o Servizo de Xestin de Riscos e Seguros.
2.-
3.-
Insistir na conveniencia de que se comuniquen tdolos incidentes que poidan dar lugar a algn tipo de reclamacin por danos causados a terceiras persoas.
4.-
Recalca-la importancia de que as comunicacins relativas a reclamacins ou incidencias se efecten no prazo mis breve posible.
Tdolos datos que se facilitan neste manual teen carcter informativo e non contractual, polo que para calquera dbida respecto prgase contacten co Servizo de Xestin de Riscos e Seguros da Secretara Xeral e do Patrimonio da Consellera de Economa e Facenda.
2.- INFORMACIN SOBRE A PLIZA DE RESPONSABILIDADE CIVIL/PATRIMONIAL SUBSCRITA POLA XUNTA DE GALICIA.
RESUME DAS PRINCIPAIS CARACTERSTICAS DO SEGURO RESPONSABILIDADE CIVIL/PATRIMONIAL DA XUNTA DE GALICIA
DE
OBXECTO DO SEGURO A pliza garante asegurado o pagamento das consecuencias econmicas derivadas da esixencia de responsabilidade directa, solidaria ou subsidiaria por reclamacins efectuadas durante o perodo de seguro como consecuencia de danos e/ou prexuzos ocasionados con motivo da actividade do asegurado. Queda expresamente garantida a responsabilidade patrimonial esixible Administracin, conforme establecido na Lei 30/1992, do 26 de novembro, de rxime xurdico das administracins pblicas e do procedemento administrativo comn e/ou lexislacin concordante ou outra aplicable que a substita, en relacin s danos e prexuzos derivados dos riscos cubertos por esta pliza. Prestacins do asegurador: Dentro dos lmites e condicins da pliza, corrern por conta do asegurador os seguintes gastos: a) O pagamento s prexudicados ou s seus causahabentes das indemnizacins a que dera lugar a responsabilidade civil e/ou patrimonial do asegurado. O pagamento das custas e gastos legais ou outros gastos en relacin con toda reclamacin. A defensa do asegurado en procedementos legais, civs ou criminais como consecuencia de reclamacins de responsabilidade derivada de feitos presuntamente garantidos pola pliza, incluso contra as reclamacins infundadas. A dita prestacin continuar anda despois de liquidadas as responsabilidades civs. Se o asegurado opta por confia-la sa propia defensa e representacin a outros profesionais, aboarnselle os gastos incorridos ata o lmite fixado para os profesionais colaboradores do asegurador polo mesmo traballo. O pagamento ou depsito de fianzas esixidas asegurado en procedementos civs ou criminais para garanti-las responsabilidades pecuniarias e asegura-la sa liberdade provisional, como consecuencia de reclamacins derivadas de feitos presuntamente cubertos por esta pliza. Os custos e honorarios pola intervencin de avogados, procuradores, peritos, mdicos e outros tcnicos que participen por conta do asegurador.
b)
c)
d)
ASEGURADO Tern a consideracin de asegurados a efectos deste contrato: A ADMINISTRACIN DA COMUNIDADE AUTNOMA DE GALICIA - XUNTA DE GALICIA e todos aqueles Organismos Autnomos e Entes que a compoen; o SERVICIO GALEGO DE SADE (SERGAS) as como as FUNDACINS PBLICAS constitudas polo mesmo que se relacionan a continuacin: Fundacin Pblica Instituto Galego de Oftalmoloxa. Fundacin Pblica Escola Galega de Administracin Sanitaria Fundacin Pblica Foro Permanente Galego e Iberoamericano da Sade. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias 061 Fundacin Hospital de Vern.. Fundacin Hospital de Virxe da Xunqueira. Fundacin Hospital de Barbanza. Fundacin Hospital do Salns. As mesmo, quedarn amparadas de forma automtica aquelas novas Fundacins Pblicas Hospitalarias anlogas s anteriores que constita o SERGAS no futuro. Os seus representantes, administradores, cargos pblicos ou polticos, empregados, estudantes en prcticas, persoal en formacin, voluntarios, e en xeral, todo o persoal seu servizo, calquera que fora a sa relacin de dependencia: laboral, funcionarial, estatutaria, etc., no exercicio das sas funcins. Tanto se o dito persoal se atopara en activo como se cesara no dito servizo activo, referido este ltimo a feitos acaecidos cando se atopaban servizo do asegurado antes definido. Inclese as mesmo o persoal mdico visitante cando acte por orde e conta da ADMINISTRACIN DA COMUNIDADE AUTNOMA DE GALICIA E/OU SERVICIO GALEGO DE SADE (SERGAS) nos centros sanitarios asegurados. Neste caso, a cobertura faciltase en exceso de calquera outro seguro contratado. Os que desenvolven as sas actividades na ADMINISTRACIN DA COMUNIDADE AUTNOMA DE GALICIA - XUNTA DE GALICIA e/ou Fundacins includas na definicin de asegurado en comisin de servizos procedentes doutras Administracins Pblicas, as como o persoal que preste servizos por conta da ADMINISTRACIN DA COMUNIDADE AUTNOMA DE GALICIA - XUNTA DE GALICIA en centros concertados por esta. Os herdeiros legais dos asegurados anteriores, polas responsabilidades que puideran serlles esixibles, en caso de falecemento destes.
RISCOS CUBERTOS A pliza garante, dentro das limitacins establecidas nesta, cubre TDALAS responsabilidades en que poida incorre-lo asegurado ags aquelas que expresamente figuren como excludas. A modo unicamente enunciativo, e non limitativo garntense as seguintes responsabilidades: Responsabilidade Profesional Sanitaria, inclundo o persoal sanitario, facultativo e non facultativo. Responsabilidade Profesional non Sanitaria, inclundo o persoal tcnico titulado servizo do asegurado polas reclamacins efectuadas como consecuencia directa das actividades propias da sa condicin profesional. Responsabilidade Xeral da actividade, que incle, entre outras a derivada de: Actividades e funcionamento de servizos pblicos. Bens mobles ou inmobles. Traballos de construcin ou montaxe de obras menores. Danos causados por contratistas, subcontratistas e outros. Incendio, explosin, auga e outros. Operacins de transporte. Contaminacin accidental. Responsabilidade publicitaria. Responsabilidade por danos a documentos. Responsabilidade cruzada. Responsabilidade patronal. Responsabilidade de produtos.
PRINCIPAIS EXCLUSINS XERAIS Feitos de guerra civil ou internacional. Multas, penalizacins, sancins. Actos dolosos ou derivados de infraccin ou incumprimento deliberado e inxustificado das normas que rexen as actividades obxecto do seguro cualificados como dolosos. Radiacins ou contaminacin por radioactividade de calquera combustible nuclear e de substancias radioactivas, txicas, explosivas ou outras de artefacto explosivo nuclear. As responsabilidades contractuais que excedan da responsabilidade legal. Responsabilidades que deban ser obxecto de cobertura por un seguro obrigatorio. Os danos derivados do uso e circulacin de vehculos a motor. Danos causados por calquera nave ou aeronave. Danos a bens de terceiros que se atopen en poder do asegurado. Os danos causados a bens sobre os que estea traballando directamente o asegurado ou persoas polas que legalmente deba responder. Os actos administrativos normativos. A asbestose ou calquera outra enfermidade, por fabricacin, elaboracin, transformacin, montaxe, venda e uso de amianto, as como o uso de PCB. Utilizacin de procedementos ou medios que estean considerados como puramente experimentais. Obrigas derivadas de prexuzos causados por infeccin de animais ou persoas pola enfermidade de encefalopata esponxiforme bovina e/ou as sas variantes.
Exclusins adicionais para a responsabilidade profesional non sanitaria: A realizacin de presupostos para gastos ou asesoramento financeiro. Responsabilidade civil decenal imputable asegurado por danos materiais s propias obras ou edificios; ags as responsabilidades do persoal do asegurado cando o mesmo asuma o ttulo ou posicin de arquitecto segundo o Cdigo Civil. Perda ou extravo de dieiro e signos pecuniarios en xeral. Reclamacins por falta de caixa, erros en pagamentos, ou infidelidade. As reclamacins contra o persoal do asegurado na sa calidade de administradores ou conselleiros segundo a Lei de sociedades annimas e demais lexislacin mercantil.
Exclusins adicionais para a responsabilidade profesional mdico - sanitaria: As actividades privadas do persoal asegurado que non sexan consideradas como actos de axuda humanitaria. Receitar e/ou administrar produtos farmacuticos non aprobados pola Administracin Sanitaria, cando a dita aprobacin sexa preceptiva. Reclamacins derivadas de danos meramente estticos por non haber obtido a finalidade proposta en operacins de cirurxa plstica non reparadora. Quedan excludas as tarefas desenvoltas por terceiros por conta da ADMINISTRACIN DA COMUNIDADE AUTNOMA DE GALICIA- XUNTA DE GALICIA E/OU SERVICIO GALEGO DE SADE (SERGAS) e/ou fundacins includas na definicin de asegurado en centros no pertencentes s citados organismos e nos que os pacientes reciben tratamento, ags a responsabilidade que directa, solidaria ou subsidiariamente puidera imputarse asegurado pola actividade mdico - sanitaria prestada s beneficiarios da Seguridade Social nos centros concertados do SERVICIO GALEGO DE SADE (SERGAS). En todo caso, o asegurador no garantir a responsabilidade directa que corresponda s mencionados centros concertados. A derivada da realizacin de ensaios clnicos tal e como se atopan regulados no R.D.561/1993, do 16 de abril. Danos causados a terceiras persoas como consecuencia de que o asegurado exerza unha actividade profesional para a cal non tivese a debida habilitacin profesional, ags que tea autorizacin legal ou administrativa.
10
Sumas Aseguradas y Lmites de Indemnizacin (Xeneral)

Lmite mximo por anualidade: Euros 10.000.000.- (EUROS, DIEZ MILLONES)
Lmite por sinistro: Euros 6.000.000.- (EUROS, SEIS MILLONES).
Sublmite por Vtima: Euros 700.000.- (EUROS SETECIENTOS MIL)
Sublimite por Vtima Patronal: Euros 600.000,- (EUROS SEISCIENTOS MIL)
Sumas Aseguradas y Lmites de Indemnizacin (Consellera de Sanidade)

Lmite mximo por anualidade: Euros : 12.000.000.-( EUROS, DOCE MILLONES)
Responsabilidade de explotacin / patrimonial: Euros : 6.000.000.- (EUROS,SEIS MILLONES) por sinistro.
Responsabilidade patronal o por accidente de traballo: Euros : 3.600.000.- (EUROS TRES MILLONES SEISCIENTOS MIL) por sinistro.
Responsabilidade civil profesional / patrimonial: Euros : 1.500.000.- (EUROS, UN MILLON QUINIENTOS MIL) por sinistro.
Para la todas las coberturas del contrato: Sublimite por vtima o lesionado: Euros : 700.000.- (EUROS, SETECIENTOS MIL) por sinistro.
11
3.- COMUNICACIN DE RECLAMACINS E INCIDENCIAS
12
COMUNICACIN DE RECLAMACINS E INCIDENCIAS
Para os efectos de comunicacin e posterior tramitacin haber de distinguirse entre: RECLAMACIN : Solicitude formal de indemnizacin por danos derivados da actuacin dos asegurados. INCIDENCIA: Calquera queixa, citacin ou requirimento xudicial, circunstancia ou acontecemento que previsiblemente poida dar lugar a unha futura reclamacin formal.
COMUNICACINS: Con independencias dos procedementos internos establecidos para o efecto por cada consellera ou organismo, remitirase no prazo mis breve posible, copia da reclamacin ou incidencia Servizo de Xestin de Riscos e Seguros da Consellera de Economa e Facenda. Como modelo de comunicacin utilizarase o parte de sinistro normalizado que figura como anexo manual.
13
4.- RECOMENDACINS
14
ASISTENCIA E DEFENSA XURDICA A asistencia ou defensa xurdica con cargo pliza de seguros, deber solicitarse formalmente para cada caso concreto. A correspondente solicitude deber ir acompaada de tdolos antecedentes que dan lugar procedemento xudicial. Ags os casos excepcionais, autorizados expresamente pola aseguradora, a asistencia e a defensa ser exercitada por letrados da propia aseguradora.
CONCORRENCIA DE SEGUROS. Aqueles asegurados que dispoan doutras plizas de responsabilidade civil debern: a) Comunica- la reclamacin a tdalas aseguradoras. b) Dar conta a tdalas compaas aseguradoras da existencia doutras plizas.
COMUNICACINS Debe recordarse que a rapidez na comunicacin das reclamacins ou incidencias resulta imprescindible para a tramitacin dos sinistros e, moi especialmente de se-lo caso de procedementos xudiciais para os efectos de defensa das persoas involucradas.
RESERVA DE INFORMACIN A informacin relativa pliza contida no manual ten carcter interno e non debe ser divulgada mis al do entorno dos propios asegurados. A experiencia demostra que a difusin indiscriminada das clusulas das plizas de seguros, especialmente das de responsabilidade civil, acostuma a traducirse nun aumento de reclamacins puramente especulativas, sen outra finalidade que a de obter unha indemnizacin econmica das aseguradoras.
15
ANEXO I
MODELO DE COMUNICACIN DE RECLAMACINS PARTE DE SINISTRO
16
PARTE DE SINISTRO DE RESPONSABILIDADE CIVIL/PATRIMONIAL XUNTA DE GALICIA

Data de notificacin : (da Xunta Corredora)
(1)
Nm.expte. XUNTA: (Servizo de Seguros)

(2)
1.- DATOS DO RECLAMANTE: (3) Nome 2.- DATOS DEL PREXUDICADO: (3) Nome Apelidos Apelidos
3.- RESUME DESCRITIVO - MOTIVO DA RECLAMACIN: (4) ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ 4.- DATOS DA RECLAMACIN: Data(s) ocorrencia dos danos: (5) Data primeiro coecemento XUNTA: (6) Organismo/Depto./Centro implicado: (7) Consellera e Direccin Provincial : (8) Persoal da Xunta involucrado: (9) Outros Seguros involucrados/asegurador:(10) 5.- FORMA DE COECEMENTO: Reclamacin xudicial. Reclamacin administrativa. Va xudicial : Penal Civil Si Social No
brese expte. r. patrimonial ?
Notificacin de incidente (sen reclamacin) Outros. Especificar: __________________________________________________________________ 6.- CONTA E TIPO DE DANOS RECLAMADOS: Conta reclamada: Lesins corporais. Danos materiais. Outros. Especificar: __________________________________________________________________ 7.- DOCUMENTACIN QUE SE ACHEGA: Escrito de Reclamacin. Documentos sobre actuacins xudiciais (citacins, demandas, etc.) Informe do servizo afectado.
17
__________________________________________________________________ Falecemento Lesins moi graves Outras lesins

(paraplexa, lesin cerebral,etc.)
Outros. Especificar: ________________________________________________________________
18
MANUAL DE PLIZA DE RISCOS PATRIMONIAIS
NDICE
Pxs.
INTRODUCCIN ...............................................................................4 I. II. III. IV. V. RESUMO DE COBERTURAS DA PLIZA DE RISCOS PATRIMONIAIS. ...........................................................6 PROCEDEMENTO EN CASO DE SINISTRO NORMAS XERAIS DE ACTUACIN ...........................................15 ACTUACIN EN INCIDENTES NON ASEGURADOS ........................................................................20 OUTRAS COMUNICACINS .................................................. .22 ANEXO: MODELO DE COMUNICACIN DE SINISTROS ........................................................................... .24
INTRODUCCIN
INTRODUCCIN
Co presente manual o DEPARTAMENTO DE SEGUROS DA SECRETARA XERAL TCNICA E DO PATRIMONIO DA CONSELLERA DE ECONOMA E FACENDA pretende difundir o contido do Programa de Seguros. Con el pretndense fundamentais: consegui-los seguintes obxectivos
1. Informar do contido das plizas contratadas. 2. Determinar un sistema de actuacin en caso de sinistro 3. Establecer un sistema de comunicacins entre tdalas Conselleras e o Departamento de Seguros. 4. Conseguir un Programa ptimo de Seguros mediante a anlise dos riscos. Pola diversidade de Riscos que a XUNTA DE GALICIA pode ter, imprescindible a colaboracin de todo o persoal, mediante o coecemento dos seguros contratados as como a comunicacin rpida e eficaz de calquera incidencia ou feitos que puidesen ter transcendencia cara seguro. Por ltimo, necesario indicar que este MANUAL, polas caractersticas especiais que presenta, constite simplemente unha gua que en ningunha circunstancia substite as Plizas, redaccin das cales hai que remitirse en caso de dbida nas interpretacins.
I. RESUMO DE COBERTURAS DA PLIZA DE RISCOS PATRIMONIAIS
RESUMO DE COBERTURAS
RISCOS PATRIMONIAIS:
A pliza contratada pota Xunta de Galicia un TODO RISCO e 6 contrario das plizas tradicionais cobre todo aquelo que non est especificamente excludo.
BENS ASEGURADOS:
Tdolos bens propiedade da Administracin da Comunidade Autnoma de Galicia e dos seus Organismos Autnomos, as como todos aqueles dos cales ostente o seu uso ou gozo, xa sexa en concepto de cesin, precario ou calquera outro titulo, con excepcin dos seguintes bens: a) Bens en arrendamento. b) Embarcacins en flotacin aeronaves e material mbil ferroviario. c) Terreos, custos de acondicionamento, plantas, colleitas e animais. d) Minerais e combustibles. e) Plataformas e equipos de perforacin ou extraccin, excepto os desmontados e depositados en almacns ou zonas de almacenamento. f) Bens situados en, sobre ou baixo a auga. Esta exclusin non afecta 6 Centro de Investigacin de VILAXON que queda includo.
g) Bens durante a sa construccin, instalacin ou montaxe, excepto canto se indica no apartado (e) de RISCOS CUBERTOS. h) Bens depositados intemperie ou en construccins abertas, respecto s danos causados s mesmos por fenmenos meteorolxicos. i) Presas, depsitos, Pozos, oleoductos e gasoductos. j) Estradas,pontes, tneles, vas frreas. k) Portos, peiraos, diques, espigns.
RISCOS CUBERTOS:
Dentro dos lmites establecidos na pliza o Asegurador indemnizar os danos e perdas materiais causados directamente os bens asegurados de forma sbita e accidental por todo risco non especificamente excludo. As mesmo indemnizaranse: a) Os danos s bens asegurados que ocasionen as medidas necesarias adoptadas pola Autoridade ou o ASEGURADO para cortar ou extingui-lo incendio ou impedi-la sa propagacin ou minorar calquera outro risco cuberto, con exclusin dos gastos derivados da aplicacin de tales medidas. b) Os gastos que ocasione 6 ASEGURADO o transporte dos obxectos asegurados ou calquera outra medida adoptada co fin de salvalos dun risco cuberto. c) Os menoscabos que sufran os obxectos salvados a consecuencia da medidas descritas nas das letras anteriores.
d) 0 valor dos obxectos desaparecidos con ocasin do SINISTRO, sempre que o ASEGURADO acredite a sa preexistencia e salvo que o ASEGURADOR probe que foron roubados ou furtados. e) Os danos s obras menores de ampliacin, modificacin ou reparacin e traballos de mantemento e conservacin que se realicen nos bens asegurados inclundo materiais, recambios, ferramentas, equipos de maquinaria e aparellos propiedade do ASEGURADO ou dos que este sexa legalmente responsable. f) A titulo enunciativo mais non limitativo cbrense as garantas que se indican a continuacin: 1. Incendio, Raio, Explosin, Danos Elctricos (cadros e transformadores Danos por Auga, Actos de Vandalismo, Chuvia, Vento, Pedrazo, Neve, Danos por fume (Choque de vehculos, Cada de aeronaves, Ondas Snicas, Derramo de Materias fundidas, fugas de equipos de extincin). 2. Avara ou rotura de maquinaria debida a causas intrnsecas ou por danos elctricos. No tocante s instalacins die procesamento de Datos estn cubertos: Danos a portadores externos e Recuperacin de Datos. Gastos Extraordinarios (Alugueiro doutros equipos etc.)
3. Roubo, espoliacin e infidelidade. 4. Transporte dos bens asegurados fra dos recintos asegurados. 5. Desaloxamento forzoso dos locais asegurados. 6. Gastos de reposicin de arquivos, ttulos valores, moldes, modelos, matrices e planos.
7. Gastos de desentullo. 8. Gastos de extraccin de Iodos. 9. Gastos de extincin. 10. Gastos ocasionados pola localizacin causantes de danos por auga. de avaras
11. Reembolso de custos desembolsados para previr ou minora-lo sinistro. 12. Maquinaria de procedencia estranxeira (Gastos de importacin, etc.) 13. Materias primas de procedencia estranxeira. 14. Cimentacins. 15. Honorarios profesionais ocasionados polo restablecemento da propiedade asegurada despois de sufri-la sa destruccin ou algn dano.
16. Honorarios do perito do Asegurado en caso de sinistro amparado na pliza. 17. Inclusin de novas Adquisicins. 18. Valor de reposicin. 19. Riscos Extraordinarios. (Consorcio de compensacin de Seguros).
LIMITES DE INDEMNIZACIN:
Con independencia do valor total dos bens asegurados, e sen que haxa por tanto aplicacin de regra proporcional, establcese un lmite de indemnizacin por ocorrencia de 66.11.331,48 euros cos sublmites seguintes: Bens Sublmites por ocorrencia
Obxectos de valor ......................................... 1.502.530,26 Canles, muros de contencin, instalacins ................................................. 2.103.542,37
Garantas
Avara por rotura de maquinaria -Portadores de datos -Gastos Extraordinarios Roubo e espoliacin -Roubo e espoliacin de contido. -Roubo de metlico en moble baixo chave. Delegacins -Roubo de metlico en moble baixo chave. Resto situacins. -Roubo de metlico en caixa forte. Delegacins. -Roubo de metlico en caixa forte. Resto situacins. 10
480.809,68 180.303,63 180.303,63
480.809,68 30.050,61 1.803,04 30.050,61 3.005,06
-Espoliacin interior locais. Delegac. -Espoliacin situacins. interior locais. Resto
30.050,63 3.005,06 6.010,12 180.303,63 6.010,12
-Espoliacin durante o transporte -Danos por roubo ou intento en locais -Infidelidade de empregados - Transporte asegurados fra dos recintos
180.303,63 781.315,74 480.809,68 781.315,74 180.303,63 180.303,63 408.809,68 180.303,63
-Desaloxo forzoso -Reposicin de patrns, moldes, modelos,matrices,planos, arquivos, etc -Gastos de desentullo -Gastos de extraccin de Iodos -Gastos de extincin -Honorarios Profesionais -Honorarios do perito do Asegurado
(*) Consultar outros lmites de Indemnizacin co Departamento de Seguros. A cifra que pagarn os Aseguradores pola presente pliza non exceder en ningn caso de 66.111.331,48 euros por sinistro.
11
RISCOS EXCLUDOS:
Quedan excludos da cobertura os riscos seguintes: 1. Os danos producidos cando o sinistro se orixina por dolo ou culpa grave do Tomador do Seguro ou do Asegurado. En relacin coa presente pliza e en especial con esta exclusin, non tern condicin de asegurados os funcionarios, altos cargos e persoal dependente da XUNTA DE GALICIA. 2. A perda ou desaparicin inexplicable de bens que non sexa consecuencia dun sinistro amparado pola pliza. 3. As perdas ou danos producidos por insectos e roedores, vicio propio ou defecto latente, erro de deseo, fabricacin defectuosa. Uso e desgaste dos bens asegurados, deterioro normal debido a condicins atmosfricas, oxidacin, erosin e/ou corrosin. 4. Atrasos, prexuzos ou perdas indirectas de calquera clase que se produzan con ocasin do sinistro, tales como perdas de uso ou mercado, penalizacins, etc. 5. Os danos ocasionados directamente polos efectos mecnicos, trmicos e radioactivos debido s reaccins ou transmutacins nucleares, fose cal fora a causa que as producise. A perda de valor ou de aproveitamento das existencias a consecuencia dos feitos mencionados no pargrafo anterior.
12
Os gastos de descontaminacin, busca e recuperacin de istopos radioactivos de calquera natureza e aplicacin consecuencia dun sinistro amparado pola pliza. 6. As perdas ou danos debidos confiscacin, expropiacin, requisa ou destruccin dos bens asegurados por orde de calquera goberno de feito ou de dereito, ou de calquera autoridade pblica da zona onde se encontran situados os bens asegurados. 7. Os sinistros producidos por motivo ou a consecuencia dunha guerra civil ou internacional (mediase ou non unha declaracin oficial), levantamentos populares ou militares, insurreccins, rebelins, revolucins, usurpacins de poder ou operacins blicas de calquera clase. 8. Os sinistros cualificados polo poder pblico de catstrofe ou calamidade nacional. 9. Polucin e/ou contaminacin excepto a que resulte proveniente dun incendio. 10. Asentamento e/ou afundimento do terreo e/ou colapso dos bens asegurados pola perda da sa resistencia mecnica salvo cando esta se produza a consecuencia dun risco cuberto por esta pliza 11. Os danos producidos como consecuencia de sinistros derivados de riscos dos cales a cobertura corresponde en exclusiva 6 Consorcio de Compensacin de Seguros.
FRANQUAS:
Xeral: 601,013 euros. por sinistro. Roubo e espoliacin: incendio, raio, explosin, sen franqua.
13
II. PROCEDEMENTO EN CASO DE SINISTRO
14
1. DANOS PATRIMONIAIS NORMAS XERAIS DE ACTUACIN.

Como norma bsica todo o proceso ha de ser confidencial e canalizado a travs de SECRETARIA XERAL E DO PATRIMONIO.
ACCINS INMEDIATAS
Utilizar tdolos medios 6 alcance para minora-los danos. Comunicacin: dirixida SECRETARIA XERAL E DE PATRIMONIO, va correo ou telefax, indicando: - Lugar do sinistro. - Da e hora do suceso. - Tipo de sinistro e causas coecidas. - Bens afectados. - Importe aproximado dos danos (se se coecese). Confirmacin escrita coa maior brevidade posible e dentro dos sete das seguintes 6 incidente. Nos sinistros ocasionados por fenmenos da natureza (inundacin, Terremoto, etc.) ou por actos terroristas, adicionalmente cubrirase o formulario Riscos Extraordinarios adxunto, que se debe notificar nun prazo inferior a 7 das.
15
ACCINS POSTERIORES.
Conservar, se fose posible, os vestixios ou restos do incidente co Fin de facilita-las tarefas de taxacin de danos por parte das Compaas Aseguradoras. Preparar unha reportaxe fotogrfica dos danos de non ser posible o anterior como complemento. Elaborar unha relacin de danos (Para facilita-la recompilacin de gastos, aconsellable abrir unha conta especfica do incidente (sinistro)). Deben diferenciarse, por non seren nalgns casos, os seguintes conceptos: Indemnizables
- Gastos por reparacins provisionais, entendndose por tales aquelas que non forman parte da reparacin definitiva. - Gastos extraordinarios por horas extras, envos urxentes, etc. Taxacin de danos: Para determina-lo importe dos danos cmpre xustificar tdolos gastos de reparacin, limpeza ou substitucin dos elementos calladas tales como - Gastos de limpeza. - Compra de bens destrudos. - Reparacin de bens danados. - Horas de persoal propio ou contratado (n de horas e custo horario por categoras). - Gastos para impedir danos maiores (extincin de incendios, bombeiros, etc.). - Calquera outro gasto ocasionado polo sinistro.
16
A valoracin dos equipos ou elementos que substitan os danados faise co criterio de valor de reinstalacin (Valor Reposicin), dicir, o valor dos elementos novos que substitan os danados con similares caractersticas e prestacins. Informacin complementaria: Elaboraranse informes (internos ou externos) sobre o sinistro, as sas causas e alcance, e remitirase unha copia do mesmo DEPARTAMENTO DE SEGUROS. E aconsellable actuar coordinadamente co Departamento de Seguros antes de realiza-la emisin dos informes definitivos.
PERSOAS INVOLUCRADAS
Nun sinistro, cara a formaliza-lo procedemento indicado, ser necesaria a intervencin de, alomenos, das das persoas que a continuacin se indican Responsable de seguridade fsica (no caso de actos malintencionados, sabotaxes, etc.). Responsables de sistema de prevencin contra incendios (no caso de incendio, explosin, etc.) Xefe de servicio da rea de colocacin dos bens afectados Responsable de mantemento (para o caso de avaras gastos de reparacin, etc.) Responsable do centro de cargas (no caso de perdas de produccin e/ou indispoibilidade prolongadas). Ocasionalmente pdese requiri-la intervencin doutro persoal cara a determina-lo alcance dos danos ou perdas e proceder 6 seu axuste.
17
A SECRETARIA XERAL E DE PATRIMONIO coordinar a actuacin das persoas necesarias.
2. TRANSPORTE DOS BENS ASEGURADOS.

En canto s sinistros de transportes o procedemento de actuacin podmolo resumir nos 5 puntos que a continuacin expoemos a) Examina-la mercadora no momento da sa recepcin asegurndose de que se recibe sen danos. Se os houbese aconsellamos que dentro das 24 horas seguintes recepcin destas se curse o correspondente escrito Empresa Portadora, facndoa responsable de ditos danos, b) Procura-la minoracin dos danos acaecidos e previr futuras avaras. c) Requiri-la intervencin inmediata do Perito a travs do DEPARTAMENTO DE SEGUROS. d) Non debe ser alterado, na medida do posible, nin o estado das mercadoras nin a sa embalaxe ata que as mercadoras sexan inspeccionadas polo Perito ou Comisario de Avaras. e) Unha vez que tean coecemento do sinistro, deber ser posto en coecemento do DEPARTAMENTO DE SEGUROS DA XUNTA DE GALICIA, anda que a informacin non sexa moi exacta nin precisa respecto alcance dos danos.
18
III. ACTUACIN EN INCIDENTES NON ASEGURADOS
19
Un sinistro pode non estar cuberto polos seguros actuais por unha destas causas - A causa do sinistro non est includa entre as garantidas. - A instalacin non est includa entre as aseguradas. - 0 sinistro est expresamente excludo. As plizas de seguro actuais poden modificarse no futuro. Para so, precisase da informacin de tdolos incidentes que ocorran, anda que non sexan sinistros indemnizables baixo as plizas actuais. Desta forma poderase determinar se aconsellable inclur novas coberturas. A informacin dos sinistros non cubertos pode facerse por medio dunha copia do informe que normalmente se enva 6 xefe de Departamento. E aconsellable engadir unha valoracin aproximada dos danos seguindo os criterios antes sinalados
20
IV. OUTRAS COMUNICACINS
21
Toda variacin importante debe ser comunicada para adecua-las plizas nova situacin. En caso contrario pdese corre-lo perigo de perder ou limita-la indemnizacin por sinistro. Entre outras, as variacins que deben ser comunicadas son as seguintes - Adquisicin ou construccin de novos edificios ou instalacins. - Cambios que afecten operatividade normal. - Modificacins no deseo, caractersticas ou uso da instalacin. - Alteracins do cdigo de normas de seguridade da instalacin dos seus servicios auxiliares.
22
COMUNICACIN DE SINISTROS
V. ANEXO: MODELO DE
23
NOTIFICACIN DE SINISTRO
(Mod.1) DE: .......................................................................................................... A: SERVICIO DE XESTIN DE RISCOS E SEGUROS DATA: ............................................... LOCALIDADE CENTRO AFECTADO: .......................................................................... PERSOA DE CONTACTO: .................................................................... ENDEREZO: ........................................................................................... TELFONO............................................ FAX: ......................................... BENS AFECTADOS:
DA E HORA DO SINISTRO:
Tipo de sinistro (Incendio, raio, inundacin, acto terrorista, roubo, etc.) ...................................................................................................................................... Breve descricin do mesmo (causas, circunstancias, propagacin e efectos): ...................................................................................................................................... Elementos destrudos ou danados: ...................................................................................................................................... Estimacin dos danos: ...................................................................................................................................... Outros datos de utilidade:
24
En caso de roubo: Acompaar copia denuncia Garda Civil ou Polica.
25

LEXISLACIÓN

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

LEXISLACIÓN

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2011-2012

CEIP Isaac Daz Pardo

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

CAPTULO II A organizacin das ensinanzas e a aprendizaxe ao longo da vida

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

CAPTULO III Currculo

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

CAPTULO IV Cooperacin entre administracins educativas

TTULO I As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

CAPTULO II Educacin primaria

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

CAPTULO III Educacin secundaria obrigatoria

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

CAPTULO V Formacin profesional

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

CAPTULO VI Ensinanzas artsticas

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

CAPTULO VII Ensinanzas de idiomas

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin

CAPTULO VIII Ensinanzas deportivas

TTULO I: As Ensinanzas e a sa Ordenacin

Lei Orgnica 2/2006, de 3 de maio, de Educacin