‫گزارش‌نويسي‌ براي‌ رسانه‌هاي‌ جمعي‌‬

‫خبر‪ ،‬به‌ دليل‌ چارچوب‌ها و قالب‌هاي‌ مرسوم‌ خود نمي‌تواند همواره‌ پاسخگوي‌ انتظار و نيازهاي‌ ديگران‌‬
‫باشد و جوانب‌ مختلف‌ يك‌ رويداد را به‌ تفصيل‌ بيان‌ كند‪ .‬گاهي‌ وقايعي‌ رخ‌ مي‌دهد و يا فرايندهايي‌ در‬
‫جامعه‌ جريان‌ دارد كه‌ نيازمند تشريح‌‪ ،‬تبيين‌‪ ،‬توصيف‌ و روشنگري‌ است‌ و بايد از نقد و بررسي‌‬
‫ديدگاه‌هاي‌ گوناگون‌ بياميزد تا آنچه‌ كه‌ روي‌ داده‌ يا روندهاي‌ جاري‌‪ ،‬به‌ وضوح‌ براي‌ مخاطبان‌ تشريح‌‬
‫شود‪.‬‬
‫گزارش‌ در حقيقت‌ عهده‌دار چنين‌ وظيفه‌اي‌ است‌ و با عبور دادن‌ مخاطبان‌ از ليه‌ سطحي‌ رويداد و‬
‫شكافتن‌ زواياي‌ تاريك‌ و مبهم‌ يك‌ فرآيند‪ ،‬واقعيات‌ را به‌ شكل‌ ملموس‌ و عيني‌‪ ،‬آشكار مي‌سازد‪.‬‬
‫در مواقعي‌ ك ‌ه يك‌ رويداد و فرآيند‪ ،‬نياز به‌ شرح‌ و بسط‌ و توصيف‌ دارد يا ضروري‌ است‌ با تحقيق‌ و‬
‫ن گزارش‌ رو‬ ‫پژوهش‌ مخاطب‌ را به‌ عمق‌ و ژرفاي‌ موضوع‌ هدايت‌ كرد‪ ،‬خبرنگاران‌ به‌ تهيه‌ و تدوي ‌‬
‫مي‌آورند و از اين‌ راه‌ دامنه‌ اثرگذاري‌ را وسعت‌ مي‌بخشند‪ .‬گزارش‌ به‌ دليل‌ ويژگي‌هايي‌ كه‌ دارد‪ ،‬پيوند‬
‫عميق‌تري‌ با خواننده‌ و شنونده‌ برقرار مي‌كند و تأثير آن‌ نيز ماندني‌تر و گسترده‌تر است‌‪ .‬خبرنگار با‬
‫استفاده‌ از متون‌ گزارشي‌‪ ،‬علوه‌ بر پرداختن‌ به‌ رويدادهاي‌ اجتماعي‌‪ ،‬اقتصادي‌‪ ،‬سياسي‌‪ ،‬فرهنگي‌‪ ،‬هنري‌‬
‫و ورزشي‌‪ ،‬فرآيندها و روندها را مورد توجه‌ قرار مي‌دهد و مي‌تواند فرآيندهايي‌ را در رسانه‌هاي‌ جمعي‌‬
‫مطرح‌ كند و از آنها موضوعاتي‌ رسانه‌اي‌ بسازد‪.‬‬

‫تعريف‌‬

‫از گزارش‌ تعاريف‌ مختلفي‌ بيان‌ شده‌ است‌ و در مباحث‌ رسانه‌اي‌‪ ،‬گزارش‌‪ ،‬بياني‌ توصيفي‌ و تصويري‌ از‬
‫يك‌ واقعه‌ يا موضوع‌ تلقي‌ مي‌شود‪ .‬در تعريفي‌ جامع‌تر‪ ،‬گزارش‌ را تلفيقي‌ از خبر و تحقيق‌‪ ،‬به‌ اضافه‌‬
‫بازسازي‌ هنرمندانه‌ صحنه‌ها‪ ،‬موضوعات‌‪ ،‬حوادث‌ و واقعيات‌ ذكر كرده‌اند‪.‬‬
‫براين‌ اساس‌ در يك‌ گزارش‌‪ ،‬تصويرسازي‌ از عينيت‌ها و مشاهدات‌ گزارشگر بايد نمود آشكاري‌ داشته‌‬
‫باشد يا حاوي‌ نتايج‌ يك‌ تحقيقات‌ موشكافانه‌ و عميق‌ باشد‪.‬‬
‫گزارش‌ها گاهي‌ رنگ‌ قصه‌ به‌ خود مي‌گيرند و گزارشگر به‌ مانند راوي‌ يك‌ داستان‌ به‌ بيان‌ رويدادها‬
‫مي‌پردازد و در برخي‌ گزارش‌ها نويسنده‌‪ ،‬رويداد را تحليل‌ مي‌كند‪ ،‬ليه‌هاي‌ اوليه‌ خبر را مي‌شكافد تا‬
‫ن آن‌ رهنمون‌ سازد و واقعيت‌ ناپيدا را افشا كند‪.‬‬‫مخاطب‌ را به‌ عمق‌ و درو ‌‬
‫معمولً گزارش‌هاي‌ مطبوعاتي‌ در بردارندة‌ تمامي‌ ويژگي‌هاي‌ ياد شده‌ به‌طور كامل‌ نيستند‪ ،‬برخي‌‬
‫گزارش‌ها داراي‌ جنبه‌هاي‌ توصيفي‌اند و در بعضي‌ ديگر عنصر تحقيق‌ پررنگ‌تر و نمايان‌تر است‌‪ .‬اما‬
‫هدف‌ از تهيه‌ گزارش‌‪ ،‬عموماً بيان‌ واقعيت‌ و جوانب‌ مختلف‌ يك‌ رويداد و انتقال‌ پيام‌ به‌ مخاطبان‌ با‬
‫بهره‌گيري‌ از خبر‪ ،‬توصيف‌‪ ،‬گفت‌وگو و تحقيق‌ است‌‪.‬‬

‫ويژگي‌هاي‌ گزارشگر‬

‫گزارشگر بايد فردي‌ «كنجكاو» و با انگيزه‌هاي‌ قوي‌ براي‌ يافتن‌ علل‌ و عوامل‌ رويدادها و فرآيندها باشد‬
‫و عزمي‌ جز ‌م و پيگيرانه‌ براي‌ درك‌ واقعيات‌ از خود نشان‌ دهد‪« ،‬تيزبيني‌ و نكته‌ سنجي‌» از ديگر‬
‫خصوصيات‌ يك‌ گزارشگر محسوب‌ مي‌شود‪ .‬گاه‌ يك‌ سخن‌ ساده‌ يا يك‌ رويداد به‌ ظاهر عادي‌‪ ،‬سرنخ‌هايي‌‬
‫به‌ دست‌ مي‌دهد كه‌ مي‌تواند گزارشي‌ جذاب‌ و خواندني‌ توليد كند‪.‬‬
 ‫«سرعت‌ انتقال‌» عامل‌ مهمي‌ در موفقيت‌ گزارشگر محسوب‌ مي‌شود‪ .‬اين‌ توانايي‌ به‌ يافتن‌ و در ‌‬
‫ك‬
‫موضوعات‌ مهم‌ مي‌انجامد و در گردآوري‌ اطلعات‌‪ ،‬طرح‌ دقيق‌ سؤالت‌ و جمع‌بندي‌ منطقي‌ مطالب‌‬
‫تأثيرگذار است‌‪« .‬توانايي‌ برقراري‌ ارتباط‌» با گروه‌هاي‌ مختلف‌ مردم‌ از ديگر ضرورت‌هاي‌ كار‬
‫گزارشگري‌ است‌‪ .‬استعداد جوشش‌ با مردم‌ و ايجاد ارتباطي‌ صميمي‌ و خلق‪ ،‬يك‌ منبع‌ ارزشمند براي‌‬
‫كسب‌ اطلعاتي‌ است‌ كه‌ گزارشگر در پي‌ آن‌ است‌ و اين‌ ويژگي‌ اساسي‌ترين‌ ابزار گزارشگري‌ است‌‪،‬‬
‫ي كه‌ براي‌ تهيه‌ گزارش‌ برمي‌داريد نيازمند برقراري‌ ارتباط‌ نزديك‌ با ديگران‌ است‌ و نبود‬ ‫زيرا هر گام ‌‬
‫اين‌ ارتباط‌‪ ،‬توانايي‌ تهيه‌ گزارش‌ را از شما سلب‌ مي‌كند‪.‬‬
‫«صبر و حوصله‌» از ديگر خصوصيات‌ يك‌ گزارشگر حرفه‌اي‌ محسوب‌ مي‌شود و به‌خصوص‌ در تهيه‌‬
‫گزارش‌هاي‌ تحقيقي‌ كه‌ نيازمند صرف‌ وقت‌ براي‌ كسب‌ اطلعات‌‪ ،‬پيگيري‌ و بررسي‌ يافته‌هاست‌‪ ،‬نقش‌‬
‫ي و پيگيري‌ مستمر امور يك‌ ضرورت‌ براي‌ كار‬ ‫اساسي‌ دارد‪ .‬داشتن‌ روحيه‌ پر تحرك‌ براي‌ دوندگ ‌‬
‫گزارشگري‌ است‌ و كساني‌ كه‌ به‌ پشت‌ ميزنشيني‌ و كارهاي‌ كم‌تحرك‌ علقه‌ دارند شايد مقاله‌نويس‌ خوبي‌‬
‫باشند‪ ،‬اما يك‌ گزارشگر خوب‌ نخواهند بود‪.‬‬
‫علوه‌ بر اين‌ ويژگي‌ها گزارشگر بايد خصوصيات‌ حرفه‌اي‌ را كسب‌ كند تا قابليت‌ رشد و تكامل‌ را بيابد‬
‫و استعدادهايش‌ پرورش‌ داده‌ شود‪ .‬از جمله‌ خصوصيات‌ حرفه‌اي‌‪ ،‬تسلط‌ به‌ مباني‌ كار خبري‌‪ ،‬توانايي‌‬
‫خبرنويسي‌ و مصاحبه‌‪ ،‬قرار داشتن‌ مستمر در مسير اخبار رسانه‌ها‪ ،‬داشتن‌ اطلعات‌ عمومي‌ و از همه‌‬
‫مهم‌تر كسب‌ توانايي‌هاي‌ لزم‌ براي‌ نويسندگي‌ است‌‪.‬‬
‫ي و اثربخش‌ باشد‪.‬‬ ‫تهيه‌ گزارش‌‪ ،‬نيازمند قدرت‌ نويسندگي‌ است‌ تا مطلبي‌ كه‌ تهيه‌ مي‌شود خواندن ‌‬
‫گزارشگر بايد بتواند به‌راحتي‌ واژه‌ها و عبارات‌ را به‌ خدمت‌ بگيرد و آنها را در متن‌ گزارش‌ مورد‬
‫استفاده‌ قرار دهد‪ .‬متن‌ گزارش‌ بايد تا حد امكان‌ كوتاه‌ باشد و گزارشگر بتواند با كمترين‌ عبارات‌‪،‬‬
‫ي ضروري‌ براي‌ گزارشگران‌ توانايي‌‬ ‫بيشترين‌ اطلعات‌ را به‌ مخاطبان‌ منتقل‌ كند‪ .‬از ديگر مهارت‌ها ‌‬
‫استفاده‌ از رايان ‌ه و بهره‌برداري‌ از اينترنت‌ است‌‪ .‬توانايي‌ استفاده‌ از شبكه‌ جهاني‌ اطلع‌رساني‌ و‬
‫ك ضرورت‌ براي‌ كسب‌ اطلعات‌ و قرار گرفتن‌ در جريان‌ تحولت‌‬ ‫بهره‌برداري‌ از پايگاه‌هاي‌ اينترنتي‌ ي ‌‬
‫ت و گزارشگران‌ بايد بتوانند در كمترين‌ زمان‌ ممكن‌‪ ،‬اطلعات‌ مورد نياز را‬ ‫و رويدادهاي‌ گوناگون‌ اس ‌‬
‫از اينترنت‌ به‌ دست‌ آورند‪.‬‬
‫در كنار اين‌ مهارت‌ها تسلط‌ يا آشنايي‌ با يك‌ زبان‌ فراگير خارجي‌ و به‌خصوص‌ انگليسي‌ يك‌ ضرورت‌‬
‫براي‌ گزارشگران‌ محسوب‌ مي‌شود‪.‬‬

‫اصول‌ گزارش‌‬

‫گزارش‌ براي‌ آن‌كه‌ از غناي‌ لزم‌ برخوردار باشد و بر مخاطبان‌ تأثير بگذارد بايد داراي‌ چهار ويژگي‌‬
‫باشد‪.‬‬

‫‪ .1‬توصيف‌ و بازگويي‌ عيني‌‪:‬‬

‫گزارش‌ بيان‌ واقعيت‌ها و بازگويي‌ حوادث‌ و رويدادها و انتقال‌ اطلعات‌ است‌ و گزارشگر بايد هر آنچه‌‬
‫را كه‌ مي‌بيند‪ ،‬مي‌شنود و احساس‌ مي‌كند به‌ مخاطبان‌ منتقل‌ كند‪ .‬گزارشگران‌ در واقع‌ به‌ عنوان‌ چشم‌ و‬
‫گوش‌ مخاطبان‌ بايد زواياي‌ گوناگون‌ رويدادها و فرآيندها را تشريح‌ كنند‪ .‬يك‌ گزارش‌ خوب‌ علوه‌ بر بيان‌‬
‫هنرمندانه‌ صحنه‌ رويداد و تشريح‌ حوادث‌ و فرآيندها‪ ،‬بايد علت‌ و نحوه‌ وقوع‌ آنها را بازگو كند‪ ،‬ناگفته‌ها‬
‫را بشكافد و از جوانب‌ مختلف‌ به‌ بررسي‌ و تحليل‌ موضوع‌ بپردازد‪ .‬در گزارش‌ها بايد ديدگاه‌ و نظريات‌‬
‫مختلف‌ در كنار يكديگر قرار داده‌ شود و خواننده‌ اين‌ امكان‌ را بيابد كه‌ در جريان‌ كامل‌ رخداد قرار گيرد‪.‬‬

‫‪ .2‬پرهيز از پيشداوري‌‪:‬‬
 ‫توجه‌ به‌ حقايق‌ و پرهيز از پيشداوري‌ يكي‌ از اصول‌ اساسي‌ است‌ كه‌ گزارشگر بايد مورد توجه‌ قرار‬
‫دهد‪ .‬گرايش‌ها‪ ،‬خواسته‌ها‪ ،‬احساسات‌ و عواطف‌ گزارشگر نبايد باعث‌ شود كه‌ از توجه‌ به‌ حقايق‌ دور‬
‫بماند‪.‬‬
‫اگر گزارش‌ با پيشداوري‌ همراه‌ باشد‪ ،‬مخاطبان‌‪ ،‬در سراسر گزارش‌ حضور گزارشگر و تلش‌ وي‌ براي‌‬
‫القاي‌ ديدگاهش‌ را احساس‌ مي‌كنند و همين‌ نكته‌ باعث‌ مي‌شود تا گزارش‌ تأثير و كارآيي‌ خود را از دست‌‬
‫بدهد‪.‬‬
‫پرهيز از پيشداوري‌ به‌ معناي‌ تهيه‌ گزارش‌ بي‌هدف‌ و بدون‌ نتيجه‌گيري‌ نيست‌‪ ،‬بلكه‌‪ ،‬گزارشگر كارآمد‪،‬‬
‫اجازه‌ مي‌دهد گزارش‌ سير طبيعي‌ خود را طي‌ كند و حقيقت‌ موضوع‌ و اصل‌ واقع‌ آن‌چنان‌ كه‌ بوده‌ است‌‬
‫براي‌ مخاطبان‌ تشريح‌ شود‪ .‬پيشداوري‌ آن‌ است‌ كه‌ گزارشگر بخواهد براساس‌ تمايلت‌ خود و ذهنيتي‌ كه‌‬
‫از قبل‌ دارد به‌ موضوع‌ بنگرد و حقايق‌ را قرباني‌ سليقه‌ شخصي‌ خود كند‪.‬‬

‫‪ .3‬شناخت‌ مخاطبان‌‪:‬‬

‫گزارشگر بايد مخاطبان‌ خود را بشناسد و بداند براي‌ چه‌ كساني‌ مي‌نويسد‪ .‬گزارشي‌ ك ‌ه از يك‌ موضوع‌‬
‫در روزنامه‌اي‌ محلي‌ درج‌ مي‌شود با گزارش‌ از همان‌ موضوع‌ در يك‌ روزنامه‌ سراسري‌ مي‌تواند‬
‫متفاوت‌ باشد و اين‌ دو گزارش‌ با گزارشي‌ كه‌ خبرنگار تهيه‌ مي‌كند تا در يك‌ نشريه‌ كاملً تخصصي‌‬
‫منتشر شود وجه‌تمايز مشهودي‌ دارد‪.‬‬
‫عمق‌ و ژرفاي‌ مطلب‌ در كنار انتخاب‌ زبان‌ و بيان‌ مناسب‌ براي‌ برقراري‌ ارتباط‌ با مخاطبان‌ نيز در‬
‫همين‌ چارچوب‌ قابل‌ توجه‌ است‌‪ .‬شناخت‌ ويژگي‌ها‪ ،‬عليق‌ و سليقه‌هاي‌ مخاطبان‌ به‌ گزارشگر كمك‌‬
‫مي‌كند تا آنچه‌ مي‌نويسد مورد توجه‌ قرار گيرد‪.‬‬
‫اگر از تمايلت‌ اساسي‌ مردم‌ بي‌اطلع‌ باشيد شايد براي‌ تهيه‌ گزارش‌ به‌ سراغ‌ موضوعاتي‌ برويد كه‌ از‬
‫نظر مردم‌ مهم‌ و قابل‌ توجه‌ نيستند و اگر سوژه‌ مناسبي‌ را هم‌ انتخاب‌ كنيد ممكن‌ است‌ با آنان‌ به‌گونه‌اي‌‬
‫سخن‌ بگوييد يا بنويسيد كه‌ با سليقه‌ و طبع‌ آنان‌ هماهنگي‌ نداشته‌ باشد‪.‬‬

‫‪ .4‬نفي‌ گزارشگر محوري‌‪:‬‬

‫اگر سراسر مطلب‌‪ ،‬بيانگر ديدگاه‌ و نظر شخصي‌ گزارشگر باشد‪ ،‬نمي‌توان‌ آن‌ را گزارش‌ دانست‌ و‬
‫ن يك‌ گزارش‌ نخواهند پذيرفت‌‪ ،‬چنين‌ مطلبي‌ مي‌تواند يك‌ مقاله‌ محسوب‌ شود‬ ‫مخاطبان‌ هم‌ آن‌ را به‌ عنوا ‌‬
‫ك گزارش‌ جامع‌ نخواهد بود‪.‬‬ ‫اما ي ‌‬
‫مخاطب‌‪ ،‬زماني‌ به‌ خواندن‌ گزارش‌ ترغيب‌ مي‌شود و محتواي‌ آن‌ را مي‌پذيرد كه‌ احساس‌ كند موضوع‌ از‬
‫جوانب‌ مختلف‌ مورد بررسي‌ قرار گرفته‌ و حاوي‌ ديدگاه‌هاي‌ گوناگون‌ است‌‪ .‬به‌ عنوان‌ يك‌ گزارشگر‬
‫حرفه‌اي‌ بايد بتوانيد نظريات‌ گوناگون‌ را كنار هم‌ قرار دهيد و خوانندگان‌ و شنوندگان‌ را در مسير مورد‬
‫نظرتان‌ هدايت‌ كنيد‪ ،‬اما اگر متكلم ‌وحده‌ باشيد و حرف‌ اول‌ و آخر در گزارش‌ همان‌ ديدگاه‌ها و نكات‌‬
‫موردنظر خودتان‌ باشد‪ ،‬آنچه‌ نوشته‌ايد‪ ،‬گزارش‌ نيست‌‪ .‬يك‌ گزارش‌ جامع‌‪ ،‬به‌ تناسب‌‪ ،‬نظرات‌ مختلف‌‬
‫مردم‌‪ ،‬كارشناسان‌ و مسئولن‌ را در خود جاي‌ مي‌دهد‪.‬‬

‫انواع‌ گزارش‌‬

‫تقسيم‌بندي‌هاي‌ مختلفي‌ براي‌ انواع‌ گزارش‌ پيشنهاد شده‌ است‌‪ ،‬اما به‌خاطر داشته‌ باشيد كه‌ به‌ دليل‌ نزديكي‌‬
‫و مشابهت‌هاي‌ اشكال‌ گوناگون‌ گزارش‌‪ ،‬نمي‌توان‌ انواع‌ مختلف‌ گزارش‌ را به‌طور كامل‌ از هم‌ مجزا كرد‬
‫و تفكيك‌ و جداسازي‌ قطعي‌ آنها تا حدودي‌ ناممكن‌ است‌‪.‬‬
 ‫ي از گزارش‌ها ‌‬
‫ي‬ ‫در يك‌ گزارش‌ خبري‌ از عنصر توصيف‌ مي‌توان‌ استفاده‌ كرد‪ ،‬همچنان‌ كه‌ در بسيار ‌‬
‫توصيفي‌ عنصر خبر ناديده‌ گرفته‌ نمي‌شود و همچنين‌ است‌ در گزارش‌هاي‌ تحقيقي‌ كه‌ در بسياري‌ مواقع‌‬
‫عناصر توصيف‌ و خبر را در خود دارند‪.‬‬
‫اما مي‌توان‌ در يك‌ دسته‌بندي‌‪ ،‬گزارش‌ها را به‌ انواع‌ «خبري‌»‪« ،‬تحقيقي‌»‪« ،‬تشريحي‌ و توصيفي‌» و‬
‫«تحليلي‌» تقسيم‌ كرد‪.‬‬

‫ل گزارش‌ وقايع‌ و رخدادهاي‌ نظير تحولت‌ اجتماعي‌ روز‪ ،‬رويدادها ‌‬

‫ي‬ ‫گزارش‌هاي‌ خبري‌ معمو ً‬
‫فرهنگي‌‪ ،‬اقتصادي‌ و سياسي‌‪ ،‬حوادث‌ و بلياي‌ طبيعي‌ را شامل‌ مي‌شود و گزارشگر با بهره‌گيري‌ از‬
‫مجموع‌ اخبار مربوط‌ به‌ رويداد‪ ،‬گردآوري‌ مطالب‌ از منابع‌ گوناگون‌ و مصاحبه‌ با افراد مختلف‌ از جمله‌‬
‫مردم‌‪ ،‬مسئولن‌ و كارشناسان‌‪ ،‬گزارش‌ را تدوين‌ مي‌كند‪.‬‬
‫گزارش‌ خبري‌ در پي‌ وقوع‌ رويداد به‌ منظور تعيين‌ و تشريح‌ چگونگي‌ وقوع‌ رخداد و پيامدها و آثار‬
‫واقعه‌ و احيانًا ريشه‌ها و علل‌ وقوع‌ آن‌ تهيه‌ مي‌شود و به‌طور معمول‌ بين‌ ‪ 15‬تا ‪ 30‬پاراگراف‌ است‌‪.‬‬
‫عنصر زمان‌ يكي‌ از مهم‌ترين‌ ويژگي‌ها در گزارش‌ خبري‌ است‌ و قاعدتاً اين‌ دسته‌ از گزارش‌ها از‬
‫تازگي‌ برخوردار است‌‪ .‬از اين‌ رو‪ ،‬تهيه‌ گزارش‌ خبري‌ نيازمند سرعت‌ در جمع‌آوري‌ اطلعات‌ و تدوين‌‬
‫آن‌ است‌‪.‬‬
‫در گزارش‌ خبري‌‪ ،‬گزارشگر در پي‌ پاسخگويي‌ به‌ سؤالت‌ جامعه‌ و مخاطبان‌ در ارتباط‌ با رويدادي‌‬
‫ل منتشر شده‌ يا اتفاقات‌ جديدي‌ در ارتباط‌ با آن‌ رويداد در‬ ‫برمي‌آيد كه‌ به‌تازگي‌ اتفاق افتاده‌ و اخبار آن‌ قب ً‬
‫حال‌ وقوع‌ است‌‪.‬‬
‫ن و براي‌ دريافت‌ اطلعات‌ بيشتر از زواياي‌‬ ‫رسانه‌هاي‌ جمعي‌ به‌ منظور پاسخگويي‌ به‌ نيازهاي‌ مخاطبا ‌‬
‫مختلف‌ يك‌ رويداد و ارضاي‌ حس‌ كنجكاوي‌ آنان‌ به‌ درج‌ گزارش‌هاي‌ خبري‌ روي‌ مي‌آورند و به‌ اين‌‬
‫خواسته‌ مخاطبان‌ خود پاسخ‌ مي‌دهند‪.‬‬
‫طبعًا گزارشگران‌ براي‌ تهيه‌ چنين‌ گزارشي‌ بايد درك‌ درستي‌ از رويداد داشته‌ باشند و قادر باشند با‬
‫پردازش‌ مطلب‌‪ ،‬جوانب‌ مختلف‌ آن‌ را براي‌ مخاطبان‌ بازگو كنند‪.‬‬

‫«گزارش‌هاي‌ تحقيقي‌» سوژه‌هاي‌ مختلف‌ اعم‌ از موضوعات‌ روز و روندها و فرآيندهايي‌ را شامل‌‬
‫مي‌شوند كه‌ رسانه‌ها برمي‌گزينند‪.‬‬
‫هدف‌ از تهيه‌ گزارش‌ تحقيقي‌ ورود به‌ ليه‌هاي‌ دروني‌ موضوع‌ و نگاه‌ عميق‌ به‌ ابعاد مختلف‌ آن‌ است‌‪.‬‬
‫در اين‌ نوع‌ گزارش‌‪ ،‬براساس‌ گردآوري‌ مستندات‌ و يافته‌هاي‌ علمي‌ و نظريات‌ كارشناسي‌‪ ،‬ابعاد و جوانب‌‬
‫موضوع‌ براي‌ مخاطبان‌ بازگو مي‌شود‪ .‬گزارشگر بايد با بهره‌گيري‌ از منابع‌ گوناگون‌ خبري‌ و ساير‬
‫اطلعات‌‪ ،‬از ليه‌هاي‌ سطحي‌ خبر يا فرآيند عبور كند و زواياي‌ تاريك‌ و پنهان‌ موضوع‌ را روشن‌ سازد‪.‬‬
‫گزارش‌هاي‌ تحقيقي‌ گاهي‌ موضوعاتي‌ پيچيده‌ و منحصربه‌فرد را شامل‌ مي‌شود و گزارشگر تلش‌ مي‌كند‬
‫ن راه‌ از تحقيقات‌ كتابخانه‌اي‌‪ ،‬ديدگاه‌هاي‌‬ ‫انگيزه‌ها‪ ،‬علل‌ و عوامل‌ يك‌ واقعه‌ يا فرآيند را كشف‌ كند و در اي ‌‬
‫كارشناسي‌‪ ،‬افكارسنجي‌ و تحليل‌هاي‌ آماري‌ كمك‌ مي‌گيرد‪.‬‬
‫گزارشگران‌ مي‌توانند با انتخابات‌ موضوعات‌ مهم‌ و تهيه‌ گزارش‌هاي‌ تحقيقي‌ جامع‌‪ ،‬آن‌ موضوع‌ را به‌‬
‫مسأله‌ روز و مورد توجه‌ عموم‌ تبديل‌ كنند‪ .‬تشريح‌ عالمانه‌ و منطقي‌ مشكلت‌‪ ،‬پرده‌ برداشتن‌ از‬
‫واقعيت‌هاي‌ پنهان‌ و ايجاد حساسيت‌ در مورد مخاطرات‌ و تهديدها مي‌تواند جامعه‌ را تحت‌تأثير قرار دهد‪.‬‬
‫ب از اهميت‌‬ ‫بايد توجه‌ داشت‌ كه‌ در تدوين‌ گزارش‌هاي‌ تحقيقي‌‪ ،‬عناصري‌ همچون‌ جذابيت‌ و گيرايي‌ مطال ‌‬
‫ت و براي‌ آن‌كه‌ گزارش‌ مخاطبان‌ بيشتري‌ بيابد و براي‌ شمار زيادي‌ از مردم‌‬ ‫فراواني‌ برخوردار اس ‌‬
‫خواندني‌ باشد‪ ،‬بايد از عناصري‌ چون‌ توصيف‌ و بازگويي‌ هنرمندانه‌ مطالب‌ بهره‌ گرفته‌ شود تا گزارش‌‬
‫در عين‌ تحقيقي‌ و عميق‌ بودن‌‪ ،‬گيرا و جذاب‌ باشد‪.‬‬
‫در گزارش‌ تحقيقي‌‪ ،‬ارايه‌ يك‌ نتيجه‌گيري‌ روشن‌ و دقيق‌‪ ،‬بسيار مهم‌ و در حقيقت‌ مهم‌ترين‌ بخش‌ از كار‬
‫گزارشگر است‌‪ .‬تلش‌ كنيد مطلب‌ را به‌ شكلي‌ تنظيم‌ كنيد كه‌ يك‌ جمع‌بندي‌ دقيق‌ و كامل‌ همراه‌ با‬
‫تصويري‌ جامع‌ از موضوع‌ به‌ مخاطب‌ عرضه‌ شود‪ .‬گزارش‌ تحقيقي‌ در صورتي‌ تأثيرگذار خواهد بود كه‌‬
‫با اعداد و ارقام‌ و اطلعات‌ موثق‌‪ ،‬مخاطب‌ را به‌ نتيجه‌گيري‌ روشني‌ رهنمون‌ كند‪.‬‬

‫«گزارش‌ تشريحي‌ و توصيفي‌» گزارشي‌ است‌ كه‌ وجه‌ غالب‌ آن‌ توصيف‌ يك‌ رويداد يا يك‌ فرآيند است‌‪.‬‬
‫گزارشگر با تصويرپردازي‌ و تشريح‌ ديده‌ها‪ ،‬شنيده‌ها و احساسات‌ خويش‌‪ ،‬خواننده‌ را به‌ فضاي‌ سوژه‌‬
‫مي‌كشاند و او را گام‌به‌گام‌ با خود همراه‌ مي‌سازد‪ .‬گزارش‌هاي‌ توصيفي‌ و تشريحي‌‪ ،‬اغلب‌ از رويدادهاي‌‬
‫طبيعي‌‪ ،‬حوادث‌ و موضوعات‌ اجتماعي‌ تهيه‌ مي‌شود و وجه‌ غالب‌ آن‌ توصيف‌ جنبه‌هاي‌ گوناگون‌‬
‫موضوع‌ يا رويداد موردنظر و بيان‌ تمامي‌ صحنه‌هايي‌ است‌ كه‌ گزارشگر شاهد آن‌ بوده‌ است‌‪.‬‬
‫برخي‌ گزارش‌ها به‌طور كامل‌ و به‌منظور وصف‌ يك‌ پديده‌ و رويداد تهيه‌ مي‌شود و گزارشگر در سراسر‬
‫آن‌ به‌ تشريح‌ و توصيف‌ مي‌پردازد‪ ،‬اما توصيف‌ در عين‌حال‌ در ساير انواع‌ گزارش‌ها نيز به‌كار مي‌رود‬
‫و اغلب‌ گزارش‌هاي‌ خبري‌ و تحقيقي‌ نيز با توصيف‌ همراه‌ است‌‪.‬‬
‫در گزارش‌هاي‌ توصيفي‌‪ ،‬گزارشگر تمام‌ مشاهدات‌ خود را براي‌ مخاطبان‌ تشريح‌ مي‌كند‪ .‬زبان‌ گزارش‌‬
‫توصيفي‌ زبان‌ احساس‌ و بيان‌ عواطف‌ است‌ و پيش‌ از آن‌كه‌ به‌ نفوذ در عمق‌ و ليه‌هاي‌ دروني‌ رويداد يا‬
‫فرآيند بپردازد‪ ،‬با بهره‌ گرفتن‌ از عنصر تخيل‌ به‌ شرح‌ صحنه‌ها مي‌پردازد‪ .‬در اين‌ گزارش‌ها‪ ،‬قدرت‌‬
‫نويسندگي‌ گزارشگر نقش‌ مهمي‌ را در توليد مطلب‌ خواندني‌ و جذاب‌ ايفا مي‌كند‪.‬‬

‫«گزارش‌ تحليلي‌» شامل‌ مجموعه‌اي‌ از اخبار‪ ،‬اطلعات‌ و اظهارنظرهاي‌ مربوط‌ به‌ يك‌ رويداد است‌ كه‌‬
‫با اهداف‌ مشخصي‌ انتخاب‌ و معمولً همراه‌ با نظريات‌ و ديدگاه‌هاي‌ گزارشگر عرضه‌ مي‌شود‪.‬‬
‫در گزارش‌هاي‌ تحليلي‌ هدف‌ گزارشگر تبيين‌ زواياي‌ مختلف‌ يك‌ موضوع‌ است‌ و براي‌ دستيابي‌ به‌ اين‌‬
‫هدف‌‪ ،‬تمامي‌ اخبار و اطلعاتي‌ كه‌ وي‌ را به‌ اين‌ هدف‌ نزديك‌ مي‌كند از منابع‌ مختلف‌ جمع‌آوري‌ مي‌نمايد‬
‫و به‌گونه‌اي‌ آنها را شكل‌ مي‌دهد كه‌ بتواند پيام‌ خود را به‌ خوانندگان‌ انتقال‌ دهد‪.‬‬
‫هدف‌ از تهيه‌ گزارش‌ تحليلي‌ برجسته‌كردن‌ و پديدار ساختن‌ زوايا و جنبه‌هاي‌ مختلف‌ يك‌ موضوع‌ سياسي‌‪،‬‬
‫ي كه‌ بتواند به‌ اين‌ موضوع‌ كمك‌ كند جمع‌آوري‌ مي‌شود تا‬ ‫و اجتماعي‌‪ ،‬فرهنگي‌ و‪ ...‬است‌ و هر اطلعات ‌‬
‫براي‌ تدوين‌ گزارش‌ مورد استفاده‌ قرار گيرد‪.‬‬
‫در گزارش‌هاي‌ تحليلي‌ در كنار ارايه‌ اطلعات‌‪ ،‬گزارشگر با نحوه‌ چيدن‌ اطلعات‌ و اخبار و درج‌ سابقة‌‬
‫موضوع‌ براي‌ انتقال‌ ديدگاه‌هاي‌ خود به‌ مخاطبان‌ تلش‌ مي‌كند‪ .‬گزارش‌هاي‌ تحليلي‌ اغلب‌ به‌ بهانه‌ وقوع‌‬
‫يك‌ رويداد يا انتشار يك‌ خبر نوشته‌ مي‌شوند‪ .‬با وقوع‌ يك‌ حادثه‌ تازه‌‪ ،‬گزارشگر مي‌تواند نقلي‌ به‌ گذشته‌‬
‫بزند و ضمن‌ بيان‌ آنچه‌ كه‌ امروز روي‌ داده‌ است‌‪ ،‬وقايع‌ گذشته‌ را مرور كند‪ ،‬سوابق‌ موضوع‌ را به‌‬
‫روشني‌ مطرح‌ سازد و پيامي‌ را كه‌ در نظر دارد در لبه‌لي‌ گزارش‌ در برابر ديد مخاطب‌ قرار دهد‪.‬‬
‫در گزارش‌هاي‌ تحليلي‌ در كنار بازگويي‌ رويداد و سابقه‌ و زواياي‌ مختلف‌ آن‌‪ ،‬گزيده‌اي‌ از گفت‌وگو با‬
‫افراد مختلف‌ به‌ويژه‌ كارشناسان‌ نيز در صورت‌ ضرورت‌ مورد استفاده‌ قرار مي‌گيرد‪.‬‬

‫علوه‌ بر گزارش‌هاي‌ خبري‌‪ ،‬تحقيقي‌‪ ،‬توصيفي‌ و تحليلي‌ كه‌ معمولً در مورد يك‌ رويداد و فرآيند نوشته‌‬
‫مي‌شوند‪ ،‬گزارش‌هاي‌ ديگري‌ وجود دارند كه‌ در آنها موضوعات‌ خاص‌ غيرخبري‌ و غيراز فرآيندهاي‌‬
‫اجتماعي‌‪ ،‬سياسي‌ و فرهنگي‌ به‌ عنوان‌ سوژه‌ گزارش‌ برگزيده‌ مي‌شوند‪ .‬اين‌ نوع‌ از گزارش‌ها را كه‌‬
‫مي‌توان‌ « گزارش‌ موضوعي‌ » ناميد‪ ،‬گزارش‌ از مكان‌‪ ،‬شخص‌‪ ،‬شغل‌‪ ،‬شي‌ء يا سفر را در برمي‌گيرد‪.‬‬
‫در اين‌ گزارش‌ها‪ ،‬نويسنده‌ به‌ شرح‌ و بسط‌ موضوع‌ و بازگويي‌ جوانب‌ مختلف‌ آن‌ مي‌پردازد و تلش‌‬
‫مي‌كند تا ديدگاه‌هاي‌ روشن‌ و جامعي‌ نسبت‌ به‌ سوژه‌ به‌ خواننده‌ عرضه‌ كند‪.‬‬
‫در گزارش‌ از مكان‌‪ ،‬تصويري‌ از محل‌ همراه‌ با ويژگي‌ها و مختصات‌ جغرافيايي‌ و تاريخي‌‪ ،‬به‌ نگارش‌‬
‫در مي‌آيد و گزارشگر هر آنچه‌ را كه‌ مي‌بيند‪ ،‬به‌ شكلي‌ توصيف‌ و تشريح‌ مي‌كند كه‌ مخاطب‌‪ ،‬تصوير‬
‫عيني‌ آن‌ محل‌ را در ذهن‌ خود مجسم‌ مي‌سازد‪.‬‬
 ‫در گزارش‌ از شخص‌‪ ،‬ويژگي‌هاي‌ فردي‌ و عادات‌ و خصوصيات‌ رفتاري‌ وي‌ تشريح‌ مي‌شود‪ .‬گزارش‌‬
‫از شخص‌ را علوه‌ بر افراد مشهوري‌ هم‌ چون‌ سياستمداران‌‪ ،‬هنرمندان‌ و ورزشكاران‌ مي‌توان‌ در مورد‬
‫اشخاص‌ ناشناس‌ نيز نوشت‌‪.‬‬
‫گزارش‌ از يك‌ شغل‌‪ ،‬سختي‌‪ ،‬شيريني‌‪ ،‬درآمد‪ ،‬پيچيدگي‌ و مشكلت‌ آن‌ را بازگو مي‌كند و ديد روشن‌ و تازه‌‬
‫از آن‌ حرفه‌ به‌ مخاطبان‌ مي‌دهد‪.‬‬
‫ي موضوعي‌‪ ،‬امكان‌ مناسبي‌ را در اختيار گزارشگر قرار مي‌دهند تا با انتخاب‌‬ ‫به‌طور كلي‌ گزارش‌ها ‌‬
‫سوژة‌ دلخواه‌ و تشريح‌ و بازگويي‌ جنبه‌هاي‌ مختلف‌ آن‌‪ ،‬زاوية‌ نگاه‌ مخاطبان‌ خود را نسبت‌ به‌ آن‌‬
‫موضوعات‌ توسعه‌ دهد‪ ،‬بهبود بخشد يا تغيير دهد‪.‬‬
‫شيوه‌ نگارش‌ گزارش‌هاي‌ موضوعي‌ تقريباً همانند شيوه‌هاي‌ است‌ كه‌ براي‌ نوشتن‌ گزارش‌هاي‌ تشريحي‌ و‬
‫توصيفي‌ يا گزارش‌ تحقيقي‌ به‌كار گرفته‌ مي‌شود و گاهي‌ تركيبي‌ از تحقيقي‌ و توصيف‌ است‌‪.‬‬

‫مراحل‌ تهيه‌ گزارش‌‬

‫تهيه‌ گزارش‌هاي‌ خبري‌‪ ،‬تحقيقي‌‪ ،‬توصيفي‌ تحليلي‌ و موضوعي‌ با يكديگر تفاوت‌هايي‌ دارند‪ .‬اما مراحل‌‬
‫ي تهيه‌ انواع‌ اين‌ گزارش‌ها وجود دارد كه‌ در اغلب‌ آنها مورد استفاده‌ قرار مي‌گيرد‪ .‬اين‌‬
‫مشتركي‌ برا ‌‬
‫مراحل‌ عبارتند از‪:‬‬

‫جمع‌آوري‌ اطلعات‌‬

‫پس‌ از انتخاب‌ موضوع‌ در اولين‌ گام‌ بايد به‌ جمع‌آوري‌ اطلعات‌ پرداخت‌‪ .‬براي‌ تهيه‌ گزارش‌ از‬
‫رويدادها و فرآيندها بايد راه‌هاي‌ مختلف‌ و متنوعي‌ را به‌منظور كسب‌ اطلعات‌‪ ،‬مورد توجه‌ قرار دهيد‪.‬‬
‫بهره‌گيري‌ از آرشيو شخصي‌ يا آرشيو رسانه‌‪ ،‬استفاده‌ از بانك‌ اطلعات‌ و مراجعه‌ به‌ كتابخانه‌ از اولين‌‬
‫اقداماتي‌ است‌ كه‌ بايد انجام‌ دهيد‪ .‬البته‌ ميزان‌ استفاده‌ از هر يك‌ از اين‌ منابع‌ متناسب‌ با نوع‌ گزارش‌ و‬
‫فرصت‌ و امكاناتي‌ كه‌ در اختيار داريد متفاوت‌ است‌‪ .‬مثلً در گزارش‌هاي‌ خبري‌‪ ،‬آرشيو شخصي‌ و‬
‫ل براي‌ گزارش‌هاي‌‬ ‫آرشيو رسانه‌ يا بانك‌ اطلعات‌ كاربرد بيشتري‌ دارند و اطلعات‌ كتابخانه‌اي‌ معمو ً‬
‫تحقيقي‌ و تحليلي‌ مورد استفاده‌ قرار مي‌گيرند‪.‬‬
‫با مراجعه‌ به‌ آرشيو‪ ،‬خبرهاي‌ مربوط‌ به‌ رويداد يا فرآيند موردنظر را بخوانيد و از مطالب‌ مهم‌ و جالب‌‬
‫يك‌ نسخ ‌ه كپي‌ بگيريد‪ .‬اين‌كار به‌ شما كمك‌ مي‌كند تا در هنگام‌ نوشتن‌ گزارش‌‪ ،‬سوابق‌ موضوع‌ را بازگو‬
‫ش از آنها استفاده‌ كنيد‪ .‬اگر‬‫و در عين‌حال‌ براي‌ تهيه‌ سؤال‌هاي‌ مصاحبه‌ و شكل‌ دادن‌ به‌ چارچوب‌ گزار ‌‬
‫عكس‌ يا فيلمي‌ در ارتباط‌ با رويداد وجود دارد سعي‌ كنيد آنها را مشاهده‌ كنيد‪ .‬خبرنگاران‌‪ ،‬دبيران‌ و‬
‫سردبيراني‌ كه‌ از موضوع‌ اطلع‌ دارند صحبت‌ كنيد و ديدگاه‌هاي‌ آنان‌ را جويا شويد‪.‬‬
‫اگر همكارانتان‌ نسبت‌ به‌ موضوع‌ گزارش‌ اطلعات‌ خاصي‌ دارند‪ ،‬سعي‌ كنيد حتماً از نظريات‌ آنها‬
‫استفاده‌ كنيد‪ .‬اين‌ اطلعات‌ به‌ گزارشگر كمك‌ مي‌كند تا يك‌ شماي‌ كلي‌ از موضوع‌ را در ذهن‌ داشته‌ باشد‬
‫و بتواند تا زمان‌ كسب‌ اطلعات‌ تكميلي‌‪ ،‬به‌ يك‌ چارچوب‌ دست‌ يابد‪.‬‬
‫ش را براي‌‬ ‫گزارشگر بايد با تحليل‌ واقعه‌ و پس‌ از كسب‌ اطلعات‌ اوليه‌‪ ،‬مسائل‌ مرتبط‌ با موضوع‌ گزار ‌‬
‫خود دسته‌بندي‌ كند و چارچوبي‌ را در ذهن‌ براي‌ آن‌ ترسيم‌ نمايد‪.‬‬
‫ي يك‌ گزارش‌ خبري‌‪ ،‬مي‌توان‌ سه‌ دسته‌ از مسائل‌ را مورد توجه‌‬ ‫در يك‌ نوع‌ تقسيم‌بندي‌ از موضوعات‌ برا ‌‬
‫قرار داد‪« :‬اتفاقاتي‌ كه‌ روي‌ داده‌ است‌»‪« ،‬آنچه‌ در حال‌ وقوع‌ است‌» و «اتفاقات‌ احتمالي‌ آينده‌»‪.‬‬
‫براي‌ تهيه‌ يك‌ گزارش‌ تحقيقي‌‪ ،‬گزارش‌ توصيفي‌ يا گزارش‌ تحليلي‌ نيز مي‌توان‌ متناسب‌ با موضوع‌‬
‫گزارش‌ تقسيم‌بندي‌هايي‌ را در ذهن‌ به‌وجود آورد و متناسب‌ با آنها به‌ گردآوري‌ مطالب‌ و تهيه‌ سؤال‌هاي‌‬
‫مصاحبه‌ پرداخت‌‪.‬‬
 ‫حضور در محل‌‬

‫در بسياري‌ از گزارش‌هاي‌ خبري‌‪ ،‬گزارش‌هاي‌ توصيفي‌ و نيز برخي‌ از گزارش‌هاي‌ موضوعي‌ حضور‬
‫در محل‌ رويداد يك‌ ضرورت‌ محسوب‌ مي‌شود‪.‬‬
‫به‌ هنگام‌ حضور در محل‌ اولين‌ نكته‌اي‌ را كه‌ بايد در نظر داشته‌ باشيد انتخاب‌ مكان‌ مناسب‌ براي‌ مشاهده‌‬
‫صحنه‌ است‌‪ .‬مشاهده‌ از مهم‌ترين‌ و اصلي‌ترين‌ عناصر در تهيه‌ گزارش‌ است‌ و بهترين‌ و مناسب‌ترين‌‬
‫اطلعات‌ را در اختيار گزارشگر قرار مي‌دهد‪.‬‬
‫تيزبيني‌ و دقت‌نظر گزارشگر هنگام‌ مشاهد ‌ة صحنه‌ نقش‌ اصلي‌ را در زيبايي‌ و تأثيرگذاري‌ گزارش‌ دارد‬
‫و گزارشگر نبايد از ريزترين‌ نكاتي‌ كه‌ شاهد آن‌ است‌ بي‌تفاوت‌ بگذرد‪ .‬مشاهده‌ منبعي‌ است‌ كه‌ به‌‬
‫هيچ‌وجه‌ قابل‌ دسترسي‌ در آرشيو و بانك‌ اطلعات‌ نيست‌‪.‬‬
‫دومين‌ نكته‌ در زمان‌ حضور در صحنه‌ امكان‌ گفت‌وگو با شاهدان‌ و حاضران‌ در محل‌ است‌‪ .‬گفت‌وگو با‬
‫حاضران‌ گرچه‌ نمي‌تواند به‌ تنهايي‌ جايگزين‌ مشاهدات‌ شخصي‌ گزارشگر شود‪ ،‬اما مي‌تواند به‌ عنوان‌ يك‌‬
‫منبع‌ مهم‌ براي‌ تكميل‌ گزارش‌ و بيان‌ ديدگاه‌ها و مطالبي‌ متفاوت‌ مورد توجه‌ قرار گيرد و اطلعات‌ مفيدي‌‬
‫به‌ گزارشگر بدهد‪.‬‬
‫سومين‌ نكته‌ قابل‌ توجه‌ در زمان‌ حضور در محل‌ توجه‌ به‌ حواشي‌ رويداد است‌‪ .‬در كنار موضوع‌ اصلي‌‬
‫ي گزارش‌‬ ‫گزارش‌‪ ،‬حوادث‌ و اتفاقاتي‌ رخ‌ مي‌دهد يا مواردي‌ وجود دارد كه‌ گاه‌ مي‌تواند در جهت‌گيري‌ كل ‌‬
‫مؤثر واقع‌ شود يا به‌ عنوان‌ يك‌ موضوع‌ مهم‌ مورد توجه‌ قرار گيرد‪.‬‬

‫گفت‌وگو‬

‫گفت‌وگو و كسب‌ نظريات‌ و ديدگاه‌هاي‌ مختلف‌ يكي‌ از اركان‌ اصلي‌ در اغلب‌ گزارش‌ها به‌شمار مي‌رود‪.‬‬
‫مصاحبه‌ با مردم‌ و استفاده‌ از ديدگاه‌هاي‌ آنان‌ كمك‌ مي‌كند تا گزارش‌‪ ،‬جامع‌تر شود و تنوع‌ بيشتري‌ بيابد‪.‬‬
‫مخاطبان‌ گزارش‌ از مشاهده‌ و خواندن‌ ديدگاه‌هاي‌ شبيه‌ به‌ نظريات‌ خود در گزارش‌‪ ،‬علقه‌ بيشتري‌ به‌ آن‌‬
‫نشان‌ خواهند داد و مطلب‌ را دنبال‌ مي‌كنند‪.‬‬
‫اين‌ امر سبب‌ مي‌شود تا گزارشگر شمار بيشتري‌ از مردم‌ را با خود همراه‌ كند و ضمن‌ جلب‌ اعتماد آنان‌‬
‫نسبت‌ به‌ اين‌كه‌ گزارش‌ بي‌طرفانه‌اي‌ تهيه‌ شده‌ و نقطه‌نظرهاي‌ مختلف‌ را گرد آورده‌ است‌‪ ،‬پيام‌ موردنظر‬
‫خود را به‌ مخاطب‌ انتقال‌ دهد‪.‬‬
‫در مصاحبه‌ با مردم‌ توجه‌ كنيد كه‌ مصاحبه‌شوندگان‌‪ ،‬افراد مرتبط‌ با موضوع‌ باشند‪ .‬تعداد مصاحبه‌ها و‬
‫نقل‌قول‌ها براي‌ درج‌ در گزارش‌ را به‌ تناسب‌ حجم‌ گزارش‌ انتخاب‌ كنيد‪ .‬بايد به‌ ساده‌ و روشن‌ بودن‌‬
‫پرسش‌ها توجه‌ كنيد‪.‬‬
‫ممكن‌ است‌ بخشي‌ از گفت‌وگو را در گزارش‌ نقل‌ كنيد و از بخش‌ ديگري‌ از آنها به‌ عنوان‌ مطالبي‌ براي‌‬
‫تكميل‌ اطلعات‌ خود استفاده‌ كنيد‪.‬‬
‫علوه‌ بر مردم‌‪ ،‬بايد با كارشناسان‌ و متخصصان‌ نيز مصاحبه‌ كنيد و ديدگاه‌هاي‌ آنان‌ را در گزارش‌ مورد‬
‫بهره‌برداري‌ قرار دهيد‪.‬‬
‫براي‌ تهيه‌ شمار زيادي‌ از گزارش‌ها به‌خصوص‌ گزارش‌هاي‌ تحقيقي‌‪ ،‬لزم‌ است‌ گزارشگر‪ ،‬ديدگاه‌هاي‌‬
‫كارشناسان‌ را كسب‌ كند‪ .‬گزارشي‌ كه‌ نظريات‌ تخصصي‌ كارشناسان‌ را داشته‌ باشد از غناي‌ بيشتري‌‬
‫برخوردار مي‌شود‪ .‬در گفت‌وگو با كارشناسان‌ بايد توجه‌ كرد كه‌ ارائة‌ ديدگاه‌هاي‌ مختلف‌ از عوامل‌‬
‫جذابيت‌ گزارش‌ به‌شمار مي‌رود و اختلف‌نظرهاي‌ احتمالي‌ ميان‌ ديدگاه‌هاي‌ كارشناسي‌ و رويارويي‌‬
‫انديشه‌هاي‌ مختلف‌‪ ،‬يكي‌ از نقاط‌ قوت‌ گزارش‌ محسوب‌ مي‌شود‪ .‬پس‌ از جمع‌آوري‌ اطلعات‌ از منابع‌‬
‫مختلف‌ و از جمله‌ گفت‌وگو با مردم‌ و كارشناسان‌‪ ،‬در بسياري‌ از مواقع‌ لزم‌ است‌ گزارشگر با كساني‌ كه‌‬
‫در مورد موضوع‌ گزارش‌ مسئوليتي‌ دارند‪ ،‬مصاحبه‌ كند و نظريات‌ آنان‌ را كسب‌ كند‪ .‬به‌ عنوان‌ مثال‌‬
‫زماني‌ كه‌ گزارشگر از وضع‌ اتوبوس‌هاي‌ شهري‌ گزارش‌ تهيه‌ مي‌كند لزم‌ است‌ نظر مسئولن‌ مربوط‌‪،‬‬
 ‫از مسئول‌ يك‌ خط‌ اتوبوسراني‌ تا مديرعامل‌ شركت‌ واحد يا اعضاي‌ شوراي شهر و شهردار را به‌‬
‫مقتضاي‌ موضوع‌ كسب‌ و در گزارش‌ درج‌ كند‪.‬‬
‫در مصاحبه‌ با مردم‌‪ ،‬كارشناسان‌ و مسئولن‌ بايد به‌ نكات‌ حرفه‌اي‌ و پيچيدگي‌ اين‌ كار توجه‌ كنيد‪.‬‬
‫گزارشگر بايد مصاحبه‌گري‌ چيره‌ دست‌ باشد تا بتواند اطلعات‌ مختلف‌ را از افراد گوناگون‌ و‬
‫مصاحبه‌شوندگاني‌ كه‌ احيانًا شماري‌ از آنان‌ بي‌ميل‌ به‌ گفت‌وگوهاي‌ خبري‌ خواهند بود كسب‌ كنند‪.‬‬

‫روش‌هاي‌ آماري‌‬

‫در برخي‌ از گزارش‌هاي‌ تحقيقي‌ استفاده‌ از نظرسنجي‌ و پژوهش‌هاي‌ ميداني‌ براي‌ كسب‌ ديدگاه‌ها ‌‬
‫ي‬
‫جامعه‌ آماري‌ با روش‌ علمي‌‪ ،‬عمق‌ و سنديت‌ بيشتري‌ به‌ گزارش‌ مي‌بخشد‪ .‬تحليل‌ آمارهاي‌ به‌دست‌ آمده‌ از‬
‫بررسي‌هاي‌ ميداني‌ و استنتاج‌ نتايج‌‪ ،‬ديدگاه‌ روشني‌ را فراروي‌ مخاطب‌ قرار مي‌دهد و به‌ گزارشگر كمك‌‬
‫مي‌كند تا مستندات‌ جامع‌ را براي‌ تفهيم‌ نكات‌ موردنظر خود به‌ مخاطبان‌ در اختيار داشته‌ باشد‪ .‬در هر‬
‫تحقيق‌ پيمايشي‌ مرتبط‌ با رويدادها و موضوعات‌ خبري‌‪ ،‬علوه‌ بر آن‌كه‌ تحقيق‌ موردنظر بايد منطبق‌ با‬
‫اصول‌ يك‌ فعاليت‌ پژوهشي‌ باشد‪ ،‬لزم‌ است‌ عامل‌ زمان‌ را نيز به‌ عنوان‌ يك‌ متغير حياتي‌ در صدر توجه‌‬
‫قرار داد‪ ،‬چرا كه‌ در بسياري‌ مواقع‌ با گذشت‌ زمان‌‪ ،‬افكار عمومي‌ دستخوش‌ تغيير مي‌شود‪.‬‬
‫ل امكان‌ نظرسنجي‌ و تحقيقات‌ پيمايشي‌ وجود‬ ‫البته‌ در گزارش‌هاي‌ خبري‌ به‌ دليل‌ محدوديت‌ زماني‌ معمو ً‬
‫ندارد ولي‌ مي‌توان‌ از نتايج‌ پژوهش‌هايي‌ كه‌ ديگران‌ انجام‌ داده‌اند و با موضوع‌ گزارش‌ مرتبط‌ است‌‬
‫استفاده‌ كرد‪.‬‬

‫تكميل‌ اطلعات‌‬

‫در طول‌ زمان‌ تهيه‌ گزارش‌ نكات‌ جديدي‌ مطرح‌ مي‌شود يا موضوعات‌ تازه‌اي‌ به‌ ذهن‌ گزارشگر خطور‬
‫مي‌كند كه‌ براي‌ يافتن‌ پاسخ‌ آن‌‪ ،‬مراجعه‌ مجدد به‌ منابع‌ مختلف‌ لزم‌ است‌‪.‬‬
‫از اين‌رو لزم‌ است‌ گزارشگر پس‌ از گردآوري‌ مطالب‌ از روش‌هاي‌ گفته‌ شده‌ و ارزيابي‌ مطالب‌‪،‬‬
‫بررسي‌ كند كه‌ آيا به‌ تمامي‌ مطالب‌ موردنظر دست‌ يافته‌ و آنچه‌ در اختيار دارد پاسخگوي‌ نياز مخاطبان‌‬
‫خواهد بود يا نه‌‪ .‬امكان‌ دارد در گفت‌وگو با افراد مختلف‌ از نكاتي‌ مطلع‌ شويد يا با ديدگاه‌هايي‌ آشنايي‌ پيدا‬
‫كنيد كه‌ لزم‌ بدانيد مجدداً با برخي‌ از كارشناسان‌ و صاحب‌نظران‌ گفت‌وگو كنيد يا به‌ بانك‌ اطلعات‌ و‬
‫ساير منابع‌ مراجعه‌ كنيد تا در مورد شنيده‌هاي‌ خود و موضوعات‌ جديد‪ ،‬بررسي‌هاي‌ بيشتري‌ به‌ عمل‌‬
‫آوريد‪ .‬اين‌كار به‌ شما كمك‌ مي‌كند كه‌ اگر نكات‌ مبهمي‌ باقي‌مانده‌ است‌ با مراجعه‌ به‌ منابع‌ موجود‪،‬‬
‫اطلعات‌ مورد نياز را به‌دست‌ آوريد تا گزارش‌ تكميل‌ شود و ابهامي‌ براي‌ مخاطب‌ باقي‌ نماند‪.‬‬

‫يادداشت‌برداري‌‬

‫ي ضروري‌ كه‌ از ابتدا تا انتهاي‌ مراحل‌ مختلف‌ گزارش‌ بايد همواره‌ مورد توجه‌ قرار دهيد‪،‬‬ ‫نكته‌ا ‌‬
‫يادداشت‌برداري‌ از نكات‌ مهم‌ و قابل‌ استفاده‌ در گزارش‌ و رخدادهاي‌ حاشيه‌اي‌ و ديده‌ها و شنيده هاي‌ با‬
‫اهميت‌ است‌‪.‬‬
‫از آنچه‌ كه‌ مي‌بينيد و مي‌شنويد‪ ،‬رخدادها‪ ،‬رفتارها‪ ،‬فضاي‌ عمومي‌ صحنه‌‪ ،‬نكات‌ برجسته‌ و گفت‌وگو با‬
‫مردم‌‪ ،‬كارشناسان‌ و مسئولن‌ و هر آنچ ‌ه كه‌ مي‌تواند به‌ شكلي‌ در گزارش‌ مورد استفاده‌ قرار گيرد‬
‫يادداشت‌برداري‌ كنيد‪ .‬برخي‌ مواقع‌ لزم‌ است‌ تاريخ‌ دقيق‌ و ساعت‌ وقوع‌ رويداد را بنويسيد‪ ،‬اسامي‌ دقيق‌‬
‫و مشخصات‌ كساني‌ را كه‌ با آنان‌ گفت‌وگو كنيد و رفتارها و حالت‌ آنان‌ را در صورتي‌ كه‌ با موضوع‌‬
‫گزارش‌ ارتباط‌ پيدا مي‌كند يادداشت‌ كنيد‪.‬‬
 ‫گاهي‌ اوقات‌ گزارشگر در حين‌ تهيه‌ گزارش‌ با موضوعاتي‌ برخورد مي‌كند يا با صحنه‌هايي‌ مواج ‌ه‬
‫مي‌شود كه‌ تحت‌تأثير قرار مي‌گيرد‪ .‬لذا امكان‌ دارد بخشي‌ از ديدگاه‌ها و شنيده‌هاي‌ قبلي‌ را به‌ فراموشي‌‬
‫بسپارد و برخي‌ از داشته‌هاي‌ وي‌ تحت‌الشعاع‌ رويدادهاي‌ بعدي‌ قرار گيرد‪ .‬حسن‌ ديگر يادداشت‌برداري‌‬
‫آن‌ است‌ كه‌ گزارشگر پس‌ از نظم‌ دادن‌ به‌ يادداشت‌ها و بازنگري‌ آنها‪ ،‬موضوعاتي‌ را كه‌ فراموش‌ كرده‌‬
‫يا از قلم‌ انداخته‌ است‌ به‌خاطر مي‌آورد و به‌ تكميل‌ گزارش‌ مي‌پردازد‪ .‬حتي‌ در صورت‌ ضبط‌‬
‫مصاحبه‌هايي‌ كه‌ با ديگران‌ انجام‌ مي‌دهيد بهتر است‌ از نقاط‌ برجستة‌ گفت‌وگوها يادداشت‌برداري‌ كنيد تا‬
‫ي به‌ صرف‌ وقت‌ فراوان‌ براي‌ شنيدن‌ نوار يا‬ ‫براي‌ دسته‌بندي‌ مطالب‌ يا استفاده‌ از خلصه‌ گفت‌وگوها نياز ‌‬
‫پياده‌ كردن‌ آن‌ نداشته‌ باشيد‪.‬‬

‫شيوه‌ نگارش‌‬

‫آنچه‌ كه‌ تاكنون‌ انجام‌ داده‌ايد گردآوري‌ مطالب‌ از منابع‌ مختلف‌ بوده‌ است‌‪ .‬با تكميل‌ اطلعات‌ موردنياز‪،‬‬
‫بايد نگارش‌ متن‌ را آغاز كنيد‪ ،‬كاري‌ كه‌ بسياري‌ از خبرنگاران‌ تازه‌كار از آن‌ بيم‌ دارند و حتي‌‬
‫گزارشگران‌ با تجربه‌ نيز با دقت‌ و وسواس‌ زيادي‌ اين‌ مرحله‌ از كار را انجام‌ مي‌دهند‪.‬‬
‫نكته‌اي‌ كه‌ در آغاز اين‌ بحث‌ بايد مورد تأكيد قرار گيرد ممارست‌ و پشتكار در خواندن‌ و نوشتن‌ است‌‪ .‬يك‌‬
‫خبرنگار بايد به‌طور مداوم‌ علوه‌ بر خواندن‌ اخبار‪ ،‬مصاحبه‌ و گزارش‌هاي‌ گوناگون‌ و متنوع‌‪ ،‬خواندن‌‬
‫قصه‌‪ ،‬داستان‌ و متون‌ ادبي‌ را نيز در زمرة‌ برنامه‌هاي‌ كاري‌ خود قرار دهد‪.‬‬
‫گزارش‌‪ ،‬در مرز قصه‌ و خبر حركت‌ مي‌كند و نوشتن‌ چنين‌ مطالبي‌‪ ،‬كه‌ گاه‌ شباهت‌ زيادي‌ به‌ قصه‌ پيدا‬
‫مي‌كنند‪ ،‬نيازمند قلم‌ شيواي‌ گزارشگر است‌‪ .‬خواندن‌ متون‌ متنوع‌‪ ،‬دامنه‌ كلمه‌ها‪ ،‬واژه‌ها و اصطلحات‌ را‬
‫در ذهن‌ گزارشگر افزايش‌ مي‌دهد و گزارشگر خواهد توانست‌ براي‌ بيان‌ آنچه‌ در ذهن‌ دارد به‌ سادگي‌ از‬
‫كلمات‌ و جمله‌هاي‌ مناسب‌ بهره‌ بگيرد‪ .‬تمرين‌ نوشتن‌ و پشتكار در اين‌ زمينه‌ ضرورت‌ انكارناپذيري‌‬
‫براي‌ ورود به‌ عرصه‌ گزارشگري‌ است‌‪ .‬اگر در ابتداي‌ كار نوشته‌هايتان‌ را ضعيف‌ مي‌دانيد هراس‌ به‌‬
‫خود راه‌ ندهيد‪ .‬اين‌ مشكل‌ با تداوم‌ مطالعه‌ و نگارش‌ به‌تدريج‌ حل‌ مي‌شود و خواهيد توانست‌ آن‌گونه‌ كه‌ در‬
‫نظر داريد و مخاطبان‌ مي‌پسندند‪ ،‬بنويسيد‪.‬‬
‫براي‌ نوشتن‌ گزارش‌ بهتر است‌ مراحل‌ زير را دنبال‌ كنيد‪:‬‬

‫‪ .1‬درجه‌بندي‌ مطالب‌ برحسب‌ اهميت‌‪ :‬در اولين‌ گام‌ بايد مهم‌ترين‌ بخش‌ از مطالب‌ را كه‌ براي‌ درج‌ در‬
‫گزارش‌ لزم‌ است‌ مشخص‌ و از بقيه‌ مطالب‌ تفكيك‌ كنيد‪ .‬اين‌ كار باعث‌ مي‌شود انبوه‌ اخبار و اطلعات‌‬
‫گوناگون‌ شما را سرگردان‌ نكند در صورتي‌ كه‌ هنگام‌ تهيه‌ مطالب‌ موردنياز يادداشت‌برداري‌ كنيد با‬
‫مراجعه‌ به‌ يادداشت‌ها به‌راحتي‌ مي‌توانيد مطالب‌ مهم‌ را مشخص‌ كنيد‪ .‬مي‌توانيد با علمت‌ زدن‌ و‬
‫شماره‌گذاري‌ هر بخش‌ از نوشته‌هاي‌ خود‪ ،‬روند و ترتيب‌ درج‌ مطالب‌ در گزارش‌ را به‌ صورتي‌ تعيين‌‬
‫كنيد كه‌ گزارش‌ نهايي‌ داراي‌ پيوستگي‌ و انسجام‌ باشد و مسير مطالب‌ روندي‌ منطقي‌ را دنبال‌ كند‪.‬‬

‫ش از اين‌كه‌ شروع‌ به‌ نوشتن‌ كنيد شيوه‌ بياني‌ را كه‌ متناسب‌ با موضوع‌ گزارش‌‬ ‫‪ .2‬انتخاب‌ شيوه‌ بيان‌‪ :‬پي ‌‬
‫و سليقه‌ عموم‌ مخاطبان‌ تشخيص‌ مي‌دهيد انتخاب‌ كنيد‪ .‬زبان‌ مطلوب‌ و شيوه‌ بيان‌ مناسب‌ براي‌ گزارش‌ را‬
‫نويسنده‌ با بهره‌گيري‌ از تجربه‌ شخصي‌ و نوع‌ سوژه‌ انتخاب‌ مي‌كند‪ .‬معمولً گزارشگران‌ كار آزموده‌ با‬
‫انواع‌ شيوه‌هاي‌ نگارش‌ آشنايي‌ دارند و مي‌توانند از قالب‌هاي‌ گوناگون‌ براي‌ بيان‌ ايده‌ها و ديدگاه‌هاي‌ خود‬
‫بهره‌ بگيرند‪ .‬آنان‌ با شناختي‌ كه‌ از مخاطبان‌ خود دارند‪ ،‬براي‌ هر يك‌ از گزارش‌هاي‌ خود زباني‌ متناسب‌‬
‫با موضوع‌ و مخاطب‌ را به‌كار مي‌برند‪ .‬اگر گزارش‌ در قالبي‌ روان‌‪ ،‬زيبا شيوا و جذاب‌ ارائه‌ شود و با‬
‫موضوع‌ گزارش‌ كاملً همگوني‌ داشته‌ باشد مخاطبان‌ بيشتري‌ خواهد يافت‌ و عمق‌ و مدت‌ تأثيرگذاري‌ آن‌‬
‫بيشتر خواهد شد‪ .‬اگر قالب‌ با محتواي‌ آن‌ سنخيت‌ داشته‌ باشد‪ ،‬جذب‌ مخاطب‌ و انتقال‌ پيام‌‪ ،‬به‌خوبي‌ شكل‌‬
‫مي‌گيرد‪ .‬ابتكار و نوآوري‌‪ ،‬پرهيز از به‌ كار بردن‌ تعابير و جملت‌ كليشه‌اي‌ و تكراري‌‪ ،‬بهره‌ گرفتن‌ از‬
 ‫ساده‌ترين‌ و در عين‌حال‌ زيباترين‌ كلمه‌ها و واژه‌ها را مورد توجه‌ قرار دهيد‪ .‬چنين‌ كاري‌ نيازمند مطالعه‌‬
‫مستمر و آشنايي‌ با شيوه‌هاي‌ مختلف‌ نگارش‌ و افزايش‌ محدودة‌ واژگان‌ و لغات‌ گزارشگر است‌‪.‬‬

‫‪ .3‬انتخاب‌ تيتر جذاب‌‪ :‬تيتر گزارش‌ اولين‌ نقطه‌ ايجاد ارتباط‌ مخاطب‌ با گزارش‌ است‌‪ .‬اين‌ نقطه‌ آغاز بايد‬
‫انگيزه‌ لزم‌ را در خواننده‌ ايجاد كند و حس‌ كنجكاوي‌ او را براي‌ خواندن‌ گزارش‌ برانگيزد‪ .‬خوانندگان‌‬
‫مطبوعات‌ همه‌ مطالب‌ را مطالعه‌ نمي‌كنند‪ ،‬بلكه‌ برخي‌ اخبار‪ ،‬گزارش‌ها و مقولت‌ را برمي‌گزينند‪ .‬تيتر‬
‫ت كه‌ مي‌تواند احساس‌ پيوند مخاطب‌ با گزارش‌ را پديد آورد و افراد را به‌ خواندن‌ مطلب‌‬ ‫همان‌ نقطه‌اي‌ اس ‌‬
‫ترغيب‌ كند‪.‬‬
‫تيتر گزارش‌ لزم‌ نيست‌ همانند تيتر خبر چكيده‌اي‌ از محتواي‌ آن‌ را در يك‌ جمله‌ يا يك‌ عبارت‌ بيان‌ كند‪،‬‬
‫بلكه‌ مي‌تواند برداشتي‌ كلي‌ از حاصل‌ گزارش‌ يا تفسيري‌ كوتاه‌ از آن‌ باشد‪ .‬در خبرها‪ ،‬تيتر بايد هماهنگ‌‬
‫ل روشن‌ و آشكاري‌ در مورد محتواي‌ مطلب‌ باشد‪ ،‬اما در گزارش‌ نيازي‌ به‌‬ ‫با ليد و داراي‌ پيام‌ كام ً‬
‫رعايت‌ اين‌ قواعد نيست‌‪ .‬فقط‌ دقت‌ كنيد كه‌ تيتر بايد جذاب‌ و قابل‌ درك‌ باشد‪ .‬بنابراين‌ تيتر گزارش‌‬
‫ك ضرب‌المثل‌‪ ،‬يك‌ عبارت‌ كوتاه‌ و حتي‌ يك‌ كلمه‌ باشد‪.‬‬ ‫مي‌تواند ي ‌‬

‫‪ .4‬انتخاب‌ ليد مناسب‌‪ :‬ليد يكي‌ از اساسي‌ترين‌ و مهم‌ترين‌ بخش‌هاي‌ گزارش‌ است‌ و خواننده‌ را به‌ خواندن‌‬
‫متن‌ ترغيب‌ و هدايت‌ مي‌كند‪ .‬انتخاب‌ نوع‌ ليد به‌ موضوع‌ گزارش‌ و سليقه‌ و تجربه‌ گزارشگر بستگي‌‬
‫دارد و گزارشگر موفق‌ در كمترين‌ حجم‌‪ ،‬بيشترين‌ محتوا را مي‌گنجاند‪ ،‬طوري‌ كه‌ با يك‌ بار خواندن‌ قابل‌‬
‫فهم‌ باشد در خبرها‪ ،‬ليد چكيدة‌ خبر و در برگيرندة‌ مهم‌ترين‌ عناصر خبري‌ است‌‪ .‬در گزارش‌‪ ،‬ليد الزاماً‬
‫چكيده‌ مهم‌ترين‌ بخش‌ از مطلب‌ نيست‌‪ ،‬اما بايد اين‌ ويژگي‌ را داشته‌ باشد كه‌ خواننده‌ را در نگاه‌ اول‌ به‌‬
‫سوي‌ خود جذب‌ و انگيزه‌ لز ‌م را براي‌ مطالعة‌ ادامه‌ مطلب‌ در وي‌ ايجاد كند‪.‬‬
‫ش تصويري‌ از يك‌ رويداد يا فرآيند باشد يا با نقل‌قول‌‬ ‫ليد گزارش‌ مي‌تواند جمله‌اي‌ توصيفي‌ همراه‌ با پرداز ‌‬
‫آغاز شود‪ .‬گزارش‌ مي‌تواند حتي‌ با يك‌ مصاحبه‌ و چند پرسش‌ و پاسخ‌ كوتاه‌ آغاز شود و اساساً با تركيب‌‬
‫و ساختار ليدهاي‌ خبري‌ متفاوت‌ باشد‪ .‬حتي‌ مي‌توان‌ برخلف‌ ليدهاي‌ خبري‌ از جمله‌ سؤالي‌ به‌ عنوان‌ ليد‬
‫گزارش‌ استفاده‌ كرد‪.‬‬

‫‪ .5‬تدوين‌ متن‌‪ :‬براي‌ آن‌كه‌ متن‌ گزارش‌ از جذابيت‌ و زيبايي‌هاي‌ لزم‌ برخوردار باشد و بتواند مفاهيم‌ و‬
‫اطلعات‌ موردنظر را به‌ سادگي‌ به‌ مخاطب‌ انتقال‌ دهد بايد چند نكته‌ را مورد توجه‌ قرار دهيد‪:‬‬

‫حفظ‌ و وحدت‌ موضوع‌‬

‫ي گزارش‌ از‬ ‫يكي‌ از اساسي‌ترين‌ ويژگي‌هاي‌ هر متن‌‪ ،‬حفظ‌ تناسب‌ و در نظر گرفتن‌ رابطه‌ كمي‌ و كيف ‌‬
‫ت و چگونگي‌ استفاده‌ از مطالب‌ گردآوري‌ شده‌ است‌‪.‬‬ ‫نظر حجم‌ مطلب‌‪ ،‬ذكر جزئيا ‌‬
‫در هر گزارش‌ توجه‌ به‌ «محور اصلي‌» و «حفظ‌ وحدت‌ موضوع‌» يكي‌ از نكات‌ اصلي‌ است‌ كه‌ بايد‬
‫مورد توجه‌ گزارشگر قرار گيرد‪ .‬همواره‌ در نظر داشته‌ باشيد كه‌ براي‌ چه‌ كساني‌ مي‌نويسيد و مخاطبان‌‬
‫شما عموماً چه‌ كساني‌ هستند‪ .‬هنگام‌ نوشتن‌ گزارش‌ همواره‌ اهداف‌ اصلي‌ را با خود مرور كنيد تا از‬
‫مسير اصلي‌ خارج‌ نشويد‪ .‬هدايت‌ تدريجي‌ مخاطب‌ به‌ سوي‌ نتيجه‌ و تنظيم‌ اطلعات‌ و پيام‌هاي‌ مندرج‌ در‬
‫آن‌ به‌ شكلي‌ كه‌ بتوان‌ خواننده‌ را گام‌به‌گام‌ با خود همراه‌ كرد‪ ،‬از نكاتي‌ است‌ كه‌ بايد مورد توجه‌ قرار‬
‫دهيد‪.‬‬
‫اگر مطالب‌ براساس‌ نظم‌ شخص‌ و حركتي‌ روان‌ هدايت‌ نشود يا مخاطب‌ را سردرگم‌ مي‌كند يا ميزان‌‬
‫اثرگذاري‌ بر وي‌ را كاهش‌ مي‌دهد‪ .‬رعايت‌ نكردن‌ تناسب‌ در گزارش‌‪ ،‬آن‌ را ملل‌آور مي‌سازد و ضمن‌‬
‫آن‌كه‌ امكان‌ دارد خواننده‌ را از ادامه‌ توجه‌ به‌ گزارش‌ باز دارد‪ ،‬ممكن‌ است‌ در اثر طولني‌ شدن‌ مطلب‌‪،‬‬
‫بخشي‌ از موضوعات‌ مهم‌ ناديده‌ گرفته‌ شود‪.‬‬
 ‫تصويرپردازي‌‬

‫ي از عناصري‌ كه‌ گزارش‌ را از خبر متمايز مي‌كند بهره‌گيري‌ از تصويرپردازي‌ است‌‪.‬‬ ‫يك ‌‬
‫تصويرپردازي‌‪ ،‬مخاطب‌ را به‌ فضاي‌ رويداد و موضوع‌ مي‌كشاند و وي‌ را با گزارشگر همراه‌ مي‌سازد‪.‬‬
‫ميزان‌ تصويرپردازي‌ در هر گزارش‌ متناسب‌ با موضوع‌ و نوع‌ گزارش‌ است‌‪ .‬نثر گزارش‌ بر روي‌ مرز‬
‫قصه‌ و خبر حركت‌ مي‌كند‪ .‬اين‌ بدان‌ معناست‌ كه‌ مطلب‌ علوه‌ بر دارا بودن‌ واقع‌گرايي‌ خبر‪ ،‬تصويرهاي‌‬
‫قصه ‌مانند را در خود دارد‪.‬‬

‫ساده‌ و كوتاه نويسي‌‬

‫براي‌ نوشتن‌ گزارش‌ از واژه‌هاي‌ ساده‌‪ ،‬صريح‌ و روشن‌ استفاده‌ كنيد‪ .‬به‌كار بردن‌ كلمات‌ پرطمطراق و‬
‫نامأنوس‌ و عبارات‌ غيرمصطلح‌ خارجي‌ به‌ گزارش‌ لطمه‌ مي‌زند‪ .‬نوشته‌اي‌ خوب‌ تلقي‌ مي‌شود كه‌ مفاهيم‌‬
‫و ايده‌هاي‌ نويسنده‌ را به‌ بهترين‌ شكل‌ و با ساده‌ترين‌ عبارات‌ به‌ خوانندگان‌ منتقل‌ كند‪ .‬متن‌ گزارش‌ را‬
‫به‌گونه‌اي‌ بنويسيد كه‌ مخاطبان‌ معني‌ كلمات‌ را به‌ سادگي‌ دريابند و مقصودتان‌ را به‌ آساني‌ درك‌ كنند‪ .‬در‬
‫يك‌ جمله‌ كوتاه‌ مي‌توان‌ ساده‌نويسي‌ را اين‌گونه‌ تعبير كرد كه‌ براي‌ ديگران‌ همان‌طور بنويسيد كه‌ دوست‌‬
‫داريد ديگران‌ براي‌ شما بنويسند تا بتوانيد به‌ سادگي‌ و در كوتاه‌ترين‌ زمان‌ آن‌ را بخوانيد و مقصود‬
‫نويسنده‌ را دريابيد‪.‬‬
‫در گزارش‌نويسي‌‪ ،‬علوه‌ بر ساده‌نويسي‌ بايد به‌ كوتاه‌نويسي‌ نيز توجه‌ كنيد‪ .‬گزارشگران‌ حرفه‌اي‌ تلش‌‬
‫مي‌كنند تا مقصود خود را با كمترين‌ تعداد كلمات‌ و جملت‌ بيان‌ كنند‪ .‬كوتاه‌نويسي‌ داراي‌ دو وجه‌ است‌‪:‬‬

‫اول‌ نوشتن‌ جملت‌ و پاراگراف‌هاي‌ كوتاه‌ و ديگري‌ كوتاه‌ نوشتن‌ كل‌ متن‌ و پرهيز از درازنويسي‌ در‬
‫درجه‌ اول‌ بايد از به‌كار بردن‌ كلمه‌هاي‌ اضافي‌ يا واژه‌هاي‌ هم‌ معني‌ در كنار هم‌ خودداري‌ كنيد‪ .‬جملت‌‬
‫طولني‌ كه‌ از چند عبارت‌ تشكيل‌ شده‌اند علوه‌ بر آن‌كه‌ به‌ زيبايي‌ متن‌ لطمه‌ مي‌زنند مخاطب‌ را خسته‌‬
‫مي‌كنند و گاهي‌ درك‌ مفاهيم‌ را مشكل‌ مي‌سازند‪.‬‬
‫وجه‌ ديگر كوتاه‌نويسي‌ پرهيز از نوشتن‌ متون‌ طولني‌ است‌‪ .‬تلش‌ كنيد اختصار را تا حد ممكن‌ و تا‬
‫جايي‌ كه‌ به‌ گزارش‌ لطمه‌ وارد نشود رعايت‌ كنيد‪ .‬مفاهيم‌ و پيام‌هاي‌ يكسان‌ در قالب‌ جمله‌هاي‌ متفاوت‌ و‬
‫ع اصلي‌ باعث‌ كشدار شدن‌ متن‌ مي‌شود و از‬ ‫پرداختن‌ به‌ نكات‌ غيرضروري‌ و بي‌ارتباط‌ با موضو ‌‬
‫جذابيت‌ آن‌ مي‌كاهد‪.‬‬

‫رعايت‌ قواعد و دستور زبان‌‬

‫وظيفه‌ هر نويسنده‌ و از جمله‌ خبرنگاران‌ و گزارشگران‌‪ ،‬حفظ‌ زبان‌ و خط‌ فارسي‌ و رعايت‌ دقيق‌ قواعد‬
‫دستور زبان‌ است‌‪ .‬لذا خبرنگاران‌ بايد با نگارش‌ صحيح‌‪ ،‬حفظ‌ زبان‌ فارسي‌ را كه‌ گنجينه‌ انديشه‌ها و سند‬
‫فرهنگ‌ و هويت‌ ايراني‌ به‌شمار مي‌رود به‌ عنوان‌ يك‌ وظيفه‌ تلقي‌ كنند و بكوشند متوني‌ عاري‌ از‬
‫اشتباهات‌ دستوري‌ و نگارشي‌ تهيه‌ كنند‪.‬‬

‫بازبيني‌ و اصلح‌ متن‌‬

‫ي ضروري‌ است‌‪ .‬پس‌ از نوشتن‌ گزارش‌ با مرور دقي ‌‬

‫ق‬ ‫بازبيني‌ هر متن‌ پس‌ از پايان‌ نگارش‌ اوليه‌ كار ‌‬
‫متن‌‪ ،‬آنچه‌ را كه‌ هنگام‌ نوشتن‌ فراموش‌ كرده‌ايد به‌ نوشته‌ خود اضافه‌ و نكاتي‌ را كه‌ زايد به‌نظر مي‌رسد‬
‫حذف‌ كنيد‪.‬‬
 ‫هنگام‌ خواندن‌ گزارش‌ از خود بپرسيد آيا گزارش‌ اطلعات‌ كافي‌ را به‌ مخاطب‌ مي‌دهد؟ آيا موضوعات‌‬
‫نياز به‌ شرح‌ بيشتري‌ دارد؟ آيا مطالب‌ طولني‌ است‌؟ آيا متن‌ گزارش‌ منطقي‌ و شيوا است‌؟ همچنين‌‬
‫گزارش‌ را با اين‌ نگاه‌ بخوانيد كه‌ ميزان‌ تأثيرگذاري‌ آن‌ بر مخاطب‌ چه‌ اندازه‌ است‌ تا اطمينان‌ حاصل‌ كنيد‬
‫ع به‌ وضوح‌ بيان‌ شده‌ و ارتباط‌ منطقي‌ بين‌ اجزاي‌ گزارش‌ برقرار است‌‪.‬‬ ‫كه‌ موضو ‌‬