Elternbrief Trkisch ocuum ki Dili, Almanca ve Aile Dilini Nasl reniyor?

Metin : Dr. Michaela Ulich eviri : Feyziye Perian / Erman Okay Grafik : Sylvia Hsler

Staatsinstitut fr Frhpdagogik IFP Mnchen

Gefrdert mit Mitteln des Bundesministeriums des Innern und des Bayerischen Staatsministeriums fr Arbeit und Sozialordnung, Familie und Frauen

Sevgili Anne ve Babalar

Belki de arasra kendinize : ocuum nasl Almanca reniyor? veya ocuum kk yata iki dili de renebilir mi? ya da ocuum ileride-rnein okulda-kendini iyi ifade edebilecek mi? diye soruyorsunuz. Bu trden sorular baka birok ana-babay da dndrd gibi, eitimcileri ve bilim adamlarn da megul etmekte. Bu nedenle sizlere konu ile ilgili baz bilgiler ve ipular vermek istiyoruz. ocuklarn dillerinin geliebilmesi iin nelere ihtiyalar var?

ocuklar farkl dilleri kolayca renebilirler

Eer ocuunuz iki farkl dille byyorsa;rnein evde bir dil,anaokulunda ise Almanca,bu durum ocuunuzun gelecei iin byk bir ans. Aratrmalara gre: kk ocuklar yeterince tevik edilirlerse iki hatta dili bir arada kolayca renebilmekteler. Eer anne ve babann dilleri farkl ise ve her biri ocuk ile yalnzca kendi dilinde konumaya zen gsterirse ocuk da onlarla bu farkl dillerde konuabilir.Ama burada bir eye ok dikkat etmek gerek:kk ocuklar iin en nemli ey aile iindeki konumalarn bir kurala balanmasdr. Ancak o zaman ocuk belli bir dilin belli bir kii ve olay ile balantsn kurabilir ve anne byle konuuyor,baba yle konuuyor,yemekte ise baka bir ekilde konuuyoruz diyebilir.

Anaokulu ocuunuz iin bir anstr

ocuunuz anaokulunda ,daha sonraki okul dnemi iin ok nemli olan Almancay ve dil geliimi iin gerekli olan birok eyi renir.Bu nedenle ocuunuz yandan sonra dzenli olarak anaokuluna giderse, bu onun iin bir anstr.Ayrca, bylece okula balayncaya kadar Almancasnn geliebilmesi iin de yeterince zaman olacak. Anaokulu eitmenleri amaca uygun oyunlar,konumalar,arklar ve tekerlemeler, resimli kitaplar ve hikayelerle ocuklar Almanca renmeye zendirirler. Eer ocuunuz hi Almanca bilmiyorsa, belki de balangta evinizdeki dili konuan arkadalar arayacaktr.Bu,ocuun kendini rahat hissetmesine ve ortama almasna yardmc olacaktr.Zaman iinde kendine Alman arkadalar da bulacaktr.

ocuunuzla hangi dili konuuyorsunuz?

Bazen ailelere,ocuunuzla Almanca konuun ki, daha sonra okulda zorluk ekmesin gibi tler verilir.Bu tr tler yanltr. Sizin iin en doal olan,en iyi bildiiniz dili ki bu genellikle anadilinizdir konuun. nk en ok kelimeyi ve cmlelerin nasl kurulduunu, en iyi bu dilde bilirsiniz. Bylece ocuunuz salam bir dil temeline sahip olacak ve teki dilleri, rnein Almancay renirken bunun yararn grecektir.Bir ocuun bir dili ya da paralel olarak birka dili tam olarak renebilmesi uzun yllar alr.Baz ocuklar belli dnemlerde sadece tek dilde, rnein Almanca konumak isterler.Ana-babalar onlarla aile dilinde konusalar bile, ocuklar konumalarn, cevaplarn Almanca olarak srdrrler.Aslnda byle dnemler son derece normaldir. Eer siz tutarl davranp ocuunuzla anadilinizle konumaya devam ederseniz ve ocuunuz bu dili baka ortamlarda da duyarsa,bu dil unutulmaz,ocuk duyarak renmeye devam eder ve mutlaka bir gn bu dili konuur.

Aile iinde ocuun dil geliimi iin neler yapabilirsiniz?

Aile iindeki gnlk yaam dilin geliimi iin nemlidir.nk ocuklar ilk dillerini aile iinde renirler. ocuklarn dil geliimlerini tevik etmek iin ailede hangi somut olanaklar var?

Konuma ve anlatma sevinci

Dil antrenman yaplamaz.Dil, kk ocuklarda ancak,rnein;oynarken,resimli bir kitaba bakarken,birlikte yemek yerken,sevdii insanlarla sohbet ederken, dinleyerek ve konuarak gnbegn giderek geliir. Gnlk konumalar ocuklar iin ok nemlidir: ocua iinizi anlatn,bykannelerden,bykbabalardan sz edin,bugn yaadnz kk bir olay anlatn. Hatta rnein, yemek piirirken ocuk sizi izliyorsa;ona o srada tencereye koymakta olduunuz btn malzemeleri tek tek sayn. Eer ocuunuz size,bugn nelere kzd,ya da nelere sevindii, anaokulunda arkadalarnn neler syledii gibi bir sr ey anlatyor ve bir ok sorular soruyor ise buna sevinmelisiniz. ocuk anlatrken yava yava kendini ifade etmeyi, dnce ve arzularn szcklerle aklamay renir. ocuklar kendilerini rahat hissettiklerinde ve hata yapma korkusu duymadklarnda daha iyi renirler.Bazen fantezi szckler retir,dilin yaps ile oynarlar. Onlara byk bir zevk veren bu tr fantezilemeler aslnda ocuklarn dil geliimleri iin ok nemlidir. Konuurken yanl yaptnda ocuunuzu dzeltmeye kalkmayn. nk, bu tr davranlarnz onun geliimini olumsuz ynde etkiler. Sk sk yanllar dzeltilen ocuklar bazen konuma ve anlatma sevinlerini yitirebilirler. ocuklarn, birok eyi renmesini salayan ve zellikle dil yeteneklerinin gelimesine nemli katklar olan baz uralar vardr. Bunlarn en nemlilerini ylece sralamak mmkn: resimli kitaplara bakmak, yksek sesle kitap okumak, hikayeler anlatmak, tekerlemeler ve arklar sylemek.

Birlikte resimli kitaplara bakmak

Eer aileler ocuklar ile sk sk, hatta her gn resimli kitaplara bakarsa bu, ocuklarn dil geliimleri iin ok yararldr. Bir ok aratrma ve inceleme ile de kantland gibi,eer ocuunuzla anadilinizdeki resimli bir kitaba bakarsanz,ocuk;bu srete,daha sonralar okul dneminde gerekli ve baka dilleri renmede ona yardmc olacak bir ok ey renebilmektedir. Bazen de, zaman bulabilirlerse, bu okumalar, bir abla,aabey,hala,teyze,bykanne ya da bykbaba yapabilir. Resimli kitaplara bakma ve sesli okumalarda u noktalar nemlidir: .Bu durum hem ocua hem de yetikinlere zevk vermelidir. (Eer yetikinler her eyi fazlaca soruturmaya kalkarlarsa ocuun neesi kaabilir.) .ocuun resimler ve hikayeler zerine aklna gelebilecek her eyi sylemesine ,anlatmasna olanak tanmaldr. ayet evinizde anadilinizde resimli kitaplar yoksa ,hatta bakalarndan dn alma olana bulamazsanz, yine de ocuunuzla baz kitaplara anadilinizde bakmanz mmkn.Kitaplklardan ya da eitmenlerle konuarak, anaokulundan dn olarak, yalnz resimli veya resimli ama Almanca ksa metinli kitaplar temin edebilir,evinizde ocuunuzla bu kitaplara bakarak anadilinizde resimler zerine konuur ,isterseniz ocuunuzla birlikte bu resimler zerine bir hikaye bile oluturabilirsiniz.Ya da ocuunuz bir keresinde anaokulundan beraberinde getirdii bir kitab size resimleri ve hikayesi ile Almanca olarak anlatabilir.

Ayrca ,artk kitaplklarda iki-dilli birok ocuk kitab bulmak da mmkn. Eer Almancanz iyi ise ,ocuunuza yaptnz kitap okumalarnda, bir keresinde anadilinizi bir baka seferde ise Almancay kullanabilirsiniz. Baz dnemlerde ocuklarn, resimlerine bakmaktan ve hikayesini dinlemekten hi bkmadklar, ok sevdikleri resimli bir kitap olabilir. Bu normaldir ve onlardaki dille ilgili duyumlarn gelimesine yardmc olacandan yararl bir eydir.

Hikaye anlatmak
ocuklar hikayelere baylrlar.Eer ocuklar anne,baba,amca ya da day,hala,teyze ve bykbabann onlara okuduu ve ya anlatt bir hikayeyi sk sk duyarlarsa dilleri geliir. Bylece bir hikayeyi anlamay ve anlatmay renirler. Anlatlarnz gnlk yaamdan hikayeler,masallar,ocukluk dneminizden anlar olabilir,ksacas sizin ve ocuunuzun holand her eyi anlatabilirsiniz.Pekiyi,her gece uykudan nce anlatlacak bir iyi geceler hikayesine, ne dersiniz ? Bir ok ocuun holand arklar,parmak oyunlar ve kafiyeli szckler de ocuklarn konuma yeteneklerinin geliimi iin ok nemlidir. . ocukluk yllarnzdan hatrnzda kalan iirler ya da tekerlemeler yok mu?

Televizyon yeterli deil

ocuklar televizyon seyrederken sylenenlere deil, ncelikle grntye konsantre olurlar. Ve ounlukla hi konumadan seyrederler.Bu nedenle televizyon dil geliimi konusunda hi de tevik edici deildir. ocuklar rnein, kasetten ya da CDden bir masal ve ya anababalarndan bir iyi geceler hikayesi dinlerken daha ok ey renirler.Eer ocuunuz televizyon seyrediyorsa,hi deilse onunla yaynda izledii eyler zerine sohbet edin.

ki dilli yaam - ocuklarn rnek alacaklar kiilere ihtiyalar vardr

Ana-babalar ocuklar iin rnek alnacak nemli kiilerdir.Ana-babalar iyi Almanca bilmeyen ocuklara,onlarn Almancalarn gelitirmek iin nasl aba sarf ettiklerini grmek ok yardmc olur.rnein, bir szcn Almancasnn ocua sorulmas ve ya ailenin anaokulunda alan bir dil kursuna gitmesi ocuk iin nemli eylerdir.Bylece kendine olan gven geliimi ile Almanca renmeye merak sarar. ocuklar, ana-babalarnn kendi anadillerine ne kadar deer verdiklerini,onu ne kadar koruyup, gelitirdiklerini ve iki-dillii nemli bulup,bulmadklarn da fark ederler.

Dil bir hazinedir

Eer ocuunuz iki dili de iyi konuur ve gelecekte kendini iyi ifade edebilirse , zel ve mesleki yaamnda ona srekli yardm dokunacak bir hazineye sahip demektir. Ondan bu hazineyi hi kimse geri alamaz.

Size ve ocuunuza bu yolda bol ans ve baarlar diliyoruz.