You are on page 1of 33

, r r if ; O ,sm Of odk t v nf a &m uf jc if;

1? a&SqufwGJrSwfwrf;rsm;
ud0k if;Ekid Of ;D a&;wJh vli,fwOD;&J rSww
f rf;rJrh w
S w
f rf;rsm; udzk wf&wJt
h cg usaemfph w
d x
f rJ mS olvdyk J wcsed u
f rSww
f rf; rwifc&hJ wJh
rSwfwrf;awGudk azmfxkwfa0r#csifpdwf ay:vmcJhygw,f? usaemf r#a0csifwJhrSwfwrf;awGu * av;vHk;rwdkifcif rqv ppftkyfpk&J tusOf;
pcef;awGrSm uHcJh&wmawGjzpfvdk tckacwfpm;vmwJh topfxGift*Fvdyfa0g[meJ ajym&&if Prequel (y&D uG,fvf)/ Armvdkqdk&ifawmh a&S
qufwGJrSwfwrf; vdk ajym&r,f xifygw,f?
wu,fuawmh ud0k if;Ekid Of ;D rSww
f rf;rsm;&J y&Du,
G v
f af &Squfwt
JG cef;awGukd Ekid if aH &;tusO;f om;a[mif; tawmfrsm; rsm;uvJ
azmfxw
k cf =hJ u+yD;jzpfygw,f? 1962 ckEpS f rwfv 2 &uf ppfwyf tm%modr;f wJah eup+yD;* av;vH;k ta&;tcif; umvtxd/ wzef 8 av;vH;k
umvuae 'Duaetxd/ ausmif;om;awGtygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;awG axmifeJ aomif;eJcs+_D yD; ppftpd;k &tqufquf&J tusO;f axmif
awGxaJ &muf&/ csKyfaESmifc&H / ESyd pf ufnif;yef;cHc&hJ w,f? urBmay:rSm Armjynf[m ausmif; om;awG trsm;qH;k towfc&H wJw
h ikd ;f jynf/ trsm;qH;k
tzrf;cH&wJhwdkif;jynf vdkajym&if &Ekdifygw,f?
8 av;vH;k rwdik rf D a&SqufwrJG w
S w
f rf;awGukd udak tmifapmOD; (r_id ;f &mjynf/h ,ckNLD-LA)/ udak rmifarmifww
d f (OD;oef ta&;tcif;/
,ck ABSDF)/ udkaX;atmif (75 *|efta&;tcif;)/ udkcifarmifpdk; (75 *|efta&;tcif;/ ,ckRFA)/ udkat;0if; (r_dif;&m jynfh/ ,ck vrif;w&m
LA) wdku azmfxkwfa&;om;cJh=uzl;w,f? 'ghtjyif ,ckRFA owif;axmuf OD;wifhaZmf/ udkatmifxuf ac: zdk;oHacsmif; (u|ef;jyef/ ,ck
Auy)/ udpk ;kd cspf (u|e;f jyef/ ,ck Auy)/ ,ck KNU rS z'krd ef;i_ rd ;f armif/ uG,v
f eG o
f mG ;wJh CRDB OD;wifarmif0if;/ ,ck PLF OuUX OD;at;aqmif/
owif;pmq&m}uD; a=u;rHOk ;D aomif; ac: atmifAv eJwjcm;Ekid if aH &;tusO;f om; a[mif;wcsKd uvJ olwkd jzwfoef;cJzh ;l wJh ,rrif;O,smOf&J
&kyyf v
kH m$ jrifuiG ;f awGukd toD;oD;azmfxw
k w
f ifjy+yD;rSww
f rf;rJrw
S w
f rf; wifc=hJ uw,f? tckrw
S w
f rf;uvJ ,rrif;O,smOfawmf}uD;xJ tvnf
a&mufcphJ Ofu &jcif;wuGu/f odk r[kwf Zmwf0ifcef;wcef;udk rdwq
f ufwifjyoGm;rSmjzpfygw,f? pmayvGwv
f yfciG hf tygt0if 'Dru
kd a&pDtcGihf
ta&;awG tjynfht0&wJhtcgus&ifawmh ,rrif; O,sOf}uD;&J &kyfyHkum;csyftjynfhtpHkudk awGjrifEkdifvdrfhr,fvdk xifygw,f?
,ckrw
S w
f rf;udk pepfwusoak ooevky+f yD;tcsut
f vufawG jyefveS pf pfaq;zdk tajctaeray;wma=umifh 'Daqmif;yg;rSm tcsuf
tvufawG vGrJ mS ;wm/ uGi;f usew
f m&S&d if pma&;ol usaemhw
f m0efom jzpfygw,f? 'gt
h jyif wcsed u
f axmifwiG ;f tae txm;awGukd jzwfoef;
cJhpOfwHk;utwdkif; yDyDjyifjyif uGufuGufuGif;uGif; cHpm;apcsifwma=umifh wcsdKpum;toHk;tESKef;awG =urf; wrf;&dkif;jyovdk jzpfomG ;&ifvJ
em;vnfc$ifhv$wfay;=uzdk }udKwifarwWm&yfcHygw,f?
2? a&aomufjrpf
1975 ck ESpfv,favmufrSm tif;pdefaxmifxJ xdef;odrf;cHxm;&wJh ausmif;om;OD;a&[m 300 ausmf&Sdaeygw,f? tJ'DxJ rSm 74 'D
Zifbm OD;oef ta&;tcif;u ausmif;om; 60 cefeJ 1975 *|ef (tvkyo
f rm; ta&;tcif; ESpyf gwv
f nf) a&$w*d kH ta&;t cif; ausmif;om;280
cefyg0ifygw,f? wjcm; EkdifiHa&;tusOf;om;awGxJrSm OD;oefta&;tcif;wHk;u zrf;qD;axmifcscH&wJh oHCm awmf 10 yg;cef &Sdygw,f? 74
ar-*|ef tvkyo
f rm; ta&;tcif;awGu 20-30 avmuf&ydS gw,f? OD;oefta&;tcif;rSm pzrf;wke;f u ausmif;om;eJ t&yfom;OD;a& 10000
avmuf tzrf;cHc&hJ +yD;oHCmawmfeJ oDv&Siaf wG tyg; 500 avmufygcahJ yr,fh 75 ESpv
f ,favmufrmS awmh jyefrv$wb
f J aemufq;kH usew
f m
ckeajymovdk ausmif;om; 60 avmufeJ oHCm 10 yg;avmufyJ jzpfyg w,f? OD;oefta&;tcif;[m rE Wav;rSmvJ jzpfcJhw,f? rE Wav;
ausmif;om;awGuawmh rE Wav;axmifrSmbJ xdef;odrf;cHcJh&w,f?
OD;oeft&;tcif; rjzpfrD 74 ckEpS x
f rJ mS urm&Gw*f gww
f J rD;_d r_jzpf+yD;wuUov
kd af usmif;om;awGeJ urm&Gwv
f n
S ;f wef;u t&yfom;
vli,fawG tzrf;cH&ao;w,f? tJ'Dta&;tcif;uawmh wuUodkvfausmif;om;wOD;ukd cg;ydkufE_duf qdk+yD;ppftm%m &Sifa'gufwdkif rqv
ykvyd af wGu olwkd tusit
hf wdik ;f zrf;+yD;rw&m;ESyd pf ufwmudk ausmif;om;awG rcHr&yfEikd jf zpf&muae urm&Gwf &Jpcef;udk ausmif;om;awGeJ
vlxak wGu 0kid ;f aqmfxnfh rD;_d ypfvu
kd w
f hJ tr_jzpfygw,f? 75 ckEpS v
f ,frmS awmh 'Dtr_uaemufq;kH useaf e+y;D w&m;H;k xGuaf e&wm urm&Gwu
f
vli,fwOD;yJ &Sw
d ,f? cH0efcsKyfeJ jyefvw
$ af y;xm;wJh ausmif;om; 3 a,mufuakd wmh 76 r_id ;f &mjynfh ta&;tcif;jzpf+yD;aemufyikd ;f rSm jyefvnf
zrf;qD;axmifcscJhw,f?
75 *|ef (a&$w*d )kH ta&;tcif;rjzpfcif arvukeyf ikd ;f avmufrmS ynma&;wuUov
kd af usmif;om;awG&J Edik if aH wmfaumifpD ;kH cJayguf
r_(ac: ) 0if'rD ,
D m cJaygurf t
_ a&;tcif;wck jzpfcahJ o;w,f? tJ'guawmh ynma&;wuUov
kd f ausmif;om;awG rdxJuae ausmif;udk nbuf
tjyefrmS [Hom0wDt0dik ;f &Sd Edik if aH wmfaumifpD ;kH *dwaf pmifph pfwyfu rdu
k rf u
kd f ikd ;f dik ;f &efpapmfum;+yD; jy\em&Sm du
k Ef u
S v
f kd ausmif;om;awG
rausreyfjzpf&muae taqmifrmS vljyefpk Edik if aH wmfaumifpD ;kH *dww
f cH g;eJuif;wJukd cJeJ 0dik ;f xkwhJ tr_jzpfygw,f? tJ'u
D pd aP =umifh aemufyikd ;f rSm
ynma&;wuUodkvf ausmif;om; 10 a,mufausmfudk zrf;qD;axmifcscJh&mrSm trsm;pk [m a&$wd*Hk ta&;tcif;rSmvJ tr_wGJyg=uw,f?
75 *|ef ta&;tcif;[m 74 ar=*|ef tvkyo
f rm; ta&;tcif;&J ESpyf gwv
f nftjzpf v_y&f mS ;wmjzpfwt
hJ wGuf ausmif; om;oydwf
omru tvkyo
f rm;oydwaf wGvyJ gwhJ taxGaxGoydw}f uD; jzpfzkd &nf&,
G Of ;D wnfcw
hJ m jzpfw,f? tJ'rD mS ausmif;om; oydwu
f tpydik ;f rSm

bGJESif;obifcef;r/ aemufydkif;rSm a&$wd*Hkbk&m;udk oydwfpcef;zGifhcJh+yD;aemufqHk; a&$wd*Hkbk&m;ay:rSmyJ zdcGJ zrf;qD;cHcJh&vdk a&$wd*Hkta&;tcif;


vdk vJ ac:a0:cJ=h uw,f? tvkyo
f rm;awGuawmh rdrw
fd kd puft
kH vkyf akH wGtvdu
k f oydwpf cef; awG zGichf =hJ u+y;D tJ'u
D aeyJ jzKd cGzJ rf;qD;cH=u&w,f?
74 tvkyform; ta&;tcif;avmuf pufHktvkyfHkyg0ifr_rrsm;cJhbJ rSwfrdo avmuf tif;pdef rD;&xm;pufacgif;tvkyfHk/ bDyDtdkif
aq;0g;vkyfief;puHk/ &GmroHr%dpuHk/ tvHkopfpufawGeJ rD;jcpfpuf wdkygcJh =uw,f? 75 *|efta&;tcif;[m &efukefwGifomru
rE Wav;wuUodkvf/ rauG;aumvdyfeJ armfvrdifaumvdyf wdkrSmvJ jzpfcJw,f?
76 rwfveJ {_yDvawGrSm r_dif;&mjynfh ta&;tcif;tr_eJ ausmif;om; 100 eJ 200 =um; tif;pdefaxmifxJ xyf0ifvm w,f? 76
r_dif;&mjynfh rjzpfcifav;rSmbJ &efukefwuUodkvf0if;xJ ta&;tcif;i,fwck jzpfcJhao;w,f? ausmif;vceJ taqmifvc awGwdk;wmudk
ta=umif;Hky_+yD; ausmif;om;wcsdKu oydwfarSmufzdk ud;pm;cJh=uw,f? olwdku ausmif;0if;xJ wnavmuf taqmifawGa&S
au;G a=umfoaH tmf vlpak yrJh ausmif;om;trsm;pk}u;D u r_id ;f &mjynft
h wGuf pDpOfjyifqifxm;_+y;D jzpfvkd tJ'D v_y&f mS ; r_rmS ryg0if=ubJ oydwjf zpfa&;
u;d yrf;v_y&f mS ;r_ratmifjrifcyhJ gb;l ? 'gayr,fh aemufyikd ;f rSm ppftpd;k &u 'Dvy_ &f mS ;r_ukd acgi;f aqmif w,fvkd pGypf +JG y;D udjk rifv
h KdS if (aq; 1/ tif;awmf/
,cktar&duefEkdifiH)/ udkom'Gef;atmif (&efukef0dZmody`H wuUodkvf/ ausmufawmf/ &cdkiftrsdK;om;)/ udkapmodef;armif (&efukef0dZmody`H/
awmifukwf/ &cdkiftrsdK;om;) eJ udkae'Gef;atmif (&efukef0dZmody`H/ ysOf;rem;) wdk 4 a,mufudk r_dif;&mjynfh tr_ygwGJ_+yD; axmifcscJhw,f?
1976 ck r_id ;f &mjynf rSm &efuek ef J tif;pderf mS omru rE aW v;/ awmif}uD;/ rauG;/ ykord f rdawGrmS vJ ausmif;om;v_y&f mS ;r_awG jzpfcahJ o;w,f?
ykodrfrSm rwfv 'kwd,ywftwGif; taqmifa=u; usyf 120 udpPeJ ywfouf_+yD; v_yf&Sm;r_wck jzpfcJhw,f? q&meJausmif;om;
ndESdKif;aqG;aeG;cJh=u_+yD; tqifajyoGm;=uw,f? 'gayrJh rwf 23 &uf &efukefrSm r_dif;&mjynf ta&;tcif; jzpfyGm;_+yD;wJhaemuf ykord faumvdyfu
v_y&f mS ;r_rmS yg0ifwhJ ausmif;om;awGukd Edik if aH &;eJ qufE,
G w
f ,fq+kd yD;ykord af xmifrmS yJ axmif 2 ESp/f 3 ESppf D csvu
kd w
f ,f? yg0ifoal wGuawmh
rSwrf o
d avmuf udpk ;kd xdu
k f (ajrmif;jr/ uAsmq&mpd;k tdr/f e0w acwf axmifxyfus/ ,ckusL&Siq
f &m)/ udx
k eG ;f a0 (ajrmif;jr/ uAsmq&mpd;k opf/
e0wacwf axmifxyfus/ ,ckusL&Siq
f &m)/ ud0k if;jrifh (ajrmif;jr/ uAsmq&majrEk)/ udck ifarmifp;kd (ajrmif;jr)/ udw
k if&h edS f (ajrmif;jr)/ ud0k if;jrifh
(ajrmif;jr)/ udpk ed 0f if;armif (aygi;f wnf)/ udo
k ef;0if; (ykord /f uAsmq&m atmifa0;) wdk jzpf=uw,f? ausmif;om;r[kww
f hJ t&yfom;/ odk r[kwf
0efxrf;jzpfygap ausmif;om;ta&;tcif;eJ axmifusvmoltm;vHk;udk axmifxJrSm ausmif;om;vdkbJ owfrSwfac:a0: =uw,f?
76 ESpfv,favmufrSm AdkvfausmfaZmawmcdkr_=rD;armif;pmapmif xkwfa0r_wdkeJ ywfouf_+yD; ausmif;om;/ 0efxrf;/ ppfom;eJ
t&yfom;awG 20 ausm/f 30 avmuf axmifusvmw,f? 1978 ck ESpv
f ,frmS pufrw
_ uUov
kd f oydwaf rSmufzkd ud;pm; wm ratmifrjrifjzpf+_ yD;
ausmif;om;awG/ ausmif;_+yD;xm;wJh ausmif;om;a[mif;awGeJ Auy,l*sD vdkpGyfpGJcH&olawG axmifxJ a&mufvmw,f?
tckrSwfwrf;rSm ta&;tcif;umv v_yf&Sm;r_awGeJ tzrf;cH&cgp ppfa=uma&;umv ESdyfpufnif;yrf;r_awG yg0ifrSmr[kwf ygbl;?
axmif'%f csrSwfcH&_+yD;aemufydkif; axmifwGif;tjzpftysufawGudkom t"durSwfwrf;wifrSm jzpfygw,f? ausmif;om;oydwf awGta=umif;
tJ'DwHk;u OD;pD;OD;aqmifcJholawG jyefa&;wm ydkjynfhpHkrSefuefygvdrfhr,f? xl;jcm;csuftaeeJuawmh OD;oefta&; tcif;rSm tzrf;cH&wJh
ausmif;om;awGudk EkdifiHa&;yk'frawGomru &mZ0wfr_yk'frawGyg trsdK;rsdK;wyf_+yD; pkpkaygif;yk'fr 50 ausmfeJ axmifcscJhovdk 75
*|et
f a&;tcif;rSmvJ tvm;wlbJ cd;k r_tygt0if yk'rf rsKd ;pHk 10 ckavmufeJ axmifcscw
hJ ,f? 'gayr,fh OD;oef ta&;tcif;rSm zrf;qD;axmifcsc&H wJh
oHCmawmfawG[m tcke0w=etzacwfvdkr[kwfbJ oCFef;HkcGifh/ tm&k%fqGrf;bkef;ay;cGifh/ 0denf; eJtnDaecGifhawG &cJh=uw,f?

3? y%mrtcif;tusif;
1975 ckESpfv,frSm EkdifiHa&;tusOf;om;awGudk tif;pdefaxmifxJu ESpfxyftdyfaqmif}uD;awG jzpfwJh taqmif 3/ 4 eJ 5 wdkrSm
oD;oefxm;ygw,f? oD;oefqdkwmu EkdifiHa&;tusOf;om;awGcsnf; oD;oefae&_+yD; dk;dk;&mZ0wftusOf;om;awGeJ a&mr xm;wmudk
qdv
k w
kd mjzpfygw,f? taqmif}u;D oH;k aqmiftjyif ppfa=uma&;umvrSmeJ wjcm;xl;jcm;wJh tajctaeawGrmS Ekid if aH &; tusO;f om;awGxm;wJh
wdkufawGuawmh t"dutm;jzifh 4 wdkuf (4 &Snf 18 cef;/ 4 wdk 12 cef;) eJ 5 wdkuf (22 cef;) wdkjzpfygw,f? 6 wdkufuawmh EkdifiHa&;
tusOf;om;awGtwGuf jypf'%fwdkufjzpf+yD;10 cef; &Sdygw,f? tarSmifwdkuf/ odkr[kwf tvHkwdkufvdkvJ ac:w,f? wdkufopf (tcef; 10 cef;)
uawmh tif;pdefaxmifxJu ppfaxmufvSrf;a&; Hk;0if;twGif;rSm&Sd_+yD; ta&;}uD; EkdifiHa&; tusOf;om;awG/ pD;yGm;a&;vkyfief;&Sif=uD;
tusOf;om;awGeJ wjcm;ta&;}uD;tusOf;om;awGudk ppfa=uma&; vkyfpOf/ 'grSr[kwf wjcm;ta=umif;wckckt& umvwck xm;wJhwdkuf
jzpfygw,f?
1 wdkuf/ 2 wdkuf (&ifuGJwdkuf) eJ 3 wdkufuawmh vdktyf&ifvdktyfovdk EkdifiHa&;tusOf;om;awG xm;wwfayrJh a,bl,s tm;jzifh
1 wdkuf (10 cef;) rSm rdef;rvsm (tajcmufawG/ xdkpOfutac:ta0:t&rwfawG) xm;wwf_+yD;/ 3 wdkuf (10 cef;) u awmh apmapmydkif;wHk;u
nrD; vdk ac:wJh nbufrmS waxmifv;kH twGuf xrif;csuzf }kd uD;qif;&wJh &mZ0wftusO;f om;awG xm;_+yD; aemufyikd ;f rSmawmh aiGx;kd Ekid w
f hJ
&mZ0wftusOf;om; olaX;}uD;awG txl;tcGifhta&;tjynfheJxm;wJh ydkufqHwdkufjzpfoGm;ygw,f? 2 wdkuf ac: &ifuGJwdkuf (tcef; 60)
uawmh ud;wdkuftjzpfvJoHk;/ &mZ0wftusOf;om;awGtwGuf jypf'%fwdkuftjzpfvJ vdk&ifoHk;/ EkdifiHa&;tusOf;om;awG wjcm;
wdkufawGrSmxm;zdk ae&mr&Sd&ifvJoHk; eJ pG,fpHkoHk; jzpfygw,f? axmifaq;&Hk0if;xJrSm vufyg;wkduf (ac: ) tElwdkuf (10 cef;) vJ&Sdao;w,f?
tJ'rD mS awmh tusO;f om;awGxu
J ud,
k af &jym;a&m*gonfawGeJ l;oGm;olawG xm;wwf ygw,f? 6 wdu
k ef J wdu
k o
f pfuvG+_J y;D usew
f w
hJ u
kd af wGeJ
tdyfaqmif}uD;awG[m t*FvdyfudkvdkeDacwfu aqmufcJhwm jzpfygw,f?

6 wdkufrSm jywif;aygufi,fav; wckuvGJ+yD; tvHkydwfxm;w,f? opfom;wHcg;ESpfxyfeJ ydwfxm;vdk tvif;a&mif tjynfht0


r&ovdk &ifuw
JG u
kd u
f vJ jywif;ayguif ,fav; wckomyg+_ yD; tvHyk w
d rf xm;ayr,fh oHwikd w
f cH g;u wdu
k t
f wGi;f tv,fvrf; bufvn
S x
hf m;vdk
tvif;a&mif tjynft
h 0r&Ekid b
f J t+rw
J rf; cyfarSmifarSmif jzpfaeygw,f? usew
f w
hJ u
kd af wGuawmh tcef;wHcg;awGukd wdu
k af &S0if;buf vSnx
hf m;
vdk vif;vif;csi;f csi;f &Syd gw,f? 'gayr,fh 2 wdu
k ef J 4 wdu
k [
f m rd;k rvHb
k J rd;k &moDrmS rd;k a&awG pdr0hf ifp;D usaewwf+yD;wESpyf wfv;kH pdpk x
dk ikd ;f xdik ;f
jzpfaeavh&w
dS ,f? wdu
k o
f pfuawmh tcef;xJrmS yJ a&csKd ;cef;/ tdro
f mcef;awG &Sw
d hJ tjyif wdu
k af &S ajruGuv
f yfav;eJyg oD;oefwGx
J m;ay;vdk
wdkufawGxJrSm tqifhtjrifhqHk;vdk ajymEkdifayrJh vlrawG&bJ t+rJydwfavSmifcHxm;&w,f?
tif;pdeaf xmifab;u wGb
J ufaxmif (,ck oD;oefaxmif vdk ac:ygw,f) rSmvJ t"dutm;jzifh Ekid if aH &;tusO;f om;awG xm;wwf
ygw,f? tJ'rD mS ESpx
f yf tdyaf qmif ESpaf qmif (axmifr}u;D u tdyaf qmifawGxuf i,fw,f)/ wxyftyd af qmif waqmif/ taqmifi,fwvH;k eJ
wdkufwwdkuf (10 cef;)&Sdygw,f? vHk;csif;tdrfav;awGvJ oHk;vHk;avmuf&Sdw,f? Adkvf}uD;tHk;ausmfjrifhwdktr_wkef;u Adkvf}uD;tHk;ausmfjrifh[m
wGJbufwdkufrSmaecJh&+yD;AdkvfcsKyf}uD;wifOD; (,ck NLD 'kOuUX) uawmh wGJbufaxmif vHk;csif; tdrfav;wvHk;rSm aecJh&w,f? trsdK;orD;
EkdifiHa&;tusOf;om;awG ae&wJhtaqmifeJ wdkufawGudkawmh aumif;aumif;rodyg? axmifr}uD;xJu 6 aqmifeJ *VKefOD;apmtzGJtwGuf
aqmufw,fvdkqdkwJh 7 aqmifrSm xm;w,fqdkwmavmufbJ a,bl,s od&ygw,f? tJ'DwHk;u txdef;odrf;cH ausmif;olawGjzpfwJh OD;oef
ta&;tcif;u aX;aX;0if; (txu)/ a&$w*d t
kH a&;tcif;u eef;cifaxG;jrifh (pD;yGm;a&;wuUov
kd /f zg;tH/ ,ck NLD v$waf wmfu,
kd pf m;vS,)f /
eef;&GuEf k (pD;yGm;a&;wuUov
kd /f ,ck SSA-awmifyikd ;f ajymcGi&hf yk*Kd~ vf) eJ wnf+rJzqyv 0ef}uD;a[mif;OD;AaqG &J orD;oH;k a,muf/ wyfr[mrSL;
a[mif; ume,f=unf0if;&J orD;ESpfa,muf/ OD;oefa&$wd*Hk ESpfr_wGJu rpkpkrm (tvuausmif;ol)/ tygt0if wjcm; a&$wd*Hkta&;tcif;
ausmif;olrsm;/ 75 ZGeftvkyform;oydwf ESpfywf vnfv_yf&Sm;r_u bDyDtdkifpufHktvkyfor 3 a,mufeJ@PDP u wifrmvm wdk&Sd=uw,f?
a&$wd*Hkta&;tcif;ausmif;olawG trsm; qHk;jzpfygw,f? OD;oefta&;tcif;wHk;u ausmif;olawG tzrf;cH&wmrsm;ayrJh 3-4 vt=umrSm
aX;aX;0if;uvGv
J kd tm;vH;k jyef vGwo
f mG ;cJyh gw,f? r_id ;f &mjynfu
h rvSrdif (txuausmif;ol/ udw
k ifarmifO;D .nDr/ csi;f trsKd ;orD;) eJ tif;pdef
*sDwDtdkifausmif;ol rouf (cHkzdeyfpdef) wdkudkawmh jypf'%fpD&ifcsufcs_+yD;aemuf om,m0wDaxmifudk ydkvdkufw,f?
Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd oD;oefxm;w,f qdak yr,fh wcsKd usawmhvJ &mZ0wftusO;f om;aqmifrmS xm;wmawG vJ&w
dS ,f?
1975 ESpfukefydkif;avmufrSm rqvygwDXmecsKyfu pma&;0efxrf; udkaomif;OD; qdkol acgif;aqmifwJh tvHeDEG,fwcsdL v#dK0SufEkdifiHa&;ygwD
axmifwt
hJ r_/ udx
k eG ;f atmifausmf (ac: ) bJjzL (&efuek 0f Zd m odyw
H` uUov
kd /f ABSDF &JyxrqH;k OuUX) acgi;f aqmifwhJ azmufcaJG &;oifwef;qif;
ausmif;om;tvkyo
f rm;tzGJ wdk tr_eJ 1976 ckrmS cdik rf ;kd vif; ALP tzGJ csi;f jynfe,fxJ wdu
k yf jJG zpf zrf;rdvmwJt
h r_awGrmS usawmh w&m;H;k u
pD&ifcsucf s+yD;wmeJ trsm;pkukd &mZ0wftusO;f om;aqmifukd ydk vku
d w
f ,f? 'ga=umifh axmifwiG ;f Ekid if aH &;v_y&f mS ;r_yifra&pD;a=umif;xJ rygEidk f
cJh=uyg? 171 eJ axmifcsxm;wJh wcsdKaom uGefjrLepf ygwDvlawG/ vlawGvJ &mZ0wfaqmifrSmbJ xm;wm&Sdovdk wcsdKusawmhvJ EkdifiHa&;
tusOf;om; oD;oeftaqmif rSm xm;w,f?
Ekid if aH &;tusO;f om;awG oD;oefxm;wJt
h aqmifrmS Ekid if aH &;tusO;f om;r[kww
f hJ wdik 0f rf ig;cd;k oabFmom;awG/ xdik ;f ig;cd;k oabFm
om;awG xm;wmvJ &Sdw,f? taqmifawGeJ wdkufawGu EkdifiHa&;tusOf;om;awG xrif;au|;/ rdvmcs/ a&csdK;xkwf pwJh a0,sm0pPawG vkyf
ay;zdk vHck snjf ym0wf ESp}f uD;&mZ0wf tusO;f om;awG (trsm;pkuvlowfr)_ udk Ekid if aH &;tusO;f om; taqmifrmS tcef;wcef; xm;ay;xm;
w,f? tJ'gawGuvGJ&if EkdifiHa&;tusOf;om;eJ &mZ0wftusOf;om;awG a&mrxm;yg?
tJ'DwHk;u EkdifiHa&;tusOf;om;awG pm;&wmu vHk;wD;qefxrif;/ reufydkif; ukvm;yJ[if;&nfusJ eJiydpdrf;pm;a=umf/ naeydkif;
[if;&Gufywf[if;&nfeJ iydpdrf;pm;a=umfwdk jzpf_+yD; csufywf&mrSmygwJh a&ay:qD[m tusOf;om;awGqD a&mufrvmwwfygbl;? iyda=umf
qdkwmuvJ qDylvSdrfhtqifh avmufyJjzpfw,f? wywfrSmweyf tom;[if; au|;w,f? udkufr&wJh tom;wHk;/ odkr[kwf tom;rygwJh 0uf
qDwHk;ywf/ odkr[kwf ig;a=umf/ odkr[kwf bJOywfESpfvHk; &w,f? wdkufawGrSm au|;wJh yJ[if;u ydkyspfavh&Sdw,f? [if;&Gufywfudkawmh t
rSKd ufywf vdk ac:wm ydo
k ifah wmfr,fxifygw,f? bmha=umifv
h q
J akd wmh jrufyifawG/ trsKd ;trnfrod tyif awGomru zdeyfoJ u;d wdk / wDaumif
wdk / yd;k [yfwdk vJ r=umc%ygvmwwfvkd jzpfygw,f? wywfwcg we*FaEGae rSm a&aEG;=urf; rwfcu
G w
f cGuf aomuf&w,f? Ekid if aH &;tusO;f
om;eJ &mZ0wftusOf;om;awG &duQmE_ef; twlwljzpfygw,f? xdkpOftcgu ESpfpOfESpfwdkif; tpfaerSm tjyifu tpPvmrfbmoma&;tzGJ
tpnf;awGu waxmifv;kH udk qDepf+yD; El;tdaewJh trJEyS [
f if;au|;w,f? Ak'b
< mom ae}uD;&uf}uD;awGrmS awmh b,fA'k b
< momtzGJ tpnf;/
b,fvlyk*~dKvfurS waxmifvHk;udk tvSLay;au|;arG;wmrawGcJhzl;yg? wESpfrSmawmh c&d,meftzGJwzGJu c&pPrwfaerSm waxmifvHk;udk
auGumtkwf w}udrfwdkufzl;w,f?
axmifaq;HkwufaewJh tusOf;om;awGudkawmh qefjzLxrif;eJtom;[if; aepOfau|;w,f? aq;Hkrwuf&ayrJh aq;rSL; 0g'gu
Ekd pm;/ qefywfpm; "gwpf m owfrw
S af y;&if EGm;Ekd eJo=um;/ qefywfeJ o=um;&w,f? tdyaf qmifawGrmS Ekid if aH &;tusO;f om;wOD;udk jcifaxmif
wvH;k / tke;f qHar$,mwck/ tdy&f mcif; wxnf/ *Gr;f apmif w xnf xkwaf y;_+yD; rsuEf mS okwyf 0k gi,f wxnf/ rsuEf mS okwyf 0k gt}uD;/ odk r[kwf
a&vJykdif; wxnfeJ axmifyHkpH tuFsD-vHkcsnftjzL awGuawmh wESpfwcg &w,f? wywfwcg vufESpfqpf avmuf&SdwJh aysmh+yJ+yJ wdk[l;wHk;
qyfjym=urf;/ odkr[kwf qifacs;wHk; qyfjym =urf; wcJeJ qHyifvdrf;zdkqdk+yD;tkef;qD yife,fpvif wykvif;pm xkwfay;w,f? 'g[m 1975 ck
wkef;utajctaeom jzpfygw,f?
tif;pdefaxmifr}uD;xJu tdyfaqmifawGrSm wxyfudk tcef;}uD; 4 cef;/ waqmifudk 8 cef;&Sdw,f? tcef;}uD;wcef;rSm EkdifiHa&;
tusO;f om; 20 uae 40 avmuftxd xm;w,f? &mZ0wftusO;f om;aqmifawGrmS awmh tcef;}uD;wcef;udk vl 200 u ae 300 avmuf
txd xm;w,f? Ekid if aH &; tusO;f om;aqmifawGrmS tay:xyftcef;}uD;wcsKd udk tcef;i,fawGtjzpf uefxm;+yD; tusO;f om;wa,mufuae
10 a,muftxd xm;wwfw,f? atmufxyfrmS oHrefwvif;cif;ay: ukwifav;awGeJ tdy&f +_ yD; tay: xyfrmS awmh opfom;=urf;jyifay:rSmbJ

tdy&f w,f? wdu


k af wGrmS awmh oHrefwv
H if;cif;jzpf+yD;wcef;udk 4-5 a,mufu =urf;eJ tdy&f w,f? tapmydik ;f wke;f u 5 wdu
k rf mS opfom;=urf;
cif;jzpf+yD; 4 wdkufrSm opfom;uGyfyspfav; wck&Sdw,f? OD;oef ta&;tcif; wkef;uawmh zrf;vmwJhvl wtm;rsm;vdk yHkrSeftm;jzifh vl 3-4
a,mufbJ xm;avh&SdwJh wdkufcef;awGrSm vl 20-25 avmufxdxnfh cJhw,f?
Ekid if aH &;tusO;f om;aqmifawGrmS owif;pmzwfciG &hf w,f? a&'D,ekd m;axmifciG hf awmhr&Syd g? &mZ0wftusO;f om;aqmif awGrmS awmh
a&'D,ekd m;axmifciG hf wcsKd &=uw,f? rqv ppftpd;k &&J wdu
k f u
kd cf sKyfuikd rf a_ tmufrmS xkwaf 0wJh vkyo
f m;jynfol aepOf owif;pmukad wmif
axmiftm%mydik af wGu xyfrpH pD pf qifqmvkyf jzwfawmuf+yD;rS tusO;f om;awGukd ay;zwfwmjzpfw,f? t"duqifqmvkyw
f hJ owif;awG
uawmh jynfwGif;u axmifazmufajy;r_/ tcsKyfazmufajy;r_owif;awG/ EkdifiHwumu axmifazmufajy;r_/ axmifqlr_eJ axmifwGif;wdkufyGJ
owif;awGjzpfw,f? axmiftm%mydik af wG cGihf ywJh bmoma&;pmtkyaf wGyJ zwfciG hf &Sw
d ,f? r*~Zif;awG/ 0wWKawGeJ wjcm;pmtkyaf wGuakd wmh
a,bl,stm;jzifh zwfcGifhr&SdayrJh wcgwav em;vnfr_eJ oGif;cGifh&wJhtcg &vdkuf/ r&wJhtcg r&vdkufeJ yHkrSefr&Sdyg? w&m;0ifoGif;cGifhawmh
vHk;0r&Sdyg? wdkufawGrSmawmh owif;pmawmif zwfcGifhr&Sdyg?
&mZ0wftusOf;om;aqmifawGrSm reuf 7 em&D 8 em&DtaqmifzGifhcsdefup+yD; nae 4 em&D 5 em&D taqmifydwfcsdef txd tcef;
wHcg;awGzGifhxm;_+yD; taqmif0if;xJ oGm;vmv_yf&Sm;cGifh&SdaomfvJ EkdifiHa&;tusOf;om;aqmifawGrSmawmh w&ufudk a&csdK;csdef em&D0uf 45
rdepfavmufbJ tcef;tjyifxu
G cf iG &hf w,f? a&csKd ;cs&mrSmvJ wcef;+y;D rSwcef; csay;wmjzpfw,f? tJ't
D csed rf sKd ;rSm wcef;eJwcef; tquftoG,f
cd;k vky&f wmjzpfw,f? taqmifyw
d x
f m;csed rf mS vJ ab;csi;f uyf&uftcef;uwqifh wjcm;tcef; awGukd wqif+h yD;wqifh qufo,
G =f u&w,f?
'Denf;eJ wdu
k af wGrmS a&m taqmifawGrmS yg =um;tcef;awG trsm;}u;D jcm;wJh [db
k uf tpGecf ef;eJ 'DbuftpGet
f cef; ppfw&k if upm;wmawmif
vky=f uw,f? wGb
J ufaxmifrmS awmh reufuae naetxd taqmifziG x
hf m;ay;w,f? Ekifd if aH &;tusO;f om;aqmifawGrmS a&vGwv
f w
G f vyfvyf
csdK;vdk&ayr,fh &mZ0wftusOf;om;aqmifawGrSmawmh yHkpHeJcsdK;&w,f? yHkpHqdkwmu *sD;rwGef;cif qyfjymrwdkufcif yef;uefjym;eJ 4 cGuf/ *sD;
wGef;+yD;qyfjymwdkuf+yD; 4 cGuf aygif; 8 cGufyJ csdK;&w,f? aEG&moDrSm a&&Sm;vdkqdk+yD; 6 cGufyJcsdK;cdkif;wmvJ&Sdw,f? a&csdK;&mrSm }uD;=uyfol
a&uefAg,mu cyfwcGuv
f kd trdef ay;rS cyfcsKd ;&wmjzpfw,f? trdef ray;bJ cyfcsKd ;rd&if tdu
k cf &H w,f? cGuaf & uefowfxm;Hrk u yefuefjym;
eJcyfcsKd ;&vdk a&odyrf ygbJ vlay: enf;enf;om a&mufwt
hJ wGuf axmifxJ ayG;/ 0J/ ,m;em;awG txl;aygrsm;vSw,f? wdu
k yf w
d cf &H olawG[mvJ
wywf 10 &uf/ wcsdKqdkwvausmf =umrSwcg a&csdK;&vdk ,m;emawGayguf=uw,f?
EkdifiHa&;aqmifawGrSm a&00 csdK;vdk&ovdk tdrfomvJ toifhtwifh vGwfvyfvHkcHpGm wufvdk&w,f? &mZ0wfaqmif awGrSm
awmhtdrfom vGwfvGwfvyfvyf wufcsif&if tdrfomAg,mudk vmbfxdk;&w,f? (axmifwGif;tojymu aq;vdyfjzpfw,f?) aq;vdyfray;
Ekid &f ifawmh wd&pd m> efawGvkd tumt&Hr&S/d trd;k r&Sd vljrifuiG ;f wGi;f yufvuf}uD;udk uke;f abmif xd;k xm;wJt
h ay: wuf+yD;aemufaz;oGm;&w,f?
vlyo
D pGm tdro
f moGm;cGihf qdw
k m Ekid if w
H um vltcGit
hf a&;ynm&Siaf wGawmif ta&;w,l xnfph Of;pm;rd=ur,f rxifygb;l ? Ekid if aH &;aqmifrmS
a&m &mZ0wfaqmifrSmyg csrSwfxm;wJh l;a=umifa=umif pnf;urf;csufwcku csD;yg&if ao;r ayguf& qdkwJhpnf;urf;yJ jzpfygw,f? qD;udk
pOft
h ;kd }u;D wvH;k xJ oyfoyf aygux
f nf&h ifxnf/h 'grrS [kwf aemufaz;oGm;pOfrmS Ekd qD cGuaf v; wvH;k udik +_f y;D aygux
f nf&h w,f? tJ'q
D ;D td;k awGeJ
axmifwGif;pdkufcif;awGudk avmif;=uw,f?
&mZ0wfaqmifawGrmS reuftyd &f mx&if urBmra=uoDcsi;f rqdrk ae& atmfq&kd w,f? reuftyd &f mxeJ ntdy&f m0ifrmS bk&m;&Scd ;kd
rvkyrf ae& atmf&cdS ;kd &w,f? reuftyd ,
f mx taqmifziG chf sed ef J naetaqmifyw
d cf sed f vlppfwef;pD&mrSm yHpk t
H jynfx
h ikd f ay;&w,f? Ekid if aH &;
aqmifawGrSmawmh tJ'Dvdk oDcsif;qdk&wmeJ bk&m;&Sdcdk;&wmawG r&Sdyg? wef;pDvlppf&mrSmvJ oabmavmufyJ xdkifay;& w,f?
axmif0ifpmuawmh axmifus+yD;wJh/ odkr[kwf ppfa=uma&;umv vHk;0+yD;oGm;wJh EkdifiHa&; tusOf;om;awGu ESpfywfwcg 0g'g
awGa&SarSmuf 15 rdepfawGcGifh&+yD; &mZ0wftusOf;om;awGuawmh wywfwcg awGcGifh&w,f? axmif0ifpmawG&mrSmoHZum ESpfxyfjcm;
xm;wJh tcef;xJ oHZum&J [kdbufeJ'Dbuf pum;ajym&wm jzpfw,f? axmif0ifpm ypPnf;awGudkawmh axmifxJ oGif;cGifhr&SdwJh ypPnf;awG
(Oyrmpmtkyfpmwrf;/ vufeufponf) ygryg 0g'gawGupDppf_+yD;rS tusOf;om;awGqD a&mufvmw,f? a,bl,stm;jzifh EkdifiHa&; tusOf;
om;awG&J axmif0ifpmypPnf;awGudk axmif0g'gawGurckd;&J/ rdkufa=u;rcGJ&JbJ &mZ0wftusOf;om;awG &J axmif0ifpmypPnf;awGudkawmh
0g'gawGua&m/ 0g'gvufudkif'kwf &mZ0wftusOf;om; a'gufwdkifawGuygyHkrSefcdk;=u/ rdkufa=u; cJG=uw,f?
txufrmS Edik if aH &;tusO;f om;awG ae&xdik &f yHk a&;jywm[m tck e0w/ etzacwf axmifwiG ;f tajctaeawGeJ ESKd if;,SOf =unfzdk
a&;wmjzpfwt
hJ jyif a&SrSma&;rhJ tjzpftysuaf wGeJ tenf;eJtrsm; qufpyfaevdk vJ jzpfygw,f? ppftpd;k &tquf quf[m Ekid if H a&;tusO;f
om; qdkwJhowfrSwfcsufudk y,fzsufypfzdk awmufav#muf ud;pm;tm;xkwfcJhwm jzpfw,f? t*FvdyfudkvdkeDacwfeJ OD;Ek (zqyv) acwfawG
wkef;u&SdcJhwJh bDuvyf/ pDuvyf tusOf;om;tqifh owfrSwfcsufawGudk rqv ppftpdk;& wufpu y,fzsufcJh+yD;ayrJh 'gavmufeJ rauseyf
ao;ygbl;? &mZ0wftusOf;om;awGeJ vHk;0 wwef;wpm;xJ jzpfoGm;atmif t_rJ =uHpnf vHk;yrf;aewmjzpfw,f? EkdifiHa&;tusOf;om;awG
pdwf"gwft& OD;usdK;oGm;+yD;cE<mudk,ft& vHk;yg;yg; csdeJoGm;atmif t+rJ&nf&G,f vkyfaqmifaewm jzpfw,f? 'gha=umifh usaemfwdk[m t"du
tm;jzifh 'Dt=uHtpnfudk wdkufzsufdkufcsdK;a&; tajccHeJ axmif wGif;wdkufyGJawG qifEGJcJh&w,f? wenf;tm;jzifh ajym&&if 'DrSwfwrf;[m
1974 ckuae 1980 cktxd ,rrif;O,sOfawmfxJu txl; {nfhcHazsmfajzyGJawG/ odkr[kwf ,rrif;eJpD;csif;xdk;yGJawG ta=umif;yJ jzpfygw,f?
4? jzpf&yf 75
1975 ck *sLvdkifvv,frSmtif;pdefaxmifr}uD;taqmif 3/ 4 eJ 5 u touf 20 atmufausmif;om;vli,fawGudk a&G;ac: xkwf
+yD; wGJbufaxmifudk ydkvdkufygw,f? 'Dausmif;om;av;awG[m 75 *|ef a&$wd*Hkta&;tcif;rSm zrf;qD;axmifcscH&wmjzpf+yD; t a&twGuf

120 ausm&f w
dS ,f? tJ't
D xJrmS ti,fq;kH ausmif;om;awGu touf 14 ESpo
f m;awGjzpf+_ yD; ynmtm;jzifh 6 wef;ausmif; om; awG jzpfw,f?
armifarmifjrifh/ rsdK;jrifh/ jrifhoef;/ rsdK;vGif (ABSDF rSjynfyxGuf)/ rif;atmif (ac: ) *dk&S,fav;/ armif=unf wdk[m ti,fqHk; ausmif;om;
awGjzpfw,f? 8 wef;ausmif;om; ta,muf 40 eD;yg;eJh usefwm & wef;/ 9 wef;eJ 10 wef; ausmif; om;awG jzpfygw,f? touf 18 ESpf
rjynfah o;wm trsm;pkjzpf+_ yD; 16 ESpf rjynfah o;wm w0ufe;D yg;&Sw
d ,f? wuUov
kd /f aumvdyf ausmif;om;awGuawmh 10 a,mufrjynfyh gb;l ?
14 ESpo
f m; 6 wef;ausmif;om; tygt0if 16 ESpf rjynfah o;wJh ausmif;om;av; awGuv
kd J tenf;qH;k axmif'%f av;ESpcf s+yD;tif;pdeaf xmifxJ
xnfx
h m;wmjzpfw,f?
'Dausmif;om;awGukd wGzJ ufaxmif taqmif 2 rSmxm;ygw,f? taqmifrLS ;u t=uyftqif&h dS 0g'g wifvwf jzpfw,f? ausmif;om;
av;awG wGb
J ufaxmif a&mufprSmawmh axmiftm%mydik af wGu 'Dvrkd ed f cGe;f acGygw,f? rif;wdk [m tck'aD e&mrSm ausmif;om;r[kwb
f ;l ?
Ekid if aH &;tusO;f om; r[kwb
f ;l ? rif;wdk [m axmifus&b
J ufawGyjJ zpfw,f? jypfra_ u;G ac|;jzifq
h yfrnfqw
kd m &JbufawG&J aqmify'k yf ?J Ekid if aH wmf
ay:wifaewJh rif;wdk&JtjypfauG;awGudk ac|;xGufatmif tvkyfvkyf+yD; qyf&r,f? rif;wdkvdk aumifrsdK;awG em;vnfrJhpum;eJ &Sif;&Sif;ajym
&&ifawmh rif;wkd[m xpfEG,f&pfaewJhaumifawGyJ? tJ'DEG,fudk b,fvdkvkyfrvJ? ("g;eJ ckwfjzwfypfr,f vdkajymwJh ausmif;om;av;
wa,muf xkwfdkufcH&w,f?) ac|;'D;'D;usatmif vkyftm;ay;+yD; jzwf&rSm uG? 'ga=umifh cdkif;wmvkyf=u/ at;at;ae=u/ 'gbJ wJh?
tJ'Day:vpDtwdkif; touf20 atmufausmif;om;awGudk wGJbufaxmifrSm yHkpHtjynfhudkif+yD; tvkyf=urf; &uf&ufpufpufcdkif;
ygw,f? t&G,ef J rr#atmif awmif,mtvkyaf wG yifyef;qif;&JpmG vky&f w,f? xrif;[if;vJ r0w0bJ pm;&w,f? a& aumif;aumif;rcsKd ;&?
usef;rma&; apmifha&Smufukor_r&Sd? 24 em&Dtjynfh wif;=uyfwJhyHkpHeJ ae&w,f? tjypfr&Sd tjypf&Sm_+yD; dkufESufnOf;yef;r_trsdK;rsdK; aepOfeJ
tr#c&H w,f?
ausmif;om;av;awGxu
J tusO;f om;t&m&Sd qkw
d hJ ausmif;om; 7 a,mufukd axmiftm%ydik af wGu a&G;cs,cf eftyf+yD; ausmif;
om;csif; jyeftkyfcsKyfcdkif;w,f? zdESdyfnOf;yef; dkufESufcdkif;w,f? tJ'D tusOf;om;t&m&Sd 7 a,mufuawmh tay:xyfwef; pD; (tcef;vl}uD;)
wa,mufeJ pma&;wa,muf/ atmufxyfwef;pD;wa,mufeJ pma&;wa,muf/ a&uefAg,mwa,muf/ xrif;xd;k wa,muf/ oef&Si;f a&;
wa,mufwkd jzpfw,f? olwkd [m tcGix
hf ;l cHawGjzpf+y;D wjcm;ausmif;om;awGukd du
k cf iG /hf xd;k cGi/hf tjypfay;cGihf &Sw
d ,f? axmiftm%mydik af wG[m
olwdkukd 'DzdESdyfa&;tm%mawG rjzpfrae usifhoHk;cdkif;w,f? ausmif;om;csif;rzdESdyf/ rdkufESufwJh t&m&SdawGudk &mxl;zkwfypf+yD; tm%mykdif
tvdu
k s vkyrf ,fv
h el J tpm;xd;k cefw,f? ausmif;om;awGxu
J axmiftm%m ydik af wG&J a'guw
f ikd jf zpfvmatmif tcGix
hf ;l awGeJ qGaJ qmif
wJhenf;/ nOf;yef;ESdyfpufr_'%f a=umufapwJhenf;/ av#mh&ufrsm;rsm;&+yD; jrefjrefvGwfr,fvdk ar#mfvifhcsufay; pnf;Hk;wJhenf;awG toHk;y
vlarG;wmjzpfw,f? 'D 7 a,muf[m tvky=f urf;rvky&f / yHpk u
H if;vGwcf iG &hf / a&00csKd ;&/ xrif;[if;00eJ aumif;aumif; (yJ[if;jypfjypf/ a&ay:
qDrsm;rsm;/ iyda=umfqD&$J&$J/ iyfoD;awmifhyg) pdwfuduf pm;cGifh&w,f? olwdk[m oHrefwvif;ay: pm;cGifh&+yD; usefausmif;om;awGuawmh
ajr}uD;ay: rSmbJpm;&w,f? tm%mydkifawG[m aoG;cGJtkyfcsKyfa&;pepf (Divide and Rule) udkajAmiftusqHk; usifhoHk;wmbJ jzpfw,f?
ausmif;om;av;awGukd wGb
J ufaxmif0if;xJrmS awmif,mvkyzf kd bkwf 10 bkwf (tvkyq
f ikd ;f ) cG+J yD; ausmif;om;awGxu
J bkwu
f ikd f
awG xyfa&G;+yD;cefxm;w,f? 'gayr,fh ausmif;om;bkwu
f ikd af wG[m apmapmu tusO;f om;t&m&Sad wGavmuf tm%mr&S/d tcGix
hf ;l r&yg?
awmif,mtvkyfudk }uD;=uyfzdk/ wenf;tm;jzifh awmif,mvkyfae&wJh ausmif;om;awGudk pdwf}udKufdkufESuf nOf;yrf;zdk tm%m tjynfh
ay; xm;cH&wmu wGJbufaxmifxJu &mZ0wftusOf;om; bkwfudkifawGjzpfw,f? olwdkudk axmiftm%mydkifawGu ausmif;om;awGudk
rsm;rsm;ESyd pf uf&if qkrw
S &f uf (av#m&h uf) rsm;rsm;&r,fvkd rufv;kH ay;+yD; tjyif;xefq;kH zdEydS &f ufpufcikd ;f wm jzpfw,f? 'ga=umifh ausmif;om;
av;awG[m yifyef;w}uD; tvkyfvkyf&Hkru ausmif;om;csif;jzpfwJh tusOf;om;t&m&SdawG/ &mZ0wftusOf;om; awmif,mbkwfudkifawG/
axmif0g'gawG&J du
k Ef u
S /f xd;k }uw
d /f qJq/kd apmfum;r_awGukd rwefwqcH&w,f? ta=umif;trsKd ;rsKd ;jy du
k Ef u
S x
f ;kd =uw
d w
f m t+rv
J v
kd ckd aH e&w,f?
ausmif;om;av;awG[m a&udyk pkH eH J csKd ;&+yD; t0wfvJ aumif;aumif;rav#m&f vdk 0JawGuikd ;f aeatmif ayguaf e=uw,f? a&&Sm;vdk
r[kwb
f J wrifwum zdEydS w
f t
hJ aeeJ vkyw
f mjzpfw,f? owfrw
S x
f m;wJh cGuaf &xuf ydck sKd ;rdo/l a&uefAg,mu cyfwcGuf vdk trdef ray;cif
cyfcsKd ;rdoal wGukd a&uefAg,m/ odk r[kwf wef;pD;udu
k w
f ,f? xrif;,lzkd yef;uefuikd +f yD;wef;pD&mrSm 2 a,mufwwGJ rjzpfwm/ xrif;qGaJ ES;wm/
jrefwm/ xrif;pm;=umwmawGukd xrif;qGx
J rif;xd;k Ag,mu du
k &f w,f? xrif;pm;&if; ajr}uD;ay: xrif;vH;k us&if v#meJjyefvsu,
f &l w,f?
ausmif;om;qdkwm xrif;pm;yGJeJ ukvm;xdkifeJ tqifhtwef;jrifhjrifh xrif;pm; wwfw,fqdk+yD;ajcwacsmif;axmuf 'l;auG;&yf raxmufwJh
ajcaxmufu axmufxm;wJhbufu'l;ay:csdwfwif xrif;yef;uefudk aygifay:wif_+yD;pm;&w,f//
aygi;f E_w&f mrSm vufeJ bEJ w
_ &f +yD;aygujf ym;/ 'g; pwmawG oH;k cGirhf &Syd g// vufacsmif;awG=um; 0Jayguaf evdk awmif,m aygi;f E_w&f mrSm
vufwbufxJeJE_wf&if &mZ0wftusOf;om; wkwfudkifu 'gavmufysif;&ovm;uGqdk+yD; dkufESufxdk;}udwfw,f? tJ'DbkwfudkifawGxJrSm
tqdk;qHk;u zdk;wkwfqdkoljzpfw,f? zdk;wkwf[m kyf&Sifrif;orD; oif;oif;vJ &Jarmif/ kyf&Sifrif;om; a&$b &J a,mufzjzpfw,f? ti,fqHk;
ausmif;om;jzpfwhJ armifarmifjrifh [m vufrmS 0JawGayguaf evdk vufwzufwnf;eJ jrufEKS wfrw
d m udk zd;k wkwu
f qGx
J ;kd cJw
h ,f? touf 15
ESpfom&Sdao;wJh tvuausmif;om; aerif;AaqG (zqyv0ef}uD;a[mif; OD;AaqG&Jom;) [mvJ 0Jayguf+yD;vufwzufwnf;eJ
tvkyfvkyfwJhtwGuf zdk;wkwfu rif; vm;uG/ 0ef}uD;om; qdk+yD;&uf&ufpufpuf xdk;}udwf cJhw,f?
ausmif;om;av;awGxu
J toufenf;enf;yd}k u;D ol/ vlaumifxmG ;olawGu ayguw
f ;l aygu&f +y;D toufi,foal wGu jrufEw
_ w
f meJ
ao;avmif;wm vkyf&w,f? ao;avmif;wmrSm udkif;rygwJh EkdqDcGufeJ cyfavmif;&w,f? EdkqDcGufudk udkif;wyfyjyif cGifhr&Sd/ udkif;ygwJhcGuf
oHk;cGifhr&Sdyg? awmif,mvkyf&mrSm vlem;vJ aygufjym;rem;& qdk_+yD;cdkif;w,f? reuf 7 em&D tvkyfp0if+yD;ae vnf 11 em&Du 12 em&D
xrif;pm;em;w,f? 12 em&Du nae 4 em&D/ wcgwav 5 em&Dxd vkyf&w,f? ausmif;om;av;awGudk dkufESufxdk;}udwfESdyfpuf&mrSm tqdk;
qHk; t=urf;qHk;u &mZ0wfom; bkwfudkifawGjzpf+yD; ausmif;om;csif;jzpfwJh wef;pD; awGeJ axmif tr_xrf;0g'gawGuvJ tJ'DbkwfudkifawG

&JaemufrSm trsm;}uD;jywfusefraeygbl;? a&a&vnfvnf wG,fwmygyJ?


txuausmif;om; vlarmf (abmufaxmf) [m tvkyyf ifyef;r_'%f/ taetpm; qif;&=urf;wrf;r_'%feJ use;f rma&;t& OyuQmycH
&r_awGa=umifh ud,
k w
f ydik ;f aooGm;cJw
h ,f? wef;pD;tygt0if ausmif;om;awGu twdu
k t
f cHyawmif;qdv
k kd aemufq;kH rSm aq;Hw
k ifvu
kd &f w,f?
uHaumif;axmufrpGmyJ aq;HkrSm 15 &ufavmuf=um+yD; jyefaumif;oGm;cJhw,f? tJ'D wef;pD;ausmif;om;udkawmh tJ'DudpPa=umifh&,f/
ausmif;om;csif;nm+yD; odyfrdkufrESufrxkd;}udwfwma=umifh&,f wef;pD;&mxl;u zkwfypfvdkufw,f?
reuf 6 em&D tdyf&mxcsdef qdkayr,fh wef;pD;/ odkr[kwf 0g'goabmtwdkif; reuf 4 em&DuxJu tm;vHk;udk xcdkif;+yD; yHkpHxdkifcdkif;
xm;wmrsdK;vJ&Sdw,f? 6 em&D taqmifzGifh 0g'gvlppf_+yD;csdeftxd 1 em&D 2 em&D=umatmif yHkpHxdkifae&wm jzpfw,f? nzuf rSmvJ 9 em&D
tdycf sed q
f akd yr,fh wef;pD;/ odk r[kwf 0g'g&J oabmtwdik ;f n 8 em&DrmS tdycf ikd ;f vJ tdyaf e&w,f? vH;k 0pum;oH rxGu&f / xGu&f iftdu
k cf &H w,f?
yHkpHxdkifwmrnDvdk/ tdyf,modrf;wm royf&yfvdk/ tvkyfoGm;wef;pD/ xrif;,lwef;pD&mrSm rnDvdkqdk+yD; trsdK;rsdK;&r,f&Sm dkufwmudk wef;pD;
awGua&m/ 0g'gawGuyg azmazmoDoD usifhoHk;=uw,f? ti,fqHk;ausmif;om;wa,muf jzpfwJh jrifhoef;[m taqmifjywif;aygufuae
wHawG;axG;&mrSm jywif;ayguftajcrSm jyefusaewmudk tjypfvdkuf&SmaewJh 0g'gu awGoGm;_+yD; v#meJjyefvsufcdkif;cH&w,f? tdrfomoGm;
&mrSmvJ qD;td;k tjyifbuf qD;wpufus&if wcsuf u
kd w
f ,f? rpift;kd xJ qD;oGm;&ifvJ du
k w
f ,f? bmrStjypfay;p&m rawGwJt
h cg axmif0g'g
awG[m tjyif;ajyESyd pf ufwt
hJ aeeJ ausmif;om;av;wa,mufukd (Masturbation) vkycf ikd ;f +yD;okw&f nfukd jyefvsucf ikd ;f wmrsKd ;vJ &Szd ;l w,f?
awmif,mvkyf&if; wcsdK0g'gawG/ &mZ0wfom;bkwf udkifawGu vdifydkif;qdkif&mt& r[kwfwkwfvkyfcdkif;wmawGvJ&Sdw,f? tar&duefawG
tD&wfrSmvkyfwmu trsm;}uD;aemufus+yD; trsm;}uD; tqifhedrfhygao;w,f?
ausmif;om;av;awGpdkufwJh awmif,moD;ESHawGudk ausmif;om;av;awG pm;oHk;cGifhr&ygbl;? yHkpH[if;xJ xnfhcsufwm vJr&Sdyg?
w}udrfrSm awmif,mxJu oD;ESHawG ,lpm;vdkqdk+yD;tusOf;om;t&m&SdawGuvGJvdk waqmifvHk;ausmif;om;awG tuFsDc|wf ykqdk;cg;awmif;
usKd ufeJ aecif; 12 em&D uae aevnf 3 em&Dxd ajr}uD;ay: wifyviaf cGypkH x
H ikd f aevSe;f cH&w,f? wcgrmS awmh qD;pOft
h ;kd xJ iSuaf ysmoD;wvH;k
usaewmudk 0g'gu ao;tdk;xJcsD;ygw,fvdk pGyfpGJ+yD;wxyfvHk;uausmif;om;awGudk armfawmfqdkif u,fpD;cdkif;/ 'Daemuf qD;tdk;xJ wa,muf
+yD;wa,muf vufeJE_dufcdkif;w,f? wcgu taqmif0if;xJ cJwHwacsmif; ajr}uD;ay: usaewm tm%mydkifawGawGoGm;vkd waqmifvHk;u
ausmif;om;awGudk taqmifwckvHk;ywf+yD; av;bufaxmufoGm; cJwHudkyg;pyfrSmudkuf+yD; wa,mufuaewa,muf yg;pyfqifhurf;
(vufqifhurf; r[kwfyg) cdkif;w,f// cJwH yg;pyfxJra&mufao;/ 'grSr[kwf a&muf+yD;oGm;wJholawGu acG;a[mifoH acG;tloHawG atmfay;
ae&w,f// ausmif;om;i,fawG[m jyif;jyif;xefxef du
k Ef u
S x
f ;kd }udwf cH& wmawGtjyif/ armfawmfqikd u
f ,fp;D cdik ;f wm/ av,mOfyspH ;D cdik ;f wm/
zm;ckefcdkif;wm/ ausmufp&pfcJay: 'l;axmufcdkif;wmeJ a&csdK;cGifhydwfwm pojzihf tjypf'g%fawG ay;cH&w,f? qdkifu,fpD;w,fqdkwm 'l;auG;
cg;udkif; vufa&Sqef+yD;yg;pyfuvJ qdkifu,foHatmf&w,f? av,OfpD;wmu ajcaxmuf wacsmif;wnf;ay:&yf/ cg;udka&jyifnDudkif;/
vufESpfbufudk ab;qefxm;& w,f? zm;ckefuawmh av;bufaxmuf ajcESpfacsmif;udk tpGrf;ukefajrmuf ajrmuf+yD;a&SudkckefoGm;&w,f?
wcgu ausmif;om;av; wa,muf[m 0g'ga&SrSm trSwfwrJhavc|efrdvdk tjypf ay;wJhtaeeJ a&tdk;tvGwfwvHk;xJ jynfh wJhtxd
avc|ex
f nfch ikd ;f cH& w,f?
wGb
J ufaxmifa&muf ausmif;om;awGtay: omrefaxmifpnf;urf;awGtjyif txl;xyfaqmif;pnf;urf;awG wrifwum csrw
S f
xm;wmawGuawmh
1? oDcsif;rqdk&
2? avrc|ef&
3? vufckyfrwD;&
4? 0kdif;zGJruckef&
5? oHk;a,mufxufydkrpka0;&
6? usm;xdk;jcif;/ ppfwk&ifxdk;jcif;rvkyf&
7 ? 'Dkufrxdk;&/ tm;upm;avhusifhcef;rvkyf&
pwJhpnf;urf;awGjzpfygw,f?
'gt
h jyif taqmiftjyif xGuw
f t
hJ cgeJ taqmifxJ jyef0ifwt
hJ cg tjrJwrf; ESpaf ,mufvufw+JG yD;oGm;vm&w,f? ESpf a,mufvuf
wGJroGm;&if wef;pD;eJ 0g'gu dkufw,f? yHkpHt0wftpm;yJ 0wf&w,f? tdrfuygvmwJh t0wftpm; vHk;0r0wf&? axmif0ifpm awG&mrSmvJ
yHpk t
H us yHpk v
H ckH snef J yJ oGm;awG&w,f? t&ifuawmh ausmif;om;tm;vH;k [m axmif0ifpmawG&m rSm Ekid if aH &;tusO;f om;qdw
k hJ *k%yf 'k u
f kd
azmfwJhtaeeJ tdrfuygvmwJh t0wftpm;awGudk wwfEkdifoa&G opfopfvGifvGif0wf+yD;wdkufyHktust+rJ0wfum axmif0ifpm oGm;awG
wwf=uw,f? 'gudk axmiftm%mydkifawGu rvdkvm;yJ EkdifiHa&;tusOf;om; tqifhzsuf+yD;&mZ0wftusOf;om;eJ wwef;wnf;jzpfatmif
axmifyHkpHt0wftpm;eJyJ axmif0ifpmawGcdkif;wm jzpfw,f? txuf ygpnf;urf;awG azmufzsuf&if dkufESufxdk;}udwfcH&&Hkru apmapm
uajymwJh tjypfay;enf; wrsKd ;rsKd ;udv
k J cH&w,f? 'Dpnf;urf;csuf awG&J tESpo
f m&uawmh ausmif;om;awGtm;vH;k wufuGvef;qef;r_[o
l r#
csdK;ESdrfyaysmufap+yD;pdwf"mwfus OD;usdK;apzdk &nf&G,fwmjzpfw,f? 'Dvdkwif;=uyfwJh pnf;urf;awG/ yHkpHawG=um;rSm ausmif;om;av;awG[m
b,fvdkrSvl;vGefr&atmif usD;vefpmpm; ae&w,f? yHkpHryDvdk/ pnf;urf;csdK;azmufvdk qdk+yD;wa,mufr[kwfwa,muf tdkufrcH&wJh&uf/
txdk;rcH&wJh&uf r&Sdyg? }udrfvHk;/ rsOf;vHk;/ om;a&jym;/ ppfcg;ywfwdk em;wJh&ufr&Sd? awmif,mtvkyf wywfrSmwe*FaEGw&uf em;ay;ayrJh
yHkpHuawmhrem;ygbl;?
axmiftm%mydik af wGqu
D tcGit
hf a&;ar#mu
f ;kd / tm%m,pfr;l +yD;rsuEf mS om&atmif taeacsmifatmif ud,
k ahf usmif; om;tcsi;f
csi;f ay: &uf&ufpufpuf zdEydS jf yolawG/ av#m&h ufrsm;rsm;&+y;D axmifu jrefjrefvw
G rf ,fqw
kd hJ rufv;kH udk t[kwrf w
S +f y;D tm%mydik af wG&J a'guw
f ikd f
vkyf/ tifazmfrm owif;ay;vkyfwJh opPmazgufausmif;om;awGudk usefwJhausmif;om;av;awGu xGufa&Sm vdk uifyGef;wyf=uw,f?
qdv
k w
kd mu axmifuxGuw
f t
hJ cg a&Smypfr,fvkd aw;xm;wmjzpfw,f? 'gayr,fh xGuaf &Sm xJu wcsKd vJ aemufyikd ;f rSm ausmif;om;xkbuf

jyefa&mufvm+yD;axmifwiG ;f wdu
k yf aJG wGrmS wufwufuGuG yg0ifvmwm&So
d vdk 8 av;vH;k ta&;tcif;rSm jynfol bufu ygvmwm&Sw
d ,f?
touf20 atmufausmif;om;av;awGukd wGb
J ufaxmifykd wm[m rqv ppftm%m&Siaf wG&J Ekid if aH &;tusO;f om; tqift
h wef;
vHk;0y,fzsufa&;/ yHkpHudkifu|efZmwfoGif;a&; ay:vpDudk yxrtqifh prf;oyftaumiftxnfazmfwmyJ jzpfw,f? pdwf"mwfft&
OD;usdK;oGm;+yD;cEQmudk,ft& vHk;yg;yg; csdeJoGm;a&;udk &nf&G,fcsuf&Sd&Sd =uHpnfwmjzpfw,f? tJovdk nDi,fausmif;om; &JabmfawGudk
wGJbufaxmifrSm axmiftm%mydkifawGu pepfwusay:vpDcs+yD;yHkpHudkif tvkyf=urf;cdkif; ESdyfpufaewJhowif;awG[m wjznf;jznf;eJ
tif;pdeaf xmifr=uD;rSmusecf J wJh touf20 txuf aemifawmfausmif;om;=uD;awGqD jyefa&mufvmw,f? wcgwHKausmif;om;av;awGeJ
axmif0ifpm twlwlawG&wJhtcg &ifeifhp&m&kyfoGifeJ emusnf;cHjyif;p&m owif;awG &vmw,f? 'ga=umifh touf 20 txuf
ausmif;om;}uD;awG[m a&Sa&;udk tcsif;csif; v#dK0Sufwdkifyif aqG;aEG;xm;=uw,f?
touf 20 atmufausmif;om;av;awGudk yHkpHudkif tvkyf=urf;cdkfif;+yD;prf;oyfwm wvavmuf =umoGm;wJhtcgrSm awmh
axmiftm%mydkifawG[m pdwfcs&avmuf+yD vdkwGuf+yD;touf 20 txufausmif;om;}uD;awGbuf OD;vSnfhvmygw,f? 1975 -o*kwfv
xJrSm 3 aqmifrSm &SdwJh OD;oefta&;tcif; ausmif;om; 50 ausmfeJ a&$wd*Hk ausmif;om; 15 a,mufavmufudk wGJbufaxmif taqmif
1 ykd+yD;yHkpHudkif tvkyf=urf; pcdkif;ygw,f? aemufwaerSmawmh 4 aqmifeJ 5 aqmifu a&$wd*Hkta&;t cif; ausmif;om; 70 ausmf/
0if'grD,mcJaygufr_ausmif;om; 10 a,mufausmfeJ OD;oefta&;tcif;ausmif;om; 5 a,mufavmuf udk wGJbufaxmif 1 aqmifudk
xyfydk+yD;t&ifa&mufolawGudk atmufxyf/ aemufa&mufolawGukd tay:xyfrSm xm;w,f?
tif;pdeaf xmifr}uD; 4 aqmifeJ 5 aqmifuakd wmh rqvacwfrmS txl;wd;k wuf rsm;jym;vmaewJh &mZ0wftusO;f om; awGxm;zdk
&mZ0wftusOf;om; tcsKyfaqmifawGtjzpf ajymif;vJypfvdkuf+yD;EkdifiHa&;tusOf;om;awGudk 3 aqmifwaqmifxJrSmbJ pkxm;vdkufw,f?
ausmif;om;}uD;awG wGJbufaxmifudk vlpHka&muf+yDrdk wdkufyGJwdkufzdk v#dK0SufpDpOf =uygawmhw,f? aemufwaereuf
awmif,mtvkyfqif;csdefrSm wdkufyGJpzdk owfrSwfvdkufw,f? wdkufyGJrpcif tawmtwGif; 0g'gawG&J yHkpHudkifr_/ tjypf&Sm dkufESufqJ qdk
apmfum;r_awGudk wwfEkdifor# pdwfxdef;+yD;onf;cH=u&w,f? aemufwaereufjzpfwJh 1975 ck -o*kwfv 8 &ufae reufrSm 1 aqmifu
ausmif;om;}uD;awGtm;vHk;udk taqmifa&SrSm wef;pDcdkif;+yD;/ tvkyfqif;zdk taqmif0if;tjyifzuf awmif,mawGqD xGuf cdkif;wJhtcg
a&SqHk;uwef;pDaewJh udkoufwif (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ 0rf;wGif;)/ udkcifarmf (ac: ) armf}uD; (aq; 1/ pma&;q&m armif pnfol.om;/ ,ck
Los Angeles) eJ ausmif;om;wef;pD;tjzpf cefxm;cH&ol udkcifarmifvif; (&efukef0dZPmodyH ausmif;om; a[mif;) wdkup+yD;rvkyfbl;uG
vd k atmf v d k u f v d k
usef a usmif ; om;tm;vH k ; uvJ
tvk y f = urf ; rvk y f b l ; uG
yk H p H t vd k r &S d
pojzif h
auG;a=umfatmf[pf=u+yD;taqmifxjJ yef0ifvmcJ=h uw,f?
'DtcgrSm tvkyfqif;cdkif;wJh taqmifrSL;0g'gawGvJ a=umuftm;veftm;eJ xGufajy;oGm;=u+yD;waxmifvHk; &kwf&kwf oJoJ
jzpfomG ;w,f? c%=umawmh axmif0g'gawG[m oHacs;wufaewJh &dik zf ,ftpkwaf wG *avmuf*vufvyk &f if; ausmif;om;}u;D awG&&dS m taqmif
1 qDajy;vm=u+yD;taqmifab;ywfvnfeJ tay:xyfAm,mvrf;twdkif; ywfywfvnfae&m,l 0dkif;xm;vdkuf=u w,f? wGJbufaxmif
Al;0ay:u ae0if;ppfwyfuvJ 1 aqmifbufudk *sDzkd;eJcsdefxm;w,f? ausmif;om;tm;vHk;uawmh taqmif xJrSm udk,fhae&mudk,f
at;aq;wnf_idrfpGmeJ xdkifae=uw,f? axmifrSmwGJbufxm;wJh ppfaxmufvSrf;a&;u wyf=uyf}uD;tqifh&Sd wifarmif u ratESrawG
rdk;r$efatmifqJqdk&if; &kdifz,fudkif0g'gawG/ eHygwf'kwfudkif0g'gawG _cH&H+yD;1 aqmiftay:xyf tcef;xJ0if _cdrf;ajcmuf }udrf;armif;w,f?
ausmif;om;wa,mufudk qGJxkwfr,ftvkyfrSm usefwJhausmif;om;tm;vHk; 0kef;ueJx&yfvdkuf+yD;a&Sudkwufvmvdk rqGJ&Jawmhbl;?
rif;wkd tm;vH;k udk ypfow+yD;rS igu Ekid if aH wmftvHtyk f taocHrmS uG vdk ajymvdu
k af o;w,f? a'gopdw/f &Supf w
d af wGre$ af evdk t&l;wydik ;f eJ
bmawGav#mufajymaerSef; rod? ausmif;om;awG[m oludkvHk;0*&krpdkufbJ at; aq;yJaejyawmh &Suf&SufeJ jyefqif;oGm;w,f?
_cdrf;ajcmufvdkr&rSef; odoGm;wJhtcg wGJbufaxmifydkiftjzpf wGJbufxm;wJh ppf axmufvSrf;a&;u t&mcHAdkvftqifh&Sd vSa&$
a&mufvm+yD;tcsdKowfw,f? acgif;aqmifawG olqDvm+yD;vdkvm;csufawG ajyajy vnfvnf aqG;aEG;ndEkdif;zdkac:w,f? ausmif;om;awGu
acgi;f aqmifr&Sb
d ;l vdk ajymwJt
h cg ud,
k pf m;vS,af &G;+yD;vmaqG;aEG;zdk ajymwmudak wmh ausmif;om;awGu vufcv
H u
kd w
f ,f? waqmifv;kH u
ausmif;om;tm;vHk; ndESdKif;wdkifyif+yD;wdkufyGJ0ifwmjzpfayrJh tay:xyfausmif;om;awGa&mu+yD;rS tckvdkjy\em ay:wma=umifh
tm%mykdfifawG[m tay:xyfausmif;om;awGudk t"durJae w,f?
axmufvSrf;a&;eJ 0g'gawG jyefoGm;wJhtcg ausmif;om;awG wdkifyifaqG;aEG;=u+yD;tay:xyfu udk,fpm;vS,f 5 a,muf
a&G;vdkufw,f? 4if;wdkuawmh OD;oefta&;tcif;u udkoufwif (pD;yGm;a&;wuUokdvf/ 0rf;wGif;)/ OD;oef=a&Gwd*Hk ESpfr_wGJu udkcif armifvif;
(&efukef0dZPmodyH ausmif;om;a[mif;)/ 75 a&$wd*Hkta&;tcif;u udkaX;atmif (&efukef0dZPmodyH=Oya'/ oHvsif/ ,ck u,ef;jynfopf)/
udkat;atmif (aq;1/ &efukef) eJ udkae0if;atmif (&efukef0dZPmodyH ausmif;om;a[mif;) wdkjzpf=uw,f?
awmif;qdck suaf wGuawmh rdrw
d kd [m &mZ0wftusO;f om;awG r[kww
f t
hJ wGuf aexdik pf m;aomufrr_ mS yHpk H y,fzsuaf &;/ tvky=f urf;
rvkyf&a&;/ usef;rma&; apmifha&Smufr_&&Sda&;/ tm;upm; vkyfcGifh&a&;/ pmtkyfpmwrf; oGif;cGifh&a&; pwmawGjzpfw,f? udk,fpm;vS,f 5
a,muf[m wGJbufaxmifAl;0 Hk;cef;rSm axmiftm%mydkifawGeJ aqG;aEG;=uw,f? axmiftm%mydkif awGbufu wGJbufaxmifydkif
wm0ef,x
l m;wJh ppfaxmufvrS ;f a&;u t&mcHAv
kd t
f qif&h dS vSa&$ eJ tusO;f OD;pD;'k!e rf ; ppfaxmufvrS ;f a&;u Adv
k }f uD;tqif&h dS trnfrrSwrf d
wa,mufwkd jzpfw,f? ausmif;om;ud,
k pf m;vS,rf sm;u rdrw
d kd [m word carrier rsm;omjzpf a=umif;/ ausmif;om;xk&J vdv
k m;csuaf wGukd
wqifhvm wifjyay;olawGomjzpfa=umif; pum;yvifcH+yD;aemuf awmif;qdkcsufawGudk wcsufcsif;wif+yD;tjyeftvSef aqG;aEG;=uw,f?
t"duuswhJ tcsut
f m;vH;k vdv
k kd axmiftm%mydik af wGu vdu
k af vsmay;+yD;wcsKd udak wmh axmiftm%mydik af wG odumQ qnf&ma&mufatmif
ausmif;om;awGbufu enf;enf;yg;yg;av#mhay;vdkufw,f? Oyrm/ reufbuf urBmra=u oDcsif;qdk&wm/ bk&m&Sdcdk;&wmawGudkawmh

vkyfcsifwJholuvkyf/ rvkyfcsifwJholu _idrf_idrfav;aeay; qdkwmrsdK;jzpfygw,f?


OD;oefta&;tcif;rSm 74 'DZifbFm 11 &ufn &efukefwuUodkvf0if;udk ppfwyfeJykvdyfawG 0ifpD;wJhtcg rsuf&nf,dkAHk;awG
wxde;f xde;f ypfaewJ=h um;u ausmif;ol ausmif;om;awG[m wa,mufeJ wa,muf vufcsi;f csw
d /f OD;oeftkw*f u
l kd 0dik ;f ywfum+yD;urBmra=u
trsdK;om;oDcsif;udk qdkcJh=uw,f? 75 *|ef a&$wd*Hkta&;tcif; ausmif;om;awG[mvJ oydwfpcef;uae tif;pdefaxmif zrf;ac:vmpOfwkef;u
axmif A l ; 0ta&muf tcsKyf u m;awG a y:urqif ; cif urB m ra=u oD c sif ; ud k tm;vH k ; oH yd i f q d k / oD c sif ; qH k ; rS
um;ay:uqif;+yD;axmifxJ0ifcJh=uolawGjzpfw,f? bmoma&;eJ ywfoufvdk c&pf,mefeJ rlqvif tenf;tusOf; ygwmuvGJ&if
usefwJhausmif;om;tm;vHk; Ak'<bmom0ifawGjzpf+yD;bmoma&;udkif;&SdKif;olawGvJ tawmfrsm;w,f? 'gayrJh axmifxJrSm tm%mydkif awGu
b,ftcsdef b,fESpfem&DwdwdrSm urBmra=uoDcsif;/ b,fESpfem&DwdwdrSm bk&m;&Sdcdk; tm;vHk;rqdkrae&/ vdyfacgif;xGufatmif atmfqdk&r,f/
rvdu
k ef m&if&u
dk rf ,f/ wdu
k yf w
d rf ,fq+kd y;D yHpk u
H ikd w
f mudak wmh bmoma&;tudik ;f &SKd if;qH;k ausmif;om;uawmif rcHcsiyf g? 'ga=umifh axmifypkH t
H jzpf
urBmra=u qdk&wmeJ bk&m;&Sdcdk;&wmudk ausmif;om;awGu qefusifwm jzpfyg w,f?
tJovdk ausmif;om;udk,fpm;vS,fawGeJ axmiftm%mydkfifawG axmifAl;0Hk;cef;xJ aqG;aEG;ae=upOf w,fvDzkef;jrnfvm
+yD;vmaqG;aEG;wJh udk,fpm;vS,fawG emrnfpm&if;awmif;w,f? b,fuqufw,f rodyg?
awmif;qdkcsufawGxJrSm rdrdfqENtavsmuf usef;rma&;twGuf/ odkr[kwf 0goemt&/ odkr[kwf pm;aomufa&;tqif ajyzdk
awmif,mvkyfcsifwJhol udk,fhtpDtpOfeJudk,f vkyfcGifh&SdzdkeJ/ xGufwJhoD;ESHudk pkdufysdK;vkyfudkifolu tjynfht0 cHpm;cGifh&zdkvJ yg w,f? 'g[m
ausmif;om;awG tvky=f urf;udq
k efusiw
f m vufa=umrwif;vdk r[kwb
f ;l qdw
k m jyzdk jzpfovdk tm%mydik af wG buf uvJ ausmif;om;awG
tvkyf=urf; vHk;0rvkyfbJ aewmr[kwfygbl; vdkolwdktxufudk t&Sufajy oduQmqnfjy&m a&muf atmif vdkvJ jzpfygw,f? 'Dawmif,m
tvkyf=urf;udpP aqG;aEG;=uwJhtcgrSm ausmif;om;awGudk 'Dkufxdk;cGifhawmif ray;cJhwJh axmif tm %mydkifawGu awmif,mvkyfcdkif;wm[m
udk,fvufv_yf&Sm; usef;rma&; taxmuftuljzpfzdkcdkif;wmygqdk+yD;r[m*&k%m&Sifav oHeJ ajymvdkufao;w,f?
touf20 atmuf ausmif;om;av;awGtwGufvJ xnfhoGif;awmif;qdkayrJh axmiftm%mydkifawGu udk,fhtwGuf om
udk,fwm0ef,lzdkeJ olwdkrauseyf&if olwdkajymvdrfhraygh/ olwdkauseyfvdk vkyfaewmayghvdk ajymwJhtwGufa=umifh wa=umif;/
ausmif;om;}uD;awG a&SuwkdufyGJqi+yD;&if odwfr=umcifrSm ausmif;om;i,fawGvJ aemufuvdkuf+yD;wdkufyGJ wdkufvmvdrfhr,f qdkwm
aocsmayguf,Hk=unf ar#mfvifhxm;+yD;tJ'DtcgusrS ydkxdxda&mufa&mufulEkdifrSmjzpfvdk wa=umif; wdka=umifh ausmif;om; av;awGtwGuf
tcGifhta&;awmif;qdkcsufudk odwfrwGef;awmhbJ taqmifudkjyefcJh=uw,f?
aemuf 2 &uft=um we*FaEGae axmif0ifpm awG&wJhtcg wGJbufaxmif 1 aqmifausmif;om;}uD;awGeJ 2 aqmif
ausmif;om;i,fawG twla&mawG&awmh ausmif;om;i,fawGxu
J pdw
f cf s,=kH unf&wJ/h OD;aqmifEidk pf rG ;f &Sw
d hJ ausmif;om;i,fawGeJ wdu
k yf u
JG pd P
pDpOfnEd KdS if;r_awG vkyv
f kd &vku
d w
f ,f? tJ'aD usmif;om;i,fawG[mvJ ausmif;om;}uD;awG wdu
k yf +JG yD;uwJu olwkd t aqmifxJ v#Kd 0Supf nf;H;k
v_yf&Sm;aecJh=uw,f? xGufa&Smtkyfpk&J owif;ay; vufaxmufcs rcH&atmif ntdyfcsdefusrS udk,feJ tdyf&mcsif;uyf&uf ausmif;om;uae
wqifh+yD;wqifh wdk;wdwfodkodyfpGmeJ aqG;aEG;pnf;Hk;&wm jzpfw,f? xGufa&Smtkyfpkuawmh av#mh&ufrsm;rsm;&+yD;axmifujrefjrefvGwfzdk
axmiftm%mydkifawGtvkdus bmrqdkvkyfzdk toifh&SdolawGjzpfw,f? 'ghtjyif ausmif;om;av;awG[m xGufa&Smtkyfpk r&dyfrdatmif
awmif,mvkyf&if;eJ ausmif;om;}uD;awGaewJh taqmif0if;em; rodrom csOf;uyfvm+yD;ausmif;om;}uD;awGeJ v#dK0SufndESdKif;wmvJ
vky=f uw,f?
aemufwae -o*kwv
f 11 &ufaerSmawmh pDpOfxm;wJt
h wdik ;f ausmif;om;av;awG[m awmif,mvkyaf e&if; rd;k &Gmvm wJt
h cg
rvkyfEkdifawmhbl;uG vdkatmf[pfauG;a=umf=u+yD;ausmif;om;}uD;awG&Sd&m 1 aqmifxJ ajy;0ifcdkvSHKvm=uw,f? wv=um twif;=uyfqHk;
yHkpHudkif u|efZmwfoGif;xm;wmuae t&JpGefazmufxGuf&wmjzpfvdk wcsdKausmif;om;av;awG[m a=umufpdwf/ emusnf;0rf;enf;pdwf/
ar#mv
f ift
h m;ud;k pdwef J 0rf;omaysm&f i$ pf w
d af wG trsKd ;rsKd ;aygi;f qH+k yD;pdwv
f y_ &f mS ;r_}uD;rm;jyif;xefum wkew
f ek f &D&eD J rsu&f nfusiakd uG;=uwmudk
ausmif;om;}uD;awGu ESpfodrfhtm;ay;cJh&w,f? ausmif;om;av;awG[m 'D wv=um yHkpHudkif tvkyf=urf; cdkif;cH&wmudk wurBmavmuf
=umcJw
h ,fvkd xifr=d uw,f?
'Dvdk rvGJraoGjzpfvmr,fhta&;udk tm%mydkifawGuvJ ar#mfvifhxm;+yD;jzpfaeawmh odyfr=umcifrSmbJ tm%mydkifawG
vdu
k v
f m+yD;ausmif;om;av;awG&J vdv
k m;csuaf wGukd ausmif;om;acgi;f aqmifawGu H;k cef;rSm vmaqG;aEG;zdk eJ ud,
k t
hf aqmif ud,
k jf yef=uzdk
ajymvmw,f? ausmif;om;av;awGu acgif;aqmifr&Sdbl; vdkajymawmh udk,fpm;vS,fa&G;zkd ajymw,f? 'geJ ausmif; om;av;awG[m 2
aqmifrmS jyefvnfpk ;Hk pnf;a0;=u+yD;tay:xyfu,
kd pf m;vS,f 2 a,muf/ atmufxyfu,
kd pf m;vS,f 2 a,muf aygi;f 4 a,mufa&G;vdu
k w
f ,f?
'Daemuf wGb
J ufaxmifA;l 0 H;k cef;rSm wGb
J ufaxmifyikd f wm0ef,x
l m;ol ppfaxmufvrS ;f a&; t&mcH Adv
k t
f qif&h dS vSa&G eJoGm;aqG;aEG;=uw,f?
ausmif;om;av;awG&J ud,
k pf m;vS,af wGuawmh udpk ;kd 0if; (&efuek 0f Zd mP ody/H` ,ck*syef Ekid if H {&m0%f *sme,f)/ udo
k ef;Ekid f (ynma&;wuUov
kd /f
zm;tH / rG e f t rsd K ;om;/ * av;vH k ; aemuf y d k i f ; N L D ) / ud k x G e f ; jrif h 0 if ; (&ef u k e f 0d Z P m od y ` H / opf a wm/ rH k & G m ) eJ omauwrS
txuausmif;om;wOD;wdkjzpf+yD;tm;vHk; a&$wd*Hkta&;tcif;ujzpfw,f? aqG;aEG;yGJudk 1 aqmifu ausmif;om;}uD; udk,fpm;vS,fawGvJ
wuf&w,f?
ausmif;om;av;awG aqG;aEG;awmif;qdkwJh tcsufawGuawmh tvkyf=urf;rvkyf&a&;eJ yHkpHy,fzsufa&;/ aq;rSL;rSefrSef jycGifh&a&;/
xrif;[if; 00pm;cGi&hf a&;/ a&00csKd ;cGi&hf a&;/ a&aEG;&a&;/ ZGe;f eJyk*H tvHt
k avmuf&a&;/ pmtkypf mwrf;oGi;f cGi&hf a&;/ tm;upm; v_y&f mS ;cGi&hf a&;
pwmawGjzpfw,f? axmiftm%mydkifawGtaeeJ 'gawGudk a&SmifvGJ[efwm;vdk r&Ekdifawmhwm ar#mf vifhwGufq+yD;jzpfaeawmh
odwt
f }udwt
f e,f raqG;aEG;vdu
k &f bJ awmif;qdck sut
f m;vH;k vH;k vdv
k kd vku
d af vsmvdu
k w
f ,f? pmtkypf m wrf;oGi;f cGiu
hf awmh w&m;0ifciG hf yvkd

r&Edkfifvdk em;vnfr_eJ cGifhyay;r,fvdk ajymw,f?


'DvdkeJ touf 20 atmufausmif;om;i,fawGudk yHkpHudkiftvkyf=urf;cdkif;+yD;tnGefcsdK;wJh pDrHudef;[mvJ ed*Hk;csKyf tqHk;owf
oGm;w,f? 1975 ck -o*kwf axmifwGif;wdkufyGJawG[m 1974=80 umvxdef;odrf;cHausmif;om;awG&J yxrqHk;eJ tatmifjrifqHk; Strike
jzpfcJhw,f? &efol[m rxifrSwfbJ vHk ;0tvpftidkufrdoGm;+yD;ausmif;om;awG&J =uHhcdkifwJh nDnGwfr_tiftm;udk wkefv_yfoGm;um
t_;H ay;cJ&h w,f? 'Dwu
kd yf [
JG m 1975 ckEpS f ausmif;om;rsm;tygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;rsm;eJ ywf oufwhJ ppftpd;k & axmiftm%mydik af wG&J
pDrHudfef;udk dkufcsdK;ypfvdkufEkdifwJh t"du yGJOD;xGufwdkufyGJ}uD;jzpfoGm;w,f?
wdkufyGJawG+yD;vdk aemuf 2 ywf t=umrSmawmh tm%mydkifawGeJ oGm;aqG;aEG;wJh 1 aqmiftay:xyfu ausmif;om;}uD; rsm;&J
ud,
k pf m;vS,f 5 a,muf/ 2 aqmifu ausmif;om;av;rsm;&J uk,
d pf m;vS,f 4 a,muftjyif trmcHv+aH qmfoal wGvkd tm %mydik af wG,q
l wJh
wjcm;ausmif;om;}uD; 2 a,muf pkpkaygif; 11 a,mufudk wdkufydwfvdkufw,f? 'D 11 a,mufudk wdkufydfwf&mrSm taqmifxJ0if
ac:xkwfoGm;wmrsdK; rvkyf&Jb/J rvdrfhwywfeJ axmif0ifpmoGm;awGt+yD;axmif0ifpmcef;ujyeftxGufrSm apmif tkyf/ um;ay:wufcdkif;/
axmifr}uD; Al;0uae wdkuf0if;aygufxd um;eJwifac:oGm;+yD;6 wdkufeJ 4 wdkufrSm wdkufydwfvdkufwmjzpf w,f? 'Dvdkwdkufydwfvdkufwmudk
wGJbufaxmifrSm usefcJwJhausmif;om;awG odwJhtcg naetaqmifydwfcsdef taqmifxJjyefr0ifbJ ae+yD;wdkufydwfcHausmif;om;awG
jyefvw
$ af y;zdk qENjy=uw,f? 'gayr,fh &xm;+y;D om; t"dutcGit
hf a&;awG xdcu
kd rf r_ &Sw
d hJ tajc taeatmufrmS jyefvw
$ af &; t"durxm;zdk eJ
ausmif;om;wdk&J tpOftvmtwdkif; wAdkvfus wAdkvfwufpepf usifhoHk;oGm;zdk ausmif;om;trsm;pku oabmxm;&Sd=uw,f? 'ghtjyif
udk,fpm;vS,fawG wdkufydfwfcHvdkuf&ayrJh 7 &uf*sLvdkif tcrf;tem;vkyfr_eJ wvcef wdkufydwfcHxm;&wJh a&$wd*Hkta&;tcif;u udkjrifhaqG
(pufr_wuUodkvf/ rHk&Gm=qm;vif;}uD;)/ udkjrifhatmif=unf ac: armif ajr0g (pufr_wuUodkvf/ wefqnf)/ udkoef;Ekdif (aumifpDpma&;/ &efukef
1989 rS ,aexd etz axmifusaeqJ yk*Hoef;Ekdif) tp&dSolawG tJ'DaerSmyJ wdkufuvGwf+yD;wGJbufaxmifa&mufvm=uvdk qENjyyGJ
&kyfodrf;vdkuf+yD;taqmifxJ jyef0if=uw,f? wGJbufaxmif -o*kwf Strike awGa=umifh &vmwJh tcGifhta&;awGvJ wckrS t&kyfodrf;rcH&yg?
wdu
k yf w
d cf &H wJh ud,
k pf m;vS,af wGae&mrSm ud,
k pf m;vS,o
f pfawG xyfa&G;aumuf=uw,f? ausmif;om;awG[m rdrw
d kd ud,
k pf m;vS,f
rdrw
d kd a&G;+yD;ud,
fk yf ikd t
f yk cf sKyfa&;pepfwck axmifxu
J sio
hf ;kH aewmudk tm%mydik af wGu rwwfombJ cGihf yxm; &w,f? wu,fw
h u,fawmh
axmifx;kH pHt& tusO;f om;tcsi;f csi;f tkycf sKyfzdk tcef;vl}uD;/ wef;pD;/ Ag,m/ bkwu
f ikd af wGukd axmif tm%mydik af wGuom a&G;cs,cf eftyf
wm0efay;dk;jzpfayrJ tckawmh tJovdkvkyfvdkr& jzpfaew,f?
wdkufydwfcH&wJh 11 a,muf[m 6 wdkufeJ 4 wdkufrSm 3 veD;yg;wdkuf ydwfcH&+yD;aemuf 8 a,mufu tif;pdefaxmifr}uD; 3
aqmifuakd &mufomG ;w,f? ukcd ifarmifvif;/ udpk ;kd 0if;eJ udo
k ef;Ekid w
f kd uawmh aemufxyf3vausmrf S wdu
k u
f vGw+f yD;3 aqmifa&muf oGm;w,f?
wa,mufrS wGJbufaxmifjyefrydkyg?
75 -o*kwf wGb
J ufaxmifwu
kd yf aJG wG&J atmifjrifrt
_ &Sed t
f [keaf =umifh tif;pdeaf xmifr}uD; 3 aqmifrmS a&m wGb
J uf axmifrmS yg
ausmif;om;awGtygt0if EdkifiHa&;tusOf;om;awG[m EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJawG/ avhvma&;awG vGwfvGwfvyfvyfeJ yHkrSef vkyfEkdif=uw,f?
t*Fvdyfpm avhvma&;vJ tawmfvkyf=uw,f? 'ghtjyif opfom;/ yvyfpwpf (oGm;wkdufwHvufudkifdk;)/ ydkufqH tauGaphawGeJ
yef;yk&kyfvkyfwm/ wHqdyfawG/ 'DZdkif;awGvkyfwm/ ud;ykwD;vkyfwm pwJh axmifwGif;vufr_ynmawGvJ avhvm oif,l+yD;cGyfa'gif;&kyf/
i_ rd ;f csr;f a&;*sKd ;iSu&f yk /f bk&m;&kypf wmawG 'DZikd ;f trsKd ;rsKd ; xGi;f xkvyk +f yD;rdbaqGrsKd ;awGqD trSww
f &jyefykd =u w,f? wcsKd vJ 0goemtavsmufeJ
pm;a&;aomuf a &; yd k t qif a jyzd k oD ; ES H a wG p d k u f = uw,f ? tm;upm;v_ y f & S m ;r_ a wG / ud k , f c H y nm oif w ef ; awG v k y f = uw,f ?
axmif0ifpmxnfhay;vmwJh yvyfpwpftdwfawGtm;vHk; pkpnf;aq;a=um+yD;0g'gawGuwqifh tjyifu yvyfpwpf0,form;xH jyefa&mif;/
&wJ h a iG e J abmvH k ; / jcif ; vH k ; / abmf v D a bmwd k 0,f u pm;=uw,f ? wcgw&H r S m vJ 0g'grd o m;pk a wG vma&mif ; wJ h rk e f awG /
ta=umfawG0,f+yD;tm;vHk;0dkif;pm;=uw,f? vufa&;uAsmpmtkyfawG/ r*~Zif;awGxkwf+yD;vSnfhzwf=uw,f? EdkifiHa&;pmtkyfawG tygt0if
pmtkyfpmwrf;trsdK;rsdK;vJ oGif;EdkfifcJhw,f?
axmifxJrSm t"duxm; vkyfwmwcku ae}uD;&uf}uD; tcrf;tem;awGygbJ? txl;ojzifh ppftm%m&SifawG vufcsuf a=umifh
jynfolawG aoG;ajruscJh&wJh &ufawGudk txdrf;trSwf rysufruGufvkyf=uw,f? tJ'Dae&ufawGuawmh (1962) *sLvdkif 7 &uf/ (1967) o*kwf 13 &uf ppfawGqefvkyGJ ('Dtxdrf;trSwfu a&$wd*Hkta&;tcif;rSm tHkeJusif;eJ yg0ifqifE$J+yD;tzrf;cH&wJh &cdkif ausmif;om;awG&J
rdwfqufay;r_uae usefwJhausmif;om;awG odvm+yD;txdrf;trSwf vkyfwmjzpfw,f)/ (1950) -o*kwf 12 &uf apmbOD;}uD; usqHk;wJh&uf
('D&ufuawmh 1976 ckxrJ mS KNU u q&mapmatmfvif;'kd (ynma&;wuUov
kd /f ,ck -opa-w;vs) axmifxaJ &muf vmawmh ausmif;om;awG
u&ifhawmfvSefordkif;odvm+yD;txdrf;trSwfvkyfwmjzpfw,f)/ (1974) *|ef 6 &uf tvkyform;owfyGJ/ (1974) 'DZifbm 11 &uf
OD;oefta&;tcif; ausmif;om;=jynfolowfyGJwdkudk t"duvkyf=uw,f? 'ghjyif (1968) pufwifbm 24 &uf ocifoef;xGef; usqHk;wJhae/
1975 rwf v 15 &uf ocif Z if = ocif c spf usqH k ; wJ h a eawG v J txd r f ; trS w f y=uw,f ? t"d u tm;jzif h ppf t m%m&S i f a wG & J
&ufpuf,kwfrmr_udktjrJowd&+yD;emusnf;pdwfxufoefaeatmif tJovdk aersdk;awG txdrf;trSwfvkyfwmjzpfw,f? 'ga=umifh ZEM0g&D 4
&uf vGwv
f yfa&;ae/ azaz:0g&D 12 &uf jynfaxmifpak e/ rwf 27 &uf awmfveS af &;ae/ Zlvikd f 19 &uf tmZmenfaeawGawmh axmifxrJ mS
ausmif;om;awG tcrf;tem; vkyaf vhvyk x
f r&Syd g? txdr;f trSwv
f yk &f mrSmawmh tajctaeay;&ifay;ovdk tvHtav;ywm/ usq;kH olawGukd
tav;ywm/ wkdufyGJ0ifoDcsif;qdkwm/ uAsm&GwfwmawGvkyf=u+yD;ausmif;om;tawmfrsm;rsm;[m w&uf/ odkr[kwf weyf xrif;rpm;bJ
aewmrsdK;vJvkyf=uw,f? axmifxJrSm udk,fu txufpD;&aecsdefrSmawmh tcrf;tem;awGudk ajAmifay:wif}uD;vkyf+yD;cGyfa'gif;tvH/
wl w H Z if t vH a wG a xmif / ausmif ; om;or*~ o D c sif ; / tif w mae&S i f e ,f o D c sif ; awG tptqH k ; atmf q d k = u/ tvS n f h u suAsm&G w f /
awmfvSefa&;oDcsif;awG tvSnfh usqdk eJ wu,fh vGwfajrmufa'ovdkvdk vkyfwmjzpfw,f? axmifxJrSm udk,fcHae&wJhtcsdefrsdK;usawmh

'Dvdkae}uD;&uf}uD;awGudk v#dK0SufodkodyfpGmeJ dkufESufcH/ wdkufydwfcH pGefpm;vkyf=u&w,f?


vuf0Jausmif;om;awGeJ vuf0J EkdifiHa&;tusOf;om;awGuawmh apmapmuajymwJh &ufawGtjyif rwfv 28 &uf Auy
awmfvSefa&;ae/ -o*kwf 15 &uf Auy arG;ae/ ar 1 &uf urBmhtvkyform;ae/ Ekd0ifbm 7 &uf r[matmufwdkbm awmfvSefa&;
aeawGvJ tcrf;tem; vkyf=uw,f? tJ'DumvawGwkef;u ArmjynfrSm rqv uvGJ+yD;w&m;0ifygwDpHkpepf r&Sdao;bJ rqv
ppftm%m&Sipf epfukd cdik cf ikd rf mrm pGpJ jJG rJjrJ/ tm;aumif;aumif;eJ qefusiw
f u
kd af ewm Auy wzGJ bJ&adS eawmh obm0uspmG bJ ausmif;om;awG
tygt0if Ekid if aH &;wufuGvy_ &f mS ;ol trsm;pk[m vuf0,
J rd ;f =uwm/ 'grrS [kwf axmifxaJ &mu+yD;aemuf vuf0J ,dr;f oGm;wm rqef;ygb;l ?
'ga=umifh uGefjrLepf/ uGufpkwfeJ nif;oD; zdk;bD;,m; (Phobia) &SdwJhpdwfa0'em&SifawG tJ'DtcsdefwHk;u om axmifxJa&mufvm&if
oGufoGufcgatmif &l;oGm;Ekdifygw,f? axmifxJrSm uGufpkwfuGufyJhawGuvJ bmaygovJrar;eJ? nif;oD;vdk teHqdk;wJh *sydk;awGuvJ
rsm;rSrsm;?
ausmif;om;awG/ Ekid if aH &;tusO;f om;awG wefc;kd xGm;aecsed q
f &dk if tkwef H KH 4 buf=um;/ oHwikd af wG&J aemuf a&mufaewm uvGv
J kd
wjcm;Ekid if aH &;udpaP wG vkycf siw
f mvkyv
f kd &w,f? txufwae&mrSm ajymcJo
h vdk axmifjyify ppftpd;k & tkycf sKyf&ma'orSm vkycf iG rhf &wmawG
axmif x J r S m vk y f v d k &w,f ? tJ o vk d tajctaersd K ;rS m qd k & if axmif 0 g'g/ axmif r S L ;awG u vJ ausmif ; om;awG tygt0if
Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd &d&k u
kd sKd ;usKd ;qufqw
H ,f? pma&;cGirhf &Sw
d hJ axmifxrJ mS pmapmifpmwrf;awG a&;jzefaewm od vJ bmrSrajym=ubl;?
axmifxHk;pHt& wvm}uD;/ wvmav; pDvdk awGoGm;vJ e0w=etz acwfvdk &kHk;wif+yD;axmifxyfcs ESpf xyfwdk;wmr&Sdyg? tusOf;axmif&J
taqmuftOD/ ypPn;f ud&,
d mawG zsuq
f ;D aewmawGvJ rsuEf mS v$o
J mG ;w,f? ausmif;om;awG uvJ &efol ypPn;f qdk tcGit
hf a&;&&if&ovdk
zsufqD;&r,f? &efolypPnf; rsm;rsm;ysufqD;av aumif;av qdkwJhcH,lcsuf xm;=u w,f? axmifpnf;urf;eJqefusifwJh u&maw;oifwef;/
odik ;f / vufa0S oifwef;awG ay;wmawGvJ tm%mydik af wGu bmrSrajym =uawmhb;l ? &efol pnf;urf;udk wwfEidk o
f avmuf csKd ;azmuf&r,f
qdkwJhcH,lcsufudkvJ ausmif;om;awG cH,l=uw,f? usef;rma&; eJeJraumif;vdkufeJ/ neufoef;acgif 0g'gudktoHukefatmfac: +yD;aq;rSL;
ta=umif ; =um;cd k i f ; w,f / aq;&H k w uf c G i f h awmif ; w,f ? Ek d pm;/ qef ywf p m; r&&atmif awmif ; w,f ? 'gayrJ h axmif & J
aq;ukoapmifha&Smufr_pepfeJ t&nftcsif; tifrwef nHhzsif; pkwfcsmwma=umifh axmifxJrSm usef;rma&;jy\em[m tjrJwrf;yJ ylnHylnH
0l;0g;0l;0g;eJ +yD;ae&w,f?
1975 ck tukefydkif;avmufrSm ausmif;om;av;rsm;aewJh wGJbufaxmif 2 aqmifrSm yxrqHk;udk,fpm;vS,f 4 a,muf
wd k u f y d w f c H & +yD ; aemuf x yf a &G ; aumuf wif a jr m uf x m;wJ h ausmif ; om;ud k , f p m;vS , f 10 a,muf u d k axmif t m%myd k i f a wG u
aqG;aEG;p&m&Sdw,fvdkajym ac:xkwfoGm;+yD;aemuf axmifr}uD;rSm 6 wdkufydwfvdkufw,f? tJ'D ausmif;om;udk,fpm;vS,fawG[m 2
aqmifrSm&SdwJh touf 20 atmufausmif;om;av;awGudk aumif;aumif; pnf;kH;tkyfcsKyffEdkif+yD;ausmif;om;av;awG&J tcGifht a&;awG
tjynfht0&atmif OD;aqmifv_yf&Sm;aewmjzpfvdk ausmif;om;av;awGay: -oZm}uD;wJhtwGuf tm%mydkifawG rsufpdqHyif ar$;pl;p&m
jzpfaew,f? 'ga=umifh olwdkr&dS&if ausmif;om;av;awG _idrfvdrfhr,fvdkwGuf+yD;wdkufydwfvdkufwmjzpfw,f? tJ'D udk,f pm;vS,f 10
a,mufuawmh 1? udkapmEkdif (pufr_wuUodkvf/ rmefatmif/ &cdkiftrsdK;om;)/ 2? udkatmifoef;jrifh (pD;yGm;a&; wuUodkvf/ awmifOuUvm/
,ck uvvw)/ 3? udk0if;aqG (txuausmif;om;/ yg&rD/ ,ck a&$vD)/ 4? udkrdk;jrifh (txuausmif; om;/ 8 av;vHk;aemufydkif;
jynfolwdk;wufa&;ygwD)/ 5? udkcifaZmfvif; (tvuausmif;om;/ AuyodkawmcdkusqHk;/ q&marmif aomfu.wl)/ 6? udkwifa&$ (ac: )
qrfqef (,ck ABSDF=vlabmifopf/ tar&duefEdkifiH)/ 7? udkvlarmf (txuausmif;om;/ abmufaxmf)/ 8? udkausmfxl; (tvuausmif;om;/
prf;acsmif;)/ 9? udpk EH k (t&yfom;/ &cdik t
f rsKd ;om;)/ 10? udak rmif0if; (txu ausmif;om;) wdk jzpf+yD;tm;vH;k a&$w*d t
kH a&;tcif;u jzpfygw,f?
2 aqmifu ausmif;om;awG[m rdrdwdk&J kwd,ajrmuf udk,fpm;vS,fawGudk wdkufydwfvdkufjyef+yDqdkwm od&wJhtcg tifrwef
rcHr&yfEkdifjzpf+yD;taqmif0if;xJrSm atmf[pfqENjy=uw,f? naetaqmifydwfcsdefrSm taqmifxJ jyefr0ifbJae=uvdk tajctaeawG
wif;rmvmw,f? tm%mydkifawGu axmifOya't& taqmifxJjyefr0if&if ypfr,fqdk+yD;axmifAl;ay:u ppfwyfudk 2 aqmifbuf *sDzdk;/
*sDo&D;awGeJ toifhcsdefxm;cdkif;w,f? ausmif;om;av;awGxJu 8 wef;ausmif;om; udkrif;atmif (ac: ) *dk&S,fav; (awmifOuUvm) [m
tuFs=D u,fo;D awGzkwf &ifziG +hf yD;axmifA;l 0bufvn
S hf &ifaumh&if; rif;wdk owW&d &dS if ypfvu
kd u
f G vdk atmf[pfped af c:cJw
h ,f? aemufq;kH rSmawmh
1 aqmifu ausmif;om;}uD;awG vma&mufajzmif;zs+yD;wif;rmr_avsmhoGm;atmif vkyfay;Ekdif cJhw,f? ausmif;om;av;awGvJ taqmifxJ
jyef0if=uw,f?
aemufwaereufrSm udk,fpm;vS,fawG wdkufydwfcH&wJht=umif;[m xGufa&SmawGc|efvdk qdk+yD;ausmif;om;av;awGu
xGufa&Smtkyfpkudk 0dkif;xdk;=uvdk tm%mydkifawGu xGufa&Smtkyfpkudk 2 aqmifrSmrxm;bJ wGJbufaxmifxJrSmyJ taqmifajymif;
xm;ay;vdkufw,f?
1 aqmifu ausmif;om;}uD;awG aqG;aEG;wdkifyif+yD;2 aqmifausmif;om;av;awG tpGef;ra&mufapzdkeJ tm%mydkifawG&J
axmifacsmufxJ rusa&mufapzdk ausmif;om;}uD;wcsdK 2 aqmif ajymif;ae+yD;xdef;zdkpOf;pm;=uw,f? 'ga=umifh axmiftm%mydkif awGudk
wifjywJhtcg olwdkuvJoabmwlvdk 1 aqmifu ausmif;om;}uD;wcsdK 2 aqmifajymif;/ 2 aqmifu ausmif;om;av; wcsdK 1
aqmifajymif;+yD;a&mar$vdkufw,f? 'ga=umifh ausmif;om;av;awGtwGuf EkdifiHa&;t& ydkaumif;wJhtajctae &vmcJh w,f?
wd k u f y d w f c H & wJ h ud k , f p m;vS , f a usmif ; om; 10 a,muf u d k 6 wd k u f y d w f v d k u +yD ; rS wcef ; eJ wcef ;
vS r f ; pum;ajymvd k qd k + yD ; tm;vH k ; ud k x k w f d k u f w ,f ? ausmif ; om;wa,muf j zpf w J h ud k 0 if ; aqG u xl ; ...rjcm;em;
vdk ocD si;f atmfq
f v
kd u
kd w
f mudk oDcsi;f qdv
k kd / pum;ajymvdk qd+k y;D xkwf u
kd w
f mjzpfygw,f? wdu
k w
f m0efct
H jzpf wGb
J ufxm;wJh ppfaxmufvrS ;f a&;u
wyf=uyf}uD;tqifh&Sd odef;jrdKif OD;pD;+yD;axmif0g'gawG/ tjym0wfawGeJ 0dkif;0ef;dkufESuf xdk;}udwf=uwmjzpfw,f? 'gaxmifuG/

rif;tarviftrd rf [kwb
f ;l / rif;wdk tm;vH;k udo
k w+yD;rS igud;pifwufr,fuG vdk &l;a=umifr;l a=umifvJ ajymvdu
k af o;w,f? tdu
k cf %em;pOf
ausmif;om;av; 10 a,muf[m apmiftyk x
f m;&ufeJ aqmifah =umifx
h ikd af e&if; olwkd xJuwa,mufjzpfwhJ udak usmx
f ;l u a&Sbufajr}uD;ay:
rdrw
d kd udk &ku
d w
f hJ om;a&jym;rSm pdeAf v
kd w
f ifh vkd pmvH;k xGi;f xm;wm awG&w,f? tJ'o
D m;a&jym;udt
k omqG,
J +l yD;apmifc_ KH awGatmufuae
wa,mu+yD;wa,muf vufqifhurf;=unfh=uw,f? twefi,f=umwJhtcgrSmawmh 0g'gawG[m om;a&jym;aysmufvdk ylnHylnH
awGjzpf+yD;ausmif;om; 10 a,mufvHk; apmif_cHKawG zGifh&SmwJhtcg om;a&jym; jyefawGoGm;vdk om;a&jym; cdk;zGufxm;&rvm;
qdk+yD;xyfdkufjyefw,f? (wdkufrSm&SdwJh om;a&jym;awGrSm pdefAdkvfwifh tjyif pdefpwif;/ wdkvdyf}uD;vufoH eJ emAdk*sif
vdkemr,fay;xm;wJh om;a&jym;awGvJ &Sdao;w,f)?
a&mufcgp&ufyikd ;f rSm waeo;kH cgavmuf xkwf u
kd f odk r[kwf 0ifu
kd cf &H w,f// ausmif;om;av; 10 a,muf[m 6 wdu
k f ydwcf aH e&pOf
6 wdkufrsufESm=uufawGcGm+yD;wcef;eJwcef; cdk;oGm;/ axmif0ifpm &duQmypPnf;awG a0r#pm; vkyf=uw,f? 'gayr,fh 6 wdkufuxGufwJhtxd
'Dvdk wcef;eJwcef ; ul ;oef ;aewmud k 0g'awG r od v d k u f = uygbl ; ? 'D 10 a,muf u d k 6 wd k u f rS m 10 &uf a vmuf 4 wd k uf r S m
aemufxyfwvavmufxm;+yD;rS axmifr}uD; 3 aqmifudk ykdvdkufw,f?
5? jzpf&yf 76
1975 ck -o*kwfvup+yD;axmifwGif;ausmif;om;rsm;&J pnf;vHk;nDn$wfr_/ wufuGjywfom;r_wdkeJ yHkpHudkiftvkyfcdkif;
u|efZmwfoGif;a&; pDrHudef;udk &kdufcsdK;vdkufEdki+yD;wJhaemuf ausmif;om;awG[m wGJbufaxmifeJ tif;pdefaxmifr}uD; 3 aqmifwdkrSm
acgi;f armh&ifaumh+yD;Edik if aH &;*k%o
f u
d mQ jrifjh rifrh m;rm;eJ rif;rlaecJ=h uwm 1976 ck rwfvtxd jzpfygw,f? tm%mydik af wG[m rwwfomvdk
vufav#mhvdkuf&ayrJh EkdifiHa&;tusOf;om; tqifhtwef;zsufodrf;a&;ukd tjrJ=uHpnfaew,f? EkdkifiHa&; tusOf;om; awG pdwf"mwfft&
OD;usdK;oGm;+yD;&kyfcE<mt& c|wf_cHKusoGm;atmif tjrJpOf;pm; &nfrSef;aew,f?
1976 ck rwfvrSm r_dif;&mjynfhta&;tcif;jzpf+yD;tif;pdefaxmifxJudk ausmif;om;awG wzGJzGJ0ifa&mufvmjyefw,f? axmifxJrSm
ausmif;om;tygt0if Ekifd if aH &;tusO;f om;OD;a& wqifw
h ;kd rsm;vmwJt
h cg rqvppftpd;k &&J axmiftm%mydik af wG[m Ekid if aH &;tusO;f om;
tqifhzsufodrf;a&; OD;csdK;a&;ay:vpDudk wcg jyefyGJxkwfvmjyefw,f?
tckwacguf axmiftm%mydkifawG&J ajcvSrf;u ausmif;om;awG&J tm;enf;csufwckudk tcGifhaumif;,l tjrwfxkwfzkd
pDpOfxm;w,f? ta=umif;jycsuf aumif;aumif;eJ ausmif;om;awG&J EkdifiHa&;tusOf;om;b0udk y,fzsufzdk&nf&G,fwm jzpfygw,f?
tJ'DtcsdefwHk;u wGJbufaxmifxJ&Sd ausmif;om;awGxJ EkdifiHa&;avmurSm jzpfavhjzpfx&SdwJhtwdkif; EkdifiHa&;t,ltq taoG; ta&mif
uGJvGJr_awG&Sdaew,f? tJ'DuGJvGJr_awGudk axmiftm%mydkifawGu toHk;cs rD;xdk;ay;+yD;ausmif;om;csif; dkufyGJjzpfatmif ajrSmufay;w,f?
tJovdkeJ 1976 ck rwfvukefydkif; nwn tm;vHk;tdyfaysmfaepOf tenf;pkausmif;om;awGu trsm;pkausmif;om; awGudk
tvpftidkuf,l &kdufyGJjzpfoGm;w,f? tm%mydkifawG&J t=uHtpnfudk }udKwifowif; &xm;+yD;jzpfwJh trsm;pkausmif;om; awGbufu
uGjJ yJ'g%&f m&cJah yrJh jyefrdu
k b
f J onf;cHpw
d x
f ed ;f cJw
h ,f? jyefu
kd cf siaf ewJh ausmif;om;av;awGuv
kd J tm%mydik af wG&J qifuu
G x
f rJ 0ifrad pzdk
vHk;0xdef;csKyfEdkifcJw,f? 'gayrJ usGefZgwfoGif;a&; pDrHudef; taumiftxnfaz:zdk ydkif;jzwfxm;+yD;jzpfwJh tm%mydkifawGtzdkawmh
'Dwzufowf&kdufyGJudkyJ ausmif;om;csif; {&mrdkufyGJ}uD;tjzpf pGyfpGJ+yD;tcif;jzpfwJh wGJbufaxmif 1 aqmifrSm&SdwJh ausmif;om;tm;vHk; 100
ausmfudk 0g'gtiftm; 200 ausmfeJ nwGif;csif; 0kdif;zrf;+yD;tif;pdef axmifr}uD; 1 wdkufrSm wdkufydwfvdkufw,f? 4/ 5/ 6 wdkufawGrSm
r_dif;&mjynfhausmif;om;awG a&mufaevdk 1 wdkufrSm ydwf&wm jzpfw,f? dkufwJhausmif; om;awGudkawmh 4 wdkuft&Snfbuf/
acgif;uGJwJhausmif;om;awGudkawmh 4 wdkuftwdkbufrSm wdkufydwf vdkufw,f? dkufwJhausmif; om;awGudk &uf20 avmuf 4 wdkufrSm
xm;+yD;aemuf 3 aqmifudkydkvdkufw,f?
aemufESpf&ufavmufrSmawmh usefcJhwJh wGJbufaxmif 2 aqmifu ausmif;om;awGqD tm%mydkifawGvm+yD;yHkpH pudkif ygw,f?
ausmif;om;awGu qefusi+yD;auG;a=umfoaH wGatmf=uw,f? auG;a=umfoaH wGxrJ mS vky&f w
J m ausmif;om;uG/ cH&w
J m ausmif;om;uG
vkd@ygawmh 0g'gawGu cH&JwJhaumifawG cHprf; qdk+yD;toifhpkpnf;xm;wJh 0g'g 200 ausmf 300 avmufu dkufESuf+yD;75 a,mufpvHk;udk
axmifr}uD; 2 wkduf (&ifuGJwdkuf) udkydk wdkufydwfvdkufw,f? wGJbufaxmifuae axmifr}uD; 2 wdkufxd vrf;wav#mufvHk; 0g'gawGeJ@
&mZ0wftusOf;om;a'gufwdkifawGu tjyif;txefdkufESuf&if; ac:oGm;wmjzpfygw,f? 'Dwdkuf yGJudkOD;aqmifwm OD;oefta&;tcif;u
udkausmfpdk; (&efukef 0dZm=ody`H/ yJcl;=ouUv/ ,ck pdwfwdkif;usvzuf&nfqdkif) eJ OD;ausmfvif; (A[dkw&m;Hk;a&Sae) wdkjzpf=uw,f?
wG J b uf a xmif u ae wd k u f y d w f c H & wJ h ausmif ; om;tm;vH k ; ud k wd k u f x J r S m yH k p H u d k i f y gw,f ? ausmif ; om;wcsd K @ud k
a&G;xkw+f yD;tvky=f urf;xkwcf ikd ;f ygw,f? axmifxrJ mS tyifyef;qH;k tvkyw
f ckjzpfwhJ nrD; zd}k uD;qif;tvkyf vky&f w,f? nrD;tvky[
f m qeftw
d f
yJtdwfawG/ iydtdwfqm;tdwfawG xrf;ay;&wmjzpfvdk@ tifrwefyifyef;Hkru av;vHvSwJh qeftdwfyJtdwfawGudk rD;zdkay:u a&aEG;
yGuyf u
G q
f al ewJh aygi;f td;k }u;D awGxJ avmif;xnf&h wmjzpfwt
hJ wGuf tE &W m,fvJ }u;D vSygw,f? wrifoufoufcsKd ;wJt
h aeeJvJ 'Dbufutdwf
[dkbufxrf;ykd&/ [dkbufutdwf 'Dbufo,fay;&/ a&xrf;ay;&eJ np+yD;cdkif;ao;w,f? iydtdwfqm;tdwf xrf;& wJhtcg yifyef;wmtjyif
qm;aygufwJh'%fyg cH&w,f? a&vJ yHkpHbJcsdK;&awmh tifrweftcH&qdk;vSw,f? nbufjzpfawmh vufyg;ap &mZ0wfom;awGu
a,mufsm;csi;f rzG,rf &m 0dik ;f vkyrf vdv
k edk @J jcdr;f acsmufwmvJ&adS o;w,f? 'gt
h jyif axmifwiG ;f rde;f vrf;r}uD;rSm cspu
f u
kd kd vdk emr,fay;xm;wJh

vrf;}udwo
f 'H vdrw
hf ;kH }uD;udk 2 a,mufwwGJ qGcJ ikd ;f w,f? tckvkd nrD;tcdik ;f cH&wJh ausmif;om;awG uawmh yxrnrSm OD;oef@ta&;tcif;u
udak Zmfjidr;f vwf (&efuek 0f Zd m ody/H` pma&;q&m ysO;f rem;cifarmifaxG; .om;)/ a&$w*d kH ta&;tcif;u udak tmifausmOf ;D (txuausmif;om;/
,ck jrdK@awmfowif;pm) wkd@jzpf+yD;aemufnawGrSmawmh OD;oef@ ta&;tcif; u udkwifpdk; (ac: ) csLaw; (&efukef0dZmody`H/ ajrmufOuUvm)/
udo
k ef;vGif (pufrw
_ uUov
kd )f / udpk ikd ;f odu
k ef ef; (&efuek 0f Zd m ody)H` / a&$w*d t
kH a&;tcif;u udOk ;D vSapm (pufrw
_ uUov
kd /f &ckid t
f rsKd ;om;/ uAsmq&m
cdkifatmif) eJ@ wGJbufaxmifrSm tdkufcH&wJh udkwifatmif (&efukef 0dZmody`H-Oya'/ erfhpef/ yavmiftrsdK;om;) wdk@udkyg xkwfcdkif;vmw,f?
xdyfoD;vdk@ tm%mydkifawG,lqwJh ausmif;om;awGudk tvkyf=urf;pcdkif;+yD;rS wjcm;ausmif;om;awGudk udkifr,fvdk@pDpOfxm;yHk&w,f?
nrD;pcdik ;f +yD;wwd,nrSm ausmif;om;awG ckvykd ifyef;w}uD; qm;tdwyf t
J w
d af wG xrf;aewmudk tusO;f OD;pD;!erf LS ; Adv
k rf LS ;tqif&h dS wift;kH /
kaxmifydkif tqifh&Sd armif=unf wdk@vm=unfh+yD;ausmif;om;awGa&S cg;axmuf&yf&if; 'g EkdifiHa&;tusOf;om;awGwJhvm;uG/ [m; [m;
vdk avSmifajymifoa&mf apmfum;=uw,f? 'DtcgrSm ausmif;om;awG[m xrf;xm;wJh qeftdwfyJtdwfawG ypfcs+yD;rvkyfbl;uG
vdk@atmf[pfqENjywJhtcg 0g'gawGu 0dkif;0ef;dkufESuf+yD;wdkufxJjyefoGif;vdkufw,f? aemufwae@ ({+yD 13) up+yD;1 wdkufeJ@ 2 wdkufu
ausmif;om;awG[m tpmiwfcHwdkufyGJ0if=uawmhw,f?
tJ'DtcsdefavmufrSmyJ tif;pdfefaxmifr}uD; 3 aqmifuausmif;om;awG[m &efol&Ju|efZmwfoGif;a&;/ Ekdif iHa&;tusOf;
om;tqifhtwef; zsufodrf;a&;pDrHudef; pae+yDqdkwm owif;tpteawG &vmw,f? wGJbufaxmifu ausmif;om;awG&J tjzpft ysufeJ
aemufqHk;tajctaeawGudk tao;pdwfwdwdusus rod&ayrJh tajctaeqdk;awG awGuHae+yD/ axmiftm%mydkifawG&J wqifhwdk;zdESdyfa&;
ajcvSrf;awG pae+yD qdkwmavmufudkawmh tjyifbuf rdbaqGrsdK;awGqDuwqifha&m/ axmifxJu pdwfaumif; &SdwJh &if;ESD;wJh
0g'gawGqu
D wqifah &m owif;wpwp&vmw,f? axmiftm%mydik f t0ef;t0dik ;f eJeD;pyfwhJ rdbaqGrsKd ;awG/ rdrw
d kd pnf;k;H xm;wJh 0g'gawGu
3 aqmifausmif;om;awGukd }uKd wifowday;r_awG vkyv
f mw,f? 3 aqmifrmS &Sw
d hJ ausmif;om;awG tygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;tm;vH;k udv
k J
r=umcif yHpk u
H ikd f tvky=f urf; cdik ;f awmhr,f qdw
k m cdik cf ikd v
f v
kH kH odvm&wJt
h cg 3 aqmif ausmif;om;awGeJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awG[m
&efoltpDtpOfudk &ifqdkifzdk tcsif;csif; aqG;aEG;ndESdKif;r_awG v#dK0Sufvkyf=u w,f?
1976 ck {+yDvqef;umv 3 aqmifrSm&SdwJh EkdifiHa&;tusOf;om;awGuawmh atmufxyftcef;}uD; 5 eJ 6 rSm 74 ar=*|ef
tvkyform;ta&;tcif;u tvkyform;awGudk xm;w,f? ordkif;csnfpuf/ tkwfusif;*kefeDpuf&Hk/ qifrvdkufoabFmusif;eJ wjcm;
puf&t
kH vky&f XkH mewcsKd u tvkyo
f rm;awGjzpf+yD;w&m;H;k xkwf tr_&ifqikd af e&qJ tcsKyfumvjzpfw,f? (75 *|et
f a&;tcif;u tzrf;cH&wJh
tvkyform;awGuawmh ppfcHkHk;u pD&ifcsufcs

;;;;;uxJu &mZ0wfaqmifawG ydkcH&w,f?) 'ghtjyif 5 cef;eJ 6 cef;rSm ausmif;om; 3 a,mufpDvJ&Sdw,f? 5 cef;rSm


,cifwGJbufaxmif 1 aqmif ausmif;om;udk,fpm;vS,f OD;oef=a&$wd*Hk ESpfr_wGJ udkcifarmifvif; (&efukef0dZPmody`H ausmif;om;a[mif;)/
a&$w*d t
kH a&;tcif;u udpk ed af &$r;kd (&efuek 0f Zd mP ody/H` &cdik t
f rsKd ;om;) eJudak X; atmif (ac: ) armfwm (ausmif;q&m) wdk jzpfw,f? 6 cef;rSmawmh
a&$wd*Hkta&;tcif;u ,cifwGJbufaxmif 2 aqmif ausmif;om; udk,fpm;vS,fawGjzpfwJhudkpdk;0if; (&efukef0dZPmody`H/ ,ck*syefEkdifiH
{&m0%f * sme,f ) / ud k o ef ; Ek d i f (ynma&;wuU o d k v f / zm;tH / rG e f t rsd K ; om;) eJ a&$ w d * H k t a&;cif ; rS m ygvmwJ h P D vuf e uf c s
umwGef;q&mwOD;wdk&Sd=u+yD;urm&Gwf*gwfwJrD;&dSKr_eJ axmifusaewJh urm&GwfvSnf;wef;u vrf;o&Jacgif;aqmif udka&$oD; vJ&Sdw,f?
7 cef;rSmawmh ausmif;om; 28 a,muf&w
dS ,f? OD;oefta&;tcif;u 2 a,muf/ 0if'gr,
D mcJaygurf 1_ a,mufeJ usef wmtm;vH;k
a&$wd*Hkta&;tcif;ujzpf+yD;aq;wuUodkvf 2 ausmif;om; trsm;pkjzpfw,f? tJ'D 28 a,mufxJrSm wGJbufaxmif Strike a=umifh
wdkufydwfcHcJ&wJh ausmif;om;udk,fpm;vS,f awGvJygw,f? 7 cef;[m 3 aqmifrSm trmqHk;/ tpGmqHk; tusOf;om; awGtjzpf
axmiftm%mydkifawGu owfrSwfxm;ovdk tm%mydkifawGudk ylnHylnHtvkyfqHk; tcGifhta&;awG tawmif;qHk; twdkuf qHk;eJ

axmifpnf;urf;awG tcsdK;azmufqHk; ausmif;om;awGtjzpf tm%mydkifawG&J rsufrkef;tusdK;cH&qHk; EkdifiHa&; tusOf;om;awG jzpfaew,f?


8 cef;rSmawmh ESpf}uD;&mZ0wftusOf;om; vHkcsnfjym0wfawG xm;w,f? 3 aqmiftay:xyfrSmawmh tcef;}uD; 2 cef;eJ
tcef;i,fav;awG&Sdw,f? 4 cef;rSm a&$wd*Hkta&;tcif; ausmif;om;awGeJ/ 'Dta&;tcif;eJ qufpyfwJh EkdifiHa&;tusOf;om; awGxm;w,f?
rSwfrdoavmufuawmh udkodfef;wef (&efukef0dZPmody`H)/ udkrsdK;Ekdif (&efukef0dZPmody`H/ jynf)/ udkcifarmifpdk; (pD;yGm;a&; wuUodkvf/ ,ck VOA)/
udkpdk;0if; (&efukef0dZPmody`H/ prf;acsmif;)/ udkpHa&$armif (ordkif;csnfpuf tvkyform;/ &cdkiftrsdK;om;/ ,ck etzaxmifusqJ)/ udkatmifa&$
(ordkif;csnfpuf tvkyform;/ &cdkiftrsdK;om;)/ a'gufwmpHa&$armif (&cdkiftrsdK;om;)/ udkodef;vS (u|ef;jyef/ &cdkiftrsdK; om;/ Auyodk awmcdk/
usq;kH +yD;aemuf &efou
l acgi;f jzwf,o
l mG ;cH&) ponfwkd jzpfw,f? udpk ;kd 0if;uvG+J yD;usew
f v
hJ al wG[m 1976 ckEpS x
f rJ mS jyefvw
G o
f mG ;=uw,f?
3 cef;rSmawmh Auy vdkac:wJh tusOf;om;awG xm;w,f? vlrsdK;tm;jzifh 0/ *sdef;azg/ yavmif/ udk;uef/ &Srf;eJ ,leef
w&kwftrsdK;om;awGjzpfw,f? Auyvdkac:ayrJh wu,hfAuy&Jabmfu tenf;pkomjzpf+yD;trsm;pkuawmh omref&Gmom;awG jzpfyg w,f?
ppfajrjyifwdkufyGJwGif; zrf;rdvmwmr[kwfbJ w&kwfe,fpyfeJeD;wJh aus;&GmawGeJ awmawmifawGxJrSm rouFmwJh vufeufrJh vlawGudk
a&S m uf z rf ; xm;wmjzpf w ,f ? tJ ' D x J y gwJ h Auy&J a bmf a wG u awmh vuf e uf r J h t &yf 0 wf e J oG m ;&if ; vm&if ; ae0if ; wyf e J
wdk;+yD;tzrf;cH&wmjzpfw,f? 'DAuytm;vHk;udk vl0ifr_}uD;=uyfa&;Oya'eJ axmif'%f 2 ESpfpDcsxm;w,f? 17=1 eJrcsyg? 1969= 70=71=72
ckESpfawGrSm tzrf;cH&olawGjzpf+yD;axmif'%f 2 ESpfaphoGm;ayrJh jyefrv$wfbJ axmifxJrSm qufxnfhxm;cHae&olawG jzpfw,f? e*dku
Armpum;vHk;0rwwfayrJ 1975=76 ckrSmawmh Armvdk tawmfwwfae+yDjzpfygw,f? tenf;pkjzpfwJh Auywyfom; vkyfzl;ol/ odkr[kwf
Auy jynfolppfvkyfzl;olwcsdKeJ ,leefjynfe,f aus;vufbHktzGJ0ifawG (u|Jaysmuf/ EGm;aysmuf&Sm&if; e,fpyf ausmf0ifvmrdvdk
tzrf;cH&olawG) uawmh vlwef;pm;wdkufyGJwdk/ qdk&S,fe,fcsJwdk/ pnf;urf; 3 &yf=owd 8 csufwdk enf;enf;yg;yg; od=uw,f?
a,bl,sajym&&ifawmh awmifay:om; v,form;/ ,morm;awGyDyD dk;dk;ajzmifhajzmifh aewwf=u+yD;b,furS axmif 0ifpmrvmEkdifvdk
tawmfhukd tcuftcJ&Sd=uw,f? wcsdKu udk,fh[mudk,f axmifwGif; awmif,m tvkyfawGvkyf+yD;pm;aomufa&; ajz&Sif;=u&w,f? wjcm;
EkdifiHa&;tusOf;om;awGudkvJ wwfEkdifor# ulnD=uovdk EkdifiHa&;tusOf;om;awGuvJ olwdkudk jyefvSeful nD=uw,f? axmifaqG;aqG;
vlaqG;aqG; ae ae&wm 8 av;vHk;umv axmifcgrS vGwfoGm;yHk&w,f?
olwdkvdktvm;wl axmifaqG;aqG; vlaqG;aqG; ae&wJh aemuftusOf;om;tkyfpkwckuawmh rl*sm[pf awGyJjzpfygw,f? 1950
ckESpfrsm;tapmydkif; OD;Ekzqyv tpdk;& vufxufu bl;oD;awmif armif;awmbufu zrf;vmwJh b*F gvDrlqvifolykefawGeJ
aemufwef;tdrfaxmifpkawG/ olwdkudkaxmufcHwJh ukvm;&Gmom;awG[mvJ 17=1 eJqGJxm;wmvm;/ v0u Oya'eJ qGJxm;wm
vm;awmhrodyg? aocsmwmuawmh woufwu|ef; tjypf'%fr[kwfbJ a,musmf; rdef;r cav;tm;vHk; 1950 ckESpfrsm; tpydkif;uae
1975=76 xd axmifxJae ae&wmjzpf+yD;8 av;vHk;umv axmifcgrS vGwfyHk&w,f? 'Drl*sm[pf ukvm;tusOf;om; awGuawmh axmifxJrSm
rdom;pkvdkuf ESpf&Snfvrsm;ae&if; aemufxyf om;orD; ajr;jrpfawG yGm;pD;vm+yD;'g0if &J awmfolae rawmfolao w&m;twdkif;
wa&Ga&Gjzpfay:ajymif;vJvkd axmifwiG ;f pD;yGm;a&; vkyif ef;&Si}f uD;awG jzpfvm=uw,f? 'D rl*smawGukd Ekid if aH &;tusO;f om;aqmifrmS rxm;bJ
&mZ0wftusOf;om;aqmif (1 aqmif wdk;csJ 3 rSm )rSmyJ xm;w,f?
tck etz acwf r S m awmh axmif a qG ; aqG ; vl a qG ; aqG ; ae&wm Auy,l * sD / rif ; ud k E d k i f / OD ; 0if ; wif / OD ; axG ; jrih f eJ KN U
yJcl;dk;rxdk;azmufa&;tzGJ wdkjzpfyHkygyJ? KNU jrpf0u|ef;ay: xdk;azgufa&;tzGJuawmh tJoavmuf uHraumif;yg? KNU yJcl;dk;r xdk;azmufa&;tzGJeJ
cdik rf sKd ;vif; ALP &ckid jf ynf xd;k azmufa&;tzGJ awG v_y&f mS ;xd;k azmufcw
hJ ek ;f u rqv ppftpd;k &rSmoHk yef;ay:vpD wpHw
k &m &Sad o;w,f? 'ga=umifh
ppfajrjyifrSm t&Sifzrf;rdwJh KNU eJ ALP awGaxmifxJ a&mufvm=uwmjzpfygw,f? KNU jrpf0u|ef;ay:xdk;azmufa&;tzGJ v_yf&Sm;wJhtcsdeu
f sawmh
e0wppftpd;k &rSm oHk yef;ay:vpdrD &Sad wmhyg? 'ga=umifh ppfajrjyifrmS t&Sif zrf;rdw/hJ odk r[kwf %f&meJzrf;rdwhJ KNaU wG/ vufeufcsoal wGtm;vH;k [m
vuf p wk e f ; avav#mh cH & wJ h t wG u f axmif usvmol wa,muf r S r &S d y g? tvm;wl AB S D F ausmif ; om;wyf r awmf tygt0if
awmcdak usmif;om;awG tay:rSmvJ e0w= etz uppfajrjyifokH yef;ay:vpD rxm;ygb;l ? 'ga=umifh ppfajrjyifrmS zrf;rd+yD;axmifxaJ &mufvmwJh
ausmif;om;r&Sdyg? ABSDF wyf&if; 210 wyf&if;rSL; &Jabmf qef;vif; [m 'D roHkyef;ay:vpD t& towfcHcJh&wmjzpfw,f? wu,fawmh
ol'%f&mu aoavmufwJh %f&mr[kwfyg?
3 aqmiftay:xyf tcef;av;awGrSmawmh ausmif;om;wcsdKeJ EdkifiHa&;tusOf;om; vl}uD;wcdskxm;w,f? wGJbuf axmif 2
aqmifu ausmif;om;av;awG&J ud,
k pf m;vS,f 10 a,mufukd wcef;xm;w,f? OD;oefta&;tcif;eJ tzrf;cH&wJh udw
k ifp;kd (&efuek 0f Zd mP odyH/
*Grd/ &ckdiftrsdK;om;)/ udkoef;vGif (pufr_wuUodkvf)/ a'gufwmxGef;ausmf_idfrf; eJ udkbdkbdkausmf_idrf; nDtudkESpfa,muf (wnfjrJzqyv
OD;ausmf_idrf;&Jom;rsm;)/ ocifcsefxGef;om; a&SaeOD;&JxGef; wdkuwcef;ae&w,f? PD A[dk aumfrwD0if OD;ax;Gjrifh (,ck 'Drdkua&pDygwD
wnfaxmif+yD;axmifusaeqJ) u wOD;wnf; wcef;ae&w,f? hgtjyif wjcm;tcef; i,fawGrSm PD azmufcGJa&;orm;udkwif0if;/ PD udkausmf0if;
(&efuek f ql;avbk&m;vrf; ,d;k ',m;pwd;k )/ rlqvif Ekid if aH &;orm; olaX; OD;xGe;f jrif=h uL (&mZ0wfre_ J tr_qifzrf;cH&ol)/ tmZmenfuek ;f rSm
vSKd %facgi;f wl;+y;D AH;k cGzJ kd =uw
H ,fqw
kd hJ tdik pf t
D ufpaf [mif; OD;apm[ef/ a&$w*d t
kH a&;tcif;rSmyg0if+y;D tzrf;cH&wJh t_ird ;f pm;Adv
k }f u;D atmifoef;wif/
8 rdkifu pD;yGm;a&;orm; OD;oef;0if; polwdk&Sd=uw,f?
rqv ppftpdk;&vufxufrSm waewjcm; wkdk;rsm;vmaewJh &mZ0wftusOf;om;awG xm;zkdae&muvJ tvGefw&mrS vdk+yD;&if;
vdk&if; jzpfvmaeawmh EkdifiHa&;tusOf;om;awGudk oD;oefwaqmifrxm;awmhbJ &mZ0wftusOf;om;awGeJ vHk;0wwef; wnf;
a&mxm;vdu
k jf cif;jzifh &mZ0wftusO;f om;awGxm;zdk ae&mvJ&/ Ekid if aH &;tusO;f om;awGuv
kd J wcgwnf;yHpk u
H ikd f u|eZf mwf oGi;f zdk wcsucf w
k f
ESpfcsuf=oHk;csufjywf pOf;pm;+yD;pDrHudef;cswmjzpfw,f? pDrHudef;rpcifrSm waxmifvHk;udk wvm}uD; pDao;w,f?
1976 ck {+yD v qef ; yd k i f ; rS m axmif t m%myd k i f a wG [ m yxrajcvS r f ; tjzpf AuyawG u d k 3 aqmif u

ac:xkwfoGm;+yD;&mZ0wftusOf;om;aqmifawG ydkvdkufw,f? aemuf&uftenf;i,ft=umrSm kwd,ajcvSrf;tjzpf EkdifiHa&;tusOf;om; 3


a,muf udak &G;xkw+f yD;&mZ0wfaqmifykd jyefw,f? tJ'D 3 a,mufuawmh 74 urm&Gw*f gww
f J rD;&dKS r_u udak &Go;D / &efuek f 8 rdik u
f OD;oef;0if;eJ
PD u udkausmf0if;wdkjzpfw,f? OD;oef;0if;[m EkdifiHa&;orm;r[kwfbJ pD;yGm;a&;orm;oufoufom jzpfayrJh * rdkif ukef;jrifhom,mrSm&SdwJh
olwdkuftdrfeJ _cH0if;udk rqvppftpdk;&u rsufpdusvdk PD eJqufoG,fw,fqdk+yD;pGyfpGJ tr_qif vludk axmifcs/ wdkuftdrfeJ_cH0if;udk
EkdifiHydkifodrf;ypfvdkufwm jzpfwmjzpfw,f? Odoef;0if;&J wdkuftdrfeJ_cH0if;u tck ysm;a*[m qdkwJh[m jzpfaeygw,f?
tJ'D 3 a,mufudk &mZ0wfaqmifydk+yD;aemufw&ufrSmawmh wwd,tqifhtjzpf OD;oefta&;tcif; ausmif;om; 3 a,mufudk
axmiftm%mydik af wGu a&G;xkwv
f u
dk w
f ,f? olwkd uawmh udw
k ifp;kd (&efuek 0f Zd mP odyH/ *Grd/ &cdik t
f rsKd ;om;)/ udo
k ef;vGif (pufrw
_ uUov
kd )f
eJ udkoef;aqG ac: pma&;q&m _idrf;a0opf (cE WD;/ em*trsdK;om;) wdkjzpfw,f? udkoef;aqGu 7 cef;ujzpf+yD;usefESpfa,mufu tay:xyf
tcef;i,fwckujzpfw,f? 3 a,mufpvH;k [m &efol ay:vpD wdu
k zf suaf &;twGuf 3 aqmifu ausmif;om;awG v#Kd 0Su}f udKwif nEd KdS if;xm;wJh
twGi;f pnf;xJujzpfw,f?
olwdk 3 a,mufudk ac:xkwfoGm;wm 1976 {+yD 10 &uf paeae reuf 9 em&DavmufrSmjzpfw,f? olwdk[m [efrysuf
at;at;aq;aq;bJ rdrdypPnf;xkyfudk,fpDqGJ+yD;0g'gac:&mvdkufoGm;cJhw,f? 3 aqmifxdyfu taqmifHk;cef;rSm c%em;+yD;3 aqmif
0if;wHcg;aygufuae ac:xkwfoGm;wm 1 aqmif0if;wHcg;udk a&mufvmw,f? tJ'Da&mufawmh ygvmwJh0g'gudk ar;vdkufw,f? usaemfwdkudk
b,fykd rSmvJ? rif;wkkd udk 1 aqmifrmS xm;r,f? 'gq&kd if usaemfwkd raeEkid b
f ;l vdk ajymvJajym/ wcgwnf; ypPn;f xkyyf pfcs+yD;aemufvn
S ahf jy;w,f?
'Dvx
kd ifrxm;wJh tapmifv
h u
kd f 0g'g 2 a,muf[m yxr a=umif=unfah ew,f? jyefvn
S ahf jy;vm olawG[m aomhcwfrxm;/ twGi;f bufu
rif;wk;H xd;k rxm;bJ/ ap&Hak pxm;wJh 3 aqmif0if;wHcg;udk 0ke;f ueJ wGe;f zGi+hf yD;a=umif =unfaewJh 3 aqmif;kH cef;u axmifrLS ;eJ 0g'gawGa&Su
jzwfajy;um 3 aqmifatmufxyf Ag,mvrf;twdik ;f ajy;0ifvmw,f? olwkd 3 a,mufxu
J udo
k ef;vGif udak wmh 3 aqmif0if;xJra&mufcif
rdef;a*s;a&SrSmyJ jyefzrf;rdoGm;+yD;aemuf dkufESufxdk;}udwf+yD;6 wdkufydwfvdkufw,f? 'DaemufrSmawmh txufrSmaz: jycJhovdk nrD;zdk}uD;qif;
tvkyf=urf;xkwfcdkif;cJhw,f? udkwifpdk;eJ udkoef;aqG wkduawmh taqmifxJajy;0ifvm&if; 5 cef;eJ 6 cef;u EkdkfifiHa&; tusOf;om;awGudk
&efo&l J yHpk u
H ikd f tvkycf ikd ;f u|eZf mwfoiG ;f a&;ay:vpDukd vufrcHa=umif; ajymqdt
k a=umif;=um;cJw
h ,f? 6 cef;xJu ausmif;om; 3 a,mufu
tcef;wHcg; zGifhcdkif;vdk aomhcwf rxm;wJh tcef;wHcg;udk rif;wHk;qGJzGifhay;vdkufwJhtcg a&$wd*Hkta&;tcif;u jzpf=uwJh udkpdk;0if;/ udkoef;EkdifeJ
PD vufeufcs umwGef;q&mwkd 3 a,muf[m 6 cef;xJu ajy;xGufvm+yD;udkwifpdk;wdkeJtwl 7 cef;wHcg;rif;wkef;awG qGJzGifh0ifvm=uw,f?
(tJ'D aemufydkif;rSm taqmif0if;wHcg;awG/ tcef;wHcg;awGudk aebufrSmvJ rif;wkef;xdk; aomhcwfwmawG umvwckjzpfoGm; cJhw,f?)
olwkd 5 a,muf 7 cef;xJ0ifvm+yD;r=umciftwGi;f rSm axmif0g'gawG vdu
k v
f m=u+yD;tJ'D 5 a,mufukd tjyifjyefxu
G zf kd ac:w,f?
'gayrJh tJ'D 5 a,muftygt0if 7 cef;xJu ausmif;om;awGtm;vH;k u }udKnx
d m;wJt
h wdik ;f tckcsed u
f p+yD;'Dtcef;xJu b,fausmif;om;rS
tjyifac:xGufcHr,f r[kwfa=umif;/ tckudpP[m ausmif;om;tm;vHk;tay: tpDtpOf&Sd&Sd ,kwfrmwmjzpf
a=umif;/ 'ga=umifh
ausmif;om;awGtaeeJ &mZ0wfaqmifykd tvkycf ifkd ;f / yHpk u
H ikd w
f m vH;k 0vufrcHa=umif;/ 'DtwGuf rdru
d ,
fkd rf rd d umuG,w
f t
hJ aeeJ 7 cef;xJrmS yJ
ausmif;om;tm;vHk; wpkwpnf;xJaerSm jzpfwJhta=umif;awG 0dkif;ajym=uawmh 0g'g awGjyefoGm; =uw,f? 'DaemufrSmawmh axmifrSL;eJ 3
aqmifrSmwGJbufxm;wJh ppfaxmufvSrf;a&; wyf=uyf}uD;tqifh&Sd vSa&$ xyfa&mufvm+yD;apmapmutwdkif; ausmif;om; 5 a,mufudk
awmif;jyefw,f? 'gayrJ ausmif;om;tm;vHk;u wnDxJ vHk;0ray;Ekdifa=umif;eJ ausmif;om;awG vdkvm;csufudk axmifydkifeJ w&m;0if
aqG;aEG;vdka=umif; jywfjywfom;om; ajymvkdufwJhtcg tm%mydkifawG bmudkrS a&a&&m&m tmrrcHbJ jyefacgufoGm;=uw,f?
csufjcif;yJ 7 cef;ausmif;om;awG[m tpnf;ta0;xdkif=u+yD;wdkufyGJyHkpH/ awmif;qdkcsufawGeJ auG;a=umfoHawG tao; pdwf
aqG;aEG;qH;k jzwf=uw,f? awmif;qdck suaf wGtjzpf Ekid if aH &;tusO;f om;rsm; oD;oefae&a&;/ tvkyrf cdik ;f a&;/ yHpk rH udik af &;/ pmtkypf mwrf;oGi;f cGiehf J
pma&;cGifh&a&;/ aezuf taqmifwHcg; zGifhxm;ay;a&;/ usef;rma&; apmifha&Smufr_wdk;wufa&;eJ taqmif tkyfcsKyfa&;twGuf
axmiftm%mykdifrsm;eJ EkdifiHa&;tusOf;om; udk,fpm;vS,fawG&J yl;wGJaumfrwDzGJ tkyfcsKyfa&; pwmawGjzpf+yD;yHkpHrudkif/ tvkyfrcdkif;a&;eJ
oD;oefae&m&a&;wdk udk vH;k 0rav#mw
h rf; awmif;qdzk kd jzpf+yD;useaf wmif;qdck suaf wGuakd wmh tav#mh twif;vkyEf idk w
f hJ awmif;qdck suaf wGtjzpf
owfrw
S v
f u
dk w
f ,f? wdu
k yf yJG pkH t
H jzpf wdu
k yf 0JG ifoal wG 3 aqmifrmS quf&adS er,fq&kd if vuf&t
dS m%mzDqefro
_ mefukd qufvuf/ odk r[kwf
wdk;csJusifhoHk;oGm;&ef/ tm%mzDqefolawGudk wdkufydfwfwm vkyfvm&if a&mufwJhae&mrSm tpmiwfcHwdkufyGJ qifE$J&ef/ jzdKcGJ&mrSm
at;at;aq;aq; rjzdKcGJbJ t=urf;zuf jzdKcGJ&if jyefvn+yD;t=urf;zuf ckcH&ef qdkwJhwkdufyGJyHkpHudk 7 cef;ausmif;om; trsm;pk}uD;u
oabmwlq;kH jzwfvu
kd w
f ,f? ausmif;om;awGukd trRjzKd cGrJ j_ zpfvmygu au;G a=umfo
f rH sm;atmfzkd jzpf+y;D au;G a=umfoaH wGtjzpf oydwf oydwf
= arSmuf arSmuf ausmif;om;rxdeJ = rD;yGifhoGm;r,f tvkyform;rxdeJ = rD;yGifhoGm;r,f tusOf;om;tcGifhta&; = csufcsif;ay;
csufcsif;ay; rw&m;zdESdyfr_= tvdkr&Sd tvkdr&Sd ta&;awmfyHk = atmif&rnf atmif&rnf vdkowfrSwfqHk;jzwfvdkuf=uw,f? rD;'kwf
rD;'kwf = &SdK &SdK udkawmh axmifudkrD;&SKd cdkif;ovdk jzpfaerpdk;vdkqdk+yD;auG;a=umfoHxJu zkwfxm;vdkufw,f? &mZ0wftusOf;om;awGudkvJ
pnf;H;k wJt
h aeeJ Ekid if aH &; tusO;f om; tcGit
hf a&; = csujf cif;ay; vdk rauG;a=umfbJ a,bl,soabmaqmifwhJ tusO;f om;tcGit
hf a&;
= csufjcif;ay; vdkauG;a=umfwmjzpfyg w,f?
'Dvpkd nf;a0;qH;k jzw+yD;aemuf vuf0J vuf,mrcGb
J J pnf;vH;k Ekid o
f r# tiftm;pkawG pnf;vH;k nDnw
$ +f yD;bH&k efol wdu
k zf kd twGuf 3
aqmif w aqmif v H k ; u ausmif ; om;awG e J Ek d i f i H a &;tusOf ; om;awG q D tpnf ; ta0;qH k ; jzwf c suf a wG pma&;yd k w,f ? axmif
xJrSmw&m;0ifpma&;cGifh r&SdayrJh w&m;r0if v#dK0Suf=uHzef pma&;qufoG,f=uwmjzpfw,f? pmxJrSm yHkpHudkiftvkyf=urf;cdkif;a&;eJ
EkdkifiHa&;tusOf;om; taqmifzsufodrf;a&; ay:vpDudk qefusifwJhwdkufyGJ p+yDjzpfwJhta=umif;eJ tm;vHk;vufwGJyg0if=uzdk/ tpnf;t a0;
qHk;jzwfcsufawGudk vdktyfwm jyifqifjznfhpGuf=uzdkeJ t=uHOm%fawGay;=uzdk yef=um;zdwfac:xm;w,f? tJ'DtcgrSm tcef; wdkif;u

uefuGuo
f rl &S/d pmwvH;k wyd'k rf jyifbJ oabmwlvufc=H uw,f? 'gayrJh 5 cef;eJ 6 cef;u 74 ar=*|ef tvkyo
f rm;awGu awmh olwkd taeeJ
H;k xkwq
f J tcsKyfumvom jzpfaeao;vdk 'Dwu
kd yf u
JG kd pdw"f mwft
f m;jzifh axmufcaH yrJh um,uHajrmuf yg0ifEidk f rSm r[kww
f mudk cGiv
hf $wzf kd
ta=umif;jyef=um;vmvdk ausmif;om;awGu em;vnfra_ y;cJw
h ,f? tJ'D tvkyo
f rm;awGxu
J Auy ,l*sD vdk qdw
k hJ tvkyo
f rm;acgi;f aqmif
ESpfa,muf oHk;a,mufuawmh t=urf;zufckcHa&; t,ltqudk qefusif=uw,f? (tJ'D Auy,l*sD qdkwJh tvkyform;acgif;aqmifawG[m
aemufydkfif;rSm ajAmiftwdtvif;/ &efol tifazmfrm owif;ay;awG jzpfoGm;=u w,f?) tvm;wlbJ tay:xyf 4 cef;u 10=u
ausmif;om;awGuvJ tcsKyfumvrSm&Sad eao;vdk wku
d yf x
JG J tueftowfeJ om yg0ifEidk rf t
hJ a=umif; jyef=um;vmw,f? 5 cef;uausmif;om;
3 a,muf/ tay:xyfu ausmif;om;av; 10 a,muf/ zqyv OD;ausmf_idrf;&Jom; 2 a,muf/ PD ODaxG;jrifheJ udkwif0if;wdkuawmh wdkufyGJrmS
&mESKef;jynfhyg0ifrJhta=umif; jyef=um;vmw,f?
wdkufyGJtwGuf EkdifiHa&;t&eJ tiftm;pkzGJr_t& jyifqifwmeJ wydifxJrSm tcdkiftrm vufawGydkif;t&vJ jyifqif=u ygw,f?
tvpftidkufjzdKcGJ wdkufydwfrcH&atmif 24 em&D uif;apmifhpepf usifhoHk;=uw,f? tcef;ta&S taqmif0if;buf wa,muf/ tcef;tjyif
Ag,mvrf;bufudk wa,mufuif;csw,f? olwdk[m =unfhrSef0dkif;av;awGuwqifh taqmiftxufzufHk;cef;eJ/ taqmif0if;
t0if w H c g;buf u v_ y f & S m ;r_ u d k apmif h = unf h & wmjzpf + yD ; ausmif ; om;tm;vH k ; wa,muf w em&D tvS n f h u s uif ; apmif h &w,f ?
axmiftm%mydik af wGu tpmjzwff a&jzwfvyk rf mS umuG,Ef idk zf kd a&m/ rsu&f nf,Akd ;kH ypf&ifvJ yk0ga&qGw+f yD;ESmacgi;f eJ yg;pyf tkyx
f m;Ekid zf kd a&m
tcef;xJrSm&SdwJh pOfhtdk;}uD;awG/ a&tdk;/ a&ykvif;awGtm;vHk; a&tjynfhjznfhxm;w,f? 'DtawmtwGif;rSm cgwdkif;vdk yHkrSefxrif;xdk;/
a&csdK;cswmawG vkyfaeawmh xrif;awGydk,l+yD;xrif;ajcmufvkyf/ a&awGydkxrf;+yD;avSmifwmvJvkyf=u w,f? a&csdK;csaepOf tjzdKcGJrcH&atmif
ud k , f h [ mud k , f ES p f o k w f c G J + yD ; csd K ;w,f ? wok w f a &csd K ;aewH k ; wok w f u tcef ; wH c g;ayguf e m; toif h p k p nf ; ae&m,l x m;w,f ?
ta&;ta=umif;jzpfvm&if tm;vHk;tcef;xJ csufcsif; pkEkdifatmifjzpfw,f? &efoludk&ifqdkifzdk 3 aqmif 7 cef;xJrSm ausmif;om;awG
pkkpkpnf;pnf;&Sdaejcif;[m udk,fhtwGuf tcGifhtomqHk;jzpfw,fvdk ausmif;om;awGu ,lq xm;w,f?
aemufwae[m {+yD 11 &uf we*FaEGaejzpfw,f? 7 cef;ausmif;om;awGudk axmif0ifpmawGzdk vmac:wmudk ausmif;
om;tm;vHk;u wnDwnf; _iif;qefvdkufw,f? wGJbufaxmifwdkufyGJt+yD;ausmif;om;udk,fpm;vS,fawGudk rvdrfhwygwfeJ axmif
0ifpmawGt+yD;rSm wdu
k yf w
d cf &H bl;vdk tJovdrk sKd ; jzdKcGrJ cH&atmif axmif0ifpm xGurf awGwmvJjzpf/ tm%mzDqefwmvJ jzpfyg w,f? 'gayrJh
wjcm;tcef;awGu ausmif;om;awGeJ EkdifiHa&;tusOf;om;awGuawmh t"duwdkufyGJae&mu tiftm;pk r[kwfvdk axmif0ifpm
xG u f a wG Ek d i f = uw,f ? tJ ' D a eu axmif 0 if p mawG &mrS m axmif A l ; 0oG m ;&m vrf ; wav#muf ab;0J , m wbuf p D r S m 0g'gawG
wef;pDcsxm;+yD;axmif0ifpmawGaecsdefrSmvJ 0g'gESpfa,mufu ab;rSmuyfxdkif+yD;em;axmifaew,f? axmifwGif;u wdkufyGJ owif;awG
tjyifudkrjyefatmifwm;w,f? 'gayrJh OD;axG;jrifh tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om; vl}uD;ydkif;wcsdKeJ ausmif;om;wcsdK uawmh 7
cef;ausmif;om;awG }udKwifndESKdif; tultnDawmif;xm;wJhtwdkif; axmiftjyifu rdbaqGrsdK;awG/ jynfolvlxkeJ owif;&yfuGufawGqD
axmifwGif;u zdESdyfr_tajctaersm;eJ axmifwGif;wdkufyGJowif;rsm; jyefoGm;atmif vkyfay;EkdifcJhw,f? tJ'g a=umifh {+yD 11 &uf
tif;pdefaxmifwGif;wdkufyGJowif;[m bDbDpD toHv$ifhcsufrSm ygEkdfifcJhw,f?
{+yD 11 &ufaetajctae[m odomxif&Sm;pGm wif;rmaewmudk waxmifvHk;cHpm;&ovdk tjyifu axmif0ifpmvm awGwJh
rdbaqGrsdK;awGa&m/ awGcGifhr&wJh rdbaqGrsdK;awGyg odjrifcHpm;&w,f? 'ga=umifh pdk;&dfrfylyefr_awG t}uD;tus,f jzpf=uw,f? 1 wdkuef J 2
wdkufrSm wdkufydwfcHae&wJh ,cifwGJbufaxmif ausmif;om;awGvJ wif;rmr_udk cHpm;uHawG&ayrJh bma=umifhrSef; rod =uao;yg?
&xm;wJh owif;tcsuftvufawGeJ axmifwGif; wif;rmcufxefr_tajctaeawGt& }udKwifpOf;pm;xm;wJh wdkufyGJyHkpH 3 ckrSm
wwd,yHkpHudk rv$Jra&Smifoma&mufzdk tvm;tvm rsm;aew,fqdkwm 7 cef;ausmif;om;awG cefrSef;wGufcsufrd=uw,f? 10
&ufaeuwnf;u tqifhjrifh axmiftm%mydkifawGeJ w&m;0ifaqG;aEG;csifwJhta=umif; awmif;qdkcJhaomfvJ ycHk;rSm tyGifhwif xm;ol
wa,mufrSay:rvmjcif;[m axmiftm%mydkifawG olwdk&JpDrHudef;ukd rjzpfraeZGwfwdk;zdk qHk;jzwfxm;w,fqdkwm ay:vGif aew,f?
wGJbufaxmifu ausmif;om;awGudk r=umao;rDurS trRjzdKcGJcJhwJh tm%mydkifawG[m 3 aqmifrSmvJ tJ'D xufravsmh wJhenf;vrf;eJbJ
ajz&Sif;jzdKcGJzkd qHk;jzwfvdkufyHk&w,f?
'ga=umif h
ausmif ; om;awG [ m
axmif t m%myd k i f a wG & J
t=urf ; zuf f r _ u d k
t=urf ; zuf c k c H z d k
vufawG&kyf0wWKjyifqifr_awGvkyf=uawmhw,f? kyf0wKjyifqifr_vdkajym&ayrJh tkwfeHHK4 buf=um;/ oHwdkifawGaemuf tusOf;cscHxm;&wJh
ausmif;om; awGrSm bmrSavmufavmufvm;vm; &kyf0wWKjyifqifEkdifp&m odwfr&Sdyg? 'gayrJh =uufuav; iSufuav;vdk vnfpif;cHrJhtpm;
&kef;&if;uef&if; wdkuf&if;cdkuf&if; taocHoGm;r,f? oDaygrif; vifr,m;vdk wa,mufvufwa,mufwGJ+yD;vdkfufoGm;rJhtpm; aqmf vdk
&Ekdifoavmuf aqmfoGm;r,f qdkwJhpdwf"mwffeJ vkyf=uwmjzpfygw,f? pkaqmif;jyifqifvdk&wJh vufeufawGuawmh tkwfcJ ydkif;awG/
ausmufcaJ wGeJ ykvif;cGaH wG t"dujzpfw,f? kwyf ikd ;f eJ 0g;&if;'kwaf wmh enf;enf;bJ&w,f? tkwcf u
J sKd ;udk vG,t
f w
d x
f J xnf/h t0udk ud;eJpnf;
ydwf+yD;vG,fud;uudkifv$Jvdkuf&if taumif;pm; teD;uyfwdkufcdkufa&;vufeuf jzpfvmw,f? a&tjynfh jznfh+yD;tzHk;ydwfxm;wJh
ykvif;awGuawmh tpGrf;xufwJh ta0;ypfvufeufawGjzpfw,f? &mZ0wftusOf;om;aqmifawGrSmawmh vufvkyfg;/ rSdef;/ pl;c|ef/ &Jwif;/
*ef*sD pwJh vufeufawGaygw,f? 0g&ifh&mZ0ifvlqdk; tusOf;om;awGqdk&if tJovkdrsdK; vufeufwckck tjrJaqmifxm;wwfw,f? 'gayrJh
yifudk,fu at;at;csrf;csrf;aewwfwJh ausmif;om;awGrSmawmh tJovdk vufeufrsdK;awG &Sdrxm;ygbl;?
nbufrmS awmh ausmif;om;awG[m &So
d r#t0wftpm;awG xyf0wf=uw,f? trsm;pku &mbmzdeyfukd vufzsu
H yfcsnf xm;w,f?
jcifaxmifawGtm;vH;k zkwx
f m;vdu
k +f yD;tcef;wHcg;0rSm jcifaxmifwvH;k ukd ydu
k u
f eG v
f kd uyfcsnx
f m;vdu
k w
f ,f? aemuf wHcg;wayguu
f akd wmh
tjyifu b,fvdkrSzGifhr&atmif twGif;u ukwifoHa_caxmuftusdK;eJ uefvefcH taoydwfxm;vdkufw,f? axmif0g'gawG tcef;xJ0ifzdk

waygufyJ xm;ay;wmjzpfw,f? tJ'DwaygufuvJ txJuae b,fvdkrS taoydwfr&vdk xm;wm jzpfygw,f?


1976 ck {+yD 11 &uf n 12 em&Dxdk;cgeD;rSm uif;wm0efusausmif;om;awGu xl;jcm;r_awGvdk usefausmif;om;tm;vHk;udk
vdkufESdK;w,f? wc%twGif;rSmbJ 7 cef;ausmif;om;tm;vHk; toifhjzpfaeyg+yD? tJ'DtcsdefrSm 3 aqmif0if;twGif; taqmifta&S bufrSm
ppf,el aD zmif;0wf ae0if;ppfom;awG vSpH yG zf iG hf *so
D &D;aoewf tHuyfuikd +f yD;taqmifbufrsuEf mS rl ae&m,lvu
kd =f uw,f? 3 aqmif0if;twGi;f
taqmif t aemuf b uf a&csd K ;uef w 0d k u f r S m awmh axmif x J & S d o r# t,f v f a Z;&S i f ; ppf a cG ; awG ud k , f p D u d k i f x m;wJ h 0g'gawG
toifhae&m,lvdkufw,f? tJovdk 2 bufnyf ae&m,lt+yD;rSm Ag,mvrf;twdkif; eHygwf'kwfudkif0g'gawG 0ifcsvmw,f? 3 aqmifrSm
taqmifrLS ;tjzpf wGb
J ufwm0efay;xm;wJh ppfaxmufvrS ;f a&; wyf=uyf}uD;tqif&h dS vSa&$ u a[haumifawG/ vufeuf cs vdk oHwikd af wG/
tk w f w H w d k i f ; awG ywf v nf 0 d k i f ; xm;wJ h txJ a e&wJ h ausmif ; om;awG u d k tcef ; tjyif b uf u ae vS r f ; atmf & if ; tk w f c yd i f ; eJ
tcef;xJvrS ;f ypfw,f? ausmif;om;awGu tcef;wHcg;aygu0f em;u 0g'gawGukd jy\emudt
k =urf;rzufbJ at;at; aq;aq; aqG;aEG;ajz&Si;f zdk
yef=um;w,f? 'gayrJh 0g'gawGu vHk;0*&krpdkufwJhtjyif tJovdk ajymaewJh ausmif;om;awGudk =uuf wla&G;wef;=um;uae eHygwf'kwfeJ
vSrf;dkuf vSrf;xdk;w,f? 'DtcgrSmawmh ausmif;om;awG[m wdkufyGJyHkpH wqifhwufcsdefa&muf+yD vdk owfrSwfvdkuf+yD;auG;a=umfoHawG
pwdkif=uw,f? }udKwifowfrSwfxm;wJh auG;a=umfoHawG[m wc%twGif; 3 aqmifw aqmifvHk; ul;pufjyefESHoGm;awmhw,f?
atmufxyftcef; 5/ tay:xyftcef; 4 eJ 10 a,mufcef;u ausmif;om;awGomru udkxGef;ausmf_idrf;/ bdkbdkausmf_idrf;/ OD;axG;jrifh/
udw
k if0if;wdk uvJ auG;a=umfoaH wG vdu
k af tmf=uw,f? wdw
f q
f w
d af ewJh nbufjzpf vdk auG;a=umfoaH wG[m tif;pdew
f axmifv;kH udo
k mru
tif;pdefrdxJtxd vGifhysHoGm;w,f?
auG;a=umfoHawG patmf+yD;rdepfydkif;twGif; tcef;wHcg;yGifhoGm;w,f? 0g'gawG[m eHygwf'kwfw&rf;&rf;eJ ajy;0ifvm&mrSm
wHcg;aygufu ydkufuGefaxmifacsmuf qifxm;wJh jcifaxmifxJ vHk;axG;aew,f? 'gayrJh c%twGif;rSmyJ jcifaxmifudk twif;qGJ
zkwfypfvdkufEkdif+yD;aemufxyf0g'gawG qJqdk}udrf;armif;&if; ajy;0ifvm=uw,f? ausmif;om;awG[m auG;a=umfoHatmfae&if;eJ ykvif;awG/
tkwfcydif;awGeJ vSrf;xk=uw,f? rar#mfvifhwJh wdkufcdkufr_a=umifh 0g'gawGxdrSefuGJjyJ+yD;jyefqkwfoGm;=u&w,f? 'gayrJh csufcsif;vdkvdk
aemufuaxmifrSL;awG/ t=uyfawGeJ ppfaxmufvSrf;a&;awGu twif;armif;wufvdk 0g'gawG ZGwfwdk;0ifvmjyef w,f? 'DwcgrSmawmh
teD;uyf vufwurf;wdkufyGJ jzpfoGm;yg+yD? 0g'gawG&J eHygwf'kwfeJ ausmif;om;awG&J 0g;&if;'kwfawG/ tkwfcydif; xnfhvG,ftdwf (0g)
v$JtdwfawG tm;ydif&ifqdkif=uw,f?
{+yD 11 &ufaeu ae*sLwD axmif0g'gawGtm;vHk; n 6 em&D *sLwD+yD;csdefrSm cgwdkif;vdk tdrfay;rjyefbJ axmifxJrSm
qufaecdkif;+yD;tjyifwm0efus 0g'gawGudkyg pwif;bdkif (stand by) ac:/ nae 6 em&D n*sLwD 0ifvmwJh 0g'gawGeJaygif;+yD;3 aqmif 7
cef;u ausmif;om; 32 a,mufudk 0g'g tiftm; 400 avmufeJ 0ifdkufwmjzpfw,f? axmiftm%mydkifawG[m 0g'gawGudk
axmifjyifay;rxGufayrJ t&ufudk ykH;vdkufrSm t&ufudk;armif;wdkuf &Jaq;wi+yD;rS ausmif;om;awGudk 0ifdkufcdkif;wmjzpfw,f?
tdrfjyefcsdefrjyef&vdk pdwfwdkaewJh0g'gawG t&ufw0=uD; z&D; (free) aomuf+yD;rdkufrdkuf&dkif;&dkif; &rf;um;awmhwmjzpfw,f?
igwd k 0g'gawG aoG ; ajrusuk e f + yD a [? 'D a usmif ; om;awG u d k taoowf y pf = u vd k atm+yD ; d k u f w J h 0 g'gu d k u f w ,f ?
tiftm;ta&twGuf tqrwefomvGefwJh 0g'gawGudk ausmif;om;awG =um=um ,SOfrdkufEdkifbJ wa,mu+yD;wa,muf arSmuf
oGm;=uawmhw,f?
ausmif;om;wcsKd u atmifrav;As/ tara& aoyg+yD vdk rcHEidk b
f J atmf=uwm&So
d vdk tawmfrsm;rsm;uawmh tH}udwcf H =uw,f?
tenf;pk 3=4 a,mufuawmh ukwifatmuf0ifykef;wm/ 0g'gawG/ axmifrSL;awGudk ajcovHk;zuf &Sdcdk;awmif;yef+yD;usaemfwdkrygbl; vdk
toem;cHwm&Sdw,f? olwdkuawmh e*dkuwnf;u EkdifiHa&;pdwfr0ifpm;bJ taygif;toif;awGa=umifh ausmif; om; ta&;tcif;xJyg
axmifusvmwmjzpfw,f? wdkufyGJwdkufzdk pnf;a0;pOfuvJ trsm;pkqHk;jzwfcsufjzpfaevdk vdkufvkyfcJh&ayrJh wu,fh pdwf&if;uawmh
bmEkdifiHa&;rS0ifrygbJ at;at;aevdkolawGjzpfw,f?
vJusoGm;/ owdvpfoGm;wJh ausmif;om;awGudk tcef;xJu &Gwfwdkuf qGJxkwfoGm;=uw,f? ausmif;om; 32 a,muf rSm
vH k ; 0'%f & mr&wm 4 a,muf b J & S d + yD ; usef a usmif ; om;tm;vH k ; uG J j yJ u sd K ;yJ h = uw,f ? ausmif ; om;awG [ m uH } uD ; vG e f ; vd k yJ v m;/
toufjyif;vdkyJvm; rod tqrweftiftm;eJ toukefdkufwm jzpfayrJh wa,mufrSawmh raocJh=uyg? 7 cef;xJu qGJxkwfoGm; &mrSm
yxrawmh 5 cef;eJ 6 cef; a&Sujzwf+y;D Ag,mvrf;twdik ;f H;k cef;bufqo
JG mG ;w,f? aovkarsmyg; %f&mtemw&eJ aoG;oH&&J J ausmif;om;awG
acG;aoaumifqGJovdk qGJoGm;wmawG&wJh 5 cef;eJ 6 cef;u tvkyform;awGeJ ausmif;om;awG[m rcHr&yfEkdifjzpf+yD;a'gow}uD;eJ
rdrdwdktcef;xJuae Ag,mvrf;u0g'gawGudk vSrf;atmfq=uwJhtjyif 5 cef;uausmif;om; 3 a,mufu =uufwla&G;wef;=um;uae
&&mypPnf;awGeJ 0g'gawGudk aumufaygufvdk aemufydkif;rSm %f&m&ausmif;om;awGudk Ag,mvrf;twdkif; qGJrxkwfawmhbJ
taqmifwjcm;bufxdfyf 8 cef;eJwnfhwnfh wHcg;aygufuae tjyifqGJxkwf+yD;avScg;&if;rSm c%yHkxm;w,f? tJovdkqGJxkwfaepOfrSm 8
cef;rSm&Sw
d hJ &mZ0wftusO;f om; vHck snjf ymawGxu
J ausmif;om;awGeJ cifrif+yD;pdwo
f abmxm;aumif;wJh u&iftrsKd ;om; tusO;f om;}uD;
zxD; OD;pdefvSdKif [m 0g'gawGu wa,mufrS xr=unfh&bl; trdefay;wmudk remcHbJ =uufwla&G;wef;=um;uae rsuf&nf awGawG pD;us&if;
jrifuiG ;f ud=k unfah ew,f?
tkwfavSum;&if; acwWyHkxm;csdefrSm 0g'gawGu xy+yD;dkuf=u/ uef=uw,f? tJ'Duwqifh awmif,mcif;=um;uae 3
aqmif;kH cef;buf ac:oGm;w,f? H;k cef;a&Suu
G v
f yfrmS wcg0ikd ;f +yD;iz,fawawjyefw,f? aemufwaereuf rd;k vif;awmh Ag,mvrf; wav#muf
aoG;pD;a=umif;awG twdkif;om;jrif&wJhtcg 5 cef;eJ 6 cef;u 74 ar=*|ef tvkyform;awG emusnf;a'gopdwfeJ idk=u w,f?
auG;a=umfoHawG atmfaecsdefeJ tjyeftvSefdkufae=ucsdefrSm 3 aqmifeJteD;qHk; axmiftkwfdk;ay:&SdwJh Al; (uif;ar#mf pif)ay:u

rD;armif;udk tm%mydkifawGu zGifhxdk;cdkif;ayrJh ppftm%m&Sifacwf&J vabmfoa& o&kyfouefyDopGm rD;armif;}uD; ysufaevdk i&JyGufaewJh


3 aqmifudk rD;armif;xdk;ray;vdkuf&&Smbl;?
tJ'Dnu tif;pdefaxmif&J tjyifbufrSmvJ *sDo&D;udkif ae0if;ppfom;awG axmifudkywfywfvnf0dkif;+yD;ae&m,lxm;=u w,f?
tif;pdef rde,f rqvygw,
D el pfOuUX/ aumifpOD uUXeJ w&m;ol}uD;OuUXwdk vJ axmifxv
J m+yD;vdt
k yf&ifypfred f ay;zdk toifh apmifah ecJw
h ,fvkd
aemufydkif;rSmod&w,f? rsuf&nf,dkAHk;ypfaoewfawGvJ 0g'gwcsdKudkxkwfay;xm;+yD;toifhtaetxm; eJapmifh cdkif;xm;w,f?
3 aqmifrSm auG;a=umfoHawGatmfaecsdef/ dkufESufaecsdefrSm &mZ0wftusOf;om; axmifusaqmifawGjzpfwJh 1 aqmifeJ 2
aqmifrmS vJ tusO;f om;wcsKd axmifxzdk =upH nf=uw,f? 'gukd axmiftm%mydik af wG }uKd wifwu
G q
f jyifqifxm;+y;D &mZ0wf aqmifawGrmS vJ
0g'gawG toifhcsxm; tm%mydkifa'gufwdkif tusOf;om;awGudkvJ pwif;bdkifvkyfcdkfif;xm;vdk waxmifvHk; axmifx yGJjzpfa&;&nf&G,fcsuf
ratmifjrifvdkufyg? xzdk=uHwJh tusOf;om;awGudk 0g'gawGu a'gufwdkiftusOf;om;tultnDeJ vufOD;,lr_0dkif;ESdrfeif;EkdifcJhw,f?
7 cef;uausmif;om;awG[m 0g'gawGeJ tjyeftvSef dkufae=u&vdk auG;a=umfoHawG qufratmfEkdifawmhwJhtcsdefrSm 3 aqmif
wjcm;tcef;ausmif;om;awGu auG;a=umfoaH wG qufatmf=uw,f? tm%mydik af wG[m 7 cef;uausmif;om;awGyJ rJae+yD;wjcm;tcef;u
ausmif;om;awGudkawmh 0ifdkufwm/ 0ifzrf;ac:wm rvkyfwJhtwGuf tcsdeftawmf=um=um auG;a=umfoHawG quf atmfaeEkdifcJh=uw,f?
'DauG;a=umfoHawGudk 1 wdkufeJ 2 wdkufydwfcHae&wJh ausmif;om;awG/ 4 wdkuf=5 wdkufu axmifxJa&mufp r_dif;&mjynfhausmif;om;awG
=um;wJhtcg axmifwGif;wdkufyGJu auG;a=umfoHvdkrxifbJ axmiftjyifrSm ta&;tcif;wck/ oydwfwck jzpfjyef+yDvdk xif=uw,f?
aemufwaeusrSyJ 3 aqmifu rdrdwdkausmif;om;&JabmfawG aoG;ajrus wdkufyGJjzpfwmudk 0g'gawGeJ &mZ0wftusOf;om;awG qDuwqifh
od&+yD;&efoludk emusnf;pdwfeJ wdkufcdkufpdwfawG jrifhwufvm=uw,f?
3 aqmif{+yD Strike rSm 0g'g 17 a,muf'%f&m&w,fvdk od&w,f? axmifaq;&HkrSm&SdwJh tusOf;om;vlemawG tukef
armif;cs+yD;olwdkudkwifukay;w,f? aemufydkif;rSm tr_xrf;aumif;wHqdyfeJ qkaiGcsD;jrSifh+yD;ac|;odyfcJhw,fvdk =um;&w,f? noef; acgifausmf
tif ; pd d e f a xmif x J u i&J y G u f o H a wG = um;wJ h t cg axmif e H a b; td r f a xmif o nf v d k i f ; rS m ud k , f h v if a ,muf s m;0g'gawG jyef c sd e f w ef
jyefa&mufrvmao;vdk pdwfylaewJh 0g'gZeD;r,m;awG[m cav;awGqGJ&if; axmifAl;0ajy;vm+yD;ighvif/ igha,mufsm; aoukefyg+yDvdk idk,dk&if;
axmifrSL;/ axmifydkifeJ rqvppftm%m&SifawGudk usdefq=uw,f? {+yD 11 &ufwdkufyGJrSm 0g'gawG[m eHygwf kwfyJyg+yD;}udrf'kdif;awG
ygrvmwma=umifh xdcdkuf'%f&m &ukefwmjzpfw,f? 'Davmufxd jyefcsvdrfhr,fvdkvJ xifrxm;awmh }udrf 'Dkif;awG ,lrvmwmjzpfw,f?
wu,fuawmh t"du&k%;f jzdKcGaJ &;vdk qdw
k hJ vlxw
k u
kd yf JG jzdKcGaJ &;rSm eHygw'f w
k af &m/ kid ;f a&m wG,
J zl kd vkyx
f ;kH vkyef nf; owfrw
S cf su&f +dS yD;om;yg?
'Daemufyikd ;f axmifwiG ;f wdu
k yf JG jzKd cG&J mrSmawmh eHygw'f w
k t
f jyif }urd 'f ikd ;f awGyg aqmifvm =uw,f? ({+yD 11 &ufaemufyikd ;f rSm axmif0ifpmuae
ykvif;oGi;f cGiv
hf J ydwv
f u
kd w
f ,f?)
3 aqmif 7 cef;ausmif;om;awG[m 3 aqmifHk;cef;uae wcsdKvJ &GwfwdkufqGJcH/ wcsdKvJ ab;u0g'g wGJac:vsufeJ taqmif0if;
tjyif b uf rd e f ; vrf ; r}uD ; twd k i f ; ajrmuf b uf A l ; 0ud k j zwf + yD ; tvk y f } uD ; 0if ; buf ac:oG m ;w,f ? tvk y f } uD ; 0if ; ra&muf c if
nmbufcsKd ;+y;D ppfacG;0if;xJ0ifomG ;w,f? tJ'pD pfacG;0if;twGi;f axmife&H eH J tvky}f u;D 0if;wHwidk ;f =um;rSm&Sw
d hJ ppfacG;wdu
k x
f u
J kd xnfv
h u
kd w
f ,f?
3 aqmifuae ppfacG;wkdufoGm;&m vrf;wav#mufrSmvJ 0g'gawGpDcsxm;+yD;vrf;wav#mufrSma&m/ ausmif;om; awGroGif;cif wdkufa&SrSmyg
pdwf&Sdvuf&Sd xdk;}udwfdkufESuf uefausmuf=uw,f?
3 aqmif {+yD t
S rike rSm 0g'gawGeJ du
k yf JG qifEcJ$ +hJ yD;ppfacG;wdu
k f ydwcf &H wJah usmif;om; 32 a,mufuawmh OD;oef ta&; tcif;u
1? udkoufwif (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ 0rf;wGif;/ ,ckuG,fvGef)/ 2? udkwifpdk; (&efukef0dZPmodyH/ *Grd/ &cdkiftrsdK;om;)/ 3? udkoef;aqG (ac: )
i_ rd ;f a0opf (pma&;q&m/ cE ;DW / em*trsKd ;om;)/ 0if'gr,
D mcJaygurf u
_ 4? udak tmifuu
kd kd (ynma&;wuUov
kd /f a&eHacsmif;)/ a&$w*d kH ta&;tcif;u
5? udk0if;vGif (aq;wuUodkvf 2/ ykavm/ ,ckpdwfwdkif;us vbuf&nfqdkif)/ 6? udkodef;vGif (aq;=2/ yJcl;)/ 7? ukdatmifEkdif (aq;=2/ armfvjrdKif/
,ck pdww
f ikd ;f usvzuf&nfqikd )f / 8? udjk rifo
h ed ;f (aq;=2/ xm;0,f/ ABFDS wnfaxmifpY vlrsKd ;a&;-Edik if aH &;tpGe;f a&muform;wcsKd @. vky=f uHc&H )/
9? udkouf0if;atmif (aq;=2/ ,ck tif;pdefusL&Sifq&m etz axmifusaeqJ)/ 10? udkatmifrdk;ol (ac: ) at;=unf (aq;=2/ armfvjrdKif
,ck pdwfwdkif;usvzuf&nfqdkif)/ 11? udkatmifZif (aq;=2/ ajrmif;jr)/ 12? udkjrifhpdk; (aq;=2/ [oFmw)/ 13? udkwifjrifh (ac: ) rm&S,f(aq;=2/
aygi;f wnf)/ 14? udo
k ed ;f xGe;f (aq;=2/ awmifi)l / 15? udak usmaf tmif (pD;yGm;a&;wuUov
kd /f ykZeG af wmif)/ 16? ukAd [de;f atmif (pD;yGm;a&;wuUov
kd /f
pma&;q&m Aef;armf wifatmif.om;)/ 17? udzk ek ;f jrifh (pD;yGm;a&;wuUov
kd /f tif;pde)f / 18? udo
k ef;Ekid f (ynma&;wuUov
kd /f zm;tH/ rGet
f rsKd ;om;/
,ck NLD)/ 19? udkpef;vGif (ynma&;wuUodkvf/ vufyHwef;)/ 20? udkarmifarmifpdk; (ynma&;wuUodkvf/ [oFmw)/ 21? udkaX;atmif
(&efukef0dZPmodyH=Oya'/ oHv#if/ ,ck u,ef;jynfopf)/ 22? udkpdk;0if; (&efukef0dZPmodyH/ ,ck *syefEfkdifiH {&m0%f*sme,f)/ 23? udkxGef;jrifh0if;
(&efukef0dZPmodyH=opfawm/ rHk&Gm)/ 24? udkcifarmifaX; (&efukef0dZPmodyH/ awmifOuUvm)/ 25? udkat;atmif (aq;=1/ &efukef)/ 26?
udkxdef0if;atmif (vkyfom;aumvdyf/ a&eHHk;0efxrf;/ rGeftrsdK;om;/ ,ck uAsmq&m Anm;vif;/ tif;pdef ae0ef;ESif;qD pmay)/ 27? udkxeG f;&D
(tvuausmif;om;/ &efuek )f / 28? udak omif;pdef (tiSm;,Ofarmif;/ anmifav;yif)/ 29? udak e0if;atmif (&efuek 0f Zd mP odyH ausmif;om;a[mif;)/
30? omauwrS txuausmif;om;wOD;/ 31? udo
k ef;vGif (aps;onf/ av[mjyifaps;)/ 32? PD vufeufcs umwGe;f q&mwOD;wkd jzpf=uw,f?
tJ't
D xJrmS tifrwefukd &J&J &J if&h ifh &Gy&f yG cf |cH |eH J vufoaH jymifajymif wdu
k cf u
kd cf v
hJ kd rSww
f rf;wifxu
kd o
f al wGuawmh udo
k uf0if;atmif/
udo
k ed ;f xGe;f / udak tmifuu
kd /kd udpk ;kd 0if;eJ udx
k eG ;f &Dwkd ygy?J udak tmifuu
kd [
kd m Ekid if aH wmfaumifpD ;kH cJaygurf e_ J axmifusaeayrJh tJ't
D a&;tcif;rSm
vHk;0yg0ifywfoufr_r&SdcJhbJ rw&m;zrf;qD;cH&oljzpf+yD;EkdifiHa&;vJpdwfrygbJ tifrwefdk;at; pdwfoabmaumif;olwOD; jzpfygw,f?
udkpdk;0if;uawmh 1974 *|ef tvkyform;ta&;tcif;rSmvJ yg0ifcJhzl;+yD;ordkif; bmwm a&SrSm ae0if;wyfuypfvdk vufudkusnfqHxdrSef
%f&m&cJhzl;w,f? tJ'DwHk;u a&=unftdkifeJ tif;pdefaxmifrSm pkpkaygif; 3=4 vavmuf aecJh&+yD;rS jyefvGwfvmcJhw,f?

ppfacG;wdkufeJ 6 wdkufwdkudk 1968 ck a*s;atmfya&;&Sif; ac: axmifwGif;ppfqifa&; qdkwJh umvrSm wnfaqmufcJhwm jzpfw,f?
a*s;atmfya&;&Si;f qdw
k m urBmay:u b,faxmifrmS rS r=um;zl;wJh Armjynf ppftm%m&Siaf wG&J txl;py,f&,
S f ordik ;f 0if &ufpufru
kd &f ikd ;f r_}u;D
jzpf y gw,f ? tJ ' D p pf q if a &;qk d w m[m axmif x J E S p f & S n f v rsm; tusOf ; uscH a e&+yD ; jzpf w J h Ek d i f i H a &; tusOf ; om;awG u d k
ac:xkwf+yD;bmta=umif;rSr&Sd/ bmaxmifwGif;jypfr_rS rusL;vGef&bJeJ tom;vGwf}uD; rD;ukef,rf;ukef ESdyfpuf nOf;qJ dkufESufwJh
atmfya&;&Sif;}uD;jzpfygw,f? axmifxJrSm udk,fh[mudk,f at;at;ae aewJh EkdifiHa&;tusOf;om; 100 ausmf 200 cef[m tvum;ae&if;
aovkarsmyg;jzpfatmif tjyif;txef ESdyfpufnOf;yrf; ta&E$mcHcJh&w,f? tJ'Dta=umif;udk q&m OD;vSaz (,ckOD;wifhaZmf RFA) udk,fawG
tao;pdwaf &;cJzh ;l +yD;jzpfygw,f?
6 wdu
k f (tarSmifwu
kd /f odk r[kwf tvHw
k u
kd )f udk tJ'D 1968 ckumvup+yD;Ekid if aH &;tusO;f om;awG wdu
k yf w
d w
f hJ jypf'%fwu
kd t
f jzpf
awmufav#mufoHk;cJhw,f? acG;wkdufudkawmh paqmu+yD;cgp a*s;atmfya&;&Sif;rSm oHk;cJhovm;qdkwm aumif;aumif;rodyg? 'gayrJh 1968
ckuae 1976 cktxd axmifvHk_cHKa&; t,fvfaZ;&Sif;acG;awG om;azmufzdk/ 'grSr[kwf rD;aezdk ae&mtjzpfom awmufav#mufoHk;cJh+yD;1976
{+yD 11 &ufaerSmawmh acG;wdu
k x
f u
J ppfacG;awGukd uref;uwef;z,f&mS ;/ rvSr;f rurf;rSm&Sw
d hJ e*d&k &dS if; acG;avSmiftrd af wGrmS jyefxnfv
h u
kd w
f ,f?
ppfacG;awG&J csD;eHao;eHawG/ acG;ar$;awGeJ acG;eHawG vSdKifvSdKifv$rf;xHkaewJh ppfacG;wdkufudk 3 aqmifu %f&m&ausmif;om;awG 1976 ck
{+yD 11 &ufn oef;acgifausmfrSm wa,mu+yD;wa,muf a&muf&Sdvm ygw,f?
ausmif;om;awG ppfacG;wdkufta&muf 0g'gawG&J xdk;}udwfuefausmufcHt+yD;rSm t0wftpm;tm;vHk;c|wf+yD;ukd,fvHk;wD; twdkif;
wdu
k cf ef;awGxJ xnfv
h u
kd w
f ,f? tJ'w
D ;kH u v#ypf pfr;D rwyfao;vdk arSmifraJ ewJt
h cef;awGxJ bmqdk bmrSr&Sb
d J vH;k vH;k ajymifwvif;jzpfygw,f?
zsmr&S/d a&td;k r&S/d apmifr&S/d *efzvm;r&Sjd zpf+yD;ud,
k w
f ;kH vH;k eJ 'g%&f m&ausmif;om;awG[m ppfacG;awG aeovdrk sKd ; ppfacG;wdu
k x
f J ae&ygw,f?
ppfacG;awGvdkyJ at;pufpuf oHrefwvif;ay: obm0twdkif; vJavsmif;tdyf&ygw,f? tcif; }uD;tcif;av;udk acG;awGvdk tcef;xJ
'Dtwdkif;pGef&w,f? ppfacG;wdkuf 10 cef;rSm pwdkcef;wcef;csef+yD;usef 9 cef;rSm wcef;udk 3 a,mufuae 6 a,mufxnfhxm;w,f?
12 &ufae reuftm&Hw
k ufcge;D rSm axmifaq;rSL;awG a&mufvm+y;D 'g%&f mawG aq;xnfah y;w,f? axmifaq;&Hrk mS 'g%&f m&0g'gawG
t&ifaq;ukay;+yD;rS acG;wdu
k u
f ausmif;om;awGqD vmukay;wmjzpfw,f? uGjJ yJaewJ'h %f&mawG tpdr;f csKyf/ usKd ; aewJh td;k awG ausmufywW;D
udik af y;w,f? %f&m&wJah usmif;om;wdik ;f tenf;qH;k acgi;f rSm 5 csuaf wmh csKyf&wmcsn;f bJjzpfw,f? wcsKd vJ ESmacgi;f d;k usKd ;wm/ ezl;uGw
J m/
rsucf ;kH uGw
J m/ oGm;u|wx
f u
G o
f mG ;wm awG&w
Sd ,f? wcsKd u vufwbufwnf; 2 ae&m usKd ; w,f/ wcsKd u eHerd o
hf mG ;w,f? eH;kd tufrtufawmh
gwfrSefrdkuf&vdk rodEkdifyg? wcsdku %f&maoG;xGufvGefwm&Sdw,f? awmifil u aq;=2 ausmif;om; udkodef;xGef;[m acgif;ay:rSm
em;&Gufwbufuae aemufwbufxd =uufajccwfyHkuGJ+yD;vufvJusdK;vdk 'g%f&maoG;vGef+yD;owdvpfoGm;cJhw,f? aq;=1 ausmif;om;
ud k a t;atmif v J aoG ; vG e f + yD ; 2 em&D a vmuf owd v pf o G m ;cJ h w ,f ? (ud k a t;atmif [ m etzvuf x uf 1998 arvwk e f ; u
om,m0wDaxmifwiG ;f tpmiwfcw
H u
kd yf rJG mS axmiftm%mydik af wGu du
k o
f wfvu
kd w
f hJ udak tmifausmrf ;kd &Jtudjk zpfw,f?) pD;yGm;a&;wuUov
kd f
tEkynmtoif; twGif;a&;rSL; udkoufwif (0rf;wGif;) [m acgif;uGJwmtjyif vufndK;wacsmif; wqpfavmuf vHk;0jywfxGufoGm;w,f?
wuU o d k v f v J h v J h / wuU o d k v f [ ef j rarmf w d k eJ wwG J x J *D w tEk y nm vd k u f p m;cJ h w J h ud k o uf w if [ m *D w ud k
tifrwef0goem}uD;+yD;xl;vJxl;c|efoljzpfw,f? tEkynmorm; jzpfayrJh ppftm%m&SifawG&J &ufpuf,kwfrmr_udk rcHEkdifvdk
axmifwiG ;f wku
d yf aJG wGrmS l;raxmufbJ yg0ifcw
hJ ,f? {+yD 11 wdu
k yf rJG jzpfcif 3 aqmif 7 cef; rSm rwfv 23 &uf ocifu,
kd af wmfrid_ ;f &mjynfah rG;ae
tcrf;tem;vkyfwHk;u _idrf;csrf;a&;zcif oDcsif;udk udkfoef;aqG (ac: ) _idrf;a0opf eJwGJ+yD;a&;pyfoDuHk;cJhol/ udk,fwdkifoDqdkcho
J l jzpfw,f?
tJ'DoDcsif;[m ABSDF xkwf b0wuUodkvfu ae0ef;eDeD pD;&D;acGxJ yg0ifcJhw,f?
'g%f&mawGuko&mrSm u|rf;usifr_r&SdwJh 0g'gaq;rSL;awGu apwemrygbJ +yD;+yD;a&m jzpfovdkukoGm;vdk %f&mawG[m
wESpaf usm=f umwJt
h xd jynfw&$&J eJ$ J jzpfae=uwmvJ&w
dS ,f? td;k usKd ;oGm;wmawGuv
kd J pepfwus jyefqrJG wnfb
h J ausmuf ywW;D pnf;oGm;vdk
tdk;aumufaumuf}uD; qufoGm;wmawGrsm;w,f? %f&mawG aemufxyf aq;a=um aq;xnfhwmeJ yifep vifxdk;wmudk 2 &ufwcg 3
&ufwcg wywfavmufvkyfay;w,f?
11 &ufaen ppfacG;wdu
k af &muf+y;D r=umcif axmifyikd }f u;D tqif&h dS ruUem; vm=unfw
h ,f? olu wjcm;axmifawGrmS axmifqw
l m
igwdktjywfudkifvdk&cJhw,f/ rif;wkdudkvJ igwdkrr_bl; vdkpdefac: }udrf;0g;+yD;jyefxGufoGm;w,f? ausmif;om;awGu awmh tzufvkyf
pum;rajymygbl;?
12 &ufaetm&k%fwuf aq;rSL;awG aq;vmrukcif ausmif;om;awG[m wcef;eJwcef; wD;wdk;vSrf;qufoG,f+yD;,cif
aqG;aEG;xm;wJh tpmiwfcw
H u
kd yf JG qufwu
kd af &;/ rwdu
k af &; aqG;aEG;=uw,f? wcsKd u tpmiwfcw
H u
kd yf JG 0ifv=kd uayrJ/h trsm;pku tckjzpfcw
hJ hJ
tqift
h jrifq
h ;kH wdu
k yf o
JG mefjzpfwhJ t=urf;zufcck aH &;wdu
k yf &JG J t&Sed t
f [keu
f kd apmif=h unf+h yD;rS xyfwu
kd o
f ifh roifh pOf;pm;wmaumif;r,fvkd
oabmxm;ay;=uwJhtwGuf tpmiwfcHwdkufyGJ qufrwdkufjzpfawmhyg?
'DvdkeJ ausmif;om;awG[m oHwdkifawGaemufrSm wd&dp>mef&HkxJu wd&dp>mefawGvdk udk,fvHk;wD;eJ zsmr&Sd/ apmifr&Sd/ *efzvm; r&Sd 4
&ufavmuf ae&w,f? wd&dp>mefawGvdk ae ae&wJh 'D 4=5 &uftwGif;rSm vHk;0xrif;rau|;/ a&rwdkufbJ/ tpmjzwf/ a&jzwf xm;w,f?
axmifxJra&mufcif ausmif;om;b0u zwfcJhbl;wJh tar&duefEkdifiHxkwf vdkufzf Life r*~Zif;xJrSm 1971 ck e,l; a,mufrdu tufwDum
axmifxr_}uD;udk e,l;a,mufjynfe,ftkyfcsKyfa&;rSL; a&mhu,fzJvm; (aemifrSm korRw) udk,fwdkif OD;pD;+yD;&uf&ufpufpuf aoGacsmif;pD;
ESdrfeif;cJhwJhta=umif; urBmausmfowif;"mwffyHkawGxJu vlrJtrsm;pkyg0ifwJh tusOf;om; tkyfvdkuf}uD; udk,fvHk;wD;eJ acgif;ay:vufwif
yHkpH&yf wef;pDae&wm/ arSmuftdyfae&wm/ yHkpHxdkifae&wmawGudk jyeftrSwf&rdw,f?
ausmif;om;awG[m %f&mawG emusifudkufcJr_tjyif xrif;qm a&iwfwJh'%fudkyg =uHH=uHHcHcJh=uw,f? wa,mufrS r_iD;cJh ygbl;?

du
k yf jJG zpf ppfacG;wdu
k af &muf+yD;2 &uft=umrSm o}uFeu
f s+yD jzpfygw,f? ppfacG;wdu
k [
f m axmiftw
k f ;kd eJ tvGeef ;D uyfpmG wnf&adS ewma=umifh
tif ; pd e f rd wG i f ; a&upm;rmyf a wG q D u o}uF e f o D c sif ; oH a wG / a&yuf u pm; aysmf & $ i f = uoH a wG [ m avmf p yD u m uwqif h
tkwfdk;udkausmf+yD;axmifwGif;odk vGifhyHs0ifa&mufvmygw,f? ppfacG;wdkufxJu %f&mudk,fpDeJ udk,fvHk;wD; ausmif;om; awGuawmh
acG;cs;D acG;ao;eHomru aoG;nDe H eJ vlcs;D vlao;eHawGyg vSKd ifae+yjD zpfww
hJ u
kd x
f J a&wpufrS raomuf&bJ 76 o}ueF f udk jzwfoef;ae=uygw,f?
tJ ' D t csd e f r S m aysmf a ysmf a ewwf w J h aq;=2 ausmif ; om; ud k w if j rif h (ac: ) rm&S , f (aygif ; wnf ) u &k y f & S i f rif ; om; 0if ; OD ;
toHrsKd ;wk+y;D ESpo
f pfeJ o}ueF u
f srav qd+k y;D oDcsi;f xqdv
k kd tm;vH;k 0dik ;f vufcyk w
f ;D -obmay;=uw,f? (tJ'u
D mv wH;k u jreENm wdk / wl;ydk wl;ydk
wdk acwfrpm;ao;yg)?
{+yD 11 &ufwu
kd yf jJG zpf+yD;aemufwaerSm 3 aqmifu aoG;paoG;eawG tm;vH;k ajymifpifatmif tjym0wfawGu aq; a=um&w,f?
'Daemuf 0g'gawGu tkwfcydif;awG/ ausmufcJawG/ 2=wvuRawG pwJhvufeufawGudk axmifwGif; ae&mtESHu &SmazG pkaqmif;,lvm+yD;3
aqmif 7 cef;xJyHk gwfyHk&kdufw,f? ausmif;om;awG[m t=urf;zufzdk 'Dvdk'Dvdk jyifqifpkaqmif;xm;w,f qdkwJh oabmygbJ?
3 aqmifrSm usefcJhwJh 5 cef;u ausmif;om; 3 a,muf/ tay:xyfu ausmif;om; 10 a,mufeJ OD;axG;jrifh/ udkwif0if;/
eJOD;ausmf_idrf;om;ESpfa,mufwdk[m }udKwifndESdKif;xm;wJhtwdkif; tpmiwfcHwdkufyGJ quf0if=uw,f? ausmif;om;av; 10 a,muf xJrSm
wa,mufu wdu
k yf u
JG xGuo
f mG ;+y;D 9 a,mufu quftpmiwfc=H uw,f? 3 &uft=umrSm ausmif;om;av;awG&J uk,
d pf m; vS,f 3 a,mufeJ
axmiftm%mydkifawG aqG;aEG;+yD;7 cef;ausmif;om;awG 3 aqmifjyefydkzdkudpPuvGJvdk usefawmif;qdkcsufawG vdkufavsmwJhtwGuf
oydwfvSefvdkufw,f? tpmiwfcHol 9 a,mufudk EkdkeJqefywf t&ifau|;+yD;aemufrSxrif;au|;w,f?
5 cef;u udck ifarmifvif;/ udpk ed af &$r;kd / udak X;atmif (ac: ) armfwmwdk 3 a,mufeJ tay:xyfu OD;axG;jrif/h a'guw
f m xGe;f ausmi_f rd ;f /
udb
k b
kd akd usmi_f rd ;f wdk udak wmh tpmiwfcw
H u
kd yf 0JG if+yD;3 &uft=umrSm 3 aqmifuae wGb
J ufaxmifuykd kd +yD;wdu
k yf w
d f vdu
k w
f ,f? wGb
J ufwu
kd rf mS
quf+yD;tpmiwfcHwdkufyGJ0ifawmh aemuf 2 &ufavmuft=umrSm tm%mydkifawGu EkdifiHa&;tusOf; om;awG oD;oefxm;a&;
awmif;qdkcsufeJwuG wjcm;awmif;qdkcsufawG vdkufavsmvdk tpmjyefpm;=uw,f? olwdkudkvJ tm%m ydkifawGu qefywft&ifau|;+yD;rS
xrif;au|;w,f?
PD udw
k if0if;udak wmh 6 wdu
k f (wdu
k o
f pf) ydww
f ,f? oleJ olZeD; wifrmvmwdk [m armfvjrdKif av,OfuiG ;f rSm av,Oftydik pf ;D zdk /
odk r[kwf azgucf zJG kd =uHaewke;f tzrf;cH&wmjzpfw,f? &efou
l q
kd efusiw
f phJ w
d "f mwff jyif;xefojl zpfayrJh wjcm;Ekid f iHa&;tusO;f om;trsm;pkeJ
pnf;Hk;vufwGJwdkufzdkxuf wudk,fawmfol&Jaumif;0g'eJ t"du&yfwnfv_yf&Sm;oljzpf+yD;axmifwGif; umva&Sydkif;rSm wcsdefvHk;vdkvdk
wdkufydwfcHae&oljzpfw,f? taqmifrSmae&csdef odwfr&Sdyg? 77 ckaemufykdif; axmifwGif;zdESdyfr_wtm;jyif;xefvm+yD;tJ'gudkjyefvSefwku
d fzdk
txl;cufcJvmwJhtcg tm%mydkifawGay;wJh wef;pD;&mxl;,l+yD;EkdifiHa&;tusOf;om; csif; tm%mykdiftvdkus zdESdyfol jzpfoGm;w,fvdk
wcsdKEkdifiHa&;tusOf;om;awGupGyfpGJ+yD;tjrifr=unfvif=uyg? 8 av;vHk; ta&; tcif;wkHk;u oludk ppfudkif;rd&Jpcef;rSm csKyfxm;wmudk
rdvlxkurauseyfvdk &Jpcef;0dkif;qENjy&muae ppfudkif;wkdif; aumifpDOuUX tqifh&Sd ol&bGJ&ausmfpGm OD;pD;+yD;ppfudkif;rdolrdom; 100
eD;yg;aoatmif aoG;acsmif;pD;ypfowf ESdrfeif;cJhwmjzpfw,f? udkwif0if; &JZeD; wifrmvmudkawmh rawGbl;cJhayrJh udkwif0if;tajymt&
olr[mvJ pdwf"mwffjyif;xefol jzpfw,fvdkqdkygw,f? udkwif0if;u olZeD;wifrmvmudk Armjynf&J vdkifvmcgvuf vdkn$ef;ygw,f?
vdik v
f mcgvuf qdw
k m 1970 ckEpS rf sm; tpydik ;f avmufu tpPa&;av,mOfawG tydik pf ;D jyefay;qG&J mrSmeJ azmufczJG suq
f ;D &mrSmacgi;f aqmifol
emrnfausmf ygvufpwkid ;f trsKd ;orD;t=urf; zuforjzpfygw,f? a,bl,stm;jzifh ajym&&if udw
k if0if;[m Terrorrism t=urf;zuf0g'udk
oabmuswJh wudk,fawmf ay: jyLvmorm;jzpf+yD;wcsdefwnf;rSm cH,lcsuf pGJjrJcdkifrmr_vJr&Sdbl; vdk wcsdKEkdifiHa&;tusOf;om;awGu
jrif=uygw,f?
wGJbufwdkufeJ 6 wdkuf ydwfcH&olawGudk wvceft=umrSm 3 aqmifjyefydkvkdufw,f? 3 aqmifu {+yD 11 wdkufyGJowif;
=um;+yD ; aemuf 1 wd k u f r S m yH k p H u d k i f tvk y f = urf ; cd k i f ; cH a e&wJ h ,cif w G J b uf a xmif a usmif ; om;awG u vJ
tpmiwfcHwdkufyGJ0if+yD;u|efZmwfoGif;a&;ay:vpDudk jyefvSefwdkuf=uw,f? &ifuGJwdkufausmif;om;awGuawmh tpmiwfcHwmrvkyfbJ
ausmif;om;oDcsi;f / or*~ocD si;f awG atmfqw
kd m/ auG;a=umfoaH wGatmfwmudk nbuf 9 em&Dtyd cf sed af usmv
f J qlnaH tmf[pfae=uwmvdrk sKd ;
tm%mzDqefr_awG tHk;tHk;uGufuGufvkyf=uw,f? ausmif;om;awG[m ud;wdkufa&muf ao'g%fus r_dif;&mjynfhausmif;om; acgif;aqmif
udw
k ifarmifO;D eJtquftoG,&f +y;D olqu
D wefz;kd rjzwfEikd w
f hJ pdw"f mwfcf eG t
f m;awG&cJ=h uw,f? tpmiwfcw
H u
dk yf 0JG ifol awGukd 2 &uft=umrSm
axmiftm%mydkifawGu a&jzwfvdkufw,f? ausmif;om;rsm;u =uHH=uHHcdkifqufwdkuf=uw,f? wcsdKu a&jyef (qD;) aomuf=uvdk
ao;aomuf&Jabmf vdk tcsif;csif;aemufajymifac:wJh a0g[m&ay:vmw,f? udkaZmfjidrf;vwf/ udkatmifausmfOD; wdk@tygt0if
ausmif;om;wcsd@udk 6 &uft=umrSm/ usefausmif;om;tm;vHk;udk 10 &uft=umrSm 0g'gawGeJ@ vufudkif'kwf &mZ0wfom;awGu
wd k u f c ef ; awG x J u qG J x k w f + yD ; t}uD ; tus,f 0d k i f ; 0ef ; d k u f E S u f = uwJ h t wG u f a =umif h w a=umif ; / a&iwf ' g%f tvl ; tvJ c H a e&wJ h
ausmif;om;i,fav;awGudknm+yD;trsm;pkoabmxm;usvdk@wa=umif;/ wnDwnf;oydwfvSefvdkuf+yD;tpm iwfcHwdkufyGJ +yD;qHk;oGm;cJhw,f?
rwwfomvdk@ tjzdKcH&ayrJh t_H;ay;+yD;oydwfvSefwmr[kwfvdk@ {+yD 11 &ufaeup+yD;t&l;rD;0dkfif; jzpfaewJh axmiftm%mydkifawG[m
ausmif;om;awGudk 2 wdkufrSmbJ vGwfvGwfvyfvyf xm;ay;cJh&w,f?
xHk;pHtwdkif; tm%mydkifawG[m trmcHacgif;aqmifydkif;vdk ,lq&olawGudk oD;jcm;cGJxkwf+yD;wjcm;wdkufawGudkydkw,f? 75
a&$wd*Hkta&;tcif;u udkatmifxdkuf (aq;=2/ rdvS/ ,ck&efukefpdwfwdkif;usvuf&nfqdkif) eJ udkcspf}udKif (&efukef0dZPmodyH/ oHjzL Z&yf/
rGet
f rsKd ;om;) wdk udk wGb
J ufwu
kd yf kd +yD;OD;oefta&;tcif;u udak usmpf ;kd (&efuek 0f Zd mP odyH/ yJc;l ouUv/ ,cif ausmif;om; or*~ acgi;f aqmif
udkudk;u|ef;jyef bzl;n$ef.nD/ ,ck pdwfwdkif;uspm;aomufqdkif)/ udkxGef;xGef; (&efukef0dZPmodyH/ pma&;q&m awmifwGif;udkudk}uD;.om;/

Auyokdawmcdk usqHk;)/ udkwifpdk; (ac: ) csLaw; (&efukef0dZmodyH/ ajrmufOuUvm)/ OD;ausmfvif; (A[dkw&m;Hk;a&Sae)/ udkoef;vGif
(pufrw
_ uUov
kd )f / udo
k ef;jrifh (armfawmfyu
D ,f&)J / OD;oef=a&$w*d EkH pS rf w
_ u
JG udak 'Ag&mh*sf (&efuek f 0dZm odyH=Oya'/ ausmufr/J a*:&cg; trsKd ;om;)/
75 *|ef a&$wd*Hkta&;tcif;u udkarmifausmfapm (wdarG;ukwuUodkvf/ &cdkif trsdK;om;)/ udkbvSdKif (pufr_wuUodkvf/ &cdkiftrsdK;om;)/
udkatmifwifodef; (&efukef 0dZmodyH=Oya'/ oHwGJ/ &cdkiftrsdK;om;/ ,cka&$vD)/ udkcif0if; (ac: ) bdk;awmfcif0if; (usef;rma&;Xge0efxrf;/ ,ck
etz axmifus aeqJ)/ udk^m%fat; (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ ,ck NLD jrdwfjrdK@e,f jynfol@v$wfawmf trwf)/ udkrdk;0if; (pD;yGm;a&;wuUodkv/f
axmifxu
J sq;kH oGm;wJh jynfol &JabmftzGJ rS OD;pd;k 0if;.om;jzpf+yD;4if;ud,
k w
f ifkd Ef iS hf zcif/ ZeD;r'H/k a,muRa': =unf=unf (ocifZif)/ wdk eJtwl
e0waxmifxyfusc)hJ / udn
k yD k (0efxrf;/ &ckid t
f rsKd ;om;/ ALP tzGJ 0if a[mif;)/ udjk rifOh ;D (ac: ) [mepf (tvuausmif;om;/ armfu|e;f )/ udrk if;atmif
(ac: ) *dk&S,fav; (tvuausmif;om;/ awmifOuUvm)/ udkarmifarmifjrifh (tvuausmif;om;/ vSdKif) polrsm;eJ wGJbufaxmifrSm
wzufausmif;om;awGdkufvdk acgif;uGJ oGm;wJh a&$wd*kHta&;tcif;u udkwifatmif (&efukef0dZmodyH wuUodkvf=Oya'/ erfhprf/
yavmiftrsdK;om;)/ udkjrifhaqG (pufr_wuUodkvf/ rHk&$m=qm;vif;}uD;)/ udkjrifhatmif=unf (ac: ) armifajr0g (pufr_wuUodkvf/ wefqnf)/
udOk ;D vSapm (pufrw
_ uUov
kd /f ppfawG/ &ckid t
f rsKd ;om;/ pma&;q&m=uAsmq&m cdik af tmif)/ udo
k ef;Ekid f (aumifppD ma&;/ ,ck etzaxmifusaeqJ
yk*Hoef;Ekdif)/ udk[ef&Sdef0if; (&efukef0dZmodyH/ a&p}udK)/ 0if'grD,mcJaygufr_u udkaz_idrf; (ynma&; wuUodkvf/ yJcl;)/ OD;oef@ta&; tcif;u
a':vzifwifah qG (&efuek 0f Zd m odyH a&ul;vufa&G;pif/ ,cku,
G v
f eG )f wdk udk 4 wdu
k ef J 5 wdu
k af wG ydk vdu
k w
f ,f? udak tmifxu
kd ef J udck sp}f udKif
udkvJ aemufydkif;rSm wGJbufwdkufuae 5 wdkufeJ 4 wdkufudkydkvkdufw,f?
usefausmif;om;awGudkawmh 2 wdkuf (&ifuGJwdkuf) rSmyJ aemufxyfwESpfavmufxm;+yD;wcsdKudk wGJbufaxmif/ wcsdK@udk 3
aqmifjyefydkvdkufw,f? wcsdKudkawmh 2 wdkufrSmyJ qufxm;w,f? 2 wdkufrSmae&ayrJh wGJbufaxmifrSmaepOfuvdk reufu naexd
wdkufcef;wHcg;awG zGifhay;xm;+yD;wkduf0if;xJ vGwfvGwfvyfvyf oGm;vmv_yf&Sm;cGifh&w,f? tapmydkif;umv w&ufrSm ausmif;om;awGudk
a&csKd ;cspOf 0g'gwa,mufu }udrv
f ;kH eJ@vu
kd f u
kd w
f mudk rauseyfv@kd ausmif;om;awGu awG@&mcJ kwaf wGe@J 0dik ;f ayguv
f @kd 0g'g %f&mtemw&eJ@
xGufajy;oGm;&w,f? tJ'Daemufydkif; &ifuGJwdkuf0if;xJrSm ydk+yD;vGwfvGwfvyfvyf jzpfvmw,f?
{+yD 11 &ufwkdufyGJ[m axmiftm%mydkifawGudk aumif;aumif;}uD; wkefv_yfoGm;apcJhw,f? EkdifiHa&tusOf;om;awG/ txl; ojzifh
ausmif ; om;awG q D u 'D v d k w H k jyef r _ r sd K ;ud k ol w d k ar#mf v if h r xm;=uyg? tk w f e H & H a v;buf = um; oH w d k i f a wG a emuf u Ek E k e ,f e ,f
ynmwwfausmif;om;awG[m olwkd vkyo
f r#/ =ur;f&rf;or# cH&zdk bJ&w
dS ,fvkd tydik w
f u
G x
f m;w,f? ud,
k c_hf x
H u
J =uuf ud,
k af t; at;aq;aq;
dkufowf csufpm;ovdkrsdK; wGufxm;w,f? olwdktvGefqHk;wGufwmu axmifqlr_/ axmifxr_jzpfrSm/ tJ'D uae axmifyGifhxGufwm/
axmifazmufxGufwmrsdK; pmtkyf}uD;twdkif;jzpfvm&if ypfcwfESdrfeif;zdkavmufyJ pOf;pm;xm;wmjzpfw,f? olwdk &J ay:vpDw&yfudk
OD;wnfcsufxm;+yD;tckavmufjyif;jyif;xefxef qefusifwdkufcdkufvdrfhr,fvdk pOf;pm;rxm;=ubl;? ordk;us pOf;pm;r_twdkif; rdk;rydbl;/
ydco
hJ nf&adS omf qdw
k o
hJ abmeJ w&m;ol}uD;OuUXwdk / ygwaD umifpOD uUXwdk udk vkyx
f ;kH vkyef nf;t& axmifxt
J &Hoifh ac:xm;wmjzpfw,f?
pmtkyf}uD;xJ jyXmef;xm;ovdk vkyfwmjzpfw,f? tckawmh vufeufrJh axmifusausmif; om;awGu &&mvufeufeJ jyef+yD;rD;ukef,rf;ukef
t=urf;zufckcHvdk 0g'gawGcHvdkuf&wmawGawmh olwdkrsufpd olwdkr,HkEkdifatmif jzpf+yD;ajcmufjcm;oGm;cJhw,f? atmufajc axmiftr_xrf;
0g'gawGeJ olwdkom;r,m;awG[mvJ 0g'gtvkyf[m ae0if;ppfom; tvkyfvdk toufab;eD;wJhtvkyfvdk wcgrS r,lqxm;&muae tckvdk
touftE W&m,f wu,f&if; vkyf&wJhtcg 0g'gavmurSm t}uD;tus,f vefzsyfwkefcgoGm;cJhw,f?
axmifxJrSm e*dku&SdwJh OD;oefeJ a&$wd*Hk ausmif;om;awGa&m wzGJzGJeJ topf0ifa&mufvmwJh r_dif;&mjynfh ausmif;om; awGyg
'DvOkd ;D rn$wf l;raxmufwhJ wdu
k yf 0JG ifpw
d "f mwff *,uf&u
dk cf &H +yD;tm;vH;k [m pdw"f mwfcf eG t
f m;awG jrifw
h ufvmcg ,cif 1975 ck -o*kwu
f ae
1976 ckrwfvtxd &cJhwJh tompD;&r_rsdK; jyef&vmw,f? ausmif;om;awG[m pifay: jyefa&mufvmcJh w,f?
ppftm%m&SifawG&J zdESdyfa&;,E W&m;xJrSm ppfaxmufvSrf;a&;awGeJ axmif0g'gawG[m olwyg;udk ESdyfpufnif;yrf;wJh tvkyfeJ
&yfwnf xrif;pm;ae=uolawGjzpfw,f? &JeJ w&m;ol}uD;qdkwm idkpm; &,fpm; vdkqdk=uayrJh ppfaxmufvSrf;a&; (0g) v#dK0Sufykvdyf eJ
axmif0g'gawGuawmh idkpm;oufoufygyJ? tJ'DtwGuf tm%m&SifawG[m pdwfynma0g[m&eJ quf'pfZif Sadism vdkac:wJh pdwfa0'em
pdkuf&SdolawGudk ppfaxmufvSrf;a&;awG/ axmif0g'gawGtjzpf rvGJraoGpkpnf; wm0efay;xm;& w,f? pdwfa&m*gwrsdK; jzpfwJh quf'pfZif
cHpm;ae&ol quf'pP Sadist awG[m olrsm;udk &kyfydkif;t&/ pdwfydkif;t& emusifatmif ESdyfpufnOf;yrf;&rS pm;0iftdyfaysmf+yD;pdwfcsrf;om
udk,fusef;rmEkdifolawG/ tqHk;pGefajym&&if umr tmomqEN ajzazsmuf pGrf; aqmifvdk&olawG jzpf=uw,f? ppftm%m&SifawG[m
b,fEkdifiHrSmyJjzpfjzpf olwdktm%m xdef;odrf;xm;Ekdifzdk 'Dvdk quf'pP awGudk axmufvSrf;a&;/ v#dK0Suf &JeJ axmiftr_xrf;awGtjzpf
pkaqmif;arG;jrL wnfaqmuf&w,f? dk;dk;&JtzGJeJ ppfwyfxJrSmvJ quf'pP awG tawmfrsm;rsm; xnfhxm;ayrJh ESdKif;,SOfcsuftm;jzifh
ppfaxmufvSrf;a&; (v#dK0Sufykvdyf) eJ axmif0g'gawGxJrSm tcsdK;tpm; ydkrsm;w,f? ppftm%m&SifawG udk,fwdkifuvJ tenf;eJtrsm;
quf'pfZif a0'emcHpm;aewJh quf'pP awGjzpf=uw,f? [pfwvm eJ tdkufcref; wdk&J quf'pfZif [m urBmausmfygbJ? 1968 cku
tif;pdeaf xmifwiG ;f a*s;atmfya&;&Si;f [m ppftm%m&Si}f uD;ae0if;&J quf'pfZif pdw&f ;l xr_wck jzpfovdk aemufyikd ;f rSm pdev
f iG &f J quf'pfZif
vuf&mawGudkvJ axmifxJrSm a&m/ 8 av;vHk; ta&;tcif;wGif;rSmyg awG&w,f? t&yfxJu vlaumif;olaumif;av;awG rqv=etz
ppfwyfxJ0ifoGm;&if tusifhysuf olcdk;/ g;jy/ irl;/ i&l;/ vl&rf;um;/ vlqdk; vlrkduf awGtjzpf rjzpfrae yHkpHoGif;cHvdkuf&ovdkyJ
ppfaxmufvSrf;a&;,E W&m;eJ tusOf;axmif tkyfcsKyfa&;,E W&m;xJ 0ifoGm;wJh yHkrSefpdwf&SdolawGvJ olwyg;udknif;qJ ESdyfpufuvly&rS
xrif;pm;csdKwJh/ wenf;tm;jzifh tdyf pm; umr tmomqEN jynfh0EkdifwJh rlrrSefpdwfa0'em&Sif quf'pPawGtjzpf wajz;ajz;
toGifajymif;cH=u&w,f? pdwfynma0g[m&t& Imprintation vdk@ ac:ovm; rajymwwfyg? 'Dvdk quf'pfZif yHkpHoGif;cH&ayrJh
wu,fawmh vlom;awGomjzpf=uwJh axmif0g'gawG/ ppfaxmufvSrf;a&;awG[m olwdk@vkyfae&wJh vHk;0vlrqHwJh vkyf&yfawG&J@

zdp;D r_urkd cHEikd af wmhwt


hJ cg olw@kd u,
kd w
f ikd f ;l oGm;wmawG/ ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd o
f wfaowmawG jzpfuek =f uw,f? txl;ojzifh Edik if aH &;tusO;f om;awG
axmifxu
J sq;kH wm ordik ;f rSm trsm;qH;k jzpf wJ/h &ufpufrt
_ aygi;f o&zlaqmif;wJh e0w-etzacwfrmS 0g'gawG/ axmifrLS ;awG/ axmifyikd af wGe@J
ppfaxmufvSrf;a&;awG udk,fhudk,fudk,fowfaor_/ vHk;0pdwfazgufjyefl;oGyfoGm;r_awGvJ ruHpbl;atmif trsm;tjym;ay:vmw,f? e0w
OuUXtqifh&SdwJh apmarmifudk,fwdkif l;oGm;wmvJ tm;vHk;todjzpfygw,f?
'DvdkeJ ppftpdk;&tqufquf[m axmifwGif;zdESdyfa&;ay:vpDawGudk quf'pP awGtm;udk;eJ tjrJtaumiftxnfazmf
vnfywfae+yD;zdESdyfa&;tqifhtwef;udk Upgrade vkyfjrifhwifzdk rjywfud;pm; tm;xkwfaew,f?
{+yDwdkufyGJt+yD;rSm axmifwGif;uausmif;om;awG tygt0if EkdkifiHa&;tusOf;om;awGtay: zdESdyfa&;oHygwf ywfxGuf
oGm;+y;D tcGit
hf a&;awG t&iftwdik ;f / 'grrS [kwf wcsKd ae&mawGrmS t&ifxufy&kd vmw,f? 3 aqmifrmS a&m/ ppfacG;wdu
k f tygt0if wdu
k af wGrmS yg
ausmif;om;awG[m txufp;D taetxm; jyefa&mufomG ;+yD;Ekid if aH &;*k%o
f u
d mQ jrifjh rifrh m;rm;eJ axmifxrJ mS wefc;kd xGm;rif;rlEidk cf =hJ uw,f?
wGJbufaxmifrSm 76 rwfvukefydkif;u ausmif;om;wzGJu wjcm;wzGJudk &kdkufyGJvkyfvdk oduQmus emr,f ysufcJh&wmudkvJ 76 {+yD 11
wdkufyGJrSm 0g'gawGeJ &kdufyGJqifE$J+yD;*k%foduQmjyefq,fEkdifcJhw,f?
'gayrJ {+yD 11 &ufwu
kd yf t
JG +yD;3 aqmifrmS t_;H xGuo
f mG ;wm wck&w
dS ,f? t&ifw;kH u tjym0wfawG (ESp=f uD; &mZ0wf tusO;f om;)
rdvmcsay;wJhpepfuae EdkifiHa&;tusOf;om;awGudk,fwdkif rdvmcs&wJhpepfjzpfoGm;wmygbJ? 'g[mvJ EdkifiHa&; tusOf; om;wcsdK&J
aysmhnHr_a=umifh cHvdkuf&wmjzpfovdk axmiftm%mydkifawGtwGufawmh ig;r&vdk a&csdK;jyefwJhtaeeJ EdkifiHa&; tusOf;om;awG&J
tcGifhta&;wckudk y,fzsufypfvdkufwmjzpfw,f? 'DudpP[m aemifrSm 3 aqmifu ausmif;om;awGeJ axmif tm%mydkifawG=um;
jy\emjzpfp&m/ wdkufyGJaz:p&m rD;yGm;wp tjrJjzpfaeygawmhw,f?
{+yD 11 &uf ausmif;om;awG ppfacG;wdu
k af &muf+y;D 4=5 &uft=umrSmawmh t0wftpm;awGjyef&+y;D xrif;eJa&vJ jyef&/ tdypf &mzsmeJ
apmiftjyif *efzvm;awGvJ xkwfay;vmw,f? v#yfppfrD;vJ wyfay;vmw,f? t0wftpm;awGuawmh aoG;uGuf awGaysmufatmif
tjym0wfawGu av#mfzGy+yD;rS vmay;wmjzpfw,f? a& &vdk t&if*efzvm;r&cif tcef;wGif; oHrHwvif;ay: 'Dtwdkif;pGefxm;&wJh
usif=uD;usifi,fawGvJ aq;a=umokwfoifEdkifcJhw,f? wywfavmuft=umrSm tapmifht=uyf xlxJpGmcs+yD;tvkyf=uD;0if;xJu a&uefrSm
wcef;csif; a&csdK;csay;w,f? aemufydkif;rSmawmh tapmifhawGrrsm;awmhbJ wywfwcg tvkyf=uD;0if;xJ tvkyfodrf;csdef vlr&SdcsdefrSm 32
a,mufpvH;k wyid x
f aJ &csKkd ;cGi&hf w,f? 'Dxuf aemufyikd ;f rSmawmh tjym0wfawGu a&rsm;rsm;xrf; ay;vdk acG;wdu
k rf mS yJ aewdik ;f a&csKd ;Edik cf w
hJ ,f?
ppfacG;wdkufa&muf+yD;wywfavmufrSm wa,mufcsif;ac:xkwf+yD;wdkufab;uGufvyfrSm gwfyHkdkufw,f? aemuf 2&uf 3
&ufavmufrmS ppfacG;H;k rSm ppfa=uma&;vkyw
f ,f? ppfwo
hJ al wGu axmifrmS wGzJ ufxm;wJh ppfaxmufvrS ;f a&;u wyf=uyf=u;D tqifh &Sd ode;f jrKd ifeJ
axmifrLS ;awG axmif=uyfawGjzpfw,f? 'Dppfa=uma&;rSm ausmif;om; 1 a,muf 2 a,muf avmufyJ ESyd pf ufnO ;f yef; cH&w,f? trsm;pkuawmh
ESyd pf ufrcH&yg? acgi;f aqmif b,fov
l q
J w
kd mudk t"duar;w,f? ausmif;om;tm;vH;k u acgi;f aqmif r&Sb
d ;l / tm;vH;k wdik yf ifaqG;aEG;+y;D vkyw
f mvdk
woHwnf;jyefajzvdk ppfa=uma&;[m tJ'DavmufeJ +yD;oGm;cJygw,f?
ppfacG;wdkufa&mufausmif;om;awG[m 3 veD;yg; axmif0ifpmawGcGifh ydwfcH&+yD;ygq,fxkyfyJ vufcH&w,f? 'Dvdktjyifu
rdbaqGrsdK;awGeJ tquftoG,f jywfoGm;wJhtjyif ppfacG;wdkuf[m axmif&Jw_cm;taqmifawG/ wdkufawGeJ tqufjywfuif;uGm +yD;/
woD;w_cm; wnf&adS ewmjzpfvkd wa=umif;/ t&ifu tusO;f om;awG wcgrrS xm;bl;wJh ppfacG;wdu
k t
f a=umif; b,ftusO;f om;rS r=um;bl;
rodbl;ao;wmwa=umif; wdka=umifh ppfacG;wdkufa&muf ausmif;om;awG[m axmifxJrSm owif;aysmufae+yD;{+yD strike rSm
ausmif ; om;wcsd K aow,f q d k w J h o wif ; awG wtm;ysH ES H oG m ;cJ w,f ? 3 aqmif r S m usef w J h ausmif ; om;awG e J wd k u f awG u
ausmif;om;awG=um;xJ {+yD 11 wdu
k yf rJG mS ausmif;om; 4 a,mufusw,fvkd owif;awGjzpfae+yD;usq;kH ausmif;om;awGukd *k%f yoDcsi;f pyfzkd
tcsut
f vufawG pkaqmif;jyifqifwmawmif vkycf =hJ uao;w,f? tjyifu rdbaqGrsKd ;awGuvJ qGr;f oGwf &rvm;/ roGw&f bl;vm; a0cGrJ &eJ
aomuawGygG ; tylr;D awGcpH m;aecJ&w,f? 3 v=umvdk axmif0ifpm jyefawGcGi&hf rS owif;rSef udk axmifwiG ;f axmifjyifu odomG ;=uw,f?
axmif0ifpm jyefawG&wJhtcg 'D 3 vtwGif; tjyifutarawG ododomom=uD; ydef_cHK;usoGm;wm awGvdkuf&w,f?
{+yD 11 wdkufyGJjzp+yD;aemuf ppfacG;wdkufa&mufausmif;om;awG[m axmifqlylr_eJ w&m;Hk;wif+yD;axmifxyfcsrSmudk ar#mf
vifhwGufqxm;cJh=uw,f? 'gayrJh vufawGrSmawmh w&m;Hk;wif axmifxyfcswm r&SdcJygbl;? rqv acwfrSm EdkifiHa&;tusOf;om; awG
axmifwGif;Oya' csdK;azgufvdkqdk+yD;Hk;wif axmifxyfcswm tifrwef&Sm;ygw,f? axmifxJrSm EdkifiHa&;pmapmifawG a&;om; xkwfa0wm
awGayrJhvJ wcgrS Hk;wifaxmifcswmr&Sdyg? tvGefqHk; 6 wdkufydwf dkufESufwmyJ rsm;ygw,f? oHa_cusif;cwfwm/ a'guf cwfwmawGvJ
tawmfeJygw,f? axmifus+yD;om; EdkifiHa&;tusOf;om;udk aemuftr_twGuf Hk;xkwf&mrSmawmh oHa_cusif;cwf wwfygw,f?
axmifajymif;ypfwmvJ &Sm;ygw,f?
ppfacG;wdkufrSm&SdaepOf 75 a&$wd*Hkta&;tcif;u udkA[def;atmif (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ pma&;q&m Aef;armfwifatmif . om;)
u a'gif;wrmef oDcsif;udka&;pyfcJhw,f? _idrf;csrf;a&;wdkufyGJ pD;&D;acGrSm udkrGef;atmif jyefqdkxm;wJh oDcsif;jzpfygw,f? rlv pyfwkef;u
pmom; tawmf&Snfygw,f? udkrGef;atmifu tJ'DoDcsif;&JoHydiftydk'fudkom jyefqdkxm;wmjzpfygw,f? 'gtjyif EdkifiHa&; rygbJ
tusOf;om;wa,muf&J tdrfvGrf;pdwf tdyfrufeJ vufawGb0udk ,SOfjyxm;wJh ajreDvrf;uav; qdkwJh aumfyDoDcsif; wyk'fvJ
pyfcahJ o;w,f?
1976 {+yD 11 &uf axmifwiG ;f t=urf;zufcck aH &;wdu
k yf [
JG m Edik if aH &;tusO;f om;awG=um;rSmvJ *,uftrsKd ;rsKd ; jzpfay:ap cJw
h ,f?
'g[m e&SifaygufpynmwwfawG&J qifuef;awmwdk; rdkuf&l;&Jvkyf&yf ausmif;om;awG&J a'goaygufuGJr_ vdkwHqdyf uyf
&SKwfcswmawG&Sdw,f? axmifwGif;wdkufyGJrSm t=urf;rzufoifh/ _idrf;csrf;wJhenf;eJom wdkuf&r,f/ t=urf;zufwm[m a'go

ayguu
f w
JG mjzpfw,f/ a'goayguu
f w
JG m[m rSeu
f efww
hJ u
kd yf JG rjzpfapbl; vdk -o0g'ay;olawGv&J w
dS ,f? wcsKd uawmh cifAsm; wdk vkyw
f m
odyrf eS w
f ,f/ rmufpaf jymwJh (Violent t
S ruggel ) t=urf;zufwu
kd yf JG qdw
k m tJ'gbJ vdk tm;&yg;& tm;ay;=uw,f? tzdEydS cf v
H w
l ef;pm;u
zd E S d y f o l v l w ef ; pm;ud k wd k u f z d k aemuf q H k ; tm;ud k ; &m enf ; vrf ; jzpf w J h Viol e nce (t=urf ; ywrf ; enf ; ) qd k w m
tJovdkta_ctaersdK;yJvdkoabmw&m;t& oHk;oyfed*Hk;csKyfjyw,f? t=urf;zufa&; rzufa&;qdkwJh wdkufyGJo%Wef[m &efolu
owfrSwfjyXmef;wm jzpfw,f? tzdESdyfcHvlwef;pm;bufu udk,fhpdwf=udKuf a&G;cs,fEdkifwm r[kwfbl;? zdESdyfolvlwef;pm; ay;vmwJh
tcif;tusif;twdkif; udk,fhwdkufyGJomefu vdkufeif;&wmjzpfw,f vdk {+yDwdkufyGJ axmufcHolawGu oifcef;pmxkwfjy=uw,f?
wcsKd uawmh axmifqw
kd m ppfajrjyifr[kwb
f ;l / Edik if aH &;oifwef;ausmif; omjzpfw,f? ocifoef;xGe;f wdk / ocifEw
k kd [m axmifukd
EdkifiHa&;oifwef; ay;p&mae&mtjzpfyJ oabmxm; usifhoHk;cJh=uw,f? 'ga=umifh axmifwGif;wdkufyGJawG/ txl;ojzifh t=urf;zufwdkufyGJawG
rvkyfoifhbl; vdkvSnfajym=uw,f? wbufu acsyolawGuvJ axmif[m EdkifiHa&;oifwef;ausmif; qdkwmrSefw,f? 'gayrJh
acwfrSDoifwef;ausmif;qdkwm oabmw&m;oufouf oifwmr[kwfbl;? EdkifiHa&;oabmw&m;eJ vuf awGwdkufyGJ aygif;py+yD;oifrS
wu,fhoifwef;ausmif;ppfppfjzpfrSm vdkjyefacsy=uw,f? wcsdKu JS eJ AS rSm AS u t"du jzpfw,f? 'ga=umifh axmifxJrSm JS (Jail Strike)
axmifwiG ;f wdu
k yf JG vky+f y;D ud,
k f tiftm; tvum;xdcu
kd f yef;wD;rcHoifb
h ;l ? axmifuvGwaf wmhrS AS (Armed t
S ruggel ) vufeufuikd af wmfveS af &;
vkyzf kd t"du&nf&,
G cf suf xm;+yD;axmifxaJ eoGm;& r,f vdk qifac_ ay;olawGv&J w
dS ,f? AS twGuv
f t
kd yfwhJ pnf;H;k jyifqifrt
_ awGtuH/
pdwf"mwffavhusifha&; tawGtuH eJ wdkufyGJtawGtuH awGudk JS awGxJrSm pkaqmif;avusifhoGm;&r,f vdkaxmufcHolawGu
jyefvSefacsy=uw,f? JS rvkyfbJ AS twGuft"du&nf&G,f+yD;udk,fhudk,fudk,f xdef;odrf;arG;jrL&r,fvdk ajymolawG[m axmifxJaepOfumv
wav#mufvHk; axmif wGif;wdkufyGJawG wckrS ryg0ifcJbJ udk,fhwOD;csif;taeacsmifa&;/ av#mh&ufrsm;rsm;&a&;udkom vHk;yef;cJh=uovdk
axmifjyifa&muf awmhvJ b,f AS rSoGm;wmrawG&ygbl;? NLD odkr[kwf w_cm;EdkifiHa&;ygwDawGxJ0if+yD;rday:Oya'wGif;v_yf&Sm;r_xJ ygwm
awmif rawG&ygbl;? udk,fusdK;rpGef&J/ &efoludkta=umuf=uD;vdk zwfzl;rSwfzl;or#udk toHk;csqifajcay;wm oufoufjzpfygw,f?
ausmif;om;awGuawmh rmufpf &J t=urf;zufawmfvSefa&; oabmw&m;udkvJ rzwfzl;ygbl;? trRtiftm; oDtdk&D vdkac:wJh
Force Theory udkvJr=um;zl;ygbl;? JS AS jy\emawGvJ rodygbl;? olwdkodwmuawmh ppftm%m&SifawGudk b,fae&ma&mufa&muf
l;raxmufbl;qdkwmyJ jzpfygw,f?
wckxl;_cm;wmu {+yD 11 eJywfouf+yD;qefusifbufavoHawG[m ausmif;om;r[kwfwJh EdkifiHa&;tusOf;om; t0ef; t0dkif;u
xGufay:vmwmrsm;+yD;ausmif;om;awG tm;vHk;vdkvdkuawmh {+yD wdkufyGJudk axmufcH=u *k%f,ltm;us=uygw,f? ausmif;om;r[kwfwJh
Edik if aH &;tusO;f om; t0ef;t0dik ;f xJrmS vJ {+yw
D u
kd yf u
JG kd axmufc=H uolawGu rsm;ygw,f? ausmif;om;tm; vH;k vdv
k u
kd axmufc=H uw,fqakd yrJ
ausmif;om;awGxJrSmvJ taysmhtrm 'D*&DuGm_cm;r_=uD;=uD;rm;rm;&Sdwm/ trsdK;rsdK;&SdwmawG udk aemufydkif;rSm awGvm&ygw,f?
{+yD 11 wdkufyGJqefusifolawG[m wdkufyGJxJum,uHajrmuf yg0ifqifE$JcJhwJh ausmif;om;awG a&SrSmawmh wdkufyGJrSm; a=umif;
wcgrS awhawhqdkifqdkif rajym&=ubJ ab;rSmom q&m=uD;vkyf+yD;'Dcav;awGudk ynmay;&tHk;r,f/ wnfaqmufay;& tHk;r,f pojzifh
Edik if aH &;tusO;f om; trsm;pk txif}u;D axmufcrH &_ atmif =uKd ;pm;aewmjzpfw,f? 'gayrJh ausmif;om;xk tygt 0if Edik if aH &;tusO;f om;xkeJ
uif;uGmoGm;+yD;wcsdK[mqdk aemufydkif;rSm axmiftm%mydkifawG&J tifaz:rm owif;ay;tqifhtxd av#musoGm;cJhw,f?
ppfacG;wdkufrSm 5 vavmuf=umawmh ausmif;om;w0ufavmufudk 3 aqmifjyefydkvdkufw,f? usefausmif;om;awGudk awmh
1976 ckESpf 'DZifbmv usrS 4 wdkufeJ 5 wdkufudk cGydvdkuf+yD;ppfacG;wdkuf[m ppfacG;awG om;azgufxdef;odrf;&m ae&m jyefjzpfoGm;w,f?
1976 ckEpS f -o*kwf 10 eJ 11 &ufwkd rSm r_id ;f &mjynfh ausmif;om;awGukd ppfckH ;kH xkw/f tusO;f enf;eJppf+y;D axmif'%fawG pD&ifcJ w,f?
ausmif;om; 130 ausmf 5 ESpfrS 15 ESpftxd axmif'%fawGuscH&+yD;&efukef0dZPmodyH ausmif;om; udkwifarmifOD; [m 1976 ck *|efvxJrSm
=udK;ay;owfccH J &w,f? ausmif;om;awG[m pD&ifcsucf st+yD;ppfckH ;kH uae tif;pdeaf xmifjyeftydk tcsKyfum; ay:rSm ausmif;om;or*~ocD si;f /
tifwmae&Sief ,focD si;f awG oHydiq
f +kd yD;jyefvkd axmifxjJ yefa&mufwt
hJ cg wcsKd wcgwnf; 6 wdu
k f wef;ydwcf &H w,f? 6 wdu
k yf w
d cf &H wJt
h xJrmS
udw
k ifat;=uL ac: armifrid_ ;f vGif (tif;0) (pufrw
_ uUov
kd /f wHwm;OD;/ ,ck trsKd ;om;Edik if aH &; wyfaygi;f pk (e0waxmifxu
J saeqJ)/ ud0k if;jrifh
(pufr_wuUodkvf/ ,ck aw;a&; 0if;rif;axG;)/ udkoef;vif; (pufr_wuUodkvf) wdkyg0if=uw,f?
1976 ck ESpfv,favmufrSmbJ 74 ar=*|ef ta&;tcif; tvkyform;awGudk t&yfzufw&m;Hk;wif tr_ppfwm+yD;oGm;vdk
axmifcsvdkufw,f? axmifcs+yD;aemuf tvkyf=urf;vkyfcdkif;&mrSm tvkyform;awGu EdkifiHa&;tusOf;om;awGjzpfwJhtwGuf tvkyf
=urf;rvkyfEdkifbl;vdk _iif;qefwma=umifh tm%mzDqefoltm;vHk;udk 6 wdkufydwfvdkufw,f? wdkfufxJrSm *efzvm; ray;bJxm;vdk tcif;=uD;
tcif;av;udk wdkuf=urf;cif; orHovif;ay:rSmyJ pGef&w,f? &uf=umvmwJhtcg tcef;xJ wtm;eHapmfvm+yD;avmuf awGuvJ wcef;vHk;
azG;azG;v_yf w&G&GoGm;aew,f? 'ga=umifh ntdyf&if wa,mufwvSnfh uif;apmifh+yD;tdyfaeolawGay: avmufawG wufrvmatmif
wm;ay;&w,f? wcsKd tvkyo
f rm;awGvJ rcHEikd af wmhbJ tvkyv
f yk rf ,fvkd tm%mydik af wGuakd jym+yD;wdu
k x
f u
J jyefxu
G o
f mG ;w,f? OD;vSoed ;f
(ordkif;csnfpuf)/ OD;wifaiG (ordkif;csnfpuf)/ udk0if;xdef (qifrvdkufoabFmusif;/ ,ck a&$vD)/ udkausmfpdef (ordkif;csnfpuf) tygt0if
tvkyform;wcsdKyJ =uHh=uHhcHusefaewm wvavmuf=umrS axmiftm%mydkifawG bufu tav#mhay;+yD;wcsdK 3 aqmif/ wcsdK 4 wdkuf
ydkvdkufw,f? olwdk[m 6 wdkufuxGufvm+yD;a&aumif;aumif;csdK;&/ qyfjym
aumif;aumif;wdkuf& wmawmif 15 &uf &uf 20 avmuftxd olwdkcE<mudk,fawGrSm teHawGpGJaew,f? 'gtjyif avmufudkuf xm;wJh
temawGuvJ yGaew,f? tJ'Dtwnf;up+yD;EdkifiHa&;tusOf;om;awG=um;rSm csD;wdkuf ydwfw,fqdkwJh a0g[m&opf ay: vmw,f?
,cif&Sd&if;pGJ wdkuf=uD; (6) wdkuf/ wdkufopfeJ ppfacG;wdkufawGtjyif csD;wdkuf qdkwJh wdkuftrsdK;tpm;wck xyfwdk;vm ygw,f?
{+yD 11 &ufnu axmifydkif=uD;tqifh&Sd ruUem; ajymoGm;cJhwJhtwdkif; 1976 ckESpfxJ w_cm;axmifawGrSm axmifqlr_/

axmifxr_tqifah &mufwhJ axmifwiG ;f wdu


k yf aJG wG jzpfcyhJ gw,f? rE aW v;axmif/ yJc;l axmif/ armfvjrKd ifaxmifwkd rSm axmifqrl a_ wG jzpfcw
hJ ,fvkd
owif;=um;&ayrJ twnfyowif;awmh r&cJyg? twnfyowif;&wJh axmifxr_awGuawmh om,m0wDaxmif eJ o&ufaxmifawGrSm
jzpfcJhygw,f? om,m0wDaxmifxr_rSm EdkifiHa&;tusOf;om;awGeJ &mZ0wftusOf;om;awG vufwGJwdkuf=u wm axmiftm%mydkifawGu
&efukefuaxmif0g'g tiftm;jznfh ppfulac:+yD;&uf&ufpufpuf t=urf;zufjzdKcGJvdk tusOf;om; tajrmuftjrm; %f&mtjyif;txef
&cJh=uygw,f? axmifxr_udk acgif;aqmifwJh EdkifiHa&;orm;a[mif; &mZ0wftusOf;om; 2 a,mufudkawmh 0g'gawGu dkufowfvdkufw,f?
0g'gawGxcd u
kd rf r_ &Scd yhJ g?
o&ufaxmifxr_uawmht'J u
D mv axmifwiG ;f wdu
k yf aJG wGxrJ mS atmifjrifrt
_ &Sq
d ;kH tjzpf o&zlaqmif;cJw
h ,f? rauG;rd rSm 1975
ck *sG e f v tvk y f o rm;ta&;tcif ; ES p f y wf v nf ausmif ; om;oyd w f a rS m uf r _ a =umif h o&uf a xmif r S m axmif u saewJ h rauG ;
aumvdyfausmif;om;awG acgif;aqmif+yD;w_cm;EdkifiHa&;tusOf;om;awGeJ &mZ0wftusOf;om;awGudkyg pnf;Hk; waxmifvHk;udk
odr;f ydu
k Ef ikd cf w
hJ ,f? axmif0g'gawGeJ axmifrLS ;wcsKd udk g;pmcHawGtjzpf zrf;qD;xm;Edik cf w
hJ ,f? 'ga=umifh axmiftm%mydik af wG[m rwwfombJ
tusOf;om;awG&J awmif;qdkcsuftm;vHk;vdkvdkudk vdkufavsm tav#mhay;cJh&w,f? 'DvdkeJ axmifxr_[m aoG;xGuf oH,dkrjzpfvdkufbJ
atmifjrifxajrmufomG ;cJw
h ,f? xH;k pHtwdik ;f o&ufaxmifwu
kd yf jJG zpf+yD;2 vavmuf t=umrSmawmh acgi;f aqmifcw
hJ hJ udw
k ifO;D / udak pmvScsKd
tygt0if rauG;aumvdyf ausmif;om; 4 OD;/ &mZ0wftusOf;om;wOD;wdkudk rvdrfhwywfeJ ac:xkwf/ tif;pdefaxmifudkajymif; 4 wdkufrSm
wdkufydwfvdkuf+yD;w&m;Hk;wif axmifxyfcsw,f? rqv ppftpdk;&vufxufrSm axmifus+yD;om; EdkifiHa&;tusOf;om;awG axmifxyfcs
ESpfwdk;cH&wmeJ axmifajymif;cH&wm 'DwcgbJ&Sdw,fvdk xifygw,f?
1976 ck ESpu
f ek yf ikd ;f rSm ppfckH ;kH eJaxmifcsxm;wJh ausmif;om;awGtygt0if Edik if aH &;tusO;f om;awGudk csrw
S x
f m;wJh jypf %ftay:
jyifqifcsuf wifzdkudpPay:vmw,f? ppfcHkHk;awG[m dk;dk;t&yfzufw&m;Hk;awGvdk t,lcHcGifhr&SdbJ jyifqifcsuf qdkwmyJ wifcGifh&Sdw,f?
ppfckH ;kH u pD&ifcsucf s+y;D prSmwcg jyifqifcsuw
f ifcikd ;f cJ+h y;D tck kw,
d t=urd f xyfwifcikd ;f wmjzpfw,f? tJ't
D cg ausmif;om;awG=um;xJ jyifqifcsuf
wifoifh rwifoifh tjiif;tcHkawG ay:vmw,f? wcsdKu jyifqifcsuf qdkwm t,lcHudkyJ aemufxyfemrnfwrsdK;eJ ac:wmjzpfw,f?
ppftm%m&SifawGqD b,fawmhrS t,lcHrwifoifh/ toem;rcHoifhbl;vdk cH,l=uw,f? wcsdKuawmh jyifqifcsufqdkwm t,lcHwdk
toem;cHv$mwdkeJ Oya'a=umif;t& rwlbl;? 'ga=umifh Oya't&eJ EdkifiHa&;t& tjypfr&Sda=umif;/ rdrdwdkvkyf&yf rSefa=umif;
&Si;f vif;acsywmjzpfvkd wifoifw
h ,fvkd ,lq=uw,f? 'Dvekd J ausmif;om; trsm; tjym;tygt0if Edik if aH &;tusO;f om; tawmfrsm;rsm;[m
jyifqifcsufwifbdk jiif;qef=uw,f? 'DtcgrSm tm%mydkifawGu jyifqif csufrwifoltcsdKudk 6 wdkufydwfvdkufw,f? wywfausmfavmuf
6 wd k u f yd w +yD ; aemuf 4 wd k u f 5 wd k u f r S m quf y d w f x m;w,f ? ausmif ; om;tcsif ; csif ; =um;rS m awmh jyif q if c suf wif a &;
rwifa&;udpPa=umifhpdwf0rf;uGJwm/ wif;rmwmr&SdbJ wOD;csif; vGwfvyfr_vdk cH,lxm;=uw,f? jyifqifcsufwifwJh ausmif;om;awGa&m
rwif w J h a usmif ; om;awG y g axmif w G i f ; wd k u f y G J a wG r S m wav#muf v H k ; wuf w uf uG uG vuf w G J y g0if = uwmyJ j zpf w ,f ?
ausmifom;awmfawmfrsm;rsm; jyifqifcsurf wifayrJh 'Djyifqifcsuq
f w
kd mudk tusO;f om;ud,
k w
f ikd f wdu
k f u
kd rf wifbJ tjyifurdbom;csi;f awG
wifvJ&w,fqdkvdk rwifwJhausmif;om;awG&J rdbom;csif;awG tjyifu ae wif=uwmvJ&Sdw,f? wcsdKrdbawGvJ wifvdk&rSef;
rodem;rvnfvkd / 'grrS [kwf rqufpyfwwfvkd / 'grrS [kwf wifukd rwifcsif vdk rwifw
f mvJ&w
dS ,f? 1978 ckxJ ausmif;om;wcsKd udk ppftpd;k &u
jyefv$wfay;&mrSm jyifqifcsufwifwm/ rwifwmawGeJ rqdkif bJ olwdkv$wfcsifovdk v$wfwmawG&w,f? ukd,fwdkifa&m rdbawGyg
jyifqifcsuv
f ;kH 0rwifwhJ ausmif;om;awGu jyifqifcsuf wif wJh ausmif;om;awGeJ twl apmapmpD;pD; v$wv
f mwm&So
d vdk jyifqifcsuw
f ifayrJh
rvGwfbJ ESpftjynfhae&wJh ausmif;om;awGvJ trsm;tjym; jzpfw,f? jyifqifcsufwifzdk zdtm;ay; _cdrf;ajcmufwmawG[m bmrS t"dy`g,f
r&SdwJh &l;wl;rl;wl;vkyf&yf jzpfovdk jyifqifcsufqdkwm}uD;uvJ ppfcHkHk;awG&J tcef;ueJtvm;wl l;a=umifa=umif vabmf (oa&)
tvkyfqdkwm xif&Sm;oGm;yg w,f?
6? jzpf&yf 77
1976 ck {+yDwdkufyGJawG&J atmifoD;atmifESHawGudk 1977 ck -o*kwf vqef;avmuftxdom cHpm;cJh&w,f? 'Dumv twGif;
OD;oef/ a&$wd*HkeJ r_dif;&mjynfh ta&;tcif; 3 cku ausmif;om;awG[m wdkufyGJi,fawG/ tm%mzDqefr_av;awG/ csdK;azmufr_av;awG
qifE$J+yD;tcGifhta&;awG wpwp wdk;csJwJhenf;udk usifhoHk;&yfwnfcJh=uw,f?
1977 ckEpS f azaz:0g&v
D kw,
d ywfxJ 3 aqmifrmS tpmiwfcq
H ENjyr_wck jzpfay:cJw,f? ta=umif;uawmh axmifaq; &Hw
k ufaewJh
EdkifiHa&;tusOf;om;awG[m olwdk&oifh&xdkufwJh tcGifhta&;awG tjynft0 r&&Sd=ubJ q&m0efay;wJh aq;eJ tpm; tpm (aq;&Hkpm;)
awGukd tusO;f om;t&m&Sq
d o
kd al wGu jzwfpm;vwfpm; vky=f uw,f? 'gukd Edik if aH &;tusO;f om;awGu tm%mydik f awGxH wifjyawmif;qd&k mrSm
tajctwifpum;rsm;=u+yD;axmifrmS wGzJ ufxm;wJh ppfaxmufvrS ;f a&; wyf=uyf=uD;tqif&h dS vSa&$ (00zdik zhf ikd yhf yk )k u Edik if aH &;tusO;f om;awGukd
olp;D xm;wJh a&mfbmuGi;f xd;k zdeyfeJ yg;awGem;awG du
k w
f ,f? 'DaemufrmS aq;&Hw
k uf aewJh Edik if aH &;tusO;f om;vlemawGukd 6 wdu
k yf kd vdu
k w
f ,f?
3 aqmifu r_dif;&mjynfhausmif;om; udkwifvS (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ rdwWDvm) [m yef;em&if=uyfa&m*ga=umifh axmifaq;
&Hkwufae&w,f? aq;&HkrSm tcif;jzpfyGm;+yD;wJhaemuf ppfaxmufvSrf;a&; vSa&$ u udkwifvS&Jrdbrsm;eJ ruif;&mruif;a=umif;jzpf vdk
aq;&Hkuta=umif;awG b,folrSjyefrajym&bl; qdkwJh0efcHcsufeJ 3 aqmifudk azaz:0g&Dv 11 &ufaerSm jyefydkvdkufw,f? udkwifvS[m 3
aqmiftay:xyf tcef; 2 (u) udkjyefa&mufvmwJhtcg ppfaxmufvSrf;a&;u zdtm;ay;ayrJ udkwifvSu tcef; az:awGudk

aq;&Hkutjzpftysuftm;vHk; ajymjyw,f? aemuf eD;pyf&mtcef;awGuwqifh waqmifvHk;udk owif;jyefoGm;w,f? aemufwaereuf


a&csd K ;tcsrS m 3 aqmif r S m &S d w J h Ed k i f i H a &;tusOf ; om; (ausmif ; om;/ tvk y f o rm;eJ t_ c m;)awG [ m v#d K 0S u f n d E d S d K if ;
wdkifyif+yD;wjcm;zdESdyfcH&wmawGuvJ rsm;ae+yDjzpfvdk wdkufyGJwdkufzdk qHk;jzwfvdkuf=uw,f? 1977 ckESpf azaz:0g&Dv 13&uf (tJ'Dae [m
tjyifrSm rqvygwD&J wwd,t=udrf ygwDnDvmcH pwifusif;ywJhae jzpfw,f? rqv twGif;a&;rSL;tzGJ xGef;vif;/ oef;pdef/ wif0if;!dk/
ausmfaZmwdkeJ ae0if;tkyfpkwdk tm%mydifyGJumv jzpfw,f) rSmwdkufyGJp0ifw,f?
awmif;qdkcsufawGu 6 wdkufydwfcHxm;&wJh EdkifiHa&;tusOf;om;vlemawG rlvaq;Hkjyefydka&;/ zdeyfeJyg;dkufcH&oludk tm
%mydik af wGu awmif;yefa&;/ Ekid if aH &;tusO;f om;awGu,
kd w
f ikd f rdvm cs&wJph epf zsuo
f rd ;f a&;/ use;f rm;a&;eJ aq;&Hw
k uftcGit
hf a&; tjynft0
jyef&a&;/ pmtkyfpmwrf; oGif;cGifh&a&;pwJh awmif;qdkcsufawGtwGuf ausmif;om; 60 cef tpmiwfcHwdkufyGJ qifE$=u w,f?
wdkufyGJpwJhae (13=2=77) rSm wcsdKu axmif0ifpmawG&wJhaejzpfw,f? reufpmpm;+yD;wJh tcsdefup+yD;axmif0ifpm awGzdk
qdkwJhta=umif;jycsufeJ trnfac: +yD;tm%mydkifawGu ac:xkwfoGm;w,f? 'Dae&mrSm wdkufyGJpnf;urf;t& axmif0ifpm xGufrawGa&;/
rawGEdkifa=umif; vufrSwfrxdk;a&; pwmawGygw,f? 'gayrJ wu,fwrf; axmif0ifpmawG&r,fqdkawmh pnf;urf; t& rawGzdk wm;ayrJ
rl v uwd k u f y G J y g xd k o abmwl x m;ol r sm;[m ta=umif ; trsd K ;rsd K ;jy+yD ; / a&muf & mt&yf r S m quf w d k u f y gr,f qd k w J h * wd a wG e J
tm%mydkifawGac:wJhaemuf vdkufoGm;=uw,f? olwdk[m taqmifjyefa&muf rvm=uawmhyg? aemufydkif;rSm rlv u pm&if;ay;xm;wJh
tusOf;om; 200 ausmf&SdwJhteuf 50 ausmfavmufyJ tpmiwfcHqENjyzdk usefcJawmhw,f?
naetdyaf qmidyw
d cf sed f 5;30 cefrSm 3 aqmifeJ ppfa=uma&;0if;=um;u rde;f vrf;r=uD;rSm T
R C &dr;f *sm;um; 2 pD;eJ ppf,el aD zgi;f 0wf
ppfom;awG tjynf&Sdaew,f? tJ'Daenaeup+yD;ausmif;om;awG[m 3 okwfcGJ+yD;tpmiwfcHqENjyzdk pDpOf=u w,f? yxrtokwf 0if+yD;2
&uft=umrSm kwd,tokwf0if+yD;aemuf 2 &uft=umrSm wwd,tokwf0ifzdk pDpOfcJw,f? nae tarSmif0ifvmwJhtcg tpmiwf cH
qENjywJo
h al wGukd taqmifuac:xkwo
f mG ;w,f? taqmiftayguu
f xGuw
f meJwydief uf wa,mufcsi;f udk apmifeJ tkyv
f u
kd w
f ,f? +yD;awmh
axmif0g'g 2 a,mufu 0J,mnyf+yD;ac:oGm;w,f? 'Daemuf tm;vHk;udk 6 wdkufydwfvdkufw,f? wcef;udk 9 a,muf 10 a,mufavmuf
pkyw
d x
f m;w,f?
n 9;00 avmufrmS awmh 6 wdu
k af &SrSm axmif0g'gawG/ pum;ajymoH/ t&ufaomufpm;aeoHawG =um;ae&w,f? 6 wdu
k af &muf
ausmif;om;awGuawmh wcef;xJ 10 a,mufavmuf =uyf=uyfoyfoyfae&vJ pdwfrysuf=ubl;? wdkufyGJ0ifpdwf"mwffeJ uAsmawG&Gwf/
awmfveS af &;oDcsi;f awGq+kd y;D ae=uw,f? r=umcifrmS yJ trnfvu
kd af c:xkw+f y;D ausmif;om;awGukd vlpck v
JG u
kd w
f ,f? wcsKd udpk pfacG;wdu
k /f wcsKd udk
axmif a q;&H k 0 if ; xJ & S d w J h v uf y g;wd k u f ac: tEl w d k u f ud k y d k w,f ? tm;vH k ; ud k a&jzwf y pf v d k u f w ,f ? vuf y g;wd k u f qd k w m
ykyfa[mifeHapmf+yD;t&dt&GJawG ayusHaewJhtay: xHk;r_efawG [dkenf;enf; 'Denf;enf; jzL;xm;w,f? vufyg; wdkuf rSmrxm;zdk
ausmif;om;awGawmif;qdkwmudk axmiftm%mykdkifawGu vspfvsL&lvdk ausmif;om;awGu auG;a=umfoHawG atmf=uw,f? 'Dtcg
auG;a=umfoaH wGukd tjcm;tusO;f om;awG r=um;atmif axmifA;l 0ay:u avmfpyDumeJ axmifbuf vSn+hf yD;oDcsi;f awGtus,}f uD;zGiw
hf ,f?
ausmif;om;awGu auG;a=umfoHawGwvSnfh wfdkufyGJ0ifoDcsif;awGwvSnfh awmufav#muf auG;a=umfvdkuf/ atmfqdkvdkufvkyfaeawmh
naeydik ;f rSm vufyg;wdu
k af &muf ausmif;om;tm;vH;k udk 4 wdu
k ef J 5 wdu
k f ykd vdu
k f w,f? ppfacG;wdu
k yf kd wJh ausmif;om;awGukd wdu
fk x
f rJ ydk cif
wdkufa&Stkwfdk;wef;udk rsufESmrl udk,fvHk;wnf;csGwf+yD;wvmpDw,f? qHyifawGudk uyfaus;eJudkufjzwfypfvdkufw,f?
tpmiwfcH qENjyaewJhumvtwGif; axmiftr_xrf;awGu xrif;jyefpm;zdk trsdK;rsdK;vmacsmhw,f? cgwdkif;ausG;aeus xuf
aumif;wJh[if;awGeJ vmausG;w,f? 'gayrJ a&awmh vHk;0rwdkufbl;? tpmiwfcHqENjyvdk 6 &ufjynfwJhaerSm axmifrSL; =uD;tqifh&Sd
armif=unf/ tusOf;OD;pD;Xme n$ef=um;a&;rSL;tqifh&Sd wiftHk;/ ppfaxmufvSrf;a&;u wGJzufxm;wJh wyf=uyf=uD; tqifh &Sd vSa&$/
0g'gt&mcHAdkvftqifh&Sd xGef;&Sdef wdk ppfacG;wdkufudkvm+yD;ndw,f? ausmif;om;awGawmif;wJh awmif;qdkcsufudk tm%mydkif awGu
vdkufavsmay;+yD;jzpfa=umif;/ t_cm;ae&mu ausmif;om;awGvJ xrif;jyefpm;=u+yD;rlvae&m jyefa&mufoGm;=ua=umif; ajymjyvmw,f?
ausmif;om;awGu tpmiwfcq
H ENjyolawGukd wdu
k yf +JG y;D &if aq;&Hw
k ufciG /hf aq;ukocGihf yzdk awmif;qd=k uw,f? tm%mydik af wGu cGihf ywJt
h wGuf
ppfacG;wdkufrSm&SdwJh ausmif;om;tm;vHk; oabmwlnDr_eJ oydwfvSefvdkufw,f?
oydwfvSe+yD;+yD;csif; EGm;Edkppfppf wcGufwdkufw,f? c%=umawmh qefywfwdkufw,f? naeapmif;rSm ppfacG;wdkufu
ausmif;om;awGukd aq;&Hyk kd r,fq+kd yD;vmac:xkww
f ,f? 6 &uftpmrpm;/ a&raomufbaJ e&vdk EH;k csad ewJh ausmif;om;awGukd *sKd if; ESpzf ufu
&GwfwdkufqGJac:/ E 2000 um;ay:ypfwif+yD;aq;&Hk0if;xJrSm&SdwJh vufyg;wdkufudk ydkvdkufw,f? ausmif;om;awGu vufyg;wdkufrSmrxm;zdk
qufvufqENjy awmif;qdkwJhtwGuf aemufwaerSm ppfacG;wdkufudk jyefydkvdkufw,f?
tJ'DwdkufyGJtwGif; ausmif;om;awGqdkwJh oDcsif;awGuawmh rSwfrdoavmuf==
'Dk&Jabmfrsm;[m=tcuftcJeJawG&if=atmifjrifr_udk=unf&r,f=aea&mif_cnfudkjrif&r,f
=&Jpw
d x
f ufoefap&r,f='Dk &Jpw
d x
f ufoefap&r,f=
oH"Vd mefcs=toufpeG f &efra=umuf=tcuftcJausmv
f m$ ;=atmify&JG atmif,=l
azgufjyefa&;orm;rSefor#=puULusm;csnf;bJ=olwdktoGifuawmha=umufp&mbJ='gayrJ=
pifppfrawmh=txif=uD;avmufp&m=tiftm;&Sdwmr[kwfbl;==a&&SnftjrifeJ=unf&if=

wu,ftiftm;awmifw
h mu=azgujf yefa&;orm;awGr[kw=f jynfoal wGomtrSejf zpfw,f=
aemufwyk'fuawmh acsmtdrmef&J tvHrvJpwrf; oDcsif;jzpfw,f?
atmif w H c G e f v $ i f h x l r nf = ZG J o wW d a wG & J & J e D = zuf p pf b D v l ; acG ; &l ; qD = taoowf = uzd k &if a umh c D s vm+yD =
aoewf u d k q G J w d k u f = urnf = tvH t vJ E d k i f a tmif b J = ZG J e J wd k u f & rnf = aoewf r &S d & if = 'g;eJ ck w f r nf
='g;r&S d & if = 'k w f e J d k u f r nf = 'k w f r &S d & if = vuf o D ; pmausG ; rnf = vuf j ywf c J &if = a_ c jzif h u ef r nf = a_ c ud k c sKyf v J =
=acgi;f &Sad o;&if=acgi;f eJa0S&rnf=
pwJhoDcsif;rsm;eJ ABSDF xkwf b0wuUodkvfu ae0ef;eDeD pD;&D;acGrSmygwJh ausmif;om;or8~oDcsif;rsm;jzpfygw,f?
'Dwu
kd yf rJG mS yg0ifoal wGxu
J 4 wdu
k ef J 5 wdu
k yf kd cH&wJh ausmif;om;awGuawmh OD;oefta&;tcif;u 1? udpk rH if; (&efuek 0f Zd mP ody/H`
,ck yef;csDq&m)/ 2? udkoufwif (pD;yGm;a&;/wuUodkvf/ 0rf;wGif;)/ a&$wd*Hkta&;tcif;u 3? udkcifarmf (ac: ) armf}uD; (aq;=1/ pma&;q&m
armifpnfol .om;/ ,ck tar&duefEkdifiH avmhpftdrf*s,fvd)/ 4? udkpdk;0if; (&efukef0dZPmody`H/ ,ck *syef EdkifiH)/ 5? udkouf0if;atmif (aq;=2/
,cktif;pdef usL&Sifq&m)/ 6? udkjrifhodef; (aq;=2/ xm;0,f/ ABSDF wnfaxmifpwGif vlrsdK;a&;-EdkifiHa&;tpGef;a&muf0g'DwcsdK@. owfjzwfcH&)/ 7?
ukdwifjrifh (ac: ) rm&S,f (aq;=2/ aygif;wnf)/ 8? udk0if;aqG (txu ausmif;om;/ yg&rD/ ,cka&$vD)/ 9? udkapmEkdif (pufrlwuUodkvf/
&cdik t
f rsKd ;om;/ rmefatmif)/ 10? udo
k ed ;f vGif (aq;=2/ yJc;l )/ 11? udck ifaZmfvif; (tvuausmif;om;/ Auy odk awmcdu
k sq;kH )/ 12? udkped af &$r;kd
(&efukef0dZPmody`H/ &ckdiftrsdK;om;)/ 13? udkaX;atmif (ac: ) armfwm (ausmif;q&m)/ r_dif;&mjynfhta&;tcif;u 14? udkcifarmifav;
(pD;yGm;a&;wuUov
kd /f rdwv
D m/ etzacwf axmifxyfus)/ 15? udw
k if0if; (ac: ) bkZd ifaumh (pD;yGm;a&;wuUov
kd /f a&=unf/ ,ck jrpf }uD;em;)/
16? udkapmvSdKif (0=owuUodkvf/ tif;awmf/ ,ck NLD v$wfawmftrwf)/ 17? udkcifarmifnGef (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ &efukef)/ 18?
udkarmifarmifomjrwf (ac: ) oef;jrifh (&efukef0dZPmody`H/ uGrf;_cHukef;)/ 19? udkrif;atmif (pufrlwuUodkvf/ aygif;wnf/ ,ckuG,fvGef)/ 20?
udi_k rd ;f 0if; (pufrw
_ uUov
kd /f ,cktEd ,
dN )/ 21? udo
k ed ;f oef;OD; (rE aW v;0dZmP ody/H` ,ck trsKd ;om;Ekid if aH &;wyfaygi;f pk/ etzacwf axmifxyfus)/
22? udrk sKd ;xGe;f (ac: ) cGeq
f ikd ;f (aq;=1/ ,ck aoG;opfvil ,ftzGJ csKyf/ etzacwf axmifxyfus)/ 23? udak usmaf usmOf ;D (*sw
D t
D ikd /f ,ckpma&;q&m
_idrf;at;tdrf)/ 24? udkatmif=unf (*sDwDtdkif/ ysOf;rem;)/ 25? udkom'Gef;atmif (&efukef0dZPmody`H/ aygufawm/ &cdkiftrsdK;om;)/ 26?
udkapmodef;armif (&efukef0dZPmody`H/ awmifukwf/ &cdkiftrsdK;om;)/ 27? udkwif0if;armif (tif;pdef)/ 28? udkcifarmifaxG; (&efukef 0=o/ oxHk)/
30? udkjrwfudkudk (*sDwDtdkif/ AdkvfcsKyfausmfaZmwl/ Auyodkawmcdk usqHk;)/ 31? udkae'Gef;atmif (&efukef 0=o/ ysOf;rem;) eJ tif;pdef *sDwDtdkif
uyJjzpf=uwJh 32? udw
k ifx;l vGi/f 33? rmruf&zD/ 34? udw
k ifxG f (ac: ) zd;k aumuff (tif;pde)f / 35? udak omif;nGef (jyGew
f q
H m)/ 36? ud^k m%f0if;
(c&rf;)/ 37? udkpdef0if; (yJEG,fukef;) wdkyg0if=uw,f? 74 ck urm&Gwf *gwfwJrD;&SdKr_u cH0efcsKyfeJ v$wfxm;&muae jyeftzrf;cH&wJh 38?
udjk rifah tmif (&efuek 0f Zd mP ody)H` eJ 39? udck ifa&$ (&efuek f 0dZmP ody)H` / OD;oefta&;tcif;u 40? a'guw
f m xGe;f ausmi_f rd ;f / 41? udb
k b
kd akd usmi_f rd ;f eJ
75 *|efta&;tcif;u 42? udkazodef; (v oabFmusif;0efxrf;/ ,ck*syef)/ 43? udkwifvS (armfvjrdKif) wdkvJyg0if=uw,f?
ppfacG;wdkufrSm aemufqHk;usefcJolawGuawmh 75 *sGefta&;tcif;u 1? udkwifa&$ (ac: ) qrfqef (tvuausmif;om; &efukef/
,ck ABSDFvlabmifopf)/ 2? udkvlarmf (txuausmif;om;/ abmufaxmf)/ 3?udkpHEk (t&yfom; &cdkiftrsdK;om;)/ 4? udkausmfpdef (74
tvkyform;ta&;tcif;/ ordkif;csnfpuf)/ 5? udkrdk;jrifh (txuausmif;om;/ a&ausmf/ * av;vHk;aemufydkif; jynfolwdk;wufa&;ygwD)/ 6?
udkatmifoef;jrifh (/ pD;yGm;a&;wuUodkvf/ awmifOuUvm/ ,ckuvvw)/ 7? udkausmfxl; (tvu ausmif;om;/ prf;acsmif;)/ 8? udkcifpdk;
(t&yfom;/ ouFef;y&duQ&mqdkif/ A[ef; 3 vrf;)/ 9? udkpdk;0if; (ac: ) azaZmf*sD (&efukef 0=o wuUodkvf/ prf;acsmif;)/ r_dif;&mjynfu 10?
udk0if;xGef; (0=owuUodkvf/ ,ckuG,fvGef)/ 11? udkxGef;atmifa&$ (pufr_wuUodkvf zsmyHk)/ 12? udkrif;xGef;0if; (*sDwDtdkif/ tif;pdef)/ 13?
udkausmfaZ,s (&efukef 0=owuUodkvf/ tif;pdef)/ 14? udkwifvS (pD;yGm;a&; wuUodkvf/ rdwWDvm)/ 15? udkpef;vSdKif (pufr_wuUodkvf rE aW v;)/
16? udkcifarmifcsdK (pufr_wuUodkvf rE Wav;/ ,ckusL&Sifq&m)/ 17? udkatmifapmOD; (oGm;=aq;wuUodkvf/ ykodrf) wdkjzpf=uw,f?
'DxJu 4 wdkufeJ 5 wdkufuwcsdKudkawmh wdkufrSm ESpfywfavmufxm;+yD;3 aqmif jyefydkvdkufw,f? wcsdKvJ wGJbuf
axmifa&mufoGm;w,f? ppfacG;wdkufydkxm;cH&wJh 3 aqmifausmif;om; 18 a,mufudkawmh 1977 ckESpf arvqef;rSm 4 wdkufwdkeJ 5
wdkufudkcGydvdkufw,f? &ifuGJwdkufrSm&SdwJh udkaZmfjidrf;vwf/ udkatmifausmfOD; eJ@ a&$wd*Hkta&;tcif;u udkapm&JvS (tvu ausmif;om;/
u&iftrsKd ;om;/ tvHck 0Jjc)H wd@k o;kH OD;udk cyfa*guaf *guaf usmif;om;wa,mufu tm%mydik af wGqrD mS 'Dval wG rd;k &moDqENjyyGJ vkyzf @kd =upH nfae
w,f qdk+yD;oGm;c|efvdk@ cyfa*gufa*guftm%mydkifawGuvJ olwdk@oHk;a,mufudk 2 wdkufuae 5 wkdufydk@vkdufw,f?
4 wdu
k ef J 5 wdu
k rf mS &Sw
d hJ ausmif;om;rsm;[m wdu
k af wGukd taqmifawGeJ wef;wl tcGit
hf a&;awG/ wcsKd ae&mawGrmS taqmifxuf
ydkwJhtcGifhta&;awG &atmif vkyf,lEkdifcJhw,f? wdkufxJrSm owif;pmzwfcGifh/ pmtkyfoGif;cGifheJ wdkufcef;wHcg;awG reufuaenaexd
zGifhxm;+yD;wdkuf0if;xJ udk,fvufv_yf&Sm;upm;cGifh/ vrf;av#mufcGifhawG &vmw,f? wdkufcef;awGxJ w&m;r0if rD;zdkcsufywfcGifhudkvJ
pnf;urf;csKd ;azmuf&,lcw
hJ ,f? 'DtwGuf 4 wdu
k ef J 5 wdu
k u
f =urf;cif;awG/ uGyyf spaf wGukd csKd ;zJxif;qdu
k yf pfvkd aemufq;kH rSm tm%mydik af wG[m
5 wdkufudk oHrHwvif; jyefcif;&w,f? ntdyfwJhtcg udk,ftdyfcsifwJhtcef; 0iftdfyfcGifh&vmw,f? wHcg;awGzGifhxm;vdk wcef;eJwcef;
vGwfvyfpGmqufoG,fcGifh &SdaeayrJh wcef;eJwcef;=um;u tkwfeH&HawGudk oHc|efeJazmuf+yD;wcef;eJwcef; nbuf pmay;pm,l/
&duQmtydkt,lawGvkyf=uw,f? 2 wdkufuausmif;om;awGuawmh waeukef wdkuf0if;xJ vGwfvyfpGmoGm;vmcGifh apmapmuwnf;u
&xm;=u+yD;w&m;r0if rD;zdkcsufywfcGifhyg &,lxm;EdkifcJh=uw,f? 3 aqmifrSmawmh wdkufawGuausmif;om;awGvdk waeukef taqmif0if;xJ

vGwfvGwfvyfvyfoGm;vmcGifh r&=uayrJh w&m;r0if csufywfcGifh tygt 0if tcGifhta&;tawmfrsm;rsm; &,lEdkifcJhw,f? waxmifvHk;&Sd


ausmif;om;rsm;[m pmtkypf mwrf;awG oGi;f cGizhf wfciG v
hf &J =uw,f? 3 aqmifrmS awmh &efol owif;ay;tifazmfrmawGrsm;vdk wdu
k af wGeJ pm&if
eJ e J a wmh usOf ; usyf o vd k & S d a yrJ h ausmif ; om;awG y D y D &oif h w J h ted r f h q H k ; tcG i f h t a&;awG u d k a wmh &atmif , l E d k i f c J h w ,f ?
tay:xyfaewJhausmif;om;awG[m rsufESm=uufay:wuf+yD;wcef;eJwcef; ul;oef;oGm;vm qufoG,fwmawG cdk;vkyf=uw,f?
'DvdkeJausmif;om;awG[m taqmifawGrSma&m/ wdkufawGrSmyg EkdifiHa&;avhvmaqG;aEG;r_awG t*Fvdyfpmavhvma&;eJ
pmaytEkynmvdu
k pf m;rlawG yd+k yD;tqifajyajy vkyEf idk cf w
hJ ,f? uAsmpmtkyaf wG/ vufa&;r*Z~i;f awG xkw=f uw,f? r_id ;f &mjynfh ta&;tcif;u
ud k f c if a rmif a v; (pD ; yG m ;a&;wuU o d k v f / rd w W D v m/ etzacwf a xmif x yf u s) u *k e f w m&m&J rwf v awmf v S e f a &; uAsmud k
tajccH+yD;rwfv&eH oDcsif;udk 5 wdkufrSma&;pyfcJhw,f? tJ'g[m ABSDF xkwf b0wuUodkfvfu ae0ef;eDeD pD;&D;acGxJygwJh oDcsif;jzpfygw,f?
uAsm&GwfyGJawGrSm yGJtawmif;cH&qHk; uAsmuawmh uAsmq&m armifav;atmif&J 'DZifbm 20 &ufwrf;csif; odkr[kwf &Jabmf&JuAsm
jzpf+yD;tJ'u
D Asmudk =uufo;D arG;nif;xavmufatmif uAsm&Gwt
f aumif;qH;k yk*Kd~ vf uawmh udw
k ifat;=uL (ac: ) uAsmq&marmifrid_ ;f vGif
(tif;0) (pufrlwuUodkvf/ ,ck trsdK;om;EkdifiHa&;wyfaygif;pk/ etzacwfaxmifusaeqJ) eJ udkatmifapmOD; (oGm;=aq;wuUodkvf/ ,ck NLDLA) wdkjzpfygw,f?
1977 ESpfqef;avmufrSm zufqpfvufHk; vlowfaumifyg;uGufom; pdefvGif [m jynfxJa&;0ef}uD; jzpfvm+yD;axmifxJ rSm
EkdifiHa&;tusOf;om; tqifhtwef;owfrSwfcsuf rjzpfjzpfatmifzsufodrf;ypfzdk tusOf;OD;pD;Xmeudk/ txl;ojzifh tif;pdefaxmifudk
nef=um;vmw,f? tif;pdefaxmifAl;0rSm w&m;ysufu w&ufjym;rnf qdkwJhqdkif;bkwf}uD; ay:vmw,f?
'DumvrSmbJ rqvacwftwGif; tqrwefwdk;rsm;vmwJh &mZ0wftusOf;om;OD;a& ajz&Sif;a&;[mvJ ppftpdk;&twGuf
ta&;w}uD;jy\em jzpfvmaeyg+yD? 'ga=umifh &efukef=rE Wav; tjrefvrf;r}uD;azmufvkyfa&;pDrHudef; qdkwmudkcsrSwf+yD;&Jbuf
trnfcHtusOf;om;awG axmifuxkwfcdkif;zdk pDpOfvmcJhovdk axmifawGxJrvJ &mZ0wftusOf;om;awGeJ EkdifiHa&;tusOf;om;awG
jyGwfodyfa&maESmypf+yD;&mZ0wftusOf;om;awGxm;zdkvJ ae&mydkxGuf/ EkdifiHa&;tusOf;om;awGudkvJ &mZ0wfom;awGeJ wwef; wnf;
twla&maESm yHpk u
H ikd t
f vkycf ikd ;f +yD;OD;csKd ;ypfzkd wcsucf w
k Ef pS jf ywf =uHpnfvmjyefw,f? wdu
k af wGxrJ mS ausmif;om;awGukd taqmiftcGit
hf a&;
ay;xm;&wm[m aemuf0ifvmrJh EkdifiHa&;tusOf;om;awG ppfa=uma&;umvrSmxm;zdkeJ yHkpHudkifzdktwGuf ae&mtcuftcJeJ
udkifwG,fr_tcuftcJjzpfapvdk wdkufawGxJ rif;rlaewJhausmif;om;awGudk &Sif;xkwfypfzdkvJ vdktyfaeyg+yD?
&JbufpDrHudef; qdkwmeJywfoufvdkajym&&if &Jbufqdkwm ynma&;avmu u vl&nfc|efpDrHudef;/ tvkyform;avmu u
pHjyvkyfom;pDrHudef;wdkeJ tvm;wlyHkpHrsdK; jzpfygw,f? uGefjrLepfysuf/ tvHeDysuf/ yrnwysuf pwJhvuf0JysufawGu ae0if;[m Armjynf&J
uufpx
f &dk jzpfw,f/ rqv[m ArmjynfrmS wu,fppfreS w
f hJ qd&k ,
S v
f pfpepf}uD; wnfaqmufae+yDvkd tr$r;f wif+yD;acG;uwufu ae& ae&
tvkyt
f au|;yr,fqu
kd m rqvygwx
D J tvkt,uf0if ae&m,l/ qd&k ,
S v
f pfEidk if aH wGrmS vkyw
f yhJ pkH rH sKd ;awG ArmjynfrmS vdu
k +f yD;vkypf m;=uwJh
pD r H u d e f ; awG jzpf ygw,f ? axmif a vmurS m tapmyd k i f ; wcsd e f w H k ; u &J b uf q d k w m tif r wef t m;us p&m tcG i f h x l ; cH
pHjytusOf;om;awGjzpfcJh+yD;wjynfvHk;rSmrS &Jbufpcef; 2 ck= 3 ck avmufbJ&SdcJhw,f? tJ'Dwkef;u &JbufvdkufcGifh&zkd tusOf;om;awG[m
axmiftm%mydkifawGudk vmbfxkd;&w,f? olxufig tvkt,ufvdkufcsif=uw,f? tck 1977ck avmuf a&mufwJhtcg &Jbufqdkwm
uGejf rLepfysuaf wG&J pdwu
f ;l ,Of0g'jzefjyuGuf tjzpfuae ajAmiftwdtvif; zufqpfac|;wyfom; awGtjzpf tqifah v#musomG ;+yjD zpfygw,f?
rjywfwdk;yGm;aewJh &mZ0wftusOf;om;OD;a& jy\emajz&Sif;zdk &Jbufpcef;awGudkvJ ArmjynftESH rdk;OD;usr_daygufovdk wjyHK}uD;
trsm;tjym;zGifhcJhw,f? qdk;0g;vSwJh axmifwGif;ta_ctaexuf tqaygif;rsm;pGmydkqdk;wJh *l;vyf (gulag) tvkyf=urf;pcef;awGrSm
aovdu
k =f uwmawG/ vlpOfrrSD kuw
dQ jzpfomG ;=uwmawG/ aoaumifaygi;f vJ a&m*gb,&=u wmawG aomufaomufvjJ zpfaevdk tcktcgrmS
&Jbufpcef;rvdkuf&zdk axmiftm%mydkifawGudk vmbffxdk;&wJh tajctae jzpfvmygw,f?
b,fvdkyJvkyfvkyf &mZ0wftusOf;om;awG if;=urf;jynfhjrJjynfhaewJhaxmifawGudk 0dwfav#mhzdkvkyfwJh &efukef=rE Wav;
tjrefvrf;r}u;D pDru
H ed ;f qdw
k muawmh ArmjynfajryHak y:rSm &efuek ef J rE aW v;udk aywHwacsmif;eJ rsO;f ajzmifq
h x
JG nfv
h u
kd +f y;D tJ'rD sO;f ajzmift
h wdik ;f
8 vrf;oGm;vrf;r}uD; azmufr,fqdkwJh {&mr urBmhtHhzG,f pDrHudef;}uD; jzpfygw,f? yJcl;dk;rtpyf awmifpG,fawG/ awmawGudk &JbufqdkwJh
tusOf;om;vkyftm;oufoufeJ jzwfazgufrJh 'DpDrHudef;[m rqvppftpdk;&&J b%Bma&;tajctaeeJ enf;ynmtqifhtwef;t&
b,fvdkrSrjzpfEkdifwJh vkyfief;jzpf+yD;wu,fh&nf&G,fcsuftppftrSefuawmh axmifawGudk0dwfav#mhzdk oufoufygbJ? awm&Sif;ajrnd&wmudk
&J b uf t usOf ; om;awG axmif e J aomif ; eJ csD + yD ; oH k ; cJ &mrS m iS u f z sm;'%f / yif y ef ; qif ; &J r _ ' %f / t[m&csd K wJ h r _ ' %f a wG a =umif h
&meJaxmifeJcsD+yD;ao=uw,f? 88 ck rqv ywfwJhtxd vSnf;ul;em;rSm ausmuf=urf;vrf; wrdkif awmif rcif;Ekdifao;ygbl;? 'gayrJh
tcketzacwfrSmawmh tJ'Dawm&Sif; ikwfxkw+yD;om; ae&mawGudk AdkvfcsKyfrsm; cGJa0,l+yD;eD;pyf&m aqGrsdK;om;csif; wynfha&mif;&if;awGudk
udk,fydkif_cHajrtjzpfcdkif;pm;/ iSg;pm;/ a&mif;pm;=uw,fvdk od&ygw,f?
1977 ck Zlvdkifvukefydkif;avmufrSm 3 aqmifuausmif;om;awG&J omreftcGifhta&; awmif;qdkv_yf&Sm;r_wck yvkyfcJh &mrSm
rdvmrcsa&;/ pmzwfcGifh-a&;cGifh&a&;/ tcef;wHcg;rsm; reufrSntxd zGifhxm;ay;a&;awGudk awmif;qdk+yD;tpmiwfcHwdkufyGJ 0ifcJh=uw,f?
'DwkdufyGJrSm rd_if;&mjynfhausmif;om; 20 ausmf tpdwfavmufyg0ifqifE$JcJhw,f? acgif;aqmifolawGu udkoef;vif; (pufr_wuUodkvf)/
udak usmpf ed Of ;D (&efu
f ek f *sw
D t
D ikd )f / udak t;0if; (&efuek f 0dZm ody/H` vrif;w&mat;0if;/ ,ck avmhpt
f ed *f s,v
f pd )f / udak Zmfoef;pdef (pufrw
_ uUov
kd )f /
udpk ENmxl;rif;0if; (&efuek f 0dZm ody)H` / ud0k if;xGe;f (&efuek f 0dZm ody)H` / udak X;0if; (&efuek f 0dZm -ody/H` ,ck =opa=w;vs)/ udw
k ifx;l vGif (*sw
D t
D ikd )f
wdk@jzpf+yD;OD;oef@ta&;tcif;u udkaZmfjidrf;vwf (&efukef 0dZm/ ody`H)/ a&$wd*Hkta&; tcif;u udkatmifausmfOD; (txuausmif;om;) wdk@u
tpmiwfrcHbJ tm;ay;ulno
D t
l jzpf yg0ifcw
hJ ,f? wdu
k yf pJG wJah e@ naeydik ;f rSm tpmiwfco
H al wGe@J tm;ay;ulno
D t
l m;vH;k udk ppfacG;wdu
k yf d@k

wdkufydwfvdkufw,f? a&rjzwfayrJh tm;ay;ulnDolawGudkyg xrif; rau|;bJxm;w,f? oHk;&ufajrmufae@v,frSm !efrSL;Adkvf rSL; tqifh&Sd


wiftHk;/ axmifydkiftqifh&Sd armif=unf/ ppfaxmufvSrf;a&; wyf=uyf}uD;tqifh&Sd odef;jrdKif wdk@OD;pD;wJh axmif0g'g 40 cef@u ppfacG;wdkufxJ0if/
tiftm;tjyif;txefo;kH du
k Ef u
S t
f =urf;zuf jzdKcGv
J u
dk v
f @kd oydwv
f eS v
f u
kd +f yD;tpmiwfcw
H u
kd yf JG yduo
JG mG ;w,f? aemufwae@rmS udo
k ef;vif;eJ@
udak Zmfjidr;f vwfukd tom;vGwf t}uD;tus,f xkwf u
kd jf yefw,f? uGjJ yJusKd ;yJw
h mawGuakd wmh aq;vmxnfah y;w,f? ppfacG;wdu
k rf mS t&uf
20 avmufxm; yHkpHudkif +yD;aemuf 3 aqmifjyefydkvdkufw,f? 'DtawmtwGif; axmif0ifpm ydwfxm;w,f?
tpmiwfcw
H u
kd yf pJG +yD;2 &uft=umrSm &mZ0wfaqmifawGu &mZ0wftusO;f om;awGukd qkrw
S &f uf (av#m&h uf) rsm;rsm;ay;r,fvkd
qGJaqmif rufvHk;ay;+yD;3 aqmifxJ tpkvdkuf tjyHKvdkuf a&$ajymif;xnfhoGif;/ eHygwf'kwfeJ}udrf'Dkif;udkif 0g'gawGeJ yl;wGJ+yD;EkdifiHa&;
tusO;f om;awGukd tjyif;xefq;kH yHpk u
H ikd yf }JG uD; pcJw
h ,f? 3 aqmiftcef;}uD;wcef;rSm Ekid if aH &;tusO;f om; 15 a,muf ta,muf 20 avmufukd
&mZ0wftusO;f om; 100-150 avmufeJ ny+f yD;&mZ0wfaqmifawGrmS xufyq
kd ;kd wJh yHpHk t
H jynfh udik cf w
hJ ,f? em&DechJ s+D yD;yHpk t
H wdtus xdik cf ikd ;f
w,f? enf;enf; v_yfwmeJ t}uD;tus,f0dkif;dkuf=uw,f? EkdifiHa&;tusOf;om; 2 a,mufpum;ajym&ifdkufw,f? pnf;urf;enf;enf;av;
azgurf w
d meJ eif;uefu
kd Ef u
S x
f ;kd }uw
d w
f ,f? tdu
k cf &H wJt
h jyif usr atmufuyg&iS hf vdk ygatmfcikd ;f ao;w,f? emrnfac:&if &Sif vdk xl;cdik ;f
w,f? wcsKd ausmif;om;awGu aoatmifu
kd cf sif u
kd /f ratmfEidk b
f ;l / rxl;Edik b
f ;l vkd cyfrmrm temcH&yfwnfvkd 0g'geJ &mZ0wfom;a'guw
f ikd f
awGbufu jyefav#mo
h mG ;wmvJ&w
dS ,f? wcsKd vJrcHEidk v
f kd atmfay;vdu
k &f wmawG&w
dS ,f? t&ifvw
kd ef;pDvpl pf&mrSm oabmavmuf yHpk x
H ikd &f
wmr[kwaf wmhbJ cg;awG vufawGqefxm;/ a&Swnfw
h nfu
h vG+J yD;b,frrS =unfeh J / a&Szifaemuf -D; wajzmifw
h nf;xdik 'f vdk cdifk ;f wJt
h wdki;f
woa0rwdrf;xdkif&w,f? em;&GufrcwfeJ/ t+rD;rv_yfeJ/ vHk;0+idrfvdkvnff; apmfum;+yD;/ eJeJav;v_yfrdwmeJ &mZ0wftusOf;om;awG
0dkif;vm+yD;qGrf;}uD;avmif;=uw,f? eHdk;usdK; eHedrfh acgif;uGJ vufusdK;wJh EdkifiHa&;tusOf;om;awG trsm;tjym;ygbJ? 1976 {+yD 11 wdkufyGJrSm
vufnKd ;jywfomG ;cJw
h hJ pD;yGm;a&;wuUov
kd u
f udo
k ufwif (,cku,
G v
f eG )f [m tckwcgusawmh eHerd o
hf mG ;cJw
h ,f? =o*kwaf oG; pmapmifxw
k af 0r_
eJ axmifusaewJh udkoef;a&$ (ynma&;wuUodkvf t*Fvdyfpmjyq&m/ &cdkiftrsdK;om;) [m 4 aqmif 2 cef;rSm yHkpH xdkifcdkif;wmudkzDqefvdk
0g'gawGeJ &mZ0wfom;awG 0dik ;f du
k w
f mrSm eH;kd usKd ;+yD;eH;kd p tqkwu
f pkd ;l vdk nbufrmS usq;kH oGm;cJw
h ,f? xrif; [if;awGvJ yHpk jH zpfomG ;+yD;r0
w0yJ pm;&w,f? a&vJ yHpk eH J yJcsKd ;&awmhw,f? wrsKd ;r[kww
f rsKd ; ta=umif;&Sm+yD;&uf&ufpufpuf du
k Ef u
S cf =H u&wmrSm tdu
k v
f w
G w
f hJ Ekid if aH &;
tusO;f om; wa,mufrrS &Syd g? 1975 *sLvdik =f o*kw/f 1976 rwf-{+yD wke;f u ausmif; om;awGukd yHpk u
H ikd cf w
hJ mxuf trsm;}uD; ydjk yif;xef=urf;
wrf;+yD;pepfuswhJ nO;f yrf;ESyd pf ufra_ wGjzpfygw,f? uG+J yJusKd ;yJw
h mawGukd 0wfa=uwef;a=u aq;ukay;w,f? a&$w*d t
kH a&;tcif;u udak tmifaiG
vm (=unfhjrifwdkif) eJ@ t+idrf;pm;Adkvf}uD;atmifoef;wif (touf 60 cef@)/ rD;armif;pmapmifxkwfa0r_u udkaA'g (ac: ) udkarmifarmifat;
(,ck etzaxmifxyfus) wd@k o;kH a,mufukd tjypf}uD;}uD;rm;rm;r&Sb
d J 'grrS [kwf tm%mydik f awGukd qef@usi&f ef=uHpnfw,fv@kd ta=umif;r&Sd
ta=umif;&Sm+yD;wjcm;EdkifiHa&; tusOf;om;awGtwGuf pHerlemjyjzpfatmif +cdrf;acsmufwJhtaeeJ@ tm;vHk;a&S@rSm aovkarsmyg;jzpfatmif
dkufESufESdyfpufjycJhw,f? 3 aqmifudk wvvHk;vHk; tjyif;txefyHkpHudkif+yD;aemufydkif;rSmawmh wjznf;jznf; t&SdefavsmhoGm;w,f?
&mZ0wfom;awGudk reufunaetxd taqmifzGifhxm;ay;ayrJh EdkifiHa&;tusOf;om;awGuawmh waeukef tcef;xJae&w,f? 'gudk
ausmif;om;awGu wpwp csdK;azguf+yD;tcGifhta&; wdk;csJ,l&mu aemufydkif;rSm EdkifiHa&;tusOf;om;awG vJ taqmif0if;xJ tawmfav;
vGwv
f w
G v
f yfvyf oGm;vmcGiahf wG&vmw,f? &mZ0wftusO;f om;awGvdk taqmifwaqmife@J waqmif ul;oef;oGm;vmcGiahf wmh r&ygb;l ?
3 aqmifrmS ckvykd pkH u
H ikd u
f |eZf mwfoiG ;f a&;ay:vpD jyeftaumiftxnfazmfaewJo
h wif;awG[m wdu
k af wGrmS &Sw
d hJ ausmif; om;awGqD
wpwpeJa&mufvmwJhtcg tJ'gukdwefjyef&ifqdkifzdk aqG;aEG;ndESdKif;r_awG pvkyf=uw,f? wGJbufaxmifu r_dif;&mjynfh/ a&$wd*HkeJ OD;oef
ta&;tcif; ausmif;om;awG/ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awGvJ wdu
k yf w
JG u
kd zf kd aqG;aEG;jyifqif=uw,f? axmiftm %mydik af wG[m zdEydS af &;pDrH
udef;rpcif xHk;pHtwdkif; waxmifvHk;udk wvm}uD; pDao;w,f?
5 wdu
k ef J 4 wdu
k t
f wdu
k ausmif;om;awGeJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awG[m 1977 ck/-o*kwv
f 16 &ufukd &ufowf rSwv
f u
kd +f y;D
tpmiwfcw
H u
dk yf w
JG u
kd zf kd qH;k jzwfvu
kd =f uw,f? 4 wdu
k t
f &Snu
f ausmif;om;awGuawmh ta=umif;a=umif;a=umifh wdu
k yf rJG mS ryg0if=ubl;?
'DypkH u
H ikd f ay:vpD[m taES;eJtjref wdu
k x
f u
J ausmif;om;awGeJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awGqD a&muf vmrSmjzpfvkd &mZ0wfaqmifawGukd
wuGJwjym;tydkrcH&cif wpkwpnf;xJ&SdaewHk;/ udk,fuvufOD;atmif pwdkufzkd qHk;jzwf vdkuf wmjzpfygw,f? tpmiwfcHrJh ausmif;om;eJ
Ekid if aH &;tusO;f om;pm&if; awmif;vdu
k w
f t
hJ cg 5 wdu
k u
f ausmif;om;tygt0if Edik if H a&;tusO;f om;tm;vH;k eD;yg; 80 cefeJ 4 wdu
k t
f wku
d
ausmif;om; 30 ausmpf m&if;ay;=uw,f? tpmiwfcw
H u
kd yf u
JG kd aemuf qH;k tcsed t
f xd toufpeG f wdu
k rf hJ trmcH 40 avmufvrkd ,fvkd cefrSe;f
xm;+yD;5 a,muf 6 a,mufavmuf toufpGef&Ekdif w,fvdk wGufxm;w,f? 5 wdkufuausmif;om;awGu 4 okwfcGJ+yD;wokwfeJwokwf
3 &ufpDjcm; tpmiwfcHzdkeJ tpmiwfcH olawGudk cGJxkwfwm/ ae&ma&$wmvkyf&ifawmh &ufrjcm;awmhbJ w&u+yD;w&uf qufwdkuf0ifzdk
qH;k jzwf=uw,f? 4 wdu
k t
f wdu
k ausmif;om;awGuawmh tm;vH;k wokwx
f pJ =uw,f? axmifwiG ;f tawGtuHt& tpmiwfcw
H u
kd yf 0JG if&if
axmiftm%mydik af wG u aomufa&ygjzwfypfwm uHcb
hJ ;l vdk tckwu
kd yf rJG mS tpmiwfomru a&iwf'%fygcEH idk &f nf&zdS kd tm;vH;k pdw
f "f mwft
f &
jyifqifxm; =uw,f?
'DwcgtpmiwfcHqENjy&mrSm =udKwifumuG,fwJhtaeeJ tdrfawGudk axmif0ifpmuwqifh 0rf;ESKwfaq;awG =udKrSmxm;w,f?
tpmiwfrcHcif 0rf;ESKwfxm;vdu
k w
f t
hJ wGuf tl&iS ;f oGm;+y;D pjrif;cHwm Adu
k af tmifw
h mawG rjzpfEikd af wmhyg? owfrw
S x
f m;wJh &ufrmS awmif;qkcd suf
awGukd pm&Guw
f &Gurf mS a&;+yD;ausmif;om;awGtygt0if wdu
k yf 0JG if Ekid if aH &;tusO;f om;tm;vH;k vufrw
S x
f ;kd +yD;axmif0g'gawGvufxJ xnfh
vdu
k w
f ,f? awmif;qdck suaf wGuawmh t"dutm;jzifh Ekid if aH &;tusO;f om;awGtm;vH;k udk yHpk u
H ikd f tvkycf ikd ;f r_zsuo
f rd ;f a&;eJ Ekid if aH &;tusO;f om;
awG oD;oefxm;a&;/ wdu
k u
f ausmif;om;awGeJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd taqmifjyefykd ay;a&;eJ wjcm;xH;k wrf;pOfvm awmif;aeus
tcGit
hf a&;awG jzpfygw,f? wdu
k yf pJG 0ifwn
hJ rSm ausmif;om;rsm;[m wdu
k yf 0JG ifocD si;f awGeJ uAsmawG wa,muf+yD;wa,muf qd=k u/ &Gw=f u

w,f?
5 wdu
k u
f yxrtokwf tpmiwfco
H al wGukd wdu
k yf pJG 0ifw&hJ ufrmS bJ 6 wdu
k yf w
d v
f u
kd +f yD;a&jzwfw,f? yxrtokwf rSmygoal wGu
75 a&$wd*Hkta&;tcif;u udkOD;vSapm (pufrlwuUodkvf/ ,ck pma&;q&m/ uAsmq&m cdkifatmif/ ppfawG)/ udkoef;Ekdif (ynma&;/ zm;tH)/
udw
k ifatmif (&efuek f 0o wuUov
kd Of ya'/ erfph ef/ yavmiftrsKd ;om;)/ udck if0if; (ac: ) bd;k awmfcif0if; (vkyo
f m;aumvdy/f use;f rma&;Xme
0efxrf;/ ,ck aoG;opfvli,ftzGJcsKyf/ etz axmifusaeqJ)/ udk0if;aqG (txuausmif;om;/ yg&rD/ ,ck a&$vD)/ udkjrifhOD; (ac: ) [mepf
(txuausmif;om;/ armfvjrdKifu|e;f )/ OD;oefta&;tcif;u udx
k eG ;f xGe;f (pma&;q&m awmifwiG ;f udu
k }kd uD;.om;/ Auyodk awmcdk usq;kH )/
udkausmfpdk; (&efukef0dZPmody`H/ yJcl;ouUv)/ r_dif;&mjynfhta&;tcif;u udkjrifhOD; (&efukef0dZPmody`H/ a&eHacsmif;)/ udkwif0if;armif (tif;pdef)/
rD;armif;pmapmifxw
k af 0r_u udjk rat; (udu
k ;kd u|e;f jyef/ vufyw
H ef;/ ,ck NLD)/ Adv
k af usmaf Zmrdom;pk awmcd&k mrSm um;armif;+y;D vdu
k yf kd ay;vdk
axmifusvmwJh pufrlwuUodkvfausmif;om; udk&J0if; (,ck =opa=w;vs) wdk@jzpf=uw,f? udk&J0if;[m ,cif ausmif;om;or*~ acgif;aqmif
udu
k ;kd u|e;f jyef ud^k m%f0if;eJ udw
k ifarmif0if;wdk &J nDjzpfygw,f? ud&k 0J if;&J tpfuEkd pS af ,muf[m u|e;f ujyefa&muf/ axmifuvGw+f yD;wJah emuf
yJcl;dk;rAuyxH awmcdkcJh=uw,f? udkudk;u|ef;uae ref;atmif=unf (KNU usqHk;)/ ref;jidrf;armif (,ck KNU A[kdaumfrwD) wdkeJtwl
avSwpif;xJxGufajy; vmcJh+yD;aemuf yJcl;dk;r Auy xHa&mufaewJh q&matmifa0/ wjcm;awmcdku|ef;jyefwOD;jzpfwJh rE Wav;wuUodkvf
ausmif;om;or*~ acgif;aqmif udkatmifabmf wdkeJtwl olwdknDtudkESpfa,muf[m 1974 ckrSm a&Gusife,ftwGif; vlrsdK;a&;EkdifiHa&;
tpGef;a&muf orm;wcsdK&J vSnfhzsm;vkyf=uH owfjzwfjcif;cH&+yD;a&wdrfepfcJh&w,f?
yxrtokwf wdu
k yf w
d cf &H wJt
h cg usew
f hJ 5 wdu
k af usmif;om;rsm;eJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;rsm;u rlvpDpOfovdk 3 &ufprD jcm;
awmhbJ aemufwaeup+y;D qufwu
kd f tpmiwfcw
H u
kd yf 0JG if=uw,f? aemuftokwaf wGuakd wmh 6 wdu
k rf ydwEf idk af wmhbJ 5 wdu
k rf mS bJ tpmiwf
rcHao;olawGeJ oD;jcm;tcef;cGx
J m;w,f? tpmiwfco
H al wGukd tpmiwfrcHao;olawGu ypkun
l cD iG rhf &yg? 4 wdu
k t
f wdu
k f ausmif;om;awG
uawmh tm;vHk; owfrSwf&ufrSmp+yD;tpmiwfcH=uw,f? tJ'DrSmyg0ifolawGu r_dif;&mjynfhu 1? udkatmifapmOD; (oGm;aumvdyf/ ykodrf/
,ck NLD-LA)/ 2? udkausmfaZ,s (0dZPmody`HwuUodkvf)/ /3? udkrif;xGef;0if; (*sDwDtdkif)/ 4? udkcifarmifcsdK (pufr_wuUodkvf/ rE Wav;/ ,ck
usL&Siq
f &m)/ 5? udpk ef;vSKd if (pufrw
_ uUov
kd /f rE aW v;)/ 6? ud0k if;xGe;f (&efuek f 0dZm ody/H` ,cku,
G v
f eG )f / 7? udx
k eG ;f atmifa&G (pufrw
_ uUov
kd /f
zsmyH)k polwkd eJ a&$w*d t
kH a&;tcif;u 8? udpk ;kd 0if; (&efuek 0f Zd mP ody/H` ,ck *syefEidk if H {&m0%f*sme,f)/ 9? udak usmaf tmif (pD;yGm;a&;wuUov
kd )f /
10? udjk rifah qG (pufrw
l uUov
kd /f rH&k mG qm;vif;}uD;)/ 11? udrk if;atmif (ac: ) *d&k ,
S af v; (tvuausmif;om;/ awmifOuUvm)/ 12? udo
k ef;Ekid f
(aumifpDpma&;/ /,ck etzaxmifusaeqJ yk*Hoef;Ekdif)/ 13? udkatmifoef;jrifh (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ ,ckuvvw)/ 14? udkzkef;jrifh
(0owuUodkvf)/ 15? udkatmifwifodef; (0owuUodkvf/ oHwGJ/ &cdkiftrsdK;om;/ ,cka&$vD)/ 16? udkrdk;jrifh (txuausmif;om;/
,ckjynfolwdk;wufa&;ygwD)/ 17? udkwifa&$ (ac: ) qrfqeff (tvuausmif;om;/ ,ckvlabmifopf)/ 18? udkausmfpdef (ordkif;csnf puf/ 74
tvkyform;oydwf) wkdjzpf=uw,f?
ppftpd;k &axmifawGrmS tpmiwfcw
H u
kd yf 0JG ifwmudk zdcw
JG ehJ nf;ESpef nf;&Sw
d ,f? ord;k usenf;u tpmiwfco
H al wGa&S xrif;[if;awG
teH@woif;oif;/ qDwa0ha0heJ vmcsay;+yD;qGJaqmifwJhenf;jzpfw,f? 'gayrJh ydktoHk;rsm;wJhenf;uawmh tpmiwfcH olawGudk aomufa&
jzwfwmjzpfw,f? tckwdkufyGJrSm tpmiwfcHolwcsdKu rdrdwdkt0wftpm;awG ud;eJcsnf+yD;wdkufcef;tjyif buf rdk;&GmxJvSrf;ypf/ rdk;a&&$Jepf
oGm;wJt
h cg u;d eJjyefq,
JG /l a&npx
f w
k +f y;D aomuf=uw,f? wcsKd vJa&jyef (qD;) aomuf=unf=h u w,f? wcsKd uawmh 'Dtwdik ;f =u=hH uchH aH ew,f?
a&jyefaomufwJhenf;u &uf=umvmwJhtcg tvGefeHapmfvm+yD;t&omvJ t0ifqdk; vmwJhtwGuf qufraomufEkdif=uawmhyg?
5 wdkufuausmif;om;trsm;pk}uD;[m tpmiwfcH/ txl;ojzifh a&iwf'%f rcHEkdif=ubJ wdkufyGJp+yD;2-3 &ufavmuft =umrSm
wa,muf+yD;wa,muf t&SHl;ay;aemufqkwfoGm;=uw,f? olwdk[m axmiftm%mydkifawGqDrSm wdkufyGJuxGufa=umif;/ axmifpnf;urf;
twdkif; aerJhta=umif; vufrSwfxdk;&+yD;wdkufyGJquf0ifolawGeJ tcef;cGJxm;cH&w,f?
wywfavmuft=umrSm t0wfawGr;kd a&xJc+H y;D a&aomufwm axmif0g'gawGawGoGm;vdk tpmiwfco
H al wGukd t0wft pm;tm;vH;k
c|w,
f o
l mG ;+y;D ud,
k w
f ;kH vH;k xm;w,f? cpH &mapmifyg odr;f oGm;vdk tpmiwfcw
H u
kd yf 0JG ifoal wG[m rd;k at;at;rSm a&wpufraomuf&bJ wdu
k cf ef;
xJ ud,
k v
f ;kH wD;tdy&f w,f? 6 wdu
k yf w
d cf &H wJh yxrtokwt
f pmiwfco
H al wGeJ 4 wdu
k t
f wdu
k f tpmiwf cHot
l rsm;pk[m 10 &ufwikd af tmif
awmifhcHaeayrJh useftrsm;pk}uD; t&SHl;ay;xGufoGm;+yD;rlv&nfrSef;ovdk trmcH 40 avmuf rusefEkdifawmhbl;qdkwm oabmaygufvmvdk
tm;vHk; oydwfvSefvdkuf&w,f? 5 wdkufrSm yxrtokwfu r[kwfbJ aemufqHk; tenf;pk usefwJhxdwdkufyGJ0ifolawGuawmh r_dif;&mjynfhu
udkrsdK;xGef; (ac: ) cGefqdkif; (aq; 1/ ,ck aoG;opfvli,ftzGJcsKyf/ etz axmifxyfusaeqJ)/ udk+idrf;0if; (pufrlwuUodkfvf/ ,ck tdENd,)/
udkwifat;=uL (ac: ) armifr_dif;vGif (pufrlwuUodkvf/ tif;0 wHwm;OD;/ ,ck trsdK;om;EkdifiHa&;wyfaygif;pk/ etz axmifusaeqJ)/
ud k a usmf a usmf O D ; (*sD w D t d k i f / ,ck pma&;q&m +id r f ; at;td r f ) / a&$ w d * H k t a&;tcif ; u ud k a tmif x d k u f (aq; 2/ rd vS / ,ck
&efuek pf w
d w
f ikd ;f usvufzuf&nfqikd )f / udak 'Am&mh*sf (&efuek 0f Zd mP odyOH` ya'/ ausmufr/J a*:&cg;trsKd ;om;)/ udak X;atmif (&efuek 0f Zd mP odyOH` ya'/
oHvsif ,ck u,ef;jynfopf)/ udkat;atmif (aq;1/ &efukef)/ pwJholawGjzpfw,f? tpmiwfcHolawGxJaemufqHk;usefolu udkpdk;0if;
(&efukef0dZPmody`H/ ,ck *syefEkdifiH) jzpf+yD;tpmiwfcH 12 &ufajrmufrSm 4 wdkuftwdkufae xrf;pifeJxrf;xkwfoGm;+yD;6 wdkufydwfvu
dk fw,f?
udpk ;kd 0if;eJ 6 wdu
k f ydwcf x
H m;&wJh 5 wdu
k f yxrokwf tpmiwfco
H al wGukd useaf usmif;om;awG wdu
k yf u
JG xGuw
f t
hJ a=umif; vufrw
S x
f ;kd xm;wJh
pmtkyjf y+yD;tm%mydik f awGuqGaJ qmifvkd qufwu
kd v
f rJ xl;awmhb;l qd+k yD;pdwaf v#mv
h u
kd =f uw,f? 10 &uf=umtpmiwfc+H yD;jyefpm;olawGukd
vH;k wD; xrif;bJwcgwnf; wef;au|;vdk Adu
k ef mAdu
k af tmifjh zpf=uw,f? uHaumif;axmufrpGmbJ 'Dxufq;kd qd;k 0g;0g; a&m*ga0'emawmh rjzpf
vdu
k yf gb;l ? 'Dvekd J 1977 ckatmufwb
kd mv u|eZf mwfoiG ;f a&;ay:vpDwu
kd zf suaf &; 4 wdu
k ef J 5 wdu
k f ausmif;om;rsm;&J wku
d yf [
JG m t_;H }uD;_;H
oGm;cJyh gawmhw,f? tajctaeydq
k ;kd oGm;&wmu tpmiwfcaH usmif;om;awG[m ,cif tpmiwfcw
H u
kd yf aJG wGvkd wnDxJ 0ifwm/ txl;ojzihf

wnDwnf;oydwv
f eS w
f mrsKd ; rvky=f ubJ wa,mufwayguf t_;H ay;oGm;=uwm[m tm%mydik af wGtwGuf ydk tuGuq
f u
kd o
f mG ;apygw,f?
4 wdkufeJ 5 wdkuf tpmiwfcHwdkufyGJ vHk;0ydoGm;+yD;aemuf ausmif;om;awGtygt0if EkdifiHa&;tusOf;om;awGudk &ufwcsdk
wdkufxJrSmbJ qufxm;w,f? 3-4 &uft=umrSm yJ[if;todk;awG au|;wJhudpPeJywfouf+yD;ausmif;om;awGeJ0g'gawG pum;rsm;=uw,f?
tJ'n
D aerSm a&$w*d t
kH a&;tcif;u udak tmifxu
kd f (aq;2/ rdvS/ ,ck pdww
f ikd ;f uspm;aomufqikd )f udk t&if qH;k ac:xkwo
f mG ;w,f? 'DaemufrmS
5 wdkufrSm&SdwJh usefausmif;om;awGtygt0if EkdifiHa&;tusOf;om;tm;vHk; wa,muf+yD;wa,muf 15 rdepf-rdepf 20 avmufjcm;+yD;
ac:xkww
f ,f?
ac:xkwcf &H olawGukd tjyifrmS apmiftyk v
f u
kd +f yD; 6 wdu
k yf w
d w
f ,f? 6 wdu
k x
f aJ &mufawmh toifph pk nf;xm;wJ0h g'gawG/ ppfaxmuf
vSr;f a&;awGeJ &mZ0wftusO;f om;a'guw
f ikd af wG0ifvm+y;D a&a&vnfvnf0ikd ;f E$m=uw,f? 0g'gawGeJ &mZ0wftusO;f om;awG 100 avmufukd
pkxm;+yD;toifhapmifhaewmjzpfw,f? 6 wdkufwcef;udk ausmif;om; 4-5 a,mufxnfh+yD;0g'gawG/ ppfaxmufvSrf;a&;awGeJ &mZ0wfom;
a'guw
f ikd af wG wa,mufanmif;&ifwa,muf 0dik ;f tHk qGr;f }uD;avmif;=uwmjzpfw,f? eHygwf 'kwrf ygayrJh om;a&jym;/ ppfcg;ywf/ }udrv
f ;kH awGeJ
vufo;D awG/ vuf0g;awG/ ppfzed yfawG azmazmoDoo
D ;kH =uvdk aoG;xGuo
f ,
H kd zl;a,mifaygu+f yu
J ek =f uw,f? tJovdk tm;&yg;&du
k Ef u
fSd +y;D wJt
h cg
yHkpHtjynfhpudkifygw,f? 'g%f&mawG aq;rxnfhay;yg? 6 wdkufwifru usefwJh 4 wdkuft&Snf/ twdkuf ausmif;om;awGtygt0if
EkdifiHa&;tusOf;om;tm;vHk;udkvJ yHkpHudkifygw,f? 4 wdkuftwdk udk0ifdkuf=uawmh yxrqHk;tcef;u eHywf 19 yg? tJ'Dtcef;rSm
tpmiwfcHqENjywm 10 &uf=umvdk aumif;aumif; evHrx Edkifao;wJh udkwifa&$/ udkausmfpdef/ armifarmifjrifheJ udkatmifapmOD;wdkudk
ppfaxmufvSrf;a&; wyf=uyf=uD;tqifh&Sd odef;jrdKifeJwpk 0ifvm+yD;ppfzdeyfeJaqmifhuef/ vufoD;eJxdk;/ om;a&cg;ywf/ =udrfvHk;pwmawGeJ
0dkif;or=uw,f? 'Daemuf yHkpHudkifw,f? 4 wdkuf/ 5 wdkuf/ 6 wdkufrSm tpmiwfcHqENjywJhaeup+yD;37 &ufa&csdK;ray;bJxm;w,f? 38
&ufajrmufaerSm wcsKd udpk pfacG;wdu
k af c:oGm;+yD;a&csKd ;ay;w,f? tJ'aD emuf 4-5-6 wdu
k u
f Edik if aH &;tusO;f om;trsm;pkukd &mZ0wf aqmif(t
csKyf 1-2 aqmif) awGupkd pfacG;wdu
k yf dk vdu
k w
f ,f? wcsed w
f nf;avmufrmS 2 wku
d u
f OD;oefta&;tcif;eJ a&$w*d t
kH a&;tcif; ausmif;om;awG
tm;vHk;udk ppfacG;wdkufydk+yD;0g'g awG &mZ0wftusOf;om;a'gufwdkifawGu y,fy,fe,fe,f yHkpHudkifw,f? wywfavmuf tjyif;xefqHk;
yHkpHudkif+yD;wJhaemuf &mZ0wf aqmifawG ydkvdkufw,f?
&mZ0wfaqmifawGrmS tcef;}uD;wcef;udk ausmif;om; 3-4 a,mufxnf+h yD;yHpk aH y;w,f? tvky=f urf;awmhrcdik ;f yg? axmiftm%m
ydik af wGu trmcHacgi;f aqmifvkd ,lqwJh tenf;pkuakd wmh 4 wdu
k ef J 5 wdu
k rf mS wa,mufwcef; wESpef ;D yg;avmuf qufvufwu
kd yf w
d x
f m;+y;D rS
&mZ0wfaqmifawGykd vdu
k w
f ,f? ,cifu qlyal &;ausmif;om; vdk axmiftm%mydik af wGu ac:a0: oH;k EH;_ cJ&h mu ,cktcgrmS awmh axmifus
&Jbuf vdkajymif;vJac:a0:vmw,f?
6 wdu
k x
f J 0dik ;f +yD;qGr;f }uD;avmif;aecsed rf mS ppfaxmufvrS ;f a&;awGeJ 0g'gawGyg;pyfu pum;wcGe;f xGuv
f mw,f? rif;wdk ausmif;
om;awG[m awmxJuolyek x
f ufyq
kd ;kd w,f wJ?h 'g[m Armjynfppftm%m&Siaf wG&J ordik ;f jzpfw,f? 1962 ckup+yD;ppftpd;k &tqufquf
awmufav#mufc,
H l usio
hf ;kH cJw
h hJ oabmxm;&yfwnfcsuf jzpfw,f? rqv/ e0w/ etz ppftyk pf t
k m;vH;k [m 'Dc,
H cl sut
f wdik ;f worwfxJ
v_yf&Sm;&yfwnfcJhwm/ v_yf&Sm;&yfwnfaewm/ v_yf&Sm;&yfwnfaetHk;rSm jzpfygw,f?
'DtcsdefrSmbJ &ifuGJwdkufrSm aemufqHk;usefaewJh OD;oef@ta&;tcif;eJ@ a&$wd*Hkta&;tcif;ausmif;om; 25 a,mufuvJ
taxGaxGyHkpHay:vpDudkwdkufzsufzdk@eJ@ ,cif&xm;wJh pmtkyfpmwrf;oGif;cGifhvdk tcGifhta&;awG zsufodrf;cH&wmjyef&zdk@ tpmiwfcH
wdu
k yf 0JG if=uw,f? OD;oefta&;tcif;u udak omif;at; (&efuek f 0o wuUov
kd /f rtlyif/ ,ck NLD)/ udpk vSaiG (&efuek f 0o wuUov
kd /f
,ck KNU wyfr[m 2)/ udkjrifh[ef (&efukef0o wuUodkvf/ c&rf;/ ,ck pdwfwdkif;usvzuf&nfqdkif)/ udkarmifarmifwdwf (&efukef 0o
wuUov
dk /f ,ck ABSDF)/ udkpdk;!Gef@ (&efukef 0o wuUodkvf/ ,ck tar&duefjynf)/ udkoufOD; (tvu ausmif;om;)/ udkatmifudk
(&efukef0o/ ,ck e,l;ZDvef)/ 75 *|efta&;tcif;u udkxGef;oef; (aq; 2/ armfvjrdKif)/ udkoef;xGf (aq; 2/ [oFw)/ udkpdk;atmif (aq; 2/
[oFmw)/ udkausmfausmf (txuausmif;om;/ rif;bl;/ ,ck ABSDF udkvGrf;%D)/ udkjrifhxGef; (&efukef0=o/ a&eHacsmif;/ ,cka&$vD)/
udkarmifarmifvwf (&efukef0dZmody`H/ &efukef bm;vrf;)/ udk0if;atmif (&efukef0o/ awmifom)/ udkpdef0if; (pD;yGm;a&;wuUodkvf)/ vmvl;
(tvuausmif;om;/ Auyodk@awmcdkusqHk;) pwJholawG yg0ifw,f? tpmiwfcHwm 2 &uft&rSm tm;vHk;udkac:xkwfoGm;+yD;
ppfacG;wdkufydwfvkdufw,f? ac:oGm;&mvrf;wav#mufvHk;eJ@ txl;ojzifh rdef;a*s;a&S@rSm t}uD;tus,f0dkif;dkufwmcH&w,f? ppfacG;wdkufxJ
aemuf 7 &ufqufxm;&mrSm vH;k 0tpmiwfa&iwfxm;+yD;apmif/ zsm/ *efzvm; (aemufaz;td;k ) ray;bJxm;w,f? 7 &ufjynhaf wmh tm;vH;k udk
&mZ0wftusOf;om;taqmifydk@+yD;tjywfyHkpHudkif ygawmhw,f?
ra&SraESmif;avmufrmS bJ wGb
J ufaxmifrmS &Sw
d hJ ausmif;om;awGtygt0if Ekid if aH &;tusO;f om; 40 avmufuvJ yHpk u
H ikd f u|eZf mwf
oGi;f a&;ay:vpDukd pwdu
k =f uw,f? naetaqmifyw
d cf sed rf mS taqmifxjJ yefr0ifbJ tm%mzDqef+yD;awmif;qdck suaf wGukd tm%mydik af wGqD
wifvu
kd w
f ,f? 'DtcgrmS 3 aqmifypkH pH udik u
f wJu pwif;bdik v
f yk x
f m;wJh 0g'g 200 avmufu }udr'f ikD ;f awGuikd +f yD;eHygw'f w
k af wGeJ 0ifu
kd w
f ,f?
ausmif;om;awGu auG;a=umfoaH wGatmf=uayrJh jyefvnft=urf;zufcck rH r_ vkycf yhJ g? ausmif;om;awG tygt0if Ekid if aH &;tusO;f om; trsm;
tjym; jyif;jyif;xefxef '%f&mtemw& &cJ=h uw,f? tJ'aD emuf wdu
k yf 0JG ifoal wGukd ppfacG; wdu
k yf kd +yD;yHpk u
H ikd cf w
hJ ,f? tJ'w
D u
kd yf rJG mS r_id ;f &mjynfh
ta&;tcif;u udk0if;jrifh (pufr_wuUodkvf/ ,ckaw;a&; 0if;rif;axG;)/ udkjrifhvSdKif (aq;-1/ tif;awmf/ ,ck tar&duefEkdifiH)/ udkapmvSdKif
(pD;yGm;a&;wuUodkvf/ tif;awmf/ ,ck NLD v$wfawmftrwf)/ udkausmfrif;armif (&efukef0dZPmody`H/ ,ckyef;csD'DZdkif;q&m/ tifrwef*,ufx
dkufcwfoGm;cJhwJh 1976 &efukef0dZmody`H ESpfvnfr*~Zif; rsufESmzHk;yHkqGJol)/ 4if;&Jtpfudk udkausmf0if;armif (&efukef0dZPmody`H/ uAsmq&m)/
udo
k ed ;f oef;OD; (rE aW v;0dZmP ody/H` ,ck trsKd ;om;Ekid if aH &;wyfaygi;f pk/ etzacwfaxmifxyfus)/ udo
k ef;a&$ (*sw
D t
D ikd /f csi;f trsKd ;om;)/ udt
k ikd Af if
(*sw
D t
D ikd /f ykord )f / udx
k eG ;f xGe;f OD; (*sw
D t
D ikd /f armfvjrKd ifu|e;f )/ udck ifarmifoef; (&efuek 0f Zd mP ody-H` Oya'/ rH&k mG )/ udo
k ef;wifah tmif (pufrw
l uUov
kd /f

a&$u)l / udpk ;kd 0if; (pD;yGm;a&;wuUov


kd /f ig;odik ;f acsmif;)/ udak usmrf if; (pufrw
l uUov
kd /f rE aW v;)/ teDarmif (&efuek f 0owuUov
kd /f uAsmq&m)/
urm&$wf*gwfwJrD;_Dr_u udkjrifhatmif (&efukef0dZPmody`H)/ udkcifa&$ (&efukef0dZPmody`H)/ OD;oefa&$wd*Hk ESpfr_wGJu udkcifarmifvif; (&efukef0dZPm
ody`Hausmif;om;a[mif;)/ a&$wd*Hkta&;tcif;u udkjrifhat; (&efukef0dZPmody`H)/ udkausmf&if (EkdifiHjcm; bmomody`H/ rGeftrsdK;om;)/ rdk;+AJ (ac: )
aygufp (tvuausmif;om;) eJ touf20atmuf ausmif;om;av;awG trsm;tjym;yg0if+yD;rD;armif;pmapmifxkwfa0r_eJ AdkvfausmfaZm
awmcdkqufpyfr_u udkpdef (ppfawmif;puULpuf ynm&Sif0efxrf;/ ucsifjynfe,f ABSDF twGif; tcsif;csif;zkwfxkwfowfcH&ol)/ udkaZmf
(a&wyf)/ udpk ed 0f if; (aq;wyf/ jynf)/ udak e0if; (use;f rma&;Xme0efxrf;) polwkd yg0if=uw,f? ppfacG;wdu
k rf mS yHpk u
H ikd +f y;D aemuf &mZ0wfaqmifawG
qDykdvkdufw,f? udkcifarmifvif; eJudkjrifhvSdKifudkawmh 5 wdkufrSm 2 ESpfausmfquf+yD;wdkufydwfxm;vdkufw,f? 3 aqmif/ 2 wdkuf/ 4 wdkuf/ 5
wdkufeJ wGJbufaxmifu wdkufyGJ0ifolawGudk axmif0ifpm wvavmuf ydwfvdkufao;w,f?
'D 1977 ck -=o*kwv
f wdu
k yf aJG wG[m tifrwefwu
kd o
f ifw
h /hJ ta&;}uD;vSwhJ tqH;k tjzwfwu
kd yf aJG wG jzpfayrJh ausmif;om; awG[m
udk,fhtiftm;udk,f ydkwGufcJhrdwm t"dutm;enf;csuf jzpfoGm;w,f? 'ghtjyif 3 aqmif/ 4 wdkuf 5 wdkufeJwGJbufaxmifu ausmif;om;eJ
Ekid if aH &;tusO;f om;awG[m &efou
l ud,
k u
hf kd bmwckrS wdu
k f u
kd v
f yk rf vmcif ud,
k u
f t&ifpwdu
k w
f mjzpfvkd usKd ;a=umif;qDavsmrf y_ ikd ;f rSmvJ
tm;enf;oGm;w,f? t"dutrSm;uawmh ,cifwu
kd yf t
JG &Sed af wGeJ rdrw
d @kd ausmif;om;awG[m Ekid if aH &; pdw"f mwff jrifrh m;=uHch ikd w
f ,fvkd qENpJG
usus tuJjzwfrdwmbJjzpfw,f? udkudk;u|ef;wdkufyGJawGta=umif; =um;od+yD;aemuf rdrdwdkvJ udkudk;u|ef;&JabmfawGvdk wdkufEkdifwJhtqifh
&Sdr,fqdk+yD;tm;uspdwfeJ pdwful;,Ofr_aygif;um udk,fhudk,fudkydkwGufrdcJhw,f? wu,fu awmh ukd,ftompD;&aewJh tajctaeaumif;rSm
tm;vH;k vdv
k kd wufuGae=u+yD;bmtcuftcJrS }uD;}uD;rm;rm;rawG&bJ vdu
k yf gr a=umif;aecJ=h uwmjzpfw,f? ppftm%m&Sipf epfqefusiaf &;
tajccHtm;jzifh &Sd=uayrJh a&Sydkif;rSmajymcJhovdk taysmhtrm 'D*&DuGmjcm;r_trsdK;trsdK; }uD;}uD;rm;rm;awG &Sdae=uwmjzpfygw,f? wdkufyGJ0if
oltcsif;csif; tqufjywfoGm;wJhjy\emeJ a&iwf'g%f cHEkdifa&;jy\emawGudkvJ vufawGrSm rausmfv$m;EkdifcJhygbl;?
vDeifajymcJzh ;l wJh oydwo
f rm;wdik ;f ya&mfzuf&iS ef ,f awmfveS af &;orm;r[kw?f oydwo
f rm;eJ ya&mfzuf&iS ef ,f awmfrvSeaf &;
orm;=um;rSm ta&;ygwu
hJ jJG ym;r_}uD;}uD;rm;rm;&Sw
d ,f? omrefoydwo
f rm;awGukd trmcHxm;+yD;&efou
l kd atmify&JG atmif wdu
k v
f kd r&Ekid b
f ;l ?
ya&mfzuf&iS ef ,f awmfveS af &;orm;awGubJ trmcHvyk +f yD;omrefoydwo
f rm;awGukd pnf;H;k wdu
k yf 0JG if&r,f? omrefoydwo
f rm;qifu
h ae
ya&mfzuf&Sife,f awmfvSefa&;orm;tqifh a&mufatmif t&nf tcsif;t&a&m/ ta&twGuft&ygjrifhwifzdkvdkw,f qdkwJhpum;awGudk
'DwdkufyGJawGtwGif;rSm vufawG odjrifoabmaygufcJh&w,f?
'DvdkeJ tif;pdefaxmifxJrSm wcsdefu bkef;rD;aevawmufycJhwJh ausmif;om;tifyg,m}uD; usqHk;ydvJ oGm;cJhygawmh w,f? 'gayrJh
ausmif;om; ppfonfawmfawG vH;k 0OD;usKd ;oGm;wmr[kwb
f ;l qkw
d mudak wmh axmifuaemufq;kH vGww
f t
hJ csed x
f d awmuf av#mufawG&ygw,f?
wzufrmS awmh rqvppftyk pf &k J Ekid if aH &;tusO;f om; tqift
h wef;zsuo
f rd ;f a&; yHpk u
H ikd u
f |eZf mwfoiG ;f a&; ay:vpD[m twdik ;f twmwckxd
atmifjrifr_&oGm;wm 'Duae etzacwfwdkifatmif jzpfoGm;ygawmhw,f?
rqv ppftpd;k &[m 1974-75 ckEpS af wGrmS t=uyftwnf; tifrwef}uD;cJw
h ,f? wEkid if v
H ;kH vlO;D a&&J 91 &mcdik Ef KS ef; ausmf axmufcH
twnfyw,fqdkwJh wygwDtm%m&Sifpepf zGJpnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'csrSwf+yD; 6 vt=um 1974 ar*|efv rsm;rSm jrefrmhqdk&S,fvpf
vrf;pOf&J tajccHtiftm;vdk qdw
k hJ tvkyo
f rm;awG wEkid if v
H ;kH tESH oydwaf rSmufqENjy=uwmudk ppftpd;k &u &uf&ufpufpuf ypfowfzdciG ;f
vku
d jf cif;tm;jzifh rqv&J qd&k ,
S v
f pf'rD u
kd a&pD' vdk qdw
k hJ rif;om;acgi;f pGyf vH;k 0u|wu
f somG ; +yD;aemuf rday:vlxt
k kH uGra_ wG/ ausmif;om;
v_yf&Sm;r_awG 6 vwcg jyif;jyif;xefxefaygufuGJvmcJhw,f? ppftpdk;&&J tajc tae tifrweft=uyfqdkuf&muae tckvdk vlxktHkuG
v_yf&Sm;r_awG ay:vmwmygbJ? 'DvdkpD;yGm;a&;/ EkdifiHa&;/ vlr_a&; t=uyftwnf;awGeJtwl &efolwGif;ydyuQawGvJ jyif;xefvm+yD; Adkvf}uD;
tke;f ausmjf rifw
h kd &J Ekid if aH wmfvyk =f uHr/_ rqvygw,
D el pf OuUa[mif; ref;aiGatmif&J Ekid if aH wmfopPmazmufr/_ rqvygw,
D el pf OuUXa[mif;
OD;xdefvif;&J &cdkifjynfcGJxGuf&ef =uHpnfr_qdkwmawG rzHk;EkdifrzdEkdifay:vmw,f? 'Dumv[m 1962 ckeJ 1988 =um; ppftm%m&SifawG&J
t=uyftqdkufqHk;umv jzpfcJhyg w,f?
tJovdkppftm%m&SifawG&J tajctaeqdk;uae+yD;1976 ckaemufydkif;rSm u,fwif&SifawG ay:vmcJhw,f? ppftm%m&Sifpepfudk
toufqufay;cJholawGuawmh 'DuaeArmjynfrSm 'Drdkua&pDrusifhoHk;rcsif; pD;yGm;a&;tultnDawG jzwfawmufxm;r,fvdk ajymaewJh
urBmhb%f/ (taemuf) *smr%DEkdifiH/ *syefEkdifiHeJ tdkyufac: a&eHa&mif;EkdifiHrsm;tzGJ wdkjzpfw,f? 'DtzGJtpnf;awG/ EkdifiHawG&J pD;yGm;a&;
tultnD[m bufaygi;f pHk t=uyftwnf;qdu
k af ewJh rqvppftpd;k &udk touf&alS ygu&f apcJ+h yD;ae0if; rqv twGuf pD;yGm;a&;t&omru
Ekid if aH &;eJ pdw"f mwfa&;t& tm;ay;r_yg jzpfapcJv
h kd 1977 ckup+yD;ppftyk pf [
k m evHjyefx vmEkid cf w
hJ ,f? wcsed x
f rJ mS Ekid if w
H umhtajctae
tcif;tusif;awGvJ t&ifeJrwlwJh tajymif;tvJawGjzpfvm+yD;urBmh EkdifiH}uD;awG ay:vpDtajymif;tvJ jzpfvm=uw,f?
tJ'gawGeJ qufpyf=unf&h if 1977 -o*kwv
f axmifwiG ;f wdu
k yf aJG wG cGucf u
G v
f efvefatmif _;H oGm;wm em;vnf,v
l kd &Ekid yf gw,f?
'ghtjyif pdefvGif&Jtaetxm;udk tav;rxm;wm/ odkr[kwf av#mhwGufwmvJ ta=umif;wck ygEkdifygw,f? (tJ'Dum vavmufubJ
ajrmuftikd ,
f mvefrmS tdik t
f mat tzGJ 0if Ekid if aH &;tusO;f om;awG tpmiwfcw
H u
kd yf 0JG ifwm rD',
D mawGuwqifh urBmrSm [d;k av;wa=umf
a=umfjzpfcJhaomfvJ rm*&ufoufcsmu tifrwefacgif;rmrmeJ &yffcJhvdk tusOf;om; 8 a,muf usqHk;cHwdkufcJhayrJh ratmifjrifbJ wdkufyGJ _H;
oGm;wmjzpfcw
hJ ,f?)
1977 ckESpf -=o*kwf-pufwbFmvawGup+yD;axmifwGif;rSm &efolzdESdyfr_tifrwef}uD;rm;jyif;xefvmwJhtcg ausmif;om; wcsdK/
EkdifiHa&;tusOf;om;wcsdKvJ tm%mydkifawGxH tifazmfrmowif;ay;vkyf+yD;wOD;csif;taeacsmifzdk tcGifhta&;&Sm=uwmawG vJ&Sdw,f? 76
r_dif;&mjynfhta&;tcif;rSm xl;jcm;r_wcku wuUodkvfaygif;pHku vrf;pOfvli,fausmif;om;awGyg0if+yD;axmifusukefwm jzpfygw,f? wu,f
uawmh olwdkyg0ifwm[m 8 av;vkH;umvwkef;u vrf;pOfvli,fawG/ rqv ygwD0ifawG jynfolbuf &yfwnf+yD;yg0ifwmrsdK; r[kwfyg?

ausmif;om;v_yf&Sm;r_udk 0ifa&muftkyfpD;+yD;rqvtvdkus vrf;a=umif;ay: a&mufatmifqGJ,lzdk &nf&G,fcsufeJ yg0ifjcif;omjzpfygw,f?


OD;oefta&;tcif;eJ 75 *|ef a&$wd*Hkta&;tcif;wHk;uvJ yg0iftkyfpD;zdk ud;pm;cJhayrJh ausmif;om;xku vufrcHbJ armif;xkwfvdk tm;vHk;
jyefacguo
f mG ;=uw,f? olwkd u oD;jcm;vufurf;pmapmifawGxw
k +f yD;ausmif; om;awGukd yHrk mS ;du
k pf nf;H;k w,f? olwkd xkww
f hJ pmapmifawGrmS
vl&nfc|efwHqdyfvdkvdk/ vrf;pOfvli,fwHqdyfvdkvdkxJ cGyfa'gif; xnfh xm;w,f? ausmif;om;oydwfwckvHk;udk trsm;qENt&OD;pD;aewJh EC
udt
k odray;bJ tJovdk pmapmifawGeJ ydpk wmawG xkwaf 0 jzefcsw
D mvkyw
f ,f? r_id ;f &mjynft
h a&;tcif;rSmawmh OD;oef/ a&$w*d w
kH kd xufpm&if
ydk+yD;twGif;udk0ifEdkifcJhayrJh r_dif;&mjynfhrSmvJ rSefuefwJhacgif;aqmifr_cdkifcdkifrmrm&Sdaeawmh olwdk&nfrSef;oavmuf tvkyfuvJrjzpf/ vkyf&if;
u|H0ifoGm;vdk olwdktxufuvJ r,HkawmhbJ axmifusukefwJhtxd tajctaea&mufoGm;w,f? olwdkaxmifuswm[m vkyfydkifcGifhxuf
ausmv
f yk v
f kd jzpfw,fvkd aemufyikd ;f rSm rqvygwt
D wGi;f owif;awGt& od&w,f? qdv
k w
kd mu rqvygweD J vrf;pOfvil ,fA[ku
d wm0ef
ay;xm;wJh ausmif;om;v_y&f mS ;r_ukd twGi;f 0ify;l owfzkd vkyyf ikd cf iG x
hf ufausm+yD; ausmif;om;ta&;tcif;udk tm;ay;tm;ajrmufy&ma&muf
oGm;w,f/ OD;oefeJa&$wd*HkwHk;uvdk tvkyfrjzpf&if jyefqkwfwmrsdK; rvkyf&aumif;vm;vdk rqvtm%mydkifawG trsufawmf&S +yD;zrf;qD;
axmifcsypfwmjzpfw,f? olwkd xJu eHygwf 1 tqif&h dS vrf;pOfvil ,fxyd o
f ;D acgi;f aqmif puf r_wuUov
kd f ausmif;om;wOD; uawmh ud,
k v
f w
G f
&ke;f oGm;Ekid +f yD;axmifxaJ &mufrvmcJyh g?
vrf;pOfvil ,f ausmif;om;trsm;pk}u;D [m axmifxaJ &mu+y;D aemuf wu,fbJ ppftm%m&Siq
f efusiaf &;/ jynfol buf awmfom;
ausmif;om;awGbuf d;k om;pGmul;ajymif;vmcJ=h uw,f? axmifwiG ;f wdu
k yf aJG wGrmS wufwufuGuG ud,
k u
f sKd ;pGef tepfemcH+yD;us&mae&mu
yg0if=uw,f? axmifuvGw+yD;aemufvJ ppftpdk;&qefusifa&;v_yf&Sm;r_awGudk 88 rwdkifrDrSma&m/ 88 eJaemuf ydkif;rSmyg qufvkyf=uw,f?
'gayrJt
h enf;pk 1 a,muf 2 a,mufuawmh axmifxaJ &muf+y;D 2 ESpf 3 ESp=f umwJt
h xd rqv[m rluawmhaumif;ygw,f/ vluraumif;vdk yg
vdkxifae/ ajymaeao;w,f? 'ghtjyif tJ'Dwkef;u rqv ppftpdk;& xkwfjyef0g'jzefwJh 62 ck rwfv 2 &ufaemufydkfif; ArmjynfrSm wmwrH
b,fEpS cf /k wHwm;b,fEpS pf if;/ um;vrf;b,fEpS rf ikd /f pmoifausmif; b,fa&G b,fr#/ aq; Hak q;cef;b,fEpS cf k topfwnfaqmuf zGiv
hf pS Ef idk cf hJ
w,fvkd 0g'jzefwmawGukd t[kw}f uD;xif tr$r;f wifaeao;w,f? tcketzawG avoHvi$ 0hf g'jzefovdk tJ'w
D ;kH u rqvuvJ Armjynf}uD;
ruHpzl; wd;k wufzjHG zdK;aew,fvkd ajymwmawGukd ,H=k unfaeqJ/ rqvbufua&Saevdu
k af eqJ vkyv
f u
kd af o;w,f? (74 tvkyo
f rm; ta&;
tcif;eJ axmifxaJ &mufvmwJh qd&k ,
S ef yD suf &JabmfeaD tmifausm/f (uke;f vrf;o,f,yl dk aqmifa&;Xme) uvJ axmifx&J pdS Of owif;pmxJrmS
rqv u uif;uGmygwD0ifawG jyefrSwfyHkwifqufoG,fzdk a=unmwJhtcg rqvygwD0if rSwfyHkjyefwifzdk axmifrSL; Hk;cef;oGm;ajymwJhtcg
0g'gawGu qJvw
$ /f [m;v$wv
f u
kd w
f ,f?) jynfol bufukd tawG;tac:rajymif;wJh r_id ;f &mjynfh vrf;pOfvil ,fausmif;om;awGxu
J acgi;f aqmif
ausmif;om;ESpaf ,muf[m 1977 aESmif;ydik ;f axmifxrJ mS jyif;xefvw
S hJ zdEydS u
f yG n
f y f r_'%fawGu oufomuif;vGwcf iG &hf atmif tm%mydik f
vufyg;ap &mZ0wftusOf;om; wef;pD;&J wdwfwdwf ykef;r,m;tjzpf rwfazgufcH *sDykef;b0udk udk,fh[mudk,f oufqif; oGm;cJhw,f?
7? jzpf&yf 78
&mZ0wfaqmifa&mufomG ;wJh ausmif;om;awG[m xrif;pm;csed u
f ty tcef;xJurxGu&f yg? axmifypkH aH wGuakd wmh tukev
f u
kd ef m
&w,f? 1 aqmifa&mufausmif;om;awGxu
J udpk ;kd 0if; (&efuek 0f Zd mP ody/H` ,ck*syefEidk if )H [m tdro
f mwuf&mrSm tdro
f mAg,mudk aq;vdyrf ay;
bJ tdro
f mwufvkd tdro
f mAm,muxd;k wm cH&w,f? xrif;pm;csed jf zpfvkd usew
f ahJ usmif;om; awGvJ taqmiftjyifrmS &Sad ewmeJuHawmh
tJ'DrSm ausmif;om;awGeJ &mZ0wfom;Ag,mawG/ wef;pD;awG xdk;=u/ dkuf =uw,f? 'DtcgrSm 0g'gawGu 0ifdkufwJhtcg ab;u=unfhaewJh
wjcm;&mZ0wftusOf;om;awGyg xdukef+yD;tukefvHk; _yf,Sufcwf &kef;&if; qefcwf jzpfoGm;w,f? tJ'Dtjzpftysufaemufydkif;rSm &mZ0wf
aqmifa&mufausmif;om;awG tcGifhta&;enf;enf; wdk;&vmw,f? xrif;00pm;&/ a&00csdK;&+yD;tdrfomvGwfvyfpGmwufcGifh/ taqmif0if;
xJoGm;vmcGifhawG &vmw,f? ajrmif;jrbaqGwdkvdk ausmif;om;r[kwfol/ ausmif;om;tr_ r[kwfolawGawmif a&csdK;csdefrSm ausmif;om;
ausmif;om; vdkajym+yD;a&00 0ifcsdK;=uw,f?
,cifumvawGw;kH u yHpk u
kH ikd w
f t
hJ cg tvky=f urf;awGeJ wGu
J ikd cf ahJ yr,fh tckwacguaf wmh yHpk u
H ikd w
f mudo
k m t"duxm; +yD;tvkyf
=urf;cdik ;f zdk udak wmh tm%mydik af wGu tajctaeapmif=h unfah eao;wJyh ykH gb?J ausmif;om;awG/ Ekid if aH &; tusO;f om;awG yHpk u
H ikd v
f kd awmfawmfu
h kd
usdK;oGm;rSbJ tvkyf=urf;cdkif;zdk pdwful;yHk&w,f? 'gayrJh tvkyf=urf;rcdkif;ao;bJ yHkpHudkifwJhtqifhrSmwif olwdkvdkcsifoavmuf usdK;oGm;/
0yfomG ;wJt
h aetxm;udk ra&mufEidk b
f jJ zpfaew,f? Edik if aH &; tusO;f om;wcsKd udak wmh bm,m/ bkwu
f ikd /f aq;rSL;/ pma&; &mxl;awGay;cJah yrJh
1975 wGb
J ufaxmifrmS vdk tcsi;f csi;f rjzpfraezdEydS n
f O ;f yrf;cdik ;f wmrsKd ;r&Sb
d J tm%m ydik af wGtaeeJ txufukd pm&if;tjywifay;zdk twGub
f J
jzpfyHk&ygw,f? vGwfwJhtxd tvkyf=urf;cdkif;wm r&SdcJhygbl;?
1978 ckEpS v
f ,favmufrmS &efuek pf ufrw
_ uUov
kd f ausmif;om;wcsKd oydwaf rSmufzkd ud;pm;&mu ratmifjrifbJ tzrf;cH&w,f?
'gt
h jyif Auy ,l*sw
D csKd eJ rqvygwn
D v
D mcHrmS ae0if;udk rJeJ zwfzkd =upH nfwhJ rqvygwD twGi;f a&;rSL;tzGJ *d%
k ;f om;awGvJ 0ifvm=uw,f?
axmifxJa&muf EkdifiHa&;tusOf;om;awGtay: xHk;pHjzpfoGm;+yD;jzpfwJh yHkpHtjynfht0 tudkifcH&w,f? 'g[m ppfaxmufvSrf;a&;&J ppfa=um
a&;umv ESdyfpufnOf;yrf;r_awGeJrqdkifwJh/ oD;jcm;jzpfwJh axmif&JyHkpHudkif ESdyfpufnOf;yrf;r_awG tjyif;txef xyfqifhcH&wm jzpfygw,f?
rqvygwD twGif;a&;rSL;tzGJ0ifawGvJjzpf/ 0ef}uD;awGvJjzpfwJh xGef;vif;/ oef;pdef/ ausmfaZm/ wif0if;ndK wdk&J*dk%f;om; AdkvfrSL;}uD;tqifh/
Adv
k rf LS ;tqif&h o
dS l wdik ;f a'oygwaD umfrf wD0iftqif/h ygw,
D el pfOuUtqif&h o
dS al wG tawmfrsm;rsm;[m wcgrS ruHpzl;/ tdyrf ufawmifrrufz;l
wJh 'kuaQ wGuH&wJt
h cg a,mufsm;}uD;wefr/hJ ppfAv
kd }f uD;wefrhJ id=k uwm awG awG&w,f? tJ'gawG&awmh ausmif;om;awG axmifxJ pa&muf

umpu ppfaxmufvSrf;a&;awGeJ axmiftm%mydkifawG 0ifhuGm; }udrf;0g;cJhzl;wJh pum;wcGef;udk trSwf &rdw,f? zqyv0ef}uD;a[mif;


OD;ausm+f idr;f wdk / OD;AaqGwkd udak wmif usK;d oGm;/ 0yfomG ;atmif igwkd udik cf w
hJ muG/ rif;wdk ausmif;om;awGubmrdk vJ qdw
k phJ um;jzpfygw,f?
ausmif;om;awG[m zqyv0ef}uD;a[mif;awG/ rqv0ef}uD;a[mif; awGeJ bmrSrqdik b
f ;l qdw
k mudk 1974 uae 1980 txdumv jzwfoef;
cJh+yD;aemuf ppfaxmufvSrf;a&;awGeJ axmiftm%m ykdifawG aumif;aumif; oabmaygufoGm;avmufyg+yD;?
1978 ESpfukefcgeD;rSm &mZ0wfaqmifawGrSm ae ae&wJhausmif;om;awG tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om; 30 ausmf 40 avmufu
axmiftm%mydik af wGxH tvky}f u;D qif;cGiahf y;zdk wifw,f? 'DtcgrmS tm%mydik af wGu t&ifw;kH u tvky=f urf;cdik ;f wmudk oJ}u;D rJ}u;D qefusif
wJo
h al wG[m b,forl rS cdik ;f &bJeJ tvkyv
f yk rf ,fajymwm rd;k om;bl;vdk ,lq+y;D tvkyq
f if;cGiw
hf ifol tm;vH;k udk wdu
k yf w
d v
f u
kd w
f ,f? olwkd udk
2 wdkuf (&ifuGJwdkuf) rSmxm;+yD;ol wdk&J&nf&G,f csuftppftrSef bmvJqdkwmod&atmif ppfw,f? ppfwmrS r=um;pzl; &uf&ufpufpuf
ESdyfpufnOf;qJ+yD; ppfa=umwm jzpfw,f? vkyfdk;vkyfpOf dkufwmESufwmawGtjyif acgif;udk yvyfpwdwfpGy+yD;a&avmif;wm a&pufcswmrsdK;/
ajcaxmufudk ud;csnf aZmufxdk;qJG+yD;a&uefxJESpfwmrsdK; pwJh omref tm;jzifh axmifrSm oHk;avhoHk;xr&SdwJh ESdyfpufnOf;yrf;a&; enf;em
awGoHk;+yD; tjyif;txef ppfaq;ar;jref;wmjzpfw,f?
axmiftm%mydkifawG 'gavmufxdrouFmjzpf+yD;jyif;jyif;xefxef udkifwG,f&jcif;ta=umif;uawmh 1978 ckESpfqef; ydkif;rSm Auy
jrpf0u|ef;ay:wdkif;u zrf;rdaxmifusaewJh rde,faumfrwD Adkvfodef;vGif[m wjcm;&mZ0wftusOf;om;awGeJ &JawGudkyg pnf;Hk;
+yD;a';'&JtcsKyfazmufajy;oGm;&mrSm &JeJtcsKyfom; 50 ausmfeJ vufeuf 30 ausmfavmufygoGm;vdk jzpfygw,f? Adkvfodef;vGif[m
tcsKyfazmufajy;+yD;aemuf jrpf0u|e;f ay:rSm vufeufuikd af wmfveS af &; jyeftajccHzkd ud;pm;ayrJh ppftpd;k &u wyftiftm;tajrmuftrsm;eJ
t}uD;tus,0f ikd ;f 0ef;ydwq
f kd acsre_ ;f wJt
h wGuf &uf 20 avmuft=umrSm wdu
k yf rJG mS usq;kH oGm;cJh w,f? tJ'w
D ;kH u wdu
k yf aJG wGtwGi;f rqv&J
{&m0wDwdkif; a'oygwDaumfrwD tqifh&Sdolwa,muf '%f&m&vdk r*Fvm'Hkppfaq;Hkudk [yfpuD;eJjyefydk&ao;w,f? Adkvfodef;vGif[m
tifrwefpdwf"gwfjyif;xef cdkifrmolwOD;jzpfovdk pnf;Hk;a&;vJaumif; =uH&nfzef&nfvJ xufjrufoljzpfw,f? aemuftr_qdkifzdk
a';'&JtcsKyfudkrajymif;&cif tif;pdefaxmifrSm axmif'%fuscHae&pOfuwnf;u waxmifvHk;tusOf;om;awG pnf;Hk;+yD;axmifxyGJvkyfzdk/
axmifxyGjJ zpfaecsed rf mS tcGiahf umif;,l+y;D axmifazmufxu
G zf kd =upH nfchJ w,fqw
kd m axmiftm%mydik af wGu Adv
k o
f ed ;f vGiu
f s+y;D rS odc=hJ uw,f?
'ghtjyif Adkvfodef;vGif[m awmxJuae ptzrf;cH&uwnf; u pdwfcs&wJhvl,HkawGudk rdrdudkw&m;Hk;xkwfEkdifwJhrdawGu &JtzGJawGxJrSmeJ
axmif0g'gxJrSm 0ifvkyfcdkif;xm;cJhw,f? 'ga=umifh tm%mydkifawG[m &JawGeJ 0g'gawGxJ Adkvfodef;vGif jrKyfxm;wJhvlawGudk jyefvdkuf&Sm
azmfxkwf&wm awmfawmfacgif;ajcmufoGm;cJh w,f?
tckwcg ausmif;om;awGeJ EdkifiHa&;tusOf;om;awG[m &mZ0wftusOf;om;awGeJ twlwltvkyfvkyf&if; &mZ0wf
tusOf;om;awGudkpnf;kH; / vufeufu&d,mtygt0if tcsuftvufawG avhvmjyifqif+yD;axmifxyGJ/ axmifazmufyGJvkyfrSmudk
tm%mydkifawGuwtm;pdk;&drf+yD;jyif;jyif;xefxef wHkjyefudkifwG,fwmjzpfw,f? 'Dnif;yrf;ESdyfpufr_=uD;rSm cH&olawGxJ udkodef;oef;OD;
(rE aW v;0dZmP ody/H` etzacwfaxmifxyfus/ trsKd ;om;Ekifd if aH &;wyfaygi;f pk)/ udak usmaf tmif (pD;yGm;a&;wuUov
kd /f ykZeG af wmif)/ udw
k ifat;=uL
(ac: ) armifr_dif;vGif (pufrlwuUodkvf/ tif;0/ ,cketzaxmif xyfusaeqJ/ trsdK;om;EkdifiHa&;wyfaygif;pk)/ udk0if;jrifh (pufr_wuUodkvf/ ,ck
aw;a&; 0if;rif;axG;)/ udkjrifhaqG (pufrlwuUodkvf/ qm;vif;}uD;)/ udkoef;Ekdif (aumifpDpma&;/ ,cketz axmifxyfusaeqJ yk*Hoef;Ekdif)/
udkwifpdk; (&efukef0dZPmody`H/ *G)/ udkjrifh[ef (&efukef0dZPmody`H/ c&rf;/ e0wacwf axmifxyfus/ ,ck pdwfwdkif;usvzuf&nfqkdif)/ udkaomif;pdef
(tiSm;,Ofarmif;/ anmifav;yif)/ rD;armifpmapmifxw
k af 0r_rS udjk rat; (udu
k ;kd u|e;f jyef/ vufyw
H ef;/ ,ck NLD/ etzacwfaxmifxyfus)/
udpk ed f (ppfawmif;puULpufynm&Si/f ucsijf ynfe,f ABSDF twGi;f tcsi;f csi;f zkwx
f w
k o
f wfc&H ol)/ udpk ed 0f if; (aq;wyfrw
S yf=uyf)/ udak A'g
(ac: ) armifarmifat; (etzacwfaxmifxyfus)/ udb
k a&$ (rSww
f rf; H;k rS wyf=uyf}u;D )/ udak e0if; (use;f rma&;Xme0efxrf;)/ 74 *|et
f vkyo
f rm;
OD;wifaiG (csnfr#if)/ OD;vSodef; (csnfr#if)/ OD;ausmfpdef (csnfr#if)/ udk0if;xdef (qifrvdkuf) polawGeJ 75 *|eftvkyform;wcsdK yg0ifcJhw,f?
&efol&J enf;trsdK;rsdK;eJ tjyif;xefqHk; &ufpufnOf;yrf;r_awGudk =uH=uHcHcJh=u+yD;'l;raxmufcJh=uyg? 'ga=umifh 2 vausmf 3 vavmuf
wdu
k yf w
d +f yD;aemuf taqmif jyefykd vdu
k +f yD;tJ'aD emufyikd ;f rSm ausmif;om;awG/ tvkyo
f rm;awGeJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd t&ifvkd
yHpk t
H jynfh wif;wif; =uyf=uyfuidk w
f m r&Sad wmhbJ yd+k yD;vGwv
f yfoufompGm aecGi&hf vmw,f? ausmif;om;awGtygt0if Ekid if aH &; tusO;f om;
awG wnDw!GwfeJ waxmifvHk;udk pnf;Hk;+yD;axmifxr_}uD;vkyf&if axmiftm%mydkifawGtzdk racsmifbl;qdkwmoabmaygufvdk yHkpHudkif
u|efZmwfoGif;a&;ay:vpDudk wxpfjyefav#mhvdkufwmjzpfw,f?
'Daemufyikd ;f rSmawmh ausmif;om;awGeJ tvkyo
f rm;awGtygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd ,rrif;O,smOfxrJ mS txl; {nfch aH zsmf
ajzyGaJ wGeJ ypkwmr&Sad wmhyg? Ekid if aH &;tusO;f om;awGtaeeJ &mZ0wfaqmifawGrmS ae&if;eJbJ yHrk eS Ef idk if aH &; avhvmaqG; aEG;r_awG tawmf
vkyfEkdif+yD;pmzwfcGifh/ pmtkyfoGif;cGifhawG&cJhw,f? t=uHtzefeJ a&'D,dk em;axmifcGifhawmif&cJhw,f? wzufrSmvJ pm;0wfaea&;udpP vHk;yrf;
&wmawG&Sdw,f? ausmif;om;tawmfrsm;rsm;[m e,fuausmif;om;awGjzpfvdk axmif0ifpm yHkrSefrvmEkdif wmawG&Sdovdk tvkyform;
awG[mqdk&ifvJ e*dkuwnf;u qif;&JcsdKwJhvSolawGjzpfvdk axmif0ifpmtm;enf;=uw,f? (axmifusoGm; wJh 74 *|ef tvkyform;}uD; w
a,muf&J rdom;pk[m qif;&=uyfwnf;vGe;f vdk orD;jzpfou
l cE<mud,
k &f if;+yD;rdom;pku&kd mS au|;cJ&h w,f? tJ't
D cgrmS jynfw
h efqm r_eJ tzrf;cH
&+yD;tazeJorD; axmifxrJ mS vmqHw
k hJ &ifemp&m wu,fjh zpf&yf&cdS w
hJ ,f?) wjcm;Ekid if H a&;tusO;f om;awGvJ pD;yGm;a&;csKd wJv
h kd axmif0ifpm
&duQmypPnf; tm;eJwmrsm;ygw,f? 'ga=umifh EkdifiHa&;tusOf;om;awG[m &mZ0wfaqmifrSmae&if; pD;yGm;a&; vkyf&ygw,f? pD;yGm;a&;
qdkwmuawmh a&aEG;=urf;a&mif;wmeJ umwGef;pmtkyfiSm;wJh vkyfief;awG jzpfw,f? tJ'Du0ifaiG (aq;vdyf) eJ wjcm;vdktyfwJh pm;p&m
aomufp&mawG jyef0,f (zvS,f) &wmjzpfw,f? ausmif;om;awG/ EkdifiHa&;tusOf;om;awG&J pD;yGm;a&;vkyfief;awGtay: axmif0g'gawGeJ
&mZ0wfom;a'guw
f ikd af wG Adv
k rf us rdu
k af =u;rcG&J /J acgi;f yHk rjzwf&v
J kd vkyif ef;taeeJ tawmfav;atmifjrif+yD;axmif0ifpmcsKd wJh wJh Ekid if aH &;

tusOf;om;awGtwGuf tqifajyapygw,f? tJ'DtvkyfawGvkyf&mrSm axmif0ifpmtm;&SdwJh ausmif;om;awGuyg axmif0ifpmtm;eJwJh


tvkyform;awG/ EkdifiHa&;tusOf;om; awGeJ aygif;pk+yD;vkyf=uwmjzpfw,f? wudk,faumif;rqef=uyg?
r_dif;&mjynfhausmif;om;awGxJu udkatmifapmOD;[m oGm;aq;wuUodkvf wmwdktajy;vufa&G;pifjzpf+yD;wuUodkvfrsm; &efukef
ajy;ckeyf pfrmS qk&cJo
h jl zpfw,f? r_id ;f &mjynfah usmif;om; a'gyrkH mS aewJh udv
k OS ;D (v#ypf pfynm naeoifwef;) [mvJ tajy; aumif;oljzpfygw,f?
olwdk[m wjcm;ausmif;om;awG aq;vdyfwdk/ &duQmwkdjywfawmh tif;pdefaxmifxJrSm &Sdaeygw,f?
&efuek af eausmif;om;av;awGukd v$waf y;vdu
k w
f t
hJ cg axmifA;l 0rSm vrf;p&dwjf ym; 60 pDxw
k af y;w,f? ausmif;om; av;awGu
tif;pdefaps;rSm ta=umf0,fpm;ypfvdkuf+yD;tdrfjyefzdkbwfpfum;pD;awmh py,f,mudk axmifuvGwfvmwJh ausmif;om;rsm;jzpfa=umif;/
um;cay;p&mr&S d a =umif ; ajympD ; +yD ; jyef & w,f ? um;orm;awG u vJ axmif u xG u f v mwm od o mvS w J h axmif y H k p H x G u f a ewJ h
ausmif ; om;av;awG tk y f v k d u f } uD ; ud k em;vnf r _ & S d p G m eJ vd k & myd k ay;cJ h w ,f ? wjcm;bwf p f u m;pD ; c&D ; onf a wG v J
v_yfv_yf&Sm;&Sm;jzpfuke+yD;owif;awGyHsoGm;awmhw,f? 'ga=umifh aemufydkif;rSm ausmif;om;}uD;awGv$wf&mrSmawmh Al;0uae
wdu
k f u
kd rf v$waf wmhbJ &efuek f rday:u rde,faumifpD ;kH awGtxd um;eJvdu
k yf @kd +yD; tJ'u
D ae &yfuu
G af umifpu
D wqifh rdbaqG rsKd ;vufxJ
ta&mufxnfhwm vkyfvmw,f?
axmifuv$wfzdk vlppf&mrSm axmif0ifeHygwf (ac: ) tusOf;om;rSwfyHkwifeHygwfudk ajym&w,f? 'gayrJh ausmif;om;rsm;u
tJ'aD xmif0ifeyH gwu
f kd rodb;l / rrSwrf v
d /l 'grrS [kwf todtrSwrf yvdk rSwrf xm;bl; qd+k yD;vky=f uw,f? tusO;f om;wa,muf [m rdrt
d rnf/
taz tar trnf e J wuG axmif 0 if e H y gwf u d k b,f t csd e f a r;ar; ajymEk d i f & r,f q k d + yD ; yH k p H ud k i f x m;wmud k ausmif ; om; awG u
tajctaeay;&ifay;ovdk qefusiaf ecJ=h uwmjzpfw,f? 'ga=umifh v$wu
f meD;rSm axmif0ifeyH gwrf odb;l qdv
k kd tm%mydik f awGtvkyf y_ u
f ek +y;D
v,f*smpmtkyt
f xl}uD;awG jyefveS &f mS &w,f? 'gt
h jyif xif&mS ;aomtrSwt
f om;/ bmnmuGu
d aG wG ppfaq; =unfh t
kH wnfy+yD;wJah emuf
vufzsHrSm wHqdyfwHk;eJwHqdyfdkufw,f? tJ'DwHqdyfudk axmifAl;0rSmjyrS axmifjyifxGufvdk&rSm jzpfw,f? 'gayrJh ausmif;om;wcsdKu
igwdkEGm;r[kwfbl;uG qdk+yD;wHqdyfudk wHawG;qGwfzsufypfvdkufw,f? 'ga=umifh axmifAl;0 a&mufawmh vufzsHuwHqdyfrawGvdk
jy\emwufjyefw,f? ausmif;om;awGu wHqyd rf &dv
S kd rv$wb
f J axmifxq
J ufxm;vJ &w,fvkd 0g'gawGuakd jymawmh pum;rsm;=uw,f?
aemufawmh axmifrSL;wa,mufa&mufvm+yD; ay;xGufvdkufw,f? rif;wdk[m aemufqHk;vGwfwJh tcsdefxd igwdkudk'kQay;wmbJ
vdk nOf;&Smw,f? ausmif;om;awG axmifxJ 3-4-5 ESpf uH&wJh 'kuaQ wGuakd wmh tm%mydik af wGu 'kuv
Q kd owfrw
S yf rkH &yg? axmifOya't&
vGwfrdefus+yD;om; vlwa,mufudk aemufxyfw&uf ydkcsKyfcGifhr&SdwJh twGuf vufzsHuwHqdyfudpPudk olwdkwif;rxm;wmjzpfygw,f?
1978 rSm tawmfrsm;rsm;vGwfoGm;+yD;aemuf usefaewJhausmif;om;awGxJu axmif'%f 5 ESpf/ 6 ESpf/ 7 ESpf usolawG[m
yHkrSefav#mh&ufawG&_+yD; 1978 eJ 1980 =um;rSm vGwfvm=uwmvJ&Sdw,f? 1980 ck {+yD;vrSmawmh *dk%f;aygif;pHk oHCmh nD!Gwfa&;
txdrf;trSwfqdk+yD; rqvEkdifiHawmfaumifpD vGwf+idrf;csrf;omcGifhtrdef 280 eJ usefwJhausmif;om;awG tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om;
tm;vHk;vdkvdk jyefvGwfvm=uw,f? 74 *|ef tvkyform;awGudkawmh EkdifiHa&;tusOf;om;owfrSwfcsufxJ tusHL;r0ifbl;qdk+yD; rvGwfbJ
av#mh & uf o m&vd k 'D a emuf y d k i f ; usrS vG w f v mw,f ? axmif u vG w f v mwJ h ausmif ; om;awG [ m ausmif ; jyef w uf c G i f h r &bJ
tm;vH;k ausmif;xkwcf &H w,f? wuUov
kd af usmif;om;awGu pmay;pm,lwufciG /hf tajccHynmausmif; om;awGu tjyifuajzcGib
hf &J w,f?
1962 eJ 1988 rwdkifrD=um;rSm tqlyGufttHkuGqHk; umvjzpfwJh 74-75-76 awGrSm ausmif;om;awG&meJcsD+yD; axmifxJ
wokwf+yD;wokwf 0ifcJh=uw,f? xdkpOfu ausmif;om;oydwfawGrSm xHk;wrf;pOfvm auG;a=umfoHawGtjyif taruarG; axmifuau|;
tif ; pd e f a xmif } uD ; xyf c sJ xyf c sJ a&=unf t d k i f v J xyf c sJ xyf c sJ *sD o &D ; av;eJ ypf w mavmuf a wmh &D w maygh &D w maygh /
*sDzdk;av;eJypfwmavmufawmh &Dwmaygh &Dwmaygh ae0if;}uD;udkb,fES,fhvkyfr,f ckwfr,fxpfr,f yg;yg;vSD;r,f vdkyg auG; a=um+yD;
axmifxJ&J&J0ifoGm;cJh=uw,f? axmifxJrSm rqvppftm%m&Sifpepfudk 'l;raxmufpwrf; &J&JqufwdkufcJh=u w,f? ,rrif;O,smOfxJrSm
,rrif;&Jypk{nfhcH r_awG cHpm;cJh=uw,f?
tif;pdefaxmifrSm tusOf;om;wa,muf[m rdrdudkxm;wJhtusOf;cef;uae axmife,fedrdwf&Jtjyifudk vHk;vHk;vsm;vsm;
a&mufzdktwGuf wHcg;ayguf 9 ayguf/ wHcg; 9 csyfudkjzwf&w,f vdkqdk=uw,f? t*FvdyfudkvdkeDorm;awG tif;pdefaxmif paqmuf wkef;u
vufyg;ap ArmtrsdK;om; opPmazmufawG&J tultnDeJ tpDt&if awGvkyfcJh&mrSm wHcg; 9 xyfxm;wmtjyif axmifAl;0u usm;yg;pyf
vdk ac:wJh tusO;f om;awG t0iftxGuv
f yk &f wJh vlwud,
k pf m wHcg;ayguu
f sO;f usO;f av;tay:rSm rD;aeonfxrDeJ csnaf ESmifvrd ;f usw
H mawGvJ
vkycf w
hJ ,fvkd tqd&k ydS gw,f? b,favmufreS rf rSeaf wmh rodyg? 'gayrJh aocsmwmuawmh ppftm%m&Sif qefusiaf &;rsKd ;apawGukd b,fwcH g;
9 csy/f b,fusm;yg;pyfurS r[efwm; rcsKd ;ESrd Ef idk cf b
hJ J axmifwiG ;f rSm t!Gef wvlvx
l ;kd xcJo
h vdk axmiftjyifbuf ArmjynfweHwvsm;udv
k J
ysH ESH oGm;cJyh gw,f? 76 ck rwfv 23 &uf r_id ;f &mjynfw
h ek ;f u ocifu,
kd af wmfrid_ ;f tkw*f al &SrSm xdpk Ofuausmif;om;acgi;f aqmif udw
k ifat;=uL
(pufrw
l uUov
kd /f &efuek f ,cktrsKd ;om;Ekid if aH &; wyfaygi;f pk/ etzaxmifusaeqJ) u *so
D &D;wcsuaf zgu&f if rD;[ke;f [ke;f awmufap&r,f
vdkedrdwfzwfuH0g;cJhwJhtwdkif; 8 av;vHk;rSm wu,fjzpfvmcJhygawmhw,f?

*gr%D

You might also like