E

T M NOTLARI 27 Bacalar BACALAR

Bacalar do al eki li ve zorlanm eki li olarak ikiye ayrlr. Yanma iin gerekli havann emilmesi ve yanma rnlerinin kazanda duman yollarnda istenilen hzda dola trlmas bacada yaratlan do al eki le sa lanyorsa, buna do al eki li baca ad verilir. Burada eki i yaratan kuvvet scaklk fark dolays ile olu an yo unluk farkdr. Zorlanm eki li bacalarda ise ekme kuvveti bir emi fan ile olu turulur. Do al eki li kalorifer kazanlar, baca asndan drt grupta toplanr.

1-

Kmr Kazanlar : Yakma havas emilmesi; kazandaki, ba lant kanallarndaki ve bacadaki direnlerin kar lanmas baca eki i ile gerekle ir.

234-

Alak Basnl flemeli Brlrl Kazanlar: Kazandaki, ba lant kanlarlndaki ve havadaki direnler baca eki i ile kar lanr. Yksek Basnl flemeli Brlrl Kazanlar: Ba lant kanallarndaki ve bacadaki direnler baca eki i ile sa lanr. Atmosferik Brlrl Do al Gaz Kazanlar: Sadece gaz ak kar lanr. emniyetinden sonraki ba lant kanal ve bacadaki direnler baca eki i ile

Modern kazanlarda, zellikle do al gaz kazanlarnda uygun baca kesiti ve uygun baca konstrksiyonu byk nem ta r. Bu amala a a da baca kesiti iin, deneysel basit formller yerine DIN 4705 e dayanan bir hesap yntemi verilmi tir. Ana denklem, PH = PL + PW + PA + PE (birim = pa) eklindedir. Burada, PH : Do al baca eki i PL : Yakma havas emilmesi iin basn kayb PW : Kazandaki basn kayb PA : Ba lant kanallarndaki basn kayb PE : Bacadaki basn kayb Bu semboller ekil 1 de ematik olarak gsterilmi tir.

ekil 1 Basn kayplar ve baca eki inin ematik gsterimi

Sayfa - 1

T M NOTLARI 27 Bacalar

Hesap deneme yanlma yntemi ile yaplr. nce bir baca kesiti seilerek, eki ve basn kayplar tek tek hesaplanr. Bu de erler yukardaki denkleme ta narak e itli in sa lanp sa lanmad kontrol edilir. E er e itlik sa lanmyorsa yeni bir baca ap seilerek e itlik sa lanncaya kadar devam edilir. Hesap admlar: 12Baca kesiti, F seilir. Duman gaz miktar, Vg hesaplanr.

Vg = m . QK / 1000 (kg/ s) fadesinden yaralanlabilir. Burada QK (kw) kazan gc ve m ekil 2 de okunan katsaydr. 3456Baca eki i, PH belirlenir. Bu amala ekil 3 ten yaralanlabilir. Hava emilmemesi iin basn kayb, PL belirlenir. Bu de er sadece kmr kazanlar iin sz konusudur. ekil 4 ten yararlanlabilir. Kazandaki gaz taraf basn kayb, PW belirlenir. Bu de er kazan katalogundan alnr. Kazan iin byle bir de er verilmemi se, ekil 2 den yaralanlabilir. Ba lant kanal ve bacadaki basn kayplar, PA ve PE hesaplanr.

ekil 2 Duman gaz miktar ve kazan yk kayplar

Bunun iin, P = 0,75

A

W2 m [

(H/ d) +

] (birim = pa)

Denkleminden yararlanlr. Burada,

A

= 1,27 [ 273/ (273 + ) ] duman yo unlu u (kg/ m3) T = Baca gaz scakl (C)
A F)]

Wm = [Vg / (

ba lant kanal veya bacadaki gaz hz (m/ s)

F = Gaz gei kesiti = Srtnme kayp katsays. A a da Tablo 1 de verilen r przllk katsays ile ekil 5 ten okunur.

Sayfa - 2

T M NOTLARI 27 Bacalar

ekil 3 Baca eki i, Pz diyagram

ekil 4 Hava emi kayb, p2 Tablo 1 Przllk Katsays Baca Kanal cinsi elik borular Metal kanlar Beton bacalar amot bacalar Tu la bacalar Przllk de eri, r 0,001 0,0015 0,002 0,002 0,004

Sayfa - 3

T M NOTLARI 27 Bacalar

ekil 5 Bacalar iin

srtnme katsaylar

Z=

Toplam yerel kayp katsays. A a da Tablo 2 de birka hal iin Z katsays ile de erleri verilmi tir. Tablo 2 Z Kayp Katsays Yerel kayp 30 dirsek 45 dirsek 90 dirsek Kanaln bacaya dik giri i 30 a ile giri i 45 a ile giri i Baca k Kayp katsays, Z 0,2 0,3 0,6 1,00 0,8 0,6 1,0

Sayfa - 4

T M NOTLARI 27 Bacalar

7-

De erler ana denklemin yerine konularak, e itli in sa lanp sa lanamad kontrol edilir. Sa lanamyorsa yeni bir baca kesiti ile hesap tekrarlanr.

rnek : 200.000 kcal/ h (232 kw) gcnde, alak basnl brlrl sv yakt yakan bir kazanda abcde123456Kazan gaz ak direnci, PW = 23 Pa Baca gaz scakl , T = 220 C Baca ba lant kanal; ap = 20 cm, kesiti = 0,0314 m , uzunlu u = 1,8 m Kanalda bir 90, bir 45 dirsek ve bacaya giri bulunmaktadr. Beton baca etkin yksekli i, H = 20 m
2 2

Buna gre, Baca ap, d = 25 cm (F = 0,049 m ) seildi, Vg = 0,55 . 232/ 1000 =0,127 kg/ s ( ekil 2) PH = 90 Pa ( ekil 3) PL = 0 (flemeli brlrl kazan) PW = 23 Pa (veriliyor) PA iin, a = 1,27 [273/ (273 + 220)] = 0,70 kg/ m Wm = 0,127/ (0,70 . 0,0314) = 5,7 m/ s r = 0,0015 ve
Z= 3

= 0,043 ( ekil 5)

0,60 + 0,30 + 1,0 = 1,9

2 PA = 0,75 . 0,70 (5,7) [0,4 (20/ 0,3) + 1] = 39 Pa

P E iin, Wm = 0,127/ (0,7 . 0,049) = 3,7 m/ s, r = 0,002 , = 0,04 ,

Z

=1

PE = 0,75 . 0,70 (3,7)2 [0,4 (20/ 0,3) + 1] = 26,3 Pa 7Ana denklem 90 = 0 + 23 + 39 + 26,3 90 ~ 88,3 Hesap tamamdr ve seilen kesit uygundur. ekil 6 7 8 ve 9 da grlen 4 ayr diyagramda a a daki artlar altnda DIN 4705 e gre hesaplanan Schiedel baca aplar verilmi tir. Bu diyagramlarn iziminde, abcBaca scakl 220 C Ba lant kanallar, baca ile ayn apta zel kayp katsaylar toplam,
Z

= 2,8 esas alnm tr. Kmrl, alak ve yksek basnl flemeli

ve flemesiz brlrl kazanlar iin yakla k baca aplar bu diyagramlardan alnabilir.

Sayfa - 5

T M NOTLARI 27 Bacalar

ekil 6 Alak basnl brlrl sv yakt ve do al gaz kazanlar baca aplar (cm). rnek: Kazan gc QK = 200 kw ve baca yksekli i, H = 20 m iin baca ap, D = 30 cm.

Sayfa - 6

T M NOTLARI 27 Bacalar

ekil 7 Yksek basnl brlrl sv yakt ve do al gaz kazanlar baca aplar (cm)

Sayfa - 7

T M NOTLARI 27 Bacalar

ekil 8 Atmosferik brlrl do al gaz kazanlar baca aplar (cm)

Sayfa - 8

T M NOTLARI 27 Bacalar

ekil 9 Kmr kazanlar baca aplar (cm)

1

KAYNAKLAR 1- Issan al malar No: 70 Kalorifer Tesisat ISISAN 2- Kalorifer Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar, Yayn No: 84 TMMOB MAK NA MHEND SLER ODASI

Sayfa - 9