YEN NESL AKARYAKIT RNLER GR evre kirlilii, iklim deiiklii ve kresel snmaya ilikin gelimeler dnya gndeminin en st sralarnda

yer alyor. Trkiyede konuya ilikin almalar biraz geriden yrse de zellikle sivil toplumun basksyla gerek kamu, gerek zel sektrde bilinlenme son yllarda giderek artyor. Uluslararas klim Deiiklii Paneli`nin (IPCC) 3. tahmin raporunda, iklim deiikliinden etkilenmeyecek lke ve blge bulunmad belirtildi. Son yllarda zellikle ani meteorolojik deiikliklere bal gelien ve yerleim birimlerini tehdit eden iddetli ya, hortum, amur-moloz akmas gibi afetlerde art gzlendi. Trkiye`de de artan nfus, arpk ehirleme ve yanl arazi kullanm, sz konusu afetlerdeki art tetikliyor. IPCC`nin Trkiye senaryosuna gre (Ulusal Bildirim 1, 2007), Trkiye`de yllk ortalama scaklklar ileriki yllarda, ortalama 2,5-4 derece arasnda artacak, Ege ve Dou Anadolu`daki art 4 dereceyi bulacak. Trkiye`nin gneyi ciddi kuraklk tehdidiyle kar karya olacak. Ege, Akdeniz ve Gneydou Anadolu`yu kapsayan blgelerde k yalar yzde 20-50 aras azalacak. Kuzey blgelerde ise sel riski artacak. evre kirlilii ve iklim deiiklii etkisini hava kalitesindeki deiimden anlamak mmkn. Tm dnyada gelien ulatrma sektr nedeniyle ortaya kan egzos ve sera gazlar bu anlamda byk bir tehdit ieriyor. Hava kalitesini artrmak iin sera ve egzos gaz emisyonlarnn azaltlmas byk nem tayor. Bata Kyoto Protokol olmak zere uluslararas platformda lkeler llen emisyon snrlandrmalar ve azaltmna ynelik bir dizi taahhtte bulunmakta. Kimileri bu taahhtlere uymak iin mevzuat deiiklikleri yaparken, kimi lkeler yalnzca iklim deiikliiyle szde mcadele etmeyi seiyor. Uygulamada ne olursa olsun, son yllarda dnyada birok kurulu, bilim adamlaryla ibirlii iinde hava kirliliinin azaltlmas iin almalar yapyor. Buna sivil toplumdan ve hkmetlerden de destek geliyor. Ulatrmayla dorudan ilintili olarak hava kirliliini nlemek amacyla yeni nesil akaryakt rnleri, motorlu aralara getirilen Euro emisyon standardlarna uygun yeni motor, egzos sistemleri ve yaktlarn kullanm giderek yaygnlayor. AB lkelerinin ardndan, 2009 ylndan itibaren Trkiyede de zorunlu hale gelen Euro 4 emisyon standartlar ile artk daha evreci seyahat etmek mmkn. Motorlu aralara getirilen emisyon standartlarnn yan sra biyoyaktlar da iklim deiiklii ile mcadelede yeni nesil akaryakt rnleri arasndaki yerini alyor. Yakt kaliteleri ve teknolojileri asndan Trkiyeyi Avrupa ile kyasladmzda sadece motorinler ve baz fuel oillerde azami kkrt ieriinde baz farklar olduunu grlyor. Trkiye ve Avrupa arasnda yeni nesil yaktlarn tketimi asndan en temel fark, Trkiyedeki krsal motorinin (yani azami kkrt ierii 1.000 ppm olan motorinin) toplam tketimin % 75ini oluturmas. Bu durum daha ok vergi dzenlemeleri ile oluan fiyat farkndan kaynaklanyor. Daha az kkrt ieren, dier bir ifadeyle evreyi daha az kirleten motorinin vergisi, krsal motorinden fazla. Trkiye, yakt kalitesi ve rn eitliliinde AB lkeleri dzeyindeki hizmeti evre ve insan sal konularna byk hassasiyet gstererek veriyor. Bu alma yeni nesil akaryakt rnlerine ilikin standartlar, Avrupa Birlii mevzuat ile Trkiyenin uyum aamasn ele almaktadr.

BLM 1 Yeni nesil akaryakt rnleri nedir? Yeni nesil akaryakt rnleri denince akla gelen konularn banda Avrupa Birlii bnyesinde geerli olan ve egzosdan kan zararl gaz ve partiklleri, belirli bir takvim dorultusunda kademeli biimde azaltmay hedefleyen Euro Emisyon Standard program geliyor. Euro emisyon standartlar, hem benzin hem de dizel motorlar iin geerli. Euro emisyon standartlar motorlarda havay kirleten nitrojenoksit orannn kademeli drlmesini ieriyor. Standartlara gre nitrojenoksit miktarlar u ekilde belirlenmi durumda: Euro-0'da yzde 14,4, Euro-1'de yzde 9, Euro-2'de yzde 7, Euro-3'te yzde 5, Euro- 4'te yzde 3,5 ve Euro-5'te yzde 2. Bu yeni standartlara uyum iin ara reticileri dizel motorlarn optimize eden teknolojiler zerine alyor. Emisyonlarn miktar ve kompozisyonu, aralarnda kullanlan dizel yaktn kalitesi, motorun tipi, motorun kullanm sresi vb faktrlerin de yer ald bir takm teknik konulara gre deiim gsteriyor. Euro-3 motordan Euro-4'e geite nitrojenoksit oran yzde 30 derken partikl oran ise yzde 80'e yakn oranda azalm durumda. Euro-3 ve Euro-4 standardnda havay kirletici egzoz emisyonu olan motorlarn yaydklar ve zararl etkileri bilinen CO miktar % 0,003 civarndayken, Trkiye'de egzoz gaz kontrollerinde msade edilen CO oran % 2,5. Bu rakamlar, Trkiye'de izin verilen standartlar ile AB standartlar arasnda tam 833 kat fark olduunu ortaya koyuyor. Motor reten firmalarn Euro-4e 2 eit uyum salama metodu bulunuyor. A) ABde durum Avrupa Birlii apnda retilen tm yeni ara modelleri 2009 Eyll ayndan bu yana Euro5 standardna uyumlu halde. 1 Eyll 2009 tip onay alm aralar iin, sat ve kayd yaplacak dier aralar iinse bu tarih 1 Ocak 2010 olarak belirlendi. Euro 6 standardna gei iin belirlenen tarih ise onay alm aralar iin 1 Eyll 2014, dier tm kayd ve sat yaplacak aralar iinse 1 Ocak 2015. Euro 5 standartlar Euro4e kyasla dizel aralarda partikl emisyonunu % 80 azaltyor. ABde ounlukla SCR(Seici Katalitik indirgeme-Selective Catalytic Reduction) sistemi kullanlyor. Peki nedir bu sistem? SCR sistemi, ticari ismi AdBlue olarak bilinen renin 32.5% sulu zeltisi (DIN 70070 standardna uygun) ile egzoz gaz iinde yer alan NOx emisyonlarnn reaksiyona girmesini salayan ve bu reaksiyon neticesinde egzoz gaz iersinde yer alan NOx emisyonlarnn temiz hava iinde de bulanan nitrojen gazna (N2) dnmn salayan katalitik arndrma teknolojisi. SCR teknolojisi sahip olduu >%85 NOx emisyon arndrma verimine ek olarak, egzoz emisyon seviyesi ile yakt tketimi arasndaki negatif bantya da kesin bir zm getir. SCR teknolojisi kullanlan (AdBlue katks, yakt tketiminin ~ 6%s) EURO IV seviyesi motorun, ayn motorun Euro III seviyesi yakt tketimine gre ~ 6% yakt ekonomisi avantaj var. Dier avantajlar

Kabul edilebilir ek maliyet. Yksek dayanm (zellikle dizel yakttaki slfr ieriine kar). Sabit ve uzun sreli performans. Motor ve motor bantl sistemlere maksimum uyum. Endstride yerleik bir uygulama olduu iin yksek tannrlk.

AdBlue Kullanm Zorunluluu Ad-blue kullanm zorunluluu; yalnzca aralarda tork snrlamasnn uygulanmasyla kontrol altna alnabilir. Sanayi ve Ticaret Bakanl (2005/55/AT) sayl Aile de zorunlu hale gel. Ynetmeliin ilgili maddesi 6.5.3.4 NOx seviyesi, bu Ynetmeliin 11 inci maddesinin nc fkrasndaki (2005/55/EC Madde 4(3)) izelgede verilen OBD eik snr deerlerini aarsa, bir tork snrlayc, ara srcs tarafndan aka alglanacak bir biimde Madde 6.5.5in artlarna gre motorun performansn drmel Tork snrlayc harekete geirildiinde, srcnn Madde 6.5.3.2nin artlarna gre ikaz edilmesi srdrlmeli Motor d zm olarak da adlandrlan SCR teknolojisinde, manifolddan kan egzoz gaznn iine AdBlue (egsoz gazlarn dzenlemek iin gelitirilmi 32,5% su ile karm halinde bulunan reden oluan yakt) enjekte edilmekte ve ardndan katalizatrden gemekte. Bylece zararl gaz ve kurum seviyesi Euro- 4, Euro-5 normlarn karlayacak ekilde aaya dyor. SCR teknolojisinin avantajlar; SCR teknolojisi, Euro 5 ve ileri dzenlemelere uymas asndan uzun sreli bir yatrm olmas. Tm Avrupada geerli olan bu sistem dier teknolojilerle kyaslandnda, kt kalite dizel yakta daha uyumlu olduu grlyor. Teknolojisi, monte edildii aracn bakm ve ya deitirme aralklarn etkilemiyor. Euro-4 ve Euro-5e uyumlu mevcut sistemler arasnda en az yakt tketeni de SCR. SCRnin yan sra benzinin AB lkelerine kyasla daha ucuz olmas nedeniyle daha ok Amerikan firmalar tarafndan kullanlan EGR (Egzoz Gaz Resirklasyonu) sistemi var. Sistemi Motor ii zm olarak sunulan EGR teknolojisinde egzoz gaznn bir ksm soutularak tekrar motora gnderiliyor ve filtre sayesinde 2 kez ilenmekte, bylece emisyonlar istenen seviyeye iniyor. EGRde SCR kadar ilave para kullanlmamas ve hibir katk maddesine gerek duyulmadan aralarn herhangi bir istasyondan alnabilecek dizel yaktla alabilmesi nemli bir avantaj. Ama yakt sarfiyatn biraz daha arttrdndan daha az tercih ediliyor. B ) Trkiyede durum 2009 ylnda lkemiz iin AB mzakereleri kapsamnda evre fasl ald. evre konular tm dnyada ama zellikle Avrupada son derece nemseniyor. evre hakknda ilk akla gelen konularn banda enerji ve yaktlar geliyor. Bu kapsamda Avrupa, emisyonlarn kontrol ve yakt kalitesi ile ilgili hassas almalar ve nemli kstlamalar yapmay planlyor. Bugn Trkiye'de toplam akaryakt kullanmnn yzde 82'si dizel yaktlardan oluurken, toplam dizel pazarnn iinde Avrupa standartlarna uygun dk kkrtl motorinin oran ise yzde 17'e ykselmi durumda. Trkiyede ise Resmi Gazete'de yaymlanan "Motorlu Aralarn Motorlarndan kan Gazlarn Havay Kirletmesine Kar Alnacak Tedbirlerle lgili Tip Onay Ynetmeliinde Deiiklik yaplmasna Dair Ynetmelike gre Euro-4 (E-4) standard 1 Ocak 2008 tarihinden nce, tip onay alm aralar iin 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren zorunlu olacak. Yani Avrupa Birlii (AB) mevzuatna uyum kapsamnda, 1 Ocak 2009 itibariyle piyasaya "Euro-4" standardna uygun olmayan yeni tip motorlu tat trafie kamyor.

PETDER Genel Sekreteri Erol Metinin grlerine gre yakt kaliteleri ve teknolojileri asndan Trkiyeyi Avrupa ile kyasladmzda sadece motorinler ve baz fuel oillerde azami kkrt ieriinde baz farklar olduunu gryoruz. Trkiye ve Avrupa arasnda yeni nesil yaktlarn tketimi asndan en temel fark, lkemizdeki krsal motorinin (yani azami kkrt ierii 1.000 ppm olan motorinin) toplam tketimin % 75ini oluturmas. Bu durum daha ok vergi dzenlemeleri ile oluan fiyat farkndan kaynaklanyor. Daha az kkrt ieren, dier bir ifadeyle evreyi daha az kirleten motorinin vergisi, krsal motorinden fazla. Trkiye, yakt kalitesi ve rn eitliliinde AB lkeleri dzeyindeki hizmeti evre ve insan sal konularna byk hassasiyet gstererek veriyor.

Motorin (Dk Kkrtl) tketimi, getiimiz yllardaki artn 2009 ylnda da devam ettirerek bir nceki yla gre % 17,3 artarak 4 milyon m3e ulam durumda. Aadaki grafikte krsal motorin ve (dk kkrtl) motorinin son be yldaki tketim geliimi grlyor. Burada 2009 ylndaki krsal motorin tketiminde grlen ciddi gerileme (% 9,4) dikkat ekiyor. Grafikte grlecei zere motorin (dk kkrtl) tketiminde yeni nesil dizel motorlu aralarn piyasaya girii nedeni ile srekli bir art yaanm ve buna karlk krsal motorinde de 2009 ylna kadar art eilimi devam etmi durumda. 2009 ylnda ise, motorin tketimi ayn dzeyde artmaya devam etmi, krsal motorin tketimi ise byk bir d (1.24 milyon m3) gstermi.Bu dn belirli bir blm dk kkrtl motorine geiten meydana gelmekle birlikte, asl nedeninin 10 numara ya vb. gibi isimler altnda motorin piyasasna yaplan akaryakt harici eitli rnlerin satndan kaynakland dnlyor.

AB uyum almalar erevesinde, T.C. Enerji Piyasas Dzenleme Kurumu tarafndan 7 Austos 2009 tarihli Resmi Gazetede yaynlanan dzenleme, krsal motorinin genel kullanmna ilikin yeni bir tanmlama yapt. Buna gre, 1 Kasmdan itibaren krsal motorinin kamyon, otobs, minibs ve dier aralara sat yaplamyor. Krsal motorin, sadece "yol d hareketli makineler ile tarm ve orman traktrlerinin kullanm" iin satlabilecek. Sektr temsilcileri, motorin tketiminin yzde 75'inin krsal motorinden olduunu syleyerek sektre en az 6 ay-1 yllk bir gei sreci tannmas gerektiini sylyorlar. EPDK, 7 Austos tarihli 'Motorin Trlerine likin Teknik Dzenleme Teblii'nde krsal motorini AB mktesabatna uyumlu ekilde 'Yol d hareketli makineler ile tarm ve orman traktrlerinde kullanma ynelik motorin' olarak tanmlamt ve tebliin 1 kasmdan itibaren yrrle gireceini duyurmutu. Bu durumda akaryakt bayilerinin krsal motorini, yeni tanmda yer alan "yol d hareketli makineler ile tarm ve orman traktrleri" dndaki aralara satmas durumunda cezai ilemle karlamalar riski bulunuyor PETDER Genel Sekreteri Erol Metin, motorin trleri arasndaki TV tutar fark nedeniyle konunun, Sektr tarafndan Maliye Bakanl nezdinde gndeme getirildiini dile getiriyor. Maliye Bakanl oluru iin beklenen iki gn sresince krsal motorin teslimat yaplmam, bu iki gn haricinde krsal motorin arznda herhangi bir aksaklk yaanmam, tketici ve bayiler kar karya gelmemi. Ancak sektr, tm taraflar ile tketilen motorinin tamamnn dk kkrtl (azami 10 ppm) olmasn talep ediyor. Bu ynde lke apnda dk kkrtl yaktlara geilmesi iin sektr her ynyle hazr bir ekilde EPDK ve ilgili dier kurumlardan karar beklemekte. a ynelik sektrden gelen eletirilerin banda gei iin belirli bir srenin tannmas gerekti ile tketici ve bayinin kar karya gelmesi geliyordu. Erol Metin, konunun sektr temsilcileri tarafndan Maliye Bakanl nezdinde gndeme getirildiini ve konu hakknda Bakanln olurlar alndn kaydediyor. Maliye Bakanl oluru iin beklenen iki gn sresince krsal motorin teslimat yaplmam, bu iki gn haricinde krsal motorin arznda herhangi bir aksaklk yaanmam, tketici ve bayiler kar karya gelmemi. Ancak sektr, tm taraflar ile tketilen motorinin tamamnn dk kkrtl (azami 10 ppm) olmasn talep ediyor. Bu ynde lke apnda dk kkrtl yaktlara geilmesi iin sektr her ynyle hazr bir ekilde EPDK ve ilgili dier kurumlardan karar beklemekte. Daha az TV ile Krsal Motorin tevik ediliyor Dr. Erol Metin, zararl etkisi daha fazla olan krsal motorine daha az TV uygulanarak bu yaktn kullanm tevik edildiini grnde. Motorin ve krsal motorine uygulanan TV

oranlarnn eitlenmesinin evre ve insan sal asndan son derece faydal olacana inandklarn ve yaplan dzenleme ile motorinin 100 kat azami kkrt ieriine sahip olan krsal motorin tketimi sona ereceini kaydetti. Trkiyede ilk Petrol Ofisi Trkiye, Avrupa Birlii'nin 2009 ylndan itibaren art kotuu 'EURO5' Emisyon Normu'na uyan ilk lkelerden biri oldu. Trkiye'nin en byk akaryakt irketi Petrol Ofisi, Trk tketicisini dnyann 'en temiz' dizeli ile Avrupa Birlii'nin (AB) art kotuu yasal dzenleme tarihinden bir yl nce buluturmutu. Mterilerine en iyi ve en gelimi akaryaktlar sunmak iin bu alanda ylda 15 milyon dolarlk yatrm yapan Petrol Ofisi, Yeni Nesil V/Max EuroDizel ile bugne dek elde edilen en yksek yakt ekonomisi deerini salyor. 100 litrede 4 litreye kadar yakt ekonomisi sunan Yeni Nesil V/Max EuroDizel, ayrca g art, daha uzun motor mr, daha sessiz sr gibi faydalarn yan sra, dk emisyon deerleri ile evre korumasna da katkda bulunuyor. Petrol Ofisinin 2009 ylnda yaklak 4,5 milyon metrekp (4.450.000 m3) motorin sat gerekletirdiini, bunun da yaklak %70nin ulam sektrne yapldn dile getiren Petrol Ofisi Genel Mdr Yardmcs Ertan akr, Yaklak 3.115.000 m3 motorin, ulam sektr tarafndan tketildi. Bu rakamlar temel alacak olursak, satlarmzn hepsinin Yeni Nesil V/Max EuroDizel olmas halinde, ylda yaklak 125 bin metrekp tasarruf elde edileceini syleyebilirim. Bu tasarrufla da, lke ekonomisine 375 milyon TL, yani eyrek milyar dolara yakn katk salanabilmesi mmkndr dedi.

Bir aacn, ylda yaklak 900 kg karbondioksit emilimi saladn da syleyen Ertan akr, Basit bir hesapla, ylda yaklak 125 bin metrekp motorin tasarrufu, ylda 365 bin, yani her gn bin adet aa dikmekle e deerdir dedi.

BLM 2 ) ABde ve Trkiye de biyoyakt kullanm

AB ve BYOYAKIT Yeni nesil yaktlar arasnda biyoyakt kullanm da her geen gn artyor. Tamaclkta kullanlan biyoyaktlar tamaclk sektrnde evre dostu nlemlerin tevik edilmesi anlamnda yararl bir ara olarak zendiriliyor. Bununla birlikte, evreye ynelik etkileri tmden deerlendirilirken, yenilenebilir enerjilerin gelitirilmesi ve tarmsal alanlarn kullanm younluu zerine etkilerinin gz nnde bulundurulmas da gerektii iin biyoyaktlar bir adm daha ne kyor. Biyoyakt, soya, aspir, kolza (kanola), ayiek gibi yal tohum bitkilerin yalarndan veya hayvansal yalarn bir katalizatr eliinde ksa zincirli bir alkol (metanol ya da etanol ) ile reaksiyonu sonucunda aa kan ve yakt olarak kullanlan rne verilen isim. Evsel kzartma yalar ve hayvansal yalar da biyoyakt hammaddesi olarak kullanlabilir. Biyoyakt petrol iermez; fakat saf olarak (%100) veya her oranda petrol kkenli dizelle kartrlarak yakt olarak kullanlabiliyor. Saf biyoyakt ve dizel-biyoyakt karmlar, biyoyakt kullanlmasnda saknca bildirilmemi dizel motorlarda/cihazlarda herhangi bir modifikasyona gerek kalmadan kullanlabilir. Biyoyakt elde etmek zere yaygn olarak yetitirilen tarm rnleri unlar: Brezilyada eker kam ABDde msr ve soya fasulyesi Avrupada keten toumu ve kolza Asyada hurma ya Hindistanda jatrofa ya

Dnyada Biyoyakt kullanm zellikle Avrupa lkelerinde biyoyakt kullanmn ieren tablo u ekilde: Biyoyaktlar Tketim Tketim 2006 2005 (GWh) (GWh) N lke o 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 Germany* France Austria Spain Toplam 21,703 4,874 920 1,583 Toplam Tketim 2007 (GWh)

Biodize Bioethano Biodize Bioethano Toplam l l l l 46,552 34,395 3,408 16,680 13,506 3,174 4,524 4,270 254 4,341 3,031 1,310 4,055 3,148 907 3,271 1,158 2,113 1,847 1,847 0 1,621 1 621 0 1,308 539 1,171 180 769 991

40,417 29,447 3,544 8,574 3,878 1,961 2,097 2,587 818 1,732 96 6,855 1,719 3,878 0 629 1,332

United Kingdom 793 Sweden* Portugal Italy Bulgaria Poland Belgium 481 0 1,938 2 2 059

1,533 563 523 818 1,894 0

1,732 0 96 491 10 0 611 0

1 102 10

1,061 1,061 0

1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1 9 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 2 6 2 7

Greece Lithuania Luxembourg

32 97 7

540 226 6 226 50 153 139 371 36 42 29 0 32 10 7 0

540 162 6 213 48 149 4 172 8 0 17 10 32 10 0 0

0 64 0 13 2 4 136 179 13 42 12 0 0 0 n.a. 0

940 612 407 382 160 154 107 101 97 70 20 10 n.a. n.a. n.a. n.a.

940 477 397 380 151 n.a. 0 n.a. 27 0 0 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a.

0 135 10 2 9 154 107 101 54 70 20 n.a. n.a. n.a. n.a. n.a.

Czech Republic 33 Slovenia Slovakia Hungary Netherlands Ireland Denmark Latvia Finland Romania Malta Estonia Cyprus 58 110 28 0 9 0 34 0 8 0 0 34,796

2 EU 7

65,148 47,380 10,138

89,482 67,154 13,563

*Total includes vegetable oils in Germany: 7309 GWh (2006) and 2018 GWh (2005) and biogas in Sweden: 225 GWh (2006) and 160 GWh (2005), n.a. = not available Tablo http://en.wikipedia.org dan alnmtr.

Bitkisel rnlerden ve dier tr organik malzemeden elde edilen yaktlar, biyoyaktlar, tamaclk sektr asndan eitli avantajlar sunuyor. Bu tr yaktlar, tamacln neden olduu karbon dioksit (CO 2 ) emisyonunun artmasnn nne gemesi bakmndan, Avrupa Birlii nin Kyoto Protokol erevesindeki taahhtlerinin karlanmasna katkda bulunuyor. Biyoyaktlar, %98 orannda petrole baml olan tamaclk sektrnn bu bamlln azaltmann yannda, yakt kaynaklarnn oaltlmas ve gelitirilmesine de yardmc olacak nitelikteler

2010 ylndan itibaren AB apnda tamaclkta kullanlan btn fosil ierikli yaktlarn (petrol ve dizel) %5,75 inin yerine biyoyaktlar kullanlmasnn salanmas amacyla, tm AB lkelerinde ulusal nlemler alnyor. A ) Avrupa Birliinin Biyoyaktlar konusundaki yol haritas AB 1997 ylnda yaymlad Beyaz Kitap ile yenilenebilir enerji kullanm hedefini ncelikle 2010 ylnda % 6dan % 10a kacak ekilde belirlemitir. Bu hedefe ulamak iin alnan nlemler arasnda da 5 milyon ton sv biyoyakt kullanm gelmekteydi. Birlik, 2000 ylnda kabul ettii Yeil Kitapta ise 2020 ylna kadar geleneksel yaktlarn % 20sinin yenilenebilir enerji ile yer deitirilmesini hedefledi. Avrupa Birlii 8 Mays 2003 tarihinde 2003/30/EC sayl Ulatrma Sektrnde Biyoyaktlar ve Dier Yenilenebilir Yaktlarn Kullanmnn Teviki Direktifini yaymlad. Bu direktifin ngrd biyoyakt kullanm hedefi ise, 2005 yl iin %2, 2010 yl iin % 5.75 olarak belirlenmiti. Birliin biyoyaktlar ilgilendiren bir dier giriimi, 16 ubat 2005 tarihli Kyoto Protokol oluturuyor. Burada hedef, sera gaz emisyonlarn 2008-2012 dneminde 1990 yl seviyesine gre ortalama % 8 orannda azaltmakt. Avrupa Birliinde en nemli sera gaz olan karbondioksit emisyonlarnn yaklak %30u ulatrma sektrnden kaynaklanyor. Ulatrma sektrnde karbondioksit emisyonlarnn azaltlmasnn en etkili yolu ise fosil kaynakl yaktlar yerine biyoyakt kullanm olarak belirtiliyor. Birlik, 2006 ylnda Biyoyakt Stratejisini aklad. Bu stratejinin amac ABde ve gelimekte olan lkelerde biyoyaktlarn daha fazla tevik edilmesini, hammadde maliyetinin rekabet edilebilir bir seviyeye getirilmesini, , 2. kuak biyoyaktlarn AR-GE almalar ve pazara girmelerinin desteklenmesini ve biyoyakt hammaddesi ve biyoyaktlarla ilgili gelimekte olan lkelerdeki frsatlarn aratrlmasn amalyordu. Stratejide yer alan 7 politika Ekseni ise u ekilde belirlendi: (1) Biyoyakt retim tevikleri Biyoyakt Direktifinin 2006 revizyonu o Biyoyaktlarla ilgili vergi teviki o Biyoyaktlar iin ulusal hedeflerin belirlenmesi (zorunluluk) o Srdrlebilir retimin temini Kamu almlarnda temiz ve verimli tatlarn alnmasnn tevik edilmesi

(2) evresel faydalarn yakalanmas Biyoyaktlarn CO2 emisyon azaltm hesabndaki yerinin test edilmesi Benzin ve motorindeki biyoetanol/biyodizel limitlerinin emisyonlarnn test edilmesi

(3) Biyoyaktlarn retim ve datmnn gelitirilmesi Biyoyaktlara dayal krsal geliim politikalar ve uyumluluk konusunda ye lkelerin cesaretlendirilmeleri

(4) Hammadde reticilerinin yaygnlatrlmas

(5) Ticaret imkanlarnn artrlmas u anda yrrlkte olan ticari anlamalar AB pazarna Biyoetanol ithalatn salayacak niteliktedir. (rn. Avrupa Akdeniz Anlamas gibi) Halen eitli lkelerle anlama mzakereleri srdrlmektedir.

6) Gelimekte olan lkelerin desteklenmesi Tutarl bir Biyoyakt Yardm Paketinin gelitirilmesi Ulusal biyoyakt platformlarnn ve blgesel biyoyakt hareket planlarnn gelitirilmesine yardmc olunmas

7) Aratrma Gelitirme almalarnn desteklenmesi 7.ereve Program kapsamnda biyoyaktlarn desteklenmesi (ncelikler: biyorafineri kavram ve 2. kuak biyoyaktlar ) Biyoyakt teknoloji platformlarnnn bir endstri dal olarak gelitirilmesinin cesaretlendirilmesi.

Evet, AB nmzdeki on yl ierisinde ulamda kullanlacak yaktlarn yzde 10unun biyoyaktlardan elde edilmesi hedefi dorultusunda hareket ediyor.Ancak birlik biyoyaktlarn gda fiyatlarn artracan ve iklim deiiklii ile mcadelede yarardan ok zarara sebep olaca eletirilerine de maruz kalyor. Yzde 10 hedefi iin gerekli biyoyakt elde edilebilmesi iin ABnin iftilikle geinen lkelerini iine alacak ekilde ylda 10 milyar litre biyoyakt retebilecek bir pazar oluturulmas, Brezilya, Malezya ve Endonezyadan biyoyakt ithal edilmesi dnlyor. evreciler ise tahldan ve susam yandan elde edilen biyoyaktlarn iftilerin topran dolayl kullanm (ILUC) ad verilen bir yntemle arazilerini geniletme zorunda braktna bu nedenle iftilerin yamur ormanlarn talan ettiklerine, bataklklar kuruttuklarna dikkat ekiyor. Ormanlarn yok edilmesi, yaklmas bol miktarda karbon kna dolaysyla ABnin iklim deiiklii ile mcadeleye yarar deil zarar vermesine sebep oluyor. Bu riski yok edebilmek iin sk evre tedbirleri zerinde almalar devam ediyor. Komisyon ILUCun yarataca etkileri ortadan kaldracak yeni kanunlar getirmeyi planlyor ancak ticaret, tarm, eneri ve evre uzmanlar arasndaki fikir anlamazlklar nedeniyle pek fazla ilerleme kaydedilemiyor. Avrupa biyoyakt reticileri iin risk artmaya devam ediyor Mart 2010da AB Komisyonu, biyoyakt raporlar iin mahkemeye verildi. AB Komisyonu yneticileri, biyoyaktn evreye zarar verdiine ve gda fiyatlarn artrdna ilikin raporlar gizlemekle sulanyor. 4 evreci grup, AB yneticilerini biyoyaktn evreye zarar verdiine ve gda fiyatlarn artrdna ilikin raporlarn dkmanlarn gizlemekle sulayarak dava at. ABnin 2. yksek mahkemesi olan Genel Mahkemesine teslim edilen dava dilekesinde, AB Komisyonu yneticileri Avrupann aklk ve demokrasi yasalarn ihlal etmekle sulandlar. B) TRKYE'de BYOYAKIT MEVZUATI

10

Trkiyede biyoyakt, Biyodizel ve Biyoetanol Petrol Piyasas Yasas ierisinde yer almakta, akaryakt ve harmanlanabilen yakt olarak tanmlanmakta.Bu konuda Trkiyedeki temel kurallar u ekilde sralamak mmkn: Biyodizel reticilerinin EPDK'dan ileme lisans almalar zorunludur, Otobiyodizel TS EN 14214; yaktbiyodizel TS EN 14213 standartlarna uygun nitelikte olmaldr, Atk yalardan retilecek biyodizel, ilgili Bitkisel Atk Yalarn Kontrol Ynetmelii gereklerine uygun olarak geri kazanm tesislerinde retilmek zorundadr, Otobiyodizel iin 72 YKr/Litre zel tketim vergisi mevcuttur, Yerli tarm rnlerinden retilen biyodizel motorine, biyoetanol benzine hacmen %2 orannda katldnda TV'den muaftr.

4.12.2003

tarih ve 5015 sayl Petrol Piyasas Yasas nda ve Petrol Piyasasnda Uygulanacak Teknik Kriter Ynetmeliinde ; Akaryaktla harmanlanan rnler olarak Metil tersiyer btil eter (MTBE), Etanol vb. (yerli tarm rnlerinden denatre olarak retilenler ile biodizel hari ) akaryakt ile edeer vergiye tbi olan ve olacak rnleri, Akaryakt olarak benzin trleri, nafta (hammadde, solvent nafta hari), gazya, jet yakt, motorin trleri, fuel-oil trleri ile biodizel tanmlanyor.

Petrol Piyasasnda Uygulanacak Teknik Kriter Ynetmelii ne gre ise saf biodizel ve etanoln akaryakt ile harmanlama ilemini rafinerici ve datc lisans sahipleri yapar. Biodizel dndaki akaryaktlar birbirleriyle kartrlamaz. Saf biodizel ve sanayi tesislerinde yan rn olarak elde edilenler hari, akaryakt retimi sadece rafinerici lisans sahipleri tarafndan yaplr. EPDK-Petrol Piyasasnda Ulusal Marker Uygulamasna likin Usul ve Esaslar Hakknda ynetmelik; Yurt iinde pazarlanacak benzin trleri, nafta, gaz ya, jet yakt, motorin trleri, fuel oil trleri ve harmanlanm biyodizel 'e marker eklenecek. 5 Ocak 2006 tarihli ve 26044 sayl resmi gazetede yaymlanm Otobiodizel'in retimi, Yurtd ve Yurtii Kaynaklardan Temini ve Piyasaya Arzna likin Teknik Dzenleme Teblii gereince : Piyasaya arz edilen otobiyodizelin, Trk Standartlar Ensits tarafndan hazrlanan, ekli Ekim 2005 tarihli TS EN 14214 Otomotiv Yaktlar Ya Asiti Metil Esterleri (YAME/BYODZEL) Dizel Motorlar in Gerekler ve Deney Yntemleri Standardna uygun olmas zorunludur. 4760 Sayl zel Tketim Vergisi Kanununa Ekli (I) Sayl Listede Yer Alan MallardaUygulanan zel Tketim Vergisine likin 2006/11202 karar sayl Bakanlar Kurulu Kararna gre: 3824.90.99.90.54 G.T..P numaral biyodizel isimli maln, EPDK tarafndan retimi iin verilen ileme lisans sahibi firmalar tarafndan, yalnzca Trkiye'de retilen tarm rnlerinden elde edilmesi kaydyla, 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayl Petrol Piyasas Kanununda tanmlanan Rafinerici ve Datc firmalara tesliminde, TV tutar sfra indirilmitir. Yalnzca Trkiye'de retilen tarm rnlerinden elde edilmesi kaydyla 3824.90.99.90.54 G.T..P numaral biyodizel in 2710.19.41.00.11, 2710.19.41.00.19, 2710.19.45.00.11, 2710.19.49.00.11 G.T..P numaral mallarla kartrlmas halinde,TV tutar kartrlan maln karm miktarna oran kadar eksik uygulanr. Bu oran sz konusu mallarn vergi tutarlarnn %98' inden az olamaz.

11

Atk yalardan ve hammadde olarak yerli tarm rnleri kullanlmayarak elde edilen biyodizelde ise; Gelir Vergisi Kanunu, Amme Alacaklarnn Tahsil Usulu hakknda Kanun, zel Tketim Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanununda Deiiklik Yaplmas Hakknda 5479 No'lu ve 30.03.2006 Tarihli Kanun gereince: 3824.90.99.54 G.T..P Numaral Biyodizel in sat durumunda birim Litre bana 0,6498 YTL TV'ye maruzdur. Bu TV miktar 02.11.2007 tarih ve 26288 sayl resmi gazetede yaynlanan 4760 Sayl zel Tketim Vergisi Kanununa Ekli (I) Ve (I) Sayl Listelerde Yer Alan Mallarda Uygulanan zel Tketim Vergisine likin Bakanlar Kurulu Karar ile 0,7200 YTL/Litre'ye ykseltilmitir. 19/04/2005 tarih ve 25791 sayl resmi gazetede yanmlanan Bitkisel Atk Yalarn Kontrol Ynetmeliinde Atk yalardan biyodizel retiminde ise; Atk yalardan biyodizel retimi yapacak tesisler geri kazanm tesisi olarak deerlendirilir. Biyodizel retimi yapacak geri kazanm tesislerinin evre ve Orman Bakanl'ndan atk ya toplama lisans alabilmesi iin, sz konusu tesislerin proseslerinin yeterliliine dair Elektrik leri Ett daresi Genel Mdrl ve TBTAK'tan teknik rapor alnmas zorunludur. 22 Nisan 2005 tarihli ve 25794 sayl resmi gazetede yaymlanan Bakanlar Kurulu Kararna gre; Yerli tarm rnlerinden elde edilmi yakt biyoetanoln maksimum %2 orannda benzinle kartrlmas halinde karm miktarna kadar olan ksmndan TV alnmaz anlamnda ibare yer almaktadr. PETDER Genel Sekreteri Erol Metinin verdiim bilgiye gre, biyoyaktlarn kullanm konusunda maalesef yeterli bir istatistiki bilgi bulunmuyor. Gncel Gelime evre ve Orman Bakanl Mart aynda, bitkisel atk yalardan elde edilen biyodizele vergi muafiyeti salanmas iin Maliye Bakanl'na bavurdu. evre ve Orman Bakanl, yer alt ve ime sularn kirleten atk yalarn, biyodizel olarak deerlendirilmeleri iin "zel Tketim Vergisi" (TV) muafiyeti salanmas gerektiini bildirdi. evre Bakan Prof. Dr. Veysel Erolu imzasyla Maliye Bakanl'na gnderilen yazda, kresel iklim deiiklii nedeniyle, gelimi lkelerde yenilenebilir ve alternatif yakt olan biyodizel kullanmnn yaygnlatna dikkat ekildi.

SONU klim deiiklii ile mcadelede her sektr zerine den sorumluluu almakla ykml. Bu alanda ulatrma ve akaryat sektrne ok daha byk i dyor. Bu dorultuda almada ele alnd zere Trkiyenin ABnin Euro emisyon standartlarn kabul etmesi yalnzca birliin gereklerini yerine getirmek adna deil, doay korumak ve gnmzde aka etkisini hissettiren kresel snma ve iklim deiiklii ile ulusal dzeyde mcadele etmesi adna da byk nem tayor. Burada birka noktann altn izmek gerekiyor. Akaryakt sektrnde yeninesil yaktlar ve emisyon standartlarna gei mevzuat uyumu yaplsa dahi ksa srede gereklemiyor PETDER Genel Sekreteri Erol Metin, AB uyum almalar kapsamnda ou kez youn alma ile hzl bir ekilde yaplan mevzuat deiikliklerinin uygulama aamalarnda dier Kurum ve Kurulularn mevzuat ile uygun hale getirilemeden yrrle girebildiini, bunun da Kurumlar aras koordinasyon ve egdm sorunlarnn yaanmasna neden olduunu kaydediyor. Uygulamadaki mevzuat kaynakl bu belirsizlikler sre ierisinde ou kez zmleniyor ancak bazen sektrler arada kalyor ve sorunlar byyor.

12

Dier yandan, gerek Kamu Kurumlar gerekse zel sektr kurulular gerekli tm hassasiyetleri gsterse dahi AB lkeleri ile Trkiye arasnda bir altyap farkllnn olduu da aklda tutulmal. rnein Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Tanmas Hakknda Avrupa Anlamas (ADR) Avrupada 50 yl akn bir sredir uygulanmaktadr. Trkiyede 17.000 akaryakt tankeri olduu ve ADRli tanker orannn % 2den az olduu tahmin ediliyor. Sadece karayolu tankerlerinin ADRye uygun hale getirilmesinin lkemize maliyetinin 2 milyar Euro olaca hesaplanyor. Yeni nesil akaryakt kullanmnn Trkiyede ksa srede olmas beklenmemeli. Zira, akaryaktlar, perakende sat fiyatlarnn % 50 65i vergi olan (TV ve KDV) rnler. Kullanclarn yeni nesil ve evre dostu yaktlar tercih etmeleri ancak vergi dzenlemeleri ile tevik yoluyla mmkn. zet olarak AB uyum srecine ynelik her dzenleme bir maliyet tekil ediyor, dzenlemeler ve gei sreleri planlanmasnda lke kaynaklarnn doru kullanlmasnn byk yarar salayacak.

13