Açlık Korkusu

1
ALIK KORKUSU
Osman Nuri Kotrk
TMMOB Ziraat Mhendisleri Odas

2 Osman Nuri KOTRKwAlk Korkusu
ISBN-978-9944-89-774-7
YENDEN YAYINA HAZIRLAYAN

TMMOB ZRAAT MHENDSLER ODASI
Karanfil Sk. 28/12 Kzlay / ANKARA
TEL: (0312) 444 1 966 FAKS: (0312) 418 51 98
www.zmo.org.tr zmo@zmo.org.tr
YENDEN BASIM
zdoan Matbaa Yayn Hed. Eya San. Tic. Ltd. ti.
Matbaaclar Sitesi 558. Sokak No:29 vedik OSB
Yenimahalle ANKARA
TEL: (0312) 395 85 00
1000 Adet Baslmtr. Eyll 2009

3
BLMLER
Sunu 5
Yeni Bask in nsz 7
nsz 11
I. Biopolitika 15
II. Alk Korkusu 23
III. Cad Kazan 33
IV. Participant 61
V. Yabanc Uzman 71
VI. Korkutma Aldatma ve Zulm 85
VII. Para ve Propaganda 99
VIII. Bebek Buldozer ve Bomba 115
IX. Tuzak 125
X. Sava Korkusu 149
XI. Korku Toplumu Bilim ve Bilim Adam 169
XII. Sindirilmi Toplum 195
XIII. ki Korku yks 205
XIV. Son Sz 215
Sunu
5
Sunu..
2000li yllarn ilk eyreinin tan olduumuz bugnlerde, lkeleri ynetmek iin petrol, in-
sanlar ynetmek iin gda kaynaklarn kontrol etmenin gerekli olduu tezine artk pek az insan p-
heyle bakyor. nk modern insann belleinde, bu tezi kantlayacak bir yn an - veri birikti.
Kitlesel saldrlar iin yeter derecede kimyasal silaha sahip olduu iddias ile igal edilen Irakta, bu
iddiann ve bunun yannda Iraka demokrasi gtrme savnn bir yalandan ibaret ve asl amacn Irak
petrollerini kontrol etme olduu konusunda hemen herkes hemfikir. Ayn ekilde, gda yardmlarnn
korunan pazarlara giri ve bu blgelerin tarm yaplarn denetleme ve ynlendirmede bir ara olduu,
Amerikan Kongresinde yaplan konumalarla oktan aa km durumda. Dnya Ticaret rgt
IMF Dnya Bankas patentli politikalarn, periferi nin tarm ve gda sektrn nasl kerttiine
ilikin haberler, dnyann drt bir yanndan akyor... Ksacas, milattan sonra 2 bininci yllarn yaayan
yal yerkrede, kreselleme szcyle st rtlmeye allan emperyalizmin ileri, bilinmeyen
olmaktan km durumda.
Ancak 1960l yllarda durum byle deildi. Amerikan yardm sttozu ve un torbalarnn zerinde
grlen skan eller figr, okyanus tesinden bize yardm eden beyaz adam etkisini uyandryordu.
Politikacsndan ilkokul ocuuna herkes bu yardmlar iin mteekkir, karnn doyurduuna kreden
bir sosyolojik zemin zerinde, iktisadi ve politik anlamda giderek bamllaan bir Trkiye portresini
iziyorlard. stelik yrtlen sessiz sava araclyla gda emperyalizminin nesnesi olan ve alk
korkusu yaayan lke, bugnn yarsndan az, yalnzca 32 milyonluk bir nfusa sahipti.
te tam da bu dnemde, Osman N. Kotrk adl bir bilim insan, tm gcyle bu dzeni deifre
etmeye, kamuoyunu uyarmaya alyordu. Bu sunu yazsnn sahibinin ilkokulda Amerikan sttoz-
larndan yaplm kt tadl rnleri adeta zorla tkettii yllarda, Osman N. Kotrk durumu yle
zetliyordu;
Bu yl yabandan borlanarak 850 bin ton buday satn alacak ve eer doyurabilirsek karnmz
bununla doyuracaz. Geen yl 350 bin ton buday satn alabilmek iin 40 yl vadeli bir bor senedi
imzalamtk. Bugn yediimiz ekmein parasn, torunlarmz deyecek ve bize hayr dua etmeye-
ceklerdir. lkokullarmzdaki yavrularmzdan sonra oraokullar ve liselerdeki yavrularmz, iilerimiz,
kyllerimiz de FAO aracl ile Trkiyeye verilen retim art kalitesiz besinlerle beslenecekler
18 Ekim 2008 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde Ankara Kulisi kesinde, sevgili dostumuz Ik
KANSU Osman N. Kotrkten bu alnty yaptktan sonra, 40 yl sonra bu lkede deienin ne oldu-
unu saptamak iin bizimle de bir grme yapm ve aadaki satrlar kesine tamt;
2007de rettiimiz buday 17.3 milyon ton, 2008de 17.8 milyon tondur. Trkiyenin kendine ye-
terli olabilmesi iin en az 18.5 milyon ton buday retmesi gerekiyor. Yalnzca bu ylki buday ithalat
1.5 milyon ton. 2008de tarmsal d ticaret amz 2.3 milyar dolar. En az 20 milyon insanmz gnde
bir dolarn altnda parayla karnn doyurmaya alyor. 1999da 9 milyon olan tarm istihdam bugn
5.6 milyona dt. Bu kadar insan, ehirlerin varolarna yld ve yoksullatrlp bamllatrlarak
her trl istismara ak yeni bir siyaset projesinin arac haline dntrld
Bu iki paragrafn alt alta yaymlanmasyla, Gazeteye ulaan birok okuyucunun, Osman N.
Kotrkn kitaplarnn Ziraat Mhendisleri Odasnca tpk basmnn yaplmas konusundaki dilekle-
ri Sevgili Ik KANSU tarafndan bizlere iletildi. Konuyu yetkili organlarmzda grtk, Odamzn
bugn savunduu birok gr, bamsz tarm bamsz lke idealiyle 40 yl nce savunmu bir
yurtsever bilim insannn kitaplarn yeniden basmann onurunu paylama duygusu kolayca hepimize
hakim oldu.
Ardndan telif haklar konusunda bir sorun yaamamak iin, Sayn Kotrkn varislerini aratr-
maya giritik. Kz Sn. Tahire KOTRK Stockholmde, olu Sn. Cafer KOTRK Madridde
bulduk. Elektronik posta yazmalar sonrasnda, bu yln banda Tarm Haftasnda kendileri ile bir
araya geldik. Belirtmeyi bir bor bilirim ki, KOTRKn ocuklar, babalarnn baz kitaplarnn
tpk basm konusunda Ziraat Mhendisleri Odasna yetki devretmeyi byk bir sevinle kabul ettiler.
Bu fikirlerin 40 yl sonra yeniden dile getirilmesi en az bizler kadar onlar da heyecanlandrd. Bylece,
artk almaya balayabilecek bir duruma gelmitik.
Kitaplarn tpk basmnn amaca uygun bir nitelikte yaplabilmesi iin, yeniden yazlmalar gerekti.
Yaplan bu yeni yazmlar bizzat kontrol etme gerei hissettim. Balangta bu saygn mcadelenin
gerektirdii titizlikten taviz vermemek iin balanlan bu i, ksa srede benim iin bugnden 40 yl
nceye uzanan bir zaman tneli oluturdu. O gn yaananlarla bugn yaananlar kyaslayarak, ou
zaman fkelenerek, samimi ve iten mcadeleye olan saygm ykselterek okumalar tamamladm.
Tarihin arklar arasnda yaptmz iin bir bayrak yar olduu dncesi beni sarmalad.
Ne kadar benzer eyler yaanm, ne kadar benzer sorunlarla karlalmt. Zeytinya cenneti
olan Trkiyeye margarin yalarn sokmak iin alan lobiler, margarin yalarn ven szde bilim
insanlar. Yerli eitlerimizi yok eden bir tohum hegomonyasnn kurulma sreleri. Trkiyenin tarm-
da bamllatrlmas, insanlarnn kobay yerine konulmas. yi beslenemeyen, saln kaybeden bir
toplum... Btn bunlar halka anlatmaya alanlarn karlatklar saldrgan tutumlar...
40 yl sonra, Trkiyede deien bireyin olmadn grmek kahredici. Yabanc bankalarn ipo-
tekli kredileriyle retim aralarn kaybeden, giderek artan girdi fiyatlar nedeniyle retim yapama-
yan, retimden balantsz dorudan desteklerle retimden koparlan; yoksullatrlan, bamllatr-
lan, istismar edilen bir kyl tipolojisi. Tohumdan gbreye, ilaca kadar bamllaan bir girdi yaps.
zelleetirmeler ve klmelerle kamunun tarmdan ekilii, anadolu kylsnn yabanc irketlerin
adeta esiri haline getirilii. Rant uruna biyoeitliliin ve tarm topraklarnn katledilmesi, genetii de-
itirilmi tarm rnlerinin yllardr lkeye kontrolsz girii, imdide GDOlu rnlerin temiz toprak-
larmza ekilme abalar. Kr ve kent yoksulu milyonlarca yurttamzn yeterli ve dengeli beslenmeden
uzak bir yaam srmesi...
Bu sre kukusuz, iktisadi sonular yannda, sosyolojik ve politik sonular da yaratyor. Yetersiz
ve dengesiz beslenme nedeniyle fiziksel ve mental geliimlerini salayamayan yurttalarmz, yaam
diyalektik bir sorgulama szgecinden geirme konusunda ou zaman sorunlar yayorlar. Buna ekle-
nen birok yeni sorun alan, koca lkeyi tarihsel balarndan uzaklatrarak bamllatryor. Ve elbette
bugn de, bunlar aka dile getirip uygun nlemler almalar gerekletirmeye alanlar, krk yl
ncenin saldrgan tutumlarnn postmodern bile olamayan yansmalarna muhatap oluyorlar...
Ziraat Mhendisleri Odas, Kotrkn kitaplarnn tpk basmn yaparak, yalnzca saygn ve
onurlu bir mcadeleye vefa duygusunu yerine getirmeyi amalamyor. Bunun yannda, bu kitaplarn
yeniden okunmasn salayarak, Trkiyenin tarm ve gda politikalarna ynelik bir toplu sorgulama
srecini de balatmak istiyor. Bunlarla birlikte, yurtsever bir aydn olma yannda profesyonel olarak bir
veteriner hekim olan Kotrkn kitabn basarak, ou zaman ksr dzeyde kalan mesleki ekimeler
yerine, ortak bir tutum gelitirebilen herkesi, ayn izgiye davet ediyor...
Bu tpk basm srecinin balatcs olan Sevgili Ik KANSUya, KOTRKn ocuklar Sayn
Tahire ve Cafer KOTRKe, 40 yl evvelin kitaplarn ktphanelerinden kararak Odamza ko-
turan deerli yelerimize, Projeyi byk bir istek ve kararllkla yrten Odamzn Ynetim Kurulu
yelerine ve bu nemli almay titizlikle yrten zdoan Matbaa alanlarna iten teekkrler.
Ancak kukusuz en byk teekkr, bu kitaplarn yazarna...
Yurtsever bilim insan Osman N. KOTRKn samimi ve kararl mcadelesi ve ans nnde
saygyla eiliyorum.
Yararl olaca inancyla...
Dr. Gkhan GNAYDIN

15 Eyll 2009, zmir
Yeni Basm in nsz
7
Yeni Basm in nsz

nsan ne yerse odur sylemi yzyllardr bilinir, ama beslenmenin bal bana bir bilim dal
olarak kabul grmesi grece olarak yenidir. kinci Dnya Savana kadar beslenme biyoloji ve tp
bilimlerinin kapsamnda ksaca ele alnan bir alt konu idi. Sava srasnda mttefik devletlerde yiyecek
retim ve datmn optimal salk ilkelerine uyarlama gerei ve sava sonras baz bat lkelerinde
yaplan toplum beslenme aratrmalarnn yer yer olumsuz sonular, konuya ilgiyi arttrd. Trkiyede
de NATO tarafndan 1949 dolaylarnda orduda beslenme durumunu saptamak iin dzenlenen bir ara-
trma sonularna gre askere alnan genlerimizde de baz ciddi beslenme bozukluklar vard. Bata
protein olmak zere, baz vitamin ve minerallerin tketim dzeyleri dkt.
Osman N. KOTRK, sava sonras yeni yeni ilgi uyandrmaya balayan bu gen bilim daln
Trkiyeye getiren ve bitmez tkenmez enerjisi, gzel Trkesi ve kolay anlalr anlatmyla yazd
kitap, makale ve konferanslar araclyla geni toplum kesimlerine tantan bilim adamlar arasnda, ilk
akla gelen isimdir.
KOTRK dier beslenme uzmanlarndan belki ayran bir zellii, beslenme konusunu, yiyecek
retim ve blm koullarndan soyutlamamas olmutur. KOTRKe gre insanlarn beslenmesi
kiisel tercihlerden ok, politik seenek ve kararlara gre ekillenen bir olgu idi ve bu kapsamda gelir
dalm ve alm gc kadar, tarm politikalar da beslenme iin hayati nem tayordu. Tarm politi-
kalar dnya konjonktr, emperyalist basklar ve baka ekonomik hesaplarn tesinde, ncelikle top-
lumun salk koullarn ve besin gereksinimlerini karlayacak ynde dnlmeliydi. Tarmda da
baml klnmaktan dikkatle kanmak, ulusal retimi desteklemek ve gelitirmek gerekliydi.
Osman N. KOTRK, 6 Haziran 1919 tarihinde zmir, Karyakada Naime hanm ve Sadi Beyin
ocuundan ilki olarak dnyaya geldi. lkrenimini Karyaka lkokulu ve zmir Erkek Lisesinde
tamamladktan sonra 1943 ylnda Ankara niversitesi Veteriner Hekimlii Fakltesinden askeri ve-
teriner olarak mezun oldu. Ayn yl Kz Teknik Yksekokulu mezunu, Ev daresi ve Yemek retmeni
Sabire YAYLALI ile yaamn birletirdi. lk grevini Mardin-Midyat hudut alaynda ordu veterineri
olarak yerine getirirken, mezuniyet sonras almalarna da balad ve 1948de biokimya dalnda dok-
torasn ald. Beslenme bilimine ilgisi, biokimya almalaryla balayp, 1949-1954 yllar arasnda
ABD Missouri niversitesi, Beslenme krssnde ziyareti profesr olarak alt yllarda geliti.
Trkiyeye dndkten sonra sivil hayata geerek Et ve Balk Kurumu, Milli Eitim Bakanl, Tarm
Bakanl gibi kurulularda beslenme uzman olarak grevler ald ve beslenme konusunu tantmak
amacyla halka dnk bilimsel yaynlar yapmaya ve konferanslar vermeye balad.
Beslenmenin kiisel tercihlerden ok, st dzeyde verilen politik kararlarla ekillendiini savu-
nan KOTRKn, dikkat eken ilk mcadelelerinden biri, 1950li yllarn ortalarna doru ABDnin
Public Law 480 yasas erevesinde yurdumuza gnderilen ve Amerikan yardm olarak ilkokul o-
cuklarna datlan un ve sttozu gibi gda maddelerini eletirmesi olmutur. KOTRK, PL 480in
esas amacnn, Amerikan retim artklarnn az gelimi lkelere giri ve satnn kolaylatrlmas
olduunu, bu gda maddelerini bedavaya deil Trk paras deyerek satn aldmz, ABDnin bize
yardm propagandas altnda ucuz fiyata satt bu rnlerle piyasalarda damping yaptn ve dolay-
syla yerli st ve tahl reticiliimizi zedelediini savunuyordu.
Buna benzer bir dier mcadeleyi de soya yana kar verdi. 1960 balarnda soya fasulyesi reti-
minde dnya birincisi olan ABD, rnlerine pazar amak kaygs iinde Trkiyeye ok ucuz soya ya
ihracatna balamt. Yan ucuz olmas yine Amerikan yardm saylyordu ve bu yalarn byk
ksm margarin yapmna gidiyordu. Bu yllarda margarin, tereya gibi doymu ya asidi ieren kat
yalarn damar sertlii yapt da yeni yeni anlalmaya balanmt. KOTRK bu ilikiye dikkat
ekerek, damar sertliini engelleyen zeytinya gibi bir rn reten bir lke olarak Trkiyenin, yardm
ad altnda ucuz ya ithal edip margarin retimini zendirecek yerde, yerli zeytinya retimini destek-
lemesi gerektiini ne sryordu.
1960larda KOTRKn yaratt kamuoyu ile engellemeyi baard bir dier proje de
Meksikann Sonora blgesine zg, kurak ortamda iyi rn veren bir buday trnn Trkiyeye
tantlmas projesiydi. Projenin esas zellii ise tohumlarn ionize radyasyondan geirilmi olmasyd.
Deneme olarak bunlarn Gneydou Anadoluda bir yere ekilmesi neriliyordu. Inlanm yiyecek-
lerin insan salna etkilerinin doru drst bilinmedii o yllarda lkemizin bir cins deneylik kobay
kafesi olarak kullanlmas ve bu budayn yetitirilmesinde alacak tarm iilerinin radyasyon riski
altna sokulmas ok gl bir muhalefetle durdurulabildi.
Tarm politikalarnn yan sra yetersiz beslenmenin temelindeki dier politik ve ekonomik sre-
ler zerinde de geni inceleme ve eitim faaliyetlerinde bulunan KOTRK, devlet memuriyetleri
ve niversitedeki almalarnn yan sra, zellikle TS (Trkiye retmenler Sendikas) ve DSK
(Devrimci i Sendikalar Konfederasyonu) kanalyla, alan emeki kitlelerine erimeyi baaran sa-
yl bilim adamlar arasndadr. DSKteki almalar srasnda zellikle asgari cret oluumu ve ii
sal ilikilerini irdelemitir.
Gen kuaklar iin uzak bir tarih saylan 1960-1980 dnemi souk sava rzgarlarnn yurdumuzda
ok iddetli estii yllard. ABDnin, hayatn her alannda bizleri etkileyen emperyalist hegemonyasn
eletiren ya da kapitalist sistemi sorgulayan, sendikalara girip kan ve alan insanlarn salk ve insan
haklarndan sz eden insanlara kuku ile baklr, bu tr insanlarn baz sapk ideoloji denilen politik
sistemlerin takipisi olduu dnlrd. Oysa KOTRK her zaman kendisini sade bir yurtsever
olarak tanmlamtr.
1966 ylnda Senatr Tunkanat tarafndan aklanan gizli bir CIA raporunda, Trkiyede Amerikan
karlarna aykr faaliyet gsterdikleri iin pasifletirilmesi istenen isimlerden biri de Osman
KOTRK idi. Kendisine susmas iin baz garip teklifler yapld bilinir. Nitekim niversitele-
rimizden hibiri kendisine profesrlk unvan vermemitir.
12 Eyll darbesinden sonra bir sre gzaltnda tutulan KOTRK, daha sonra emekliye ayrlmay
ve iednk bir hayat yaamay tercih etti. 4 Nisan 1994 tarihinde aramzdan ayrld.
KOTRK, alma yaam boyunca insann insan tarafndan ekonomik anlamda smrlmesinin
biyolojik sonularn amlamaya ve anlatmaya almtr. Hayat ve mcadelesi lkemizde ulusal
bamszlk tarmsal retim beslenme ilikileri ile ilgilenen gen kuaklara rnek olabilecek nite-
liktedir.
nk gnmz gen kuaklarn yeni ve daha da etin sorunlar bekliyor.
2000li yllarda kreselleme olgusu ve petrol enerjisine baml ekonomik gelime, kentleme h-
zn grlmemi oranlara ulatrd. Tarihte ilk kez dnya nfusunun yardan ou kentlerde yayor. Bir
yanda tarmsal retimle uraan nfus azalrken, dier yanda gda retimi yerel gereksinimlere deil,
uluslararas pazarlarn taleplerine uyarlanyor. Baz lkelerde tarma hemen hi yatrm yaplmazken,
ekonomisi tarma dayal yoksul lkeler yiyeceklerinin en byk ksmn ihracata ayrmak zorunda kal-
Yeni Basm in nsz
9
yor. Bu eitsiz gelimeve kresel piyasalar ne istiyorsa onlar retme gerei geleneksel retim sistem-
leri ve know-how ile birlikte yresel rn ve retim teknolojilerinin yok olmasn, reticilerin giderek
okuluslu tarm tekellerine baml klnmasn getiriyor.
Trkiye yoksul bir lke saylmaz. Buna ramen benzer bir gelime bizde de bariz olarak grlyor.
Anadolunun geleneksel buday ve dier tahl trleri hzla yok oluyor, hayvanclmz geriliyor, da-
rdan et ithal ediyoruz, yeni mucize tohumlar satlyor iftilerimize.
Petrole dayal retim ve enerji-youn kentsel yaam tarz ekolojik dengeleri iyiden iyiye arptt.
Ekolojik denge bozukluunun iklim zerindeki etkilerini somut olarak yaamaya baladk. Gelimi
lkelerde insanlar enerji tketimini azaltmak ve alkanlklarndan vazgemek istemiyor. Yeni geli-
en lkelerde insanlar tekilerin hayat tarzna erimek istiyor, eskiye dnmek deil. Bu yzden in-
sanln ekolojik bozulmay durdurmay becerebileceine inanan iyimserlerin says son derece az.
Atmosferdeki karbondioksit oranlarn azaltmak iin dnlebilen nlemlerin hepsi ksa vadeli yap-
trmlar. imdilik bulunabilen en iyi zm, yakt olarak petrol yerine alkol kullanlmas! Alkol elde
etmek iin msr, eker kam ve sv ya gibi rnler kullanlyor. Bir baka deyile akaryakt elde
etmek iin gda maddeleri kullanlyor ve bu gidiin evre dengesini kurtarmas bekleniyor!
Oysa, daha imdiden birok lkede destek gren alkoll yakt kullanmnn en bariz etkisi, at-
mosferik kirlenmeyi azaltmak yerine bata msr unu olmak zere yiyecek fiyatlarn artrmak oldu!
2006-2008 yllar arasnda dnya tahl fiyatlar birka katna kt. Temel yiyecei msr ekmei olan
Meksikada 2007de byk ekmek fiyatlarn protesto mitingleri oldu. Brezilya, Msr, Hindistan gibi
lkelerde de yiyecek fiyatlarndaki artlar protesto eden byk mitingler dzenlendi. Alkoll akarya-
kt kullanld srece yiyecek fiyatlarnn nmzdeki yllarda srekli ykselmesi bekleniyor. Yoksul
ve az gelirli insanlarn bu gelimeye nasl ayak uyduraca belli deil.
Bir yanda ekolojik dengeyi kurtaralm diye uluslararas konferans zerine konferanslar dzenle-
nirken, bu dengeyi nasl etkileyeceini kimsenin doru-drst bilemedii projelerin uygulamaya kon-
duunu gryoruz. Daha ok rn versin, daha parlak rengi olsun, hastalklara dayankl olsun, kolay
ambalajlansn ve benzeri gerekelerle baz yiyeceklerin genleri deitiriliyor ve bu gibi rnler sessiz
sedasz piyasaya srlyor. 1990lardan beri piyasalarda dolaan ABD kl soya fasulyesi, iek ya
ve msr (dar) mamullerinin ou geni deitirilmi tohumlardan imal edilmi bulunuyor. Genlerle
oynama teknolojileri srekli gelitirilir ve bu franketayn rnleri topluma kabul ettirmeleri iin h-
kmetlere youn basklar yaplrken, bu rnlerin uzun vadede ekolojik ve salk etkilerini henz hi
kimse tahmin bile edemiyor. 1960larda, toprak reformlarn engellemek iin ortaya atlan yeil dev-
rim senaryolarn hatrlatan geni deitirilmi rn projeleri kabul grrse dk ve orta gelirli lke-
lerde tarmsal retim tamamen ABD merkezli tarm endstrisine baml klnacak, iftiler gelecek yl
ekecei tahln tohumunu bile saklayamayacak kadar gszleecek, btn tarmsal girdiler endstriyel
karar ve kstlamalara uyarlanacak.
Ziraat Mhendisleri Odasnn, sevgili babamz Osman N. KOTRK n kitabn yeniden ya-
ymlamas, babamzn alma ve mcadelesinin unutulmam olduunu gsteriyor. Bu bizlere byk
sevin ve kvan veriyor. Bu gzel inisiyatifin, sadece birka rnekle zetlemeye altmz yukarda-
ki sorunlarla uramak zorunda kalacak olan gen kuaklara esin kayna olmasn diliyoruz.
Kz, Tahire O. Kotrk - Olu, Cafer S. Kotrk
3 Eyll 2009
nemli olan insann geree kar bir sevgi ve sayg duymasdr. Bu duygunun srekli olmas ayr
bir nem tar. nk insanlarn yalan ve yanla kar byk bir zaaf vardr. Bu yalan ve yanl hay-
ranl, bazen tek insan deil, kitleleri de sarabilir. Basn, niversiteler, okullar ve ansiklopediler yalan
ve yanl savunan tarafta yer alp ar basabilirler.
GOETHE, 1828 Eckermsnn'la Konuma

nsz
11
NSZ
1950 ylnda gen bir bilim adam olarak gittiim ABD'den 1953 ylnda yurda dndmde, edin-
diim bilgi ve iyi niyetimle Trk toplumuna deerli hizmetler yapabileceime inanyordum. Yeni ve
nemli bir konu olan Beslenme (Nutrition) o tarihlerde Trkiye'de bilinmiyor ve yenilenle iilenin pek
sz edilmiyordu.
Hevesle dolup tatm ilk yllar konunun nemini halka ve okul evrelerine yaymakla geirdim.
Besin ve beslenmeye ilikin temel bilgileri basitletirerek, konferanslar, dersler ve gazete makaleleri ile
yaymaya alrken, bir taraftan da Et ve Balk Kurumunda bu ii uygulamaya sokabilecek nitelikte
bir aratrma laboratuar kuruyor, kitaplar yazyordum. Bildiklerimi halkma dosdoru anlatmann bir
yarar olmayacan ve beklenenin tam tersine baz kar evreleri ile tutucu bilim adamlarn kzdrd-
n anladm zaman 1960 htilali olmu, htilali izleyen devrede eitli yurt sorunlar deiik adan
ele alnp eletirilmeye balanmt.
Anayasann salad zgrlkler ve yeni yeni renmeye baladm gerekler karsnda,

Trkiyenin ve Trk halknn neden a kaldn, neden dolay iki yakasnn bir araya gelip, karnn bir
trl doyuramadn artk anlayabiliyordum.
Alktan korkutulmu ve Trkiye'ye geldikten sonra gerekleri syledii iin alkla tehdit edilerek
susturulmaya allm, ard ardna iinden karlm ve bugn bile bask ve tehdit altnda tutulan
bir vatanda, insanlarn seven bir teknisyen olarak kar evrelerinin neden gocunduklarn, onlarn
adamlarnn bana neden saldrdklarn imdi daha iyi anlyorum.
Yzyllar boyu i ve d karclarn smre smre tketemedikleri Trkiye ile bu lkede yaayan
masum ve mutsuz insanlarn, asl glerinin ve gsz ynlerinin ne olduunu anlayabilmek iin 50
yan almas lazmm...
Bir zamanlar sava korkusunun tutsa haline getirilerek, insanlar sava meydanlarnda krdrla
krdrla tketilmeye allm olan Trkiye, bugn alk korkusunun kucana atlm, yaayan kuak-
lar alkla yoksulluk ve Dnya'ya gelecek ocuklar doum kontrol haplar ile yok edilmeye allan
bir korku toplumudur.
Uzun yllar bilimsel verileri rencilere, aydnlara ve retmenlere aktarmak iin harcadm a-
balar bir noktada yavalatarak son 5-6 yl iinde, emperyalizmin oyunlarn ve bu oyunlarn youn-
lat besin ve beslenmeye ilikin kirli projeleri btn akl ile halkma aklamaya alyorum.
Gda Emperyalizmi, amzn Beslenme Sorunlar, Bar ve Emperyalizm, nihayet Sessiz Sava isimli
kitaplarm bu abalarn rndrler.
Bu kitabmda alk meselesine baka bir adan bakarak, milletleraras kapitalizm ve onun em-
peryalizminin sava korkusu yerine yerletirmeye alt yeni bir korkuyu anlatmaya altm. Her
uygulamasn insann biyolojik ve psikolojik yapsn iyi tanyan, bilimsel bulgulara ve aratrmalara
dayayarak geri lke insann hayszca smrmeyi, varlk ve mutluluuna dayanak yapan szm ona
uygar lkeler, insanlk iin yz kzartc saylabilecek bir tutum ve anlayn temsilcileri haline gelmi-
lerdir. Dnya nfusunun te ikisini aacak kadar kalabalk bir kitleyi nce sava ve daha sonra alk
korkusu ile uyuturarak, karlarna tutsak eden yeni smrgeciler, eski smrgecilerden ok daha
insafsz ve aslnda korkusuz insanlardr.
Bu insanlarla ayn ada ve ayn Dnya'da yaamak, toplum olarak varlk ve karlarn koruya-
bilmek gerekten zor bir itir. Tek are olarak grdmz hzla bilinlenme geciktii takdirde, kendile-
rinden saymadklar toplumlar, alk, doum kontrol ve son safhada ateli silahlarla yok edip, kkn
kazmaya kararl grnen emperyalistlerden kurtulmak mmkn olamayacaktr.
Bundan dolay kitabmzda bilinlenmeye yardmc olacak baz aklamalara nemle yer verdik.
Emperyalistlerle onlarn Trkiye'deki uaklar bozuk dzeni korumak ve karlarn srdrmek iin
bilim adamlarnn kendi ileriyle uramalarn ve bu kabil konulara el atmamalarn arzu ediyorlar.
Onlara gre bilim adam laboratuarna ekilmeli, krmz gzl fareleri ve asistanlar ile morfin
trevlerinin kurbaa kalbine yapaca etkileri inceleyerek, Amerikan bilim dergilerinde yaynlamann
tesinde baka bir i yapmamal ve hatta dnmemelidir. Halkn bu kabil sorunlarn kasaba avukat-
lndan gelme politikaclarla, onlarn setii suskun yneticiler dnmeli ve Trk halknn buda-
yndan pirincine, yemeklik yandan gazozuna kadar her ey yabandan ithal edilirken, kaynaklarmz,
gcmz ve enerjimiz alabildiine smrlmelidir.
Bu smrye gz yumduklar iin ve bildikleri halde sylemediklerinden bilim adam olarak dzen-
den payn alanlara bilim adam demek bilmem mmkn olur mu?
Biz niversiteler Kanununun (3) nc maddesinde de akladmz gibi, bilimsel bulgularn sonu-
larndan ve an gereklerinden halkmz haberdar etmeyi, sorunlar onun dili ile ve onun anlayabile-
cei ekilde ona anlatmay kendimize grev bildik. Saylar 60'a yaklaan yaynlanm kitaplarm yayn
srasna gre incelenecek olursa, srekli olarak bunu yapmaya altmz ve binlerce makale yazarak
halk, iiyi, kyly, retmeni ve renciyi uyarmay ama edindiimiz grlecektir. Bu kitaplarda
bazen ayn olay veya ayni sorunu baka baka alardan ele alarak ayr ayr deerlendirdik. Amacmz
meselelerin deiik ynleri ile anlalmas ve devrimci kadrolarn bizi bunaltan temel nedenleri ta-
nmalardr. Alk Korkusu kitab okunup bitirildii zaman, Trkiye'yi ve Trk halkn Trklerden
ok dnr grnenlerle, a olmadklar halde alk korkusunu Dnyaya yaymak iin bangr bangr
baranlarn bunu neden yaptklar daha iyi anlalacaktr.
Sonora - 64 buday ile Trkiyeyi alktan kurtaracan ve Trkiye'nin buday ihra edeceini
syleyen, aksini iddia edenlere Bolevik deyip, tarlalarda davul zurnayla halay eken eski Tarm Bakan
Bahri Dada, vaat ettiini gerekletirememi ve grevinden istifa ederek bakanlktan ayrlmtr.
Bu yl yabandan borlanarak 850.000 ton buday satn alacak ve eer doyurabilirsek karnmz bu-
nunla doyuracaz. Geen yl 350.000 ton buday satn alabilmek iin 40 yl vadeli bir bor senedi im-
zalamtk. Bugn yediimiz ekmein parasn, torunlarmz deyecek ve bize hayr dua etmeyeceklerdir.
lkokullardaki yavrularmzdan sonra ortaokullar ve liselerdeki yavrularmz, iilerimiz, kyllerimiz
de FAO aracl ile Trkiye'ye verilen retim art kalitesiz besinlerle beslenecekler.
Biz alktan korktuka alk zerimize gelmekte ve Trkiye gerilere gitmektedir. Alk zemini ze-
rinde gelien hastalklar, hastalkl toplumu Dnyann en karl ila pazarlarndan biri haline getirdi.
Oyun bugn de devam etmekte, sava korkusu bizi demode zrhllarla silahlar satn almaya zorlar-
ken, alk korkusu Kilise kurulularnn salad retim artklar ile ocuklarmzn beslenmelerine ve
zehirlenip hastalanmalarna raz etmektedir.
Bu ksr emberden kurtulmann tek yolu, emperyalizmin akl ermez oyunlarna akl erdirmeye a-
lmak, sava gibi alktan da korkmadan kendi kaynaklarmza dayanmaktr.
19 Ekim 1969 Ankara
Osman Nuri Kotrk

13
I
BOPOLTKA
15
BOPOLTKA
Uygarlk ilerleyip, alar deitike, koullar da deimekte ve bunun sonucu olarak baz olaylarn,
eylem ve ilemlerin, yeni ara ve gerelerin tanmlanmas iin yeni szckler kullanlmaktadr. Son yir
mi yl iinde daha nce pek kullanmadmz ve hatta hi tanmadmz szckleri, dierlerinden daha
ok kullanmaya baladk. Astronot, kozmonot, komprador gibi szckler bize feza ann ve smr
dzeninin tantt yeni kelimelerdir.
Biopolitika szcn de an yenilikleri iinde bylece tanyoruz.
Geri lkelerde ve bu arada Trkiyemizde biroumuz iin tabu, belirli bir aznlk iin de geim
vastas haline gelmi olan politika szc, dilimize Arapadan girmi olan siyaset szcnn kar-
l olarak ok kullanlyor. Demokratik ynetimde politika yaparak ve halkn oylarn almak suretiy-
le iktidara gelen siyasi partiler ve bu partilerin aktif yeleri olarak tanmlanan politikaclar, kendileri
politika yaparak yaantlarn srdrdkleri halde, baz gruplarn politika ile megul olmalarn nedense
arzu etmemiler ve politikay ok deiik ekilde tanmlayarak, baz kimselerin politika yapmalarn
yasaklamlardr.
Politika yapmak suuyla mahkemelere sevkedilen kiiler, kapatlmak istenen dernek ve sendikalar
hkim huzurunda kendilerini savunurlarken, politika szcnden anlalan ile anlalmas gerekeni
ayrt edebilmek iin ayrntl tanmlamalar yaptlar.
Geri lkelerin ounda iktidarda bulunan siyasi grup, di geirebileceini tahmin ettii kurulularla
kiilerin kendisine kart olmasn ve kart olduunu sz veya yaz ile duyurup bakalarn uyarmasn
doal olarak arzu etmemektedir. nsan Haklar Evrensel Bildirisi, Anayasa ve Yasalarn kiilere tand
haklar kullanarak ve belirli bir gerei ortaya koymak iin iktidar eletirmek su saylmakta ve bu
eylem Politika yapmak eklinde nitelenerek ceza konusu haline getirilmektedir.
Oysa sosyal bir yaratk olan insann politika yapmamas mmkn deildir. Tpk kiiler gibi, bun
larn bir araya gelmeleri ile ekillenen dernekler, sendikalar, federasyon ve konfederasyonlarn da be
lirli bir amac ve bu amaca ulamak iin izleyecekleri belirli bir politikalar olacaktr.
XX nci yzyln ikinci yarsnda Demokrasi ile ynetildii iddia edilen toplumlarda insanlar poli
tika yapmakla sulamak ve cezalandrmak an gereklerine uymayan sakat bir davran olur. nk
kiileri ve kiilerin bir araya gelmesi ile kurulmu yasal kurulular byle bir faaliyetten alkoymak
mmkn deildir. nsanlar nefes alp verdikleri gibi, politika da yaparlar. Yaayan her insann belirli bir
amac ve bu amac gerekletirmek iin benimsedii bir yntem vardr.
Politikac olmay veya politika yapmay belirli kiilerin veya gruplarn tekelinde bulundurma gay-
reti, sosyal gerekler bir yana, doaya aykr bir tutum olur.
En st kademede, Devletlerin de bir politikalar olduunu ve milli topluluklarn amalarna varabil-

mek iin ieride ve darda belirli ilkelere uyarak ilikilerini tanzim ettiklerini biliyoruz. Siyasi partiler
iktidara aday olurlarken, semenin karsna deiik politik tekliflerle gelir ve iktidara getikten sonra,
politikalarn Devlet politikas olarak uygulamaya koyarlar.
Geri kalm ve henz istikrara kavuamam toplumlarda i ve d politika koullara gre sk sk

deiebilirken, zengin ve teknik gelimesini tamamlam topluluklarn olduka sabit ve kolay kolay
deitirilemeyen bir politika izlediklerine tank oluyoruz.
Politika szcnn bylece anlatlmak istenilen anlam yannda ok deiik kullanl yerleri,
zemin ve zamana gre deien manalar vardr. rnein Tarm Politikas, Beslenme Politikas, Petrol
Politikas, Maden Politikas gibi deyimleri yadrgamadan kullanabiliyoruz.
nsanlarn artlandrlarak politikadan ve politika szcnden rktldkleri geri topluluklarda

ve rnein bizim lkemizde bir iini grdrmek iin, baka birine ylan veya yalvaran bir insan
iin Politika Yapyor deyimi kullanlr. Dorular ak seik ortaya koyduu iin kar gruplarnca
sevilmeyen ve bundan dolay i bulamayp a kalan kiilere nasihat edilirken, biraz politik olmas
tavsiye edilir.
Geri lkenin bilim adamlar da ok zaman kendilerini politikann dnda ve stnde farzederek
vnme yanllna derler. Bilim adamlarndan baka milyonlarca iiyi, alarak hayatn kaza-
nan ve bu arada kyasya smrlen gruplar politikann dnda tutmaya alan politikaclar vardr.
Byle bir ortamda politikaclk tekeli bir grup profesyonel ile beylerin, aalarn, sermaye sahiplerinin,
kasaba avukatlar ile pratisyen hekimlerin eline gemi ve halk meclislerde temsil yeteneini yitirmi
olur. Politikay geim arac haline getirenler, iktidarda kalma srelerini uzatabilmek iin tabandaki
kalabal politikadan korkutur hi deilse tiksindirirler. Zaman zaman politikann bir irkef ve bi-
limle uramann fazilet olduu en kdemli politikaclar tarafndan ifade edilir. Fakat politikaclar ok
ikyeti olduklar bu ortamdan bir trl ayrlmak ve uzaklamak istemez, davranlar yzne vuru-
lunca da politikann bir hastalk olduunu ve bu hastalktan bir trl kurtulamadklarn ifade ederler.
Politika hastalna tutulduklar iin idam sehpasna kadar gittikleri halde, geri dnp yeniden politika
yapmaya balayanlar vardr.
Biopolitika
17
Bizim kanmza gre ileri topluluklar politika szcn bizim gibi anlamyor ve insanlarn politi-
ka yapma haklarn kstlamak istemiyorlar. Bu lkelerde bilim politikann hizmetine girmi olduu iin
mcadele deiik koullar altnda veriliyor. Bilimsel verileri toplumun yararna kullanma ve vatandan
yaantsn etkileyerek daha olumlu bir yaama dzeyine ulatrma yar haline gelmi olan politik
mcadelenin temelinde, yalan deil gerek yatmakta, bilim adam ile politikac ilikisi gittike kuv
vetlenmektedir.
leri lkelerde iktidarlar niversiteleri ve bilim adamlarn mavir olarak istihdam etmekte ve on-
lar aktif politikann iinde tutabilmek iin byk abalar harcamaktadrlar.
Buna karlk geri lkenin cahil politikacs bilim adam ile niversitelerden, aydnlardan ve iiler-
den korkmakta onlar kendi yannda ve ona itaat eder grmek istemektedir. Bunu salayamad zaman,
mmkn olmad halde bu gruplar politika dnda tutmaya almak, kendisine iktidarn srdrmek
iin tek are gibi grnr.
Bu deiik davran, geri lke politikacsn, ileri lke politikacs karsnda ok yetersiz ve hatta
zavall bir yaratk haline getiriyor. Ardnda ordusu, sermayesi ve niversiteleri, istikrara kavumu poli
tik planlar ile geri lke politikacsnn karsna kan emperyalist politikac, ona her istediini kolayca
dikte ettirebilmekte ve bir sre sonra kendi politikasnn uydusu haline getirmektedir.
Bilim adamlarn ve eletirmeleri ile kendisini uyaracak olan aydn gleri kiisel kar hesaplar
ile bask altna alarak politika yapmalarn yasaklayan geri lke politikacs, bu noktada ok zavall ve
ne yapacan bilemeyen, bundan dolay da muhalefette iken tenkit ettiklerini, iktidar sresince tekrar
tekrar yapmaya mecbur kalm yenik ve ezik bir insan durumuna geliverir. Sermayesi, bilimin destei,
belirli planlar ve ok zaman bamsz bir ordusu olmad iin borlanma, yabanc uzman kullanma ve
gl kabul ettii askeri paktlarla savunmasn destekleme ihtiyac duyar. Politikac bu noktaya geldii
zaman kendi insanlarnn gznde sevilmeyen ve gvenilmeyen bir vatanda haline gelmitir.
Seimle ya da geri lkelere has zorlama metotlar ile iktidardan drld zaman, yapabilecei
tek i sabrl olmak ve yeni yalanlarla yeniden iktidara gelmek iin frsat kollamak olacaktr. Bundan
dolaydr ki geri lke politikaclar, politikay irkef olarak nitelerler.
leri lkelerde bir bilim ve bilimden en ok yararlanan eylem olarak politika, topluma hizmet et
menin en elverili aracdr. Byle olmasna ramen ileri lke politikaclar zaman gelince politikadan
ekilmeyi ve isimsiz bir vatanda olarak sessiz sedasz yaamay bilirler. Toplum iinden kard daha
ehil ve daha yararl bir gurubu i bana getirdii gn, nceki politikac srecini tamamladn ve top
lumu zorlayarak i banda kalmaya almann toplum kadar kendisine de zarar vereceini bilir.
leri lke politikaclar toplumun daha ehil politikaclar ve politik gruplar dourmasn salamak
iin politika yapmay yasaklamaz, kendilerinden gl olanlar ve hatta politik kartlarn aktif politi
kann iinde tutmak iin aba harcarlar.
Son yllarda toplum ii ve toplumlar aras ilikiler ok deimi ve ok gelimi olduu iin politika
snrlarn geniletmek zorunda kalmtr. Toplumun ve kiilerin yaantsn etkileyen btn etkenler
politikac tarafndan teker teker ele alnm ve amac gerekletirme bakmndan deerlendirilmitir.
Eski politikaclar yalnz sosyal bilimlerden yararlanarak, insann sosyal yan ile ilgilenirlerken, ada
politikac biyolojik temeli de yoklam ve insann bu yann etkileyen giriimlerin deerli sonular
verebileceini grmtr. Politika yapmak yle dursun politikann iinde yaayarak, bilimsel verileri
ada politikann arac haline getiren bilim adamlar ile niversiteler, toplumlarna g kazandrmakta
politikacya nazaran ok daha yararl oldular.
Geri lke teknisyeni politika yapmaktan korkarken, ileri lkelerde bilim adam ile politikacnn
ibirlii yapm olmalar aznlkta olmalarna ramen, geri lkelerin kolayca yenemeyecekleri yeni
glerin ortaya kmasna sebep oldu.
Bu gler bugnk ortamda ileri lkeler halk kadar, kendi politikaclarnn ihanetine uram geri
lkeler halklarnn kaderini de elinde tutmakta, kendi semeninin mutluluunu artrmak ve iktidarda
kalabilmek iin baka lkelerdeki a, yoksul ve cahil ounluu kyasya smrmektedir.
Gl toplumlar eskiden de byle yapyor, kendilerinden olmayanlar dize getirerek smrebilmek

iin ordularn harekete getirerek, kar tarafta korkuya dayal bir bask ve bu bask zerinden srd
rlebilen bir smr dzeni kuruyorlard. Daha sonra politikaclar koruyucu melekler gibi ortaya kp,
savalar engelleyerek baz sorunlar mzakere yoluyla zmleyebileceklerini iddia ettiler. Askerler
bu kurnaz insanlar karsnda ikinci plana itilirken, politikac toplumda birinci snf vatanda nitelii
kazand. Toplumun btn varlna ve zinde glerine sahip kmaya alan ve onlar kendisine uygun
grnen bir ynteme gre ynetme eiliminde olan politik kadrolar zaman zaman hatalara dtler ve
kar koyamayacaklar tepkilerle karlatlar.
ktidar bilinen yollardan giderek ele geirmi olan politikaclarn, kendi insanna kar yabanclar
la ibirlii yaparak onun gcn bir bask arac olarak kulland ok grlm bir olaydr. Osmanl
mparatorluunun son gnlerinde bu tip yneticilere ve politikaclara ok rastlyoruz. Bugn de geri
lkelerde kendi halkn ezerek ve yabanc glere dayanarak iktidarda kalabilen politik kadrolar var.
Kiilik bakmndan yetersiz ve mensup olduu topluma kar insafsz bir aznln yabanc glere
dayanarak kurduklar hegemonyann temelinde ok zaman biopolitik uygulamalar yatmakta, fakat bu
uygulamalara araclk eden politik kadrolar bu eit uygulamalarn toplumun kkn kazmaya kadar
gidebilecek bir ihanet olduunu fark edememektedirler. nsanlarn biyolojik temel ihtiyalarn ele ala-
rak toplumu midesinden yakalayan ve gle oynaya lme kadar gtrerek kitle halinde yok etmeyi
ama edinen bu uygulamalar anlayabilmek iin Biopolitik szcnn ifade ettii manay anlamak ve
amzn olaylarn bu adan eletirmek gerekecektir.
Bilindii gibi stn bir yaratk olan insann toplu halde yaamas sonucu ortaya kan sosyal
meseleleri ve sosyal yanlar vardr.
Endstri toplumlar ile endstri tesi toplumlarda var olan olanaklar sayesinde temel ihtiyalarnn
tm en iyi ekilde karlanm olan insann sosyal yan ar basmakta ve bu toplumlar yneten politi
kaclar ounlukla sosyal bilimlere nem vermektedirler.
Buna karlk geri braklm tarm lkelerinde insanlar yaantlarn geni apta etkileyen temel
ihtiyalarn optimal seviyede karlayamamlardr. A ve yoksul insanlarn sosyal davranlar ile do
yurulmu ve eitilmi insanlarn sosyal davranlar arasnda nemli farklar olduundan, geri lkelerin
politikaclar emperyalist lkelerin politikaclar gibi hareket ettiklerinde baarl olamyorlar.
Batl emperyalist lkelerin karlarnn nemli bir ksm geri lkelerin kaynaklarna dayal olduu
iin, onlar kendi toplumlarnn meselelerini bilimsel incelemelere konu yapp izleyecekleri yolu -
rendikten sonra, ihtiyalar gereince karlanmam yoksul insanlarn sosyal davranlarn etkileyen
biyolojik faktrleri ele aldlar ve smr asndan deerli saylabilecek sonular elde ettiler.
Biopolitika
19
Biopolitik, ite bu bulgulara ve bir sredir geri lke insan zerinde yaplan denemeler sonu elde
edilen sonulara dayanmaktadr. Bata ABD olmak zere geri lkelerde kar olan batl emperyalist
topluluklar, kendi insanlarn ynetmede sosyal politika kurallarndan yararlanrlarken, geri lkelerde
biyolojik temele dayal uygulamalardan ok daha elverili sonular alyorlar.
Doum Kontrol, Yiyecek Yardmlar, nsan Gc hracat, Borlandrma, Teknik Yardm, Kltr
Emperyalizmi, Tarm Politikasn Yozlatrma gibi ada giriimlerin tabannda biopolitik hesaplar
yatmaktadr. Bu politikann ince hesaplarn bilemeyen ve politikay seim zamannda nutuk atarak
ve yalan syleyerek halk kandrma, onlarn oyunu alarak iktidara geldikten sonra alabildiine ezme,
polis zoru ile sindirerek saltanatn srdrme olarak anlayan geri lke politikacsn sonunda hesabn
veremeyecei maceralara srkleyen bu konudaki bilgisizliidir. Bu bilgisizlik biopolitik kurallar iyi
bilen emperyalist politikacnn iine yaramakta ve bundan dolay alabildiine istismar edilmektedir.
Bilgisizlii, beceriksizlii, samimi olmay dolaysyla kendi insanlarnn beslenme, barnma, snma,
aydnlanma, giyinme, eitim, salk koruma, dinlenme, elenme gibi temel ihtiyalarn salayamayan
geri lkeler politik rgtleri, iktidar ellerine geirdikleri zaman bu ihtiyalarn dardan karlanmasna
gz yumar ve ihtiyacn karlan karl lkenin btn doal kaynaklar ile paraya deitirilmesi
mmkn olanaklarn yabancnn kontrolne terk ederler.
Toplumun biyolojik ller iinde yabanc kontrol altna girmesi, o toplumun tutsak edilmesi
ve bamszln yitirmesi demektir. Byle olmasna ramen geri lke politikacs bilebildii sosyal
kurallar iinde o toplumu ynettiini ve hatta ileri gtrdn zanneder. Gszl ve bilgisizlii
dolaysyla yabancya uyarak iktidarda kalabilmek iin onun tavsiyelerine uyar. Gerekten de bu lke-
lerde yaantsn srdrmek hi deilse, seim zaman karnn doyurmak iin belirli politik kadrolara
oy veren a insan srleri belirir.
Bunlar bir lokma ekmek iin kendi kanndan gelme insan ldrebilecek kadar artlandrlr ve
lkeyi yabanc hegemonyas ile bilinsiz politikacnn elinden kurtarmaya abalayan glere kar -
karlar.
Biyolojik ihtiyalar bakmndan alkla tokluk, varlkla yokluk snrna kadar getirilmi olan top-
lumlarda marjinal bir dzen srdrlr. Gerekleri sylemeye alanlar ala mahkm edilir ve ka
rnlarn doyurabilenler yalan sylemeye zorlanrlar. Bu politika endstri toplumlar ile endstri tesi
toplumlarda geerli olan sosyal yn gl politikadan ok deiik ve biyolojik temeli esas alan deiik
bir politikadr. Dnya nfusunun te ikisi bugn politika bakmndan bu insanlk d ller iinde ya
amaya mahkm edilmitir. Trkiyemizde de geerli olmas bakmndan biopolotikann temel kuralla
rn renmeye alalm.
Kanunlarla yasaklanm olmamasna ramen biyopolitikann temel kurallar halkmz ve aydnlar-

mz tarafndan iyi bilinmemektedir. yi bilinmemesine ramen baz politik kadrolar bu eit politikann
ana prensiplerine uygulamalarnda geni yer ayrrlar. rnein baz partilerin yoksul halk kitlelerini
kandrarak, daha mutlu bir hayat vaat ederek ve bazen de korkutarak oylarn almalar biyopolitik ku
rallara dayaldr.
Ekonomisi gl emperyalist devletlerin a lkelere yiyecek yardmlar yapmalar ve bir grup insa
n doyurarak hizmetkr haline getirmelerinin temelinde de biyopolitik kurallar yatar.
nsanlar aslnda igdleri nedeniyle varlklarn korumak ve yaamak isterler. Btn canllarda
rastladmz lmden kama ve yaanty srdrme igds insanda da vardr. Bu nedenle insan
sava sevmez. oluk ocuu ile birlikte mutlu bir hayat srmek ve nefsinden baka neslini de srdr-
mek ister. nsan sava tehdidi ile korkutur veya rktrseniz, ondan pek ok taviz koparabilirsiniz.
Klasik politikac bunu bildii iin Sava Korkusu nu hem i ve hem de d politikada ok kulland.
Toplumlarda i ortam kart zaman, bir sava tehlikesinden sz ederek kartlarn susturmak ve
gerekirse rfi idare ilan ederek koullar sktrmak alaturka politikacnn rahat etmek iin sk sk ba-
vurduu arelerden biri olmutur. Milletleraras siyaset alannda zaman zaman sava korkusunun yayl-
mas, silah imal eden ve silah ticareti ile geinenler iin pazar bulmann en kolay aresiydi. Bu amala
geri lkelerde savalar karmak ve iki taraf ayr ayr tahrik ederek, sava d toplumlar korkuturken
savaanlarla alveri yapmak emperyalistlerin yzyllar boyu uyguladklar bir dzen olmutur.
Son 20 yl iinde insann verimli olarak istismara elverili yeni bir yan kefedildi. nsan hem yaa-
mak ve hem de karnn doyurmak istiyordu. kinci Dnya Sava srasnda a kalan uygar toplumlarn
bile bir lokma ekmek iin rezil olduklar iyice grlm ve deerlendirilmiti. A kaldklar zaman
sokaklarda kedi kpek avna kan insanlar, bu denemeden sonra alkla tehdit etmek, propagandaya
bir silah gibi kullanarak alk korkusu yaratmak, batnn sessiz savata kulland en etkili silahlarndan
biri haline geldi. u gnlerde te ikisi gizli aln elinde kvranan Dnya milletleri, hem sava ve
hem de alk korkusunun tehdidi altndadrlar. Nijerya ile Biafra arasndaki savalarda bu iki korkunun
birlikte kullanldna tank olduk. politikada, geri lke politikacsnn kulland etkin silahlardan
biri gene alk korkusudur. ktidara boyun emeyen ve onu eletirmekte, halk uyarmakta srar eden
retmeni ve aydn alk beklemektedir. Bir grltye getirilip lekelenerek iinden atlan memur kendi
lkesinde yiyecek bir lokma ekmek bulamaynca, yabanc teknolojilerin emrinde ii olarak almay
gze alp toprandan kopmaktan baka are bulamyor. Bunun tesinde lm korkusu da zaman za
man halk arasnda yaylmakta ve baz reaksiyoner genlerin mehul ahslar tarafndan ldrlmesi ve
katilin hibir zaman bulunamamas muhalefeti sindirmektedir.
Korku ortamnda insanlar elde edebileceklerinden daha az ihtiya maddesi ile geinmeye raz et-
mek kolaydr. lm korkusuna kaplanlar yoksul yaamaya raz olurlar. Alk korkusuna kaplanlar da
bir lokma ekmee raz edebilir ve normal koullar iinde yemeye raz olmayacaklar baz yiyecekleri
onlara satabilirsiniz.
Biz Sessiz Sava isimli kitabmzda bu uygulamalara deinmeye almtk. Bundan nce Ararat
Yaynevi tarafndan yaynlanm olan bu kitapta ele alamadmz ve ele aldmz halde yeterince
aklayamadmz baz konular bu kitapta daha etrafl bir ekilde anlatmaya ve politikaclarn halk
sava ve alk tehdidi ile korkutmalarnn tabannda yatan nedenleri aklamaya alacaz.
Her lkeden daha gl ve btn toplumlardan daha tok bir topluluk olmalarna ramen
Amerikallarn Bar ve Sava szcklerini neden dolay ok kullandklarn, a olmadklar halde ne-
den dolay alktan sz ettiklerini bu suretle daha iyi anlayacak ve toplumumuzdaki uygulamalar daha
iyi deerlendirebileceiz.
Bu aklamalar kapsam ok geni olan ve her geen gn biraz daha genileyen biyopolitik uygula
malarn kk bir ksmn tekil edecek ve ounlukla Alk Korkusu zerinde durulacaktr.
21
II
ALIK KORKUSU
23
ALIK KORKUSU
Korku kapsam ok geni bir duygudur. nsanlar bu duyguyu iyi tanr ve erken renirler. Kendini,
kendi llerine gre, emniyet iinde hissetmeyen her yaratk korku duyar. Kundaktaki ocuk ve 70
yl yaam insan, deiik olaylar karsnda deiik tepkiler gstermelerine ramen, her ikisinin de
korktuklar baz eyler vardr.
Toplumlar ynetenlerle smrenler yzyllar boyu korkudan ok yararlandlar. Korkutulan insan,

sinmekte ve kart glere kolayca boyun emektedir. Dnyadan korku silinebilseydi, ounluun
ikyeti olduu smr dzeni de kendiliinden ortadan kalkm olacakt...
Korkular Dnyamzdan hibir zaman kaldrlamad. nsann bilmedikleri ile kendisinden gl

olana kar duyduu korku hissi, her ada ekil deitirerek egemen gruplarn elinde bir bask arac
ve bir silah gibi kullanld. Korkutulan milyonlar kleletirilip altrldlar. Emeklerinden baka, sa-
hip olduklar kaynaklar alabildiine smrld. Din korkusu, Tanr korkusu, kral ve imparator korku-
su, aa ve bey korkusu bugnk Dnyada bile geerli korkulardr. Korku yerine sevgiyi yerletirerek
toplumlar ynetmek her zaman mmkndr. Zor olan bu ekil zaman zaman denendi. Fakat bu tarz
ynetimde, yalnz gl liderler baarya ulatlar. Tembel ve bencil yneticiler ile ynetimler ok za-
man korku zerine kurulmu yntemler buldular. Engizisyon mahkemeleri kuruldu. nsanlar arenalarda
hayvanlara paralatldlar. Silahl ordular masum ve silahsz insanlar paralad. Uygar lkeler bu vahi
saldrlar atom bombalarna kadar gtrerek yz kzartc rnekler verdiler. Korku, Dnyay ynetmek
ve smrmek iin bugn de en etkin ara olarak kullanlyor.
amzda ABD'ne bakanlk eden kiiden tutun da, Orta Dou Teknik niversitesindeki ilerici
renciye kadar herkes bir eit korku iinde yaamaktadr. Bu korku dzeni, irazesinden iyice km
ve sosyal dengesi alabildiine bozulmu Dnyamz, dengede tutmak iin tek are gibi grlmtr.
Bilim adamlar bildikleri baz gerekleri korku dolaysyla syleyememekte, hakszla urayanlar bu
yzden haklarn arayamamaktadrlar.
Korkutulmu yzbinler, politikaclarn vaat ve kandrmacalarn korkular yznden doru szler-

mi gibi dinlemekte ve oylarn bunlarn en baskn olanlar iin kullanmaktadrlar. .
Kylerde aaya esir ve kle olmu topraksz kyl, bir taraftan can korkusu ve bir taraftan da alk
korkusunun etkisi altnda, yaantsn kadere balayarak srdrmeye alyor. niversiteyi bitirdikten
sonra olup bitenlere akl erdii halde, sesini soluunu karmadan, olaylara gz yumarak grevine gi
den, etliye stlye karmadan, bir derece terfi edebilmek iin yllarca bekleyen memur, bir eit kor
kunun basks altndadr.
Kye Atatrk ilkelerini getirmeye alan retmen, smr dzeninin ileyi tarzn ok iyi bildii
halde, ekmeinden ve hakkn alamayacandan korktuu iin sinmitir. Karncalar k aylarnda a kal-
maktan korktuklar iin, btn yaz yuvalarna tane tayorlar. Kzlay'da elindeki lastik copu sallayarak
dolaan toplum polisi, korkunun temsilcisi olarak aramzda dolayor.
Nihayet ABD Kltr Merkezinin vitrinlerindeki resimler korkunun rtkanln yapmak iin bu-
raya aslmaktadr. Korku XX nci yzyl insannn ruhuna, iliine kemiine sinmi ve zellikle geri
lkelerde smrnn destei olmutur. nsanlar korkusuz kiiler gibi davransalar ve hibir eyden
korkmadklarn syleseler de, aslnda korkularnn tutsa olarak yaamaktadrlar. Sevgiyi ve sevmeyi
oktan unutmu, paradan baka hibir deer tanmayan belli bir aznlk emperyalist ve kapitalist l-
kelerden balayarak Dnyann her yanna korku yaymakta, kendi korkularndan bu suretle kurtulma-
ya almaktadrlar. Sahip olduklarn yitirme korkusu varlkl insan rgtlerini vahi yaratklar gibi,
yoksullar korkutmaya itekliyor. Onlar herkesin korku iinde olmasn, karn a olsa da hayatndan
memnun olduunu ifade edecek kadar korkutulmasn arzuluyorlar.
Kuzu postuna sarlp geri lkeye dost olarak giren smrgeci, yoksul insanlara yiyecek ve giyecek
datrken srtmakta bir taraftan da bu lkelere eitli korkularn tohumlarn serpitirmektedir. Uygar
toplumda lmden ve lmden sonra ocuklarnn srnmesinden korkanlar sigorta irketlerine m
teri oluyorlar. Hastalktan korkanlar ila irketlerinin smr konusudur. Gl toplumlarn kendilerine
saldrmasndan korkanlar ordularn donatmak iin silah endstrisine milyonlar dyorlar. Halknn ya-
banc tarafndan soyulmasna gz yuman ve hatta yabancyla i birlii yapan geri lke yneticisi, dzen
deitii gn lkesinden kamak iin uak satn alyor. Papazdan ya da ldkten sonra cehenneme gidip
yanmaktan korkanlar, ncil satn alyor ve sokaklarda gsteri yry yapacak kiliselere mabetlere
dolarak uslu uslu ibadet ediyorlar. inden atlmaktan korkan ii sekiz saat aralksz alyor.
Sonu olarak korkunun eidi arttka ve etkisi oaldka dzen garantilenmekte, sermayeyi elin-
de tutanlarla, bugnk dzenden memnun olanlarn korkular azalmaktadr. Bundan dolay, XX nci
yzyl korku yzyl olarak isimlendirmek yanl olmaz.
amzda biri bir dierinden daha etkin binlerce korku iinde yayoruz. Biz bu kitabmzda bug
ne kadar eitli alardan incelemeye altmz alk ve beslenme konusunu; bir de korku asn-
dan incelemeye alacak ve emperyalizmin elinde alk korkusunun ne ekilde deerlendirildiini
aklayacaz.
nsanla Doa, dier yaratklar ve hatta insanla insan arasnda alar boyu srp giden, ferdin varl-
n ve neslini korumaya ynelmi bir kavga vardr.
Alk Korkusu
25
nsann akll, bilinli ve eitilmi bir yaratk olarak gerekletirdii bu mcadele, hayvanlar ve
bitkiler Dnya'snda deiik igdlerin ve mekanizmalarn etkileri ile mmkn olmaktadr. Bir ferdin,
bir trn veya bir toplumun karnn doyurmak ve neslini srdrmek iin giritii mcadele, doal kay-
naklardan kendine ayrmak istedii pay, ayn mcadele iinde olan dier fertleri, trleri ve toplumlar
etkilemekte, bu suretle kiiler, trler ve toplumlar aras atmalar domaktadr.
Yzeydeki neden, ne olursa olsun, kiiler, trler ve toplumlar arasndaki atmalarn yiyecein
paylalmas ve neslin srdrlmesi temeline dayal olduunu kolayca grebiliriz.
Dnya'y atee veren ve milyonlarca insann lmne sebep olan, Birinci ve kinci Dnya
Savalarnn bir sra politik nedene balanmas arzu edilmekte ve tarih kitaplar bunu bu ekilde izah
iin almakta iseler de, her iki savan Avrupa'nn ortasna hapsedilmi ve patates yemee mahkm
braklm alkan bir toplum olarak tanmlanan, Alman toplumunun, snrlarn aarak, yaayan ku-
aklara yiyecek tedarik etmek iin harekete getii ve doacak kuaklara yaama olana hazrlamaya
alt bilinmektedir. Her iki sava da, oturduu kck adadan Dnya'ya hkmeden ve Dnya'nn
btn doal kaynaklarn kendi kar iin istismar eden Anglo Sakson topluluklara kar verilmi, bu
toplumlar da ellerindeki olana muhafaza edebilmek iin Almanya ile onun yannda yer alm olan
topluluklarla atmlardr.
Savalarn sonular ne olursa olsun, yenen ve yenilen toplumu atmaya ve hayatn tehlikeye
koyarak savamaya itekleyen neden alk korkusudur. Bunlardan biri a karnn doyurmak ve dieri de
doyurmak iin smrd kaynaklar muhafaza etmek iin savaa girmekte, alk korkusu toplumlar,
trleri ve kiileri btn glerini ortaya koyarak dvmeye mecbur brakmaktadr.
Alk gerekten de korkulmas gereken bir durumdur. Alk ekenler ile al yakndan tanyanlar
bunu gayet iyi bilirler. Hayvanlar a kalnca yavrularn yemekte, insanlar hayvanlap, hayvan gibi
davranmaktadrlar.
Trkemizde halk diliyle Alk sofuluu bozar, A kpek frn deler gibi szcklerle ifade
edilmeye allm olan, a yaratn davran bozukluklar, tarihlerde insan topluluklar zerinde de
izlenmitir. nsanlar a kalnca yaadklar topraklar, kylerini, analarn, babalarn, kanlarn ve o-
cuklarn geride brakarak baka lkelere g edebilmektedirler.
u gnlerde yz binlerce Trk iisinin bunu yaptna ve ekmeini aramak iin yabanc lkelere
g ettiine tank oluyoruz. Bat Almanya'dan, Avustralyaya kadar il yavrusu gibi dalan iilerimiz
karnlarn doyurma olana aramaktadrlar. Btn Dnya'da kylerden kentlere akn, alk korkusunun
etkiledii bir akmdr, kylerini, oluk ocuunu, hsm akrabasn, iftini ubuunu geride brakarak,
kentin gecekondusuna yerleen ve kentliye hizmet etmeye raz olan kyl vatanda, alk korkusunun
etkisi altndadr.
Bankadaki ve kasasndaki para ile sahibi olduu mlkn deeri milyarlar aan i adamn, sosyal
adalet deyiminden korkutan ve uykusunu kararak, onu kendi insanlarna kar yabanc sermayedar-
larla ortak eyleme ynelten duygunun, alk korkusu olduunu bilmeliyiz. nk bu insan da bir dzen
deiikliinin kendini a brakabileceini, hi deilse karnn eskisi gibi doyuramayaca bir ortama
itekleyebileceini sezmekte ve bu sezinin etkisi altnda bazen ihanete kadar uzayabilen eylemlere giri
mektedir.
Dnya kapitalistleri alk korkusu ve neslini srdrme igdsnn etkisi altnda birleip, millet
leraras bir ittifaka ynelirlerken, a topluluklarda ayr bir dzeyde birlemekte ve karnlarn doyura
bilecekleri bir ortam yaratmaya almaktadrlar.
A topluluklarn hzla remeleri ve tkettikleri yiyecek miktarnn logaritmik kalplara gre artmak
ta oluu, Malthus'dan bu tarafa tok olanlar rktm ve bu insanlarn gn gelip ekmeklerine ortak ola-
bilecekleri korkusuyla hareket edenler, oalan topluluklar ksrlatrmak iin haplar, helezonlar kat
etmilerdir.
Hindistan, Trkiye, Pakistan ve baz Afrika lkelerinde uygulanan ve Amerika tarafndan finanse
edilen doum kontrol projeleri bu amaca ynelmitir. Rusya hegemonyas altna ald Macaristan'da
bundan dolay doum kontrol yapyor. Tek olanlar a olanlardan korkmakta, a olanlar da a kalmala
rnn nedenlerini rendike enselerine vurup, lokmalarna ortak olanlara kzmaktadrlar. Bu korku ve
kzgnlk XX nci yzyln ikinci yarsnda a ve tok milyonlarn gelecee gvenini yitiren nedendir.
Birinin yiyip, bir bakasnn onu seyretmeye ve alklamaya mahkm edilmesinin nelere sebep olabile-
ceini bilenler, Dnya'nn yeni mcadelelere srklenmesinden korktuklar iin, smrgeci lkeler ile
smrlen lkeler arasndaki uurumu derinletiren olaylar eletirmeye ve etkilerini azaltmaya al-
yorlar. Bu amala milletleraras konferanslar toplanyor.
Gndemi ne olursa olsun, bu konferanslara hkim olan duygu, alk korkusudur. Zengin lke-
ler elindekini kaybetmemek ve a lkeler de karnlarn doyurmak iin areler aramaya ve teklifler
getirmeye balaynca anlama mmkn olamamakta ve bilim adam olmaktan ok, politikac hviyeti-
ne brnm olan delegeler, ezeli korkunun etkisi altnda parlak szler, kuyruklu yalanlar syledikten
sonra dalmaktadrlar.
A ve yoksul insann hayatna son vererek, tketime ortak olmasn engellemek ve bu suretle tok
olanlar a kalma korkusundan azade yaatmak iin, eitli giriimler yaplmtr. Eski savalar ve niha
yet son savalarda, uygar olduunu iddia eden toplumlarn insafszca denedikleri atom silahlar, hareket
noktas alk korkusu olan giriimlerdir. Bugn sava koullar deimi ve bar olarak tanmlanan
ortamda gelecek kuaklar imha etmek iin yeni areler bulunmutur. Geri lkelerin kadnlarna taklan
her helezon ve yutturulan gebelii nleyici hap, bir atom silah gibi vazife grmekte, karn tok olanlarn
rahata uyuyabilecekleri bir Dnya yaratmak iin etkili olmaktadr.
Hindistan'da doan bir milyon ocuk, Pakistan'da, Trkiye'de, Uzak Dou ve Afrika ile Gney
Amerika'da doarak bunlara katlanlar, New York gkdelenlerinin at katlarnda viski ierek ve hav-
yar yiyerek karn doyurmakta olanlar korkutmaktadr. Sosyal adalet kavramnn fertler arasnda deil,
toplumlar arasnda da anlalmaya ve benimsenmeye balam olmas, yaratt dengesiz Dnya'nn
kayman alarak yaamaya alkan olanlar, alk korkusunun bunalmna itekliyor. Birleik Amerika,
Kanada, ngiltere, Bat Almanya, Fransa gibi tok topluluklarn; alktan geri toplumlara nazaran daha
ok korkmalarnn ve Birlemi Milletler Gda ve Tarm Tekilat (FAO), Birlemi Milletler ocuklara
Yardm Fonu (UNICEF), Dnya Salk Tekilat (WHO), Alktan Kurtulma Kampanyas (FFH) gibi
kurulular iinde, geri lkelere nazaran daha aktif olmalarnn asl nedeni budur.
Dnya nfusunun byk bir ounluunu yoksulluk, cehalet, sefalet ve alk iinde yaama-
ya mahkm ettikten sonra, kasalarn doldurup, gbeklerini iirenler, kendilerini alk korkusundan
kurtaramyorlar. Bunlar evresi 99 a kedi ile evrilmi ve azna ald cier parasn bakalarna
kaptrmamak iin hrlayan kedilerin kzgnlk, korku ve hiddeti iinde lokmalarn rahat yutamamakta
ve yuttuklar her lokmann sayldn bilmektedirler. Geri ve smrlen insann korkusuna gelince, bu
doal snrlar amamakta ve bu insan ok zaman a kalmasna sebep olan nedenleri iyi tanmad iin,
Tanr'y, yahut kendini sulamaktadr. Geri lkelerde yerlemi olan Tanr korkusu, Tanr'y sulamaya
pek elverili olmad iin, rnein lkemizde a kalan kyller Allah' deil, Felei sularlar.
Alk Korkusu
27
Genel olarak hkmetleri ve iktidarlar ile aydnlar, kendilerini smren ve kaynaklar bakalarna
peke eken kadrolar sulamak kimsenin aklna gelmez. nk bu bilinli kadrolar halk kandrmak
ve a kalmalarnn nedenlerini, onlara ilerine geldii gibi kabul ettirmek iin, bazen yamurun ya-
madn ve bazen de yamurlarn ok yadn sylemektedirler. thalat ve ihracat dalaverelerine,
yabancyla ortaklklar kurularak gerekletirilmi olan haince smr projelerine geri lke insannn
akln erdirmek zor bir itir. Eitim uygulamalar, halk tabakalarnn alklarnn nedenlerini renme-
lerine engeldir. Bundan dolay geri lke insan a kalmasndan ok zaman ya topran, ya kendisini
sorumlu tutar, yneticiye balanr ve inanr. nsan, yarasa kuundan ok daha stn bir yaratk olmasna
ramen, geceleri yarasa kuu kadar iyi gremez. Maymun bir aaca trmanrken insandan daha yeterli-
dir. Kedilerle kpekler yer sarsntlarn bizden nce haber alrlar. Tpk bu rneklerde olduu gibi, geri
lke insan da aln nedenini anlamakta ve ona kar savamakta insan olmasna ramen yetersizdir.
O yalnz evindeki bir kilo budaya sahip kmay ve onu komularna aldrmamay veya kaptrma
may bilir. Btn korkusu da budur. Topran aalarn elinde toplanm olmas ve kendisinin yarc ola-
rak a karnna almaya mahkm edilmesi, kendi aklnca Felein cilvesidir. Be parmak bir deildir.
Tanr, istediini a istediini tok koyar. Geri lkelere has mistik felsefe, bir yn ile herkes iin yararl
olmaktadr. Bu inancn smrgeci lkeler tarafndan takviye edilmesinin bir nedeni de budur.
Karn tok olanlar, korkularn azaltmak ve geri lke insannn ensesine vurup azndan aldklar
lokmalar saymalarna ve zaman gelince hesap sormalarna engel olmak iin, tevekkl felsefesinin
glenmesini ve onlarn yerine Tanr'nn sulanmasn arzu ederler. Din rgtleri bundan dolay el al-
tndan desteklenir. Yobazlk himaye grr, gericilik okanr. Gerei syleyenler maddecilik, kom-
nistlik, boleviklikle sulanrlar.
Oysa btn dinlerin tarif ettii Tanr cmert ve kullarna kar eit davranan, adil bir varlktr. Tanr,
iyiden, alkandan, dorudan ve gzelden yanadr.
Tanr byle tanmlannca, ok zaman ktl tanmayan, iyiden, doru ve gzelden yana olan
geri lke insannn a kalmamas lazmdr. Oysa ki, durum incelenince, tembel, almadan para ka-
zanan, dalavereci, yalanc ve ktden yana olan topluluklarn rahat ve huzur iinde yaadklar, karn-
larn kolayca doyurduklar, baka lkelerin alkan insanlarn istismar ederek, kyasya altrarak
yarattklar deere el koyduklar grlr. O halde geri lkelerdeki aln nedeni Tanr'nn bu insanlara
kzgnl deil, ktden yana toplumlar ile bu toplumlarn geri lkelerdeki karc ve satlm kadro-
larnn doymak bilmez kar dknl ve alk korkusudur. Ksaca ifade edilmek gerekirse, bugn
tok olanlarn, alktan daha fazla korktuklarn ve ellerindeki olana yitirmemek iin akla gelen btn
ktlk ve eytanlklara bavurduklarn syleyebiliriz. Geri lkenin masum ve a insan alktan daha
az korkar.
Oysa bugnk Dnyann kaderini elinde tutan emperyalist lkelerin ve bu lkelerin davran-
na yn veren kapitalist gruplarn karlar geri lke insanlarnn alktan daha ok korkmalarndadr.
nk alk korkusuna kaplan toplumlar, daha ok retme abasna girer ve bu yoldan ileri lkelerin
tutsa olurlar. retimi artrmak iin gbre almak, tarm ilac almak, traktr almak ve yabanc lkeler-
den stn verimli damzlk hayvan ile tohumluk ithal etmek gerekecektir. Btn bunlarn gereince
kullanlp deerlendirilmesi iin teknik yardm, baka deyimle yabanc uzmanlara ihtiya duyulacaktr.
Sessiz Savan kurmaylar olan uzmanlarla, yabanc sermaye, ithalat ve ihracat oyunlar geri lkeye bir
girdi mi, bunun arkas gelecek, askeri anlamalar, paktlar, ikili anlamalar, gidip gelmeler ve nihayet
toplumun yozlamas ile doal kaynaklarn kontrol bunun ardndan gelecek ve kendini alk korkusu-
na kaptrm olan lke, bu defa sava korkusunun kapsn aldn anlayacaktr.
Alk korkusuna kendini kaptrm lkelerde ocuklarn Dnyaya gelmesini nleyebilir ve eer Do
um Kontrol kanunlarn parlamentolarndan karp uygulamaya koymazlarsa onlara Dnya Bankasn
dan kredi vermemek suretiyle gene alkla tehdit edebilirsiniz Eski Amerika Birleik Devletleri Savun
ma Bakan ve bugnk Dnya Bankas Genel Mdr McNamara Dnya Bankasnn son genel kuru-
lunda Doum Kontrol Kanununu benimsemeyen lkeleri Dnya Bankas kredilerinden yararlandrma-
makla tehdit etmiti.
Kendilerini alk korkusuna kaptrm geri lkelerden hibiri bugne kadar alktan kurtulamam
lardr. Korkunun ecele faydas olmad gibi a kalmay nleme bakmndan da hibir faydas olmad
denenerek renilmitir. Alk korkusuna drlm olan Trkiye bu korkuyu tanmad devrede
buday ihra ederken bugn Sonora-64 budayn denemi, verimi artrmak iin tohumluk, gbre, ila,
ara ve gere iin yabana milyonlarca dolar dedikten sonra 1969 ylnda 850.000 ton buday ithaline
mecbur kalmtr. Korkunun rn olarak Dnya Bankasndan alnacak olan 3.5 milyarlk ve % 6.5
faizli kredi ile Trkiye'ye sokulacak olan yksek verimli inekler, Sonora denemesinden daha iyi sonu
vermeyecek ve Trkiye'nin borlar daha da artacaktr.
Trkiye kendini alk korkusuna kaptrmam olsayd, btn bunlarn ve Amerika'nn retim art
bozuk yiyeceklerle buday stoklarnn Trkiye'ye satlmas bu kadar kolay olmayacaktr.
Trkiye gibi yaad ortamda mutlu ve kendi kendine yeterli olan Pakistan ve Hindistanda nce
ikiye blnerek birbirinin korkusuna drlm ve ordularn silahlandrma ihtiyac duyan bu kala
balk lkelere bir hayli silah satlmt. Bununla yetinmeyen emperyalistler szde insancl amalarla
bu lkelere girdiler ve sava korkusundan sonra, alk korkusunun rtkanln yaptlar. Bugn hem
Hindistan ve hem de Pakistan, eskisinden daha a ve Amerika'ya daha muhta durumdadrlar.
ki gnde bir birbiriyle arptrlan Gney Amerika lkeleri ile Afrika lkeleri benzer durumdadr
lar. Sava korkusu ile alk korkusu, te ikisi zaten a olan Dnyamz her gn biraz daha yoksul ve her
gn biraz daha mutsuz bir Dnya haline getirirken, Wall Street Bankalarndaki hesaplar kabarmakta,
emperyalist lkelerin gelirleri artmaktadr.
Bu durumda alk nedir bilmeyen ileri lkeler, eitli yollardan sava korkusu ile alk korkusunu
Dnyaya daha ok yaymak ve bu yoldan pazarlarn geniletmek iin elden gelen her eyi yapyor-
lar. nk korkunun tutsa haline gelen toplumlarn, zaman iinde emperyalizmin tutsa olaca
ve sessiz savan bilinen usulleri ile kolayca yere serilebilecei gayet iyi bilinmektedir.
...
Vietnam Savandan alnan sonular, bir ordu ateli silahlar ve modern aralarla donatlm olsa
bile, hakl ve inanl toplumlarn kolayca yenilemeyeceini ve silah zoru ile istenilen kalba sokulama
yacaklarn ak olarak gstermitir. Buna karlk alk ve korku ortamnda verilen gizli savala, birok
toplumlarn yaplarn ve inanlarn deitirerek onlar smrgeletirmek ve kaynaklarna el koymak
mmkn olmutur. Bugn uygar Avrupa bile, ABD'nin ekonomik basks altna girmi, kltrel yaps
deiiklie uramtr. Bu durumdan cesaret alan emperyalist lkeler son gnlerde alk korkusunu
yayma gayretlerine biraz daha hz verdiler.
Alk Korkusu
29
ABD Savunma Bakan McNamara, bu grevinden ayrlarak Dnya Bankas Genel Mdrlne
getirildi. nk Amerikan dolarlar ile makineli tfek mermileri ve Napalm bombalarndan daha ok
tahribat yapmak ve geri lkeleri daha abuk yere sermek mmkn olacak, silah zoru ile yola getirilmesi
g olan lkeler, ekonomik yaplar bozularak kleletirileceklerdi.
Eski Savunma Bakan, imdi Dnya Bankasnn Genel Mdr olarak gene ayn eyle megul
olmaktadr. Beri taraftan ABD Tarm Bakanl sessiz savan genelkurmay gibi alyor. AID kuru-
lular geri lkelere karlm bir ileri karakol ve bu lkelerin tarmsal retim olanan trplemek
iin alan bir kurmaylar rgtdr. Bunlar girdikleri lkelere ncelikle Amerikan retim artklar
ile yardmlarda bulunuyorlar. UNICEF, FAO, WHO, ILO gibi, ABD'nin etkilerine ak milletlera-
ras kurulular, eitli projelerde AID ile ibirlii yaparak mahalli retim kaynaklarn iyiden iyiye
trplyor ve alk korkusunu tavandan balayarak tabana doru yayyorlar. Bir taraftan ABD Tarm
Bakannn Chicago'nun lks otellerinde, doyurucu bir yemekten sonra att alk nutuklar, birka
gn sonra Trkeye tercme edilerek Tarm Bakanlmzdaki memurlarn masalarna datlrken,
bir taraftan da kokteyllerde; konferans ve ak oturumlarda, alk korkusunu yaymak iin propaganda
yaplyor. lkokul, Ortaokul ve Lise sralarndaki ocuklarmz bir Kilise kuruluunun hibe ettii bayat
sttozu ile artk undan yaplm rei tketirken, alk korkusunu ruhunda duymakta ve daha gen
yata bu korkuyla artlanmaktadr. Baz niversitelerimizde Rockefeller, Ford balar ve AID fonlar
ile kurulup faaliyet gsteren Doum Kontrol niteleri, frsat bulduka aln Dnyay tehdit ettiini ve
bunu nlemek iin ii ve kyllerin analar, baclar ve karlarn ksrlatrmalar gerektii haberlerini
yayyorlar. Hayvan a, topra a ve insan a Trkiye'de, olay gnlk basnn ba konusu haline ge-
tiriliyor. Fiyatlar hzla artarken gelirin ve cretlerin dk kal, korkuyu daha da yaygn ve etkin bir
korku haline getiriyor.
Toplum bu izgiye kadar getirildi mi artk onu masaya yatrmak ve bayltlm bir hasta gibi, ze-
rinde tm operasyonlar uygulamak zor bir i deildir. Miad gemi retim art rnlerinizi, kendi
lkenizde kullanamadnz gbre ve tarm ilalarn, demode tarm aralarn bu lkeye satarak para
kazanabilir ve bunlara karlk onun rnlerini, emeini, yeralt ve yerst kaynaklarn yok pahasna
smrrsnz.
Alk korkusunun yaratt ortamda gerekleen ikili anlamalarla, bu lkede askeri sler tesis et-
mek, lkeye askeri anlamalar imzalatmak ve modas gemi sava aralarn satmak mmkn olur.
Ekmei iin size muhta, alk korkusundan dona kalm insanlar, istediiniz ynde yozlatrmak
iin kltr emperyalizminin bilinen usullerini kullanr ve ngilizce retim yapan niversiteler kurarak
toplumu kendine yabanclatrrsnz.
Sattklarnz karl ele geen para ile bu lkede ortaklklar kurmak ve byk karlar transfer et-
mek mmkndr. Mahalli paray kullanarak kardei kardee dman eder. Seimleri karnza uygun
sonulara yneltirsiniz.
Tpk kiiler gibi, kendini korkulara kaptran toplum artk toparlanamaz.
Biz Trkler yaln savatan pek korkmayz. En ilkel sava aralar ile iyi donatlm ordular yurdu-
muzdan kovduumuz bilinir. Fakat korkulara ve akln kolayca almayaca hile ve oyunlara dayal olan
sessiz sava, ayn beceri ile baarp baaramayacamz henz belli deildir. Trkiye'ye silahla ve zorla
giremeyenler imdi bunu deniyorlar. Bu savata da yaln sava gibi kesin baarlar kazanabilmemiz iin
halkn bilinlenmesi ve bu savan cereyan tarzn renmesi gerekiyor. Sessiz Sava isimli kitab-
mz bu amala yazmtk. Bu kitab da ayn amala yazyor ve Sessiz Sava kitabnda deindiimiz
baz noktalara aklk kazandrrken, bir taraftan da alk meselesini korku asndan inceliyoruz. Kitap
tm ile okununca kar tarafn izledii strateji ile bizim amacmz daha iyi anlalacaktr.
31
III
CADI KAZANI
33
CADI KAZANI
te ikisi alk ve yoksulluk iinde yaayan ve belirli bir aznln mutluluu iin kle gibi alan
amz insanlarnn ounluu, Dnya'y bir cad kazan haline getirip, bu kazan kaynatanlarn kim
olduunu bilememektedirler.
Sosyalistler, kapitalistleri ve kapitalistler ise sosyalistleri bar tehlikeye sokan toplumlar olarak
itham etmekte, bununla da yetinmeyerek alk, sefalet, yoksulluk ve cehaletin msebbibi olarak gster
meye almaktadrlar.
Bu iki temel grn ikisine de inanmayan, yalnz gerei renmek iin abalayan bir insann,
cad kazanna dnm olan Dnya'da insanlarn mutsuzluuna are olabilecek bir forml bulmas ve bu
formln uygulamaya koymas mmkn deildir. mrn hakikati aramakla geirmi ve doa srlar-
n, insan yarar iin zmlemeye alm bilginlerin bulgular bile, bugn aalk amalarla kullanl
makta ve rnein gl toplumlarn masum milletleri ezip yok etmesi iin uygulamaya sokulmaktadr.
Demokrasinin, insan haklarnn, sosyal adaletin, insan sevgisinin vatan olduunu iddia eden lke-
ler, karlar atnca yoksul toplumlar karnca ezer gibi ezmekte, kklerini kazma amac ile uygar bir
topluma deil, bir hayvan srsne bile yaktrlamayacak eylemlere girimektedirler. Manevi deer-
lerin etkinliini tm olarak yitirdii ve maddi karlar iin bir ara gibi kullanld bir ada, insanlar
arasndaki ilikiler kar hesaplarna oturtulmu, byle olunca karn doyurma igds bilinen btn
etkenlerden daha etkin bir sorun haline gelmitir.
Ortaa'da, zellikle dou ve uzak dou lkelerinde dinin, insan nefsini kontrol altna almaya y
nelmi abalar, XX nci yzyln ikinci yarsnda gln adetler olarak nitelenmekte ve zellikle batl
lar gldrmektedir.
Batl henz inanlarn yitirmemi, manevi deerlere bal kalm toplumlar, inanlar zerinden
smrerek, daha canl ve daha renkli bir hayat yaamak iin elinden gelen her eyi yapmaktadr. Me
selenin bu ynnn incelenmesi, kimin doru kimin yanl yolda olduunun ortaya karlmas bi-
zim iimiz deildir. Bundan dolaydr ki, biz yaadmz an lleri ve deer anlay iinde, alk
korkusunun sebep olduu olaylar inceleyecek ve toplumlarla fertlerin karnlarn doyurmak iin giri-
tikleri karanlk oyunlar baz rnekler zerinden aklamaya alacaz.
ok eski alarda ve parann henz icat edilmedii devirlerde insanlar arasndaki alverilerin ihti-
ya maddelerini deimek suretiyle mmkn olduunu biliyoruz. Bugn bile baz ilkel topluluklarda ve
hatta Anadolu kylerinde uyulan bu adet gereince, pazarlarda yumurta ile buday, basma ile tereya
deiilmekte, evlenmelerde balk olarak, para yerine byk veya kkba hayvan kullanlmaktadr.
Bu dei tokuta btn ihtiya maddeleri kullanlmakla beraber, gda maddeleri nemli bir yer tutar.
nk besin ihtiyac, btn dier ihtiyalarn banda gelmekte ve hayati bir deer tamaktadr. Para
icat edildikten, bankalar kurulduktan, dviz alverii baladktan sonra, gayet karmak bir hal alan
milletleraras ticarette de, ilk ada uyulan deime usulnn hala kullanldn gryoruz. zellikle
endstri toplumlar, geri lkelerden satn aldklar hammaddeleri ileyerek mamullerini yksek fiyatla,
ayn topluma satarak geinirler. Besin maddesi retimine elverili topraklar olmayan kalabalk endstri
topluluklarnda yiyecek tedariki ok zaman bir ithal konusudur. Teknikte ileri lkeler endstri kesi-
minin, tarm kesimine nazaran gelir salama bakmndan stnln fark ettikten sonra, endstriye
ynelmiler ve gda maddesi tedariki ile hammadde temini iin geri lkeleri bir iftlik gibi kullanm
lard.
Daha sonra, savalar ve politik ilikilerin dzensizlii dolaysyla skntl duruma den endstri
lkeleri, hayati nemi olan besin maddelerini garanti altna alabilmek iin yeni yntemler aratrdlar,
mevcut imknlarn kullanarak skk hallerde beslenmelerini salayacak miktarda yiyecek retimini
salamay denediler. Tarm usullerinin modernletirilmesi ve bir birim toprak ile bir ba hayvandan
daha ok verim salanmas istikametinde yaplan teknik tarm almalar baarya ulatktan sonra,
endstride ileri olan lkelerin ounun kendilerine yetecek miktarda yiyecek maddesi retebildikleri
ve hatta retilen maddelerden bir ksm artk madde haline geldii iin ihracnn gerektii grld. Bir
ksm maceraperest Avrupalnn gidip yerletikleri Amerika ktas, hem endstrinin ve hem de tarmsal
retimin ar bast zengin bir lke haline gelince, milletleraras ilikiler daha da zorlat ve nemli me
selelerin ortaya kmasna sebep oldu. Besin ve hammadde reten geri lkeler artk tarmsal rnlerini
satamyor ve tarmsal rnlerini satamadklar iin, endstri lkelerinin mamullerini satn alacak maddi
gce de sahip bulunmuyorlard. Byk mcadelelerin balamasna ve savalarda milyonlarca insann
birbirini ldrmesine sebep olan bu dengesizlik, kinci Dnya Savandan sonra btn Dnya'y saran
ala ortam hazrlam eskiden yiyecek ve hammadde ihra eden lkelerin pek ou gda maddesi ithal
eden lkeler haline getirilerek, Amerikan retim artklar iin pazar gibi kullanlmak istenilmitir.
Amerika ve ayn paralelde alan baz yeni smrgeciler, bu yanl ve tehlikeli tutumlarn terk
edecek deillerdir. Son derece bencil ve tehlikeli bir Dnya grnn sahibi olan Anglo Sakson top-
luluu yzyllardr baka toplumlar ezerek ve smrerek varln koruduu iin, bu davran onlarda
alkanlk haline gelmitir.
Cad Kazan
35
Uyguladklar yaama dzeni dolaysyla ihtiyalar hayli yksek olan bu mutlu insan topluluklar,
mevcut dzeni srdrmek iin kendilerinden olmayanlarn kitle halinde lmelerine veya ldrlmele
rine raz olacak kadar egoisttirler.
retimde ve savata, baary salama bakmndan nemli faktrler olduu bilinen, teknik, serma
ye ve retim aralar ellerinde olduu iin Dnya'nn geleceini tayin gcne de sahip bulunan bu insaf-
sz insanlar, gnlerde ounluu tekil eden a ve yoksul hem cinslerine kar hunharca davranyorlar.
amzn egemen topluluklarn yneten kiiler, esirlerini kamlayarak onlara ehramlar ina etti-
ren Firavunlardan ok daha gaddar ve ok daha bencildirler.
Bu davrana kar bir tepki dzeni olarak ortaya kan halk idarelerinin ve sosyalist yntemin de,
peyki haline getirdii topluluklarda baka trl davranmadn gryoruz. Rusya'nn ekoslovakya ve
Macaristan'da giritii eylemler bunu ak bir ekilde gstermektedir.
Artk bir Cad Kazan haline gelmi olan Dnya'da rejimler ve sistemlerden ok insan ruhunun
bencil yan, igdleri, korkular ve evhamlar i grmekte, gl olan zayf eskiye nazaran ok daha
korkun bir ekilde ezmektedir.
Bir grup insann, ounluu kahrederek gerekletirdii mutlu yaama dzeni, hakkaniyete, bilime,
manta ve iyi niyete uymad iin, zaman iinde nasl olsa kecek ve smrlen masum insanlar,
kendilerini kahredenlerden hesap sorma imknn bulacaklardr. Fakat bunun kendi kendine olmasn
bekleyemeyiz. Mutsuz toplumlar iliki kurduklar ileri toplumlarn kendilerini nasl istismar ettiklerini
ve igdleri ile evham ve korkularna tutsak olan marazi bir aznln zevk ve sefalar iin, masum in-
sanlar nasl a braktklarn en ksa zamanda renmeleri ve bu smrye kar tedbirler aratrmalar
gerekmektedir.
Ktln daha uzun sre payidar olmasn engelleyecek ve bir Cad Kazan haline getirilmi olan
Dnya'mz mutlu bir yaama dzenine kavuturacak olan bilinlenme hzlanmal ve genilemelidir.
XX nci yzyln ikinci yarsnda baar ile uygulanan bir politikaya gre, herkes yaptnn ve
inandnn tersini syleyerek karn bu yoldan korumaya almaktadr. Trk halk arasnda ok
kullanlan bir rnekte belirtildii gibi, fahieler; namuslu olmann yararndan ok sz ederler.
Tpk bunun gibi hrsz olanlar, almamaktan, vatan haini olanlar vatanseverlikten, milletini satan
lar, milliyetperverlikten sz ederek z karlarn korumaya ve karnlarn doyurmaya alyorlar.
Savalar krkleyenler, bar korumak istediklerini ve masum toplumlara en modern ldrc si-
lahlarla saldrp, insanlarn kafalarn koparanlar, fakir fukarann evlerini yakanlar, uygarla hizmet
ettiklerini iddia ediyorlar.
Konferans salonlarnda sylenen, kitaplara yazlanlarla, uygulamalar karlatrlnca, fertler gibi

toplumlarn da bu kt usul benimsediklerini ve yalan syleyerek yaadklarn gryoruz.
Dnyamz bir Cad Kazan haline getiren bu tutum, insanlarn lokmalarn azndan kaparak, mide
lerine indirenlerin alkla mcadele ettiklerini sylemelerine de elverilidir.
Bundan dolay, retim artklar ile yoksul milletleri beslemek ve onlarn ilkokul andaki ocukla-
rna, annelerle babalarnn salayamadklar st salamak gibi faziletli davranlar iinde bulunanlarn
amalarnn ne olduunu kefetmek lazmdr.
Geri lkeler bunu birdenbire fark edecek bir ortamda deildirler. nk yeni smrgeciler el attk
lar toplumu daha nce incelemekte, onun neyi bildiini ve neyi bilmediini iyice aratrarak projelerini
uygulamaya balamaktadr. ok zaman geri toplum bilinlenip meseleyi anlad zaman, smrgeci o
lkenin btn kaynaklarn ve hatta ynetimini, bizzat yahut kendine yakn kiiler aracl ile ele geir-
mi ve onu kendini kurtaramaz bir duruma iteklemi bulunur. Biz sosyalist bloa hkim olan Rusya'nn
bu amala ne yaptn ve nasl hareket ettiini bilemiyoruz. Btn bildiklerimiz sansr szgelerinden
szabildii kadar ile gazetelerden okuduklarmzdan ibarettir. Ancak son 20 yl iinde sk ilikiler
kurduumuz ve yurdumuzda da baz uygulamalarna ahit olduu kapitalist bloun ba smrgecisi
A.B.D. nin yoksul lkeleri, daha yoksul bir hale getirmek ve gle oynaya aln kucana atmak iin
kulland metotlar bir ynyle malumumuzdur.
A.B.D. alk ve yoksulluk ile cehaleti Dnya yznden kaldrmak iin kollar svam btn gleri
ile alan idealistler gibi grndkleri halde, aslnda btn bu ters gelimelerin gerek yaratclardr-
lar.
Amerika ile temasa gelen ve onlarla iliki kuran herhangi bir lkenin alktan kendini kurtard
bugne kadar grlmedii gibi, bu topluma elini kaptrann kolunu ve daha sonra gvdesini yeni s-
mrgeciliin ezici arknn iinde hissedeceini gsteren saysz rnekler vardr.
Daha nce belirtilen geree aykr tutum iinde, dman olduu toplumlara dost gibi grnerek
yaklaan ABD idarecileri, alk yaratmak istedikleri blgelere nce retim artklarn parasz, daha
sonra mahalli para karl ve ucuz fiyatla yollamakta, bu suretle mahalli retim olanan yok ederek
bu lkeyi kendisine muhta duruma drmektedir.
Gda yardmlarnn yapld sre iinde, yan karlar ile kendine yakn olan zayf iradeli kiileri
zengin eden ABD daha sonra bu insanlar kendi toplumuna kar bir komprador gurubu olarak kul
lanmakta ve bak kemie dayannca, o lkeye sataca gda maddesi iin pein para ve dolar talep
ederek, nesi var nesi yoksa kendi kasalarna aktarabilmektedir. kinci Dnya Savandan sonra savan
bitmesine sevinenlerin ellerini brnde brakan bu Amerikan davran, bugn Dnya'nn birok yerle
rinde milyonlarca insann alk yznden lmelerine ve lmlerinden be dakika ncesine kadar Ame
rikan karlar iin almalarna sebep olmaktadr. Demokrasinin, insan haklarnn, fazilet ve drstl
n vatan olduunu iddia ve bunu New York limanna diktii hrriyet heykeli ile Dnya'ya ilan eden
dostumuz maalesef tamamen ters bir tutum iindedir. Son gnlerde Birlemi Milletler Gda ve Tarm
Tekilat (FAO), Birlemi Milletler ocuklara Yardm Tekilat (UNICEF), Dnya Salk Tekilat
(WHO) gibi teekklleri de ara gibi kullanarak gelitirilen Dnya Alkla Mcadele Kampanyas
(FFHC) aslnda, Dnyann geri lkelerini a brakmak iin giriilmi ve Amerikann karlarna dnk
bir oyundan ibarettir. Koordinatrln bir Amerikalnn yapt bu kampanya, yzeyde parlak szler
ve al yok edecei zannedilen davranlarla sslenmitir. Fakat zaman getike ve tecrbelerimiz art
tka, oynanan oyunun ardnda yatan gerei daha iyi grebiliyor ve bunun ters etkilerini sofralarmz
da lokmalarmzn eksiliinden, somunlar klrken ekmek fiyatlarnn artndan ve halkmzn ben
zinin soluundan anlyoruz.
Amerikan emperyalizmi ok ynl almalar ile salkl olanlar besinleri ve yataa denleri de
ilalar zerinden smrmekte ve ana rahmine dt gnden, ruhunu Tanr'ya teslim edecei gne
kadar, alk, sefalet, cehalet ve yoksullukla kar karya brakmaktadr.
Cad Kazan
37
Alk korkusunu istismar ederek, bir ynyle bu korkuyu bir smrme arac haline getirmek su-
retiyle, hem kendi toplumunu ve hem de aln iinde yaayan toplumlar panie drp sermaye
evrelerine yeni karlar hazrlama davran iinde olan ABD yneticileri ile onlarn geri lkelerdeki
ortaklar, aslnda kendi karlarndan baka hibir eyi dnemeyecek kadar yozlam bir Dnya
grnn temsilcisidirler. Boazna kadar tok insanlarn kaygsz bir hayat yaadklar Amerika'da,
dergiler; geri lkelerde alktan avurdu km ve derisi ile kemii birbirine karm insanlarn re
simlerini yaynlayarak ve a lkelerde ise yardm teraneleri ile ala kar sava ortam hazrlamakta
ve bu ortamda kardei kardee vurdurarak attrmak suretiyle, kendi karlarn korumaktadr. Bu
maksatla insan hayrete drecek kadar girift ve anlalmas g oyunlar sahneye konur. Bilim adam
lar, Devlet adamlar birer ara gibi kullanlarak klie haline gelmi ve amacn tam aksini yanstan
szlerle ortaya konan ala kar sava hikyesi, yoksul insanlar daha yoksul ve Amerika'ya muhta
insan srleri haline getirmektedir. Bunu anlamak iin bu klie sylevlerden birini ele almak ve ele-
tirmek yerinde olacaktr.
Tok ve tok olduktan baka a lkelere retim art yiyecek maddesi satabilen Birleik Amerika
Tarm Bakan her frsat deerlendirerek alktan ve hem kendi halknn hem de Dnya milletlerinin
beslenmesinden sz eder.
29 Mays 1968 gn, Chicago D Mnasebetler Konseyi'nin, Chicago, Sheraton - Blackstone ote-
linde verdii bir le yemei srasnda karnn tka basa doyurma olana olan Amerikan Tarm Bakan
Orville L. Freeman enteresan bir konuma yapm ve bu konumann Trkeletirilmi ve oaltlm
bir kopyas birka ay sonra Trkiye Tarm Bakanlxxxxxnda eski bir milletvekili tarafndan yksek
rtbeli memurlarna datlmtr. Bizim de elimize geen Trke metinden, nemli pasajlar buraya
aynen aktaryoruz:
(**) Geen gn bir akam yemei ziyafetinde, yanmda oturan bayan yere bir ey d-
rnce, toplamak zere eildiinde, ev sahibimiz yle bir sz sarfetti. Aldrmaynz,
sadece bir ekmek paras. sene nce, mecmuann birinde rastladm bir yaz da ayn
ibare ile kapanmaktayd: Sadece bir ekmek paras
Bu kelimeler dikkate ayandr. Zira tam o sralarda Dnya, gitgide ciddilemekte olan bir
gda maddesi sknts ile kar karya bulunuyordu. yle bir buhran ki, birok kimseler,
gelecek yllarda insanln geni mikyasta bir alk tehlikesine maruz kalacan syle-
mekte, biroklar da byle bir ktl nlemek iin elden ne gelirse, imdiden yaplmas
hususu zerinde durmaktaydlar .
Yemekteki konumasna bylece balayan ABDTarm Bakan Orville L. Freeman szlerine yle-
ce devam etmitir:
(**) Be sene gibi bir mddetle en byk endiem, Amerika iftisinin boynunda demir-
den bir halka tekil eden, rn fazlas - zellikle hububat fazlas problemine ne gibi bir
are ve zm yolu bulabileceim hususu olmutu. Amerika'da yaayan bizler iin bir
dilim ekmek bir penny'den de ucuz olduundan, pek byk bir deer tamyordu. u ka-
dar var ki, Dnya'nn dier yerlerindeki milyonlarca insan iin, bir somun ekmek, - ya da
bunun pirin olarak muadilini - bulabilmek balca bir megale haline gelmi bulunuyor-
du. Bunun, beeri ilerleme bakmndan, ne gibi bir anlam, ne gibi bir deeri olacakt?
Dnya'ya hakim olan gerginlii gidermek bakmndan ne gibi bir yarar, Dnya bar
zerinde ne eit bir etkisi olacakt?
(**) Dnya bar... Yukardaki bahsettiim makaleyi ben sene nce okudum. Hakikatte
bar kelimesi ile neyi kastediyoruz. Sava halinin yokluu Bu olumsuz bir durumu mu
temsil etmektedir? ayet byle kabul edersek, bar durumunu daima ok nazik, herhan-
gi bir bask altnda bozulmaya mtemayil bir vaziyet olarak kabul etmek gerekecektir.
Birlemi Milletlerin Gvenlik Konseyinde ifade edilen bar mefhumu budur. Amac ba-
r idame ettirmek, hedefi deiik Devletler arasnda ortaya kacak davalara birer hal
aresi bulmak ve bylece sava patlak vermesine mani olmak; Benim iin bar kelimesi
yukardaki mefhumdan ok daha fazla eyler ifade etmektedir. Bar durumu, ayn za-
manda, gelien dinamik bir durum olmaldr. Menfi ve gelimeyen bir bar halinin bn-
yesinde... Fakirlik, Alk, Adaletsizlik ve bask gibi... eninde sonunda bu durumu imha
edecek olan birok iltihapl yaralar mevcuttur. Ancak mit dediimiz eyi canl tutmak
suretiyle ve Dnya'nn her tarafndaki insanlarn daha stn hayat artlar iin besledik-
leri hayalleri tahakkuk ettirmek zere tedbir almak suretiyle, bozulabilir bir bar yerine
salam bir bar salayabiliriz.
Grld gibi Yeni Smrgeciliin gl temsilcisi olarak tandmz Birleik Amerika'nn Tarm
Bakan, Chicago'da bir ziyafet sofrasnda ikisini yudumlayp, havyarn yerken pek rahat deildir.
Amerika'da tahl stoklar Devletin bana dert olurken, Dnya'nn baka yerlerinde yz milyonlarca
insann bir lokma ekmein zlemini ektiini ve a olmann kzgnln duyduunu bilmekte ve bun-
dan korkmaktadr. Fakat bazlar bunu bilmez ve bilmedikleri iin korkmazlar. Onlar iin karnlarnn
imesi ve tok olmann haznn duyulmas mutlu ve korkusuz olmak iin yeterlidir. Geri lkelerde Ta
rm Bakanl grevini zerine alm ve sorumluluk altna girmi bulunan baz kimselerin bu korkuyu
hibir zaman duymadklarn daha sonra kantlar ile aklayacaz. Bir grup geri lke bu durumda iken
Hindistan gibi aln yzyllardr yuvarland lkelerin aydn idarecileri, Amerikan Tarm Bakan
Orville L. Freeman' da etkileyebilen olumlu uyarmalarda bulunmaktadrlar. Hindistan'n eski Cum
hurbakan Dr. Sarvepalli Radhakrishnan alk konusunda yle konumu ve Freeman sylevinde bu
sze yer vermek lzumunu duymutur. Dr. Radhakrishnan'a gre:
(**) Yokluk iinde bulunanlar, artk bugn kurulu nizam mitsizlikten doan bir ce-
saretle ve ellerinde lmeye raz olmaktan baka hibir silahlar bulunmadan, ykmaya
hazr durumdadrlar......
500 milyonluk bir topluma Cumhurbakanl yapm ve isminin banda akademik titr bulunan bir
insann bu uyarmas, gerekten de zengin ve zenginliini geri lkelerin zerinde uygulad sessiz sa-
va usullerinin ganimetlerine dayam A.B.D. nin Tarm Bakan'n korkutacak kadar anlamldr. nk
hem bu sz syleyen ve hem de Chicago'nun lks otellerinin birinde alk zerine nutuk eken kiiler
aln ne demek olduunu ve yz milyonlarca insann a olmasnn bar hangi ynde etkileyebile-
ceini bilmekte ve sonutan samimi olarak korkmaktadrlar. Tarm Bakan Freeman eski Hindistan
Cumhurbakannn uyarmas hakknda yle konumaktadr.
(**) Zaman bir hayli gecikmi olmakla beraber, bu ibarenin tad manay, gerek kendi
milletimiz gerekse dier memleketler halknn asndan anlam bulunuyoruz.
Cad Kazan
39
Freeman'n ge olarak anladn bugn bile anlayamam olan ok tarm bakan vardr. Bunlar hem
kendi halklar iin ve hem de Dnya'nn dier toplumlar asndan bu anlayszlklar ile alabildiine
zararl olmakta, bu durumlarn srdrmekte inat davranmaktadrlar. Bu korkusuz Tarm Bakanlar
ile hizmet ettikleri kabinelerin babakanlklar ne alktan ne de sorumluluktan korkmamakta ve bi-
linsizliin verdii cesaretle aln zerine zerine gitmektedirler. Kendilerini iktidara getiren kad
rolarn banka hesaplarn kabartma pahasna, ekmek somunlarnn klmesine ve yiyecek fiyatlarnn
artmasna, ksacas alan gruplarn, kyllerin ve dar gelirli halk tabakalarnn a kalmasna gz yu
mup, parlak nutuklar atarak al nleyebileceklerine inanan bu kiiler, gittike artan alk tehlikesi-
nin abuklamasna ve etkinlemesine sebep oluyorlar. ktidara seim meydanlarndan gelen ve teknik
bilgileri kt olan bu insanlar, geri lkeler yneticilerine has bir davran iinde her eyi bildiklerini
zannetmekte, rnein Amerika Tarm Bakan gibi, eski Hindistan Cumhurbakannn sylediklerini
deerlendirmek yle dursun, kendi insanlarnn uyarmalarna bile kulak asmamaktadrlar. Bu tutum
onlarn sularn bytmekte ve sorumluluklar artmaktadr. Bu sorumluluk yalnz kendi toplumlarna
kar deil, btn Dnya insanlarna kardr. nk bir lkenin yiyecek retim kaynaklarnn atl kal-
mas, baka bir lkede baka bir insann a kalmasna da sebep olabiliyor.
Nitekim Freeman, kendi lkesinde tarmsal retimi, retim fazlas stoklar meydana getirecek kadar
artrabilmi bir bakan olarak, geri lkelerin sorumsuz tarm bakanlar ile tutarsz ynetici kadrolarndan
ikyet ediyor ve diyor ki:
(**) kinci Dnya Sava'ndan bu yana, bir bar tedbiri olarak, zirai kalknma hareketi-
ne yaplan milli katklarn pek dk bir oranda olduunu kaytlarmz gstermektedir.
ok parlak bir buluu ifade eden, baarl iktisadi kalknma programlarnn uygulanma-
sna yol aan Marshall Plan, zellikle sava sonucunda tahrip edilen gelimi memleket
lerin, rehabilitasyonuna yneltilmi bulunuyordu. Kaybedilecek ok bir eyleri olmayan
memleketlerin ihtiyalarna gre dzenlenmi bir program temsil etmemekteydi. Gda ve
Tarm konusu, gerek byk kuvvetlerce ve gerekse gelime halinde olan lkelerce tama-
men ihmal edilmi durumdayd. Kendi lkemizde, Amerikan iftisinin olaanst re-
tim kapasitesi kaliteli retim fazlas dediimiz sonucu dourmu bulunuyordu. Bu re
tim fazlalarna Dnya pazarlarnda bir mahre bulmak yolunda sarfedilen abalarmz
ise, bymekte olan Dnya gda maddesi skntsn ancak maskelemeye yaramt.
u kadar var ki, bu arada bir takm sinyaller belirdi. 1950 sonlarnda, baz iktisatlar,
kinci Dnya Savandan itibaren, Dnya ticaretindeki hububat akmnn deiik bir is-
tikamet aldna iaret ettiler. Gda maddesi ihracats olan Gneydou Asya ve Latin
Amerika memleketleri, artk bu maddeleri ithal eden lkeler haline gelmilerdi.
ABD Tarm Bakam Freeman grld gibi ok ustaca konumakta ve bir taraftan Gneydou
Asya ve Latin Amerika lkelerini tarm bakanlarn itham ederken, kendisinin planl baarsn bir te
sadf gibi gsteren gayreti sarfetmektedir.
Oysaki kinci Dnya Savandan askeri bir zafer salayarak kan Birleik Amerika, klasik sa-
va, sessiz sava halinde srdrmeye ve Amerikan emperyalizmini gerekletirmeye karar vermi
bulunuyordu. Bu savan bitiminden sonra, Dnya milletleri, yeknazarda insanca amalarla yaplm
gibi grnen dolayl pazarlama taarruzlarna maruz kaldlar. 1950 - 1960 yllar arasnda oynanan ka-
rk oyunlarn sonularn 1960 ylndan sonra renebildiler. Bundan sonradr ki, sevilen Amerika,
sevilmeyen ve nefret edilen bir toplum haline geldi. Aslnda gda maddesi ihracats iken, ekmeklik
budayn bile ithal etmeye mecbur kalan a lkeler arasnda Trkiyemiz ve baz Ortadou lkeleri de
vardr. Karnn iyi kt doyurabilirken korkun bir aln snrna kadar getirilmi olan Trk toplumu
yeni yeni uyanmakta ve bana gelenlerin nedenlerini renmeye almaktadr. Henz aln ne de-
mek olduunu - aslnda a olduumuz halde - bilemediimiz iin, bizi kimlerin ve hangi metotlarla a
braktklarn da bilemiyoruz. Bu blmn sonunda aln bilimsel tarifi yapldktan sonra, bizi a b-
rakanlarn kimler olduunu ve hangi usullerle altklarn tanmlamak daha kolay olacaktr. imdilik
Trkiye'nin zel sorunlarna girmeksizin ABD Tarm Bakan Orville L. Freeman'n anlatmna uyarak
sorunu genellikle inceleyerek olursak, Gneydou Asya ve Latin Amerika lkelerinin savatan nce
gda maddesi ihra eden lkeler olmalarna karlk, savatan sonra, yiyecek ithal etmeye balamalar-
nn ba sorumlusu Amerika Birleik Devletleri ve onun izledii emperyalist politikadr diyebiliriz.
Orville L. Freeman'n konumasnda daha nce aklad gibi, sava sonu Birleik Amerika'da
retkenliin (prodktivite) artmas sonucu bilhassa bo kalori kaynaklarnda (tahl, ya, eker, msr
vb.) bir retim fazlas ortaya km ve bunlar iin pazar bulmak gerekmitir. Amerikan iftisinin mal-
larn deerlendirmek ve retimi ayakta tutmak iin, Amerikan uzmanlar Gneydou, Latin Amerika,
Ortadou ve Afrika lkelerine yardm misyonlar halinde gnderilmi ve onlarn tarm politikalarn
inceleyerek, sabote etmek iin planlar hazrlamlardr. Tembellie, hazr yemee, almadan kazan-
maya eilimi olan geri lkelerin aa ve komprador kadrolar, Amerikallar tarafndan menfaat salana-
rak kandrlm ve kendi toplumlarna kart bir tutum iine sokulmulardr. Bu lkelere nce parasz
ve daha sonra mahalli para karl gnderilen retim art tahl, ya, sttozu stoklar, ksacas bo
kalori kaynaklar piyasada ok ucuza satlm ve Amerika'dan yana araclar zengin edilerek, bu l-
kelerin retim gleri hrpalanm veya yok edilmitir. Bu lkeler muhta hale gelip hazr yemeye
altktan sonra ise, Amerika daha nce parasz veya mahalli para karl verdii gda maddeleri iin
dolar istemi ve lkelerin politikalarna ve i ilerine bu yoldan mdahale ederek, kapitalist Amerikan
mparatorluunu bu yoldan gerekletirmitir. Bugn vaktiyle tahl ihra eden Trkiye, halkn doyur-
mak iin Amerika'dan gelecek buday ykl gemileri gzlemeye mecbur durumda, Latin Amerika,
Gneydou Asya, Ortadou ve Afrika a ise, bunun ba sorumlusu elbette Amerika ve Amerika'nn
bu lkelerdeki komprador kadrolardr. Tabii olarak Orville L. Freeman'n btn bunlar ak olarak
syleyecek ekilde gereki davranmasn bekleyemeyiz. Fakat alk korkusunun ne demek olduunu
iyi bilen ve a insanlarn neler yapabileceini isabetle tayin ve takdir gcne sahip bir Amerikalnn
kendini ve toplumunu bu ar thmetten kurtarmak ve savunmak iin byle konumas gerekmektedir.
Bu noktada Freeman ABD hatalarn kapal ekilde ifade etmekten de kanmam ve yle demi
tir.
(**) Biz bu durumu, Amerika tarmcl iin genileyen bir pazar eklinde kabul ederek,
az gelimi lkelere gda maddesi sevketmeye devam ettik. u kadar var ki, bugnn a-
n doyururken, yarnlarn kfi derecede dnmyorduk. Adeta kendi rn fazlamzn
cezbesine tutulmu, dikkatimizi gelecekteki bilumum lkelerin gdasz kalmalarn temin
edecek balca amil olarak Tarm ve Gda zerine teksif edeceimiz yerde, gnn gda
ihtiyacn karlamak ii zerine eilmi bulunuyorduk. Hlbuki bu srada alarn tekil
ettii saflar bymekteydi. Bu konumay aarken bahis konusu ettiim tezat durumu,
yani atl kapasite ile dolu bir Dnya'daki alk hali, evvela 1961 yl yaz aylarnda, Tarm
Bakanlna getirilmemin hemen akabinde yaptm Dnya turu srasnda gzme id-
detle arpt.
Cad Kazan
41
Politikac, Dnya'nn her yerinde politikacdr. Freeman bugn btn Dnya'y korkutmakta olan
aln yaygn bir hal almasnda ABDnin karc ve bencil tutumunun rol olduunu kabul etmekte,
fakat bunda kendisinin suu olmadn ortaya koymak iin i bana geldii 1961 ylnda Dnya'da
aln yaygn bir hal aldn mahede ettiini de sylemektedir.
in bu hale gelmesinde Freeman'n veya ondan nceki bakanla, ynetimin sulu olmas sonucu
deitirmez. Bilinen ey, retim fazlalarna pazar bulma cezbesine kaplm olan Amerika'nn, biraz
nce de ifade ettiimiz gibi, bu gda maddelerini sessiz savan bir silah gibi kullanarak, geri lkelerin
retim olanan sabote etmi ve onlar kendine muhta duruma sokmu olduudur. Bu lkelerde imdi
alk meyvelerini vermeye balam, ahlakszlk, i karklklar ve istikrarszlk, ekseriya Amerika'ya
kar bir politika ortama hkim olmutur. Alarn nefreti, karn tok olanlarn uykusunu karmakta,
Chicago otellerinde yemek yerken lokmalar boazlarnda dmlendii iin byle konumaktadrlar.
Orville L. Freeman'n i bana getirildii 1961 yl sralarnda retim fazlalarna pazar hazrlayaym
derken byk insan gruplarn ala mahkum etmi olan Amerika Birleik Devletleri sorumluluunun
bilincine varmaya balam ve bir dev gibi gelien Dnya alnn, bir gn kendi mutluluunu da
tehdidi altna alacan renmiti. htiya fazlalarnn ihra edildii lkeler, her yl artan miktarda ta
lepte bulunuyor ve bunu karlamak Amerika iin bir problem olmaya balyordu. Freeman bu safhay
konumasnda ylece anlatyor :
(**) Vardm sonu u oldu: Ala kar etkili bir sava amadan nce, ne gibi meselelere
zm yolu bulmak durumunda olduumuzu tayin etmek lazmd. Tarm Bakanl da
kollar svayarak, Dnya Gda Maddesi ihtiyacn; bu ihtiyacn ne ekilde llebilece-
ini, bu mnasebetin neler vaat ettiini, yardm gren lkelerin kendi kendine kalknma
yolunda ne gibi tedbirler almakta olduklarn, alk tehlikesini kknden kazmak iin
hangi eit programlarn daha messir olacaklarn tespite altk. Bunlar ve bunlara
benzer sorular, acilen cevaplandrlmak isteniyordu. Ettlerimiz sonucunda, bir Dnya
Gda Maddeleri Btesi tanzim ettik. Bu bte, cari Dnya gda maddeleri durumunun
detayl bir zetiyle, atide karlanmas lazm gelecek olan gda ihtiyacnn bir tahminini
kapsamaktayd. Elimizde nihayet karlatmz problemin muln realist bir ekilde
yanstan bir tablo vard. ncelemeler srasnda davann azameti daha belirli ve daha da
dehet verici bir ekilde ortaya kmt. Dnya nfusunun te ikisinin ortalama milli
gda rejimleri; yeterli bir beslenmeyi salayacak vaziyette deildi. Bu yetersiz beslenme
alanlar, Japonya ve srail hari, btn Asya, kitlesini; gney ucu hari btn Afrika
kitlesini; Gney Amerika'nn Kuzey ksmn, orta Amerika'nn hemen btn eyaletlerini
ve Karaipleri kapsamaktayd. stelik en hzl nfus art da bu yetersiz beslenme saha-
larnda vaki oluyordu.
te bylece Birleik Amerika, retim fazlalarn ihra ederek bir pazar gibi kullanmakta ve salad-
gelirle, i ilerine ve yaantlarna mdahale ederek bir smrge gibi kullanmak istedii geri lkeler
de gelitirdii aln, hzl inkiaf karsnda dehete dm ve nceden pek tahmin edemedii nfus
art, a insanlarn hzla oalmasna ve alk ortamnda g kazanan tehlikeli grlerin Dnya'ya
yaylmasna sebep olmutur.
Kendi eliyle besleyip bytt yoksulluk, sefalet, cehalet ve alk bu noktada Amerika iin nemli
bir tehlike haline geldii iin Dnya'nn drt tarafnda asker, uzman ve casus bulundurarak, Dnya jan-
darmaln yapan toplum, bir de alkla savamaya mecbur kalm bir kaynpeder psikozu iine girerek
dier toplumlarn yiyecek ihtiyalarn hesaplamaya ve bu ihtiyalarn nasl karlanabileceini dn-
meye balamtr. Kaynpeder bu ihtiyac karlarken, retimin hzla artmasna ramen kendi takatinin
buna yetmeyeceini anlad iin 1961 den sonra, geri lkelerin oalmalarna da karmaya balam
ve elini yoksul insanlarn yorgan altna sokarak, yapacaklar ocuk saysn kontrol altna almay de-
nemitir. A ve yoksul toplumlara kalknmann bir gerei gibi gsterilmeye alan ve Amerika'nn e-
itli vakflarnn para yardmlar ile gerekletirilen doum kontrol, aslnda geri toplumlarn kklerini
kazmak ve hi deilse Amerika'ya elini am mitsizlik iinde bekleyen, a ve tembel insan saysn
azaltmak iin giriilmi bir imha programdr. Amerika bu suretle Dnya gr kendine benzemeyen,
rklar, dinleri ve derilerinin rengi farkl insanlar yok etmek ve onlarn topraklar ile kaynaklarn ele
geirerek kendi insanlarnn karnn doyurmak istemektedir. Pek insancl ve masum aklamalar yapan
ABD Tarm Bakan Freeman, a lkelere gda yardm yaparken bo kalori kaynaklarn ve yenmeyecek
hale gelmi retim artklarn geri lkelere yollayarak paraya tahvil etmeye bilhassa dikkat eder. Et, st,
yumurta, balk, soya kspesi gibi deerli protein kaynaklar Birleik Amerika'da alkonurken, tahl, ya
gibi bo kalori kaynaklar, yoksul ve ne bulursa onunla yetinmeye amade, geri lkelere yollanmakta ve
bu lkelerde politik g veya paraya evrilmektedir.
lkokul anda geri lke ocuklarnn akllarn elmek ve onlar kendi ana ve babalarndan souta
rak, A.B.D. ne bir st ba kurmak suretiyle balamak iin kullanlan ve bir Kilise tekilat tarafndan
datlan yavan st tozlarnn Trkiye'de yzlerce ilkokul ocuunu zehirleyecek kadar bayat ve kali-
tesiz olduu, iilerimizin et konservelerinden zehirlendikleri ve ocuklara verilen unlarn kurtlanm
olduu hatrlardadr. Tarm Bakan Freeman Chicago'da yapt konumada vicdanl bir kaynpeder
havasn korumaya bilhassa dikkat ederken, bu gereklerin geri lkelerde bilindiini hatrlayamamakta,
bu noktada bir daha yanlmaktadr. Amerika'nn yiyecek yardm yapt lkelerin kalknacak yerde
geriledikleri ve zamanla kendi kaynaklarn kullanamaz hale geldikleri iin a kaldklar dikkati ek-
mekteydi. Freeman'n da belirttii gibi bu lkelerde nfus hzla artmaya balam ve alktan len
insanlarn yerini doldurup toplumu korumak iin seksel g kuvvetlenmi zek ve hayatiyet zayflar-
ken insan kalabalnn artmas Amerika'y biraz daha korkutmutu. Amerika ala mahkm ederek
yok etmek istedii toplumlarn daha kalabalk toplumlar halinde karsna ktna ve gda maddesi
yardm yapt lkelerde ilk zamanlar Amerika lehine beliren duygularn, bir nefrete dntne a-
hit oluyordu. A kalabalklarla kar karya kalan tok bir insann veya toplumun akbeti ekseriya a
kalanlarn akbetinden ok daha kt olabilecei iin Dnya jandarmas telaa kapld ve Freeman'n
da belirttii gibi Dnya gda ihtiyacn hesaplama, bunu nasl karlayacan dnmeye balad. Bu
hesaplamalar sonunda da gene Amerikan karn n plana alan baz oyunlar dzenlendi ve a lkeler
zerinde maharetle uyguland. Freeman iin bu ksmn yle anlatyor:
(**) Bu memleketlerde gda maddesi retimi nfus artna ayak uyduramaz hale gel-
mi ve gelecek iin de vaatkar emareler mevcut deildi. Dnya gda maddeleri durumu-
nun bozulmakta olduu aka belirlenmitir. rnein Hindistan 1960 ylnda Amerika
Birleik Devletleri ile P. L. 480 adl kanunun 1. nci ksm hkmlerine gre bir anlama
akdetmi bulunuyordu. Bu anlamaya gre, drt sene sreyle Amerika Hindistan'a ylda
16 milyon ton buday sevkedecekti. Yani Hindistan devlet adamlar, gda maddesi a-
nn uzun sre devam edecei ve bu gda maddelerini mutad ticari kanallardan temin
edemeyeceklerini kabul etmi bulunuyorlard.
Cad Kazan
43
te bu ackl sonu, Birleik Amerika'nn Hindistan'da daha nce pazar hazrlamak iin giritii iyi
niyete dayal olmayan abalarn sonucudur. Amerika'dan yiyecek ithaline balamadan nce Hintliler
kendi kaynaklarndan saladklar yiyecekle yetinmekte ve yalar ile kavrulmaktaydlar. Fakat Ameri
ka Hindistan'a el atp mahalli kaynaklar kendine pazar hazrlamak amac ile kurutmaya balaynca
Hint hkmeti idarecileri, Amerika'ya boyun emek ve el amaktan baka are kalmadn anlamlar
bu suretle Amerika'nn hegemonyasn da kabul etmilerdir. Kaz gelmeyen yer tavuk hediye etmez
Dnya grn uyarl bulmayan Amerikallar, Hint halkna tahl ya gibi bo kalori kaynaklarn ba-
zen parasz ve bazen de mahalli para karl verirken eitli art niyetler besliyordu. Bunlar ylece
sralanabilir.
1. Hindistann ve zellikle hkmet adamlarnn Amerika'ya midesinden balanmasn

salayarak sola kaymasn engellemek.
2. Bu kalabalk toplumu dengesiz bir dzende bo kalori kaynaklar ile besleyerek entel-
lektel gc krmak, hastalklar artrarak ocuk lmn yksek tutarak hem retimi
ve hem de savunma gcn krarken, bir taraftan da ila endstrisi iin bir pazar hazr-
lamak.
3. Amerikan retim artklar iin srekli bir pazar olarak kullanmak.
u gnlerde evdeki pazarn arya pek uymad grlmektedir. Alk bu lkede nfus artn kam
lam, nceleri salam bir ekilde tesis edildii zannedilen Amerikan hegemonyas sarslmaya ve bu
topluma kar duyulan sevgi nefrete dnmeye balamtr. Durum Trkiye'de de aynen Hindistan'da
olduu gibi cereyan etmitir. inde bulunduklar koullar bakmndan Hindistan ile Trkiye ara-
snda byk benzerlikler olduunu fark eden Amerikal yneticiler bizim toplumumuz zerinde de
Hindistanda uyguladklar sessiz sava formllerini aynen uygulamlardr. Freeman Hindistan'dan
sonra Trkiye'den ve Trkiye'deki durumdan u ekilde sz ediyor:
(**) 1950 ylnn balangcnda ise Trkiye, Marshall Plan yardm ile hem kendi halkn
doyurabilecek miktarda buday yetitirebiliyor ve hem de Avrupa'ya buday ihra edebi-
liyordu. Ancak 1957 ylna gelince, Trkiye P. L-480 mevzuat gereince ABDden buday
ithal etmekle kalmayp bu ithalat her sene art kaydederek devam edegeldi.
Trkiye ve Hindistan'daki gelimeler, Amerikan yiyecek yardmlarnn bir lkeyi ne hale getirdi-
inin en gzel rnekleridir. Bu insanlarn el attklar lkelerde, bir avu mutlu aznlk semirip kasa-
larndaki para miktarn alabildiine artrrken, ounluk aln kucana dmekte ve Amerika'ya
yakn komprador snfnn basks altnda zorla Amerika'y sevmeye zorlanmaktadr. Amerika, kendini
ve tutumunu beenmeyenleri ve sevmeyenleri a kalmakla tehdit ederek yola getirmeyi en iyi are
olarak bildiinden, geri lkenin duygusal insan, yardm ismi altna gizlenmi olan iren gerekleri
renince Amerikan Emperyalizminin alma tarzn ve kendini a brakan nedenleri anlaynca; hem
Amerika'dan ve hem de onun ua haline gelmi ve Amerika'ya karlar ile balanm kendi yneti-
cilerinden tiksinmekte, bu duygu a lkelerde pek ok sol gelimeye sebep olmaktadr. Karn tok, ii
tkrnda olan Birleik Amerika'y korkutan da budur. Alk ve al, geri lke insann bask altna
almak iin bir silah gibi kullanmak isteyenlerin kt ihtiraslar, kapitalist lkeler ve yeni smrgeci-
lerin uygulayclar iin tehlikeli bir hal almtr. Bu tehlikeyi nlemek ve etkisiz hale getirmek kolay
olmayacaktr.
Freeman Trkiye'nin 1950 yl ncesinde buday ihra eden bir lke olduunu bilmekte ve sy
lemektedir. Fakat bu ihracatn Marshall plan sayesinde mmkn olduunu ifade etmek bir Devlet ada
mna yaktrlamayacak, gerek d bir davrantr. Trk halk Marshall Plan'nn henz uygulanma
d tarihlerde, Kurtulu Savandan km olmasna ramen de kendi gcyle buday ihra edebi-
liyordu. Toplumda byk ykntlara sebep olan Kurtulu Savan izleyen birka yl istisna edilecek
olursa, Atatrk ynetiminde ve Amerika ile alverii olmayan mutlu Trkiye'nin, kendi kendine yeterli
olduunu ve baka lkelere buday satabildiini gryoruz.
Trkiye'nin 1930 - 1937 Yllar Arasnda Buday hracndan Salad Gelir (TL. olarak)
Buday hracndan
Yllar
Salad Gelir
1930 557.000
1931 856.000
1932 1.558.000
1933 1.095.000
1934 4.081.000
1935 2.831.000
1936 1.927.000
1937 7.885.000
Ankara'da Buday Un - Ekmek leri, Ekonomik Ankara 1, Ankara Belediyesi, ktisat leri Direktrl, 1968 ve Kotrk,
Osman N., inin Beslenmesi ve Milli Prodktivite, 1968 Ankara'dan alnmtr.
O tarihlerde Trk Liras'nn deeri hayli yksek olduu iin buday ihracatndan salanan gelir,
btemizde nemli bir yer tutmaktayd. Atatrk'n vefat ve kinci Dnya Sava'nn balamas ile
Trkiye, retimde alan insanlarnn nemli bir ksmn silah altna almaya mecbur kalm ve durum
deimitir. Sava sonras yeni smrgeciliin sistemli saldrlarna mukavemet edemeyecek kadar bi-
linsiz ve zayf olan idarecilerimiz ise, nce Marshall Plan ve daha sonra P. L-480 uygulamalarn ka-
bul ederek, Trk halkn aln ve Amerika'nn kucana atmlardr. Trkiye'ye gerek alk Amerikan
Dostluu ile birlikte girmitir. 19531962 yllar arasnda Trkiye hem buday ihra etmi ve hem
de Amerika'dan geni apta buday ve ya ithalatna balamtr. O tarihlerde Trkiye'yi ynetenle-
re, Amerika'dan mahalli para karl buday satn alarak, kendi budaylarmz dviz karl ihra
etmek, siyasi dehalarnn bir gerei olarak grnyor ve para basarak Amerika'ya deme yapanlar,
buday satarak saladklar dvizi hovardaca kullanyorlard.
Nurlu ufuklar vaadi ile Trk milletinin alabildiine kandrld ve alkla Amerika'nn kucana
iteklendii bu devir 1960 ylna kadar devam etmitir. 1960 ihtilali bu devrin sulularn mahkm et
mi, fakat sebep olduu ykntlar tamir edememitir. Bugn de henz kendimizi kurtaramam ve
Amerika'ya lzumundan fazla yakn bir ynetim altnda koullarn daha ktye gitmesine raz olmak
durumuna gelmi bulunuyoruz.
Amerikal dostlarmz bizim buna akgzce davranlarmza nce gz yumdular, Trkiye'ye Trk
Liras karl sattklar buday ve ya gibi retim artklarnn karlklarn Merkez Bankas'na yat
rarak bu paralarla Trkiye'deki sermayelerini glendirdiler, yerli ortaklar ile mterek hareketlere gi-
ritiler ve adam satn aldlar. Gstermelik baz balarda bulunarak, kamuoyunu yanlttlar ve bize dost
Cad Kazan
45
olduklar fikrini yerletirmeye altlar. 1950-1960 arasnda yenilen hurmalar bugn bizi trmalamakta
ve ekonomimiz yabanclarn kontrol altna girmi bulunmaktadr, Buday ithal ve ihra ederken al-
dklar komisyonlarla zengin olanlar, bir aa ve komprador rgt olarak Trkiye'de Amerikadan yana
bir ynetimin bekiliini yapmakta, Amerikan karlarna kar olanlar sulayarak eitli basklara ve
iftiralara maruz brakmaktadrlar. Freeman, Chicago'da yapt konumada bunlara hi deinmemekte
ve sadece Trkiye'nin de bir zamanlar buday ihra ederken, tpk Hindistan'da olduu gibi artan mik-
tarda buday ithal eden bir lke haline geldiini sylemekle yetinmektedir. Bu sonuta Trk halknn
hibir suu yoktur. i bu hale getirenler maksatl hareket eden Amerikal dostlarmz ile onlara yakn
yneticilerdir. 1950 -1960 yllar arasnda bir taraftan buday ihra ederken, bir taraftan da P. L-480
kanal ile Amerikan retim artklarn ithal eden Trkiye'nin ackl hatta gln durumu aadaki tab-
loda zetlenmitir.
1953 1962 Yllar Arasnda Trkiyenin Tahl thal ve hra Durumu (Yl/Ton olarak)
Yllar Tahl thalat Tahl hracat

1953 1000 896.000
1954 - 1.063.000
1955 389.000 266.000
1956 198.000 362.000
1957 445.000 12.000
1958 60.000 221.000
1959 6.000 664.000
1960 99.000 73.000
1961 376.000 88.000
1962 690.000 10.000
Bagana, Mehmet Ali, Mediterranea, Say 6, 1965 ve Kotrk, Osman N., inin Beslenmesi ve Milli Prodktivite, 1966
Ankara'dan alnmtr.
Bu tablo 1953 1962 yllar arasnda, buday ihracats bir lkenin yava yava aln kucana
nasl drldn ak bir ekilde gstermektedir. 1968 ylnda Tarm Bakan Dada ynetiminde
ve Amerika'nn Sonora-64 buday basks altnda bulunan Trk Tarm, a ve yoksul Trk halk, ok
daha g koullar altndadr. Bu yl buday verimi % 10 30 oranna gre eksik zuhur ettiinden,
hkmet buday an kapamak iin Bat Almanya, Pakistan, ran gibi lkelerden buday talebinde
bulunmu, fakat bu taleplerine olumlu bir karlk alamamtr.
Olayn msebbibi olan Birleik Amerika ise, Trkiyeye pein para ve dolar denecek olursa
buday satabileceini bildirmitir. Zaten ama da buydu. nsanlar a brakarak, Amerikan sultasna
sokmak ve onlardan dolar isteyerek basky artrmak, Amerika'nn yalnz Trkiye'de deil btn geri
lkelerde uygulad bir metottur. nsan sevgisinden yoksun olan maddeci Amerikan yneticileri baka
lkeler insanlarn, insan olarak kabul etmemekte ve onlar bir koyun gibi gdp, altrarak yarattk-
lar deere ortak olmak istemektedirler. Buna raz olmayan lkelerin sonular ise bellidir. Hindistan
ve Trkiye'de olup bitenler, yava yava bu lkelerden dier lkelere srayacak olan huzursuzluk ve
karklklar hep Amerika'nn planl uygulamalar ile gerekletirilmi, tabannda alk korkusu yatan
sosyal gelimelerdir.
Artk Dnya'nn hibir lkesinde sevilmeyen, irkin Amerikal imdi de kendisini alk korkusuna
kaptrm bulunuyor. Bu sevgisizlik ve kar olu, milyonlarn Amerika'ya duyduu nefret, Amerikan
yneticilerini korkutmaktadr. te Freeman' Chicago'nun Sheraton-Blackstone otelinde, mkemmel
bir le yemei yedikten sonra alktan bahsetmeye ve bir konuma yapmaya zorlayan sebep budur. Bu
konumann Trkeye tercme edilerek, kendilerine yakn bir Trk tarafndan Tarm Bakanl memur-
larnn masalarna datlmas ise, Trkiye'deki aydn, Chicago'da yaplan bir konumayla aldatmak ve
uyutmak amacna ynelmitir. Fakat Trkiye'nin uyank gleri, bu konumann altnda yatan korkuyu
ve ustaca taktii sezecek kadar bilinlenmilerdir. Bir zamanlar bamszln ve insan haklarnn sa-
vunucusu olarak tandmz Amerika'nn Vietnam'daki uygulamalar ile Rusya'nn ekoslovakya'da
giritii eylem Trk milliyetilerini uyarmtr. Artk btn insanlar, lokmalarnn kimler tarafndan
alndn iyi biliyorlar. Freeman konumasn ylece srdryor:
(**) uras muhakkak ki biz Amerikallar a lkeleri doyuruyor, ancak bu lkelerin kendi
kendilerini doyuracak hale gelmelerine pek byk bir yardmda bulunmuyorduk. unu
da kefetmi olduk ki, 100 akn memlekette milyonlarca insan laykyla doyurmak su-
retiyle, zdraplarn azaltm olmakla beraber, Dnya gda problemine henz bir zm
yolu bulmu deildik.
Temel amiller gitgide serahat kespettike unu anladk ki zm yollar ancak a lke-
lerin kendisinde bulunabilecekti. Bu lkelerin kendi tarmlar, kendi ekonomileri kendi
an kapatacak olan kilit mevkiinde idiler.
Ala kar alan savan meydana kard hakikat udur ki: Alk kendi kendine
zmlenebilecek bir problem deildir. Daha ziyade fakirliin belirtilerinden biridir.
Al ortadan kaldrmak istiyorsak, nce fakirliin giderilmesi iin areler bulmak la-
zmdr.
Dava meydandayd: Mmkn olan yerlerde a insanl doyurmak, fakat ayn zamanda
bu insanlar iktisadi merdivenin basamaklar zerinde trmanmaya altrmak. Hemen
hemen her tarafta, ekonomik kalknma temel amilinin tarmcl ilerletmek olduunu
gryorduk. Zirai kalknma tahakkuk etmedike, milli ekonomide nemli bir ilerleme
yaratmak imknszlayordu.
Her ne kadar byle bir kesin ifadede bulunmak, biraz Dogmatik bir davran gibi g-
zkebilirse de, eldeki kaytlar; 1950lerde ve 1960larda denediimiz endstrilemeye y-
neltilen projelerin iyi sonular vermediini gstermektedir. Yeni tesisler, yeni elik fabri-
kalar dramatik bir grne sahip olmakla beraber; sadece geimi temin iin yaplan bir
tarmclk, ayet endstriyi gelimesi iin lzumlu igc, kapital ve pazarlardan mahrum
ediyorsa, bu tesisler bir milleti pek baarl bir sonuca gtrmeyecektir.
ABD Tarm Bakan Freeman'n bu sylediklerini Trkiye'de rahata sylemek mmkn deildir.
Amerika'nn bize besin yardmlar yaparken tarmmz baltalam olduunu iddia etmek, Boleviklikle
sulanmak iin bir sebep olabilir. Fakat Tarm Bakan Freeman, bunu bizzat sylemekte ve Amerika'nn
retim artklan iin pazar olarak kulland lkelerin, kendi tarmlarn kalkndrmadka, Amerikan
sermayesi ile ortaklklar kurarak gerekletirilmi montaj endstrisinin bir milli ekonomiyi canland
ramayaca ifade edilmektedir.
Cad Kazan
47
karc bir toplum olan Amerika, bu gerei daha nce gremiyor ve grenlerin bunu aka ifade
etmelerine de pek msaade etmiyordu. nk o tarihlerde geri lkelerde ucuz olan insan gcn ve
doal kaynaklar kullanarak endstriler kurmak ve milyonlarca insan retim artklar ile besleyerek
Amerikann kar ve savunmas iin kle gibi kullanmak gerekiyordu. Bu eylemin heyecan iinde
bulunan Amerikal yneticiler, Freeman'n aklad gerekleri ok ge grebildiler. Bu esnada alk
btn Dnya'y sard.
Bize kalrsa teknikte ve yeni smrgeciliin bilimsel kurallarn uygulamada hayli usta olduklar
bilinen Amerikal dostlarmz, retim artklarn geri lkelere gnderip, bu lkelerin mahalli retim
olanan baltalarken ne yaptklarn iyi biliyorlard.
Ekonomik bask gcne dayal Amerikan emperyalizmini kurmak ve Dnya'y bir merkezden idare
edebilmek iin byle hareket etmek, bu yoldan kapitalist dzeni korumak gerekiyordu.
Bundan dolay Amerikan hkmetlerinin tutumu Dnya'nn her tarafnda, sermayeyi elinde tutan
gruplar tarafndan tasvip grd ve sermaye sahipleri Amerikan projelerinin tam olarak uygulanmas
iin kendi toplumlarnn iilerine, kyllerine ve fakir halk tabakalarna yer yer ihanet ettiler. Bugn
bile birok geri lkede bu Amerikan taraftar kadrolar i banda ve a ounlua eziyet ederek, onlarn
alk, cehalet ve yoksulluk iinde kvranmalarna sebep olan gruplar halinde almaktadrlar. Marshall
Plan ve P. L-480 kanunu gereince yaplan yardmlarn altnda yatan dalavere geri lkelerde zamanla
anlalm ve Amerikallar ile Amerikallarn geri lkelerdeki ortaklarnn asl amalar 1960 yln-
dan sonra Dnya'nn her tarafndan renilmitir. Emeinin, gcnn ve sahip olduklar kaynaklarn;
Dnya'nn jandarmas, sermayenin bekisi ve uygarln savunucusu rol oynamakta olan Amerikann
alma usul ve asl amalar anlaldktan sonra Dnya emekileri ve a milyonlar, ellerinde lmeye
raz olmaktan baka hibir silah bulunmakszn mevcut dzeni deitirmeye ynelen eylemlere giri-
tiler. A insanlarn kzgn baklar altnda ezilen Amerikallar ile ortaklar, bundan dolay kullanlan
usullerle taktiin deitirilmesi gerektiine inandlar. Yeni masallarn uydurulmas ve smrlen top-
lumlarn baka yntemler iinde smrlmesi gerekiyordu. Freeman bunu yle anlatyor:
(**) Bu dersi aldktan (uras muhakkak ki, alk sava bizler iin devaml bir renim
ameliyesi olmutur) ve hakiki bir kalknmann esasn zirai kalknma tekil ettiini kavra-
dktan sonra, Milletleraras Kalknma Tekilatnda ve P. L. 480 numaral mevzuat ile g-
dlen gayelerde yeni bir ayarlama yaptk. Bundan byle Bar in Gda Programnn
temelini, kendi kedine yardm (Self Help) tekil edecekti.
Yukarda da akland gibi, P. L-480 kanal ile yaplan yiyecek satlarnn Bar in Gda
Program ismi altnda baka toplumlara empoze edilmeye devam edilmesi, P. L. 480 yardmlar ile
srdrlen oyunlarn geri lke aydnlar tarafndan anlalm olmasna baldr. Aslnda aln, yok-
sulluun, savan ve cehaletin tahrikisi ve pompalaycs olan Birleik Amerika, bundan sonra bir
bar havarisi gibi grnmek istemekte ve alktan dizleri titreyen insanlar kendi kendilerine (aslnda
Amerika'ya) yardm etmek iin ie komann ve onlarn yaratacaklar deerlerden aslan pay almann
peinden komaktadr.
Marshall Plan ve P. L-480 yardmlar ile bamszlklar baltalanm ve Amerika'nn ekonomik

smrgeleri haline getirilmi olan geri ve a topluluklar, ileri ve tok Amerika'nn bylesine kt niyetli
olabileceini tahmin etmemiler ve frldan ne tarafa dndn uzun sre anlayamamlard.
Fakat bu defa Bar in Gda Yardm Program ismi altnda, gene Amerikan karlarn ayakta
tutmak iin gelitirilen programlar artk eskisi kadar muvaffak olamamakta ve birok toplum a kal-
may da gze alarak ve Ne am'n ekeri ne Arap'n yz diyerek Amerika'y ve Amerika ynnden
gelen her eit yardm protesto etmektedir. Bunu yapamayan toplumlar, ynetimde kendilerini temsil
etmeyen, Amerikadan yana kadrolar demokratik usullerle tasfiye edememi ve bu abaya yeni girmi
lkelerin kasten cahil braklm byk ounluu ile, karlar zerinden Amerika'ya balanm rahat
dkn aydnlarn uyarmak ve aln yiyecek yardmlar ile gelitirildiine ounluu inandrarak,
Amerikadan yana politikaclar demokratik usullerle ynetimden uzaklatrmak hayli g olmaktadr.
Geri toplumlarn uyanmalar ve gerei grmeye balamalarnn kendileri iin tehlikeli olabilecei-
ni bilen Amerikallar ile onlarn geri lkelerdeki komprador kadrolar, bundan dolay cehalet ve irti-
cann tevikiliini yapmakta, eitimi yozlatrmay, ii ve genlik kurulularn sa ve sol atma
iine sokarak attrmay, kamuoyunu bunlarla megul ederek, gerekleri gizlemeyi kendilerine g-
rev bilmilerdir. te Freeman'n Chicago'da yapt konuma, bunun iin Trkeye tercme edilerek
Tarm Bakanlndaki memurlarn masalarna datlmakta ve yurt aydnlarnn afyonlanarak uyumaya
devam etmeleri bundan dolay istenmektedir. A lkeler kendi kendilerine yardm edip kalknmak iin,
insanlarn gndzden baka geceleri de altrsalar, artk kalknamaz ve karnlarn doyuramazlar. Son
bar gnlls, bakanlklara yerletirilmi Amerikal uzman, bu lkelerde slenmi Amerikan askeri
o lkeyi terk edip, kendi toprana dnmedike alktan kurtulmaya imkan yoktur. Bunu pek ok geri
lke aydn artk bilmekte, fakat bildiklerini bakalarna retmemeleri iin etin tedbirler alnmaktadr.
Trkiyede ele geen ve Senato'da aklanan Tunkanat listesinde bu frldan dn eklini sezen baz
aydnlarn isimleri vardr. Bu listede ismi olmayan ve Trkiye'yi savunmak, halkmz alktan kurtar-
mak isteyen bir sra aydn da komnistlik ve boleviklikle sulanarak, halkn uyarma olana elinden
alnmak istenmitir.
ok yanl alma projeleri uygulayan Amerika, a brakarak, ksrlatrarak Dnya yznden sil-
meye alt lkelerde, barn koruyucusu ve iyi yrekli dost lke pozisyonunu muhafaza edebilmek
iin akla gelen her basky denemekte ve gerekirse maddi fedakrlklar gze almaktadr.
Dnya alnn msebbibi olduu kendi Tarm Bakan'nn dolayl aklamalar ile gayet iyi anlal
masna ramen, bayatlam yavan sttozlarnn masum ilkokul rencilerine, bozuk konserveleri a
lktan iman gevremi iilere, salk iin zararl margarinleri fakir halk tabakalarna yedirerek ve bir
zeytin yedirip gerisinden bir varil zeytinya karmaya almak suretiyle durumunu muhafaza ede
bileceini zanneden Amerikal yneticiler gerekte ok yanlmaktadrlar. nk ekirgeler defa s-
rayamazlar.
Artk Amerika'nn ne ve Amerikalnn kim olduunu, ortaklar ve karclar istisna edilecek olursa
herkes bilmekte; birbirine anlatmaktadr. Ala kar alan Dnya savann ba komutan gibi grn
meye alan Amerikal bilim ve idare adamlar aslnda bu aln yaratcs ve bekisidirler. smi ister
Marshall Plan, ister P. L-480 Yardm Program, isterse Bar in Gda Program olsun, Amerika'dan
gelen yiyecein kime yarad bilinmektedir. Bundan dolay Trkiye'de ilkokul ocuklarna verilen
yavan st tozuna kar velilerden balayp retmen kurulularna kadar gelien bir tepki, bir irenme
duygusu hkimdir. Bakanln basklar aldatmacann srdrlmesi iin yeterli olamyor.
19671968 ders ylnda, Ege'de yzlerce ocuun zehirlenmesine ve hastanelere kaldrlmalarna

sebep olan st tozu zehirlenmeleri, kamuoyunu Amerikan kilise tekilat olarak tanmlanan CARE te
Cad Kazan
49
kilatndan soutmu, hkmet okullarda yavan sttozu datmn durdurmak zorunda kalmt. Daha
sonra Bayndr ilesinde, ayn kuruluun verdii unlarn kurt kaynad tespit edildi. Gazeteler bun-
lar birer birer yazarak halka duyurdular. Daha nce iilerin de, Amerika'nn Dnya Salk Tekilat
aracl ile Trkiye'ye verdii konservelerden zehirlenmi olmas, bu lkenin parlak isimler altnda
(Bar in Gda Program, Marshall Plan, P. L-480 yardmlar) ie yaramaz hale gelmi ve halkna
yediremedii, bayat gda stoklarn geri lkeler insanna yedirdii, yedirdikten sonra da Ben Sana
Yardm Ediyorum havas yaratarak bbrlendiini, bu yiyecekleri Amerikan gemilerine tatarak, ti-
caret filosuna para kazandrd ve temin ettii mahalli para ile geri lkenin i ilerini kartrd kan-
sn iyice kuvvetlendirdi. Geri lkelerdeki uyan (bizdeki retmen kurulularnn uyanp, yavan st
tozuna kar koymalar gibi) geri lkelerin yllarca fark edemedikleri yalann daha da srdrlemeye-
ceini gsteriyordu. te Bar in Gda Yardm program bu ihtiyatan dodu. Amerika yneticileri
sada solda, aln savalara yol atn ve Dnya barn tehdit etmeye baladn sylediler. 1963
ylnda Washington'da tertiplenen ve bizim de davet edilerek katldmz, Dnya Gda Kongresinde
bu slogan iyice ilendi, geri lke delegelerinin beyni ykand, ileri lkelerden gelen delegelere de kapi-
talizmi ve yeni smrgecilii korumak ve srdrmek iin yeni yntemler retildi. Amerika artk geri
lkelere direkt yiyecek yardmlar yapmayacak veya bu yardmlar azaltacakt. Bu yardmlar yerine
geri lkelere, gbre, tarm ilac, tarm ara ve gereleri satmak ve geri toplumlarda insan gcn de
hizmete sokarak, yaratlan deerleri dolar olarak kapitalist lkelere aktarmak daha uygun decekti.
Bu takdirde, tiksinildii iin geri lkelere sokulmayan gda maddeleri yerine bunlarn ilkel maddeleri
(gbre, ila, tarm aralar) sokulacak ve bu lke insan kendi rnnle besleniyorum zannederken,
emeinin karln kendi almakszn Amerika'ya veya dier kapitalist lkelere deyecekti. Nfus art-
m ve alk ok yaygn bir hal alm olduundan, Amerika, Kanada ve ngiltere'nin retim artklar
iin dolar deyecek mteri bulmak zor olmayacak, a kalanlar denize dm insanlarn ylana sarl-
d gibi Amerika'nn retim artklarna sarlacaklar ve bunlar bozuk olsa da, yemeye raz olacaklard.
Amerikan retim artklarn satn almamakta siyasi nedenlerle inat ve srar gsterenleri aldatmak, rne-
in bu retim artklarn Amerika'nn etkisi altnda bir Avrupa lkesine ihra ettikten sonra, bu lkeden
geri lkeye aktarmak ve araclk yapan lkenin araclarna komisyon demek de mmkn oluyordu.
Geri lkede biriken Amerikan sermayesi, Amerika'ya yakn sermayedarlarn paralar ile birletirilerek,
tarm ilalan tesisleri, gbre tesisleri, traktr fabrikalar kurulabilir ve bunlar bir montaj messesesi ola-
rak altrlp, reticiler bir de bu yoldan soyulabilirlerdi. Freeman bu yeni gr Chicago sylevinde,
st kapal olarak ylece anlatyor.
(**) Gitgide, deniz ar gda ve teknik asistan programlarmz, zirai retimi kstekleyen da-
hili meselelerin zm zerine bina ederek, yardm gren lkelerden, kendi tarm sektrlerini
kuvvetlendirmek istikametinde hakiki bir aba sarf etmelerini takip etmeye baladk.
Mamafih arlk noktasnn deitirilmesi, karlat davay otomatik olarak halletmekten

uzak kald. ktisaden gelimekte olan birok memleketlerin Maliye Bakanlar, gnllerini sa-
nayileme hareketine kaptrm bulunuyorlar, Tarm Bakanlar ise, bteden en az faydalanan
unsurlar haline getirilmi bulunuyorlard. Pek az memlekette kamuoyu, zirai kalknma hareke-
tini desteklemekteydi. Bylece mcadelemiz devam etti durdu. ABD Tarm Bakanl mensuplar
olan bizler, Tarih bir tekerrrden ibarettir ibaresini sk sk kullanarak u hususu sk sk tek-
rarlamak zorunluluunda kaldk: ayet Ala Kar Sava Kampanyasn Amerika ilnihaye
kendi bana yrtmek durumunda kalacak olursa, bir gn gelip bizim kaynaklarmz da tke-
necek ve Dnya lkeleri kitle halinde ktlk durumuyla kar karya kalacaklard. Durumun bu
ekilde tecelli etmemesini salamak bizim elimizdeydi. Bu sebeple davamza, gelimi memle-
ketlerden ne kadar ounun katkda bulunmasn salayabilirsek, o kadarn temine alarak,
ayrca gelime halinde olan lkeleri de tarm kesiminde kendi kendilerine ayakta durabilmenin
kalknmann ilk basaman tekil ettii ve gelecekte al nlemenin yegne aresi olduuna
inandrmaa altk.
Kanaatimce, Dnya memleketlerinin dikkatini, Dnya gda problemi zerine ve Alk

Savann ne ekilde kazanlabilecei hususi zerine celbetmeyi baarabildik. Yardm gren
lkelerin Tarmsal Kalknmaya atfettikleri bu yeni nem, Amerikan Kongresi Kendi Kendine
Yardm kstaslarn 1966 yl Bar in Gda Mevzuat kapsamna dhil ettii zaman,
Amerika'da iniksn bulmu oldu.
Hlihazrda Amerika deniz ar memleketlere yapaca zirai malzeme yardmlarn, ancak

bu gibi memleketler hkmetleriyle al bertaraf edecek ve iktisadi kalknmay tevik edecek
nitelikte Tarm Programlar uygulayacaklarna mtedair anlamalar akdettikten sonra yapmak-
tadr. Bunun neticesi olarak, bugn Asya memleketlerinden ounun hkmetleri, tarmsal kal-
knma programlar uygulamay kesinlikle taahht etmi bulunuyorlar. Bu Devletler, prioriteyi
haiz tarmsal ihtiyalarn ivedilikle karlamay, sulama imkanlarn ve zirai kredi miktarn
artrmay, iftiler iin ky yollar ina etmeyi ve rn fiyatlarn yeterli oranda desteklemeyi
kati surette kabul etmi bulunuyorlar. Bahis konusu hkmetler, eninde sonunda fiyatlandrma
politikasnn nemini anlam bulunuyorlar. rn fiyatlar yle bir faktrdr ki, bu faktr nazar
itibara alnmazsa, ne kimyevi gbrenin, ne sulamann ve ne de iftlikten pazara kadar uzanan
yollarn herhangi bir faydas olaca tahmin edilemez. Dnya iftileri arasnda okuma yazma
bilmeyenlere ok rastladm, ama saymak bilmeyenini hi grmedim.
Herhangi bir ifti, ayet rettii mahsul deer fiyatna satamaz ve karn artracak olan
yeni tekniklere yatrm yapamaz durumda kalrsa, tabiatyla bu gibi yatrmlar yapamayacaktr.
Hem neden yapsn? Bu kaide Dnya'nn dier taraflarnda ne kadar varitse, Amerika'da dahi
ayn oranda varittir. Bugn Asya'da zirai rn fiyatlar gelime gstermitir. Bu durum, ksmen
gda maddeleri noksanlnn tabii bir neticesi olarak, ksmen de - iftlik rnleri randmann
dk seviyede tutan - ucuz fiyat politikasnn birok memleketlerce ard ardna terkedilmi ol-
mas sonucunda hsl olmutur.
Fiyatlandrma sisteminin tadil edilmi olmas; tarmn bir memleketin iktisadi kalknmasn-
da oynad hayati roln tannm olmas; alk savann kazanlacana dair vaitkar iaretler-
dendir. Fakat son senelerde bir zafer daha kazanlmtr ki, bu zafer mitlerimizi realite haline
getirebilir. O da udur: Buday, Pirin, Msr ve Sorgum gibi rnlerin yksek verimli eitleri-
nin gelitirilmesini mmkn klan yeni teknoloji - ki bu teknoloji tropikal tarmclkta hakiki bir
zafer - tekil etmektedir. Meksika'da Rockfeller Vakfnn yardmyla gelitirilen yksek verimli
buday eitleri; Asya kitlesinin kuzey ksmnda Trkiye'yi de kapsayan, gney ksmnda ise
btn Hindistan' kapsayan bir alan dhilinde yksek bir adaptasyon kabiliyeti gstermilerdir.
Bu eitlerin imdi Gney Afrika'da da kltivasyonuna geilmitir.
te yeni oyun bu noktada aydnla kmaktadr. Daha nce de anlatmaya altmz gibi, nce
Amerikan retim artklar satlarak, mahalli retim olana trplenmi ve aln kucana drlm
Cad Kazan
51
olan lkelerde, imdi de kapitalist lkelerin rettii gbre, tarm ilalar, tohumluk ve tarm aralar
satlacak ve bunlarn karl denecektir. denecek olan karln yksek olmas iin bu rnlerin
alm fiyatlarnn yksek olmas ve hkmetler tarafndan desteklenmesi gereklidir. Buna karlk halk
tarlada alacak ve geri lkenin topra deerlendirilecek, gelirin nemli bir ksm ise, bata Amerika
olmak zere dier kapitalist lkelere aktarlacaktr. Bu oyun Trkiye'de de Sonora-64 buday zerin-
den sahneye konmu bulunuyor. Bir fiyasko ile son bulan Sonora-64 projesi Trk halknn bana daha
ok iler aacaktr.
nk bu budayn yetitirilmesi iin, lkenin en verimli blgeleri olarak tanmlanan ve genel-

likle pamuk tarmna tahsis edilen ukurova ve Ege topraklarnn, Sonora budayna tahsis edilmesi,.
Amerika ve dier lkelerden geni apta tohumluk buday, gbre ve tarm ilac ile zel ara ve ge-
relerin ithali gerekmektedir. Bunlar iin yaplacak masraf ve yabanc lkelere denecek dviz hesap
edilir de, tahsis edilen topraklarn pamua tahsisi halinde salanacak gelirle mukayese edilecek olursa,
Sonora ekiminin bizden ok Amerika'ya kar salayaca kolayca grlebilmektedir.
Amerika, bu sayede Dnya pazarlarnda kendi pamuu ile rekabet etme olanana kavumu olan
Trk pamuunu pazardan karacak ve pamukulukta daha zgr hareket edebilecektir. Hkmetleri
Sonora buday iin ayr ve stn bir fiyat politikas uygulamaya, kredi oyunlar ile halk Sonora ek
meye zorlayan Amerikal dostlarmzn Trkiye'de ok tahla dayal olumsuz bir beslenme ortam yara
tarak ala daha etkin bir hale getirme amac gttklerini iddia etmek mmkndr. Esasen bu lke
ile olan ilikilerimizi yalnz yiyecek maddeleri zerinden deerlendirmek yanl olur. Bir taraftan da
Rockfeller fonlar yardmyla Trk analarn ksrlatrarak, doum kontrol uygulamalarn tevik
eden, bunun iin Trkiye'de tekilat kurulmasna yardmc olan Amerika'nn gerekten dosta hareket
edip etmedii artk pheyle izlenmekte ve geni kitleler bu dostlua inanmamaktadrlar. kan olmad-
takdirde, baka bir lkeye bir buday tanesi bile vermeyecei iyi bilinen bir toplumun, parlak isimler
ve sloganlarla yrtmeye alt kar projeleri, Dnya'nn her tarafnda fiyasko ile son bulmakta ve
bu projelerin uyguland lkeler, ksa sre sonra aln kucana dmekte veya i karklklar, at
malar ve mutsuzluklara maruz kalmaktadrlar.
Yeni smrgeciliin en gl temsilcisi olan Amerika, smrd lkelere kendi uzmanlarn, ba-
r gnlllerini, yardm misyonlarn sokarak, hkmetleri amacna hizmet edecek kiilere kurdur
makta ve bu suretle o lkelerin bamszln yok ederek, uzaktan idare edilen bir smrge haline ge
tirmektedir. Silah korkusu yerine, a kalma korkusunu yerletirerek verilen bu savata, bir avu insan,
milyonlarca a insan bask altna almakta ve amalar iinde altrabilmektedir.
Amerika yardm ettii ve yatrm yapt her lkede, sermayesinin bekiliini yapmak zere, sivil
veya asker bekiler bulundurur. Bu maksatla uzmanlar bu lkelerin planlama dairelerine, askeri ahs
lar genelkurmaylarna yerletirilirler, bir taraftan da eitim kurulular Amerikan karlarn uyarl bir
tertip ve tutum iine sokulur. nmzdeki yllarda uzmanlar, askerler ve bar gnlllerinden deiik
vasfta Amerikal personelin geri lkelere akn ederek burunlarn tarmsal almalara soktuklarna
ahit olacaz. Freeman, Schicago konumasnda bu haberi ylece veriyor:
(**) te bu sebeplerden dolaydr ki, nmzdeki gnlerde yaynlanacak olan World Without
Hunger Aln Yeri Olmayan Dnya adl kitabmda, yle bir teklif yapyorum. ABD'nin 10
sene mddetle, her yl milli gelirin % 1.5 (yzde bir buuunu) tahsis etmesi; bu program altnda
balca nemin teknik yardm ve gda maddeleri retimine atfedilmesi; bu programa bal zel
bir proje altnda da sekin bir genler gurubunun profesyonel ziraat olarak eitim grerek
gelime halinde olan memleketlerde istihdam edilmeleri... Ben una kaniyim ki, yerine gre para
sarfiyat, etkili icraat ve kanunlarn harfiyen yerine getirilmesi ancak kendilerini grevlerine
adam, eitim grm insanlar tarafndan laykyla yaplabilir.
ABD Freeman bu aklamasnda ve kanaatinde tamamen hakldr. nk geri lkelere alkla sava
amacyla gelmi gibi grnerek, o lkelerde Amerika karlarn korumak ve harcanarak her kuruun
Amerikann karlarn salanmasn salayacak ekilde kullanmak, ii baka, d grnts baka bir
insan olarak yaamak zel bir eitimi gerektirmektedir. Nitekim bar gnllleri de geri lkelere gn
derilmeden nce byle bir eitime tabi tutulmakta ve d grntleri ile bir bar gnlls gibi hareket
ederken casusluk yapmay bu sayede baarabilmektedirler. Uzmanlarn durumlar da ayndr.
Bu defa lkelere gen Amerikallar arasndan seilerek yollanacak profesyonel ziraatlar da ben
zer grevler yapacak ve geri lkenin masum insann daha skntl bir yaantya ve aln kucana
iteklemek iin ne gerekiyorsa onu yaparken, Amerikal sermayedarlarn karlarn korumaya zellikle
dikkat edeceklerdir. Geri lkelerin Amerika'ya kar aydnlar, bu oyunlar artk iyi rendiklerinden,
bar gnllleri gibi, profesyonel ziraat teknisyenlerini de izlemekte ve gerek kiilikleri ile kamuo-
yuna tantmakta elbette gecikmeyecekler ve Bar in Gda Program bir sre sonra Marshall Plan
veya P. L. 480 Programlar gibi iflas edecektir. Geri lkeler artk, srdrlen smr oyununun isminin
deil, bozuk dzenin deitirilmesini ve hi deilse karnlarnn doymasn istemektedirler. Eski Hin
distan Cumhurbakan'nn dedii gibi, bu insanlar ellerinde alktan lmeye raz olmaktan baka hibir
silah bulunmakszn direnmeye ve emperyalizme hangi ynden gelirse gelsin kar koymaya kararl
drlar. Amerikan emperyalizmine kar Vietnam ve Rus emperyalizmine kar ekoslovakya'da ahidi
olduumuz direnme, smrlen lkeler iin ilham kayna olmakta ve bu dnce her geen gn biraz
daha g kazanmaktadr. Dnya'nn jandarmas haline gelmi olan Amerika'nn uzak denizlerde filolar
gezdirerek insanlar sindirmesi ve yapacaklar ocuk saysndan, yiyecekleri besine kadar her ilerine
karmas, bunlar yaparken de Amerikan karlarn n plana alarak yoksul toplumlar alabildiine
smrmesi, ayrntlar ile anlalm bir oyun haline gelmitir. Freeman sylevine yle devam ediyor:
(**) Kendini alk savana adam ve bu i iin mcehhez bir genlik: Dnya gda madde-
leri retim orann artrma davasna pek byk bir katkda bulunabilir. Dolaysyla - en
azndan iki sene mddetle deniz ar memleketlerin zirai kalknma hamlelerine yardm
etmek amacyla - kalifiye Amerikal gnll genlerin bu yolda eitimini ABD hkmeti-
nin finanse etmesini teklif ediyorum.
Freeman bu teklifinde yerden ge kadar hakldr ve teklif yerindedir. nk Amerika'nn karlar-

n korumak iin denizar lkelerde savaan Amerikan askerlerini de Amerikan hkmeti eitmekte ve
bu eitimin masraflarn karlamaktadr. Bu defa gen insanlar gizli cereyan edecek bir sessiz savan
(Osman Kotrk'n Sessiz Sava isimli kitabna baknz) amalarna gre eitilecek ve denizar lke
lerin masum insanlarn silahl deil alktan ldrmek zere, en az iki yl sre ile vazifelendirilecekler
dir. Bu insanlar niforma giymeyecek, askerler gibi hoyrat hareket etmeyecek, kendilerini aln yok
edilmesine adam idealist kiiler gibi takdim ederek, kar projelerinin kk niteleri olarak grev
yapacaklardr. Bu zor grevi baarabilmek iin, klasik savata vazife gren askerlere nazaran daha kk
l ve daha ayrntl bir eitime ihtiya vardr. Amerikan hkmeti, sermayesinin bekiliini yapacak
ve uzak lkelerde Amerikann karlarn koruyacak olan bu gen militanlarn eitimi iin gereken
fedakrl elbette yapacaktr.
Cad Kazan
53
Chicago'da, lks bir otelin yemek salonunda yaplan ve daha sonra da Trkiye'de olduu gibi, btn
geri lkelerde tercme edilerek Tarm Bakanl memurlarnn masalarna braklan maksatl sylev
metninde yoksul ve a lkeleri daha da yoksullatracak olan bu yeni proje iin Amerikan hkmet ve
sermaye evrelerinin yapacaklar fedakrlklar iaret edilmitir.
(**) Bu davann tahakkukuna alrken ilk hedefimiz u olmaldr. zel sektr ve resmi sek-
tr kaynaklar dahil, milli gelirimizin % l'inin bu projeye aktlmas. Bu finansman oran, bugn-
k yardm oranna kyasla ylda 2 milyar dolarlk bir art ifade eder. Bu ilk hedef tahakkuk eder
etmez, yardm alan lkelerin kendi kendine kalknmalarn destekleyecek nitelikteki planlar ha-
zrlanr hazrlanmaz bu finansman oranlar % 1'i resmi sektr kaynaklarndan % 0.5i (yardm)
da zel kaynaklardan gelmek zere - % 1.5 oranna ykseltilmelidir. Fikrime nmzdeki yllar
zarfnda insanln kaderinin, gelimi memleketlerdeki zel teebbslerin Dnya'nn gelime ha-
lindeki blgelerine yapacaklar yardmlarla orantl olarak tayin edildii ifade etmek, mbalaal
bir ifade deildir. Al Yenme Kampanyasnda ticaret ve endstrimizin oynayacaklar ehemmi-
yetli roln zerinde ne kadar durulsa azdr.
Yukarda da sylediim gibi, artk kap ardna kadar almtr ve neler yapabileceimizi gs-
termi bulunuyoruz. Gnn kalknma lojistii, binlerce kimyevi gbre ve mcadele ilac fabrika-
larnn depolama yerlerinin, rn ileme tesislerinin, spermarketlerin kurulmasn ve zel bir
tasarruf altnda bulundurulmasn mecburiyet haline getirmitir. zel endstrimiz, portresi bu
kadar geni olan bir projeyi tatbik sahasna koyabilmek iin gerekli teknik ve idari kabiliyetler-
le mcehhez bulunuyor. Ancak, zel endstrinin yneticileri kendilerine u soruyu sorabilirler:
irketlerimizin esasl bir siyaset deiiklii yaparak, kaynaklarmzn nemli bir ksmn fakir
lkelerin kalknmasna tahsis etmek ne dereceye kadar karl olur.
Grld gibi ABD Tarm Bakan zel kesimi alkla mcadeleye davet ederken gene kardan sz
etmektedir. nk zel kesim ve zel kesimin baskn olduu Birleik Amerika, kar olmadan hi bir
ie el atmaz. Dnya'nn baka lkelerinde insanlarn alktan lmeleri Amerikan sermaye evrelerini
gerekten etkilemez. Hatta gerekiyorsa kar iin bu lmler younlatrlr, kadnlar ocuk dourma
snlar diye helezonlanrlar. Alkla Sava ismi altnda geri lkelerde srdrlecek olan yeni smr
dzeni, gbre, tarm ilac ve tarm aralar imal eden endstriye yeni karlar salayacak ve bu lke
insanlar daha da yoksullaacaklardr. Gerek budur. Gerein bu olduunu anlamak iin fazla zeki
olmaya da lzum yoktur. Amerikan sermaye evreleri bunu gayet iyi bilirler.
Esasen kapitalist bir ynetimle, ynetilen ABDde, Devlet adamlar yeni fikirleri ortaya atarken,
zel kesimin karlarn dikkate alma durumundadrlar. zel kesimin evet demeyecei teklifler uy-
gulamaya sokulamayaca iin, hkmetler incelemelerini yaparlarken meseleleri bu adan eletirirler.
Freeman bu teklifi yaparken, zel kesimin buna evet diyeceini daha nceden bildii iin, kendisi de
sorusuna evet ile cevap vermektedir.
(**) Benim yukardaki soruya vereceim cevap evet dir. ayet Yeil nklap, nfuslar
birdenbire artan memleketlere de aktarlabilirse, Dnya'mz buna orantl bir pazar art ile
kar karya kalacak, kinci Dnya Savan mteakip bat Dnya'snn geirmi olduu tecr-
beler, bu piyasa bolluu karsnda, son derece yersiz birer tecrbe gibi gzkecektir. Bugnn
i adam - Tarihte ilk defa olmak zere iyilik yapmak suretiyle karl kmak hususunda grl-
memi bir frsata sahiptir.
Tarm Bakan Freeman, bu frsat kullandklar takdirde i adamlarnn tarihte ilk defa iyilik yaparak
kar salayabileceklerini ak olarak ifade ederken, daha nce iyilik yapmadan, bazen de ktlk ederek
para kazanmay adet haline getirdiklerini ve bunun bylece bilindiini de ifade etmi olmaktadr.
nk Amerikan i adamlar daha nce Marshall Plan ismi altnda kinci Dnya Savandan geri
kalan malzeme stoklarn ileri ve geri lkelere yutturarak, harp sonras ortaya kan deersiz tarmsz
retim artklarn da geri lke insann ala mahkm ederek satmay becermi ve bundan byk kar-
lar salamlard. Bu defa bu evrelerden hem iyilik yapmalar ve hem de kar salamalar istenirken,
bu macerann nasl sonulanaca iyi bilinmemekte ve alktan ok, salanacak kardan ve pazarlarn
geniletilmesinden sz edilmektedir. Amerikal iin meselenin dm noktas da zaten budur. Freeman
sylevine yle devam ediyor:
(**) Dnya barn ina edebilmek iin; hem yardm hem de ticaret (bizdeki hem ziyaret
hem de ticaret szne ok benziyor), d kaynaklardan gelen zel yatrmlara, kendi ken-
dimize yardm abalarna, her eyden nce her alana - kyl kltivatrden tutun da
milletleraras korporasyonlara kadar hakkaniyete dayanan bir kar haddi salayacak bir
fiyatlandrma sisteminin uygulanmasna ihtiya vardr. Btn dier memleketler fevkinde
bir aba sarfederek biz Amerikallar, bugnn Dnya'snda Uyanan mitler Devriminin
kvlcmn yakm bulunuyoruz. Bu devrimin geleceini aacak olan anahtar da gene bi-
zim ellerimizde. Gda maddeleri fazlalarmzla ve sahip olduumuz teknik kabiliyetlerle
greceimiz iler, yeeren bu utileuitrin tahakkuk edip etmeyecei, ya da aksine olarak,
atl kolay bozulabilir bir bar halinin ufunetlenen yaralar eklinde kalp kalmayacan
tayinde mhim bir rol oynayacaktr. Szlerime son vermeden nce, urasn da belirte-
yim ki, hakiki bir bar durumuna ulaabilmemiz iin btn insanln uyanmakta olan
mitlerini karlamak zorunluluu vardr. Demek oluyor ki dikkatimizi hem kendi dar
gelirli tabakamz zerinde ve hem de denizar lkelerin fakir halk zerinde teksif et-
mek durumundayz.
Kendi lkemiz alarnn ve dar gelirlilerinin durumunu dzeltmek zere derhal harekete
gemek mecburiyeti karsndayz. Yan, sair lkeler yan sra, kendi vatandalarmzn
da iktisadi kalknma merdivenleri zerinde yrmelerini salamak durumundayz.
Belki hepinizden fazla olarak ben, bu snfn problemlerini bilmekteyim. Fakir Halk
Kampanyasnn liderleri ile ve bu halktan bazlaryla ahsen tanm bulunuyorum. Bu
insanlar, bugn benim bromdan yarm mil uzaktaki bir mahallede kamp kurmu vazi-
yetteler. Bu halk kitlesini de milli ekonominin nimetlerinden faydalandrabilmek iin ne
muazzam bir aba sarf etmemiz gerektii ve bunun ne kadar pahalya mal olacan bil-
miyor deilim. Ancak milletimizin inand insanlk vakar prensiplerinden yararlanma-
ya ve bu kitlenin de siz ve ben kadar yararlandrmaya haklar olduuna ayrca kaniim.
Yalnz denizar memleketlerdeki al braklm da kendi memleketimizdeki alarn

durumunu dzeltelim diyenlerle hemfikir deilim. Bence bu dava blnmez bir davadr.
Tek saf halinde arpmaya ihtiya vardr. Tropikal ziraatta son senelerde kazanlan za-
ferler, gelecek iin son derece vaatkardr. Bu vaatlerin tahakkukuna doru almalyz.
Amerika'nn refah, Amerikan demokrasisi, dahilde yokluk ve alk hkm srd vakit
bu durumdan ne derece mutazarrr olursa, Dnya'nn geri kalan ksmlarnda geni alk
Cad Kazan
55
sahalar bulunduu takdirde bir o kadar mutazarrr olacaktr. Tek tarafl olmayan bu
savata dvebilmek iin gereken paraya sahip olmadmz bana sylemeyin. Chicago
limannda ve Potomac nehri zerinde yatan zel mlkiyet altndaki gemi ve yatlar he-
pimiz grdk. Kendi eyaletim olan Minnesota'da ben hafta sonlarnda evime dnerken
arabalarn 200 mil boyunca n tampon arka tampona deer durumda ve hele sandalla
ykl treylerin nasl bir trafik mcadelesine giritiklerini kendi gzlerimle mahede et-
mi bulunuyorum. Varolarda evi olanlarn garajlarnda sadece bir tek otomobil bulun-
duu zaman, bunlara Amerika'da ilkel adam nazariyle bakldna da ayrca vakfm. Bu
bakmdan fert olarak ve millet olarak alk diye birey tanmayan sulh ve huzur iinde
bulunan bir Dnya yaratmaya muktedir olduumuzu biliyorum.
Demek oluyor ki gerekli kaynaklara sahibiz. yleyse neden bunlar kullanamyoruz?

Tarihte ilk defa olmak zere, al tamamen bertaraf edebileceini bir millet ne sr-
yor. Tropikal ziraat ve aratrma laboratuvarlarnda elde edilen veriler, gerekli deneme
ve yanlma uygulamalar sonucunda dzenlenen planlar, ozalit kopya halinde elimizde
mevcut ve bu hareketin hz gitgide bymektedir.
Geen nisan aynda, kendi gzmle Kore'de uygulanan Toplum Kalknma hamleleri ile
Taiwan'n pirin tarlalarnda bu hamlelerin belirtilerini izlemi bulunuyorum. Bizim
neslimize, bundan nceki nesillere myesser olmayan bir frsat - Dnya'mz yokluktan
kurtarmak, insanlarn alna son vermek - frsat bahedilmi bulunuyor. Benim duam
udur ki, bizler, bu frsat yakalamak, azmini ve cesaretini gsterebilelim. ayet bunu
yapamazsak, yeni bir frsat karmza kmayabilir.
ABD Tarm Bakan Orville L. Freeman'n Chicago sylevi burada bitmektedir. Sylenen parlak
szlerin altnda nelerin yattn ve bu konumann neden dolay Trkeye tercme edilerek Ankara'da
Trk Tarm Bakanl memurlarnn masalarna datldn artk anlayabilmeliyiz. Tarm Bakan Free
man konumasnn bir yerinde alkla mcadele etmekten sz ederken, bir yerinde de i adamlarna
yeni i alanlar alacan syleyerek asl amac ortaya koymaktadr. Chicago'da sylenen bu sz-
ler, Dnya'da kaynatlan cad kazannn altna atlm yeni odun paralar gibi i grecektir. nk
Marshall Plan'ndan, P. L-480 yardmlarna ve oradan Bar in Gda Program oyununa atlam olan
ABD yeni bir uygulamann eiindedir. Bar havarisi ve insanln dman alkla savan kahraman
ve cmert ncs gibi grnp, yoksul insanlar bir daha aldatmak ve Amerika'nn ekonomik gc
ile sava gcn ykseltmek iin yeni planlar hazrlanmtr. Bu yeni planlarn uygulanmas iin yeni
yalanlarn sylenmesi ve geri lke insannn yeniden aldatlmas lazmdr. Feerman'n buraya aktard-
mz konumas bu yalanlarn tmdr.
Gerekte ise:
1) Amerika retim fazlas tahllar ile bo kalori kayna olarak tanmlanan ve salk iin
yararl olmad anlalan soya ya, pamuk ya, don ya gibi tarmsal rnler iin geri
lkelerde pazar kurma sevdasna dm ve P. L-480 sayl kanunu meclislerinden bu
gereke ile geirdikten sonra geri lkeleri kandrmaya muvaffak olmutu.
2) retim artklar, geri lkelere nce parasz, daha sonra mahalli para karl veril-
mi ve daima yerli rnlerden ucuza satlmtr. Toprak rnlerinin deerini dren
bu uygulama bu lkelerdeki tarm hrpalam ve retim gcn drmtr. Bunlarn

ou endstrileme hevesine drlerek tarm bsbtn ihmal etmiler ve karnlarn
doyuramaz hale gelmilerdir. lke bu duruma gelince Amerika dolar istemekte ve dolar
denmedike mahsullerini satmamaktadr.
Bu oyun Trkiye'de ya ve buday zerinden oynanmtr. Zeytinya gibi mkemmel

ve besleyici bir ya vatan olan Trkiye'ye yavan soya ya ile pamuk ya ve domuz i
yandan ibaret olan don yalarn satmak aslnda g bir iti.
Fakat Amerika bunlar Trk Liras karl ve bedava denilecek kadar ucuz fiyatla ve-
rince, hkmet parasz sirkenin baldan tatl olacana inanarak, bu yalar ithal etmi
ve rettii zeytinyan ihra ederek dviz kazanmt. Olay bylece devam etmedi. Soya
ve pamuk yalar hidrojenlenerek halka margarin halinde yedirildi ve domuz i yalar
da sabun imalinde kullanld. Bu durum zeytin reticisini, zeytinya tccarn, ithalat
ve ihracaty memnun ettii iin Ankara kurulan Amerikan Soya Birliinin aldatmaca-
sna kimse ses karmad. Bakanlar bu kuruluun tertipledii partilerde gzel hanmla-
rn kendilerine sunduu zeytinyal dolmalar viski ve rak ile birlikte yudumlayp, Soya
anlamasnn altna imza koydular. Halk radyo ve gazete reklmlar, fiyat oyunlar ile
margarinlere altrld. Oysa ayn tarihlerde Amerika'da kan bilim kitaplar ile dergiler
margarinlerin kalp ve damar hastalklarna sebep olduunu yazyorlard. Ayn eyleri
Trkiye'de yazanlar margarin firmalarnn adamlar tarafndan tehdit edildiler, bunlara
ldrlecekleri sylendi. Para ile tutulmu baz adamlar aksi tezi savundular. Netice de
margarin Trk mutfana yerleti. Bu margarinler Amerika'dan Trk liras karl it-
hal edilen soya ve pamuk yalarndan imal edildii iin, Amerika yeni bir pazar kurmu
ve ve zeytinciliimizi de iyice baltalamt. Yalarn artk ihra edemeyen i piyasada da
satamayan zeytinciler feryat etmeye, yer yer sessiz yryler dzenlemeye baladlar.
Zeytin aalar kesiliyor ve yerine yeniden ttn dikiliyordu.
Kesilen bir zeytin aac yerine, baka birini yetitirmek iin 100 yl gerekli olduundan,
ya lkesi olarak tanmlanan Trkiye 100 yl iin Amerikan retim artklarna pazar
olacakt. te bu noktada Amerikallar, Trk liras karl, soya ve pamuk ya vere-
meyeceklerini bildirdiler ve bizden dolar istediler. nk Trkiye'nin ya kaynaklar
iyice hrpalanm ve kendi rettii yala yetinemez olmutuk. Ayn oyun budayda da
oynanmtr. Bir zamanlar buday ihra eden Trkiye'ye byk bir cmertlik ve hayr-
hahlk ile verilen Amerikan buday, Trkiye'de buday aklar yaratm ve sonunda
Trkiye'nin yeniden ihracat olmas iin Tarm Bakan Dada'm himmeti ile yurda so-
kulan Sonora64 buday projesi skandalla son bulunca 1968 ylnda mahsul % 10-30
noksan olduu iin yabandan buday ithali gerekmitir. Bu amala ran, Bat Almanya,
Pakistan ve Fransa'ya bavurulmu, Amerika ise tpk ya meselesinde olduu gibi artk
aln snrna getirdii dostuna pein para ve dolar dedii takdirde buday satabilece-
ini bildirmitir.
Grld gibi oyun hep ayn oyundur. nsanln dostu ve aln dman Amerika, artk madde
lerini kendine yabanc lkelere nce kendi paralar karl ve ucuz fiyatla vermekte, bu esnada uz
manlarn o lkeye sokarak tarm politikalarna el koymaktadr. Yardm olarak verdii maddenin retim
Cad Kazan
57
imknlarn baltaladktan sonra ise bu lkeden dolar istemekte ve bunu deyemeyenleri kendi yaratt
alkla ba baa brakmaktadr. Bu oyun rnein Trkiye'de iyiden iyiye anlalmtr, (Kotrk, Osman
N. Yeni Smrgecilik Asndan, Gda Emperyalizmi, Toplum Yaynevi, 1966 Ankara) ya baknz.
Trkiye'de olduu gibi Seylan'da, Hindistan'da, Vietnam'da Amerika'nn ne, Amerikal'nn kim olduu
renilmitir. Bundan dolay P. L. 480 kanal artk iyi almyor.
ABD imdi bunun tela iindedir ve Freeman'n Chicago'da yapt konuma bundan dolay
Trkeletirilerek, Tarm Bakanlndaki memurlarn masalarna datlm ve bizim elimize de bun-
dan sonra gemitir. Bar in Gda Program yahut Kendi Kendine Yardm Program ismi altnda
geri lkelere yutturulmak istenen yeni dolmann iinde unlar vardr.
1) Trkiye ve Trkiye'ye benzer durumda olan baz lkelere hem retim art gnderi-
lecek ve hem de tarm kesimini kalkndrma gerekesi ile gbre, tarm ilac, tohumluk,
tarm aralar ve gereleri satlacaktr.
2) Yardmn tmn yiyecek olarak gnderme yerine tohumluk, gbre, ila, ara, gere
gndermenin karlar daha byk olacak, bu sayede endstriye yeni bir pazar bulunmu
olacaktr.
Bu arada Trk halknn emei, topraklar Amerikan karlar iin hizmete girecektir.
Fazla retim ekonomisine hkim olduklarndan Amerikallar tarafndan, Trk halkn-
dan ucuza alnp, rnein Hindistan'a pahalya satlabilecektir.
3) Trk tarm, tohumluk, gbre, ila, ara ve gere bakmndan Amerikan kontrol-
ne girince, NATO'ya girmi bir Devletin ordusu gibi uzaktan kontrol edilmi olacak ve
Amerika'nn karna uymayan eylem ve giriimler nlenecektir.
rnein Trkiye rettii pamukla milletleraras pazarda Amerikaya rakip olmaktadr.

Trkiye'de pamuk retimini kstlamak iin, pamuun ekildii topraklara ekilebilecek
Sonora-64 gibi bir buday eidi lkeye sokulacak, hkmetin basks ve kredi oyunlar
ile Ege ve ukurova'ya ektirilecek olursa, o zaman bu lkeyi pamuk piyasasndan uzak-
latrmak mmkn olacaktr.
Tohumu, gbresi, ilac, ara ve gereci baka lkeden gelince, Trkiye o lkenin iftlii
olur. Nitekim bugn, durum byledir. Amerika kendi lkesinde ylda 18 milyon ton ret-
tii soya fasulyesinin Trkiye'de retilmesine msaade etmemekte ve onun yerine buday
ektirmektedir. Kald ki bu buday ekmek iin Amerika'ya milyonlarca dolar, tohumluk
gbre, ila, ara ve gere paras demi olan Trk halk bu yzden bu yl a kalacak ve
Amerikadan buday ithal etmek iin yeni batan dolar deyecektir.
Freeman'n Chicago'da att nutuk ile, bu gerekler karlatrlnca cad kazannn nasl kaynatl-
d daha iyi anlalmaktadr. Byk szler iki otomobilinden birini satarak Dnya'nn a insanlarna
yardm, bunlar hep bizleri kandrmak iin uydurulmu masallardr. Freeman ve vatandalar, bizim
srtmzdan ve bizim almz pahasna iki otomobillerini nasl yapacaklarn dnmekte ve bunun
savan vermektedirler. Byle olmasna ramen alar Freeman'n ofisine yarm mil mesafeye kadar
sokulmulardr.
59
IV
PARTICIPANT
61
PARTICIPANT
ABD Tarm Bakan Orville L. Freeman Chicago D Mnasebetler Konseyinin Sheraton Blaclstone
otelinde dzenledii le yemeinde, nceki blmde tmn eletirdiimiz konumay yapmadan ok
nce, Ankara'daki Amerikan Haberler Merkezi'nin ylda drt defa yaynlad Participant isimli
ngilizce dergi, Vol. 6 - No. 27 Temmuz 1967 gnl saysn, Trkiye'ye Amerika'dan ithal edilecek
yeni bir tohumluk budayn propagandasna tahsis etmi ve Trkiye Tarm Bakan Bahri Dada, bu
dergiye Yenilgiye Uramayacak olan Yeni Bir Devrim bal altnda Trke ve ngilizce baslm
bir makale yaynlamt.
Participant dergisi, arka kapanda da belirtildii gibi United States Agency for International
Development ile Trkiye'deki Amerikan Haberler Merkezi tarafndan yaynlanan, ounlukla AlD
aracl ile Amerika'y ziyaret etmi ve orada bir sre kalm kiilere datlan bir dergidir.
Participant kelimesi, lugat anlam ile ksaca, Ortak veya Hissedar anlamna gelmekte ve K. M.
Vasf Okugil'in 1958 ylnda Kanaat Kitabevi tarafndan yaynlanm olan ngilizce - Trke lgatnn
533 nc sahifesinde kelimenin karsna Trke olarak bu kelimeler yerletirilmi bulunmaktadr.
Anlaml bir isim tayan bu dergi tetkik edilecek olursa, ounlukla ABD'nin Trkiye'deki uygula
malarndan bahseder ve ortaklarla hissedarlar birbirine tantrma amac gder.
Bu derginin sz edilen saysnn kapanda, Sonora - 64 budaynn dolgun baaklarnn resmi ve

i sahifelerinde ise bir giri yazsndan sonra, Tarm Bakan Dada'n, ukurova'da bizzat Meksika
budayn hasat ederken alnm bir fotoraf vardr.
Bakann makalesinin ba, Bahri Dada ile USAID Trkiye Misyonu Bakan James P. Grant'n
pek samimi bir ekilde el skrken ekilmi bir resmi ile sslenmitir.
Makale nemli olduu iin aaya aynen aktarlmtr. Okuyucularmz tpk ABD Tarm Bakan
Orville L. Freeman'm Chicago konumas gibi tmyle ele alp, ksm ksm eletiriceimiz bu maka
lenin amacn kolayca kavrayacaklar ve nceki sylev ile bu makale arasnda dikkati eker benzerlikler
tespit edeceklerdir.
(**) Bugn yaamakta olan bizler iin; artk gemii brakp, gelecein yaantsna girdi-
imizi kavramak hayli g bir itir. Keza 101 Trk iftisinin kendisine akdemik ve teknik
yolla salanan imkan sayesinde, siyaset adamlarmzn ve gelmi gemi nderlerimizin
nesiller boyunca arzu ettikleri reformu ksa bir zaman iinde baar ile tahakkuk yoluna
koymu olmalarn anlamak bir hayli zordur. Bu misal bize Trk iftisinin yaratclk
gcnn ne kadar yksek olduunu gstermektedir. iftimize iyi yol gsterildii tak-
dirde baaramayaca bir zorluk tasavvur edilemez. Hatta zaman zaman Trk iftisinin
yanmzda ve ilerimizde olduunu her an mahede etmek mmkndr.
Grld gibi sayn bakan, konumasnn bu ksmnda Trk iftisini methederek, politika
yapmann tesinde mspet bir ey sylememekte ve ylece devam etmektedir.
(**) Filhakika ukurova'da geen seneden beri cereyan etmekte olan ve dier blgelere
de intikal etmi bir olay, sessiz zirai bir devrim karakterini gstermektedir. Bu devrimin
gayesi a olan insanlar doyurmak suretiyle ztraplarn gidermekten ibarettir.
Bakan konumasnn bu blmnde, tpk ABD Tarm Bakan Freeman'n az ile ifadei meram
etmekte ve gayesinin a olan insanlar doyurmak suretiyle zdraplarna son vermek gibi asil bir ama
olduunu belirtirken, sessiz bir devrimden de sz etmektedir.
(**) Bir balang olarak gzken bu devrim, gelecek nesillere olaylar serin kanllkla
gzden geirildii takdirde nemli bir mana tamakta olduu anlalacaktr. Bizim nesli-
miz ise bugn gelimekte olan bu devrimin sadece yenilgiye uramamas ve mutlaka ka-
zanlmas hakikatini savunan bir kuaktr. Esasen inancmz odur ki bu devrim mutlaka
baar ile sonulanacaktr.
ukurova iftisi ne yapmtr. Bir yl nce baka bir yerden tedarik edilmi bulunan az
miktarda Sonora-64 ve Lerma Roja adl buday eidini ekmi ve bundan 500 kilo kadar
mahsul alnabileceini ilgi ve hayretle mahade etmitir. Bu mahede ukurova ifti-
sini kamlam ve Tarm Bakanlnn uza gren teebbs ile bu eit budaydan 60
ton tohumluk temin olunarak 101 ifti tarlasna geni olarak ekilmi ve bununla dnme
verimin ortalama olarak 400 kiloya kadar karlma imknnn mevcut olduu grl-
mtr. Bu blge iftileri tarafndan teden beri ekilmekte bulunan Floransa buday
eidinden dekara ortalama 140 kg. verim alnabilmektedir.
Yaplan i yalnz bir eit getirme meselesi deildir. Ayn iftiler (Sonora 64) buday ei-
dini ektikleri tarlalarn beher dekarna 12 kilo saf azot (60 kilo amonyum slfat karl)
kullanmlardr. Bu suretle buday ziraatinde gbre kullanmay adet edinmilerdir. Yerli
buday eitlerinde bu miktar gbrenin kullanlmas halinde ekin yatmakta ve Sonora
64 ise saplar salam olduundan yatmamakta ve bunun sonucu olarak da 23 misli fazla
mahsul vermektedir.
Participant
63
Bununla da yetinilmeyip tarlalar tesviye edilmi; iyi bir tohum yata hazrlanm ve to-
hum mibzerle ekilmek suretiyle, tohumdan yzde 100 tasarruf salanmtr. Meksika'dan
getirilmi bulunan Sonora-64 ve benzeri eitler, Rockefeller Vakfiyesi tarafndan 1944 y-
lnda kurularak, 1962 de sonularn vermeye balam bulunan Meksika Milli Hububat
Aratrma Enstits tarafndan slah edilmilerdir. Bu eitler Meksikann kuru iklimin-
de sulu ve gbreli artlarnda baar ile yetitirildikleri halde, Trkiyenin 600 mm. yllk
ya olan Akdeniz, Ege ve Marmara blgelerinde baar ile yetitirilmi ve ayn verim
salanmtr. Bu da gsteriyor ki Yakn Douda yaplacak olan buday aratrma mer-
kezi iin her trl ideolojiyi bnyesinde bulunduran Trkiyenin en ideal namzet olmas
tabidir.
Dier nemli nokta ukurova'da yaplan bu almalar sayesinde, Trkiye'nin ve hatta

insanln balca gda maddesini tekil eden buday retiminde alnan bu tedbirler sa-
yesinde tarihi bir deiiklik yaratlmtr. Bu deiiklik Trkiye'nin geleceini emniyet
altna almay salayacandan, bu devrim anld zaman tarm uzmanlar ile beraber
ukurova iftisi daima hakl olarak yd edeceklerdir. Bu almalarn altnda ve
1966 ylnda ekimi yaplan 60 ton buday tohumluunun gerek ifti tarlalarnda ve ge-
rekse messeselerdeki benzer eitlerle yaplan mahedeler sonunda bu tip budaylarn,
memleketimizin Akdeniz, Ege ve Marmara blgelerinde iyi bir verim salayacaklar an-
lalm bulunmakta ve bu blgelerin tohumluk ihtiyacn karlamak maksadyla 20 bin
ton tohumluun ithal olunarak ektirilmesi planlanmtr. Tarm Bakanl uzmanlarnca
blgelerde tertiplenmi bulunan tarla gnleri ve eitimler, iftinin yakn ilgisini salam
ve tohumluk talebini artrmtr. Trk iftisinin ounun topra fakir ve kra araziden
ibarettir. Bu kabil topraklar sren ve ileyen ifti ancak geimini salayabilmekte, ge-
miin yaratt tahribatla ayakta durabilmek iin byk bir aba ierisinde boulmu bir
vaziyettedir. Biroklar potansiyel kelimesini belki de mrleri boyunca duymamlardr.
Ekserisi suni gbrenin kendilerine ne ekilde faydal olabileceinden habersiz olmakla
beraber byle bireyin mevcut olduundan dahi malumatlar yoktur.
Ancak suni gbrenin faydasn anlam ve ve renmi olanlar dahi bunu temin edeme-
mek sknts iindedir. Trk iftisinin sahip olduu toprak birok medeniyetlerin doup
zerinde gelitii ve ziraat yapt bir toprak olmas dolaysyla yorgun dmtr. Hemen
hemen insanln tarihi ile beraber smrlm ve karlnda hi bir ey verilmemitir.
Bir ksm Trk iftisi bu topran gzleri nnde lmekte olduunu idrak edememekte,
bir ksm ise aresizlik iinde ne yapacan bilememektedir. Trk iftisinin ehresi tet-
kik edildii zaman dier memleket iftilerinde olduu gibi iine kapank, kukulu bir
ruh haleti iinde olduunu sezmek mmkndr.
Btn bunlar ac olmakla beraber birer gerektir. Bir ameliyat actmakla beraber yaray
ayn zamanda iyi eder. Gemite olanlar dzeltmek elbette mmkn deildir. Fakat gele-
cei deitirmek ve yn vermek pekl mmkndr. lerlemenin birinci dman sefalet-
tir. O halde ilerlemek iin her eyden nce sefaletin yok edilmesi gerekmektedir.
Modernlemek iin, modernlemeye kar dikilen sosyal, psikolojik ve fizik nitelikteki

tm direnleri gidermek zorunluu vardr. Fakir iftinin acil ihtiyalarnn karlanmas
zaman gelmitir. iftinin balca ihtiyalar retim aralar, tohumluk, damzlk, gbre
ve kredi gibi imknlarn iftinin emrine amade klnmas ve bunlarn kullanlmas ve
elde olunan rnn deerlendirilmesi zarureti vardr. iftinin eski itiyatlarnn zinci-
rinden kp kurtarmak ve retme imknlarn salamak bugn iin bize dmektedir.
iftinin sahip olduu kra topraklar sulama ve muhafaza tedbirleri ile mmbit hale
getirilmelidir. iftilikten salanan gelir ancak ahsi geim seviyesinden kurtarlarak,
ticari bir seviyeye getirilmelidir. ifti toplumunun insan gibi yaamas salanmal, unu-
tulmu bir kitle halinden daima hatrlarda tutulan bir toplum haline getirilmek ve bu
suretle kendi kendine yeter hale gelmelerine en ksa zamanda btn imknlarla yardm
edilmelidir. Bugnn Trk iftisi babalarndan ve dedelerinden ok daha mit verici
durumdadr. Bugnn iftisinin elinde hr Dnya'nn knamadan arz edebilecei bir
teknoloji mevcuttur. Ancak u husus unutulmamaldr ki, nfus artn karlayabilecek
oranda devaml bir gelime salanncaya kadar eitim grm tarmc elemanlarmzn ve
sahip olduumuz modern messeselerin bir hayli artrlmasna ihtiya olacaktr. Bugn
fakirlik ve ala kar bir zafer kazanabilmemiz iin davranlarmzda bir deiiklik
yapmamz ve ukurova'da tarm uzmanlarnn rehberliinde ve iftilerin yardm ile
salanan baarnn Trkiye'nin dier blgelerinde de salanmas gerekmektedir. Ancak
bundan sonra beklenilen byk deiiklikler yaratlm ve hedefe yaklalm olacaktr.
Bu olaanst oranda artm olan buday verimi Trkiyenin btn manzarasn deiti-
recek ve memleketin iktisadi durumu Dnya'nn iktisaden gelimi memleketleri ile ayn
seviyeye gelmi olacaktr. Bugn bizlere lazm olan ey zlenen bu deiikliin vsatinin
millet apnda anlalmasdr. Yarn bizlere lazm olacak ey, dne dnmenin artk im-
kansz olduu hakikatinin millete idrak edilmesi hususudur.
Tarm Bakan Dada'n Participant dergisinin Temmuz 1961, nshasna yazd veciz yaz burada
bitmektedir. Ayn yaz ayn dergide ngilizce olarak da verilmitir. Bu yaznn m ngilizceden, yoksa
ngilizce metnin mi bu yazdan evrildiini anlayamadk.
Ylda drt defa yaynlanan Participant Dergisinde Trkiye Tarm Bakan Bahri Dada'n yazsndan
sonra, USAID Trkiye Misyonu Direktr James P
, Grant'n, Maliye Bakan Cihat Bilgehan ve Maliye
Bakanl Genel Sekreteri Yardmcs Sermet Pasin ile Sonora baaklarn tetkik ederken alnm bir
resmi ve Break With The Past balkl bir yazs vardr.
Sahifenin yan taraf Nitsche, Henry R. Luce ve Lyndon B. Johnson'dan alnm gzel szlerle
sslenmitir.
Nietsche'nin sz Bamsz olmann insann kendini bir davaya adayp korkmadan ve mkafat
beklemeksizin almaya bal olduu'nu ifade eden bir szdr. Lyndon B. Johnson ise, artk insann
fakirlik, bilgisizlik ve hastalklara maruz kalma durumunda olmadklarn ve modern bilimin
altnda bu eski dmanlarn yenilebileceini ima ediyor.
Bilinli bir propaganda almasnn gzel rneklerinden biri olan, Participant Dergisinin Temmuz
1967 says, Trk tarmnn eski yntemini hakl olarak knayan ve modernlemenin yararlarn aklayc
resim, deyi ve yazlarla dolup, tamakta, Dnya Gda Krizinden sz eden baka bir yazda 7 ocuklu
bir kyl ailenin resmi, Ala kar alan savata baarya ulaabilmek iin doum kontrolnn
gerekli olduu, Alk, Meksika'nn buday konusunda yaptklar, Grant'n Atatrk'n resmini fon
Participant
65
olarak kullanmak suretiyle alnm bir resmi (Bu resimde Atatrk'n resmi yannda bir de ABD bay
ra vardr.), Pakistan'n buday konusundaki almalar, Budayn tarihesi, Sonora-64'n yaln pro
pagandasn yapan yazlar, ondan sonra Amerikan inceleme gurubunun tavsiyeleri, Trkiye'nin realite
lerini Amerikallarn karlarna gre yanstan bir blm, Gbrenin propagandas (nk Trkiye'ye
bu mnasebetle gbre satlacaktr), bir Trkiye haritas, Tarm ilalarnn propagandasn yapan bir
blm (nk Trkiye'ye tarm ilac da satlacaktr), Pakistan ve Meksika'daki almalar ve zellikle
Meksika'ya bu mnasebetle giden Trk teknisyenlerinin alma ynetimini gsteren resimler ve yazlar
vardr. Dergi o tarihlerde Trkiye'den ayrlmakta olan USAID Misyonu Bakan Bay James P. Grant'n
ailesi ile birlikte uaa binerek alnm bir resimi ile bitmektedir. Resmin stnde Tarm Bakanmz
Bahri Dada tarafndan verilen yemekte, Granta ukurova'da hasat edilmi budaydan imal edilmi
somun ekmein takdim edildii, Grant'n Trkiye'yi terkederken bu sonuca ulalm olmasndan
pek memnun olduu... ifade edilmektedir. Participant Dergisi, bir yl nce Vol. 5 - No. 23, Temmuz
1966 saysnda da, James P. Grant'n retim ve Nfus balkl bir yazs ile balamakta, bunu Bahri
Dada'n Dnya Gda stihsali ve Nfus Artnda Buhran balkl bir yazs izlemektedir. Gbre,
tarm ilac, tarm ara ve gereleri, velhasl Amerika'dan ne satn alacaksak onlarn tmnn propagan
dasn yapan bu nceki yaynda da bir yl sonraki yayn gibi geni hazrlayc propaganda yaplm ve
protokol kurallar inenerek Grant'n yazs Bahri Dada'n yazsndan daha evvel baslmtr.
Temmuz 1966'da yaynlanan Participant Dergisinin arka kapanda Atatrk'n Kyl Milletin
Efendisidir sz yazldr. Benimsenen tutum ve o gnn koullar iinde dikkati ekmeyen bu
almalar, an en byk silah olan propaganda silahn kullanarak, Trk aydn evrelerinde Alk
Korkusu yaratmay ama edinmi bulunuyordu. Nitekim yalnz Participant Dergisi ile deil, btn
aralarla gelitirilen propaganda baarya ulam ve Trkiye'yi ynetenler ile aydn evrelere, Aln
korkun birey olduu, bundan kurtulmann tek aresinin de ABD aracl ile Meksikadan tohumluk
Sonora-64 buday tohumu ithal ederek ve gbre, tarm ilac, ara ve gere satn alarak deerli topraklar
budaya tahsis olaca beyinleri ykanarak kabul ettirilmitir.
Amerika'da Orville L. Freeman ve Trkiye'de ise Bahri Dada ile James P. Grant'n yapt pa
ralel almalar, daha sonra halkmz iin bir felaket haline gelecek olan projenin benimsenmesi iin
yeterli olmutu. Geri lkelerde toplum psikolojisinin aklla deil, duygularla ekillendii bilinmektedir.
Bu toplumlara emperyalist lkelere kar salayacak bir tasary kabul ettirmek iin, nce bir korku
yaratmak ve daha sonra da uygulanacak projeyi bu felaketin tek aresiymi gibi gstermek yeterlidir.
Kylerimize kadar sokulan Amerikan bar gnllleri, kylerdeki cinci hocalarn ve muskaclarn da
byle altklarn bilmekte ve daha nce bal olduklar istihbarat makamlarna rapor etmi bulun
maktaydlar.
Kylerimizdeki cinci hocalar, halk nce cinlerin, eytanlarn ve perilerin errinden korkutur ve
daha sonra da bundan kurtulmay salayacak pahal muskalar yazarlar. Amerika Sonora - 64 projesini
Trkiye'de gerekletirirken ayn usulle alm, nce Alk Korkusu yaratmak iin nutuklar ekilmi,
yazlar yazlm, Ankara'daki Amerikan Haberler Brosunun vitrinlerine a insanlarn resimleri
aslm ve basnda alk konusuna sk sk yer verilmitir. Tarm Bakan Dada'da eitli vesilelerle bu
mevzularda konuturulduktan sonra, bize sunulan iki trl tedbir (aslnda muska) hem yneticiler ve
hem de halk tarafndan byk bir tevekklle kabul edilmitir. Bunlar :
Doum Kontrol
Sonora 64 Tarm Projesi
dir. Her ikisi de, iki ayr adan Trk toplumunun zararna, fakat Amerikan Emperyalizminin
yararna alacak olan projeler, u gnlerde uyanan Trk kamuoyunun tartt en hayati meselelerdir.
Orville L. Freeman'n Chicago'da, Dada ile Grant'n Ankara'da syleyip yazdklar arasndaki
benzerlik ve paralellik, btn almalarn bir merkezden ynetildiini ve bizim iyi niyetli bakanmz
ile idarecilerimizin de bilerek veya bilmeyerek bu tutuma uyduklarn gstermektedir. Oysaki zaman
iinde alktan kurtulmak iin yaplan bu giriim, Trk halkn daha korkun bir aln kucana atacak
ve bize aile planlamas ismi altnda, kalknmann gerei gibi gsterilerek yutturulmu olan Doum
Kontrol ile Trk anas ksrlatrlacak ve Hristiyanlarn Hal Seferleri ile gerekletiremedikleri
bir sonu bu yoldan gerekletirilecektir. (Yazarn Sessiz Sava isimli kitabna baknz). Bir lkenin
insann ksrlatrmak ve yiyeceini ktlatrarak, tarmn baka bir toplumun denetimi altna sokmak,
onu gsz ve esir bir toplum haline getirmek iin yeterli olduundan, Yeni smrgeciler geri lkelerde
bu iki uygulamay benimsemilerdir. Hindistan, Pakistan, Afrika ve Latin Amerika'da smrgecilerin
etkisi altna girmi btn geri toplumlar, bu yoldan etkilenmeye allmakta ve emperyalistler bu
usullerle, yaln savala ulaamadklar sonulara ulam bulunmaktadrlar.
amzda bir toplumun bamsz olabilmesi iin, resmi binalarnn nne dikilen direklerde bay
rann sallanmas yeterli deildir. Atatrk'n deyimi ile iktisadi bakmdan da hr ve korkusuz olmak,
baka toplumlarn etki ve basklarndan arnmak lazmdr. Bunu salayamam olan topluluklar, bam
sz olduklarn savunurken, yalnz kendilerini aldatrlar.
Geri lkelerde ekonominin en etkili kesimi tarmdr. Bu lkelerin insanlar amzn en dk

standartlarna gre yaamay bile mutluluk telakki ettiklerinden, nce karnlarn doyurmak ve yiyecek
ihtiyacn karlamak durumundadrlar. Yalnz yiyecek ihtiyac gerektii gibi karland takdirde,
direnmeyi bilen pek ok haysiyetli toplum vardr. Bunu iyi bilen emperyalistler hem ekonomiyi
etkilemek ve kontrolleri altna almak ve hem de halkn karnnn doymasn engellemek ve direnci
krmak iin tarm kesimine el atar, bir alk korkusu yaratarak, insanlar yavrularnn ana rahmine
dmeden helezonlanp ldrlmesine raz olabilecekleri bir alk ortam hazrlarlar. .
Bu genel prensip, bugn lkemize de uygulanmaktadr. Trk tarm tohumu, gbresi, ilac, ara
ve gereleri yabandan salanan bir buday macerasna srklenmi ve doum kontrol uygulamalar
tutumu ortada bir niversite tarafndan benimsenerek, bu niversite de yuvalanm kiiler tarafndan
kanunlatrlarak, uygulamaya sokulmutur. nsanlar geriye dnp baklnca aknla sevkeden bu
gelimeler, bir tek temele oturtulabilir: ALIK KORKUSU
Oysa ki Buda bile insann iki igd tarafndan ynetildiini, alk korkusu ile neslini srdrme
igdsnn yaantmzn nedeni olduunu belirtmiti. Btn insanlar kendileri ile sevdiklerinin ve
yaknlarnn kanlarn doyurmak, anne ve babalarna benzeyen ocuklar yaparak nesillerini srdrmek
iin yaar, alr ve hatta savarlar.
Karnn doyurma olanan kaybetmi ve yapaca ocuun says bile yabancnn kontroll altna
girmi olan bir toplumu bamsz ve egemen kabul etmek yanl olur. Fakat korku bir defa yaratlmaya
grsn. Kendini korkuya kaptrm olan kimseler ve toplumlar, karanlkta ark sylercesine bamsz
olduklarn iddia eder ve kart iddialar benimsemezler. Bugn Dnya'mzda bu tutumu benimsemi
yzlerce toplum vardr.
Participant
67
Trkiye'nin Amerika olmadan ayakta durmayacan iddia eden bir grup satlm ile toplumu
Amerikan hegemonyasndan kurtardktan sonra Dou Emperyalizminin esiri haline getirmek iin planl
ve bilinli aba sarfedenler, kendilerini bu korkuya kaptrm ve bu korkunun aleti haline gelmi kiiler
dir. Atatrk yllarca nce bamsz olmann koullarn bize tantm ve tantmakla da kalmayarak kendi
yaants ve millet yaants ile bunun rneklerini vermiti.
Tm Dnya'y smrge haline getirmekte baar gsteren lkelerin krallarnn ayana kadar
getirmeyi bilen bu gl adamn yalnz sylediklerinden deil, davranlarndan reneceimiz ok
ey vardr. Emperyalist glerin Atatrk gereini ykmak ve onu kltmek iin cahil gruplar bir
bask unsuru olarak kullanmaya almalarnn asl nedeni de budur. XX nci yzylda bamsz olmak,
Dnya nimetlerinden gereince yararlanarak mutlu bir hayat srmek iin nce Atatrk gibi korkusuz
olmak lazmdr. Korkusuz insanlar yaantlar ile topluma rnek olur ve korkusuz bir toplum yaratrlar.
Korkusuz toplumlar bamsz toplumlardr.
Geri lkelerin kontrolleri altna girmesi iin lzumlu ortam yaratmak isteyen emperyalistler nce
korkular yaratrlar. Cinci ve muskac hocalarn kylerde yaptklar gibi...
Bu korkulara kar yazlan muskalar da, yabanc uzmanlarn bilimsel raporu olarak lkeye sokulur
ve muskalar cinci hocann muskasndan hem daha pahal ve hem de tehlikelidir.
Biz yabanclarn yaratt yapmack korkulardan kurtulmann tek aresini, milli g ve kaynak
larmza dayanmakta, kendi uzmanlarmzn nerilerine, yabanc uzmanlarn yazdklar muskalardan
daha ok gvenmekte gryoruz. Geri ve de bamsz lkelerin sorumlu kiileri yabanclarn etkileri
altna girmemeli ve kendi toplumunun sesini dinlemelidir. Ulusal gereklere gzlerini, nerilere ku
laklarn tkayarak, yabancnn yaratt korkularn etkisi altna girenler, isabetli kararlar alamaz, hayrl
iler yapamazlar.
Participant Dergisinde, Trke ve ngilizce makaleler yazarak, Chicago'da Amerikan Tarm Bakan
Freeman'n sylediklerine benzer szleri tekrarlayan Trk Tarm Bakan, maalesef alk korkusunun et
kisi altna sokulmu, sonraki gnlerde Trkiye'yi 2000 ylnda alktan kurtaracak makro planlardan
sz etmeye, yabanc karlardan baka hibir karmza yardmc olmayacak projelerin altna imza
koymaya ve bunlarn savunuculuunu yapmaya balamtr.
Oysa Trkiye'nin kurtuluu, korkulardan arnm bir ortamda, kendi kaynaklarmz kendi gc
mzle harekete getirecek yntemi arayp bulmamzdayd. Fakat korkutulan insanlar bunu ok zaman
yapamazlar. Korkularnn etkileri altnda, yanl kararlar alr, sorumlu mevkilerdeyseler, yalnz kendile
rine deil, temsilcisi olduklar topluma da zararl olurlar.
Korkak liderler, korkularndan kurtulmann aresini, gl bir devlete yanamakta ve onlarn d

men suyunu izlemekte buluyorlar. Doulu ve Batl emperyalistlerin korku emberine sokulduktan son
ra, onlarn emri altna giren lkeler, bu davrann yanlln ac denemelerle rendiler. Dou emper
yalizminin korku emberine giren Macaristan ile ekoslovakya, bir sre nce yaantsn Amerikan yar
dmna balam olan Vietnam, gzlerimizin nndedir. Bu eit dostluklar ve yardmlar reddererek,
ya da ll bir ekilde kullanarak, biraz skntl bir hayat kendi gcyle mkemmelletirmeye alan
haysiyetli toplumlar ise, rf, adet, grenek ve tutumlarn deitirmeden varlklarn koruyorlar.
Aslnda baka toplumlar korkular yaratarak bask altna almak ve onlarn srtndan geinmek be
enilen bir davran deildir. Atalarmz, kancka oyunlarla deil, bileklerinin ve kllarnn gcne
dayanarak, snrlarn genilettikleri ve baka toplumlar ynetimleri altna aldklar sralarda, geri
kalm bat onlara barbar demeyi uyarl bulmutu. Bugn bile Trklere barbar diyen baz toplumlar
vardr.
Oysa ki, insanlar alk ve sava korkusunun basks altna sokarak, alktan ldrmek, atom bomba
lar ile yoketmek, bu yetmiyormu gibi, doacak ocuklar ana rahmine dmeden doum kontrol
haplar ve helezonlarla yok etmeye almak, tarihte benzeri grlmemi bir barbarlktr. Gittii yere
uygarlk gtren Barbaros Hayrettin Paa, dost olarak szdklar lkelerde alk, yoksulluk, cehalet ve
irticann krkleyicisi olan bugnki barbarlarn yannda ok masum ve insancl bir kumandan haline
geliyor.
ada barbarlarn, gemiler yerine dergiler kullandklar ve korku tohumlarn geri toplumlara bu
dergilerle serpitirerek zamanla gelitirdikleri unutulmamaldr. Geri lkelerin bakanlar bu dergilerde
yaz yazp, alk ve sava korkusunu dergilerin sahipleriyle birlikte flemeye ve iirmeye baladklar
zaman, saldr daha kolay ve daha etkin olacaktr. Bundan dolay biz Tarm Bakan Dada'n Partici
pant Dergisinde yazd ve tamamn buraya aktardmz, Trke ve ngilizce baslm yazsn hi
beenmedik ve tasvip etmiyoruz.
Trkiye'de alk vardr. hmal ve bilgisizliimiz yznden var olan bu al, biz kendi gcmzle
yok edebiliriz. Korkunun ecele faydas olmad gibi alk korkusuna dmenin al ortadan kaldrma
yacan bilmeli ve ona gre davranmalydk. Korkusuz liderler, Trkiye'nin ynetimine el koyduklar
zaman, rnein Kurtulu Savanda koullar bugnknden daha iyi deildi. Fakat ne savata ve ne
de alktan ylmayan insanlar, glerini ve inanlarn ortaya koyarak, hem sava kazandlar ve hem
de al yendiler. Glklere gs germeyi bilmek, gerekleri yabancnn gzyle deil, kendi
gzmzle grmek, sorunlarmza bu lkede domu ve kaderini Trkiye'nin geleceine balam
teknisyenlerin nerilerine uyarl areler getirmek, Participant Dergisinde ngilizce makale yazmaktan
ok daha etkili olabilir. Yaanm olaylar, bunun byle olduunu gstermitir de...
69
V
YABANCI UZMAN
71
YABANCI UZMAN
Kydeki cinci hocann nne oturup, kendini nefesletmeye, kurun dktrmeye ve onun yazaca
muskay muambaya sarp koynuna koyduktan sonra, korku ve evhamlar iinde ifa mit etmeye raz
olmu, cahil bir insann psikolojisi ile emperyalist bir toplumun nne diz km ve yabanc uzmanlarn
yazd raporu elik dolaplarna koyduktan sonra, uygulamaya girmi geri toplumun psikolojisi ve kar
karya kalaca olay ve sonularn pek fark yoktur.
Emperyalistlerin geri toplumlarda korku yaratmak iin giritikleri propaganda faaliyetini uyank
aydnlar, bir cinci hocann kokan nefesi gibi yzlerinde hisseder ve tiksinirler. Ne yazk ki bu nefes
etkilidir ve toplumu korkutur.
an cinci hocalar toplumlar ok uzaklardan nefeslemekte ve artlandrmaktadrlar. Radyo,

basn, televizyon buna araclk eder. Ankara radyosunun veya televizyonunun tertipledii bir alk
programn, ykk ky evinde, eline tututurulmu transistrl radyodan dinleyen bir kyl vatanda,
cinci hocann telkini altna girmi ve samimi kalbinin bir kesinde Alk Korkusu yaratlmtr. Radyo
ve benzeri yayn aralar herzaman iyi niyetle kullanlmazlar. Emperyalist bunlara szabildiyse korku
yaratmak iin en iyi ekilde kullanr.
Korku yaratldktan sonra muskalar yazlacak ve creti alnacaktr. Ancak bu muskalar teki
muskalar gibi ikyet edilen hastaln gelimesine engel olmaz, hastalk daha korkun bir ekilde
ilerleyerek tahribatn tamamlar.
Btn geri lkeler gibi Trkiye ve Trkiye'nin dertleri ve hastalklar iin yazlm pek ok muska
vardr. Bu muskalar rapor, makale, deme veya kitap olarak Devletin veya kurumlarn elik dolaplarnda
sakl veya uygulamadadrlar.
Geri lkeler kendi evlatlar tarafndan yazlan bilimsel reetelerin hastalklarn tedavi edeceine
inanmak istemezler. Kydeki cahil insan psikolojisi iinde bulunduklarndan, cinci hocalarn, yabanc
uzmanlarn raporlarndan ve muskalarndan keramet umar ve kendi evlatlarna ekseriya hakareti reva
grrler. Bu toplumlar zamanla uyanmakta ve meraklanarak koyunlarndaki muskay ap tetkik etmeyi
akl edebilecek bir bilince ulamaktadrlar. amzda byle toplumlar da vardr. te o zaman bu mus
kalarn (yabanc uzman raporlar) kargack burgack yazlarla yazlm bir karnca duasndan ibaret
olduunu farkederler. Bu bilince ulama, gerek kalknmann balangc olur. Trkiye'de de 1961 Ana
yasa'snn getirdii ortamda muskalar tetkik edilmeye ve muamba kaplar yrtlarak kamuoyu nnde
eletirilmeye balanmtr. Bundan dolay bu muskalar yazan cinci hocalar kritik gnler yayorlar.
Muskalar Dnya'nn her tarafnda yrtlyor. Kuzey Kore, Kuzey Vietnam, ekoslovakya,
Macaristan cinci hocalarn yazd muskalar yrtan ve ondan sonra aldatldklarn anlayarak
fkelenen toplumlar olarak XX nci yzyln ikinci yarsn sslediler. Atatrk'le balayan bir devrim,
koskoca Osmanl mparatorluu iin yzyllar boyu yazlan muskalarn yrtlmasna vesile olmutu.
Fakat bundan 40- 45 yl sonra, deiik frkler, Trkiye iin deiik muskalar yazmaya baladlar
ve toplum yeni batan uyutulma, cinlere, perilere, hurafelere inandrlma izgisine kadar getirildi.
Tanr'y ve tm stn Doa glerini tanyanlar bu uyutma abalarnn baarya ulamasna msaade
etmeyecek ve yeni bir yntem iinde yazlan muskalar da paralayarak, karnca dualarn halkn
gz nne serecektir. O zaman yaratlan Alk Korkusu, Nfus art korkusu ve bunun iin yazlan
muskalarn asl amacnn ne olduunu daha iyi grebileceiz.
Kitabmzn nceki ksmlarnda ve zellikle Cad Kazan blmnde bu muskalardan birini

eletirmi bulunuyoruz. Fakat meseleyi daha iyi anlayabilmek iin baka muskalardan da sz etmek
ve rnekler vermek gerekecektir.
Elimizde Amerikan Tarmsal Etd Gurubunun, Trkiye Cumhuriyeti Tarm Bakan Bahri
Dada'a sunulmu. Trkiye Tarmnda Gelime mknlar balkl ve Tarm Bakanl Planlama
ve Ekonomik Aratrmalar Dairesi Bakanl tarafndan yaynlanm (28 sayl tercme) bir raporu
vardr.
Tarm Bakanl'nn talebi zerine, Grup bakan Charles R. EIkinton; Clyde S. Adams, Frank
H.Baker, Omer Kelly, Francis Kutish, Orville A. Vogal isimli Amerikal uzmanlar tarafndan hazrlan
m olan bu rapor, Tarm, Ticaret, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Kyileri Bakanlklarnn ilgili daireleri,
gruplar ve fertler ile temas edilerek 14 Kasm - 16 Aralk 1966 tarihleri arasnda gerekletirilen (Bir
aylk bir zaman) tetkiklerden sonra hazrlanm ve 10 ubat 1967 tarihinde Tarm Bakan Dada'a
sunulmutur. Bakan ok faydal grd bu raporu Tarm Bakanl mensuplarna ve dier ilgililere
yararl olmas iin, yukarda sz edilen daireye tercme ettirerek yeniden bastrm ve kitap halinde
datmtr.
Trk tarm iin yazlm son muska rneklerinden biri olan rapor, Giri ve balca tavsiyelerin
zeti, Tarm Ekonomisi, Buday, Su devlopman, Hayvancln gelitirilmesi, Orman Kaynaklarnn
Gelitirilmesi, Tarm Bakanl Tekilat, Zirai Kredi, Gbre ve iftlik Ekipman blmlerini
kapsamakta ve incelenince Alk Korkusu yaratlm olan Trkiye'de ABD karlarn korumak ve
Trk tarmn saptrarak Trkiye'yi bir Amerikan iftlii haline getirme amacnn rapora hakim olduu
grlmektedir.
Yabanc Uzman
73
Tarm Bakan Dada byle bir raporu Trk teknisyenlere hazrlatmay uygun grmemi ve belki de
akl edememitir. 14 Kasm 1966 gn bir dev uakla Esenboa hava meydanna inen ve ondan sonra
lks bir otele yerletirilen bu uzmanlar, hi tanmadklar, sorunlarn bilmedikleri, dilini konumadk
lar bir toplumun yzyllar boyu zmlenmemi tarmsal sorunlarna 32 - 33 gn iinde nfuz etmi
ler, toplantlar ve partilerde bulunmular, resmi ahslar ziyaret etmiler ve grlmedik bir ustalkla
raporlarna yazarak sayn bakana sunmulardr. Yaplan ksa ziyaretin bir gerei yerine getirmek iin
yaplm turistik bir gezi ve dokman toplamadan ibaret olduu ve raporun yazlmas iin geen bir
yla yaklak sre iinde de ABDnin Trkiye'deki karlarnn nasl korunabileceinin uzun uzun d
nlerek Trk tarm iin bir muska hazrland muhakkaktr.
Meseleyi ayrntl bir ekilde renmek isteyenler, bu raporun kendini ve tmn okumaldrlar.
Fakat biz, baka konulara ve baka muskalara da deinmek istediimizden bir raporun baz ksmlarn
ele alacak ve daha nceki aklamalarmzla iliki kuracaz. Raporda III nc blm olarak, 29 38
sahifelerde Buday konusu ele alnm, Trk makamlarnn talebi zerine Amerika Birleik Devletleri,
Kuzey Bat Pasifik eyaletleri ve Meksika'nn son yllarda gsterdii buday veriminde ykseli seyrinin
izah ve ayn sonular Trkiye'de de gerekletirecek tavsiyelerin yaplmas istendiinden, bu tavsiye
ler de yaplmtr. Bunlar raporda ok ayrntl bir ekilde ve anlalmas hayli g tarzda (tpk muska
gibi) izah edilmi olmakla beraber, sonu noktada toplanabilir.
(1) Hakiki yksek verimli buday tohumluk eitleri,

(2) - Trk iftisine geni apta yeni buday eitlerinin kullanlmas yollarn ve arala-
rn gsterecek ve retecek bir sistem,
(3) - Yeni makine eitleri, gbre, ila v.b.
Raporda ayrca politik amalarla istismara ok elverili bir kredi sistemi ve bugn Sonora - 64
skandalnn ortaya kmasn hazrlayan btn tavsiyeler bir muska diliyle ifade edilmi bulunmaktadr.
nki ABD bu rapordan sonra Trkiye'ye pahal fiyatla tohumluk buday, gbre, tarm ilac ve tarm
makineleri satacak, bu yoldan Trk tarmn kontrol altna alm olacaktr.
Charles M. Elkinton bakanlndaki heyetin 10 ubat. 1967 tarihinde Ekselans Bahri Dada'a
sunduu, Trkiye Tarmnda Gelime mknlar isimli rapor, bakan tarafndan tercme ettirilerek
tekilatna yaylmakla kalmam, bu raporun bir zeti ve bilhassa tavsiyeler 27 Temmuz 1967 gnl
Participant Dergisinde de yaynlanmtr. Participant Dergisi nceleme Heyeti'nin raporunu ana hatlar
ile yle takdim ediyor:
(**) Trkiye'de yzyllar boyu gelitirilmi olan ziraat tarz, blgedeki su, toprak ve iklim
deiikliklerine uyarl bir durum gstermektedir. Ormanclk ve hayvanclk daha ziyade
dalk blgelerle yamalarda yaplmaktadr. Yalarn olduka kt olduu Orta Anadolu
blgesinde, buday belli bal tarmsal rn tekil ederken, su kaynaklar daha zengin
olan sahil blgelerinde eitli tahllarn tarm ile meyvecilik ve sebzecilik, lif bitkileri ve
hayvanclk ile itigal edilir.
nceleme heyeti, Trkiye'nin tarmsal kaynaklarnn potensiyeli ile etkilenmitir. imdilik

Trkiye'nin ok stn insan, toprak, su ve iklim koullar altnda elde edilmesi mmkn
olann ok kk bir paras ile yetinilmektedir. Bundan dolay inceleme ekibi Trkiye'nin
tarmsal potansiyelini harekete getirmek iin giriilecek eylemlerin tavsiye edilmesini asl
hedef olarak kabul etmitir.
Bu raporda zikredilen belli bal tavsiyeler gerekletirildii takdirde heyetimiz 1969-

1970 yllarnda Trkiye'nin:
Buday bakmndan kendi kendine yeterli bir hale geleceine,
Et retimini belirgin ekilde artracana,
Sebze, meyve ve elyaf ihracatn artracana emin bulunmaktadr.
Tavsiyelerimizin topland noktalar, ylece zetlenebilir:
reticinin ekonomik insiyatifinin takviyesi,
Yksek verimli tohumluklarla, bunlarn tarmna ilikin tekniin Trkiye'ye sokul-

mas,
Toprak koruma, rutubeti muhafaza ve sulama almalarnn slah,
Pazarlama aralarnn ve metotlarnn modernletirilmesi
Eer bu tavsiyeler gerekletirilecek olursa; Trk tarm devrim olarak nitelenebilecek

bir deime gsterecektir.
Rapor zeti bylece devam etmekte ve arada zellikle yabanc lkelerden yksek verimli tohum
luk ithali ile sulama ve gbreleme konular zerinde srarla durulmaktadr. Tavsiyeler 13 madde ha
linde toplanm ve raporun Trke aslnn Tarm Bakanlndan tedarik edilebilecei de zikredilerek
son bulmutur. Elkinton heyeti ile bu heyetin Tarm Bakanl ileri gelenleriyle yapt bir toplantnn
resimlerini de veren Participant, dier sahifelerini daha nce akladmz konumalara, Tarm Bakan
Dada ile USAID Trkiye Misyonu Direktr James P. Grant'n yazlarna tahsis etmitir. Bu hali
ile bir kopyesi Trke ve bir kopyas de ngilizce olarak yazlm olan Alktan Korunma Muskas
daha sonra Dada'n konumalarnda ve basna yapt aklamalarda, Sonora - 64 budayn verken
kulland eitli pasajlar ve tekerlemeleri ihtiva etmektedir.
Tarafsz ve bir bakma meseleleri Trkiye'nin ve Trk halknn karlar asndan inceleyebilen bir
gz, btn bu yaynlar inceledikten sonra, Dnya durumunu da dikkate alarak deerlendirecek olursa
u sonular karabilir.
(**) ABD kinci Dnya Savan baka toplumlarn topraklar zerinde verip sonulan-
drdktan sonra felaketlerden uzak kalm olan lkesinde tarmsal teknii ve retkenlii
gelitirmek suretiyle geni stoklara gitme imknn salam bulunuyordu.
Sava dolaysyla yaplan malzeme stoku, Marshall Plan ile muhta lkelere satlm
ve bazlarna ucuz hatta parasz olarak verilerek, bu toplumlarda hrpalanm olan
Amerikan sempatisi ve irkin Amerikal duygusu yumuatlmaya allmtr. Bundan
sonra tarmsal stoklar eritmek ve Yeni Smrgeciliin ustaca uygulamalarn gerek-
letirerek geri lkelerde hegemonya ve pazar kurmak iin P. L 480 kanunu karlm ve
savan eziklii iinde bulunan a insanlar arasnda alk korkusu yaylarak bu lkelere
uzman kadrolar ile szmak denenmiti. Bu uygulama da on yl kadar baar ile srdrl-
mtr. Fakat Amerikann elini att ve burnunu soktuu her iin, bir daha dzelmemek
zere bozulduunu gren geri toplumlarn milliyeti kadrolar ile zinde gleri P. L. 480
kanunu gereince yaplan szde yardmlarn ardnda yatan amac sezmeye ve buna kar
Yabanc Uzman
75
tepki gstermeye baladlar. Hindistan 4 milyon tonla balad tahl ihtiyacn 121416
milyon tona kadar ykseltmi ve bunun tmn bu yoldan salamaya kalkmtr. P. L.
480 pazar hazrlamak iin giriilmi bir operasyon olduu halde, ksa sre iinde dev gibi
gelien talepleri karlamak glemi ve Amerika politik nedenlerle besleyip bytt
bu devi, daha da besleme zorunluluu duymutur. Hazr yemeye alan lkelerde ayrk otu
gibi remeye balayan komprador, frsat ve arac kadrolarn bu yardmlardan saladk-
lar yan karlar, iktidarlarn kendi rnlerini baka lkelere ihra ederek, Amerika'nn
srtndan geinme abalar ii gnden gne bytm ve ABD takatn zorlamaya bala-
mt. Bu devrede Amerika'nn emniyeti iin baz geri lkelerde sler kurmak ve halkla
ilikilerini uygun bir ortamda bulundurmak zorunda olan Amerika, yardmlar srtarak
yapm, fakat kimseye belli etmeden dilerini gcrdatmay da ihmal etmemitir.
Hindistan'n sola kaymas ihtimali Amerika'da birok ynetici ile i adamnn uykusunu
karan bir tehlike haline geldii iin, i bana geen Bn. Nehru'nun dileklerini yerine
getirmek ve buday iin Rusya ve dier sosyalist lkelere bavurmasn engellemek gere-
kiyordu. Bu durumda Amerikal planclar meseleyi tatlya balayarak zmlemek iin
yeni bir ekil dndler. nsanlar alk kadar savatan da korkuyorlard.
Alk korkusu yannda sava korkusu da bir cin hikyesi ile nce Dnya'ya yaylabilir ve
daha sonra da artk amac anlalm olan P. L. 480 yardmlar, deiik bir plan ve tutum
altnda rnein Bar in Gda Program ismiyle hazr yemeye alm olan lkele-
re aktarlabilirdi. Dostlarmz bunu yaptlar. Bir taraftan da a Hindistan' doyurmak
iin, Trkiye ve benzeri lkeleri bir iftlik gibi kullanmak ve bu lkelerdeki insan gc,
toprak ve su kaynaklarn Amerika'nn hizmetine sokmak mmkn grlyordu. te
bu tarihlerde Trkiye'nin endstrileerek kalknabileceini savunan Planlama dairesinin
nl yabanc danman Tinbergen ve Rennis isimli bir Amerikal profesr Trkiye'ye ge-
lerek, bizim endstri ile deil tarmla kalknabileceimizi sylediler ve Trk basn bunun
hoparlrln sadakatle yapt.
O tarihe kadar lastik, plastik, ila ve margarin sanayii ile montaj sanayii Trkiye'de
gerekletirilmi ve Trkiye ham maddesi ile paralar yabandan gelen sakat bir tke-
tim endstrisine yatak haline getirilmiti. Bunun yannda Ege ve ukurova gibi verimli
alanlara buday dikilmesi ve bu budaylarn hemen skenderun'da kurulmu olan bir
tesiste bceklerden temizlenerek gemilere yklenmesi ok uygun olacak ve Amerika'nn
Hindistan beslemek iin urad gl hafifletecekti.
Pamuk ekim alanlarna, pamuk yerine Sonora-64 ekilmesi, bu toprak rnn retmede
Dnya dokuzunculuuna kadar ykselmi olan Trkiye'yi milletleraras pazardan ek-
mek ve Amerikan pamuk rnn daha rahat satmak iin de yararl olacakt.
Trkiye retecei Sonora - 64 buday iin lzumlu olan tohumluk buday, gbreyi,
tarm ilalar ile ara ve gereleri kredilerle Amerika'dan almaya mecbur olaca iin,
Trkiye'den Amerika'ya aktarlmas gereken para nasl olsa aktarlacak ve buna karlk
btn yl harcanacak olan insan emei, toprak unsuru ve dier faktrlerin maliyeti ok
dk kalacakt. Trkiye'yi Amerika'nn bir iftlii gibi kullanmak ve halkmz da yarc
gibi altrmak iin hazrlanan bu proje, btn propagandalara, yazlan muskalara ve
hatta bask ve tehditlere ramen bir skandalla son bulmutur. nce skenderun'daki atom
tesisi, sakncal ve denenmemi bir usul olduu iin muhalefetle karlanm ve skle-
rek atom kayna bir Amerikan gemisi ile geldii yere gnderilmitir. Sonora budaynn
Amerika nceleme Heyetinin raporunda zikredildii gibi bir devrim yapaca ve bu dev-
rimin yenilemeyeceini syleyen Tarm Bakan Dada, buday tarlalarnda davul zurna
aldrm, halay ekmi, heykelinin dikileceinden sz etmi, fakat bu yl mahsul % 1030
eksik olduu iin, iktidar baka lkelerden buday ithaline mecbur kalmtr. Stoklar,
yaratt a pazarlarn ihtiyacna yetmedii iin Amerika ala maruz Trkiye'ye artk
Trk paras karl buday veremeyeceini bildirmi ve dolar istemitir.
Sonora budayndan beklenen sonucun alnamamas, iktidar ve reticileri maddi ve ma-

nevi kayplara uratm olmasna ramen, Amerika bu uygulamadan bir ey kaybetmi
deildir. nk 20.000 ton tohumluk, bol miktarda gbre, tarm ilac ve tarm makine-
leri satmak suretiyle, Trkiye'den almas gereken harac dviz olarak zaten tahsil etmi
olduundan, bu olay Amerikan ekonomisinde hibir kt tesir yapmayacaktr. imdiye
kadar Trkiye'ye Trk Liras karll buday ve ya satarak bir miktar para alan ve bu
parayla Trkiye'deki Amerikan Tketim ortaklklarnn sermayesini gelitiren Amerika,
mukannen kar transferleri de almakta ve 32 milyonluk fakir bir toplum ne kadar sm-
rlebilirse o kadar smrmektedir.
Fazla olarak bu ylki tahsilt dolar olarak yaplm ve buday ihrac yerine, tarm ilalar,
gbre ve tohumlukla ara ve gereler satld iin ilem dolar zerinden yaplmtr.
ABD bu ylki sonularn elverili olmamasna ramen srf bu dolar kazancn srdr-
mek ve tohumluk ile gbre ve ilalarna pazar bulmak iin bu yl Trkiye'de yeni batan
Sonora dikilmesini arzu etmektedir. Bu denemenin de nceki yl alnan sonular vermek-
ten teye bir yarar olacan tahmin etmiyoruz.
te Dr. Elkinton bakanlndaki Amerikan nceleme heyetinin yazd muska (rapor) bu amac
gerekletirmek iin yazlm ve giriim bunun iin yaplmtr. Trkiye'deki ve btn geri kalm
lkelerdeki retici ve tketicilerle, topraklarna sahip kmak isteyen aydn ve ilerici glerin bu
olaydan renecekleri ok ey vardr.
kar olmad takdirde baka bir topluma bir kuru bile vermeyecei muhtelif vesilelerle ok iyi
anlalm ve baz toplumlar zaman iinde ortadan kaldrmak iin nfus planlamas ismi altnda Doum
Kontrol almalarna girimi olan Birleik Amerika'nn, Tarm Bakan Ekselans Bahri Dada'n iste
i zerine Trkiye'ye bir heyet gndererek Trk tarmn inceletecei ve bunun klfetini benimseyecei
tahmin edilemez. Bu heyet Trkiye'ye gelerek P. L. 480 program uygulamasndan sonraki durumu
incelemi ve kendisine verilen talimata uyarak, Trkiye'yi Amerika'nn tohumluk, gbre, tarm ilac ve
tarm aralar ile gereleri iin bir pazar haline getirmek, pamuk piyasasndan geri ekmek ve Hindis
tan' beslemede kullanlabilecek ucuz buday retimini gerekletirmek iin ne gerekiyorsa onu bir
kda yazarak, cinci hocann muskas gibi koynumuza koyarak gitmitir. Mesele gerek yzyle bilin
memekte ve Tarm Bakan Dada da kendisini uyarmak isteyenlere hakaretle cevap verdii iin, bu
day ve tarm politikamz olumlu bir yn vermek mmkn olamamaktadr.
Szn ettiimiz muska, Trkiye iin yazlan muskalarn ne ilki ne de sonuncusudur.

Yabanc Uzman
77
Artk okunup flenmeden, zaman zaman nefeslenmeden yaayamayacamza ve bizi cinlerin yahut
perilerin arpacana inandmz ve baz korkularla artlandrldmz iin, yneticiler ve baz gruplar
bazen bir hocaya ve bazen de baka bir hocaya muska yazdrma ihtiyacn duymaktadrlar. Amerikasz
yaayamayz diyenlerin karsnda, aznlkta olmalarna ramen baka bir cinci hocann nefesinin daha
etkili olacana inananlar vardr.
Oysa ki hem alk korkusu ve hem de sava korkusu Trkiye' de bilhassa yaratlmakta ve bu korku
glendike muska yazdranlar artmaktadr. Alk tarih boyunca insanlar tehdidi altnda tutmu ve
hatta bazen etkisi altna alm korkun bir felakettir. Fakat 32 milyon nfusla, zamannda yz milyon
lar doyurmu Anadolu topraklar zerinde a kalyor veya alkla tehdit ediliyorsak, bunun nedenini
daha ok tutumumuzda aramaya mecburuz.
Bir toplum, bakalar tarafndan arzuland iin, 32 milyonla doum kontrolne boyun eer ve
analar ile baclarnn yabanc paras ve kendi evlatlarnn eliyle helezonlanmasna raz olursa elbette
korkutulacak elbette kk kaznmaya allacaktr.
Yabancnn yazd her muskada keramet umup da kendi ocuklarnn tavsiyelerine, hakaret grdk
leri halde direnerek savunduklar gereklere (eitli baarlara ramen) srt evirecek olursa, o toplum
smrge olmaktan kurtulamaz.
Sonora - 64 buday ve bu yabanc tohumu Trkiye'ye getirerek Timurlenk'in fili gibi yabanc gbre
si ile gbreleyip, yabanc lkeden satn alnacak tarm ilac ile ilalamak isteyenler toplumun bana bir
felaket hazrlamaktadrlar. Bu arada birka kiiyi milyoner etmek, kredi messesesini istismar ederek
yeni zenginler yaratmak mmkn olabilir. Fakat bir giriimin sonunda halkn somunlar klmeye, re
ticinin kar olmad halde ekmek fiyatlar ile un ve buday fiyatlar artmaya balad m tehlike anlar
almaya balam demektir. Geri lkelerde halk ynlar, ynetim kadrolarnn baarsn, ynetimin
yaantsna yapt yansmalarla deerlendirir. Mutsuz milyonlarn ekmei de tehlikeye girecek olursa,
o insanlarn oylarn almak ve iktidarda kalmak zorlaabilir. Bu takdirde smrgeciler kendi amalarna
hizmet edecek yeni politik kadrolar ve yeni smrme yntemleri aratrmaya balarlar.
Sava ve alk korkusunun etkisi altna sokulmu topluluklar bu korkudan bilimsel verilere
dayanlarak yaplan aklamalarla syrp kurtarmak mmkn olamamaktadr. Netekim Sonora - 64
budaynn Trkiye'ye sokulmas srasnda Trk bilim evreleri Atatrk ilkelerine uyarl bir tutum
iinde giriimi eitli ynleri ile eletirmiler iin sakat ynn ortaya koymulard.
Fakat korku ve evhamlarla artlandrlm ve yabanclarn yazacaklar muskalarn Trk toplumunun

dertlerine ifa olacana kaytsz artsz inandrlm olan, sz dinlemez, laf anlamaz yneticiler bu
uyarmalara kulak asmadlar. Elkinton bakanlndaki Amerikan uzmanlar heyetinin yazd muska
bugn de uygulamadadr. Yazlan muskay etkili gibi gstermek iin Amerikan Yardm Kurulular
eitli mali klfetleri gze almakta ve yardm ediyormu gibi grnrlerken, Trkiye'yi denmesi g
ar borlarn yk altna sokmaktadrlar.
Geen yl Trkiye'de ekilen 20.000 ton Meksika tipi buday tohumluunun satn alnabilmesi
iin USAID Tekilat 3.400.000 dolar salamtr. Ancak bu para salanrken, ABD hkmetinin
neler dnd daha nce aklanm bulunuyor. Kaz gelecek yerden tavuu esirgemeyen Amerikal
smrgeciler, bu tohum topraa dtkten sonra, gbre isteyeceini, ila isteyeceini ve bunun ekimi
ile hasad iin Amerika'dan milyonlarca dolarlk mbayaa yaplacan bilmektedirler. Satn alnan bu
ihtiya maddeleri yksek navlun karl Amerikan gemileri ile tanacak ve bir takm casus uzmanlar
bu bahane ile Trkiye'ye sokularak kilit noktalarna yerletirilecekler ve baka bir ekonomik saldry
planlamak iin lzumlu bilgiyi derlemeye balayacaklardr. in bu yn ile megul olmak ve baz
hatrlatmalarda bulunmak, her nedense Trkiye'yi ynetenler tarafndan ho karlanmamakta ve
onlar karlarndakilere kfrettirecek kadar asabiletirmektedir. Koyunlarna sokulmu olan muskann
cezbesine kaplm olanlar, hem toplumun ve hem de kendilerinin btn dertlerinin bu muskay tamak
ve gereini yerine getirmekle giderilebileceine inanmaktadrlar. Yozlam bir yobazn, saptm
inanlarna benzettiimiz bu israrl inan hem Trkiye'yi ve hem de ynetici kadrolar telafisi imknsz
kayplara sokmaktadr. Bu kayplarn neler olduu, Trk toplumunun son yirmi yllk yaantsnda
ayrntl olarak grlebilmektedir.
Oysa ki, nefes ve muska ile i grlecek zamanlar ok gerilerde kalmtr. Toplumlarn sorunlarn
gerekten zmlemek isteyenler, cinci hocalarn muskalarna benzeyen yabanc uzman raporlarndan
ok, bilimin amaz verilerine dayanarak eyleme girmekte ve bundan olumlu sonular alarak, insanlar,
alktan, savatan, yoksulluk ve sefaletten kurtarmaktadrlar.
Nitekim bizim szn ettiimiz Trkiye Tarmnda Gelime mknlar isimli muskann bir bl
mn tekil eden Sonora - 64 projesi Trkiye'de gerekli denemeler deerlendirmeler yaplmadan uygu
lamaya sokulaca srada Hidro - Meteroloj Dergisi, Say S, Kasm - Aralk 1967de konuyu meteroloji
ve iklim koullar asndan inceleyen bilimsel bir yaznn yaynlandn grdk.
Trk halkn, Amerikan inceleme heyetinin bakan ve yelerinden daha ok sevdikleri ve karlarn
korumak iin ellerinden gelen her eyi yapacaklar muhakkak olan Trk teknisyenleri giriimi ylece
eletiriyorlard :
(**) Gerekli denemeler ve yeterli incelemeler yaplmadan Trkiye'ye sokulmu ve kylye

datlarak ekimine geilmi olan Sonara. 64 ve benzeri budaylarn, datldklar blge-
lerin iklim artlarna uymayaca belliydi. Tarm Bakanl tarafndan daha nce yayn-
lanm olan Buday Blteni No. 2, uygulamalarla tam bir elime halinde bulunuyordu.
nk bu bltende; sulanabilen veya senelik ya 600 mm. veya daha fazla olan blge-
lerde yeteri kadar azotlu ve fosforlu gbre kullanlarak retilebilecei aklanan bu yeni
tip budaylarn, suhuneti kn - 5 C. derecesine kadar den blgelerde iyi netice verme-
yecei yazlyd. Aynca Hidro-Meteroloji dergisi ilgilileri, USAID tekilatnn Ankara'daki
Tarm Dairesi uzman Leonard H. Rhodes'le de temas etmiler ve bu budaylarn - 5 C.
derecesine kadar den blgelerde iyi sonu verdiini, suhunet -10 C. derecesine dnce
ekilen tohumluklarn donduunu renmilerdi. Bu mspet verilere dayanarak dergi il-
gilileri Meksika tipi budaylarn datld Sakarya, Kocaeli, stanbul, Bursa, Balkesir,
anakkale, zmir, Mula, Manisa, Aydn, Tekirda, Denizli, Antalya, el, Adana, Hatay,
Gaziantep, Mara, Urfa, Mardin, Adyaman, Diyarbakr, Burdur, Kars, Ankara, Konya
ve Anadolu'daki dier illerin en dk k suhunetlerini ve yllk ya ortalamala
rn gsteren bir cetvel dzenlendiler. Bu cetvelde gsterilen ortalama rakamlar, bu eit
tohumluklarn Trkiye iklim koullarna uymayacan ak olarak gsteriyordu.
Hurafelere, ans ve kaderle, cin ve perilere ve kerametlere inanlarak bir toplumun ekmei ve ekmeklik
buday ile oynamak caiz olmayaca iin, Hidro - Meteoroloji dergisine mensup ilim adamlar bu mspet
bilginin ve Tarm Bakanl'nn yaynlad bir dergide verilmi olan malumat ile Amerikal Uzman Mr.
Leonard H. Rhodes'in aklamalarna dayanarak yetkililere u tavsiyelerde bulundular:
Yabanc Uzman
79
(**) Tarm Bakanl, ithal edilecek tohumluun miktar iin, iklim ve ekim etdleri
yaptrmamtr. Bu sebepten ithal edilen tohumluk buday, gerek ihtiyatan ok fazla
olmutur. Byle bir ett yaplm olsayd, bu budaylarn bakanlk yaynnda srarla
emir ve tavsiye olunan iklim zellikleri tarlasndan, ne ekerse eksin daima budaydan
daha karl bir mahsl elde edebilir. te bu gerei bilen iftilerimiz, hakl bu olarak bu
tohumluklara kar, bakanln bekledii ilgi ve itibar gstermemilerdir. Hibir etde
dayanmadan ithal edilen tohumluk bu sebepten de ayr bir fazlalk gstermitir.
(**) Bylece elde kalan tohumluk budaylar, Tarm Bakanhn yurt apnda bir dene-
meye zorlamtr. rendiimize gre, Pakistanllar Meksika'dan tohumluk buday ithal
etmiler, fakat topu topu 350 ton aldklar bu tohumlar yerli budaylar ile melezlemi-
ler ve ayrca iklimlerine uymayanlar ayrp, geri kalan ile genie ekime gemilerdir.
Bizde ise bu incelemeler yaplmad gibi, ihtiya miktar iin de bir etd yaplmadan,
Meksika'dan bir kalemde 22.100 ton sertifikasz tohumluk buday, tohumluk olarak
ithal edilmitir.
(**) Tarm Bakanl, Meksika budaynn memleketimiz iklim artlarna, haere ve has-
talklara kar mukavemet derecesinin ve mcadele masraflarnn neler olacan tespit
eden bir inceleme de yaptrmamtr. Bu husus Amerika'ya giden heyete, bitki hastalk-
lar ile ilgili bir uzmann katlmam olmas ve gelen budaylarn da kurtlu kmas ile
sabit olmutur. Bundan baka bu budaylarn besleme deerleri zerinde de durulma-
mtr.
(**) Yaplan eksik ilem ve hatalarn farkna varan Tarm Bakanl, Akdeniz sahil e-
ridindeki sulanan mmbit topraklarmzn, buday ziraatine ayrlmasnn doru bir
hareket olmayacan, birok uyarmalardan sonra, ksmen de olsa benimsemeyi kabul-
lenmitir. nk bu budaylar sahil eridindeki tarlalara ekilecektir. Bunda fazla bir
srar gsterilmeyerek, tohumluk bile bile iklimine uymayaca aikar olan illerimize da-
tlmaya balanlmtr.
Netice: Geri kalm memleketimizin, ansa kaan davranlara tahamml yoktur. En

emin yol bilim yoludur...
Bylesine mhim memleket ileri, Trkiyenin ve hatta insanln balca gda madde-
sini tekil eden buday - Yenilgiye uramayacak yeni bir devrim Bir oklar potansiyel
kelimesini belki de mrleri boyunca duymamlardr - Kim ne derse desin, bu i yr-
yecektir gibi, yerine gre parlak ve yerine gre etraf kk gren szlerle halledilmi
olmaz. A insan da sadece buday doyurmaz.
Tarm Bakanl'nn Meksika budaylarnn ekim ve yetitirilmesi iin srarl tavsiye ve

emrettii iklim zelliklerinin hatal olacan kabul etmek g olacana gre, bu yl kn
yurdumuzda hem de yal gemesi iin duaya kalm da, memleket zararlar byk
olmasn...
Hidro - Meteroloji Dergisi'nin Kasm - Aralk, 1967 saysnda yaynlanan bu tavsiyeler ile bilimsel
gerekeler Tarm Bakan Dada tarafndan dikkate alnmamtr.
lkenin bilim kadrolarndan ok, mukadderatn yabanc uzmanlarn hazrladklar rapora bala
yan bakan, XX nci yzyln ikinci yarsnda muskalarla i grlemeyeceini bugn de anlayamamakta
ve yeni muskalar yazdrarak yeni uygulamalara girmektedir. Bu durumda meteorologlarn dedii
gibi, yerine gre yamur duasna kmak ve yerine gre de kumar oynarcasna, ansn gn gelip bize
yar olacana inanmak lazmdr.
te smrgeciler yarattklar korku ortamnda yalnz halk deil mrekkep yalam ynetici aydn
lar dahi bylesine olumsuz bir kader ksmet ortamna iteklemekte ve yazdklar muskay koyunlarna
koyduktan sonra Tanr Yardmcn Olsun deyip onlar kt talihleri ile ba baa brakmaktadrlar.
Bu iin sonu alnm ve Trk halk, bilimin kurallar yerine muska ile i grenlerin ackl sonula
rn ibret verici bir tarzda izlemitir. Bu yl Trkiye'nin % 10 30 eksik olan buday rekoltesi,
hasadn hemen arkasndan bir buday ana sebep olmu ve hkmet Anayasann (52) nci maddesi
gereince halkn yiyecek ihtiyacn salamakla sorumlu olduu iin telaa kaplmtr.
ktidarn ran, Bat Almanya, Fransa, Pakistan gibi lkeler nezdinde buday satn almak iin
yapt teebbslerden bu kitabn yazld gne kadar olumlu bir sonu almak mmkn olamamt.
Uzmanlar aracl ile muska yazarak Tarm Bakan'nn koynuna koyan ABD ise Trkiye'ye mahalli
para karl olarak buday vermemekte ve dolar istemektedir. Btn bunlar muska ile i grlecek
devirlerin ok geride kaldn gstermektedir.
6. Filo'nun stanbulu 10 ubat 1969 tarihinde, bilmem kanc defa ziyareti srasnda ortaya
kan kanl olaylar, kardein kardei hunharca baklayp ldrmesi, daha nce Orta Dou Teknik
niversitesi'ni ziyaret eden ABD Elisi Komer'in arabasnn renciler tarafndan yaklmas, Dnya
kamuoyunda geni tepkiler yapm, Trkiye'de de krc tartmalara sebep olmutur.
Bir Amerikan gazetesinin kendisini besleyen efendisinin ona muhta kpek tarafndan
srlmasna benzettii Amerikan aleyhtar gsterilerden bir hafta nce, dostlarmz bize 300 bin ton
budayla, 25 bin ton don ya sattlar. .
Bu suretle Amerikaya borlandmz 200 milyonu akn miktarn yars Trk paras karl
denecek ve hemen Merkez Bankasna yatrlacakt. Yarsn da 40 yllk bir sre iinde dolar
olarak taksitle deyecek, gerekirse torunlarmza brakacaktk. Borlandmz miktar iin % 2
3 orannda faiz ngrlmt. Yabanclarn yazd muskalara gre hareket etiimiz iin budaya
gerekten muhtatk. Yardm urasndan burasndan tuhaf haberler geliyor ve Dou'da halkn buday
bulamadndan hayvan yemi olarak kulland arpadan ekmek yaparak tkettii haber veriliyordu.
(**) Ardahan'n, Tunoluk kynde retmenlik yapan Yksel Feyziolu isimli bir -
retmen, Ankara'da Trkiye retmen Dernekleri Milli Federasyonu Genel Merkezinde
25 ubat 1969 gn bir basn toplants yapm ve kyllerinin yedii amur gibi, kf-
l arpa ekmeini gazetecilere gstererek Halk bunalm iindedir, Ardahan blgesin-
de yaayanlar, bayrama byle giriyorlar demiti. (Yeni stanbul ve Ulus Gazeteleri,
26.2.1969)
Kylerimizde nedeni bilinmeyen hastalklar, a olduklar iin direncini yitirmi ocuklarmz

ldryor, vatandalarn arelerine bakmak her gn biraz daha gleiyordu.
Yabanc Uzman
81
(**) Elbistan'n Balk kynde sebebi bilinmeyen bir hastalktan 40 gn iinde 24 ocuk
lm ve dier ocuklarn ayn akbete maruz kalmamalar iin lzumlu tedbirler alna-
mamt. Beytebab'n Doanyol kynde kzama benzer bir hastalktan 20 ocuun
ld bildiriliyordu. (Yeni stanbul Gazetesi, 26.2.1969)
Bir koyunun 1300 liraya satn alnabildii, etsiz kurban bayramna doulu vatandalar bu koullar
altnda girdiler. Yabanc uzmanlarn yazdklar muskalar, Trkiye'yi alktan kurtarmak iin yeterli
olamyor, yaplan yiyecek yardmlar halka ulamyordu. Ankara'da yaynlanan 28.2.1969 gnl
Bayram gazetesinde u haberi okuduk.
(**) Dnya Gda Tekilat tarafndan Plmr deprem felaketzedelerine datlmak zere
gnderilen 115 ton hayvan yemi el altndan mteahhitlere satlm...
Bu hayvan yemlerinin daha sonra mteahhitler tarafndan Ardahan kyllerine satlp satlmadn
bilemiyoruz. Fakat Dou Anadolu'da pek ok vatandan yiyecek buday bulamad iin arpa ekmei
yedii ve bunu da bulamayanlarn bayram gnlerini a geirdikleri muhakkaktr.
Bozuk bir dzende, halkn milyonlarca lirasn yabanc lkelerden tohumluk, gbre, tarm ilac,
ara ve gere almak iin yabanc kasalara transfer edenler, yabanc uzmanlara rapor yazdrp, yabanc
dergilerde makaleler yazanlar, Anayasa'nn (52) nci maddesi ile kendilerine verilen grevi yapamam
ve halkmzn karnn doyuramamlardr.
nmzdeki gnlerde de bunun mmkn olacan tahmin etmiyoruz. nk btn mesele kendi
gcmze gvenmekte ve yabanc etkisiyle onun yaratt korkulardan arnmaktadr.
Aln kasp kavurduu Anadolu halk, u sralarda limanlarn sk sk ziyaret eden 6. Filo as
kerlerinin, stanbul otellerine dedii paray da, ekmei zerinden karlyor. nk ithal edilen
buday karl Merkez Bankasna yatrdmz Trk liralar Amerikallarn Trkiye'deki harcamalar
iin deerlendirilmekte ve bu harcamalar arasnda herhalde, deniz piyadelerinin rahatlamalar ve
boalmalar iin harcayacaklar para da bulunmaktadr.
Hi ihtiyacmz olmad halde, budayla birlikte bize satlan retim art don yalar nce sabun
yaplmak zere sabun endstrisine datlacak ve daha sonra Plmr'deki hayvan yemi gibi gizli elle
rin yardm ile ya piyasasna intikal ettirilerek yemeklik yalarmza kartrlacaktr. Kendi lkesinde
retilen zeytinyana, makine ya kartranlar bulup cezalandramam bir toplumun, yemeklik ya
larna, sabunluk don ya kartranlar da bulamayaca ve bu suretle birka milyoner daha yaratlaca
muhakkaktr. Korku toplumlarnda mutlu aznlk bu yoldan yaratlr.
83
VI
KORKUTMA, ALDATMA
ve
ZULM
85
KORKUTMA, ALDATMA ve ZULM

Kiiler ve toplumlar, hatta hayvanlar ile hayvan topluluklar, korkutma aldatma ve zulme kar
eitli tepkilerle cevap verirler. bu biyolojik ve igdsel yann izah etmi olmak iin, hayvanlarn
davranndan rnekler verelim.
Bir sere yavrusunu kapanla aldatarak yakalar, avucunuza alp sevmek ve sktrmak isterseniz, bu
kck yaratn keskin gagasnn parmanz kanattn grrsnz. Serenin bu mitsiz savunma
s, kendisinden bin defa daha byk insann cannn acmasna ve avucunu ap sereyi serbest brakma
sna sebep olabilir.
Bir kediyi bir odaya kapatp, kaacak btn delikleri tkadktan sonra tekmelemeye balarsanz, n
ce kedi bu zlme kar pasif korunmaya gemekte, tekmelerden masun, bir iskemle veya masa alt bul
maya almaktadr. Fakat siz onu kap sakland her keden karr tekrar tekmelemeye ve zulmet
meye devam ederseniz, belirli bir noktada kedinin, sizden ok kk olmasna ramen ak savunmaya
getiini ve trnaklarn kararak paralamak zere yznze sradn grrsnz. Hayvanlarda
izlediimiz bu ilkel tepkiler, uygar toplumlarda ve ezilen kiilerde aynen grlr.
nsan zeki bir yaratk olduundan ve eitim grd iin korkutma, aldatma ve zulme kar dei
ik ekilde tepki gstermekte, inanlar, din ve Dnya gr ile evre koullar tepkinin eidini ve
iddetini tayin etmektedir. Korkutulan, aldatlan veya zulme urayan baz topluluklar, pasif direnmeye
geer, oruca balar ve tepkilerini bu suretle izhar ederler. Bunlar bazen kendi kendilerini yakp yok
edecek kadar ileri gitmekte ve tepkilerini bu suretle izhar etmektedirler. Amerikallarn Vietnam'da ki
korkutma, aldatma ve zulmlerine bir grup Budist rahibi bu ekilde tepki gstermitir. nl Hint lideri
Gandi'nin, ngilizlerin zulm, bask ve aldatmacalarna oru tutarak cevap verdiini ve bu suretle top
lumu geni apta etkilediini biliriz.
Bazlar, pasif direnme safhasn abucak atlatr ve kendilerini korkutanlar ile aldatanlara ve
zulmedenlere aktif olarak saldrrlar. Bu davranlar, kiinin ve toplumun inanlar, yaradl ve
biyolojik yaps kadar evre koullar ve an getirdii grler ve anlay ile de ilikilidir.
Nitekim yzyllar boyu, kendilerini yneten yal kuaklara itaat etmi ve onlarn en iyi ekilde
dnp altklarna inanm olan genlik, Dnya'nn hemen her tarafnda, yal kuaa kar nce ii
Beatnik ve Hippi olmak suretiyle pasif direnmeye dkm ve bu yntemin etkili olmadn anladktan
sonra ise, aktif saldrya geerek evresinde ne varsa tahrip etmeye, yakp ykmaya balamtr. Yeni
fikirler, evre koullar ve basknn derecesi, toplumun tepki eklini deitirmekte ve iddetini de geni
apta etkilemektedir. rencilerinin karsna bir ilah gibi dikilen ve niversiteleri Fil Dii Kuleler
haline getirmi bulunan profesrler, bugn genlerle ayn masaya oturup, yaplacak reformlarn ilke
lerini tespite uramakta ve zayf karakterli olanlar korkulu gnler yaamaktadrlar. Boykotlar ve boy
kotlar izleyen igaller, aldatlan, korkutulan ve zulm gren gen insanlarn, kanun snrlar iinde
gerekletirdikleri demokratik tepkiler olduu iin ve daha ok yneticileri de dndrdnden nle
nememekte ve bunlar nlemenin tek yolunun onlar korkutmak, aldatmak ve zulmetmekten vazgemek
olduu her gn biraz daha anlalmaktadr.
Klasik smrgeciler yzyllar boyu korkutarak, aldatarak ve zulmederek smrdkleri topluluklara

artk gler yz gstermeye ve onlarn ekli bamszln tanyarak, smry gler yzle srdrmek
iin yeni yntemler aratrmaya mecbur kalmlardr. Bu suretle gerekletirilen korku ortamnda, in
sanlar aldatarak zulmetme teknii de artk anlalm olduundan XX nci yzyln ikinci yarsnda bu
tutumun tepkilerine ahit oluyoruz.
ada smrgeci, korkutaca, aldataca ve zulmedip ve varln smrecei topluma yaklar

ken, kuzu postuna sarlm bir kurt gibi, iren yzn sahte bir tebessm ile gizlemekte ve kapan kurup
avucuna drd sereyi daha sonra skabildii kadar skmaktadr. Bir toplum, baka bir toplum
karsnda sere kadar zayf ve aresiz olsa bile, onun parman dileyip aktif savunmaya geebildii
gn kurtuluun kapsn am bulunuyor.
Yakn gemite, Trk toplumunun Kurtulu Sava ile verdii rnek bu kanmzn yanl olmadn
gstermektedir.
Yaadmz an konuya ilgili en gzel rneklerini, Vietnam Amerikan emperyalizmine ve ekos

lovakya Dou emperyalizmine kar vermi bulunuyorlar.
Toplumlarn tarihleri, yaradllar, inanlar ve koullar bu tepkiyi etkilemekle beraber, btn can
llarn birletikleri bir mterek izginin mevcudiyetini kabul etmek ve sava korkusu ile alk korkusu
yaratarak ve insanlar savatan ve alktan korumay vaadetmek suretiyle onlar kandrp zulmedenlerin,
maruz kaldklar ve kalacaklar tepkinin eit ve iddetini tayin ederken, bu ortak izgide durmak ve
izgi zerinde konumak gerekiyor.
Artk insanlar, savalar kimlerin kardn ve Dnya'nn te ikisini kimlerin a braktn iyi
biliyorlar. Msebbibi olduklar savalarda, kendi elleri ile gerekletirdikleri zulmleri ve a braktk
lar lkelerde, avurdu km insanlarn korkun resimlerini dergilerine basarak ve yazarak korkulu bir
ortam yaratanlar, yaayan toplumlar aldatmakta ve bu suretle zulmetmektedirler. Kendi karlar iin
kendi insanlarn ve hatta eleri ile evlatlarn bile kandrmay gze alm olan yozlam bir aznlk,
bugn kapitalist ve emperyalist yntemlerin kilit noktalarn ele geirmi ve dedelerinin silahla ger
Korkutma, Aldatma ve Zulum
87
ekletirdikleri imparatorluklarn, yalanla ve sessiz savan kt usulleri ile ayakta tutmak iin yeni
usuller gelitirmilerdir (Kotrk, Osman N. Sessiz Sava, Ararat Yaynevi, 1969'a baknz). Eskiden
olduu gibi, bugn de korku, yalan ve zulm tabanna oturtulmu olan gl imparatorluklar, artk
temelden sarslmakta ve lm gze alm milyonlar, bu yeni dzene kar tepki gstermektedirler.
Etkinin ekli ve iddeti, tepkinin biimi ile gcn tayin ettii iindir ki, korku, aldatmaca ve zulm
ile i grenler, korkuya meydan okuyan sorumsuz davranlar, kendi yalanlarndan daha korkun ya
lanlar, tertipler, aldatmacalar ve eer mmkn olursa zulm ve hunharca davranlarla mukabele gr
yorlar.
Kullanlan silah, kart silahn biimini etkiler. Sava korkusunu, alk korkusunu bir silah gibi
kullananlar ve toplumlar bu ortamda aldatarak smrenler, ayn silahlarla tehdit edilecek, korkutulacak
ve yldrlacaklardr. Nitekim, kendi syledii yalana sonradan inanp, karanlkta slk alarak korku
larn gidermeye alan insanlar gibi, geri toplumlar alk ve sava tehditleri ile yldrmaya savaanlar,
ayn nedenlerle uykularn kaybetmi bulunuyorlar. Bu korku, onlar yeni yalanlar uydurmaya ve hatta
cinayetlere iteklemektedir. Geri toplumlarn kadnlar bundan helezonlanyor, ocuklar ana rahmine
dmeden bu yzden ldrlyorlar.
Ryasnda binlerce a insann lkesine saldrdn ve yiyeceini paylatn gren, mutlu lke
insan souk terler dkerek uyanmakta ve bu insanlar yok etmek iin atom bombasndan daha tahripkr
silahn ne olabileceini dnmeye balamaktadr.
Bu korku onlar milyonlarn harcamaya ve binlerce mil uzaklarda ak denizlerde donanmalar

bulundurmaya, halkn deyimi ile diken zerinde yaamaya mecbur ediyor.
Onlar milyonlarca insan alkla korkutup, kandrmaya ve zulmetmeye alrlarken, geri lkeler
deki komprador grubu, hem kendi toplumunu ve hem de smrgeciyi kandrarak en mutlu hayat ya
amakta, bir eliyle smrgeciyi bir eliyle de kendi insann soyup iki tarafa da yalan sylemektedir.
Milyonlar aldattklarn zannedenler, bazen kendi toplumu gibi patronuna da ihanet etmi olan bir
komprador grubu tarafndan kyasya korkutuluyor, huzursuzlua iteklenerek zulme maruz braklyor.
Kimin kimi aldatt, eskiden olduu gibi bugn de belli deildir. Kt usullerle gerekletirilen
saldrlara kt usullerle mukabele edilecei bilinmekte ve insanlk XX nci yzyl sonunda byle bir
ortamda yaklamaktadr.
Korkuyu bir silah gibi kullanarak geri topluluu sindirme ve bu ortamda smrme metoduna kar
cesur davranarak kar koyabiliriz.
Alk, sava, yoksulluk, cehalet, hastalk, irtica gerekten korkun eylerdir. Bunlarla savalmas ve
nerede grlrse yok edilmesi iin Anayasamzda hkmler vardr. Hkmetlerden baka vatandalar
da kii olarak bu dmanlarla savamak zorundadrlar.
Fakat alktan, savatan, cehalet ve irticadan korkmann, bunlar yok etme bakmndan bir yarar
olaca sylenemez. Halk korkunun ecele faydas olmadn syler. Ne kadar korkarsak korkalm,
lm bir gerek ve her canly bekleyen bir sondur. Bundan dolay yaantsn lm korkusu iinde ge
iren bir insan da kendini lmden kurtaramayacaktr.
Geri topluluklar bu gerei anlayabildikleri ve alkla, savatan, cehaletle, irticadan korkmann

bir yarar olmadn kavrayabildikleri gn, kendilerini bunlarn yaratcs olan zalim smrgecilerin
ellerinden kurtarm olacaklardr. Fazla olarak lmn aresi olmamasna karlk, aln, cehalet ve
sefaletin aresi vardr. Bu are bilmek, renmek, almak olabilir.
Yaamak iin lmeyi gze almak, alk ve sefaletten kurtulmak iin de almak lazmdr. Japon
milleti cesaret ve alkanln bir toplumu yceltmek iin ne denli etkin olduunu pek ok mnase
betle gstermiti. Bugn yeni korkular yaratlarak yeni bir istismar ortamna iteklenmi olan bu insan
lar, yaknda yeni bir anlay iinde bu korkular da yenerek yeni cesaret rnekleri vereceklerdir. Ayn
eyleri Trk toplumu iin de syleyebiliriz. Bir Padiah korkusu, yozlatrlm bir din korkusu ve
nihayet Dveli Muazzama Korkusu ile yldrlm olan Anadolu insan, btn bu korkular Atatrk
nclnde yktktan sonra, yzyllar boyu smrlmesine sebep olan korkularnn bir hi olduunu;
onlara parmaklar ile dokunarak anlam ve Dveli Muazzamay ta ve sopa ile lkesinden kovmutur.
Btn mesele korkular ykmakta ve karanlktan kurtulmaktadr. Biz konu olarak Alk Korkusu nu
ele aldmz iin, halkmzn smrlmesinde etkin bir bask arac ve korkun bir silah olarak hizmete
sokulmu olan bu korkuyu nasl yenebileceimizi anlatmaya alacaz. Trk halknn a olduu bir
gerektir. Gerekleri inkr etmek doru olmaz.
Dnya nfusunun te ikisinin kt beslendiini ve aln mevcut, huzursuzluun hatta savalarn

ba nedeni olduunu da biliyoruz. (Kotrk, Osman N. Bar ve Emperyalizm, Ararat Yaynevi,
1968 Kotrk, Osman N., Gda Emperyalizmi, Toplum Yaynevi, 1966) ya baknz.
Bu gerei bilenler, Trkiye'nin uzak da kylerinin durumunu inceleyecek veya Amerikallarn

kue kda basp, Dnya'ya dattklar Alkla Mcadele Kampanyas brorlerinde Uzak Doulu
ocuklarn resimlerine bakacak olursa, kendini bir korkuya kaptrp uykularnn kamas ve insanln
dan utarmas doaldr.
Fakat ne korkmak ve ne de utanmak, bu insanlar doyurmayacak ve al Dnya'dan

kaldrmayacaktr.
nsan toplumuna ve ana kar bir sorumluluk duymakta ise, o zaman btn bunlara sebep olan
nedenleri aratrmak bulmak ve onlarla savamak durumundadr.
Milletleraras aln yaratcs olan smrgeci topluluklar ile lkeler iin aln hazrlaycs kay
mak alanlar ve her eyin kayman alarak yavan tarafn gsz, iyi niyetli ve masum ounlua
brakanlar, mcadele edilmesi gereken ilk hedefler olacaktr. Bunlar mcadele edilemeyecek ve yere
serilemeyecek kadar gl deillerdir. Biz onlar korkularmz dolaysyla gl grmekte, yalanc,
riyakr ve zalim olduklar iin onlardan korkmaktayz. Onlarla mcadele edeceksek nce korkularmz
yenmek ve gcmz tanmak zorundayz. Demokrasilerde her insan bir dieri kadar gl ve
etkilidir.
Paralarndan baka, nlecek ve gvenilecek yanlar olmayan sermaye evreleri parann her ii
grebileceini sylemektedirler. Napolyon'dan bu tarafa savan bile para ile kazanlabilecei kans
yaylm ve fakir toplumlarla, fakir insanlar bylece korkutulmulardr. Fakat imanl topluluklarn fakir
olsalar da korkularn yenebilecekleri, Kurtulu Savayla biz Trkler, son olarak ekoslovakya ile Vi
etnam kantlam bulunuyoruz.
Korkusunu yenen toplum, korkun olur. Biz de beynimizi ykayarak bize kabul ettirilen alk korku
sunu yenebilirsek, al yenmek iin muhta olduumuz gcn damarlarmzda mevcut olduunu his
sedeceiz.
89
Tanr'y ve Tanr Korkusu'nu mukaddes kitaplarla, softalardan ve mteassp papazlarn azndan

renmek nasl farkl sonular yaratyorsa, Alk ve Alk Korkusu'nu bilim kitaplarndan yahut yaban
c lkenin maksatl propaganda brorlerinden renmeye kalkmak ylesine farkl sonular yarat
yor.
Belli bal dinlerin mukaddes kitaplar, her iman edenin kendi bana okumas, anlamas ve inanmas
iin yazlmtr. leri dinler Tanr ile kii arasnda anlamay salayacak araclar reddederler. Aln da
ne olup ne olmad bilim kitaplarndan okunmal ve bunu yaayan toplumlar nedenleri ile arelerini
kendileri bulup yaantlarna mal etmelidirler.
Al tanmak iin, Dnya milletlerini ala mahkm edip, sonra da bir Havari edas ile ondan
kurtulmak iin yol gstermeye abalayan, bu yolu gsteriyormu gibi davranrken, kendi karlarn
kollayarak al daha etkin hale getiren toplumlarn temsilcilerini veya bu toplumlarn etkisi altna
girmi olan kurulularn maksatl propagandalarn kaynak kabul etmek, kiileri ve toplumlar sonradan
tashihi mmkn olmayacak yanlmalara drr.
Trk toplumu al tanrken, Trkiye'deki Amerikan Yardm Tekilat (USAID) bakannn ektii
nutuklar veya bu nutuklarla etkilenmi yneticilerin ayn paraleldeki aklamalarn esas kabul etme
meli ve kendi gereklerini ele almaldr.
ounluu al bizzat yaam ve tatm olan insanlar bunun ne olup ne olmadn anlayabilmek
iin, karnn tkabasa doldurmann yolunu bulmu bir toplumun Trkiye temsilcisinden fikir alma ve
akl renme durumunda deildir.
Byle olmasna ramen, ABD Tarm Bakan Orville L. Freeman'n Chicago'da ektii nutuk,
Trke'ye tercme edilerek Tarm Bakanl memurlarnn masalarna kadar ulatrlyor ve USAID
Ankara Temsilcisi Grant'n yazlar Trkiye'de yaynlanan dergilerde ba keyi alarak al bize
tantmaya yelteniyorsa, bunda bir bit yenii olabileceinden phe etmek gerekecektir.
Dnya'y korkutmak iin Milletleraras teekkller tarafndan tertiplenen Alkla Mcadele Hafta
larn da bir beyin ykama ve korkutma faaliyeti olarak kabul etmeliyiz.
Byle olmasna ramen, bilinsiz kiilerin davran iine girmemek ve korkulmas gereken eyden,
gerektii kadar korkmak lazmdr. Okuyucularmzn kitabn nceki blmndeki aklamalarmzla bu
blmde benimsemi olduumuz gr karlatrp, bir elimeye dtmz kansna varmamalar
iin, aln bir noktada ABD Tarm Bakan'n da korkutacak kadar gl ve etkili bir durum veya olay
olduunu ifade etmek lazmdr.
nsanlar bildikleri eylerden ve bilmedikleri eylerden korkarlar: Bilinmeyenden korkmak, ilkel in

sana has bir davrantr. Cinlerin, eytann ne olduunu bilmez, fakat ok zaman onlardan korkarz. Bu
bilinsiz bir korkudur ve yenilmesi hayli gtr.
Biz ateten de korkarz. Atein bizi yakacan bilir ve bilerek korkarz. Atei zararsz hale getir
mek ve onun kt etkilerinden saknmak bundan dolay mmkndr. Hatta atei kontrol altna alarak,
ondan yararlanmak da mmkn olmutur. lk insanlarn korktuklar, ne olduunu bilmeden taptklar
ate, bugn insann hizmetine girmitir.
Fakat cinlerden, perilerden ve eytandan Dnya'nn her yerinde korkulmaktadr. Bilinmeyene kar
duyulan bu korku, her yerde herkes iin zararl olmutur.
Al da bylece bilmeli ve korkmak gerekiyorsa bilerek korkmalyz. ABD Tarm Bakan Orville
L. Freeman al bilmekte ve ondan bilerek korkmaktadr. Bu lke yneticilerinin bilerek korktuklar
alk, tpk ate gibi onlarn hizmetine girmi ve karlarna aldklar toplumlara alkla yok etmek
iin silah gibi kullanlmaya balanmtr. Fakat bu bilinli ve iyi niyetli olmayan insanlar, al bize
tantrken, cinci hocann davran iine girip, ne olduunu ve ne olmadn aklamadan, korkutmaya
ve bu korkunun yenilmesi iin baz muskalar yazmaya yelteniyorlar. Yazdklar muskalar ve karnca
dualar (raporlar) incelenince her satrnda emperyalist amalarnn srttn grmemek iin ok cahil
olmak lazmdr.
Bundan dolay al tanrken ve eer gerekiyorsa alk korkusunu toplumumuza mal ederken,
Amerikal'nn istedii ekilde deil, kendi gereklerimizin gerektirdii ekilde hareket durumundayz.
Dikkatle incelenecek, deerlendirilip eletirilecek olursa, bilim kitaplarnn bize tantt alk ile
alk korkusu, ABD Tarm Bakan Freeman ile USAID Trkiye Misyonu Bakan Grant'n empoze etmeye
abaladklar alk ve alk korkusu anlamndan farkldr. nceki blmlerde yaplan aklamalardan
anlalaca vehile, insan karn iirici bir besinle (bo kalori kayna) iirilmi olduu halde de
a olabilmektedir. Fizyolojik yaps ve yaradl icab hem bitkisel (pirin, buday, msr, meyveler,
sebzeler v.b.) hem de hayvansal (et, balk, st, yumurta v.b.) yiyeceklerle dengeli ve yeterli bir ekilde
beslenmesi gereken insan, emperyalist lkeler halknn bol bol tkettikleri, hayvansal yiyeceklerden
yoksul braklacak, Trkiye, Hindistan, Pakistan halklar gibi tahlla yetinmeye mecbur braklacak
olursa, bu insanlarn karnlar i ve grntleri ile iman olsalar da, a kabul edilmektedirler. Bu gibi
lkelerde kt beslenme sonucu olarak:
Hastalklar yaygn,
ocuk lmleri yksek,
alma gc dk,
Eitim yetersiz,
Savunma kifayetsiz,
retim noksan,
Endstri geridir.
Bylece sralanabilecek olan kt gelimeler, ok miktarda et, st, balk ve yumurta tketen,
yeteri kadar tahl yiyen lkelerde ise elverili sonulara dnrler. leri tkrnda olan bu topluluklar,
bu nemli noktay geri lkeler aydnlarnn gznden dikkatle gizlemeye almakta ve al tarif
ederken bu noktaya hi deinmemektedirler. Tahl retimini veya ithalatn artrmak suretiyle alkla
savalabileceini geri lkeler yneticilerinin aklna yerletirmeye muvaffak olmu bulunan, ileri
lke demogoglar bu sayede retim art tahllar, yalar ksacas kendi insanlarna yedirmedikleri
ve yediremedikleri bo kalori kaynaklarn geri lkelere satmakta ve paraya tahvil edebilmektedirler.
Alktan kurtulaym derken, daha korkun bir gizli aln eline den bu toplumlarn ou, kklerinin
kaznmak zere olduunun farknda deillerdir. .
Meseleyi doru koymak ve yanlmay nlemek iin, bu nemli noktay baz rnekler yardm ile
aydnlatmak lazmdr.
91
rnein Birleik Amerika' da bir insan ortalama olarak ylda 67 kilo tahl ve 90 kiloyu akn miktar
da et tketerek karn doyurur. Buna karlk bizler Trkiye'de ylda 268 kilo tahl ve 12 13 kilo et tke
terek besleniriz. Bu miktar eti bulamayan ve ayda bir defa bile et yiyemeyen kyl ve ii vatandalar
ounluktadr. Durum byle olunca her iki toplumun da beslenme koullar bakmndan ayn durumda
olduklarn iddia edemeyiz. Ksaca sylemek gerekirse Amerikan vatandalar ok miktarda et, st,
yumurta ve balk ile az miktarda ekmek yiyerek beslenmekte, Trkiye'de ise bunun tam tersi bir tutum
uygulanmaktadr. Trkler, Amerikallara nazaran drt kat fazla tahl yemekte, buna karlk tkettikleri
et miktar, Amerikal'nn tkettiinin sekizde biri kadar olmaktadr.
Bundan dolay Trk halk atr. Dnya'nn a lkelerini gsteren ve FAO tarafndan yaynlanm
olan Dnya Alk Haritasna bakacak olursanz Trkiye'nin de Hindistan gibi siyaha boyanm
olduunu grrsnz. Trk halkn doyurmak ve Trkiye'de alkla mcadele etmek gerekiyorsa,
yaplacak i bellidir.
Hayvansal yiyeceklerle, bitkisel yiyecekler arasnda insann fizyolojik ihtiyalarnn gerektirdii

bir denge kurmak, tahl tketimini kstlayarak, et, st, yumurta ve balk gibi hayvansal yiyeceklerin
retimini artrmak, fiyatlarn ucuzlatmak lazmdr. Fakat yurdumuzda bir Havari edas ile ala
kar sava almas gerektiini yazmakta ve sylemekte olan USAID Misyonu Bakan Grant, bize
bunu sylemiyor ve bunu tavsiye etmiyor. Tam aksine bir tutumu benimseyerek Dnya'nn en ok
tahl tketen lkesine, tahl ihra ediyor, bo kalori kayna olarak bilinen soya ve pamuk yalarn
satyor ve onun sataca tohumluk, gbre, ila ve makine ile retilecek Sonora - 64 budaynn tarmn
gelitirmeye alyor. Bu alkla mcadele etmek deil, Trkiye'deki gizli al daha etkin bir hale
getirmek, ocuk lmlerini ykseltmeye, hastalklar yaymaya, alma ve savunma gcn yitirmeye
ve ksaca Trkiye'yi yok etmeye almak demektir. Bunu anlayamayan Tarm Bakan Dada da, Grant
gibi konuup Trkiye'yi bir buday tarlas haline getirmeye abalarken byk bir hata yapmakta, bunun
bilincine varamam bulunmaktadr.
Dman tanmayanlar, onunla savaamazlar. Bundan dolay al bilimsel anlam ile tanmayan
yneticilerin, alkla savamalarna ve bu savatan toplumlar iin yararl olabilecek sonularla kma
larna imkn kalmaz.
Emperyalistler, bu bilgisizlikten yararlanmakta ve geri topluluklarda aln bilimsel anlam ile

tanmlanmasn bundan dolay engellemektedirler. Tp Fakltelerinde, Veteriner ve Ziraat Faklteleri
ile Eitim Kurulularnda olmadk dersler mfredat programlarna eklendii halde, besin ve beslenmeye
ilikin derslerin okutulmamas ve bu konu ile ilgili bahislerin gayet sathi bir ekilde ele alnmasnn ne
deni budur. Geri toplumlar tpk balklarn suyun iinde olmalarna ramen, suyu tanmamalar gibi,
aln iinde olduklar halde, al tanmazlar.
Bu bilinsizlikten yararlanan smrgeci de, onu savaa sokarken, yanl hedefler gsterir ve bazen
kendi insann kendine krdrr. Netekim Sonora - 64 budaynn ba savunucusu haline gelmi olan
Tarm Bakan Dada, bu tutumu ile Trk toplumuna zarar verdiinin farknda bile deildir. zledii
tarm politikas, halkmzn tkettii tahl miktarn daha da artracak ve hayvansal besin tketimi
ktlap azalacak olursa, tam anlam ile iflas edecek ve kendisi ile partisi zor cevaplandrlabilecek
bir sorumluluk altna girmi olacaktr. nk Anayasa'nn (52) nci maddesi iktidarlar halkn gerei
gibi beslenmesinden sorumlu tutmaktadr. Bugnk tutum ise, bize yanl tantlan hedeflere ynelmi
ve gereken ekil olmaktan ziyade, gereksiz ekil haline gelmitir. Uyarmalarn dikkate alnmam ve
yabanclarn hazrladklar raporlar ile telkinlerine uyulmu olmas durumu daha da arlatrmaktadr.
Gnde defa bulgur veya bazlama yiyerek beslenen Trk kylsnn ve ayakta duracak takati
kalmam olan iilerimizin durumu ortadadr. Canl doan 1000 ocuktan 176'snn daha ilk yata
lmeleri ve yaayanlarn da hastalkl ve maraz insanlar olarak gelimeleri, yanl tarm politikamzn
ve aln gerektii ekilde tanmlanmam olmasnn bir sonucudur. Sonora - 64 skandalndan sonra,
buday ve ekmek fiyatlarnn artmaya balam olmas, ekmei de tehlikeye soktuu iin durum
gerekten ciddidir. Fakat Mr. Grant btn bu gelimeleri, ala kar alm bir sava gibi gstermeye
almakta ve bunun gerektirdii ekilde konumaktadr.
Bu davranndan dolay Tarm Bakan Dada' knamak mmkn deildir. nki tpk Dada
gibi, btn vatandalar, hatta aydnlar bile aln ne olup ne olmadn bilmezler.
Yzyllar boyu, geri lkeleri tahlla besleyip uyuturmay d politikalarnn bir paras haline ge
tirmi olan emperyalistler, cahil kiileri ve kontrol edebildikleri gleri kullanarak toplumu artlandr
mlardr. Mslman lkelerde bu arada Trkiye'de Ekmein Tanrnn nimeti olduuna inanlmakta
dr. ocukluumuzda yemek yerken yere drdmz bir ekmek parasn, defa pp bamza
koyduktan sonra yemeye zorlanrdk. Tahla ve tahldan yaplm yiyeceklere stnlk kazandran bu
davran, yere den bir et paras iin uygulanmaz. Oysa ki et de, ekmek de Tanr'nn nimetidir ve
saygl olmak gerekiyorsa ikisine de ayn saygy gstermek gerekecektir.
Birisi, birini haksz olarak iten att zaman, ona Bakasnn ekmei ile oynama deriz. Bunun
yerine bakasnn yiyecek paras ile oynama demek kimsenin aklna gelmez. Biz Trkler ekmekle,
Hintliler ve inliler pirinle artlandrlmzdr. Pirin ile beslenmenin Hintlileri ve ok tahl ile
beslenmenin Trkiye'yi hangi noktaya kadar getirdii meydanda olmasna ramen Trkiye'deki alk
savann Sonora - 64 seferberlii eklinde anlalm ve bize bylece kabul ettirilmi olmasna
amamak lazmdr. Bundan dolay Tarm Bakan Dada' izleyecek olan Tarm Bakan'nn da bu
meseleyi, gerektii gibi anlamas ihtimali pek azdr. nei mukaddes bir yaratk olarak kabul edip,
kendisi alktan ld halde, inei kesip etini yiyemeyen Hintli nasl artlandrlm ve aldatlm
ise, biz de aln yalnz tahl tarmn gelitirmekle nlenebileceine, toplum olarak inandrlm ve
artlandrlm bulunuyoruz. Bu artlandrmann kimin iine yaradn tekrar syleyeceiz.
Bu sayede retim art buday stoklarn satacak toplum bulamayan ABD ok paramz almtr.
Gene bu sayede Sonora - 64 buday tarmna girierek, tohumluk buday, gbre, ila ve makine iin
ABD ne avu dolusu para demi bulunuyoruz. Bundan sonra da deyeceiz.
Trk halknn gz nne alk ve alk korkusunu dikerek, onun ne olup ne olmadn bilimsel
anlam ile anlatmadan, tpk cin ve perilerle eytana kar duyulan korku gibi asl esas olmayan bir
korku yaratmak, onu aldatp kandrarak, zulmetmek, kt beslendii iin yz binlerce insann, masum
ocuklarn hastalanp lmelerine sebep olmak, retim ve savunma gcn baltalamak dostluk olarak
nitelenemez. Gerek dostlar, eer mutlu iseler, dost edindikleri lkelerin kendi olanaklarna sahip
olmalarn arzu ederler. Trkiye'de balkl, hayvancl gelitirecek ve Trk ocuklarn 15 yldr
bir kilise tekilatnn salad yavan sttozu ile beslenmeye ve bu yzden zehirlenseler de bunu
dnp kullanmaya mecbur olmaktan kurtaracak bir tarm politikas izlenmi ve dostumuz ABD bunun
gerekletirilmesi iin bize omuz vermi olsayd o zaman biz bunlar yazamayacaktk.
Korkutma, aldatma ve zulmetme eylemi, elbette tepki grecektir. Bugn olmasa bile, yarn i ba
na gelecek gen kuaklar, aln ne olup ne olmadn renecekler ve ondan korkmayacaklar, tarm
bakanlar korkutulamayacaktr. Korkmayanlar aldanmazlar. Aldanmayanlara zulmedemezsiniz.
93
Trkiye geriliinin nedenlerini anlayabildii ve bu gerilikte aln yeri ile al yaratanlarn kim
ler olduunu saptayabildii gn, gereken tepkiyi gsterecektir. Kurtulu Savandan nce de bizi istis
mar edenlerin ve gerek dmanlarmzn kim olduunu, koca bir mparatorluu, hasta adam durumuna
getiren nedenleri tanmyorduk. Fakat bunlar tanmlandktan sonra, lzumlu tepkinin yaratlmas ve
gerilemeye sebep olan nedenlerin tasfiyesi kolay olmu, niformal dman zmir'den denize dklr
ken, niformasz dmanlar da lkeyi terk etmek zorunda kalmlard. Tpk bunun gibi alk ve ala
ortam hazrlayanlar, zamanla tanmlanacaktr. Bu mmkn olduktan sonra al da, ala sebep
olanlar da Trkiyeden karmak g olmayacaktr. Korku, aldatmaca ve zulm karln muhakkak
grr. Tarih tetkik edilecek olursa bunun doru olduu grlecektir.
Kendi halkmzn beslenme tarzn rnek vermek suretiyle anlatmaya altmz, kt beslenme
ve gizli alk koullar, yalnz Trkiye'de deil, Dnya'nn btn geri lkelerinde bu yoldan yaratlm,
Dnya nfusunun te ikisi bu yoldan zulme maruz braklmtr. Kk bir aznln mutluluunu sr
drmek iin yaratlan olumsuz ortamda milyonlarca insan, sava ve alk korkusunun etkisi ve basks
altnda yaarken, Dnya'nn belirli blgelerine yerlemi profesyonel smrgeciler, Dnya nimetlerini
israf ederek tketebiliyorlar.
Aadaki tablo, ktalarn ve blgelerin beslenme durumunu gstermekte, ok tahl az hayvansal

yiyecekle beslenerek gizli ala maruz braklan blgelerin tanmlanmasna yardmc olmaktadr.
eitli Blge Diyetlerinde Hayvansal Yiyeceklerden ve Bo Kalori Kaynaklarndan

Salanan Kalori Miktarlar*
Hayvansal yiyecekler Bo Kalori kaynaklar Dierleri

Blgeler
% Kalori % Kalori % Kalori
Kuzey Amerika 35 40 25
Avrupa 20 63 17
Latin Amerika 16 64 20
Yakn Dou 8 72 20
Afrika 7 74 19
Uzak Dou 6 80 14
*Siz Billions To Feed, FAO, World Food Problems, No.4, Rome 1962 den alnmtr.
Grld gibi Kuzey Amerika ve bu blgede yerlemi olan A.B.D. ile Kanada, gnlk kalori ihti
yacnn % 35'ini et, st, yumurta, balk gibi hayvansal kaynaklardan salayabilen ve bundan dolay en
iyi beslenen toplumlardr. Bu iki lke ayn zamanda geri lkelere tahl ihra eden en byk ihracatlar
drda...
Bo kalori kaynaklarn, tahl ve ya gibi proteinden yoksun yiyecekleri, alk ve alk korkusu
yaratarak geri lke halkna yediren, bu deersiz yiyecekleri zulmettii lkelerde para ve para zerinden
salanan nfusa dntren emperyalistler, kendi halklarna etin iyisini yediriyorlar. Avrupa'da yerleen
klasik smrgeciler, Kuzey Amerika'ya yerlemi olan yeni smrgeciler kadar baarl deillerdir.
Bunlar gnlk kalorilerinin ancak % 20'sini hayvansal yiyeceklerden salayabiliyorlar. Bu miktar
Yakn Douda % 8'e, Afrika'da % 7'ye, Uzak Dou'da % 6'ya dmektedir. Geri lkelerde hayvansal
yiyeceklerden salanan kalori yzdesi hzla derken, tahl, kk yumrular, eker ve ya gibi bo kalori
kaynaklarndan salanan kalori yzdesi dikkati ekecek ekilde artmaktadr. ABD halk gnlk kalori
ihtiyacnn % 40'n bo kalori kaynaklarndan salarken, bu miktar Yakn Dou'da % 72ye, Afrika'da
% 74'e ve Uzak Dou'da % 80'e varyor. Zulm, korku ve bask altnda yaatlan geri lkelerde
insanlar, srlar ve koyunlar gibi, et ve tahlla beslenmeye zorlanmakta, bu yoldan uyuturularak, kendi
sorunlarna are bulamaz srler haline getirilmektedirler.
Franszlar XVIII nci yzylda, amzn geri lkelerine benzer bir beslenme tarzna uyuyor ve bir
insan bir ylda 271 kilo tahl, 234 kilo niastadan zengin kk yumru, 20 kilo et yiyerek besleniyordu.
1840 ylnda saptanan bu beslenme kalb ile uygarln gelitiremeyeceini anlayan toplum, beslenme
politikasn deitirmi, smrgelerini istismar ederek 1957 ylnda, bir insann bir ylda, 111 kilo
tahl, 129 kilo niastal kk yumrular, 69 kilo et, 10 kilo yumurta, 89 kilo st tketebilecei bir ortam
yaratmtr.
ngilizler 1880 ylnda bir insana bir ylda, 137 kilo tahl, 134 kilo niastal kk yumrular, 41 kilo et,
5 kilo yumurta 97 kilo st salayabiliyorlard. Bu miktarlar 1957 ylnda 88 kilo tahl, 98 kilo niastal
kkyumrular, 68 kilo et, 12 kilo yumurta, 149 kilo ste evrilmitir.
Zavall Hint halk 1957 ylnda, bir insana bir ylda 130 kilo tahl 11 kilo kk yumrular, 2 kilo et ve
yumurta, 40 kilo st salayabiliyordu. Trkiyemizin durumu Hindistan'dan biraz daha iyi, fakat 1840
Fransas ile 1880 ngilteresinden daha ktdr. 1969 ylnda, Dou kylerimizde, buday bulamad
iin arpadan ekmek yapp yiyen vatandalar yayor. ocuklarmz nedeni bilinmeyen hastalklardan
dizi dizi lmekte ve kurban bayramnda bir kurbanlk ko satn alabilmek iin 1000 1300 TL. demek
gerekmektedir. Oysa ki u gnlerde bir ii, btn gn altktan sonra 15 20 TL. cret alabiliyor.
Bu miktar para ile aile geindirmeye mecbur bir insann kuru ekmeini de satn alp alamayaca
phelidir.
Fransa beslenme koullarn dzenleme gayretlerinin sonucu olarak 1900 ylnda 47 yl olan orta
lama mr sresini, 1950 ylnda 66 yla kadar uzatabilmitir. ngiltere'de bu sre 1900 ylnda 54 iken
1950 ylnda 70 yla kmtr. Ayn sre iinde Hindistan'da yaplan btn almalar ortalama mr 38
yln zerine karamamtr. Trkiye'ye gelince ortalama mrn ne olduunu bilemiyoruz. Bu belki de
kasten saklanmakta, iyimser evreler lkemiz insanlarnn ortalama yaama sresinin 54 olduunu ilan
ederken, ktmserler, bunun 33 yl olduunda srar etmektedirler.
ngiltere ve Fransa'da canl doan 1000 ocuktan 23' bir yl iinde ve 01 ya arasnda lrlerken,
bu miktar Hindistan'da 100, Trkiye'de 176'dr.
Korkun koullar altnda yaatlyor, zulm, bask ve alk korkusunu yaantmzn gerei
zannediyoruz. Oysa Trk halkn ve iftisini piposu iin ttn yetitirmekle grevlendirmi ve halkmz
iin et, st, yumurta ve balk retmemiz olanan, Tarm Politikamz uzmanlaryla basks altna
alm olan emperyalist gler, etkisiz hale getirilebilse, Trk halknn da, Franszlar ve ngilizler gibi
beslenmelerini kolayca salayabiliriz. Trkiye'de 100 milyon insan en iyi ekilde beslemeye yetecek
retim kapasitesi yatmakta, fakat tarm politikamz buna gre ayarlamak mmkn olamamaktadr.
Yalnz Trkiye deil, bugn alkla boumakta olan 100 kadar geri lke, halkn doyuracak ve bu
lkelerden alk korkusunu kovmak iin yeterli olabilecek miktarda yiyecek retebilir, hatta endstri
lkelerine yiyecek satabilirler. Fakat tahl ve ya stoklarn tketmek, ileri lkeler halkna yedirile
meyen bo kalori kaynaklarna pazar bulup, bunlar paraya evirebilmek iin, geri lkelerin, alk kor
kusunun basks altnda kalmas lazmdr. Bu korku var olduka, geri lke insann aldatmak ve onlara
zulmederek, kardei kardee krdrmak zor olmayacaktr.
95
Emperyalistin istedii de budur.
Malthus'tan bu tarafa alk ve nfus art ilikilerini istismar ederek, ok lke a braklm ve
daha sonra da bu a lkelere ok retim art satlmtr. Yoksul lkeler alk korkusunun etkisi altna
sokulduktan sonra, hayali baz tehlikelerden sz edilerek onlara doum kontrol uygulamalarn kabul
ettirmek ve parlamentolardan geirerek kanunlatrmak bile mmkn olmutur. Aln ne demek
olduunu bilenler ve grenler, smrgecilerin artk maddelerine para deyip satn almaya ve onlarn
hegemonyalar altnda yaamaya raz oldular.
Trkiye'de genliin Amerikan aleyhtar gsteriler yapmas ve 6. Filo'ya kar direnmesinin,

bir kpein, efendisinin elini srmasna benzetilmesinin nedeni de budur. Bunu yazan gazeteci ile
pek ok saf Amerikan vatanda, hatta Amerikan taraftar Trk, halkmz Amerika'nn beslediini
zannetmektedir.
Akl bu ilere erenler ise, Trk halkn gizli aln kucana itenlerin Amerikallar olduunu
gayet iyi biliyorlar. Trkiye'nin baml kalmas iin alk ve sava korkusunun etkisi altnda tutulmas
gerekmektedir. Limanlarmzn sk sk yabanc Filolar tarafndan ziyaret edilmesi, Kbrs sorununun
bir trl zmlenmemesi ve srail ile Arap lkeleri arasndaki ekimenin ileyen bir yara gibi Orta
Dou'da srp gitmesi buna baldr. Bundan dolay Tarm politikamza yn veremiyor ve yiyecek
maddelerini ithal ve ihra ederken, gerek ihtiyalarmzn gereine uyamyoruz. Ete muhta olan
Trkiye'nin canl hayvan ihra edip, hi muhta olmad tahl ile don yan Amerika'dan satn
almas, topraklarnn byk bir ksmn bir bo kalori kayna olarak bilinen eker pancarna tahsis
etmesi bundandr. Alk ve sava korkusu altna sokulan toplumlar karlarn dnemez, gremez ve
grseler bile gereini uygulamaya koyamazlar. Emperyalistler korkutulmu olan bu toplumlarn elinde
ve avucundaki her eyi alr, btn artklarn onlara kolayca satarlar. Bunu salamak iin gerekirse
limanlarna sava filolar gnderilir.
97
VII
PARA VE PROPAGANDA
99
PARA VE PROPAGANDA
Tok lkeler ve bu lkelerin ouna hakim olan kapitalist gruplar, kendi insanlarn tatmin etmek,
onlarn ynetime ve ynteme kar olmalarn engellemek iin eitli usuller bulmulardr.
ABDde nereye giderseniz gidiniz, btn vatandalarn yaantlarndan ok memnun olduklarn

ve daha fazla birey istemediklerini grrsnz. Onlara gre Amerika hrriyetlerin vatandr. Orada
yaayanlar en mutlu ve en bamsz kiilerdir. Gelecekleri garanti altndadr ve Amerika'y yenecek
bir g dnlemez. eride kendi vatandalarna byle grnen Amerika, darda da ayn kany
yaratmtr. Geri lkelerin ounda, zellikle Amerika ile iliki kurmu topluluklarda, Amerika'sz
yaanamayacana ve o lkenin savunulamayacana inanlr.
Rusya'nn da benzer havay Rusya iinde ve Rusya ile iliki kurmu dier sosyalist lkelerde
yarattn tahmin ediyoruz. Propaganda denilen silahn hizmete sokulmas ile gerekletirilmi olan
bu ortam, ynetimde bulunan ve lkelerin iindeki ve dndaki gler ile kaynaklar, insan ihtirasnn
snrn zorlayan bir bencillikle alabildiine smren aznln emniyet ve huzuru bakmndan ok
lzumludur. Aldous Huxley'in The New Brave World isimli eserinde, insanlar analarndan doacak
yerde, erkek ve dii tohumcuklar bir domuz plasentasna sararak Dnya'ya getiren, insan endstri
kurumlarn da byle bir Dnya yaratmaya almaktadrlar.
Huxley kitabnda, erkek ve dii tohumcuklarn (Spermatozoit ve Ovum) bir domuz plasentasnda
birletirmekte, suhuneti 36.5 C. derdesi olan bir tnelde 9 ay 10 gn bulundurarak ve yaratmak istedii
insann snfna gre ileme tabi tutmak suretiyle, hayatndan ve iinden memnun insanlardan kurulu
bir Dnya yaratmaya alr. Bu Dnya'da en mutlu insanlarn iiler olduuna inanmakta, ynetici
olarak imal edilmi olanlar da bir ii gibi grevlerini yaparlarken ii kadar mutluluk duymaktadrlar.
Bunu salamak iin bebeklerin yastklar altna hoparlrler yerletirilir ve krelerde srekli telkin ve
propaganda yaplarak herkes snfnn en stn ve en mutlu snf olduuna inandrlr.
Huxley'in dehas ile bir sanat eseri olarak ortaya km olan fikir, bugnk Dnya'da insanlar
henz analarndan domakta ve bylesine kontrol altna sokulmam olmalarna ramen, geni apta
gerekletirilmitir.
Sosyalist lkelerin ounda, skntl bir hayat yaayan milyonlarn, iilerin ve halkn en
uyarl rejimin sosyalizm ve Dnya'nn en mutlu insanlar ise kendileri olduklarna inandrldklarn
duyuyoruz.
Tpk bunun gibi kapitalist lkeler de, propaganday etkin bir ekilde kullanarak, kendi insanlarn
ve etkileyebildikleri dier toplumlar en uygun dzenin kapitalist dzen olduuna inandrmaya al
makta ve bunda baarya ulam bulunmaktadrlar.
Biz bu iki dzenden hangisinin daha iyi olduunu aratrp tespit edecek durumda deiliz. Konu
muz da bu deildir. Fakat propagandann ok etkili bir ara olduunu ve bu sayede a insanlarn alk
larndan memnun kiiler haline getirilebileceini gayet iyi biliyoruz. Dnya'y smren ve btn Dnya
nimetlerini kendi karlar iin kullanan gruplar, ister sosyalist ve isterse kapitalist dzen iinde ya
asnlar, yaptklar hakszl bilmekte, bunun vebalinden ve davranlarndan zarar gren ounluun
tepkisinden korkmakta, onlar propaganda ile uyuturmaya almaktadrlar. Radyomuzu kurcalad
mz zaman eitli yntemlere gre ynetilen toplumlarn baarlarn bozuk bir Trke ile anlatmaya
alan spikerlerin yrtnrcasna konutuklarn duyarz. Anlatlanlarn ounun gerek olmad,
ok zaman spikerin titreyen sesinden belli olur. Bu lkeleri ziyaret imkn bulursanz bunu daha iyi
anlarsnz. Avrupa ve dier lkelerin insanlar New York limanna gemileri ile yanatklar zaman,
hrriyetlerin en adil ekilde datld ve sokaklarnda altn akan bir diyara geldiklerini zanneder ve
bunun ferahln duyarlar.
Fakat pasaportlarnn kontrol ile balayan olaylar, bir iki ay sonra onlar Sla Hastal na
mptela kiiler haline getirir ve bu lkeyi terkederken bir daha arkalarna bakmazlar.
Sosyalist lkelerdeki durum da ekoslavakya olaylar ve Macaristan hadiseleri ile Dnya

kamuoyunun malumu olmutur. Fakat iki tarafn radyolar susmaz ve dergileri de ayn izgideki
yaynlarna bir trl aralk vermezler.
Bir yumurta bir bardak suyun iine konur da 20.000 kii yumurtaya Kayna diye baracak olur
sa, yumurta kaynar ve piermi. Propaganda da byledir. Bir ey binlerce defa tekrar tekrar sylenir
ve srarla sylenirse, insanlar en inanlmayacak eylere inandrmak mmkn oluyor. Son yllarda bir
Devlet radyosu olmaktan ok, reklm ile geinen bir zel kesim radyosu haline gelmi olan Ankara
Radyosundan tekrar tekrar anonsu yaplan yiyecek ve iecekleri, hi alk olmad halde Trk
toplumunun mutfana sokmak ve hatta sevdirmek mmkn olmutur. Firmalar bunu bildikleri iin
reklm irketlerine binlerce liray severek dyorlar. Gazeteler ayn hizmeti hayli pahal bir tarifeyle
yapmakta ve bu suretle para kazanmaktadrlar. XX nci yzyln ikinci yarsnda etkili bir silah haline
gelmi olan propaganda, mutlu aznln huzurunu salamak, mutsuz ounluun onlar aleyhine
dnmeden ve eyleme gemeden hayatndan memnun kiiler olarak yaantlarn srdrmelerine
yardmc olmak iin de kullanlyor. Bu sayede rnein Amerika'da domu ve baka bir lke grmemi
Para ve Propoganda
101
olan ounluk, Dnya'nn en iyi beslenen, en uygar ve hr insan olduuna inandrlmtr. Binbir
eit moda reklm yapan bir derginin son sahifelerinde, gzleri ukura batm ve alktan bir deri bir
kemikten ibaret kalm bir geri lke ocuunun resmini grrsnz. Bu resmin altnda da Bunlarn
da ocuk olduunu unutmaynz. Onlara yardm ediniz gibi insancl bir ibare vardr. Moda resimlerini
incelemekte olan Amerikal kadn bu resmi grnce ii szlar, kendi ocuunun olanaklarn dnr,
stlm ve iyi havalandrlm odasndaki eyalarna gz gezdirir, stne bana bakar ve nce Tanr'ya
ve daha sonra da kendini yneten dzene dua eder. stenen de zaten budur.
Ayn eyin bir sosyalist lkede, deiik bir ekilde fakat ayn amala yaplmakta olduundan hi
phe etmiyoruz. nsanlar bylece ynetilmektedirler.
Yalnz kendi lkelerini ynetmekle yetinmeyip, Dnya'ya hkmetmek ve btn Dnya nimetlerini
kendi karlarnn hizmetine sokmak isteyen iddial yneticiler, iki milyar akn a insan alktan kor
kan, fakat a olduunu fark edemeyip, yiyecek bir lokma ekmek bulduu iin Tanr'ya ve daha sonra da
kendilerine kreden bir insan srs haline getirmek iin nce propaganday ve daha sonra da yardm
kurulularn kullanmaktadrlar.
Her fikri en basit szcklerle en veciz ekilde ifade etme yolunu bulmu olan Trk halk bu dav
ran Tanr Fakir Kulunu Sevindirecei Zaman nce Eeini Kaybettirir Sonra Buldururmu deyimi
ile dile getirmitir.
Egemen topluluklar geri lkelerde nce planl bir alk yaratarak ve daha sonra da artklarn on
lara satarak, bu insanlara eeini kaybetmi bir kimsenin, eei bulunca duyduu mutluluu sk sk
tattryorlar.
Bu lkelerin a braklmasnda, alktan korkutulmas ve sonra da ileri lkelerde tketilmeyen bo

kalori kaynaklar (tahl ve ya gibi...) ile yalan yanl doyurulmasnda Milletleraras yardm kurulular
ve insancl amalarla kurulmu gibi grnen milli kurulular nemli vazifeler yaptklar iin egemen
toplumlar ve bu toplumlarda ynetime hakim gruplarca finanse edilmekte, bu suretle propaganda
almalar yavanlktan kurtarlmaktadr.
Yakn zamana kadar, btn vatandalar gibi, iyi niyetle kurulup altrldklarna inandmz
bu kurulularn ou hakkndaki grlerimizi, Trkiye'de ve yurt dnda gzmze ilien olaylar
dolaysyla deitirmi bulunuyoruz. Bu kurulularn ounun alkla savamak yle dursun, aln
yaratlmas ve daha sonra da ileri lkelerin bayat yiyecek stoklarnn bu lkeler halkna yedirilmesi iin
bir arac ve bir komisyoncu gibi altklarna inanmak iin pek ok sebep mevcuttur.
Milletleraras Yardm Kurulularnn ounda emperyalistler ynetimi ellerinde tutmaktadrlar.

Kurulu iinde ounluu salayarak ve yardm gren geri lkeleri aznlkta brakmak suretiyle salanan
bu egemenlik, daha sonra geri lkelerin korkutulmas, kandrlmas ve smrlmesi iin en etkili ara
olarak kullanlr. Filhakika bu kurumlarn bazlarnda tek tk, Hintli, birka Afrikal ve koridorlarn
dibine yerletirilmi bir odada sessiz sedasz alan be Gney Amerikalya rastlanmaktadr.
Bunlar ounlukla emperyalistin basksn ve nefesini yzlerinde hissederler. Tutumu ve ortam
deitirecek abalara giremezler. lkelerinde aldklar cretin 1520 misli fazla cretle istihdam edilen
bu gstermelik geri lke personeli, kurulu dzene kar kacak olursa soluu memleketinde alacak ve
dier teknisyenler gibi, geim sknts iinde yaamaya mecbur kalacaktr.
Roma, Cenova, Cenevre gibi byk ehirlere yerletirilmi olan bu kurulularda alan teknisyenler,
ceplerinde tadklar bir diplomatik kart gsterince vergiden de muaf tutulmakta ve paralar daha da
oalmaktadr.
Bundan dolay bu insanlar, bu kurulularn en st kademelerine getirilseler bile geri lkelerin ve

kendi toplumlarnn karlarn savunmaz ve dile getiremezler. Orada kalmann tek yolu ve biricik a
resi, smrgecinin korkutma, kandrma ve istismar projelerine alet olmak, kurulua yzeyde bir meru
luk kazandrm olmak iin ortada dolamaktr.
Bu incelii kavrayp, bu yolda baarl rnekler verenler, Milletleraras kurulularn srekli eleman
lar haline gelirlerken, bunu yapamayanlar soluu kendi memleketlerinde alr ve iktidar tarafndan da
hrpalanarak olmadk bir grevde mrlerini tamamlamaya mahkm edilirler. Byle hareket edecekleri
nceden belli olanlar bir gerek ile vazifeye hi alnmazlar. Emperyalist lke bu kurulular kar iin
bir ara gibi kullandndan, oradaki otoritesinin sarslmamas iin akla gelen hereyi yapar.
Zaman, zaman kongreler, seminerler, genel kurullar, sempozyumlar dzenlenir, yaynlar yaplr,
avu dolusu para arur edilir. Fakat sonu hep ayn ve emperyalistin karna uygun olur.
Cemiyeti Akvam'dan bu tarafa kalp, isim ve tutum deitirerek hizmete sokulan milletleraras yar
dm kurulularnn amalar hep ayn olmu ve bunlarn bakanlk mevkiinde bir Hintli, bir ngiliz veya
bir Amerikal'nn bulunmas politikasn engellememitir. nk Hintlilerin smrlmesinde emperya
listlere bir Amerikal'dan daha iyi hizmet edecek Hintliler veya ngilizleri aratmayacak Afrikallar her
zaman vardr. Tarih ve iinde yaadmz olaylar, bunlardan pek ounu kamuoyuna tantm bulu
nuyor.
Bu kurulular, szn ettiimiz sava ve alk korkusunu btn Dnya'ya yayar, nce savalar
karr ve daha sonra da araya girerek bar salarlar. Bir ksm ihtisas kurulular olarak ncelikle geri
lkelerde ala sebep olmakta ve daha sonra, ileri lkeler ile a kalan lkenin arasna girip, ala
kar are arar bir tutumla, emperyalistlerin artk rnlerini bu lkenin zavall halkna satmakta veya
yedirmektedir. Bir zamanlar, biz de bu kurululara, insanln yksek inanlarna hizmet etmek iin
dnlm ve olumlu almalar yapan teekkller gzyle bakar ve bakmakla da kalmayp konuyu
anlatrken ve yazarken bu ana fikir ve gr odak haline getirirdik.
Bugn yanldm ve al yaratanlarn ounlukla bu kurulular olduunu aklarken daha

nce yanldmz da sylemek durumundayz. Merkezi Roma'da olan Birlemi Milletler Gda ve
Tarm Tekilat'nn banda uzun sre bir Hintli, genel mdr olarak bulunmu, fakat bu kuruluta
Amerikallarn, ngilizlerin, Franszlarn hegemonyas devam etmitir. Bu kurulua bal olarak
1960 ylndan beri ibanda olan Dnya Alk Mcadele Kampanyas tekilatnn koordinatr,
smr egzersizlerini Trkiye'de tamamlayarak, profesyonellemi bir Amerikal'dr. FAO'da ngilizler,
Amerikallar, Franszlar ve Hollandallar ynetimi ele geirip, bunun avantajlarndan yararlanmak
iin kendi aralarnda srekli olarak mcadele ederler. Neticede anlama olmazsa, bunlarn tmnn
karn koruyacak bir koalisyon kurulur, yahut da tmne hizmet edecek bir geri lke temsilcisi glge
iktidar temsilen i bana getirilir. Franszlarn hakim olduu Milletleraras kurulular tekilatna,
Fransz otomobillerini satarlar. ngilizler ynetimi ele geirdikleri zaman kurulu ngiliz karlarnn
ve smrgelerdeki uygulamalarn arac haline gelir. i Amerikallarn ele geirmesi demek, P. L-480
veya Bar in Gda Program uygulamalarnn balamas ve geri toplumlarn Amerikan retim
Para ve Propoganda
103
artklarna pazar olmas demektir. Tarafsz gibi grnen Milletleraras Yardm Kurulular gerekte,
taraf tutan ve smrgecilerin smr projelerini rahata uygulamalarna araclk eden kurulular gibi
grnmektedirler. Bu kan geri toplumlarda her geen gn biraz daha iyi anlalmakta ve yer bulmaktadr.
Varlklarnn tehlikeye dtn ve byle giderse ounlukta olan geri kalm lkeler oylar ile yksek
cretli kadrolarnn budanacan ve fonksiyonlarnn zayflayacan hisseden Milletleraras Yardm
Kurulular, bundan dolay son gnlerde abalarn younlatrmlardr. Bunlarn sava nlemekle
grevli olanlar, el altnda tahrikler yaparak yeni savalar karmak ve alkla ilgili olanlar, al daha
etkin hale getirmek iin geri lke insann daha da korkutmak abasndadrlar. nce yokluk, sefalet ve
alk yaratarak (eei kaybederek) daha sonra buna artk rnlerle areler bulmak (eei tekrar bulmak)
geri lke insann Dnya'ya geldiine piman etmek iin yeterli olabilmektedir.
Bu kurulularn bilim adam olmaktan ok, politikac tutumunu benimsemi olan yneticileri, hav
yar ve viskinin bol bol tketildii ziyafet masalarnda gizli kumpaslar kurarak ve daha sonra, alnan n
kararlar meru genel kurullarda, resmi kararlar haline getirerek alkla mcadele ederler. Bu abalar
yllarca srdrlm olmasna ramen, sonu deimemi ve alk Dnya'nn her yannda daha etkin
bir hal alm olduuna gre, bu kurulularn ne yaptklarn geri lke insannn anlamas gerektii halde
bu da mmkn olamamtr. nk bu lkelerin ounda i banda bulunan iktidarlar da emperyalist
ten yana tutumu benimsemi ve kendi toplumuna ihanet etmi kiilerdir. Macaristan'da Kadar ve Viet
nam' da Kao-ki toplumuna srt evirmi emperyalistten yana ynetici olarak i bandadrlar.
Kad suludan yana olunca, davac olmann bir yarar olmayaca iin, imdilik yaplacak bir i
yok gibidir. Smrlen lkenin insan iin bu arkn nasl ve kimlerin hesabna altn renmek
nemlidir. Geri lkeler ve a insanlar birleip arlklarn demokratik kurallara gre ortaya koyduklar
zaman, mesele kendiliinden zmlenecek ve bu smr rgt krlmaz bardak krld zaman nasl
tuzbuz oluyorsa o ekilde paralanacaktr. Smrye kar olan ve a braklan milyarlarca insann
birlemesi ve glerini ortaya koymalar iin tek are smrldkleri yntemi renmek ve buna kart
bir noktada birlemek olabilir. nc Dnya bunun iin hazrlanmaktadr. Sava ncs ile alk
kbusunun etkisi altna sokularak korkutulmu, yalanlarla ve dzenlerle kandrlm ve bu yoldan i
kence altna sokulmu ounluk, deimez bir kural olan Etki-Tepki mekanizmasnn ilemesi ile do
al dengenin yeni batan kurulmasna ynelecek eylemlere nasl olsa girecek ve smrgecilik gcn
biraz daha yitirecektir.
Korkular yenmek iin, korktuumuz eylerin ne olduunu bilmemiz kfidir.
ocukluk gnlerimde, sap tarafna bir denek balanm ve kz kardeimin entarisi giydirilmi bir
sprgenin yaramazlk ettiim, yemek yemediim veya uyumak istemediim zaman oturma odamzn
kesine yerletirilip, Kekek'in beni yutaca tehdidi ile isteneni yapmaya zorlandm hatrlyorum.
Bu korku ve bir sprgeden ibaret olan Kekek'in emirlerine kar duyduum ubudiyet, biraz daha
byyp, kz kardeimin entarisini kaldrmam ve altnda sprge plerini grmem ile son buldu. leri
lkelerle, onlarn dmen suyundaki milletleraras kurulularn, bugn karmza dikip bizi korkutmaya
altklar, sava tehditleri, alk masallar birer kekekten ibarettirler. Geri lke insanlar ve ileri lke
lerin kandrlan masum halk ounluu, bunlarn entarilerini kaldrp altnda ne olduklarn aratr
dklar gn sprge plerini grecek ve oyunu anlayacaklardr. Korkularmzdan kurtulmann yolunu
elbirlii ile aramal ve muhakkak bulmalyz. Korkularndan syrlm insanlar kendileri ile birlikte top
lumlarn da kurtarabilmektedirler. Bu davrann ve eylemin en gzel rneini Atatrk vermitir. Sava
korkusu gibi, alk korkusundan da kendimizi kurtarmal ve iki elimizle kafamz altrdmz zaman,
Amerika'nn artk maddeleri olmakszn azmz retebileceimize btn kalbimizle inanmalyz.
yi Mslmanlar Tanr'nn yaratt her canly rzk ile birlikte yarattna ve karmam,
bozulmam Trkler, Trkn bakalarnn retim art ile beslenmeyi benimsemeyecek kadar stn
bir toplum olduuna inanrlar. Aslnda btn insanlar karnlarn doyurmay mmkn klacak bir zeka
ve fizik gle donatlmlardr. Bu insanlarn byk bir ounluu bugn a ve yoksul ise, bunun
nedenlerini doymak bilmeyen bir aznln israf ve sefahat iinde yaamak iin, a kalanlar bask altna
almasnda ve korkuya drmesinde aramalyz.
yi niyetli insanlar tarih boyunca, savatan, alktan, yoksulluk, sefalet ve cehaletten hep
korkutuldular. Fakat bu korku onlarn alktan, sefaletten, yoksulluktan, savalardan kurtarlmalar iin
ie yaramad. Tam tersine bu korku dolaysyla kendilerini aln ortasnda ve savan n saflarnda
buldular. Kendi karlar iin deil, smrgecilerin karlar iin a kaldlar, savatlar ve ldler. Fakat
kendilerini bu olumsuz ortama srkleyenlerin smrgeciler olduunu hibir zaman anlayamadlar
ve daima Tanr'y suladlar. Politikaclar, milletler a kaldklar zaman yamur yamad iin byle
olduunu sylediler, sulu yamuru yadrmayan Tanr oldu. Fakat kendi karlarn korumak iin
giritikleri, yanl uygulamalardan, bilgisizlik ve ilgisizliklerinden hi sz etmediler. Uzak Dou'da
ok kullanlan bir deyile Be parman sulad kii, hasta olmasa bile lr fikri halk arasna
yaylmtr.
te bu bin parmak ayn hedefi gsterecek ekilde bilinlenmeli ve ayn inanla suluyu iaret
etmelidirler. Fakat geri lkenin artlandrlm insan bunu ok zaman yapamaz ve bazen milyonlarca
parman iaret edip, ikyeti olduu tek varlk Tanr olur. Bu lkelerde hayr ve yardm emperyalistten
ve felaket ise tanrdan gelmekte, ekseriya Tanr sulanmaktadr.
Yzyllardr ezilen Uzak Dou halk bu yanl davran kavradktan sonra durumu u deyile orta
ya koyar: O anda sulu ba brakan Budha olur.
Uzak Dou'nun smrlen insanlar, balarna gelen btn felaketlerden Tanr'lar Budha'y sorum
lu tutmakla hibir ey kazanmamlardr. Kaybettikleri ise, kendilerini smren gleri tanyamamalar
ve onlar etkisiz hale getirerek yakalarn kurtaramamalar olmutu.
Korku iine drlen ve yalanlarla aldatlp, zulme yoksullua, ala ve felakete srklenen geri
lke insannn emperyalistler tarafndan nasl istismar edildiini daha iyi anlatabilmek iin, Sosyalist
yazar Ali Faik Cihan'n 1965 ylnda yaynlad ve stanbul 2. Sulh Ceza yargcnca verilen kararla
toplatlan, yazarnn 7.5 ar hapis ve 5 yl srgn cezasna arptrlmasna sebep olan Sosyalist
Trkiye kitabndan, nfus artna ve doum kontrolne ilikin baz pasajlar alalm. nk bu kitap
birok yaln gerei Trk toplumunun karlarna uyarl bir ekilde ortaya koymakta ve 1961 Anayasa
rejimini savunduu Trabzon Ar Ceza Mahkemesinin 17 Eyll 1968 gnl karar ile anlalm
bulunmaktadr.
Gerein bilinmesini arzulamayan ve lkemizin korku ve evhamlar iinde, uyuuk yaayan

insanlar topluluu halinde yaamasn karna daha uyarl bulan, i ve d kar gruplar meselelerin bu
kitapta anlatld ekilde ortaya konmasndan ve aydnlatlmasndan korkmaktadrlar. te bu noktada
bakalarn korkutarak ve yalanla aldatarak smry srdrmek isteyenler kendi ruh kntlerinin
yaratt korku iine dp, uykularn kaybetmekte ve bazen bu korkunun etkisi altnda vahi bir
yaratn bile yapmayaca eylemleri benimsemektedirler.
Para ve Propoganda
105
Ali Faik Cihan, nfus artna ilikin grlerini u ekilde anlatmaktadr: (Cihan, Ali Faik, Sosyalist
Trkiye, Toplum Yaynevi, Ankara, 1968)
(**) Nfus art hzna gelince: bu art, Trk Halk'nn var olma iradesinin bir kant ol-
mutur. Yzyllardr, sonu gelmeyen savalarn, hastalklarn, glerin ve aln kemirip
yedii halk, yok olmaktan kurtaran bu oalma iradesidir.
Anadolu insannn bu dourma ve oalma iradesidir ki, lmn hzn gemi ve ona
yenilmez zelliini kazandrmtr. Bunca silahl ve ekonomik savalarla bu halk yok ede-
meyen enternasyonal smrgecilik, bugn doum kontrol ad verilen kibar ve masum
grnl bir dzenbazlkla halkn karsna kmaktadr. Doum kontrol nedir? Doan
yavrularla analar salk kontrol altna alp, salam ve grbz bir kuak yetitirmek mi-
dir? Hayr. Doum Kontrol dedikleri ey, ana ve babalar nfus artnn zararl olduu-
na inandrmak ve insanlar daha domadan ldrmektir. nk gebelii nleyip douma
engel olmak, yetitirileni ldrmekten ok daha kolaydr. Gerekten doum kontrol,
Trkiye'ye dardan gelen bir tavsiyedir. Tavsiyenin amac, Trk halknn yaama ira-
desinin sembol olan oalma gcn ierden engelleyerek, onu ksa bir sre iinde yok
etmektir. te doum kontrol tavsiyesini ho grenler de, sadece d kapitalizmin iteki
ortaklardr.
Ylda 700 bin artarak, tasarlanan yzde 7 kalknma hzn yzde 4e dren bu halkn
oalma hzn kesmek ve kalknma hzn ykseltmek yollarnn arand bir gerektir.
Ancak Trkiye'de gelir dalm hesaplarna gre, yksek art hzna sahip olan nfus
gruplarnn az tketip, ok reten gruplar olduu anlalr. Bu suretle doum kontroln
getiren d kapitalizmin yerli ortaklarnn kaba bir elikiye dtkleri ve bindikleri dal
kestikleri sonucuna varlr. Doum kontrolnn getirilmesinde etken olan bu temel ama
ve dnceler yannda, kimi kk hesaplarn da bu ite rol oynad kabul edilmeli-
dir. Kadnlara verilecek doum kontrol haplar ile uygulanacak mnasebetsiz aralarn
kimi yan etkilerinin, ad duyulmam yeni hastalklara yol amas beklenir. Bu hastalk-
lar, yabanc ve yerli ila firmalarna doum kontrol ara ve gereleri dnda antibiyotik
v.s. ilalar iin yz milyonlar tutarnda tketim pazarlar hazrlayacaktr. br yandan,
gebelik riskini ortadan kaldran doum kontrol, mutlu snf kadnlarnn zgrlne
glge dren byk bir engeli de ortadan kaldrmaktadr. Artk, gebelii serbestlie
engel ve birden fazla ocuk dourmay ayak takmna zg ayptan sayanlar rahatlkla
yaayabilirler.
Doum kontrol, emperyalizmin gelimemi bir toplumda nerelere kadar sokulabilecei-

ni aka gstermitir. Denilebilir ki, doum kontrol helezonlarnn ulat yerin tesin-
de, ulalabilecek daha gizli ve daha uzak bir yer kalmamtr.
Nfus art hzn durdurma gibi olumsuz amac saklayamayan doum kontrol ilkesinin
altnda daha birok kiisel kaprisler, toplumsal cinayetler ve snf karlar yatmaktadr.
doum kontrol, halkn dnda ve stnde bulunan asalaklarn, kendi sorunlarn top-
luma empoze etme alkanlklarndan bir rnektir. Oysa ki bugnk saysnn kat kat
fazlasn barndracak geni alanlara sahip olan Trk Halk, yaama alanlarna gz dik
mi bulunan emperyalist evre karsnda oalmak zorundadr. Nfus younluu, nfus
art hzyla yakndan ilgilidir. Onun iin, yksek nfus younluunun olumlu sonular
da nfus art hzna baldr. Kyl nfusu da iine alan istatistiklerle belirtilmi ocuk
lm oranlarna ait kesin saylar elde bulunmamakla birlikte, doan ocuklarn yarsnn
lp, yarsnn kald, kaba bir gzlemle anlalabilir. Onun iindir ki, kontrol altna aln-
mas gereken ey, gebelik ncesi durumlar deil, doan ocuklarla douran analardr.
Ali Faik Cihan'n byk bir ustalkla ve gayet anlaml bir ekilde anlatt Doum Kontrol uygula
mas Trkiye'ye nasl girmi ve kanun yapclar tarafndan nasl benimsenmitir?
Bunun hikayesini ayrntlar ile renmek isteyenler, (Kotrk, Osman N. Gda Emperyalizmi,
Toplum Yaynevi, Ankara 1966 ve Kotrk, Osman N., Sessiz Sava, Ararat Yaynevi, stanbul,
1969) isimli kitaplarn ilgili blmlerini inceleyebilirler. Fakat biz toplumun karlarna tamamen ters
den ve sayn Cihan tarafndan akland gibi, Trk toplumunun kkn kazmay ama edinen bu
uygulamann, alk korkusu yaratarak, yalanla ve ibirlikilerin gayretleri ile Trkiye'ye sokulmu,
propaganda ile halka kabul ettirilmi olduunu anlatmadan geemeyeceiz. Yaratlan korku ortamnda,
amzn en cokun smrgecisi olan ABDnin milli ve Milletleraras kurulular da zorlayarak Trk
halkn gelecek kuaklarn yok edilmesine raz etmesinde propagandann nemli bir yeri olmu ve
propaganda yalanlar zerine oturtulmutur. Bu almalar blmde incelenebilirler:
1) ncelikle UNICEF, FAO ve CARE gibi kurulular Trkiye'de bir alk korkusu yarat-
mlar ve okullara kadar sokularak, bu korkuyu yaym ve krklemilerdir.
2) Daha sonra halka, yneticilere ve kanun yapc gruplara benimsetilen bu korkunun ya-
ratt elverili ortamda, are gibi gsterilerek, doum kontrol, ABD retim artklarnn
satn alnmas, Trk tarm politikasnn yabanc uzmanlar eliyle yozlatrlmas v.b. tek-
lifler eitli yalanlar ve yabanc uzmanlarn yazp yneticilerin koyunlarna sktrdklar
muskalar (szm ona bilimsel raporlar) ile bize benimsetilmi ve ibirlikilerin gayreti ile
de kanunlatrlmtr.
3) ktidarlar tarafndan benimsenen ve parlemontada ounluk oylar ile kabul edilerek

kanunlaan bu olumsuz uygulamalar, meruluk kazanm zulm projeleri halinde Trk
toplumu zerinde uygulanmakta ve halka zarar vermektedirler.
Ali Faik Cihan'n, bir dzne lkc yazarn gerekleri yazp sylemesi, Doum kontrolnn
meddah haline getirilmi olan Radyo ve yksek cretle istihdam edilen kiilerin kopard yaygaray
bastrp, halk uyandrmak iin yeterli olamamaktadr. nsanlar yaratlan korku ortamnda, douracaklar
ocuklarn a kalmasndan korkmakta ve yalanlara inanarak ap aralarna helezon taklmasna raz
olmaktadrlar. Bir ksm mutlu kadn, kanun d davranlarnn maskelenmesinde kendisine yardmc
olduu iin Doum Kontrolnden yanadr. Bunlar bu taraftar oluu etkileyen asl nedenin ahlak d
kaprisleri olduunu bir trl ifade etmemekte, emperyalistlerin kulaklarna fsldadklar ve geri lke
insann kandrmada yararl olan baz tekerlemeleri bir ajan sadakati ile halk kitlelerine yaymakta, ky
deki ve kentin fakir semtlerinde yaayan cahil kadnlar kandrmaktadrlar.
Korkutma, kandrma ve zulm olarak safhada eletirebileceimiz Doum kontrol uygulamalar,

alk korkusu zemininde yeertilmi ve gelitirilmi, amac zulm ve imha olan bir emperyalist eylemi
dir. Toplumu etkileyen bu uygulama elbette baz tepkiler yaratacak ve asl ama anlalnca doacak
olan tepkiler, etkiyi glgede brakacak kadar kkl olacaktr.
Para ve Propoganda
107
Alk korkusunun yaratlmas, tpk sava korkusunun yaratlmas gibi istismarc gruplarn ok iine
yaramaktadr. Hem i ve hem de d politikada, insanlar hizaya getirmek ve hak arayanlar susturmak
iin bundan 20 yl nce, sava tehlikesi yneticilerin ok bavurduklar bir tehdit vastasyd.
Kartlar glenince, i politikaya hkim olamayanlar, ortaya bir sava tehlikesi sz atarak,
muhaliflerini kendileri ile birlemeye ve ortak harekete zorlarlar. Bu dzeyde Milli Birliin lzumlu
olduu bilindiinden, d tehlikeye kar birlemek zorunlu olur.
Emperyalistler imdi Alk Korkusu'nu ayn amala kullanyorlar. Gerekletirmeye altklar

her kar projesinin gereke blmnde. nsanl tmyle tehdidi altna almaya balam olan al
yenebilmek.. diye balayp bylece devam eden bir balang vardr.
Doum Kontrol gelecekteki al nlemek iin uygulanr, ABD bo kalori kaynaklarn, tahl veya
dier retim artklarn geri lkelere al nlemek iin ihra eder ve parasn tahsil ederek, bu lkeler
de evirdii frldaklar bu para ile dndrr, aslnda birer teknolojik casus olan yabanc uzmanlar
geri lkeye al nleme gerekesi ile sokulurlar, geri lkenin tarm ve ekonomi uygulamalar al
nleme gerekesi ile altst edilir. Alk korkusunun ortama hkim olmas, ok ie yaramakta ve bylece
her saldr bir yardm gibi gsterilmektedir.
nsan haklar diye diye insan haklarnn, kanun diye diye kanun ve Anayasa diye diye Anayasalarn
inendii, dzen ve nizamn tahrip edilerek dengesizliklere dayal bir dengenin kurulmaya alld
XX nci yzyln ikinci yarsnda, geri lkelerin masum insanlar alk diye diye a braklmakta ve daha
sonra da propaganda ve telkin ile a olmadklarna inandrlmaktadrlar. Balklar iinde yaadklar
suyu nasl tanmazlarsa, a lkelerin insanlar da al tanmaz ve ar hallerde suu Tanr'ya yk
lerler. Buna karlk emperyalistlerin artk maddelerini lkelerine tayan gemiler ufukta grnd m
hudutsuz bir sevin ve bu yardm yapan lkeye kar, kendi lkelerine duyduklar sevgi ve saygy da
aan bir yaknlk ve bazen minnettarlk hissi duyarlar. Huxley'in kitabndaki iiler gibi, Dnya'nn en
mutlu insanlar olduklarna inandrlm olan geri lkenin a insan, bir tabak bulgur pilav veya bir
bazlama buldu mu gnn balad saat balayp, gne batana kadar sabr ve tevekklle almaya
raz olur. Emperyalist bu insanlarn yaratt deerleri istismar etmeyi geri lkelerin doal kaynaklarn
alabildiine smrdkten baka, insanlarn da alk ve tokluk snrnda yaatarak kle gibi kullanmay
ok iyi bilmekte, bunu mmkn klmak iin uzmanlarn yetitirmi, yardm kurumlarn kurmu,
rgtlerini tamamlam olarak savan srdrmektedir.
Kendi lkesinde, geri lkelerde ekilmi, sefil ocuklarn resimlerini tehir ederek ynetime kar
minnettarlk duygusu yaratanlar, geri lkelerde bunu bir lokma ekmek karl kolayca salarlar. Bu bir
lokma ekmek de bu lkelere ok zaman verilmemekte ve para karl satlmaktadr.
Pazar ekseriya Milletleraras kurulular tarafndan hazrlanr ve propaganda en etkin silah olarak
kullanlr. Bu saldrlarn her eidine kar koyabilmek iin, bilmek tek aredir.
Emperyalist lkeler, geri lkelerdeki propaganda almalarn, yalnz milletleraras kurulularla

yrtmyorlar. Sermayenin destekledii, szm ona hayr kurulular, vakflar ve kiliseler de bu
faaliyete aktif bir ekilde katlmaktadrlar.
rnein, ABDnin Ford Vakf ile Rockfeller Kuruluu ve bir Kilise kurumu olan CARE geri
lkelerde geni faaliyetler gsteriyorlar. Ayrca Amerikan niversitelerinin geri lkeler niversitelerine
etki yapp, alk ve sava korkusunu bilim adamlar arasnda yaymak iin aba harcadklarna ahit
oluyoruz. Geri lkelerde kurulmu baz cemiyetler, vakflar ve teekkller de bu propagandaya alet
edilebiliyorlar. Geri lkeler niversitelerinden bir ksm yabanc lkelerden para yardm aldklar iin,
doal olarak onlarn propaganda almalarna aktrlar ve bir s gibi kullanlrlar. Basn, sinema ve iyi
kontrol edilmeyen yaynlarla, kltr merkezleri bu propagandann oda olur.
Trkiye'de bu eit faaliyetin btn eitlerini canl rnekler zerinden grmek ve incelemek kabil
dir. Ancak kitabn hacmi bu almalarn tmnn eletirilmesine elverili olmadndan biz bir tek
rnekle yetinmek ve bu rnein yardmyla durumun tm hakknda fikir vermek istiyoruz.
The Rockefeller Foundation ismi altnda faaliyet gsteren Amerikan zel yardm kuruluu 1967
yl iinde Dnya'nn eitli lkelerinde yapt almalar, Bakan J. George Harrar'n hazrlad
faaliyet raporunda zetlemitir. Bu almalar arasnda Doum Kontrol almalar ile Aln yok
edilmesi almalar nemli bir yer tutuyor. (The Rockefeller Foundation, The Presidents Reviewand
Annual Report, 1967)
Rockefeller Kuruluunun doum kontrolne ilikin almalar, Amerika iinde, Negro'larn

kknn kaznmasna ve geri lkelerde ise istenmeyen toplumlarn seyreltilmesine yneltildii halde,
sosyal ve ekonomik kalknmann bir gerei gibi gsterilmekte, raporda asl amacn gizlenmesi iin,
ustaca bir anlata girilmektedir. Bu arada raporun (16) nc sahifesinde Trkiye'de 1965 ylnda, kanun
yapc meclislerin tasvibinden geen, Doum Kontrol Kanunundan da sz edilmekte ve Rockefeller
Kuruluunun bu almalar Hacettepe niversitesi, Bilim Merkezi aracl ile destekledii
anlatlmaktadr. Ayrca Hacettepe niversitesi paralelinde faaliyet gsteren Atatrk niversitesinin
Dou Anadolu'da benzeri abalara girdiini haber veren rapor, doum kontrol almalarnn
retilmesi, lzumlu aratrmalarn yaplmas, gsterilerin dzenlenmesi iin bu kurulua 250.000
dolar bata bulunulduunu aklyor.
Hacettepe niversitesi bu yardmla kalmam, ayrca 1968 ylnda Ford vakfndan 375.000 dolarlk
ve AID Amerikan yardm kuruluundan 4,5 milyon dolar para yardm almtr. Bu paralarn nemli
bir ksm propaganda amalar ile kullanlmaktadr. (Son Havadis, 24.5.1968) Resmi niversiteler,
yabanc kaynaklardan saladklar kucak dolusu parayla propaganda almalarna giriince, birka
kiinin gerekleri halka duyurmak iin aba sarf etmi olmas, etkisiz bir aba olarak kalyor. Kald
ki Trkiye'de nereden ve kimin tarafndan beslendii belli olmayan ve doum kontrol propagandas
yapan dernekler, baz firmalar ve resmi kurulular da vardr.
Trkiye'nin en nl ila firmalarndan biri olan Eczacba firmas 9 Kasm 1967 gnl ve ylda bir
ka defa karlan Tpta Yenilikler isimli dergisini nfus planlamasna tahsis etmitir.
Renkli resimler, grafikler ve nl imzalarn, n yarg ile kaleme alnm yazlaryla sslenmi olan
bu dergide, nfus planlamasnn st seviyede propagandas yaplmaktadr. Derginin editr akir Ecza
cba, dergi Trk aydnlarna ve hekimlerine datlmadan nce, ilgililere gnderdii mektubunda ay
nen yle diyor:
(**) te bir yllk srekli aratrmadan, iki yllk hazrlktan sonra, byk masraflarla
yaynlanan Tpta Yenilikler'in 9 uncu saysn, Dnyamzn bu nemli sorununa ayrm
bulunuyoruz. Bundan nceki saylara oranla daha byk boyda, be renkte baslm
olan, Nfus planlamas saysnn hazrlanmasnda 16 Trk ve batl bilgin, 12 sanat-
katlm, ayrca Birlemi Milletler, Ekonomik ve Sosyal ler Blm, Dnya Salk
Para ve Propoganda
109
Tekilat, Avrupa Konseyi ktisadi ve Sosyal iler Blm, Uluslararas Aile Planlamas
Federasyonu, Aile Planlamas ve Dnya Nfusu Federasyonu, Nfus Kurulu, Ford Vakf
Nfus Planlama Program Blm, T.C. Devlet Planlama Tekilat, gibi kurumlarla ibir-
lii yaplmtr.
Dergide Julian Huxley, Frederick Osborn, Oscar Harkavy, Fritz Baade, Ord. Prof. Dr. mer Celal
Saro, Prof.Dr. Nusret Fiek, Prof. Dr. Kenan Grtan, Prof. Dr. Abram Blan, Prof. Lee Rainwater,
Bernard Berelson, Prof. Dr. Alan F. Guttamacher, Do. Dr. Celso - Roman Garcia, Prof. Dr. Gregory
Pincus, Dr. Gordon W. Perkin, Prof. Dr. Richard L. Day, Do. Dr. R. Garcia Bunuel, Eduart Roditi
gibi yazarlarn ve bilim adamlarnn imzalar vardr. Grld gibi yabanc imzalar ounlukta, Trk
yazarlar ise aznlktadr. Kald ki bu imzalarn da doum kontrolnn Trkiye'de gereklemesi iin
byk abalar harcayan ve kontrolden yana kiiler olduklar bilinmektedir.
Dergi incelenince bandan sonuna kadar propaganda amac gdld aikr olarak grlmektedir.
Nitekim dergiye ilk yaz olarak yerletirilmi olan Julian Huxley'in yazsndan, akir Eczacbann
mektubuna aktarlm bir pasaj da unlar okuyoruz.
(**) Dnya nfusu bugnk lde ykselmeye devam edecek olursa, her 35 ylda iki
kat artarak, 2000 ylnda 7 milyara, 2035 ylnda 14 milyara varabilirmi... Yalnz
Hindistan'da nfus 920 milyonu bulabilir, sadece Kalkuta ehrinin nfusu 64 milyona
kabilirmi... Trkiye nfusu bile, 2000 ylnda 80 milyonu aabilirmi... Bu art dur-
durulmazsa, ok yakn bir gelecekte dnyamzn kaynaklar tkenecek, insanlar besle-
nemeyecek, ekonomik ve kltrel gelime duracak, endstri kecek, halk ala ktla
srklenecek, ocuklar bakmsz ve barnaksz kalacakm... Zaten o gnlere varmadan
Dnya'da gven kalmayacak, ortalk bsbtn karacak, atmann, ekimenin, sa-
valarn sonu gelmeyecektir. reme ve retim arasndaki dengeyi salayacak tedbirleri
bugnden alamazsak, torunlarmz ve onlardan sonra gelecek binlerce ve binlerce kua,
yeterinden fazla altklar halde yeteri kadar beslenemedikleri, mutsuz, tatsz, kalaba-
lk bir Dnyada yaamaya mahkum etmi olacaz... nsann remesinde rol oynayan
etkenleri kontrol etmesini renmezsek, insanlk yaamak iin savaan ynlarn altna
gmlecek, ortadan kalkacaktr. Bugn, insan rknn temsilcileri olan bizler, insanln
gelecekteki felaketini hazrlamann sorumluluunu yklenmi olacaz
akir Eczacba Huxley'in yazsndan en ok bu paragraf beenmi ve mektubuna aktarmtr.

Mektubun bundan sonraki blmnde de ok byk szler ediliyor. Bilginlerin, aydnlarn, Devletlerin,
Uluslararas Kurulularn, hekimlerin, iktisatlarn, toplum bilimcilerin, ruh bilimcilerin, tarmclarn,
endstricilerin, Doulularn, Batllarn Mslmanlarn, Hristiyanlarn bu sorun ile megul ve doum
kontrolnden yana olduklar kans uyandrlmaya allyor. Okuyucularmz ila firmalarnn bu gibi
giriimleri neden yaptklarn gayet iyi bilirler. Derginin iinde yer yer ila reklmlarna da rastlanmakta,
bir yan ile firmann komisyonculuunu yapt ilalarn propagandas yaplmaktadr. Ancak derginin
tm ile doum kontrolne ayrlm ve yaynlanan btn yazlarn Dnya'da ve Trkiye'de, bu konuda
tarafll ile tannm kiiler arasndan seilmi olmas, amacn doum kontrolnn propagandasn
yapmak olabilecei ihtimalini akla getiriyor. Nitekim rfan Derman, 31 Ocak 1968 gnl Akam
Gazetesinin kitap stununda Tpta Yenilikler dergisinin bu nshas hakknda unlar yazmaktadr.
(**) Nfus Planlamas zel Says, Eczacba Yayn, 1968, 104 Sahife, Tpta Yenilikler,
Trkiye'nin en byk ila fabrikalarndan Eczacba'nn tp lemine hizmet iin kar-
d bir dergi, nefis resimler, nefis bask. Ancak ne yazk ki son saysn nfus planlamas
gibi olumsuz bir konuya ayrlm...
Grld gibi herkes Ferit Eczacba, ya da Huxley gibi dnmemektedir. Aydnlar arasnda bu
uygulamaya kar pek ok insan vardr. Katoliklerin lideri olan Papa ve Ortodoks Patrii Athenogoras,
doum kontrolne kar olduklarn aka ilan etmi ve kamuoyuna duyurmulardr. Huxley'in
yazdklarnn pek iirilmi ve tek yanl grler olduu kolayca anlalabiliyor.
Rockefeller ve AIM ile Ford yetmiyormu gibi, bir de ila firmalar eitli dernekler, bunlarn
federasyonlar, ne olduunu iyi bilemediimiz baz milletleraras kurulular, doum kontroln
desteklemekte, propagandasn yapmaktadrlar. Trkiye'de bu almalara Salk Bakanl ile baz
resmi klinikler de katlyor. 5 Ocak 1968 gnl Milliyet Gazetesinin kadnlar iin yaynlanan ilavesinde,
hayli enteresan bir ilan yaynlanmtr. Bakn ilanda neler deniyor:
(**) Hamile kalmak istemiyorsanz... Nfus planlamas konusunda bilgi almak iin,
Sal ve Cuma gnleri saat 11.00-13.00 arasnda kliniimize bavurunuz. Cerrahpaa
Hastahanesi, Kadn - Doum Klinii.
Trkiye'de vatanda, hastahanelerde bakm ve tedavisini salamak iin byk glkler ekmekte
ve para demek zorunda kalmaktadr. Oysa ocuk dourmamak iin bavurulduunda hekimler sizinle
uzun uzun megul oluyor, parasz helezon takyor, ila veriyor ve bir de bu hizmetleri duyurmak iin,
yksek tirajl gazetelerin kadn ilavelerine ilan veriyorlar.
Btn bu paralarn nereden geldii, neden dolay byle hovardaca harcand bilinmemektedir.
Beri taraftan vatanda bir tavuktan daha fazla yumurta, bir inekten daha ok st almak iin bavuracak
makam bulamyor, bunun iin yaynlanm gazete ilanlarna da pek rastlamyoruz. Nerede basld
kim tarafndan yaynland belli olmayan birtakm kitaplar, doum kontroln kylye kabul ettirmek
iin dzlm cin ve peri hikyeleri, gizli eller tarafndan kylere kadar yaylmakta ve ilgililere bunlar
gsterilince, giriimi kimse benimsememekte ve zerine almamaktadr.
Fakat bunlar yaplyor. Lks otellerde seminerler dzenleniyor. Uzak lkelere geziler tertipleniyor.
Milletvekilleri ve ilim adamlar uzak lkelere paralar denerek seyahat ettiriliyorlar. Btn bunlar
tm ile propaganda almalardr. Bu almalar Rockefeller dhil baz Amerikan kaynaklarndan
destekleniyor.
Ama ortadadr. Alk ve sava korkusuyla tehdit edilen baz insanlarn kkleri kaznmak
isteniyor. Bunu Huxley'den nce Ferit Eczacba'nn mektubuna ve bizim de kitabmza aktardmz
pasaj inceleyince kolayca anlayabiliyoruz. Emperyalistler insanlar nce korkutuyor ve daha sonra
ksrlatryorlar. Bu korkunun temelinde alk korkusu ile sava korkusu yatmaktadr.
sim yapm batl bilginler:
(**) nsanlarn ok fazla reyip a kalmalarndan ve Kalkuta ehrinin 64 milyon olma-

sndan korkuyorlar,
(**) Haddinden fazla reyen insanlarn ideolojik gr farklarnn hazrlad bir ortam-
da savamalar ve atom bombasna varncaya kadar btn yok edici silahlarn kullanl-
maya kalklmas batly korkutmaktadr.
Para ve Propoganda
111
(**) Snrl olan Dnya kaynaklarnn, zellikle yiyecek maddelerinin artan kalabalklara
yetimemesi alk ve ktln balamas ihtimali bilginleri korkutmaktadr.
Batl bilgin, ok zaman toplumunun ve inanlarnn basks altnda gerek korkularn gizleyip, a
lk ve sava korkusunu, onu korkutan geri toplumlara aktarmay bilmi ve bu korkunun yaratt ortamda
geri topluluu doum kontrol ile seyrelterek, zaman iinde ortadan kaldrmay ama edinmitir. te
Rockefeller dhil, Doum kontrol almalarn, keselerinin azn aarak, cmerte destekleyen yar
dm kurulularnn ve vakflarn asl amac da budur. Onlar Dnya'y deil, bencil bir davranla kendi
toplumlarnn geleceini kurtarmak istiyor ve para gcyle, geri lkelerin, baz kurulularn da yan
larna alarak, byk isimleri, bir propaganda arac gibi kullanyorlar.
Geri lkenin iyi niyetli insan, byk batl bilginlerin, baty korumak ve douyu kertmek iin,
tutucu bir davranla syleyip yazdklarna inanrken, byk bir hata ilemektedir. Geri lkelerde
yabanclara kar duyulan hayranlk ve inan, emperyalistin bu toplumlar yabanclatrmak iin,
yzyllar boyu harcad abann rn olup, imdi de kendi kendilerini yok etmelerini salamak iin
kullanlyor. Propaganda bu korkun giriimi, an getirdii ekonomik ve sosyal bir zorunluluk gibi
gstermede en etkili silah haline gelmitir. yi cins ktlara baslm, nl isimler ve renkli resimlerle
sslenmi yaynlarla aydnlar, cin ve peri hikyeleriyle kyller ve daha rahat bir hayat yaama vaadi
ile kadnlar kandrlyorlar.
Rockefeller Foundation'un 1967 yl alma raporunda, bu kuruluun geri lkelerde al yok

etmek iin harcad abalardan da sz ediliyor. Bu almalar bo kalori kaynaklar olarak bilinen bu
day ve msr zerinde younlamakta, buday almalarnn Trkiye, Hindistan ve Pakistan'da, Rocke
feller Foundation'n yzn gldrecek ekilde gelitii grlmektedir. Sonora - 64, Lerma-Rojo-64
gibi Meksika hkmeti ile Rockefeller Foundation'n birlikte gelitirdikleri tohumluklar, zaten ok tahl
tketen ve tahldan ok et, st, yumurta ve bala muhta olan bu lkede geni apta ekilmeye
balanlm ve Trkiyemizde, Sonora - 64 ile, artk herkesin bildii ackl sonular alnmtr. Buday
ve msr almalarnda Rockefeller kuruluu, Ford Vakf ile de ibirlii yapyor.
Afrika lkelerine yneltilmi olan msr almalar ama itibariyle farkl deildir. Btn mesele bu
lkelerde halkn bo kalori kaynaklar ile beslenerek, gizli aln ve dengesiz beslenmenin kucana
drlmesi ve geri lkelerin uyanlarnn biyolojik olarak engellenmesidir. Bu lkeleri bu eit
besinlerle beslenmeye ve yetinmeye mecbur edebilmek iin ncelikle bir alk korkusunun yaratlmas,
daha sonra da emperyalist lkeler uzmanlarnn geri lkeye szdrlmas kfi geliyor.
Milletleraras kurulular, bu abalarnda, ok zaman batl emperyalist lkelere yardmc oluyor,

uygulamalara zemin hazrlyorlar. Doum kontrolne raz olmak, buday veya msrla yarm yamalak
karn doyurup, nce Tanr'ya daha sonra da emperyalist lkelere dua etmek iin alk korkusu yetmek
tedir.
Para ve parayla gerekletirilen propaganda, Dnya'nn her yerinde geri toplumlarn bask ve kor
ku altnda yaatlmasna, emperyalistin bu lkelerin i ilerine kararak, kaynaklarn ve insanlarnn
emeini smrmesine yetmektedir.
Eski alarda bu i klla yaplyordu. Bugn para ve propaganda ayn eyi yapmaktadr. Bundan
dolay ada barbarlar, nce al yaratyor ve daha da bu korkunun srekli bir hal almas iin
propaganda silahn para yardm ile harekete geiriyorlar. nl bilginler bile baz hesaplar yaparken,
nfus art nlenmezse insanlarn alktan krlaca ve savaan milyonlarn birbirlerini yok edeceini
yazyor ve bu yazlar geri lkelerde sirkle ediliyorlar. Kue ktlara baslm nefis dergiler bunlardan
sz ediyor, lks otellerde dzenlenen seminerlerde yabanc profesrler, gdml koullar altnda
amalarnn propagandasn yapyorlar.
Avu dolusu para harcanyor, fakat bu paray emperyalist harcamamaktadr. O harcad paradan
daha ounu, geri lkenin mutsuz insann zorlayarak, onun emeinden ve kaynaklarndan szdryor.
Amerika Birleik Devletleri'nin Savunma Bakam Mc Namara'nn, Savunma Bakanlndan ayrla

rak, Dnya Bankas'nn bana gemesini belki yadrgayanlar olmutur. Aslnda Mc Namara imdiki
iinde de eski yaptklarn yapmaktadr. Savunma Bakan iken elinde atom fzelerinin tetiini tutan bu
adam, imdi benzer amalarla paray kullanyor. Ford Vakfnn, Rockefeller vakfnn kasalarnda biriken
paralar, buradan Dnya niversitelerine aktarlyor. Geri lkelerde alk korkusu yaratarak halk msr ve
budayla beslenmeye, doum kontrol uygulamalarna gz yumarak kknn kaznmasna raz olmaya
zorlamak iin deerlendiriliyor.
Ama artk bellidir. leri lkeler, nfus artnn sebep olaca bir alktan ve kendilerinin rahat
yaantlarna zarar verebilecek savalardan korkuyorlar. Bu korkularn belli etmeksizin para ve
propaganda yardm ile alk korkusuyla, sava korkusunu geri lkelere aktaryor, daha sonra da onlar
bo kalori kaynaklar ile beslenmeye raz ediyorlar. Bo kalori kaynaklar ile dengesiz bir ekilde beslen
me, yaayanlar krp geirirken, doacak olanlarn doum kontrol ile seyrekletirilmesi, alktan korkan
insanlarn karlar ile ocuklarna helezon taklp, ocuk yapmamaya raz edilmeleri iin yetiyor. Geri
lkelerde, para iin bu olumsuz giriimlere omuz veren ve para karl propaganda yapan para dkn
bilim adamlar, siyasiler ve teknisyenler de bulunabiliyor.
Milletleraras kurulular ve bu kurululara reklenmi olan emperyalist lkelerin amal teknisyen

leri, aldklar bol cret karl propaganda faaliyetine katlyorlar. Raporlaryla, telkinleriyle emper
yalistin amalarn gerekletirmesine yardm ediyorlar. Bunun sonucu ise ortadadr. Geri lkelerle, tek
nolojik bakmdan ileri lkeler arasndaki uurum, her gn biraz daha derinleiyor. Bir tarafta alk ve
yoksulluktan bezmi milyonlar, insana yaktrlmas mmkn olmayan yaama koullar iinde, ocuk
yapmamaya da raz olarak eriyip giderlerken, bir taraftan Kennedy'lerin on ocuklar oluyor. Dnya'ya
Doum Kontrol fikrine empoze edip yaymak iin avu dolusu para harcayan ABD kendi lkesinde,
ok ocuk yapan ailelere sayg gsteriyor. Orada doum kontrol yalnz istenilmeyen Negro gruplarn
hedef almtr. Artk haklarn arad iin beyazlar rahatsz etmeye balayan Negro'lar, tpk Hintliler,
Pakistanllar ve Trkler gibi istenilmiyor ve oalmalarn engellemek iin akla gelen her ey yaplyor.
Hristiyanlarn dini lideri Papa, katolikleri doum kontrolne uymamalar iin uyarrken, stan
buldan Athenogoras'n sesini duyuyoruz. O da Ortodokslar uyaryor. Fakat Mslman dnyasndan en
ufak bir ses gelmiyor. Baz yerde propaganda ve baz yerde para, Mslman liderlerin azn kapam
ve hatta Fetvalarn yazlmasna yardmc olmutur. Alk ve sava korkusu bu noktada yeni bir Hal
Seferi haline geliyor.
Trkleri, Hintlileri ve Pakistanllar Barbar deyip oalmalarna raz olmayanlar, XX nci yzyln
ikinci yarsnda barbarln en korkun rneklerini veriyor, ocuklar ana rahmine dmeden boazl
yorlar. Kl ve kalkanla deil, para ve propaganda ile yaplan bu giriimler, yz kzartc bir hal alyor
113
VIII
BEBEK, BULDOZER
VE
BOMBA
115
BEBEK, BULDOZER VE BOMBA

Veteriner Fakltesi, retim yelerinden Prof. Dr. Sabri Dilmen, Trk Veteriner Hekimleri Dernei
Dergisinin Ocak 1968 saysnda yaynlad deerli yazsna Konfys'n bir deyii ile balamaktadr.
Konfys yle demektedir:
(**) nsan yoldan akllanr. Birincisi dnmekle, Bu en deerlisidir. kincisi taklit

etmekle, bu en kolaydr. ncs denemekle, bu en acsdr.
Yazar, amzda birok lkenin iine itildii sosyal, ekonomik ve politik bunalmlarn nedenleri
ni aratrrken, gda maddeleri retimindeki yetersizliin bu bunalmlar younlatrdna inandn
aklamakta, alk korkusunu younlatran ve insanlar megul etmeye balayan nemli etken ola
rak, bir zamanlar Birlemi Milletler Tekilatnn, ABD temsilcisi olan Adlai E. Stevenson'un azndan
an ana sorunlar ylece ifade etmektedir.
(**) Bebek,
(**) Buldozer,
(**) Bomba
(B) harfi ile balayan bu szck, ada yneticileri en ok oyalayan ve dnmeye zorlayan
konular haline gelmilerdir. Problemleri dnerek zmlemeye ve akllca hareket etmeye alan
bilim adamlar ile ii bomba kullanarak kknden zmlemeye alan maceraperest politikaclar,
buldozer kullanarak, uygarl btn Dnya'nn mal haline getirmeye uraan iyi niyetli yneticiler ve
nihayet denemekle renmekten teye olana olmayan geri lkelerin, toplumuna ihanet etmi ibirliki
politikaclar tam bir anlamazlk ve atma iindedirler.
Bazlar alk korkusunun yenilmesi iin, atom bombas kullanarak milyonlarca insan bir anda
yok etmeyi, bazlar Dnya'nn bugn kullanlmayan topraklarn da ekilir hale getirerek, daha ok
retmeyi, Buldozer kullanarak ilenemeyen arazi paralarn ekilebilen tarlalar haline getirmeyi
teklif ederken, bir grup insan kasab, geri lkelerde doacak ocuklarn doum kontrol haplar veya
helezonlarla snrlandrlmasnn are olacan sylemekte, savunmakta ve frsat bulduka kendi
alarndan uygulamalara girmektedirler. Elinde Buldozer'i olan insanlk, bir ynyle bombalarn
tehdidi altnda, alk korkusundan ocuk yapmaktan bile vazgeebilecek kadar insanln unutmu bir
hayat yaamaktadr.
Alk korkusuyla artlandrlm geri lkeler, karnn doyurabilen lkelerden ok daha kalabalk
ve yiyecek retme olana bakmndan daha elverili koullar altnda olmalarna ramen, iine
drldkleri bunalm dolaysyla ipnotize olmu ve ylm durumdadrlar. Bir robot gibi, ikiye
ayrlm olan Dnya'nn, baehirlerinden kan emirlere uyuyor ve mutluluklarn kendi iradelerinden
ok, bakalarnn verecekleri emirlere balam bulunuyorlar.
amzn basklar Orta a'n basklarndan farksz belki de ok daha gldrler. Orta a'a
hkim olmu bulunan Kilise basks, bugn yerini mteassp iktisatlarn zaman zaman ortaya attklar
saylardan ibaret, bir baskya terk etmitir. Bir zamanlar davranlarna ayetler ve surelerle yn veren
insanlar, bugn iktisatlarn iaretleriyle hareket ediyorlar. nsanla madde arasndaki iliki, gn ge
tike glenmekte, manevi deerler ise geerliini yitirmektedirler. Yzyllardr, cennet vaadi ile uyutul
mu olan milyonlar, artk uyanmakta ve yaadklar Dnya'da mutlu olma arelerini aratrmaktadrlar.
Mutlu olmayan bu insanlarn bana imdi de alk korkusu bela edilmi ve bu korkunun etkisi altnda
bunaltlarak akna evrilmilerdir. Hindistan, Pakistan, Trkiye, Afrika, Uzak Dou ve Gney Amerika
lkelerinde yaayanlar a kalmamak iin analar ile baclarna helezon taklp ksrlatrlmalarna raz
oluyorlar.
Eski alarn gl din liderlerinin uyarmalarna, bugn kulak bile almamakta, iktisaden kuvvetli
olan lkeler, geri lkenin alk korkusu ile akna evrilmi olan insan zerinde, para gcyle btn
giriimlerini yapabilmektedir. Bir zamanlar krallar yaya olarak ayana kadar getirebilen Papa,
Doum kontrolne kar kt iin knanmtr. Ortodoks Patrii Athencgoras, Doum kontrolne
kar olduunu aklam, fakat bu aklama korkun uygulamay etkilememitir. Mslman liderler,
bu konuda azlarn bile aamyorlar. Doum kontrol, din kurallarndan baka, aklselime, ahlaka ve
geleneklere aykr olmasna ramen, parayla tutulmu ekipler, alk korkusuyla korkutulmu ve parayla
kandrlm insanlar ksrlatrmak iin, ky ky dolamakta, ii semtlerinde kol gezmektedirler.
XX nci yzyln ikinci yarsnda, fetvalar din adamlar deil, iktisatlar vermekte ve bu iktisat
lar, geri lkelerin masum insanlarna yaama hakk tanmamaktadrlar.
leri lkeler ellerine geirdikleri teknolojik stnl, insana yakmayan bir davranla, geri lke
insann korkutmak ve alk korkusunun etkisi altna sokarak smrmek iin kullanyorlar. Sosyalist ve
Kapitalist bloklar arasndaki atma maddenin paylalmas iin younlatrlmaktadr.
Byle bir Dnya'da geri lkeler ile ileri lkeler arasndaki farklar her gn biraz daha farkllayor.
Elinde atom bombas ile buldozer gcn tutanlar, Dnya'ya bebek getirmekten baka gc olmayan
geri lkelere kzmakta, atom gc ile cinsel g (seksel g) ayr bir dzeyde atmaktadr.
Bilimi ve teknolojik gelimeyi kt amalarnn arac haline getirmi olanlarn karsna kalabalk
larla kmak ve onlarla savamak zor bir itir. Byle olmasna ramen sava ara ve gerelerin deil,
Bebek, Buldozer ve Bomba
117
insann kazanacan gsteren belirtiler vardr. Vietnam'da, an gl Devleti olarak bilinen Amerika'
nn Gerilla savalar ile g duruma drlm olmas, insann da hesaba katlmas gereken bir g
olduunu yeniden ortaya koydu. nanm insanlar hangi trden olursa olsun, basklar yenmeyi, ateli
silahlara ve ekonomik basklara kar koymay biliyor ve baaryorlar. Maddeden baka deer tanma
yan uygar insan ise, inanlarn basks karsnda bazen bir hayvan srs gibi dalyor.
Bombas ile Buldozer'ine gvenip Dnya'ya meydan okuyan Amerika'nn karsnda kalabalk ve
kart bir toplum olarak in, an tehlikesi olarak bymektedir. yi tanmadmz Kzl in hakknda,
Cumhuriyet Gazetesinde, Ylmaz etiner'in yaynlad Mao'ya Tapanlar balkl yaz dizisinden ok
ey reniyoruz. etiner in' de bir yemek listesinde, Mao'nun u aklamasn okuyor:
(**) Silah savata elbette nemlidir. Fakat sonucu tayin eden bir amil deildir. Sonu
maddeye deil, insana baldr. Kuvvet dengesi yalnz ordu ve ekonomi ile deil; insan
gc ve moral ile salanr. Askeri ve iktisadi kuvvetler insanlar tarafndan hazrlanr ve
kullanlr.
Bu sz de Adlai E.Stevenson'un sz kadar nemle ele almak gerekir. Bomba ile Buldozer'in
Dnya'ya hkmetmek iin yeterli olmayacan savunan Mao, kendine inanm milyonlara gvenmekte
ve onlarda moral kurmaya almaktadr. Bu aklama doru ise, bebek meselesi geri lkelerin
zerinde nemle durmalar gereken bir ada sorundur. Sava inanl insanlar kazanyorlarsa, imanl
gen kuaklar yetitirmek ve analar, yabancnn yollad haplar ve helezonlar ile ksrlatrmaktan
vazgemek gerekecektir. nsanlarn moralini bozan ve onlar bakalarnn esiri haline getiren alk
korkusunu yenmek iin btn giriimler yaplmal, btn kaynaklar zorlanmaldr. Beyinleri yeni
bir Dnya gr ile her gn ykanmakta olan milyonlarca insan, Uzak Dou'da bir zemberek gibi
kurulmakta ve inanlar ile baarya ulaacaklarna inanmaktadrlar. Bunun karsnda kmsenmesi
mmkn olmayan bir askeri ve ekonomik g, baka bir felsefi temele dayanarak ada sorunlar
zmlemek zere hazrlanyor. Bu iki gcn ortasnda ve hem inantan hemde ekonomik ve teknolojik
olanaktan yoksun, korkutulmu ve sindirilmi milyonlar vardr. Geri lkelerde yaayan insanlarn ou,
bata a kalma korkusu olmak zere korkularnn evham iinde ve kendilerinden gl toplumlarn
glgesinde yaamaya alyorlar. Sosyalist ve kapitalist bloklardan birinin uydusu haline gelmi, kendi
insiyatifIerini kaybetmi olan bu insanlarn, dnerek ve deneyerek sorunlarna are bulma gleri
kalmad iin, kolay olan taklitilii benimsemeleri gerekmitir. Douyu veya baty taklit ederek,
onlar gibi yaama zentisi iinde olduklar halde, korkularndan syrlamyorlar.
Korkuya ve panie drlm insanlara, arzularnzn tmn kolayca yaptrabilirsiniz. Aile re

isleri bu kural aileleri iinde ve ocuklar zerinde sk sk uygulamaya korlar. Baba kalarn atarak ve
vestiyerde asl duran bastonunu gstererek, kendinden zayf ve eline bakma durumunda olan ocuuna
bildiklerini telkin etmeye, ocuu istedii gibi davranmaya zorlar. Bizim ocukluumuzda snfta bir
cetvel tahtas ile dolaan retmenin btn otoritesi, bu cetvel tahtasnn kafamza inmesi ihtimalinin
yaratt korkuya dayanyordu. Tanr sevgisini bile, Tanr korkusu haline getirerek, toplumlara yn
vermek isteyen sapklar olmutur. Oysa Tanr korkulacak deil sevilecek bir stn gtr. Kendini
sevdirmekten yoksun ve bu niteliklerle donatlmam olan gl toplumlar, artk sevilmekten midi
kestikleri iin, cahil ve hrsl babalar ile karc softalar gibi, sevgiye deil korkuya dayal bir otorite
kurmaya alyorlar. Amerika'nn ekonomik smrgeleri ve Rusya'nn peykleri zerinde yaratmaya
alt hava, korku havasdr ve bu korkular arasnda alk korkusu nemli bir yer tutmaktadr.
retim artklar ile snrl bir ekilde besleyip, tembellie altrdklar ve kaynaklarn insafszca
smrdkleri topluluklarda alk korkusunu hkim kldlar m, hem Dou'lu ve hem de batl patronlar,
meselelerinin byk apta zmlendiine inanyorlar. nk bu korkunun etkisi altna girmi olan
kalabalklar, artk her syleneni ve her isteneni ayrntlar ile yapmaya hazr haldedirler. Onlar alkla
korkutarak, karlarndan ocuk yapmaktan bile vazgeirebilir, kaynaklarna el koyup smrrken, kendi
artklarnzla beslenmeye mecbur edilebilirsiniz. Bomba korkusunun yerine alk korkusu yerletirilmi
ve insanlar alkla korkutmann ve terbiye etmenin daha kolay olduu anlalmtr.
Bir toplum, iktisatlarn yrngesine girip, olaylar saylar ve rakamlar zerinden izlemeye
balad m, onu kandrmak daha kolay olmaktadr. statistik almalardan yoksun olan geri lkelerin
ounda, bu rakamlar insanlar ferahlatmak iin deil, korkutmak iin kullanlyor. nsana korku veren
ve mitlerini yitirmesine sebep olan bu rakamlara her yerde rastlyoruz. Veteriner Fakltesinin deerli
retim yelerinden Prof. Dr. Sabri Dilmen'in yukarda aklanan yazsndan baz rakamlar buraya ak
taralm ve bu rakamlara baka kaynaklardan kriterler ekleyelim.
(**) Drt nfustan ibaret bir ii ailesinin yiyecek ihtiyacn yeterli bir ekilde karlamak
iin Amerikal bir ii bir saat, ngiliz iileri iki saat, Bat Almanya'daki iiler iki saat,
Avusturyal bir ii drt saat, Fransz iileri drt buuk saat, talyan iileri be saat
alma durumundadrlar.
Trkiye, Hindistan, Pakistan gibi lkelerde ise, iiler btn gn altklar halde kendi karnlarn
bile gereince doyuramamaktadrlar. Ankara Tp Fakltesi Biokimya Enstitsnce yaplan ettlere gre
bir iinin, be nfuslu bir aileyi doyurabilmek iin gnde 25.50 TL. harcamas gerektii sonucuna
varlm ve bu sonu Trk- Konfederasyonuna bir raporla bildirilmitir.
Oysa ki Trkiye' de bir iinin ortalama creti 1213 TL civarndadr. ukurovann pamuk
tarlalarnda gnde 5 -7 TL karl afakla ie balayp, ortalk kararncaya kadar altrlan insanlar
vardr. Bu insanlarn ounluu karnlarn kuru ekmekle doyurur, bazen onu da bulamazlar. Dilmen
yazsnda bize baka rakamlar da tantyor.
(**) Bir Amerikal ii bir i saati karlnda ald cretle 1150 gram, bir ngiliz 560
gram, bir Fransz 220 gram et satn alabilmektedir.
Trkiye'de bir endstri iisi btn gn alarak ortalama bir kilo et satn alabildiine gre, bizdeki
durum Fransa'daki durumdan da ok daha fenadr. Tarm kesiminde alan iiler ise ok zaman btn
gn alarak kazandklar para ile yarm kilo et satn alamazlar. te bu gerekler insanda kt korkular
yaratmaktadr. Bu biim istatistiklerin daima banda yer alan Amerika Birleik Devletleri, Dnya'nn
en mutlu toplumu gibi grnmektedir. Byle olmasna ramen alktan en ok sz eden de Ameri
ka Birleik Devletleridir. Bundan nceki blmde uzun uzun eletirdiimiz Amerika Tarm Bakan
Freeman, konumasnda, alk korkusunu bir kbus gibi karmza dikmekte ve onun Chicago'nun lks
otellerinde karnn tka basa doyurduktan sonra yapt bu konumann Trkesi birka ay iinde, iyi
cins katlara baslarak, Trk Tarm Bakanl memurlarnn masalarna kadar datlabilmektedir. te
bu noktada insann aklna bir ihtimal gelmektedir. Acaba varl ile her vesileden yararlanarak nen,
aln szn gerekten a olanlardan daha ok kullanp, adeta bunun speklasyonunu yapan Ameri
ka Birleik Devletleri, geri lkelerde alk korkusunu yaymak suretiyle bir amac gerekletirmek mi
istemektedir?
119
Geri lkeler insanlar yoksulluk, sefalet ve cehaletleri iinde yakn zamana kadar, Dnya'ya gzn
aan her insann ksmeti ile birlikte doduuna inanmlar ve a kalmayacana iman etmilerdi. Trki
ye' de halk arasnda yemek imekten ok sz etmek bugn de ayptr.
(**) A mezar yoktur.
Szc ile bir eyler anlatmak isteyen, Mslman Trk halk, bulduu ile yetinmeyi bilir, alktan,
bombadan, buldozer ve bebekten korkmazd. En yoksul insan bile bir ocuu doduu zaman gzleri
parlar, ana veya baba olmann mutluluunu duyard. Bugn ise a kalma korkusu, Buldozer, traktr ve
dev makinelerin yaratt korku ile slere yerletirilmi olan fzeler, tanmadmz korkularn halk
mzn kafasna yerlemesine sebep olmutur. A kalmamak iin Amerika'dan gbre satn alyoruz, tarm
ilac satn alyoruz, buldozer satn alyoruz, traktr satn alyoruz. Bomba korkusu, bizim de bombalar
satn almamza ve kalabalk bir orduyu silah altnda tutmamza sebep olmutur. Bir zamanlar sevinle
karladmz ocuklarmzdan doduklar gn ekmeimize ortak olacaklar iin korkuyor karlarm
za, baclarmza hap yutturulmas ve mahrem yerlerine helezon yerletirilmesine raz oluyoruz.
Amerika'ya kar ktnz m, muhalifiniz sizi am kalalm, Rusya'nn kucana m delim diyerek
susturuyor. Korkularla artlandrlm olan milyonlar ne Amerika'nn ve ne de Rusya'nn hegemonyasna
girmeden karnmz doyurup, yurdumuzu savunabileceimizi dnemez hale gelmilerdir. Atatrk'n
gc ve gayretleri ile kendini cin ve peri korkusundan syrm, alkan ve kkl bir toplum, bugn
baka korkularn esiri haline getirilmitir. Artk dnemiyor ve kar yolu dnerek aratramyoruz.
Bize karnnz doyurabilmeniz iin, Meksika buday ekmeniz gerekir diyorlar. Ekiyoruz. Arkasndan
gbre satyorlar, ila satyorlar, traktr satyorlar, tohum satyorlar.
Bir baka zaman, karnnz doyurmanz iin endstrilemeniz gerekir diyorlar. Kendi lkelerinde
kullanamadklar modas gemi tesisleri getirip lkemize kuruyorlar. Onlarn karna alan kar
dolaplar dnmeye balyor. Montaj endstrisi, margarin, lastik, plastik endstrisi gelitike geliiyor.
Bu tesisleri kuruyor, Meksika budayn ekiyor, bor verdikleri yksek faizli paralar alyor ve
harcyorsunuz, fakat alk durumunu koruyor. Alktan daha ok korkuyor ve korktuka batyorsunuz.
Eitiminize el koyarlar. ocuklarnz byle eitirseniz alktan kurtulursunuz diyorlar. Burunlarn
sokmadklar i kalmyor. Sizin ocuklarnzn saysn onlar hesaplyor ve size yol gsteriyorlar.
Kirli ellerini yemek odalarmza, yatak odalarmza kadar sokuyorlar. Alktan kurtulamyorsunuz.
Korkularnz bydke byyor. Alk korkusunu krkleyerek, yenilmesi g bir dev haline getiren
a topluluklar deil, karlar onlar korkutmakta olan boazna kadar doymu topluluklardr.
Geri kalm lkeler 1930 ylnda, ileri lkelere ylda 11 milyon ton tahl ihra ediyorlard. Baka
deyimle alk korkusunu henz tanmadklar dnemde, bu insanlar kendi kendilerine yetecek kadar
tahl retmekte, fazlasn da ileri lkelere satmaktaydlar. 1940 ylnda, geri lkeler alk korkusunun
eline dm ve ileri lkelerden 4 milyon ton tahl ithal etmilerdir. Korkunun ecele yarar olmad gi
bi, al nlemeye de yararl olmayacan gsteren bu ters gelime, etkisini artrarak 1960 ylnda geri
lkelerin, ileri lkelerden 13 milyon ton tahl ithal etmelerine ve 1964 ylnda bu miktarn 25 milyon tona
kmasna sebep olmutur. Kendilerini korkuya kaptrm olan milyonlar, artk yedikleri ekmei, insana
ok zaman yarar olmayan bo kalori kaynaklarn da retmiyorlar. Onlar artk yalnz korkularnn de
il, tahl stoklarn elinde tutan toplumlarn da tutsa olmulardr. Alk korkusunu yenmek iin Tarm
Bakannn grltl aklamalar ile Sonora 64 budayn yurda sokup, en verimli topraklarna eken,
Trkiye bu yl da yabanc lkelerden 300 bin ton buday ithal edecektir. Oysa ki Sonora tohumluu
iin 2 milyon dolar akn bir para denmi, kapitalist lkelerden ila, gbre ara, gere ithal edilmi
ve bunlarn karlklar denmitir. Buday tarlalarnda davul zurna aldrarak, karanlkta kendini
korkuya kaptran bir insann slk almas gibi, korkusunu yenmeye alan Tarm Bakan, bir yl
ncesine nazaran daha byk korkularla kar karya ve eer sorumluluunu duyabiliyorsa, belki
de uykusuzdur.
Rockfeller Fonu ile yrtlen doum kontrol almalar btn hz ile gelitirilip, Anadolu'nun
her yannda kadnlarmzn helezonlanmasna, her bakanla bir Amerikal uzman yerletirilmi
olmasna ramen, alktan kurtulamyoruz.
nk korku, meselelerin zm iin uyarl bir ortam yaratmaz. Konfys'n dedii gibi
yaplmas gerekenin en iyisini yapmak, dnmek lazmdr. Korkan insanlar dnemezler. Sorunlar
dnerek ve bilimin verilerine dayanarak zmlemek en akllca davran olmasna ramen, korku
kompleksi iine girenler, taklit etmeyi tercih ederler. nk bu en kolaydr. Yabanc uzmanla,
yabanc devletin empoze ettiklerini aynen kabul ederek taklitilie ynelmenin ise, bir topluma neler
kazandrp, neler kaybettireceini kendi yaantlarmzda grebiliyoruz.
Dnerek, hatta kolay bir usul olmasna ramen taklit ederek baarya ulaamayanlar iin, iz
lenmesi zorunlu bir tek yol kalmaktadr. O da denemekle baarya ulamak. Bu Konfys'n de be
lirttii gibi en acsdr. Biz artk en acsn deneyerek akllanacak ve ondan sonra sorunlarmza zm
bulabileceiz. Bombalar, Buldozerleri, ok kark smrme ve korkutma projeleri ile geri lkeleri
korkutmu ve dnemez hale getirmi olan baskn topluluklar, Dnya'nn btn kaynaklarn, kendi
karlarna uyarl bir ekilde tketme yar iindedirler. Bebek meselesini de karlarna uyarl bir
ekilde zmlenerek iin binbir frldak eviriyorlar. Hizmete sokulan her buldozer yzlerce insan a
brakrken, kye giren her traktr, en az drt insan ky terketmeye ve byk ehirlerin evresindeki
gecekondularda srnmeye zorluyor. Alk ve bomba korkusundan titreyen insanlar, kalabalk
merkezlere toplayarak, g yaama koullar iinde ezmek ve yok etmek, ok daha kolaydr. Bu
insanlar alk korkusuyla doduklar topraklar terkedip, binlerce mil uzaklarda yabanc endstrilerin
emrine giriyor, benimsemedikleri dncelerin ve yabanc ekonomilerin tutsa oluyorlar.
Yalnz a kalanlar deil, a kalmaktan korkanlar da bu korku akmnn dnda kalamyorlar.

Kiiliklerini yitirip birer robot gibi, kendilerini korkutanlara teslim oluyorlar.
Alk Korkusu XX nci yzyln en kkl korkusu haline getirilmitir. Korkmann ala are bul
mak iin bir yarar olacan hi tahmin etmiyoruz. Dnmek ve dnerek zm aramak varken
kendimizi taklitilikten kurtaramyoruz.
Tarm Bakan bundan dolay davul ve zurna aldrp, buday tarlalarnda halay ekiyor. Yurda
yabanc bir tohumluu sokarken, halk ve semenleri alkla korkutuyor ve en ok alk temasn
iliyor. Dnya haritasnda alk korkusunun tutsa haline getirilen lkeleri siyah mrekkeple
boyayp, Avrupa ile Kuzey Amerika'y baka bir renge boyayanlar, alktan korkmuyorlar. Fakat
korkar gibi hareket ederek, bizim korkumuzu daha da artryorlar.
Biz de yle yapmaz myz? ocuklarmz korkutmak ve yldrmak istediimiz zaman, inanmad
mz bireyden sanki bizler de korkuyormu gibi hareket eder, nce murat ettiimiz eyden korktuu
muza ocuklarmz biz inandrrz.
121
Boazna kadar tok bir toplumun Tarm Bakan, bundan dolay her yerde alktan sz ediyor. n
k Amerikallarn doymas iin, Dnya'nn byk bir ounluunun alktan korkmas gerekiyor. Artk
hepimiz alktan korkuyoruz. Veteriner Fakltesinin retim yeleri gibi, bizler de halk da ii de alk
korkusunun tutsa olmutur. Yazdk m alktan, konutuk mu gene alktan sz ediyoruz. Fakat biz
korktuka, yazp izdike alk etkinliini daha da artryor. Amerika'nn Birlemi Milletler Temsilcisi
Steveson da bu arada krsye kp bireyler sylyor. zmlememiz gereken nemli sorun var,
Bomba, Buldozer ve Bebek...
Geri lkelerde doacak bebekleri yok etmek, kendilerinden doacak bebeklere daha rahat
smrebilecekleri bir ortam hazrlamak iin emperyalistler, bomba ve buldozerden sonra, en etkili silah
olarak alk korkusunu kullanacaklardr. Bugn kullanyorlar da...
123
IX
TUZAK
125
TUZAK
Yeni smrgecilik, sava korkusunu, alk korkusuyla pekitirerek geri lkeleri dize getirmede ye
ni bir r am ve bu suretle smrd toplumun doal ve beeri kaynaklarn byk bir tepki
ile karlamadan karlarna uygun olarak kullanma olanan hazrlamtr. Alk, tek bana bir
insann salnn bozulmas, retim ve savunma gcnn kstlanmas, yakn evresinde olup bitenlere
kar ilgisiz kalp, sahibi olduklarna sahip kmamas iin yeterlidir. Kiiler zerindeki fizyolojik ve
psikolojik yknty, toplumlar zerinde aynen gerekletirmek iin, smr blgelerinde alk psikozu
yaratmay, sonular bakmndan savalardan daha etkin giriimler olarak niteleyen emperyalistler, u
gnlerde alk korkusunu smr blgelerine yaymay, sava korkusu yaymaktan ok daha etkin ve
yararl gryorlar.
Bir toplumu a brakmak, ya da alk korkusunun etkisi altna sokarak smrye tepki gsteremez
hale sokmak iin, o toplumun her ferdi ile teker teker ilgilenmeye ekseriya lzum yoktur. Toplumu
etkileyen ahslar olarak, aydnlar, bilginler, sanatkrlar, yneticiler ve basn mensuplar bu korkunun
etkisi altna sokulabilirse, kiiler ve sosyal snflar birbirlerini karlkl olarak etkiler ve korkuyu ksa
zamanda yaygn bir hale getirirler.
ABD hem alk ve hem de sava korkusunu istismar ederek, smrye dayanan Dnya
imparatorluunu gerekletirmeye kararl bir toplum olduundan, alk kadar alk korkusunun da
yaylmas iin byk propaganda abalar harcamaktadr.
4 18 Haziran 1963 tarihleri arasnda FAO ve benzeri kurulularn destek ve itiraki ile Washington'da
tertiplenen Dnya Gda Kongresi bu adan deerlendirildiinde, amzn en byk korku tuza
olarak incelenebilir. Meselenin daha iyi anlalabilmesi iin, alk ve alk korkusunun insan ve toplum
zerindeki etkilerini daha iyi tanmak gerekiyor.
Alk korkusunun etkisi altna sokulmu bir toplumda, kiiler alkanlklarn, greneklerini, rf
ve adetleri ile karlarnn gereini unutarak, her trl bask ve istismar elverili bir davran iine
girerler. Bu duruma sokulmu olan bir toplumu rastgele yiyeceklerle beslenmeye raz etmek ve gizli
alk ortamna itekleyerek zayf drmek kolaydr.
Gizli alk veya yar alk dediimiz bu kt koullar altnda insann davranlar deimekte ve
yetersiz bir hale gelmektedir. nl Amerikal bilgin A. Keys, 1950 ylnda, Minnesota niversitesi
tarafndan yaynlanan - The Biology of Human Starvation - isimli eserinde, uzun sre kt beslenme
koullar altnda kalan bir insann durumunu yle anlatyor:
(**) alma gc azalmaktadr,
(**) Kaslarda arlar balar, bu durum beden hareketlerinin yavalamas ile devam eder.
(**) Konumalar yetersiz bir hal alr,
(**) Akli faaliyet geriler,
(**) Kan basnc der ve nabz says azalr.
kinci Dnya Sava srasnda, toplama kamplarnda kt beslenme koullar altnda kalm ahslar
zerinde yaplan geni incelemeler ve savatan sonra geri lkeler insanlar zerinde yaplan ara
trmalar sonunda, alk korkusunun etkisi ve basks altna sokulmu yar a insanlarn yeteneklerini
kaybettikleri ve kendilerine verilen her emri itiraz etmeden yerine getiren robot insanlar olarak rahata
kullanlabilecekleri grlmtr.
Bu durum, daha nce Hindistan halk zerinde ngilizlerin uyguladklar insafsz alk projeleri
dolaysyla de gayet iyi biliniyordu. Keys ve arkadalar savatan sonra, denemeye alnmadan nceki
arlklarnn drtte birini kt beslenerek kaybetmeye raz olan gnlller zerinde yapt denemelerde,
entellektel faaliyetin bariz bir ekilde gerilediini, akl melekelerinin zayfladn ve denemeye alnan
ahs yeni batan iyi beslenmeye balaynca da denemeden nceki normal duruma erimenin hayli
g ve zaman alc olduunu grmtr. Kolej rencileri zerinde yaplan incelemelerde ok daha
enteresan sonular alnm ve bu rencilerin basit bir toplamay glkle yaptklar, elektrikle yaplan
smlasyonlara verilen cevaplarn zayflad, el ve gz hareketlerini aksad tespit edilmitir.
Bu konuda yek dierini dorulayan pek ok aklama vardr. Yar alk insann akli ve fizik yaan
tsnda gerilemelere sebep olmaktadr. Korkunun da insan aptallatrd ve iddetine gre ters ynde
etkiledii bilinmektedir.
Bu durumda hem sava ve alk korkularnn basks altna sokulmu ve hem de tarm politikala
rna el konarak ve uzaktan beslenme suretiyle gizli ala mahkm edilmi bir toplumun smrgecinin
bilinli saldrlar karsnda yeralt ve yerst varlklarna sahip kamayaca, aknla decei
kolayca kestirilebilir.
Gizli aln yaratlmasnda insanlarn karnlarnn tahlla iirilerek, onlarda tok olduklarna dair
bir inan yaratlmasnn ve bu tahl da d lkelerden ithal yoluyla salamann uygun bir politika
olduu anlalmtr. Bu lke tahln kendi retiyorsa, bu takdirde mahalli tohumluu sabote ederek,
yabancdan ithali zaruri gbre, ila, ara ve gerele ekilip biilebilecek ve tohumu da yabandan gelecek
bir tahl eidinin ikamesi cihetine gidilmektedir. Her iki halde de toplum, al Demokles'in klc gibi
Tuzak
127
baucunda hisseder ve bu korku ile aln yaratt aknlk kalabalk gruplarn bilinlerini yitirmeleri
iin ekseriya yeterli olur. Uzak Dou, Orta Dou, Afrika ve Latin Amerika lkelerinin byk bir
ounluu bugn bu durumdadrlar.
A insanlarn alktan bylesine korkmalar alacak bir eydir. Su iinde yaayan balklarn sudan
korkmalar gibi dz alk iinde olanlarn da alktan korkmalar insana garip geliyor. Byle olmasna
ramen, kar taraf bu korkuyu yaratmay bilmitir. Alk ve yar alk zaten korkular, evhamlara
elverili bir fizyolojik ortam yaratmaktadr. Bu duruma getirilen toplumlar istenilen herhangi bireyden
kolayca rktlebilirler.
Birleik Amerika'nn ndiana eyaletindeki Purdue niversitesi, Besin Teknolojisi Profesr Dr.
Norman W. Desrosier 1961 ylnda yaynlad Ala Hcum isimli kitabnn 11 nci sahifesinde,
Stagnation of Nations bal altnda durumu yle anlatyor.
Stagnation szc ngilizcedir. K. M. Vasf Okugil'in teleffuzlu ngilizce Okul Lgat'nn 710'nun
cu sahifesinde bu kelimenin karsnda, durgunlatrmak, sakinletirmek, tembelletirme gibi kar
lklar aklanmtr. Kelime daha geni anlam ile sersemletmek, kafasna bir eyle vurup hissedemez
hale getirmek gibi anlamlarla da kullanlabilir.
Stagnation of Nations bal da zaten bu anlamda atlm ve toplumlarn yar alk halinde
tutularak tembelletirilmelerinin sersemletirilmelerinin mmkn olup olmayaca hakknda yazar
grn ksaca aklamtr.
Yazarn kansna ve eldeki kantlara gre geni kltrlerin ve insan topluluklarnn beslenme tarzn
tanzim suretiyle tembelletirilip, sakinletirilebileceine inanmak gerekir ve olaylar bylece izah
edilebilirler. Bu konuda E. Huntington'un 1945 ylnda yazd John Wiley and Sons firmas tarafndan
yaynlanm, Mainsprings of Civilization isimli eserinde daha geni aklamalar bulmak kabildir.
Bugn bir avu ileri lke insannn bir milyar aan geri lke insanlar zerinde uygulamakta olduklar
beslenme tarz da budur. Gizli alk ortamna iteklenmi ve bylece sersemletirilmi olan topluluklar,
Sava Korkusu, Alk Korkusu, Hastalk Korkusu, ksacas lm Korkusu ile kar karya mutsuz bir
hayat yaar ve bundan dolay varlklarna sahip kamazlar. Smrye ok elverili bir ortam olan bu
koullar altnda bu zavall insanlar alabildiine smrlmekte, korku sonucu deitirmedii iin, gene
de alktan, sefaletten, hastalktan lmekte ve savalarda ne srlerek birbirlerini boazlamaktadrlar.
Korku psikolojisi, her trl cinayeti bakalar hesabna da olsa, ilemeye elverili bir ruhi ortam yaratr.
Dnya Bar'n koruduklarn iddia edenler, kendi ellerini hi kana srmeden Sava Korkusu'na d
rlm a ve bilgisiz toplumlar kendi hesabna attrr ve birbirlerine krdrrlar. Tpk bunun gibi
Dnya'y Alktan koruduklarn syleyenler de ellerini srmeden a bir lkeyi, baka bir a lkenin
alktan krdrlmasnda arac ve uygulayc olarak kullanabiliyorlar. Biefra'nn Nijerya tarafndan a
braklmas ve savalarda len insan saysndan daha ok insann Biefra' da alktan lme srklenmi
bulunmas, lks otellerde al nlemek iin parlak nutuklar atanlarn eseridir ve olaylarn arkasnda
onlarn ellerini grmek mmkndr.
Bundan dolay topluluklarn nce korkularndan syrlmalar ve gereklerle temas kurmalar gere
kiyor. Korkulardan kurtulmak iin korktuumuz eylere ellerimiz ve parmaklarmzn ucuyla temas
etmemiz, onlarn ne olduklarn anlamamz ok zaman yeterlidir.
Oysa geri lke insan kendine empoze edilen eitim ve kltr almas iinde, bu gereklerle tema
sa gelme olanandan yoksundur. Gereklerinden uzak ve sorunlarndan kopuk bir hayat yaar.
rnek olarak Trkiye'yi ele alacak olursak meseleyi daha iyi anlayacaz. Dnya Alk Haritasnda,
Trkiye a lkelerden biri olarak gsterilmektedir. Gerekten de Trkiye'nin yabanc lkelerden tahl
ve ya gibi yiyecekler satn almas ve hkmetin dviz an kapamak iin Arap lkeleri ile Rusya'ya
Dou ve Gney hudutlarmzdan canl hayvan satmas, bir iinin bir gnlk ortalama gelirinin 12 TL
olmasna karlk kemikli koyun etinin de 12.00 TL. sna satlmas, k aylarnda bir yumurtann 6070
kurua tedarik edilebilmesi, ekmein kilosunun bir liray oktan am bulunmas, ocuk lmlerinin
ve hastalklarn lkemizde baka lkelere nazaran 8-15 kat fazla olmas v.b. kriterler a olduumuzu
pheye yer brakmayacak biimde ortaya koymaktadr.
Alk, Amerikan Tarm Bakan Freeman'n Chicago'da syledii nutuktaki kadar tehlikeli bir eyse
Trkiye'deki btn glerin seferber edilmesi, aln ne olduunun gen kuaklara anlatlmas ve
arelerinin retilmesi gerekir. Oysaki Trkiye'de byle bir aba yoktur. nsanlar, ekseriya olduu gibi,
korkar ve karanlkta korkularyla babaa kalanlarn yaptklar gibi korkularn gidermek iin ark
sylerler.
Trkiye'de, zellikle kalabalk ehirlerde geceleri elenmek ve ho vakit geirmek iin gece
kulpleri, her ke banda bir sinema, Devlet eliyle yaplm spor sahalar, stadyumlar, hipodromlar
vardr. Tiyatrolar, operalar faaliyet halindedirler. Alktan benzi solmu kyl ve kentli vatandalar
karnlarnn doymasn alma ve retme ile deil de talihleri ile ilgili grdklerinden, Milli Piyango
biletleri ve Spor Toto kuponlar alrlar. Trkiye'yi bir ak pazar haline getiren yabanc gazoz
irketlerinin pazara srdkleri gazoz kapaklarnn iinden kan saylarn kendilerine bir otomobil veya
1000 lira kazandrmasn bo yere mit eder ve bu mitler iinde korkularn unutarak tekrar tekrar
soyulurlar.
Bu insanlara alktan nasl kurtulacaklar ve karnlarn nasl doyuracaklar retilmemektedir.

niversitelerimizde Besin ve Beslenme ile itigal eden krsler ve enstitler yoktur. Olanlar, artlm
ve ne ile megul olduklar bilinemeyen iine kapal etkisiz kurululardr. Buna karlk Hititoloji, inoloji
ve Smeroloji gibi karn doyurmayan krsler, enstitler yzlerce gencin kafasn karn doyurmayacak
bilgilerle doldurmaya alr. Edebiyat Faklteleri gece retimi yaparak iki vardiya halinde i grrler.
lkokullardaki ocuklar, retici deil tketici olarak yetitirilirler. Ky ocuklarna New York'un nfusu,
Amerika'nn nemli ehirleri ile nehirlerinin isimleri ezberletilir. ehirdeki genlik, diskoteklerde
ann uyuukluuna terkedilmitir. Basnda futbol malar ve spor hareketleri iin gazetelerin koca
bir sahife ayrdklarn grrsnz, nein nasl besleneceinden, tavuun nasl yemleneceinden
kimse sz etmez. Bu konuda bireyler renmek isteyenler, doru bilgi vermeyen pahal kitaplar satn
alrlar. Bu kitaplarda yazlanlar uygulamaya sokulduu zaman beklenen sonu alnmaz. nk kitap
basite tercme edilmitir. O kitapta yazl olanlarla Trkiye'nin gerekleri birbirine uymamakta ve
hatta elimektedir. Bylece gerekleri ile temasa gelemeyenler, korkularna teslim olur ve karanlkta
ark sylercesine, korkularn duymamak iin, kendilerini elenceye verirler. Vur patlasn, al oynasn
ortam yaratlr. Bir tarafta yokluk ve sefalet hkm srerken, bir tarafta lks otellere yerlemi yabanc
sermaye temsilcileri ile ortaklar sefa srer, insanlar alabildiine smrrler.
Alk szcnden yalnz korku yaratmak iin bahsedilir. Arkasndan bu tehlikeyi nlemek iin o
lkeye, gbre satlr, tohumluk satlr, ila satlr, traktr satlr, byk kampanyalara giriilir. Bakan
lar tarlalarda davullar ve zurnalar ile halay eker, basn toplantlar yaparak mit verici vaatlerde bu
lunurlar.
Tuzak
129
Gelecek yl buday ihra edeceimizi ve artk ithalat bir toplum olmaktan kurtulup ihracat
olacamz aklarlar. Sonu hep ayndr. Satn alnanlar iin milyonlarca dolar denir ve sonunda
halk gene atr. Ekmek skntsn karlamak iin buday satn alnr. Muhalefet bunu tenkit eder. Ac
gerekleri teker teker ortaya dker, konferanslar verilir, ak oturumlar yaplr, makaleler, kitaplar
yazlr...
nsanlar daima atrlar, daima korkularnn iinde yaar ve bu korkudan kurtulmak iin de en kolay
usule bavururlar. erler, elenirler, ark sylerler, gazeteleri ellerine alnca toplum sorunlarn de
il, ma sonularn ve Milli Piyango listelerini incelerler. Alktan kurtulmak iin ne yaplacan
bilmeyen bu insanlar tek kurtuluu, Spor Toto'ya veya Milli Piyangoya balamlardr. Bunu da
yapamayanlar Tanr'y sular ve Dnya'da a kalanlarn Cennette nehirlerinden bal akan bir lkede
yaayacaklarna inanrlar. badet yerlerinde kendilerine bu anlatlr. Dnya'da sefalet ekenler, Tanr'nn
en muteber kullardr. Ahrette rahat edecekler denir. Bu ksr emberi yrtmak ve gerekleri anlatmak
isteyenler, lekelenir, ntralize edilir yahut pasifikasyonun kurban olurlar. retmenler srlr, a
braklr, hrpalanr. niversitelerde yurt sorunlarna ilikin alma yapanlar, bask altna alnrlar.
Bunlar savunma yazmaktan, bilimsel yaz veya kitap yazmaya vakit bulamaz, mahkeme mahkeme
srndrlrler. te yar alk iindeki bir toplumda, yaratlan alk korkusu bu ortam yaratmaktadr.
Bu ortamda yabanc sermaye ile ibirlikiler, akln almayaca karlar salar, insanlar bir slk gibi
smrrler.
Bir geri lkede veya blgede uyanma, ala ve savaa kar bilinlenip kurtulma belirtisi balad
m, burada maksatl huzursuzluklar karlr. Tehlikeli ve patlamaya elverili olaylar yaratlr.
Sonu olarak unu syleyebiliriz. nsanlar korktuklar eyi iyi tanmal ona elleri ile dokunmaya
almaldrlar. Bu bilmek ve incelemekle mmkn olur. Bilme ve inceleme, korkulan eye
parmaklarmzn ucu ile dokunma olana ortadan kaldrlacak olursa, insanlar korkular ile ba baa
kalr ve skntl durumdan kurtulmak iin, bizim toplum olarak uyguladmz gibi, karanlkta ark
sylemeye, olmadk eylerle megul olup zaman bylece geirmeye mecbur kalrlar. Gizli aln geni
lde etkiledii Trkiye ve benzeri geri lkelerde, alk ve savatan korkmann tesinde yaplacak ok
i vardr. Tarm Bakannn resmi aklamalarna gre 100 milyon insan rahata besleyebilecek olan
Anadolu topraklar zerinde 32 milyonun bilgisizlik yznden alkla kar karya kalm bulunmas
gerekten znt vericidir.
Korkularmz dzeni deitirmeyiimize etkili oluyor. Dzenin deitirilmemesi ise, Trkiye'yi

baka lkelerin retim artklar iin mkemmel bir pazar haline getirmitir.
Korkularnn zebunu olanlara ve gereklerini gremeyenlere her eyi kolayca yaptrabilir, onlar
karlarnn ve baclarnn helezonlanp ocuk dourmayan ksr kiiler haline getirilmesine bile raz
edebilirsiniz. Btn mesele gerekleri bilmekte ve deitirilmesi gereken aksaklklar saptamaktadr.
Bundan dolay biz Anadolu'nun yaln gereini mece Dergisinin Aralk 1968 tarihli ve 92 saysn
da Duyan Yok Dne balkl bir yaz yazan Ali Kemal Gzkarann grd gibi yanstmaya ve
buraya aktarmaya alalm.
(**) Kaderin kz, fiyatlar fink atan eylerle iimiz ne bizim Alt ayda bir et ya alr ya
almak, eker keyif oldu. Zeytin denesi tuzlu olur. Kuru fasulyeyi asker ocanda ok ye-
dim. Nohut cinsleri olsa da ho olmasa da, pirin beyler yiyecei, Rabbim bulgurdan geri
komasn. Bilmediimiz eylerden de ne sz idek.
irii ayana getirir dallar. Sk diini. Bir-iki lek bulgura yok didin mi, temam. Niden
spana, Marul ac olur. Enginarn an sevmem. Prasay biirmek iin moda bir av-
rat gerek. Zeytinyal dolmalar, sepze kzartmalar, patates presinin adlarn burada
duydum. Kul lmeyince rzk kesilmez, demez miydi Fak Emmi. Herkes ksmetini yer
diyen bibindi senin. Rabbim deldiyi buvaz bo komaz diyen de sendin. Buralarda, senin
hayatndan sz idenneri kl kimi kesiyler ballaa. Nidicen ucuzluu pahall, senede bir
tarhanan yap, eline geerse bulgurunu kaynak, yabantezei, tandrda yakmaklaa ayrk,
anzn topla. Bal yaa katannar, ngiliz keteninden yelek giyenner lmez mi yani? Bu
Dnya'ya bo vir. tekine bak, Ac ac meleyip de, u k atm Dnyan inil zrl geirme,
Zaten duyan yok.
Gzlerinden per, dllerin salk haberini beklerim.
Sladaki bir Anadolu erkeinin kye yazd mektuptan alnm olan bu gerekler, Trkiye'nin
gereklerine Chicago Otellerinin lks salonlarnda deinmeye alan Amerika Birleik Devletleri Ta
rm Bakan Freeman'dan ok gvenebileceimiz verilerdir.
Anadolu insan tarhanasn yapar, bulgurunu kaynatr, Tanr'nn deldii boaz a komayacana
inanr. Amma imdi bu insanlar tm olarak alk korkusunun iine itilmilerdir. Hem atrlar, hem de
alk korkusu ekerler. lkokullarnda ocuklarna yabann verdii yavan sttozu verilir.
Kylerine zerinde skan iki el resmi bulunan peynir tenekeleri gelir, el altndan hatrl kiilere
datlr. Kentte yaayanlarn ii ok daha gtr. Bunlar pahalln elinde ezilirde ezilirler. Bir toplum
kendini alk korkusuna kaptrmaya grsn. Artk gereklerini gremez olur. Babas da margarinle
besleniyormu gibi, yabanc irketler numara yapp margarinleri bir sre piyasadan ektiler mi, evine
bir teneke ya atmak iin komularyla yara kar. Kazklandka kazklanr. nsan kazklanr, aile
kazklanr, Devlet kazklanr...
Gereklerden sz edenler, ne okunur ne dinlenir. Frsat ele geti mi bunlar da susturulur. Bylece
bir toplum gereklerinden syrlr ve korkularyla evrilmi mutsuz bir Dnya'da yaamaya balar.
Korkularn yenip, gereklerini grebilenler ve bu gereklere parmaklarnn ular ile dokunabilenler
kurtulurlar. Kendi gereklerini Chicago otellerinde sylenen nutuklardan renip, alk korkusunu
onlarn tavsiyelerine uyarl olarak yenmeye alanlar ise, batakla dtkten sonra debelenen kiiler
gibi battka batarlar. Korku yaratmann gerek amac da budur. Korkutarak a brakmak ve a insanlar
alkla korkutmak ada smrgecinin atom bombasndan ok daha etkili bir silah ve bir smrgecilik
arac olmutur.
Geri lke insann ve zellikle geri lke yneticileri ile bilim adamlarnn davranlarn ok iyi
incelemi ve bunu genel kurallara balama olana bulmu olan smrgeci Amerika'nn yneticileri,
1963 ylnda tm geri lkeleri bu adan etkileri altna almak ve alk korkusunu geri lkelere yayarak
pazarlarn geniletmek iin Washington'da bir Dnya Gda Kongresi dzenlediler.
Smrgeci lkelerin birbiriyle iyi anlaan uzmanlar ile idarecilerinin perde arkasndan ynettikleri
bu kongreye, geri lkelerde kamuoyunu etkileyebilen kiilerle, teknisyen bilim ve idare adamlar da
arld.
Besin ve beslenmeye ilikin konularla uzun sredir ilgilenen bir teknisyen olarak, bu kongreye, biz
de davet edildik. 418 Haziran 1963 gnleri arasnda izlediimiz bu byk kongreyi iddia edildii gibi,
Tuzak
131
Dnya'y alktan kurtulmak iin deil, alk korkusunu daha yaygn ve daha etkin bir hale getirmek
iin planlayan smrgecilerin en byk baars ve en byk tuza olarak niteliyoruz.
Byk bir retim olanana sahip olmalarna ramen ne yapacaklarn iyi bilemeyen geri lke
yneticileri ile teknisyenleri, bu kongrede artlandlar. u gnlerde ok kullanlmaya balanlan bir
terim burada da kullanlmak istenirse, Dnya Gda Kongresinde hepimizin beyinleri ykand ve daha
sonra da uaklarmza bindirilerek geri gnderildik diyebiliriz.
Geri lke teknisyenleri kendi sorunlarn kendi bilgisi ile zmlemeyi kklk sayd iin,
Dnya Gda Kongresine katlm ve orada ileri lkelerin sayg duyduumuz bilim ve idare adamlar
ile tanm olmak hepimizi etkilemiti. O tarihte hayatta olan ve daha sonra kurunlanarak ldrlen
A.B.D.'nin gen bakan Kennedy'nin elini skmak ve Tarm Bakan Freeman'la bir sre konumak
oumuzu memnun etmiti. Teblilerini dinlediimiz bilim adamlar ile liderler aklmza yatkn gelen
zm yollar gsteriyor, yaplan tartmalar yeni gerekleri renmemize yardm ediyordu. Fakat
Washington'da artlanarak renilen gereklerin, Trkiye ve dier geri lkelerde Amerikan karlarna
hizmet etmenin tesinde bir yarar salamayacan aradan alt yl getikten sonra daha iyi anlam
bulunuyoruz.
Dnya Gda Kongresi, 1943 ylnda Amerika'nn eski bakanlarndan Roosevelt'in eliyle alan
Birinci Milletleraras Gda ve Tarm Konferans'nn 20 nci yl dnmne rastlatlmtr. 1943 ylnda
Hor Spring Virginia'da dzenlenen bu konferans tam iki yl sonra 1945 ylnda Birlemi Milletler
Gda ve Tarm Tekilat (FAO) nn kurulmas iin bir vesile tekil etmitir.
Bundan dolay 418 Haziran 1963 tarihleri arasnda Washington'da yaplan Dnya Gda Kongresi
hem Amerika'nn hem de onun paralelinde faaliyet gsteren, Dnya'mza srekli olarak alk korkusunu
yaymakta olan FAO'nun karlarna uygun bir tutum iinde ynetilmi ve propagandalarna vesile
olmutur.
Filhakika uzun sreden beri FAO'da genel sekreter olarak durumunu koruyabilen Dr. B. R. Sen, Hint
asll bir bilim ve siyaset adamdr. Byle olmasna ramen emperyalist lkelerin karlarn korumada
gsterdii maharet ve baar dolaysyla Doulu Sihirbaz olarak tanmlanan bu zat, yetitii lkenin
sorunlarndan kopuk ve inanlarn yitirmi bir geri lke temsilcisidir.
Dr. B. R. Sen daha 1960 ylnda Alkla Mcadele Kampanyas (FFHC) amak suretiyle alk
korkusunu Dnya'ya yaymak ve smrgeci lkelerin karanlk amalarn gerekletirmeleri iin
lzumlu korku ortamn yaratmak iin elinden geleni yapm bir siyaset adamdr.
Dnya Gda Kongresi ise, Amerikan retim artklar ile endstri rnlerine pazar bulmak ve yeni
dzeni kavrayamayan geri lkelerde panik yaratmak iin Dr. Sen'in aracl ile sahneye konmu en
korkun oyun ve en korkun tuzak niteliini tamaktadr.
Batl yneticilerin bakanlnda ve onlarn arzularna gre almalar yapan Dnya Gda Kongresi
hazrlk komitesine B. R. Sen tarafndan Hint asll S. Y. Krishnswamy genel sekreter olarak atandktan
sonra, Orville L. Freeman'n davetine uyarak Washington'u kongre mahalli olarak kabul etmi ve bu
suretle Amerika'nn dmen suyuna girmi olan komite, Amerikan propagandasnn arac olarak iini
tamamlamtr. ABD'den 585, dier lkelerden 607 ve Birlemi Milletler ihtisas organizasyonlarn
dan 10 delegenin itiraki ve 1343 yetkili delege ile 4 Haziran 1963 tarihinde almalarna balam
olan kongrenin her safhasnda Amerika'nn basks ve emperyalist amalar kendini hissettirmekteydi.
Dnya Gda Kongresi ile bata ABD olmak zere ayn paralelde i gren dier emperyalist lkeler ayak
deitirmilerdir. O tarihe kadar ABD ve Kanada baz yiyecek maddelerini kendi olanaklar ile kendi
topraklarnda retiyor, baka lkelerdeki tarmsal retimi dolayl yollardan baltalayarak, bunlar pazar
haline getiriyor, ounluu gizli ala mahkum ederek dengesiz bir beslenme ortam iinde retim
ve savunma gcn alabildiine krarak, hem askeri mttefiki ve hem de hizmetkar haline getirmeye
urayordu. Btn bu ilemlerin asl amac ise Amerika'nn para kazanmas ve Amerikan halknn daha
stn bir yaama standardna gre yaamasnn salanmasyd.
kinci Dnya Sava'nn bitiminden 1963 ylna kadar a Avrupa'da, Gney Amerika'da, Afrika ve
Uzak Dou ile Orta Dou'da bu strateji baar ile yrtlm, kalabalk bir milletler topluluu, mide
lerinden yakalanarak Amerika'nn kar izgisinde birlemeye zorlanmtr.
Alk Korkusu ile Sava Korkusu'nun birletirdii bu insanlar, hem sava nleme ve hem de al
yok etme bakmndan Amerika'nn iyi niyetli ve gl bir topluluk olduuna inanyor, sevilmesi zor
olan bu insan topluluuna kar sevgi deilse, bile, bir yaknlama hissi duyuyorlard.
Fakat Amerika ile dostluk edenler, askeri ve ticari ilikiler kuranlar, eskisinden daha g koullar
altnda kaldlar. Sava tehdidi her gn biraz daha artyor ve a insan says hzla oalyordu. Yiyecek
ihra eden geri lkeler 20 yllk bir denemeden ve Amerikan retim artklarn yurtlarna soktuktan
sonra, a ve muhta durumda kaldlar.
retim artklarnn ucuz fiyatlarla geri lkeler pazarlarn kaplam olmas, mahalli retimi balta
lyor ve isiz saysn artryordu. Amerika'nn retkenlii (prodktivite) artrarak ulat bu olanak,
Hindistan gibi doymak bilmeyen bir lkenin gittike artan istekleri karsnda erimeye balad. Amerika'
dan ylda 4 milyon ton tahl ithal ederek halkn beslemeye alan Hindistan, artk 12 milyon tonla bile
doymuyor ve daha fazla istiyordu. Pakistan, Trkiye, Msr benzer durumdaydlar. Parasz sirkenin
baldan tatl olacana inanan muhta lkeler yneticileri, Amerika ne verdiyse aldlar ve bunlar halk
larna yedirerek, tasarruf ettikleri paralarla cansz yatrmlara giritiler. Geri lkelerde gkdelenler ya
plmaya, oseler asfaltlanmaya, halk Amerikanlamaya balad. htiyalarn artmas Amerikan endst
risine pazar hazrlama bakmndan yararl oluyor ve her lkede, Amerika'ya yakn kar grupla belirerek
ynetimi ele geiriyordu.
Amerikallar bu kar gruplarnn Amerika'dan ok z karlarna bal olduklarn zamanla anla

maya baladlar. Bu lkelere verilen yiyecekler ile dier ihtiya maddeleri karclarn eline geiyor,
sonra da paraya evriliyordu. Amerika'nn ve halkn srtndan geinerek yaamaya alan, ahlaken
zayf komprador grubunun, karlar gerektirdii zaman baka gruplarla ibirlii yapmalar her zaman
beklenebilirdi. Nitekim yardm alan baz lkelerin yneticileri hala ellerinde tuttuklar bu olana bir koz
gibi kullanmaya ve Amerika'ya kafa tutmaya balamlard. Hindistan'n Amerikan yardmlar kesildii
takdirde, Rusya'dan yiyecek talebinde bulunmas ve Kzl in ile anlamas ihtimali beliriyordu.
htilalden bir sre nce o zamanki Bavekil Menderes'in Rusya'ya gitmek iin hazrland
hatrlardadr. Msr, kayma eilimi gsteriyor, Afrika'da nc Dnya Devletleri aktan aa
Amerika'ya kafa tutuyorlard. Gney Amerika, eskiden beri istikrarsz alkntlar iinde bulunduu
iin, onlara gvenmek mmkn deildi.
te btn bu nedenlerle, iine drldkleri mbalaal alk ve sava korkusunun etkisine

maruz braklm olan mutsuz insan topluluklarnn karnlarn doyurmak ve kendilerini emniyette
Tuzak
133
hissetmek iin kar tarafla anlamasndan korkuluyordu. Bu insanlar yeniden Amerika'ya balamak ve
Amerikan karlarn zedelemeden uzaktan kontrol salamak iin Amerikal idareciler, Milletleraras
Organizasyonlardaki adamlar ile birlikte gerekletirebilecekleri yeni areler dndler ve asl
amalarn gizleyerek yeni politikay 1963 Dnya Gda Kongresinde geri lkelerin kamuoyunu
etkileyebilen ahslara empoze ettiler.
Bu operasyon, yeni stratejiden yararlanacak olan btn kapitalist ve emperyalist lkelerin ibirlii
ile yapld.
Dnya Gda Kongresine ounluu eitli Amerikan kurulular tarafndan masraflar denerek
davet edilen delegeler, o zaman hayatta olan Bakan Kennedy ile Hindistan Cumhurbakannn konuma
larn dinlemek zere bir salonda toplandklar zaman, bunlar arasnda ben de vardm. nce konuan
Hindistan Cumhurbakan, kararl konuuyor, muhta olmasna ramen ezilip bzlmyordu. Yiyecei
olann olmayana vermesi, kanlmaz bir lzumdu. Kennedy de buna itiraz etmiyor, Amerika'nn c
merte vermeye devam edeceini belirtiyordu. Kongrenin devam sresince Amerika'nn vermeye
devam edeceini fakat eklin hayli deieceini anladk. Teklif edilen yeni ekil o tarihte bize aykr
grnmemiti. Geri lkelerin yeteri kadar almadan, kaynaklarn ve olanaklarn deerlendirmeden
hazr yemelerine biz de karydk. nsan almal ve gcnce retmeliydi. Geri lkelerin ekilmeyen
topraklar tarma sokulur, kra topraklar sulanr, verimsiz arazi gbrelerinir, tohum slah edilir ve
ilalanrsa bu lkeler de iki milyar a insann beslenmesi iin byk bir katkda bulunabilecek ve retimi
etkileyen bir g haline geleceklerdi. Bu lkelerde modern tarmsal retim tekniinin benimsenmesi,
ara ve gerelerin, gbre ve tarm ilalarnn salanmas iin, bata Amerika olmak zere, btn ileri
lkeler ve FAO ile benzeri milletleraras kurulular elden geleni yapacaklard.
Geri lkenin iyi niyetli teknisyenine balangta ok olumlu grnen bu teklifler, bilim adamlarnn
nceden hazrlanm bilimsel raporlar ile genel kurula getirilip teker teker tartld ve karara
baland.
Dnya yeni ve kl bir yola gidiyordu. Artk herkes kendi halkn besleyecek ve bakalarna avu
amaya mecbur kalmadan gerek bamszla kavuacakt. O tarihte ben bile Amerikal dostlarmza
kar derin bir minnet duygusu hissederek yurduma dndm; Kafamda beliren phe odaklar dalma
ya ve erimeye balad. Alkla mcadelenin bu suretle mmkn olacana ve alk korkusunu yene
ceimize inanmaya baladk.
Oysa asl amacn ne olduu aradan alt yllk bir sre getikten sonra, bugn daha iyi anlalabili
yor. Toplumlar alk ve sava korkusunun basks altnda ezmeyi politika haline getiren kapitalist
ve emperyalist anlay, grn ve niyetini deitirmemitir. A olan ounluk ve savatan ylm
topluluklar, bugn eskisine nazaran daha byk basklar ve eziklikler iinde Amerika ile onun
ortaklarna bal kalmak, sevmeseler ve istemeseler de onlarla geinmek, smrmelerine rza gstermek
zorundadrlar. Byk bir tuzak olarak grdmz ve asl amacn baaryla gizlendii Dnya Gda
Kongresinden sonra uygulamaya konan yeni prensipler u ekilde zetlenebilirler.
(**) Btn geri toplumlar ile onlar yneten hkmetlerin alk ve sava korkusunu bas-
ks altnda tutulmas vazgeilmez bir zorunluluktur.
(**) Korku ve basknn srdrlmesi iin elden gelen her ey eskiden olduu gibi srd-
rlecek ve bunun iin propaganda yaplmaya devam edilecektir. Bu iki nemli korkuyu
canl rnekleriyle ayakta tutabilmek iin Dnya'nn bir veya birka kesinde sava de-
vam etmeli ve alk tahribatn yapmaldr.
(**) ABD ve dier emperyalist lkeler a olan blgelere gstermelik yiyecek yardmlar ve
sava blgelerine de asker ve silah yardm yapmaya devam edeceklerdir. Fakat aktif sava
ve dinamik alk blgelerinde ya da kalknma hevesine dm geri kalm toplumlarda,
Emperyalizmin iyice kontrol edemedii milli gelimelere msaade edilmemelidir. Sava
blgelerinde silah, alk blgelerinde yiyecek veya yiyecek retimine yardmc olacak,
gbre, tohumluk, damzlk, teknik, ara ve gere kaynaklar srekli olarak Amerika'ya
yakn sermaye evrelerinin ve dolayasyla Amerika'nn kontrol altnda kalmaldr.
retim ve savunmada insan ve makine gcnn nemli bir yeri olmas dolaysyla, insan
gcnn kayna olan besinlerle, makine gcnn kayna olan petrol, kmr ve hatta
atom gcnn Washington'dan kontrol edilebilmesi bir zarurettir. Washington istedii
zaman besin retimini baltalayarak insan gcn ve petrol ikmalini kstlayarak maki-
ne gcn sfra yaklatrabilmeli ve direnme eilimi gsteren toplumlarda alk yarata
bilmelidir.
Makinenin tamirinde kullanlan yedek paralar ile insanlar alamaz hale getiren hasta-
lklarn tedavisinde kullanlan ila behemehal Amerika ile ortaklarnn elinde bulunmal
ve bunlarn fiyatlar zerinden toplumun gelimesi kontrol edilirken, bir taraftan da ka-
pitalistlerin arzuladklar seviyede gelir salanabilmelidir.
(**) Geri lkeyi emperyalist lkelerin bir iftlii gibi kullanmak ve bu lkede kapitalist
evrelerin ihtiya duyduklar miktarda, tarmsal hammadde retirken insanlar rgat gibi
altrarak glerinden yararlanmak mmkndr. Bu takdirde bu lkeye gbre, tarm
ilac, ara ve gere satlacak, paralar pein olarak ya da uzun vadeli yksek faizli se-
netlerle tahsil edilecek, daha sonra da bu rnlerin fiyatlar tekeller aracl ile kontrol
edilerek insanlar bedavaya yakn bir cret karlnda altrlacaklardr.
Bunun iin geri lkelerde kamuoyunu etkileyebilecek bir grup insan Amerikan taraftar
kiiler haline getirmek, mmknse hkmetleri Amerika'nn etkisine sokmak, kalknma
istei yaratmak ve kalknmann yabanc lkelerden getirilecek yeni tohumluklar, damz-
lklar, gbre, ila, ara ve gerele mmkn olacana inandrmak lazmdr. Eitim bu
esaslara gre dzenlenmelidir. Bu yolda hareket edilirse, korku yerine sevgiyi ve nefret
yerine gveni yerletirebilir, Amerikan aleyhtar cereyanlar hafifletebiliriz.
nsanlarn emperyalist uygulamalardan korkmalar ya da bu uygulamalar tehlikesiz far-

zedecek kadar uyuuk bir hale getirilmeleri, yaklak sonular yarataca iin, bir defa da
bu ekil deerlendirilmelidir. Tohumluk, damzlk, gbre, ila, ara ve gere kaynaklar
bir anahtar gibi emperyalistin elinde bulundurulacak olursa, retimi sermaye ve dier
ihtiyalar zerinden kredi oyunlaryla Washington'un isteklerine gre ayarlamak ok ko-
laydr.
(**) Tohumluk, damzlk, gbre, ila, ara, gere fiyatlar ile kredi faizleri yksek tutu-
lacak ve geri toplum bir kalknma psikozuna sokulacak olursa, evk ve gayretle alr.
Borlarn demek ve bamsz olmak istei duyar. Fiyatlar ve rn karlklar baz yl
yksek, baz yl dk tutulacak ve retici ile tketici ya da ihracat arasna sokulacak
Amerikan taraftar araclarn karlar korunacak olursa, bu suretle salam ve istikrarl
bir pazar kurulmu, Amerikann bu toplum zerindeki nfuzu gelitirilmi olur.
Tuzak
135
(**) Mahalli para karl silah veya yiyecek verme usul yava yava terkedilmelidir.
Bunun yerine yars mahalli para karl ve yars dolarla denecek faturalar veya yk-
sek faizli bor senetleri dzenlenmeli, geri lkelerin rettii rnler kalite bakmndan
Amerika'nn rnleri ile rekabet olanana sahip ise, bu eit rnlerin retimi ksmen
veya tamamen kstlanmaldr. Bu da milletleraras pazarlarla geri lkede yaplacak
operasyonlarla gerekletirilebilir.
Herbiri, bir dierinden ok daha korkun olan bu prensipleri geri lkelerin yneticileri ile
teknisyenlerine elenceli bir hava iinde, isim yapm bilim adamlarnn yardmlaryla yutturan
emperyalistler, son alt ylda hayli ilerleme kaydettiler ve tuzaklarna pek ok masum topluluu drerek
iliini kemiini emebildikleri kadar emdiler. Geri lkelerde iktidara getirilen Amerikan taraftar
hkmetlerle, yaratlan Amerikadan yana sermaye ve fikir gruplar, bu smrnn srdrlmesine
yardmc oldular ve Amerika'ya anak tuttular. Bu uygulamalara kar kan ve gerei anlad iin
direnen aznlk polis copu, alk ve lm tehdidi ile susturulmaya ve komnist olduu ilan edilerek
halkn gznden drlmeye mahkm edildi. Bir Trk dostu ve Trkiye'yi seven bir teknisyen olarak
tandmz milletleraras mavirler piyasasnn canl simalarndan Baade'nin, Dnya Gda Kongresine
sunduu raporlardan, baz pasajlar almak ve uzun bir sre Planlama Dairesine ba mavirlik eden
Tinbergen ile AID misyonunun Trkiye'deki uygulamalarn izlemek, bize Dnya Gda Kongresinin
getirdii yeni ilkeler ile lkemizdeki uygulamalar arasndaki ilikiyi ak olarak gsterecektir. Dnya
Gda Kongresinde yalnz Trkiye deil, yzlerce geri toplum tuzaa drlm ve bilim adamlar
tarafndan kandrlmtr.
Trkiye'de uzun sre kalm olduu iin lkemiz ve sorunlarmz hakknda geni bilgisi olan Prof.
Dr. Fritz Baade 1959 ylnda Akdeniz Kalknma Projesi iinde, Trkiye'nin zel raporunu hazrlayan
ekibe bakanlk etmitir. Daha nce 1934 1946 yllar arasnda hkmetin ba maviri olarak hizmet
alm ve iimizi dmz renme imkan bulmutu. 1946dan sonra da Trkiye'den ayan kesmeyen
Baade, zel ekonomik mavir olarak on defa yurdumuza gelmi, 1960 ylnda Avrupa Prodktivite
Ajans'na lkemiz hakknda bir rapor daha vermitir.
Baade, halen Kiel'de Trkiyenin fahri bakonsolosu olarak vazife grmektedir. Geenlerde Trk
Alman Dostluk Cemiyetinde yapt bir konumada byk tandm. Bunlar Atatrk, smet nn
ve Celal Bayar'dr. dedii iin dinleyiciler arasnda bulunan Trk renciler kendisine yuh ekmiler
ve protesto etmilerdir. (Yeni stanbul, 20 Nisan 1969)
Baade'nin Dnya Gda Kongresine sunduu 2 Nisan 1969 gn ve WFC/63/CP/IIA/la sayl Tarmn
Ekonomik Kalknmada Rol ve Milli Planlamann Kalknmada nemi balkl raporu incelenip de
Trkiye'nin bugnk gerekleri iinde deerlendirilince, 12 yl Trk ekmei yemi ve Trkiye zerinde
hayli bilgisi olduu anlalan bu teknisyenin amac daha iyi ortaya kmakta ve rencilerin kendisine
Yuh ekmekle yanl hareket etmedikleri anlalmaktadr.
Emperyalistler milliyeti ne olursa olsun, belirli bir lkeyi smrmek istediler mi kolayca birlemek
te ve iyi bir cret teklif edildii takdirde milletleraras mavir piyasasnn muteber simalar, kanlar
d rapor yazarak zavall geri lkeleri artmak iin smrgecilere yardmc olmaktadrlar.
Baade, saylar 100'e ulaan geri kalm lkeleri raporunda iki ana gruba ayrmaktadr. Bunlar:
(**) Yiyecek retim ve art oran nfus artna eit veya nfus artn aan lkeler.
(**) Yiyecek retimindeki art oran nfus art kadar hzl ve yksek olmayan, byle
olmasna ramen arta elverili grlen lkeler
olarak snflandrlyorlar. kinci gruba dahil lkeler olarak mtalaa edilen Trkiye, Pakistan ve Hin
distan geri kalan 100 gelimekte olan lke arasnda yiyecee ilikin meseleleri ok ciddi olan lkeler
olarak tanmlanmaktadr. Aslnda bu lkeye ran ve Irak' da katmak gerekir. Fakat gerek ran ve Irak
petrolden nemli gelirler salayabildikleri iin, yiyecek aklarn ithal yoluyla karlayabiliyorlar.
Trkiye, Pakistan ve Hindistan saylar 100 kadar olan geri lkelerden yalnz olmakla beraber,
bunlarn nfuslar toplam geri lkeler nfusunun yarsna yaklamaktadr. Bu lkeler halkn beslemek
iin, ABD Hindistan'a 4 milyon ton, Pakistan'a 1,5 milyon ton ve Trkiye'ye 1 milyon ton tahl ver
mekte ve bu yardmlar PL 480 kanal ile yapmaktadr.
Dnya Gda Kongresine sunduu rapor bylece devam eden Baade, ABD'nin bu lkelere yalnz tahl
satmakla yetinmediini bunun yannda ya ve dondurulmu tavuk eti gibi retim artklar da verdiini
ve 1960 ylnda lkeye yaplan yiyecek yardm karlnn 600 milyon dolar atn belirtiyor. 600
milyon dolar, ABD'nin btn Dnya'ya yiyecek olarak yapt yardmlarn yarsn amaktadr. Kald ki
bunlarn karl o tarihte mahalli parayla denmekte ve ok cmert bir toplum olan ABD bu paralarn
bu lkeler halknn kalknmas iin yatrmlarda kullanlmasna da msaade etmekteydi.
Amerika hesabna bir Amerikaldan ok daha msait konuan Baade, bu lkelerdeki yiyecek
ihtiyacnn statik deil dinamik bir durum gsterdiini iaret ettikten sonra, Trkiye'deki ihtiyacn
gelecek 5 ila 7 yl iinde bugnk ihtiyacn iki, kat artacana iaret etmektedir. Bu lke arasnda
Trkiyenin durumunu hepsinden daha ciddi olarak mtalaa eden eski hkmet ba maviri, artc
birok aklamalar yaptktan sonra, bata Trkiye olmak zere bu a lkenin derdine are olacak ve
A.B.D. ile dier emperyalist lkelerin ilerine de uygun decek baz zm yollar gstermektedir.
(**) Suni gbre
(**) Tarm lalar
(**) Borlanma ve kredi
(**) Sulama
Bu lkenin verimi artrp karnlarn doyurabilmeleri iin bu gibi arelere bavurmalar

gerekmektedir. Raporda, sz edilen lkelerin yneticileri ile bilim adamlarnn bu tavsiyelere inanmalar
iin Baade elinden geleni yapyor ve bize baz rakamlar veriyor. Trkiye, Pakistan ve Hindistan'da
hektar bana den nitrogenli gbre miktarnn 1 Kg. dan az oluu dolaysyla verimin hektar bana
800-1600 Kg. arasnda deitiine iaret ettikten sonra, bu miktarn Msr'da 50 Kg. civarda olmas
dolaysyla 5000 Kg. olduunu aklayan Baade, gbre fabrikalarnn reklamn yapmaktadr.
(**) Baade, bir lke 20 dolara ithal edebileceimiz miktarda gbre ile 80 dolarlk deere
tekabl edebilecek tahl retilebilecektir, diyor.
(**) Baade'ye gre 1 ton tahl bceklerden veya dier zararllardan korumak iin kul-
lanlacak Pesticide (tarm ilac) nn maliyeti 2 dolardr. Oysa bu yzden kaybedilecek
tahln fiyat 40 misli fazla, yani 80 dolardr.
(**) Sulama ve dier yan tedbirler verimi % 200300 orannda artrabilir.

Tuzak
137
(**) Trkiye'de 40.000, Pakistan'da 100.000 ve Hindistanda 500.000 kye ulamak ve

ky halkn eitmek lazmdr.
Baade'nin tavsiyeleri bylece devam ediyor. Bunlar yek nazarda insana ok makul grnen
ekonomileri gl toplumlarn da uyduklar geerli kurallardr. phesiz bu tavsiyeler yalnz Baade
tarafndan yaplmakla kalmam, planl bir ekilde genel kurula empoze edilmitir. Netice de geri lke
ler retimi artrp, karnlarn doyurabilmek iin bata ABD olmak zere ileri lkelerden
(**) Gbre
(**) Tarm ilac
(**) Kredi
(**) Ara ve gere
(**) Tohumluk
(**) Damzlk
(**) Yabanc uzman
(**) Planlama uzman
(**) Bar gnlls
ithal etmeye ve kalknma mitlerini yabanclarn gsterecekleri yolda aba sarfetmeye baladlar.
Byk tuzan asl amac da bu idi. Geri lkelerin Kongreye katlan bilim adamlar ile yneticiler
kendilerine empoze edilen yeni ekle inandrlm olarak uaklarna bindirilip, lkelerine yolcu
edildiler. Tam o gnlerde Washington Post gazetesinde A.B.D. nin eitli eyaletlerinden 40 tannm
imza ile bir bildiri yaynland.
Amerikan vatanda dedii vergilerle baka lkelerin tembel insanlarnn beslenmesinden bezmi
ve bkmt. Bu lkeler de, biraz gayret gstermeli ve retkenlii artrarak kendi insanlarnn kendi
kaynaklarndan beslenmelerini salamalydlar.
nsanlar doyurmak iin geri lke limanlarna tahl ve ya getiren Amerikan ileplerinin beklenmesi
onur krc oluyordu. Bundan dolay geri lke teknisyenleri lkelerine dner dnmez makaleler yaz
maya ve hkmetlerini yeni ekle inandrmak iin aba harcamaya baladlar.
Bunun bir sonucu olarak geri lkelere yksek faizle yeni krediler ald. Bu krediler karl
tohumluk, damzlk ve gbre ile tarm ilac verilmeye baland. Btn bunlar planlamak ve halka
retmek iin uzmanlar geri lkelere akn ettiler. Kylerdeki bar gnlls miktar hzla artrld.
Amerikallar geri lkelerin eitim rgtlerine bylece szdlar. Kalknma planlar yabanc uzmanlarn ve
AlD misyonlarnn grlerine gre kalp deitirildi. Baz geri lkelerde bu uygulamalar benimseyecek
Amerikan taraftar hkmetler iktidara getirildiler. Propaganda hemen her yerde iddetlendirildi. Sava
korkusu ile alk korkusu an en byk korkusu haline getirildi. Endstrileerek kalknmay aklna
koymu olan lkelerde, tarm kesiminde gerekli reformlar yaplmadan endstrilemenin mmkn
olamayacana dair bir akm yaratld. Montaj sanayiini kurmak iin bir sre nce endstrilemeyi
tavsiye eden yabanc uzmanlar ile misyonlar, Kongreden sonra az deitirerek, tarm kesiminde
yatrm yapma gereini savunmaya baladlar.
Dnya Gda Kongresi'nin eitli komisyonlarna sunulan yzlerce rapor ve kongreye hakim olan
Amerikal delegelerle yneticiler hep ayn prensibi savunuyorlard.
(**) retkenlii (prodktivite) artrmak lazmd
(**) Kullanlmayan topraklar kullanmak, ekmek, bimek gerekiyordu. Bunun iin para
lazmd. Dnya Bankas bunun iin kurulmutu ve geri lkelere para vermeye hazrd.
Dnya Bankas (World Bank) Teknik Komiteye sunduu WFC/63/BP/IBRD/IIB iaretli D

Yardmlarn Grevleri ve ekilleri isimli raporda Dnya Bankasnn bu yardmlar nasl yapaca ve o
zamana kadar baz lkelere ne ekilde yardm ettii uzun uzun anlatlyordu. Ayn bankann yneticileri
nin idare ettii Milletleraras Kalknma Birlii, geri lke teknisyeni iin, anlalmas g bir dzen iin
de alarak, geri lkeler reticilerine krediler veriyor ve daha sonra da bu kredilere karlk yksek faiz
aldktan baka, ye lkelerin satmadklar mallar bu lkelere satyor ve mkemmel bir pazar haline
getiriyordu. Fakat biz bundan alt yl nce, kongreye katlan btn geri lkeler teknisyenleri gibi, tek
lifleri ok olumlu karlyor ve gerekten yiyecek retimini artrarak ala kar savamann tek ama
olduunu zannediyorduk.
Aradan geen alt yllk sre, yurdumuzda ve Dnya'da olup bitenler, Amerika Savunma Bakan
McNamara'nn Savunma Bakanlndan ayrlp Dnya Bankas'na genel mdr olmas, asl savan bu
banka vastasyla verildiini bize retti.
Dnya Bankasnn, Dnya Gda Kongresine sunduu enteresan raporda Sudan lnn Sulanmas,
Konya'daki toprak almalar, Uruguay'daki Hayvan Islah Projesi, Hindistan ve Pakistandaki eitli
tarmsal projelerin desteklenmesi, Teknik Yardm Programlar hakknda geni bilgiler verilmektedir.
Fakat o gn, bugn Dnya Bankasna faiz demeniz ve boazna kadar borca batm olmann
tesinde bu lkelerin hemen hibirinin alktan kurtulduuna ahit olmadk. Alt yl nceki Dnya
Gda Kongresinden, bir srayla 1969 Trkiye'sinde bu bankann bize empoze ettii bir projeye
kadar gelebilirsek, hem Dnya Gda Kongresinin amalarn ve hem de Dnya Bankas'nn smr
rgtndeki asl yerini daha iyi tanyabileceiz. Daha 1959 ylnda 7 milyon dolarlk bir kredi aarak
Uruguay'a 1000 damzlk sr ve bir yabanc uzman ekibi ile girmi olan Dnya Bankas mensuplar,
dolaysyla Amerikallar, o gn, bugn bu lkeden nemli miktarda faiz tahsil etmi ve verdikleri paray
oktan geri almlardr. Fazla olarak Uruguay hkmeti bugn de Dnya Bankasna borludur ve uzun
yllar borlu kalacaktr. Aradan yllar getikten sonra, 1963 ylnda Dnya Gda Kongresinde ekilen
tohumlar bugn Trkiye'de iek ayor.
Dnya Bankas Trkiye'ye 350 milyon dolarlk bir kredi amtr. Bu kredi karl Trkiye
Dnya Bankasna ye lkelerden damzlk st inei ithal edecek ve tahminen 10.000 inekle Trkiye
hayvancln kalkndracaktr.
Trk veterinerlerini ve bilim adamlarn hayretlere dren bu proje, Devlet Planlama Dairesinde
kalplanm ve bir Bakanlar Kurulu Karar ile uygulamaya sokulmak istenmitir. Olup bitenlerden,
sorumlu meslek olarak veterinerlerin, kurulu olarak Veteriner leri Genel Mdrl ile dier
veteriner kurulularnn haberi bile yoktur. Gemite Avrupa'dan getirilen stn verimli damzlklarn
Trkiye'de yem ve bakm koullar dolaysyla ksa sre iinde verimden dtkleri, bir sre sonra
dejenere olduklar ve hastalanp ldkleri ok grlmt. Bu defa yurda sokulacak olan 10.000
inei de benzer akibet beklemektedir. Fazla olarak bugn bile Trkiye'de bir yem a vardr. K
aylarnda hayvanlarmz yemsizlik ve alktan lmektedirler. thal edilecek olan stn verimli
hayvanlar Trkiye'de yemleyebilmek iin yem stoklarna ve kaynaklarna ihtiya vardr. Bunlarn
Tuzak
139
hibiri dnlmemi, planlanmam ve seim ncesi devrede 10.000 cins inein yurda sokularak halka
krediyle datlmasnn tesinde hibir mesele incelenmemitir.
Fazla olarak Trkiye 3.5 milyar TL. borlandktan sonra bankaya yzde 6.5 faiz deyecek ve bu
paray banka idarecilerinin isteklerine uygun olarak harcayacaktr.
Uzun zamandan beri bankann yeleri olan baz Avrupa lkelerinde elden karlamayan bir damz
lk inek fazlas olduu biliniyordu. te banka bu operasyonla bu inekleri Trkiye'ye aktaracak ve fa
kir Trk halknn srtndan Avrupallara para kazandracaktr. Sonra bu hayvanlar hastalanacak ilalar
Amerika'dan, a kalnca yemleri de Amerika'dan gelecektir.
Durumu daha iyi anlayabilmek iin Trk toplumuna Hayvancl Gelitirme Projesi ad altnda
yutturulmaya allan ve aslnda ABDnin Trkiye'deki karlarn gelitirme amac gden ykc proje
hakknda Veteriner Fakltesi Profesrler Kurulu'nun neler dndn, bu faklte tarafndan basna
aklanan bildiriyi buraya aynen aktararak renmeye alalm:
(**) Her yl 1.250.000 sr ve 1.000.000 koyunun besiye alnmasn hedef tutan, bir hay-
vanclk gelitirme projesi hazrlanm, bunun amalar, uygulama esaslar ve tekilat d-
zeni 4 ubat 1969 tarihli Resmi Gazete'de yaynlanm bulunmaktadr.
Devlet Planlama Tekilatnn, hayvancl ve dolaysyla ekonomimizi nemli lde et-

kileyecek byle bir program hazrlarken niversite ile ibirlii yapmam olmas, uy-
gulanan esaslarn tespitinde, isabetsizliklere, tutarszlklara ve yurt gerekleriyle elien
hatalara yol amtr. Hayvancl gelitirmek iin seilen yolun, fayda yerine zarar ge-
tirmesinden endie eden fakltemiz, aadaki grlerini ilgililere ve kamuoyuna duyur-
may grev saymaktadr.
(**) Raporda halen 4 milyon ton civarnda olan st retimimizin 30 ylda 20 milyon tona
ykseltilmesi ngrlmektedir. Bugn bile hayvanlarmz ihtiyalarnn ok altnda bes-
lenirken ve yem retimindeki art ok yavaken, 20 milyon st retiminin gerektirecei
yemin salanmas beklenmemelidir. Esasen raporda konunun bu ynne hi deinilme-
mi olduu dikkati ekmektedir.
(**) Hazrlanan rapora gre, on yl iinde 200.000 ba saf kan inek mevcudunu gerek-
letirmek iin, damzlk ithali ngrlmektedir. Bu hedefin gerekletirilmesi iin, on yl
iinde en az 100.000 inein ithal edilmesi lazmdr. Bu ithalat iin lzumlu dviz kayb bir
yana getirilecek ineklerin yetersiz beslenme artlarnda verimli bir fayda salamayaca
bugne kadarki tecrbelerle bilinmektedir. Bu sebepten inek ithali snrl bir seviyede
tutulmaldr.
(**) Buna karlk, yerli ineklerimizin halen Trkiye'de mevcut saf kan kltr rk bo-
alarla suni tohumlama metodu ile melezlenmesi sonunda elde edilen ileri kuak, melez
inekler, hem arzu edilen yksek verimi salayacaklar ve hem de yurt artlarnda yaama
glerini muhafaza edeceklerdir. Bu husus fakltemizce sahada yrtlen aratrmalarla
belirlenmi bulunmaktadr.
(**) Raporda, 1974 ylndan itibaren her yl 1.250.000 sr ve 1.000.000 koyunun besi-
ye alnaca belirtilmektedir. Bu operasyonun gerektirdii yem dikkate alnmamtr.
Besicilikte yem yzde 70 orannda etkiye sahip olduuna gre, projenin besi hedefleri de,
st retim hedefi gibi hayaldir.
(**) Hayvanclmz tmyle gelitirmeyi hedef tutan bu programda her yl ithali ile 150
milyonluk dviz kaybna sebep olan Merinos yapas retimi ile klasik ihra rnmz
olan tiftik retimine yer verilmemi olmas nemli bir eksikliktir.
(**) Yksek Planlama Kurulu Raporu, hayvancln gelitirilmesi iin lzumlu hayvan
slah, yem retimi ve mera slah, hastalklarla sava, fiyat politikas, kredileme ve pazar-
lama hizmetlerinin yaplmas tedbirlerini koordinasyonu salayc ve tutarl br ekilde
getirmemektedir.
(**) Rapor, Uygulama Esaslar blmnde hayvancln eitli hizmetlerini gren kuru-
lularn kendilerine tekilat kanunlar ile verilen grev ve yetkileri zedeleyici kurulular
arasnda gereksiz srtnmelere yol ac ve bu nedenlerle ileme yeteneinden yoksun br
tekilat dzeni getirmektedir.
(**) Hayvancln teknik ve ekonomik hizmetleri ile ilgili bulunmayan Trkiye eker
Fabrikalar A.O.n, Proje cra Kurulunda yetkili sorumluluk klmann gereini anlamak
gtr. Bu ortakln ne kurulu amac, ne alma dzeni ve ne de personel yaps, hay-
vanclk projelerinde sorumluluk almasn gerektirecek nitelikte deildir. Ayrca konu ile
dorudan doruya ilgili Veteriner leri Genel Mdrl ve Et ve Balk Kurumu gibi
besicilik konusunda programlar baar ile yrtmekte olan kurulular olmasna ramen,
raporun Trkiye eker Fabrikalar A.O. na besicilik projelerinin hazrlanmas yrtl-
mesi ve kontrol grevini vermesi ve bu ortakln Devlet Planlama Tekilat Kalknma
Fonu ile desteklenmesi tedbirini getirmesi isabetsiz bir tercihtir.
(**) Sonu olarak, Yksek Planlama Kurulunun Hayvancl Gelitirme Proje Hedefleri
ve Uygulama Esaslar konulu raporunun ve bununla ilgili kararnamenin yukarda ak-
lanan bilimsel, teknik ve idari aksaklk ve tutarszlklar olduu, ayrca yrrlkteki te-
kilat kanunlar ile elime halinde bulunduu kansndayz. Fakltemiz bu mahzurlar
giderilmedii takdirde, hazrlanm olan projenin verimli bir ekilde yrtlemeyecei,
aksine gereksiz zararlara yol aacacan belirtmeyi bir grev saymaktadr.
23 Nisan 1969 gnl Ulus Gazetesinde tmyle yaynlanan bu bildiri dier gnlk gazetelerde ksa
bir haber eklinde verilmi ve basn ile toplum, inek ithali zerinden omuzlarna yklenecek olan bor ve
klfet miktarn hibir zaman anlayamamtr. Oysa ki yzde 6.5 faizle bu projenin finansman iin Trk
milletinin srtna yklenecek olan bor torunlarmza kadar intikal edecek, bugne kadar Avrupallar
ile Amerikallarn smrd Trk toplumunu bu defa da Avrupa meneli st inekleri smrlm
olacaklardr. Anayasaya Koruma Kanunu, TRT Kanunu, Seim Kanunu gibi kanun tasarlarn tartp
kamuoyunun btn dikkatini zerinde toplamakta ok usta olan muhalefet ve iktidar politikaclar, inek
ithali meselesine gereken nemi vermediler. Aydn evreler, inek ithali meselesiyle uramaktansa, sa
ve sol tartmay srdrmeyi ye grdler. Bylece 1963 ylnda Washington'da planlanan uygulamalar,
Dnya Bankas'nn bana gemi ve Vietnam Sava sresince Amerikan Savunma Bakanl yapm
olan Mc Namara tarafndan baaryla uygulamaya konuyor, Trk halk bir daha kazklanyordu. Daha
nce Sessiz Sava isimli kitabmzda (Kotrk, Osman N., Sessiz Sava, Ararat Yaynevi, 1969)
Tuzak
141
ayrntlar ile aklamaya altmz Sonora-64 projesi ile bu defa sahneye konan nek thali projesi
karlatrlacak olursa her ikisinin hazrlan ve uygulan ekilleri arasnda nemli benzerlikler tespit
edilecektir.
Bu eit abalar, Avrupa'daki inek fazlasn Trkiye'ye aktararak, Dnya Bankas hissedarlarna
milyonlar kazandrmann tesinde, Trkiye'de bir yabanclatrmann gerekletirilmesi iin yararl
ve etkili olmaktadrlar, Tohumluk buday, damzlk inei kendine yabanc ve dardan ikmal edilen
Trkiye'de el atlmayan ve gereince yabanclatrlamayan bir insanlar kalmaktadr. Bu insanlar
da kendilerine yabanclatrmak iin kltr emperyalizminin btn silahlar seferber edilmi ve
Trkiye yozlatrlmtr. Artk, rak yerine viski ien bir sosyete ve zeytinya yerine margarinle
beslenen bir kyl, alvar yerine mavi Amerikan pantolu giymeye balayan bir ii grubu, zeybek
yerine ye ye mziini tercih eden bir genlik yaratlmaktadr. Baz ii kurulularnda cemiyetlerde
ve teekkllerle niversitelerde Amerika ar basmakta bu kurulularn yneticileri Amerikan az
ile konumaktadrlar. Ekmeklik buday, inei, sr, insan yabanclam bir Trkiye'ye ilelebet
Trkiye demek zamanla zorlaacaktr. Otomobillerin benzini, budayn gbresi, hayvann yemi
Amerikadan gelecek ve hastalanp yataa den insanlar Amerikan ilalar ile kazklanacak olursa,
Trkiye uzaktan ynetilecek demektir. nk bu kaynaklar kontrol altnda tutan emperyalist gler,
istedikleri zaman Trkiye'de kendilerine kar belirecek hareketi, insanlar ve inekleri ekmeksiz ve
yemsiz, makineleri de petrolsz brakarak kontrol edebilecekler ve bu defa onlar alk ve sava
korkusunun etkisi altna sokarak yeniden sindireceklerdir. te 1963de Washington'da yaplan Dnya
Gda Kongre'sinde bu hedefe ulamak iin lzumlu hazrlklar yaplm ve geri lke yneticileri ile
bilim adamlarna yutturulmutu. Sonora'dan sonra Avrupal inekler Trkiye'ye byle girmektedirler.
Nisan 1969 ay ortalarnda Veteriner Fakltesi, Trk Veteriner Hekimleri Sendikas, Trk Veteriner
Hekimleri Birlii ve Dernei mterek bir toplant yaparak bir oldubittiye getirilmek istenen projeyi
uzun uzun eletirdiler ve bu toplantda bu projenin Amerikan Emperyalizminin yeni bir oyunu
olduunu ak seik syleyenler oldu. Veteriner Fakltesi retim yelerinden Prof. Dr. Afif Sevin,
Ulus Gazetesinde meseleyi enine boyuna aklayan bir yaz dizisi yaynlam ve olay kamuoyuna
duyurmutur. (Ulus Gazetesi, 2225 ubat 1969).
Baka gazetelerde baka yazarlar da konuya deindiler. Fakat Sonora budayn davul zurna ile
yurda sokarak topluma byk zararlar vermi olan Tarm Bakan Dada, inekleri de baka bir usulle
ithale kararl grnmekte ve btn bunlara aldrmamaktadr.
Daha Dnya Gda Kongresi sralarnda planlanm olan bu uygulamalar Alk Korkusunun
yayld ve bulatrld btn lkelerde, korku ve bask zemini zerinde uygulanacak ve toplumlar
deyemeyecekleri borlarla faizler altna sokulurlarken, emperyalist lkelerin satamadklar her ey
iin ak pazar olarak kullanlmaktan kurtulamayacaklardr.
Bu rnei verdikten sonra, bu kitapta ve bu kitaptan nce yaynlanm bulunan Sessiz Sava
isimli kitabmda aklanan eski ve yeni smr projeleri hatrlanarak, Dnya Gda Kongresinin
getirdii yeni uygulama ekli eletirilecek olursa u durum dikkati ekecektir.
1. Yeni smrgeciler, geri lkelere artk tahl ve ya gibi yenmeye hazr yiyecekler ver-
me usulnden yava yava vazgemek istemektedir. Ya da bu eit yardmlar ve satlar
yannda, bir de retimi etkileyecek olan n maddeler (gbre, tarm ilalar v.b.) ile ara
gere (traktr, yedek para v.b.), ayrca yksek faizli ve uzun vadeli kredi verme ekline
nem verilmektedir.
2. Bundaki asl amac sezmek zor bir i deildir. Alk korkusunun ve sava basksnn
etkisi altna sokulmu olan geri topluluklarn ounda lkeyi yneten hkmetler zaten
Amerika'dan yanadrlar. Bunlar yeni borlar altna girmeye ve yeni senetler imzalamaya
amade durumdadrlar. Halka gelince halk atr ve alktan yldrlmtr. Yiyecek reti-
mini artrmay hedef tutmu gibi grnen her projeyi, cahil ounlua kabul ettirmek ve
yksek faiz ile yanl operasyonu makul gibi gstermek zor bir i deildir. Bu eit giri-
imlerle geri lkeye sokulan yabanc tohum, damzlk ve benzeri projeler, gbre, ila yem,
ara, gere, yedek para zerinden gene de emperyalistlerin kontrol altndadr. Bu ana
ilkel maddeleri kontrol ederek, proje kontrol edilebilir.
3. Savatan hemen sonra eitli projelerle geri lkelere ve savatan zarar grm Avrupa
lkelerine satlan retim artklar, zellikle PL-480 kanalyla yaplan yardmlar hibir
lkede ferahlk yaratmamt. Bunlarn lkenin retim gcn baltalad ve bu eit
yardmlar karl denen mahalli parann da ABDnin o lkelerdeki sermaye gcnn
artrlmasna yatrld biliniyordu.
Fazla olarak Amerika bu paralarla yardm ettii lkelerin i ilerine karyor, eitimden
tarma kadar her kesimde parayla salad bir hegemonya kurabiliyordu. Bundan dolay
geri lkelerde PL-480 yardmlarna kar bir tepki ve direnme balamt. Biz de bu eit
yardmlara kapmz atk. thal ettiimiz ya zeytinciliimizi, tahl ise tahl retimini
yere sermekten baka hibir yarar salamamt.
Bunlar yakndan bilen emperyalist lkeler Dnya Gda Kongresinde, teklif edildii zaman geri
lke idarecilerinin ve politikaclarnn kolayca kabul edecekleri, kendi halklarn avutup kandrmak
iin istismar ederek kullanabilecekleri, yeni bir forml buldular. Bu yeni forml geri lkeleri bir deil
birka ynden smrmeyi mmkn klaca iin, emperyalistlerin de houna gidiyordu. te Dnya
Gda Kongresi bu yeni forml empoze etmek iin dzenlenmi bir tuzaktr.
O zamana kadar geri lkeler halkn retim artklar ile beslemekte olan ileri lkeler, Dnya Gda
Kongresinde az deitirdiler. O tarihten sonra geri lkelere, muhta olduklar yiyecekleri kendi
topraklarnda kendi imkanlaryla retmeleri iin ortam hazrlayacaklar ve bu maksatla,
(**) Kredi vereceklerdi,

(**) Tohumluk ve damzlk vereceklerdi,
(**) Uzman ve Teknisyen yollayacaklard,
(**) Gbre, ila, ara, gere vereceklerdi,
(**) Gerekiyorsa rnlere pazar bulacak ve planlama ilerine yardmc olacaklard.
Bu kalp deitirmenin gerekesi de bulunmutu. nk Dnya ala gidiyordu. Alktan kurtul

mak iin, geri toplumlarn elindeki btn toprak kaynaklar kullanlmal ve insan gc deerlendiril
meliydi. Bu tertibe 1963 ylnda bu kitabn yazar dahil birok geri lke teknisyeni samimiyetle inand
ve bylece kandrlm oldular. Oysa bu yoldan eskiye nazaran daha baml bir elik ember iine
sokuluyorduk. Bu emberi krmak Trkiye dahil birok geri lke iin ok daha zor olacakt.
1963den nce geri lkeye yalnz retim art yiyecek maddesi satan ve bunu satabilmek iin
bazen taviz vermeye de raz olan emperyalist, Dnya Gda Kongresinden sonra, kredi iin bavuran
geri lke yneticilerini ayana drebildi. Bu kredileri alanlar yksek faize ve kredi karl satn
alacaklar ihtiya maddelerinin cins ve miktar ile al veri yaplacak lkelerin, borcu veren tarafndan
saptarlmasna, yabancnn i ilerine burunlarn sokarak tarm politikalarn kendi karlarna uyarl
Tuzak
143
bir ekilde planlamasna rza gsterdiler. nki onlar da alm olduklar kredileri veya bu krediler
karl satn aldklar ihtiya maddelerini semenlerine peke ekerek muhalefeti ypratyor ve
kendi semenlerine g kazandryorlard. Borlar uzun vadeli borlar olduu iin, i banda bulunan
hkmetler bu kredilerle g kazandlar ve borcun denmesi iini de torunlarna kadar uzayp giden
sonraki kuaklara devrettiler. Bu suretle smrgeci, btn alacakllar gibi, geri lke zerinde yllarca
srecek, paraya ve borca dayal bir hegemonya kurmu ve o lkelere girmi oluyordu.
Borlanma ile balayan ilikiler, daha sonra askeri ilikiler ve siyasi ilikiler halinde geliti ve
serpildi. Fakat borlanan lkelerin hibirinin bugne kadar alktan kurtulduklarn ya da kendi
yalaryla kavrulma olanana kavutuunu grmedik.
Dnya Gda Kongresinden sonra uygulanan bu kabil projeler, yoksulluu ve al daha yaygn bir
hale getirmekten baka hi bireye yaramam geri lkelerde ounluk srnrken, krediler, krediler
karl ithal edilen gbre, ila, tohumluk, damzlk gibi ihtiya maddeleri zerinden para kazanarak
refahn zirvesine trmanm bir komprador snf tremitir. Aznlkta olan bu snf ile srnen ounluk,
hemen btn geri lkelerde bouma halindedir. Bize kalrsa dzeni deitirme istei ve bozuk dze
ni koruma abas, Dnya Gda Kongresinde tohumlar atlan yeni kalbn doal rndr. Bylece
her geri lkede yaratlan alar ve toklar sonuna kadar atacaklar, emperyalist lkelerin karlarnn
rahata srdrlmesi iin bu bouma srdrlecektir. u gnlerde, geri lkeler smrgecilere her za
mankinden daha ok hara demenin ezgisi ve basks altndadrlar. Bu yeni dzen ayrca btn geri
lkelerin Washington'dan ynetilmesini de imkan dahiline sokmutur.
Bata ABD olmak zere onun dmen suyundaki dier kapitalist ve emperyalist lkeler 1963 yln
da Dnya Gda Kongresi ile tuzaa drdkleri birok geri lkeyi tpk bir iftlik gibi kullanyorlar.
Geri lke insanlar ile kendi topraklarnda rgat veya yanc gibi almakta rettiinin yardan fazlasn,
hara olarak smrgecilere teslim etmektedirler.
Biz geri lkelerde iktidar ele geirmi olan Amerika'dan yana iktidarlar da, bu iftliin kahyalarna
benzetiyoruz. Bunlar Amerika ile anlamalarn yapmakta ve iftlie Amerikal yneticilerin istedikleri
kalb vermektedirler. Planlama dairelerine yerletirilmi olan yabanc mavirler ile Amerikal uzman
lar bunun gerei gibi yaplp yaplmadn yakndan kontrol edebiliyorlar.
Dnya Bankas, Dnya apndaki byk iftliin muhasebe brosu gibi almakta, tediye ve
tahsilat bu banka aracl ile yaplmaktadr. Geri lke insanna gelince, bunlarn durumu ukurova'da
aalar hesabna pamuk reten rgatlardan pek farkl deildir. Bu zavall insanlar, insan haklar evrensel
bildirisi, demokrasi oyunu ve iyi gnlerin gelecei midi ile avutuluyor, ok zaman karnlarn doyurmak
iin, afakla ie balayp, gn batana kadar almaya da raz oluyorlar.
Amerika'nn kara, deniz ve hava kuvvetleri btn Dnya'ya yaylarak bu iftliin jandarmaln
yapmakta, AID misyonlar her lkede olup biteni yakndan izlemekte, CIA ise espiyonaj ilerini
yrtmektedir.
Bu aklamalardan sonra Chicago'nun lks bir otelinde Amerika Tarm Bakan Orville L.
Freeman'n neden dolay al konu olarak setiini daha iyi anlayabiliyoruz. nki Dnya iftliinin
ba khyas olan bu zat, boaz tokluuna altrd milyonlarca insan, itahla yedii bir yemekten
sonra, korkutmak ve alk korkusu ile sindirmek zorundadr.
Sava tehdidi ile alk korkusu, rgatlarn boaz tokluuna altrlmalar iin etkili olmu ve
iftliin olay karmadan ynetilmesi iin Freeman'n yapt gibi zaman zaman istismar edilmitir.
Dnya Gda Kongresi'nin korku yayc etkilerini srdrmek ve rgatlar sindirmek iin, zaman zaman
aklamalar yaplacak, seminerler, sempozyumlar ve kongreler dzenlenecektir. Geri lkelerin bu
tuzaktan kurtulmalar kolay olmayacakt.
kiye blnm olan Dnya'mz iki byk iftlik gibi grnyor. Bunlardan biri Washington'dan,
bir dieri Moskova'dan ynetiliyor. Kendi dzenleri ve retim biimi farkl olan bu iki iftlik yarma
halindedir. Aalar rgatlarn alabildiine bunaltyor, ldresiye altryorlar. Byle olmasna ramen
patronlar sevmek ve onlara bal olmak lazmdr. Bunu yapmayanlar Vietnam, Macaristan, ekoslovak
ya rnekleri zerinden cezalandrlyor ve dzeni tehlikeye sokmadan almaya, kaderlerine raz ol
maya zorlanyorlar.
iftlik sahibi, istedii tarlaya (lke) istedii rn ekecek ve onlar hasat ederek pazarlayacak,
hissesini istedii oranda tahsil edecektir. Paraya boulmu, varlktan ne yapacan arm bir aznlk,
byk bir ounluun ensesinde boza piiriyor.
Alkla tokluk, varlkla yokluk arasndaki uurum her gn biraz daha derinleirken, geri lkelerde
hzl bir uyan kendini hissettirmeye balamtr. Zaman zaman Dnya kamuoyunu alk ve sava teh
didi ile yattrp uyuturarak ii bu noktaya kadar getirenlerin uykusunu karan da budur.
nmzdeki gnlerde iftlik dzenini korumak iin uykusuz geceler geirenlerin uykular
daha da kaacaktr. nki iiler, yksek renim genlii, kyller ve halk Dnya'nn her yerinde
hzla uyanmakta ve birbirlerine sabahtan akama kadar altklar halde neden dolay karnlarn
doyuramadklarn sormaktadrlar. Bu sorular aka cevaplandrmay yasaklayanlar, insanlarn gerei
dnerek bulmalarn engelleyemiyorlar.
Grevler, boykotlar, igaller iftlikleri bir utan bir uca kaplamaktadr. in kts benzer kurallara
gre, benzer amalarla, deiik ahslar tarafndan ynetilen ve smrlen iftliklerin her ikisinde de
bastrlmas g kprtlar balamtr.
nc bir iftlik (nc Dnya) yeni koullar iinde, yeni kurallara dayal ileri bir Dnya
yaratmaya alyor. Dnya Gda Kongresinde iyice uyutularak lkelerine geri gnderilen aldatlm
teknisyenler ile yneticiler teker teker uyanmakta, henz uyanamayanlar ise, uyanmaya mecbur
olduklarn hissetmektedirler. nki tabandan gelen bask herkesi uyaracak veya tasfiye edecek kadar
gldr.
te bu noktada, kongreden kongreye, baardan baarya koarak Dnya insanlarn a rgatlar

ve sahip olduklar lkeleri de iftlik haline getirmi olan mark emperyalistin iyi gremedii baz
gereklerden sz edebiliriz. i tkrnda bir iftlik aasnn rahatl ve umursamazl iinde bulunan
emperyalist lkeler yneticileri, ilerin ounu geri lkelerde kendilerini temsil eden yerli khyalara
terketmilerdir. Khyalar bugnk bozuk dzeni srdrp ceplerini tka basa doldurabilmek, efendilerine
her iin yolunda gittiini rapor ediyorlar. Trkiye'den geri ekilen ABD bykelisi Komer, lkemizde
aaya kar olan insan saysnn % 3 civarnda olduunu iddia ediyordu. Eski Amerika bykelisi
de byle konumaktadr. Filo stanbul'a geldiinde gsteri yapanlarn iki yz kiiden ibaret olduuna
inandrlanlar, aldatldklarnn farknda deildirler.
Onlar Trk halkn bir rgat gibi gryor, btn geri lkeleri de byle grmek istiyorlar. Onlar
tohumu, gbreyi, ilac ve krediyi verecek, siz retip ona teslim edeceksiniz. Baka bir proje ile Trkiye'
ye sokulan damzlk inekler, Trk kyls tarafndan Amerikan meneli yemle beslenecek ve rgatlar
iin bu safhasnda srtmalk yapacaklardr.
Tuzak
145
Sahillerimizi turistik otellerle donatp, yollarmz yapacak ve yabanclarn paa gnllerini

elendirmek iin gelecekleri ana vatanmzda, birka kuru iin ellerine bakarak onlara hizmetkrlk
edeceiz. Tarihin efendi bir toplumu bylece ezilecek ve doacak kuaklar ana rahmine dmeden
yok edilerek, doanlar da baka usullerle ortadan kaldrlarak, tarlalar traktrlerle srlmeye, srlar
makinelerle yemlenmeye balanacak, yeralt ve yer st kaynaklar ekonomik operasyonlar ve ikili
anlamalarla ele geirilip lkenin tapusu da ele geirilecektir.
Oysa gidi bunun tamamen tersinedir. Maalarna ayda 1000 TL tazminat eklenerek sesi soluu
kesilmek istenen veterinerler, yabanc inekleri Trkiye'ye sokmak isteyen Tarm Bakan Dada'a kar
koyuyor ve Veteriner Fakltesi grevini yaparak yanllar, aksaklklar halka duyuruyor. Sonora-64'
Trkiye'ye babalarnn iftliine yerletirir gibi yerletireceklerini zannedenler, geen yllarda nemli
tepkilerle kar karya kaldlar. smi Sonora Bahriye km olan Tarm Bakan, eskiden olduu gibi
tarlalarda davul zurna aldrp halay ekemiyor. Trkiye'ye geldii zaman babasnn iftliine gelmi
gibi davranp, ziyaretlerine ordu karargahlar ve niversitelerden balamak istemi olan Komer geldii
yere dnmek zorunda kalmtr. lhami Soysal giderayak, Trk genliine ve aydnlarna hakaret etmeyi
de denemi olan bu mark siyaset adamn zccaciye dkknna girmi bir boaya benzetti.
iftliklerine yeni khyalar yetitirme umudu ile kurduklar Orta Dou Teknik niversitesi,
antiemperyalist ve milliyeti hareketlerin oda oldu. Demek ki smrgeciler bir noktada yanlyor
veya khyalar tarafndan yanltlyorlar.
Onlar karlar iin sever grnenlerden baka kimse sevmiyor. kar iin adam sevenler ise, on
lara kar salad takdirde baka efendilere de kavuk sallayabileceklerdir. Smrgeci irkin yzn
gremiyor ve sevilmediini anlamyor.
Barbarlar, yamyamlar, vahiler ve bakalar tarafndan ynetilmesi gerekli geri toplumlar olarak
bildikleri Asya, Afrika ve Gney Amerika halklar uyanyor. Bu insanlar yaradl itibariyle kendileri
nin ok gerisinde grme alkanl iinde olanlar, ahlak ve anlay bakmndan iine dtkleri ksr
emberi farkedemiyorlar. Yalanla, dinden bilime kadar anlan her eyi kt amalarna ara edinerek
rgatlarn lesiye altrabileceklerini evham edenler, hilekr khyalarn oyunca oldular.
Doum Kontrol uygulamalarnn kalknmamz hzlandracana, Sonora-64 budaynn karnmz

doyuracana, Prof Baade ile Tinbergen'in Trkiye'ye doru yolu gstereceine, Dnya Bankasna 3.5
milyar TL borlanarak ithal edeceimiz ineklerin hayvanclmz kalkndracana artk kimse inan
myor.
Bunlara inanyor gibi grnenlerle AID yetkililerine halkn da inandn syleyenler, yalnz
karlarnn peinde koan bir avu insandr. Bunlarn Trk toplumunu temsil etmediini, hi deilse
doruyu sylemediklerini herkes biliyor artk.
Bile bile aldananlar ve bu dzeni bylece srdreceklerini zannedenlerin bizim azmzla

konuacaklar gnler yakndr.
147
X
SAVA KORKUSU
149
SAVA KORKUSU
nsanlar yiyecek bir ey bulamadklar iin, hayvanlar gibi ot yemeye raz oluyor ve bunu da
bulamadklar iin alktan lyorlarsa, bu insanlarn savatan veya savata lmekten korkmalar
beklenemez. Barta a kalp ot yiyerek lmenin mi, yoksa karn doyurulmu bir asker olarak ve
savaarak lmenin mi insan iin daha azap verici olduunu bilemiyoruz. Uygar lkelerin insanlar
karn tok ve srtlar pek olmasna ramen savatan korkuyorlar. Vietnam'da savaan bir Amerikan erinin
arkasnda onun ihtiyalarn karlamak iin tam 40 kiinin grev ald syleniyor. Yankee'yi New
York'daki konforlu apartmanndan karp, Vietnam'da savatrmak iin avu dolusu para dkmeyi gze
almak lazm. Yaknlarna ve kendisine sosyal garantiler salanmazsa, sava gze alamayacak olan bu
adamn ls de, dirisi de topluma ve hkmete bir sr klfet yklyor.
Beri taraftan onun karsnda savaan Vietnam'n btn bunlardan zerre kadar nasibi yoktur. O yar
plak ve dpedz a, fakat imanl ve inanldr. Ne kendisi ve ne de geride brakt yoksul ailesi hibir
garanti ile donatlmamtr. Fakat o korkmuyor, lmn zerine, zerine gitmeyi biliyor.
nsanlar karlarnda lm ve arkalarnda alkla yoksulluk olunca daha iyi savayorlar. airleri,
Alt da bir st de birdir yerin; Ar yiitler vatan imdadna diye sze balayan toplumlarn, dolarla
donatlm toplumlara nazaran ok daha iyi savatklarn eskiden biliyoruz.
1969da Hakkride yedi ay sren k, ukurca ilesinde ala yol amtr. (Seluk, lhan,
Alktan lenlerin lkesinde... Cumhuriyet Gazetesi, 10 Mays 1969) Merkez ile muhtarlarndan
Abdullah Budaybayolu, vilayete ve bakanlklara ektii telgrafla u haberi veriyor:
(**) Alktan ot yiyen kii lmtr. lede tabip veya salk memuru olmadndan,
biz lm sebebini ot yemede bulduk. Bize havadan acele yardm edin.
ukurca Kaymakam Osman Merdan ayn ekilde feryat etmektedir.
(**) Yollarmz kapaldr. Yiyecek stokumuz yoktur. Ot yiyerek lenler var. Fakat bun-
larn lm sebebi alktan m, ottan m, yoksa baka bir eyden mi, doktor olmad iin
bilemiyoruz. Hemen hibir evde yiyecek kalmamtr. Bize havadan yardm etmeleri iin
bu dilei iletirseniz memnun oluruz.
ukurca ilesinde a kalp ot yiyenler, kendilerine yardm yaplacandan emin deildirler. Nitekim
yardm yaplmad iin XX nci yzyln ikinci yarsnda, hayvan gibi ot yiyenler ve alktan lenler
olmutur.
Bu yardm yapma ve vatandalarn yz kzartc bir ekilde lmekten koruma durumunda olanlar,
o srada stanbul'da Opera ayor ve al merasiminde nutuklar ekiyorlard. Oysa Vietnam'da savaan
Amerikan eri, dmanla burun buruna olsa bile alktan lmeyeceini, iinde sigarasndan tuvalet
kdna kadar tm ihtiyacn karlayacak bir yiyecek paketinin zamannda kendine ulatrlaca
n bilmektedir. Buna ramen savatan korkar ve lmn sz edildi mi, slanm bir taz gibi titrer.
Korkunun ecele faydas olmad bilinmektedir. Vakit saat gelince herkes lecektir. nsanlarn lmeleri,
domalar kadar doal bir Doa olaydr. Byle olmasna ramen insan lmden korkar. Bunu iyi bilen
smrgeciler geri lkelerde bir zamanlar lm korkusunu istismar ettiler. Geri lke insan silahlan
ma ve kendini silahl saldrlardan koruma ihtiyac duydu. Silah yapan ve silah satan lkeler bundan
yararlandlar. Her defasnda da, geri lkeye sattklar silahtan ok daha gl silahlarn kendi ellerinde
bulunmasna dikkat ettiler.
Bir sre hastalk korkusu Dnya'ya yayld. Bu korku zerinden ila alverii yapld. Hastalanan
insan nesi var nesi yoksa satp, kazancn ilaca yatrmaya raz oluyordu. Bu rezalet bugn de
srdrlmektedir.
Byle olmasna ramen koullar hemen hi deimedi. Bugn ileri lkelerde ortalama mr 70 ya
civarnda iken, geri lkelerde 40'n stne karlamyor.
Sava geri lkelerde verilmekte, silah onlara satlmaktadr. nsanlar birbirine krdrmak ve bu arada
kar salamak isteyen emperyalist, silah endstrisine tketim pazarlar hazrlamak istedi mi, bir geri
lkede savan tohumlarn atyor. Bazen ayn lkenin insanlarn birbirine krdrarak, bir tala birka
ku vurmay becerebiliyor.
Korkularn Ticareti ni yapan smrgeci kafas Alk Korkusunu ihmal edemezdi. Bundan
dolay sessiz savan temel ilkeleri alk korkusuna ilitirilmitir. Alk daha ok insan korkutarak,
tepki gstermeyi denemeden boyunduruk altna almak iin en iyi are oluyor.
Byle olmasna ramen sava korkusu ile lm ve hastalk korkusu, deerini yitirmi deildir.
nsanlar savatan gene de korkuyorlar. Barta ot yiyerek alktan lenleri, sava korkusuyla etkilerneye
pek olanak yoktur. nki bunlar artk lmden de korkmuyorlar. Onlarn yaayabildikleri srece
dnebildikleri tek ey karnlarn doyurma olanadr.
u gnlerde sava korkusunun yerine alk korkusunun ikame edilmek isteniinin tek nedeni
budur. Milletleraras organizasyonlar ile Amerika'dan yana hkmetlerin srekli propagandalar ve geri
lkelerde tarmsal retimi baltalayc giriimlerin doal bir sonucu olarak, alk korkusu her gn biraz
daha glenmekte, sava gcn oktan yitirmi olan geri lke insannn ylgn muhayyelesinde her
gn biraz daha glenen bir heyla haline gelmektedir. Bu korkunun ilk temellerini atanlar, insanlarn
logaritmik bir esasa gre reyip hzla arttklarn, besin maddeleri retiminin ise yava bir tempoyla
Sava Korkusu
151
artrlmakta olduunu ileri srm, insanlarn bir sre sonra a kalmalarnn kanlmaz bir sonu
olduuna herkesi inandrmlard. Bu inancn sahipleri bir dereceye kadar hakl kmlardr. nki XX
nci yzyln ikinci yarsnda, Dnya nfusunun te ikisi a veya kt beslenmektedir.
Aklc bir inceleme ile aln asl nedeninin hzl nfus art tesinde, a gzl emperyalist lke
lerin korkular iinde yaamaya mahkm ettikleri geri lkelerin kaynaklarn smrmeleri olduunu
grebiliyoruz.
Kendini korkuya kaptranlar, retim olanaklarn kullanamaz hale gelmiler, lm korkusu onlar
Dnya ilerinden ok ahret ileri ile megul olmaya, zamanlarn tapnaklarda, kiliselerde veya
camilerde ibadet ile geirip, Dnya nimetlerini kmsemeye iteklemitir. Sava korkusu birok geri
lkelerde, retim andaki gen insanlarn silah altna alnmasn, retecek yerde tketen kiiler
olmalarn gerektirmitir. Bu ordularn doyurulmas, giydirilip silahla donatlmas hem kapitalist iin
yeni pazarlarn ortaya kmasna ve hem de anlamalarla gvenliinin, bakalar tarafndan garanti
altna alnmasna yaryor.
Alk korkusu ise, geri lkeyi gbre, tarm ilac, tohumluk, traktr ve dier tarm ara ve gereler
satn almaya mecbur etmekte, silah altna alnmayanlar veya askerlik sresini bitirenler bunlar
tketerek, glerini ortaya koymak suretiyle bir rgat gibi almaktadrlar. Bu suretle retilen, tarmsal
rnlerin karl ok zaman kapitaliste denmekte, alk korkusunun etkisi ve basks altnda btn
glerini ortaya koyarak alanlar, alktan kurtulamamaktadrlar.
Biz geri lke insanlar, lm korkusunu, sava korkusunu ve alk korkusunu yenebilmek iin aklc
olmak zorundayz. Aklmz kullanmak suretiyle korkularmzdan, bizi basks altna alm bulunan
kt gelimelerden kurtulabiliriz. lm, tpk doum gibi doal bir sonu olarak kabul edip ondan
korkmamak lazmdr. Savaa gelince, bar zannettiimiz ortamda bile sava iinde olduumuzu
anlamal ve kabul etmeliyiz. (Yazarn Bar ve Emperyalizm, Ararat Yaynevi 1968 - Sessiz Sava
Ararat Yaynevi 1969 isimli eserlerine baknz)
Alk korkusuna gelince, a lke insannn alktan korkmas, baln sudan korkmasna benzer Bir
lnn lmden korkmas ne kadar anlamsz ise alk iinde yzen lke insannn alktan korkmas da
o derece anlamsz oluyor.
lm ve sava yaayan her varln hibir zaman kanamayaca ve saknamayaca doal olaydr.
Yaayanlar savar, ypranr ve lrler.
Fakat alk yle deildir. Dnya'ya bir dzen verebilir, retim ve tketimle adalet anlam iinde
ilgilenip, insana yakr bir davran iinde hareket edebilirsek, yanlz kendimizi deil btn Dnya'y
alktan kurtarabiliriz. Dnya alktan kurtarlabilirse, sessiz sava yavalayacak ve yaln sava
nlenecektir.
u halde btn korkularmzdan kurtulmak ve Dnya'ya gelen her insana, bugnknden daha
uzun bir sre iin yaama olana hazrlamak istiyorsak, ie alkla savamak suretiyle balamak,
alk korkusunu etkisiz hale getirmek gereklidir. Oysa emperyalistler srekli olarak alk korkusunu
yaymaya ve krklemeye alyorlar. nk alk korkusu, sava korkusunu yaratmakta, savalar da
kar getirmektedir.
Kulamza aralksz olarak al yenmek iin ocuk dourmamak gerektiini fsldayanlarn,

baz niversitelerimize binlerce dolar yardmda bulunup analarmz ve baclarmz helezonlarla
ksrlatrarak, onlara gebelii nleyici haplar yutturanlarn uzun vadeli amalar vardr. nk kendini
alk korkusuna kaptranlar, kendilerinden sonra gelen kuaklar, Dnya'ya gzn amadan yok etmeyi
bile maule mantki kabul edebiliyorlar. Korkusuz bir insan, lm bir kalp deitirme olarak kabullenip,
yaantsnn ocuklarnda devam edeceine inanr ve lm kapsna dayand zaman bunu bir nbet
deitirme olarak kabullenip, Tanr'sna ynelir. Geride kalan ocuklar, lnn savan srdrr, sava
iinde doar ve savaarak lrler. Yaadklar srece alr ve yiyecekleri kadarn retirler. Fakat
korkulardan arnm, gereki bir Dnya, emperyalistin amalarna uygun dmemektedir.
O aslnda rettiklerinin deil, yaratt korkularn ticaretini yapar. nsanlar lmden, savatan ve
alktan korktuklar srece, daha ok satn alr ve daha ok tketirler. Buna ramen lm nlenemez,
sava durdurulamaz ve alk geliir, hibir zaman gerilemez. Geri lkelerde ila satarak lm
geciktireceklerini iddia edenler, baka yollardan mterilerini hasta etmek iin giriimler yapmaktadrlar.
Aklc olmayan toplumlar bunlar gremez ve hastalandklar zaman birka jelatin kapsl yutmakla b
tn meseleleri zmleyebileceklerini zannederler. ok zaman hastaln temelinde yatan kt beslen
me, grlmez ve bilinmez.
Sava korkusunu krkleyerek, geri lkeye silah satanlar, bu silahlarn kullanlaca savalar
kendileri yaratr, bylelikle hem dmanlarn birbirine krdrr ve hem de pazarlarn canl tutarlar.
Kendileri bir ay itah ile btn Dnya nimetlerini smrp yutarlarken, Dnya'nn te ikisi
alk iinde kvranr ve korku iinde yaar. Korkularndan arnm bir insan veya bir toplum karnn
doyuracak miktarda besin maddesini nasl olsa retecek, byle olunca emperyalistten, gbre, tarm ilac,
traktr, silah ve ila almasna lzum kalmayacaktr. Baka deyimle ifade edilmek istenildii takdirde
korkudan arnm bir toplumun btn ihtiyalarn kendi gc ile karlayabileceini syleyebiliriz.
Korkularndan kurtulmak iin bakalarna muska yazdranlar, bakasnn silah ile silahlanp, bakasnn
verdii yiyecekle beslenenlere, bu muskalarn etkili olmadn grdklerinde, silahlar ellerinden aln
dnda veya nafakalar kesilip buday getiren gemiler rota deitirdiinde daha byk korkularn iine
derler. Korkuyu yenmek iin en iyi are, toplumun kendi gcn seferber etmek, kendi olana ile
silahlanarak savunmasn, rettii rn ile doymasn salamaktr.
Alktan kurtulmann aresi bakalarnn retim artklarn kullanmak deildir. Toplumlar

sava korkusunu yenmek iin bakalarnn silah ile ortaya kamazlar. lm korkusu ithal mal
ilalarla yenilemez. Gereki ve aklc olmak, deitiremeyeceimiz sonular kabullenerek, iinde
bulunduumuz ortam tanmak lazmdr.
Korkulardan kurtulmann ve insan gibi yaamann tek aresi budur.
kinci Dnya Sava'ndan sonra piyasaya srlen, iirile iirile sava korkusundan daha etkin bir
korku haline getirilen, alk korkusunun bilim ve teknoloji alannda gerekletirdii gelimeleri ve bu
gelimelerin kapitalist toplumlara salad karlar anlayabilmek iin Philip Noel-Baker tarafndan
yazlan, UNESCO'nun Le Courrier dergisinin Aostos - Eyll 1967 saysnda yaynlanan Bilim
ve Silahszlanma balkl yazsn inceleyelim. Bu yaz Prof. Dr. Seha L. Meray tarafndan Trkeye
evrilerek, Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisinde cilt XXIII, Say 2 de yaynlanmtr. Alk korkusunun
yaratt bilimsel ve teknolojik gelimelerle, bu korkunun kapitalist ve saldrgan toplumlara salad
karlar anlatabilmek iin, alk korkusundan daha etkili ve daha eski bir korku olan sava korkusunu
ve bu korkunun yaratt teknolojik gelimeleri esas alacak Meray'n evirisinden uzun boylu
yararlanacaz. Yararlanacamz kaynan yazar Philip Noel-Baker, Dnya silahszlanma konularnda
en yetkili ahslardan biridir. 1959 ylnda Nobel Bar dln almtr. Silahszlanma konusunda
Sava Korkusu
153
srekli inceleme ve aratrmalar yapar. eitli kitaplar yaynlam ve 1932 ylnda 64 Devletin
katld Cenevre Konferans'na katlmtr. Tpk Philip Noel-Baker gibi, alk konusunda yllar boyu
alm bu konuda kitaplar yazm, dller alm ve Milletleraras toplantlara itirak etmi kiiler
vardr. Bunlar alkla savaaym derken, al yayp ortam daha korkun bir hale getirmekten baka
bir ey yapmadlar. Birlemi Milletler Gda ve Tarm Tekilat (FAO) nun Roma'da ve Washington'da
dzenledii Milletleraras Konferansna Trkiye delegesi olarak katldmzda bu nl kiilerin
bazlar ile tanmak ve konumak bahtiyarlna ulatk. Bir geri lkenin mtevazi teknisyeni olarak
yalnz bu insanlarn fizyonomilerini ve davranlarn inceleme ve kendimize gre sonular karma
olanamz vard. Bunlarn hibiri bize bir itimat ve al yenmek iin samimi gayretler sarf ettiine
kant olabilecek bir hogr telkin edemediler. Bir bilim adam olmann ve insanlar sevmenin tesinde,
yzlerine hrsl politikaclarn izgileri hkim olan bu nl kiiler, daima mensup olduklar toplumlar
ile organizasyonlarn karlarn savunmakta geri lkenin mutsuz insan ve onun meseleleri ile hemen
hi ilgilenmemekteydiler. Bilgi ve nfuzlarn bir bezirgn gibi, kar pazarlayan bu insanlarn gzel
szler syleyerek yaygnlatrdklar ve ciddiletirdikleri alk meselesine are bulacaklarn, bizleri
yoksulluk ve sefaletten kurtaracaklarn ummak, geri lke insanna has bir saflk olacaktr. Bunlar da
tpk sava korkusunu iirip yayarak, emperyalist lkelere pazar hazrlayan sava kundaklar gibi, a
l daha etkin hale getirerek, smrgecilere tarm ve endstri rnleri iin pazar hazrlamann tesinde
bir i yapmyorlar ve yaptklar iin cretini de alk korkusunun yaygnlamasndan kar salayan
kapitalistlerden alyorlar.
Milletleraras mavir piyasasnn nl simalar haline gelmi olan bu insanlara, belirli bir plan
gereince yataa dm bir hasta gibi alk iin are arayan geri lkeler hkmetleri emrine verilmekte,
bir taraftan bu hkmetleri aldklar yksek cretlerle soyup soana evirirlerken, bir taraftan da
kendilerine komisyon veren kapitalist lkeler iin tatl kar pazarlar hazrlamaktadrlar. Bu mavirler
o lkeyi terkettikleri zaman, lke halk alktan daha korkutulmu ve avurtlar biraz daha km bir
sr halinde korkular ile ba baa kalr.
Fritz Baade'yi, Philip Noel-Baker ile mukayese edebilir, ayn terazinin kefelerine koyup tartabiliriz.
Noel-Baker yllar boyu silahszlanma konferanslarna katlm, bu konuda kitaplar ve makaleler
yazm, sonunda sava korkusunun daha da yaygnlat bir Dnya'da Nobel Bar dl beraatn
cebine koyarak, sava korkusunun tccar gibi yaamaya raz olmutur. Baade yurdumuzda yllarca
retim yelii, mavir olarak yksek cretler aldktan sonra, alk korkusuna kar almamz gereken
tedbirleri rapor sahifelerine dkm, fakat mrnn son yllarnda btn bu tavsiyelere ramen aln
daha da etkinletii bir Trkiye, bir Hindistan ve bir Pakistan ile daha yzlerce lkenin bu korkunun
ezgisi altnda felce uram srler gibi, emperyalistlere teslim olduunu grmtr. Bize kalrsa, lm
korkusunu, sava korkusunu ve alk korkusunu yaratp, Dnya yzne yayanlar, bu korkulara hibir
zaman cevap ve are aramadlar. Onlar yalnz korkularn edebiyatn ve ticaretini yaptlar.
Bu suretle bezirgnlar, rnein bir ky bakkal gibi nce kendi ceplerini doldurdular, nl kiiler
haline geldiler ve onlar finanse eden kar evreleri ile kendi toplumlarna yararl oldular. Meseleleri
aklc bir yoldan ele alamayan iyi niyetli geri lke insanlar, korkularnn etkisi altnda bzldke,
bzldler ve zldke zldler.
Philip Noel-Baker, Le Courrier isimli dergide yaynlad ve Prof. Seha L. Meray tarafndan dilimize
evrilen Bilim ve Silahszlanma isimli makalesine Sovyetler Birlii Bilimsel Akademesinden V.t.
Vernadsky'nin 1922 ubatnda syledii bir szle balyor :
( **) nsann atom enerjisini elde edeceini, baka bir deyimle, yaayn diledii gibi
kurabilecei gn uzak deildir... Acaba bunu iyi bir biimde kullanmay bilebilecek mi;
kendisini yok etmek iin kullanmamay becerebilecek mi? Bilimin insana er ge verecei
bu gc kullanabilecek olgunlua, insan erimi midir?
Zaman Vernadsky'nin pheci olmakta hakl olduunu gstermitir. nki insanlar bu

sz sylendikten bir sre sonra atom enerjisini kontrol altna almlar, fakat bunu iyi niyetle
kullanmamlardr.
Tpk bunun gibi, alk tehdidinin de bir gn mesele haline gelecei Malthus tarafndan yllarca
nce sylenmi ve bilginler, insanlar bu tehditten kurtarmak iin baz areler bularak politikaclara yol
gstermek istemilerdir.
Politikaclarla, emperyalistler alk korkusunu da bir kar arac olarak kullanmay bildiler. Tpk
sava korkusu ve bu korkunun yaratt atom gc gibi, alk korkusu, bunun aresi gibi grnen
buday stoklarn yaratt...
Artk hem atom bombalarnn ve hem de buday stoklarnn ayn ellerde toplandn gryoruz.
Bunlar elinde tutanlarn hem sava korkusunun ve hem de alk korkusunun hoparlrln yapmalar
doaldr. nk bu korkunun areleri olabilecek silahlar onlarn elindedir ve onlar ocuklar zerine
elbise geirilmi sprgelerle, c geliyor diye korkutan ana ve babalar gibi, geri lkeleri korkutmay,
bu korkular zerinden kar ve rahatlk salamay ok iyi biliyorlar.
Philip Noel-Baker de makalesinde bunu maharetle yapmakta ve aklamalar bar gerekletirmek

yle dursun, geri lke insan iin korkutucu olmaktadr. Byle bir yaznn yaynlanmas ve Le
Courrier gibi Dnya'nn her tarafnda okunan Milletleraras bir dergide yer alm bulunmas, birok
geri lkenin savunma btelerinin kabarmasna ve daha ok insann silah altna alnmasna sebep
olacaktr. Savunma btelerinin kabarmas, sava aralar imal eden endstrilerin daha ok mteri
bulmas ve kazanlarn artrmas demektir. Daha ok gen insann tarlalardan ekilerek silah altna
alnmas ise, bu lkelerde aln daha etkin hale gelmesine ve retim artklar ile tarm aralarnn alc
bulmasna sebep olacaktr.
Amerikan Tarm Bakan da, Chicago'da alk zerine nutuk ekerken ayn amalarn
gerekletirilmesine alyordu. Bu nutkun Trke bir kopyasnn Trk Tarm Bakanlndaki
memurlarn masalar zerine datlmasnn asl nedeni budur.
Sava korkusu yaygnlatka, silah alverii artacak, alk daha etkin bir hale gelecektir. Alk
etkinletike, retim art yiyecek maddelerine alc bulmak daha da kolaylamakta ve milyonlarca
insan silah patlatmadan ldrmek mmkn hale gelmektedir. ngiltere Babakan 1964 ylnda, mese
leleri bar bir adan ele alarak yle demiti:
(**) Savunma (kimse saldrma deyimini kullanmaz) gerek kaynaklarmzda, yabanc d-

viz deerlerinde, az bulunur igc kategorilerinde, en ileriye gitmi endstri kollarnzda
ok byk bir yer tutmaktadr. Savunmann aratrma ve gelitirilmesinde alan bilim
adamlarnn ve teknisyenlerin bete birini kendine ekmekte ve aratrma ile gelitirmeye
ayrlan btn giderlerin % 40'n yutmaktadr.
(**) Nkleer silahlarn gelitirilmesine ayrlm para, malzeme ve bilimsel bilgi kaynak-
lar, meteorolojik deimelerin nedenlerinin incelenmesini ve yeni bilgileri gvenilir n-
Sava Korkusu
155
gr haline evirecek ordinatrler iin salanm olsayd, meteorolojide bu yoldan elde

edilecek ilerleme, tarm rnleri ile tketime elverili kaynaklar daha ok artrmayacak
myd?
(**) Eer silahlarn gelitirilmesi iiyle uraan bilim adamlar ve teknisyenler, imdi elle-
rine verilen malzeme ve olanaklarla, bar amalar gden tarmsal endstri ve tp ara-
trmalar ile grevlendirilmi olsalard, bu bilim adamlar ve teknisyenlerin yapacaklar
almalar, kiisel dzeyde olduu kadar sosyal dzeyde de, insann yaayna bir devrim
getirmi olurdu.
Grld gibi teknolojileri ileri lkeler, sava korkusu ile birlikte alk korkusunu da gelitirmek iin,
hem para hem de teknisyen bakmndan byk yatrmlar yapyorlar.
Bu lkelerin yneticileri zaman zaman ifade ettikleri gibi bar taraftar ve cehalete, ala,
yoksullua kart kiiler olsalard, silahszlanma almalarna hz verir, silahlarn gelitirilmesi iin
harcanan emek ve paray tarm kesimindeki almalara aktararak daha mutlu bir Dnya yaratrlard.
Fakat bu yaplmamaktadr.
Bu yaplmadktan baka, geri lke insann korkutmaktan teye hibir ie yaramayan ve kendi
glerini onlara hatrlatp korkularn derinletiren gsterileri ihmal etmiyorlar. Bu abalar insan
srlerinden ibaret Korku Toplumlar yaratyor. Korku toplumlar Orta a'da vard. Bunlar
o tarihlerde, kiliseden, krallardan korkuyorlard. lk alarda insanlar ateten, sudan, gneten,
yldzlardan korkarak, onlara taptlar ve korku toplumlar olarak yaadlar. amz insan ise, lmden,
alktan, savatan korkan ve bu korkularn ezgisi halinde srletirilen topluluklar halindedir. Philip
Noel-Baker nl makalesinde, askeri aratrmalar ve bunlarn uygulanmasna ilikin rakamlar verirken,
herkesi korkutacak baz gereklerin propagandasn yapyor. ngiltere ve ABD'nin 1938-1965 yllar
arasnda bu maksatla harcadklar para miktarlarnda korkun artlar olmutur.
Askeri Aratrmalar in Harcanan Para Miktarnda Artlar
Milyon ngiliz Liras ABD

Yllar
ngiltere Milyon dolar
1938 1939 5,7 -

1939 1940 7,9 26,4
1947 -1948 40,0 529,2
1951 1952 80,0 821,0
1953 1954 100,0 1569,2
1957 -1958 204,0 1407,9
1960 1961 228,0 8400,0
1964 -1965 250,0 13400,0
(*) Meray, Seha L., Bilim ve Silahszlanma, Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisi, Cilt XXIII, Say 2, 1968 den alnmtr.
Philip Noel Baker iki kez ngiliz kabinesinde bakan olmutur. 1942 1945 yllar savan e
etin yllaryd. 1945 1951 yllar arasnda bakanlk koltuunu muhafaza edebilen Baker, hem sava
srasnda ve hem de sava sonras sresinde ortaya kan smrge meselelerini ok iyi bilmektedir.
Eski bir bakan ve smrgeci ngilterenin bakan olarak Bilim ve Silahszlanma isimli makalesini
yazarken, Philip Noel-Bakerin kulland az, bu kitabn 3 nc blmnde Cad Kazan bal
altnda incelenen ABD Tarm Bakan Orville L. Freemann Chicago nutkunda benimsedii aza ok
benzemektedir.
Philip Noel-Baker bu makalesinde ngiltere ve Amerika'nn sava gcn ortaya koyup bizleri
korkutmaya alrken, ABD Tarm Bakan Orville L. Freeman da kendi lkesinin tarmsal retim
gcn ortaya koyarak, a lkelerde alk korkusunu daha etkin bir hale getirmeye ve onlara traktr,
tohumluk, gbre, tarm ilac satmaya, yksek faizle borlandrarak para kazanmaya alyor.
3 nc blm tekrar incelenecek ve Freeman'n Chicago D Mnasebetler Konseyi'nin Sheraton

Blackston otelinde dzenledii le yemeinde 29 Mays 1968 gn yapt konumadan aldmz
pasajlar ile Philip Noel-Baker'in UNESCO tarafndan yaynlanan Courrier dergisinin Aostos-Eyll
1967 nshasnda yaynlad makaleden buraya aktaracamz pasajlarla mukayese edilecek olursa,
bu iki zatn birinin alk korkusunu ve dierinin sava korkusunu yaymaya altklar, ak seik
grlecektir.
Bu iki dkman aklc bir tutumla deerlendirilecek olursa, geri lke milliyetilerinin bu
aklamalardan renecekleri ve korkularn yenmek iin deerlendirip kullanabilecekleri pek ok
gerein mevcudiyeti grlecektir. Bu gerekler iirebildii kadar iirilmi ve bizleri korkutmak iin
ne yapmak gerekiyorsa o yaplmtr. Hem savan ve hem de aln iinde yaayan geri lke insan
iin ise korkulacak hemen hibir ey yok gibidir. Bunu Hindistan'n eski Cumhurbakan Dr. SarvepaIli
Radhakrishnan aadaki deyii ile ok iyi aklamtr.
(**) Yokluk iinde bulunanlar, artk bugn kurulu nizam "mitsizlikten doan bir ce-
saretle ve ellerinde lmeye raz olmaktan baka hibir silahlar bulunmadan ykmaya
hazr durumdadrlar.
nsanlar btn korkularn ba olan lm korkusunu yenebilecek ve lmden de korkmayarak onu

gze alacak kadar bunaltlrlarsa sava ve alktan da korkmazlar. nk, sava ve alk son basamakta
lm getirir.
Bir kediyi bir kapal odaya sktrr ve bir tekme vurursanz, kedi korkar, odann bir kesine
bzlerek kendini korumaya alr. Onu bu keden, saklanaca dier kede tekrar sktrr ve
tekmelemeye devam ederseniz, o zaman kiloluk kedinin sizin yetmi kiloluk arlnz dikkate
almadan penelerini karp gznze sradna ve sizi paralamak iin btn gcn seferber
ettiine ahit olursunuz. Kedi usta davranrsa bu giriiminde baarya ulaabilir. Odann kapsn ap
kamak ok zaman kediden nce, onu tekmeleyene der. Korku, canllar bazen uyuturmakta, bazen
de olaanst bir g kazanmalarna sebep olmaktadr. Geri lke insann bir kedi gibi bir keye
sktrarak korkularnn basks altnda tutmaya alan emperyalistler, bundan dolay ok dikkatli
davranmak, korku dozunu iyi ayarlamak durumundadrlar. Bu insanlar lm de gze alacak kadar
korkutulduklar zaman, btn glerini ortaya koyarak korkun bir savunmaya geebilirler. Nitekim
durum Vietnam'da ekoslovakya'da byle olmutur. Bir kedi kadar kk toplumlarn dev toplumlara
lm gze alarak saldrmalar, tarmsal retim artklar, atom bombalar, biyolojik silahlar ile
nenlerin kapy aralayp mcadele sahasndan kamalarna sebep oluyor. Paris konumalarnda
Amerikal'larn masaya oturup gzda vererek uyuturacaklarn zannettikleri Vietnam'llarla pazarla
girimeleri bunun en canl rneini tekil ediyor.
Sava Korkusu
157
Giap ve Ho i Minh gibi aklc ve ayn zamanda lm gze alm liderler ynetiminde, Amerika'nn
gzne srayan bir Vietnam, dev gleri dize getirmeye muvaffak olmutur. nsanlar sava korkusu
ve alk korkusu ile yola getirmeye alanlar, hepimizin gz nnde cereyan eden bu tecrbeden
yararlanmalar gerekiyor. Bundan dolay Nobel Bar dl alm, ngiltere'ye on yl bakanlk etmi
olan Philip Noel-Baker ile on yla yaklak bir sreden beri Amerika'nn Tarm Bakanln yapan Orville
L. Freeman'n ok dikkatli davranmalar, insan lmde gze alacak kadar korkutup bunaltmamalar
gerekiyor.
Meray'n evirisinden rendiimize gre 1932 ylnda Milletler Cemiyeti'ne sunulan ve konferansta
ele alnan balca silahszlanma sorunlar unlard:
(**) Asker saysnn hak gzetirlik iinde azaltlmas ve snrlanmas,
(**) Askeri uaklarn ortadan kaldrlmas,
(**) Byk sava gemileri ile denizaltlarn yok edilmesi,
(**) Deniz kuvvetlerinde silahszlanmaya gidilmesi,
(**) Askeri btelerin azaltlmas ve denetlenmesi.
nsanlar kinci Dnya Sava'ndan sonra, sava korkusu ile gelitirmeye altklar bu ilkelere hi
bir zaman uymamlardr. Savan bitiminden sonra ilim adamlarn da hizmetine alan sava gruplar
hem sava korkusunu yaydlar ve hem de alk korkusunun yaratcs oldular.
(**) Vannear Bush isimli yetkili ABD Askeri Aratrma Tekilat'nn nasl kurulduunu
anlatrken, ynetimi altnda 35.000 aratrcnn altn sylyor. lk atom bombasnn
hazrlanmasna alan Oppenhejmer'in ynetimi altndaki Manhattan District Project'te
Uluslararas hretlerin altn
Meray'n evirisinden reniyoruz. Ayn eviride aklandna gre Kennedy 1963 Ocak aynda
Kongreye gnderdii ekonomik mesajnda yle diyordu:
(**) Amerika Birleik Devletlerinin uzay ve nkleer enerji alanlarndaki programlarnda,

lkenin bilimsel ve teknik aratrmalar iin elinde bulunan yetenekli uzmanlarn te ikisi
almaktadr. Amerika Birleik Devletleri nkleer enerji alanndaki programnn kk
bir paras, sivil amalara ynelmi olduundan, Amerikal bilimsel aratrma uzman-
larnn % 60'nn ulusal savunma iin almakta olduunu sylemek geree pek aykr
olmayacaktr. Bu yzde oran, ngiltere'de daha dktr. Uzmanlarn % 20'si ve ulusal
btenin % 40' bu ilerde kullanlmaktadr. Fakat Bakan Kennedy'nin aadaki szleri
her iki lke iin de geerlidir.
Bu yolda denen fiyat yksektir. nk bunun iin ekonominin sivil kesimlerindeki bi-
limsel ve teknik alanlarda zaten yetersiz olan kaynaklardan ok byk ksntlar yapmak
gerekmitir.
13 milyar 400 milyon dolarlk bir btenin finanse edebilecei iletmelerin alan ok genitir.
Demokrat Parti'nin 1964de kabul ettii seim programnda, bakan Johnson u sz ver-
mekteydi: Askeri aratrmalar ve bunlarn uygulanmas konusunda Dnya'nn en byk
abasn sregtrmek zorundayz. Bu da silahlar ve donatm bakmndan Amerika'nn s-
tnl salamak iin 1961den bu yana 200 yeni program yrrle koymak demektir.
Batl lkeler, dier toplumlar rkten bir sava hazrlna girerken, Rusya'nn bo durmayaca
aikrdr. Ancak ayr bir politika gtt iin, bu lkede yaplan almalar ile bu almalar iin
harcanan para miktarn bilemiyoruz. Fransa, Federal Almanya, talya, Birleik Arap Cumhuriyeti,
srail, in hatta Hindistan ile Pakistan bile askeri aratrma kurumlarna sahiptirler.
ki kart Dnya grnn temsilcisi olan Rusya ile Birleik Amerika'nn bu alanda ulat ve
gerekletirdii ilerlemeler geri lkelerden baka, bu lkelerin halkn da etkilemi ve insanlar kendi
elleri ile yaptklar silahlardan korkmaya balamlardr. Tpk al yaratanlarn bugn alktan
korkmalar gibi... ABD tarmsal retim artklarna srekli pazarlar bulmak ve bunlar devaml olarak
el altnda bulundurmak iin, Hindistan, Trkiye ve Pakistan gibi lkelerin tarmsal retim olanan
dolayl yollardan geni apta tahrip etmi, fakat bu lkeler tahl ihra eden lkeler olmaktan kp, hazr
yiyicilie alnca, milyonlarca a insan doyuracak gte olmadn anlayarak, geri lkelerde tarmsal
retimi yeniden tevik etmeye ve bu lkelere tahl yerine gbre, ila, tohumluk, ara ve gere satarak ayn
geliri salamay denemitir. Birleik Amerika'dan ylda 4 milyon ton buday ithal ederek sraya girmi
olan Hindistan' bugn ylda 11-12 milyon ton ithal buday doyuramyor. 1937 ylnda ok miktarda
buday ihra eden Trkiye, halknn ekmek ihtiyacn karlamak iin bu yl 350.000 ton buday ithal
etmeye karar vermitir. Bu 350.000 tonluk ihtiyacn zamanla daha da byyeceini bugnden biliyoruz.
Tpk sava aralar gibi, alkta geri tepen bir silah gibi, bunu yaratanlar korkutmaya ve yeni tedbirler
dnmeye zorlamtr. amzda sava korkusu ile alk korkusu babaa gitmekte, alk korkun
bir felaket haline gelirken, klasik silahlarla birlikte nkleer ve biyolojik silahlarda akln almayaca
gelimeler olmaktadr. Philip Noel-Baker'in makalesinde bu silahlardaki gelime yle anlatlyor:
(**) Klasik Silahlar:
Hitler Almanya'snn teslim olduu 1945 Maysnda, nkleer enerjili silahlarn - Hitler'in
V2 kalntlar dnda - balistik aralarn, saatte 600 kilometreden hzl giden uaklarn,
inisiz 600 kilometreden teye uu yapabilen bombardman uaklarnn, bunlardan hi-
birinin olmadn dnmek bile bugn iin g olmutur. O zamanlar, nkleer enerjiyle
alan denizalt ya da denizst sava gemileri de yoktu. Klasik torpil, deniz savalarnn
en ldrc silahyd. Alman kimyaclar ok gl yeni zehirli gazlar yapmlard; ancak
Hitler'in yannda alanlar, yenilginin yaklamakta olduunu sezerek bu gazlarn kulla-
nlmasn nleyebilmilerdi.
Savaan her iki tarafn da byk biyolojik silah depolar vard; fakat savaan devlet-
lerden hibiri bunlar kullanmann yarataca genel ayplamay ve stratejik bakmdan
kestirilmez sonularn gze alamamt. Hitler'in devriliine kadar sava, hemen hemen
yalnz, Birinci Dnya Savadan kalma klasik silahlarn gelitirilmi rnekleriyle yapl-
mtr. Yirmi yl sonra da klasik silahlarda ok byk yenilikler yaplmtr.
Amerikan uaklarnn en yeni iki tipi B.58 ve B. 70 tipleridir. Birinci tip (B.58) 50 mega-
tonluk (50 milyon ton TNT'ye eit gte) bir bombay tayabilmektedir. Bu uak New
England Paris arasn, saati biraz aan bir sre iinde almtr. (B. 70) uana gelince,
ses hznn katnda bir hzla gidebilecek biimde dnlmtr; bu uak Amerikan
ordusu iin seri halinde yaplmaya balanrsa, uaklardan herbiri 100 milyon dolara -
kacaktr.
ngiltere'de TSR 2 ua yaplrsa, bu uak yeri yalarcasna sesin iki kat bir hzla uacak-
tr. TSR 2 hedefine doru otomatik ynetilebilecek ve otomatik olarak k yerine dne-
Sava Korkusu
159
bilecektir. Pilot ancak kaza sz konusu olursa, karma durumunda kalacaktr. Havada
binlerce kilometrelik uzakla uabilecektir.
Gnmzn denizalts, iti gc olarak nkleer enerji kullanmaktadr. Su yzne k-

madan binlerce mil yol almakta, haftalarca su altnda kalabilmekte, Kuzey kutbunun buz
bal altnda gidebilmekte, bu bal delebilmekte ve fzeler frlatabilmektedir. Ak
denizde dalmken de fze frlatabilmektedir.
Amerika Birleik Devletleri Bakan Johnson'un szleriyle, bizi balistik fzelerin sal-
drsna kar hemen hemen annda uyaracak ufuk tesi radarlar yerletirilmektedir.
Havadan keif fotorafl ylesine gelimitir ki, birok uak birka saat iinde btn
Sovyetler Birliinin fotorafisini alabilmektedir. 20.000 metre ykseklikten yeryzn-
deki ok kk cisimlerin (rnein bir golf topunun) resmi ekilebilmektedir. Benzer ge-
limelerin tanklara, toplara, su st sava gemilerine, zellikle uak gemileriyle, denizde
- karada gider karma gemilerine hatta tfeklere, makineli tfeklere ve kinci Dnya
Savann teki btn silahlarna ilikin olarak da gerekletiini grmekteyiz. Fakat
daha ok ktlesel yok etme silahlar ile uralmtr. Ve en ok para yutan da bu silahlar
olmutur.
Philip Noel-Baker'in bu aklamalar 1932de Milletler Cemiyeti Konferansnda ortaya atlan ve

uygulanmaya alan kararlara, kimsenin uymadn gstermektedir. nsanlar kitle halinde yok etmek
iin kullanlan silahlar bylece gelitirenler, al geri lkelere yayarak insanlar bu yoldan yok etmeyi
de ihmal etmediler. Geri lke insan silahlarda kaydedilen bu gelimelerden bir noktada etkilenmemek
te fakat aln sinsi tahribat ve insan tmyle alaltan yoksulluk onu perian duruma sokmaktayd.
Bundan dolaydr ki, silahlardaki gelimeler, gl toplumlarn birbirlerini korkutmalar ve a brak
ma taktiindeki gelimeler de geri lkeler insanlarnn korkutulmalar iin bir sindirme vastas olarak
kullanlmtr. leri lkeler kendi aralarndaki korkutma ve sindirme yarn, klasik silahlardan ok,
nkleer silahlar zerinden srdrdler. Bu noktada gene Philip Noel-Baker'in, Prof. Seha L. Meray
tarafndan trkeletirilmi makalesine dnerek, nkleer silahlardaki son gelimeleri onun dilinden
renmeye alalm:
(**) Nkleer Silahlar:
Nkleer silahlara ilikin olaylar herkes tarafndan bilinmektedir. Hiroima'ya atlan

bomba, ngiliz Hava Kuvvetlerinin (R.A.F) Berline att btn byk apl bombalarn
bin katndan daha gl idi. Bugn Amerika - ve phesiz Sovyet - bombardman uakla-
rnn tad 20 megatonluk (bir megaton, bir milyon ton TNT gcne eittir) bombalar,
Hiroima'ya atlan bombann bin katn aan gtedir.
Bylece bir tek bombardman uann havadan saldrsndaki verim, bir milyonla ar-
plm olmaktadr. Bir tek 20 megatonluk bomba, Mttefiklerin Almanya zerine savan
alt yl boyunca attklar bombann ondrt katna eittir. 1945 de hemen hemen btn
Alman kentlerinin yerle bir edildiini pek kolay unutmaktayz. Bugn pek ok sayda
20 megatonluk bombalar vardr. Bu bombalar B. 52 (artk eskimi saylan B. 47 ve B.
58 uaklaryla, Sovyetlerin Ay ve Bizon tipi uaklaryla, ngilizlerin V uaklaryla,
Sovyetlerin ktalar aras balistik fzeleriyle tanabilir.
u varki, pek ok uzman, hibir askeri ya da sivil hedefin bylesine gl bir bomba ge-
rektirmedii kansndadrlar.
Bir geri lke insan iin rktc olan bu aklamalar, bir lokma kuru ekmei ve srtna giyecek
ypranm bir giysisi olmayan kiileri rktmekle kalmakta, fakat sava ihtimalini nleyen ve dengele
yen eit ortamda alk korkusu her zamankinden daha baskn bir etken olarak ortaya kmaktadr.
Geri lkelerde aydn olmayan ve okumak yazmak bilmeyen ounluk tehayyl snrlarn zorlayan
bu aklamalara bir ynyle inanmamakta, bundan dolay da nem vermemektedir. Fakat bu insan
larn yiyecek ekmekleri kalmad zaman yaamak onlar iin ok daha korkutucu ve rktc bir hal
alyor. te bundan dolay atom bombalar ile birbirine gzda veren ileri toplumlar, geri lkelerde
alk korkusunu daha pratik bir sindirme arac olarak kullanyorlar.
yle tahmin ediyoruz ki, Anadolu kylerinde ky ile ky mezarlnn snrlad evrede yaayan
bir vatandamza, lm ve alk arasnda bir tercih yapmasn ister ve hanginin ye olacan soracak
olursanz, o lmeyi a kalmaya tercih edecektir. nk alk lmekten zordur onun iin, insan bir
defa lr, bu hereyin sonudur, Yaayanlar lm iyi tanmazlar, analarnn babalarnn ldklerini
grmlerdir, fakat ektikleri acy bilmezler. Din inanlarnn etkisi altnda lenin huzura kavuacana
ve iyi bir insana cennete gideceine inandklar iin, lmek zor bir i deildir onlar iin...
lmden korkmayanlar, atom bombas, zehirli gaz veya piyade tfei ile ldrlmek arasnda da
bir seim ve tercih yapmazlar. Hatta onlara atom bombasnn yzbinlerce insan birka saniye iinde
ldrecei sylenecek olursa, oh ne ala lm diyeceklerdir. nk bu insanlar, yaamaktan oktan
bezmilerdir. lm kaplarna dayand zaman, onlar en ok zen geride braktklardr. Elerine,
ocuklarna bundan sonra kimin bakacan, onlara bir lokma kuru ekmei kimin salayacan dnr,
lm yatanda bile dertlenirler. Btn yaknlar ile birlikte onlar da birka saniye iinde ldrecek,
yok edecek ve hatta savata yok edecei iin ehit payesine ulatracak olan bir bomba, onlar
iin korkun olmann tesinde bir kurtulu getirecektir. Onlar kyn unutulmuluundan, alktan,
sefelatten, yoksulluktan birka saniye iinde kurtaracak ve Tanr'ya kadar gtrecek olan bir bomba hi
de korkun deildir. Anadolu insan bundan dolay savaa, dne gider gibi gle oynaya gider. Geride
braktklar a ei, oluk ve ocuudur. O kadar.
Ama alk yle deildir. Kyl al ok iyi tanr. Onu defalarca yaam, msr koann, spr
ge tohumunu, ekmek yapp yemitir. Kendisi a iken, bebelerin ve avurtlar km einin alktan
mzldandn ok duymutur. Yakn olan bu insanlara yiyecek birey bulamamann ve aresizlik
iinde kvranmann ne demek olduunu yaayarak renmitir. Kydeki insan a iken ehirdekilerin
bol bol nutuk attklarn, onun aresine bakmadklarn anlamtr. Alktan, bunun iin lmden daha
ok korkar ve halk, lm temizliktir der. ller ekmek istemezler. lm kurtulutur onun iin.
Geri lkelerde a kald iin kendini ldrenlere, tavana bir ip balayp kendini asanlara ok
rastlarsnz. Fakat bu lkelerde bir lokma ekmek iin lm gze alan ve hatta onunla alay eden pek
ok insan da yaar. Maden ocaklarnda boaz tokluuna iyi tahkim edilmemi tnellere girerek kmr
kazan insanlar, lmden hi de korkmazlar. Bu insanlar tehlikeler iinde de olsa bir lokma ekmek ve
karnlarn doyuracak bir i bulduklar iin Tanr'ya ve onlar bu ie yerletirenlere dua ederler.
Genler askere alndklar zaman, hatta savaa gnderilseler bile gam yemezler. Gnde n
yemekleri olduu takdirde, onlar iin lmek veya lme gitmek zor bir i deildir. Geri lke askerlerinin
stn bir sava olmasn da buna balayabiliriz.
leri lkenin askeri, nce lmden ve daha sonra alktan korkar. Bu insan lm gze alp, cephe
ye yollamak zor bir itir. Hanm evlatlar a kalrlarsa savamazlar. nki bunlar al tanmamlardr.
Sava Korkusu
161
Onunla kar karya kaldklar zaman, lmle kar karya kalm gibi rker, silahlarn bir kenara
brakp dmana teslim olur, canlarn kurtarmaya ve karnlarn doyurmaya bakarlar.
te Orville L. Freeman ile Philip Noel-Baker'de bunlardandrlar. Bu insanlar al hi tanmaz ve

lmden de alabildiine korkarlar. Bundan dolay alk korkusu ile lm ve sava korkusunu yaymaya
alrlarken, bir elimeye dmekte ve bu eit korkularn herkesi yldracan zannetmektedirler.
Bir noktada Orville L. Freeman daha olumlu bir aba iindedir. nki geri lkeleri alkla tehdit
etmek, savala tehdit etmeye nazaran ok daha etkin olabiliyor. Yukarda aklamaya altmz
psikoloji iinde, alk geri lke insann daha ok korkutmaktadr. Fakat bu insanlar ala dayanmay
ve yoklua direnmeyi de bilirler...
Kendi toplumlar iinde bile, istemedikleri kimseyi lmle tehdit etmek en son bavurduklar
arelerden biridir. Fakat sevmediklerini sk sk oluk ocuu ile birlikte ala mahkm eder yahut
byle yapacaklarn syleyerek bask altna alrlar. nsanlar ilerinden karlr, bir lokma ekmee muh
ta hale getirilirler. Hkmetler deiip, iktidarlar kart kiilere devredildii zaman blk blk insan
iinden karlr. Bu lmden ok daha fena bir sonutur geri lkede... A kalanlar veya a braklanlar
ok zdrap eker, sonunda da kurtuluu lmde bulurlar. Kendilerini ldrr, yok ederler, nki lm
temizliktir. Uzun yllar hizmet ettikleri halde emekli olduktan sonra karnlarn doyuracak kadar para
alamayan emekliler arasnda kendini tavana asanlar pek oktur. Byle olmasna ramen lleri deiik
olan ileri lkelerin korku hoparlrleri, insan ldrme glerini dile getirerek, smrdkleri ve yava
yava ldrdkleri geri lkenin masum insann daha da mutsuzlatrmak istiyorlar. Philip Noel Baker
yle devam ediyor:
(**) ngiltere ileri Bakanlnn yaynlad bir Sivil Savunma El kitabnda yle de-
nilmektedir. Eer 10 megatonluk bir bomba Londra'nn gbeine atlm olursa; London
County Council blgesinde (aa yukar 13 kilometre apnda bir tm yerle bir etme
blgesinde) onarlmaz zararlar verecektir. Bundan baka btn metropol blgesinde (elli
kilometre bir daire iinde) daha az zararlar verecektir. Fakat ngiltere kentlerinin o-
unda, yakp yklm blge, kenti aarak krlara taacaktr. Baka bir deyimle, btn
ngiltere'de tmyle yerle bir edilmesi iin 10 megatonluk bir bombann atlmasn gerek-
tirecek bir tek hedef vardr.
Sovyetler Birlii 1961 de 57 megatonluk bir bomba patlatm, bu gc 100 megatona

karabileceini syleyerek, hakl olarak da vnmtr.
Amerika Birleik Devletlerinin 50.00060.000 megatonluk bir g oluturan nkleer si-

lahlar depolam olduu hesaplanmtr. Sovyetler Birliinin stoku en az 20.000 mega-
tondur. ngiltere ile Fransa'nn stoklar daha azdr. Amerika'nn stoklar arasnda on-
binlerce taktik silah vardr. Yetkili uzmanlarn bazlarna gre, biyolojik silahlar bugn
neredeyse nkleer silah stoklar tehlike yaratacak niteliktedir.
Aslnda korkun olan bu aklamalar, Van'n kylklerinde yaayan bir insana ne anlatr ki... Bu
silahlar Londra yerine Hakkari ilimize atlsa kim zararl kar?
Bu silahlar kadar, bu silahlar zerinden yaratlmak istenen korku da bat ve dou bloklarnn
patronlarn ilgilendirir. Emperyalistlerin, a, cahil ve yoksul brakarak bunalttklar ve ellerinden
var ile younu ekip aldklar milyonlar iin, btn bunlar korkulacak eyler deildir bile... Onlar
yalnz alktan ve oluk ocuu ile birlikte yiyecek bir ey bulamamaktan korkarlar. Maaralarda
yaama, yrtk prtk giysiler iinde gezmeye, uygarln nimetlerinden yararlanmadklar halde,
hallerine kretmeye altklar iin, bu insanlar yaamalarna yardmc olan ve onlar ayakta tutan
kuru ekmeklerini kaybetmenin tesinde hibir eyden korkmamakta, aln tesinde bir felaket
dnememektedirler. Bundan dolay al silah olarak kullananlar, atom bombalarn bir korku arac
olarak piyasaya srenlerden daha baarl oluyorlar. Bundan dolay atom bombas yalnz bir defa
patlatlm, fakat insanlar a brakarak alk korkusu iinde dize getirme taktii geri lkelerde ve
smrgelerde emperyalistler iin ok daha baarl sonular vermitir. Bugn Trkiye'miz de alkla
tehdit edilen lkelerden biridir. lkemize yerletirilen Amerikan slerinde atom bombas olduundan
yaknp, tehlikeyi ortaya koymaya alanlar bu noktada yanlyorlar. Bu slerdeki atom bombalar bir
gn kullanlacak olursa, bu zaten Dnya'nn sonu olacaktr. Trkiye'de atom bombas kullananlar, yenik
derler. nk Hakkri, Londra deildir.
Ama Trkiye'de alk korkusunu yayarak ve insanlar a brakarak, daha ok Trk' daha ucuza
ldrebilirsiniz. Hem de bu operasyonun ismi sava olmayacak ve tepki de yaratlmayacaktr.
Alk korkusunu bir kalkan gibi kullanarak bu titiz milleti, analarnn ve baclarnn ap aralarna
helezon takmaya, gebelii nleyecek haplar yutturarak ocuk dourmamaya raz etmek mmkn
olmutur. Bize kalrsa Philip Noel-Baker'in szn ettii klasik silahlarn hibiri ile Trkiye'de helezon
lar ve gebelii nleyici haplarla yaptnz tahribat kadar tahribat yapamazsnz. Atom bombas yeti
kinleri ldrmekte ve grlt ile patlayp Dnya'y ayaa kaldrmaktadr. Yllarca nce Hiroima ve
Nagazakide patlatlan bombann yanklar bugn bile srp gidiyor. Dnya milletleri Amerika'dan
biraz da bu yzden nefret ediyorlar.
Bu bombay atan pilot, gnahnn basks altnda deli olmutur. Fakat alk yle deildir. nsan
lar a brakarak, karnlarn tahlla iirip, onlara mnasebetsiz yiyecekler yedirip karnlar i olduu
halde gizli bir ekilde hasta edebilir ve daha sonra da ldrebilirsiniz. Yiyecek maddeleri pahallar,
et ihra edilir ve bu suretle elde edilen dvizle tahl ve ila alnacak olursa, geim bunalmna den
milyonlar analar ile baclarnn helezonlanmasna raz olur ve bu ii yabanc parasyla bir sosyal
hizmet gibi yapan kliniklere kadar kendi ayaklar ile gelirler. Orada gler yzl hekimler, hemireler,
kafalar almayan ve uza gremeyen burjuva kadnlar gelenleri helezonlar ve yzbinlerce insan
daha Dnya'ya gelmeden yok ederler. Onlara ana rahmine dme ans bile tanmazlar. Bundan dolay
biyolojik silahlar hem yaln savan ve hem de sessiz savan daha etkin aralar, klasik silahlara nazaran
daha ldrc vastalar haline gelmitir. Fakat bu silahlar geri lkenin bilinsiz insanna tantmak
ve onlara korunma, savunma arelerini retmek ayn ekilde zor bir itir. Bu anlay glnden
dolay biyolojik silahlar, bar olarak isimlendirdiimiz, ada sessiz sava ortamnda srekli olarak
kullanlyor. Bunlarn banda toplumlar a brakma ve ok tahl az et yedirerek zaman iinde gertme
taktii bata gelir. Philip Noel-Baker, Prof. Seha L. Meray tarafndan Trkeletirilen makalesinde
Biyolojik Silahlar' bize yle tantyor:
(**) Amerika Birleik Devletleri'nde Chemical Corpsu (Kimyasal ve Biyolojik Silahlarla

grevli tekilat) 1957 ylna kadar ynetmi olan General J. H. Rotschlld, bir kitabn-
da (Tomorrows Weapons) biyolojik silahlarn kk miktarda kullanlmas yznden,
lojistik adan ideal bir silah olduunu belirtmektedir; byle bir silah yzbinlerce
kilometrelik alanlara saldrda bulunma olanan salamaktadr. Elverili bir rzgra
Sava Korkusu
163
gre braklan ajan, etkisinden hibir ey yitirmeden ok uzaklara gidebilecek, yzlerce

kilometre geniliinde kaln bir bulut meydana getirecektir. Btn insan hastalklar,
zellikle en salgn ve en virsl olan hastalklar birer biyolojik silah olabilir. Rotschild
szlerine unlar eklemektedir. Mikrobun antibiyotiklere kar direnci de artrlabilir
Bylece hastaln bakm da glemi olacaktr.
Sava ve sindirme amac ile bu eit arelere bavurabileceklerini bir zamanlar yetkili makamlar
igal etmi generallerin azndan ifade edenlerin, insanlar alk veya doum kontrol haplar ile sessiz
sedasz yok etmekte hibir saknca grmeyecekleri kolayca sylenebilir. Esasen bu kitabmzn nceki
blmnde ve daha nce yaynlanan Sessiz Sava isimli kitabmzda bu uygulamalardan, zellikle
Amerika'llarn Vietnam'daki giriimlerinden sz etmitik. karna hizmet etmeyen, ona alet olmayan
ve onun gibi dnmeyenlere hem batl ve hem de doulu emperyalistler her eit eziyeti reva
grmekte, altna imza koyduklar halde, Milletleraras anlamalar ile nsan Haklar Evrensel Bildirisi'ni
tmyle unutmaktadrlar.
kinci Dnya Sava'nda Kanada'nn Askeri Salk Servisi komutan ve biyolojik silahlarn
denenmesinden sorumlu olan, savatan sonra Dnya Salk Tekilat (WHO) genel mdrlne
atanan General Brook Chilson yle diyor:
(**) Aratrmann bu yeni alana ynelmi olduunu 1957 ylnda akladktan sonra,
imdi kolera, tifus gibi genel hastalklarn virs gcn ok byk lde artrmaya a-
llmaktadr. Bylece a ve teki korunma olanaklarn etkisiz klma salanacaktr. Bu
aratrmalar, insanln gelecei iin ok byk bir tehlike olarak ortaya kmaktadr.
General Chilson, tifus ve kolera gibi hastalklarn geri lke insann yok etmesine Dnya Salk
Tekilat Genel Mdr olduktan sonra da engel olamam veya olmamtr. u halde Chilson'un
nsanlk olarak tanmlad gurubun kim veya kimler olduunun bilinmesi lazmdr. Tifus ve Kolera
bugn bile birok geri lkede tahribatn yapyor. kinci Dnya Sava srasnda Trkiye'de tifusten
ok insan lm bu hastalk birka yl nce snrlarmza kadar dayanmtr. Fakat Kanadal generaller
ile Amerikal generaller iin, geri lke insan nsanlk ii yaratklar deildir. Onlar insan denilince,
milletleraras toplantlarda ektikleri nutuklarda sylediklerinin aksine yalnz kendi insanlarn ve
karlarndaki gl lkelerin insanlarn anlamaktadrlar. Alk pratik olarak tifus ve koleradan daha
ok tahribat yapt iin geri lkelerde ayrca etkinlii ykseltilmi kolera ve tifus virusu kullanmaya,
hibir zaman lzum olmayacaktr. Bu insanlar gizli alktan zaten lmektedirler.
Meray tercmesine yle devam ediyor:
(**) Biyolojik silahlarn kitlesel yoketme silah olarak kullanlacanda en kk bir p-

heye bile yer yoktur. Amerikan Chemical Society, yalnz 200 kiloluk byle bir madde ta-
yan bir bombardman uann, herhangi bir hastal 90.000 kilometre karelik bir alana
yayabileceini hesaplamtr. Biyolojik savaa ilikin aratrmalara ayrlan denekler son
yllarda ok artrlmtr. Biyolojik silahlarn imdiki hzl gelimelerine kar kmak iin
yapm, depolanmalar ve kullanlmalarna ilikin baka bir kant da ne srlebilir. Bu
silahlarn teknik sorunlar, bir kez zmlendikten sonra, bu silahlarn retimi ok ucuza
gelecektir. Oysa bu maddelerden ok az bir miktar bylece pek ok lke, hemen hemen hi
denilecek bir para karlnda, ok byk bir yok etme gcn elde bulundurabilecektir.
Eer silahlanma yar durmazsa, bu tehlike hi phesiz Dnya'y yakn bir gelecekte teh-
dit edecektir.
Meray'n evirisi bylece devam ediyor. Yazar Philip Noel-Baker kimyasal silahlarn korkunluunu
btn plakl ile ortaya koyduktan sonra, bunlarla neler yaplabileceini, radyaktif dkntlerin
nelere sebep olacan anlatyor. zellikle atom bombalarnn patlatlmas halinde, kar karya kalna
cak tablonun ana izgileri ile tasvirine alyor. Btn bunlar ii tkrnda olan ve Londra ile Newyork'
da yaayan bir uygar insan iin ok dndrc sonulardr. Fakat bu eit silahlarn geri lkelerde
hibir zaman kullanlmayacan da takdir etmeliyiz.
Her eyin en ucuzu ile yok edilmeye allan geri lke insan iin, yaln savata da, sessiz savata
da biyolojik silahlar en iyi tahrip aralardr. Bu lkeler insan cahil olduu iin, kendini bu eit silahla
ra kar koruyamaz ve kolayca ldrlebilir. Bizim anladmza gre yaplacak i, biyolojik savan,
barta ve yaln savata kullanlan kurallarn geri lke halkna retmek ve savunma yntemlerini
tantmak en pratik are olacaktr. Emperyalistler bu ihtimali ortadan kaldrmak iin, geri lkeler
eitimine de el koymu ve halk tabakalar ile gen kuaklara, byle bilgilerin aktarlmasn engellemi
bulunuyorlar. Bundan dolay imdilik yaplabilecek en iyi ey, eskiden olduu gibi ii kadere brakmak
ve korkunun karsna korkusuz bir davranla kmaktr. Aklc olmak, niversitelerimizde, aratrma
laboratuvarlarmzda biyolojik savan silahlar inceleyerek bunlara kar tedbir dnmek, zellikle
Trkiye iin en iyi giriimlerden biri olacaktr. Fakat henz zerimizde uygulanmakta olan gizli alk
projesi ile doum kontrolnn, bizi nereye kadar gtrebileceini bile anlayamam bu konuda ciltlerle
kitap yazm olmamza ramen, kamuoyunu ve aydnlar gereince uyaramam bulunuyoruz. Beri
taraftan Rockfeller kuruluu Hacettepe niversitesine 1967 ylnda 250.000 dolar, Ford vakf 1968
ylnda 375.000 dolar ba yapm ve aratrma, uygulama, demostrasyonlar yaplarak uyanmann
gecikmesi iin tertiplerini almtr. AID'nin verdii bir miktar para bu kurulua intikal etmi ve doum
kontrol propagandas iin harcanlmaya balanmtr. Bu saldrnn karsnda durmak ve aklc olmak
hayli gtr. Birtakm aydnlarmz ve vatanseverlerimiz bile, ilerini ve karnlarn doyurma olanan
kaybettii iin bu projede grev almlardr.
A kalma korkusu ve temel ihtiyalar karlamak iin lzumlu parann kazanlmas zorunluu,
insanlar inanmadklar ve sevmedikleri ilerde almaya ncelikle ok korkulan alktan korunmaya
itekliyor. Alk korkusunun etkisi altna girenler, lkemizde a kalmann tesinde ve ok daha tehlikeli
giriimlere araclk ediyorlar.
Bundan dolay yaplacak i kendiliinden ortaya kyor. Yaln sava ve bu savata klasik silahlarn
gelimi ekilleri ile kullanlmas ya da biyolojik silahlara bavurulmas, atom bombas ile baz
blgelerin tmyle ortadan kaldrlmas zaten Dnya'nn sonu olacaktr. Bundan korkmamal veya bir
batl kadar korkmalyz. nk bu hem ileri hem de geri lkelerin sonu olacaktr.
Fakat sessiz sava ortamnda a kalmamz ve a kaldmz iin de bakalarnn gnlnce

beslenmemiz, rnein ilkokullardaki ocuklarmza bir yabanc kuruluun ba olarak verdii
retim art yavan st tozlarn yedirip iirmemiz ok yanl bir tutumdur. Trkiye kendi insanlarn
besleyebilecek imknlara sahip bir lkedir. Byle bir lkede hi deilse alk korkusunun ortadan
kaldrlmas ve insanlarn ekmekleri ile tehdit edilmekten kurtarlmas, pek ok sorunumuzun
kendiliinden zmlenmesine yardmc olacaktr.
Yurt savunmasn planlarken, halkn besin ve beslenme ihtiyacn silah satn almadan nce dnme
gerei, bu gre dayanr. Aklc bir yol izleyebilir ve korkularmz arasnda bir kyaslama yaparsak,
alk korkusunun yaln sava korkusundan ok daha etkin olduunu grrz. nki Trkiye geri bir l
kedir ve bu lkede yaayanlar en ldrc silahlardan daha ok a ve ekmeksiz kalmaktan korkarlar.
Sava Korkusu
165
Yabancnn beynimizi ykamak ve alktan korkutmak iin yapt giriimleri, deerlendirmeli ve

bugn ilkokulda olan gen kuaklar da yabanc st tozlar ile besleyerek, onlar da korkutmamalyz.
Zaten iinde olduumuz alk, bizim iin korkulacak birey deildir. Korkularmz yenmeli ve izlenecek
aklc yolu, yabanc uzmanlara sormadan kendimiz bulmalyz.
Korkular, kiiler gibi toplumlar da olumsuz davranlara itekler ve izlenecek yol ekseriya bulu
namaz. Kendi korkularmz kendimiz zmlemeli ve korktuklarmza ellerimiz ve parmaklarmzla
deebilecek kadar gereki olmalyz. Bu siyasi bir mesele deil toplumsal bir sorundur ve politika
dnda milli bir konu olarak kalmaldr.
167
XI
KORKU TOPLUMU,
BLM
VE
BLM ADAMI
169
KORKU TOPLUMU, BLM VE BLM ADAMI

Geri kalm lkelerin ok geri blgeleri ayr tutulacak olursa, Dnya'da, cin ve perilerle, iyi saatte
olsunlardan korkan kalmamtr. Oysa smrye yetkin toplumlarda, ynetim tarih boyunca saltana
tn korkular zerine kurdu. nsanlar gneten korktuklar iin gnee taptlar. Bu korkudan yararlanan
Japon mparatorlar, yzyllar sonra kendilerini gnein olu ilan ettiler ve bir sre sonra buna kendileri
de inandlar. Msrllar eski alarda kuvvetli bir yaratk olduu iin kzden korktular ve Apis kzne
taptlar. Ate, su ve insan korkutan btn doal olaylar, korkun heykeller ve putlar Dnya'ya dehet
satlar. Sihirbazlar, rahipler, papazlar, imamlar korkuya dayanarak tapnaklar birer korku merkezi
haline getirdiler. nsanlar cennet vaadi ve cehennem korkusu ile yldrld. Aforozlar balad, kilise
her eye hkim oldu. Papazlarn errinden korkan krallar, Papa'nn ayana kadar yryerek geldiler,
zr dilediler ve korkularndan bylece kurtulmaya altlar. Derebeyleri, aalar, alar boyu smr
dklerini korku ve bask altnda tuttular. Daha sonra nl komutanlar, imparatorlar ortama hkim oldu.
Astklar astk, kestikleri kestik, Dnya'ya karanlk yllar yaattlar. Bilimin gelimesini engellediler,
bilim adamlarna zulm ve eziyet ettiler. Korku ekil deitirdi, fakat hibir zaman korkulardan arnm
bir Dnya yaratlamad...
Birinci ve kinci Dnya savalar ile ortaya kan silahlar, bundan nceki blmlerde Philip Noel
Baker'in kaleminden anlatmaya altmz gibi insanlar bsbtn korkuttular. Sava insanlar yld
ran bir olay haline geldi. Bugn bu silahlar daha da gelitirilmi, nkleer silahlarla biyolojik silahlar,
tahrip kabiliyeti ve etki alanlar bakmndan akln almayaca bir dzeye ulamtr. Barut ile dinamitin
bulunmas ve kullanlmas insanlar lgna evirmiken, bugn gleri binlerce ton dinamitle llen
atom bombalarndan sz ediliyor.
Alk korkusu, karn tok toplumlarn politikaclar ve bilim adamlar tarafndan ylesine ilendi ve
bu meselenin ylesine propagandas yapld ki, artk geri lkelerde aln tehdidi altnda olmayan veya
kendini bu durumda hissetmeyen insan kalmam gibidir.
Kapitalist blok insanlarnn beynini alabildiine ykayarak, sosyalizmden korkuturken, sosyalistler

de propaganda ile kapitalistleri bir c haline getirdiler ve kendi insanlarn bu dzenle bu dzeni
benimseyenlerden korkuttular, hatta yldrdlar.
Herkesin kendi akln beendii ve karn korumaya alt XX nci yzyln ikinci yarsnda
insanlar birbirinin dostu deil, dman olarak yaamakta, korkularmz okullarda snflarmza
evlerimizde yemek ve yatak odalarmza kadar girmi bulunmaktadr. Oysa XIX ncu yzyln iyi niyetli
bilginleri, korkusuz bir Dnya yaratmak iin doann srlarn zmeye almlar, bilimsel verileri
kullanarak insana Dnya'da korkulacak birey olmadn, korktuklarmz sevebileceimizi ve hatta
onlardan yararlanacamz ispata almlard.
Bu abalar boa gitti saylamaz. Bir zamanlar imek aktnda, bunu Tanr'nn gazaba geldiinin
bir iareti sayanlar, olayn nedenlerini anladlar, ktln ve hastalklarn nedenleri renildi. Bilim hiz
mete girdikten sonra, atee tapanlar, onu esir edip daha rahat bir hayat yaamak iin hizmete soktular.
Denizler ald. nsann bilmedii, anlayamad ok az ey kalmt. Bugn, ayn etrafnda peyk dnd
ryor, aya insan gnderebiliyoruz. Bu bulgular btn putlar krd ve dinler ile din adamlar daha ger
eki olma zorunda kaldlar. Tanr anlam kknden yklmad. nsanlar bugn de yalnzlklarn ve za
valllklarn yrekten duyuyor, zaman gelince zntlerini Tanr'nn buyruu ile unutmaya alyorlar.
Tanr korkun birey olmaktan kurtuldu. Sevilen ve inanlan bir anlam kazand. Bu gidile korkulardan
arnm ve insanlarn birbirini alabildiine sevip mutlu bir hayat yaayabilecekleri bir Dnya yaratt
mz zannediyor, bununla vnyorduk.
Orta a Avrupa'snn zulmnden kaanlar, yeni Dnya'da yeni bir uygarlk kurdular, korkular
iinde ypranan ve eskiyen Avrupa, bu yeni uygarln taze gcnn altna girecek, bilim ortama
hkim olarak tm Dnya'y korkudan arndracakt. nsanlar, zgr ve bamsz olarak, insan gibi
yaayacaklard.
Oysa ki insanolu, tarih boyunca bir sre yapm ve bir sreyi de yaptklarn ykmakla geirmitir.
Bazen birinin yaptn bir bakas, bir toplumun kurduu dzeni bir baka toplum ykmtr. Kuaklar
arasndaki atma tarih kadar eskidir. Hibir ada baba olunu, ocuk babasn beenmedi. Belirli
bir a aldktan sonra, ocuklar analar ile babalarna bunak muamelesi yapmaya balarlar. Onlar ne
yaptysa ykar ya da ykmaya alrlar. Analarla, babalar ocuklarn ok zaman sevmi fakat hibir
zaman beenmemilerdir. Yazl eserler incelenecek olursa, yalanp Dnya'y terketmeye hazrlanan
kuan, kendinden sonra ynetimi ele alacak kuaa kar gvensizlik iinde olduu grlecektir.
Bugnn yallar da, niversite kaplarna dayanp yrrlkte olan eitim ve retim dzeninin
deitirilmesi iin zaman ve kurallar zorlayan genlerden korku duyuyor. Onlarn davranlarn
benimsemiyorlar. Benimserlerse de benimsemelerse de yaadklar ve eserleri ile sslediklerini
zannettikleri Dnya'y, kendisinden sonra gelen kuaa brakp ortadan kaybolacak olan bizim kuak,
herhalde hakszlk etmektedir.
amzda birka byk insan gerei grebildi ve eserlerini kendisinden sonra gelen gen
kuaklara istekle devretti. Bunlar arasnda Atatrk'n mstesna bir yeri vardr. O, eserini kendini
Korku Toplumu, Bilim ve Bilim Adam
171
izleyecek olan kpr kuaa deil, dorudan doruya genliin bekiliine terketmekle, insanst
bir sezi ve ngrn sahibi olduunu ispatlad. Onun eserlerinin kolay kolay yklamaynn temel
nedenlerinden biri de budur. Byle olmasna ramen bu byk insann eletirilmesi g eserlerini ve
hatta tatan heykellerini bile ykmaya alan belirli gler var. Bu gler tarih boyunca vard. Bugn
de vardr. Yarn gene olacak ve kendilerinden nceki kuan yaptklarn ykmaya, silip yok etmeye
alacaklardr.
Dikkat edilecek olursa, ekonomik dzenlerin korkularn da birlikte getirdikleri yaratklarn kor
kular iinde ypranak gp gittikleri grlecektir. lkel toplumda para olmad iin zengin de yoktu.
nsanlar rettikleri ihtiya maddelerini kendi aralarnda deierek yaadklar iin, birikim yaplamyor
ve bir insan baka bir insana, bir toplum baka bir topluma bugn olduu gibi korkular zerinden bask
yapamyordu.
Daha sonra kurulan Feodal Dzen, kendine zg korkular getirdi. zel mlkiyetin (yalnz retim
aralarnn deil) topraklarn ve bu topraklarn zerinde yaayan insanlarn da sahibi olarak ortaya
kan beyler, efendiler, aalar hi almad halde retilenden arslan payn alabilmek ve alanlar
hegemonyas altnda tutmak iin yeni areler dndler, yeni korkular yarattlar.
Zaman zaman dini liderlerle birlikte alarak srdrlen korkunun zamanla etkinliini yitirdiini
ve Feodal Senyr'n toprak mlkiyetini elinde tutarak, kylnn iledii tarladan alnan rnn kk
bir ksmna sahip kmaya yanatn ve bu suretle kleciliin son bulduunu gryoruz. nsanlar
yalnz korktuklar iin ve korkularn yenmek iin altrlr da, korkular zayflamaz veya tmyle
ortadan kaldrlamazsa, o zaman retim yavalamakta ve hatta tmyle durmaktadr. Feodal Senyr
basks altnda kle gibi altrdklarnn isteksizliklerini sezdi ve onlara korkularn yenebilecekleri
kansn veren yeni haklar tand.
Bylece balayan zlme, Feodalizmin yerini Kapitalizme terk etmesine sebep olmutur. Bir
gelime aamas olarak tanmlanan kapitalizm, kleci toplum ve feodal toplumda insanlar a karnna
altrmak iin yaratlan korkulardan daha korkun korkular getirmeseydi, belki bir sre tutunacak ve
daha uzun mrl bir dzen olarak benimsenecekti. Fakat insan gerekten yldran ve sindiren kor
kularla gelmi olan bu dzen, sresini tamamlamak zeredir.
Doal gelimeler, toplumlarn srekli tekml, insanlar yeni bir retim dzenine ve korkulardan
arnm bir Dnya'da daha uygar bir hayat yaama zlemine srkledi.
nsan korktuu eyden ve kendini korkutan evre ile dzenden, tm olanaklarn kullanarak
kamak ve kurtulmak ister. Bundan dolay korkuya dayanan Feodal dzen zamanla gcn yitirdi.
Alacakaranlkta cehaleti krkleyerek insanlar yldran din adamlar, beyler aalar etkinliklerini
kaybettiler. Avrupa'dan Amerika'ya akn balad. nsanlar Yeni Dnya'da korkulardan arnm yeni bir
dzen kurmak ve korktuklar hereye elleri ile dokunarak bunlarn ne olduunu anlamak istiyorlard.
XX nci yzyldan nce bilim adamlar bu akmn ncln yaptlar. XVIII nci ve XIX ncu
yzylda papazlarn ilahi gazap olarak yorumladklar birtakm hastalklarn mikrop denilen kk
canllar tarafndan yapld anlald.
Bilim gelitike korkulan eylerin ounun, aslnda korkulacak eyler olmadn anlyorduk.
Bilimsel bulgular retimi artryor, kolaylatryor, insanlar daha mutlu bir hayat yaayabiliyorlard.
Korkular istismar ederek hegemonya kuran Feodal beyler bile, bu akma kar duramadlar. lk zamanlar
hrriyeti bir ortamda Yunan Akedemyas ile balayan ve daha sonra Kilise'nin boyunduruu altna gi
ren yksek renim kurulular, niversiteler ve aratrma messeseleri yava yava bu basknn al
tndan kurtularak, gerei arayc ve insana mutluluk getirici mspet almalara yneldiler.
Bilim, insanlarn korkularndan kurtulmalarna ve korkusuz yaamalarna yardmc olduu iin,

bilim adam da toplum iinde sayg grmeye balad. Hastalklarn nedenleri anlaldka, lmleri
engelleyen veya geciktiren areler bulunuyor, ilalar insanlarn zdrabn azaltyordu. Ulam kolaylat,
haberleme aralar, bilimsel bulgular sayesinde gelitirildi.
Btn bunlar olurken, gelitirilen aralarn ve hatta ilalarn retimini yapanlar, bir taraftan da sa
va aralarn gelitirmeyi ihmal etmediler. Sermaye para kazanabildii her alan deniyor ve hangi alan
da fazla ise o alana kayyordu. nsanlar zamanla amalarndan saptlar ve XX nci yzyln balarnda
yeni dzenin, kar dayal mcadelesi balad. nsan, yaradl nedeniyle bencildir. Btn dzenler
iinde nce kendi karn dnr.
Bu davran doann kendisinde ve insann yapsnda vardr. Bundan dolay, XIX ncu yzyl
bilginlerinin insann mutluluu iin zd Doa srlarn XX nci yzyl insanlar, onun eserlerini
yok etmek iin kullanmaya baladlar. Fizik ve kimya kurallarn, amalarna gre kullanarak, atom
bombalar, ykc ve yakc aralar yaptlar. Bunlar birbirinin tepesinde patlatarak yaplan yok ettiler.
Biyoloji alanndaki gelimeler, biyolojik silahlar daha korkun hale getirdi. Bir zamanlar hastalklar
nlemek iin a ve serum aratran bilginler, bugn insan hasta eden mikroplarn virusiyetini artracak
aratrmalar yapyorlar. Antibiyotiklerin etkileyemeyecei yeni eitler yaratmaya ve bunlar dman
topluluklara bulatrmak iin yollar aramaya koyulmulardr.
Baz kimyasal maddelerle ekin tarlalar kurutuluyor. nsanlarla hayvanlar, sessiz sava koullar
iinde zehirleniyorlar. Bu gnki kuak, kendi rahat ve mutluluu iin gen kuaklar trplemeyi ve
doacak ocuk saysn azaltmay bile dnm, asl nedeni saklayarak, baka bir gerekeye Doum
Kontrolne girimitir.
Toplumlar, birbirlerinin maddi varlklarn tahrip etmekle kalmayp, kltrlerini de yok etmeye ve
kendilerininkine benzetmeye alyorlar. Uygarln ve zgrln yata olacan zannettiimiz ve
bo yere mit ettiimiz Yeni Dnya, bugn bir korku ve bask makinesi haline gelmi, nceki kuan
temsilcisi olan eski Dnya'y yoketmek veya kendine benzetrnek iin akln almayaca giriimleri gze
almtr. Klasik mzik, bir grltden ibaret olan Ye Ye mzii ile boazlayor. Bize aykr gelen
Amerikanvari yaay ve dn The American Way of Life eski kltr tehdidi altna almtr.
Kavga bylece devam ediyor.
Benzer olaylar bilim alannda da kendini gstermitir. Egemen gruplar, paraya evrilemeyen
bilimsel almalar oktan rafa kaldrdlar. Artk bilim insanlk iin deil, bilim para iindir. Bilimi
korkularmzdan kurtulmak iin deil, bakalarn korkutmak, aldatmak, kandrmak, sindirmek,
ldrmek ve bylece rahat yaamak iin kullanyoruz. Korkulardan arnmak iin balatlan bir aba,
yeni ve kkl korkularla bunaltlm bir Dnya yaratmaktan baka bireye yaramad.
Teknikte ileri toplumlar, bildiklerini ve rendiklerini uygulamaya koyarak, geri toplumlar

alabildiine korkutuyorlar. Bundan dolay biz geri kalm toplumlara Korku Toplumlar da diyebiliriz.
Bakalarn korkutmak iin, kafasn alabildiine zorlayan uygar insann beyni, bir filin beyni kadar
bymtr. Doadaki dzgn beden arl Beyin Arl ilikisini temelinden bozan bu mutsuz
gelime, Dnya'mz da bir Korku Dnyas haline getirdi.
173
Bir yn ile patolojik bir yaps olan uygar insan beyni, kendisi iin de korkulu bir ortam yaratt.
Byle beyinlerin ynettii toplumlarn atmas, doa kurallarna aykr birtakm oluumlara ve
gelimelere sebep oluyor.
Korkular iinde ezilen insanlar, kuaklarn yenilemek iin reme hzlarn artryorlar. Korku
toplumlar Dnya'nn en ok reyen toplumlardr. Sava Korkusu, Alk Korkusu ve daha birok ada
korkunun etkileri altnda bunalan bu insanlar kontrol edemedikleri biyolojik bir tepki ile alabildiine
ocuk yapyor ve mutsuzluklarn bylece unutmaya, avunmaya alyorlar. te korku makinesi ha
line gelen uygar insan topluluklarn da, bu olay korkutmakta ve uykusunu karmaktadr. Trkiye'de
hzla reyen bir korku toplumu olduu iin % 3'e yaklak bir yllk art gsteriyor. Bir taraftan bir
tarm lkesi olmasna ramen, tarmsal kaynaklar dostlarnca tahrip edilerek alk korkusuna, bir ta
raftan da kuzey komusunun tutumu dolayasyla sava korkusuna dm veya drlm olan Trk
toplumu, kendi kendini yenilemek ve yeni kuaklar yaratarak bunalmdan kurtulmak iin hzla artyor.
Trkiye'nin bu art Birleik Amerika ve benzeri uygar lkeleri iyiden iyiye korkuttuu iin, hi gerei
yokken Hacettepe niversitesinde bir Nfus Etdleri Merkezi kurulduunu, Doumu Kontrol altna
almak iin bir kanun karldn, Ford vakfnn 1968 ylnda bu kabil hizmetler ve almalar iin
Hacettepe'ye 375.000 dolar, Rockefeller vakfnn 250.000 dolar ve AlD Tekilatnn 4.5 milyon dolar
bata bulunduunu gryoruz. Alk Korkusu'nu bir kalkan gibi kullanarak Trkiye'ye empoze edil
meye alan bu uygulama, aslnda al nleyecek bir are deildir. Uygar insan bu hzl reyii dur
durup kendi korkularndan syrlmaya alyor.
Uygar lkelerde yaayan koca kafal insan, baka toplumlar korkutmak iin yaratp Dnya'ya
salverdii devin basks ve korkusu altndadr. nk bu dev ekil ve kyafet deitirmi, onun karsna
dikilmitir. Atom bombalar, kimyasal ve biyolojik sava aralar ile srdrlecek bir savan, kendisi
iin daha korkun olacan biliyor.
Sessiz savan silah olarak kulland alk korkusu ise, daha byk bir korkunun kafasn
kurcalamasna sebep olmutur. Gerilla savalarnda sonucu en geni apta etkileyen insan unsuru; geri
lkelerde ve korku toplumlarnda, ileri lkelerin yakc ve ykc silahlar ile robot makinelerinden ok
daha hzl bir ekilde ryor. nsann ne demek olduunu Vietnam, Macaristan, ekoslovakya olaylar
dolaysyla bir daha renmi olan doulu ve batl hegemonyaclar, insanlar korku ve bask altnda
yaatmann baz sakncalar olduunu, yeni yeni reniyorlar. Ruslarn Macaristan'da Amerikal'larn
Hindistan, Pakistan ve Trkiye'de, kendileri iin tek deer olan paracklarn harcayp, kadnlar
helezonlamaya ve doumu kontrol altna almaya almalarnn temel nedeni budur.
nsanlar korku iinde yaamay sevmezler. Korku tm mutluluu yitiren bir durumdur. Korkutu
lan ve korkutularak bask altna alnan toplumlarn nesi var, nesi yoksa hepsini alabilirsiniz. Fakat bu
hale getirilen ve bu olumsuz ortama sokulan toplum, belirli bir aba sarf edilmese de baz biyolojik
mekanizmalar harekete geecek ve varln korumak iin korku etkisine tepki gsterecektir. Bu tepki
ok zaman nfus art ve bazen de Vietnam'da olduu gibi aritmetik hesaplara gre kendinden ok
gl gibi grnen kuvvetleri bar masasna oturtmaya mecbur edecek kkl bir direni oluyor.
A, yoksul ve zulm altnda ezilen insanlarn belirli bir snrdan sonra gstermeye baladklar tep
ki, korku makinesi haline gelmi uygar lkeleri ve onlar yneten kadrolarla, onlara yardaklk eden
bilim adamlarn korkutmakta, bu korkulardan kurtulmak iin yeni almalar yapmak ve yeni milyon
lar harcamak gerekmektedir. Bu milyonlar yeni sava aralar bulmak iin seferber edilen aratrma
laboratuvarlar ile Trkiye, Pakistan ve Hindistan'da uygulanan doum kontrol projelerinde arur
ediliyor. Bylece yaratlan ortam iki taraf iinde yz kzartcdr. Alkla savaaym derken yeni alar
yaratyor, sava korkusunu yeneyim derken, yeni savalarn kundaks oluyoruz. Korku dzeni bu
mutsuz sonucu yaratmtr. Oysa ki bizden nceki a yaam ve bugnki mspet bilimin temellerini
atm, korku yerine sevgiyi ikame etmeye alm insanlarn felsefelerini benimseyip, ocuklar gibi
nceki kua, bunak ve sarsak kabul etmeseydik, klasik Avrupa kltr yerine, ada kltr dediimiz
bozuk beyinler kltr zorlanarak yerletirilmemi, gelimeler ayn izgiyi izlemi olsayd, belki bugn
daha mutlu olacaktk. Amerika ile Rusya'nn elini baka toplumlarn yorgan altna kadar sokup, mah
rem ilerine karmak ve doan ocuklarn etelesini tutan enstitlere milyonlarca dolar bata (?)
bulunmak zorunluluu olmayacakt.
Byle bir Dnya'da kimse a kalmayaca iin, alkla sava kampanyalar amayacak ve bakanlar
la bilim adamlarn korku makineleri haline getirip, nutuk ekmeye mecbur etmeyecektik.
Korku tohumlar bir defa ortaya sald m, onlar teker teker toplamak ve yeeren korkular kkleri
ile kkleyip yoketmek kolay olmaz. Korku ayrk otu, ptrak otu gibi rer ve ummadk yerde yeererek
yeni sorunlara sebep olur. Bylece herkesin herkesten, kardein kardeten, babann evlattan ve evladn
babadan korktuu bir Dnya yarattk. Bu Dnya'nn yaratlmasnda New York limanna Hrriyet
Heykeli dikip, Yeni Dnya'y uygarln yata olarak ilan edenlerin btn toplumlardan daha ok pay
vardr.
Bunu artk iyi biliyorlar. Unutmaya alsalar da irkin Amerikal deyimi onlara bunu sk sk
hatrlatmaktadr. Rusya'y bir ay gibi grmenin temelinde, bu toplumun yaratt korku vardr. Oysa
bu toplum ekof'lar, Gorki'leri, Harp ve Sulh yazan Tolstoy'u, Turgeniefi, Dosteyevski'yi douran
toplumdu. ki korkucu toplum u gnlerde, Akdeniz'de filolar ile hem Akdeniz halkn ve hem de
birbirini korkutmaya alyorlar. Korku iinde yaayan bir Arap Dnyas, Nil'in kenarna bir hasr
yayp, Yaleyl ekmeyi oktan unutmutur. Yzyllar boyu, korku ve bask altnda yaayan Yahudi
toplumu, yeni korkular iindedir. Bir topraa sahip olmann sevincini duymadan, evreden gelen
korkuyu yenmeye alyor. Korku toplumlarndan sonra korku blgeleri, sava blgeleri, alk ve
hastalk blgeleri yaratyoruz. Bu blgelere silah yardm, gda yardm, ila yardm yapyor, doum
kontrol haplar ile helezonlar yolluyoruz.
Engizisyon mahkemeleri, ikenceler ve kle olarak yaayan ounluun sonu gelmez korkular ile
niteleyip damgaladmz Feodal a, daha ileri bir aama saydmz bilim adamlarnn etkilerine ak
kapitalist dzenin getirdii korku ve zdrap yannda, bir bakma masum bir a gibi kalmtr.
lim adamnn sermayenin emrine girmesi ve bilimin haysiyetini koruyamamas geri lkelerde
yaayan iki milyara yaklak insan parann klesi haline getirdi. Bu, ok daha utan verici bir
gelimedir. Feodal dzen iinde hemcinsine klelik eden insan, bugn kendi kat ettii ve emei lmek
ya da deerlendirmek iin kullanmay umduu parann emrine girmi, onun klesi olmutur. Para, ilim
adam dahil hereyi satn alabilen tek g haline gelmi ve birikimini hzlandrmak iin snr tanmadan
her trl vaheti krkleyen bir g olarak ortama hakim olmutur.
XX nci yzyln ikinci yarsnda paraya kar direnip, korkularn yerine evrensel mutluluu geti
recek tek g, ilim ve bunu gerekletirmek iin savaacak insanlar ilim adamlar olabilirdi. Fakat
bunlarn byk bir ounluu parann veya politikacnn elinde oyuncak olmaktan ileri gidememi,
sermayeyi ve ynetimi elinde tutanlar nasl istiyorlarsa yle hareket etmeyi karlarna daha uygun
bulmulardr.
175
Gerekleri dikine syleyebilen bilim adamlarna artk ok seyrek rastlyoruz. Yalnz bunu
yapabilenler Dnya apnda hret sahibi olurlarken, bir taraftan da dzeni bozan kiiler olarak
lkelerinden kovuluyor ve sonunda inanmadklar bir Dnya grnn tutsa olarak boaz
tokluuna altryorlar.
Kapitalizm ve onun emperyalizmi tmyle korkularn dzeni olmutur. Sermaye retimi srdr
mek ve yeni pazarlar bulmak iin akla gelen her areye bavuruyor. Bu areleri bulmak da ok zaman
bilim adamlarnn grevi olmaktadr.
zellikle, geri kalm korku toplumlarnda, bilimsel bulgulara bir yenisini katacak nitelii
olmayan bilim adam tipi, bir korkuluk grevi yapmaktadr. Kapitalist merkezlerde yaratlan ve sonra
da bir rzgar gibi lkesine estirilen akmlarn borazanln yapmak ve halk ile kendi yneticilerini
korkutarak ve kandrarak kapitalizmin emperyalizmine yardaklk eden pek ok bilim adam
tanyoruz. UNICEF, FAO ve benzeri milletleraras kurulularn temsil makamlarna oturtularak paye
verilen geri kalm lke bilginlerinin, gerekten bilgin olduklarn zannetmek yanl olur. Bunlar
ok zaman bir korku toplumundan gelmi olmann, kafasna yerletirdii korkular ve dier korku
toplumlarnda kendilerinden birinin i bana getirilmi olmasnn yarataca gven dolaysyla,
smr dzeninin kendi ocuklarndan daha ok gvendii artlanm kiilerdir. Bunlar smrlen
masum ounluktan ok, ounluu temsil etmeyen ve ounluu dnmeyen aznln karlarn
korumay vazife bilmi, bilim adam nitelii tamayan ve bilime sayg duymayan politik yapl,
bozuk insanlardr.
Bu adamlar savalar nlemekle grevli rgtlerde altklar zaman sava korkusunun ve al

nlemekle grevli rgtlerde altklar zaman alk korkusunun borazanln yapar, sonunda
kapitalist dzenin durmadan rettii sava aralarna ve retip satamad besin maddelerine pazar
bulurlar.
Bu tip bilim adamna yalnz milletleraras teekkllerde rastlamyoruz. Bunlar doup

bydkleri lkelerin niversitelerinde, politik rgtleri iinde, hatta kapitalist bir lkeye snm
olarak yabanc toplumlarda da sk sk ortaya karlar. Vaktiyle kazandklar bir unvan kalkan gibi
kullanarak korku prodktrl yapan bilim adamlar, geri lkeleri smrmek iin uygulamaya
konan insanlk d projelerin uygulaycs ve propagandacs olarak, uzman ismi altnda geri lkelere
de gnderiliyorlar.
Parann hkim olduu ve ounluun artlandrld kapitalist dzende haysiyetli bir bilim
adam olmak zor, fakat kapitalizmin smrd geri bir lkede ok daha zordur. nki geri lke
bilim adamlar parann hayasz hegemonyasndan baka, ok zaman kendi yoksul insanna ihanet
etmenin vebalini de benimsemek ve yklenme zorunda kalrlar.
Btn bu korkular kimlerin yaratt ve sonulardan kimlerin yararland ortadadr. Korkular

ilim adamlar yarattlar ve sonularndan da iadamlar yararlanyorlar. Bir bakma bilim adamlarnn
gnah i adamlarndan byktr.
nk ada bilim adam, kendinden nce yaam ve ona bilimin kurallarn tantm olan hocasn
beenmedi. Boynuz kula aar dedi ve at... Bu boynuz ylesine byd ki artk insanlar drtmeye
ve Dnya'y rahatsz etmeye balad. akn rdekler gibi, bayla deil de arka taraf ile dalmaya
balayan bilim adamlar, ne yaptklarn ve neye vasta olduklarn bilemiyorlar. Barut yapyorlar, dina
mit yapyorlar, atom bombas yapyorlar, mikroplar daha ldrc hale getirip, kadnlar ksrlatrmak
iin hormon haplar yapyorlar.
Politikacnn ve macera adamnn emrine girmi ve ona uymu olan bilim adam, an sulusu
damgasn alnnda tadnn farknda bile deildir. Bir sihirbaz gibi, insanlar korkutacak, insanlar
yldracak, insanlar a brakacak, hasta edecek aralar ve gereler buluyor.
Btn bulduklarn da, bunlar iyi kullanp kullanmayaca pheli olan kasaba politikacsna tes
lim ediyor ve cretini alyor. Alyor da ne oluyor? Korkuttuu insanlarn arasnda tpk onlardan biri,
korku iinde sevgiden yoksun bir hayat yayor. Suunu unutmak iin viski iiyor, sigara iiyor ve
daha sonra da kanserden korkuyor, enfarktsden korkuyor, savatan korkuyor. Bu bilim adam, btn
insanlar gibi akam olunca evine gidiyor, felaketini hazrlad ocuklarn okayp karsyla yatyor.
ocuk yapmak iin herkes ne yapyorsa onu yapyor. Fakat laboratuvarnda yaptklar ok farkldr.
Orada insan olmaktan ok bir ilan, bir eytan zannediyor kendini...
Yapp ortaya koyduklar, bir korku arac olarak ortaya kt m, bundan kendi de korkuyor.
Mutsuzlatka mutsuzlayor ve ykntsn unutup kendine gelebilmek iin bilimin ve korkunun henz
girmedii bozulmam bir lkede, bir deniz kenarnda tatile kyor.
Filhakika, Philip Noel-Baker askeri amalarla yaplan aratrmalarda grev alm olan bilim
adamlarnn sorumluluklarn hafifletici baz iddialar ileri srmektedir.
Hkmetler yurt savunmas iin vatandalar fizik ve entellektel glerinden yararlanmak zere
askere arabilmektedir. Bu byle olunca, bilim adamlar da mensup olduklar toplumun savunmas
iin hizmete arlabilir, hatta bu hizmeti yapmaya zorlanabilirler. Bunun iin kanunlar karmak ve
uygulamak da mmkndr. Fakat baz bilim adamlar, mensubu olmadklar toplumlarn hizmetinde,
savunma veya saldr amac ile gelitirilen aratrma projelerine de katlmakta, hatta iyi bir cret karl
kendi toplumunun atmas muhtemel toplumlarda fze barutu aratrmalarna itirak edebilmektedir
ler. Bu takdirde bu aratrclara tpk baka ordularn, hizmetinde mensubu olduu toplumun aleyhine
alan kiiler gibi baklabilir.
Ne olursa olsun, bugnki ortamda insanlar bu yolda hareket etmeye zorlayan kanunlar henz
karlmamtr. rnein, Trkiyemiz de byle bir uygulamaya rastlamyoruz.
Noel-Baker'e gre, Alfred Nobel bulgularnn bir denge yaratarak sava nleyeceine inanyordu.
Einstein, Szilard, Peleris, Rotbiat hepsi savatan tiksinmekteydiler. Fakat amzn en tahripkr sava
ve korku aralarnn yapmna nayak oldular. Bunlar belki bilimin sarholuu ve doann srlarn
zmenin baz iinde durdurulamayan abalar oldu. Fakat bundan sonras iin ok daha dnceli
olmak zorundayz.
Noel-Baker bu mnasebetle herkesin kolayca benimseyeceini mit ettii baz grler ortaya atyor:
(**) Demokratik bir lkede her yurtta, hkmetinin ulusal savunma alannda yaptk-
larndan bir sorun pay alr. Vergilerini demekte ise, yeni silahlarn yapm iin gerekli
aratrmalar da finanse etmi olmaktadr.
(**) Bir bilim adam askeri almalarda grev almay reddedebilir. 1939da Uranium'un
paralanmasn ilk gerekletiren Otto Hahn byle davranm, onsekiz Alman fizikisi de
onun gibi yapmtr. Otto Hahn 1937de nkleer enerjili silahlarnn yapmna, denen-
mesine ya da kullanlmasna hi katlmayacana sz vermitir.
177
Bu tutum, inanlar yznden savaa katlmay reddeden insanlarn davranna benze-

mektedir. Saygya layktr. Fakat byle bir tutum bilim adamlarnn bir ouna, silah
yarnn kendilerini kar karya brakt ikilemeden kabul edilebilir ve bir ka yolu
olarak grmeyecektir.
(**) Bir bilim adam, eer bir askeri aratrma kurumunda almay kabul etmise ve
beklenecei gibi, ada silahlar gerekletirerek lkesinin gvenliini salamaya katk-
da bulunmay dnmekte ise, bu bilim adamnn devi, bu silahlar gelitirmek ve ulusal
orduyu en iyi donatlm yabanc ordularn ki kadar etkili silahlarla donatmak iin elin-
den geleni yapmaktr.
(**) Askeri aratrmalarda alan bir bilim adam, genel olarak, bir generalin ya da bir
bakann buyruu altndr. Eer ada sava silahlarnn yapm ho karlanmayacak bir
i ise, bunun balca sorumlular bu silahlarn yaplmas iin siyasi kararlar alan bakan-
lar, bunun iin gerekli denekleri onaylayan parlementodur. Eer bilim adamlar, teki
memurlar gibi, yalnz verilen buyruklar yerine getirmekte iseler, inceleyeceimiz sorula-
ra verilecek en iyi cevap bu olacaktr.
(**) u varki, gerekte askeri aratrmalarda alan bilim adamlar yalnz verilen buy-
ruklar yerine getiren kimseler deillerdir. Bilim adamlar olan bitenden dorudan do-
ruya sorumlu olmayan memurlara benzetilemezler. Tersine ada bilim adamlarnn
ada silahlar hakkndaki bilgileri ve bunlar gelitirme olanaklar o kadar stndr
ki, bilim adamlar kararlarn alnnda zorunlu olarak ok byk bir rol oynamaktadr-
lar. 1945 den bu yana, nkleer silahlar konusunda, Amerikan politikasna ilikin btn
kararlar, biri dnda hep bilim adamlarnca hazrlanmtr. Nkleer silahszlanma konu-
sunda, Oppenheimer-Brauch plan, Hidrojen bombas, taktik denilen nkleer silahlarn
gelitirilmesi, Nkleer balkl Balestik fzeler, son olarak nkleer denemelerin yasak-
lanmas, Kural d kalan tek karar John Foster Dulles'm eseri olan, Ktlesel karlk
verme doktrinidir.
Silahlarn yapm kararlarnda oynadklar rol yznden bilim adamlar da, askeri ya da
siyasi efler kadar sorumludurlar. Fakat konuyu en iyi onlar bildikleri iin, sorumluluk-
lar belki de daha byktr.
(**) Uzmanla dayanan bu bilgiler ve etkileme gc, bilim adamlarna kaamayacaklar

zel bir grev yklemektedir. Bu dev udur: lkelerin yksek askeri komutanlklarna
hkmetlerine ve yurttalarn tmne, dndkleri, gerekletirdikleri, gelitirdikleri
yeni silahlarn yoketme gcnn ne olduunu tam olarak anlatmak. Baka bir deyimle,
bilim adamlarna imdiki silahlanma yarnn yaratt ok byk tehlikeler konusunda,
yalnz kendi lkelerini deil, fakat btn Dnya'y uyarma grevi dmektedir.
(**) Fakat bu dev yalnz ada silahlarn niteliini anlatmak deildir. Bu silahszlanma
yznden kaza ya da istemeyerek br atma patlak verebilir. Bu dev ayrca unu da
kapsamaktadr. Bilim adamlar silah yarna son verecek bir silahszlanma andlamas-
nn teknik hkmlerinin hazrlanmasnda ve silahszlanma politikasn zafere ulatracak
olan bir kamuoyunun olumasnda yardm etmek zorundadrlar. Bu askeri aratrmalara
katlan ya da katlmayan btn bilim adamlarnn kaamayacaklar bir devdir.
(**) Yukarda 4 nc noktada grld gibi, ada silahlarn yapm sorumluluu, bi-
lim adamlar ile onlarn bal olduklar askeri ve sivil efler arasnda bllmektedir.
Bundan u kmaktadr. 6 nc ve 7 inci noktalarda belirttiimiz ykmler, bilim adamla-

rna olduu kadar, askeri ya da siyasal efler iin de sz konusudur. Hepsinin ilerde ak-
layacamz hareket programlarna katlmalar gerekir. Kurumsal ynden, bu grn
salaml sz gtrmez. Fakat 1965'de uluslararas bir yaantnn bir gerek olduunu
da kabul etmemiz gerekir. Savaa son verdirmesi umulan kinci Dnya Savandan 20
yl sonra, askerler, genel olarak savan ve silahlanmann ortadan kaldrlabileceine
inanmamaktadrlar. Tersine grevlerinin, bir silahszlanmann glklerini ve doura-
ca tehlikeleri aklamak olduunu dnmektedirler. Bugne kadar silahlanma yar-
na bir son verme konusunda yapc teklifi ne sren pek az kimse kmtr.
Siyasal yneticilere gelince, bunlar, her yl, Birlemi Milletler Genel Kurulunun,
silahszlanmay d politikalarnn en nemli amac yapan kararlarn kabul etmekle
birlikte, temsilcilerine, bir silahszlanma andlamas yaplmas iin gerekli nergeleri
vermemilerdir. Burada en sulu lkenin hangisi olduunu saptamaya almak bo
bir aba olacaktr., Gerekte siyasal yneticiler, ancak Dnya kamuoyunun ok byk
bir ounluunca desteklendii gn, silahszlanmann gerekli kld nemli kararlar
alabileceklerdir.
(**) Oysa byle bir kamuoyunu yalnz bilginler yaratabilirler. Bilim adamlar sokak
adamlarnn, bu ilerden anlamayanlarn sarsamayaca ve dikkati ekecek bir otorite
ile konuacak durumdadrlar. Fakat bilim adamlar, askeri eflerle hkmetlerden ok
yardm bekleyemeyeceklerine gre, kendi balarna harekete gemek, insanl tehdit
eden lm tehlikelerine yce bir aba ile kar kmak zorundadrlar. Bu syledikle-
rimiz askeri aratrmalarla uramayan ya da hi uramam bilim adamlarna ne
lde uygulanabilir?
A priori olarak, bu gibi bilim adamlarnn sorumluluklarnn ve devlerinin daha az

olaca dnlebilir. Bunlar teki meslektalar gibi, silahlanma yarnda ayn rol
oynamamaktadrlar. Silahlar konusunda bilgileri daha az olduu gibi, hkmetlerin
kararlar zerinde bu bilim adamlar daha etkisizdirler.
Prof. Meray'n, Philip Noel-Baker'den Trkeletirdii bu aklamalar bizi ok dndrmelidir.

Yaln sava iin ve sava korkusunu nleme amac ve bahanesiyle bir silahlanma yarnn balam
olduu bir gerektir. Beri yandan ABD Tarm Bakan Orville L. Freeman'n aklamalarndan ve
bundan nceki blmlerde vermeye altmz bilgiden (Kotrk, Osman N., Sessiz Sava,
Ararat Yaynevi, 1969'a baknz) yaln sava yannda bir de sessiz sedasz srdrlen savan var
olduunu anlyoruz. Bu savata alk korkusu ve yiyecek tedariki nemli bir yer tutmakta, bu sava
da siyasiler deil, bilim adamlar ynetmektedirler.
Biyolojik ve kimyasal savan silahlarn planlayp gelitirenler, tpk taktik silahlar gelitirenler
gibi sorumludurlar. Sessiz Sava' ynetirken yardm kalkannn ardna saklanp, bir lkenin tarmsal
retim gcn trpleyen, endstrisini kua eviren ve halk marjinal yaama dzeyine srkleye
rek, kendi derdinden baka birey dnemez hale getiren hep bilim adamlardr. Saldrgan lkelerin
bilim adamlar bunu yaparlarken, korku toplumlarnn bilim adamlarna da kendilerine deni yapma
lar ve savunma arelerini aratrp bularak, hkmetlere, askeri makamlara, kamuoyuna duyurma
lar gerekiyor.
179
Yrrlkte olan niversiteler Kanunun (3) nc maddesi ile bu grev niversitelerimize ve

niversitelerde alan kiilere verilmi ve bu hizmeti rahata yapabilmeleri iin, bir de zerklik
tannmtr.
Yaln savan muhtemel saldrlarna kar kendimizi hazrlarken, bir de korku toplumlarnda daha
ok uygulanan, sinsi savan aralarn tanmamz ve bunlarn lkemizdeki alma tarzn tespit ederek
korunma tedbirlerini aratrarak halka duyurmamz gerekiyor. Bunu yapmamak veya umursamazlktan
gelmek askerden kamak yahut topluma ihanet etmek demektir. Bu kutsal hizmeti ikinci plana itip de
birka kuru fazla para, bir buzdolab, bir krk ve bir otomobil sahibi olmak iin yabanc teknolojiler
emrine girip, onlarn yeni silahlar yapmalarna esas olacak temel bilim aratrmalarnda grev almak,
sorumluluu daha byk ve yanl bir tutum oluyor. Gelin grn ki, korku toplumlarnda bilim
adamlarnn ounluu bu tutumu benimsemilerdir.
nsanlar korkutulduklar zaman, korktuklar eyin stesinden gelecek gte deillerse ekseriya by
le yaparlar. Kedi ile kar karya kalan fare, kurtuluu kamakta bulur. Bunun yannda aydn ve insan
olmann gerekleri vardr. Toplumumuza kar askerlik hizmeti yapmay nasl bir bor olarak tanyorsak,
bilimsel hizmette bulunmay da ayn ekilde kanlmaz bir hizmet olarak benimseme durumundayz.
Bundan dolay Trkiye 1. Bilim Kongresini aarken bir konuma yapan ve bilim adamlarmz yabanc
teknolojiler emrinde grev almaya, askerlikten muaf tutulmalarn salamaya alan Trkiye Bilimsel
ve Teknik Aratrmalar Kurumu, Bilim Kurulu Bakan Prof. Dr. Cahit ad, yanl ve Trk toplumunun
karlarna aykr bir tutumu benimsemitir. Ayn ekilde, Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrmalar
Kurumu'nun halkn dedii vergilerle finanse edilen olanaklarnn, rnein bilim adamlarna datlan
dllerin birka yldr, yabanc teknolojiler emrinde alan kiilere tahsis edilmesi ve bunlarn d
lkelerde olanlarnn yol masraflarnn da ayn kaynaktan denmesi yanltr. nki Trk halk bu
paray baka teknolojilerin gelitirilmesi iin deil, kendi olanaklarmzn gelitirilmesi iin ayrmakta
ve bu kurumu ynetenlerin emrine vermektedir. Bu paralarla, tpk ordu iin yaptmz harcamalarda
olduu gibi kendi teknolojik gcmz gelitirmek ve gerekletirmek, dlleri de bunu salayan en
etkin Trk bilim adamlarna yneltmek gerekir. Kald ki Trkiye bir geri kalm lke, baka adan ba
kld zaman, savala, alkla korkutulmu bir korku toplumudur. Bu toplumu iine dt bunalm
dan kurtarmak, yaln ve sessiz savata ileri teknolojilerin beklenen saldrlarna kar lzumlu bilimsel
aygtlarla aygtlamak, politikaclardan ok, Trk bilim adamnn sorumluluuna giren bir savunma
hizmetidir. Kimseye saldrmaya ve kimsenin toprana veya dier kaynaklarna el koymaya niyetli
grnmeyen Trkiye'nin, kendi savunmasn bir nispet iinde de olsa teminat altna almak iin, bu
biim giriimler yapmas vazgeilmez bir zorunluluktur.
Byle olmasna ramen, Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrmalar Kurumu Tp, Veterinerlik,
Tarm ve Ormanclk gruplarnda sz sahibi yetkililer, bir sre nce Devlet statistik Enstitsnde
dzenledikleri Besin ve Beslenme Sempozyumunda ilk sz, Beyrut Amerikan niversitesi Tp
blmnden bir Amerikal uzmana tanmlar, bylece Trk toplumunun olanan, zaten alkla
korkutulmu olan halkn bu Amerikal tarafndan daha da korkutulmas iin tketmilerdir. Amerikal
uzman, kalori ve protein yetersizlii meselesini incelerken, bize almz ve aresizliimizi yeniden
anlatmak ve kendi toplumunun olanaklarndan sz ederek bizi bir daha korkutmak iin bu seminerde
ortam ve zaman bulmutur. Bilim adamlarnn bu sorumsuz davran yalnz Trkiye'de deil btn geri
braklm korku toplumlarnda grlen bir davrantr.
Sorumsuzluu ve ilgisizlii bir alkanlk haline getiren, geri lke bilginleri ile teknisyenleri, Fil
Dii kule haline getirdikleri niversitelerde, toplumsal korkunun snrnda yaarlar. Bunlarn en nemli
meseleleri ele geirdikleri olanaklar korumak, zaman zaman yabanc lkelerde tetkik gezisi yapmak,
yurduna dndnde, bu lkelerde grdklerinden pek fazla sz etmeksizin kimseyi incitmeye
cek toparlak szlerle, yurt gereklerinden kopuk bir eitim ve renimi zedelemeden yaantlarn
srdrmekten ibarettir. Bunlarn yurt sorunlarna ve rnein ii meselelerine dokunanlar, Trkiye'nin
sava ve alk tehdidinden kurtarlmas iin grlerini aklayp, kamuoyunu etkilemeye kalkanlar,
sorumsuzluu ve ilgisizlii benimsemi ounluk ve bu ounlua hareket veren yabancdan yana klik
ler tarafndan demokratik usuller, kanunlar ve oy ounluu ile etkisiz hale getirilirler. (Neutralizasyon
veya Pasifikasyon) Korku toplumu btn ulusal kurumlar ile ya felce uratlr veya yabanc hizmetine
sokulur. Bilim adamlar bildikleriyle, kendi insanlarnn korkularn etkinletirmenin tesinde baka
birey yapmazlar veya yapamazlar.
Prof. Dr. Seha L. Meray'n Trkeletirdii, Bilim ve Silahszlanma balkl yazsnda Philip Noel
Baker bu olumsuz davran yle anlatyor:
(**) Devlet hizmetinde almayan birok bilim adam, askeri aratrmalarda kullanlm
olan btn bilgilerin zenginletirilmesine katkda bulunmulardr. Paralanma veya bir-
leme ilkelerine dayanan atom silahlarnn gereklemesini salayan nkleer fizik bilimi-
nin oluumunda pek ok fiziki almtr. Bunlardan birou, silahlanma yarnda yeni
ve ok tehlikeli bir katkda bulunduklarn dnmeden, bu alanda temel bilgiler ortaya
koymulardr.
Bu aklama, bizim Birleik Amerika'nn fze barutu endstrisinde alt iin, Trkiye Bilimsel
ve Teknik Aratrmalar Kurumundan yln bilim adam olarak dl alan teknisyenlerimizin durumunu
gayet iyi izah eder. dl alanlarn ounun fizik ve kuantum kimyas alannda alm kiiler olular
da ilgintir. Bunlar silahlanma yarna ve baka bir toplumun savunmasna katkda bulunan kimseler
olarak bu toplumlar tarafndan dllenmeliydiler.
Bazen bu eit davranlara da tank oluyoruz. Nitekim ngilizce retim yapan (Trke dururken)
Orta Dou Teknik niversitesinin mhendislik blmnden, bir retim yesi fakir Trk halknn
diinden tmandan artrarak kurduu bir niversitede ondan maa alarak yapt almalarn
sonularn, Amerikan Beton Enstits'nn yaynlad A.C.I. dergisinin 64 nc sahifesinde
yaynlam ve Takviyeli Beton alannda yln en etkin almasn yapt iin, bu enstit tarafndan
Wason dlve bir madalya ile dllenmitir. (21 Aralk 1968 gnl Cumhuriyet Gazetesi)
Belki de bu aratrma sonular ile silahlanma yarnda etkili ve Trkiye'ye kar yaplacak bir
saldr da zararl olabilecektir. Fakat bu davrana girildi mi kiiler iki tarafa da dllenmekte, geri
toplumu bunalm ve korkularndan artacak ve ona kiiliini kazandracak aratrmalar yaparak korku
toplumunun yararna sunanlar, ok zaman dokuz kyden kovulmaktadrlar. Korku toplumlarnda bu
mekanizmay iletme ajanlar ile onlara uaklk eden, satlm ve bilim adam kiiliine brnm
unsurlar egemendirler.
Oysa bilim adamlarnn (gerek bilim adamnn) grevi silahlanma yarnn, btn insanlar iin
hazrlad kt sonucu, yalnz kendi insanlarna deil btn Dnya kamuoyuna duyurmak ve kasaba
politikaclarn da sonularn dnemeyecekleri maceralara atlmaktan vazgeirmeye almaktr.
181
Bu hizmet, bilimin haysiyetine inanan ve bilim adam olarak geinen her insan tarafndan korkusuz
ca yaplmaldr. Korku toplumlarnda bu hizmeti yapmak ok zaman zor, bilim adam iin sakncal ve
hatta tehlikelidir. Bundan dolay hizmet gereince yaplmaz ve smrgeci toplumlarla sava top
lumlar, bu durumdan alabildiine yararlanrlar. Fikri tespit etmek ve anlalmasn kolaylatrmak iin
bir rnek kullanalm.
Trkiye'de muhalefette olan bir Partinin organ olan Ulus gazetesi 4 Ocak 1969 gnl yaynnda
u haberi veriyor:
(**) TMO depolarndaki, buday stoku iki ay yetebilecek: Grel Seydialiolu, Toprak
Mahsulleri Ofisinin elinde ancak iki aylk buday stoku kald, Amerika'dan ithaline
karar verilen 300 bin ton budayn da, Amerikal liman iilerinin grevi nedeniyle hemen
yurdumuza getirilemeyecei ve bu yzden buday fiyatlarnn artma ihtimalinin doduu
renilmitir. Ayrca hkmet hemen tedbir almazsa, nmzdeki ay iinde hemen btn
Trkiye'de buday skntsnn ba gsterecei ve yurttalarn zor duruma decei ifade
edilmitir.
renildiine gre Toprak Mahsulleri Ofisinin elinde 250 bin ton civarnda buday sto-
ku kalmtr. lgililer Ofisin her ay 135 bin ton civarnda buday tkettiini ifade ederek,
imdiki stokun Trkiyeyi ancak iki ay idare edebileceini sylemilerdir.
Bu konuda kendileri ile grtmz ilgililer, buday stokunun azalmas ve muhtemel

bir tehlikenin domasna Tarm Bakan Bahri Dada'n tutarsz politikas ile konuma-
larnn sebep olduunu belirtmiler ve unlar sylemilerdir.
Tarm Bakan kabinedekl yerini salamlatrmak iin Meksika'dan ithal edilen Amerikan
meneli Sonora64 buday konusunda, btn uyarlara ramen srar etmitir. Toprak
Mahsulleri Ofisinin bugnki buday skntsn ok daha nceden bildirmesine ve bu-
day ithalini teklif etmesine ramen, Dada, Buday ithaline lzum olmad yolunda
deme vermi ve teklifi reddetmitir.
Tarm Bakan bu arada gerek TRT'ye gerekse gazetelere verdii demecinde, srarla
Sonbaharda buday ihra edeceiz" demi ve bugnk skntnn domasn salam-
tr.
te yandan, Amerika'dan gelecek olan 300 bin ton budayn grev bittii takdirde Mart
ayndan sonra Trkiye'de olabilecei renilmitir. Bu arada ilgililerin ifade ettiklerine
gre un fabrikas sahipleri ellerinde bulunan buday stokunu fazlalatrmak iin hare-
kete gemilerdir. Baz fabrika sahipleri buday fiyatna zam yapabilmek iin buday
ithalini durdurmak zere eitli basklara girimilerdir. Bu yzden buday fiyatlar-
nn artmas ihtimali domutur. lgililer Fiyat istikrar bakmndan hkmetin derhal
Avrupa lkelerinden buday ithal etmek iin harekete gemesini zorunlu grdklerini
belirtmilerdir.
Bu haberde konumuz asndan renilecek ok ey vardr. nk Tarm Bakan Dada'a Sonora-

64n Trkiye'ye ithal ettii takdirde, btn bu olaylarn ortaya kaca bir yl nce hatrlatlm ve
kendisi bilim adamlar tarafndan uyarlmaya allmt. (Varlk Yll, 1968 - Trkiye'de yln
olaylar - Sahife 288) Daha o tarihte ilim adamlar yle diyordu:
(**) Bugnki Akam'da Sonora-64 adl Meksika Buday hakknda, Prof. Dr. Kazm
Aras'la, Do. Dr. Osman N. Kotrk'n demeleri var. Amerikan yardm ile gelen bu
budayn zararl olduu gazetelerde sz konusu ediliyordu.
Bilim adamlar bu uyarmay yaptklar zaman, onlara lkeyi buuk komniste brakmayacaz
deyip iin iinden kmaya alan Tarm Bakan Dada aslnda masum bir vatandatr.
ukurova'da ekilen Sonora Buday daha baaa kalkmadan, tarlalarda davul zurna aldrarak
buday verimini artrabileceini zannedecek kadar ar davranlar iinde olan bu politikacy, bugnk
sonutan dolay tek bana sulamak biraz hakszlk olur.
Bize kalrsa, Trkiye'nin bu ortama getirilmi olmasndan ba sorumlu olanlar, Ankara, Ege ve
Atatrk niversitelerinde, krslerine bzlm etliye ve stlye karmadan aylk cretleri ile
tazminatlarn alp gnn gn etmeye alan ziraat faklteleri retim yeleri ile onlarn yardmclar
ve mesele ak seik ortaya ktktan sonra Ulus Gazetesinde bir yaz dizisi ile baz eletirmeler yapma
ya kalkan, kalemor bir ziraat mhendisidir.
Sonora-64 yurda sokulduu srada veya sokulmadan nce bilim adamlar ve bu konuda ihtisas
yaptklar iin bu giriimden dorudan doruya sorumlu olmayan Prof. Dr. Kazm Aras ile Dr. Osman
N. Kotrk' yalnz brakmam olsalard ve Tarm Bakan'nn karsna dikilselerdi, bu yanl uygula
maya giriilmeyecek ve Trkiye bugnki hale drlmeyecekti. Trkiye'ye kar srdrlen sessiz
savan bu blmnde bilim adamlar manen Tarm Bakanna nazaran daha suludurlar ve bu sululuk
tarih tarafndan tespit edilecektir.
Bir aralk ortaya kp, Tarm Bakan Dada' desteklemek iin bilime aykr aklamada bulunan
iki Ziraat Fakltesi Profesr ise, kamuoyunu yanlttklar ve yanl uygulamay destekledikleri iin
daha da sorumludurlar. Fakat imdilik, bilim adamlarnn sorumluluu, politikaclarn mbalaal ileri
klar ile glgelenmekte ve bu suretle bu insanlar hem etkisiz ve sorumsuz kiiler politik iktidarlarn
fetvaclar olarak bol miktarda para kazanmaktadrlar. Korku toplumlar, korkularndan kurtulup ileri
bir dzeye srayabilirlerse, bilim adamlarn da alarnn politikaclar gibi sulayacak ve onlar her
halde sevgi ve saygyla anmayacaklardr.
Geri lkelerde, bilim adamlar arasnda en tehlikeli gelime, bunlarn bazlarnn gerei de inkr
ederek, karlar peinde koarken baz evrelere alet olmalardr. Bunlar o zaman kar evrelerinin,
politik iktidarlarn, hatta yabanclarn uydusu haline gelir, korku ve gvensizliin toplum iinde daha da
yaylmasna arac olurlar. kar evreleri ve politik iktidarlar, su ilemi ve toplum iin zararl olmu
larsa, bu iktidar dneminde, iktidarn yardakln yapan bilim adamlar kadar, hibireye karmadan
sz gm ise sukut altndr ilkesini benimseyerek kenarda kalan suskun ilim adamlarn da sulamak
gerekecektir. nk bilim adam tpk sanat gibi, ann ve toplumunun sorunlarndan sorumludur.
Toplum bilim adamlarn niversiteleri bir fildii kule haline getirip, ap okumad kitaplar arasnda,
eline kalem almadan yazp izmeden gnn gn etmek iin yetitirmez. Onunla ocuklarn bunun
iin giydirip, doyurmaz. nmzdeki srete, korku blgeleri ve korku toplumlar yaratarak, saldrgan
lkelere ve bu lkeleri yneten politikaclara yol gsteren bilim adamlar kadar, geri lkelerde uyarma
ve korkulardan arnma bakmndan grevini yapmayan, yardakl veya suskunluu tercih etmi bilim
adamlar da sulanacaklardr.
Philip Noel-Baker yle devam ediyor:

183
(**) Uzmanlk sfatlar, kamuoyunun etkileniinde, onlara uzman olmayanlardan daha

byk bir arlk vermektedir. Bu yzden fizikiler -Askeri aratrmalarda alsnlar ya
da almasnlar - nkleer silah yarnn tehlikelerini anlatmak bakmndan daha yetkili
bir durumdadrlar. Bu ilerden anlamayanlar onlarn szleriyle daha ok etkilenecek
lerdir. Bunun gibi hekimler biyolojik silahlar, kimyaclar da zehirli gazlarla, yangn ka-
rc silahlar hakknda konuabilirler.
Yaln sava lsnde dnld zaman, silahlanma yar konusunda konuma ve halk aydnlatma
ii hekimler, biyologlar, kimyagerlere dmektedir. Fakat aln bir silah olarak kullanld gizli sava
hakknda kitleleri uyarma ii de ziraatlara, veterinerlere, hekimlere, biyologlara ve eer varsa diyet
ve beslenme uzmanlarna der. leri lkeler bu kadrolar kurup, alk korkusunu Dnya'ya yaydklar
halde, korku toplumlarnda bu kabil teknisyenlerin yetimemesi ve yetienlerin de kendi lkelerine
aktarlmas iin elden geleni yaparlar. Korku blgelerinde insanlar korkular ile ba baa brakmak iin,
direnen kiileri neutralize eder veya pasifikasyona (retmenler buna kym diyorlar) tabi tutarlar. Bu
iki ileme tabi tutulmayanlar, hibir ie yaramayan suskun bilim adamlardr. Asl sulular da bunlardr.
Bunlar yakn karlarn korumann tesinde fazla birey yapmaz, bildiklerini eylemletirmezler. Fazla
olarak ounluu statkocu olan bu insanlar, niversite ve bilim kurulularnda ekseriyeti salayarak,
dzenin korunmas ve karlarnn srdrlmesi iin gerek bilim adamlarn tasfiye eder ve korku
toplumunu derin bir bunalma iteklerler.
Fikirlerini sylemekten ekinen ve toplumu etkileyemeyen kalabalk bir yiyici srsnn bilim
adam olarak, yksek bir standarda uyarl ekilde doyurulmas ve cretlerinin karlanmas ii geri
lkenin yoksul insan iin tanmas g bir yk haline gelir. te bu noktada bilim adamlarnn, bilimin
ticaretini yapmaya kalktklarn ve eitimi bir tketim haline getirerek, ticari amalarla okullar
kurduklarn, bu okullarda egemen gruplarn istek ve karlarna uygun bir ekilde eitim yaparak
toplumu soysuzlatrdklarn grrsnz. Bu izgiye kadar srklenmi bir topluluk, artk kendini
kurtaramaz.
XVIII ve XIX ncu yzyln bilim adamlar, ileri olma ve geri kalmlk fark gzetmeden glerince
korkular yok etmeye ve baskdan arnm bir Dnya yaratmaya altlar. Fakat XX nci yzyln ikinci
yarsnda ileri lkenin bilim adamnn davran ile geri lke bilgininin davran arasnda nemli farklar
vardr. Bunlardan birincisi korkunun yaratcs, ikincisi de krkleyicisi olmu, krkleyici olmayanlar
da karlarn srdrmek iin susmay tercih etmitir.
nsann mutluluu ve korkular ile basklarn yokedilmesi iin alan ok az bilgin vardr. Tm
Dnya'da parmakla saylabilecek kadar az olan bu insanlar hepimiz tanyoruz.
Sorumluluunu duyamayanlar, yaln savan ve gizli savan srp gitmesinde iyi niyetle harcanan
bilimsel abalarn ne denli etkili olduunu anlayamazlar. Bilginlerin ounluu, Dnya'y kendi dar
alarndan grmeye ve incelemeye alk olduklar iin, XX nci yzyln sentezci niteliini bir trl
kavrayamyor ve olaylar arasnda karlkl ilikiler olduunu farkedemiyorlar.
Genliin niversite kaplarn zorlayp Reform diye barmasnn temel nedenlerinin biri de
budur. Onlar retici durumunda olanlarn Dnya'y kendileri gibi gereki bir gzle grmelerini
istiyorlar. Eer niversitelerimiz baz tutucu evrelerin istedikleri gibi niversiteler deil de, ilerici
renci rgtlerinin zledikleri tutumu benimsemi niversiteler olsalard, Sonora64 budayn yurda
sokarak lkeyi byk zararlara sokmu ve iki yl st ste avu dolusu gbre ve ila paras dedikten
sonra, alkla kar karya brakm olan Tarm Bakan Dada, bugnki duruma girmeyecek ve istifaya
mecbur kalmayacakt.
Hata iledii gnlerde bile Tarm Bakan Dada' heykelini dikecekleri iin ynden ekilmi
resmini isteyerek, uyuturup aldatan karc kasaba eraf, ne kadar sulu ise, onun masasnda yemek
yiyip kendisine iltifat yadran bilim adam da ayn derecede suludur. Tarm Bakan kendini deil
de Trk toplumunun karlarn dnmekle grevli bir kii olduuna gre, eer bu zat bilimsel
yetersizliinden dolay belirli bir gerei gremiyorsa ona yardmc olmak, bilenlerin ve bilim
adamlarnn vazgeilmez grevleridir.
Onlar bunu yapmadklar iin, geen yl dviz karl Amerika Birleik Devletlerinden 300 bin
ton buday ithal etmeye mecbur kalm olan Trkiye, bu yl 2 milyon tonluk bir buday a ile
kar karyadr. Bunlara sebep olmu olan politikacnn bakanlktan istifa etmi olmas, koullar
deitirmeyecek ve onu kendi karlar iin bu yanl yola itekleyen Amerikal bilim adamlar ile
uzmanlar ve politikaclar borlandmz dolarlar bize hibe etmeyecekler veya bu yl amz
parasz kapamayacaklardr. Yllardr srdrlen bilinli ve bilimsel uygulamalarla, Trkiye'ye mahalli
para karl veya hibe yoluyla verilen tahl ve besin maddeleri bugn hazrlamak iin verilmiti.
Amerika'da tahl ihra eden bir toplumu, Amerika'nn eline bakan ve ona muhta bir toplum haline
getirebilmek iin ne yapmak gerektiini politikaclara bilim adamlar retiyorlar. Atom silahlarnn
gelitirilmesi gibi, alk ve a brakma silahnn gelitirilmesinde de Amerikan bilim adamnn eli
vardr. Bilim adamlarnn gelitirdii bu silahn kt etkilerinden kendi bilim adamlarmzn yardm
ile korunabileceimiz halde, bizimkiler ok zaman susmay ve bazen de olay ters ynden etkilemeyi
tercih ediyorlar.
Geri lke bilim adam, kanunlarla kendilerinden istenmi olsa bile toplumun karlaryla ilgilenmek
istememekte ve daha ziyade kiisel karlarn n planda tutmaktadr.
Trkiye'de nlandrlm budayn Trk halkna yedirilmesi, Sonora-64 tarmnn gerekli bilimsel
denemeler yaplmadan uygulamaya konmas, tarm ilalarnn kontrolsz bir ortamda geliigzel
kullanlmas gibi gerekte bilim adamlarn ve niversiteleri yakndan ilgilendirmesi gereken giriimler
ile uygulamalara kar bilim evrelerinin gsterdikleri ilgi ve tepki ile, niversite retim yelerinin
tazminatlarnn artrmas teebbsnn sebep olduu olaylar ve rektrlerle dekanlarn istifasna kadar
varan tepki kyaslanacak olursa, geri lkeler bilim adamlarnn kafa yaplar hakknda daha doru
hkmlere varlabilir.
Bilimsel konularda karar alma iini de, kasaba politikaclarna brakan ounluk, kendini
toplumundan ve andan sorumlu tutmamakta ve sorumluluk snrlarn kiisel karlarnn bittii
yerde bitmi kabul etmektedir.
Bundan dolay bu yl 2 milyon tonluk bir buday a ve Dou illerinde daha yaz aylarnda ken
dini gstermeye balayan alktan kimse sorumlu olmayacak, politikaclar her zaman olduu gibi
ii yamurlarn vaktinde yamam olmasna, mevsimin elverili gitmediine balayarak Tanr'y
sulayacaklardr.
Meselenin temelinde yatan gerek nedenler aratrld zaman, nce yeteneksiz politikacy
itham etmek lazmdr. nki yrrlkte olan kanunlar ve toplumun kendisine verdii yetki, ona
belirli bilimsel konularda bilim adamnn bilgisinden yararlanma olana tanmtr. niversiteler
185
Bakanlklarn kendilerine sorduklar sorulara cevap vermek ve yneticiyi karar alrken bilimin
verilerinden faydalandrmak durumundadrlar. Fakat geri lke yneticisi bu kararlar tek bana alacak
kadar cesurdur. nk sonunda sorumlu olmayacan ve kendisine kimsenin hesap sormayacan
bilmekte, bunlardan bazlar soru sual iini Mahkeme-i Kbra'ya brakmaktadrlar. Bilim adamlar
da sorumluluklarn kendileri duyamyor ve Philip Noel- Baker'in zlemini duyduu sorumluluk
izgisine hibir zaman yanaamyorlar.
leri lkelerin bilim adamlarnn grev ve sorumluluu ile geri lkeler bilim adamlarnn grev ve
sorumluluklar, elbette birbirinden farkl olacaktr. leri lkelerde bilim adamlar atom bombas, hidro
jen bombas, biyolojik ve stratejik silahlar icat etmekle megul olduklarndan korkunun ve basknn
yaratclardrlar. Buna karlk geri lkelerdeki bilim adamlarna daha bar ve korkularla basklar
kaldrp yokedici bir tutum izlemek ve gerekleri kendi insanlarna duyurmak dyor. Korku
toplumlarnda meseleleri halka anlatmak hayli g bir itir. Hatta bazen iktidarda olan kiiler ile kar
gruplar anlalmas ok kolay olan bir eyi srarla anlamak istemezler. Byle bir ortamda iktidarlar
zorlamann ve yola getirmenin tek aresi, gene halka inmek ve meseleleri halka anlatmak olacaktr.
nki demokrasilerde halk ounluu oylar ile iktidarlar deitirme ve meselelere zm getirecek
kadrolar i bana getirme olanan elinde tutar. Bilim adamlarnn halka inmesi ok olumlu sonular
vermesine ramen, korku toplumlarndaki bilim adamlar halktan kopuk bir ortamda yaarlar. ok
zaman bu insanlar bilimi, tpk ileri toplumlar gibi hareket ederek, bask yapmak ve korku yaratmak
iin bir ara gibi kullanr ve kendi toplumlarndaki koullardan memnun olmadklar iin, bu toplumu
terkederek yabanc lkelere ger ve onlarn projelerinde vazife alrlar. Kendi insanlarn korkular
ile babaa brakp, kendi karnn ve huzurunun peinden giden bu bilim adamlarn hogrmek
mmkn deildir. nk bunlar bilerek veya bilmeyerek, korku ve bask ile bar abalar arasndaki
dengeyi bozmakta, savatan yana olan gruplarn sayca az olmalarna ramen ar basmalarna yardm
etmektedirler. Vaktiyle, Hindistan'da yaayan ve yaantsn halknn uyarlmasna adam bulunan
bar bir Gandi, Dnya barna byk katklarda bulunabiliyordu. Fakat bugn Hindistan, Trkiye,
Pakistan, Afrika ve Gney Amerika gibi geri kalm lke ve blgeleri, insanlaryla birlikte geri brakp,
emperyalist toplumlarn sava ve baskc bilim rgtleri ile fabrikalarnda grev alan bilim adamlar
ile iiler, aslnda Dnya'nn bir korku Dnyas haline getirilmesine ve sava abalarn daha da
glenmesine yardm etmektedirler. Bu yetmiyormu gibi smrgeciler geri lkelerin eitimine el
koyarak, lkokuldan niversiteye kadar her kademede retim almalarna szmak suretiyle geri
lkeleri de yozlatrmaya, bilim ve sanat adamlarnn bir ksmn kendi yanlarna almaya muvaffak
olmulardr. Bundan dolay korku yaratmak istedikleri zaman ekseriya kendilerinin konumasna
lzum kalmaz. Onlarn nfuzu altnda olan kiiler harekete getirilir, korkular ve basklar kolayca
yaratlr. Bu bilim adamlarnn fetvalar ile gerei syleyen aydnlar etkisiz hale getirilirler. Ortada
yalnz korku, yalan ve iftira kalr. stenen de budur. Bir toplum bu hale geldi mi, ona artk hereyi en
kt cinsten olsa da kolayca satabilir ve korkularna dayanarak istediinizi empoze edebilirsiniz.
Sava korkusu geri lkenin retim art, elden km ve miadn doldurmu sava malzemesi iin
iyi pazar olmasn salar.
Alk korkusu da, onu tohumluk, gbre, tarm ilac ve tarm retim artklarnn pazar yapar. Bu
lkelere kurtlanm undan tutun da, acm yaa, kokmu konserveye kadar hereyi nce mahalli para
karl ve kendi retim olanaklarn tahrip ettikten sonra da dvizle satabilirsiniz.
lm ve hastalk korkusu insanlarn ekmek gibi ila tketmelerine ve o lkenin de ila firmalar
nn tatl kar pazar olmasna ortam hazrlar. Btn mesele bu korku ortamn yaratmakta i veya d
etkilerle kitleyi korkutabilmektedir. Kitle bu korkuya dtkten sonra, kitlenin rn olan ve halkn
arasndan seilerek ynetim yerlerine gelen kiilerin de bu korkudan kendilerini syramayacaklar,
korku ve basky yaratanlara uyacaklar doaldr.
Korku ve bask ile ipnotize edilen toplumlar kendi karnz iin savaa sokabilir, onun bamszln
ve savunmasn bahane ederek, o lkeye girip yerleebilirsiniz. Yabanc askerlerle yabanc uzmanlarn
lkesine geldiini ve slendiklerini gren korku toplumlar, bir sre sonra korkularndan syrlarak rahat
etmeye ve kendini emniyette hissetmeye balar. Bu ortam geri bir toplumun soyulup soana evrilmesi
iin en elverili ortamdr. Durum bylece srdrlmeye allr. Genellikle sre ne kadar uzun olursa,
emperyalistin kar da o kadar byk olacaktr. Smrgeciler bunu iyi bildiklerinden korku havasnn
dalmamas iin btn gayretlerini seferber eder, basn, sinema ve dier propaganda aralar ile bu
korkuyu diri tutmaya alrlar. Korku toplumu korkularndan syrlncaya kadar kaderi deimez.
Alk korkusu, sava korkusu veya baka korkular belirli usuller ve bilinen vastalarla yaratlmaktadr.
Chicago otellerinde bir le yemeinde yaplan bir konuma veya Dnya'nn btn ajanslarna inti
kal eden bir haber, korku toplumlarnda beklenen etkileri kolayca uyandrr. Yeni pazarlar alr, yeni
problemler ortaya kar ve btn bu problemler para ile zmlenir. Para hareketlerinden hisselerini
almak iin nceden tertiplenmi olanlar da hisselerini tahsil ederler.
Gerek sava korkusu ve gerekse alk korkusu beyinlere yerletirildikten sonra, Milletleraras
kurulular, bazen bar korumak ve bazen de al nlemek iin korku blgelerine hcum eder,
bunalma dm milyonlara yol gsterirler. Bu Milletleraras kurulularda hegemonya kurmaya
muvaffak olmu bulunan devletler genellikle en byk pay kendilerine ayrmaktadrlar.
Sonu ekseriya olumsuzdur. Ne sava nlenir, ne de alkla savalr. nsanlar korkularyla babaa,
kendilerinden gl yabanclarn etkisi ve basks altna girerler. Bu mnasebetle blgeye giren yabanc
uzmanlarla yabanc askerleri karmak bir mesele olur.
Geri toplumlar btn bu saldrlardan koruyacak ve onlara kar direnecek grup o lkenin diri
gleri ve bilim adamlar olacak, sorunlar halka duyurarak, bakasnn yardm ve mdahalesi olma
dan kalknmak ve korkulardan kurtulmak iin yol gsterecektir. Fakat bilim adamlar uzak durunca,
zinde gler de etkisiz kalrlar. Byle bir ortamda, yabanc gler bildiklerini rahata okur ve o
lkenin kaynaklarna el koyarlar. Smrgecilii sanat edinenler, bakalarnn haklarna sevgi ile el
konulamayacan iyi bilmektedirler. Bundan dolay korku smr iin en elverili ara olur.
ABD Tarm Bakan Freeman ile Philip Noel Baker konumalar ve yazlar ile bu korku ortam
n yaratrlarken, bir taraftan da deerlendirilirse yararl olabilecek aklamalarda bulunuyorlar. Bilim
adam bu son dnemde, gerekten sulu bir tutum iindedir. leri lkelerin bilim adamlar, sava
karmak ve al btn Dnya'ya yaymak iin politikaclarn emrinde alrlarken, geri lkelerin bilim
adamlar da, kendi insanlarndan kopmu ve kar iin alan kiiler haline gelmilerdir. Oysa nerede
domu ve nerede eitilmi olursa olsun, bilim adamnn grevi gerei aramak, iyi, doru ve gzelden
yana olmaktr.
Kapitalist glerin egemen olduu lkelerde niversiteler ve bilim adamlar, eklen zerk
grnmelerine ramen, halk iin tespiti zor baz gizli balarla sermayenin basks altndadrlar. Geri
braklm korku toplumlarnda niversitelerin yerli sermayeden sonra, yabanc sermaye evrelerinin
de etkilerine ak olduklar ok grlr.
187
Bata ABD olmak zere emperyalist lkeler, kltr emperyalizmini rahata gelitirebilmek iin,
geri lkeler niversitelerine szmakta, burslar, seminerler, konferanslar ve bilim adam deimek sure
tiyle yksek renim kurulularn etkileri altna almaktadrlar. Bu usul kendilerinden yana, artlanm
ynetici ve teknisyen yetitirmek iin baarl bir giriim olmaktadr. nl bir kapitalist eitimci, geri
lkelerde ekonomik, sosyal ve politik ortam istenilen ynde deitirebilmek iin kendilerinden yana
200 bilim adamnn hizmete sokulmasnn yeterli olacandan sz ederken, gerei dile getirmektedir.
Bu lkelerde bilim adamna duyulan sayg ve inan iki yz kii ile ounluun kanlarnn deitirilmesi
ve aldatlmas iin ok zaman yeterli olur.
Kapitalizm, bu inan iinde bilim adamlarna para kazanmann tadn tattrmay gerekli grm ve
geri lkelerin ounda sermayenin kurup iletecei zel yksek okullarn kurulmas yoluna girilmitir.
Bylece zerk niversitelerde dk cretlerle altrlan retim yeleri sermaye evreleri ile maddi
ilikiler kurar. Patrona uymann ve dediklerini yapmann kendisine kazandrdklarn bizzat grerek ve
inanarak onun adam olur. Sermaye bilim adamlarna dedii creti, halk ocuklarnn srtndan tahsil
etmeyi ve renimi bir tketim haline getirerek bundan bir de kar salamay bilmektedir. Bu suretle bu
lkelerde bilim sermayenin emri altnda ve onun egemenliini srdrmede kullanlan bir ara haline
geliyor. Bilimin bu amala kullanlmas yz kzartc bir gelimedir.
Sermaye korkularn basks altnda smrmeye balad toplumlarda bilimin gerek hviyetiyle
gelimesini istemez, sava ve alk korkusunun srdrlmesi iin ounluun cahil ve bilgisiz olmas
lazmdr. Bundan dolay bilim adamndan fazla birey istenilmemekte, sermayenin arzularn yerine
getirmenin tesinde, aba sarfetmesi arzu edilmemektedir.
Sermaye bunu salamak iin gerekiyorsa yabanc sermaye ve bu sermayenin temsilcisi lkelerin
fonlarndan, mali ve teknik yardmlardan da yararlanmay bilmektedir.
Hem kendi kltrn yaymak ve hem de korku toplumlarndaki korkulan srdrrken bir taraftan
da smrye elverili bir ortam hazrlamak iin bilim adamlarn artlandrmann art olduunu yi
bilen kapitalist ve emperyalist lkeler, eitli kombinezonlar iinde bu giriimlere omuz verirler.
Bilimi ve bilim adamn tamamen yozlatran bu kabil almalar iin, ABDnin Rockefeller
Foundation ismi altnda faaliyet gsteren kuruluunu rnek verebiliriz. Bu kurulu Dnya'nn btn
korku toplumlarnda eitim dzenini etkilerken, alk korkusunun ayakta tutulmasna zellikle dikkat
etmekte ve bu amala avu dolusu para harcamaktadr.
Rockefeller Vakf ile birlikte Ford Vakf ve AlD Kuruluu geri lkelerde mterek hareket ederler.
Bunlarn abalar birleince bilim adamlar kapitalist lkenin yaymaya alt alk korkusunun ya
ta haline gelir ve bu sayede ABDnin retim artklar, bu korku toplumlarna akmaya balar. Miad
gemi yavan sttozu bir Kilise kuruluu olan CARE tekilat aracl ile geri lkenin ilkokul andaki
masum yavrucuklarna yedirilmeye balanr. ocuklar mutlu olmay renmeden toplumlarnn a ve
Amerika'ya muhta bir toplum olduklarn renirler. Bu gelecek kuaklarda da artlanma yaratlmas
ve alk korkusunun onlarn kafasna yerletirilmesi iin bilhassa nemlidir.
iler ve fakir halk tabakalar kullanlmaz hale gelmi olan retim artklar ile beslenmeye ve
bakasnn yardmna muhta kalm bir insann duyduu aciz iine iteklenmeye balanr. niversitelerde
gerekletirilen korku ortam buradan halk tabakalar arasna yaylr. Yardmlarn salanmas ve retim
artklar ile gbre, tarm ilac, tarm aralar gibi ihtiya maddelerinin salanmasnda AlD ile Birle
mi Milletlerin iyi niyetle kurulmu teknik organizasyonlar gibi grnen FAO - UNICEF ve benzeri
kurulular araclk ederler. Trk ilkokul rencileri 15 yla yaklak bir zamandan beri, Amerikallarn
retim art, yavan sttozu, kurtlanm unlar ve hatta insan yiyecei olmaktan ok, hayvan yemi
olarak tanmlanan pamuk ekirdei kspesi, soya kspesi gibi yiyeceklerle besleniyorlar. lk zamanlar
insancl bir yardm zannettiimiz bu giriimlerin tabannda yatan kt niyeti sezdikten sonra, yavan
sttozu yardmna millete kar ktk. retmen ounluunun, bilim adamlarnn bu konuda syleyip
yazdklar, iktidar ile artlandrlm bilim adamlarmz etkilememi ve Mslman bir toplum olan
Trk halk Amerika Birleik Devletlerinde bir Kilise tekilat olarak bilinen CARE'in salad bozuk
st tozlarn ocuklarmza iirmeye devam etmitir.
Bir sre nce Ege blgesinde yzlerce yavrumuzun bu sttozundan zehirlenmi ve retmen
kurulularnn (TS ve TDMF) ilgili bakanlklara bavurarak uygulamann durdurulmasn istemi
olmalar, alkla korkutulmu iktidar ile artlandrlm bilim adamlarn gerei inkar etmekten geri
koymamtr.
Bir bilim adam gurubunun blgede yapt incelemeden sonra, zehirlenmelerin sttozunun bozuk
oluundan deil de, ileke Trk retmeninin sttozundan st hazrlarken yapt hatalardan dolay
ortaya kt eklinde bir dedikodu yaylm ve daha sonra da yeniden uygulamaya geilmiti.
Bu arada bozuk st tozlar el altndan imha edilmi veya gizlice toplatlmtr. Gazetelerde bunlarn
insan yiyecei olarak kullanlmalarnn sakncal olduunu gsteren haberler kmaktadr. Adana'dan
verilen bir haberde:
(**) Adana Milli Eitim Mdrl Beslenme Servisi Deposunda bulunan gemi yllara
ait Amerikan meneli 27 ton un ve st tozunun nsan ve Hayvan gdasna elverili olma-
dndan gbre olarak kullanlaca aklanmtr. lgililer 27 ton un ile st tozunun Hac
Ali Devlet retme iftlii ile ukurova Haras'nda gbre olarak deerlendirileceini ve
datmna balandn sylemilerdir. (Cumhuriyet Gazetesi, 1 Austos 1969)
Bu olay Trkiye'ye gnderilen st tozlarnn kalitesi hakknda bir fikir verebilmektedir. Masum
Trk yavrularn zehirleyen bunlardan farksz st tozlar iin bir devrede baz bilim adamlar bunlarn
yenebileceine dair rapor dzenlerken gzlerini bile krpmadlar. Bunlardan bazlar geri lkelerde ok
rastlanan artlandrlm ve gerei syleme niteliini yitirmi bilim adamlaryd. Korku toplumlarn
da bu nitelikte bilim adamlar bulundurabilmek iin niversitelerin ve tm bilim kurulularnn
artlandrlmas zorunlu hale geliyor.
Kapy kapatnca bacadan girerek bildiini gerekletirmeye alan emperyalist geri lkenin
yneticileri ile bilim adamlar arasndan yeni mttefikler bularak, korku toplumuna artklarn ve bozuk
yiyecekleri sokarak masum insanlara yedirmeyi baaryor. rencilerin zehirlenmesi, halkn ve renci
kurulularnn direnmesi ve haysiyetli bilim adamlarnn aklamalarna ramen lkenin bir yannda
Amerikan sttozu ile unlar gbre olarak deerlendirilirken, gazetelerde yeni havadisler okuyoruz.
(**) Birlemi Milletler Dnya Gda Yardm Tekilat (FAO) hkmetimizin istei ze-
rine Trkiye'deki orta dereceli mesleki ve teknik okullar ile yetime yurtlarna 8 milyon
959 bin dolar tutarnda gda yardmnda bulunacaktr. Hkmetimizle FAO yetkilileri
arasnda imzalanan bu konudaki resmi anlama Resmi Gazete'de yaynlanarak yrr-
le girmitir. yl iinde Trkiye'ye gnderilecek olan 37.363 ton buday, 2336 ton
bulgur, 2034 ton yasz sttozu, 2336 ton peynir, 1869 ton ya, 1869 ton konserve et ve
189
93.5 ton aydan bir ksm 31 Aralk 1970 tarihinde stanbul, zmir, Samsun, Trabzon ve
skenderun limanlarnda FAO tekilatnca Trk hkmetine teslim edilecektir.
Yardmlardan yararlanacak okullar anlamaya gre unlardr.
Yatl Blge Okullar, yetitirme yurtlar, Krler ve Sarlar Okullar,
retmen okullar,
Orta dereceli okullar,
Erkek Teknik retmen Okullar,
Kz Teknik retmen Okullar,
Din okullar,
Ticaret ve Turizm Okullar.
(Milliyet Gazetesi, 7 Austos 1969)
Bu yardmlar Trkiye'ye gelince, bunlarn Amerikan artklar olduu grlecektir. Vaktiyle Birle
mi Milletler ocuklara Yardm Fonu Tekilat (UNICEF)'i bir kalkan gibi kullanarak ve onun ardna
bir kilise tekilat olan CARE tekilatn gizleyerek ilkokul ocuklarna vadesi gemi bozuk yavan
st tozlarn yllarca yediren ABD'i bu defa da Birlemi Milletler Gda ve Tarm Tekilat (FAO) n
siper ederek kimsesiz ocuklarn devam ettii yetitirme yurtlarna, kr ve sar okullarna, ret
men okullarna, teknik okullara ve hatta din okullarna sokulmakta ve onlarda da bir aalk duygu
su ve alk korkusu yaratmak iin olanaklarn kullanmaktadr. Bu ocuklar daha Trk olduklarn
ve lkelerinde yiyecekleri tm besin maddelerinin yetitirilebileceini renmeden, Amerikann
Trkiye'ye besin yardm yaptn renecek ve bylece gen yata artlanacaklardr. Kald ki besin
yardmlar arasnda sz edilen ay, lkemizde bol bol yetitirilmekte ve ne i ve ne de d piyasada
deerlendirilemediinden yaklmakta ya da denize atlmaktadr. Tpk ay gibi dier besin maddelerine
de aslnda muhta deiliz. ktidar bu anlamay imzalarken baz bilim adamlarna danm ve phesiz
bu yiyeceklere muhta olup olmadmz hakknda onlarn grlerini almtr. Eer byle bir ilem
yaplm ve bir bilim adam Trk okullarnda okuyan rencilerin yabanc lkeden yardm olarak
verilecek aya muhta olduunu kabullenmi ise, bu bilim adam ya bu alanda hi birey bilmemekte
veya artlandrlm olduu iin Amerika Birleik Devletlerinin FAO'yu araya koyarak empoze ettii
retim artklarn reddedemeyecek ekilde artlandrlm bulunmaktadr.
Bilim ve bilimsel gr bu yardmlarn tmnn reddini ve Trk ocuklarnn Trkiye'de reti

len besin maddeleri ile beslenmelerini gerektirir. Trkiye'de bu retim kapasitesi ve olana mevcut
tur. Trk ocuklar bakalarnn artk ve bozuk yiyecekleri ile beslenmemeli ve retmen namzetleri
ilkokulda ve retmen okullarnda, alk korkusunun yarataca aalk duygusuna tutsak edilme
melidir. Fakat korku toplumlarnda, kendini korkuya kaptranlar kar tarafn btn dileklerini yerine
getirmeyi bir grev sayar, bunun aksini dnemezler. Bu lke Mslman bir lke olsa da bir Kilise
Tekilatnn (CARE) artklarla kendisine yardm ve gerekte hakaret etmesine boyun eer.
Btn bu giriimlere kar kyde kentte kolayca imali mmkn ve Orta Asya'ya kadar uzanan bir
gemii olduu iin bir sre nce ocuklarmza yedirilmesini teklif ettiimiz ve zerinde yaptmz
bilimsel aratrmalar Afrika'dan Avrupa'ya kadar birok bilimsel dergilerde yaynladmz Tarhana,
bilim evrelerimizle iktidar evrelerinde alerji yaratm ve o tarihte almakta olduumuz Milli Eitim
Bakanlndan usulne gre uzaklatrlmamza sebep olmutur. imdi benim altm mevkide
Orta dereceli okullarmza da artk maddelerle gda yardm yaplmasna evet diyen bilim adamlarnn
altrldn zlerek gryorum.
ki milyon yavrumuzun bir Kilise Tekilatnn salad yavan sttozu ve dier bozuk yiyecekler
ile beslenmesini yneten, Milli Eitim Bakanlna bal beslenme eitimi ubesinin banda bu
iin bilimsel ynyle uzaktan yakndan ilgisi olmayan bir aritmetik retmeni bulunmakta ve bu zat
grev yerinde uzun yllardr tutulmaktadr.
Baka lkelerde bilim adamlarnn ve profesrlerin yapt bu grevin, Trkiye'de bu iten

anlamayan bir insann sorumluluuna terkedilmi olmasnn nedenini anlamak kolaydr. nki geri
lkelerde bilim deil, korku ve bask konuur. ktidarn her istediine evet diyen bilim adamlar ile
yneticilerin byle yerlerde olmas, alk korkusunun yaygnlatrlmasna yardm etmekte ve ilkokul
ocuklar zehirlenip, sttozu ve un gbre olarak kullanlrken, bir taraftan Trkiye'ye 80 milyon TL.
tutarnda artk yiyecek srlebilmektedir.
ABD'i Birlemi Milletlere bal Milletleraras alma Organizasyonu'nu (ILO) kullanarak

rencilerden sonra, iilerimize de bozuk gda maddeleri ile yardmda bulunmutur. Bu yiyeceklerden
Zonguldak ve Ereli'de zehirlenmeler olmu, Karabk'deki iiler salanan yiyecekleri yememekte
direnmilerdir. Fakat bilim adamlarmzla yneticilerin ks dinledikleri ortamda, iilerimizden
sonra iftilerimize de artk yiyecek maddeleri verildiini grdk. Seim gnlerinde veya seimlerin
yaklat gnlerde bu yiyecekler, alktan ylm semenlere, tutulan partilerin adamlar tarafndan
datlmakta ve bu suretle kapitalist dzenden yana politik kadrolara oy salanrken bir taraftan da
halk kitleleri alk korkusu ile artlandrlmaktadr.
Emperyalist lkeler artklarn yedirdikleri korku toplumlarndan, bu yardmlara karlk byk

karlar salarlar. Esasen bu karlar olmasa bu yardmlar da yapmazlar. Nitekim Nijerya ile sava
halinde olan Biefra'da her gn 1000 ocuk alktan lmekte ve bunlara aa kabuklar, ekirgelerin
kaynatlmas ile elde edilen orbalar verilmektedir. (Milliyet gazetesi, 1 Austos 1969) Bu yz
kzartc olay karsnda hamiyetli emperyalist toplumlarn susmalarna amamak lazmdr. nki
onlarn karlar bu ocuklarn lmesindedir.
Trkiye'yi alk ve sava korkusu iine sokarak artlandrlm kuaklar yetitirmek yerli sermaye
ile onunla ortaklk halinde alan yabanc sermayenin karlarna uygun dmektedir. .
Bir lokma ekmek iin kiiliini satan ve a kalacam korkusu ile kanun kararak analarnn ve
kz kardelerinin helezonlanp ksrlatrlmasna, evet diyen bir toplum yaratarak lkemizin zengin
kaynaklarn blmek emperyalist kadar toplumsal bilin ve milli duygudan yoksul sermayedarlarn
amalarna uygun dyor.
Btn bu gelimelere susarak cevap ve kendi karnn tesinde birey dnemeyen bilim
adamlar, bu sonutan en az siyasi iktidarn sivri kiileri kadar sorumludurlar. Bilim, ahsiyetsiz
bilim adamnn kiiliinde, sermayenin ua ve emperyalizmin maas haline gelmitir. Korkular
iinde gerekleri gremez hale getirilmi olan geri lke insan, bunu bugn gremediinden bilim
kurulularna ve niversitelere milyonlarca lira harcanmasn olaan karlyor. Fakat gittike
bilinlenen iiler, retmenler ve renciler artk meselelerin farkna varmaktadrlar. Son gnlerde
Trkiye'de niversitelerin boykot ve hatta igal edilmi olmasnn tabannda bu bilinlenme
191
yatmaktadr. Sermayeden yana iktidarlarn dolayl yollardan giderek bilim kurulularnn bana
getirdii kiiler, genliin karsnda grd sevilmeyen kiiler haline geldiler. Kapitalist Amerika'
nn Dou blgelerinde yaayan gen kuaklar artlandrmak iin Erzurum'da, Trk toplumunun sayg
duyduu Atatrk'n isminin arkasna gizlenerek, Nebraska niversitesine kurdurduu Erzurum Ata
trk niversitesi'nin rencilerinden sonra retim yelerinde bir bilinlenme ve bir tepki balamtr.
Millete milyonlarca liraya malolan bu niversitedeki suskun ortam, yksek cretlerle tatmin edil
mi retim yelerini sert konumaya mecbur etmektedir. Atatrk niversitesinde grevli 68 retim
yesi yaynladklar bir bildiride yle diyorlar:
(**) Atatrk niversitesi 65 retim yesi ve yardmcs bir bildiri yaynlayarak

niversitedeki dzensizlik ve huzursuzluklar kamuoyuna aklayarak Milli Eitim
Bakan ve Rektr, sorumlulua davet etmilerdir.
Aralarnda 5 doent ile 14 doktorun da bulunduu 65 imzal bildiride 20 aydan beri

niversite rektrl deruhte etmekte olan ..... ..........'in bu mddetin 15 ayn Erzurum
dnda geirmi olmas ve tenkitlere ramen bu tutumuna devam etmesini niversite iin
tam bir bahtszlk saymaktayz. Ynla problem zm beklerken, rektrn 150 bin lira-
y aan yolluklarla seyahatlar yapmas ve grevine ilgisiz kal ibret verici bir olaydr.
denmektedir. (Cumhuriyet Gazetesi 27 Temmuz 1969)
Bildiriyi yaynlayanlar Trkiye'deki grevlerini ihmal edip Avrupa ve Amerika'da ard ardna
gezilere kan ve yol masraflarn Trk toplumunun srtna ykleyen bilim adamlarnn saylarnn
hayli yksek olduunu da bilmektedirler. Bunlar maalarn ve nvanlarn Trk toplumundan ve Trk
makamlarndan almakta, fakat hizmetlerini baka lkelere mal etmektedirler. Bunlar arasnda Trkiye'de
karlarndan baka kimse tarafndan tannmad veya bilinmedii halde, yabanc lkelerde Who Is
Who kitaplarna geecek kadar hret yapm ve bununla iftihar ettii iin niversiteye sunduu a
lma raporunda, bu olay bir iftihar vesilesiymi gibi kayda geirmi olanlar bile vardr. Trkiye'nin
sorunlarna ve insanlarna lks otomobilin cam arkasndan bakmay adet edinen bu adamlar iinde bir
ylda sekiz defa d lkelerde seyahate km olanlar tanyoruz. Korku toplumunda srtn yabanclara
dayayarak gnlnce hareket etme olanana kavuan bu insanlar, zinde gler ve memleketi aydnlar
tarafndan dikkatle izlenmektedirler.
Bozuk dzen iinde yaplan her eyin zamanla unutulacan ve hesabnn mahkemesi kbraya ka
dar sorulmayacan zanneden bu gafil kiiler zaman gelince yanldklarn anlayacak, fakat gecikmi
olacaklardr. Srtndan geindii toplumun nimetlerinden insafszca yararlanp ona borlu olduu hiz
meti vermeyenler, bir de bu hizmeti Trkiye'den karp yabanclara mal edenler, bilim adam olmann
salad nfuzu Trk toplumunun karlarna kart amalarla yabanc toplumun lkemizdeki karlar
iin kullananlar izlenmekte ve bilinmektedirler.
Korku toplumu bugn sindirmi ve zinde gleri susturmu ise bunun geici olduu bilinmelidir.
nk korku srekli olamaz.
193
XII
SNDRLM TOPLUM
195
SNDRLM TOPLUM
Beslenme, barnma, snma, aydnlanma, eitim, salk koruma, dinlenme ve elenme gibi temel
ihtiyalar gereince karlanan, korkularndan arnm ve yarnndan emin insan mutludur. Bu insann
gzleri prl prl parlar, retmek ve sahibi olduklarn savunmak iin en elverili durumdadr.
Bunun tam aksine, temel ihtiyalar gereince karlanmam, yarnndan emin olmayan, sava
ve alk korkusu ile sindirilmi insanlar ise, mutsuzdurlar. Baklar donuk ve canlarndan bezmi
bir durumda olur, retmek istemezler, ok zaman sahibi olduklar eyi savunmay da gze alamazlar.
evreleri ile ilgisizdirler. karc bir tutumu benimser ve eer a iseler karnlarn doyurmak, plak
iseler giyinmek iin bakalarndan yardm beklerler. Bu yardmlar karl neleri varsa yardm
grdkleri kiiye vermeye ve hatta ona uaklk etmeye hazrdrlar. nsann bu deimez davrann uzun
denemeler sonu tespit etmi olan sermaye evreleri smrdkleri ve altrdklar insan topluluklarnn
daima bu durumda bulunmasn arzu etmi ve dzeni buna gre kurmulardr.
alar boyu iilere ve hizmetlilere rettikleri deerden ok daha dk cret veriliinin temel
nedeni budur. retim aralarn elinde bulundurduu iin rettii ihtiya maddeleri iin pazar
hazrlamas ve alc gruplar yaratmas gerektii halde, kapitalist, tketicilerin daima sknt ve ihtiya
iinde kalmalarn tercih etmi, bu suretle onlar cansz ve sindirilmi gruplar halinde bulundurmutur.
i, toplum iindeki says bakmndan iverenden her zaman daha kalabalk olduu iin demokratik
toplumlarda ynetimi ele geirme ansna sahiptir. alanlar ihtiya iinde braklacak ve bu ihtiyalar
kstl bir ekilde karlanacak olursa, karlar zerinden onu kontrol altna alabilir ve sermayenin
egemenliini bylece srdrebilirsiniz. inin gelecei tam manasyla garanti altna alnr ve ihti
yalar da gereince karlanacak olursa, ok zaman iverenlerden ok daha akll olan iiler, toplumu
emekten yana bir dzen iine sokabilir, almadan kazanmaya ve rahat yaamaya alkn olanlar g
duruma sokabilirler. Bu gr toplum ii dzende olduu gibi, toplumlar aras dzene de hakim ol
mutur. Bundan dolay emperyalist lkeler, smrdkleri toplumlarn ihtiyalarnn tam olarak kar
lanmasn ve korkularndan arnmasn istemezler. Smrnn devam ve emperyalist lke yneticisiyle
sermaye sahiplerinin rahat uyuyabilmeleri iin istismar edilen toplumun omuzlarnn dk, baklar
nn donuk ve korkularnn etkin olmas ok lzumludur.
Alkol, afyon, LSD ve LSD'den on defa daha uyuturucu maddeler kullanarak toplumlarda
uyuukluk, korku ve dar dnk bir davran yaratabilirsiniz. Bu usul eskiden olduu gibi, bugn de
kullanlmaktadr.
Vaktiyle bize yaptklar gibi, savatan savaa srkleyerek ve her aileden birka ehit verdirmek
suretiyle sava korkusunu etkin hale getirmek mmkndr.
Tarmsal almalar kundaklayarak alk korkusu yaratlabilir. Fakat btn bunlardan daha etkin
olan, bir toplumu hmbllatrmak, dnemez ve harekete geemez duruma sokmak iin en ok
kullanlan, o toplumu bilfiil a brakmaktr. A insan zaten korkar, rkek ve gsz olur. retemez ve
yurdunu savunamaz. Dnd ve dnebilecei tek ey karnn doyurmaktr.
Sir Stanley Davidson ve arkadalar tarafndan 1961 ylnda Londra'da yaynlanan Human Nutriti
on and Dietetics isimli kitapta ileri derecede ala maruz kalm insann psikolojik durumu yle
anlatlyor:
(**) nsann zeks alk halinde berrak kalmakla beraber, kiilik byk bir sarsntya
urar. Kii dncelerini alk istisna edilecek olursa, bir mesele zerinde teksif edemez
olur. Kafasna hkim olan ve onun iin tek mesele halini alan ey al ve karn doyurma
arzusudur. Akli huzursuzluk, bir sre sonra, fizik gszle dnr. A insan bencil
bir tutum iine girer ve bakalarnn zdrab ile ilgilenmez. Hatta en yakn dostlarnn ve
akrabalarnn sorunlar bile onu alakalandrmamaya balar. Bata grlt olmak zere,
evreden gelen irritasyonlara kar ok hassastr. Kavgacdr. Kolay kzar. Bu belirtiler a
insann doyurulmaya balad ilk safhada seyrekleecek yerde sklar. Kendisine yardm
edenlere minnet hissi duyacak yerde hrn hareket eder. nanlar iyice bozulur. rnein
bir anne yavrusunun ekmeini almaya bile teebbs edebilir.
A insanlarda malerya, tifus, verem ve benzeri hastalklar grlr.
ok ileri alk halinde grlen bu temel belirtiler, deneysel olarak a braklm insanlarda da de
rece derece tespit edilmitir. eitli aratrclar pek az farkla a braklan insanlarn davranlarna
anahatlar itibariyle birbirine benzeyen tablolar halinde veriyorlar.
R. R. Williams, Fed. Proc. 20,1961, Suppl. 7: 323 isimli kaynakta, vitamin yetersizliklerinin yaygn
olduu Asya'daki durumu yle anlatyor:
(**) Asya'nn yaama sava iinde olan ve zahiren salkl grnen milyonlarca insan
arasnda beslenme yetersizlikleri canll (vitaliteyi) yok eden en nemli etken halinde-
dir.
Aln psikolojik etkilerini inceleyen ve bunun retim gc ile ilikilerini ortaya koyan Amerikal
aratrc Keys, bize daha ayrntl bilgiler vermektedir. Dikkat edilecek olursa, Keys'in aklamalar
Sindirilmi Toplum
197
ile Davidson'un aklamalar arasnda byk bir benzerlik mahede edilecektir. Modern psikolojik
metotlarn uygulamaya konulmas ile tespit edilen alk arazi, a braklarak sindirilmek istenen
toplumlar zerindeki tahribat anlama bakmndan bize gerekten yararl olabilir.
(**) A braklan insanda ilk olarak ruhi depresyonlar grlr. Apati ve tembel-
lik aikrdr. A insan konumay arzu etmez ve suskun kalr. Bakalarna kar biraz
hoyrattr. Kolay kzar ve evresine itimat etmez. nsiyatifini yitirir. Akli kapasite azalr.
Entellektel g baki kalmakla beraber, uygulama aksamtr. Bir meseleyi uzun sre d-
nemez ve kendini sorunlar zerinde teksif edemez. evre ile iliki azalm ve daralm-
tr. Ksacas aptal ve ilgisiz bir insan haline gelir. A kalan sosyal gruplarda sosyal balar
gever, komulara kar duyulan sevgi ve sayg azalr. Kanun d hareketler ve hrszlk
vakalar artar. Alk srekli olduu zaman huzursuzluklar daha da artar ve daha aikr
bir hal alr.
Keys'den zetleyerek yaptmz bu eviri Davidson'un aklamalarna ok benzemektedir. Keys

daha da ileri giderek kt beslenme yar alk (semistarvation) halinde bir toplumda sosyal davrann,
uzun sre alma yeteneinin ve i veriminin ne ekilde deitiini bilimsel olarak tesbit etmitir.
Yar Alk Halinde Toplumun Sosyal Davran,

Uzun Sre alma Kapasitesi ve Verimi Durumu
Sosyal Davran Uzun Sre alma Verimi
Arlk Kayb %
Bozulma Derecesi Yetenei % %
5 Hafif ? 10
10 Ciddi 10 20
15 ok ciddi 30 50
20 ok kt 50 80
30 Ciddi 80 90
40 Hafif 95 95
50 Yok Yok Yok
Kotrk, Osman N., inin Beslenmesi ve Milli Prodktivite, Trk. Yaynlar, 1966 Ankara
Bu bulgular zerine ok ey sylenebilir. Bu tabloyu iyi deerlendirirsek, kahraman ve sava bir

toplum olan Trk toplumunun nasl uysallatrldn, sindirilip kabuuna ekilmeye mecbur edildiini,
kaynaklarna el konmasna ve birbirine drlmesine nasl msaade ettii daha iyi anlalabilecektir.
Bu anlaldktan sonra geri lkelerde gerekletirilmeye allan sindirme ve canll yok etme gi
riimlerini bir genelleme yoluyla daha iyi anlayabiliriz. Bilindii gibi insan yeterli bir ekilde beslenme
yecek olursa, yetersizliin derecesine uyarl bir ekilde zayflar. Yeterli olarak beslenemeyen toplumlar
da ve bu toplumlarn ala maruz olan gruplar arasnda zayflama olaylar umumidir. Trkiye'de i
adamlar, yksek dereceli memurlar ile iiler ve kyl vatandalarn ortalama arlklar zerinde bir
aratrma yaplsa bu fark ak olarak grlecektir. Hatta bir aratrma yapmaya lzum kalmadan orta
lama gelirleri yksek olan ahslarn ve ailelerin genellikle iyi semirmi ahslar olduklarn, buna kar
lk iiler ve kyde yaayanlarn ayn durumda bulunmadklarn syleyebiliriz. Ezilen ve a karnna
alp reten gruplar, retimden kendilerine den pay alamadklar iin ekseriya normal arlk
larndan % 5 20 (duruma gre) daha dk sklettedirler. Bu durumda olan insanlarda tabloda verilen
saylara uygun olarak sosyal davran ciddi veya ok ciddi ekilde bozuk olduktan baka uzun sre
alma yetenekleri % 30'a kadar dm ve i verimi % 50 azalm bulunacaktr.
Ar endstrisini kuramad iin retimde % 6580 oranna gre insan gc kullanan bir
toplumda, alanlarn bu durumda olmas sosyal ortam menfi ynde etkileyecektir. Yksek renim
andaki ocuklarna 250 350 TL arasnda burs vererek, iilerine 12 TL cret deyerek dzeni
korumaya ve baz snflarn stn karlarn srdrmelerine elverili bir ortam yaratmaya alanlar,
iilerle rencilerin sinirli davranlar iinde olmalarna amamaldrlar. Trkiye'de milli retkenliin
dk, ekonomik durumun bozuk oluu da geni apta bu nedene baldr. Byle olmasna ramen
siyasilerimiz bu gerei bilmediklerinden kanunlar kararak ve polis tedbirleri almak suretiyle,
sosyal tepkiyi hafifletebileceklerini ve insanlar en stn verim oranna gre altrarak % 7 hzla
kalknacaklarn zannetmektedirler. Oysa benzinsiz bir motorla retim yapmak nasl mmkn deilse,
a iilerin omuzlarna binerek kalknma da ylece mmkn deildir.
Yar alk halindeki insanlar, genellikle suskun olur ve az konuurlar. Dndklerini aklamaz
ve ekmekleri ile oynayabilecek durumda olan ahslara kar eklen itaatl hareket ederler. Ahlak d
hareketlere bavurarak almaz ve iten kaarlar. Bu durumda iki ynl bir aldatmaca ilikisi kurulur.
i ivereni, iveren iiyi kazklamaya alr. Sosyal uyumsuzluk kolay irrite edilebilen bu insan
gruplarn mterek hareketlere itekler, grevlerin, boykotlarn, igallerin ve lokavtlarn ard arkas
alnamaz. Alar toplum psikolojisinin etkisi altna girip, ortak hareketlere giritiler mi duruma hakim
olmak gleebilir. .
Alkla, sarholuk arasnda bir kyaslama yaplacak olursa unlar sylenebilir.
(**) Sarholar, sarholuun ilk devresinde ar davranlarda bulunurlar, normale na-

zaran daha aktif ve daha girikendirler. Sona doru ise uyuur ve szarlar. Alk halinde,
insan nce suskun, sakin ve sabrldr. Fakat sonralar ar hareketleri gze alabilecek
bir tutum iine girer.
Bundan dolay bir toplumu uzun sre alk halinde brakmak bazen tehlikeli olabiliyor. Bugn
Pakistan, Hindistan gibi uzun sre a braklm lkelerde grdmz ciddi tepkiler, temelde akla
nan biyolojik nedenlere dayanmaktadr. Byle olmasna ramen, emperyalistler geri lkeleri yar alk
halinde bulundurarak toplumu sindirmeyi ve canlln yokederek insanlar yaayan ller haline
getirmeyi uzun sredir kullanyorlar. Aln sonuna doru ortaya kmas mukadder olan toplumsal
tepkiyi, bask ve polis tedbirleri ile yattrabileceklerini zannedenler, Dnya'nn hemen her yerinde
ayn sre iinde balayan bu tepkiyi zayflatmak iin aba sarf ediyor, fakat muvaffak olamyorlar. Bun
dan dolay bir takm yan tedbirlere bavurmak gerekmitir.
Alkol iptilasnn yaygnlatrlmas, uyuturucu maddeler nihayet bilinen glerle toplumlar zerine
bask yapma eilimi, dini inanlarn istismar bu tedbirlerin belli ballardr.
Toplumlar sindirmek ve canllklarn yokederek yozlatrmak iin, henz hi tanmadmz baz

yeni usuller de kullanlyor. .
Alk, yar alk ve kt beslenme deyimleri ile bunlarn sebep olduu davran deiiklikleri iyi
bilinecek olursa, giriilen yeni oyunlara akl erdirmek de kolaylaacaktr. Vitaminleri de kapsayan bir
grup vital maddenin yiyeceklerimizde yeter miktarda bulunmalar, alnan yiyecein miktar bakmndan
yeterli olmas kadar nemlidir.
Genellikle geri lke insan doann kucanda yaad iin, yakn zamana kadar, kfi yiyecek
bulamasa bile tabii gdalarla beslendii iin vitamin ve vital madde ihtiyacn gerektii ekilde
Sindirilmi Toplum
199
karlayabiliyordu. Bugn bu da tehlikeye girmi, geri lkelerde yaayanlar, baka toplumlarn retim
artklar ile beslenmeye mecbur kaldklarndan, yalnz miktar bakmndan deil, kalite bakmndan
da yetersiz besinlerle yetinmeye mecbur kalmlardr. Bunlarn en iyi rneini artk Trk halknn da
ok kullanmaya balad margarinler tekil ediyor. Tabiatta margarin cinsinden ya yoktur. Kimyasal
yaps, doada bulunan yalardan ok farkl olan bu ya baz lkelerin retim artklarna pazar bulmak
ve geri lkelerde kurulmu olan tketim endstrisinin karlarn srdrmek iin, geri lkenin masum
insanlarna, geree uymayan reklamlarla bol bol yediriliyor. Tereya, zeytinya gibi tabii yalarla
hibir zaman kyaslanmas mmkn olmayan bu eit besin maddeleri, geri toplumun canllnn
yokedilmesi ve baz hastalklarn yaygn bir hal almas iin bir ara gibi kullanlmaktadr. Kylmzn
eskiden bol bol itii bir bardak ayranla, boya, eker ve baz sentetik maddelerden ibaret olan bir
yabanc gazozu elbette mukayese edemeyiz. Fakat bugn yol stndeki kylerimizde artk iecek bir
bardak ayran bulamyoruz. Buna karlk en kenar kylerimizde bile eit eit yabanc gazoz bulmak
kabildir.
Amerika'nn bir kilise tekilat olan CARE kuruluunun ilkokul andaki ocuklarmza verdii
yavan sttozu ile tarhana besleyici dier bakmndan karlatrlamaz. Fakat biz ocuklarmz beslemek
iin yzyllardr kullandmz tarhana yerine, yavan sttozu kullanmay daha uyarl buluyoruz.
Zonguldak'daki iilerimiz Dnya Salk Tekilat aracl ile iverene intikal ettirilen bayat et
konservelerinden iki defa zehirlendiler. ilerimize taze et yerine yllarca nce konserve edilmi ve ne
olduunu iyi bilmediimiz vital maddelerden yoksun konserveler vermeyi daha uygun buluyoruz.
Bir aralk ekmeimiz de byk bir tehlike geirdi. skenderun'da kurulan bir nlandrma tesisin
de ekmeklik budaylarmzn atom nlar ile nlandrlmas ve btn vital maddelerinin tahribi
planlanmt. Buna glkle kar durduk. Ksaca ifade edilmek istenirse, Trkiye gibi btn geri
lkelerde uzaktan beslenmenin neticesi olarak vital maddelerden zengin yiyecek bulma ve tketme
olana her gn biraz daha glemekte ve kastl olarak kstlanmaktadr. Bu durumun toplumun
canll zerine belirli etkiler yapaca Milletleraras Nutrition Aratrmalar ve Vital Maddeler
Cemiyeti'nin bilim kurulu yelerine yapt 28 Aostos 1967 gnl tamimden anlalyor. Vital madde
yetersizlii yannda eitli derecelerde toksik (zehirli) olan bu maddeler, geri lkenin insann daha da
uyuturmakta, saln bozarak yetersiz hale getirmektedir.
(**) Kalp ve damar hastalklarnn artmas,
(**) Kanser olaylarnn ok artmas,
(**) Sindirim kanal ve zellikle karacier hastalklarnn artmas
Bu yeni beslenme tarz ile ilikili grlyor. phesiz geri lkelere yalnz besin maddeleri
girmemekte, smrgeci endstrisine pazar hazrlam olmak iin, btn mallarn bu toplumlara ucuz
pahal satmaktadr. evreyi yaamaya hi de elverili olmayan koullara itekleyen bu durum, vitaliteyi
tmyle tehdit ediyor. (Toxic Situation)
Bilim dilinde Anti Vital Maddeler dediimiz zehirli maddeler, kontrolden uzak geri lkelerde
yiyeceklerimizden itiimiz suya, hatta soluduumuz havaya kadar her yere bulamtr. Mamafi
ileri lkeler yarattklar dzen iinde ok zaman bu maddelerin etkisinden kendi halklarn da
koruyamyorlar.
(**) Atom bombalarnn ve denemelerinin radyoaktif kalntlar,
(**) Endstri art olarak meydana gelen toksik maddeler,
(**) Tarm ilalar,
(**) Fabrikalarn bacalarndan, otomobillerin egzozlarndan ve nihayet isli kmr yakan

ehirlerde (Ankara gibi) bacalardan tten zehirli gazlar,
(**) Deterjanlar,
(**) Antibiyotikler,
(**) Yiyeceklere, konservelere katlan kanserojen maddeler
Yaadmz Dnya'y her gn biraz daha kirletmektedir. leri lkelerde geni apta kontrol altna
alnabilen bu kabil zararlar, geri lke insann babo etkiliyor.
Btn bu yan etkiler, aln yapt etkilere eklenecek olursa, geri lkelerde yaayanlarn
neden dolay yetersiz ve kadere inanm kiiler haline geldikleri daha iyi anlalr. phesiz bu
aklamalarmzla, bacalardan duman ttmesin, tarm ilalar kullanlmasn, deterjanlar kullanmaktan
vazgeelim demek istemiyoruz. Bunlar an getirdii yeniliklerdir ve kullanlacaktr. Fakat bir toplum
bir yenilii lkesine sokarken onu kontrol altna alabilecek ara ve organizasyonlar da getirmek
zorundadr. Bu yaplmayacak ve kendisine empoze edilen her teklifi incelenmeden kabullenecek olursa,
o zaman Trkiye'nin bugn iine dt olumsuz durumdan kendini kurtaramaz.
Birok geri lke Trkiye'nin durumundadr. Biz Trkiye'de atom nlar ile nlandrlm
budaylarn halka yedirilmesine raz olmadk. Mcadele ettik ve skenderun'da kurulmu olan atom
tesisi sklerek geldii yere gnderildi. Fakat bugne kadar ithal ettiimiz budaylarn atom nlar
ile nlandrlm olup olmadklarn kimse kontrol etmedi. ocuklarmza verdiimiz zaman, 200
yavrumuzu birden zehirleyen st tozlarn bir sre aralk verdikten sonra, bugn de kullanyoruz.
ilerimiz Dnya Salk Tekilatnn verdii konserve etlerden iki defa zehirlendiler ama bu etleri gene
de yediler. Gazozlarn iinde ne olup ne olmadn kimse aratrmyor. Tarm ilalar pek ok vatanda
zehirledi. Bugn de zehirliyor. Pazardan satn aldmz elmadan, yediimiz ekmee kadar herey
phelidir. Margarinlerin dengesiz bir ekilde kullanlmasnn salk iin zararl olacan kimseye
anlatamadk. Ak pazarlar byledir. Byle gelmi, byle gider. Halkmz bundan dolay, cansz, suskun
ve sinmi durumdadr. Bu halin ne zamana kadar srp gideceini de kimse bilemiyor.
(**) Alk ve alk korkusu,
(**) Sava korkusu, zaman zaman limanlarmz ziyaret eden sava gemilerinin ortalama
vatandata yarataca eziklik,
(**) Adam kasab olarak n yapm olan kiilerin Trkiyeye eli olarak atanmalar,
(**) Alkol ve uyuturucu maddeler,
(**) Futbol malar ve spor toto,
(**) ini kaybetme korkusu,
(**) Egemen gruplarn mali, siyasi ve idari basklar,
(**) Hastalk korkusu,

Sindirilmi Toplum
201
(**) Zehirlenme ortam (Toxic Stuation)
Tmyle birlikte bir toplumu zerine yklenecek ve kardei kardee dman eden bir fitne ortam
yaratlacak olursa, toplumun canlln kaybetmesi, snmesi ve korkularnn tutsa haline gelmesi
mukadderdir.
Btn hesaplar bu sonucu yaratmak iin yaplm ve projeler uygulamaya konmutur. Ama ok
daha g koullar altnda imtihan vermi olan Trk toplumunu, btn bunlarn sonuna kadar etkileye
ceini pek zannetmiyoruz. Cesareti krlm ve sindirilmi gibi grnen toplum, bazen ona cesaret ve
ren bir tek insann peinde ahlanabilmekte ve korkularndan arnarak silkinip kurtulabilmektedir. Alk
ve yoksulluk iinde verilen Kurtulu Sava'nn sonular, Trk toplumunun kolayca sindirilemeyece
ini gsteriyor.
Basklar ve korkular ne denli ar olursa olsun, skntlar iinde yzyllar boyu var olmann bize ve
birok geri kalm topluma kazandrd gizli g, zaman gelince harekete gelecek, ala, yoksullua,
cehalete mahkm edilmi olan masum milletler, mutlulua ve bamszla kavuacaklardr.
203
XIII
K KORKU YKS
205
K KORKU YKS
Anadolu insan olduka kark sorunlar bir yk erevesi iinde anlayp, zmlemeyi ok sever.
Belki de bundan dolay binlerce Nasreddin Hoca ve ncili avu yks dzlm, kiiler, yaadka
edindikleri tecrbeyi bu iki kahramana izafe ederek ve bazen de bir zamanlar bamdan yle bir
i geti demek suretiyle karlarndakine anlatmaya, sorunlarn ksa yoldan zmlerken, demek
istediklerini yk iinde demeye alrlar. Alk ve Sava korkusu zerine, batl ustalarn dzdkleri ve
dediklerini, bu kitaba aktarp uzun uzun eletirdikten sonra, hem okuyucunun ykn biraz hafifletmek
ve hem de demek istediimizi Anadolu greneklerine gre ksa ve kolay yoldan anlatm olmak iin
biz de, bir zamanlar bamdan yle bir i gemitir, diyerek balayacak, ocukluumuza rastlayan bir
olayla, baba olduktan sonraki bir izlenimimizi okuyucularmza aktarmaya alacaz.
Galiba on , ya da on drt yandaydm. Babam btn k, geimimizi baladmz tarla ile bir
bada alr, bahar gelince yeeren yapraklarla birlikte evimize yeni korkular, yeni tasalar getirirdi.
Asma yapraklarnda, bugn u, yarn da bu bitki hastalnn belirtilerini grdn syleyen babamn,
sknt ve yokluk iinde geen bir ktan sonra, czdannda kalan birka kuruu kkrt, gzta ve im
di adn unuttuum baz tarm ilalar satn almak iin harcadn, ondan sonra da evimizdeki hava
nn bsbtn gerginleip arlatn bugn de hatrlarm. Karsnn ve ocuklarnn hastalklarndan
pek de korkmayan babam, bandaki asmalarn hastalndan korkar, ba ilalanmadka kendini bu
korkudan kurtaramazd.
Ba ilalandktan sonra ise, elinde eve ekmek alacak paras kalmad iin anamla arasnda sonu
gelmeyen tartmalar balar, bu sreye rastlayan eker ve kurban bayramlar, bize yeni papu ve eve e
ker alamad iin, bir bayram deil, bir yas gn gibi kutlanr, anam azna geleni syler, fakat babam
korkularndan arnm bir adam davran ile bir lahavle ekerek bana gider, bayram gnnde bile
tefek almaya devam ederdi. O zaman sorunlar derinliine dnemez ve kendi kendime, acaba babam
asmalarn karsyla evlatlarndan daha ok mu sever diye uzun uzun dnrdm.
zmler olgunlatktan sonra babamn yz gene krr yeni korkularn esiri olurdu. zmleri
sermek, kurutmak, ovalamak ve savurmak iin ii tutmak gerekirdi. zmir'de, serme iinin en ksa sre
iinde bitirilip zmn uvala sokulmas ok nemlidir.
Gz yamurlar zm sergide yakalar da zm slanrsa, kararr, karabce olur ve fiyat der. Bir
taraftan para bulmak, bir taraftan anamn ekilmez hal alan takazalarn ekmek, onu ikna edip birka
bilezik satmak, dil dkmek ve bir taraftan da, gkyzn kollayp, atalkaya'dan kan bir bulutun
yamur getirip getirmeyeceini, havann lodos mu, yoksa poyraz veya yldzn estiini izlemek,
babam harap eder, zavall adam korkularnn ezgisi iinde gecelerce uyuyamazd...
Babamn yannda dolatm ve erkek evlat olduum iin, iine yaramaya altm bu ocukluk
gnlerinde, neden olduunu pek bilmeden babamla beraber ben de etkilenir iyi bilmediim eylerden
onun gibi korkar olurdum. Anlamsz anlamsz gkyzn izleyip, yamurun yap yamayacan
yorumlamaya, iaret parmam azma sokup tkrm ile slattktan sonra rzgra tutup, havann
lodos mu, yoksa poyraz m olduunu anlamaya altm ok gnler olmutur. Babamn atk kalarn
ve sirke satan yzn grdke, tazecik kiiliimi tmyle seferber edip, sabah karanlndan akam
karanlna kadar, keletir ektiimi, bandrma kazannn banda altm, kuru zmleri pn
den ayrmak iin ellerim kanayana kadar oalayp, omuzlarm tutulana kadar zm savurduumu ha
trlarm.
Btn bu abalarmn tek amac, babam korkularndan kurtarmak ve zmlerimizi bir gn nce
uvallayarak slanmaktan korumakt.
Akam olunca, babam eve gider ve ben Osman onba isimli bir iiyle sergide yalnz kalrdm.
Osman onba domuz kurunu srlm bir av tfeini, namlusunu aparasndan arkaya doru
uzatarak, kundan yastk gibi kullanr, az sonra da horlamaya balard. Hrszdan, ekiyadan gerekten
korkmazdm. Osman Onba uyuduktan sonra gecenin serin rzgar ba yapraklar ile ilerdeki nar
aacnn yapraklarn hrdatmaya balad zaman, benim ocuksu korkularm balar, o zaman babam
yalnz brakmamak iin benimsediim tm korkulan unutarak, biraz ilerdeki mezarla gzlerimi
dikerdim. Bu korkularn, ok yorgun olmama ramen beni btn gece uykusuz braktn ve baz
geceleri sabah sabah ettiimi hatrlarm.
Korkularmdan kimseye sz edemezdim. Sergide kalp, babamn maln beklemek de benim

grevimdi. Bu ii yllarca yaptm. Yllarca da korktum.
O adaki ocuklar, yaayan insanlarn bylesine canavar olabileceklerini bilemiyecekleri iin,

dirilerden ok llerden korkuyorlar. Oysa ki ben imdi diri insanlarn kaynat bir Luna Parkda,
llerin yatt mezarlkta duyduum korkulardan ok daha baskn korkular duyarm. ocuklar ise
bizim ocukluumuzda olduu gibi, bugn de Luna Park'da elenir ve mezarlklardan korkarlar.
Osman Onbann horlayarak Dnya deitirircesine uyuduu ve benim de korkularmn basks

ve ezgisi altnda sabah gzlediim byle bir korku gecesini, tam otuzbe yl sonra bu geceymi gibi
hatrlyorum. Komu tarlalarn birinde, kargdan yaplm bir sundurmann altnda, iilerin ttn
dizdiklerini erkekli, kadnl bir ii gurubunun aann mallarn slanmadan balyalamak iin, uyumadan
ki Korku yks
207
altklarn bilirdim. Benim sergiyi beklediim yer mezarlk arasna giren bu kl yerde dediban
Mehmet'in (kr bekisi) zaman zaman duyulan dd, bir silah sesi, rastgele bir nara, Anadolu'dan
Ege'ye almaya gelen iilerden birinin tutturduu bir uzun hava, ok zaman cesaretimi artrr, eer
uyuyabilirsem bunlarn verdii emniyet iinde gzlerimi kapardm. Bylece uyuya kaldm bir gece
yars birbiri ardna birka silah sesi, feryatlar ve haykrmalarla uyandm.
Silah seslerinin ve berhaylarn, kadn, erkek ve ocuk feryatlarnn, Osman Onbay da

uyandrdn ve bir sre sonra beklemekle grevli olduumu sergiyi geride brakarak, Onbayla
birlikte ttn ardana doru yollandmz hatrlyorum. Yola ktmzda ben kendimi bir elence
yerine gider gibi rahat hissediyordum. Osman Onbann domuz kurunu srlm tfei, kalabalk bir
yere gitmekte oluumuz beni rahatlatyor ve hatta memnun ediyordu.
Olay yerine geldiimizde, kanm donarcasna korktuumu hatrlyorum. Biraz ilerdeki mezarln
yllanm itlenbik aalardan yaplm ardaa srekli olarak ta ve tezek frlatyorlard. Talar ve te
zekler kurumu karg yapraklar arasndan grlt ile ardan iine dyor, kadn iiler, ocuklar ve
baz dlek erkekler, ne dar kabiliyor, ne de ierde kalmak istiyorlard. Bylece Osman Onba ile
ben de korkunun emberi iine girmi ve olaylara karm olduk. ller arda talyorlard...
Az sonra, derdiban Mehmet'in ddk sesleri duyuldu. Ses yaklat ve sklat. Mehmet, Devleti
temsilen olay yerine geldi. Gene Devleti temsilen elindeki mavzer tfeine bir ba mermi srd ve
itlenbik aacndaki llere ard ardna ate etmeye balad. lleri yeniden ldrmeye alyor,
fakat durum deimiyordu. Kimseden emir ve kumanda almadan bildiini yapan Mehmet, galiba
btn mermilerini kulland. Sonra Osman Onbann da iki domuz kurununu lleri ldrmek iin
kullandlar. Fakat ta ve tezeklerin ard arkas kesilmedi, ller ate edildike kzyor ve ardaa daha
ok ta, daha ok tezek frlatyorlard. .
Korkudan bitkin bir hale gelmi olan ardak sakinleri ile ba komular, oban yldznn Geri
da zerinde parlad ve sabahn iyice yaklat bir srada, baka bir olaya tank oldular. ardan
arka tarafndaki kesikten frlayan birka delikanl, silah bo bir kaval haline gelmi olan dediban
Mehmet ile Osman Onbann aresizliinden yararlanarak, kadnlarn yumakland yere saldrdlar
ve onlar arasndan esmer gzeli, yank sesli Byi ayrarak alp dalara doru gtrdler. Bir gz
itlenbik aacnn stne oturmu llerde olan erkeklerin ou, bu olay karsnda kendine deni
ve erkekliklerine yakan yapamadlar. Ben olay ocuk gzlerimle, ayrntlarna kadar izledim. Bnin
fakir anasnn kznn kolundan tutup ekitirdiini, korkudan kan donmu, silahnda mermi bitmi er
keklerden yardm istediini ve daha sonra da bir tekme ile yere yklp, kvrlp kaldn hatrlyorum.
Ortalk d zaman itlenbik aalarnn yanna kadar sokulma cesareti gsteren erkekler (?)
ellerinde iki yatak araf ile geri dndler. Mesele anlalmt. . .
Bu olay Soukkuyu'da aylarca anlatld. Dediban Mehmet'in kimsenin yzne bakamaz hale
geldiini, Osman Onbann babamdan, benden, hatta kendi kendinden utandn hatrlyorum.
Sergiye dndmzde bizim de yarm uval kadar elleme kuru zmmzn yerinde yeller estiini
grdk. Fakat babama bunu sylemedik. Osman onba benden ilk defa yalan sylememi istedi. Ben de
syledim .
.On gn sonra Byi amdandaki maralarda perian bir halde buldular. Bundan tam otuz beyl
nce, baz kanun d insanlar, bakalarn korkutarak, kz karmay biliyorlard.
Bizim hikyemiz burada bitmez. Ertesi gn atalkaya'dan bir bulutun belirdiini, bydke
byyp btn gkyzn kapladn ve babamn parman tkrkleyip tkrkleyip rzgra tuttuunu
hatrlyorum, kindi vakti bardaktan boanrcasna yamaya balayan yamur, zm tahtalarn
gzmzn nnde dereye srkledi.
Bir bandrma leenini emsiye gibi bana alm olan babam, leenin kenarlarndan szlen yamur
sularnn kollarnn yeninden girip, dirseklerinden szldn farkedemiyor ve ocuk gibi alyordu.
Yamur ve seller, yalnz serilmi olan zmlerimizi dereye srklemekle kalmadlar. Saanak bir felaket
halini ald. Gece evimize dndmzde hereyi su altnda bulduk. Ban ocuklaryla karsndan ok
seven babam, ba yerinde bulamad. Sular ekildii zaman kaln bir kum tabakasnn ba rttn
grdk. Ba ocuklar, bu kum tabakasndan yer yer allk gibi yeryzne kyor, ortasndaki ayt
aac beline kadar gmld kum l iinde canl kalm tek yaratk gibi boy veriyordu. Babamn
yemek knn astm ve karncalar ulamasn diye, atn zerinden uzanp zorla ilitirdiim kazk,
imdi yerden bir kar ykseklikte bir haldeydi. Bir at boyu kumla gmlm olan bamz bylece
batt. Ondan sonra da biz battk. Babamn Ziraat Bankasndan ald 4000 lira borcu, ben niversiteyi
bitirene kadar deyemediini, hatta niversitede iken, karl bir havada delik bir ayakkab ile Ziraat
Bankasna kadar giderek, babamn 200 lira taksit borcunu ertelemesi iin genel mdre yalvardm
bugn gibi hatrlyorum.
Bir ykde birletirmeye altmz bu iki olay, kitabmzn kapsam iinde bize baz eyler
retebilecektir.
(**) Dediban Mehmet ile Osman Onba mermilerini boa kullandlar. Onlar o zaman
llerin dirilmeyeceini, dirilseler de yeniden ldrlemeyeeini bilebilecek yataydlar.
Akllarn ve silalarn kullanamadlar.
(**) Bye gz diken haydutlar, iyi bir plan hazrlam ve bunu baaryla uygulamlard.
(**)B'nin anas erkeklerden umduu yardm gremedi.
(**) Erkekler rezil, kadnlar perian oldular.
(**) Ertesi gnk yamur ve felaket bile bu rezillii unutturamad. Aradan otuz be yl
gemi olmasna ramen, ben bile bunu unutmu deilim. Dediban Mehmet ile sayg
duyduum Osman Onbaya bugn de acyor, onlar hesabna biraz da utanyorum.
Babamn korkularna gelince, babam llerden korkmuyordu. O yalnz ban seviyor ve bann
bana bir i gelir diye korkuyordu. Fakat korkular fayda vermedi. Kk bir bulut, byd, byd,
gkyzn kaplad ve babamla birlikte ok insan mahvetti. Anam bileziklerini satt iin, biz de
bayramlarda bize pabu almadndan babam hayat boyunca suladk. Varln kaybedip bizim gibi
bir insan haline geldiinde, yalanp bize muhta olduunda, o yamuru sanki o yadrm gibi takaza
ettik. O da bunlarn tmne katland. Yaayaca kadar yaad ve ld...
Biz bu hikyeden 50 yl yaadktan sonra u sonular karyoruz.
(**) nsanlar korkulacak ve korkulmayacak eyleri iyi tanmaldrlar.
(**) Yatak araflarna mavzer tfei ve domuz kurunlar ile ard ardna ate etmenin
anlam yoktur.
(**) ller dirilmezler.

ki Korku yks
209
(**) Kurununu korkularndan arnmak iin bouna kullananlar, gerek dmanlarna

ate etmek iin mermi bulamazlar.
Babama gelince, o hayat boyunca kontrol edemeyecei eylerin korkusu ve basks altnda yaad.
Bir tek yapranda bir mantar grmeye raz olmad bann, bir at boyu kumla gmldn, var
n younun seller tarafndan srklenip gtrldn gzleri ile izledi. Aslnda o ban deil, o
cuklarn ve karsn seviyor, onlarn nafakasn salad geim aracnn elinden kmasn istemiyordu.
Bunu kimse anlamad...
Korkmak baka ey, ihtiyatl olmak baka eydir. Korkular sonucu deitirmiyor. O zaman bu
gnk gibi hava haberleri veren ve tahminler yapabilen bir meteoroloji genel mdrl olsayd, belki
babam bylesine gafil avlanmayacakt. Bir fanusta yana sne yanan ya kandili yerine, uza gs
terebilen bir elektrik fenerine sahip olsaydk, itlenbik aalarnn zerinde sallanan cisimlerin ller
deil yatak araflar olduunu grebilecek ve gzel sesli B'yi pisi pisine haydutlara kaptrmayacak,
anasn tekmeletmeyecektik.
Korkularmz yenmek iin, bilinlenmeye ihtiyacmz var. Bunu yapamyorsak, dediban

Mehmet'in, Osman onbann ve zavall babamn akibetinden toplum olarak kurtulamayacaz. Bugn
korktuumuz eylerde, itlenbik aacna aslm yatak araflarndan, atalkaya zerinde anszn
beliren kk bir bulut parasndan baka bir ey deildir.
Trk toplumu, dier geri lkelerin halk gibi, tarihi boyunca korkutulmu, korkularndan arnmak
iin varn younu yitirmi bir toplumdur. Korktuu eylerin, korkulacak eyler olmadn hibir za
man anlayamad, dediban Mehmet'ler, Osman Onbalar korkularnn sonuna kadar, tek mermileri
kalmayana kadar ate ettiler. Gerek dmanlar ile kar karya geldikleri zaman namlularnda tek
mermi bulamadlar.
te bundan dolay biz sava korkusu ile alk korkusunu, koca mezarlktaki itlenbik aacna asl
m iki yatak araf gibi gryoruz. araf asanlarla, arda talayanlar hep ayn ellerdir. Gene ayn
eller, zm sergisinden alp kardklar zm gibi, madenlerimizi, petrolmz alp gtryorlar. Biz
millete gzlerimizi dikmi itlenbik aacnda sallanan araflar korku ile seyrediyoruz. Korktuklarnn
zerine gidemeyen dediban Mehmet'ler, Osman Onbalar boyuna ate ediyorlar araflara, l
lerin dirilmeyeceini, dirilseler bile yeniden ldrlemeyeceini hesaplamadan btn mermilerini
kullanyorlar. Saldrganlar, ardaa hcum edip, karmak istedikleri en son eye el attklar zaman,
onlara ate edecek mermimiz olacak m bilemiyoruz.
A.B.D. Tarm Bakan Freeman'n Chicagoda alk zerine syledii nutuk, itlenbik aacna
aslm bir yatak arafndan baka bir ey deildir. Ba skya gelen, bu aaca bir araf daha asyor
ve geri lkelerin mutsuz insanlar bu araflardan kanlar donana dek korkuyorlar. Aln, savan
lkelerine uramamas iin ellerinden geleni yapyorlar. Silah satn alyorlar, tank, top, tfek satn
alyorlar. Modas gemi miadn doldurmu, savalara girip km aralar bu lkelere satlp paras
alnyor. Sava gemilerini kiralyor, yksek dalarn tepelerine radar istasyonlarn kuruyorlar. Korku
iindeki geri lke yneticileri, smrgecinin topraklarna gelip slenmesine msaade ediyor ve ikili
anlamalar kolayca imzalyor. Sava korkusunun etkisi altna girmi topluluklar, savatan kaaym
derken, savan kucana, alktan kaaym derken aln ortasna dmektedirler. Fakat korkular
iinde bunu farkedemiyorlar.
Alk ve sava korkusunun etkisi altna girmi bir toplumda neler olup biteceini ve bu korkunun
o topluma nelere mal olacan daha iyi anlamak iin, lkemizde yakn gemite cereyan eden olaylar
eletirmek ve bu adan deerlendirmek yeterli olacaktr.
A.B.D. eski Ankara elisi ile Tarm Bakan Dada'n Participant dergisinde, beraber yakp, birlikte
fledikleri alk atei, bir korku olarak Trk toplumunu sardktan sonra, korkumuzun zerine hayli
mermi patlattk.
20.000 ton Sonora tohumluk buday lkemize bu korkunun yaratt ortamda girdi ve karl
borlanarak dendi. Bundan sonra avu dolusu para harcayarak, ABDden gbre, tarm ilac, ara ve
gere satn aldk. Amerikal buday uzmanlar yurdumuzun drt yannda frldak gibi dolap, sorumlu
kiiler gibi beyanlarda bulundular. En verimli topraklarmz bu budaya tahsis edildii iin pamuk
retimi zarar grd. Nutuklar atp, bu buday sayesinde Trkiye'nin alktan kurtulacan ve buday
ihra edeceini syleyenler, bu yl 350.000 ton budayn ithali iin karar aldlar.
Bunun iin de dviz denecek, baka deyimle mermi yaklacaktr. Kalknma abasna girmi bir
lkede, dvizin ne denli deer tadm bilenler, itlenbik aacndaki yatak araflarna ard ardna ate
eden, dediban Mehmet ile Tarm Bakan Dada arasnda bir iliki kurabileceklerdir. Dviz sknts
iinde kvranan Trkiye' de, bir atmlk barutumuzu buday tohumu, cins inek, gbre, ila, tarm ara
ve gereleri satn alarak, montaj endstrisine ve tketim yatrmlarna harcamak bizi sonunda ok g
duruma drecektir. Bunlar ok syledik. Fakat alk korkusundan kan donmu gibi hareketsiz ve
olaylara ilgisiz olan halk tabakalar, korkularndan arnmak iin, olup bitenleri tevekklle karlamakta
ve bazen de yatak araflarna ate edenleri alklamaktadr. Bunun tesinde mspet bir giriimine
tank olmadmz Tarm Bakan'nn bir kahraman gibi heykelini dikmeye kalkanlar da olmu...
Bu gerek midir, deil midir bilemiyoruz. Fakat korkularn esiri olanlar, bu kabil tutarsz isteklerle
ortaya kabilirler. akn rdein ban brakp, gerisiyle suya dal gibi, korkutulmu toplumlarda
beklenenin tam aksine giriimler olabiliyor.
yi yrekli yneticilerimiz ve siyasi parti liderleri, havay izlemek iin parmaklarn azlarna so
kup kardktan sonra, rzgrn hangi ynden estiini anlamaya altlar. Bunlarn kimi batdan, kimi
kuzeyden, kimi gneyden esen rzgrlarn yamur ve frtna getireceini iddia etti.
Gzlerini gkyzne dikip ufuklarda yamur bulutlar aratrdlar, tarttlar, tarttlar...
Fakat kck bir kbrs ve Orta Doudaki husursuzluk, bulutlar blgemize itmekte, kuzey ve bat
rzgrlarnn etkisi ile havay karartmakta, bunalm gn getike artmaktadr. Yllardr sava korkusu
iinde yaayan insanlar; bugn havann etkisinden kurtulmak iin akla gelmedik giriimler yapyorlar.
Kadercilik genel bir davran haline gelmitir. Halk iin neye varacan bilemediinden, olaylar donuk
baklarla izlemekte bu Dnya'da mutlu olmaktan midini kesenler, ahrette mutlu olabilmek iin din
adamlarnn vizesini almaya almaktadrlar.
Ufuktaki kck bulut bydke bymekte, bir sadan bir soldan esen rzgrlar ortal toz ve
dumana katmaktadr.
Badaki zm uvaln almak, ardaktan kz karmak iin en elverili ortam bylece yaratan
smrgeciler, varmz youmuzu alyor, lkemizi talan ediyorlar. Gzlerini gkyzne dikmi gittike
byyen bulutlar izlemenin tesinde baka bir ey yapamayan ounluk, alk korkusundan baka, sa
va korkusunu da taa iinde duymakta, bunaldka bunalmaktadr.
ki Korku yks
211
Oysa itlenbik aacna doru yryebilir ve bilimin yla aydnlatacamz mezarlkta, itlenbik
aalarnn stnde oturanlarn ller deil, yatak araflar olduunu grebiliriz. arda talayanlar
bileklerinden yakalayp cezalandrmak ve korkularmzdan bylece arnmak ok kolaydr. Fakat kar
bu durumun srdrlmesinde olanlar, ortaln aydnlanmasna ve korktuklarmza parmaklarmzla
dokunmamza engel oluyorlar. Kendini korkulara kaptrm bir toplumun, alaca karanlkta bir itlenbik
aacn ve bir de gkyzn izleyip, alnanla rplann hesabn tutamay onlarn houna gidiyor.
Son saldrya giriebilmek iin dediban Mehmet ile Osman onbann mermilerinin bitmesini bek
liyorlar.
Oysa geri lkelerin kurtuluu, korkularn zerine zerine gidebilmelerindedir. Toplum bunu t
myle yapamaz. On korkusuz adam, bazen bir tek korkusuz adam, korkularn zerine yryp ona
parmaklar ile dokunabilirse, toplum onu izler. Korkulan eye herkes parmaklarnn ucu ile dokunur,
korkulann, korkulacak ey olmad anlalr.
Kurtulu Savanda tek korkusuz adam, yzyllarn korkularn ykmay bilmiti.
Korkular daha da byterek, onlara yaklamadan uzaktan dediban Mehmet misali mavzer tfei
ile ate etmeye kalkanlar meseleyi hibir zaman zmleyemezler. itlenbik aacnn zerindeki
beyaz glgelerin hortlaklar deil, birka hilekrn toplumu korkutmak iin dallara ast yatak araflar
olduunu ispatlayabilmek iin, onlara yaklamak hi deilse oray aydnlatmak gerekiyor.
Kanunlarmz aydnlatma iini niversitelere vermitir. Cesur aydnlar niversiteye mensup

olmasalar da bu grevi benimsemeli ve korkulan eylerin stnde 1000 mumluk lambalar yakmay
bilmelidirler. Alacakaranlk toplumu korku iinde yaatmak iin en elverili ortam oluyor. karclarn
cahillerle ibirlii yapmalarnn bir nedeni de budur.
Onlar dediban Mehmet gibi korkulara uzaktan ate edenleri tutar ve toplumun ne kadar mermisi
varsa yaktrmaya alrlar.
Alk korkusu ile sava korkusunu yenebilmek iin de aydnla ve konulara parmaklarnn ucu ile
deinebilecek kadar cesur kiilere muhtacz. Bu korkularn zerine gidebilecek ve evreyi aydnlatacak
gl insanlara ihtiyacmz var.
mrlerini sessiz savan ortasnda yaayp sava korkusuyla tketenler, a yaadklar halde a
lktan korkanlar, meseleleri anlayamyorlar. Geri lkeler tmyle glgelerinden korkan insanlarn
yumaklandklar mutsuz toplumlar haline gelmitir. Bu lkelerde korkular dalar bekler.
Sava korkusu, alk korkusu ve lm korkusunun bunaltt milyonlar, bey korkusu, aa korkusu,
candarma korkusu ile bsbtn sindirilir, varlkla yokluk, alkla tokluk snrnda srnrler.
Korkuya ilikin ikinci ykmz gene aile evremizden alacaz. Onbe yandaki olum, on
yandaki kzm zerinde zaman zaman korkuya dayal bir hegemonya ve aabeylik otoritesi kurmaya
alr. ocukluu, o saf Dnyas iinde davranlarn deitirmeden duygular ile amalarn
pervaszca ortaya koyan bu gen insanlardan, biz yallar ok eyler renebiliriz.
Bir k gecesi, odasnda yalnz yatan kzm korkutmak iin aabeyi beyaz bir araf kullanmt.
Gece yarsna doru sarnd arafla kk kardeinin odasna giren olum, kendisi iinde korkun
olabilecek bir denemeye girdiinin farknda bile deildi herhalde...
Biz iki kardein birbirinden baskn korku lklar ile uyandk. nce karsnda beyazlara sarlm,
yz gz seilemeyen bir hortlak gren kzm berhay basm, onun berhayndan korkan olum ise,
kardeinden daha ok barmaya balamt. Bir zincirleme etki ve tepki mekanizmas iinde gelien
korkma ve karsndakini korkutma olay, biz mdahele edene kadar hayli gelimi, odaya girip kla
r yaktmzda, karde olduklar halde, birbirinin yzne bakp alayan sapsar kesilmi iki insanla
karlamtk.
Yerde gene beyaz bir yatak araf vard. Bu kk ve basit olay, milletleraras alanda oynanan
birok oyunu eletirmek ve anlamak iin yararl olabilir. Yatak araflarn itlenbik aalarnn dal
larna asarak, kz karmak iin korku yaratanlar ya da kardelerini korkutmak iin beyaz bir arafa
sarnp odasna girenler, ummadklar olaylar ile kar karya kalnca, kendileri de korkarlar.
Nitekim sava kundaklayanlar ile al kamlayanlar, artk savatan ve alktan korkmaya

balamlard. Beyaz arafa sarnmak, itlenbik aacna araf germek tehlikeli bir i haline gelmeye
balad. Korkutulan milyonlarn kard ayarsz sesler, artk korkuyu yaratanlar da korkutuyor.
Planclarn lkelerinden zaman zaman ykselen sesler bize bunu anlatmaktadr. nsanlar korkuya
dayal bir dzen iinde yaatmaya ve ynetmeye almak, ok eski bir usul olmakla beraber, amz
da tehlikeli bir uygulama haline gelmitir. Korkutulan milyonlar, korkutan iin tehlikeli olabiliyorlar.
Gereklerin zerine bir al ekerek (yatak araf yerine) gerekleri saklayan, olaylar ve eyleri bize
korkun gstererek smr dzenini srdrmek iin, milyonlar korku ortamna itekleyenler, zaman
iinde benim olum gibi, kardakinin korkusuyla etkilenecek ve onlar da korkuya deceklerdir.
Amerikaly, irkin Amerikal olarak grmemizin temel nedeni budur. Bu lke, itlenbik
aalarna yatak araf gererek, korkutulan lkelerden kz karmay ada politikann gerei
zannediyor. Oysa bu metot bundan otuz be yl nce, bir yaz gecesi zmir balarnda denenmi, afan
skmesi ile kepazelik ortaya kmt.
Atom bombalarn, buday stoklarn, varn younu itlenbik aac misali snrlarna yp, maz
lum toplumlar korkutmaya alanlar, gn aard ve aydnlk ortama hkim olduu zaman, ayn e
kilde gln olacaklar ve Dnya kamuoyunun onlara kar duyduu nefret ve gvensizlik daha belirgin
bir hal alacaktr.
Artk bu oyunun sona ermesi gerekiyor. nk korkular zerine oturtulan bir dzen, daha uzun
mrl olamaz. Gln olmak istemiyorlarsa, korku yerine sevgiyi getirmenin arelerini bulmal ve
eer bulabilirlerse hemen uygulamaya koymaldrlar.
nsan korkmak, korkutmak ve korkutulmak iin yaratlmamtr. Sevmek ve sevilmeye almak,

Dnya barn kurmak iin daha yararl olabilir.
Eski oyunlar tekrarlanmamaldr. Bir demir parasna binip ay evresini dolaabilecek kadar ilerle
mi olan insann, ok eski ve bir ynyle iren usulleri kullanarak birbirini smrmeye ve kullanmaya
kalkmas, amz iin yz karasdr.
Korkun eliler yerine, sevimli insanlar, tank yerine traktr, alk yerine tokluk, korku yerine sev
giyi getirmek lazmdr.
213
XIV
SON SZ
215
SON SZ
Sessiz Sava isimli kitabm yaynladm gnden bu yana Trkiye'de ve Dnya'da olup
bitenleri, grebildiim kadar ile deiik bir adan incelemeye ve bu kitapla okurlarma bildiklerimi
aktarmaya altm.
Alk Korkusu ismi ile yaynlanan bu kitap, ABD Tarm Bakan Orville L. Freeman'n,
Chicago'nun lks otellerinden birinde karnn tka basa doyurduktan sonra alk zerine ektii bir
nutuk ve Philip Noel-Baker isimli nl bir barnn UNESCO tarafndan yaynlanan Le Courrier
isimli dergide yaynlanm, bar ven ve gerekte sava korkusunu bir ya lekesi gibi Dnyaya
yaymaya alan makalesi, nihayet ocukluk ama ilikin iki korku yksne dayal ayakl bir
sehpa zerine kurulmu ayrca zerinde bir sredir srarla durduumuz gda yardmlar ve doum
kontrol ile geri lkelerdeki emperyalist uygulamalara, kolayca grlemeyen ayak oyunlarna kitapta
yer verilmitir.
Alk sorununu korku asndan incelemek elbette lzumludur. nk yzyl nce insanlar
sorunlarna bu adan bakamyor ve korkularnn ezgisi altnda gerekleri gremiyorlard.
artlandrlm milyonlar korkular zerinden koyun srleri gibi gderek, rettiklerinden yararlanan
ve varlklarna el koyan akgzler, insanlarn gz almasn diye ellerinden ne geliyorsa hepsini
yaptlar. nsan uyuturmak iin afyon ve korkutmak iin silah kullanld. Bugn ise alk ve alk
korkusu ile ayn milyonlar hem uyuturuluyor ve hem de korkutuluyorlar.
Bu kitab, bu noktaya kadar sabrl okuyanlar daha nce, Gda Emperyalizmi, amzn
Beslenme Sorunlar, Bar ve Emperyalizm, Sessiz Sava isimli kitaplarmz da okumularsa
Trkiye'nin meselelerine deiik adan bakabilecek, hem alk ve hem de sava korkusunun
Dnyamzda neden dolay bu kadar yaygnlatn daha iyi anlayabileceklerdir.
Endstrilerine pazar hazrlamak iin sava karan toplumlar, tarmsal rnlerine pazar bulmak
iin a milyonlar yaratmann gereine inanyorlar. XX nci yzyl insannn banda Demokles'in
klc gibi asl duran bu iki korku kastl olarak yaylyor ve younlatrlyor.
Oysa Tabiat ana Dnyaya gzn aan her insan yavrusunu besleyecek kadar cmert ve efkatli
dir. nsanlar birbirinden nefret ederek atacak yerde, sevierek ve dost olarak da yaayabilirler.
karlar insanlarn atmasnda ve a kalp onlara el amasnda olan insafsz bir aznlk, kurduu
tezgh iler halde tutup karlarn srdrebilrnek iin amz bir korku a haline getirmitir.
iirilerek toplumlar etkileyen sava ve alk korkusu yannda, kiilerin gnlk yaantsn etkileyen
yzlerce kk korku iinde yayor ve daha dorusu yaadmzn farknda bile olamyoruz.
ehirleraras yollarda trafik kazalar, krlarda asayisizlik kol gezmekte, Dou'da yaayanlar
ekiya korkusunun basks altnda ezilirken, batda geim sknts, iini kaybetme korkusu insanlar
bunaltmaktadr.
Elinde cop ve banda plastik mihverle dolaan toplum polisi, bir korku kaynadr. Vurdu
mu eziyor. nsanlarn arasndaki ilikiler sevgiye deil de, korkulara dayanyorsa, bu hale gelmi
toplumlarda mutluluktan ve nurlu ufuklardan sz edilemez. Byle olmasna ramen, politikacnn
gerek d konumas, borcu bini am ve uan kua borlanm bir toplumu en ksa sre iinde
nurlu ufuklara gtreceinden sz etmesi insan bir daha korkutuyor. Szm senettir deyip de szn
yerine getirmeyen Devlet adamlarnn ynetimi altnda ve lkeyi 850.000 ton buday a ile kendi
haline braktktan sonra istifa eden bir tarm bakannn, bunun hemen akabinde 250 otomobil ile
karlanarak tekrar seildii bir lkede korkmadan yaamak iin nce dnme yeteneini yitirmek
lazm.
Kk ve byk korkular birleince insanlar uyuuyor, kiiliini ve amalarn unutmu sindiril

mi kalabalklar ortaya kyorlar. Robot gibi her sabah iine gidip akam gecekondusuna dnen ii
nin temel korkusu gecekondusunun yklmas, memurun korkusu mdr beyin asabiyet buyurup onu
iten atmas, kylnn yamur yamamas veya bankann kredi vermemesi, aann kalarn atmas
a kalmak ilahdr.
Gnlk yaantmzn bu kk korkulan yannda bazen sava toplumlarn kalarn attklarna

tank oluyoruz. Limanlarmz sava gemileri ziyaret ediyor, ya da kuzey komumuz tarafndan tehdit
ediliyoruz.
Her yl ortaya kan buday aklarn kapamak ve halka hi deilse kuru ekmek yedirmek mesele
oluyor. Bu arada tepemizde peyklerin dolatn, iki kart bloktan astronotlarn fezada dolatklarn
reniyoruz.
Byle bir Dnyada yaamak ounluk iin zevkli bir i deildir. Fakat madem ki Dnyaya
gelmiiz, yaayacaz diyor ve yayoruz. Haklarnz aramaya baladnz m korkular younlayor
ve basklar artrlyor. nsan Haklar Evrensel Bildirisi ile birok Anayasalarn insanlara tand
haklar XX nci yzyln ikinci yarsnda almak ve hele kullanmak zor bir i. Alk Korkusu amzn
en etkin ve en baskn korkusu olarak, geri lkeleri ve zellikle Trkiyemizi etkisi altna almtr. Bu
korkuyu krkleyip, korku arklarn altranlarn amalar ise gn gibi ortada...
Bunu bilmenin saysz yarar var. Halkmz ve aydnmz bunu bylece anlamal ve korkularndan
arnmann yollarn aramaldr.
217
Toplumun zellikle topluma yn ve cesaret verecek olan aydnlarn gereki bir davranla
korkularn zerinde kalmalar, sorunlarn zerine zerine yryerek devrimi gerekletirmek iin
aba harcamalar gerekiyor.
Korkusuz liderlerin ynetiminde, korkulardan arnabilen lkeler emperyalizmin basksndan

ksmen olsun kurtuluyorlar. Biz de Atatrk'n ynetiminde bu korkulardan syrlm ve sava
korkusunun zerine zerine yryerek iirilen balonlar patlatmtk. imdi karmza yeni
korkular dikiyor ve bizi bu korkularn etkisine sokarak yozlatrmak, kendilerine kle, boaz
tokluuna alacak bir uak haline getirmek istiyorlar.
Oysa tarih boyu kimseye uaklk etmemi ve bakalarn uak olarak kullanmay hogrmeyecek
kadar efendi bir yaps rf, adeti, hayat anlay ile bugn de dimdik ayakta olan Trk toplumu
ve dier toplumlar meseleyi erge anlayacaklar, korkutulduklarn farkettikleri gn korkularnn
zerine yryeceklerdir.
te bu olay Yeni Smrgeciliin sonu olacak ve Dnyamzda insan haysiyetine saygl yeni
bir dnem balayacaktr.
Osman N. Kotrk
19 Ekim 1969
Ankara

Açlık Korkusu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Açlık Korkusu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

TMMOB Ziraat Mhendisleri Odas

YENDEN YAYINA HAZIRLAYAN

1000 Adet Baslmtr. Eyll 2009

Dr. Gkhan GNAYDIN

Yeni Basm in nsz

nk gnmz gen kuaklarn yeni ve daha da etin sorunlar bekliyor.

Kz, Tahire O. Kotrk - Olu, Cafer S. Kotrk

GOETHE, 1828 Eckermsnn'la Konuma

Anayasann salad zgrlkler ve yeni yeni renmeye baladm gerekler karsnda,

19 Ekim 1969 Ankara

Osman Nuri Kotrk

Biopolitika szcn de an yenilikleri iinde bylece tanyoruz.

En st kademede, Devletlerin de bir politikalar olduunu ve milli topluluklarn amalarna varabil-

Geri kalm ve henz istikrara kavuamam toplumlarda i ve d politika koullara gre sk sk

nsanlarn artlandrlarak politikadan ve politika szcnden rktldkleri geri topluluklarda

Gl toplumlar eskiden de byle yapyor, kendilerinden olmayanlar dize getirerek smrebilmek

Kanunlarla yasaklanm olmamasna ramen biyopolitikann temel kurallar halkmz ve aydnlar-

Toplumlar ynetenlerle smrenler yzyllar boyu korkudan ok yararlandlar. Korkutulan insan,

Korkular Dnyamzdan hibir zaman kaldrlamad. nsann bilmedikleri ile kendisinden gl

Korkutulmu yzbinler, politikaclarn vaat ve kandrmacalarn korkular yznden doru szler-

Tpk kiiler gibi, kendini korkulara kaptran toplum artk toparlanamaz.

Konferans salonlarnda sylenen, kitaplara yazlanlarla, uygulamalar karlatrlnca, fertler gibi

1. Hindistann ve zellikle hkmet adamlarnn Amerika'ya midesinden balanmasn

3. Amerikan retim artklar iin srekli bir pazar olarak kullanmak.

Osman N., inin Beslenmesi ve Milli Prodktivite, 1968 Ankara'dan alnmtr.

Yllar Tahl thalat Tahl hracat

Marshall Plan ve P. L-480 yardmlar ile bamszlklar baltalanm ve Amerika'nn ekonomik

19671968 ders ylnda, Ege'de yzlerce ocuun zehirlenmesine ve hastanelere kaldrlmalarna

Mamafih arlk noktasnn deitirilmesi, karlat davay otomatik olarak halletmekten

Kanaatimce, Dnya memleketlerinin dikkatini, Dnya gda problemi zerine ve Alk

Hlihazrda Amerika deniz ar memleketlere yapaca zirai malzeme yardmlarn, ancak

nk bu budayn yetitirilmesi iin, lkenin en verimli blgeleri olarak tanmlanan ve genel-

Freeman bu teklifinde yerden ge kadar hakldr ve teklif yerindedir. nk Amerika'nn karlar-

Yalnz denizar memleketlerdeki al braklm da kendi memleketimizdeki alarn

Demek oluyor ki gerekli kaynaklara sahibiz. yleyse neden bunlar kullanamyoruz?

bu uygulama bu lkelerdeki tarm hrpalam ve retim gcn drmtr. Bunlarn

Bu oyun Trkiye'de ya ve buday zerinden oynanmtr. Zeytinya gibi mkemmel

rnein Trkiye rettii pamukla milletleraras pazarda Amerikaya rakip olmaktadr.

Bu derginin sz edilen saysnn kapanda, Sonora - 64 budaynn dolgun baaklarnn resmi ve

Dier nemli nokta ukurova'da yaplan bu almalar sayesinde, Trkiye'nin ve hatta

Modernlemek iin, modernlemeye kar dikilen sosyal, psikolojik ve fizik nitelikteki

Sonora 64 Tarm Projesi

Geri lkelerde ekonominin en etkili kesimi tarmdr. Bu lkelerin insanlar amzn en dk

Korkak liderler, korkularndan kurtulmann aresini, gl bir devlete yanamakta ve onlarn d

an cinci hocalar toplumlar ok uzaklardan nefeslemekte ve artlandrmaktadrlar. Radyo,

Kitabmzn nceki ksmlarnda ve zellikle Cad Kazan blmnde bu muskalardan birini

(1) Hakiki yksek verimli buday tohumluk eitleri,

nceleme heyeti, Trkiye'nin tarmsal kaynaklarnn potensiyeli ile etkilenmitir. imdilik

Bu raporda zikredilen belli bal tavsiyeler gerekletirildii takdirde heyetimiz 1969-

Buday bakmndan kendi kendine yeterli bir hale geleceine,

Et retimini belirgin ekilde artracana,

Sebze, meyve ve elyaf ihracatn artracana emin bulunmaktadr.

Tavsiyelerimizin topland noktalar, ylece zetlenebilir:

reticinin ekonomik insiyatifinin takviyesi,

Yksek verimli tohumluklarla, bunlarn tarmna ilikin tekniin Trkiye'ye sokul-

Toprak koruma, rutubeti muhafaza ve sulama almalarnn slah,

Pazarlama aralarnn ve metotlarnn modernletirilmesi

Eer bu tavsiyeler gerekletirilecek olursa; Trk tarm devrim olarak nitelenebilecek

Sonora budayndan beklenen sonucun alnamamas, iktidar ve reticileri maddi ve ma-

Szn ettiimiz muska, Trkiye iin yazlan muskalarn ne ilki ne de sonuncusudur.

Fakat korku ve evhamlarla artlandrlm ve yabanclarn yazacaklar muskalarn Trk toplumunun

(**) Gerekli denemeler ve yeterli incelemeler yaplmadan Trkiye'ye sokulmu ve kylye