Nisan 2007 KLTR MANTARINDA YEL KF HASTALII (Trichoderma spp., Penicillium spp., Gliocladium spp.

) ZRA MCADELE TEKNK TALMATI

1. ETMENN TANIMI VE YAAYII Hastala neden olan etmenlerin bazlar parazit bazlar da rekabet fungusu olarak zarar yapmaktadrlar. Yeil kf etmeni olarak bilinen trler arasnda Trichoderma harzianum Rifai, T.koningii Oudem, T.viride Pers.ex.Gray, T.pseudokoningii, T.aureoviride, Penicillium spp., ve Gliocladium spp. yer almaktadr. Yeil kfe neden olan etmenlerin hepsi toprak kkenli funguslardr. Tek hcreli ve ok sayda oluan eeysiz sporlar rzgar, hava akm, bcek ve dier yollarla kolayca yaylabilmektedir. Yeil kfler zellikle misel sarma aamasnda kompostu kaplayarak mantar miselinin kolonize olmasn engelleyerek zarar yaparlar. zellikle Trichoderma trlerinin bulunuu rt toprann pH derecesine, hasat odasnn scaklna ve akar bulamasna bal olarak artabilmektedir. Genelde asit nitelikte topraa uyumlu olan ve kompostta yksek karbon kaynan seven bu funguslar iin scaklk optimumlar 22-26 0C arasnda deimektedir. 2. HASTALIIN BELRTLER, EKONOMK NEM VE YAYILII Kltr mantarnda yeil kf hastalnn belirtisi etmene gre deimekle beraber genellikle rt topra zerinde yeil veya beyaz renkli, i ie yada dank fungus kolonileri eklinde ortaya kar. Baz durumlarda ise zellikle mantar dokusu yaralanm ise mantar apkalar zerinde ak kahverenkli lekeler grlebilir. Yeil kfe neden olan etmenlerden Trichoderma viride, kltr mantar ile besin ve yer ynnden rekabet eder ve kompost, rt topra, torba yada mantar dokusu zerinde yeil renkli miselyum oluturur. T.koningii ise byyen mantar dokular zerinde pamuksu beyaz bir miselyum tabakas halinde geliir ve slak rklk benzeri bir belirti oluturur. T.harzianum ise kompostta mantar miselini parazitleyerek ciddi verim kayplarna neden olabilir. Krmzbiber akar olarak bilinen ve Trichoderma spp ile hem beslenen hem de tayan Pygmephorus sellnickinin kompostta yada rt topranda bulunmas T.harzianum bata olmak zere Trichoderma spp.nin ortamda varlnn bir iaretidir. zellikle kompost hazrlk sresi ksa tutulmu ve kompost ierisinde basit ekerler paralanmamsa, pastrizasyon yetersiz ve kompost nemli ise yeil kf etmenleri kolayca ve hzl bir ekilde geliip yaylabilirler. lkemizde hastalk %30 dzeyinde saptanm olup, en yaygn etmen grubu dnyada olduu gibi lkemizde de Trichoderma spp. (%16)dir. 3. KONUKULARI Etmenlerin konukusu kltr ve yabani mantar trleridir. 4. MCADELES 4.1. Kltrel nlemler Hastaln kontrolnde hijyenik tedbirlerin alnmas mutlaka gereklidir. Hijyenik tedbirlerin esasn, usulne gre pastrize edilerek (60Cde 56 saat) mikroorganizmalardan arndrlm rt toprann kullanlmas ve retim dnemi boyunca dardan gelebilecek her trl bulamann engellenmesi tekil eder. Buna gre mantar iletmelerinde alnmas gereken balca kltrel nlemler aada sralanmtr. Tohumluk olarak kullanlacak misel mutlaka temiz olmaldr.

Nisan 2007 Misel kompostu yeterince sarmamsa rt toprana soya unu v.b. ek besin maddeleri kartrlmamal, retim yerlerine giren ve kan hava uygun spor filtreleri ile filtre edilmeli, Kap girilerine %2lik formaldehit solsyonu ile slatlm sentetik kpk hasr, snger veya uvallar konulmal, alma koridorlar ve odalar her gn temizlenmeli %2lik formaldehit ile dzenli olarak dezenfekte edilmeli, retim alanlar fare, sinek ve krmz rmcek gibi zararllara kar korunmal, Misel ekimi ve toplamada kullanlan makine ve dier aletler bir odadan dierine geite %2lik formaldehit ile dezenfekte edilmeli, retim alanlarndaki bakm ve hasat ilerinde alanlarn elleri ve giysilerinin temiz olmasna zen gsterilmeli, retim yerlerine yeni bulamalar nlemek iin ahap aksam Na pentachlorophenolate ile muamele edilmeli, retim devreleri arasnda yataklar temizlenmeli, Her sulamadan sonra mantar yzeylerinin slak kalmamas iin dzenli havalandrma yaplmal, Oda scakl retim dneminde 18 Cnin zerine kmamal, retim dnemi boyunca ve sonunda kompost, toprak, artk mantar paralar gibi kalntlar torbalara konularak iletmeden uzaklatrlmal, Yetitirme dnemi sonlarnda retim odalar iindekilerle birlikte 12 saat 70C de tutulmaldr.

4.2. Kimyasal Mcadele Gerekli hijyenik tedbirlerin ve dier kltrel nlemlerin alnmas hastalk kn byk lde engellemekte ise de eitli nedenlerle hastaln grnd veya nceki retim dnemlerinde hastaln zarar oluturduu durumlarda kimyasal mcadeleye bavurulabilir. 4.2.1. lalama Zamannn Tespiti Yeil kf hastalna kar kimyasal mcadele; kompostun veya rt toprann ilalanmas eklinde yaplmaldr. 4.2.2. Kullanlacak lalar ve Dozlar Bakanlka bu konuda ruhsatl olan Bitki Koruma rnleri kitabnda tavsiye edilen ilalar ve dozlar kullanlr 4.2.3. Kullanlacak Alet ve Makinalar lalamada ilalanacak alan dikkate alnarak motorlu plverizatr kullanlmaldr. 4.2.4. lalama Teknii rt topra ilalamasnda; ilalar 15 l/ton su ile yna pskrtlr. lalama esnasnda yn en az 3 defa aktarlmal ve homojen karm salanmaldr.