T.C.

MLL ETM BAKANLII

MUHASEBE FNANSMAN

TRK TCARET KANUNUNDA YER ALAN BELGELER

344MV0012

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. BONO (EMRE MUHARRER SENET)............................................................................... 3 1.1. Bononun Tanm ........................................................................................................... 4 1.2. Bononun ekli............................................................................................................... 5 1.2.1. Senet Metninde Bono veya Emre Muharrer Senet Szc.................................. 5 1.2.2. Kaytsz ve artsz Belirli Bir Bedel deme Vaadi............................................... 6 1.2.3. Vade....................................................................................................................... 7 1.2.4. deme Yeri............................................................................................................ 8 1.2.5. Kime ve Kimin Emrine denecekse Onun Ad ve Soyad..................................... 8 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 11 1.4. Ciro Ilemleri .............................................................................................................. 12 1.4.1. Tam Ciro.............................................................................................................. 12 1.4.2. Beyaz Ciro ........................................................................................................... 12 1.5. Bononun Tahsil ve Takip lemleri............................................................................. 13 1.5.1. Tahsil lemleri .................................................................................................... 13 1.5.2. Haksz Protesto .................................................................................................... 14 1.5.3. deme lemleri .................................................................................................. 14 1.5.4. Borlunun dememesi Halinde Sorumlular........................................................ 14 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 15 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 17 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 20 2. EK.................................................................................................................................... 20 2.1. ekin Tanm .............................................................................................................. 20 2.2. ekin ekli.................................................................................................................. 21 2.2.2. Kaytsz ve artsz Muayyen Bir Bedelin denmesi in Havale ....................... 21 2.2.3. deyecek Kimsenin Muhatabn Ad Ve Soyad ............................................... 22 2.2.4. deme Yeri.......................................................................................................... 23 2.2.5. Keide Gn ve Yeri: .......................................................................................... 23 2.2.6. Keidecinin (eki Dzenleyen) mzas ............................................................... 24 2.3. ekin Dzenlenmesi ................................................................................................... 24 2.3.1. ek Karnelerinin Bankalardan Alnmas............................................................. 24 2.3.2. ek Dzenlenmesi ............................................................................................... 24 2.4. Ciro lemleri .............................................................................................................. 26 2.5. Tahsil ve Takip lemleri ............................................................................................ 26 2.5.1. Vade..................................................................................................................... 26 2.5.2. deme in braz Sreleri.................................................................................... 26 2.5.3. ekten Cayma...................................................................................................... 27 2.5.4. ekin demeden Men Edilmesi .......................................................................... 27 2.5.5. Keidecinin lm .............................................................................................. 27 2.5.6. Zamanam ......................................................................................................... 28 2.5.7. ekte braz ve deme ......................................................................................... 28 2.5.8. htar ve Dzeltme Hakk...................................................................................... 28 2.5.9. Savcla hbar ve Sorumluluklar ........................................................................ 29

2.5.10. Karlksz ek .................................................................................................. 29 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 32 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 34 RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 37 3. POLE.............................................................................................................................. 37 3.1. Polienin Tanm ......................................................................................................... 37 3.2. Polienin ekli ............................................................................................................ 38 3.2.1. Polie Kelimesi.................................................................................................... 38 3.2.2. Belirli Bir Tutar ................................................................................................... 39 3.2.3. Muhatabn Ad ve Soyad .................................................................................... 40 3.2.4. Vade..................................................................................................................... 40 3.2.5. deme Yeri.......................................................................................................... 41 3.2.6. Lehtar(Alacakl)................................................................................................... 42 3.2.7. Keide Yeri ve Tarihi........................................................................................... 42 3.2.8. Keidecinin mzas............................................................................................... 43 3.3. Polienin Dzenlenmesi.............................................................................................. 43 3.3.1. Poliede Keidecinin Sorumluluu...................................................................... 43 3.3.2. Polie Dzenlenmesi ........................................................................................... 43 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 44 3.4. Ciro lemleri .............................................................................................................. 44 3.4.1. Temlik(Bir Hakkn Bakasna Geirilmesi) ........................................................ 44 3.4.2. Ciro ...................................................................................................................... 45 3.4.3. Cirolarn Snflandrlmas ................................................................................... 45 3.5. Tahsil Ve Takip lemleri ........................................................................................... 45 3.5.1. Polienin Teslimi ................................................................................................. 45 3.5.2. Polienin Kabul ................................................................................................. 46 3.5.3. Polienin denmesi ............................................................................................. 46 3.5.4. Aval ..................................................................................................................... 46 3.5.5. Polienin Nshalar ve Suretleri .......................................................................... 46 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 47 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 49 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 52 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 54 KAYNAKA ......................................................................................................................... 58

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 344MV0012 Muhasebe-finansman Bilgisayarl muhasebe eleman TTKda yer alan belgeler Muhasebe ve finansman alannda pein olmayan alverilerde kullanlan bono, polie ve ek gibi deme aralarnn tantld renme materyalidir. 40/16 n koulu yoktur. Trk Ticaret Kanununda yer alan Belgeleri dzenlemek. Genel Ama Bu modl ile; TTKna gre bono, ek ve polieyi uygun dzenleyebilmek takip ve tahsili yapabilmek Amalar 1. Trk Ticaret Kanununa gre bonoyu dzenleme becerisi kazanacak, tahsil ve takip yapabileceksiniz. 2. Trk Ticaret Kanununa gre eki tanyacak, becerisi kazanacak, tahsil ve takip yapabileceksiniz. 3. Trk Ticaret Kanununa gre polieyi dzenleme becerisi kazanacak, tahsil ve takip yapabileceksiniz.

kurallarna ilemlerini

tanyacak, ilemlerini dzenleme ilemlerini tanyacak, ilemlerini

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Bilgisayar laboratuar, bilgisayar, bilgisayar masas, yazc, kt, bordro paket program, CD, bono, polie, ek rnekleri, Trk Ticaret Kanunu, Kymetli Evrak Hukuku Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda sizin zerinizde lme arac uygulayacak, modl ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek, deerlendirecektir.

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR

GR
Sevgili renci, nsanlar ihtiyalarn karlamak iin mal ve hizmet satn alr ve kullanr. Alc ve satcnn kar karya geldii, mal ve hizmetlerin el deitirdii yerlere piyasa ad verilir. Piyasadaki ticari ilemler her zaman nakit eklinde olmayabilir. deme arac olarak para dnda bono(bor senedi), ek ve polie de kullanlmaktadr. Para yerine geen bu belgeleri temin etmek, dzenlemek, tahsil ve takibi ilemlerini yapabilmek iletme asndan ok nemlidir. nk dzenleme srasnda veya sonrasnda yaplacak bir hata iletmeyi zarara uratabilir. Sizler de muhasebe ve finansman eitimi alan kiiler olarak renim hayat sonrasnda ticari hayattaki yerinizi alacaksnz. Bunu sadece tacirlik olarak alglamaynz. Her eyden nce hepimiz birer tketiciyiz. Alm satm faaliyetinde bu deme aralar ile karlaabiliriz. Bu modl notlarnn amac; ticari hayatta ve gndelik yaamda sklkla kullanlan ve para yerine geen bono, ek ve polieyi sizlere tantarak bu belgeleri dzenleme, tahsil ve takibini yapabilme becerisini kazandrmaktr.

RENME FAALYET1

AMA
Bu modl ile; Trk Ticaret Kanununa gre bonoyu tanyacak, dzenleme becerisi kazanacak, tahsil ve takip ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: 1. evrenizde bulunan bir ticari iletmeyi ziyaret ederek bono rnei temin ediniz ve zerinde yer alan bilgileri inceleyiniz. 2. evrenizde bulunan bir tacire bono kullanp kullanmadn, kullanyorsa hangi durumlarda kullandn sorunuz. 3. Bir bankaya giderek bono ile ilgili yaptklar ilemleri sorunuz ve bilgileri snfta arkadalarnz ile paylanz.

1. BONO (EMRE MUHARRER SENET)

htiyalarmz karlamak iin mal ve hizmet almak ve kullanmak zorundayz. Bu alm ve satm ilemleri sonrasnda alnan mal ya da hizmetlerin bedeli denir. deme nakit eklinde olabilecei gibi para yerine geen deme aralar kullanlarak da yaplabilir. Bu renme faaliyetinde para yerine geen deme aralarndan biri olan bono konusu anlatlacaktr.

Resim 1.1:Para

1.1. Bononun Tanm

Borlusu tarafndan imzalanarak alacaklya verilen ve belli bir parann, belli bir sre sonra deneceini bildiren ticari belgeye bono (emre muharrer senet) denir. Bonoda iki taraf bulunur: Borlu (muhatap):Bono bedelini deyecek kiidir. Alacakl (lehtar):Bono bedelini tahsil edecek kiidir.

Resim 1.2: Senedin bankada iskonto ettirilmesi

Bonoda cmle deyiniz eklinde deil, deyeceim eklinde biter. Bu ynyle bono bir deme vaadidir. Bono vadeli ilemlerde kullanlan bir senettir. Borlu deme iin ayracak nakit paras olmamas dolaysyla nakit deme yapmak yerine alacaklsna bono vermekle, ileride vade geldiinde demek zere bor altna girmi olmaktadr. Ann sataca mal vardr, Znin de bu mala htiyac olmakla beraber deyecek nakdi (paras) yoktur. A, mal Zye satar ve karlnda da bono alr. Bono iki ekilde tahsil edilebilir. deme zaman geldiinde lehtar (alacakl) muhataba (borluya) bavurarak tutar tahsil eder ve senedi verir.

Resim1.3: Banka

Lehtar (alacakl) deme zamann beklemeden bir bankaya gider ve senedi iskonto ettirerek (krdrarak) bedeli tahsil eder. Bor vadesi geldiinde de muhatap (borlu) borcunu bankaya der. Senedin iskonto ettirilmesinde muhatap iin bir kazan ya da kayp yoktur. Ancak lehtar ve banka kazanldr. Lehtar vadeden nce tahsilt yapm olur. Banka ise senet zerinden bir miktar iskonto keser ve bu da bankann kazanc olur.

Resim 1.4: Bono rnei

Bono bir kredi aracdr. Muhatap borcunu hemen dememekte, demeyi bir sre sonra yapmak sureti ile kredi salam olmaktadr. Ayn ekilde alacakl da senedi bir bankaya krdrarak senet tutarn tahsil eder ve bu ekilde bankadan kredi salar. Bununla birlikte, zellikle piyasann ekonomik anlamda gvenli alma isteinin sonucu olarak, bankalarca ya da baka kurumlarca verilen plastik kartlarn ve ek kullanmnn kredili deme arac biiminde yaygnlamas nedeniyle bono kullanm gittike azalmaktadr.

1.2. Bononun ekli

Kymetli evrak niteliinde bir senet olan bono, zel ekil artlarna tabidir. Bonodaki ekil artlar TTKnn 688.maddesinde dzenlenmitir. Bu artlar unlardr:

1.2.1. Senet Metninde Bono veya Emre Muharrer Senet Szc

Bonoda ekil artn yerine getirmek iin ister Emre Muharrer Senet, ister Bono kelimeleri kullanlabilir, her ikisi de yasal terimlerdir. Bono Trkeden baka bir dille yazlmsa, o dilde bono karlnda kullanlan szck olmaldr.

Bono kelimesi mutlaka yazlmaldr.

Vade Tarihi

Yeni Trk Liras

Tanzim (Dzenleme) Tarihi ve Yeri

bu bono mukabilinde tarihinde Bay .......................................... veya emrhavalesineda ..........................................YTL deyeceim. Tanzim eden (Dzenleyen)
ekil 1.1: Bono Kelimesi

Bono yerine emre muharrer senet kelimesi de yazlabilir.

Vade Tarihi

Yeni Trk Liras

Tanzim (Dzenleme) Tarihi ve Yeri

bu emre muharrer senedim mukabilinde tarihinde Bay . .. veya emrhavalesineda YTL deyeceim. Tanzim eden (Dzenleyen)

ekil 1.2: Emre muharrer senet kelimesi

1.2.2. Kaytsz ve artsz Belirli Bir Bedel deme Vaadi

deme vaadinin belli bir tutara (para borcuna) ilikin olmas gerekir. Ayn senet zerinde, senet bedelinin hem yaz hem de rakamla gsterilmesi halinde, iki tutar arasnda fark bulunursa yaz ile gsterilen geerlidir.

Hem rakam hem de yaz ile tutar yazlmaldr.

Vade Tarihi

Yeni Trk Liras 500.

Tanzim (Dzenleme) Tarihi ve Yeri

bu bono mukabilinde tarihinde Bay ............................. veya emrhavalesineda Be yz YTL deyeceim. Tanzim eden (Dzenleyen)

ekil 1.3: Tutar

1.2.3. Vade
Vade esasl bir ekil art deildir. Vade ekli gsterilmemi olan bono, grldnde denir. Bonoda vade zorunlu bir art deildir.

Vade Tarihi Yeni Trk Liras Tanzim (Dzenleme) Tarihi ve Yeri 90 gn 500. bu bono mukabilinde 14 Nisan 2006 tarihinde Bay .................. veya emrhavalesineda ............... deyeceim. Tanzim eden (Dzenleyen)

ekil 1.4: Vade

1.2.4. deme Yeri

Senet zerinde deme yeri yoksa dzenleme yeri deme yeri saylr. Dzenleme yeri de keidecinin adnn yannda ki yer dzenleme dolays ile deme yeri saylr. deme yeri yazlmamsa dzenleme yeri deme yeri saylr.

Vade Tarihi

Yeni Trk Liras

Tanzim (Dzenleme) Tarihi ve Yeri

bu bono mukabilinde tarihinde Bay ............................... veya emrhavalesine AKSARAYda YTL deyeceim. Tanzim eden (Dzenleyen)
ekil 1.5: deme yeri

1.2.5. Kime ve Kimin Emrine denecekse Onun Ad ve Soyad

Bonoda lehdarn (alacakl) ad ve soyad yazlmaldr. nk bono hamiline dzenlenemez. Bonoya alacaklnn (lehdar)ad ve soyad yazlmaldr.

Vade Tarihi

Yeni Trk Liras

Tanzim (Dzenleme) Tarihi ve Yeri

bu bono mukabilinde tarihinde Bay hsan GRKEM veya emrhavalesineda YTL deyeceim. Tanzim eden (Dzenleyen)

ekil 1.6: Alacaklnn ad ve soyad

1.2.6. Senedin Tanzim Edildii Gn ve Tarih

Bonoda tanzim tarihi esasl ekil artlarndandr. Eer senette dzenlenme tarihi yoksa senet bono nitelii kazanamaz. Senedin dzenleme tarihi mutlaka yazlmaldr.

Vade Tarihi

Yeni Trk Liras

Tanzim (Dzenleme) Tarihi ve Yeri 11.04.2006-AKSARAY

bu bono mukabilinde tarihinde Bay ....................... veya emrhavalesineda YTL deyeceim. Tanzim eden (Dzenleyen)

ekil 1.7: Dzenleme tarihi

1.2.7. Senedi Tanzim Edenin (Dzenleyenin) mzas

Bono zerinde asl borclunun imzas olmas gerekir. Ayrca borclunun imzasnn yannda ad ve soyadnn da olmas gerekir. Ancak sadece borclunun imzasnn olmas senedi geerli klar. Bononun altnda borlunun imzas yoksa veya imza sahte ise, byle bir belge bono saylmaz. mza, kiinin kimliini, hviyetini gsteren bir belgedir. Bonoda senedi dzenleyen borlunun imzas olmaldr.

Vade tarihi

Yeni Trk liras

Tanzim (Dzenleme) Tarihi ve Yeri

bu bono mukabilinde tarihinde Bay . veya emrhavalesineda YTL deyeceim. Tanzim eden (Dzenleyen) Mehmet DLEK MZA
ekil 1.8: Dzenleyen (Borlu) Ad ve Soyad

Ayrca VUKa (Vergi Usul Kanunu) gre; taraflarn vergi mkellefi olmas durumunda bonoda, mteselsil (zincirleme) seri ve sra numaras ile alacakl ve borlunun ad, adresi, bal bulunduu vergi dairesi, hesap numaras da bulunmaldr.

1.3. Bono Dzenlenmesi

Bono dzenlenirken zorunlu ekil artlarna uyulmas gerekir. Yukarda verilen ekil artlarna uyulduu takdirde dzenlemede herhangi bir zorluk ile karlalmaz. Ancak zellikle rakam yazlrken ok dikkat edilmesi gerekir.

Resim 1.5: Bono dzenleme

10

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Yukarda ki aklamalar ile ilgili bir uygulama yapalm; Ali KAYA, 30.04.2006 tarihinde, hsan GRKEMden 800.-YTL tutarnda mal almtr. Ali KAYA bu mal 90 gn vadeli olarak alm ve karlnda bono vermitir. AL KAYANIN BLGLER ADRES : Atatrk Bul. No:15 AKSARAY Vergi dairesi : AKSARAY Hesap No : 1234567890

Vade 90

Vade Tarihi 30.07.2006

Yeni Trk Liras 800.-

No. 52

bu emre muharrer senedim mukabilinde 30 TEMMUZ 2006 tarihinde, Bay hsan GRKEMe veya emrhavalesine yukarda yazl yalnz Sekiz yz Yeni Trk Liras deyeceim. Bedeli mal olarak ahzolunmutur. bu bono vadesinde denmedii takdirde mteakip bonolarn da Muacceliyet kesbedeceinden, ihtilaf vukkunda AKSARAY Mahkemelerinin selhiyetine imdiden kabul eylerim.

sim : Ali KAYA Adresi : Atatrk Bul.No:15 AKSARAY Vergi Dairesi ve Hesap Numaras: AKSARAY VD 1234567890 Kefil :..

Tanzim Tarihi 30.04.2006

mza

ekil 1.9. Bono rnei

Yukardaki senede gre borlu Ali KAYA, alacakl ise hsan GRKEMdir.

11

1.4. Ciro Ilemleri

Bono, ciro ve teslim yoluyla bir bakasna devredilebilir. Ciro, bir senet zerindeki haklarn baka bir kiiye kaytsz ve artsz devredilmesi iin yaplr. Ciro eden kimseye ciranta denir. Ciro, kambiyo senetlerinin arka yzne yaplr. Ciro, u ekillerden biri ile yaplr.

1.4.1. Tam Ciro

Ciranta, senedin arka yzne ciro yapaca kimsenin ad ve soyad(Varsa nvan) ile deyiniz kelimesini yazar ve altna imzasn atar. Yukardaki rnekte alacakl hsan GRKEM, senet zerindeki haklarn bir bakasna devredebilir.

Aye KAYAya deyiniz. hsan GRKEM Aye KAYAya deyiniz. mza hsan GRKEM
ekil 1.10: Tam ciro (senedin arka yz)

Yukardaki son duruma gre bononun alacakls Aye KAYA olmutur. nk hsan GRKEM alacak hakkn senedin arka yzn imzalayarak kendisine devretmitir. Ayn ekilde Aye KAYAda hakkn bir bakasna da devretme yetkisine sahiptir. Buna gre senedin arka yznn son durumu aadaki gibi olacaktr;

Aye KAYAya deyiniz. hsan GRKEM mza Ali SEKNe deyiniz. Aye KAYA mza
ekil 1.11: Tam ciro

1.4.2. Beyaz Ciro

Ciranta, senedin arka yzne sadece deyiniz kelimesini yazar ve altna imzasn atar. Yukardaki rnekte alacakl hsan GRKEM, senet zerindeki haklarn bir bakasna devredebilir.

12

deyiniz. hsan GRKEM mza

ekil 1.12: Beyaz ciro

Yukardaki son duruma gre bononun alacakls senedi elinde bulunduran kimse ona aittir. nk hsan GRKEM alacak hakkn senedin arka yzn imzalayarak kendisine devretmitir. Burada beyaz ciro yapldndan senet zerinde kimin alacakl olduu isim olarak belli deildir. Senet o anda kimin elinde bulunuyorsa senet zerindeki haklar ona gemitir.

1.5. Bononun Tahsil ve Takip lemleri

1.5.1. Tahsil lemleri
Bononun tahsil ve takibi alacakl tarafndan bizzat yaplabilecei gibi banka aracl ile de yaplabilir. Alacakl vadeyi (deme gn) bekler ve muhataptan borcunu demesini ister. Muhatap borcunu vadesinde derse sorun olmaz. Alacak tahsil edilir. Ancak bono tahsili banka aracl ile de yaplabilir. Banka aracl ile tahsil ileminde u aamalar takip edilir: Alacakl bankaya giderek senedi krdrr(iskonto ettirir). Banka vade yaklanca borluya senedin kendisinde olduunu ve vade gelince kendisine deme yapmasn belirten bir ihbarname (bildirme yazs) gnderir. hbar zerine borlu bankaya deme yapar ve senedi bankadan alr. Banka hizmeti karl hesaplad komisyon tutarn derek tahsil ettii bedeli senet alacaklsna der. Eer borlu borcunu demez ise noter aracl ile borluya dememe protestosu ekilir. Protesto uyar niteliinde bir yazdr. Senet deme gnnden itibaren iki i gn iinde denmezse protesto ettirilir. Vade hafta sonuna gelirse hafta sonunu takip eden bir i gn iinde protesto ettirilir. Senet banka tarafndan masraflar tahsil edildikten sonra senet alacaklsna iade edilir. Alacakl icra(borlunun mallarna el konulmas) veya rcu (borluya tekrar bavurma) yollarna gidebilir.

Resim 1.6: Risk

13

1.5.2. Haksz Protesto

Protesto, borcu deyememe halini gsterir. Bu nedenle vade dolmadan ya da borlunun eline ihbarname ulamadan haksz protesto ekilmesi borluyu zor durumda brakabilir. Borlunun ticari itibar zedelenebilir. Byle bir durum oluur ve borlu zarar grrse borlu maddi ve manevi zarar kusurlu olan bankadan veya noterden talep edebilir.

Resim 1.7: hayatnda belirsizlikler

1.5.3. deme lemleri

Borlu borcunu demeden nce senedin ekil artlarna uyup uymadn denetler. Bir eksik varsa demeden kanabilir. Borlu alacakl bilgilerini kontrol ettikten sonra demeyi yapar. Ancak bono ciro ile bakalarna devredilmi ise senedi elinde bulundurann yasal alacakl olup olmad kontrol edilmelidir. Her ciroda devralan kii, sonrakinde devreden kii olmaldr. Buna ciro silsilesi(zinciri) denir. Zincir bozulmu ise bonoyu elinde bulunduran meru (yasal) alacakl deildir. Borlu bu senedi dememelidir. nk zincir alnma veya kaybolma srasnda bozulur.

1.5.4. Borlunun dememesi Halinde Sorumlular

Borlu borcunu demez ise hamil (alacakl) icra yoluna bavurabilecei gibi dier sorumlulara da bavurabilir. Senet zerinde imzas bulunan cirantalar kendinden sonra gelene kar sorumludurlar.

Resim 1.8: Alveri

14

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar Bonoyu temin ediniz ve grnz. eklini neriler evrenizde bulunan bir bankann senetler servisine giderek ellerinde bulunan bir bono eklini grmek isteyiniz. Bonoyu incelerken zerinde hangi bilgilerin yazl olduunu kontrol ediniz. Bono bilgilerini edindikten sonra bilgileri snfta arkadalarnz ile paylanz. Bo bir bono belgesi temin ediniz. Belgeyi muhasebe setinden, muhasebe kitaplarndan ya da internetten temin edebilirsiniz. Bonoya alacaklnn ad ve soyadn yaznz. Bonoya tutar yaz ve rakamla yaznz. Tutarlar arasnda fark olmamasna dikkat ediniz. Bono dzenlerken mrekkepli kalem kullannz. Tutarlar arasnda fark olduu zaman yazl olan tutarn geerli olduunu unutmaynz. Bonoya vade ve vade tarihini yaznz. Kymetli evrekleri dzenlerken yaznzn gzel ve okunakl olmasna dikkat ediniz. Bonoda vadenin esasl bir ekil art olmadn unutmaynz.

Bonoya denecek kiinin (alacakl) adn ve soyadn yaznz. Bonoya tutar yaz ve rakamla yaznz.

Bonoya vade ve vade tarihini yaznz.

15

Bonoya deyecek kiinin (borlu) ad, soyad, adresi, vergi dairesi ve vergi numarasn yaznz. Dzenleme tarihini yaznz. Senedi borluya imzalatnz.

Senedi ciro ediniz.

Senedin tahsil ilemini yapnz.

Senedin takip ilemini yapnz.

Bonoya muhatabn (borlu) ad ve soyadn yaznz. Muhatabn adresini yaznz. Muhatabn vergi dairesini yaznz. Muhatabn vergi numarasn yaznz. Bononun dzenleme tarihini yaznz. Bononun dzenlendii yeri yaznz. Tanzim kelimesinin dzenleme ile ayn anlama geldiini unutmaynz. mza atann asl borlu olmasna dikkat ediniz. mza yoksa ya da sahte ise bononun geersiz saylacan unutmaynz. Senede damga pulu yaptrdnz m? Tam ciro ilemi yapnz. Beyaz ciro ilemi yapnz. Cironun ne anlama geldiini hatrlaynz. Tahsil ilemini borlu ve alacakl arasnda uygulaynz. Tahsil ilemini borlu ve banka arasnda uygulaynz. Tahsil ilemini borlunun senet tutarn dememesi halinde uygulaynz. hbarname rnei bulunuz. Notere giderek protesto aamalarn sorunuz. Senedin tahsil edilememesi durumunda yaplan ilemleri banka ve notere sorarak pekitiriniz.

16

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Doru 1. Bonoda bono veya emre yazl senet kelimelerinden birisinin mutlaka olmas gerekir. 2. Bonoda yazl bor tutarnda rakamla yazlan ile yaz ile yazlan arasnda bir farkllk olursa kanunen rakamla yazl olan geirlidir. 3. Bonoda borluya lehtar, alacaklya ise muhatapdenir. 4. Bonoda Vade esasl ekil artlarndan deildir. 5. Senet zerinde deme yeri yoksa dzenleme yeri deme yeri saylr. 6. Bonoda tanzim tarihi esasl ekil artlarndan deildir. 7. Bono Trkeden baka bir dille yazlmsa, o dilde bono karlnda kullanlan szck olmaldr. 8. Bonoda lehtarn (alacakl) ad ve soyad yazlmaldr. 9. Bono hamiline dzenlenebilir. 10. Senette dzenlenme tarihi yoksa senet bono nitelii kazanr. Yanl

DEERLENDRME Sorulara verdiiniz yantlar modl sonundaki cevap anahtaryla karlatrnz. Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyiniz. Yanl cevaplandrdnz sorularla ilgili konular tekrar inceleyip renmeye alnz.

17

B. UYGULAMALI TEST Aada verilen bilgilere gre verilen bonoyu dzenleyiniz. Semra BULUT, 01.06.2006 tarihinde, rem BURNAZdan 1.000.-YTL tutarnda mal almtr. Semra BULUT bu mal 60 gn vadeli olarak alm ve karlnda bono vermitir. SEMRA BULUTUN BLGLER ADRES Vergi dairesi Hesap No : etin Eme Bulvar No:41/8 Dikmen ANKARA : MTHATPAA : 1568974623

Vade

Vade Tarihi

Yeni Trk Liras

No.

bu emre muharrer senedim mukabilinde .........................tarihinde, Bayan ...............................veya emrhavalesine yukarda yazl yalnz ........................Yeni Trk Liras deyeceim. Bedeli mal olarak ahzolunmutur. bu bono vadesinde denmedii takdirde mteakip bonolarn da Muacceliyet kesbedeceinden, ihtilaf vukuunda ANKARA Mahkemelerinin selhiyetine imdiden kabul eylerim.

sim : .............................. Tarihi Adresi : ............................... Vergi Dairesi ve Hesap Numaras: .................................................. Kefil :..

Tanzim

.....................

mza

ekil 1.13.: Bo Bono rnei

18

KONTRO LSTES Aada listelenen davranlar, davranlarnzn her birinde uyguladysanz evet, uygulamadysanz hayr kutucuklarn iaretleyiniz. RENCNN ADI SOYADI: SINIF VE NO:

MODL ADI: TTKda Yer Alan Belgeler UYGULAMA FAALYET: Bono

AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri Bono temin ettiniz mi? Bonoda bulunmas gereken ekil artlarn grdnz m? Alacaklnn adn doru yere yazdnz m? Tutar yaz ve rakamla doru yere yazdnz m? Vade ve vade tarihini doru yere yazdnz m? Borlu bilgilerini doru yere yazdnz m? Dzenleme tarihini doru yere yazdnz m? Beyaz ve tam ciro ilemini yaptnz m? Bir bankaya giderek tahsil leminin aamalarn sordunuz mu? Notere giderek takip aamalarn sordunuz mu? Bo bono rneini doru olarak dzenlediniz mi? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Hepsi EVET ise bir sonraki grenme faaliyetine geiniz.

19

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu modl ile; Trk Ticaret Kanununa gre eki tanyacak, dzenleme becerisi kazanacak, tahsil ve takip ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu renme faaliyeti ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: 1. evrenizde bulunan bir ticari iletmeyi ziyaret ederek ek rnei temin ediniz ve zerinde yer alan bilgileri inceleyiniz. 2. evrenizde bulunan bir tacire ek kullanp kullanmadn, kullanyorsa hangi durumlarda kullandn sorunuz. 3. Bir bankaya giderek ek ile ilgili yaptklar ilemleri sorunuz ve bilgileri snfta arkadalarnz ile paylanz.

2. EK
Nakit yaplmayan alm satmlarda kullanlan deme aralarndan birisi de ektir. Dier deme aralarndan en nemli fark eklerde vadenin olmamasdr. ek bankaya ibraz edildii (sunulduu) anda tahsil edilir.

Resim 2.1: ek karneleri

2.1. ekin Tanm

ek bir bankaya hitaben yazlm ve TTK da belirtilen hkmlere gre dzenlenmi, deme emri niteliinde olan kymetli bir evraktr. ek de taraf vardr. eki dzenleyen (keideci) eki deyecek banka ubesi borlu (muhatap)

20

Keide edilmi eki elinde bulunduran kii alacakl (hamil)

2.2. ekin ekli

ek, hukuki mahiyeti itibariyle bir deme aracdr. Trk Ticaret Kanununun 692. maddesinde ekin ekle ait yasal unsurlar aadaki gibi belirtilmitir.

Resim 2.2: ek dzenleme

2.2.1.ek Kelimesi
Bir ekin geerli olabilmesi iin mutlaka EK kelimesinin bulunmas gerekir. Eer ek Trkeden baka bir dilde yazlm ise o dilde ek karl olarak kullanlan kelime bulunmaldr. ek kelimesi bulunmaldr.

T.C. ZRAAT BANKASI 3-135- aknbakkal /STANBUL

Keide yeri, tarihi ............

YTL
Bu ek karlnda Yalnz YTL deyiniz. Hesap NO: 06807-2

ek No: 230071285

Esma GRKEM MZA

ekil 2.1: ek kelimesi

2.2.2. Kaytsz ve artsz Muayyen Bir Bedelin denmesi in Havale

ek kredi arac olmad iin faiz ngrlemez. ekin zerine yazlan faiz art, konulmam saylr. ek bankaya ibraz edildii zaman eer borlunun hesabnda yeteri kadar para varsa banka tarafndan herhangi bir art konulmazszn denmesi gerekir.

21

Tutar yazlmaldr.

T.C. ZRAAT BANKASI 3-135- aknbakkal /STANBUL

Keide yeri, tarihi ............

750. - YTL
Bu ek karlnda Yalnz Yedi yz elli YTL deyiniz. Hesap NO: 06807-2 ek No: 230071285

Esma GRKEM MZA

ekil 2.2. Tutar

2.2.3. deyecek Kimsenin Muhatabn Ad Ve Soyad

Trkiyede denecek eklerde muhatap ancak bir banka veya zel finans kurumu olabilir. deyecek kiinin ad ve soyad yazlmaldr. T.C. ZRAAT BANKASI 3-135- aknbakkal /STANBUL Keide yeri, tarihi ............

YTL
Bu ek karlnda Yalnz YTL deyiniz. Hesap NO: 06807-2 ek No: 230071285

Esma GRKEM MZA

ekil 2.3:deyecek banka

22

2.2.4. deme Yeri

ekde deme yerinin gsterilmesi zorunlu deildir. Gsterilmedii takdirde, muhatabn ad ve soyad yannda (bankann nvannn) gsterilen yer deme yeridir. deme yeri yazmak zorunlu deildir. T.C. ZRAAT BANKASI 3-135- aknbakkal /STANBUL Keide yeri, tarihi ............

YTL
Bu ek karlnda Yalnz YTL deyiniz. Hesap NO: 06807-2 ek No: 230071285
ekil 2.4: deme yeri

Esma GRKEM iMZA

2.2.5. Keide Gn ve Yeri:

ek zerinde yazl tarih ile gerek keide gn birbirine uymuyorsa, ek zerinde yazl bulunan tarih dikkate alnr. Keide gn olarak gsterilen gnden nce denmek iin ibraz edilen ek (leri tarihli ek), ibraz gn denir. Dzenleme gn ve yeri yazlmaldr.

T.C. ZRAAT BANKASI 3-135- aknbakkal /STANBUL

Keide yeri, Tarihi AKSARAY, 15.04.2006

YTL
Bu ek (1) karlnda Yalnz YTL deyiniz. Hesap NO: 06807-2 ek No: 230071285
ekil 2.5: Dzenleme gn ve yeri

Esma GRKEM MZA

23

2.2.6. Keidecinin (eki Dzenleyen) mzas

eki dzenleyene (Keideci) ek amiri de denir. eki, bankada hesab bulunan ve yetkili olan kii imzalayabilir. mza yerine, parmak izi geerli olmad gibi mhr de kullanlamaz. Keidecinin imzas olmaldr.

T.C. ZRAAT BANKASI 3-135- aknbakkal /STANBUL

Keide yeri, tarihi ............

YTL
Bu ek karlnda Yalnz YTL deyiniz. Hesap NO: 06807-2 ek No: 230071285
ekil 2.6: Keidecinin imzas

Esma GRKEM iMZA

2.3. ekin Dzenlenmesi

2.3.1. ek Karnelerinin Bankalardan Alnmas
ek karnesi isteminde bulunan firma ya da kiilerin mevduat hesaplarnda yeterli bakiye bulundurmas, hesap sahibinin ticari ve mali durumunun yeterli ve deme ahlaknn bulunmas gerekir. Bankalarn kendilerine her bavuran kiiye ek karnesi verme ykmll yoktur. ek karneleri, bankalar tarafndan baslr veya bastrlr. Bankalar, ek karnesi verdikleri mterilerinin ak kimlik ve adresleri ile vergi kimlik numaralarn talep ederler.

2.3.2. ek Dzenlenmesi
ek dzenlenirken zorunlu ekil artlarna uyulmas gerekir. Yukarda verilen ekil artlarna uyulduu takdirde dzenlemede herhangi bir zorluk ile karlalmaz. Ancak zellikle rakam yazlrken ok dikkat edilmesi gerekir. Uygulamada ekler hamiline veya nama yazl olarak dzenlenebilir. Hamiline yazl eklerde isim belirtilmez. ek kimin elinde ise o kii eki tahsil edebilir. Nama yazl eklerde ise isim belirtilir ve ismi yazl kiiden bakas eki tahsil edemez.

24

UYGULAMA FAALYET

Aada verilen bilgilere gre verilen eki dzenleyelim. Selma BULUT 01.06.2006 tarihinde Ankarada Eren CANdan 350 YTL ye bir televizyon alm ve demeyi ek ile yapmtr.

T.C. ZRAAT BANKASI 6440 Keiren/ANKARA

Keide yeri, tarihi ANKARA, 01.06.2006

350. - YTL
Bu ek karlndaEREN CANA...................... Yalnz yzelli.- yenitrkliras....................................deyiniz. Hesap NO: 7897-2 ek No: 598725695

Selma BULUT iMZA

ekil 2.7: ek rnei

25

2.4. Ciro lemleri

ekte ayn bonoda olduu gibi ciro ile bakasna devredilebilir. Ciro yapan kiiye ciranta denir. ki tr ciro vardr: Tam ciro: ekin devredildii kiinin ad ve soyad ile deyiniz yazlarak imzalanr. smi yazan kiiden bakas tahsil edemez. Beyaz ciro: sim belirtilmeden sadece deyiniz yazlr ve imzalanr. ek kimin elinde ise o tahsil edebilir.

2.5. Tahsil ve Takip lemleri

ekin tahsil ve takibi ile ilgili balca hususlar unlardr.

2.5.1. Vade
ek grldnde denir. Buna aykr herhangi bir kayt (vade) yazlmam hkmndedir, dolaysyla geersizdir. Keide gn olarak gsterilen gnden nce denmek iin ibraz olunan bir ek ibraz gn denir. Karl yok ise arkas yazlr.

2.5.2. deme in braz Sreleri

ek grldnde denir. Ayn zamanda ek bir deme aracdr. Bu sebeple, eklerde kabul ve vade yoktur. Fakat keide ve deme yerleri dikkate alnarak ekler iin ibraz sreleri belirlenmitir. Bu sreler unlardr: ek, keide edildii yerde denecekse (ekin zerinde yazl muhatap banka ubesi ile keide yeri ayn ise) on gn, Keide edildii yerden baka bir yerde denecekse (ek zerindeki muhatap banka ubesi ile keide yeri farkl ise) bir ay iinde muhataba ibraz edilmelidir. Trkiyede keide edilen ek, baka bir yerde ve fakat ayn kta zerindeki bir lkede denecekse bir ay, ( Bir Avrupa lkesinde ekilip de Akdenizde sahili bulunan bir lkede denecek olan veya Akdenizde sahili bulunanbir lkede ekilip bir Avrupa lkesinde denecek ekler, ayn ktada keide edilmi ve denmesi art klnm ek saylr.) Bir ktada keide edilen ek, baka bir ktada denecekse ay iinde ibraz edilmelidir.

Sz konusu sreler, ekte keide gn olarak gsterilen tarihten itibaren ilemeye balar. ek, bu sreler iinde ibraz edilmezse, keideci ekden rc edebilir (cayabilir). Etmemise, muhatap srenin gemi olmasna ramen demede bulunabilir. Fakat, ibraz sresi getikden sonra muhatabn alacaklya demede bulunma zorunluluu yoktur. Bu durumda alacaklnn, cirantalara ( Varsa ciro edenlere) ve keideciye de mracaat hakk yoktur.

26

Keide yeri ile deme yeri ayr kt'alarda bulunsa dahi her iki yer lkesinin Akdeniz'de kylarnn olmas halinde ibraz sresi ay deil, bir ay olarak kabul edilir. Yukarda yazl mddetler, ekte keide gn olarak gsterilen tarihten (keide gn hari) itibaren balar. Srenin son gn tatile rastlad takdirde, sre takip eden ilk ignne kadar uzar. Aradaki tatil gnleri sre hesabna dhildir.

Resim 2.3: ek tahsili

2.5.3. ekten Cayma

Keidecinin ekten caymas, ancak ibraz mddeti getikten sonra hkm ifade eder. ekten caylmamsa, muhatap ibraz mddetinin gemesinden sonra dahi eki deyebilir.

2.5.4. ekin demeden Men Edilmesi

Keideci ekin kendisinin veya nc bir kimsenin elinden rzas olmakszn km olduu iddiasnda ise muhatab eki demekten men edebilir. ekin rza hilafna elden kmas, aldrmak, kaybetme veya zorla alnmas hallerini ifade eder. Yargtay men nedeninin aka bildirilmesi gerektii grndedir. Keideci tarafndan demeden men talimat verilmesi halinde, ekin ibraznda arkasna, banka tarafndan, keidecinin demeden men talimat bulunduu ve bu nedenle ilem yaplamad belirtilerek karl olup olmad yazlr ve karlk veya ksmi karlk var ise bu miktar bloke edilir. Muhatap bankay, ancak keideci demekten men edebilir. Hamilin buna hakk yoktur. Hamil, ancak mahkemeden alaca tedbir karar ile demeyi durdurabilir. ek keide edilen hesap zerinde rehin bulunmas, haciz veya ihtiyati tedbir konulmas halinde muhatap banka deme yapamaz.

2.5.5. Keidecinin lm
ekin tedavle kmasndan sonra keidecinin lm veya medeni haklar kullanma ehliyetini kaybetmesi yahut iflas ekin geerliliine zarar getirmez. Banka, ekteki imza ile keidecinin bankaya vermi olduu imza beyannamesindeki imza birbirini tuttuu ve uygun olduu takdirde deme yapacak ve Vergi Usul Kanununun 150. maddesi hkm gereince lm vakasn ve intikalleri bal olduu vergi dairesine bildirecektir.

27

2.5.6. Zamanam
Hamilin, cirantalara, keideci ve dier ek borlularna kar haiz olduu mracaat hakk ibraz mddetinin bitiminden itibaren alt ay gemekle zaman amna urar. ek borlularndan birinin dierine kar haiz olduu mracaat haklar bu ek borlusunun eki dedii veya ekin dava yolu ile kendisine kar dermeyan edildii tarihten itibaren alt ay gemekle zamanamna urar.

2.5.7. ekte braz ve deme

ek, bedelinin denmesi talebiyle muhatap bankann herhangi bir ubesine ibraz edilebilir. brazn gereklemesi iin, ekin hak sahibi hamil tarafndan ya da onun vekili veya temsilcisi tarafndan muhatap bankaya fiilen verilmesi gerekir. ekin takas odasna ibraz edilmesi muhatap bankaya ibraz saylr. ekle ileyen hesabn bulunduu banka ubesi, ibraz edildii anda karl bulunan eki demek zorundadr. ekin karlnn ksmen bulunmas halinde ise bu miktar denir. Muhatap bankann, hesabn bulunduu ubesi dndaki bir ubesine ibraz edilen ek karl provizyon alnmak suretiyle denir. Trk Liras hesabna bal olarak alnm olan ek karnelerine yabanc para yazlarak ek keide edilmesi halinde, ekin karlnn olmas halinde denmesi gerekir, karlnn hesapta bulunmamas halinde ise arkasna karl olmad yazlr. Mterilere verilen hizmetin kalitesi ve dolays ile maliyet farkllklar nedeniyle bankadan bankaya farkl olmakla birlikte, bankalarca ek karneleri ve ek bedeli tahsilleri iin komisyon ve cret talep edilir.

2.5.8. htar ve Dzeltme Hakk

htar

ek yasasnn ilgili maddesi gereince; banka ubeleri sresinde ibraz edilen eklerin ksmen veya tamamen karl olmadn arkasna yazmak suretiyle tespit ettiklerinde, ibraz tarihini izleyen 10 ign iinde hesap sahibine iadeli taahhtl bir mektup gndererek unlar bildirir. Kendisinin veya vekil ve temsilcilerinin elinde bulunan btn ek karnelerini ald bankalara geri vermesini Dzeltme ilemlerini yerine getirmesini Aksine davranlarn cezai meyyideleri gerektireceini Ortak hesap sahipleri, hesaplar zerinde mterek imzalar ile tasarrufta bulunuyorlar ise bu hesap iin verilmi ekleri keide ederken birlikte imzalamalar gerekir, ekin karlksz kmas halinde bankaca dzeltme haklarn kullanmalar iin her iki hesap sahibine de ihtarname gnderilir.

28

Dzeltme Hakk

Hesap sahibi, ihtar mektubunu ald veya ek Yasasnn 12. maddesine gre alm sayld tarihten itibaren yedi i gn iinde ek tutarn veya karlksz kalan blmn yzde 10 tazminat ve gecikme faizi (T.C. Merkez Bankasnca uygulanmakta olan ksa vadeli reeskont kredi faiz oran zerinden) ile birlikte hamil adna muhatap bankaya yatrd takdirde ek keide etme hakkn yeniden kazanr. Dzeltme hakk, karlksz ekin ibraz tarihini takip eden bir yl iinde ancak iki defa kullanlabilir. Ancak 1.dzeltme hakknn kullanlmamas durumunda ek yasana girileceinden 2. dzeltme hakk sz konusu olmayacaktr.

2.5.9. Savcla hbar ve Sorumluluklar

Banka tarafndan yaplan ihtar ald veya alm sayld tarihten itibaren yedi i gn iinde geerli bir sebebe dayanmakszn ek karnelerini geri vermeyenlerin savcla ihbar zorunludur. Dzeltme ilemi yaplmad halde bir yllk mddet iinde ek keide edenler fiilleri baka bir su meydana getirse bile ayrca aydan alt aya kadar hapis ve ayrca ar para cezas ile cezalandrlrlar.

2.5.10. Karlksz ek
Muhatap banka yeterli karl olmad iin ekin denmediini ve hesap sahibi hakknda gereken bilgileri T.C.Merkez Bankas'na bildirir. Bildirme, hesap sahibinin dzeltme hakk var ise dzeltme hakk sresinin bitiminden itibaren 10 i gn iinde, dzeltme hakk yok ise ekin ibraz tarihinden itibaren yaplr. Dzeltme hakkn kullanan veya ek yasakls konumuna girmi kiiler T.C.Merkez Bankas'nca bankalara duyurulur. ek yasakls konumuna girmi kiilere (hesap sahibi) veya vekil ve mmessillerine T.C.Merkez Bankas'nn duyuru tarihini takip eden 15' inci gnn bitiminden itibaren bir yl sre ile bankalarca ek karnesi verilmez ve ekle ileyen hesap almaz. Bir yllk ek keide etme yasa, srenin bitiminde otomatik olarak ortadan kalkar. Ne T.C. Merkez Bankas'nn ne de bankalarn, yasakllar listesinde yer alan kiileri, sonradan kiilerin bavurusu zerine kaytlardan silmek gibi bir grev ve ykmll bulunmamaktadr. braz sresi iinde veya zerinde yazl keide tarihinden nce ibraz edildiinde, yeterli karl bulunmamas sebebiyle ksmen de olsa denmeyen eki keide eden kiiler bir yldan be yla kadar hapis cezas ile cezalandrlrlar. Mahkeme ayrca ilenen suun mahiyetine gre bir yl ile be yl arasnda belirleyecei bir mddet iin failin bankalarda ek hesab amasnn ve ek keide etmesinin yasaklanmasna karar verir. Yasaklama karar btn bankalara duyurulmak zere TC Merkez Bankasna bildirilir.

29

Bu fiillerinden dolay takibat yaplmas ek hamilinin ikayetine baldr. ikayet sresi ekin bankaya ibraz tarihinde balar. ikayetten vazgemekle kamu davasnn ve cezann ortadan kaldrlmasna karar verilecei gibi, keidecinin ek bedelinin karlksz kalan ksmn yzde 10 tazminat ve gecikme faizi ile birlikte muhatap bankaya veya herhangi bir ubesine yatrm bulunmas halinde de vazgeme art aranmakszn kamu davasnn ve cezann ortadan kaldrlmasna karar verilir. Fiili ileyenin dzeltme hakkn kullanmak suretiyle hamilin zararn karlam olmas veya dzeltme hakk yoksa, yedi ign iinde ek bedelinin karlksz kalan ksmn yzde 10 tazminat ve gecikme faizi ile birlikte hamil adna muhatap bankaya veya herhangi bir ubesine yatrm olmas halinde ikayet hakk domaz.

Resim 2.4: Risk

2.5.11. Bankalarn Sorumluluklar

Usul Asndan Bankalarn Sorumluluu Bankalarca, yeterli karl olmad iin denmeyen ekler ve hesap sahibi hakkndaki bilgiler, ibraz tarihinden itibaren on gn iinde Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankasna bildirilir. Yurt dnda kurulu bankalarn Trkiyedeki merkez ubesi mdrlkleri de bu yasa uygulamasnda genel mdrlk olarak kabul edilir. ek defterleri bankalarca aada belirtilen esaslara gre bastrlr. o ek defterlerinin her yaprana, ek hesabnn bulunduu banka ubesinin ad, hesap numaras, ek numaras ve hesap sahibinin vergi kimlik numaras ile ad yazlr ve imzasnn atlmasna imkn verecek ibareler konulur. Bankalarca ek yapraklar istenilen renk ve desende bastrlabilir, zerine amblem, resim konulabilir.

30

Bankalarca ek hesab alan mterilerinin ak kimlikleri, adresleri ve vergi kimlik numaralar, ilgili bankalarn genel mdrlklerince ek hesabnn ald ve ek hesabnn kapatld tarihten itibaren 15 gn iinde Merkez Bankasna bildirilir.

Resim 2.5: Bankalarn Sorumluluu

Bedel Asndan Bankalarn Sorumluluu Muhatap banka, sresinde ibraz edilen ekin karlnn bulunmamas halinde her ek yapra iin 370 milyon TL (370.-YTL) kadar deme yapmakla ykmldr.

Yukarda belirtilen sorumluluk miktar, Devlet statistik Enstits Bakanlnca yaymlanan toptan eya fiyatlar yllk endeksindeki deimeler gz nnde tutularak Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas tarfndan her yl Ocak aynda belirlenir ve Resmi Gazetede yaymlanr. (4814 sayl yasann 10 uncu maddesi ve 2003/1 nolu tebliin 6 nc maddesi) Tebli uyarnca Merkez Bankasnn ekle demelerin dzenlenmesi ve ek hamillerinin korunmas hakknda kanuna ilikin bundan nceki teblileri yrrlkten kaldrlmtr. Yrrlkten kaldrlan Merkez Bankas teblilerine gre bastrlan ve bu tebliin yaymn izleyen 3. ayn sonuna kadar mterilerine verilmi ek karneleri kullanlmaya devam edilecektir. Bu durumda, halen hesap sahiplerinin elinde bulunan ekler ile bu tebliin yaymn izleyen 3. ayn sonuna kadar bankalarn mterilerine verecekleri ek defterlerinden tr, bankalarn sorumluluklar her ek yapra iin 60 milyon lira olarak belirlenmitir. (2003/1nu.l tebliin geici 1inci ve 2 nci maddeleri)

31

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar eki temin ediniz ve eklini grnz. neriler evrenizde bulunan bir bankann ek servisine giderek ellerinde bulunan bir ek eklini grmek isteyiniz. eki incelerken zerinde hangi bilgilerin yazl olduunu kontrol ediniz. ek bilgilerini edindikten sonra bilgileri snfta arkadalarnz ile paylanz. Bo bir ek belgesi temin ediniz. Belgeyi muhasebe setinden, muhasebe kitaplarndan ya da internetten temin edebilirsiniz. eke alacaklnn ad ve soyadn yaznz. eke tutar yaz ve rakamla yaznz. Tutarlar arasnda fark olmamasna dikkat ediniz. ek dzenlerken mrekkepli kalem kullannz. Tutarlar arasnda fark olduu zaman yazl olan tutarn geerli olduunu unutmaynz. ekin banka hesabndan dlp dlmediinin kontrol edilmesi gerektiini unutmaynz. Hesap ekstresinin banka hesabnzn durumunu gsteren bir belge olduunu hatrlaynz. ekin dzenleme tarihini yaznz. ekin dzenlendii yeri yaznz. Tanzim kelimesinin dzenleme ile ayn anlama geldiini unutmaynz.

eke denecek kiinin (alacakl) adn ve soyadn yaznz.

eke tutar yaz ve rakamla yaznz.

eki deyecek bankann hesap ekstresini telefon ile kontrol ediniz.

Dzenleme tarihini yaznz.

32

eki keideciye (ek dzenleyene) imzalatnz. eki ciro ediniz.

ekin tahsil ilemini yapnz. ekin takip ilemini yapnz.

mza atann asl borlu olmasna dikkat ediniz. mza yoksa ya da sahte ise ekin geersiz saylacan unutmaynz. Tam ciro ilemi yapnz. Beyaz ciro ilemi yapnz. Cironun ne anlama geldiini hatrlaynz. Tahsil ilemini alacakl ve banka arasnda uygulaynz. hbarname rnei bulunuz. Notere giderek protesto aamalarn sorunuz. ekin tahsil edilememesi durumunda yaplan ilemleri banka ve notere sorarak pekitiriniz.

33

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz.

Doru 1. ekte l bir iliki vardr. 2. ekte rakamla yazl bor tutarnda yaz ile yazlan arasnda bir farkllk olursa kanunen yaz ile yazl olan geerlidir. 3. ekte alacakl kiiye muhatap denir. 4. ek bir kredi aracdr 5. Trkiyede denecek eklerde muhatap ancak bir banka veya zel finans kurumu olabilir. 6. ekte vade kesinlikle olmaldr. 7. ek ayn yerde keide edilecek ve denecekse 10 gn iinde ibraz edilmelidir. 8. Bir ktada keide edilen ek, baka bir ktada denecekse bir yl iinde ibraz edilmelidir. 9. ek hamiline dzenlenebilir 10. Bir ek ibraz tarihinde hesapta para olmad iin denemiyorsa karlksz ek hkmndedir.

Yanl

DEERLENDRME Sorulara verdiiniz yantlar para sonundaki cevap anahtaryla karlatrnz. Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyiniz. Yanl cevaplandrdnz sorularla ilgili konular tekrar inceleyip renmeye alnz.

34

B. UYGULAMALI TEST

Aada verilen bilgilere gre verilen eki dzenleyiniz. Zahide BULUT, 06.12.2006 tarihinde, Adapazarnda Sevim AKDOANdan 1.250.YTL tutarnda mal alm ve karlnda ek vermitir. T.C. ZRAAT BANKASI 7985 Akyaz/ADAPAZARI Keide yeri, tarihi ......................................

.. - YTL
Bu ek karlnda.................................... Yalnz ...........................................................................deyiniz. Hesap NO: 78972 ek No: 598725695

ekil 2.8: Bo ek rnei

DEERLENDRME Dzenlediiniz belgeyi modl sonundaki cevap anahtar ile karlatrnz. Hata yapmsanz renme faaliyetini tekrar gzden geiriniz.

35

KONTROL LSTES Aada listelenen davranlar, davranlarnzn her birinde uyguladysanz evet, uygulamadysanz hayr kutucuklarn iaretleyiniz. RENCNN ADI SOYADI: SINIF VE NO:

MODL ADI: TTKda Yer Alan Belgeler UYGULAMA FAALYET: ek

AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri ek rnei temin ettiniz mi? ekte bulunmas gereken ekil artlarn grdnz m? Alacaklnn adn doru yere yazdnz m? Tutar yaz ve rakamla doru yere yazdnz m? Vade ve vade tarihini doru yere yazdnz m? Borlu bilgilerini doru yere yazdnz m? Dzenleme tarihini doru yere yazdnz m? Beyaz ve tam ciro ilemini yaptnz m? Bir bankaya giderek tahsil ileminin aamalarn sordunuz mu? Notere giderek takip aamalarn sordunuz mu? Bo ek rneini doru olarak dzenlediniz mi? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Hepsi EVET ise bir sonraki grenme faaliyetine geiniz.

36

RENME FAALYET-3 RENME

AMA
Bu modl ile; Trk Ticaret Kanununa gre polieyi tanyacak, dzenleme becerisi kazanacak, tahsil ve takip ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu renme faaliyeti ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: 1. evrenizde bulunan bir ticari iletmeyi ziyaret ederek polie rnei temin ediniz ve zerinde yer alan bilgileri inceleyiniz. 2. evrenizde bulunan bir tacire polie kullanp kullanmadn, kullanyorsa hangi durumlarda kullandn sorunuz. 3. Bir bankaya giderek polie ile ilgili yaptklar ilemleri sorunuz ve bilgileri snfta arkadalarnz ile paylanz.

3. POLE
Polie daha ok uluslar aras ticarette ve bankalarn taraf olduu bor ilikilerinde kullanlan bir senettir. Poliede de ayn ekte olduu gibi l bir iliki sz konusudur.

3.1. Polienin Tanm

Polie belirli bir kii emrine, dier bir kiiye verilen deme yetkisini kapsayan bir senettir. Senedi dzenleyen (keideci), nc bir kiiye (muhatap) poliede gsterilmi olan dier bir ahsa (lehdar) veya onun emrhavalesine, senette belirtilen vadede belirli bir mebla deme emrini, kanunun arad ekil artlarn yerine getirmek kaydyla yneltir. Polieyi dzenleyenin (keideci) hem muhatapla hem de lehdarla ilikisi vardr. Keidecinin muhataptan alaca, lehdara da borcu vardr. Keideci polie dzenleyecek ve muhatabn da kabul etmesiyle aradan ekilmekte, muhataptan kendisine olan borcundan poliede yazd tutar kadarn kendisinin borcu olan lehdara demesini istemektedir. Polie keideci tarafndan dzenlenip, vadesinde lehdara deneceine dair muhatabn onay alnmak zere muhataba gnderilir. Muhatap polieyi kabul edince "kabul edilmitir" notunu yazarak imzalar. Polie muhatap tarafndan lehdara gnderilir. Polienin vadesi geldiinde lehdar polieyi muhataba ibraz ederek senet tutarn tahsil eder. Lehdar polieye "Tahsil ettim" notu yazarak imza eder ve polieyi muhataba verir.

37

POLE

KEDEC

MUHATAP

Polieyi Dzenleyen

Polieyi deyecek

POLE

HAML-LEHDAR

Polie bedelini tahsil edecek

Resim 3.1: Polienin taraflar

3.2. Polienin ekli

Kymetli evrak niteliinde bir senet olan bono, zel ekil artlarna tabidir. Bonodaki ekil artlar TTKnn 688.maddesinde dzenlenmitir. Bu artlar unlardr:

3.2.1. Polie Kelimesi

Senet metninde, polie kelimesinin ve eer Trkeden baka bir dil ile yazlmsa o dilde polie karl olarak kullanlan kelimenin bulunmas gerekir.

38

Polie kelimesi
Vade tarihi Yeni Trk liras Keide Tarihi ve yeri ....././ bu polie mukabilinde .././. Tarihinde Bay ..na veya emrhavalesine ..da YTL deyiniz. Muhatap Keideci

Adres / deme Yeri

ekil 3.1: Polie kelimesi

3.2.2. Belirli Bir Tutar

Polie belirli bir bedelin denmesi hususunda kaytsz ve artsz havaleyi iermelidir. Belirli bir tutarn anlam polie bedelinin nakit para ile denmesi anlamna gelmektedir. Eer poliede rakamla yazlan tutar ile yaz ile yazlan tutar arasnda bir fark varsa kanunen yazl ksmdaki tutar geerlidir. Poliede faiz art dnda herhangi bir art konulamaz. Bir olaya veya arta balanm polieler geersizdir.

Polieye tutar yazlmaldr.

Vade tarihi ....././

Yeni Trk liras 500.-YTL

Keide Tarihi ve yeri

bu polie mukabilinde .././. Tarihinde Bay ..na veya emrhavalesine ..da BE YZ YTL deyiniz. Muhatap Adres / deme Yeri
ekil 3.2: Tutar

Keideci

39

3.2.3. Muhatabn Ad ve Soyad

Polienin zerine birden fazla muhatap yazlabilir. Bunlarn hepsinin ayr ayr kabul etmeleri gerekir. Byle bir durumda her bir muhatap hamile (alacaklya) kar mteselsilen (zincirleme) sorumlu olurlar. Keideci bizzat kendi zerine polie keide edebilir.

Muhatap bilgileri

Vade tarihi Yeni Trk liras Keide Tarihi ve yeri ....././ bu polie mukabilinde .././. Tarihinde Bay ..na veya emrhavalesine ..da YTL deyiniz. Muhatap Keideci Adres / deme Yeri
ekil 3.3: Muhatap bilgileri

3.2.4. Vade
Vade zorunlu art deildir. Vade yazlmamsa grldnde denecek vadeli polie saylr. Drt tr vade vardr: Belirli Gnde: Belli bir takvim tarihi gsteren vadedir. rnein 15 Mays 2006 gibi. Keide tarihinden belirli bir sre sonra: Dzenlenmesinden 60 gn sonra veya keide tarihinden 91 gn sonra gibi vadeler bu guruba girer. Bu tr vade, polienin dzenlenmesindenbelli bir sre sonra gereklemekte ve dzenleme tarihine gre belirlenmektedir. Srenin hesaplanmasnda, srenin balad gn (Polienin dzenlendei gn) hesaba katlmaz.(TTK.Md.665) Grldnde denecek: Polieye vade konmamsa grldnde vadeli olduu kabul edilir. (TTK.Md.584.2) Grldnde vadeli olan veya grldnde vadeli saylan polie, muhataba ibraznda denmesi gerekir. braz sresi ise, polienin dzenlenmesinden itibaren 1 yldr. (TTK.Md.661). Keidei bu sreyi uzatabilcei gibi, ksaltabilir.Bu gibi vadeli polielerde, hamil kural olarak bir yllk ibraz sresi iinde diledii gn polieyi denmek zere muhataba ibraz eder.Doal olarak diledii gn i gn olmal ve ibraz i saatleri iinde gereklemelidir. Grldnden belli bir sre sonra: Polieye grldnden 61 gn sonra gibi bir vde de konulabilir. Bu takdirde de, polienin vdesi, belirgin deildir.

40

Vdenin kesinlemesi iin, bu polienin ilk nce muhataba kabul iin ibraz kesin olarak zorunludur. Polie muhatap tarafndan kabul edilirken, ayrca kabul tarihi de yazlr ve bu tarihten sonra poliede ngrlen srenin gemesi ile vde gelmi olur. Muhatap, polieyi kabul etmi, ancak kabul tarihini yazmam ise, hmil kabul tarihini tespit iin noterce Tarih Tespit Protestosu keide etmelidir.

Vade yazmak zorunlu deildir.

Vade tarihi ....././....

Yeni Trk liras

Keide Tarihi ve yeri

bu polie mukabilinde .././. Tarihinde Bay ..na veya emrhavalesine ..da YTL deyiniz. Muhatap Adres / deme Yeri
ekil 3.4: Vade

Keideci

3.2.5. deme Yeri

Eksiklii kanunca giderilmi bir arttr. deme yeri belirtilmemise muhatabn adnn soyadnn yandaki yer deme yeri olarak kabul edilmitir.

deme yeri yazlmamsa muhatabn adresi deme yeri saylr.

Vade tarihi Yeni Trk liras Keide Tarihi ve yeri ....././ bu polie mukabilinde .././. Tarihinde Bay ..na veya emrhavalesine AKSARAYda YTL deyiniz. Muhatap Adres / deme Yeri
ekil 3.5: deme yeri

Keideci

41

3.2.6. Lehtar(Alacakl)
Polie kime veya kimin emrine denecekse onun ismi yer almaldr. Poliede lehtarn isminin gsterilmesi zorunludur. nk polie hamiline yazl dzenlenemez. Lehtar yazlmaldr.

Vade tarihi ....././

Yeni Trk liras

Keide Tarihi ve yeri

bu polie mukabilinde .././. Tarihinde Bayan Selma BULUTA veya emrhavalesine ..da YTL deyiniz. Muhatap Adres / deme Yeri
ekil 3.6: Lehtar

Keideci

3.2.7. Keide Yeri ve Tarihi

Keide tarihi mutlaka olmaldr. Aksi halde geersizdir. Keide yeri, alternatifli ekil artdr. Keide yeri belirtilmemise keidecinin adnn yannda yazl yer keide yeri olarak kabul edilir. Keide yeri yazlmayabilir, keide tarihi mutlaka yazlmaldr.

Vade tarihi ....././

Yeni Trk liras

Keide Tarihi ve yeri 13.04.2006 -AKSARAY

bu polie mukabilinde .././. Tarihinde Bay ..na veya emrhavalesine ..da YTL deyiniz. Muhatap Adres / deme Yeri
ekil 3.7: Keide tarihi ve yeri

Keideci

42

3.2.8. Keidecinin mzas

Keidecinin imzas temel ekil artdr. Keideci imzasyla polienin muhatap tarafndan kabul edileceini ve deneceini yklenmi olur. Keideci imzas

Vade tarihi Yeni Trk liras Keide Tarihi ve yeri ....././ bu polie mukabilinde .././. Tarihinde Bay ..na veya emrhavalesine ..da YTL deyiniz. Muhatap Adres / deme Yeri
ekil 3.8: Keidecinin imzas

Keideci

3.3. Polienin Dzenlenmesi

3.3.1. Poliede Keidecinin Sorumluluu
Keideci dzenleyip imzalad polieyi lehdara ve polienin dier hamillerine kar sorumlu olur. Polie herhangi bir sebeple keidecinin elinden kmsa keideci teslimdeki noksanl bilmeyen veya bilmesi gerekmeyen hamile karda sorumludur (TTK, 598; MK, 903).Keidecinin sorumluluu, polienin kabul edilmemesi ve denmemesi hususlarn da kapsamaktadr (TTK, 591).Keideci kendisinin polienin denmeme halindeki sorumluluktan muaf olduunu gsteren kaytlar polieye koyamaz (TTK, 591).

3.3.2. Polie Dzenlenmesi

Polie dzenlenirken ekil artlarna uyulmas gerekir. Ayrca zellikle rakam yazlrken dikkatli olmal ve kurallara uygun dzenlenmelidir.

Resim 3.2: Polienin dzenlenmesi

43

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Verilen bilgilere gre polie rneini dzenleyelim. Bircan BULUTun Mahmut BURNAZdan 5.000 YTL alaca vardr. Bircan BULUT bir mal alm dolays ile Ayfer CANa 5.000 YTL borlanmtr ve Mahmut BURNAZn kabul etmesi ile kii arasnda 01.06.2006 tarihinde Ankarada bir ay vadeli bir polie dzenlenmitir. rneimizde ncelikle kiileri belirleyelim: Bircan BULUT: Keideci (polieyi dzenleyen) kiidir. Mahmut BURNAZ: Polie bedelini deyecek borlu kiidir.Polie zerine kabulmdr yazp imzalamas gerekir. Aksi halde polie dzenlenemez. Ayfer CAN: Polie bedelini tahsil edecek alacakl kiidir. Vade tarihi 01./07./2006 Yeni Trk liras 5.000 YTL Keide Tarihi ve yeri 01.06.2006 ANKARA

bu polie mukabilinde 01/07/2006 Tarihinde Bayan Ayfer CANa veya emrhavalesine ANKARAda ......5.000 -YTL deyiniz. Muhatap Mahmut BURNAZ Adres / deme Yeri etin Eme Bulvar 45/7 ankaya-ANKARA
ekil 3.9: Polie rnei

Kabulmdr. Keideci Bircan BULUT

3.4. Ciro lemleri

Poliede devir ciro ve alacan temliki hkmlerine gre yaplr.

3.4.1. Temlik(Bir Hakkn Bakasna Geirilmesi)

Polie kanunen emre yazl kymetli evraktr. Fakat iradi veya kanun hkm gerei olarak nama yazl senet haline dnebilir. Temlik beyan polieden ayr bir kat zerine konulabilecei gibi, polie zerine de yazlabilir (TTK, 599-II).kinci halde temlik erhi ciro saylr.Emre yazl bir senedin temlik yolu ile devri, bir temlik szlemesine dayanr ve devredenin yerini, senedini devralan alr.

44

3.4.2. Ciro
Polie, emre yazl senet olarak alacan temlikinden ok ciro ve teslim yoluyla devrolunur. Bu kaide polie aka emre yazl olmasa dahi uygulanr. Cironun, polie veya polieye ekli ''alonj''denilen bir kat zerine yazlmas ve ciranta (ciro eden kii) tarafndan imzalanmas gerekir. Genellikle ciro senedin arka tarafna yazlmaktadr. Ancak, beyaz cironun polienin arka tarafna yazlmas art vardr. Uygulamada, ciro; polienin arka yzne, kabul ve aval ise; polienin n yzne yaplr. Ciro, tam ve beyaz olmak zere iki ekilde yaplabilir. Tam ciro: Tam ciroda, ciranta polieyi ciro edecei kimsenin adn, soyadn ve deyiniz ibaresini yazar ve imzalar. Beyaz (ak) ciro: Beyaz ciroda, ciranta, polienin arka yzne sadece deyiniz ibaresini yazar ve imzalar.

3.4.3. Cirolarn Snflandrlmas Temlik cirosu: Temlik cirosu ile polieden doan btn haklar ciro edilene
geer, ancak bu haklarn devri iin sadece ciro yeterli deildir. Ayrca polienin de teslimi gerekir. Cironun zerinde ''bedeli teminattr'' veya ''tahsil iindir'' gibi kaytlarn bulunmamas halinde, yaplan ciro temlik cirosu hkmnde saylr. Bankalar, cironun ''... bankas emrine deyiniz. Bedeli alnmtr.'' eklinde bir kaytla kendi emirlerine yaplmasn isterler. Bu ekilde ciroya ''temlik cirosu''denir. Tahsil cirosu: Polie bedelinin bir baka kimse tarafndan tahsil edilmesini salamak amacyla yaplan ciroya ''tahsil cirosu'' denir. Ciro, ''bedeli tahsil iindir'', ''kabz iindir'', ''vekaleten'' deyimlerini veya sadece vekalet vermeyi ifade eden herhangi bir kayd tarsa hamil, senetten doan btn haklar kullanabilir, fakat o senedi ancak tahsil cirosu eklinde tekrar ciro edebilir. Rehin cirosu: Ciro, '' bedeli teminattr'', ''bedeli rehindir'' gibi bir kayd tarsa, hamil polieden doan btn haklar kullanabilir. Ancak, kendisi tarafndan yaplan ciro, tahsil cirosu hkmndedir. Senetten sorumlu olanlar, kendileriyle ciranta arasnda dorudan doruya mevcut olan ilikilere dayanan itirazlar, hamile kar ileri sremezler (bankann polieyi devralrken bilerek borlunun zararna davranmas hari).

3.5. Tahsil Ve Takip lemleri

3.5.1. Polienin Teslimi
Ciro ve teslim sonucunda polieden doan btn haklar devradilmi olur (TTK, 596).Bir polieyi elinde bulunduran kimse son ciro beyaz ciro olsa dahi kendi hakk mteselsil ve birbirine bal cirolardan anlald takdirde yetkili hamil saylr. Polie herhangi bir surette hamilin elinden km bulunuyorsa yeni hamil ancak polieyi kt niyetle taksip etmi olduu veya iktisabnda ar bir kusur bulunduu takdirde o polieyi geri vermekle ykmldr (TTK, 598).

45

3.5.2. Polienin Kabul

Muhatabn polieyi kabul etmek mecburiyeti yoktur. Polieyi kabul edip etmemek, Kambiyo hukuku bakmndan muhatabn iradesine braklmtr. Muhattap, polieyi kabul etmekle bedelini vadesinde demeyi kabul etmi olur (TTK, 610-I).

3.5.3. Polienin denmesi

Polieyi kabul eden muhatap derken hamil tarafndan bir ibra erhi yazlarak polienin kendisine verilmesini isteyebilir. Ksmi deme halinde muhatap bu demenin polie zerinde iaret edilmesini ve kendisine bir makbuz verilmesini isteyebilir (TTK, 621II)

3.5.4. Aval
Ticari senetlerde, demeden sorumlu olanlarn dememesi durumunda nc bir kiinin alacakllara senet bedelini deyeceine ilikin verdii gvenceye aval denir. Aval ekil bakmndan asl borca bal olmakla birlikte maddi bakmdan tamamen bamsz bir banka taahhddr. Aval, polie borlular veya nc bir ahs tarafndan verilebilir (TTK, 658-II).Aval veren kimse senedin denmesini garanti ettigi iin polienin dolam kolaylamakta ve demeyi kefil olarak taahht eden bankannda lzumsuz protestolarla karlamasn nlemektedir. Bir bankaya aval veren banka borlunun riskini stlendiinden mterisi iin kredi limiti saptamak zorundadr.

3.5.5. Polienin Nshalar ve Suretleri

Polie kaide olarak tek nsha halinde dzenlenir. Ancak, bu tek nshann kaybolmas durumunda doacak sorunlar nlemek ve yeni olanaklar temini amacyla polienin oaltlmas kabul edilmitir. Polie oaltma ilemi polieyi birden fazla nsha olarak keide etmek veya polienin suretlerini karmak eklinde yaplmaldr.

46

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar Polieyi temin ediniz ve eklini grnz. Keideci, muhatap ve hamilin ad, soyad ve dier bilgilerini yaznz. neriler evrenizde bulunan bir bankann senetler servisine giderek ellerinde bulunan bir polie eklini grmek isteyiniz. Polieyi incelerken zerinde hangi bilgilerin yazl olduunu kontrol ediniz. Polie bilgilerini edindikten sonra bilgileri snfta arkadalarnz ile paylanz. Bo bir polie belgesi temin ediniz. Belgeyi muhasebe setinden, muhasebe kitaplarndan ya da internetten temin edebilirsiniz. Poliede taraflarn isimlerinin nerelere yazldn kontrol ediniz. Keidecinin kim olduunu, haklar ve sorumluluklarn hatrlaynz. Muhatabn kim olduunu, haklar ve sorumluluklarn hatrlaynz. Lehtarn kim olduunu ve haklarn hatrlaynz. Keideciyi yaznz. Muhatap bilgilerini yaznz. Muhatabn kabulmdr ifadesini yaznz. Hamil (alacakl) bilgilerini yaznz. Tutar hem yaz hem rakamla yaznz. Tutar yazarken dikkat ediniz. Vadeyi yaznz. adeye gre vade tarihini hesaplaynz ve yaznz. Polienin dzenleme tarihini ilgili yere yaznz.

Polienin taraflarn belirleyiniz.

Tutar yaz ve rakamla yaznz.

Vade ve vade tarihini yaznz.

Dzenleme tarihini yaznz.

47

Polieyi taraflara imzalatnz. Polieyi ciro ediniz.

Polieyi muhataba imzalatnz. Polieyi keideciye imzalatnz. Tam ciro ilemi yapnz. Beyaz ciro ilemi yapnz. Cironun ne anlama geldiini hatrlaynz. Tahsil ilemini alacakl ve banka arasnda uygulaynz. Tahsil ilemini muhatap ile lehtar arasnda uygulaynz. hbarname rnei bulunuz. Notere giderek protesto aamalarn sorunuz. Polienin tahsil edilememesi durumunda yaplan ilemleri banka ve notere sorarak pekitiriniz.

Polienin tahsil ilemini yapnz.

Polienin takip ilemini yapnz.

48

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Doru 1. Bir poliede polie kelimesinin yazlmas zorunlu deildir. 2. Polielerde faiz, ancak grldgnde veya grldkten belli bir sre sonra denecek polielere konulabilir. 3. Polielerde vade zorunlu art deildir. 4. Poliede lehtarn (alacakl) isminin gsterilmesi zorunludur. 5. Polienin esas borlusu, polieyi kabul etmi muhataptr. 6. Polielerde keide tarihi olmazsa bile polie geerlidir. 7. Polielerde vade konmamsa grldnde vadeli olduu kabul edilir. 8. Polieler hamiline yazl dzenlenebilir. 9. Poliede ikili bir iliki sz konusudur. 10. Ticari senetlerde, demeden sorumlu olanlarn dememesi durumunda nc bir kiinin alacakllara senet bedelini deyeceine ilikin verdii gvenceye aval denir. Yanl

DEERLENDRME Sorulara verdiiniz yantlar modl sonundaki cevap anahtaryla karlatrnz. Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyiniz. Yanl cevaplandrdnz sorularla ilgili konular tekrar inceleyip renmeye alnz.

49

Aada verilen bilgilere gre verilen polieyi dzenleyiniz. Selma BULUTun Sema BURNAZdan 3.250 YTL alaca vardr. Selma BULUT bir mal alm dolays ile Eren DENZe 3.250 YTL borlanmtr ve Sema BURNAZn kabul etmesi ile kii arasnda 15.06.2006 tarihinde Ankarada iki ay vadeli bir polie dzenlenmitir. Sema BURNAZ Adres:Sevgi sokak 7/19 Etlik-ANKARA Vade tarihi ...../...../....... Yeni Trk liras .................... Keide Tarihi ve yeri .......................................

bu polie mukabilinde ..../..../..... Tarihinde Bay.....................veya emrhavalesine ....................da ................................... deyiniz. Muhatap ............................. Adres / deme Yeri ........................................ ............................ Keideci ...........................

ekil 3.10: Bo uygulama belgesi

DEERLENDRME Dzenlediiniz belgeyi modl sonundaki cevap anahtar ile karlatrnz. Hata yapmsanz renme faaliyetini tekrar gzden geiriniz.

50

B. UYGULAMALI TEST Aada listelenen davranlar, davranlarnzn her birinde uyguladysanz evet, uygulamadysanz hayr kutucuklarn iaretleyiniz. RENCNN ADI SOYADI: SINIF VE NO:

MODL ADI: TTKda Yer Alan Belgeler UYGULAMA FAALYET: Polie

AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri Polie rnei temin ettiniz mi? Poliede bulunmas gereken ekil artlarn grdnz m? Keidecinin adn doru yere yazdnz m? Tutar yaz ve rakamla doru yere yazdnz m? Vade ve vade tarihini doru yere yazdnz m? Lehtar bilgilerini doru yere yazdnz m? Dzenleme tarihini doru yere yazdnz m? Muhatabn adn doru yere yazdnz m? Beyaz ve tam ciro ilemini yaptnz m? Bir bankaya giderek tahsil leminin aamalarn sordunuz mu? Notere giderek takip aamalarn sordunuz mu? Bo polie rneini doru olarak dzenlediniz mi? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Hepsi EVET ise modl deerlendirmeye geiniz.

51

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz.

Doru 1. Bono, polie ve ek birer kymetli evraktr. 2. Bono,polie ve ek istenildii gibi dzenlenebilir. 3. Kymetli evraklarda yaz ve rakam ile yazlan tutar arasnda bir fark varsa yaz ile yazlan geerlidir. 4. Bono,polie ve ek birer kredi aracdr. 5. Polienin dzenlenebilmesi iin muhatabn kabul etmesi gerekir. 6. eklerde vade vardr. 7. Bononun dier ad emre muharrer senettir. 8. Bono, polie ve ekte l iliki sz konusudur. 9. ek hamiline ya da nama dzenlenebilir. 10. Tm kymetli evraklar ciro ile bakasna devredilebilir.

Yanl

DEERLENDRME Sorulara verdiiniz yantlar modl sonundaki cevap anahtaryla karlatrnz. Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyiniz. Yanl cevaplandrdnz sorularla ilgili konular tekrar inceleyip renmeye alnz.

52

B. UYGULAMALI TEST Modl ile kazandnz yeterlii aadaki ltlere gre deerlendiriniz.

mmmm
Deerlendirme ltleri Bono il ilgili olarak; A) Bononun ekil artlarn rendiniz mi? B) Bononun ciro edilme eitlerini rendiniz mi? ek ile ilgili olarak; A) ekte ekil artlar ve ekin bankalardan alnmas ile ilgili kanun maddelerini rendiniz mi? B) Karlksz ek ekmenin sonularn rendiniz mi? Polie ile ilgili olarak; A) Poliede taraflar ve sorumluluklarn rendiniz mi? B) Poliede ciro eitlerini ve snflandrlmasn rendiniz mi? Evet Hayr

DEERLENDRME Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.

53

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D Y Y D D Y D D Y Y

Vade 60

Vade Tarihi 01.08.2006

Yeni Trk Liras 1.000 YTL

No.

bu emre muharrer senedim mukabilinde .01.08.2006.tarihinde, Bayan .REM BURNAZ.veya emrhavalesine yukarda yazl yalnz .BN.Yeni Trk Liras deyeceim. Bedeli mal olarak ahzolunmutur. bu bono vadesinde denmedii takdirde mteakip bonolarn da Muacceliyet kesbedeceinden, ihtilaf vukkunda ANKARA Mahkemelerinin selhiyetine imdiden kabul eylerim.

sim :SEMRA BULUT Adresi : .Eme Bul. 41/8 Dikmen-ANKARA 01.06.2006 Vergi Dairesi ve Hesap Numaras: Mithatpaa VD: 1568974623 Kefil :..

Tanzim Tarihi

Dzenleyen mza

54

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D D Y Y D Y D Y D D

T.C. ZRAAT BANKASI 7985 Akyaz/ADAPAZARI

Keide yeri, tarihi ADAPAZARI,06.12.2006

1.250. - YTL
Bu ek karlnda ..........SEVM AKDOANA...................... Yalnz ..#..binikiyzelli.-YTL.#..........deyiniz. Hesap NO: 7897-2 ek No: 598725695

ZAHDE BULUT MZA

55

RENME FAALYET-3 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Y D D D D Y D Y Y D

Vade tarihi .15./.08./.2006.

Yeni Trk liras 3.250.YTL

Keide Tarihi ve yeri 15.06.2006 ANKARA

bu polie mukabilinde 15/08/2006 Tarihinde Bay EREN DENZ veya emrhavalesine .....ANKARA........da ..#binikiyzelli YTL#... deyiniz. Muhatap SEMA BURNAZ Adres / deme Yeri Sevgi sk. 7/19 Etlik-Ankara Kabulmdr Keideci SELMA BULUT

56

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D Y D Y D Y D Y D D

57

KAYNAKA KAYNAKA
Do.Dr. BATTAL Ahmet, Kymetli Evrak Hukuku, Ankara, 2005. ARKAN Sabih, 3167 Sayl ekli demelerin Dzenlenmesi ve ek Hamillerinin Korunmas Hakknda Yaplan Deiitlikler, BATDER, Cilt XXII, Haziran-2003. S.1 POROY Reha/Tekinalp, nal, Kymetli Evrak Hukuku, stanbul, 1998. BOZAN Osman, Muhasebe Teknikleri Ders Kitab, Tutibay Yaynlar, Ankara, 2000 GRKEM Esma, Muhasebe Teknikleri Ders Notlar, Aksaray, 2006. GRKEM hsan, Muhasebe Teknikleri Ders Notlar, Aksaray, 2006. BULUT Semra, Yaynlanmam Ders Notlar, Ankara, 2006 www.tbb.org.tr, internet sayfas www.alomaliye.com internet sayfas Kymetli evrak hukuk kitaplar nternette hukuk ve avukatlk ile ilgili siteler nternette yer alan niversitelerin siteleri evrenizdeki bankalar, finans kurulular ile iletmeler.

58