indekiler

Birhalksavunmak I.Blm:Toplumsalgereklikvebirey II.Blm:Demokratikekolojiktoplum III.Blm:Ortadouuygarlndakaosveolaszmler IV.Blm:OrtadoukaosundaKrtolgusuveKrtsorunu V.Blm:PKKhareketi,eletirizeletiriveyenidenyaplanma VI.Blm:AbdullahcalandavasndaAHMveAB'ninrol VII.Blm:Dorutanmlanmakisteyenbirkimlik

zet:BirHalkSavunmak
Toplumsalgerekliktenkamakzannedildiindendahazordur.zelliklebireyiolunansoytoplumuiinbubyledir. Yediyacivarndaanaylagirilentoplumsalyarsreci,halktabiriyleyetmiinekadarylegider.Anann toplumsallamannesasgcolduubilimselolarakdatespitedilenbirdorudur.Kiiliimasndanilksuum, anannbuhakknkukulubulmamvetoplumsallmaenerkendenkendibamakararvermemdir.Evrenimiz hakkndasonbilimseltespitleregreenazndanyirmimilyaryllkbirzamannokzgnbiryaratmolaninsan toplumunuanaszveefendisizolarakyalnzyaamayacretetmembalbanaincelenmesigerekenbirkonudur. Anamnbykuyarlarn,bomadenemeleriniciddiyealsaydm,yaadmtrajedilerinyolualmayabilirdi.Ama annembinyllarntanrakltnnbelkidetkenmekteolanenzmszsonkalntsimgesiydi.ocukhalimlebu simgedenkorkmamakkadarsevgiihtiyacndapekduymamaktakendimizgrhissetmektenekinmedim.Fakat yaamamntekartnnonunnamusveonuruolduunu,bunukorumamdangetiinibiraniinolsadahi unutmadm.Onurunukoruyacaktm,amakendimcedorubulduumbiimde.Buderstensonraanambenimiin artkyoktu.Otanraartilgimdensilinirken,benimiinneduyduunuhisorgulamagereiniduymadm. Zalimcebirayrl,amabubirgerekti.Kehanetlerimi,beddualarmdesem,syledikleriarlaantrajikanlarda hephatrlanroldu.Endemebilgenintespitedemeyeceidorulardbunlar.Birbykdorusu,"arkadalarnaok gveniyorsun,amaokyalnzkalacaksn"biimindeydi.Fakatbenimdorumda,arkadalarmlatoplumsallben kuracaktm. Yaamykmnkuruluubylebalar.steseydideanamnbanavereceibirtoplumuyoktu.oktandatlmt. Onunyapmakistediibiryaamtutamayd.Kendisieldeedemeyipbanavermekistiyordu.Babannhikayesi deiikdeolsabenzeriydi.Oldumolasailegerekliimiklankltnnkalntsnakendinidayatan,gtendm, dalm,atalardankalmabirkltrneniddiaszmirasbiimindedeerlendirdim.Kytoplumunuveilkokulla balayanresmidevlettoplumunuhiscakbulmadm.Pekbireydeanlayamadm.GrnteTrkiye'nineneski vetannmSiyasalBilgilerFakltesi'ninsonsnfnakadarstnbaarylatrmanmtm.Sonu,renme yeteneininlmclbirdarbeyemesiydi.Dahasonrasetiimdevrimokulu,yaamdahadatenbiracmasz deirmenarkyd.Datutkumubatanesasalsaydm,trajediyibelkiyrtardm.Amabunadaarkadakurtarma, yaratmaendiesiaslafrsatvermedi.UygarlmznsontemsilcisiAvrupa'nnhemdouhembatkapsnakendimi

attmda,buzgibisermaye,karhesaplarortamndakendimicascavlakbulacaktm.Bunoktadaartkbenihibir gyrtmyordu.Belkidekaplacakbirrzgarmbileyoktu.Olmasdaartkilgimiekmiyordu.Busretebaz yoldalarmkendilerinicayrcayryaktlar.oksaydayiitdelikanlvekzlarhereyleriniadamayahazrdlar. Bunlaraslainkaragelmez.okbykdirenilersergilediler.nanlmazbirballkgsterdiler.Amatmbunlar yalnzlmiddetlendirmektenteyesonuvermiyordu. Elbirliiyletmktalarnefendigleriszmonakomploylabenimraladasnaderdestettiklerinde,aklmagelen birefsanedeYunantanrsZeus'unyartanrlardanPrometheus'uKafkasdalarndakayalklarabalayphergn cierinikartallarayedirerekyenileyengereinihatrlamakoldu.Haniuinsanlkiintanrlardanatei,zgrl alanPrometheus!Sankiefsaneahsmdagereednyordu. BuksahayatyksyleAHMGenelKurulu'nasavunmaarasndanetrbirilikivardiyebirsoruaklagelebilir. Busavunmaylabuilikiyiaakarmakistiyorum.Sermaye,karilikisininendemebycdendahabyc,en zalimtanrhkmdardandahaacmaszolduunubuvesileylekantlamakdanemlibirhedefimdir.Hibiryzyl 20.yzylkadaracmaszvekanlgememitir.Benbuyzylnocuuydumveonuzmemgerekiyordu. AmaBatuygarlnninanlmazideolojikarlnnyaratttozdumaniindebugerekliianlalrbir zmlemeyetabitutmakzorbiritir.Bycnnandankmakokadarkolaydeildir.SonoyundaTrkdenen olguyadakaybettirilecektir.Geriyebelkidehiyaanmaztortubirinsanlkbraklacaktr.OhaldeAHMGenel Kurulu'nuciddiyealmakvegerektenbiryarggcysebylebirsavunmaygelitirmekanlamlolabilir. Ortadouson200yzyldrAvrupauygarlnndenetimarkndadr.Gnmzdeyaananisetambirkaosve gnlktrajedilerdir.Yarglayanlarherzamanefendilerolmutur.Kararlarheptekyanlolmutur.Hukukellerinde grnteadaletterazisindehaklpdatanbirmekanizmadr.Datlan,aslndaalnandeervekarkarlnda cezaolmutur. Avrupauygarlacmaszvekendieseriolan20.yzylsavalarvehakszlklarnakarABveonunyarggc AHSveAHM'itekiletmitir.AHMszdekalmakistemiyorsa,ahsmdayarglanannneolduunudorutespit etmekdurumundadr.Bandanitibarenbilinmesigerekirki,darbireyselhaklarsnrndabirltuf,imdidenyedi ylbulanbirartecritkarlolamaz.Bylesibiryaklamhemahsmhemdetemsilettiimhalkiingerekbir cezaolacaktr.Savunmamdabucezaysorgulayacam.Resmihukukunvegelenekselsavunmamantnnok uzandabiryaklamgelitirdiimaktr.Bylegelitirmekzorundaym.EnazndanAvrupa'nnetkisialtnda yaananhalklarntrajedisinebiraklkgetirmek,birnebzedeolsazmekatkdabulunmakbuncayaananlarn karlolmaldr.zellikledenakyenitrajedilereyolamamak,savunmanngcvekarlylabalantl olacaktr.Toplumsaltarih,OrtadouveKrtolgularnabuamalaeilmeihtiyacduydum.Ciddiyealnmas gerekenyenibiraktrolarakPKKhareketinevezmhalindeOrtadou'dazincirlemeetkiyeyolaacakbirKrt zmneyakntarihtendersalm,zeletiriyedayalyenibiryorumgetirmekbyknemtamaktadr. srailAraptrajedisininmoderngrnmlolannntemelidebirneviodneminOrtadouProjesiolan1917Sykes PicotAntlamas'ylaatlmt.Grntehidegnmzedoruolanvahimgelimeleriamalamyordu.Kurulan diersiyasioluumlardabirerzmaralarolarakdnlmt.Aslndayaplan,Ortadoudespotikdevleti toplumgeleneinebir'modern'cilaekmekti.Bucilagnmzdesaprsaprdklyor.Ortayakan,enazndan 5.000yllkairetetnisitegeleneiningcylekofdespotluklarnartolanarzmszdevletgeleneiydi. Dklencilaylabirliktesasol,milliyetilikislamcszdeaydnvepolitikakmlarnndabutoplumsalsiyasal gerekliktengerikalanbiryan,farkyoktu.Kresellemeninenglhamlelerindenbiriniyaayankapitalist toplumsisteminingenelkrizindeOrtadou'nunpaynadentekkelimeyle'kaos'tu.Kaosdnemlerininkendinehas zelliklerivardr.Eskiyaplanmalaraanlamverenyasalarzlrken,yenilerininuvermeyebaladkritik 'aral'temsilederler.Buyaratc'aralktan'neyinkacanyaamglerininyenianlamveyaplanmaabalar belirleyecektir.Literatrdebuabalaraideolojik,politikveahlaksalmcadeledenilmektedir.

Krtlerkaossrecinesreklikrizdekatliamkltrnenselerindehissedenacmaszbirgeleneinolumsuzykyle girmektedirler.Eerokduyarlbiranlamveyapsallkyaklamylaynlendirilmezlerse,Arapsrailtrajedisini aanyounluktabiratmaunsurunarahatlkladnebilirler.Despotikdevletaltndaktrmlemivelimelime olmutoplumsalzelliklerionlarhertrdetkeneelveriliklmaktadr.Zatengelenekselolarakdabutarz ynetilmeyibirkader,deimeyenparadigmaolarakalglamaktadrlar.Fakatyenikresellemeninbaneken hegemongABD,yeniOrtadouprojesiyleKrtleriesaslbireolarakgndeminealrkensredahada hassaslamaktadr.KababirdenemeciliklepolitikayrtenABD,Ortadoutoplumundaadmbatrajedilereyol atgibi,sonuenbelirsizbirgndemidebilerekveyabilmeyerekdayatmgibidir.AB'ninyapaca,busreci daharasyonelvekarmarjlarnagrearartakipetmektenbakatrlolmayacaktr.Despotikdevletanlaynn Krtleribirolguolarakgrmevedostluklayaklamagibibirgeleneiyoktur."Bankaldrrsaez"bellenentek politikadr.BununlabirliktegrtlanakadaribirlikihainbirKrtgelenek'ailecilii'dehepdevredetutulur.Yerel despotikdevletanlaylarylaolduukadar,yeniemperyalefendilerledeilkesizhertrlibirliiniyrtmekten ekinmeyeceklerikarakterlerigereidir. GeriyekalanKrtolgusulimelimeolmu,alabildiinedaraltlm,cehaletindetesindehemzihinhemde yaplanmakatliamnauramailecikobjeleridir.'Naslkendiolunur'unfarkndabiledeildirler.Ortadou kaosundabuKrtobjedenhertramaiinyararlanlabilir.Vahettarzkullanmakkadar,yaanmayadeerbir Ortadouyaplanmasndadasondereceelverilibirmalzemedir.EerKrtler"naslbirkendileriolmak"sorusuna cevabdemokratikzdevermeyibaarrlarsa,phesizkaostanbaarlknncglerindenolacaklardr. Sadecekendilerinindeil,tmtalihsizblgehalklarnnmakustalihiniyeneceklerdir.5.000yllkacmaszuygarlk geleneininkanlbilanosunasonverebileceklerdir.Balangtayolatklarvehepbeslenmesinekrcehizmet ettikleriuygarlkefendilerininsoylarnsonaerdirip,halklarnzgrsoyanadaennemlikatky yapabileceklerdir. Aksihaldeblgedeemperyalefendilerinhamleleriuzaypderinleirvebaarszolursa,bir'lmeveldrme'gc olaraksrailFilistin'dengerikalmayanrolleriblgegenelindeoynamaktankurtulamayacaklardr.imdiden yaananlardahabykatmalarnkvlcmlarolmaktanbakaanlamagelmeyecektir.srailFilistindevletleri oyunlarnabaktmzda,'Krtdevleti'oyunlarnngeleceinikestirmekkahinlikyapmaygerektirmiyor.Silahl merusavunmayla,zmaracolarakdevletamaliddetarasndakiilkeselfarkokiyigrmekgerekir. Dolaysyladevletodaklolmayan,amakrkaosudaaslauzunsreliyaamolarakkabuletmeyengerekibir 'demokratikvebarlyntemlerle'zmtarzhayatidir.Hemderinanlamykn,hemyaratcyaplanmalar zerindebykdnmekvetutkuylayapmakenkutsalabalardanolsagerekir.BusavunmamdahemPKK sorumluluununyarattbykaclarhafifletmeyehemdegerekbirzeletiridersikarmolarakbuzm seeneinialabildiineamayaalacam. mralyarglanmasreciniokelverisizkoullardadaolsabirdemokratikbararayvearsolarak deerlendirmemidorubuluyorum.Buaamannnitelikselbirdnmdeerivard.Hiyerarikvedevletitoplum araylarnilkeselolarakterketmegereininhembilinhemdeabadayounlatbirsreti.Zordnemlerin reticidersiniedindiimkansndaym.Kababirdireniilikkadar,alakakendinikoyuveribizzatdirendiim tavrlaroldu.BuradakisavunmaTrkiyednmnenemlikatksalamaklabirlikte,bundanenokbilinli olarakyararlananAKPadndakisiyasioluumoldu.Tmabalarmaramenbenzerbiryararlanmaydemokratik olmasgerekensolglereyaptramamaknemlibirkaypolarakdeerlendirilebilir.Demokrasiyisoldeil,sa tartyordu.Tabiikazanantarafdaonlarolacakt. AHMsavunmamntemelamac,AvrupaveOrtadouuygarlklarnkyaslamakveolasgelimelerizellikle Krtlerindemokratikseenekliklmakt.PKK'ninGney'e(IrakKrdistan'na)ekilmesidebuyaklamnbir gereiydi.Gelimeler,ABDigalibutavrndoruluunudaaakarmtr.DnyaapndatartlanOrtadou'ya yaklamlarbusavunmadakapsamlkonulmutur.neminihergeengndahaiyiortayakoymaktadr.Bat uygarlnanekurubirilkeldmanlk,nedeallagelenteslimiyetibiryaklamszkonusudur.Duruunzgn, yaratcvesentezcideerizenlesergilenmeyeallmtr.

AtinaMahkemesi'neyneliksavunmamdadahasomutbirmeseleninnaslelealnmasgerektiini,oligarilerin halklarnehalesoktuunuustalklasergilemektedir.Tarihselsorunlarahalklarasndanbakmannzorunluluubir kezdahatmnemiyleortayakonulmayaallmtr. Busonsavunmamdadahancekilerletamamlaycnitelikteolacaktr.Trkiye'nin,KkAsya'nnhukuksalve siyasalolarakABilebtnlemesininmzakeresrecinegirmesinigznndebulundurmaktadr.Srecinbaarl geliimindeKrtsorunubaatroloynayacaktr.Siyasi,demokratikveinsanhaklarkriterleriesasolarakbu sorununzmkriterleriolarakdagrlebilir.AmadevletvehkmetolarakTrkiye'ninkararitenolmakyerine birzorunlulukgibialglanmtr.BuyaklamTrkiye'ningelenekselBatkorkusunugstermeklebirlikte,soruna itenvezgrlkbiryaklamnkaybetmekuradakalsn,bykkazandracananlamlandrmayaalacaktr. CumhuriyetinkuruluundanberiMusulKerkkilebalayanBatileKrtkartnaoynamaoyununaartksonvermek gerekiyor.nkcumhuriyetdevrimleriningdkkalmasna,oligarikyozlamayavegnmzdedenitelik deiimineuramaktanbakabirsonuvermemitir.DemokratikcumhuriyetlezgrKrtyurttasentezininemle elealpzmegitmekgerekbtnlkvedemokratiklemeyisalayacaktr.Batuygarlnndemokratikveinsan haklarseeneidebundanfarklbiryaklamaanstanmayacaktr. Pozitifhukukunllerigznndebulundurulduunda,haklarmnciddiyetleirdeleneceinepekihtimal vermiyorum.Ayrcadavannaltndakipolitikekonomikzeminvekomplogereiningchukukungcnnok stndedir.Kaldki,hukukunkendisiuzunvadelikuralvekurumlarabalanmsiyasettenbakabireydeildir. AHMiindebuhususgeerlidir.Amayinedesavunmahakknkullanmakahlaki,siyasivehukukibirgrevdir. Altyldrsrenbusavunmasavammn,dahancekiideolojikpratiksavunmalarmnhemanlamcahemde yaplandrmalarnnokstndeolduunainanmaktaym.Bakalarnlmneyarglamakisteyenlerkendilerinide yarglayabilmelidir.Bakalarnsavunmakisteyenlerncekendilerinisavunmaybilmelidir.Bakalarnzgr klmakisteyenlerdencekendilerinizgrklmaybilmelidir.Bylecehizgrdomamocuklarmznbelkide zgrdomahaklarbirgereklikhalinegelebilecektir.

I.BlmToplumsalgereklikvebirey
Bireyolaraktekbanaartecritkoullarndabirmahkumiyetiyaarken,dieryandanhukuksalsavunmayadevam ediyorum.Altncyldaym.Tarihtebudenliuzunsrenbakabirarsiyasidavayarnekbulmakkolaydeildir. Dahanekadarsreceidebellideildir.Amadavayada,srarlabireyselbavuruyadayalolduu,toplumsalve siyasaletkenlereyerverilmeyeceibirkuralolarakiletilmektedir.AHM'inbuyaklamakkibykeksiklik iermekteveberaberindeadilolmayanbiryarglanmayaimkansunmaktadr.DavamzenleAHMkapsamna alnrken,tmsiyasivetoplumsalyanlaradetadland.Akki,buyaklamgereinnemlibiryanngizleme gereiduyuyordu.Bireyitoplumdankoparp"haklarsahibiklyorum"yarglamasndabutemeldeyapyorum demekaakavuturulmasgerekenentemelkonudur.BuyaklamAvrupauygarlnnzntekiletmektedir. Neredeysebirincisavunmamntamamnbugerekliiaakarmayaadadm.Tekraretmeyeceim.Fakatksaca birzetlemeyiyinedegerekliklmaktadr. Toplumsallkinsantrnnvarlkkouludur.Kendindenncekiprimat(insanaenyaknfamilya)trndenkopup insanlamas,toplumsallamadzeyiyleatbagittiisosyalbiliminenyaknbirgereidir.Yalnzbireyvetoplum halindekiyaam,birbirindennekadarsoyutlanrsasoyutlansn,teorikolarakispatlanamazbirolgudur.Yalnzbirey yoktur.Toplumuyklmbireyolabilir,amaenazndanbubireybileyklmtoplumununanlarylabirlikte ayaktadr.Oanlarlayenitoplumsallamasdaanlktr.nsantrnngkazanmastamamentoplumsaldzeyiyle kurduuilikiyebaldr.Bireyizayfklmann,kleletirmeninenvahitarz,onadayatlanyalnzlkdzeyidir, yaadtecrittir.Srlerhalindekikleler,kylserfler,ehirliiileryinebirtoplumdurlar.Zamanzamanisyan ederekkendilerinihatrlarlar.Dieryandanyalnzlkenyamanreticidir.Tarihtetmnlbilgeve peygamberlerininzivasrecidebugereiyanstr.

Bireyselliksondereceelikilibirkavramdr.Dierbiryztoplumaleyhineadetazincirindenboalmasna serbestklnmasdr.Toplumunzoradayanmayankurallyaamnaahlakdiyoruz.Bireysellikbuahlakzorlar.Daha dorusuAvrupauygarlndakibireycilikahlaknzayfklnmasylabirliktegeliir.Douuygarlndatoplumun baatlesasiken,Batuygarlndabaatolanbireydir.Bireyinbutanmndanikifarklsonukar:Hakim smrcbireyimparatorlukkatnaykselirken,smrlenmahkumbireyenderinkleliiyaar.Kapitalist sistemintmtoplumdzeyindeyaydgenellemi,derinlemikleliinden20.yzylnvahiyznnkmas tesadfdeildir.Temelmoraldeerleriniyitirmi,bukadaryaygnefendilibirdzeninkar,kazanhrsndantr yapamayacalgnlkyoktur. Yaadmyalnzlk,mahkumiyetvetecritsisteminbugenelyapsylabalantldr.Toplum,halk'kendisi'olmaktan karlmsa,bununanlamenzayfklnmbiryalnzlnhenzdoarkenmahkumusun.Kendinolmaktanktn orandabakabirtoplumlabtnleirsin.Amaozamandaartkkendindeilsin.Yamthiyalnzlkyadabaka gereklieteslimolmak.Krtkapandadediimmthiikilembuydu.Adetalmden,lmbeen.Gnmzde farkllkve'teki'ninpaylamoktartlyor.Gnll,oldukatoplumsalzenginliinfarkllklaryaratmann tekiylepaylamaklagelieceidorubiryaklamdr.Fakatsisteminplanltektipletirme,homojenletirme politikasfarkldr.Bu,etniktemizliktir,soykrmdr,asimilasyondur,kendindenolmaktankmadr.Krtolgusunda younyaananpolitikannbutrdr.Bununkaynada19.ve20.yzylnbioiktidar,rklvefaizmidir;her trtotaliktidaranlaylardr.Glulusverkyaratmayamalarken,sonusaldrganlkvesavaolmaktadr. phesizbununkkenihiyerariktoplumunilkkuruludneminekadargitmektedir.Amasistemliveyaygnbir devletpolitikasolmas20.yzylazgdr. kibykdnyasava,oksaydablgeselveyerelsavalarancakBatuygarln,zellikleABnormlardenilen ilkelerzerindeolmazsaolmazbirbirliezorlad.Avrupa'nngnmzdeyaad,birneviinsanlakar zeletiridir.Zincirindenkopmubireyin,moraldeerlerinzddolarakgelienbirdevletiktidarnnyapamayaca ktlkyoktur.Helearkasndasermayebirikimininkarhrsyattktansonra. Bukoullaraltndayarglanmam,altndakikomplobiryanabraklsabileiddiasnyitirmibirtoplumutalepli klmaktantr,gvekarhrsnakaplmsistemekarkklbireylemolduundantrenarbircezay gerekliklmaktadr.Budayatlyor.Neredetoplumum,neredekltrm,neredeanadilim,zgrlmderdemezbu isyan,blclk,vatanaihanetoluyor.Osmanluygarlndabutrbirsuyoktu.GeneldeTrkkavimsisteminde debutrbirsuyoktur.BusuAvrupauygarlnnbioiktidar,rklk,faizmvediertotaliktidarrejimlerininbir icadolup,Trkdevletsisteminede20.yzyldaihraedilmitir.Bundandnyannhertarafdagerekennasibini almtr. Eerbirsuumvarsa,iktidarvesavakltrndenbenimdebumikrobubirazkapmamdr.zgrlkiindevlet iktidarvebununiindesavaadetamminleriinbirKuranemrigibianlalncabuoyunadahilolacaktm.Hemen hementmezilenleradnayolakanlarnkurtulamadklarbirhastalktrbu.Butemeldesadecehakimsisteme kardeil,adnahereyimiortayakoyduumzgrlkmcadelesinekardasuluyum.Bununzeletirisini sadeceteoridedeil,yalnzlmnsoylupratiindedesonunakadargtreceim.Fakatyabirtoplumu,halk kendisiolmaktanzorlavehileylekarmasuunusistemnasldeyecek?Yarglamaadilolacaksa,taraflarn iddialardengelidinlenmeliveonagrebirkararagidilmelidir.Bilimlebanyitirmibiryargaslaadilolamaz. Akki,toplumsal(sosyal)bilimbavuracamtemelsilahmolacaktr.Onunlaaydnlandmorandadoruyolda yrmekonurluinsanolmannbirgereidir. Toplumabudenlihkmedenbirsistemindoayakargetirdiiykmaslagzardedilemez.Ekolojikvefeminist biryaklam,kaybedilendoaltoplumsalyaamlabizitantracakgcesahiptir.Halklarnpolitikseeneiolan demokrasiyidorutanmlaypzmgcnortayakoymakenyakckonularnbandagelmektedir. Kresellemeninyenidalgastambirfetiizmhalinegetirdiimetalarnserbestpiyasasntekseenekolarakallayp pullayaraksunarken,aslndaeneskihrsz,gaspysunduunubilerek,ekolojikvedemokratikseeneimizidaha daamlaypyeniyaambayramzolarakdalgalandracaz.Bylecetarihtezgrlkveeitlikideallerinidaha

gncelveyaanrklarken,buuurdaatlmtekbiradmnboagitmediinikantlamolacaz.Naslkidoada varolanbireyhiyokolmazsa,toplumiinvarolmubirdeerdeyokolupgitmez. Savunmadatoplumsalgereklietekraryaklamam,salananfelsefiderinliklebalantldr.Sosyalbilimolarak felsefetpkdousrecindekigibibirrolgnmzdedeoynamakdurumundadr.ktidarlambilimekar felsefeyednzgrtoplumunkilkesidir.Felsefeyedayanmayanbirdemokrasininkolaycayozlaacave demagoglarnelindehalklarynetmeninensoysuzbiraracolacatarihtevegnmzdesayszrnekleriyle kendinigstermitir.Bununlemeninyolubiryanetik,biryanbilimolanveayrlmazbirbtnolangelenekle politikmcadeleyiyrtmektir.Sisteminkrizindenbusorumlulukladahazgrveeitliedayalbiryaam yryn,onundnyasnyaratabiliriz.

ADoaltoplum
Toplumladoaarasndakiilikisosyalbilimingittikeyounlatbiralandr.Genelanlamdaevrenintoplum zerindekietkisiakolmasnakarn,bilimselincelemesivefelsefeyekonutekiletmesiyenidir.Toplumsal sisteminevrezerindefelaketboyutlarndaetkisininortayakmasylabuilgigelimitir.Sorununkayna aratrldnda,doayatehlikelibiimdetersdmhakimtoplumsalsistemkarmzakmaktadr.Binlerceyl srentoplumiielikilerinkaynandadoalevreyleyabanclamannyatt;nekadaritoplumsalelikive savalargelimiseokadardadoaylatersdldgittikeartanbilimselbirnetlikleortayakmaktadr. Gnmznparolasdoayahakimolmak,kaynaklarnamanszcaelegeirmekvesmrmektir.Doann vahetindenbahsedilir.Bukesinlikledorudeildir.Kendicinsine,trnekarvahileeninsanndoayakarda entehlikelivahikonumunadtyaanlanevresorunlarndanbellidir.Hibirtrinsankadarbitkivehayvan trleriniyoketmemitir.Mevcuthzlayoketmeiinisrdrrse,geriyeneslitkenenbirdinozortrne dnmektenkurtulamayacakbirinsansorunuylakarkaryayz.Nfusarthzvehzlagelien,ktkullanlan teknolojisiyleinsannmevcutykcldurdurulamazsa,insanyaamsrdrlemezbiraamayaokdauzun olmayanbirsredegelipdayanacaktr.Bugerekliktoplumuniyapsndadaartansavalar,entehlikelipolitik ynetimbiimleri,artanisizlik,moraldenyoksunbirtoplum,robotlambirinsanlkolarakdinozorlaacaktr. Toplumunbuynlgeliimininnedenleridorukonmadka,gelenekselmedeniyet,snfveulussavalarnndoru teorikizahlarvezmyollarbulunamaz.Sosyolojiningnmzsorunlarna'din'kadarbileyantlar gelitirememesisosyalbilimin,dolaysylatmbilimselyapnnsorgulanmasnzorunluklmaktadr.Madembilim bukadargelimise,bukadarlgnlkneden?Yalnz20.yzylnkanlbilanosunutminsanlktarihiyle karlatrrsak,katbekatstnolduubilinenbirhusustur.Demekkibilimselyapdadaokciddiyetersizliklerve yanllklarvardr.Yanllklarbilimintespitlerindeolmayabilir;ynetimvekullanmtarzndaolabilir.Amabu bilimivebilimadamlarn,kurumlarnsorumluluktankurtaramaz. Derinliinebuhususlartartmannyeriburasdeil.Kanaatimolarakmevcutbilimadamlarvekurumlarnn konumu,MsrveMezopotamya'nnilkkrallklarndakirahiplerinbamllkkonumlarndanhemahlakhemde inanasndandahagerivesorumsuzgibidurmaktadr.FiravunveNemrutkralsoylarnabakaldranbrahimi geleneklidinlervepeygamberleri,ahlakenveinanitibariyleinsanlngeliimindebykroloynadlar.Burol rahipgeleneininolumluyndr.ktidarnemrindekibilimadamlarnnyaptise,iktidarlgnlarnneline srekliimhaaralarvermesiveensoninsanlnbanaatomupatlatmasdr.Demekkibilimiktidarilikisinde vahimbiryanllkvardr.Bilimibirtoplumrnolarak,endeerlikazanmolarakdeerlendirebiliriz.Amabunca felaketlereyolamasniseaslaizahedemeyiz.Dolaysylabilimadamvekurumlarnbuynylekabulvehatta affedemeyiz.Bunceliklielikininizahnbulmadka,sosyolojivetmdierbilimlerinedensorgulamamz gerektiianlalrbirhusustur.Sistemneredebykoynad,temelyanllyaptrdveinsanlngeleceinien belirsizliklerleyklbirsrecesoktuununhesabnyapmadka,istediimizkadarkurtulu,zgrlk,eitlikteori vepratiklerinigelitirelim,sonutayinehakimtoplumsalsisteminindeirmeninesutamaktankurtulamayz. SavunmamnnemlibiriddiasnAvrupauygarlnntemelindekibubaatelikininnaslroloynadnortaya koymaabastekiledecektir.Buelikiaklanmadka,sistemindiervahimyanllklareksikolarakortaya konulacaktr.Batsistemidiertoplumsalsistemlerinhepsindendahafazlakendinicanalcnoktalarda

gizlemektedir.Busistempropagandaylazihniyetvemoralarptmayenokgelitirensistemdir.Enzgra temsiletmesinibiryanabrakalm,engelikinkleliinsergilendiiaolduunukantlamamzzorolmayacaktr. Toplumsalbiimlerikendimegrebunedenlekurgulamagereiduydum.Kendimcedahaanlamlbirizahtarzna bavurdum. Doaltoplumdankastm,insantrnnprimatlardankopulabirlikteiinegirdiivehiyerariktoplumunortaya ktsrecekadarsrenuzuntoplumsalzamandayaayaninsantopluluklardzenidir.Genellikleklanolarak kavramlatrlanvenicelikleri2030dolayndaseyredenbutopluluklariin,kullandklartaaletleriitibariyle paleolitikveneolitikdneminsanldadenilmektedir.Doadaavclkvetoplayclktemelindehazrbulduklaryla beslenmektedirler.Biranlamdahazrdoarnleriylegeinmektedirler.Budieryaknhayvantrlerinebenzeyen birbeslenmedir.Dolaysylabirtoplumsalsorundanbahsedemeyiz.Klanmzsrekliaratracak,bulduundaya toplayacakyadaavlayacaktr.Aletlerveatekeiflerigelitikernleridahadaartacak,arttkatrolarakdaha hzlgeliecekveprimatlarlaaradakimesafealacaktr.Evrimindoalkurallargelimeyibelirlemektedir. Doaltoplumailikinalmasgerekenbirsorunzihniyetveifadeeditarznailikinolabilir.nsannhangizihniyet aamasndaekillendiineminihalenkoruyanbirkonudur.Bununlailintiliolarakncelikzihniyetemi,yoksa yaplanmavealetleremiverilmelidir?Busorununyantnemlidir.Tarihboyuncagelienidealistvemateryalist felsefeanlaylarnntemelindebuikilemyatmaktadr.Biliminensonvardsnrlarolarak'kuantum've'kozmos' bizehayliilginyaklamlarsunmaktadr.Atomaltparackvedalgafiziiolarakkuantumbambakaalanlar amaktadr.Sezgili,zgrtercihlidzenlerdentutalm,aynandafarklikieyolmak,insanyapsndantr belirsizliiaslatamaamamakuralnakadartespitlereulalmaktadr.Kaba,canszmaddeanlaytamamenbir tarafabraklmaktadr.Tersinesonderececanl,zgrbirevrenkarmzakmaktadr.Buradaaslmuamma insanda,zelliklezihniyetdurumundayaanmaktadr.dealizme,sbjektivizmedmektenbahsetmiyoruz.oka ilenenbenzerfelsefetartmalarnagirmiyoruz.Evrendebukadareitliliekuantumsnrlarndayolald tamamenanlalmaktadr. Artkatomparacklarnndatesinde,dalgaparackevrenindeolupbitenlerinbata'canllk'zelliiolmakzere, varlklarnhereidinioluturduunugrmekteyiz.Kuantumsezgiselliiderkenbunukastediyoruz.Gerektenbu kadardoaleitlilikancakbykbirzekavezgrlktercihiylemmknolabilir.Kaba,canszmaddedennaslbu kadarbitki,iek,canlveinsanzekastreyebilir?Hernekadarcanlmetabolizmasmoleklertemelde olumaktadrdenilsede,molekllerinatomveatomlarnparack,paracklarndalgaparackdzenivetesinde olupbitenlerizahedilmedike,doaleitliliiyetkinizahedebilmemizmmkngrnmemektedir.Ayn zmlemetarznkozmosailikindeyrtebiliriz.Evreninbyklnnsonsnrlarnda(eervarsa)olup bitenlerdekuantumalanndakiolupbitenlerebenzemektedir.Buradakarmzacanlbirevrenanlaykmaktadr. Evreninkendisizihnivemaddesiilebircanlvarlkolamazm?Kozmolojidegittiketartlacakbirsorudurbu. Kuantumlakozmosunortayerindeduraninsanada'mikrokozmos'diyoruz.kansonuudur:Herikievreni, kuantumuvekozmosuanlamakistiyorsaninsanz!Gerekteninsantmalglamalarnznesidir.Nekadar bilgimizvarsainsanrndr.Kuantumdankozmosakadartmalanlarnbilgisiinsanlarcagelitirilmitir.Esas incelenmesigereken,insannalglamasrecidir.Bubiranlamdaevreninimdiyekadarllebilenyaklak20 milyaryllkevrimtarihidir.nsangerektenbirmikrokozmostur.nkondakuantumdzeniilemektedir. AtomaltparackvedalgalardanengelimiDNAmolekllerinekadarmaddeningeliimtarihinigrmekteyiz. lavetenbitkivehayvanlarnenaltevresindeninsanakadartmgeliimsrelerinintarihinidegrmek mmkndr.Bilimselolaraknetgrlmektedirki,insanceninibiyolojinintmgeliimevrelerinitekrarlayarak bymektedir.Dahasonrasntoplum,evrimtamamlamaktadr.Toplumsalevrimledebilimbugnkseviyeye ulaabilmektedir.Dolaysylainsannevreninbirzetiolduubilimselbiryargdr. nsanyorumumuzudahadagelitirirsekuvarsaymlarilerisrebiliriz:nsannolutuutmmateryallerincanllk, sezgisellik,zgrlkzellikleriolmasayd,tmbuzelliklerintopluifadesiolarakinsancanll,sezgisive zgrldegelimeyecekti.Olmayanbireydenyenibireydomaz.Butespitcanszmaddeanlaymz rtmektedir.phesizinsantrbirorganizasyonvetoplumolmadan,bilgilivarlkgelimez.Amabu

organizasyonvetoplumdaroloynayanmateryalinbilgisel,sezgisel,anlamsal,zgnlkselzellikleriolmadanda bilgininvcutbulamayacaanlalrbirhusustur.zndebireyyoksanedenyaratlsn?Budeerlendirmenetam ddoadanbasitbiryansmann,nedeinsannDescartesvaribirdnceciliinsonucubilgilendiiyorumunu gerekiklyor.Doruyadahayakngr,kozmosvekuantumevrenindekioluumzelliklerinininsandada yaanddr.Tabiikendizgnltemelindebuyasalarilemektedir.Evrenlerinsandadilegelmektedir.kan sonu,evreninyetkinkavraninsannyetkinkavranndangeer.Felsefedeoknl'kendinibil'yargsbu gereidilegetirmektedir.Kendinibilmetmbilmelerintemelidir.Kendinibilmedenedinilecektmdierbilmeler birsaplantolmaktanteyegidemeyecektir.Bunedenledeinsantoplumundakendinibilmedenortayakantm kurumvedavranlarnsapkn,arpkbirrolebrnmesikanlmazdr.nsannkendibilgisinedayanmayan bilgininyolattmtoplumsalsistemlerinanormal,elikili,kanl,smrlkarakteribusaplantlbilgidenileri gelmektedir.Ohaldeinsantoplumununkabuledilebilirdoalgelimesreciinsannkendinezgbilgisinden kaynaklanmalderken,entemelevrensel,dolaysylatoplumsalkuraldanbahsetmioluyoruz. Buvarsaymtemelindedoaltoplumdakiinsanbilgisininkendizneilikinyapshakkndanelersylenebilir?En azndandoaltoplumdakiinsan,kendisinibirlikteolduuklanyeleriylebirbtnolarakyaatmakkuralna olmazsaolmazkabilindenbaldr.Klannbiryesidierindenayrcalklbiryaamdnemez;klandnda yaamdnemez.Avclkyapabilir,hattayamyamlkdayapabilir.Amatmbunlarklanyaatmakiindir.Klanda yaamkural'yahepyahi'kuraldr.Tmtoplumsalverilerklanlarnbuzelliinivurgulamaktadr.Birktleve ahsiyettir.Bireylerinondanayrbirahsiyetivehkmdnlmyor.Klannnemi,insannilkvetemelvarolma tarzndayatar.mtiyazsz,snfsz,hiyerarisiolmayan,smrtanmayantoplumbiimidir.Milyonlarcayl srmtr.Bundanusonukar:nsantrnntoplumolarakgeliimiuzunsrehakimiyetilikilerinedeil, dayanmailkesinedayanr.Doaybarndabydbir'ana'olarakhafzasnayerletirir.Kendiaralarndave doaylabtnlkesastr. Klanbilincininsemboltotemdir.Totembelkideilksoyutkavramlatrmadzenidir.Totemdiniolarakda deerlendirilenbudzenilkkutsall,tabusisteminideoluturmaktadr.Klantoteminsimgeseldeerindekendini kutsamaktadr.lkahlakkavramnadabuyoldanulamaktadr.okiyibilincindedirki,klantopluluuolmazsa yaamsrdrlemez.Ohaldetoplumsalvarlklarkutsaldrveenycedeerolaraksembolletiriptapnlmaldr. Dininancnngcdebukaynaktangelmektedir.Dinilktoplumsalbilinformuoluyor.Ahlaklabtnlkldr. Bilintengiderekkatbirinancadnyor.Artktoplumbilincidinformunungelitirilmesibiimindeolacaktr. Dinbuzelliiyletoplumunilktemelhafzas,kklgeleneiveahlaknkaynadr.Klantoplumupratiiylene kadarbilingelitirse,bunuheptoteme,dolaysylakendiyeteneinebalamoluyor.Simgeselolaraktotem gereindeise,insantopluluunungiderekbaarlolmassreklikutsamaydaberaberindegetiriyor.Kutsama kutsaln,kutsallkisetoplumungcoluyor. Toplumlaoluangcnkutsallkendinidahaakolarakbyclktegsterir.Byclktoplumunglenme denemesidir.Mevcutbilindzeyiancakbyclkbiimindepratikleebilir.Byclkbilimindeanasdr. Sreklidoaygzetleyen,ondayaambulandoumutanyankadnbutoplumtarznnbilgesidir.Byclerindaha okkadnolmasbugereinifadesidir.Doaltoplumdaolupbiteniyaampratiigereieniyibilenkadndr.Bu dnemdenkalmatmyontulardakadnizigrlmektedir.Klankadnanaetrafndaoluanbirbirliktir.Dourmas, ocukbakmonueniyitoplaycvebesleyicikonumunazorlamaktadr.ocuksadeceanaytanmaktadr.Erkein henzmlkolarakkadnzerindebiretkisiyoktur.Kadnnhangierkektengebekaldbilinmediigibi,ocuklarn hangikadndanolduubellidir.Budoalzorunluluk,kadnadayalbirtoplumsallngcndeortaya koymaktadr.Budnemdekavramlatrlankelimelerinekseriyetlediilkarakterdeolmasbugereindierbir kantdr.Erkeindahasonragelieceksavalvehakimiyetidebudnemdekiglhayvanlaravlama zelliindenkaynaklanr.Fizikizelliklerierkeiuzaktaavaramaya,klantehlikelerdenkorumayadahaok zorlamaktadr.Belirleyiciolmayanburollererkeinnedensilikkaldndaaklamaktadr.Klaniindezel ilikilergelimemitir.Toplayclkveavclklaeldeedilenhepsinindir.ocuklartmklanndr.Neerkeknede kadndahazellememitir.Butoplumtarznailkelkomnaldenilmesidebutemelzelliklerindendolaydr.

Sonuolarakklanformu,biimi;toplumundouu,ilkhafzas,temelbilinveinankavramlarnngelime zeminidir.Ondangeriyekalan,salklbirtoplumundoalevreyevekadngcnedayalolmasgereidir; insanlnvarolmatarznnkendiiindesmrszvebaskszglbirdayanmaylagerekletiidir.nsanlkbir anlamdabutemeldeerlerinbilekesidir.Milyonlarcaylsrenbutoplumsaldeneyiminyitipgittiinisanmak samadr.Doadahibireyyokolmadgibi,toplumsalvarolutarzndabueilimdahaokgcnsrdrr. Bilimintespitettiinemlibirhusus,dahasonrakibirgelimeninbirncekigelimeyideiermesigereidir. Ztlarnbirbiriniyokederekgelitiidorudeildir.Diyalektiinbukuralndaolan,tezveantitezinsentezde varlklarndahazenginbiroluumiindesrdrdbiimindedir.Tmevrimbukuraldorulamaktadr. Klandeerleriningeliimiyenisentezleriindedesrmektedir.Gnmzdeeitlikvezgrlkkavramlarhalenen temelkavramlardeerindeolmalarnklanyaamgereineborludurlar.Eitlikvezgrlkbilinhalinde kavramlamadan,doalhaliyleklannyaamtarzndagizlidir.Eitlikvezgrlkyitirildiinde,toplumsalhafzada gizliyaayanbukavramlarkendilerinigittikeartanbirtempodadilegetiripyenidenvestdzeydegelimibir toplumuntemelilkeleriolarakdayatacaklardr.Toplumhiyerarikvedevletkurumunadoruevrimgsterdike, eitlikvezgrlkbukurumlaramanszcatakipedecektir.Takipedenesasta(zde)klantoplumununkendisidir.

BHiyararikdevletitoplumKletoplumunundouu
nsantoplumununzamanblnmesiesasalnanlleregreeitlibiimlerdeyaplabilir.Temelzihniyetbiimleri lalnrsa,kabacamitolojik,metafizikvepozitifbilimanemlibirblnmedir.Snflleritemelalnrsa ilkelkomnal,kleci,feodal,kapitalizmvesosyalizmvesonrasayrmdaokagelitirilmitir.Temelkltrel medeniyetlerayrmdatarihteyouncailenmitir. Fakatbenimesasalmaydahauygunbulduumtemeldnemselayrmnls,felsefibilimseldeeriarbasan niteliktedir.Evreningenelileyiilkesiniesasalmaktadr.Hegel'inoldukailediivetemelfelsefesihaline getirdiitez,antitezvesentezlsnsistemintemeliolarakuygulanrklmaksreleridahaokakla kavuturacaktr.Evrendekitmoluumlardalistik(ikili)nitelikteveelikilibiryapylahareketimmkn klmaktadr.Tabiibuhareketkabamekanikhareketdeildir;zdedeiimi,eitliliioluturanyaratcbir hareketlenmehalidir.rneinevrenivarlkyoklukikilemiylebalatmakmmkndr.Varlklayokluunkar karyageliiyenibiroluumdur;hareketinkendisidir.Varlk,yoklukolmadanalamaz,hareketlenemez.zde olu,varlnyokluakardirenmesidir.Varlkyokluu,yoklukvarlbitirmeyealrken,sonutancbir eilim,birnevisentezolarakoluumhalindekievrenortayakmaktadr.Bunabenzerbiryaklamparackdalga ikilemidir.Tekbanaparackvedalgammknolmamakta,ancakbirbirleriyleilikihalindehareketi,dolaysyla oluumusentezleyebilmektedir. Yineaynlklaeitlilikikilemidebenzersonularyaratmaktadr.Aynlkancakeitliliklevarlnkantlayabilir. eitlilikolmadanaynlkbirneviyokluk,olmamaktr.Hangiolguyayaklarsakayndurumugrrz.Daha anlalrbirayrmcanllkvecanszdurumikilemidir.Genelcanlevrendenfarklolarak,dnyagezegenimizde hareketinzengingeliimiylebireiktenitelikefarklbirmaddeortamndankendikendinimetabolizmaile retebilen,gelitirencanlbirortamdomaktadr.Buradaevreninsnrtanmayangeliimgereihalenbilimcetam zmlenememiolaanstbirsramaytemsiletmektedir.Canllkolgusununtamizahgiderekbiliminentemel konusuolacaktr.Genharitasveklonlamabuolgununzmlendiianlamnagelmez.Yinecanllayolaan molekldzenlenmesidetekbanaolguyuizahedemiyor.phesizcanllkiinuygundortam(atmosfer, hidrosfer)vemoleklerdzengereklidir.Amabusadececanllnyaptalardr,maddidzenidir.Dahanemli olan,bumaddidzenincanllk,anlamgibimaddiolmayangerekliklebalantsdr.Kabamateryalizminennemli yanllznellii,yanicanllkveanlamolgusunumaddidzenleniileaynsaymasdr.Kuantumfiziindebile buaynlkyklmaktadr.Sezgiyebenzerbirizahtarzzorunlugrlmektedir.Canllariindeinsandakizeka(beyin) durumudahadailginbirhalalmaktadr.nsannkendisienyetkindnendoaolaraktanmlanabilir.

Dahadanemliolan,doakendininedendnmeihtiyacduymaktadr?Maddenindnmeyeteneininasl kaynanereyekadaruzanmaktadr?Busorularsorarkenkastmzyenibirtanraramaproblemiyaratmakdeildir. Dahaokevren,varlk,doadenenolgularnkabagzlemlerimizleizahedilmeninoktesindekavramlarolarak zmlenmeyeihtiyagsterdiidir.okzengin,retken,eitli,geliimdesnrtanmayanbirevrenanlay (paradigma)ilekarkaryayz.nsanlneitlidnemlerdekievrenanlaylar,rneinmitolojik,metafizikve pozitifbilimparadigmalarkarmzaokfarklkavrayveyaamdurularortayakarr.Mitolojidehereyinbir tanrsvarken,metafizikteilkhareketnedeniveyatanrsgrarbasar;pozitifbilimdehereykaba materyalizmleizahedilmeyeallr.Skbirnedensellikvedzizgiselgelimefelsefesigelitirilir.Tabiidahaalt hayvanlardnyasndakiyaklamlardabilinseokilginolur.Srngenler,kularvememelileracabanaslbirhisle dortamabakyorlar?Halkasylenen'kzntrenebaktgibi'benzetmesiilgintir.Talarn,kumzerrelerinin bakmnasldr?Onlarndabirduruuvardr.Birbtnolarakevren,doabirdurutur.Hemdesnrszhareket halindekibirduru. Bukavramsalaklamayununiinyapyorum:nsanlkdurumu,varldabirolgudur.Genelbirsoyutlama yaparsak,balangtansonakadarbirolguolarakvarlksrdrecektir.Karmzakannemlisoru,buolgununtez, antitezvesentezininaslkurmalyzsorusudur.Eeranlamgcenyksekvarlkolarakinsanvetoplumunu tanmlarsak,buolgudakitemelikilemivesonulsentezitespitetmekenbilimselbirkavramlamayaulamak anlamnagelir.Mademinsanz,insanlabukadarilgileniyoruz,ohaldebuvarlntemeldiyalektii(diyalektik; ikilinintartmas)naslseyretmektevehangiolassentezedoruilerlemekteveyadnmektedir?Sosyal bilimlerinbalangitibariylevencelikliolarakbukavramsallatrmayzerekbunuyapmasgerekir.Genel evrenseloluumunenilginbirvarlkdurumuolaninsanduruu,butemelkavramsalzmlemeyiyapmadan dorubirsosyalbilimevaramaz.Budurumdayaplacakolan,sayszolgulardnyasndaboulmaktr.Sosyal bilimdekikargaannentemelnedenlerindenbiridebudur. Dahamitolojikalardanbalayan,tektanrldinlerlevemetafizikfelsefeiledahadakarmak,karkhalegelen, pozitifbilimileiyicekrdmlerbalayansosyalolguyailikinkavram,varsaymveteorilerolupbiteniizah etmektesadeceyetersizkalmaypbykyanllklarladadoluklndlar.nsanlnkapitalizmgibienkanlve smrlbirdnemininhakimhalegelmesindebusosyalolguizahlarnnbelirleyicietkisivardr.nsanlkeerz varlkbiimiolantoplumsalldoruzmlemezsesonuakkidinozorluktur.kibyksavatansonrasosyal bilimcilerdehernekadarbiryenilikarayvarsada,bunlaroksnrlbazdorulartespitetmektenteye gitmeyenclzabalardr.Marksizmgibieniddialekollerbilesnrlzmkatklaryanndazellikleadna hareketettikleriezilenvesmrlenlerdnyasnyenibirdogmavesiyasetanlaynabalayphakimtoplumsal sisteminbiryedeiklmaktanteyeroloynayamamtr.Dahadorusuidealinigerekletirememitir. Sosyalbilimalanndakidierbirokekolnilkveortaalardakifelsefevedingruplarndandahabaarl olamadklar,olupbitenlerkarsndakirollerindengayetiyianlalmaktadr.Savalarnjenositboyutlarnda, dizginlenemeyenkarhrslarvetahripedilenekolojidesosyalbilimvekurumlarnnpaytemelnceliesahiptir. Sosyalbilimvekurumlartarihinhibirdnemiylekyaslanmazbiimdesiyasaliktidarvesavanhizmetindeolup esassorumlukonumundadr.Siyasaliktidarvesavalardurduramamak,snrszkarhrsnasetekememeksosyal bilimvekurumlarnnsadeceiflasndeil,insanlakarihanetinikantlamaktadr.Dolaysylainsanlntemel problemlerinekaryeniveyeterlibirsosyalbilimanlayveyaplanmasendeerlivebaatalmaolarak gndemdeyerinitutmakzorundadr.Eylem,rgtlenmeancakbutemeldedorubiryervealanbulabilir. Gelitirmekistediimizsosyalbilimanlaynabuerevedeyaklalmaldr.Temelkavramvevarsaymlarbu dorultudadenemelerniteliindegrlmelidir.Giderekartacakbuabalarkurumlaarakzmolanaklarn arttrabilirler.Engenelkavramlatrmadenememizedebutemeldeyaklalmaldr. nsanlnilktoplulukdurumunahangitanmlamaerevesinde'doaltoplum'diyebileceimizibundannceki blmdeizahetmeyealtk.Yineevreneyaklamparadigmamzortayakoyduk.Klantarztoplumsal rgtlenmeninzamanvemekandayaylmas,giderekeitlilikvehacimkazanmasdoasgereidir.Kadnana etrafndagiderekbyyenvekimliiniyetkinletirentopluluktaerkekboyutundarahatszlklarngelitiinieldeki

verilerdentespitetmekteyiz.Kadnanannetrafndabirikenocuklarvekadnnkendineyardmcolmaanlamnda dahaokyzverdiierkeklerdiererkeklerinkskanlnavefkesineyolamaktadr.Dahanemlisianakadn evcildzenigelitirmektedir.Yiyecek,giyecekvedierarasaldonanmlarbuevcildzendentoplamaktadr. Gzlemleriilebyckadndurumunadagelerekbilgelikkazanmaktadr.Buevcildzenenekadarokocukve dost(yakn)erkekbalarsa,okadarglbiranakadnolmaktadr.Dizginlenemezbirkadnkltnngelimesisz konusudur.Eldekikantlar,dahayaygntanradinseldzeni,dildekidiileler,yontularanakadnnykselen gcnnakgstergeleridir.Erkeklerinnemlibirksmdoalolarakbudzeninuzandadr.Anakadnnyararl bulmadklarveyallararlklolarakbusistemindndakalabiliyorlar. Balangtaokzayfolanbuelikigiderekgeliir.Avngelimesierkeinsavagcnortayakarrkenbilgisini dearttrr.Dlananyallarbutemeldeerkekegemenbirideolojiyedorugeliimgsterirler.zellikle'amanizm' dinibuolguyuarpcolarakkarmzakarmaktadr.amanlardahaokerkekrahiplerinprototipinitemsil etmektedir.Kadnlarakaroksistemliolarakkarbirhareket,evdzenigelitirmekistiyorlar.Dahanceana kadnngelimievcildzenikarsndabasitkulbeler,yarvahigibibarnanerkekamanizmilekarbirev dzenioluturabiliyor.amanlarlayalvetecrbelierkeklerinittifaknemlibirgelimedir.Aralarnaaldklarbaz generkeklerzerindekurduklarideolojikgiletoplulukiindekikonumlargiderekgleniyor.Erkeing kazanmasnnniteliidahaoknemkazanmaktadr.Hemavclkhemdedakarklansavunmaaskerinitelikte veldrmeye,yaralamayadayaldr.Bu,savakltrnnbalangcdr.lmkalmszkonusuolduunda,otorite vehiyerariyebalolmakbirzorunlulukolarakgeliiyor.Enyeteneklikii,sz,otoritesienyksekkii konumunageliyor.Anakadnkltkarsndastnlngelitirenfarklkltrnbalangcszkonusudur. Snfltoplumdanncekibuotoritevehiyerarigeliimi,tarihinennemlidnmnoktalarndanbirinitekil etmektedir.Anakadnkltrilenitelikefarkldr.Bukltrdearlklolantoplayclkvedahasonrakibitki retimi,savagerektirmeyenbarlbirfaaliyettir.Erkekarlklavisesavakltrne,sertotoriteyedayananbir faaliyettir.Sonuataerkilotoriteninkksalmasdr. Ataerkiltoplumunhiyerarikveotoriteryapsesastr.Hiyerarikkavram,amannkutsalotoritesiilebirleen otoriteninynetimanlaynnilkrneinianlamlandrmaktadr.Giderektoplumunstndeykselecekbuotorite kurumu,snfsallamaynlgelimeleryounlatkadevletotoritesinednecektir.Hiyerarikotoritedahaok kiiseldir,kurumlamamtr.Dolaysyladevletkurumlamaskadartoplumdahakimiyetiyoktur.Uyumyaryarya gnlldr.Ballktoplumunmenfaatleriilebelirlenmektedir.Fakatbalayansredevletidourmayaaktr. lkelkomnaltoplumbusreceuzunsredirenir.Elindernbiriktirenancakbunutoplulukyeleriilepaylarsa otoritesinesaygveballkgsterilir.Biriktirmeyebykbirsugzylebaklr.Eniyikiibirikimlerinidatan kiidir.Halenkabiletoplumlarndayaygnolan'cmertlik'anlaykaynantarihinbuglgeleneinde bulmaktadr.Bayramlarbilebirnevifazlaydatmtrenleriolarakbalamtr.Toplulukbiriktirmeyidaha balangtakendizerlerindeennemlitehditolarakgrmekteveonakardirenmeyiahlakvedinanlaynn temelihalinegetirmektedir.Tmdinselahlaksalretilerdebugeleneinizleriniglbirbiimdegrmekzor deildir.Toplumhiyerariyeancakyararll,cmertliliibireylerkazandrdndaonayvermektedir.Buynl hiyerariolumluveyararlbirroloynamaktadr. Anakadnadayalhiyerarininbuniteliihalentmtoplumlardabykbirsaygveotoriteolarakkabulgren'ana' kavramnndatarihseltemelidir.nkanaenzorartlardahemdouranhembesleyenbaatedir.Butemelde oluankltrvehiyerari,otoriteelbettebykballkgrecektir.Toplumsalvarlntemelinioluturmas gnmzekadar'ana'kavramnngcnngerekizahdr.Sanldgibibusoyutbirbiyolojikdouruculuk zelliindenilerigelmemektedir.'Ana,tanraana'ennemlitoplumsalolguvekavramolarakanlalmaldr. Devletolgusunatamamenkapal,onudourtmayantmzelliklerinibarndatamaktadr. Butanmlamaerevesindedoaltoplumuinsanvarlnnbalangteziolarakdeerlendirmekgerekidir. nsanlkvarolmaybutezedayanarakbalatmtr.Ondanncesihayvansyaamdr.Sonrasiseonakartlk temelindegelienhiyerarikvedevletitoplumbiimindekigeliimdir.Zatenbudneminantitezkarakteridoal toplumusreklibastrmasvegeriletmesindenkaynaklanmaktadr.Tezolarakdoaltoplum,insanyerleiminintm alanlarndageerliolduugibi,sreolarakdabaatolarakneolitikdneminsonlarna(yaklakM4.000)kadar

etkinbirtoplumsalsistemdir.Bastrlmolarakdagnmzekadartmtoplumsalgzeneklerdevarln srdrmektedir.Temeltoplumsalkavramlardadabusreklilikaktr.Aile,kabile,ana,kardelik,zgrlk,eitlik, arkadalk,cmertlik,dayanma,bayramlar,yiitlik,kutsallkvbbirokolguvekavramlarbutoplumsalsistemden kalmadr.Bunakarthiyerarikvedevletitoplumbusistemienokgerileten,bastranzelliinienoksrdren zelliktedir.Antitezkonumunubuzelliindenalmaktadr.kitoplumsalsisteminiieliidediyalektiintemel yasalarnasondereceuygundur. Buradadikkatedilmesigerekendiernemlibirhusus,diyalektikkavraymzntezveantitezinbirbiriniyoketme biimindedeil,'bastrmavegeriletme'karakterindegelimesidir.Toplumsalsistemlertmdoadaolduugibitez, antitezhalinegeldiklerindebirbirlerinibirliktetarlar.Aralarndakimcadelephesiznemligelimelereyolaar. Hibirzamantezeskihalindekalmaz,amaantitezdebirkadirimutlakolarakkendinclnyemez.Ondan beslenerekancakkendinigelitirir. Bunoktadadiyalektiibirazdahaamaktayararvardr.Dogmatikmarksizmdnemindetezveantiteztoplumdayok etmebiimindeyorumland.Butarzbiryorumaslndayaplanentemelteorikyanllklardanbiridir.Biyolojibata olmakzeretmbilimlerdegzlenenzellik,olgularngeliimvednmlerindekarlklbesleyiciyannnem taddr.Yoketmeyebenzerdurumlaristisnaidir.Hakimolan,tezveantitezkonularnnbirbirinibeslemesidir. Bununensadeifadesiocukanneikilemidir.ocuk,anaileelikihalindegeliir.Amabundanocukanayyok ediyoryorumunukaramayz.Olsaolsakarlklbeslenmeileneslinsrdrlmesiolarakdeerlendirilebilir.Ubir noktaylanfareikilemidir.Buradabileolan,arfarereyiiileylanenderreyiiarasndadengenin korunmasdr.Belkideylanolmazsafarelerdinozorlardandahaezicitahriproloynarlard.Doadakivarlklarn anlamszolmad,hepsininbellibirekolojikanlamolduuhergeengndahaiyianlalmaktadr.Amayinede 'unokta','mutlaksnrlar'kavramoksnrlbirkesitteenazndankavramolarakgeerliolabilir.Temeldoa yasasnnkarlklballkbiimindegelitiiartktmbilimlerinfarkettiibirzelliktir. Toplumsistemlerinideerlendirirkenyapmakistediimbirdeiiklik,zorunlulukverastlantllkkonusundaki yaklamlarailikindir.KkeninitanrsalyasaanlayndabulanveBatdncesistemindeskbirnedensellikve dzizgidekesintisizilerlemeanlay,bataaklamayaaltmzkuantumvekozmosfiziindekigelimelerle artkgeerliliiniyitirmitir.Gelimenindiyalektiinde'kaosaral'herolgudakendinigstermektedir.Niteliksel deiimlerbuaralgerekliklmaktadr.Budakesintisizliin,dzizgidekisrekliilerlemeninzihinselbir soyutlama,metafizikbiryaklamolduunuortayakoyar.Aralktandzizgiselbirilerlemeherzamanmmkn deildir.Biroketkeninoaralktakiilikilerioksaydaveokynlgelimelereyolaabilir. nsantoplumundabuaralklarakrizblgesidenilmektedir.Krizdennaslbirtoplumsalgelimeninkacanondan etkilenenglerinmcadeledzeyleribelirleyecektir.oksaydasistemkabilir.Dahaileriyeolduugibigeriye dorudakabilir.Kaldki,ilerigerikavramizafidir.Srekliilerlemeevrenselkuramadauymamaktadr.Builke doruolsayd,metafizikbirideaclkgeerliolurdu.Mutlakdorulardanbahsetmekevrenseloluumilkesiile badamamaktadr.Doamutlaklarilegelimez.Mutlaklkdeimezlik,aynlkdemektir.Byleeylerin olmadnvarolutarzmzkantlamaktadr.Doadakiyasallnkaosaralklarnadayal,insanadorugeliiminde gayetesnekbirhaldeolduufizik,kimyavebiyolojibilimlerindekiyasazelliklerindenkarlabilmektedir.nsan toplumundaiseyasallksondereceesnekbirkarakteresahiptir.Bununanlam,yasaaralklarskveoksaydayeni yasalarngeliimkaydedebileceidir.Bununlabalantlolarakzgrlkdzeyiningelikinolmas,insan toplumundakimuazzameitliliiaakarmaktadr.Esneklikzgrl,zgrlkiseeitliliidourmaktadr. nsanbuanlamdakendiyasallnenokveenskyapandoaharikasbirvarlktr.Dolaysylainsantoplumuda aynzenginliktebirsklkveokluklakendisistemyasalarnoluturabilmektedir. Butemelvarsaymlarlauhususukantlamakistiyorum:Doaltoplumdanzorunluolarakhiyerarikvedevleti toplumungelimesidiyebirkanunyoktur.Belkibuynlbireilimolabilir.Eiliminzorunlu,kesintisizvesonuna kadarolmastamamenyanlbirvarsaymdr.leridekiblmdezamanzamanaklayacamgibi,snfltoplumun ilerlemeleriinzorunluolduubiimindekimarksisttespit(ezilenvesmrlenleradna)yaplanenbyk yanllklardanbiridir.Bu,sosyalizmipeinensnfhakimiyetineterketmektedir.Buyanl,marksizminyaklak

150yllktarihindebirkapitalizmyedeihalinegetirilmiolmasnnentemelnedenidir.Devleti,snflarvezoru toplumsalgelimenin,ilerlemeninkanlmazevreleriolarakgrmek,organik,doaltoplumungnmzekadar muazzamdirenmesinikmsemek,hattayoksaymaktadr.Tarihikendiliindentahakkmglerinehediye etmektedir.Snflarnvarlnkaderolarakgrmek,belkidefarkndaolmadanhakimsnflarnideologluunaalet olmaktr.Buynyleezilenvesmrlenleradnaentehlikelibirroloynamaktr.Tarihbutrideolojikvepolitik akmlarnadetaistilasaltndabraklmtr. Hiyerarivesnfsallkgeliimgsterebilmitir.Amabugeliimbirzorunlulukdeil,hiyerariyi,onadayal devletlemeyibykzorbalkvealdatmalarlayrtenglerlesalanmtr.Bunlarkarsndaesasdoaltoplum gleribitmeztkenmezbirdirenmegstermivesreklisnrlandrlm,endaralanvearalklarasktrmlardr. Bazalanvearalklarahisokulmamlardr.Tmtoplumusnfvedevlethiyerarilerindenibaretgrmek,hakim sisteminentemelpolitikasvepropagandasilesalanmtr.Kaderdenilenoyunbupratiinmetafizikunvan oluyor.Buoyunabulamamdin,mezhep,felsefivebilimselekolneredeysekalmamgibidir.Budakkeni binlerceylnceyegidenrahipideolojisininvetanrkrallardevletininmuazzamfizikivezihnibask,politikave propagandalarnnsonucudur.steyenbuoyunamitoloji,isteyenfelsefe,odaolmazsabilimselekoldemitir. Varlannoktadevletlemiideolojilervebilimlerindrtdrtlkgnceldurumudur.Marksizminbuyndekipay zerindenekadardurulsayeridir.Admadmbuoyunlarvepaylaraklamayaalacam. Hiyerariktoplumunilkkurbananakadnnevcildzenioldu.Kadnbelkidetoplumsistemdeezilenkesimlerin bandagelmektedir.Tarihncesindeyaygnolarakyaananbusrecinsosyalbilimlerdeyerbulamamasdaok kklerkekegementoplumunyerleikdeerlerindenilerigelmektedir.Kadnnhiyerariktoplumaadmadm ekilmesi,tmgltoplumsalzellikleriniyitirmesitoplumdagerekleenentemelkardevrimdir.Gnmzde yoksulemekibirailedekadnndurumuincelendiindebile,halenbubaskvealdatmacannboyutlarndehetle karlamamakmmkndeildir.Enbasitnedenlerlenamusveakcinayetlerininerkeintekelindeolmas,olup biteninufakbirgstergesidir.Busrecibiyolojikfarklarabalamakentemelbiryanllkolacaktr.Toplumsal ilikilerdebiyolojininrolveyayasalargeerliolamaz.Olsaolsaerilvediilzelliklerinkarlklilikileri deerlendirilebilirki,budatmtrleriingeerlibirhusustur.Anakadnkltesasolaraktoplumsalnedenlerle tahakkmaltnaalnmtr.Uygulananbaskveideolojitamamenbunedenledir.Bunucinselgdile,psikolojiyle izahetmeyealmakvahimbirsaptrmadr. Avclktaglenenveevresindebirgruprgtleyengladam,bugcniyicefarkettiktenvekabulettirdikten sonraanakadnnevcildzeniniyavayavakontrolnealmtr.Busreilksitedevletlerinkuruluunakadar devametmitir.BununenahaneaklamasnSmerehirdevletlerindegrmekteyiz.Yazltabletlerbugereklii okarpciirselbirdilleanlatmaktadr.SmerehirdevletinibalatanUruktanrasnannaDestanok arpcdr.Halenkadnkltileataerkilkltndengedeolduubirdnemiyanstanbudestanoketingeenbir srecinansndilegetirmektedir.Uruktanrasolarak,EridutanrsolanEnki'ninsaraynagidip,oradandaha ncesindekendisineaitolan104'me'sinieitliyntemlerleelegeirmesiveUruk'akarmasbudnemiizah etmedekilitbirrolesahiptir.'Me'lerlekastedilen,temeluygarlkbululardr.nannabubulularnanatanra kadnaaitolduunu,bundaerkektanrEnki'ninrololmadnvekendisindenzorlavekurnazlklaaldnsrarla vurgulamaktadr.nanna'nntmabasbuanatanrakltntekrarelegeirmektir. M3.000'lerdebudestanlarnsylendiitahminedilebilir.Halenanakadnngcnndengedeolduubir dnemdir.Butarihlerdensonraadmadmgerileyenbukltvekltrokadaracmaszlatabitutulurki,kadn dahasonrakendisinidneminuygarlkmerkezi(bugnnNewyork'u)Nippur'da'musakkatin'denilengenelevde bulur.BiryandaSmerrahibiziggurattakendisinebirharemkurarken,halkiindegenelevoluturulur.M 2.000'lerdeyazlanEnumaEliDestan'ndatanraTiamatartkkorkunbircaddrveparamparaedilmesigereken kadntemsiletmektedir.Korkunbirsylem,gerekletirilenmahkumiyetiyanstmaktadr.Dahasonrasntek tanrldinlerveburjuvatoplumsistemininbirkafesetkttatlseslivesslpslkadntamamlamaktadr. Tarihsel,toplumsalsistemlerdekadnniinesokulduustatnnyounbirideolojininpropagandasnatabi tutulmasokadarilerlemitirki,artkbizzatkadnzihnibilebunakaderdiyebilmektevegerekleriniyerine getirmeyikaderingereisaymaktadr.Tektanrldinlertanremrisaymaktadr.Yunanfelsefesikadnzayflk

etkeniolarakgstermektedir.Kababirmaddeyn,erkeinsrdtarlasgibihertrlalaltcyaklamlayk grlmektedir. Hiyerariksistemlebalayankadnniinealndstatzmlenmeden,nedevletnededayandsnfltoplum yaplarizahedilebilir.Entemelyanlglardandabunedenlekurtulunamaz.Kadnbircinsolarakdeil,birinsan olarakdoaltoplumdankoparlpenkapsamlkleliemahkumedilmektedir.Tmdierkleliklerkadnkleliine balolarakgelimektedir.Dolaysylakadnkleliizmlenmedendierkleliklerzmlenemez.Kadn kleliialmadandierklelikleralamaz.Doaltoplumunbilgekadnanatanrakltnbinlerceyl yaamtr.Herzamanyceltilendeeranatanradr.Ozamanenuzunsrelivekapsamltoplumkltrnasl bastrldvegnmznsslpslkafesblblnedntrld?Erkeklerbublblebaylabilirler,amaobir tutsaktr.Enuzunsrelivederinliklibututsaklkalmadan,hibirtoplumsalsistemeitlikvezgrlkten bahsedemez.Kadnnzgrlkveeitlikdzeyinintoplumunbuynldzeyinibelirlediiyargsdorudur.Daha dorudrstbirkadntarihiyazlmamtr.Kadnnhibirsosyalbilimdeyerigerekiolarakkonulmamtr. Kadnaensayglymdiyenbile,bunuancakkadntutkularnaaletolduuorandageerlibirhkmolarakbelirler. Kadn,cinselliidndabirinsandostuolarakgnmzdebilehibirerkektarafndankabuledilemez.Dostluk erkeklerarasndageerlidir.Kadndandostdemek,ikincigncinselskandaldemektir.Buynlyaklamayaan birerkeibulmakveyayaratmakentemelzgrlkadmlarndanbiriolarakdeerlendirilmelidir.Bukonuyu zmlemeyiilerledikedahadaderinletirmeyealacam. Hiyerariktoplumdatecrbeliyallarngenlerzerindekurduubaskvebamllatrmadandanemle bahsetmekgerekir.Jerontokrasidiyeliteratregeenbukonubirgerektir.Tecrbeyalybiryandangl klarken,dieryandanyallkonugittikezayf,gszklmaktadr.Buzellikleriyallar,genlerikendi hizmetlerinealmayazorlamaktadr.Zihinlerinidoldurarakbuilemigelitirmektedirler.Tmhareketlerini kendilerinebalamaktadrlar.Ataerkillikbuolgudandabykgalmaktadr.Onlarnfizikiglerinikullanarak diledikleriniyaptrabilmektedirler.Genlikzerindekibubamlatrmagnmzekadarderinleerekdevam etmitir.Tecrbeveideolojininstnlkolaycakrlamaz.Genliinzgrlkistemikaynanbutarihsel olgudanalmaktadr.Yalbilgelerdengnmzbilimadamvekurumlarnakadargenliestratejik,hassasdenilen bilgilerinencanalcksmverilmez.Verilenlerdahaokonuuyuturanvebamllnkalclatranbilgilerdir. Bilgilerverildiindeuygulamaaralarverilmez.Sreklibiroyalamadeimezbirynetimtaktiidir.Kadn zerindekurulanstratejivetaktiklerleideolojikvepolitikpropagandavebasksistemlerigenleriindegeerlidir. Genliinherzamanzgrlkistemesifizikiyasnrndandeil,buzgltoplumsalbaskdurumundanileri gelmektedir.Ayya,toydelikanlkavramlargenliikkdrmekiinuydurulantemelpropaganda szckleridir.Yinehemencinselgdyebalamak,serkelieekmek,ezberekatdomalarabalamak,genlik enerjisininsistemeynelmesiniengellemekvedzenisalamaklabalantldr. zgrleyryenbirgenliitutmakzordur.Genliksistemlerinbanaenbatabelaolankesimdir.Tarih boyuncabuokiyibilindiiiin,eitimadaltndagenlikkurbanedilmektentutalm,aklahayalegelmez uygulamalaratabitutulmutur.Hiyerariktoplumunykseliindekadndansonragenliinbudurumadrlmesi belirleyiciroloynar.Genliikontrolealandzeninkendinienglhissedendzensaymasbounadeildir.Daha sonrakidevletitoplumsistemlerinintmgenliebenzerbiruygulamaydayatacaklardr.Zihnibyleykanan genlikheriekoturulabilir.Savadahilenzoriimeslekedinebilir.Enndetmzorileresrlr.zcesi yallarnzaafvegcndenkaynaklanangenliibamllatrmavegdmlemeilikisihzndanveyounluundan hikaybetmedenhakimsistemlerinenglsrdrcleriklnmlardr.Tekrarvurgulamalym:Genlikfizikibir olaydeiltoplumsalbirolaydr.Tpkkadnlnfizikseldeiltoplumsalbirolguolmasgibi.Buikiolayzerindeki arptmalarkaynanainerekaakartmaksosyalbiliminentemelgrevidir. Bukapsamaocuklardaalmakgerekir.Zatenkadnvegenliitutsakklan,ocuklardadolaylolarakdiledii sistemaltnaalmsaylr.ocuklarahiyerarikvedevletitoplumunyaklamnnokarpkynleriniaa karmakbyknemtamaktadr.ocuklarnanadantrdorutemeldeeitilmemeleri,sonrakitmtoplumsal gidiatarpkveyalancklar.ocuklarzerindedemuazzambirbaskveyalanlamayadayaleitimsistemi kurulur.okeitliyntemlerlesistemindahabeiktenbamllarhalinegetirilmeyeallr."Yedisindeneyse

yetmiindedeoolur"deyiibugereidilegetirmektedir.ocuklaradoaltoplumunzgryaklamhepbirhayal olarakbraklrvebuhayalleriniyaamalarnahiizinverilmez.ocuklardoalhayallerinegreyaatmakensoylu grevlerdenbiridir. Birkezdahavurgulanmal:Ataerkililikiningkazanmasnabirzorunlulukgzylebaklamaz.Ayrcasankibir kanungereiymigibisafbirkdeildir.Snflamavedevletlemeyegidenyoldatemelbiraamaytekiletmesi zerindenemledurmaygerektiriyor.Kadnanaetrafndakiilikininbirg,otoriteilikisindenziyadeorganik dayanmatarzndaolmas,doaltoplumunzneuygundur.Birsapmaytekiletmez.Devletotoritesinekapaldr. Organikoluumdantrzorveyalanadayanmaihtiyacduymaz.Bunoktaamanizminnedenarlklolarakbir erkekdiniolduunudaaklar.amanizmeyakndanbakldnda,yanltmaveggsterisiarbasanbirmeslek olduuhemenanlalr.Doaltoplumunsaflzerineyaylacakkurnazcaotoriteiingvemitolojizenle hazrlanr.amanartkrahipleme,dinadamolmayolundadr.Yalataylailikilerittifakaynelir.Tamhakimiyet iinglavcnnadamlarnaihtiyalarvardr.Gcneveavyeteneklerineenokgvenengrupilkaskeri ekirdeednmeeilimindedir.Bulnnelindegiderekdeerveyeteneklerbirikmektedir.Kadnanannetraf kurnazlklayavayavaboaltlr.Evcildzengittikekontrolaltnaalnr.ncekadnerkeklerinetkileyicigc, szgeireniiken,yavayavayeniotoriteninhkmnegirer. lkglotoriteninkadnzerindekurulmasrastlantdeildir.Kadnorganiktoplumungcveszcsdr.O almadanataerkillikzaferkazanamaz.Dahatesine,devletkurumunageilemez.Anakadngcnnalmas stratejikbiranlamasahiptir.EldekiverilerSmerkantlanmasndadagzlemlendiigibisrecinoketingetii anlalmaktadr.TektanrldinlerdeyanstlanLilitHavvakadnfigrdesrecinzelliklerinioldukaarpc yanstmaktadr.Lilitboyunemezkadniken,Havvateslimalnmkadnyanstmaktadr.yleki,erkeinkaburga kemiindenyaratldiddiasnekadarbamlklndnndalsolmaktadr.DieryandanLilitahsnda kadnaedilenlanet,iftira,cadlk,eytannarkadabenzeritmkfrlerbykekimeninvarln kantlamaktadr.Binyllarnbuynlkltrn,dnceveinanlarnelevermektedir.Kadnntoplumsalalt ediliizmlenmeden,dahasonrakierkekegementoplumkltrndekitemelzelliklerdoruanlalamaz. Erkekliintoplumsalkuruluuaklabilegetirilemez.Erkeintoplumsalkuruluuanlalmadandadevletkurumu zmlenemez.Devletlebalantl'sava've'iktidar'kltrdorutanmlanamaz.Konuzerindeyounca durmamznnedenidahasonrakitmsnflamalarnsonucuolarakgelienkorkuntanrkiiliklervehertrlsnr, smrvecanalmalarnagerekbiraklkkazandrmaktr.nsanlnlanetinesiyasaliktidar,devletkutsal paradigmasylabaklrsa,insanlkzihniyetininenkirlikardevrimigereklemiolacaktr.Geliendebuolmutur. Bunailerlemeninzorunluetkenidenilmesimarksizmdedahilkardevrimlerinentehlikelisidir.Tarihinbuadan kesinlikleeletiriszgecindengeirilipdorultulmassalanmadka,yaplacakherdevrimksasrede kardevrimednmektenkurtulamayacaktr. ncekadnn,onunlabirliktegenlerinveocuklarndoaltoplumdnyasnnyklmas,zerlerindegceveyalana (mitoloji)dayalbirhiyerarininkurulmasyenitoplumunhakimbiimihalinegelirken,busreleiiedierbir kklkardevrimgeliir:Doaylatersdme,tahribeynelmesreci.Avc,savatarzolmadantoplumun yaaypgeliemeyeceidorubirvarsaymdeildir.Etlebeslenmeyenhayvantrlerietlebeslenenlerdenbinlerce kezdahafazladr.okazsaydatretlebeslenir.Doayaderinliinebakldnda,hayvansalyaamiinncelikle zenginbirbitkirtsolumaktadr.Hayvansalgelimebitkiselgelimeninbirsonucudur.Diyalektikiliki byledir.nkilkhayvannyiyecekbirhayvanyoktur.Obitkiylebeslenecektir.Etlebeslenmeyebirsapma gzylebakmakgerekir.Eertmhayvanlarbirbiriniyeseydi,canlhayvantrhiolumazd.Buevrimkuralna daaykrbirgelimedir.Doannesasleilimlerindenherzamansapmalarkar.Amasapmalaresashaline sokarsak,hangitreilikinseotrnsoyukurur.Buolgununenarpcifadesitoplumsalolmamakkaydylaift cinsellikyaayanlardakidurumdur.Herkesiftcinsel,dolaysylahomoseksilikisindeolursa,insansoyu kendiliindenkurur.Buksaizahbileavcvesavaladayaltoplumsalgelimeninarpklngayetiyidile getirmektedir. Sadecemaddiadandeil,ldrmekltrnnmanevisonularokdahaardr.Hayvanlarvehemcinslerini ldrmeyibiryaamtarzzorunlusavunmadndaolarakkltrletirenbirtopluluk,artksavamakinesini

gelitirmekiinhertrlaletvekurumsaldzenigelitirmeyitemelalacaktr.Devletentemelgkurumuolarak hazrlanrken,savaoklar,mzraklarvebaltalarendeerliaralarolarakicatedilipgelitirilecektir.Doalana toplumdankanataerkiltoplumuntarihinentehlikelisapmasolarakgelimesi,gnmzekadarkitarihinkorkun ldrmevesmrmebiimlerinindezdr.Bugelime,birkaderveilerlemeninzorunlukouluolmasurada kalsn,tambirsapmahalidir.Aslannkrallnabenzerbirgelimeoluyor.Yineylanfarediyalektiinebenziyor. Dahaimdidendevletteorilerine'ylanfare'teorisidemekdoruyadahayaknbirdeerlendirmedir.ouerkein soyadaslandr.yleolmakokzlenirbirhusustur.Soruyorum:"Kimiyemekiin?" Bugnlerdeokktbilgilerimle'YzklerinEfendisiKralnDn'serisininsonfilmininonbirOscardl aldnrendim.Filminziktidartemsilenyznyokedilmesiymi.ABD'denbeklenenbirsanallk.Belkide iktidarnmaskesidtiin,birntedbirvedahaincekreseluygulamalariinbirbeyinykamaaamas.Yeni paradigmalarnoluturulmadnemi.Hazrlklarolsagerek.Aklllar;nkklasikiktidarngerekyznnaa kmashalindehibirgcnnkalamayacanokiyibilmekteler.Dnyayynetenhakimglertanrsallklarnn gereinihereybilgileridahilindedir,Kuran'datanrnnbirklkadaryaknlndanbahsediliryapmay, kusursuzcagelitirmeyientemelgrevlerisayarlar. Avclkvesavakltrnnvaracadurakaskerirgtlenmedir.Askerirgtlenmedoal,etniktoplumun dalmasoranndageliir.Kadnanaetrafndakirgtlenmesoy,gen,akrabanilikisinigelitirirken,askeri rgtlenmebuilikidenkopmuglerkekleriesasalr.Artkbugcnkarsndahibirdoaltoplumbiiminin karduramayacaaktr.Toplumsalilikileretoplumsalzorbunamedeniilikidedenilmektedirgirmitir. Belirleyengzorunsahipleridir.Byleliklezelmlkiyetindeyolualmaktadr.Mlkiyetintemelindezorun yatmasanlalrbirhusustur.Zorlavekanlaelegeirmebenlikduygusunuarglendirir.likilerehkmetme olmadan,zoraracgelitirilipuygulanamaz.Hkmetmeisesahipolmaylabalantldr.Hkmetmeninieriinde sahipolmabirdiyalektikilikidir.Sahiplikdetmmlkdzenlerininznesidir.Artktoplulua,kadna,ocua, genlere,verimliavvetoplayclkalanlarnamlkgzylebakmadnemialmaktadr.Glerkekbtn ihtiamylailkknyapmaktadr.Tanrkralolmayaazkalmtr.amanrahipartkbuyenisrecinmitolojisini oluturmakiinibandadr.Yaplmasgerekeni,buyenioluumumuhteembirgelimeolarakhkmedilen insannzihnineyerletirmektir.Meruiyetsavaenazplakzorkadarhnerliabagerektirmektedir.nsann zihnineylebirinanyerletirilmeliki,mutlakbirkanundeerindeolsun.Btnsosyolojikveriler'hkmedentanr' kavramnabusreteeriildiinigstermektedir.Doaltoplumaelikeden'totem'inancndahkmetmeilikisi yoktur.Klannsimgesiolaraktabusaldr,kutsaldr.Klanyaamnaslsasimgeselkavramsallatrlmasdayle yanstlmaktadr.Klanrgtlenmesininhayatvekurallarnasmskbalanmadanyaamdnlmemektedir. Dolaysylavarlnnenyksek,enyceyansmasolaraktotemdokunulmazvekutsalsaylacaktr.Hrmet edilecek,sayggsterilecektir.Nesneolarakenyararleya,hayvanvebitkilerdenseilecektir.Doadaklana yaamsallkverennesneneiseonainanlacakvesimgesisaylacaktr.Bylelikledoaltoplumundinidedoayla btnlkarzetmektedir.Birkorkukaynadeil,glendirmeunsurudur.Kiilikvegkazandrmaktadr. Yenitoplumdaykseltilentanrisetotemiaacaktr,kamufleedecektir.Dalarndoruklarnda,denizindiplerinde, gklerdeonamekanaranacaktr.Hakimgcvurgulanacaktr.Yenidoanefendilersnfnanasldabenziyor!Eski Ahit'tedolaysylancilveKuran'datanrnnbirad'rab,'efendianlamndadr.Yenisnfkendinitanrsallatrarak domaktadr.Diertanradlarndanentannmolanolan'el,''elohim,'ycelikanlamnagelip,lkabileleri zerindeykselenatay,eyhimjdelemektedir.Ataerkilliindouuylayenitanrnndouukutsalkitaplarn tmndearpcbiriieliesahiptir.Homeros'unlyada'snda,HintlilerinRamayana'snda,Finlilerin Kalavela'sndahepbyledir.Zihinlerdeyenitoplumunmeruiyetisalanmadanyaamaanszordur.Hibir ynetilentoplumbirimiinandrlmadanuzunsreynetilemez.Zorunynetimdekietkisianlktr.Kalcinan salamamaktadr.TarihinSmerrneibuynleldekiilkyazlorijinaliiermesiasndanincelenmesihayli ilgintir.Smerlerdekitanryaratmharikadr.zellikleanatanralnyklmas,atatanrnnegemenklnmas tmdestanlarnnzntekiletmektedir.nannaileEnki,MardukileTiamat'nmcadelesibatansonadestanlarn igaletmektedir.Dahasonrakitmdestanlaravekutsalkitaplarayansmbudestanlarnsosyolojikincelenmesi nmzemuazzambilgilersunmaktadr.TarihbounaSmerlerdenbalatlmyor.Dinleri,edebiyatdestanlarn,

hukuku,demokrasiyi,devletiSmerlerinyazltabletlerinedayalolarakzmlemek,belkidesosyalbilimek yaptrabilecekdoruyayakntemelyollardanbiridir. Ataerkilzihniyetinyaadbukardevrimbelkidetarihinyaadenbykarptma,saptrmagiriimidir.nsan, toplumzihnindeylesinekksalmtrki,halenbuetkininalmasnnkenarndanbilegeemiyoruz.HalenSmer rahipleribizehkmediyor.catettikleridevletkurumlarvemeruiyetifadesiolarakkurguladklartanrlargz atrmamasnabiziynetmekte;temelgralarmza,paradigmalarmzahakimolmaktadrlar.AlbertEinstein'n "alkanlklarn,gelenekleringc,atomuparalamaktandahazordur"deyiienokdabuilikileriinsylenmi gibidir.Busylemdeilmidirki,halenuygarln,devletindoubeii,Smerlerinkutsalrahipsaraylar zigguratlaryurdunda,DicleFratarasnda,Irak'ta,oicatlardanberidinmeyenacmaszsavavesmrhibir insanlklsnesmadandevamediyor.Demekkiataerkiltoplumvedevletlemesiinsanlnhayrnaolmas uradakalsn,enbykbabelasym.Buyeniarabazenkartopu,bazennartopugibigidereketrafnykarak byyecekvekutsallarkutsalgezegenimizioturulamazhalegetirecektir.EskiAhitdevletinkndenizdenkan bircanavara(Leviathan)benzetir.DemekkiKutsalKitabnbiryandabykdoruyutespitetmi.Leviathan'laba etmekentemelkaygolaraksreklivurgulanr.Bucanavarkontroledilmezse'herkesiyer'der. ematikolarakgstermeyealtmbutoplumsalkltrncorafyavetarihseltemellerinieniyiZagrosToros dasisteminineteklerindeveuzantsovalarndagrmekteyiz.SonbuzuldnemininsonaeritarihiolarakM 20.000'lerdenitibarengeliimgsterenkadnanaodakldoaltoplumunglizlerinevekalntlarnayounca rastlanmaktadr.Ortayakanheykelciklerde,evcildzende,dokumaveeldeirmenindehepkadnizini bulmaktayz.Dilyapsnndiilkarakteri,ilktanrlarntanraolmas,anayadayaldoaltoplumunglizlerini tamaktadr. M4.000'lerdeataerkilotoriteningelimesinihzlandrdgzlemlenmektedir.Yenitoplumdakiaskerimaiyetler gkazanmolup,younkabileatmalar,imhaveboyunedirmelerinizleriniyouncagryoruz.Airetlerin halenvarlnsrdrmesibudneminnedenlietingetiinetanklketmektedir.Ataerkillikorayayaylp snflamavedevletlemeyidourmaktadr.M3.000'lersitedevletintarihteilkdouunatanklketmektedir.En parlakrneiUruksitesidir.GlgameDestanzndeUruksitesininkuruludestandr.Denebilirki,tarihinen bykdevrimibusitekltrnnerevesindeyaanmtr.nannaEnkikurgusukadnanatoplumuylaataerkil toplumunekimesinigrkemlibiriirdiliyleyanstmaktadr.GlgameDestankahramanlkannhertoplumda grlenrneininahaneveilkorijinalyapsndilegetirmektedir.lkehirlibarbaratmasndaburada grmekteyiz.Kadnhalayenilmiolmaktanuzaktr.Amaglerkek,askerimaiyetiileartktoplumzerinde hkmranlaadmadmaltrlmaktadr.deolojikkurgusuyla,dinselkurumlarylaveilkhanedanlkve saraylarylauygartoplumunafaatmaktadr.

CDevletitoplumKletoplumunoluumu
Hiyerariktoplum,doaltoplumlasnftemelinedayaldevletitoplumarasndaarahalkayoluturmaktadr. Otoriteninahsinitelii,askerimaiyetinkiiylesnrlolmasdnemintipikzelliidir.Otoriteninkurumlamas nitelikselbirdnmifadeeder.Devletesasolarakkurumlaaraksreklilikkazananotoritedir.Tarihtebelkideen tehlikeliaradevletkurumuiken,halaenazanlalanolguzelliinidekorumaktadr.Bundaierdiikltrveifa ettiikarlarneitliliiesaslroloynamaktadr.Hakkndasylenenveyazlanhereydevletidahada srlatrmaktaveanlamgszlnekatkyapmaktadr.Devletisadecebirzoraracolarakgrmeknekadar yanlgysa,kutsalbirotoriteolarakkavramsallatrmakdaodenliolupbitenigizlemeyehizmetetmektedir.Devlet tahlillerisosyalbiliminhalenaltndakamadentemelkonusunutekiletmektedir.Kapsamldevlet zmlemesineulamadan,hibirsosyalolguvesorunazmleyiciyaklamakmmkndeildir.Bu zmlemedebirkanmolarakgstereceimki,Leningibibirdevrimcininbileentemelyanlldevlet zmlemesindeyatmaktadr. Devletolgusunuyeterlicetanmlayabilmekiinbuzmlemedeortayakonulanlargayetsnrldr.Birazdaha zenginletirmekgerekir.Smerrneini,orijinalolmasveyazlbelgelerininbizekadarerimesinedeniylehepgz

nndetutmakdurumundayz.Devletkurumunuvefikrinitanmlarken,birkurulupbiryklan,yerineyenisi kurulananlaylarterketmekgerekir.Yineokfarklbiimlerineveyeraldtopluluklararasndakimesafeye bakpoksaydadevlettenbahsetmeanlaydaciddisakncalartar.Devletitoplumiindetoplumveyabirinci toplumiindeikincitoplum,dierbirdeyilealttoplumunsttoplumuolarakgenelbirkavramlatrmayatabi tutmakyararlolabilir.kinciyararlbiryaklam,devletikavramvekurumolarakalttoplumzerindeparalanma vesrekliliiolanbirolguolarakdeerlendirmektarzndaolabilir.Tamamlaycdierbiryaklam,herhangibir otoritedeil,temeldeaskerisiyasibirotoriteolarakalglanmasdahagerekidir.eitlidin,felsefevebilim adamlarnndevlettarifleribakvekartarzlarylabalantlolduundanobjektifliktenhayliuzaktr.Ayrcahep biryannanemverirler.karlarnazararverdiindedelanetlemegibiarbirsbjektivizmedpolgusal gerekliibiryanabrakabilirler.Devrimcilerinyaklamiseykarkenokkt,kurarkenokiyigibibirahlaki yararlanmacanlayaoldukaaktr.Devletolgusuylebirtoplumsalaratrki,bizzatsorumlukurucusu,filozofu olmayan,dayanlmaziktidarcazibesinesrklenipsahipolmayaalankendindengeirerekyailahlamayayada imhayagtrenzelliklerihepgsterir. Devlettanmlanrkenokluklayaplankrallk,cumhuriyet,demokrasi,monari,oligari,diktatrlk,despotluk, kleci,feodal,kapitalist,ulusal,niter,federalvbadlandrmalarznnkavranmasndahadagletirmektedir. Smerrahibinindevletbenzerikurumlamayagiderken,yaptklardevletianlamakasndanbizlerebelkideen gerekibilgilerivermektedir.ncezigguratadltapnankurmakta,onugedoruykseltmekte,stkat tanryaaltkatkullarnaadamaktadr.Arablmeleriortasnftemsilcilerineamaktadr.Tapnanetrafndakievler, arazilerbirekidurumundadr.retimteknolojilerinitapnanbirblmndedepolar.Verimliretiminhesaplarn zenleyapar.Akki,bukuruluyenibirtoplumdur.Hemdedahancekihiyerarikvedoaltoplumunsurlarnn birzetigibidir.Hembutoplumlarnhemdeyenitoplumunkuruluundayararlolabilecekparalarnalr;yararl olmayan,engeltekiledenparalarnisedlar.Yanitamkutsalbirtoplummhendisigibialr.Arackurduktan sonrabalangtaherkesmemnundur.Bayramhaliszkonusudur.Bykarkkurulmutur;DicleFratsularyla adetadndrlerektarihteilkdefaenbolrnyaratmaktadr.nsanlkiinbundandahabykbayrammolur?En byktanrsallkbudzenlemedeildenedir? phesizbukuruluunesasgdasnZagrosToroseteklerindekiahanekurulu,neolitikdoaltoplumvermektedir. retimaralar,bitki,hayvantrleribinlerceyloralardaanakadntoplumutarafndankltrhalinegetirilmitir. Rahibinmahareti,bunlardanstbirtoplumyaratacakbiimdeyenidendzenleyipverimliaaDicleFrat havzasndasulamatekniiyleyeniretimtarznbaarmasndayatmaktadr.Tarihinmthiicadzndebyledir. Dahasonrakisrelerbinayayenikatlarilaveetmekveyayenitemellerzerindetekrarlamaktr. Busttoplumunmekankentolmaktadr.Medeni,sivil,uygartoplumdadenilenbumekaninsanlnzihniyetinde olduukadarmaddiretimyapsndadabykdevrimcideiikliklergetirmektedir.Dahadorusu,doaltopluma grebykbirkardevrimintemelinitekiletmektedir.Kentdevletzihniyetihenzzmlenmiolmaktanuzaktr. Akldzenini,yazy,birokzanaat,sanatgelitirmitir.Ancaknepahasna?Kentdevrimimi,kardevrimmi yargs,zerindekapsamldnmeyigerektirecekkadarneminihalenkorumaktadr.Unutmamakgerekirki,bata byktektanrldinlerolmakzerebiroktarihik,buyaplanmayakargelitirilmitir.nsansoyunuiine soktuucenderecennettenokcehennemebenzemektedir.Dahadorusuokaznacennet,eziciounlua cehennemyaamgetirdii,gnmzekadarkirnekleriaklaycniteliktedir.Kentdevlettoplumuherbakmdan hakimiyet,mlkiyet,baskdavetedenbirieriesahiptir.Doaltopluminsannbudzenealtrmakkolay olmamtr.Biryandantmkentinsanlarnnzihninekorkutucutanrlarlahkmetmek,dieryandankadnbatan karcbirarahalindesunmakilkfahielikbusisteminolmazsaolmazlardr.Kulluubenimsetmekgnlk denetimkadarancakbukklkurumlarlammknolmaktadr.kikurumdakklafyonlamazelliklerinitarlar. Kentdevlettoplumununbuilkorijinalietrafndaoluanzihniyetyapsylaretimyapsdahasonrakisretevetm alanlardasrekliyetkinletirilmitir.Smer'dedoupkaybolmamtr.Zincirlemehalkalarhalindegnmzekadar erienyapdr,zihniyetidir.Msr,HititveYunansitelerindekirneklerbuorijinalinbirazdahadeiik versiyonlardr.BulyapnnilkhalkaolarakSmerorijiniesasaldklartarihselbelgelerlegittike

kantlanmaktadr.Bulhalkadansonrakiilavelerisein,HintveRomahalkalarolarakevrensellieulaacaktr. Amacmztarihyazmaolmadiinbusreleriilemeyeceiz.Kantlamakistediimiz,devletintekliive srekliliidir.Varlkanlamndateklik,zamanbakmndansreklilikdevletteoketkindir.Tekrarlamalaraayrayr devletkuruluudemekfazlazmleyicideildir.Aynztekrartekrarzmekanlamgelitirmez.Sadece tekrarlar. Smerrneiyakndanincelendiinde,devlettoplumundadahabalangtanitibarenikiileviniiegetii grlmektedir:Birincisibask,otoritearacolarakdevlet;ikincisi,tmsiteyibesleyenkamusalretimdzeniolarak devlet.Buifteniteliidevletintemelelikisiolarakinsanlarhepmeguledecektir.Neonunlaolunur,ne olunmaz.Bask,tahakkmaracolaraktahammlengkurumdur.Fakatkamusalgvenlikveretimaracolarak vazgeilmezbiraratr.Buradatemelsorundahabalangcndanberikamusaltoplumunortakyarargvenlikve retiminbaskveotoriteyigerektiripgerektirmediidir.Devletolmadantoplumunortakgvenlikveretimi mmkndeilmi?Mmknse,ozamanzoraygtolarakdevletegerekyoktur.Sorununcanalcnoktasburasdr. Devletadetaiyibiryiyeceiniinebirmiktaruyuturucukoyarakbykkararacnadntrlmbirkurum halinegetirilmitir.Rahipdevletdzenininincelii,buayrmrtbasedereksmrcparazitbirkesiminortaya kmasnayolamasndadr.Bakuningibidevletimutlakbir'ktlk'olarakgrenbiranaristteorisyenbile,buna zorunlu,gerekliktlkdiyebilmitir.Marksizmdegereklibiraamaolarakdeerlendirmitir.Oysadahasonraki zmlemededetaylgstereceimgibi,bask,zoraracolarakdevletnezorunlubirilerlemearac,nedezorunlu birktlktr.Batanberibela,gereksiz,hizorunluolmayan,giderektambirsoyguncueteyednenbiraratr. Buynyledevletindoduuilkgndenitibarenkesilipatlmas,tehirvetecritedilmesigerekentoplumsalbirur olarakdeerlendirilmesiendorutanmdr.Toplumunortakgvenlikveretimaracolarakdeerlendirilmesi, klasikanlamdadevletdenilmeyecekbirtoplumsalaraolaraktanmlanmasdahadorubiryaklamdr.lerideki blmdedahakapsamltanmlaypamlayacamzgibi,butarztoplumsaloluuma'demokrasi'demekdahauygun vegerekiolacaktr. Demokrasininprototipinidoaltoplumdakiyararlhiyeraridegrmekmmkndr.Birikimevemlkiyete dayanmayantopluluunortakgvenliini,ynetiminisalayangerekanakadngerekyaltecrbelierkekson derecegerekliveyararltemelelerdir.Topluluunbueleregnllsaygnlyksektir.Fakatbudurum istismaredilipgnllbamllkotoriteye,yararllkkaradnnce,toplumzerindeherzamangereksizzor aygtortayakmaktadr.Zoraygtnnkendiniortakgvenlikvekolektifretimyntemleriylegizlemesi,tm smrcvebaskcsistemlerinzntekiletmektedir.catedilenenuursuzoluumbudur.Buylesinebir icattrki,dahasonragelitirilecektmklelikbiimleri,korkutucumitolojikvedinselformlar,sistemliimhalarve talanlar,yakpyoketmeleriberaberindegetirecektir. Marksizmbusrecindouunuizahederken,eskigeritoplumunbarndanileribirtoplumundouubiiminde 'zor'aebelikrolvermektedir.Hepimizinpaylatbuyaklamtmdevletdevrim,demokrasianlaymzvergt eylemuygulamalarmzkkndensakatlamaktadr.Birzeletiricmlesiolarakbuyaklamamak,sanrm imdiyekadarbukapsamdahibirzgrlkveeitlikakmnanasipolmamtr.Halklar,ezilenleradnakurgulanan herekol,tarikat,kurulandevletler,siyasalhareketlerbusakatanlaynedeniyletamtersisonularayolamaktan kurtulamamlardr. TahakkmaracolarakdevletgeleneigerektenLeviathanbenzetmesindendeanlalacagibikana,smrye doymayanbircanavardr.Herhcresikanlabeslenenbirvarlktr.Birokrnektegreceizki,bucanavar,kendine sahipgibigrnenkiilerdedahil,endeerlivarlklarngznkrpmadanimhaetmekte,kurbanvermekte, toplumuntmahlakigeleneklerinisilindirgibiezipgemektetereddtuyandrmamaktadr.BirOsmanlsultan 'devletinselameti'adnaonyedikardeinibirgecedeboarken,buaracasahipolannbalolduukuralngereini yaptniyibilmektedir.TmRomatarihi,rantarihi,keyfizoraracolarakdevlettarihlerisayszvahet rneklerinikamuflajideolojilerisayesindesergilemeyigrevbileceklerdir. Devletolgusununekillendirdiizihniyetvesosyalkurumlamalarderindeincelemekbyknemtamaktadr. Zihniyetindoayayabanclamas,aklahayalesmayansnflatrmalar,zelbirokrgtler,askerikurumlama

hepbuzoraygtnnicatlardr.almaytamamenhorgren,ganimetvetalanyceltenbirkltrdentutalm, srekliistedikleriniyapmayemredenbirtanranlayndan,sahtecennetvecehennemtopyalarnakadaruzanan birparazitlerdnyas,enycesultan,kayser,ah,raca,imparatorlarolaraktanrkatnayceltilmilerdir. Binyllardrolukolukakttklarkanhepbuzolmayanycelikleradnaolmutur. Tahakkmczoraygtnadevrimciieriksdrmakaslanadevrimcirolvermektenfarkszdr.Devlettanmnbir yanylabuynlgelitirirken,toplumsalbiimlenilerzerindekietkileriniinkaretmekanarizmegtrr.Devlet herikiynylebirolgudurvesonszsylemedehepbelirleyiciolmutur.Buynleriniortayakoymadanok eksikbirtanmlamayayolaarz.Yapmayaalmamzgereken,devletiktidarnngereksizyanlarylagerekli yanlarnayrtrmakolmaldr.Negereklizorunluktlk,nekutsalycevarlkolarakbuolguyayaklaamayz. nsananlndakienbykyanllklarbuynlktekyanlyaklamlarlayakndanbalantldr. Devletintemelzelliiaynkalmtrderken,biimdeiikliineuramadnsylemekistemediimizaktr. Bilakiszaynlbiimdeiikliinizorunluklmaktadrki,herolgudabudiyalektikilkegeerlidir.Devletien uzunsrelivederinletiiklecitoplumdagzlemekbilgilerimizidahadazenginletirecektir. EnsafhaliyleklecidevletleriilkSmerveMsrtoplumundagrmekteyiz.SmerveMsrklecidevletformu toplumsalgelimeninzihniyet,sosyalveekonomikkurumlamatarzlarnakkldeiiklikleriyerletirmitir.Doal toplumunzihniyetdnyascanlbirdoaanlaynadayanr.Herdoaolgusununbirruhuvarsaylr.Ruhlar canllsalayanzellikolarakdnlr.Totemikdinanlaylarndakendilerindenfarkl,hkmedendardanbir tanranlayhenzgelimemitir.Doannruhlaryla,yanikuvvetleriyleanlamayabykzengsterilir.Ters dmeklmleetir.Doayatemelbakasbuolunca,olaanstuyumgereiortayakar.Ekolojininentemel ilkesinegreyaamlakarkaryayz.Toplumsalyaamndoaglerinetersdmesienoksaknlankonudur. Dinveahlaklarngelitirirkengzetilecektemelilkeevreyle,doagleriylebuuyumilkesidir.Yaamnbuilkesi okadarderinliinezihinlereyerlemitirki,birdinveahlakgeleneiolarakbakeyeoturtulur.Aslndabudoal yaamngenelbirakilkesinininsantoplumunayerleimidir.evresiniesasalmayanhibiroluyoktur.Ksasreli sapmalardaaklabirlikteyeniivedkoullaraltndasrelebtnleir;aksihaldetmylesistemdkalarak varolularnyitirirler.Ekolojiilkesinininsantoplumundakinemidoannbutemelznelliindenilerigelir. Klecidevletitoplumunoluumubuhayatiilkedenciddibirsapmayayolaar.evre,ekolojiksorunun oluumununbuynloluantoplumla,uygarlkbalangcylaskbirbavardr.Snfltoplumuygarldoayla elientoplumdur.Buolgusalsorununtemelnedeni,yenitoplumunkklbirkardevrimleoluanklecizihniyet dnyasparadigmasylailgilidir.Doaltoplumdatmtoplulukyeleriyaambtnlndeorganikolarakyer alrlar.Herkestoplumundrst,itenbirparasdr.nanveduyularortaktr.Yalanvealdatmacakavramlarhi gelimemitir.Doaylaadetaaynocukadilikonuurgibidirler.Doayahkmetmek,ktkullanmak,yeni gelitirdikleritoplumyasalarolarakahlakvedinlerinekarenbykgnahtabuvektlktr.Yenikleci devlettoplumundatersyzolan,butemeldiniveahlakianlaytr.Toplumsalmeruiyetinsalanmaszorkadar yalanadaihtiyagstermektedir.Yalnzzorlaklecisisteminyrtlmesiolanakszdr.Toplumukklinanlara balamadansistemisrdremezsiniz. teSmerveMsrrahiplerinintmtarihikaplayanvehalenetkisinisrdrenentemelideolojikbulularbu tarihselevrededevreyegirmektedir.Yarattklaryenikavramlarlakurguladklarmitolojikdnmetarzsistemiin entemelmeruiyetkabuletmedayanaolur.Bumitolojilerinmitoloji,Yunancasylence,efsaneanlamndadr entemelzellii,doalolaylarnstnekardklaryenitanrlardnyasdr.En,Enlil,Railktanrlarolarakyeni ykselenefendilerrablardnyasnmkemmelbiimdeyceltipgizlerler.Oluanklecisnfhkmranl tanrlamaylaiiedir.Yeniefendilernaslalmadansadecehkmranlklamisligrlmemibirtahtsarayl yaamsahibiiseler,kurgusalsimgeleriolaraktanrlardaylesinetmdoaglerizerineoturturlar.Toplumsal hakimiyetdoasalhakimiyeteyanstlmtr.Doalruhulukdinizerineemredentanrlardiniegemenklnmtr. Doalsreleriruhlarlaizahetmekyerinetanrlarlaizahetmesrecienkklzihniyetdeiimioluyor.

Bunadevrimdeil,kardevrimdememinanlalrnedenlerivar.nktarihteentehlikeli,olumsuzbirsreci balatmazelliinesahiptir.Konuyubirazderinliineamaktahayatiyararvar.Canldoaanlaygnmzbilim evrelerindedeenoktartlanbirkonudur.Kuantumfiziinitanmlarkenksacadeinmitik.Gerekten,doal toplumdakigibiolmasada,herdoalolgununbirznelliiiindehareketettiiyasas,anlamdzeyiolduukabul grenendevrimcigrlerdenbiridir.Maddilemizdeiynetenznellik,sahipolduuenerjidir.Enerji,madde olmayangerekliktir;biranlamdamaddeninruhudur.Hergeengndeiikenerjitrleriyledoayaalm grlmemiboyutlaratrmanmaktadr.Gelecekkuantumfiziinin,'nanoteknoloji'ninolacaktrdenilirkenbugelime kastedilmektedir.Sonutadeiikdeolsa,ilktoplumtarzdoalaklauyumiinde,dorubiranlayla,ekolojiyle yaamesasalmaktadr.Gnmzdeevresorununuenbyktehlikeolarakinsanlnkarsnakaran,butemel ilkedenkopugereidir.Kopuundatemelindesnfltoplumuygarlnnzihniyetveretimtarzyatmaktadr. Konuylabalantlikincinemlihusus,duygusalzekaylaanalitikzekaarasndakikopuunbykvetehlikelibir sramaygerekletirmesidir.Duygusalzekatmcanllaramahsusolanzekadr.Biranlamdadoalsrelerezg olanznellik,zihindurumudur.Duygusalzekaevrimzincirinininsantrnedorugeliimindeanalitikzekaya dorubireilimbelirir.Analitikzekadadahahzlseim,dolaysyladeiimyapmayeteneiyksektir.Fakat sapmacyndebenzerbirorantekiletmektedir.Duygusalzekabasitolmasnaramen,igdlerehasbir kesinliesahiptir.artlreflekslerinartszreflekslerednmanlamnagelir. Gdlerrenmeninenbasitbiimleriolmasnakarnokistikrarlyaplardr.Yzbinlerceylyaanan deneyimlerinrndrler.Bunedenlekolaykolayyanlmazlar.Dierbirzellikleri,yaamlaokskilikiiinde olmalardr.Yaamtehditedenveyailgilendirenivedkoullaraanndatepkiverirler.Fakatbuynlerihzla analitikzekarolnoynamalarnaketvurmaktadr.Yinedeyaamiingeerliolanesasolarakduygusalzekadr. Yorumlamaz,yaatr.Yorumlamanekadarokgelimise,sapmaorandaodenliartar.Analitikzekaisedahaok yorumlayarakduygusalzekayayeniynler,davranbiimleribimeyealr.Dahaokgelikininsantrneaittir. Zateninsantrnntoplumsaltarzdayaamasdaanalitikzekanngeliimseviyesiylebalantldr.Hzltoplumsal gelimeyisalayananalitikzekadr.Fakatduyguboyutundanyoksunolduuiin,serbestkaldndaoktehlikeli olur.zellikleiktidarvesavakltrnealldktansonraanalitikzekakorkunlar.Buzekaenarpcifadesini yaknalarnimhasavalarndagstermitir.Adetabirmakinedzenindealtiinac,korku,sevgigibi duygulardanyoksunluu,empativesempatiyitanmamasbuimhaczelliinioktehlikeliklmaktadr.Buna karnduygusalzekaylauyumiindealtndaensalkl,zmlemeyeteneiyksekbireyvetopluluklarn oluumundabelirleyiciroloynamaktadr. Klecidevlettoplumundagelien,buikizekaarasndakibykkoputur.Belkidestboyuttailkdefadoal toplumaegemenolanduygusalzekadankoparaksadecebaskvesmrsanatndayounlaanbirsnfzekas, aklylakarkaryagelmekteyiz.Buoktehlikelisonulardouracakbirgelimedir.Neolitiktoplumdasalanan artrnedayanarakgelienkleciretimindahabolartrnbusnfsaloluumunmadditemelidir.Sadece retimiyneterekbykorandarnlereelkoymaktadr.Ozamangeriyebutarzretimisavunmakiinyeni zihniyetdurumunuyaratmayasrageliyor.Yenihkmedentanrlmitolojilerbuzihniyetaraynnsonucudur. Kklbiranalitikzekasreciszkonusudur.Kullarynetecekkurallarbulmak,lmsztanrbuyruklargibi gstermekbuzekatarznnzerindeenokaltkonudur.SmerveMsrrahiplerininbyklbukonunun insanlktarihindekibyknemindenilerigelmektedir.Doaltoplumdanveyaamdankopanzekalarmuazzambir mitolojikkurgusalsistemyaratmtr.Kullarbunlarainandrmakiindahadabyleyiciokulsistemleri,tapnaklar, heykelleryaratmlardr.Doaltoplumuntehlikeliolmayanruhudinleriyerine,hkmedentanrarlkldinleri geirerekboyunemelerinisrekligelitirmilerdir.Korkuduygusunusaptrarakbuyenitanrlardanneden korkmalargerektiini,dediklerinetamuyarlarsamkafatlarnnaslgreceklerinizenleanlatmlardr.lkdefa cennetvecehennemieriklitopyalaricatetmilerdir.Aslndayeniefendilersnfnatamuyumiinideolojik sistemgelitirilmektedir.Dncetarznnmitolojikolmasdneminruhunauygundur.Canlclk(animizm)dini aslndazgrlkveeitlikidir.Mitolojikarlklyenidinisebirsnfdini,eitsizlikveklelikdinidir.Mutlak boyunemeyi,tanrlarefendileriesasalmayemretmektedir.

nsanlktarihindegerekleenbuzihniyetkardevrimigerektenanalitikzekannenbykklarndanbiridir; snfsalaklngelimesidir.Artktarih,edebiyat,sanat,hukukvepolitikabusnfzihniyetiyleyenidenretilecektir. SmerveMsrmitolojisindebusrecinenglveorijinalhalinigrmekteyiz.Egemensmrgensnfideolojisi artkbirsttoplum,devletitoplumolmayolunagirmitir.Buynlatlacakheradmtmtoplumadnaatlacak, onamaledilecektir.Doaltoplumdankalmaanatanraideolojisigidereksmrlerek,ieriindenboaltlp asimileedilerekerkektanrlardzenininhizmetinekoturulacaktr.Tpkkadnnerkeinhizmetinegenelvezel fahieliebalangkoturulmasgibi.Doaltmtoplumuneitzgryeleriyenikulsnfnadnecektir.Bir Smerefsanesiinsanlarntanrlarn'dksndan'yaratldnsyler.Kadnnerkeinkaburgakemiinden yaratldyineilkinSmerefsanesindegeer.Smermitolojisigerektenolaanstbirbaarolupkendisinden sonragelentmmitolojilerietkileyerek,tektanrldinlerin,edebiyatnvehukukundailkkaynantekiletmitir. DestandaGlgamezelliibenzerbiretkiyitmdnyadestanlarndayanstmtr. Smerzihniyetyapsnnkapsamlzmkonumuzolmadndan,zitibariyletarihin,dolaysylauygarln sadecebaskyladeil,analitikzekaylabalatlmasnnentemelkaynaolduutartmaszdr.Dahasonraki metafizikdnceninkkeninibuzekadaaramalyz.sttebiravuefendicennetgibibirsarayyaamndasadece gnleriniyaamyorlar.nsanlsreklioyalayacakefsaneler,topyalardnyasnndatemelleriniatmaktadrlar. Gerekleen,'byktoplumyalan'nntminsanlkzihnindekksalarakglkurumlarakavuturulmasdr:Her trmitoloji,destan,tapnakveokullaryla. TarihinenkklzihniyetdnmolarakSmertoplumundagerekleenkardevrim,bataOrtadoutoplumunu olmakzereinsanlnparadigmasndoayaevrenetemelbakkkndendeitirmitir.Doaltoplum,canl doaevrenanlayrenkliveretkendir.Doaybirc,zalimolarakgrmez.Biranagibigrr.Smerdilinde zgrlkszcolan'Amargi,'aynzamandaanayadnanlamnagelmektedir.Buszckbilegerekleen kardevrimcizihniyetinniteliiniokiyiaavurmaktadr.Yenimitolojikbakasndaisedoaevren hkmeden,cezalandrantanrlarladoludur.Doanndnaykseltilenvegittikekendinigizleyenaslndabaskc vesmrcdespotlartanrlaradetadoaykurutmugibidir.lbirdoa,maddeanlaygelitirilmektedir. Tanrlarndksndanyaratlankullargibitmcanlvarlklardagiderekaalatlmaktadr.Buparadigma,giderek derinleerek,bugnkOrtadoutoplumununzihniniadetafelederekbirtrlkendinegelememesinindeentemel nedeniolarakgrlmelidir.AvrupatoplumuancakhristiyanlreformatabitutarakKopernikdevrimiylebu paradigmayykmtr.GiordanoBrunogibibirRnesansdehascanldoaanlaynnglsavunuculuundan trcanlcanlyaklmtr.in,Japonyagibilkelerintoplumundabuparadigmayansmadiinolumlu gelimeleredahahzladapteolmaktadrlar.Bundacanlevrenanlaylartemelroloynamaktadr.GrekRoma uygarlnngelimesindefelsefidncetarznnSmerMsrkkenlimitolojileriamalar,onunyerinemetafizik, diyalektikkurgulamalaresasalmalarbenzerbirroloynamtr. Devletkavramveereveolarakrahiptapnaklarnndlyatandaoluurken,esaskurumlatrcveiktidargc halinegetiren,hiyerariktoplumunyallarmeclisiyleaskeriefinmaiyetidir.Devletiktidarbularasndayoun veuzunsreliilikiveelikilerlebelirlenir.Balangtarahipkralegemenkengiderekyerininceyallar meclisineilkeldemokrasibrakacak,dahasonragcnnihaibelirleyiciolduuaskeriefinhakimiyeti geliecektir.GlgameDestan'ndabusreiirselmitolojikbirdilleyanstlmaktadr.Glgame'inkendisiaskeri efi,kahramantemsiletmektedir.Eskininglrahipverahibeleriiyicesilikkalmlardr.Enkidubarbarlardan derlenenetnisitedaskerdevirmeninbilinenilkrneiolarakkarmzakmaktadr.Akrabalkdbir rgtlenmegelimektedir. Gcnbyleyicietkisihemilkdefaboyunedirmecilie,hemartrnnsahibiolarakkendinitanrkrallarolarak yanstmalarnayolayor.nsanegosununkendinienbykilanetmeabalatlyor.Artkdoavetoplumtanr kralnbireseriolarakyanstlr.Tmmitolojilerbuanlatmancelikvermektedir.'Hereyinsahibitanr'anlay, kkeninibuSmerveMsrmitolojilerindenalmaktadr.Kutsalkitaplarabukaynaklardanyanstlacaktr.Bylece devletiktidarsonsuzklnacaktr.Halenbirsloganolarakkullanlan'Ebedmddetdevlet'anlaydaburadan gelmektedir.Eerdevletgelimeseydi,zelliklemitolojiyledonanmasayd,basitbirekyakurumu,rgt olmaktanteyegitmezdi.Devletiktidarnndnemiinokkarlolmas,onuolaanstbirtanrsalkurumolarak

yanstmayavetmzihinlereegemenklmayagtrmtr.Buanlamdaenincebirgasprgtlenmesiolarak anlalabilir.deolojiningcbunoktadakarmzakyor.Bykgasprgtnntanrsalbiremrinkutsalbir kurumuolaraktannmasnsalyor.Biryerdedevletiktidarnekadaryceltilerekallanppullanyorsa,oradabyk birsoygunun,karngizlendiinianlamakdurumundayz.Tanrkrallarkendiniyanstrken,bugereinfarknda olarakkurumlarlar.Grkemlisaraylar,engllerdenoluanaskerimaiyetler,iyibiristihbarat,etkileyicibir harem,namsalanbirhanedan,hangitanrkkenindengeldiinedairecere,soykt,dalkavukvezirlervetapan kullarbukurumlamannvazgeilmezeleridir.Piramitmezarlardahakalcbirdnyasaraydraslnda.Elbise, asa,mhrzerlerindeeksikolmayanaksesuarlardr.Artktmtoplumyelerine,kullarnaden,buycetanrsal kuruluasreklitapnmak,kretmektir.KutsalkitaplardakitanrsfatlarnailikinoksaydakavramlarilkSmer, Msrtanrkrallarnnsfatlarnnhemtekrarhemksmendeitirilmiversiyonlardr. lmleridahadorusutednyayagitmelerihalinde,tmmaiyeticanlolarakkendileriylebirliktegmlr. nkmaiyetkralbedenindenayrdnlemez.Aslbedenlebirliktegmlmeleritednyadahizmetleriiin gereklidir.Dnyadakalanzrriyetleridekendisininvarlnsrdrmeyedevamederler.'lmszlk'kavram birazdabyledomutur.Analitikzekanngereklerdenkopmasylatoplumunasldntrdburnekteok arpcyansmaktadr.Yalnzbirpiramidinyapmyzbinlercekleninlmalmasngerektirmektedir.Kurulan devletiktidarinsantrnnbandapatlayanenkalcveykcdepremolmaktadr.Artkinsanlklgatndazulm, maher,kurtarckavramlarolumayabalamtr.zgrlksavalarolarakpeygamberlikkiiliibukoullar altndaekillenmektedir.Peygamberlerbubykfelaketinkurtarclarolarakortayakacaklardr.Kaynakyine Smertoplumudur. Doaltoplumlabirliktebykkaybedenbirkesimdekadnlarolmaktadr.Smermitolojilerikaybedenkadnn atlargibidir.nannaklthemdahancekidnemlerinkadneksenlitoplumundanizlertamakta,hemdeerkek egementoplumakarbykbirmcadeleninverildiiniyanstmaktadr.lksitetanrlarnnnemlibirksmkadn kkenliiken,giderektmyerlerinierkekkimliklitanrlarabrakr.Kadndnnhazrlandkurumlarn bandayinetapnaklargelmektedir.Balangtaanatanranannaadnayaygnkadnrahibelerinynetimindeki tapnaklaradmadmelegeirilereksonundagenelevedntrlr.Doaltoplumunanakadnetrafndakievcil dzenifarklbirkurumdur.Kadnnsahibiolmadgibi,anakadnnkendisiocuklarnnvedilediierkein yneticisidir.Klasikanlamdakarlkkocalkkurumugelimemitir.Devletkurumutemelindeerkekegemen toplumunekillenmesiyleerkekynetimindekiataerkilaileyaygnlar.Ailekurumunitelikdeitirerekgnmze kadarsrecekilkekillenmesinikazanr.Kadnnsahibierkekolduugibi,ocuklardaonundur.Kadngiderek gtendrlpkendisimalhalinegetirilmektedir.inegirilenailezndebirkafestir. Erkekynetimindekiailekadarderinliinevesreklilikkazanmbakatrbirkleliinbulunmadndegelen sosyologlarnortakbirtespitidir.Toplumunklelikdzeyinizmleyebilmek,kesinliklekadnnklelikdzeyinin okynlzmekavuturulmasylammkndr.Kadndagerekleenyalnzzihnivefiilibamllkdeildir. Tmduygular,fizikihareketleri,sesdzeni,giyimkuamkleliktarzylabantlklnmtr.Burnuna,kulana, elveayakbileklerinehalkalartaklmtr.Bunlarklelikzincirininsimgeleridir.Ortaalardabekaretkemeride taklr.Tektaraflbirnamus,ahlakanlaygerekletirilir.Kadnideolojikolarakhiletirilir.Elindekitm deerleralnpkendisimaldurumunagetirilir.Balkparasna(deerine)balanr. KaynankklbirbiimdeSmertoplumundanalankadnkleliielatlmambirkonudur.Hiyerariktoplumda balayanbalanma,rahiptapnandangeiriliperkeinkulbesiiinetklarak,enarstatyesokularak tamamlanr.Odnemdenberigelitirilenhepbustatolmutur.Btnduyguvedavranlaryladncegc asgariyeindirilerekerkeinenaslhizmetedeceiedebiyatn,eitimin,ahlakntemelkonusudur.Erkekkledaha okartrnsalayarak,kabagckullanlarakstatkazanmtr.Ekonomikieriklibirklelikarbasar.Kadnise tmbeden,ruhvedncesiylekleletirilir.Erkekkleyiserbestbraksanzzgrbirinsanolabilir.Amabirkadn serbestbraksanz,dahabeterbirkleliekonuolur.Bugereklikbilederinliineilenmikleliiyanstmaktadr. Dikkatlibirgzlemcikadnabaktnda,hereyiylenaslamanszcaerkeinheristediinegreekillendirildiini farketmekteglkekmez.Sesdzenindenyryne,bakndanoturuunakadar'benbitirildim'dergibidir. Kadnklelikzmlemeleriningelitirilmeyiininennemlinedeni,erkeinbukonudakioburitah,diktatrce

tatminruhudur.Toplumdakitanrkralnevdekiprototipikadnnefendisiolarakerkektir.Obirkocadeilsadece, 'tanrkoca'dr.Bunitelikzndehibireykaybetmedengnmzekadaretkisinisrdrmtr. Klecidevlettoplumuekonomikalandabykbirfabrikagrnmndedir.Modernfabrikalardanteknikve sahiplikbakmndanfarkldr.Klelersrhalindealtrlr.Toprakta,taocaklarnda,inaatlardakorkunbir kleemeininkullanldhalenbuarkaikdnemdenkalmayaptlardananlalmaktadr.Kleynetimihayvan ynetimindendahaiddetlidir.Klealanbirhayvandr.Mlkkonusudur.Sadecebirretimaracdr.Kleler hukukikapsamndndadrlar.Sankiduygularolmayanbireyadrlar.Analitikzekannerkektevardbiimkle gereindeokdahaarpcdr. Klecidevlettoplumundamlkiyetkurumudasalambirbalangyapar.Sisteminzsttoplumunalttoplumu hereyiylemlkletirmesinedayanr.Tanrkrallarveyardmclarhereyinsahibidirler.Sahiplik,hakimiyetin doalsonucudur.nsanegosugelimeimkanbuldumu,snrtanmazzelliklertar.Sisteminkuruludneminde snrlaycetkenlerinolmaytanrkrallkkltneyolamaktadr.Doaltoplumuntankolmadmlkiyetdzeni devletmlkiyetindenbalayarakaileyedekherkurumaszar.Herkestemlkduygusuyaratr.Mlkiyetdevletin temelisaylr,kutsallatrlr.Artkbundansonrayaplmasgerekentmdnyannmlkletirilmesidir.Devlet snrlar,hanedanarazileri,vatansnrlarolarakmlkiyetsnrlareitlibiimleraltndagnmzedoru neredeysebirtanrvergisiolarakinsanlarnbenliinekaznr.Aslndabirrantkaynaolarakmlkiyetgerekten hrszlktr.Toplumunkolektifdayanmasnenokbozankurumdur.Amasttoplumunbeslenmesiiinentemel kurumolarakvazgeilmezdir. Doaltoplumekolojiktoplumunkendiliindenbirhaliolaraktanmlanmayaallmt.Ekolojiktoplumundevlet toplumununderinlikvegenilikolarakgelimesiyleadmadmgeriletilmesi,gnmzekadarentemeltoplumsal elikilerdenbiridir.Toplumunielikisinekadargelimise,dortamlaelikisideodenliartmaktadr.nsana tahakkmdoayatahakkmgetirmektedir.nsanaacmayanbirsistemindoayaherktlyapmaktan ekinmeyeceiaktr.Zatenhakimiyet,fetihengzdeolgularolarakegemensnfahlakndayerbulmaktadr. Doayahkmetmekinsanahkmetmekkadarbirhak,soylubirdavranolarakgrlmektedir.Doaltoplumun doacanlcl,kutsamasyoksaylmtr.Birdmangibifetihkonusudur.Devletitoplumunzihniyetve davranlarnabukavramlaregemenolunca,artkgnmzdedevboyutlaraulaanevrefelaketlerineardnakadar yolalmdemektir. Devletitoplumunkuruluaamasndakitanmlanmasnailikinbudeerlendirmeleryeterlisaylmaldr.Dikkat ekenkonuudurki,nedenklecideil,klecidevlettoplumukavramnkullandmzsorulabilir.Devletibirst toplumolarakalnca,bukavramkullanmanndahasomutveamacahizmetedeceikansndaym.Devletolmadan klecilikdnlemez.Temelkouldevleterkidir.Devletsoyutbirkurumdeildir.Baskvesmraralarnn hakimiyetinielegeirenlerinortakrgtlenmesidir.Herkesiingerekligenelgvenlikvedierkamusalhizmetler gerekrgtlenmeyirtenvedahaoktoplumnazarndameruiyeteyolaanyardmchizmetlerolarak grlmelidir.Devletitoplumdenmesinindiernemlibirgerekesi,feodalvekapitalisttoplumformlarnndaayn devletedayanarakvarlkkazanpgelimelerinisrdrmeleridir.Baskvesmrgruplarnnortakvevazgeilmez kurumlardevletolarakrgtlenmedir.Baskvesmriinhibirkurumdevletkadaretkiliveverimliolmamtr. KlecidevlettoplumununorijinalformlardahaokSmerveMsrrneiiken,ikincihalkaolaraktekrarlanan Hitit,in,Hintrnekleritekrarlamaniteliindedir.zdeaynkurumlarbiimdeiiklikleriylekendiniyeniden oluturmaktadrlar.Dahazgnran,GrekRomarneizihniyetalanndanemlibirdnmsalamtr.Felsefi dncebiimiylezgrlkahlakyolundanemligelimelersalanmtr.Klelikkurumlarndasnrl yumuamalaryaanmtr.SistemklasikbiimleriniM1.000M300'lerdealmtr.OlgunlukdneminiM 2.0001.000arasndayaamtr.M3.0002.000arkaik,ilkelkuruludnemidir. Snfluygarlntemeltoplumsistemiolarakklecilikdnemindeinsanlkphesizgelimesinedevametmitir. Hereyibelirleyenklecisistemdeildir.ehirdevriminikleciliineseriolarakgremeyiz.Klecilikvedevlet olmadandaehirgeliebilir.Devletlememiehirvarlnabolcarastlanmaktadr.ehirlemeyebalolarak

gelienyaz,matematik,eitlibilimvezanaatlar,mimarlkvesanatdallarnklecisistemingereisaymakvahim birhatadr.Marksizmdedahilolmakzere,oksaydagrekolnnkleciliibuanlamdailerlemekaldralar olarakdeerlendirmelerikklbiryanlltekiletmektedir;dahadorusu,bilimvesanatniktidardan kopmadnkantlamaktadr.Devletiktidarnnenokkontrolnealddeerlerinbandabilimvesanat gelmektedir.Hemdahazgrgelimeleriniengellemekhemdekarlardorultusundakullanmakiinbunaiddetle ihtiyalarvardr.Tarihbilimvesanatngeliimininklecisisteminsonucuolmasuradakalsn,ciddibir engellemeyioluturduunugstermektedir.KlecidevletinolmadM6.0004.000yllarndayaplankeifve bulular,ancakMS1.6001.900'lerlekyaslanabilir.Aradaki5.000yldagerekleenleroksnrldr.Bilindiigibi 1.6001.900'lerdebilimlerarlklolarakbireylerineseridir.Devletinyapt,herzamanolduugibitekeline geirmekbiimindedir. Analitikdnceehiroluumuylaoldukabalantlysada,budncebiiminisnfkarlartemelindearptan yineklecidevlettoplumudur.Yoksaanalitikdnceyigelitirenklecilikdeildir.Klecisisteminyapt,bu dncetarzylakocamanbiryalandnyasimalederekinsanzihninebirkabusgibikmesidir.nsanlnortakbir kltrolanbilimvesanatlarngeliiminiklecilievediersnfltoplumformlarnabalamak,olsaolsaiktidar bilmeolgusunabalanabilir;bilimvesanatstndekidevletegemenliiyleizahedilebilir.zgrlkveeitlik ideolojisivehareketleriadnabutrdeerlendirmelerinyaplmasbilinlideilse,iktidarblounafarkndaolmadan ballnbirsonucudur.Marksizmleninizmdeolsa,buyargdeimez.Marksizmleninizminkendinihakim iktidarbilmebloundantamkurtaramadn,bunundareelsosyalizminknntemelnedeniolduunuilerideki ksmlardakapsamlkoymayaalacam. DevletinklecitoplumformunungeneldeM250500'lerdekrizegirdiinivestformolarakfeodaltoplumun hakimiyetiylesonulandngrmekteyiz.Bundadtandoaltoplumzelliklerinesahip'barbar'saldrlarylaite yozlamavenristiyanlnmcadelesininetkisibelirleyiciolmutur.Fakatzlendevletdeil,onunkleci formudur.Devletkendinidahadaglendirerekfeodaldevletformunakavuturacaktr.

DFeodaldevletitoplumOlgunlamkleliktoplumu
Tarihtedevletibirzihniyetvekurumsalakolarakgrmekbyknemtar.Doupbatan,hzlakurulupyklan, snfveyagruplarcayenidenkurulan,dinselveyaulusalkavramsallnadayanandevlettanmlamalar,bizleri olgusalgereineyaklatrmaktanok,bulankvekopukbirgrnmanlaynasokar.Toplumunentemelkavram dzeniyleenkesintisizkurumsalgereiolarakdevleti,gittikebyyenveetrafndabazendondurupbazenyakan 'kartopuna,nartopuna'benzetmekdahareticiolabilir.Olumasndanitibarendevletgnmzekadargeliiyle oalm,eitlenmi,amazitibariyledeimediigibikesintiyedeuramamtr.Buylesinebirgerekliktirki, ikisaniyelikbirkesintidenbilebahsedemeyiz.Kesintiolursayokolusrecinegirer.Buhusustpkruhunbedenden ayrlnabenzer.Ruhbirsaniyedektktansonra,obedenartkvarlnsrdremez.Birsaniyesonraruhuarp bedenetekrarkoyamayz.Devletdebylecanlbirvarlktr.eitliliivehacimkazanmasnisefamilyatrlerine benzetebiliriz.Aynbitkiveyahayvanfamilyasndanbiroktrveoulhacimleroluabilir.Amatemelzellikler aynkalr.Dahaiyiveyakttrlerindenbahsetmekdeaynizahtarznaaykrdeildir.Lenin'burjuvadevletekar proleterdevlet'derken,drstvedorubirtanmyaptnsanyordu.Halbukitoplumsalformolarakdevletin 'proleteri'olamaz.BunuSpartaks'tenberiokkimsedenedi,hepsiboakt.Sovyetdeneyimibilednyannte birinikaplamasnaramen,kendikendinezlmektenkurtulamad.Bununnedeniniilgiliksmdadahadetaylizah edeceimizgibi,devletformuesasolarakbaskcvesmrgengrupvesnflarnyaamformudur.yle oluturulmutur.Baskyavesmryeurayangrupvesnflatrmalarneitvezgrformuolamaz.zbuna uygunolmadgibi,biimideeitlievezgrleterstir. Smerlerdenyolakankartopu,nartopumuzgiderekbyd.Birokveri,GneyAmerikaveinrnekleride dahil,bumodeldenbeslendiinikantlamaktadr.phesizblgelerinmalzemeleriilebeslenerek.Amafikirve kurumolarakesinlenenrnekbykorandaSmerrahipdevletidir.Dolaylvedolayszbumodelintanrsalesin kaynaroloynadgenelbirbilimselkabuldr.Busrecibilimselverileredayalolarakincelemektarihilerin iidir.Bizimyapmamzgereken,iinesprisini,ruhunudoruokumakveaklamaktr.SmerveMsr'danbalayp

Hitit,Medya,ran,Hint,in,Grek,Roma,Aztekvedahaaltdzeyde,zamanvemekandaortayakandevletinilkel klecimodeli,byyenveoalanfamilyamisaliolgunlukaamasnafeodalformlavarr.Buaamayakadardoal toplumuntmzerrelerineszmayaalm,birokyenialanoluturmu,boyunedirmevesmrmeyigrkemlibir sanathalinegetirebilmitir.'Politikaveaskerliksanat'adaltndayaplan,aslndasistemliinsanldrme,bastrma vehertrsmrilerindekullanmasanatdr.Busanatnmeruiyettemelinihazrlarkenbavurulantemelsanatlar mitoloji,destanlar,ksmenkutsalkitaplarnierii,heykel,resimvemzikbataolmakzereeitlietkinliklerdir. phesizbusanatlarndouuklecisnfnyaratmdeildir.Amakarlarnaadapteetmedebykmaharet gsterdiklerideokiyibilinenbirgerektir:nsanzihniyetinitemeldendntrmesanat.Hemdeinsanlnbyk emekleriylebinlerceyldaoluturduubutemelmaddivemaneviyaamaralarnkullanarak.Klecisistemin olumluyaratckatksdeil,saptrmas,arpklatrmasszkonusudur.Buynlhemdeeitlikvezgrlkadna yaplanyanlyorumlaratekrardaolsanemledikkatekmek,herzamanyerinegetirilmesigerekenbirzgrlkve eitlikiinsanlkgrevidir. Feodaldevletaamasnakadargeldiimizde,devletkurumunanelerinsdrldnaksacadikkatekelim.Smer veMsrtanrkrallarlmlerindebinlercekadnveerkekhizmetiyisonrakiyaamlarndadakendilerinehizmet etsinlerdiyediridirikendileriylebirliktegmmlerdir.Herbirmezarlarnnyapmiinyzbinlerlmne altrlmtr.Birgrupiktidarevresiiincennettenbirkeyaplrken,gerisinesrdenbetermuamele yaplmtr.Kleliekarkanherklan,kabilegibisosyalyaplarimhaetmeyitemelsiyasetbellemilerdir.nsan kellesindenkalelervesurlarrmekanlbirisaylmtr.Hibirdoalyanolmayanplanlldrmesanatnilk defainsantoplumuiindeicatetmilerdir.Kadnlarnkafesetklmasnbaarylasalamlardr.ocuklarntm doalhayallerineketvurmulardr.zgrlkadnainsanlarllerin,dalarn,ormanlarnderinliklerindeyaamak zorundabrakmlardr.Kleleryalnzemekleriiledeil,tmbedenleriyleekonomikretimaralarna dntrlmtr.Analitikzekadanyalanadayalmuhteembirmitolojioluturmulardr.Efendilerinplakzoru vesmrsyetmiyormugibi,birderahiplerintanrlardnyasnnmanevibaskvesmrsninsanlk zihniyetinintemelinanveibadetesiyapmlardr.Ahlakvesanatnsreklikendileriniyceltmesini, gzelletirmesinitemelklmlardr.Doalevreyleinsantoplumunucanlevrenanlayyerine,canszve cezalandranyeraltvegktanrlaryladoldurmulardr.Efendilergrubuiinaslaktlkdnlmezken,dier gruplarsreklihastalkvealktankrlmlardr.Elencelerindebileinsanlarnldrlmesinedayaltrenleri, oyunlaresasalmlardr. Butablodahadaeitlendirilebilir.Amaklecidevletiniininbyledoldurulduutmanlarvekalntlaryla gzlernndevebilincimizdedir.stisnaszbyndenknetmzamanaralklarndaortayakanherdevlet eidibugeneltablonungerekleriniyapmaktanvekendincebireylerkatmaktangeridurmam,bunupolitikve askerisanatlarnngereisaymtr.YalnzRomaveBizansimparatorlarnnyaptklarsralansa,ortayakacak dehettablosunaortalamainsanvicdanveaklnndayanmasnnglklerinihatrlarsak,gerekbirazdaha aydnlatlmolur.KutsalKitapklecidevletolgusuna'Leviathan'derkendorubirtanmlamayapmtr. Devletinbutoplumsalbiimininzlmesininincelenmesikonumuzungereideildir.Fakatdtanhaladoal toplumzelliklerinitayanve'barbar'denilenkabilelerindirenmelerivesaldrmalarsonucugteniyice dtklerinibilmekteyiz.Kleciuygarlkmerkezleriolarakdoudain,Hintveran,batdaRomamparatorluklar; kuzeydeGermenler,Hunlarveskitler,gneydeAraplarveBerberilerbataolmakzere,eitliadlaraltndaki eitlikabilevekavimlerindirenmevesaldrlarylaeskibiimdevarlklarnsrdremezdurumasokulmulardr. Bugruplara'barbar'demekklecibirliteratrgereidir.zndezgrleveeitliedahayakngelimeleri yaratantemeldevrimciglerolarakadlandrmakdahagerekidir.Kabilevekavimeflerininkleciefendilere zenmeleriniesaskitledenayrdeerlendirmekbyknemtar.erdenisehristiyanlk,manizmveislambata olmakzere,arlklolarakyoksullaravezgrlekoanlaradayanandinselgnostikakmlarklecitoplum sisteminindibinioyupsrdrlemezliinisalamlardr.Buhareketlerinbilinlibirzgrlkeitlikakmna dayandnsylemekzorsada,zndekleciliktenkurtulmakistediklerikesindir.Kurtuluvekurtarcengzde kavramlardr.Hz.sa'nndierad'MesihKurtarc'dr.Mani'ninkendisitambirbar,okrenklilikhavarisidir. slamiyetkelimeolarak'barateslim'anlamnagelmektedir.Sisteminzlnderoloynayantemeltaleplerbar

vekurtuluolmaktadr.Formleeditarzlarnndiniolmasdneminzihniyetyapsndantrkanlmazdr.Bu yzdensnrlkurtuluavebarayolamalaranlalrbirhusustur. mparatorluklarnglgesindebyyenbugnostikdin,mezhepvefelsefeekollerininsistemdenhemzihniyet,hemde politikveaskeriyndenetkilenecekleriaktr.Birkezdahaklasikkleciliikurmayacaklardr.Onuiddetle lanetlemilerdir,iyicetanmaktadrlar.Fakatneyinaslkuracaklarndatamkestirememektedirler.Kaldki,kleci sistemisanatdzeyindebenimsemibirokkiilikbudinlerisiyasetenkabuledipkendimerutabanhaline getirmekteglkekmeyeceklerdir.NitekimBykKonstantinMS312'dehristiyanlkabultemelindeRoma'ya girecek,kendiniyeniimparatorilanedecekvebakentinidebugnkstanbul'atayacak,325ylndaise hristiyanlresmidinilanedecektir.yzylkleciliekarsavaandinklecisistemleuzlamayagirmitir. Mani'ninkendisiSasanihanedannnikincibykimparatoruahpur'unhimayesinegirecektir.Daharadikalolan Hz.Muhammedise,bykorandayahudivehristiyanteolojisiyleBizansvePersmparatorluklarnnmiras zerindekendisisteminitemellendirecektir.Tmkleliinklasiksisteminibilinliolarakkarlarnaalpmcadele edecekler,busistemiamagcgstereceklerdir.AmaiinegirdiklerigenelkalplarSmericadrahipdevlet kalbdr.Onubirazdahaesneterekinsanlkiinkatlanlabilirbiraracadntreceklerdir.Yoksadoaltoplumu yenikoullaraltndayenilemekakllarnabilegelmez.Hattabusistemiklecisistemdendahaok'putuluk'ad altndamahkumedeceklerdir.Buynleribilekarmzakacakyenidevletolgusununeskininbiimdeitirmi haliolduunugstermeyeyeterlidir.Doaltoplumadahayaknolanbarbartopluluklarnagelince,oktandrklelik sistemiilemerrefolmueflerivastasylaonlardakatlanlabilirbiryenidevletformunarazolmaktan kurtulamayacaklardr.nsanlktarihininkklbiraltstolusreciolanbudnemyaklakolarakMS5.ve6. yzyllardagerekleir.Benzerbirsre,M6.ve5.yzyllarndaklasikklezihniyetinekarBuda,Konfys, ZerdtveSokrates'inahlakvefelsefiklarndayaanacakt.SonucuGrek,Roma,ran,Hintveintoplumsal sistemlerindedahagelikinformlarngeliimgstermesiydi. Marksizmbutrtarihselgelimelerdebelirleyicirolretimaralarileilikilerineverir.Zihniyetsavamnatali birrolverir.Yineetnisitevedinselgruplarnmcadelesinegerekliarlvermez.Diyalektikyntemindogmatik yorumuolarak,buyaklamlarlatarihinkavranbtnlklolmaktanuzaktr.Toplumunzihniyetvesiyaset anlamnagelebilecekbykhareketlenmesinigrmedike,ekonomikyorumlagereinsnrlkavran kanlmazdr.Byktopluluklarnhareketlenmesinebiranlamvermedendeiimgcolarakteknieveretim yapsnaarlkvermek,farkndaolmadandevleterevesinemahkumolmayayolaar.Dinlerinveetnisitenin kabile,airetvekavimgereibykhareketlerinizmedentarihiyorumlamak,hemyntemhemdeierik olarakciddiyanllaravegzardetmelereyolaar.Marksistyntemleyaplantarihyorumlarnnksrolmasnda veyanlsonularayolamasndabugereinbykrolvardr.Gelenekselsttoplumunyceltilmesinedayanan idealizmiaalmderken,tersiolarakokdarsnfveekonomikyapzmilekabamateryalizmedlmtr. Aydnlatlmasgerekendierbirtarihseltoplumsalsorun,gemiinalmasndanneyinanlalmasgerektiine ilikindir.Doadadeiimilebiyolojidekievriminkantladgeliimyasas,birncekiolgununbir sonrasndakindedevamettiidir.rneinbirhidrojenatomuikiletiindehelyumolur.Hidrojenhelyumdadevam etmektedir.Eerhelyumatomuparalanrsahidrojentekraraakar.Fakathelyumbiimindeniteliksel deimedebugereklikbakabirolgudur.Biyolojidekihalkalarnststebinmesidebenzerbirsretir.Birnceki sonrakindemndemitir*.Toplumdadabunabenzerbirdeiimvardr.sttoplumaltnbarndatar.Fakattersi dorudeildir.Alttoplumstniermez.nkyeniolguyoktur.Dolaysylafeodaltoplumklecisistemin dtanveitengelensaldrlarsonucundayeniyklenimleralarakgelimesiyleekillenmektedir.Barndabirok klecisistemdeerinibarndrmaktadr.Eskibiimleriyleolduugibideil,yenideerlerlekurulansentezsonucu oluanyeniformlarolarakyaamaktadrlar.Ortadankalkmadeil,ekildeitirerekvarolmayadevam etmektedirler.NitekimRomaklecisistemi,barbarlarnvehristiyanlarntazekanylayenilenmegcbulabilmitir. Diyalektiidogmatizmebomadantarihselsreceuygulayarakdoruanlamayolamasancakbutarzda mmkndr. Doaltoplumakarzihniyetdnmderinleerekfeodaltoplumsistemindededevametmektedir.Analitikzeka yoluylabykalmlarsalanmtr.Hemdinihemfelsefidncebiimiyenitoplumunhakimzihniyetini

oluturmaktadr.Herikidncebiimieskitoplumundnenunsurlarndatekrarhakimiyetegemektedir.Nasl kiSmertoplumuneolitiktoplumundeerlerinikendiyenisistemindesentezlemise,feodaltoplumdahemeski sisteminiyaplarndakihemdedevrelerindekiezilensnflarladirenenetnisiteninmanevideerlerini sentezlemitir.Busretepratikakbelirleyicidir.Pratikbiranlamdazamannbirggibioluturucuvarldr. Zaman,oluanpratiktir.Zihniyetmitolojikzelliklerinidinivefelsefikavramlarlayenilemektedir.Ykselen imparatorlukgczayfvegszoktanryerine,evrenselgctemsiledenenbyktanryadorubirevrim biimindeyanstlmaktadr.Maddihayattaolupbitenlerzihniyettedekarlnbulmaktadr.Birbirinikarlkl glendirmevardr.Dinlerdeoktanrlnyerinitektanryabrakmasbusreleilgilidir.Binlerceyllkdevlet pratiiartktanrkralkavramnandrmtr.zellikleskenderilebalayanDouBatsentezibuanlamdanemli biraamadr.Aristozihniyetiileyetimiskendertanrkralfikrinintamamenfarkndadr.Bizzatkendisibufikrin yapaylnetrafndakiyazclarnahissettirmektedir.Bunamukabilotoritesinikorumakasndanyararlanmay srdrr,tanrsallnilanettirir.DirenenAtina'yabunuzorlakabulettirir.Romaimparatorlardnemindetanr krallkkltartksondneminiyaamaktadr.mparatorlarldndetanrkatnayceldidenilmeklefarknyava yavaaldgrlmektedir. Hz.sa'datanrsallkkavramnnlkarakteritarihtebykalkantlarayolamtr.sailebalayanzihniyet devrimibykbirgelimedir.Tanrkrallarileinsankrallardnemiarasndakibykgeisrecinitekil etmektedir.Ognedeinkrallarkendinitanrolaraksunarken,KudskrallnayknenHz.sadabuetkialtnda tanrnnkendisiolmasadaoluolarakhareketetmektedir.KutsalKitap'takitanrnnolukavramaslndaderin sosyolojikbiranlamasahiptir.Tanrolmakyerine,oluolmakyenibirgelimedir.Kutsalruh,tanrsoyuanlamna gelmektedir. DneminzihniyetyapsiindedoanHz.sa,zndebuyapdabirreformdenemesinegirimektedir.Dolaysyla hemRoma'nnhemdeYahudilerindinkltndefarkllamayayolamaktadr.HemYahudaKrall,hemdeRoma valisininibirliihalindeHz.sa'yarmhagermeleriyenikndevrimcizelliindenilerigelmektedir.O dneminbymyoksulveisizinsanktleleriylealtdzeydedinadamlarvedevletmemurlarsa'yailgi duymaktadrlar.ZatenHz.sa,birgndeortayakmyor.Dneminoknemli'Esseniler'tarikatileilikilidir. YinebirpeygamberolarakanlanHz.Yahya'nnelindenhalifeliialmtr.Yahya'nn,sa'nnarmha gerilmesindenncebakesilecektir.Budnemdeyounolarakisizveyoksulkitlesisreklibymektedir. Ksacasklecisisteminnemlibirkrizsreciyaanmaktadr.Hristiyanlkbiimindekizihniyetdevrimibirka yzyllkevriminsonucudur.Birneviyaknanmarksist,sosyaldemokratvesosyalisthareketinebenzemektedir. HristiyanlkRoma'nnizindeyryen,adetaonunglgesigibihareketedenbiryaylmgstermitir.Tarihinen kapsamlilkyoksullarpartisiolarakdadnlebilir.Etnisiteyideil,hmanizmiesasalmtr.Buynylede Romakozmopolitizminitakipetmitir.Romaimparatorlarnakarennemlidirenmeiddialar,imparatoruntanr olamayacasylemidir.Tanrbabavardr,Hz.saonunoludur.BucmledeRomaimparatorlukzihniyetinin zdrlmesiesastr.Grntekidinsavazndebirsiyasisavatr.lkbatahavariler,dahasonrabirokazizve azize,rahipverahibeninbykfedakarlklarylaRoma'nnmanevizihniyetifethedilir.BykKonstantin'lesiyasi fetihtamamlanr.Hristiyanlkartkyenidevletin,Bizans'nresmiideolojisidir.Batansonaokiddetlibir mezheplemekavgasyaamtr.Bugnmzdedehaladevamedenbirrekabettir.zndeisefarklsnflarve etnikyaplarnkarsavalarszkonusudur. Hristiyanlnmuseviliinbirmezhebiolarakgelitii,museviliindeSmerveMsrtanrkrallarnabakaldran peygambergeleneininglbirgeleneiolanbrahimpeygamberdenkaynakland,Hz.Musa'ylabirka getii,DavutveayagibibykhalkalardansonraHz.sa'ylaanlatldgibidevamettii,teolojideyounilenen birkonudur.Sonbirmezhebideislamolacaktr. Peygamberliklerzihniyetyanarbasmaklabirlikte,siyasitoplumyanlarglolanhareketlerdir.Arkaiktanr krallarkleliekardahayumuak,katlanlabilirbirsistemarayiindedirler.SmerveMsrmitolojilerinden iddetleetkilenmilerdir.Fakatmitolojilerinbirokkurgusunu,tanranlaynzamanndaetkisiylemodasgemi saymaktadrlar.Arkaikkleliinolduugibisrmesinikatlanlmazbulmaktadrlar.Ayrcatccarvezanaatkar oluumunanefesaldrmak,snfsalgelimelerinezerkbiralansalamakhedeflenmektedir.Bununiingerekli

ideolojikmalzemeyieskimitolojilerdebulmaktadrlar.ehrinaltkesimlerindengeldikleriiin,krsalalandakidoal toplumdayerbulmaktadrlar.Gnmznkkburjuvakesimlerinebenzemekteler.Kklbamszbir ideolojileri,yaplargereimmkndeildir.Eklektikbirideolojileriolacabeklenebilir.Birneviortasnf ideolojisidirkurguladklarzihniyet.Hemalthemsttabakadandevirmebirideolojiszkonusudur.Altsnfn, etnikgruplarneitlikvezgrlkkavramlarylastyneticisnfynetimkavramlarnekleyerekkendizihniyet sistemlerinigelenekselletirmiler,birfarklkltrhalinegetirmeyibaarmlardr. Geleneinislamversiyonuanalitikzekayadahaokyervermektedir.Kraltanriddiasndantmylekopulmutur. Hz.satanrnnoluolarakdeil,tanrelisibirpeygamberolaraktanmlanmaktadr.nsantanrayrmokgl veyetkincevurgulanmaktadr.KutsalKitapKuran'ntemeliddiasevrenseltanranlaydr.oksoyutbirtanr tasvirivardr.Birnevievreninenerjisiolarakalglanmaktadr.Fakatbukavramndaarbasanyntoplumsal gereklikleolanilgisidir.Merkezileenvesoyutlanandevletkavramnntekliiyleyenisoyuttanranlayarasnda skbirbavardr.'El'ingeliimi'allah'laenyetkinkonumaykselmitir.EsastaSmerteolojisiensonaamasna gelmitir.Mitolojikvarlklarolarakbalayantanrlarserveni,herbuyruukesinbiryasaolanallahnvarlyla sonaermitir.Hz.Muhammed'insonpeygamberkavramnabuhaliyleyaklaldndaanlalrnedenlerivardr. ArtkyenidinleriinSmermitolojisininkullanlamayacakkadariiboalmtr.Dneminmetafiziiartk gelitirilecektir.Artantoplumsalpratikdoaydahafazlatanm,doalsreleribilimselolaraktanmlamaya balamtr.Dolaysylafeodalsisteminzihniyetyapsartk'dnyaiiayr,diniiayr'noktasnesasalma noktasnagelmitir.Tanrnnyeryzelileri,glgesi,insanlnzihniyetinedahauygundur.nsandantanrya inandrmakzordur.Tanrnninsan,insanntanrolamayacabtngelikindinlerinvardbirsonutur.Doay izahtanrsalkavramlarladeil,aklkavramlarylagelitirilecektir.Dnyeviveahretselyaamiyiceayrtrlacaktr. Fakatyinedeinsanntmhareketlerinikontroleden,iyivektamellerekarlnverenbirtanranlayvarln glbiimdekorumaktadr.Aslndamerkezileensoyutdevletkurumununbiryansmastanrkavramylayouni iegeirilmitir. Hegel,19.yzylda"devlettanrnncisimlemiyeryzndekihalidir"derken,bugereidahaakdile getirmektedir.Kiiselkrallardaniyicekopupsoyutlaanveglmerkezibiryapyakavuandevletkavramileok tanrdantekleenveglmerkezibirkonumkazanantektanrldinanlaylararasndaskbirballkvardr. Gerekhristiyanlk,gerekislambuynyleaslndabirmerkezidevletteorisigelitirmektedir.NitekimdahaHz. Muhammed'insalndagelienislamdevletiilepapalntanrdevletibuteoriyipratikletirecektir. Feodalzihniyetindierbirokkonudakavramyenilemeleri,dogmalareskimitolojiveYunan,Zerdtfelsefeve ahlakileiiedir.nneklektizmidir.Cennetcehennemtasvirlerindenevrenanlayna,iyiktameldenmelek cinkurgularna,ibadetbiimlerindenhukukkurallarnakadartemelkaynaklarSmermitolojisi,Grekfelsefesive Zerdtzgrlkahlakdr.BuzihniyetyaklakMS4.yzyldan15.yzylakadarbaatideolojikroloynayacaktr. Temeluygarlkalanlarndahakimiyetinisrdrecektir.BataAvrupaolmakzeretmktalarayaylacaktr.Ancak 15.yzyldabalayanRnesansla,yenibirzihniyetdevrimininbalamasilegerilemesrecinegirilecektir.Fakatbu ortaazihniyetinintmylealdnsylemekmmkndeildir.BataOrtadouolmakzerevarlnbirok alandayenigrnmleraltndasrdrmeyealmaktadr. Feodaldevlettoplumununsiyasiveaskerikurumlamasdabenzerbirolgunluksrecinitemsiledecektir.Devlet kendindensondereceemindir.Tanrnnyeryzndekienkutsalvarldr.Askerlerideallahnsavalardr. Kutsallkmaskesiiyiceoturtulmaktadr.Birincikuvvetpolitik,ikincisidinitemsilci,ncsasker,drdncs brokrasidir.Devletintemelkurumlariyiceoturmutur.Hanedanlargelipgitmeklebirlikte,devletkurumsal deerindenbireyyitirmemektedir.Esasolanhanedanlardeilkurumlardr.Kiileriindeayndurumgeerlidir. Yeryzyinehkmranlarntanrtarafndanbalanmmlkleriolarakdnlmektedir.Kullarbunarza gstermeli,hattasreklikretmelidir.Savalarakutsallkyaftasgeirilmitir.Bu,tanrsaldzenadna yaplmaktadr.Eitlikvezgrle,insanlabirbtnolarakhitapedilmesineramen,ganimetveharatemel smrkurumlardr.Buynyleklasikkleliisrdrmektedir.Ordulardahadzenlivesrekliklnacakbiimde hazrlanmaktadr.Maiyetsavalndankurumolarakorduyaoktangeilmitir.Pers,HelenveRomaordu

sistemleriesasalnarak,ortaannicelvenitelolarakdahabykordularkurulmutur.Svariveklbudnemin ordusimgeleridir.valyelikkurumu,tmhametiyledneminiyaamaktadr. Brokrasikurumlamtr.Bakanlarvememurlarnstatsbelirlenmitir.Askeriveilmiyesnflarayrmlanmtr. Vergilersalamesaslarabalanmtr.Haberlemeistihbaratkurumolarakyaygnlamtr. Savalarbirretimbiimiolarakdnlmektedir.Fetihlernemlikarkaynaklardr.Yenitopraklarnfethi,yeni artkrnlerdemektir.Engldevlet,eniyisavaanvefethedendevlettir.Kanvesmrilebeslenmesnr tanmamaktadr.Allahadnasavaancakbtndnyannfethiyletamamlanabilir.Buiseevrenselvesonsuzcihat anlamnagelmektedir.Devletisisteminbundandahafazlaalmas,dolaysylaolgunlamasolamaz.Bymenin sonaamasnagelinmitir.Buise,devletkurumununtarihselsreiindeolgunlukaamasnaerimesidemektir.Bir sonrakisreancakkrizdurumuolabilir. Toplumsalyaamdakullukallahtangelendoalbirdurumsaylmaktadr.Kullukterimiyaamndoutanhalidir, sonradanolmabireydeil.nsanlarkulolarakdoarvelr.Kullukdndabakabiryaambiimidnlemez. Birallahvardr,birdekullar.Aradakimelekvepeygamberleremirlerigetirenelilerdir.Sosyolojidilineevirirsek, allahkurumsallamsoyutdevletotoritesinitemsiletmektedir.Meleklermemurlarordusunu,peygamberveba meleklerisebakanlar,stbrokrasiyisimgelemektedir.Toplumunynetiliikorkunbir'simgelersistemi'yle salanmaktadr.Grnrynetimlesimgeselynetimarasndaskbirilikivardr.Ynetiminsimgeselyanile somutyanarasndakibazmeden,salklbirtoplumkavraynaulalamaz.Toplumunplakynetimini anlamakistiyorsak,zerindekipanteontanrsistemiperdesinikaldrmakgerekir.Ozamangrlecektirki, binyllardrkutsallkadaltndabaskclarnvesmrclerinirkinvezalimyzgizlenmitir. Toplumsalkulluksadecesnfsalbirolgudeildir.Despotdndaodasistemintutsadrherkes,tmtoplumsal snfvetabakalarbalanmtr.Klecisistemdendahaderinlikligizlenmibirboyunedirmecilikdzenivardr. Yumuatma,sisteminderinlemesianlamnadagelmektedir.Toplumuntemelparadigmas,ncesivesonras olmayanbirkulluksistemidir.Ezeldenebedebuikikavramdahaokolgunlukdnemidevletineaittirkadar dzenolduugibisrecektir.mtihanvedeimeyeritednyayailikindir.Sistemesadecefiilikalkma biimindedeil,ruhenvefikrenkarolmakbileenbykgnahtr.Eniyikullukmutlakitaatetmesinibileniin erdemin,yetkinliintakendisidir.Doaltoplumdaveolumluhiyeraridnemindekikahramanlkalarnda topluluaeniyihizmetedenyaratclar,kullukandatanryaefendilerekarentehlikeli,gnahkarve cezalandrlmasgerekeneytanikiiliklerolaraklanetlenmektedir.eytanilikkavramolarakkleliireddedeninsan gruplariingelitirilmitir.Ortadoukkenlibukavram,sistemlebtnlemeyenhalkgruplariin kullanlmaktadr.BuyzdentektanrldinleregirmeyenKrtlerindoalyaamgeleneklerinebalkesimlerine 'eytanatapanlar'denilmektedir.BuKrtkesiminineytankutsamasoldukaanlamldr. Olgunlukdnemininkulluksisteminingzndednyaherangnahilenecekbiryerdir.Yaamdankanmak gerekir.Nekadaryaamakistersen,okadargnahagirersin.Hereyiylelmehazrlanmakenmkemmelyaam biimidir.Buyaklamdoayhiyaklalmamasgerekenbirlmaddesigibigrrken,peinenyaratcl imkanszlatrmtr.Canldoaanlaykullariindnlemez.Aslndabusistematiindouundadehetlibask vesmrizlerivardr.BugnbileOrtadoutoplumununkendinegelememesininentemelruhsalnedenidoayabu tryaklamdr.Bunakarlkefendilerdnyasiinyeryzndecennetiaratmayancvlcvlbirdnyavardr. Onlarveaynadlarrabtayantanrlarynetimkavramlargayethonutbirbiimdeyaamlarn'binbirgece masallarna'denkyaamaktadr.Binbirgecemasallarortaanolgundevletsistemininmitolojikanlatmdr. Kadnnkafestekidurumundasadecesesinvessngelitirilmesianlamndadeiikliklervardr.Kleliin inanlmazboyutlardaderinletirilipgizlenmesiszkonusudur.Ortaankadncinsiyetitoplumunikincibyk kltrelkrlmasnauratlmtr.Birincibykkltrelkrlmayklecidevletindouaamasndatanrananna tarkltrndegzlemlerken,olgunlaansisteminkadnaynelikkltrelkrlmasnMusa'nnablasMariam, Hz.sa'nnannesiMeryemveHz.Muhammet'ineiAyerneindearpcbirbiimdegzlemleyebiliriz.Artk hibirtanralkizikalmadgibi,eytanaenyaknbiryerolarakdnlmektedir.Enufakbiritirazonueytann

kendisiyapabilir.Ruhunuheraneytanasatabilir.Erkeibatankarabilir.Cadlktakidurumucayrcayr yaklmasngerektirmektedir.Kzocuklarnncanlgmlmeleri,cinselbatankarmalar,kalabalntalayarak ldrmesinekadargidebilenbirkatliamkltrszkonusudur.Toplumdaenderinlemiklelikdurumu binyllardanberiszleszlealtndankalklamazboyutlaravarmtr.Sisteminklelikdzeyigerektenkadn zmlenemedenanlalamaz.Hertarafnabalananhalkalar,balkparalar,sslenmeeyalarklelikkltrn yanstmaktadr.Diliadetakoparlmgibidncesizklnmtr.Kurubirana,erkeklerindiledikleribiimde kullanabilecekleribirtarladr.oktanzneolmaktankm,nesnehalinegelmitir.Doaltoplumuntanralndan eserkalmamtr.ocuklarn,genlerinbilgeyneticisikadndan,erkeklerinetrafndadndkadndaneserbile kalmamtr. ocukvegenlerindurumudadahaokkadnabenzemektedir.Genelkullukdzenidoalocuundahayedi yanabasmadanruhunuadetakesmitir.Delikanllkasisteminolaansteiticiyntemleriyledrtdrtlkbir uydukiilikretmektedir.Tmdavranlarncedenayarlanmtr.Kelimelerdzeyindebilezgrlk dnlemez. Birbtnolarakbudnemitoplumunruhen,fikrensilinmesiolarakdeerlendirebiliriz.Sadecesttoplumun'allah, nalvekl'sesleriylegmbrdeyensesivardr.Tmdestanlarnnldrmevefethetmezerinekuruludramatii vardr.Butablobelkiabartldr.Amadneminruhsalgereinizneuygunbiimdeyanstmaktadr.Arkaik kleliinyerinidahaoturaklklasikkleliksistemialmtr.Devletvetemsilettiitoplumenstaamasnda, olgunlukdnemindeyaamaktadr.Sistemeilikintmtemelkavramvekurumlaroluturulmutur.Cami,kiliseve havrahergnsisteminkutsamasnezanveanlarlailanetmektedir.Bundansonragelimegcgsterecek kapitalistdevlethernekadardahaglgibigrnsede,zndegenelkrizsrecinegirecektoplumunson aamasntekiledecektir.Bilindiizereengrkemlidnemlerinardlkrizlizlmelerdnemidir.Doannbu genelyasastoplumsalsreleriindefazlasylageerlidir. Dierbirkavramlatrmabiimiolarakortaa,serflik,kyvekentkavramlarnfazlakullanmadk.Snfsaltahlil denilenyntemvesonularbilindiiiintekrarlamadk.phesizbuyntemledebazgerekler belirginletirilebilir.Serf,kyl,tccar,kentli,zanaatkar,sanatvebilimleuraanlar,toplumuneitlikesimleri olarakkavramlatrlabilir.retimaracolaraktoprakvezerindekimlkiyetilikileri,gelienhukukkapsamlele alnmaygerektirebilir.Topranennemliretimaracolduu,kavgalarn,savalarntoprakfethiniesasald, ortasnfngkazand,toplumsalgelimelerdenemliroloynayabileceinemleilenmeyedeerdir.Fakat bizimamacmzdevletintoplubirtanmlanmasnesasaldiin,tabloyuilgilendirdiiynleriveanahatlaryla vermeyidahauygungrmektedir. Ortaaklecidevletsistemininzlneyolaanetkenleresasolarakierdendir.zlmesiiindtanyeni etniksaldrlara,itenyenidinlereihtiyayoktur.zlnpotansiyelleriierdeyeterincebirikmitir.Devlet snrlariinealnmetnisiteninstdzeyi,yeniykselenburjuvaortakesim,dinselmezheplerveayrkavimler adnabakaldrankesimlerolarak,mutlakdevletolarakdnlenmonariyebakaldracaktemelgtrler.Etnisite hareketininulusaldevlettalebiylekentinortasnfnn,zellikleticaretburjuvazisininulusalsnrlartalebi akarak,tarihinenbykdnmnoktalarndanolanulusaldevletivekapitalisttoplumudouracaktr.Yaklak MS15.yzyldangnmzekadargelienbusrestyaptoplumuolarakdevletinsonaamasntekiledecektir. Zihniyetvemadditekniktekigeliimdzeyi,artktoplumiindevlettarzenazndanarkaikveklasikbiimiyle rgtlenmeyigereksiz,ayakbabirkurumsalsreolarakirdeleyebilecektir.

EKapitalistdevletvetoplumUygarlnkrizi
Lenin,"genelbunalmdnemlerindetemelmeseledevletvedevrimdir"derkenhaklyd.Kendisindendorubir devletvetoplumtanmlamasbekleniyordu.20.yzyldatmezilenvesmrlenkesimlerbirpeygamberk gibiinanmlard.Dnceveeylemlerindedrstt.Yetenekliydi.Dorutanmlamayadaoldukayaknlamt.

FakatsihirlibirvarlkgibikendisinitanmlanmazklmayLenin'desrdrerekboakarmaybilenyinedevlet olmutur.Tmpeygamber,bilge,filozofvegnmznbilimadamlariindevletsanki'kuantumikilemi'gibibir durumsergilemitir."Olgununyerinibilirsenzamann,zamannbilirsenyerinibilemezsin"ikilemibu.Baz filozoflarbuna'belirsizlikilkesi'diyorlar.Engelimiduyarlkolarak'bilme'iinbirilkeolabilir.Bendeuna inanyorumveyabiliyorum:Bilmeanndaykenoluuyorsun.Yanibilmeyleolumaaynandaolduuiin,yarm bilmektenkurtulmaaresiniokuramamaramenbulamadm.Amabu,evreninmakrovemikrosnrlarnda cereyanedenbirikilemdir.Evreninenharikaoluumlarndakendinihissettirir. Devletinbuynlbirolguolduunainanmyorum.Engels'indahiyanesezdiigibi,'devlet'gngeldiindekrk malzemesigibitarihinpsepetineatlacakeskimzelikmalzemelerdenbakabireyolamaz.Tmtalihsizlik gereksahibininkimolduu,neredevenasloluturulduuzgereitamolarakbilinmediiiinvesahip olunduundaisebambakabirgerekliebrndndentranlalmaszoroluyor.Bylecesankibir'kuantum ikilemiymi'gibibirgrntyaratyor. Kapitalizmiyayoruz.KapitalizminmotorgcABDdedevletekreselaptakltmesavaamaktangeri durmuyor.BahsettiimizYzklerinEfendisi'ndeyzkyokedilirken,aslndabykengelhalinegelmiar iktidarabireletiriyapmoluyor.Amadnyaydevletolaraksarmaktandageridurmuyor.Demekki,sorunsallk tmiddetiylesttoplumuntepesindededevamediyor.Birervalilikgibiolmasgerekendierdevletlerindurumu herhaldedahaparlakzmlenmiolamaz.Devletkonusundareformdnmeyenhkmetyokgibidir.intuhaf, herreformbunalmdahadaiddetlendirmektenteyesonuvermiyor.SonOrtadoumacerasnndaamac'Byk OrtadouReformProjesi'dir.Tmdnyanngndeminde;amaalnanmesafeninileriyedorumugeriyedorumu olduu,zmmzmszlndahadaderinlemesimiolduutamkestirilemiyor. Kanmcatmbubelirlemelervebelirsizliklertemeldeaynsorundan,devletitanmlamayacesaretedemediimizden kaynaklanyor.Tanmgelitirmesigerekensosyalbilimcilerindurumuyldzhareketlerindeninsanlarnkaderini bilmeyealanSmerrahiplerindendahailerideildir.Yalnz20.yzylndehetbilanosutmtarihinsavave iddetbilanosundankatbekatfazlaiken,aslndasisteminbiryanrnolanszdebireyvergtterrizminedair ciltlerdolusuyalanretmektengeridurmuyorlar.Sankitmyaptklarrgtlenmiiddetolarakdevletin anlalmamasnsalamaktr.Eniyiniyetlilerinbiletanmlamadzeylerifilikllarylatarifetmektenteyegitmiyor. Yntemadaltndabtnlklolgusalgerekliiparamparaederektanmazhalegetirdiklerininfarknda deillermigibidurusergiliyorlar. inilginyan,devletindorutanmlanmamasdevletinbanadabelaolmugibidir.Kendinibazengizleyerek, bazenekiciklarak,oklukladakorkutarak,cezalandraraktannmazhalegetirendevlet,toplumsalbunalmn temelihalinegelmitir.Dnyannherkesindebunalmnbuniteliinigrmemekolasdeildir.Yalnzbana devletindoubeiiolanAaMezopotamya'dagncelolarakolupbitenlerbile,sankilanetlibirgemiten intikamalmaktadr.Ylannba,okuzunolankuyruunusrrgibidir.KutsalKitabndiliyle,Leviathandoduu yerdekuyruundansrarakbizzatkendisikendisininsonunugetirmesavanverirgibidir. Herbaskcvesmrctoplumsalsistemdeolduugibikapitalizmindouudadevletsizolmaz.Feodalsistemin dogmatizmidinselnitelikliydi.Arkaikkleliinisemitolojikti.Birindetanrbizzatkralvehanedannahsnda somutlamiken,dahasonrakindetanrkendinidevletinsoyutvarlndagrnmezklaraktemsilediyordu. nsanlnzihniyetalarbunugerektiriyordu. slamdinininzihniyetyapsnda,MS12.yzylnsonlarnageldiimizde,bilimvefelsefedinidogmatizmeyenik decekti.tihatkaplarresmenkapanp,dogmalarnkalplarcehaletalargibiOrtadoutoplumununzihniyetini epeevresaracakt.Avrupa'daiseMS12.yzyldanitibarendevirdikleriDouveGrekmirasylatarihselbir zihniyetdevriminintemelleriniatmayabalayacakt.Hristiyanlktmbastrmaynlerineramen,biryndende bilmemeraknkrklemektengerikalmayacakt.Doaltoplumunhalencanlolananvekalntlaryla hristiyanlnyorumaokakdogmalarnamakislammmetininkikadarzorolmayacaktr.Doaltoplumuntaze anlarnaslbirdnemRomamparatorluu'nayenikdmediyse,hristiyandogmatikliinedeyenikdmeyecek

vedoaanlayndakilmaddeanlaynakarcanl,umutverendoabaknaeriecektir.KapitalizminBat Avrupa'danedenbaaryaulatnadairoksaydateorivardr.Benimkanmcaentemelneden,dogmatizmin Ortadou'dakikadarkksalmamas,bunafrsatbulmamasdr.Engizisyonkesimicezalandrd:Bunlarheretikler (mezhepsapknlar),simyaclar(biliminncleri)vecadlard(bilgekadnartklar).nnvarldogmatizmin panzehiriydi.BinlercesiyaklankllerindenRnesanszihniyetidoacaktr. Zihniyetdevrimlerininenbyklerindenolanbusretenkapitalisttoplumsisteminindouukaderdeildi, kesinlikkapitalizmiiermiyordu.Fakatnasloldudabudevrimdenyararlanarakhakimsistemolabildi? Tarihtezihniyetdevrimleriyletoplumsalsistemlerarasndadzizgisel,kesinliklibalarkurmak,zerindenemle durmaygerektirenbirdnceveinantarzdr.Bu,KutsalKitap'taki'LevhiMahfuz'anlaynnbilimsel dnceyeyanstlmbiimidir.Halktabirince'yazlanbaagelir'dogmatikinancbutarznnekadar yaygnlatrldngstermektedir.Yapmayaaltmzzmlemelerdezenlevurguladmzhusus,bu anlaynhiyerarikdevletiiradeninynetimanlayylaolanbalantsdr.'Emir'dzeniniilahiyasaolarak toplumazmsetmeyiesasalanbiryaklamdr.Kanunveynetmeliktaslaolarakdnlmelidir.Binlerceyllk gelenekbundan'altnadan'balayp'maher've'cennetcehennem'lebitenizgiselbirgeliimmodelininortaya kmasnayolat.Kadercilikdncesidebuanlayngereidir.slamdnyasndaMutezilecilerleLevhi Mahfuzculararasndaalevlenenbirtartmadr.zgrtartmagereini,okseeneklizgriradetercihini anlamszklanbuanlayntemelidahaeskidir.Doasttanrlarntmolaylaryarattnaveynettiineinanlan mitolojikalarakadargider;felsefiidealizmledevameder.AvrupauygarlndaRnesanslabalaypgnmze kadarsrenbiimiisedzgselilerlemecibiranlaytr.Aydnlanmasrecinin'ilerlemeye'glimanyla, marksizmin'komnizmezorunlugidi'inancnnkkenideaslndabudogmatikdncetarznadayanr. Atomalt,yanikuantumfiziininkantladolgularbudncetarznngcnkrmtr.Doasalvetoplumsal gelimenindz,kesintisizbirizgihalindedeil,kaosaralnda,atomaltdnyasndazgrlkseeneiolanoklu tercihlereakbirgelimeninyaandgereienbykdncedevrimlerindenbiriolarakkarmzakyor. Aslndaatomaltfiziinegerekolmadanda,sezgiselvekurgusalyoldandabudncetarznaulaabiliriz.Tm olayveolgulardnyasndazgrterciheyerbrakanbirgelimegcolmazsa,ortayakansonusnrszevren doaeitliliiniizahedemeyiz.eitlilikzgrlkgerektirir.Dzizgiselyaklamaynl,dolaysyla seimsizliizorlar. Bubilimselfelsefidncetarzna,15.yzyldanitibarendahadahzlananvekapitalizminzaferiylesonulanan srecedahayaratcyaklammmknklmakiinbavuruyoruz.zcesikapitalizminzaferibirkader olmayabilirdi.Kapitalizminbaarsnnnedenlerinidahadoruyayakndeerlendirmekgerekir.Bizlerietkileyen marksizmin,kapitalizmiveondanncekisnfltoplumbiimlerini'tarihinzorunluilerlemehatt'olarakilanetmesi, farkndaolmayarak,inanlarveumutlarnnhilafna,karsndaoksavatkapitalizmeenbykkatks olmutur.Busavunmadadilegetirdiimdncelerinznde,"toplumsistemlerinde,marksizmdedahil,temel dncebiimlerininsylediigibibirzorunlulukilkesiyoktur"biimindebirkanmyatmaktadr.sttoplum biimlerineilikinolsun,devleteilikinolsundilegetirilen'zorunlugelime'iddialarbinlerceyldrsrpgelen resmipropagandalarnizinitamaktadr.Eskininkaderanlay,gnmzn'zorunlutoplumyasalar'adaltnda, bilimselbirklfaltndasrdrlmektedir. Toplumsaldnmdinamiklerifarklalmaktadr;sadecealtvestyaplaradayanlarakaklanamaz. Dnmlerokkarmaketkenleraltndagereklemektedir.zellikleadaaydnlarnbykksmnetkileyen diyalektikmateryalizmindogmatikyorumu,'reelsosyalizm'inzlndekantlandgibigerekikmam, umutbalayanlarndabykhayalkrklklarnayolamtr. Tarihseltoplumsistemlerinizorunluyasalarnsonucundanziyade,dnemlerinideolojik,politikveahlaki durularnnmcadeletarzylabantlandrmakdahazmleyicibiryaklamdr.nsanbireyivetoplumu olgularndayasallkhemokesnekhemdehzldnmsergileyebilmezelliklerinesahiptir.Fizik,kimyave biyolojiolgularndagzlemlenenkatyasallkancakfizik,kimyavebiyolojininsnrlarndageerlidir.Gerisini

insannbeyinyapsvetoplumolgusubelirler.Bunedenlerleinsanvetoplumukadercianlaylarabalamamak, zgrlemeansveolanaklarasndanbyknemtamaktadr.Gerekpeinnyarglar,gereksekadercisonulcu yarglarzgryaratmdinamiklerineketvurmaktadr.Sosyalbilimszkonusuolduunda,sylenenlerinbyk ksmnnhakimtoplumsalsistemlerinbinyllardanberiszlpgelmiveherdnemdefarklklflarabrnm olduunu,gnmzdedebilimcilikmaskesialtndatarafrolnoynadnherzamanveheryerdegznne getirmekgerekir. Buerevede15.yzyldanitibarenbykbirhzvederinlikkazananRnesanszihniyetdevrimiylekapitalist toplumilikisinideerlendirmekdahaaklaycolacaktr.BatAvrupatoplumundakiikizellikRnesans zihniyetinindouundaetkiliolmutur.Devletkltrnnzayflvedoaltoplumzihniyetinintazeanlar, yaratczgrdnceiinelverilikoullaroluturmutur.Hristiyanlnkatdogmalarbukoullar durduramamaktadr.HalSeferlerisonucundaOrtadou'dangelenbilgikltryle,GrekRomakltrnnbirleik etkisiaynkoullarlabtnleince,Hristiyandogmatizmininalmasimkandahilinegirmektedir.Hristiyanln 13.yzyldakimezheplemesrecidehembugelimelerinsonucu,hemnedeniolarakroloynamaktadr.Dominiken veFransiskenmezhepleridikkatedeergelimelerdir.slamdadabudnemdebenzermezhepsellemelerMutezile, rakiyumbastrlmtr. Corafikeiflerinsaladyenidnyagzlemlerininkatklardanemlidir.kiynlbugelimeler,yanidevlet kltrnnzayflvedoaltoplumanlarylaislamvehristiyanlnolumlumirasmusevilikdahakkbirkltr olaraketkilidirGrekRomakltrvecorafikeiflerinsenteziRnesanszihniyetinidourmaktadr.Rnesans insanlktarihininncbykanlamagcolarakdeerlendirebiliriz.lkiM4.000yllarndaZagrosToros sistemininikavisindezirveyeerienneolitikzihniyetaamasdr.nsanlnuygarlageiyapabilmesiiin gereklibtnteknikaygtlarnbuaamadaolutuunugryoruz.Tekerlek,dokuma,iftsrmealetleri,byk kyler,belirginleendiller,etnikyaplar,kahramanlkdestanlarkadnanannbykretkengcetrafnda harikalaryaratmaktadr.Tanradiniaslndabykbirzihniyetycelmesidir;kadnnretkenliininkutsanmasdr. Budnemdenkalmabtnbuluntularbugereidorulamaktadr.Halenyldzanlamnagelen'Star,'dnemina dourandilivekltrolanAryence'dekadntanraanlamnagelmektedir.AlanndiliolanKrte'debugnbile 'yaallah'anlamnagelen'yastar'nemibykbirhayreti,azametiveinangcnifadeetmektedir.Buokadar eskibiryaratmdrki,btnAryenkkenlidillerdevarlndeitirilmibiimdedeolsasrdrmektedir. Denilebilirki,dnyanncennetiilkinbukavisteyaratlmtr.nsanlkretimde,sosyalyaamdayzlerce'ilki' yaamaktadr.Odneminmzikkalplarvealetleri,halenenrperticivederindensarscetkileriniruhumuza sarmalamaktadrlar.BuralardanaaDicleFratveNil,Pencabvadilerineyaylnca,bukltrnSmerveMsr uygarlklarnayolatn,bylecezincirlemeuygarlkalarnbalattnyaplanaratrmalargstermektedir. kincibykzihniyetdnemiM600300yllarndaEgeDenizi'ninherikikysndagereklemitir.Kleci mitolojiyekarfelsefevebilimzihniyetininbyksramayaptbiraamadrbu.'Hikmetleryzyllar'da denilmektedir.OdneminBatAvrupa'saslndaBatAnadolu'dur.Dou'dakiuygarlkdalgasnnEgekylarndaki yanksdr.Avrupa'dahristiyanlnoynadrol,Hitit,Med,MsrveGirituygarlklarnnbirleikrol oynamaktadr.Buradadadevletgeleneininkklolmay,doaltoplumkltrnnglvarl,retkengzel corafya,harikuladedenizveadalarvarlyenizihniyetindouununetkinfaktrleridir.phesizekonomikolarak TroyakalntlarndananladmzbykDouBatticaretidenemlietkendir. BatAvrupaRnesansnntemelindenceliklebuikibykRnesansyatmaktadr.TorosZagroseteklerindeki RnesansanlamadanEgekylarndakiRnesans,bunudaanlamadanAvrupa'dakinianlayamayz.Dahada derinletirirsek,aynkavistenoluanneolitikAryendevrimi,kltrvedilininM50004000yllarndain'den Avrupa'ya,KuzeyAfrika'danKafkasya'yayaylmolmadan,bualanlardakineolitiktoplumlarladahasonraki uygarlklarnoluumunuanlayamayz.Tarihinbuynlzincirlemeaknanlamakbykzihniyetdevrimlerini, dinlerivetoplumsalyaplaranlamakasndanbyknemtar.Buhususlarununiinbelirtiyorum:Herbir AvrupalvetorunuiinuygarlkdeninceenokGrekRomaveRnesansaklnagelmektedir.Birdehristiyanlk. Halbukibualanlardakigelimelerbinlerceyllkuygarlkalarnndibinevuravura,etrafngeniletegenilete, nnaaaa,stnycelteycelteakankutsalrmannbirerdurandanibarettir.

Rnesanszihniyetininennemlizellikleriortaanyokettiiinsanruhunutekrarkazanma,alabildiinektlenen dnyaya,doayadn,dogmalardankopuveinsanaklnagvenitir.BilmetekelidahaSmerrahiplerindenberi devlettekelinealnarakglenmeninentemelaralarndanbiriklnmtr.Sadeceartrnler,gelikinretim aralardeil,enfaydalbilgivetayansahipleridehemendevletkurumunatanr.Yenibiliminzgralan yaratmasnaolanaktannmaz.zgrbilimalanyenibirtoplumdemektir.Klecidevletindoasgereibutr yaplanmalartehditolarakgrpsaldrmasylayaelegeirmesiyadayoketmesikanlmazdr. KiliseninbudnemdeEngizisyonudevreyesokmasanlamldr.Bireyruhkazanrkenzgrlemektedir.Dahaok mezhepsapknlolarakyarglananlar,dindogmatizminekarzgrdnenlerdir.Caddiyetabiredilenkadnlar hristiyanlamamkimlikleritadklariinyarglanmaktadr.Simyaclarisemevcutolandanfarklbilgiler aramaktadr.akmdadogmatizmdegedikaacakniteliktedir.Sanatakmlaryaamolancagzelliiile yanstrken,lmaddevedoazihniyetialmaktadr.Resim,mzik,mimari,edebiyathemierikhemdebiim olarakbireyruhunuyenidenekillendirmektedir.Yeniruhvedncekazananbireycvlcvlkabnasmayan insandemektir.Bubireylesadececorafyadeil,doadafethedilmeye(kazanlmaya)allmaktadr. Dnemaynzamandayenitopyalarntasarlanmasndatahrikedicidir.Eskielbiselereslmamaktadr.Fakatmaddi koullarelvermediindensadecesistemlitopyalarkurulmaktadr.Eskidnyannkasvetlihavasnabirdaha dnlmekistenilmiyor.Yenidnyannkapsnisenaslaacaklarntambilememektedirler. Buarayyenifelsefevebilimaraynazorlayacaktr.Eskidnyadannekadarkopuolsa,yenisineodenli almaktadr.Cusomusdindenfelsefeyealrken,Kopernikbilimseldevriminkapsnaralamaktadr.Descartes madderuhikilemiiletanryiekartrmadanfelsefidevrimintemeladmnatmaktadr.GalileoGalileibilime lysokarakzincirlemedevrimsrecineenglkatkyyapmaktadr.Newtonileevrentanrdanbamsz,kendi yasalariledevinebilmegcnkazanmaktadr.15.ve17.yzyllararasfelsefi,bilimselvesanatsaldevrimin kkletiidnemdir.Durmakbilmeyenengizisyonarknaramen,protestanlklakatkilisedogmatizminebirdarbe dahavurulacaktr.Dinbireyselinankonusundaserbestliekavuacaktr.Kilisedenkopuzndedevlet iktidarndankoputur.Katolikkilisesininhemkendisidevlettirhemdefeodaldevletisaran,koruyanenbyk zrhtr.Kilisesizdevletdnlemez.Kiliseesasndadevletadnasavamaktadr. Zihniyetdevrimininbireyizgrletirmesi,devletkulluununzlmesidir.Ayrmezhepgrnmndede gereklese,yklanfeodaldevletinmeruiyetidir.18.yzyldakigelimeRnesansnkitletemeliningenilemesidir. Zihniyetdevrimi,biravuinsannyenidnce,umutveruhuolmaktankm,kitleselbirtabankazanmtr.Tpk yenibirdingibihristiyanlk,mslmanlkkendikitlesinekavumutur.BatAvrupa'nnherlkesindebudenli zgrbirkitleninvarl,gerekkatolikkilise(ruhban)devleti,gerekkrallkdevletleriiinbykbirtehdittir.Artk engizisyonlabukitleninhakkndangelmekzordur.Savagereklidir.Yzyl,GlveOtuzYlSavalarbugerein ifadesidir.UyananAvrupauluslarkarsndayenikdecekolankatolikkilisesivekrallkrejimleriolacaktr.1640 ngiliz,1776Amerikan,1789FranszDevrimleriileulusalmezheplervedevletlerinzaferabalayacaktr. Devrimtanmlamalarnyenidengzdengeirmek,krizsrelerinidemokratikeilimlehinezmekasndan nemtamaktadr.Avrupadevrimlerinigenelolarak'burjuvadevrimleri'olarakdeerlendirmek,marksizmindar snfyaklamnnbirrndr;proletercilikyapalmdiyeadetaburjuvaziyesunulmubirhediyedir.Bunda phesizdiyalektikmateryalizmindogmatikyorumununbyketkisivardr.Bunutarihin'LevhiMahfuz'anlay iledzbirizgidekararlatrldgibigelitiinivarsayankaderciinancnyeniaatanmbiimiolarak deerlendirirsek,somutgereedahaokyaklamolabiliriz.Kendimindeyounetkisiniyaadmbu dogmatizmiamadan,gereinolaanstzenginieriinizmleyemeyiz. Hibirkapitalistsnfkitabnda,nengilizAmerikannedeFranszDevrimi'neilikinbirdnce,teoriveprogram yazlmaz.Budevrimlerderoloynayanlarkendileriniburjuvasnfnntemsilcisiolarakilanetmemilerdir.Bu devrimlerekatlankitlelerounluklayoksuldularvezgrlk,eitliktaleplerininekaryorlard.Dahanceki Rnesans,reformasyonveaydnlanmahareketiniburjuvasnfnnesasaldniddiaetmekbykabartmadr.Snf olarakburjuvaziykselirkentmabasolarakkaradayalsermayebirikimindenbakabireydnmyordu.

phesizkaragidenyolundevleterkiylebannbilincindeydi.ktidaretkilemekveelegeirmekiinaba iindeydi.Amaelindebirdevrimteorisivepratiibilezelanlamdayoktu.Devrimlerintemelindekiobjektif koullartarihinuzunbirevrimininrnyd.Sbjektifelerolarakdnrlervesiyasalaktivistlerinzelbir burjuvadevrimprogram,hattapartileriyoktu.Eilimhalindeydiler.Bazzenginlerdenhimayegryorlard, ounluudafeodalkarakterli,bilimvesanatailgisiolanzenginlerdi.nekarlantaleplergeneldehmanist, zgrveeitbirdnyazlemiydi. Yazlantmtopyalarkapitalizmeztt.Ohaldenasloldudabudnrlervemilitanlarburjuvasayld,devrimler deburjuvadevrimlerioldu?Burjuvazininsreiindeyenisnfolarakhakimolmakisteyenhergcnyaptn yaparak,iktidaryatamamenyaksmenelegeirerekbunubaardnbiliyoruz.Tmhiyerarikvedevleti glerin'politika'denilensanatngereklerinedayanarakbinlercekeziktidaragelipdtn,amabugaspnve smriinokelveriliaracnkesintisizvarlnsrdrdn,ensonykselenbenzergcndebakatrl davranmayacaniyibilmekgerekir.Devrimlerintmhalklarneseridir.Zamanzamanhalklarneylemineeski veyahiyerarikdevletiglerdekatlr.zellikledevriminzafergnlerindeokakllvegirikendirler.Ezilenlerin talepleriniistismaretmedeustadrlar.Btndevrimlerde,isterbaarlolsunisterolmasn,benzerabalarhieksik olmaz.rneinHz.saeyleminidnrken,Bizansmparatorluukurulsundiyednmyordu.zdede imparatorlukkltnekaryd.Amayolathareketenentrikacimparatorlarasahneolanbudevletformunaalet olmaktankurtulamad.Hz.MuhammeddnceveeylemiiledevirdiiMekkearistokrasininhemdeEhlibeyt'ini imhaederekimparatorlukkurmasnaEmevilerealetolmaktankurtulamad.HikimseHz.Muhammed'infeodal birimparatorlukplanladniddiaedemez.Benzeryzlercernekgsterilebilir."Ohaldehalklarnbaarlolduu hibirdevrimyoktur"denilebilir.Bukonuyubundansonrakiblmdedahakapsamlcaelealacazveolgunun farklzmlenmesigereiniaklayacaz.Sadecenehalklarnabasboagitmitirnedeiktidarsorunu zmlenmitirdiyeceiz.Busavunmannesasamacbukrdmkrmaktr.karlmasgerekenennemlibir dersde,tahakkmideolojisinindelinmesienserttoplumsalzrholduunubilmektir. Avrupadevrimlerininengenelzellikleriolan'zgrlk,kardelik,eitlik'gibitalepler,tahakkmevesmrgenlie karhiyerarininkuruluundanberiilerisrlentaleplerleaynzdedir.Devletiktidarnaslzincirinhalkalargibi geliimgstermise,halklarnbunakarhareketleridekendizgngeliimtarihinesahiptir.kidiyalektikolgu ilikiveelikileriilesreklietkileimierisindedir.Toplumsaldiyalektiinbuikileminitarihigeliimsrecinde zgnlklerivegenellikleriierisindegrmeden,soyutgenellemelerlebatadevrimsreleriolmakzeretemel toplumsaldnmlerikavramakokzordur. Avrupa'yazguygarlntemelformlarolanulusvekapitalisttoplumilikiiindeolmaklabirlikte,birbirlerini zorunluklmazlar.Ulusoluumuilekapitalisttoplumbiimlenmesifarklmantasahiptir.Ayndnemde ekillenmeleriaynmantasahipolduklarngstermez.Burjuvazininulusunndergcolarakkendinigstermesi ideolojik,politikveekonomikamalarileyakndanbalantldr.Bubalarideolojide'milliyetilik,'politikave ekonomide'liberalizm'dir.Herikisidehemdevletihemdehalketkilemekasndanidealsilahlardr;fiktif kurgusalolgulardrvepropagandaaralardr.Burjuvazininenokbuaralarlaiktidaraykseldiinive srdrdniyibilmekteyiz.Avrupa'yAvrupayapanRnesans,reformasyonveaydnlanmahareketlerindebu sloganaralarnnyerioksnrldr.19.ve20.yzyladorugeldiimizdeise,bunlarortalkaspkavuracaktr. Ezilen,smrlenkesimlerin'proletarya,komnizm'kavramlardabenzerbiimdekullanlacaktr.zgerei iktidarsanatndaaynbaarygsteremezler. unuzenlesylemekistiyorum:Toplumlarndnmlerindenemlikrlmaveyenidenyaplanmaanlarolan devrimler,19.ve20.yzylnsavesolmantkyaplarilegerekiolarakkavranamazlar.nsanlkadnabuen bykfedakarlkhareketlerinidorutanmlamakneminikorumaktadr.SovyetDevrimiurunamilyonlarnbyk fedakarln,zltarznavesonularnabakarakyenidentanmlamaihtiyacnnnekadarnemliolduu anlalrdr.Sonikiyzylnmodernlikadnaderyalarkadaracs,kan,iddetiortayaktktansonra,zellikleII. DnyaSava'nndehetiyleiktidar,iddetveideolojikkamuflajaralarsnrlolaraktartmagndeminegeldi.

Kapitalizmintemelsnfformuolanburjuvagerekliinibuerevedeanlamakgerekir.Baskcvesmrcyeni snfdemeklezgnbireyanlatlmyor;tmiktidarsnflarnnbirzelliidilegetiriliyor.Burjuvasnfnn zgnl;toplumsallakarbireycilii,analitikzekayazamikullanarak,toplumusaranahlakirgyhibir iktidargcnnyapamadkadarzmedekibaarsndadr.Doaltoplumdazlnnbalangcndatoplum aleyhinedeerbirikimineiddetlekaryd.Birikendeerlerienokdatan,endeerlibireysaylyordu.Birikimin tehlikesininfarkndayd.Hiyerariktoplumvedevletegeitensonrabirikimmmknolabildi.Budaancakzel iktidargcnnvarlylammknd.Birikimhembugcnkurulmasnahemdebugtarafndankullanlmasna yolaansrecibalatt.Zincirlemereaksiyonunmantbylevarlkbuldu.Enokdeerbiriktirenlerenokiktidar gcydler.Dahayakndanbakldnda,birikimbirnevitoplumdanhrszlkt.Deeritoplumsuzdnmek mmknolmadndanbubyleydi.Doaltoplumunalglamasdoruolmaklaentemelahlakilkesinidebelirlemi oluyordu.Mademkitmdeerlerinbelirleyicisitoplumdur,ohaldeonunrzasolmadankendikardnda bireyselvegrupsalbirikimlerolamaz. Aslndatmsavalardagrlen,talanveganimetbuanlaynsnfltoplumdakisoysuzlamasdr.ktidarsahipleri birbirlerinigszdrmekiindeerlerinbirikimindenyoksunlatrmaytemelilkeedinmilerdir.Gcntemel kaynakonusundayanlmazlar.Burjuvatipisnflamannprototipiolanzanaatkarvetccarkesimleriher uygarlnbandanberivarolmalarnaramen,heptehlikeligrlerekkontrolealnmlardr.Denetimleri srekliydivesksktalanauramaktankurtulamyorlard.Toprakmlkiyetinedayananklecivefeodaldevletgc, kleveserflerdndancbirkategorininoluumunahepkukuylabakarakdenetimlerinieksiketmemilerdir. Uygarlktarihikulsnfndanbakabiroluumudoayaaykrbuluyordu.Burjuvasnfgereinedayaluygarla kadarsrenbusistemdeoturmubirahlakvednyagrvardr.Savaveiktidarnoktemellikurallarvard. Kendiiindekurulandengebinlerceylsrdrlebilirnitelikteydi.Toplumuynetmedezorvehukukolmakla birlikte,snrlbiruygulamakapasitesinesahipti.Toplumuesastaahlakirgayaktatutuyordu.ktidargcnn ahlaksrekliandrmasnaramen,buzelliinikorumaybildi.Bundatoplumunhacmikarsndaaznlk konumudaelverilibirzeminsunuyordu. Burjuvasnfdouuilebirliktebubykdengeyiykt.Buhemiktidargc,hemsmrgcolaraktoplumun kaldramayacahacimdebirsnftr.ktidarvesmrsngerekletirmekiintmtoplumuistismaretmek zorundayd.Marksizminhaklolarakonusoniktidarvesmrcsnfolarakilanetmesibunedenleydi.Snf olarakgeliebilmesitoplumunsreklidatlmasndangeer.Bununiinenbatatemelkorunmargsolan ahlakntoptanyrtlmasgerekir.Temelindedoaltoplumuneitlikvezgrlkduygusuolanahlakyrtlp atlmadankapitalisttoplumoluamaz.Marks'nKomnistManifesto'daarpcolarakifadeettii"burjuvazieskiden kalmanevarsahepsinisildisprd"deerlendirmesidoruolmaklabirlikte,budevrimcibireylemdeil,ykcve toplumkartbireylemdir.Toplumusavunamazdurumagetirmekdevrimcibirhareketdeil,olsaolsainsanlk kartbirharekettir.Burjuvazininelindeiktidarvesmrgc,toplumunbarnaszmbirkanserhastaldr. Yaygnlaanbireyselkanser,AIDSvbhastalklarnbutoplumsalkanserlebantespitetmekiinbilimadam olmakgerekmiyor.Hobbes,kapitalisttoplumundoukoullarndaiktidar(devlet)ihtiyacntanmlarken,"insann birbirininkurduolmasnnlemek"olarakdeerlendirir.Butersindendorubirsaptamadr.Kapitalizm,insan insannkurduyapmakiiniktidarnkurar.Moderngereklikteinsansadecebirbirinindeil,tmdoannkurdu kesilmitir.Azamikarvebirikimpeindekoan,azgnlatrangolaniktidarakonduktansonra,busnfistismar iintoplumvedoaiindegeriyenebrakabilir? Marksizminoldukazmlediideer,kar,emek,paylam,emperyalizm,savagibikavramlarnkapitalizmdeki ilevinibuerevedeanlamakdahareticidir.Dinkitaplarndageenmahereyakn'deccalgelecek'tabiribusnf gerekliineoldukadenkgelmektedir.Hibirhakimtoplumsistemibudenlitoplumuntemellerinevedoal evresinekarbirsaldrvetahripgcolamamtr.Ulusalolgudanrkmilliyetiliivefaizmi,doayahakim olmaolgusundanekolojikfelaketi,karolgusundanmuazzamisizliidouranburjuvasnfgerekliiartkkendini yemeaamasndadr.Hergeengnznitelikleriniyitirerekyokolmaktadr.Kendisinekardevrimiproletarya deilkendisiyapmaktadr.Yenitoplumsalzamanbusnfsalgerekliinsrdrlemez,dolaysylazlmesi temelindeancakkendisinikurabilir.

Savunmamztezniteliindeolduundan,kapitalizminkendindenncekisistemlerikendinekatmas,devletlemesi, bilimvesanatiktidarabalamas,emperyalistlemesi,dengesizgelimesi,savamasbataolmakzere,temel sreleriilemepozisyonundadeildir.Herbiriayrkitaplarakonuolabilecekbusrelerintemelmantn iletmektirnemliolan. Snftanmmzbakaboyutlardadagelitirebiliriz.Reelsosyalizmizmesi,ulusalkurtuluhareketlerinive devletleriniyedekgchalinegetirebilmesi,sosyaldemokratlarkullanabilmesinemlibirilevdir.Bilimve teknolojideninsantoplumunaengereksizkonulardabilereklamlarlakendisinekarretmesi,sporvesanat etkinliklerinibiruyuturucurolndekullanabilmesi,proletaryaveaydnlarnkendineisyanckonumdankartarak kendineiiinyalvartmas,kutsallkadnanevarsahepsininiiniboaltmas,Rnesansncvlcvlcanldnya imgesininyerinirobotbaknaterketmesiyenihakimsnfgerekliimizinmaharetlerindendir. Kapitalizminiktidaryapsnatadyeniliklerinbandakurumsalniteliininderinliigelmektedir.Kiiye balanmiktidardaniktidarabalanmkiiler,partiler,hattatoplumlarsisteminegeilmitir.ktidarngrnmez, soyutniteliigelitirilmitir.Bundaideoloji,politikaveekonomikatlilevleresahiptir.Uluskavramndantretilen milliyetilikletmbirulusiktidarnkendisineaitolduunainandrlmtr.zndehibirzamaniktidarulusun olamaz.Heryerdeveherzamandaetnikgruplarn,hanedanlarn,uluslarnaznlkkesimiiktidarngereksahibidir. Fakatylebirsistemyaratlrki,enalttakiezilenekadarherbireybiranlamdakendiniiktidarsahibiklmak durumundadr.Enalttakibirailedeenyoksulbirkocakarskarsndakendini'kkimparator'rolnderahatlkla grebilir.Kardazincirlemetarzdaocuklarnakarburoloynar.Yaocuklar?Onlarbyrlerseaynsistemi oynamaktanbakaneyapabilirler?ktidarlamazincirininbylekurulmassisteminbirzelliidir. Partilerdebireygibiiktidaragrekurulmutur.Devletitopluma,toplumudevletetamaktemelilevdir.Toplumun kendisidevletinklnmtr.Devletengrnmeztanrgibitoplumunbana,hertarafnabinmitir.deolojinin yarattiktidarzihniyetibelkideenbykyalanlatrcdr.Politikasanatnnilevitoplumdabahsedilenkendini devletsahibisanma,hizmetgereineinandrma,zndepolitikdemagojininengelikininisunmaktr.Politikayle sanldgibiiktidarlamaaracdeildir.ktidarsavunma,yayma,kalclatrmaaracdr.Demokrasiyekar politikannrolzelliklebyledir.Politikasanatkadardemokrasiyiinkarettirenbakabirolgudanszetmek zordur.TaAtinadnemindenberipolitikanndemokrasinininkarolduubilinmektedir.Ekonomiherzamandan dahafazlaiktidarlabtnlemitir.Ekonomiynetimibirpolitikekonomidir.Ekonomisilahilehizaya getirilemeyecekbirbireyvegrubunolamayacabirayaanyor.Parannskemeyeceibirdeer,elde edemeyeceibirgyokturdeyimibuanengzdeslogandr. ktidarlamannzneilikintanmlamayulusdevleteilikindahadagelitirmekmmkndr.Ulusdevleteski alardankalmarahip,hanedan,dinidevletadlandrmalarnnadabiimidir.ktidarnznevurulan damgalardr.Kapitalizmingeliimaamasndaortakdilvegeleneklerleevrilibirsnr,idealbirikimiintercih edilencorafibyklklerdir.Kutsalvatananlaydeil,elverilikar,birikimalankavramesastr.Drakiplerine kapatlanbualansermayebirikiminigvenealmak,iktidarnglendirmekiinidealdir.Milliyetiliindouubu maddigelimeninsonucudur.Laikliklednyalamadinizihniyetingerilemesiyenibirideolojikrtyeihtiya gsterir.Milliyetiideolojiulusolgusuilebalantsnedeniylehzlgelimegsterir.zndeeskininetnikairet duygusunundahagelitirilmibirbiimiolarakdnlmesigerekenmilliyetilik,ortaketnikduyguvedininyerini tutanbirinanhizmetigsterir.erdefarkletnik,mezhep,dinvbideolojikunsurlar,dardanisedierbenzerolgu vetoplumsalsistemlerekarbaskvesmrbalatlnca,milliyetilikstrkanlaynabrnd.Birzamanlarn stndinanlayyerinistnulusrkabrakt.Bilimselzihniyetinaydnlatttoplumumilliyetiliktekrardingibi karartmayabalad.19.ve20.yzylnmilliyetilikleyklzihniyeti,kutsalsavaanlaygibitoplumlarhertr iddetvesavaakaldrmayaenelverilimeruiyetaracroloynad.17.ve18.yzyllarnaslyounluklauluslarn douyllarise,19.ve20.yzyllardamilliyetiliinahlanddnemoldu.DevletiktidarnnenzirvesineII. DnyaSava'ndaulaanmilliyetilika,yolatykmlakapitalizmingenelvesonulkrizinindebalangc oldu.Milliyetilikleinsanlnbiraradayryemeyeceianlald.Sisteminerkendenbunalmanagirmesi sadecegcnyitirmesianlamnagelmez.Dahakuraltanmaz,azgnlamatehlikesineyolaar.

1968bakaldrlarsisteminenkapsamleletirisidir.sterreelsosyalizmisterfaizmbiimindetotalbirotorite anlaynaerienkapitalizmsrdrlemezliinibylecekantlamoluyordu.Srdrlemezlik,krizdemektir. nsanlnyaadbudur.KaosdadiyebileceimizbusreRnesanstanfarkldr.Rnesansfeodaltoplumunun krizindenkiken,kapitalizmin1970'lerdeiinegirdiisrekaostur.Netryeniliklervefarkllklarnkacan verilecekmcadelelerinniteliivegcbelirleyecektir.Dikkatedilmesigereken,busrecintemeldnyagrne paradigmasnagetirdiideiimdir.Toplumuniyapsndakitmahlakideerlerinzl,milliyetiliintm zihniyetleridoldurmasvedardanekolojiktahribatnsonularrobotumsuaynlk,gri,zevksiz,umutsuz,inansz, amaszbirdnyagrnyaygnlatrr.Stres,hiddet,nefret,iddet,argdsellik,bireyselyalnzlk,toplumsal deersizlik,tamamenkarakilitlenmiilikimant,vefadanyoksunluk,hmanizmeilgiduymama,arbencillik, yaamngiderekkutsalanlamnyitirmesi,krizinhakimpsikolojisinivesosyalatmosferinioluturur.Kklyeni araylarancakbutrortamlardaboyverir.Bunalmnkalcniteliibunugerektirmektedir. Kapitalistiktidarnemperyalizmveulusal,snfsalbasksistemidnyanntmnkatlayacakbykletarihteilk defaular.galedilmedikyerkalmamtr.19.yzylnsonlarndabugereklikyaanr.Ulusal,snfsal,etnik, dini,cinsitemeldetahakkm,eritmevehattajenosittarihteenyaygnaamayaular.nsanlarnenokbirbirlerinin kurduolduuadr.mparatorlukpratiiasndanbakldndadaABDilesonulbiraamayagelinmitir.Son imparatorlukandayz.Teorikadanbuynetim,devletiktidarnnbirehir,birlke,birulussnrnama,tek kiideyounlamavesrekliyaylma,durdurulmavegerileme,yklaamalarbiimindecereyaneder.Toplum sistemineyerlemesizincirlemeetkiyaratr.Heryeniiktidardahancekininizlerizerindeimparatorlukolmaya zorlanr.M2350'lerdeyazltarihtebilebildiimizSmerlerdeAkadslalesindenbalayanbutarihselsreklilik, gnmzdeABDdevletindeBush'unslalesiiledevametmektedir.inilginci,ilkimparatorluundoduualanda sonimparatorlukatmahalindedir.Demekkiburadabitkilerinkendikklerizerindekurumailkesini dnebiliriz. mparatorlukgereindetambamszdevlet,ulus,toplumanlaynayeryoktur.Dahadorusutambamszlk idealizeedilebilir.Amaokenderuygulamazelliinesahiptir.Egemenrealite,hakimimparatorlukerevesinde bamllktr.Dzeylerfarklolabilir,amagereinhakimbiiminideitirmez.Yaklak4350yldrtoplumsal yaplarzerindeetkiliolanimparatorlukta,hegemondevletledolaylveyadolayszbamlsolanenyakn mttefikindenennemsizuydudevletinekadaririliufaklbirokiktidargrubumevcutsnrlariindebamllk halindedir.Enbamszgeinenulusdevletesasndaulustaaznlkandabugereklikdahadageerlidir. Hegemongtentambamszlk,milliyetiliinbirtoplumuetkileme,politikiddiasveoyunudur.Hegemon demekenglzihniyet,iktidar,sosyalveekonomikyapylaaskerigce,bilimvetekniesahipolmakdemektir. ABD'ninvarlbutanmadenkdtiingnmznbirincilhegemongcdr.Amasistemintmkrizinin, onunynetilitarznnvesonulannndaensorunlutaraflarndanbatagelenidir. Sistemintoplumsalzelliklerinienokdakadndazmlemeninreticideeriyksektir.Batansylenmesi gerekenbirhususda,herhangibirtoplumsalolguyukendibanasiyasal,toplumsal,ekonomik,kltrelvbayrmlar altndaincelemekciddisakncalarierir.Tarihselbirbtnlkhalindesreklioluumuyaayantoplumlarntmalt vestyapsistemleribirsaatinparalargibibtnhalindealr.Arparalarablmehastal,Bat bilimciliininolgubtnlnyitirmekzelliindenkaynaklanr.Bilimselolarakdagereinkavranmasn nemliorandazorlayanbuyaklamkullanrken,btnselliigzardetmemekoknemlidir. Kadnadetatmsisteminbirzetiolarakgrlmeliveylezmlenmelidir.Kapitalisttoplumnasltmeski istismarctoplumlarndevamvezirvesiise,kadndatmbusistemlerinkleletiricietkisininzirvesiniyaar.En eskiveenyounlamhiyerarikvedevletitoplumunbaskvesmrcenderesindebiimlenenkadn anlamadan,toplumudorutanmlayamayz.Etnik,ulusvesnfkleliinindoruanlalmasnnyolukadn tanmndangeer.Sosyalbiliminadetamzrakuvalasmazkenazckbilimkonusuyapmayaaltkadn konusundakiincelemeler20.yzylnsoneyreinemahsustur.Feministhareket,evre,savaveiktidarlarn korkunykmtarihveegemenliincinsiyetikarakterinidndrtmeyebalamtr.Buhususbile,enobjektif olmasgerekensosyalbilimlerdedahil,tmbilimselyapnncinsiyetikarakterinigsterir.Bilimcinsiyetidir.

Pozitifolarakkadnyorumlamaysonrakiblmebrakrken,kapitalizmingelenekselklelienegetirdiine bakalm.Kapitalizminenbatazgrlkgetirmesininsisteminznetersolduunuiyibelirlemeliyiz.Kapitalizm gelenekleriyrttiinkadnnetrafndakizincirlerdeparalanmtriddiasaldatcyanyksekbirarptmadr. Tahakkmcsistemlerinzgrlkleilikisi,nasldahakabaveinceyntemlerlesrdrlebilirbiimindedir.Adna okakdestandzlenkadnlaenkabaveirkinkleliemaruzkalankadnayndr.Kadnkafeseerkek hakimiyetindekievealnankanaryamisalidir.Belkisevimlidir,amatutsaktr.Kubrakldndanaslarkasna bakmadanuargiderse,eerkadnbirazbilinlenirvegideceizgrbiryeriolduunubilirse,kaamayacaev, saray,zenginlik,gveinsankiiliiyoktur.Hepsindenkamapotansiyelivardr.Hibirvarlkkadnkadar tutsaklazgrgelimeninobjektifvesbjektifkoullarnbastrmaveyoketmemahkumedilmemitir.Tm toplumsaltahlillerintutmamasnn,planveprogramlarnyrmemesinin,insanlkdgelimelerinortaya kmasnndakadnnklelikdzeyiylebalantsvardr.Bunedenlekadnzm,zgrlveeitlii salanmadan,hibirtoplumsalolgununyetkinzmvezgrlkeitliisalanamaz. Kapitalizminsistemeeklemesiileortayakankadngrnmnmetalatrmadzeyindegrmekgereedaha okyaklatrabilir.Klasikkleciliktekadnnpazarlardaenokalnpsatldniyibiliyoruz.Budurumcariyeler biimindefeodalkleliktedeyaygncasrdrlmtr.Buradasatlanbtnolarakkadndr.Balk,siyasirantbu ileminaileiinekadaryansmbiimleridir.Kapitalizmdeisekasapmisaligvdeparalaraayrlarakherksmna fiyatbimegibiunsurlareklenmitir.Sandantopuklarna,gsndenkalalarna,gbeindencinselorganna, omuzundandizlerine,belindenbaldrna,gzndendudaklarna,yanandanboynunaparalanpdeerbiilmeyen hibiryerikalmamgibidir.Neyazkkiruhuvarmyokmu,varsaneedersorusuaklagetirilmez.Beyincedeo ezeli'eksikakll'dr.zelvegenelevlerinzevkverenmetasdr.ocukmakinesidir.Enzorilevolanocuk dourmaemektensaylmaz.okzorbiriolanocukbytmeninhibircretiyoktur.Tmnemliekonomik, sosyal,siyasal,askerikurumlardayerinumunelikdeerindedir.Reklamlarnvazgeilmezmalzemesidir.Cinsiyetien okmetalatrlppiyasayasunulanyeganevarlktr.Enoksvgvedvgkonusuyaplandr.Akyalannaenok aletedilendir.Hereyinekarlandr.Kadncakonumasiinzgnbirdildeyim,sesdzenibiimlendirilen kimliktir.nsancaarkadalkyaplamayaninsandr.Endemeerkeinbileyanndasaldrduygusundan vazgeemediiinsandr.Hererkeinzerindekendiniimparatorsandnesnedirkadnartk. Tanmdahadazenginletirilebilir.inilginyan,bukadarolumsuzzellikleriylebezenenbirkimliekarerkek egementoplumunonunlarahatyaayabileceinisanmasdr.Demekki,okuysallambirklesaylmaktadr. Aslndaonurlubirerkekinsaniinbukadarolumsuzluargtlenenbirolguylaortaklaayaamakmthizorve alaltcdr.HernekadarEflatunkadndevletvetoplumdantmyledladiineletirilsede,yaklamndabu alaltczellikleretkindir.Birokfilozoftaolanbuhususudoruokumakgerekiyor.rneinNietzche'debu zelliklerleortakyaamakkiiyikesinliklebozar.Ohaldenedenkadndknltoplumlardaokgldr? nkbutoplumlardrlmtrdeondan,erkekdrlmtrdeondan.Bu,kleliingeikenzelliinden ilerigelmektedir.Bukadaryararlbirkle,kleliealtrlaninsanlariinelbetteenokarananortakolacaktr. Dolaysylabatrlankadn,batrlantoplumdur;drlenerkektir.Bylebaabyletarak.zcesikadnlkolgusu yetkinceaydnlatlmadan,doaltoplumunzgranakadnlilesnfluygarlnzgrbilinlikadnl btnletirilmeden,dengeliortakyaamarkadayaratlamaz.Bununebenzerierkeklikdeyenidenoluturulmadan bubirlikteliksalanamaz. Toplumsalalandakikapitalizminoluturma,ynetmetarznbirokolguda,zellikleerkekte,ailede,ite, memuriyette,yineeitim,salk,hukukvebenzeribirokalandagzlemleyebiliriz.Aileiinksabirtanmlama yaparsak,hiyerarikvedevletitoplumuntemelkurumuolanbuocaksisteminhcresi,enkkmolekldr. Tepedekiimparatorunailedekiyansmas'kkimparator'dur.Toplumdakikleliinyansdesastezgahtr. Ailedekikleliktoplumsalkleliintemelgvencesidir.Sistemadetahergn,hersaatailedeyeniden retilmektedir.Enarykndeaileekmektedir.Ailehiyerarikvedevletitoplumunuysaleeidir.Srekli binilebilir,kendinitatabilirsin.Geneldedalankapitalistsisteminenarpcizdmnailedeyanstmas aralarndakibuskbalantdandolaydr.

Kapitalizminekonomisidemeyepekgerekyoktur.Kapitalinkendisiekonomininzdr.Oesastaenistismarc, vahirekabetli,kariinhereyigzealabilensistemdir.Toplumunmetalatrlmayanhibirolgusuyoktur. Metalatrlantoplum,eldenkarlmakistenentoplumdur.Bylesibirtoplumyaammrndolduran,dolaysyla bitirilmesigerekenbirdzendir. Bilimvesanatlasistemkendimrnuzatmakiinolaanstabaiindedir.Sanldnnaksine,buababilimve sanat(teknikdahil)gelitirmekiindeildir.Bilimvesanatnolaanstgelimigcylekendibitmiliini srdrmekiindir.Yaamnnsonlarnagelmibirhastanniyiletirilmesiiintmbilimvetekniinimkanlarnn kullanldbirilgilenitarznandrmaktadr.Bilimvesanat,sistemlerinbusrelerinde,kaosundadahaok yenidenyaplanrveyeniyaanabilirsistemlerinoluturulmasndavazgeilmezbelirleyiciroloynar. Kapitalizmintarihtekiyeritahakkmcsistemlerinsonuncusuolmasndanilerigelir.Hiyerariktoplumdanberi gzenekleriolansistemin,Rnesansnatzgrlkortamndanyararlanarakbaatdurumagelmesi,tm potansiyelininaakmasndaberaberindegetirir.Hemierikhemdebiimynndendahafazlagelime aamasolasgrnmemektedir.Toplumvedoannistismaredilmedikyankalmamtr.Yaplanlarniceliksellii amamaktadr.Toplumunbukadararoynanmasnadayanmas,iddetinatomunpatlatlmasnakadarei grlmemiboyutlardakiuygulanmndanilerigelmektedir.Hibirsistemiddetvesavalabudenliiieyrr olmamtr.Toplumvebireyrodeoatnabinmimisalihareketetmektedir.lerlemeyok,sadeceinipkmavar. Bireydedemevcuthakimtoplumsalkoullarnalmamashalindeyenilikaray,umut,ynbulma,yaratc yetenekolmatkanmtr.Sistemindevletyurttalanlamveyapolarakzlhalindedir. BiimseladanABDnderliklikapitalizmiaacakyenitopraklarvetoplumlardnyamzdayoktur.Avrupa sisteminbyktahribatnnzeletirisisrecindedir.Sonunakadarylegitmekdurumundadr.LatinAmerika'da ikinciABDolmannnetarihselnetoplumsalkoullarmevcuttur.KaderleriABD'ninsonunabaldr.Afrikadaha geridenbenzerkonumdadr.Okyanuskylarnnbats,in,JaponyaenoksisteminsrdrlmesindeABD'ye yardmclkyapabilir.Yeniyaratcbirkapitalizmiinneiddianedeolanaklarvardr.Onuneniyiuygulayclar olabilirler.Rusya,Sovyetleryenilgiyistratejikolarakkabuletmi,ABDyardmlarylailerlemeyiyenipolitika olarakbenimsemidurumundadr. GeriyebelalOrtadoukalyor.Ortadou'nuncorafyavekltrilesisteminbabelasolmastesadfdeildir. Toplumunkkhcreleriburadadr.Uygarlkbalatclarvesrdrclerininkkleriburadadr.lahlarburaldr.Er geevlatbabaocanadnecek,evdekihesaplaryenidengrlecekti.ABD'ninmisyonunayararburol'Byk OrtadouProjesi'ileartkuygulamasafhasnagirmitir.Giderekyounlaacakilikiveelikilerkaostanneyin kacanbelirleyecektir.imdidensylenebilecekolan,Ortadou'dakigelimelerinsisteminsondanzle dorugitmesiyleilgiliolduudur.Onuniinoknemlivedoruzmlenmeyigerektirmektedir.elikilerin krlmanoktalar,kaosunyounlatalanlardr.Bualanlardaounluklayeniliklererahimgrevivebeiklikrol oynarlar.Smerrahiptapnaklarnnkalntlarndadahancedourduuuygarlnbusefermezarm hazrlanmaktadr?

II.Blm:Demokratikekolojiktoplum
AToplumdakomnalvedemokratikdeerlerintarihselz
Sosyalbiliminentemeleksikliklerindenbiri,tarihboyuncadoalndadiyalektikbirikilemiyaamasgereken hiyerarikvedevletbalamltoplumlarndierucunupartnerigstermemesidir.Sankitarihelikisiz,hakim toplumsalsisteminizgiselgeliimindenibarettir.Herolgusalgelimedegzlemlendiigibi,tarihboyunca hiyerarikvedevletlitoplumdazddrolndeolandoaltoplumsaldeerlerleelikihalindegeliir.Onunla beslenerekbyr,geliir,eitlenir.Doaltoplumungcnkmsememekgerekir.Butoplumanakkhcre rolndedir.Naslkikkhcredendiertmdokuhcreleridoarsa,doaltoplumdandadokusuniteliindeki kurumlardoar.Yinenasldokulardanorganvesistemlerdoarsa,doaltoplumunilkelkurumlarndanilkel hiyerarikkurumlardadiergelimiorganlarvetoplumsalsistemleridoar.Doaltoplumbastrlabilir,geriletilip

kstrlabilir,amaaslayokedilemez.nkozamantoplumolmaktanklr.Sosyalbiliminbutespitiyapamamas bykeksikliktir.Hiyerarivedevletibesleyen,doaltoplumlarnmilyonyllaradayananoluumgereidir. Diyalektikikilembakanasldoabilir?Toplumsalanalizleridarsnfsalveyaekonomikaralarlayapmak,gerein asli,temelesinibatanitibarendtabrakmakdemektir.Bubykhata,yanlgveyanlyaplmtr.Hele marksizmgibiiddialbiryaklamnkomnaldedikleridoaltoplumusankimrbinlerceylncebitmi,yok olmubirsistemgibialglamalarbuolumsuzluudahaokkrklemitir. Doaltoplumhibirzamanbitmedi.Ztlarnbeslemesineramentkenmedi.Kendinihepvaredebildi.Etnisite, kleveserflerindayanaklarolarak,iisnflamasnnalmasveyenitoplumunykseldiizeminolarak,ldeki veormandakigebetoplumolarak,zgrkylveanavarlklaileolarak,tmtahriplereramentoplumun yaayanahlakolarakvarlnhieksiketmedi.Sanldnnaksinetoplumunilerleticimotorusadecedarsnf mcadelesideil,komnaltoplumsaldeerlerinbykdirenmesidir.Snfmcadelesiniinkaretmekdoruolmaz. Osadecetarihindinamiklerindenbiridir.Baatroloynayan,hepgezginorman,da,lgebesidir.Formolarak yaadklaretnisitekabile,airet,halkhareketleridir.Etnisiteninbinlerceyldrhertramanszsaldrlaravedoal zorluklaradayanarakayaktakalmagcdr.Yarattklardirenmekltr,destanlar,dilleri,saf,soyluinsani deerleri,ahlaklardr. Kapitalizminkrizindenhangisistemlerinkabileceienoktartlansorunlardr.I.DnyaSavasonrasndada krizyaand.BolevikDevrimi,Lenin'inbuynlzmlemesineyakndanbaldr.kincibykdnyasava krizinbitmediivesrekliliikarakteriniyanstyordu.Kapitalizmkendinitoparlad.kincibykbilimselteknik devrimleoldukasramadayapt.Ksasrelibuklar,sistemdekikrizatlanndallanmasnengelleyemedi. 1970'lersonras,Sovyetlerinzlylebirliktesistemkrizihafifletmekuradakalsn,dahadaarlat.Sovyet deneyimininobjektifolaraksisteminyknhafiflettiikantlanmt. Busretekrizzmlerininsistemkartlarylaneoliberalyorumlartekrarcanland.Neoliberalizmgerekten gemiinbirkarikatrm?Yoksaiddiaettiigibi'kresellik'adaltndagerekbiryenilikmi?Butartmatm hzylasrerken,reelsosyalizmkrizininardndanhalklarnalternatifidahadakendinidayatt.SisteminABD,AB, Japonyaarasndakigerilimi,kuzeygneyatmasveartantoplumsalkutuplamalarnereyegtryordu?evre, feminizmvekltrelarlklakmlar,yeniaktrlerolarakdevreyegiriyordu.nsanhaklarvesiviltoplumun zmleyicideeridahadaartyordu.Solhabirekendiniyenilemeabasndayd.BiryandanDavosZenginler Kulbtartmalar,dieryandanPortoAllegreFakirlerKulbtartmalarnaslbirdnyangryordu? Tartmalarnsdzeyignkurtarmaktanteyegitmiyordu.Sistematik,teorikngrherikitaraftadaeksikti. Program,planlhareketsnrlyd.zcesitoplumunzgrlkeitlikyanllarnnkrizdenbaarlkiinnebilgi nedeyaplanmalaryeterlilikgsteriyordu.Moderntarihinemekilervehalklaradnayaad1848,1871,1917 devrimleribataolmakzere,oksaydadevrimdalgalarnkendisularnaekebilenliberalizminbirdaha neoliberalizmadndakiszdeyenisularndaboulmakistenmiyorsa,buseferbenzerhatalaradlmemeliydi. Gerekliolandorubilgigcvetoplumunyenidenyaplanmas,baarlformlarnbulabilmesiydi.zellikle elikilerinhergeengnyounlat,krizlerveatmalarnlgncayaandOrtadou'da,halklarnseenei anlambulabilmeliveyapsallaydnlanmalyd.11Eyllkrizidenenveenderinkomplosalnitelikarzedenyeni ABDhamlesinehalklarkendiseeneklerinihazrtutmalydlar.ylebirseeneklerdemetiki,birdahakkl yanlgyadmesinler.Sisteminrmyaplarnayamaolmasnlar.Tarihmtevaz,amaciddiyanltmayanyant bekliyordu.Denenmi,umutvermeyentekrarlarakaplarniyicekapatyordu. Busavunmamdauzunsrecevabnaradmbusorularayantbulmaytemelgrevbildim.Hemmutlakalayk olunmasgereken,yetkinveuygulanabilirzmbekleyenKrthalknnaryaamgerekleri,hemdenclk etmeklekendinisorumlututanPKKhareketininyaadsorunlar,baarlzmiinanlamgcnveyapsal aralarbulmamgerekliklyordu.Busorumluluukendimdebulurken,halkmznahsndaulustesitm halklarnseeneiadnahareketetmegereinintamamenfarkndaym.Eskinindar'yurtseverlikve enternasyonalizm'anlaynaanbirhmanizmvedoaevrenbakntmyaklamlarmntemelinealdm. Demokratikveekolojiktoplumzerindedncelerbuamalatartmavedeerlendirmeleresunuldu.

ncelikleyantlanmasgerekenbatagelensoru,teorikerevemizinnaslolmasgerektiineilikindir.Teorisiz olmaknaslbirsonudourur?Eksikveyanlteorilernereyegtrr?Yetkinveamacauygunteorikbirerevenin zelliklerinelerolmaldr? Modadeyimolmaklabirlikte,zndedoruolan'bilgitoplumu'andayaadmzsylenir.Budeyimle kastedilen,gereklibilgigcolmadan,deiltoplumsaldnmgibianlamveyaplanmasorunlarkapsamlolan olgular,sradanolgularnbilezmveynetimigtr.Elyordamylazmeye,yrmeyealmannsonucuise ounluklahsrandr.ansabalbirbaariseergesahibiniyenilgiyegtrmeriskiniherzamantar. Allageldikyry,yaamisegerekyaamngiderekanlamyitimidir.Gerekyaamsadeceyrydeil, ivmeliyrytr. Dolaysylakriztoplumlarnda,yetkinveamacauygunteorikperspektiftarafndanaydnlatlpynlendirilmeden, temeldnmabalarnnboakmasveterssonuvermesiglolaslktr.Tarihinbutrdnemlerindebyk dnceyounluklarnatankolmamzyaanangereinbutrzelliindenilerigelir.Uygarlklarnortayak, yenisistemlerinoluumuncesivesonrasndabykdnceveinanekollerinetankolmamzyineayn nedenledir. 20.yzylnmuhalifgeleneinedamgasnvuranmarksizmleninizmolduuiin,skazerindedurmamzgerekir. ahsendebizienoketkileyenbuanlayntemelyanlnbulmadanyolalnamayaca,zerinden70yl gemedendeanlalmalyd. Demokratikveekolojiktoplumolarakkavramsallatrmayaaltmsistemanlaym,temelolarakdevletiktidar dndaoluturmayteorikyaklammnzolarakkoyuyorum.Sadecekapitalistsisteminiktidaranlaydnda deil,tmdevletlitoplumlardakiklasikhiyerarikdevletiktidarlarnndndazmaramak,teorikperspektifimin zdr.Sanldnnaksinebuyaklamntopikdeil,sonderecetoplumsalgerekliebalbirteorikyaklam olmasnmcadeleminennemlikazanmolarakgryorum.Kiiselvetoplumsaltemeliminbenimteorikgce ulamamdarololmaklabirlikte,esasetkentarihseltoplumutmsistematikyapsiindeanlayabilmemdir. Anlayabilmeninaltndaise,yaadmmcadeleninzelliklerivesorumluluksahibiolmaybaarabilmem yatmaktadr.Bykdinlerinvednceekollerininoluumundaonlarcaylsreninzivalar,zindanlar,ihanetlerve aclarnyeritartmaszdr.Doaltoplumdeerlerinin,etnisitenin,yoksullarnvarlksavalardabudnce yapsndavazgeilmezyeresahiptir.Tarihisiyasaliktidarnetrafndakinemliolaylarnkroniiolarakkavramann tarihseltemelimizolamayacaaktr.Ancaksisteminbtnlklkavranmasvedersalnmasndadeeriolabilir. Esasalmamzgerekentarih,hiyerarikvesnfltoplumsalgelimedeztkutbuyaayanlarntarihidir.Tmresmi siyasitarihlerbutarihinvarlndanyahibahsetmezleryadabiranarigrubu,hikmetiolmayankalabalklar, amalariinheristismaralayksrlerolarakgrrler.Kuru,soyut,idealistolduukadarzalimceduygusalbir anlaytrbutarih.Tarihimiz,doaltoplumdanbalayphiyerariyevesiyasaliktidarakarduranetnisite,snf, cinsiyetmahkumlarnnhertrdnceveeylemlerinedayanarakanlambulabilir. Teorimizintarihseltemelinibyletanmlarken,diernemliboyututoplumdakibilmegcnnenstsnrn kapsamasgereidir.Dorutarihanlaymzbilmeninenstsnrlarylabtnletiremezsek,geleceeilikin anlamagcmzveyaplanmatarzmzyetkincebelirleyemeyiz.Tmsisteminbilmekapasitesinibilmenin ufkunaalamayanbirteorinineksikolduunuvekartteorilerinufkuiindeerimektenkurtulamayacantemel ideolojikmcadelegereiolarakanlamalyz. Demokratikveekolojiktoplumsistemineilikinteorikereveninbylekonulmasilkadmdr.ininekadar doldururvepratiinigelitirirsek,geliecekolansistemokadardahazgrveeitolacaktr.ngrlebilirki,bu ynlgelienbirsistemneeskininhiyerarikveklasikdevletisistemidirnedeyenik,ezilipsmrlentoplumun klecisistemidir.Doaylasrdrlebilirdiyalektikilikiyikurmu,kendiiindetahakkmedayanmayan,ortak yarardorudandemokrasiylebelirleyenahlakibirsistemdir.

Toplumsalvarlnoluumundakikomnalnitelik,biimedeilzeilikinbirhusustur.Toplumunancakkomnal tarzdavarlnsrdrebileceinikantlar.Komnalniteliinyitirilmesitoplumolmaktankmaklazdetir. Komnaldeerlerinaleyhindekihergelimetoplumdanbirtakmdeerlerinkaybanlamnadagelir.Ohalde komnhalindekiyaamtemelyaambiimiolarakdeerlendirmekgerekidir.nsantrvarlnbuyaam biimiolmadansrdremez.Bugereiuyanlkanlarnanlalmasiinsrarlavurguluyoruz:Uygarlk syleminegretoplumuyaatan,yceltenhiyerariveiktidardeerlidir.Gerisigdlmesigerekensrdr. Denebilirki,buanlayeneskiolduukadarzihinlerienokigaledenilkbykvesistematikyalandr.Toplumbu ideayainandrldka,aleyhineolansrecidemerulatrmolmaktadr.Buylesineglbirideadrki, gnmzdedebunakanmayanneredeyseyokgibidir.Komnaldzenintoplumunvarolutarzolmasnaramen, yaatanveyceltendeerinhiyerarikveiktidargcnemaledilmesi,zlmesigerekenelikilerinbanda gelmektedir.Toplumsaltarihinarptlmasnsalayanbusylemtarih,edebiyatvepolitikabataolmakzeretm styapnndatemelanlaynormuoluyor.Sonundatoplumungerekvarolutarzdilsiz,sylemsizbirnesneye dnyor. lkeltopluma'ilkel'demektenkurtulmadka,sosyalbiliminbtntespitleriyanlzerinebinaedilmekten kurtulamaz.Kkhcrebenzetmesineyinebavurmalyz.Tmeitlilikkazananhcreleregreanahcreilkel olabilir.Amabuilkellik,gerilik,anmasgerekenanlamdabirilkellikolmayp,ilke,esasanlamndabirilkelliktir. Komnaltoplumdeerlerinebuynlbakmadka,diertmkurumlarnnanalizikksz,kendibanaciddianlam yoksunluuiindedeerlendirilecektir. Demekkitoplumsalmcadeledetutarlolmakistiyorsak,ncelikletoplumunvarolmatarznasayglolmalve gerekibakmalyz.Enradikaladatoplumcularnsadecezmlemelerindedeilpratiklerindede komnalliktenkavar.Kendisizel,dncesikomnaldemekbiraldatmacadr.Bu,kapitalistsistemintoplumu ahlaktanyoksunbrakmasnnbirsonucudur.Neredeyse20.yzylnsonlarnakadaretnisit,kabile,airet,halk sosyalbilimindndagibigrnd.Enazsiyasaliktidarkadaretnisiteyedeervermeden,toplumsalsorunlara anlamvermekvedoruzmleregitmekolasdeildir.Komnalznformuenyounlukluolaraketnisitedeifade bulur.Etnisiteyiortadankaldrdmzdatoplumdangeriyenekalr?Dahadnekadarmarksizmdedahiltmada dnceekollerietnisiteyiileviolmayan,arkaikbirformolarakdeerlendiriyorlard.Komnalzdahadaireti, geriliezgbirnitelikgibiyanstlyordu.Bireyciliknekadarnekarsa,toplumsaldeerlerehakimolursao denlinemli,onurlusaylroldu.Sosyalbilimcilerrahipleregreokolumsuzdurlarderken,oknemlibir husustanbahsediyoruz.Toplumunndegelenuurlusuolarakrahip,dnpinandgibitoplumlatoplumiin yaar.Bilgisinindoruluutemelkstasdeildir.Toplumunkomnalliineballesaskstastr.'Sosyalbilimci' ise,bilgisinindoruluuneolursaolsun,toplumsalkomnalliiesasalmaz.Birteknikelemangibiyaklar.Felaket debylebalar.Geneldetmbilimciler,zeldesosyalbilimcilertoplumkomnalliininkutsallntanyp lmnebalkalmadka,haklolarak'bykahlakszlarsnf'olarakadlandrlmaktankurtulamayacaklardr. Toplumkomnalliinebalolunsayd,nesavaveiktidarnedesmrveistismaryaananboyutlaragelirdi. Atombombasnhangitoplumsallklaizahedebiliriz? Komnaltoplumunenkritikgelimeaamas,hiyerarikyapsallamayauradeiktir.Birikentoplumsaltecrbe anlamzenginliine,buradandadile,simgelemeyedorubirseyirizler.Totemikdinlebusrekutsanr.Dinin nemi,toplumunkendineilikinilkkimlikrolnoynamasndanilerigelir.Bu,ilkelbilinhalidir.Bilincinbu biimindekikutsall,toplumsalyaamnbizzatkendisindenilerigelmektedir.Hayvansprimatyaamdankopu, ilknemlianlamfarkndaberaberindegetirir.Farknyeniliisarscdr.lkolmazelliklerinibarnda tamaktadr.Toplumsalpratiknemlitmadmlarndaheyecanvericigelimelereyolamaktadr.Budurumartan bilintir.Bilindillendirmeyi,dildeadlandrmay,adlandrmaisesimgeletirmeyiierensretir.Bilinsreci pratikretkenlikiinhayatinemesahiptir.Onsuzayaktadurmakgiderekzorlar.Bilinsizyaamannkalitesizlii anndaanlalr.Kalite,nitelikselgelime,bilinfarkllamasylaatbagider.Dinolgusutmnemvekutsalln yaamnbukritikdevresindenalmakta,kendiiindebatanitibarenbirelikiyibarndrmaktadr.lk toplumsallamannbilin,kimlikifadesiolduuiinonsuzyaamzordur.Dieryandankutsalla,tabusallael srmeme,dokunmama,yasakalanilikinbirdizikuralberaberindetadiinileriyeyneliktutucudur.Yeni bilinunsurlarnakapaldr.Buzelliiylegelimeyeketvurur.Bundandadahabalangcndanitibarenokdinlilik

zorunluhalegelir.okdinlilik,oktanrlkbilinfarknnartmnifadeeder.Olumludur.Dindebalangtakiher eyiruhlarlaanimizmizahetmetoplumsalparadigmann,doalbakasnnbirsonucudur.Olumludur.Giderek enbykruh,oradantanrsallageitoplumunzgnlk,kimlikkazanmadakiyounlamasnn simgeletirilmesidir.Tanrilkbatatopluluunkendisidir. Hz.brahim'intanresinindekiykilgintir.Bilindiizere,Hz.brahim;Nemrut,BabilAsurtanrkrallar panteonunatanrsalgrupbakaldrmakveputkrmaklatarihinenetkileyicizihniyetdevrimlerindenbirine nderlikeder.FakatnderikonumundaolduubranibrankelimesidahasonraMsrsrecinde'tozluinsanlar' anlamndataklanbirlakabnkalntsdrkabilesibirgnbiletanrszolamaz.Butanrdahailkeldnemintotemi deolamaz.nkputuluadevrimselbirbakaldryaplmtr.Yeniimgeyiyaratmaisegtr.Yenibiranlam zenginliinigerektirmektedir.zcesiradikalbirdindeiikliinigerektirmektedir.Mutlakadnemindinsel,tanrsal sistemindenetkilenecektir.Amayeniliedezorunlulukvekendisiyletadzgrleiddetleihtiyavardr. Peygambersistemindegelenekselbirduruolaninzivasreci,anlamyounluunaerimeyiamalar.Zihinde uyananyenidncelere,onunkavramveekillerineilham,esin,vahiydenilmektedir.Vahiydahaoksoyuttanr sesidir.Soyutluk,putdzenindekigerianlamdzenindendahaileribiranlamdzeninesramayapldngsterir. Busreciyaayanbrahim,kendidininintemelleriniatacaktr.Muhtemelenyaamsorunlarnnoksktrdbir sreteinzivayyaarken,gelenekselsesekarlkverir.brahimderki,"senkimsin!"Sesinsahibi,"benyahweh" der.Anlam"Odur,"sesinsahibianlamnagelmektedir.indahadailginyan,"vahev"kelimesiKrte'dede "odur"anlamnagelmektedir.branice'nindilkkenineilikinyaplanincelemeler,Krte'nintemelindeki Aryence'denoketkilendiinigstermektedir.brahimkltnnUrfayresindeokglolan,hattadoualanda diyebileceimizpeygamberlikgeleneindengeldiinigznndebulundurursak,bugelimeninkkenidahada aydnlanabilir.Yre,AryenveSamikltrnnenokkartalandr.Dolaysylabranice'dekiSamiAryen karmakl,yenidoandinselkltredeyansmolmaktadr.BilindiizereYahweh,sonraYahovaolur, Yahova'dandaYahudi'yegeisalanr.sraelveallahise,bugelimeninSemitikkltrndekiyansmann sonucudur. Buksaparanteziiayrntyanlatmamznnedeni,komnaltoplumdakigelimeninokiyibildiimizbirrnekle dahaiyianlalmasiindir.Geerkenkonuylabalantlsosyolojikbiryaklamda'allah'konusundaverelim. YzyllardrbeyinveyrekleriuratranbukavramnkkenindeSamice'el'kelimesivardr.'El'birtanrsal figrdr.MuhtemelenM2000'lerdeSemitiklerinKenanilerkolundantretilmitir.Kenankabileleri,yarl,yar ovalkalanlarndagebelikhalindeyaadklardnemdesoyuttanranlaynadahayakndrlar.Gebe topluluklarnnyaamnahkmedenyerleikbirrmak,da,tarmarazisipekyoktur.Doayeknesaktr.Yervegk enginbirbolukgibidir.Kabilebudurumdatekvarlkgibidir.Hiyerarikdurumagelince,eyhlikkurumugeliir. eyh,kabileninihtiyarbilgesidir.Peygamberlikkurumununoluumundandahancedir.BirneviSemitikamandr. Peygamberliinncllerindendir.Otoritesigeliincebyksayg,kutsallkdeerikazanr.Kabileninadetabeynidir. Kazandsaygnlkvekutsallkkavramlatkadinselleir.Kabiletotemliindensoyuttanryageiaamasnda 'ycelik'kavramgeliimkaydeder.Bununkarl'el'dir.GnmzdekiArapa'dada'ala'ykselianlamna yakndr.branikabilesiKenanillerindebugnksrailFilistinyerleikyaamageince,yerelkltrnden etkilenmekdurumundadr.Dahancegelitirilentanr'yehova'yadenkgelen'el'kkenli'elohim'kavramnageilir. Elohim'dendesreiindeallahkavramnageilir.Toplumungelimesi,glenmesiveeliikzellikler kazanmasylabalantlolarakallahkavramdasadelikten,'el'den,ycelikten,Hz.Muhammedzamanndakarmak birykleniegeer.Doksandokuzsfatkazanr.Toplumsalkurumvekavramlarntoplu,nemlikutsalzelliklerini bundandahaarpcyanstansosyolojikbirmodeli,nosyonubulmakzordur. unudaekleyelimki,allahtoplumsalgelimeninhafzasnnfigrgibiyanstarakinkarettiimizgibikababir deerlendirmeninyaplmasyanltr.Aksinebukavramnzelliklebranikabilesindekigeliimi,toplumsal yasallktanfizik,kimya,biyolojikyasallakadarsramasylabugnkbilimekadaranlamgckazanmtr. Kozmosvekuantumderinliineveyceliinekadarulalmtr.Genvecanlhcreninzmveyapmnneiine varlmtr.Dolaysylaallahkavramnndoruzmgerektanrsallnbirlsdr.Vebulybukadar akkoymamz,dininnaslyorumlanmasgerektiineilikindearpcbirrnektir.Gerekkutsallk,gnmziin dorusosyolojikzmlemelerdengeer.Yoksahalkynlarnahibiranlamiermedensadecekurubir

ezbercilikle'allah'haykrtmak,gemiin'putuluundan'dahatehlikelibirallahinkarcldr.Lanetlenipalmas gerekentoplumsalgerekliimizdebu,ezberciliedayal'soyutputuluk'olmaldr. Dinsosyolojisitoplumsalgerekliiyanstmaktanuzaktr.Epistemolojinin(bilmebilimi)toplumsallklabann yetkinkurulmas,zmlenmesigerekenbirsorundur. Sosyolojininmevcutdurumuenbasitkonularbilezmekzorundabrakyor. Komnaltoplumundoasnzmeden,sonrakigelimeleridoruelealamayacamzsrarlavurguluyoruz.Nasl kihidrojenatomunubirprotonveelektronluzmedenhibirelementizmeningerekiolmayacadoruysa, toplumunkkyapsiindekomnaltopluluukavramadantoplumsalolgununeitliliinianlamlandramayz; eksikbiranlatm,dolaysylayanlbirtoplumbilimortayakar.Mitoloji,teoloji,fantastikbirtoplumanlayverdi diye,yamalbohamisalibirsosyolojidekafakartrpyormaktanteyesonuvermiyor.Budaiktidarndahada banalplgnlamasnayolayor.nkkomnaliteyizmeden,iktidarzemezsin.Hiyerarikvedevlet iktidarnnykseldiizeminkomnalitedir.Hiyerari,kavramolarak,kutsalnynetimidir;bilgeyalnnotorite kazanmasdr.Douaamasndaileviolumludur.Genlereyolgstermek,komnklansevkveidareetmek gelimeninileribiraamasdr.Bilgeninbuitenyararise,yallnskntlarnkolayamaktr.evresine toplanangenlerdenyetenekliolanlartecrbesindenyararlanarakdahadabaarlolabileceklerinikavramaktadrlar. Diniyorumculuunilkrneiolarakamandayaknbirmttefikolabilir.amanngiderekdinalanndakiszc olmas,rahipliednmanlamnagelir.Erkekgenlerinavustalbirefinetrafndaonlaraskeribirmaiyetin prototipihalinegetirir.Rahipefbilgeittifakykselenhiyerariyiifadeeder.Henzdevletkurumsallna ulalamamtr.likilerkiiseldir.Evcilanaetrafndakiggiderekdalmaktadr. Komnaltoplumunyaratcgcana,buyenilittifakakarbykmcadeleverir.Tmtarihselkalntlarbu aamannglbirbiimdeyaandngstermektedir.NeolitiktoplumdaM10.0004.000zirveyeulaan evcilanaa,ataerkilliindouunuifadeedenamanefbilgeittifakylaalr.Smermitolojisindekinanna Enki,MardukTiamatikilemibutarihncesiasimgelemektedir.Sradanbirmitolojikyorumlamabugerei aydnlatmaktadr.nanna,tarihncesininglanasimgesidir;srarla104uygarlkarac,kavramveyasas anlamndaki'me'lerindenbahsediyorr.TanrEnki'nin(ilkataerkilsoyutlama)kendizyaratmdeerlerinialdn belirtiyor.DestannenheyecanlblmolarakUruk'tanEridu'ya,kendikentindenEnki'ninkentinegidii,binbir abayla'me'lerielegeiripkar,bubykmcadeleninyansmasdr.BabildestanndakiMardukTiamat ekimesidahaokotoritezerindekimcadeleyiyanstr.Anaerkilliktenataerkilliegeiinacmaszln mitolojikdilleyanstmaktadr.Budestanlarnikinci,ncversiyonlarnMsruygarlndasisOsiris,Greklerde ZeusHera,HititveUrartuuygarlklarndayinebenzerikilemlerdegrebiliriz. Mitolojidenrendiklerimizidinlerden,zellikletektanrlolanlarndandakarabiliriz.Musa'nnHz.brahim geleneindekikatks,kadnkesinliklezapturaptaltnaalmasdr.Hz.brahim'dekadnhenztamalaltlmamtr. Hz.brahimSaraikilemieitgceyakndr.Hz.MusaMariamikilemindeise,bacsrolndekiMariamaclbir yenilgiyemahkumedilmitir.Gcnnsonkalntlarndakaybetmektedir.Hz.DavutveSleyman'daise,kadntek taraflbirarzunesnesidir.Herhangibirotoritesigzkmemektedir.Kadnykselenkrallklarnkeyifzevk nesnesidir;soysrdrmearacdr.ArasraEster,Dalilagibiahsiyetlerksada,bunlaristismararacolmaktan teyeroloynamazlar.Hz.saMeryemikilemindeMeryem'inazndantekbirkelimeduymuyoruz.Adetadili kesilmitir.Gnmzkadnnagelitedevbiradmdrhristiyanlk.Hz.MuhammedAye'deisebirtrajedivardr. ocukAyeykselenfeodalislamotoritesikarsndabykbirikayetidir.Tarihiler,"yarabbi,benikadnolarak douracanataparasyapsaydndahaiyiolurdu"diyeyakndnnaklederler.ktidaroyunundapeygamberinen sevgilieideolsa,hibirsonualamayacannfkesiylesylenmibirbedduadrbusz. Hiyerarininataerkiltoplumunesastaanaerkilgleatmasndangaldhalenyaananetnisitetoplumlarnda dabolcagzlenmektedir.Kadnnbuyenilgisizerinetoplumsalformundabykkrlmalargrlmektedir.Eskiden kendisiseiciiken,artkmalgibialnmaktadr.Erkeietrafndargtleyen,fakatotoritesinikaptrmamakiinuzun sredirenenkadndan,geriyeiradesiniyitirmi,erkektercihinerazedilmibirkadnfigr,kimliikalmtr.Bu

srecinkolaygemediineilikindierbirrnei,anatanraylaevlenenkraladayerkeklerin,kutsalevliliklerin heryldnmndekutsalbirtrenlekurbanedilmesindegrmekteyiz.Biroktoplumdaansnarastladmzbu trenler,kadnnotoritesinikaybetmemekiinuzunsredirendiinisimgelemektedir.Kurbantrenlerisimgesel olarakerkeinotoritekazanpkadnahkmetmesiniengellemeyidzenlemektedir.MardukTiamatatmasM 2.000'lerdeSmertoplumunda,busrecinkadnaleyhinesonulandnyanstmaktadr.UygarlksrecindeM 2.000'lersonrasOrtadoukkenlitmtoplumlarndabunabenzerrneklererastlamaktayz. Hiyerariktoplumbalangtagelimedeolumluroloynasada,giderekyadalmayadadevletlemeyle sonulanmakdurumundadr.Devletleilkelkomnaltoplumarasndakigeiaamasdr.Fakatgcn toplumsallamasndanalmaktadr.Uzunsrederinliineveyzyzeyaanmas,buotoritebiiminizellikleetnik gruplardazirveyevardrmtr.Kadnlarn,genlerin,etnisitenindieryelerininboyunedirilmesiniesassalayan hiyerarikataerkiltoplumdur.Ennemlisi,buotoriteninsalanmatarzdr.Otoriteyasayladeilahlakla yrtlmektedir.Ahlakanlamolaraktoplumunuyulmasgerekenkuralgcdr.Bugzorladeil,toplumsal varlnsrdrlmesindehayatirolndentrgnllceyrtlmektedir.Dindenfark,kutsallkyerinednyevi ihtiyatankaynaklanmasdr.Dindephesizdnyevidir.Amakavramlarnsihirliyanveeneskioluumuonu kutsalladahafazlabrndrmektedir.Dahasoyutvetrenseldir.Ahlakisedahagnlk,dnyevivegereklipratik kurallardr.ieolmaklabirlikte,ahlaksreklidnyailerininynetiminidzenlerken,dininanvetednyalar kavraynayantgetirmeyeabalamaktadr.Dinilkeltoplumunteorisiyken,ahlakpratiioluyor. Toplumunynetilmesindebuikikurumdevletlemeaamasnakadaryeterliolmaktadr.Toplumuntre,gelenekve inanlayrtlmesidnemidedenilebilir.Halaglolan,toplumdaahsilikdeil,komnlkzelliidir. Komniteyeballk,enokonundiniveahlakiyapsnauyumlasalanmaktadr.Uymamatoplumdakargaave krizdemektir.Budadalmaveimhadr.Dolaysyladinveahlakbudnemdeokglinanveuygulamalardr. Herhangibirkiidinveahlakauymadm,mevcuttoplumaenbykktlyapyordemektir.Toplumunbuna tahammlzordur;enarbircezaylakarlkvermekdurumundadr.Yatoplumundnaatar,yadakatbir eitimealr.nemliolankomnalzelliinbozulmamasdr.Halendinlerdegzlemlenenbazkurallarve ibadetlerinyerinegetirilmemesininenbykgnahkesilmesikomniteningcnyanstmaktadr.Komnaliliki zelliinintanrsallnvurgulamaktadr. Gnmzdedineilikinbirdeerlendirmeyanlolduuhaldeyouncailenmektedir.Odadininkiiselbirmesele olduudur.Dinkiiseldeil,toplumsalolgununilkkavramsal,ahlaksalveynetimbiimidir.Hiyerarizm,kutsaln ynetimianlamndabugereiifadeetmektedir. Komnaltoplumunhiyerariyleatmassreklidir.Birikenmaddivemanevideerlerintoplumayeniden dnmesiyledahadatekellemesiiindiniveahlakikurallardaatallanmaboyvermektedir.Ataerkiltoplumun deerleriniyanstandinselolgudasoyutvetektanrkavramnadorubirgelimeyaanrken,doaltoplumun anaerkilotoritesioktanralanlayladirenmektedir.Evcilanadzenindeemek,retimveherkesiyaatmakiin gerekenivermekuralesastr.Ataerkilahlakbirikimimerulatrpmlkiyetinyolunuaarken,komnaltoplum ahlakbirikimiayplamakta,bunaktlnkaynagzylebakmaktavedatlmasnteviketmektedir. 'Cmertlik'kavramnnkkenibuolgudayatmaktadr.zelmlkiyetekarkolektifmlkiyetikorumaya almaktadr.Toplumdakiuyumgiderekbozulmakta,gerginlikartmaktadr.Buelikininzmnyaeski deerleregeridnmekteyadaitevedtagcntrmandrmaktagrmektedir.Baskvesmryedayaliddetve savantoplumsaltemelibyleolumaktadr. Maddivemanevideerlerinetrafndabyyenhiyerarigruplar,dalmamakiinsreklivekskanlklaotoritenin kutsanmas,mlkiyetinhakllzerinesistematikabayagirerler.Dahadankvekktopluluklarnbugce dayanmaszordur.Ancakezilenklanvekabilelerin,srekligleriylezgrcevarlklarkorunabilecektir. Gebeleryalnzavclkvetoplayclkiindeil,dahaokkomnaldeerlerininyklmamasiinllerin,orman vedalarnderinliklerinedorubyktarihselbiryryegeerler.Sreklivezgrlksevdasnbarndatayan buyry,tarihinennemlidevinimglerindenbiridir.Kendilerinikorumagerei,klanvekabileyiairetolmaya doruzorlar.Airetsadecebiyolojikbirbymedeildir.Hiyerariyekarbirnevidirenmeformasyonudur.lk

aamadaairetbnyesindekiotoriteolumlunitelikteolup,ahlakendedestanlarla,mziklesreklivlr.Airetin ba,airetvarlnnvezgrlnnsimgesikonumundadr.Onunahsndaairetinzihniyeti,onuru,gvenlii temsiledilmektedir. Buelikilisrecinvaracaaama,kalczoradayalkurumsalotoriteolarakdevlettir.Devletindouu, toplumlarntarihindeikincibykaamadr.Tmretim,sosyalyaam,iktidarvezihniyetyapsnakkl deiimlergetirir.Dzensizkabileveairetatmalar,birikimvemlkiyetisrekliineyipandrdiin, bulunankarareotoriteningcedayalkurumlamasdr.amandanrahip,bilgedenkral,eftenkomutan domutur.olgudadakiigeici,kurumsreklidir.Yerleikliksrecikyapkentaamasnavarmtr.Ky toplumundabalangtakomnaldzenegemendir.Kyneolitiktoplumuntemelyaamyeridir.M.11.000 3.000'lerekadarsrentarmsaldevriminkutsalmekandr.Komnaltoplumlahiyerariktoplumunuzunsre beraberliinidetemsileder.Aalk,beylikhenzyoktur.Evcilananngrkemlionurabidesidir.nkeveilikin tmdeerleronunzihnindendomaktadr.Etraftaevcilletirdiihayvanlarylakltrletirdiibitkiler,eine rastlanmadkmucizevibiryaamsunmaktadr.Budnemdekibinlercebulu,anakadnneseridir.Dnemmucidi belliolmayan'kadnicatlardnemi'dir.Kurnazveglenenhiyerarikgruplarbuicatlarvernzenginliizerine gzdikecekler,gaspedecekler,konumlarnkalclatrmakiindevletidouracaklardr.ZagrosToroseteklerinde halenbinlercetmseklerdeyaananbudnemkyllndenkalklarakDicle,Frat,NilvePencaprmaklarnn suladovalardabiryandanehirlerkurulurken,beraberindedevlet(polis)dzeninedeyolaacaklardr. Kyveehirkurulularndatoplumdakiblnmeyeikincinemliunsurolarakgebelikyerleiklikeklenir. Hiyerarikblnmedikeyiken,yerleikgebelikyataydr.Tarihseltoplumsistemleriartkbublnmelerinyol atelikilerlebiimlenirler. Kylebalayanveehirlederinleenzihniyetdevrimi,kendiniilkindinselinankltrndeyanstr.Tanrlardzeni kendinidoaveinsandzenindentamamenvesrarlaayrmayaalr.Tanrlarnuzunmrll,gklerde yaadklar,bazenyeraltnadaekildikleri,insanlararalarnasokmadklar,canlaristerseinsanlar cezalandrdklargibisfatlaryklenirler.Smermitolojiktanrlarndabuzelliklergiderekdahadaeitlenir. ehirlerikoruyantanrlardan,rmak,ekin,deniz,da,gk,yeralttanrlarnakadarzenginbirpanteontanrlar kadrosuoluur.Bukavramlatrmadzenidoalglerleiietoplumdaykselensnfsalgctemsiletmektedir. Yeryznaralarndapaylaanhakimsnflarnvarlnkutsallatrpkalclatrmayesasalanbuyarmitolojikve dinizihniyetformu,kurulanyenidzendemeruiyetiinyaamsaldr.Komnaltoplumuntemelinanveahlak formlaryklrken,yenileridahaglvekalcbirzihniyetisalayabilmektedir.Buayrmkendinienoktanra arlkldinidzendentanrarlkldinidzenegeitegsterir.nannaEnki,MardukTiamatayrmnnnemi buradayatar. HibirmitolojiSmermitolojisikadaroluansnfayrmnvedevletoluumunusaf,orijinalveiirselanlatt kadaranlatmgcneeriemez.Harikabirsylemlekarkaryayz.Btndinsel,edebi,siyasi,ekonomik,sosyal kavramlarnvekurumlarn'ilk'leriniSmertoplumundagzlemekmmkndr.Denilebilirki,buorijinallik toplumuntemelkavramlarvekurumlaryapsnenokbiimlendirentarihselgelimelerinbandagelmektedir. DolaysylaSmertoplumzmlerievrenselkaraktertar. ehrinvedevletinoluumutahminiolarakZagrosToroseteklerindekitarmsalkydevrimininbirdevamolarak gelimektedir.nsanlk,tarihinenkapsamlveuzunsrelibudevrimininteorikvepratiklikavramvearalarrahip arlklhiyerarikkesimtarafndanAaMezopotamya'yatanmaktadr.Yanlarnagerekliolanbtnhayvan, tohumvemeyveaalarndanrneklerbataolmakzere,toprakekipbime,evkurma,dokuma,ulamvb tekniklerinihazrgtrmeleriglolaslktr.Bunlarsulanmazsalgibiolanbiralandansalamalarnnkoullar yoktur.Eldekikantlargelentopluluklarlabirliktetanankltrnyolharitasnakagstermektedir.M6.000 5.000dolaylarndagerekleenbuglerM4.000'lerdenitibarenbebinkiiyibarndrankybirimlerini oluturabilmektedir.Tarihinnlsitesitanrananna'nnkoruyucusuolduuUruk,M.3200'lerdebirdevlet olarakinsanlamerrefolmaktadr.Biranatanraarmaanolarakehirdevrimlerininilkyazlrneiolarak UrukGlgameDestan'ylahaklolaraklmszlemitir.GlgamekelimesietimolojikolarakbirokSmerce

kelimedeolduugibiAryenkkenlidir.BugnkKrte'debile'Glgr:byk'anlamndadr.'Gamej'kzn byolancamusanlamndadr.Halenyerelkltrdekzgibi,camusgibideyimiglkuvvetlierkekleriin sylenmektedir.GlgamebudurumdaBykCamusolarakengl,kuvvetlierkeiifadeetmektedir.Glgame'in destandakitanmdabuyaklamdorularniteliktedir.Kltrlerinyolharitalarndatarihideerleriizlemekhayli reticidir. GlgameDestan'ndayanstlanykkralln,dolaysyladevletindouyksdr.lkdestanolmasitibariyle rnekalnantemelkaynaktr.Denilebilirki,Homeros'unlyada'sndanVergilius'unAineisa'na,KralArthur Destan'ndanDante'ninlahiKomedyas'nakadarbyktarihselyaptlarbuizisrdrmlerdir.lkbyktarmsal devrimindekimbiliryazyageememinekadarnldestanlarvardr.zhalindebunlaraSmer,Hitit,yonyazl anlatmlarndarastlanmaktadr.Yinegnmzekadarmzikkalplarvearalarndahissedebilmekteyiz.Bunlarn bykksmairetkltrnyanstmaktadr.HalenyaayanairetdeerleriyleSmerlerdekiizleriarasndaki benzerlikarpcdr. Buksatarihselgeziyiyenitoplumsalsistemimiziyakndantanmakiinverdik.Devletlitoplumutarihende izlemekteyiz.Byktapnakkltnnetrafndahemehirhemdevletkurumununiiedouunugrmekteyiz. Marksizmdedininstyapkurumuolduu,sonradanaltyapolarakekonomikdzeniyansttbiimindekitanmn dahadorusunuSmerrneindevermekmmkndr.Tapnankendisihemtanrkavramlarnnretimalan (zigguratnstkattanrsal,altkatinsansalveretimseldir),hemdeekonomikretimmerkezidir.stkat panteondur.Altkatretimaravestoklaryladoludur.Arakatlaralanlarladoluptamaktadr.Tapnagnmz camilerivekiliselerigibigremeyiz.Doualarndaesasolarakyenizihniyetvemaddiretimmerkezleriolarak roloynamaktadr.Buyaklamndoruluunueldekiverilerakagstermektedir.Unutmayalmki,tapnan kurucusurahipkiidir.Buolgubileehirvedevletkadarretimaltyapsaldevrimindedezihniyetinncelik tadngstermektedir.Tapnak,zihniyetiesasalanbirkurumdur.TapnakzihniyetinedeHelendilindeteori denilmektedir.TeoriHelence'de'tanrsalbak'temelparadigmaanlamndadr.arpcolarakSmertapna zigguratlarhemteoriksiyasihemdeteknikekonomikmerkezlerolarak,dahasonrageliecekolanehrinprototipini debarndatamaktadr. Zigguratlarehrinvedevletintohumudur.Oradarahibinkafasndahiyerariktoplumunkarlarsentezlenipdaha kapsamlgelimeleriiinteorikmodeloluturularakhazrpratikaralarlahayatageirilmektedir.Birtapnaktanbir ehir,birehirdenbiruygarlk,biruygarlktanbirdevlet,birdevlettenbirimparatorluk,birimparatorluktanbir dnyadomaktadr.Bundandahabykmucizeolurmu?Bounabutopraklaramucizelerdiyardenilmemitir. Smertoplumununilkkrallarnnrahipkkenliolduunutarihdeyazmaktadr.Kurgusalsistemimizdebakatr olmasbeklenemez.Rahipkralnpotansiyeli,devletkurumlapbrokrasisinigelitirdikesnrlanmak durumundadr.Politika,yanibyyenehrinynetimsorunlarnekmaktadr.Devletinkutsalniteliindensekler dnyeviniteliinedorubirgelimeyaanr.Rahipdahaokteorikilerleurarken,politikunsurpratikle uramaktadr.Skbiriieliktayanbudurumgiderekpolitikacynekaracaktr.Byyenehirbyyen politikacdr.Onunbiradmsonrasndaehrinzellikledgvenliinemkazandysakomutannrolnplana kar.Krallkbylecekaynaktandabeslenmiolur.detanrsallesasalrlar.Ogndenberigeliensadece bumodelinoalmasvebirazeitlenmesidir.Devletinkkhcresitapnaktr.Sonrasyenihcreler,dokular, organlarvesistemlerdir.Tpkinsangibi. Toparlarsak,btnbuoluumstyapolarakdevletiifadeeder.Mitolojidedevletkurumsalolarakbiraltntahta benzetilir.zerindedelmsztanrlarmisalikrallarbadakurar,birdahabuyaamdanayrlmamacasna soylarnsnflarninsanlardanayrrlar.Ynetimibirhanedanlkolaraksrdrdkleriiinkendisoylarn lmszolarakilanederler.Bylecelmsztanrlarolarakkrallartarihtekibakelereoturmuoluyorlar.Daha arpcolan,busosyalblnmedendahasonrakidnemlerintmipularnbulmamzdr.Tektanrldinler, edebiyatbataolmakzeresanatlar,politika,orijinalknyolduraklarolaraktarihsahnesinekarlar.Devlet iktidarnnkaynaniyiincelediimizde,nedenkesintisiz,younveamantanmazbiimdeyaanmakzorunda olunduunudadahaiyianlamoluruz.

Yenitarihseltoplumsistemindekomnaltoplumlaolanztlk,sttoplumolarakkendinibiimlendirmitir.Derinlii vefarkbytmtr.Konumuzasndancanalcsoru,bubiimlenmeninzorunlulukarzedipetmediine ilikindir.Biroktoplumsalteorisnfltoplumundouunuilerlemeninartsayar.Dahayakncevaplargelimenin dinamiklerinebaklarakzmlenebilir.Tapnaketrafndagelitirilensulamaylaartkrndahaokinsanretime balayabilmektedir.Binlercekiinindahaverimlialabileceikoullarmevcuttur.Sulamakanallarnnbykl, arazisiningenilii,tuntandemiraralar,kanalvermakgemileribykaplretimiveticaretimmkn klmaktadr.Tmbufaktrlerinbirleimiehiryerlemesianlamnagelir.Rahiplerinynetimi,balardailkel komnizmeokyakndr.Buradanehrindevletizorunluklmadsonucukar.Devletesasolarakpolitikve askeritipinbasknkmasylaoluacaktr.Bunundanedeni,byyenehrinynetimzorluklarylaheml,hemda kabiletopluluklarnnehrinsavunmasnnemlibirsorunhalinegetirmesidir.Birtoplumiingvenlikveidare devletbiimiolmadansalanamazm?BirokehrinzsavunmabiimindezellikleAtinarneidevletdeil, demokratikynetiminbaarluygulamagcsalayabildiigrlmektedir.Smertoplumundabumodele balangaamasndarastlanmaktadr.ndegelenkabilesorumlularndanoluanbirmeclisidareyiolutururken, ehringenlerindengereklioldukasavunmagruplaroluturulmaktadr.Grevleringereklerinegrebirkomutan seilmektedir.Atinatoplumundabugelimeyidahasomutvesistematikolarakgrmekteyiz. Ohaldedevletindouunubirzorunlulukolaraktarihintemelineyerletirmekolgularlabadamamaktadr.Devleti birynetimvebaskaracolarakkullanmak,dahaokartanrnimkannaelkoymakolarakdeerlendirmekdaha dorubirtanmlamaolmaktadr.Bunuyaparken,kamusalidarevegenelgvenliibirkamuflaj,birpromosyon aracolarakkullanmaktadr.Kamusalidaretoplumunortakyararvegenelgvenlikrahatlklaehrindemokratik meclisiylesalanabileceinegre,buimkanistismaretmek,zorunlulukolmaktanteyebirelkoyma,bir kardevrimolarakdeerlendirmeknemlibirsaptamaolarakkarmzakmaktadr.Demokrasiylekarlanabilecek ehrinortakyararvegvenlikileribahaneedilerekkendinidayatangc,tarihinbalangcndanitibarentutucu, zorbagolaraktanmlamakgerekidir.Gnmzdebileihtiyatanfazlapolitikacvegvenlikgc,atl zelliindendolaydespotikzelliklerkazanmaktanteyegitmemektedir.Bugartkdeerzerindefazladanbir ykolarakdeerlendirilmekdurumundadr.Oyununbalangcndadaolupbitenzndepekfarkldeildir. Fakattarihboyuncabyyendemokratikynetimgcdeil,despotikgynetimiolmutur.Devletidespotikg birikimiolarakgelitirenheradm,birgelimezorunluluuolmasuradakalsn,tarihinengerici,tutucu,arptan gelimelerininzolmaktadr.Daranlamdaiktidarvesavadevletiindekendiniiyikamufleetmibugelenein temeltutkusu,aklveiradesiolarakgrmeksonderecenemlivegerekibiryaklamdr.Yinebuanlamda politikaveaskerliksanatngenelidarevegvenlikolgusundanayrmakgerekir.Bilimselvepratikselsezgisiolan kimsebuayrmgrmedenedemez.Devletzmlemesindebuayrmnyaplmamasnnsonularsonderece olumsuzdur.Demokratikynetimledespotikkeyfibireyselkarynetimihemteorikhempratikboyutlaryla ayrtrmaktarihselyaklammzntemeliolmakdurumundadr. Hiyerarikvedevletlitoplumsistemlerindedemokratikeylesavaiktidarkliiarasndakiekimetemelpolitik olgudur.Toplumunvarolutarznakomnalitedayanandemokratikunsurlarlahiyerarivedevletklfnabrnen savaiktidargrubuarasndadaimibirmcadelevardr.Tarihinmotorubuanlamdadarsnfmcadelesiolmayp, snfmcadelesinidekapsayandemosun(halk)varolmatarzyla,onunbutarznaynelerekkendinibeslemeye alansavaiktidarkliiarasndakimcadeledir.Toplumlaresasolarakbuikikuvvetedayanarak yaamsallarlar.Zihniyetkazanma,otoriteyaratma,sosyaldzen,ekonomikaralarbuikigarasndakisavam dzeyiylebelirlenir.Savamdzeyiylebalantl,ounluklaiiedzlemtarihboyuncakarmzakar. Birincidzlem,savaiktidarkliinintamyengisidurumudur.Grkemliaskerizaferlerinienbyktarihselolaylar olaraksunanfatihlerindayattklartamkleletirmedzenidir.Savaiktidargrubudndakiherkesvehereybir kanungcndeemirlerindeolmaldr.tiraza,muhalefeteyeryoktur.Zihnenbileegementasarmbiimineters dlemez.Dayatldgibidneceksin,alacaksnveleceksin!Alternatifsizhakimdzeninzirvesiesas alnmaktadr.zellikleimparatorluk,faizmvehertrtotalitarizmuygulamalarburneegirer.Krallk monarizmidebusistemihedefler.Butarihteenyaygnsistemlerdenbiridir.

kincisi,bununtamkartolanhalkklan,kabileveairetlerdenoluandil,kltrbenzerliiolangruplar toplumunun,hiyerarikvedevletrtsndekisavaiktidaroligarisinekarzgryaamdzenidir.Yenilmemi, direniihalktarznifadeetmektedir.l,daveormanlardasaldrlarakardirenihalindekihertretnisite, oligariyedayanmayandinsel,felsefigruplar,esasolarakbutoplumsalyaamtarzntemsilederler.Etnisitenin fizikiyanarbasanduygusalzekaldireniiyaamyladinselvefelsefigruplarnanalitikzekaarlkldirenii yaamlar,toplumsalzgrlkveeitlikmcadelesininesasgcdr.Tarihinzgrlkselak,budireniiyaam tarznnsonucudur.Toplumdayaratcdnce,onur,adalet,hmanizm,ahlakilik,gzellik,sevgigibinemli kavramveolgulardahaokbuyaamtarzylabalantldr. Toplumsistemindekincdzlem,'barveistikrar'durumuolarakadlandrlandzentarzdr.Budzlemdeher ikigcneitlidzeylerdearalarndakurduklarbirdengedurumumevcuttur.Sreklisava,atmavegerginlik durumu,toplumunsrdrlebilirliinitehlikeyeatar.Taraflarsreklitehlike,savahalidurumunukarlklolarak karlarnauygunbulmayabilirler.Aralarndaeitlikonsensslerleuzlamalarbir'barveistikrar'paktnda uzlamayagiderler.Herikitarafndatamistediidzlemolmasada,koullargereiuzlama,ittifakkanlmaz olur.Yenibirsavaakadardurumbyleceynetilir.Barveistikrardenendzen,aslndazndesavaiktidar gcylehalkntamyenilmemigc,direniiyatanyarsavahaliniifadeeder. Savabarikileminindengedurumunayarsavademekdahadorudur.Savavebarsorunununolmad drdncbirdzlem,ancakikitarafortayakarankoullarnortadankalkmasylaoluur.Yahibukoullar yaamamyadailkelkomnaldoaltoplumdzeniylesavabardzeniniamolgunkomnaltoplumdakalc barszkonusuolabilir.Aslndabutrtoplumdabarvesavakavramlarnadayeryoktur.Barvesava olgularnnolmaddzende,kavramvedncelerinedeyeryoktur.Tarih,hiyerarikvedevletlitoplumsistemleri geerliolduuzaman,aralarndadzlemidedengesizolarakyaar.Hibirdzlemyalnzbana,tarihselbir sistemolaraktekbanailevselolamaz.Zatenozamantariholmaz.'Mutlakegemenlik'dzlemiyle'mutlak zgrlkveeitlik'dzlemiikiuolarakdnlmeli;dahaokidealistik,kavramsaldzeyolarakanlalmaldr. Doaldengedeolduugibi,toplumsaldengedurumundadaikiuhibirzamantamgeerliolamazlar.Mutlaklk, doannzndesadecekavramsalveokksabirzamanvemekaniinszkonusuolabilir.Aksihaldeevrensel dzenyaayamaz.Dengevesimetrikavramlarnnolmadndndmzde,tektaraflaklaaslndaevrenin sonunungelmesigerekirdi.Bylebirsonlulukgereklemediinegre,demekkimutlaklksadecedncetarznda varolup,olgularalemindegeerlideildir.Dengehalineyakndiyalektikikilemlerinsreklizenginleerekveya yoksunlaarakakmas,toplumdadahilevrenselsistemindili,mantolmaktadr. Toplumsalsistemingeerliliivekarmaklokeitlitopluluklardageerliolandzlemi,yarsavabarhali olarak'barveistikrar'durumudur.Tmhalkvesavaiktidargleribudurumudahaoklehlerineevirmek, kendisiyasi,sosyal,ekonomik,hukuk,sanatvezihniyetkonumlarngelitirmekiinsrekliideolojikpratik mcadeleiindeolurlar.Savabusrecinenkritikveiddetlihalidir.Savaesasolaraksavaiktidargc dayatr.nkvarlknedenihalknelindekibirikimlerebuyollaenkestirmedenelkoymaktr.Halklar,snflarise, yaamakiinzorunluolarakdirenisavaylabutalancdayatmayakarazokvarlnkorumakiincevapverir. Savalarhalklarnseeneideil,varlklarnkoruma,onurlarvezgryaamdzeyleriiingerekliolan mecburiyetlerdir. Tarihselsistemlerdedemokrasinindurumunugzlerkenbuerevedenbakmakhaylireticidir.Gnmzekadar hakimtarihanlaylaresasolaraksavaiktidargrubununparadigmasyladzenlenmitir.Talanveganimetiin katliamseferlerinekutsalsavakulpurahatlklataklabilmitir.Savaemredentanranlaylargelitirilmitir. Savalarengrkemliolgularolarakanlatmbulmutur.Savalarlahereyhakedilirmigibibirtutumgnmze kadargelmitir.zcesisavalaeldeedilenhakedilendir.Hak,hukukanlaynntemelinesavanyerletirilmesi devletlerinhakimvarolutarzlardr."Hakknsavatnkadardr"mantgenelbiryntemhalinegelmitir.Hak arayansavamasnbilmelidirbiimindekibuzihniyet,'savafelsefesi'ninzdr.Buzihniyetintmdin,felsefeve sanatekollerindeyceltilmesi,biravugaspnneylemine'enkutsaleylem'sfatnntaklmasnakadar ilerletilmitir.Kahramanlk,kutsallkbugaspeylemininunvanhalinegetirilmitir.Bylesineyceltilerekhakim anlayhalinegetirilensavalar,tmtoplumsalsorunlarnzmaracolarakdnlmtr.Sankisavad

zmyollarmmkndeilmi,olsabilepekmakbulsaylmazmgibibirahlakanlaytoplumubalamtr. Sonu,enkutsalzmaraciddettir.Butarihanlayyklmadka,toplumsalolgunungerekideerlendirilmesi vesorunlarnasavaszzmaranmaszordur.Enbarlideolojilerinbilekendilerinisavatanalkoymamalarbu zihniyetingcngsterir.Sreklibaristeyenbykdinlerle,adasnfveulushareketlerininbilesava iktidarkliinintarzylasavamaktankendilerinialkoyamamalarbugereindierbirkantdr. Savaiktidarzihniyetiylebaetmeninenetkiliyoluhalklarndemokratikdurutarznaerimesidir.Bukavramla diedi,anladklardildencevapvermeanlayndanbahsetmiyoruz.Demokratikpozisyon,iindeiddetide barndranbirsavunmasisteminesahipolsada,esasolarakhakimzihniyetlesavaarakkendinibizzatzgrce oluturmakltrnkazanmasdr.Direnmevesavunmasavalarnokaanbiryaklamdanbahsediyoruz.Bu, temelindedevletodaklolmayanbiryaamanlayndayounlamavepratiklemedir.Hereyidevlettenbeklemek, savaiktidarkliininoltasnataklmakgibidir.Belkibiryemsunulur,amabusadeceavlamakiindir.Devlet konusundahalklaraydnlatmakdemokrasininilkadmdr.Dahasonrakiadmlarkapsamldemokratikrgtlenme vesivileylemliliktir.Demokratiksavunmasavalarancakbubalamdazorunlulukarzedersegndemleir.lk admlaratmadansavamak,tarihteokarneklerigrldgibigaspsavanaletiolmaklasonulanr. Demokratikvaroluuntarihiindekigeliimsreci,zmlememizintemelamalarndanbiridir.Dorubir demokratiklememcadelesi,dorubirtarihanlayylammkndr. Smerrneinekadartanmlamayaaltmztoplumsalvaroluunhiyerari,snf,ehirvedevletolgularnni ieliiyleelikilibirkarakterebrndnvurgulamtk.Bu,ekonomidenzihniyete,rglerinekadarfarklbir toplumdur.Devletaletinebrnmvesrekliiddetle,savaladzengelitirenbirklikortayakmtr.Birikeni vedzenginliklereelkoymaytemelpolitiksanathalinegetirmitir.Ayrcasavakutsayanbirzihniyetveedebiyat yaratmylamitolojibununezeldenebedebirtanrlarsistemiolduunadairilgilitmtoplumkesimlerini inandrmayesasalmtr.M4.0002.000'lerekadarsafhaliyleyryenbusistemeynelikitirazlarve direnmelerinboyverdiinigzlemlemekteyiz.Balangtakabileilerigelenlerindenoluanehirmeclisleri, demokratikdurutasrarldavranmlardr.Rahipkralaskeriefkliinekardemokratiktarzdankolaykolay vazgememilerdir.Yardevletdemokrasikarmasbirsistemiuzunsrebirliktegtrmlerdir.Sreiindegerek dardanGlgameDestan'ndaenyaknyardmcsEnkidu,kadnyoluylakazanlr.Kadnnilkajanlkrnei gerekierdenkabilelerdenkopan,koparlanoksaydainsan,dahaelverilizenginehiryaamiinde,ynetim iindeyamemuryaaskeryadaalankleolarakistihdamedilir.Bugelimekabileleredayaldevletdemokrasi dengesiniehirmeclisialeyhinebozar.Busrecingeliimiylebirliktetasfiyeolurlar.Buynlbirgelimeyehemen hemenbirokyenidevletoluumlarndarastlanmaktadr. tekimcadeledemokrasiglerininyenilgisiylesonulanmtr.Bunaramendevletiindekabiledengesihibir zamantamamentasfiyeedilemez;deiikoranlardavarlnkorur.Bunakarndevletlitoplumsistemidardan bykbaskaltnaalnr.Yerleiklerekargebelerinhareketinindevreyegiriiszkonusudur.HelenRoma literatrnde'barbar'larnhareketiolarakyouncailenenbuhareketlerediyalektikbirbtnlkiindebakmak byknemtar.Yerleiktoplumolarakehiriindekleemei,dardanisedengesizticaretvebaskyla zenginliisrekliartrmaktadr.elikiyikendisiyaratmaktadr.Tpkgnmznemperyalizmgeribraklm lkelerkategorisigibi.Barbarcasaldrangebedeilehirdir.Neyazkki,kavramdzenimizdeehirhakim olduuiin,kendisini'medeni,uygar,'dndakileriise'barbardiyebaran'vahilerolaraksunmaybecerir; merutiyetinisalar.ehrekargebeninbykhareketinignmznulusaldemokratikhareketlerinebenzetmek mmkndr.Gebetoplumununformuetnisitenindeiikaamalarolduuiin,yarattklarhareketlerznde demokratikdireni,duruvevarolutarzolarakdeerlendirilebilir.Kaldki,kiminkimesaldrdnzenle aratrmakgerekir.Dahaglzorvesmraralarnasahipolanehirdevletidahasonraimparatorlukhep bymeyi,yaylmayesasalmakdurumundaolduuiinobjektifolaraksaldrgankonumundadr.Etnisitenin konumuise,tersiolansavunmavedirenmeylekarakterizeedilebilir.Dierbiranlamdailkkleletirmeyekarilk zgrlkhareketigibibirsreolarakdeerlendirilebilir.

Smertoplumubelkidekuruluundanitibarenzatenkuranlardaaynyoldangelmilerdikuzeydenvedoudan, dalardanAryenkkenlikabilelerle,gneyvebatdaniseldenSemitikkkenliAmoritsonraArapkabilelerle karkaryakald.ehirlerinetrafndasurlarvekalelerinrlmesibudnemdebalar.Hidinmeyenbirsaldr karsaldrdalgasyzyllarcasrd.Tarihinbuilkveenbykdiyalektikikilemindengelimiuygarlklarla glenmietnisiteningcortayakt.HalendoduuIraksomutundadevamedenbumthiikilemin,Ortadou kltrndeyaklakM10.000'lerdegeliimgsterentarmdevrimivetoplumundailkdilveetnik gruplamalarndaekillendiinigzlemliyoruz.M4.000'leredoruetnisiteniniyicekabukbaladna,kendini zgnkltrnde,dilindeyansttnarastlamaktayz.Etnikhareketinehirdevrimindenncedahaelverilitoprak, madenvetakaynaklariinkavgahalindebulunduunutahminedebiliriz.ZagrosTorosdasistemindenekan 'Aryen'kltrgrubuiken,Arabistan'daodnemdahaelveriliSemitikkltrgrubunekar.Buikikltr grubununlvedasnrndakitemaskarmasistemlerortayakarr.Smerler,braniler,Hiksoslarbukarma kltrernekolarakgsterebilir.AraplarveKrtleriseSemitikveAryenkltrnkklhalkgruplarolarak gnmzekadarvarlklarnsrdrmlerdir.Sonradangelendierbirokkltrgrububuikianagrupiinde erimekdurumundakalmlardr.BugnhalenIrak'tacereyanedenKrtArapilikiveelikisindekigler,belkide Smerlerinilkdevletkuruluundaolduugibibirsistematikleikikltrlbirdevletkurmayaalmaktadrlar. SmerlergneyvebatdangelenSemitikgruplarla,kuzeyvedoudangelenAryenleriokiyitanmaktadrlar. Edebiyatvemitolojilerindebuikigrubunvarlnayouncarastlamaktayz.Dolaylyoldankltrlerinitanma olananakavuuyoruz.Bykskender'in,M330'lardaBabil'iigalinekadardevamedensre,esasolarakdaha glolanSmerehiruygarlnnbuikikltrgrubuiindeyaylmasylageer.Tarihbiranlamdaikikltrel grubunyerleikleriylegebeleriarasndakidiyalektikgelimeyleekillenir.YaratmlardalgadalgaAtlas Okyanusu'ndanBykOkyanusa,BykSahral'ndenSibiryaeteklerinekadaryaylr.ehiruygarlnekadar daryadoruihraolunursa,dardangebetoplumdaodenliieriyedoruithalolunur.Gebeliidlayan yalnzehiryerleiklerinedayaltarihyaklamlarbunedenlenemlieksikliklertar.Yerleikuygarlksrecinde devletnekadargeliirse,demokratikdurudabunabalolarakgeliir. leridekiblmdedahakapsamlileyeceimizgibi,demokrasiyledevletolgusuarasndakiilikinindoru anlalmasbyknemtar.Demokrasidevletlememi,devletlemeyekarduranhalknkendiniynetim tarzdr.Devletleilikilidir;amabuilikideerimez,kendiniinkaredemez.Devletledemokrasininsnrlarenhassas siyasalsorunlarnbandagelmektedir.Nedevletindemokrasiyi,nededemokrasinindevletidlamadaranoktay tanmlamak'barveistikrar'nesasdr.kisindenbirinindierinitaminkarsavademektir.Dolaysyla demokrasiyidevletinbiruzants,rtsgibigrenbirokadaanlaysondereceyanlbirdeerlendirmeve saptrmapeindeoluyorlar. Ohaldetarihtedemokrasineredediyebirsoruyaverilecekkarlk,ncelikleetnisitenindevlete,uygarlakar kendikomnalzelliklerinikorumakvezgrtutmakiinsaladduruvedirenitedirdenilebilir.Sosyologlarn bugereitespitedemeyileri,ehirkltrnniindenbinlercedefapimilikleriylebalantldr.Sanldndan dahafazlabilimcilerburjuvazininmodernrahipleridir.KutsalKitababallkgibiehirdeerlerinebaldrlar. Etnisiteninvarolutarzn,eeryenilmemise,yardemokrasiolarakdatanmlayabiliriz.Bunabirde'ilkel'sfatn eklemekgerekir.Etnisite,ilkeldemokrasidir.tekomnaldeerlereballk,dardatahakkmcdevletedireni halkgruplarndemokratik,zgrveeitilikileriindebulunmayazorlar.likilerinbukarakteriolmadandireniin anlamkalmaz.Ortadou'dademokratiklemetanmlanrkenbykbiryanllkyaplmaktadr.Sankietnisite demokrasiyeengelmigibi.Batuygarlndakibireyedayaldemokrasitekbanatanmbelirleyemez. Demokrasiyiyalnzbireyedayandrmak,devletedayandrmakkadarnemliyanllklarierir.Toplumdatopluluk vezgrbireyoulcudemokrasiningereidir.Birbirinebenzeyenbireyvetoplulukanlaydemokrasileriinne gereklinedegvencedir.Farkllnkorunarakyenibileimlereeriilmesidemokrasilerinayrcaldr,temel zelliidir. Etniktopluluklardemokrasininbirayrcalolarakdeerlendirmekonungerekuygulanmasylaolur.Devlet ynetimieerkendikriterleritemelindeoyavclndemokratikyarolarakbellerse,ortayakacaksistem

demagojidir.Etnikzenginliidemokrasininans,olanaolarakgrmeknemtar.zgrbireydendahaok demokrasiyehizmetedebilir. Binlerceyllkbirdirenikltrniselletirmihalkdurularnadademokratikllerlebtnletirmek gnlkdemokratikpolitikaclarniidir.Yanlolan,Ortadoutoplumunundemokrasipotansiyeliniengelgibi grmektir. Devletyaplanmasiindesavaiktidargcnnbaatolmaskendinibalangtatanrkrallarveimparatorlar olaraksomutlatrr.Younlatkademos,halkesiarlnyitirir.SmertoplumundaAmoritkkenliSargon, tarihteilkimparatorolarakgeer.Bykbiritahladalkalanlarnilerinekadarhkmnicraettiinibelirtir. lmsessizliindebamllnsembolgibidir.M1350'lerdebalayanbusretmimparatorluklarnizleyecei yoluaar.Heryenisidahancekininsnrlarngeniletir.EerGlgamekrallklarnbalangsembolyse,Sargon daimparatorlarnbabasdr.Ohaldekomnaldzenaleyhinebyyenbusrecekartherduruudemokratik birikimolarakdeerlendirmekyerindedir.Etnikgruplarntmzorluklaradayanarak,ala,hastalklara,saldrlara karkoyarakllerin,dalarveormanlarnderinliklerindeyaamaybaarmalarbileinsanlkadnabykbir demokratikbirikimdir.Budirenilerolmasayd,kltrzenginliini,oulculuunukimlerayaktatutabilirdi? Binlerceyllkbudireniabideleriolmasayd,halksanatlarnnaslyaratabilirdik?Binlerceretimaralarn,sosyal kurumlar,onuru,zgrlktutkusunu,insandayanmasnnaslsalayabilirdik? AkadhanedanlndanBabil,Asurkkenlihanedanlklaragetiimizde,imparatorlukgcdahadaartar.Hergelen adetarekorkrmakistercesineboyunedirmetasndahadaykseltir.nsankellelerindenkalevesurlaryapmay iftiharlaanlatrlar.Halkgruplarnntmbusnrtanmazimhaseferlerinekardalarn,ormanlarnvellerin derinliklerindegeirdikleritmzamanlardemokrasitarihineyazmaypdakiminadnayazacaz,yadahi bahsetmeyipyokmusayacaz?Tarihbyleanlambulabilirmi?Bulsabilezorbaln,gasplnanlamllndan teyegidebilirmi?Kkbirairetdireniininbilenekadardestanlarakonuolduunuanlamayaalrsak, gebelerin,etnisitenindemokratikdeerinidahaiyianlamoluruz.Kapitalizminiiniboalttszdezgr bireyegreetnisiteinsandorudeerlendirilirse,katbekatdahafazlademokratikgctekiledecektir.Gerek demokratikpotansiyelDoutoplumlarndadr.SonunakadarsavaiktidarkltrnzmsemiBattoplumunun demokratikpotansiyelininoldukasnrlolduunuiyibilmekgerekir.Varolandemokrasidebinbirkaytla balanmburjuvasnfarlkldevletrtsolarakdemokrasidir.Kenditoplumlarmzkmsemekiin uydurulanteoriveyaamtarzlaryznden,herhalktaninsanmznmuazzamdemokrasipotansiyelinigremez olduk. KendihalkmzolanAryenkkenlizhalkHurriler,bizzatSmerlerindeerlendirmesiyleKurtilerKur=da,ti balamaeki'dahalk'olarakdeerlendirilir.Smerdevletinindouundanberidirenihalindedirler.Gutiler, Kassitler,Nairilerverileneitliadlardr.UrartuveMedyayardevletleriAsurimparatorlarnakartarihinensoylu direniiniverirler.Tarihinenamanszbuimparatorluunu300yllkdirenisavalarndansonrayenmek,Asurhalk dadahil,tmhalklarnbayramolarakizbrakmtr.Budirenidemokrasikltrneyazlmayacakdanereye yazlacak?AtinalThesseussylencesindeadgeenMedyabudireniinansdraslnda.Tarihteokavlen AtinademokrasisibiletalihsizMedya'danbounabahsetmez.Atinallardemokrasiyiyaarken,Medlerleyaknlk iindeolmaytemelgvencesisayyorlard.HeredotTarihi'ndeenokilenenkonuMedlerdir. unuakabelirtmekgerekir:MedlerOrtadouhalklarnnbykdirenigeleneiniAtina'yatamaklabelkide henzfarkedilemeyendemokrasitarihininennemlikatksnyapmlardr.BykskenderbounaMedya halklarylaakrabalkkurmaz.Helentarihindekiyeriniiyibilmektevernekalmaktadr.skenderbirimparatordur. Douuygarlzerindensilindirgibigemitir.Amabukltrdenetkilenerekgururlayaamaydabilir. BirletirdiiDouBatkltrelsentezihristiyanla,hristiyanlkiseBatuygarlnaenbykkatkyyapacaktr. Demekkiimparatorlukkanallarsadecesavaiktidargcnehizmetetmiyor.Halklarndirenikltrleridebu kanallardanszyor.Halklarndemokrasitarihiniyazyor.

Romamparatorluusavaiktidarkltrnnbelkideenglveglendirentemsilcisidir.Enazgn imparatorlarkarmtr.nsanlakarldrmeninendehetlibiimleriniarmh,aslanlaraparalatmay sistemletirmitir.Amabugcekarbykinsanlk,yoksullarhareketinibalatandaDou'nundemokratikkltr deilmidir?Hz.sa'nnkendisipeygambergeleneininsfrmiladhalkasnnbalatcsolmuyormu?Hz.sa kltnedayalhristiyanlkhareketiolmasayd,Batkltr,Batdemokrasisiniceolurdu?Ohaldepeygamber geleneinibirdedemokratikadandeerlendirmekihmalegelmez. Savaiktidargcnekargebetoplumudahaokdardanbirsavunmavesaldrgcolarakilevgrrken, peygamberlik,rahiplikgeleneidiyebileceimizg,itenyoksullarndirenmearaynakanalhizmetigrr.Bu, snfsalyanolanbirharekettir.Ortadoukltrndekaynanbulanbugeleneinbirokilklerdeolduugibiyine Smertoplumundanktvarsaylmaktadr.lkpeygamberHz.AdemvekarldcenneteilikinizlereSmer kltrnderastlamaktayz.AdemvekarsHavva'nnkleliksisteminetamuyumgsterememesi,cennettenyani devletsttoplumununyaamtarzkovulmanedeniolaraktahminedilebilir.Belkidebireyzgrlnedayalyar mitolojikbiranlatmdr.Sistemleelikileriakolduunagre,kovulmaklabirlikteadetabirdirenislalesigibi birgelimeyedeyolamaktadrlar.Konumlarzgriftilervezanaaterbabnayakndurmaktadr. ehrinkleolmayanortakesiminibugeleneinsnftemeliolarakdeerlendirmekaklaycolabilir.kincibyk peygamberNuh,zanaatlnkurduugemiylekantlamaktadr.Tufandagemiyiodenlidonatacakekildeina etmek,zanaatlngcnyanstmaktadr.TanrEnki'nin"tufangeliyor,geminiyeniyaambalatacakekilde donat"demesi,bunudiertanrlardangizliyapmas,snfkarakterinidahaanlalrklmaktadr.Yneticikesimle nemliilikileriolanfarklkesiminbatagelenleriningemitamaclgibihayatibirroloynayanzanaatlar olmalardoaldr.Tufanyks,Ademgibiyineyneticilerinrahatszlnakarmuhtemelenisyanbenzeribir harekettensonrabakadiyarlaragifadeediyor.Nuh'ungemisininCudidanaindiisylenir.Cudikelimesi Krte'yerigrd'anlamndadr.BudabizeaaMezopotamya'danskagrdmzeitlinedenlerlekuzeye doruyerlemekamacylabirgdndrmektedir. SmerehirsistemleriM2000'lerdeDicleFrat'nyukareteklerindebolcakurulmulardr.oknemli merkezlerdenbiriUrfa'dr.UrfanemliSmerehirleriolarakUrukveUrgibibiradlandrmadr.Tepelikyerleke anlamnadagelmektedir.GerekUrfa,gerekyaknevreyreleriHarrangibiadetapeygamberlikgeleneinin merkezikonumundadr.yleanlalyorki,AaDicleFratkentlerindenrahatszolanlar,isyanedenler,zgrlk veadaletarayanlarmerkeziUrfa'yaynelmektedir.Tarihtebylesibirokkltrmerkezivardr.Babil,skenderiye, Antakyadahasonraortayakanmerkezlerdir.KapitalizmdnemindemerkezParis,Londravegnmzedoru NewYork'tur.Urfa'nntahminenM2000'lerdebalayanbylesibiraydnlanmamerkeziolmaihtimaligldr. M11.000'dekurulduutespitedilenDibeklitepe'dekiilkmabetrneideUrfa'yayaknbiryrededir.imdiki hakimgelenekdetarihinseyrineuygundur.YineM300'lerdeHelenistikkltreveSabilere,MS100'lerde hristiyanlamerkeziroloynamtr.Urfa'dahalenkltbulunanHz.Eypvedrispeygamberlerbataolmak zerebirokpeygamberebeikliketmitir.'Peygamberlerehri'tabiridorudur. M1700'lerdeyaadtahminedilenHz.brahim'inkyksdahadaaydnlatcdr.NemrutAsurBabiltanr krallarpanteonundakiputlarkrmas,birzihniyetdevriminekalktngstermektedir.Ateeatlmakgibiar bircezaylakarlamas,isyanckonumunutarihibirgelenekolarakyanstmaktadr.Buhareketiyleikincibyk ghareketiolarakKenanbugnksrail,Lbnandiyardiyarnaynelmekzorundakalyor.Kenanellerindezor geenbiryaamsrecindepeygambergeleneinenemlikatkdabulunuyor.Soyuttektanrldinanlaynn temelleriniatmacesaretindeveidrakindebulunuyor.Hz.brahim'denncekiHz.Eypdedirenikltrndetarihi birfigrdr.lkdefaNemrut'akaraka"insanlaractyorsunuz"anlamnagelebilecektarihibiritirazda bulunuyor.Tanrkrallarakarbylesidavranilktirvebykcesaretister.Bulduukarlkzindandarmedir. Vcudukurtlanr.Bunaramensabrntimsaliolarakdayanr.Bupratiipeygamberliineyolayor. Tektanrldindevriminingnmzuygarlndakiyerigznnegetirildiinde,Hz.brahimgeleneinidoru yorumlamannnemidahaiyianlalr.Dierbirzellii,AryenveSemitikkltrnkarmabirifadesini gerekletirmeyeteneidir.Hz.brahim'inherikiortamdayaamasbukarmazelliiniyenibirsentezolarak

yorumlamamzaimkanveriyor.DouBatsentezigibiyaratclayolaanbirsentezdir.brahimkltnnnc nemlibirzellii,hemSmerNemruthemdeMsrfiravuntanrkrallksistemlerinekartanrnnelisi olarakilkinsanotoritesinitemsiletmesidir.Kleliinenyounbiimininyaandveilkzgrlkaraylarnn baladtarihibirdnemde,Hz.brahimseeneibykbirkvealternatiftir.nsanlnkklaraynayant olma,tarihinennemlisosyalhareketliliineyoluaralayacaktr.Hernekadaretniktopluluklardardanheriki kleliksisteminekargldirenigsteriyorlarsada,ierdenvesosyalkarakterdebirdirenideoknemlive zmleyicizellikleresahiptir. Tanrkralkltnebakaldrma,insanlarntanrolamayacanahkmetmebykbirsosyaldevrimdir.Klelik sistemienglideolojikdayanandandarbealmaktadr.Tanrkrallarinsanolarakdndrtmek,SmerveMsr mitolojikyapsndaenbykatlaayolamakdemektir.Budatektanrl'tevhit'dinidenensosyalakmn biimlenmesidir.IsrarlahalkannAdem'denbalatlmastesadfideildir.Geleneinkklvezincirlemeolduunu kantlyor.Bykpeygamberlerbununtarihiduraklaroluyor.Tpkmarksizmin,liberalizminpeygamberlerigibi. GeleneindierraanfigrHz.Musa'dr.M1300'lerdeyaayanbrahim'ekadareceresikarlanHz. Musa,Msr'dabenzerbirisyananderlikederekkngerekletirir.Msrkltrntanmaklabirlikte,firavuna klecebalbranikabilesinikullanarakisyanacesaretetmesi,sosyalvezgrlktemeldenderbirkiilik olduunugstermektedir.branikabilegeleneiyleakrabalkbavardr.KabilenindiniMsrdinindenfarkldr. Musa'nnfiravunAkhenaton'unenbyktanrolarakilanettiiyartektanrdanetkilendiisylensede,esasolarak Hz.brahim'indingeleneinitemelalmaktadr.MehurSinalyry,yanardadanetkilenme,putuluatavr ve'OnEmir'sylemiKutsalKitap'tailenmektedir.Musabranikabilesiahsndayenidininbyksavan vermektedir.Buideolojiksavabranikabilesinidalmaktankurtaracak,onuvaatedilmi'kutsaltopraklara' ulatracaktr.Buideolojikkatlkbranitarihindekibykadmlardanbiridir.Gnmzekadarbenzeradmlaratan branidinkltr,aznouetkilemedekimthirneinigstermektedir. Peygamberlikhareketisadecebranileremaledilemez.AramileredahayaknHz.saveAraplardanolanHz. Muhammediledebugelenekevrenselaptaroloynar. zcesisavaiktidargcnekaritensosyalbirgelenekolarakgelienpeygamberlikhareketi,geneldeinsanlk tarihinde,zeldeOrtadoutarihseltoplumsistemindedemokratikduruadahayakndurmaktadr.Yoksulluk boyutunudaeklediimizde,adetatarihinilk'sosyaldemokrat'hareketinitemsiletmioluyorlar.Gerektesnf temelleriyleortasnf:zanaat,tccar,zgrifti,kabilegnmzsosyaldemokrasihareketleriylebenzerlii kurulabilir.Bubenzerlikdahadailerigtrebilir.Sosyaldemokratlarnaslsistemibirazyumuatsalardayedei olmaktankurtulamamlarsa,peygambersosyaldemokratldaerveyagekurulusnfltoplumsistemlerine entegreolmaktan,onlarnbenzerbirmodelinikurmaktankurtulamamtr.Katilkakleliinekaryolatklar sistemortaafeodalizmidir.phesizbilinlibirfeodalsistemaraydeildironlarnyolu.Barveadaletitm insanlkiinistemektedirler.Amahakimsisteminbykdntrcgc,peygamberlerintanrdevletinideasl sisteminkindenpekfarklklmamaktadr. Sosyolojikanlatmdanyoksunteolojiilahiyatsylemi,bykbirklliyateserkoleksiyonuelinde bulundurmasnaramen,insanlktarihinideenoketkileyenpeygamberlikkurumununtoplumsalgerekliini aklamamaktadr.Dnemindilizihniyetiniifadeetmeklebirlikte,gnmzetercmeedilmedencanskc,zihni kreltenbirezbereanlatmolmaktanteyegidemez.AslndaSmerveMsrantikkleciliinekarsosyalve bireyselzgrlk,adaletiyanesasalankurumundorutanmbyknemtamaktadr.Halklarndnemin zihinyapsolandingrnmaltndabyksosyalmcadeleleriniyanstmaktadr.Peygamberlikilkbyksosyal nderlikkurumudur.Kullandklarkavramvednceleriodnemindnyabaknahakimolanvegenelgeer zihniyetkalplarnsentezleyerekbirstaamayasratmalarnbvvetipeygamberliikazanmaanlamna gelmektedir.Resmiklecimitolojivedindenkoptuklarorandasosyalzgrlkbirroloynamaktadrlar. phesizherdnemdeskagrldgibi,dzenleradikalkopularolduugibiuzlamalardammkndr.

Dininsosyolojiktarihindenbeklenen,herpeygamberinemliolanlardneminzihniyet,iktidar,sosyalve ekonomikyanlarbataolmakzerekltrelortamiindezmlemektir.Tarihanlatmbutemeldenemlibir btnlkkazanacaktr.Sadecesaltanat,kahramanlkganimetapulculuumenkbeleriolmaktankarpsosyal, halk,etnikboyutlarolandahagerekibirtarihyazlacaktr.Gnmzdekilaikliktartmalardabylelikle anlamkazanacaktr.Yzbinlercekadrovebtelerinneyehizmetettiiniiyianlamakgerekir. Romamparatorluu'ndabenzersreilemeyedevamedecektir.Dahadouundanitibaren(M500)itesosyal niteliklidinselakmlar,dardanetniknitelikligebehareketleritarihinodnemekadaryounlamenbyk savaiktidargcnsaracaktr.HristiyanlkdouvegelimednemindeherbakmndanenazRomakadar evrenselkaraktertayanyoksullardankabile,ailevbsoybirliklerdenoluanbirpartihareketidir.Sosyalnitelikli, yoksullarnilkevrenselpartisidir.Romaodneminenbyksavaiktidargcolarakkendikliininasl muazzamseferberetmise,hristiyanlkdaoizzerindeyoksullarhareketiniseferberetmitir.Kapitalizm dnemindedebenzerbirsnfyounlamasyaanacaktr.Devletinenbaskc,smrcyaplanmasyla emekilerinenskyaplanmalardiyalektikikilemindevamdr. HerikiakmRoma'yakardirenilerindeenuzunveiddetlebastrlanuzunbirtarihesahiptir.TarihiRoma imparatorlarnnyksolarakgrmeyi,sadeceresmitarihininbirsaptrmasolarakdeerlendirmekgerekir.Bir kartopunartopugibibirikensavaiktidargcnaslbaskcvesmrctarihinzetiyse,gebeetnisiteve sosyal,dinselakmlardaodenlikomnaliteninzetidir.Halklarnsosyalveetnikgereklikolaraktarihigereken arlktayazlmamtr.Tarihyazmnnegemensnfkarakterindetoplumsalolgununbelkideenokarptma,asl unsurlargzardetmerolvardr.Gerektarihiyazdrmamaveanormalarptma,insanzihniniteslimalmannen etkinyoludur.Tarihbilincindenkopantoplumlar,anlamn,kimliiniyitirmegibiimhasrelerindendahaolumsuz koullardayaamakzorundakalrlar.Bylesikoullaraaltrlantoplumlarahertrlykbindirmeksonderece kolaylar.Tektanrldinlergeleneibuadandanemlidir.Bunlarsosyalgerekliinhafzasgibidirler.Saltanat kroniinekarlkpeygamberkroniibiralternatifgibidir.Hristiyanlk,piskoposlukkurumuylaadetaRoma imparatorlarnadenkgeleneineerimitir.Benzergelimeetnisitenderliiiindegeerlidir.Kendilerini imparatorazendirme,herikiakmiindesistemleuzlama,bazentamamenerime,bazendedahastsrdrlebilir toplumsalyaplanmalaradnmeyolunuaar. Etnisiteninenkababirtarihselizelgesiyaplmakistenirse,M15.00010.000'lerdetarmsalkltrndouuve kurumlamasylabalatmakanlamlolabilir. Btnarkeolojikveetimolojikveriler,etnisiteninilkdefabutarihlerdeZagrosTorosdasistemininikavisinde ekillendiinigstermektedir.Tarmsaldevrimetnisitehareketiiinvarlkkouludur.Aksihaldeklantoplumu halindekalnmaktankurtulamaz.Klantoplumuise,hibirdnemgeniailegrubuolmanntesinegeemez.retim teknolojisibusnrbelirler.Dolaysylaoksnrlsesdzenleriylebykdilgruplarnaulaamazlar.Bildiimizdil gruplarnntarihiM20.000'lerdenbalatlmaktadr.Yineayncorafyadabenzernedenlerroloynuyor.Dilin oturmasretimingelimesineyolaar,budatoplumsallstaamayasratr.lkelAryendilgrubununadgeen kavisteolutuunadairkantlarGordonChildeveVanilorgibitmnlarkeologlarcapaylalmaktadr.Aryencedil grubutarmdevriminigerekletirenilkelkomnalgruplarneseridir.Tarmkkenlieneskiszcklerebudil yapsnpaylaantmkavimlerderastlanmaktadr.Etnikoluumunbuilkdnemininfizikiyaylmaktanokkltrel yaylmabiimindetmktalarayansdkabulgrenbirhusustur.HattaKzlderilileryoluylaBeringboazndan M11.000'lerdeAsya'danAmerikaktasnayaylddakabulgrendierbirgerekliktir. SmeruygarlnnoluumunakadaryaklakM3500buetnisitekltrnnanamerkeziDicleFrat'n dalardankopaneteklerindebykgelimegstermitir.Eneskiyerleimlerinkalntlar,halkkltrlerinde gnmzdebileyaayanbirokebudnemetanklketmektedir.zellikleM6.0004.000dnemikalc, kimliklietnisiteyeerimekbakmndannemlidir.Kalkolitikbakrtaalarlabtnleenbudnemdetarihin uygarlnbalamasnayolaantmtemelicatlarvebilgilerretilmigibidir.Temelsanat,din,hiyerari kurumlarolumutur.AryenlerineneskigrubuolarakHurrilerUr:tepelikyer,yksekyerlerahalisikltrn doumerkezindebugnkKrtlerineneskiatalarolarakbelirmektedir.BlgedeaynhalkgrubuolarakM

6.000'lerdenberifaalbiryaamasahipolduklarbilinmektedir.KuruluaamasndaSmerlerlehemakrabahemde komudurlar.Guti,Kassit,Lori,Nairi,Urartu,MedadlarsrasylabenzerkltrpaylaangruplaraSmerAsur kaynakltaklanadlardr. AryenkltrdalgasM9.000'lerdeAnadolu'ya,6.000'lerdeKafkasya'ya,KuzeyAfrikaveran'a;M5.000 4.000'lerdein,GneySibiryaveAvrupailerinekadaryaylmtr.Butarihlertarmkltrnndnyaapnda yayldngstermektedir.KsmenfizikiolarakdayaylanAryengmenler,M3.0002.000'lerdekta yarmadalarna,Hindistan,ngiltere,Yunanistan,talya,berikyarmadasveKuzeyAvrupa'yakadarszmlardr. GelimelerebalolarakM2.000'lerdekarbirharekethalindeSmeruygarlnnzenginletirdiialanlara; Hindistan,ran,AnadoluveMsr'aynelerekuygarlksrelerinekatldklartahminedilmektedir.Sonderece hareketlibirdnemyaanmaktadr.SmeruygarlnnekiciliibugnkABDgibibiretkiyleetrafndanekadar gmenkytopluluklarvarsakendineekmektedir.M2.000'lerdekibykghareketlerietnisitetarihininen kapsamlyaylmdnemidir.Buyaylmannsonucundain,Hint,Hellas,Anadolu,ranuygarlklarnntemeliatlr. BirneviSmerizizerindekentlemenindevletMezopotamya'dansonraikincibykhamlesidir.Bunaramen buyllardauygarlkkentlerigmendeniziiindekiadacklargibidir.Esaseylemdeolangebelerdir.nc bykgmenhamlesiM1.000'leredorubalar.Avrupa'dan,KafkasyaveOrtaAsya'dangneyinuygarlk alanlarnaakangler,ilkdnemuygarlk,hanedanbeylikdzenlerininyerinialmayabalarlar.Yunanistan'da Dorlar,Anadolu'daFrigyallar,ZagrosTorosdmndeMedler,talya'daEtrskler,buhamlenintannanbyk etnikgruplardr. BugruplarM1.000'lerdeRomadevletiarasndakiuygarlksalgelimedebykroloynarlar.Grek,Frig,Urartu, Med,Etrskuygarlklarhamleninennemlietnikgruplartarafndankurulanuygarlklardr. Etnisitehareketirgtlenmeolarakhiyerarikaamaygemez.Busnrdayaitenyadadtanzlmezse devletlemesorunuylakarlar.Smermodelinebenzerdevletlemeler,buaamalarbaarylageengruplariin geerlidir.Dahaoktemastaolduklaruygarlkmodellerinitaklitederler.Hiyerarikyapnnbakabiryaplan potansiyeliyoktur.Budurumdasnflamayaanr.Alttabakalarksmeneskihallerindekrsalalanda,ehre ynelenleriseyakleleerek,askerolarak,yadayerleiktabakalarakatlaraksnfltoplumutamamlamaya alrlar.Etnisitesnfltoplumiindaimatazekandemektir.Kyllkkapitalizmiinneyse,etnisitedeeski uygarlklariinbenzerileviyerinegetirir.Gnmzlegenelbirbenzerlikkurarsak,kapitalistyaylmayakar ulusaldireniveakabindekurulanulusaldevletineskiuygarlklardakikarl,etnikdirenivebeyliklerhalinde etniktabanadayaldevletlemelerdir. lkalarnbirnevisnfmcadelesiolaraktanmladmzdinselpeygamberlikhareketleriuygarlklarn olgunlamadnemlerindekaynanbulur.Kentkkenlidir.Ortasnfdamgasntar.lkklecisisteminakla aykrlnnesrmecesaretinigstermilerdir.lkeletirmenlerdir,ilksosyalisyanclardr.Yinebirnevikrallk kurumlarndaetkiliolmayaneskiamanizmveeyhlikgeleneindenetkilenmilerdir.Dintanranlaylarnn soyutluu,putatapnmayakartlklarzihniyetfarkllamasolarakgrlmelidir.Entemeliddialarinsankrallarn tanrolamayacaklardr.Tanrkrallnideaclylaakllinsanlarnbunainanmaylar,aslndayneticisnflakent ahalisiarasndakielikivemcadeleyiyanstmaktadr.Kenttoplumundakiyasallkladoalruhulukarasndaki farknkavranmastanrkralinancnnsarslmasnayolaar.Zihniyetfarkllamaskentortamndadahahzlgeliir. Yeniaraylara,kavramvedncelereortamsunar.Alverilimetadzenizihnidahaokaltrr.Analitik zekannyneticilikkonumuartar.Artanbilgivesoyutkavramlatrmabiraamadansonraresmiideolojiyiinanlan mitolojilerandrr.Yeniideolojikaraylarlapeygamberidealizmidnemialr. TahminenM.3000'denberibalayanbusre,Hz.brahim'ekadardahaokSmermetropolkentlerindebalar. Barnamayncaublgelere,ksmenzgrbirortamatanrlar.Adem'dendris'e,Eyb'ekadaryaanandneme Urfancesipeygamberlikdemekdoruolabilir.M2.000'lerden1.000'lerekadarUrfadnemininmerkezirol oynadnvarsaymolarakilerisrebiliriz.Budnemdepeygamberlikgeleneimuhtemeleniyiceoturmutur. Glkurumsalbirtemelkazanmtr.BataHz.brahimolmakzereetrafabirokpeygamberihraetmitir. Biroksylencebuvarsaymdorulamaktadr.M1.000'lerdenRoma'nnyklmasnakadarKuds'nikinci

peygamberlikmerkeziolaraknegetiinibelirlemekikincivarsaymolarakilerisrlebilir.KitabMukaddesbu dnempeygamberlerininkapsamlbirlistesiniihtivaetmektedir.Saul,DavutveSleyman'labalayanokzengin veglbiranlatmolanpeygambermaddeleri,dahaoksosyalyaamdzenleyenahlakkurallarvekrallk zlemiolarakdeerlendirilebilir.Toplumsallaokglbirvurguyaplmaktadr.Putatapmaktanalkoymak, rabbebalamak;zndebranikabilesinidalmaktankorumavebirkrallkolarakolumasnndinselanlatmdr. Smermitolojilerinasltanrkrallarnmasalsyksyse,KitabMukaddesdekabiledenkrallkoluturmann dinselyksdr.Odnemlerinhakimedebiyat,zihniyetyapsbylesibirkutsalkitapdilinigerektirmektedir. Biiminadalaltndakizyakalamaknemlidir.Nitekimensonsa'nndaamac,aslnda'Sion'unkz'dedii Kuds'ekralolmaktr.Bunudahayatylademitir. ncvesonpeygamberlikdnemi,M0MS632aras,Hz.sa'nndoumundanHz.Muhammed'inlmne kadardevameder.branikabilesibudnemdensonra'SafarinYazarlar'denenkatiplerdneminegirerken, hristiyanlkdierhalklararasndancehavariler,dahasonrapapazvepiskoposlarlabykalmsalar. GrekveLatince'yeevrilenpeygamberlikliteratrbatancilBatuygarlnnzihniyetyapsndakkl dnmeyolaar.YartanrHelenveRomaimparatorlarylagiriilenmcadeleyletanrlkidealarnellerinden alr.MS312'deBykKonstantin'inhristiyanlkabuletmesivesonraresmidinolarakilanetmesitarihibir srecinsonadmdr.Budainsantanrolamazdiyenilkpeygamberlerdenbalayanideannzndenokey yitirerekdeolsabaaryaulamasdr.ZatenislambiimindekiHz.Muhammednderliklikoldahabalangtatanr elisiveglgesiolarakmisyonunuilaneder.Hz.sa'nnBabaOulKutsalRuhlemesinidereddederek, insanlarnancaktanrkuluolabileceklerinientemelayethkmolarakvahiyeder.Fakattanrkuluanlayyinede tanrkralkltrndenolanetkilenmeyigstermektedir.Tanrkralyerine'allah'konulmaktadr.Fakatbu,zihniyet savamndakiuzunmesafeyigsterenarpcbirrnektir.nsanlarntanrkrallarlasavamnnbinlerceyllar bulduunukantlamaktadr.Arkleliktenkurtulmannkolayolmadnvurgulamaktadr. ZatentanrkrallardnemiRomamparatorluu'nunsonlarndaalnca,Hz.Muhammed'lebudnemtamamensona erer.Peygamberliintemelideas,insanlarnkendilerinitanrilanedemeyecekleriniesasalyordu.Tekmaddelik partiprogramgibiadetagereiyerinegelincevarlnsrdrmeninanlamkalmyor.Gerisiiz,ykve glgelerdir. TektanrlOrtadoudinlerininesasrnortaanfeodaldevletidir.Klasikkleciliegredahayumuatlm 'serf'klelii,dieranlamylagelitirilmikleliktir.Kleliktebirbasamakstekmadr.Serfolmayankleliktede gelimeyaanr.Sultansavaiktidargctanrnnglgesisaylmaktadr.Tanrkralkltnndevamolarak dnlmelidir. Demokratikduruvekomnzellikleriasndanherikihareketyinedeinsanlktarihindezgrlkveadalete dorukmsenmemesigerekenadmlardr. lkaveklasikdnemkleciliinekarbinlerceyllkbirdirenigelenei,zihniyet,politika,sosyalveekonomik alandanemlikazanmlarsalamtr.Yazltarihhernekadarbukazanmlarayrtrmasada,gerekliinden kukuduyulamaz.nsanlkkltrbykldebuikidirenikanalndanbeslenmitir.Bunlartmsanatlarnbata gelenkonularolmulardr.Mabetselantlartmgrkemiylegnmzekadargelmilerdir.Toplumsalahlaktan krntlarkalmsa,yinebugelenektentrdr.lmszdestanlar,azizler,evliyamenkbeleribykinsanlk durularnyanstrlar.Onyllarcainzivayaekilen,zindandaryen,armhlaragerilen,birdilimekmek,zeytin, zmvehurmaylakendiniterbiyeeden,insanacsnduyan,bilgelieenycedeeriverenbugeleneklerdir. Bireyciliedeil,komnyaamna,manastrdzenine,bilgibirikimine,sanatvezanaatngeliiminetambirokul deeriverenyinebugeleneklerdir.Savaiktidarkliininldrmektenvelmektenbakabiranstanmad insanlabardndrten,insanonurunukoruyan,yardmlamayesasalan,kardelievurguyapan,evrensellie almsalayanyinebusoylugelenekkanallardr.Snfltoplumugetirememilerdir;hakimtoplumsalsistemin iindeounluklaerimektendekurtulamamlardr.Kendileridebazeneskiefendilerikadarhiyerarikvedevleti kesilmilerdir.Fakatinsancadeerlerdengnmzebireylerkalmsa,buhareketlerinbundakipayndnmek

gereehakknvermekleetir.Gnmzdekidemokratikduru,zgrlkeitlik,doalevrearay,insanhaklar, kltrelkimliklerikibykgeleneinkatksdnlmedenizahedilemezler.Enazadabireysellikkadar demokrasiiinvazgeilmezbirzeminolankamusalalanbuikibykhareketinbatagelenmirasolarak dnlrse,geleneinolumluetkisidahagerekivezmleyiciolarakanlalacaktr. DemokratikduruvekomnalizmintaslanverdiimizereveanlatmbileRomaimparatorluktoplumunudaha iyianlamamzaimkanvermektedir.TmncllerigibiRomada,iindengelensosyalkomnalhareketle, kuzeyindengelenetnik,doaltoplumayatkntopluluklarnsavunmasaldrhareketliliiylebirkayzyllksren dneminsonundazlecektir.Roma'nnzlvebirparasnnMS4.yzylsonlarndaykl,etnisiteyle dinselkomnlnaralarndakiilikinindolayldaolsabirleikzaferidir.Halklarnvekomnaldzeninkarmak daolsabykzaferidir.phesizdevletizihniyetvekltyklmad.Kartopugibiparalansada,erimedenvarln birokalandayenidenoluturmaktanbiranbilegeridurmad.Birkezdahagryoruzki,savaiktidaruzunsreli paralanmaykaldramaz.Zincirinhalkalargibiparalarekleyerek,halkalarnoaltarakdevamedecektir. DoudaBizans'la,Avrupa'nnbakirtopraklarndaFrank,arlmanveKutsalRomamparatorluuvarlnyeni formlaraltndasrdrecektir. Roma'yesasolarakdardanAryenkltrkkenliGermenboylarkertti.OrtaAsya'dangelenHunlar,yine onlarcaylbuyapysarspdurdu.Etnisiteningcnhesabakatmadan,Roma'yvebyksavamakinesiniilemez durumagetirmekdnlemez.BarbarsaldrlaraltndaRomauygarlnnhazinkdemekdemokratik toplumcularndiliolamayacagibi,gereindilideolamaz.mparatorlarzincirinigzlernnegetirdiimizde, savaiktidargcnnkorkunluunudahaiyianlarz.Barbarlarnzndehalkzgrlkglerininbugc ykmasenbykzgrlkadmlarndanbiriolarakanlalmaktanhibiritirazbizialkoyamaz. Roma'nnzlgereindebirkezdahadorulanan,tarihinesasolarakiddetsavasiyaset,sosyal,ekonomikve moralyapsnnkaynahalinegetirenlerle,demokratikduruvezgreitkomnalyaamdasraredenve direnenlerarasndakisavamlabelirlendiidir.'Barveistikrar'denendzeninaltndabusreklisavadurumunun yattgzardedilmediinde,toplumsalgereklikdahaiyianlalmolur. MS5.15.yzyllarndaAvrupaortaanagirite,arkasndataslanizmeyealtmzbylesinebirtarih yatmaktadr.Butariholmadan,Avrupa'nndeiluygarlkyaratmak,'sfr'bilerenemeyeceinianlamakgerekir. Feodalkulukadnemindeuzunsreyattktansonratmgcylebilme,yenizihniyetkazanmaabasnagirmesi, butarihdnlmedenhayalebilegetirilemez.Avrupa'nndahasonrahakkylayneldiibilimvetarihonagerekli olangcverecektir.Buikigledorutarihvebilmeyntemiylelaykylauygarlktabykbiraama yaratlacaktr. Hristiyanlnortaaakatkssnrldr.Engizisyonuyladahaokyenidouuengellemekistemitir.Gemiten gelenolumlukanallarheretikler(mezhep),cadlar(zgrkadnkalntlar),simyaclar(bilimncleri)atele yakarakkurutmayaalrken,etnisitenintazeanlarnadayanandoalyaamayatknlkeilimiveprotestanlkla kendiiradesikrlacakveyeniuygarlnzihniyetveiradesidahaakveglhalegelecektir.Protestanlkladinde oktankemiklemitutuculukalrken,etnisiteninkltrnedayalolarakdauluslamannnalacaktr. Bubyktarihselgelimeninamacnnkapitalistsisteminplanlgeliimiolduunuiddiaedebilecekhibirkant yoktur.Esasgelimesigerekenindemokratikuygarlkolduunadaireldedahaokkantvardr. Uygarlktarihindeortaafeodalsistemiilkakleliinindogmatizmniteliinisnrlamaklabirliktedeitirerek devamettirdi.Tanrkrallaryerinegeentanrglgesisaltanatdogmatizminformdeiikliidir.zkorunmaktadr. SavaiktidaryapsAvrupaveAsya'nngenialanlarnayaylarakgcnarttrmtr.YorgunRomavePers mparatorluklarnnyerine,tazekanArapslam,CermenKatolikHristiyan,SlavOrtodoksHristiyansistemleri kurulmutur.DahagecikmeliTrkslam,Moolslamsistemleriaynsrecidevamettirmilerdir. mparatorluklarnbuyenibiimlerindenemliolan,bnyelerinekattklartazekanolarakyenikltrunsurlardr. HernekadarRomaPersizizerindeonlarayknerekgolmularsada,hristiyanlkveislamngetirdiidaha

glzihniyetimanyaps,savaiktidargcneihtiyaduyduubenzini,enerjiyiveripuzunsredevam ettirebilecekzenginliktedir.DieryandantarihinenglveuzunsreligyaamnaalmArap,Cermen,Trk veMoolhiyerarikgleri,dayandklarkavimgruplarndanistediklerikadarinanlaskerderleyecek durumdaydlar.Daharahatvezenginehiryaamyenikavimlerinyounluklualanlarnayaylacakbiimdebir cazibeyesahipti. Aslndaetnisiteninalttabanylaislamvehristiyanlnkurtuluarayanyoksulmanastr,tarikatkesimlerifarklbir dnyaveyaampeindeydiler.Devletvehiyerarininbaskveistismarndannefretediyorlard.Buyzdenbyk hareketliliekatlmlard.Beklentileriiinendoruyorum;tarikat,manastrveeskidoalkomnalyaamnbir senteziolarakhmanistevrenseldemokrasiydi.DneminevrenselzihniveyreidiyebileceimizHz.Mevlanavb herikidindeoktur."Yetmiikimillettenolsandagel.Gemitennegnahnvarsayinedegel"diye zetleyebileceimizyaklamsondereceevrenselbirdemokratizmiiermektedir.Ortaandemokrasive evrensellikakmnseslendirmektedir. Dneminokyaygnmanastr,tasavvufakmlarnabuerevedeyaklamakufukacdr.Etnisitevedininst tabakasfeodaldevletgchalinegelirken,yoksulaltkesimleriokgenialanlarayaylmmanastrislamdaki karltarikatocaklarvedergahlardakomnaldzengchalindeyaamaktadr.Bu,snfsalanlamderinolan birblnmedir.Biranlamdaortaaazgsavaiktidargcylekendinedayalibirlikikesimlerlebirlikte demokratikkomnalhalkarasndakiayrmavemcadeledir.slamdnyasndakibatnisnnivehristiyanlktaki katolikheretikelikisibugereiyanstmaktadr.Kavimlerbnyesindebenzerayrmalargrmekteyiz.Seluklu OsmanlTrkmen;Araphalifelerharicilervbelikiler,aynkavimiindekisnfsalelikivekavgay yanstmaktadr.Yoksulhareketlerindenbazlarileridzeydesiyasallamaybecerdiler.Karmatiler,hahainler, fatimiler,alevileryoksulhalkkesimlerininsnfsalayrmayatepkiifadeleridir;ortaanilkeldemokrasi rnekleridir.Fakattoplumsalsistemehakimsaltanatanlaybuhareketlerdedahaileribirdemokratikoluuma imkanvermeyecektir.Dtanbasklar,itenyozlamalarlaerkendentasfiyeolupetkinlikleriniyitireceklerdir. Avrupa'daveOrtaAsya'dakalcetkileryaratanbirnevimanastrkltrdiyebileceimizoluumlardahauzun sreliyaamaybildiler.Manastrlarbilimveretimtekniklerindedenemlirolleroynadlar.Bilimvehayatnz gcydler.Ortaaniversitevemedreselerinindouumanastrvedergahalmalarylayakndanbalantldr. Savaiktidargruplarbykboumalarpahasnasisteminhakimgcolmaybaardlar.Bundazihniyetve kurumolarakdevletolgusunungelenekselgcbelirleyicidir.rgtleniveynetitarzilkel,yarmdemokratik oluumlarafrsattanmayacakkadaryetkinliesahiptir.Dahanemliolan,hakimolmalarndanziyade,tarihinbu ynnnbykboumalarlaiieyrddr. Arpropagandaylakabulettirilen'allahnglgesi,ycesultanlk'batansonaentrika,zorbalkvetalanlarl devletinbinmakyajlyenifigrdr.slamdavehristiyanlktaRomavePerslerdendevralnanvekartopunartopu olarakbenzettiimizsavaiktidargc,ortaafeodalizmindedinielbiselerebrnerekkendinikalcklarken, iddiaettiinintersine,RomavePersmparatorluklarnzulmvetalandaokgeridebrakannitelikleresahipler. Bunakarnhiyerarileritarafndankendilerineihanetdeedilse,geridevealttabraklanyoksuletnisite,manastrve sapknmezheptarikathareketlerisanldndandahafazlademokratik,komnalruhlutoplumvehalkgerekliini temsileder,nitelerler.Gnmzanlamakiindahancekialarkadarortaagerekliinibinlerceyldr egemenlertarafndantaklanatgzlklerivetenekeyreklerledeil,butanmlamalarbalamndaanlamakve duymak,zgrlkruhuvebilinciiinbyknemtar.Ruhundavebilincindetarihidoruyaamayanlarhibir zgrlkveeitlikiddiasndabulunamazlar.Demokratolamazlar. MS13.ve14.yzyllardanitibarenDoutoplumlarnnolumlumirasndangerekliolannevarsaalmaybaaran bundamanastrhareketibelirleyicidirAvrupaortaauygarl,tazeliinindeyaratclylahzlananadmlarla Rnesanshazrlamakdurumundadr.Klasikbiimiylefeodalizminuzunsrmemesinidahayakndananlamak nemlidir.SnfltoplumilkakleliiyleenuzunsreyiM4.000MS500yaamaklabupotansiyelininemli orandaaakartmt.Ortayakarabileceklerinisergilemiti.Feodalsnflamannbusrecekatkssnrl olmusa,bundapotansiyelininzayflroloynar.Toplumsalsistemefazlakatkyyapabilecekdurumdadeildir.

Zatenhemetnik,hemdinihareketinamacbusisteminkklalmasngerektiriyordu.Hiyerarilerinimparatorluk yknmeleriesasamadeildi.Birnevidininsosyal,etnisiteninkavimseldevriminiistismarederek,yenisava iktidaraulamlard.YoksulkitlelerindirenibayrandaFranszDevrimi'ndenoknce'eitlik,kardelikvebar' yazlyd.Binyllktanrsalsaltanataltndabunlaryaanacakt.'Mahervecennet'letopyalarebedileecekti. Entrikavezorbalklatalansanatndauzungeleneklerindeustalaanhiyerari,aldatarak,bastrarakbildiini okuyacakveyapacakt. BatAvrupa'dasrecinuzunsrmemesindemanastrngerekaydnlanmagcyleislamdabugfazlasyla saltanatnetkisindekalmtretnisiteninzellikleGermenlerdehalatazeolandoaltoplumruhununnemlirol vardr.Buikigtarihintmaamalarndaolduugibibilincinveiradeninzgrlndevamettiriyorlard.Bilim vezgrlkbayranBatAvrupa'nnmmbittopraklarndabykbirmerakveheyecanladalgalandryorlard.Ne Romaimparatorlukkopyasortaaprensvekrallarnederuhlarhalinegelenresmikiliseengizisyonlarnlerini kesmeyeyeterliydi.Bykdncevezgrruhluinsanlarasahipolduuiin,buyaratldneminesayglve duyarlyaklamak,gnmzBatuygarlkgereinirenmekasndansonderecenemlidir.Yaratlandeerler enazneolitikkytarmdevrimiyleehiruygarlkdevimindekilerkadaranlamldr.Doudasnmeyeyztutan yaratcbilinvezgrlkruhumuzundevametmesidir.Avrupalinsannelindebytlenbilinvezgrlk, binlerceyltadmz,nclkettiimizbilgelikvedoaltoplumruhumuzdur.Yabancdeil,bizimolanbir gerekliktir. 15.yzyllabalatlanRnesansyenidendouhareketi,aslndababasdaannesideDoulubinlerceyllk slaleninsonocuudur.OnusankiAvrupa'nnAdem'leHavva'sndandomugibisanmakbykbiryanlgdr. BelkideDou'nunsrgnocuudur.Rnesansakki13.ve14.yzyllarngiderekhzlananbirdevamdr. BytldzeminRomakopyaskrallkvepiskoposluksaraydeil,krsalalanmanastrlarylayeniykselenkent niversiteleridir.Nesiyasalaskerignedefeodaltccarekonomikgbuktabelirleyicidir.Krmanastrve kentniversitesikendiemekleriylegeinen,halknbeslediiveumutbalad,destekledii,zgrlkvebilincin ykseltildiibamszalmamekanlardr.ununemlevurgulayacam:Rnesansagtrenyolbelirleyiciolarak kralvekiliseninsaraylarndandeil,halknkomnalokullarndangemektedir.Nefeodalsnfnnedeortada olmayanburjuvazininizdiibiryoldur. Uygarlknehrininakasndanyerinivezamannbelirlemekgerekirse,yineSmerkaynandanyolakmak reticiolacaktr.M3.5002.500dnemindeUrukveUrsitelerietrafndakioluum,dalgadalgaNippur,Babil, NinovamerkezliolarakDicleFratkuzeyinedoruyaylr.BumerkezleretrafndakidnemleriM2.5002.000 Nippur,2.0001.300Babil(eskiveortadnem),M1.300600Asur,M600300sonBabildnemidir. MezopotamyadndadirektSmerlerdenetkilenenAnadoluHititleriM1.7001.200,Medya'daM900550, Persiya'daM550300dnemuygarlklaryaanmtr.KlasikGrekveRomauygarlnikincibykzihniyet devriminebalolarakdeerlendirebiliriz.Bunlarmitolojikdncedenfelsefidnceyegeidneminin uygarlklardr.DoununBat'dakiensonvebyktemsilcisiTroya'nndrlmesindensonragelimeye balamtr.HellasveEtrsklerfarkl,zgnbirgelimeyeulaamamlardr.Gelenekselyaylmanngleri konumunupekaamamlardr.M1.000'lerdebalayanGrekvetalyauygarlklar,M500'lerdefelsefi dnceningelimesiylezgnlolanbiruygarlageiyapabilmilerdir.AslndaSmerveMsruygarlk izlerindeuzunsrebeslenmeleri,kuzeydengelenglerlebileimlerisonucunda,corafizelliklerinindeetkisiyle zgnlkyakalanmtr.Grekvetalyayarmadasndakigelimeler,Anadolu'dakiHitituygarlkgelimesinin devamdr.BundaMsrveDouAkdeniz'dekiFenikelilerinyounkatksndaeklediimizde,zgngelimenin dayanaklardahaiyianlalr.YaklakM1.000MS500dneminikapsayanGrekRomahalkasnndahada yaylmasAvrupaAtlaskysndadurur.Farklzamanvecorafikoullarncbykversiyonakoutluk oluturur.UygarlknehrimizBatAvrupakylarnavurduundaenverimlibirdneminedahaeriecektir.MS 1.500'lerdebalayanncbykuygarlkdevrimidir.Rnesansdnyauygarlkzincirinebaladmzdabu ynlbirakgerekidir. Rnesansnendorutanmzihniyetdevrimiolarakyaplandr.Devrimbirkaalandakkldr.Birincisi,dinsel dncenintanrsallkadnaadetahiletirdiibireyyenidendomutur.HristiyanlkteolojisiMS1.250'lerde

Aristosenteziileskolastikdneminzirvesineulamtr.Metafiziinengelikinhalidedenilebilir.nsanadeta unutulmutur.Tanrnnkuklasbileolamayacakkadaryaamdansilinmitir.Dinedayaltoplumsallnenarbir biiminevarlmtr.Pratiksomutyaamlahibadamayanbubiimeinsandoallnnuzunsredayanmas zordur.Heretizmsapknmezhepilikcadlkhristiyanlamamdoaltoplumkadnvesimyaclkdoa elementlerindenaltnoluturmak,bilimselarayabalar,hristiyandogmatizminekarzgnzihniyetdireniini temsiletmektedir.Engizisyonunnlemekistedii,zgrbireyeyolaabilecekgelimelerdir.Hristiyan dogmatizmindenkopupzgrdoadncesinesramayapanenarpcrnekGiordanoBruno'dur.Tambirdoa tutkunuolanBrunotanrdoaayrmyapmaz.Canlbirdoaevrenanlayilesarhogibidir.Doannkendi banaileyiineodenlihayrandrki,sonutacokunRnesansncsRoma'daMS1.600'decayrcayr yaklmtr.SpartaksveSaintPaul'nanlarnayararcasna. Doayadogmatizmdenkopmubaktarzileyaklamannnemlibirsonucudabilimselyntemingelimesidir. Metafizikkurgusalyntemindoalgerekliktenkopardinsanzihniyntemdeiikliiyleyenidendoaya ynelmeyibilmitir.BilimselynteminadetapeygamberleriolanRogerveFrancisBacon'laGalileoGalileigzlem, deneyvelydoayadayatarakbilimingelieceiyoluardnakadaramlardr.Bilimselzihniyetingittike gelimesi,yntemiileyakndanbalantldr.Felsefiyaklamdoayaumutlayaklamanlamnagelirken,ynetme debuumudungereednmesidemektir.Felsefingrvevarsaymlarbilimselalanlarveolgularn aydnlatrken,gzlem,deneyvelbilimselkantlamaysalamaktadr.Deneyvelolmadktansonra,sadece felsefivarsaymlarladoadanyararlanmakmmkndeildir.Deneyvelyevurulmayanherolguhakknda nelerinnaslsonuvereceianlalamaz.slamdnyasndabuynlatlanadmlarbazsonularvermisede, sistemlibiryntemedayanmadklariinbilimselbilgiyesnrlkatkdabulunmulardr.Batuygarlnntemel dayanaolanbilimselbilgi,ancaktemelyntemsorununuzmlediktensonrahzlbirgelimesrecinegirmitir. Yntemsorunununzmbilimseldevrimeyolamtr.Rnesanslagerekleenbilimselyntemaraylaryeni felsefeekolleriningeliimindederoloynamlardr.Felsefeilebiliminbirbirineyaknlvebalants,dahaverimli bilimselbirsrecingelimesikadar,bilimlebalantsyaplangelikinfelsefiyaplarnortayakmasnadayol amtr. Rnesansntemelidediyebileceimizvetanrdantamamenkopmubudnceveduyutarzenbykparadigma deiimidir.Gerekleenzihniyetdevriminisradangrmemekgerekir.Buenzorgerekleendevrimtrdr. DinseldogmatizmdenkurtulmakvezduygudncegcyleyaamaanlamvermekBatuygarlnnennemli kazanmdr.Cvlcvl,canl,renkli,hereyiyleheyecanlandran,kendindebykpotansiyellerbarndrandoa bykumutlarvaatetmektedir.nsannbinlerceylaradansonradoayanemlibilinbirikimiiledndiertm gelimelerinkaynadr. kincibykdeiimdindekireformdur.Doaltoplumanlaynaartersdenhristiyanlkdogmatizminetepki kanlmazd.Germenlerindoaltoplumgelenekleri,dinleyenitanmalarreformunbukltrdengelmesinin koullarntekiletmektedir.ProtestanlkaslndaGermenhalknnhristiyanlkyorumudur.Dogmatizmindaha yumuatlm,almayengellemeyen,bilimeakrevizyonvereformasyonunutemsiletmektedir.Birnevidin saltanatnatepkidir.Dininarsiyasallam,pratikgelimelereengeltekileden,halklarnzgnlneve zgrlneyervermeyenbyktutuculuunavurulanbirdarbedir.Zihniyetdevrimininteolojikanlamdaki yansmasdr.Dogmatikkalplarnyklmasylafelsefidncehzlbirgelimesrecinegirmitir.NaslkiBat Anadolu'daM600'lerdemitolojikdnceninalmasylatarihifelsefidnemalmsa,BatAvrupablgesinde dedinseldogmatizminalmasyladahagelikinbirfelsefiaaulalmtr.Zihniyetdevrimininengelikinalan olanfelsefe,SpinozaveDescartes'taadetapeygamberlerinibulmutur. Rnesansladoanncbirgelimeinsanmerkezliyaambiimidir.nsanhereyiyletanrnnolmaldranlay klecizihniyetindeiikbirformudur.Tanrkralkltndentektanrldinlereszmmitolojikdnceformu olarakbireyiyaamdanadetasilmitir.Bu,kleninhereyiyleefendisininaracolmasndankalmadr.Bireyin efendivetanrkimliindebudenliyitirilii,kendineaitbiryaamnnolmamasanlamnadagelmektedir.Tanrona aitdeil,otanryaaittir.Tercmeedersek,insanlndevletlemidinhiyerarisinearbamlldr.Dinin egemensnflehinebuynlgizlibirkleliiherdindemevcuttur.Rnesansninsanasaygycanlandrmas,

toplumunbireyinyaamndahaanlamlklmannvarolutarzolduubiimindekitanmadauygundur.Toplumsal varolubireyselyanyokettiinde,oradaklelikyerlemidemektir.SovyetsosyalizmindegerekleenleSmer rahipdevletsosyalizmindegerekleenlerzdeayndr.Bireyneadnaolursaolsuneritildiinde,onunadna klecilikdenilir.Klanveilkaoktanrl,totemlidinlerindeesasolanbirnevitoplumunyansmfigrolanbu kavramlarbireyegveriyordu.Ortaandinselanlaybireyisilmesiasndanasltoplumsallktanciddibir sapmaytemsileder. Hmanizm,bireysellikvereformasyoninsanyaamnmerkezineekmekletoplumsalvarolutarzndakisapmaya ciddibirkarkoyuugerekletirmitir.Rnesansbuynyletarihteentemelzihniyetaamalarndanbiridir.nsan yaratcl,doalliingerekliolanennemliadmdr.Ekolojiktoplumundayanabileceibiryola,zemine giritir.Fakatdahasonrakikapitalizmzihniyetininhakimiyetinigelitirmesi,bireyselliktenbireyciliegeiitm kazanmlargerialdgibi,tarihteenbykekolojiksapmanndayolunuardnakadaramtr.Ekolojikfelaketin kaynaRnesanszihniyetideil,onunkapitalizmlesaptrlmas,zndenboaltlmasvetersindentoplumsal varoluhalindenkopartlmasdr.Mitolojikvedinseldogmatizmintanrtoplumubiimindekitoplumsalvarolu gerekliindeyaptsapmay,kapitalizmtoplumsallbireyciliklehinesilerektersindengerekletirmektedir. Gnmznentemelsorunlarndanekolojiksapmaydeerlendirirken,konuyadahaderinlikliyaklaacaz. Yaklakyzyllkbirikime(MS1.4001.700)sahipolanRnesansdnemiBatuygarlnnesasitibariyle dnmetarznortayakarmtr.Doavetoplumdankoparlminsanzihniniyeniden,dahaderinliklibirfelsefi vebilimselyolabalayarakyeniuygarlkiingerekenyoluardnakadaramtr.Bugelimeylebalantlolarak elealnmasgerekenbiryntemsorunuvar.zelliklemarksisttarihanlaynnarmateryalistyorumundayaplan bubykyanl,toplumsalformlarndzizgiselanlatmdr.Sankikapitalizmingelimesi,birsistemolarak kurulmaszorunlulukmugibibiranlayn,belkidehibirkapitalistideologunkapitalizmeyapamadhizmeti hemdeantikapitalizmadnayapmolmasdr.elikiligelebilir,amageriyebaktmzdadahaiyianlamaktayzki, kapitalizminhibirideologumarksistkkenlikabamateryalistlerkadarsistemehizmetetmemitir. Rnesanstarihinennemlizihniyetdevrimlerindenbiriolarakdeerlendirmeylebirlikte,dahadanemliolan sorun,hangitoplumsalsistemlebalantlolduudur.KlasiktarihanlaylarRnesanskapitalisttoplumsisteminin zihniyethazrlolarakdeerlendirirler.Marksisttarihanlaydasistemindouunuadetailahiemirsaymaktadr. Bugrlerintmbizzatkapitalizmebamlyaamnbirsonucudur. Sermayebirikimitarihinherdnemindeazveyaokvardr.Smerlerdenberizellikleticaretingelimesiyleservet vesermayebirikiminiskagrmekteyiz.Ekonomikzenginlertremitir.Yahudilerbukonudatarihibirne sahiptir.Bunaramenhakimsistemhalinegelememilerdir.Hemstdevlettopluluu,hemaltkomnaltopluluklar birikimitehlikelisaypkukuylabakmlardr.Bykktlklerdeebelikyapabileceinihepgznne getirmilerdir.Bundaennemlietkendetoplumsalahlakyrtmasndanduyulankorkudur.Savaiktidargcbile, nekadartoplumzerindehkmranlksrdrsede,toplumahlaknyrtmaygzealamaz.Hiyerarinin kurumlamasolarakdayandtoplumsalolguyukoruyarakvarolmasesastr.Fizikselolarakyoketsebile,bunu ahlakylabirlikteyapar.Birtoplumutemelahlakigeleneindensoyutlamak,onuplak,savunmasz,hertehlikeye akbrakmaktr.Kapitalistsermayeninsistemhalinegelmesiahlak,dolaysylatoplumuzmeyleyakndan balantldr.radesidndabubyledir.Toplumsallzmedenkapitaldensistemoluamaz.Sistemolmayadoru gittiindeokykcolur. MarksveEngelsKomnistManifesto'dabusreciarpcbirslupladilegetirirler.Birazdaakndrlar. Kapitalizmedevrimcirolatfederkenbileykcln,insafszln,biranncealmasgerektiinisrarlabelirtirler. Kapitalizmherhangibirtoplumsistemideildir.Birnevitoplumunkanserlisistemidir.Geneldesnfltoplum olarakuygarl,zeldekapitalistuygarlbirtoplumsalhastalkolarakincelemek,butemeldeyaklamakbyk nemtar.Kanserdoutangelenbirhastalkdeildir.Vcudunypranmasvebaklkkabiliyetini kaybetmesiylekendinigsterenbirhastalktr.Toplumsalolgudadayaananbunabenzerdir.Uygarlksistemlerinde yorulantoplum,sermayeninszmasylatmdokularndayanikurumlarndakanserhastalnatutulur.Trnebal olarakazveyaokldrcetkiyemaruzkalr.Sadece20.yzylsavalarnzmekbugereibirokynyle

aydnlatr.Arrekabet,kar,azamikar,isizletirme,alk,yoksulluk,rklk,milliyetilik,faizm,totalitarizm, demagojisanat,ekolojikykm,arfinans,devlettendahazenginahslar,atombombas,biyolojikvekimyasal silahlar,arbireycilikkapitalistsisteminkansertrleriolarakdnlmelidir. KapitalizmeilikinbuksatanmlamayRnesanslabandoruanlayabilmekiinyaptk.Rnesanstanmgenel kabulgrenhaliylezolarakdoay,toplumuvebireyihertrdogmadanuzaktutkuderecesindekavramay, sevmeyiesasalmaktadr.Doannvebireyinkutsallnadntr.Bubireyindekapitalistbireyolmad;doa bilgisiyle,sanatvefelsefeyleykl,savatankanan,doal,eitvezgrbirtoplumarayndaolduuortakbir yargdr.Rnesanstopyalarkapitalistdeil,komnalisttir.Ortayakanyenitoplumsalsisteminkapitalizm olduunadairinandrcbiraratrmayoktur.Manastrlardakomnalbirhayatgeerlidir.Yenidoankentlerde hakimolanruhdemokrasidenyanadr.Bilimadamlar,felsefeveedebiyatyapanlar,sanatlauraanlarzorlukla geinenemekiinsanlardr.Sermayebirikimiyleuraanlarsnrlolup,zelliklefaizciliktentrtoplumsalnefreti toplayanbirkesimolarakyargyatabidir.Sanayidevriminekadar,feodalaristokrasiveyenidoanbirulusolarak halksnflarkarmaniteliktebirtoplumsalsistemolutururlar. Buksadeerlendirmebile19.yzylakadarkapitalisttoplumsistemindenbahsedilemeyeceinigstermektedir.O haldeRnesanskapitalizminbirnaamas,zihniyetsreciolarakalglamakvahimbiryanllktr.Dorusu,ucu hertrgelimeyeakbirkaosaraldr.Feodaltoplumsisteminindald,zld,fakatyenitoplumun domad,dousanclarnnyaandbiraradnemdir.Buaradnemdenfeodalizmyenidengkazanarak kacagibi,kapitalistbireycibirsistemdedoabilir;yineglaltyapkoullarnasahipdemokratik,eitvezgr birtoplumadorugelimedeyaanabilirdi.Tamamensistemsavalarnnbilinvepolitikyeteneklerinebal olarakpekoksistemindomasteorikolarakmmkndr.NitekimFranszDevrimi'ninsonlarnakadarkapitalist toplumladahaeitvezgrlktoplumyandalarbaababirmcadeleiindedirler.1640'dakingilizDevrimi ezicibirdemokratikzelliktamaktadr.Eitlievezgrleilikineitliveoldukaglkiiselvekolektif anlaylararastlamakmmkndr.Burjuvadevrimindenziyadehalkbirdevrimdir.16.yzyldakispanyaehir komnarlardemokratkarakterlidir.AmerikanDevrimi'ninniteliideakazgrlkvedemokratiktir.1789 FranszDevrimi'ndekomnistlerdahilbirokrenkvardr.zcesiRnesanssrecindekitoplumsalkaostankta zgr,eitvedemokratiktoplumeilimienazkapitalistbireycieilimkadaransldr.Kapitalizmancaksanayi devrimiylebirliktetoplumsalsavatastnlksalayacaktr.19.yzyl,sanayidevrimiylebirliktekapitalizminher alandahakimiyetiniykselteceibirdnemdir.19.yzylnsonuve20.yzylnbalangcnda,sistemindnya apndailkdefayaylmasnkabacatamamladngrmekteyiz.Dahaeit,zgrvedemokratiktoplummcadelesi, 184871devrimlerininyenilgisiylehakimtoplumsalsistemolmaansnkaybederler. Srecintanmlamasntamamlamakasndanulusveulusaldevletkonusunudadoanyenitoplumsalsistemlei iedeerlendirmeknemtar. Toplumlarnulusalolgularbiimindeekillenmesinindorudankapitalizminbirrnolmadnkavramak gerekir.Bukonudadasankikapitalizmulusyaratrgibibirideaclkciddibiryanltr.Buyanllktamarksizmin paydavardr.Toplumlardaklan,kabile,airet,milliyetvemilleteklindekisrekendinezgbirdiyalektie sahiptir.Snfltoplumunrnolarakdomazlar.Kapitalizmolmadandaulusolunabilir.Ulusekillenmesindedil, kltr,tarihvesiyasalgdahabelirleyiciroloynar.Uluslareit,zgrvedemokratiktoplumsalyaplardadaha salklgeliebilirler.BatAvrupa'dauluslarn12.yzyldanitibarenekillendiklerinigrmekteyiz. Sistemlerdenhangisininuluslariindehakimolacaancak18.yzylnsonundaburjuvazininzaferiilebelirlenir. Kapitalizminulusiindekizaferi,aynzamandamilliyetiliidininyerineegemenideolojihalinegetirmesiyle birlikteyrr.Hemitepazargelitirmek,hemdadorualmakglbirmilliyetilikleyakndanbalantldr. Glmilliyetiliinbuzelliiulusdevletegtrr.Ulusdevletdinselideolojikrtnnlaikliklealmasyla geliir.zndetmulusundevletidiyebirkavramkkndenyanltr.Toplumunulusallndan,ulusal btnlndenbahsetmekbellibirgerekliiyanstr.Amadevletinulusalldahaokideolojikbiryargdr; toplumsalrealitedeildir.nktmtoplumsaldevletinsahibiolamazlar.Devletherzamanulusalbiraznln emrindevehizmetindedir.Devletinyapt,ulusalolguyutpkdinolgusundaolduugibiideolojikbirolguya

dntrerekmerutemelsalamaktr.Tm19.ve20.yzylmilliyetilikleritoplumsalmeruiyetideasyla balantldr.tesnfelikilerinigizlemede,dadorusaldrganlteviketmedemilliyetilikbykroloynar. Milliyetiliikapitalistdevletinideolojiksilaholarakanlamak,yaylddnemleridorukavramakasndan nemlidir. Milliyetilikaynzamandadevlettekimerkeziyetiliiglendirir.Dahademokratikfederalyaplarakardevlet milliyetilii,merkeziniteryaplarakayar.Buradanfaistvetotaliterdevletanlaynageilir.Toplumsal hastalnhisteriyednmesi,kapitalistsisteminfaistvetotaliterdevletbiimineynelmesiyleatbagider. Sonu,kapitalizminintihardr.I.veII.DnyaSavalarbuanlamdamilliyetilikdozajnnarkullanlmasndan doansisteminintihareylemleriolarakdadnlebilir.Kendisiuygarlkkriziolankapitalizminengenelve derinliklikrize,kaosagirmesrecidir. Kapitalisttoplumsisteminedahakapsamlvebtnlklbirteorikperspektiftenbakldnda,insantoplumuiine szmenistismarcelertoplamolduugrlr.stismarclk,hereyianndakarnadntrmefrsatl olarakdeerlendirilebilir.Frsatlnsanatdzeyindegelitirilmesidir.Hedefinceliklemaddideerlerdir.Ancak maddigelimeyehizmetettiiorandamanevideerlerdiyebileceimizfikir,inan,sanatdeerlerineynelebilir. Toplumsalolguadnanevarsahepsindenbirkarbeklemektemelfelsefesidir.Veriliolanisterdoalkomnalolsun, isterhiyerarikdevletdeerleriolsun,istismaretmedeayrmtanmaz.Toplumsalbnyeyegirmiakurtveya kanservirsbenzetmesibuniteliiyleilgilidir.Aacnkurduaatandrbenzetmesinideartrr.Benzetmelere dayanarakyinebelirtmeliyizki,kurttmsryedalmadka,virsbnyeyisarmadka,kurtukaacdevirecek kadarkemirmedike,kontrolaltndatutularakilgiliolgularvarlnsrdrebilir.Hakimsistemhalinegelmeyle birliktearbiimlerekaydndadoasndabuvarkapitalizmentehlikeliaamadasaylr.Faizmvetotalitarizm denenolgubudur.Budurumdatoplumdasreklisavadurumuyaanr.SadeceI.veII.DnyaSavalargibikresel resmiaskerisavalardeil,dahavahimitoplumuniindetmkurumveilikilerindesavayaanr."nsaninsann kurdudur"denenmantktamilemeyebalar.Savaeler,ocuklarvetmdoalevreyekadaryaylr.Atom bombasbugerekliinsembolikifadesidir.Toplumuntmndeitenieyavayava,amasreklibiratomlama yaanr. Ulusaldevletvekreselciliksrecinebaktmzdadurumdahasomuttur.Ulusalolguyuarlatrpdevletitmyle elegeirdiktensonra,ncegkazanmolanbireyadeta'karncalama'dneminegirer.Rnesanslabym insanlkhmanizmvebireytersinebirsrecekonuolur.Adetasaldrhedefihalinegelirler.Bugereklikbiletek banakapitalizmleRnesansdeerleriarasndakiaykrlgstermeyeyeterlidir.Kapitalistbyrkenbirey klr.Hmanizmiibobirkavramaveyakreselcilikadaltndabykirketlerinazgnfetihsavalar karsndautanlacakbirkavramadntrlr.Ulusaldevletdndakitmdierkurumlareritilmesi, smrgeletirilmesigerekenolgularhalinegelir."Hibirdeerulusdevlettendahayceolamaz"ilkesibuhale getirilmekle,hibiradevletininulaamayacabirkutsallkzrhnabrnr.Hereymillidevletiin!Aslnda millidevletkisvesiveyakurnazlaltndahereykapitalistiindir.Devlet,zellikleulusaldevlet,okadar kestirmedenkar,arkargetirmesihrinesahiptirki,ulusdevletideolojisiolarakmilliyetilik,hibirmitolojik, felsefivedinikavrayveinancneriemeyeceiboyutlardabirinanveimanakmhalinegetirilir.Tmilgili gzleriveyrekleriadetakreder.Milligerekliinabartlmfigrleridndahibirdeeranlamlgelmez. Kutsallkyalnzmillideerlerinabartlmunsurlarndagizlidir.Bunakarlkyurttaolarakbireyadetaortaa tarikatlarnayeyaplrgibi,'devlettarikatna'balanmayaallr. Yurttalkgereiokiyizmlemesigerekenbirkavramdr.Aslndailkveortaalardakibireydevletbaolan kleserfilikisininyerineikameedilmitir.Birneviburjuvaziyedevleteklelikilikisinednmifadeeder. Devletyurttal,kleninmodernbiiminindzenehazrlatlmasdr.Bu,burjuvasnfiinieyararhalegetirilmi bireydir.Asker,vergibataolmakzerebirokykmllekonuolur.Devleteveegemensnfaihtiyacolangc doururlar.ocukyapmaburjuvaziiinmasrafszbirihalinedntrlmtr.Laftahernekadarekonomik, sosyal,siyasal,kltrelhaklarndanbahsedilsede,zndebuhaklarkullananezicibiimdeegemensnftr.

Kapitalizminbilimvesanataelatdahavahimsonulardourur.Geneldebilimvesanatdevletiktidarnnbiraleti klnmtr.Kapitalizmlebirlikteiktidarbilmeii,bilimdevriminingcylegrlmemiboyutlaravarmtr.Bilim vesanatntekelletirilmesikorkunbiregemenlikvesmrgcneyolaar.Bireyiistediigibiekillendirme, yararlanmaimkannverir.Sadecezihniyetyapsn,temelparadigmalarkendizeldnyasnagredntrmekle kalmaz,"atgzlvetenekeyrekliyapar."Bugzveyrekleinsanlarens,menfaati,egoist,nemelazmc,zalim, duygusuz,soyut,robotumsuvarlklarhalinegetirilir.Rnesansncvlcvl,canlkutsaldnyaveinsannbak as,yerinibylesinegri,cansz,kutsallnyitirmi,derinheyecanvemerakuyandrmayan,gerginvebezginbir dnyavetoplumsalortamabrakr.Toplumunemekicretlikesimleriadetayumurtlayantavuadntrlmtr. Yaamntekanlamolanyumurtlayacakbiryemlecretletalimettirilir.Ekoinsantipikarndoyurmazerineher eyinikurgular.Dahavahimi,sistemintarihteenbykisizbrakmayeteneidir.Srekliucuziiiinisizler ordusunubytrvehazrtutar.Burjuvaiiilikisiylebirdurumagetirilirki,balangtakiisyanciikuzugibi, efendisineortaaserfindendahabamlhalegetirilir.i,adnadevrimdzenlenenbirsnfolmaktankar; bykisizlikvedahadkcrettehlikesikarsndapatronunabalklelerezguydubirkiiliednr.Bu durumdaiikendibanabirdeerdeil,patronun,kurumununbirekidir.Onlarneyseodaodur. Envahimdurumdayaayankesimlerdenkadn,ocukveihtiyarlarndurumudahadaacmaszbirhalalr. Hiyerarininkuruluundanberiegemenerkeindoymakbilmezitahveduyarszlylakabagcaltndaezim eziminleyenkadn,kapitalistsistemaltndabirkatdahazincirlerlerlr.Erkeinhakkndaenokyalan uydurduuvarlkkadndr.Sylenirki,cinsiyetzerineenkapsamlalmayrtenFreud'unbilelrkenazndan kansonszler"kadnnedemek?"ynldr.Budurumolaandeildir.Bu,kadnetrafndakikorkunerkek egemenlikideolojisininyarattbirdurumdur.Kadnhitanmakistemeyenerkekegemen,budurumunurtbas etmekiinnemlisilahlarndanbiriolansahteakedebiyatnabavurur.Egemenerkekiinakeittiryalann gizlenmesi,rtksaygszlk,bilincinkrl,krigdnnalanvesreklilikkazanmasdr.Kadnnbunuyutacak durumagetirilmesi,baskaltndaaresizliinderinliiileilintilidir.Odenlimaddivemaneviyaamkoullarndan koparlmtrki,erkeinenaalkszlerini,saldrlarn,doalhakolarakkabuletmekzavalllndadr. Kiiolarakahsenbenkadnngelitirilmi'stat'altndayaamaynaslkendisineyedirdiinehepaarm.Fakat unusezdiimiakaitirafetmeliyim:Kasaplarhayvankesimealrken,hayvanaslndakesileceinifarkedervetir tirtitrer.Kadnnerkekkarsndakiduruubanahepbutitremeyihatrlatr.Kadnkarsndatitremedikeerkek rahatolmaz.Egemenolmannbakoulubudur.Kasapbirdefakeser,otmmrboyuncakeser.faedilmesi gerekengerekbudur.Bunuakarklarylagizlemekaalkbirharekettir.Uygarlkaltndaendeersiznesneve kavramakadairsylenenlerdir.Birerkeinhibaaramad,baarmakistemedii,birkadnaolaancadoall iindeyaklaabilmegcdr.Benahsenbylesibirtavrgsterebilecekerkeigerekkahramanolarak deerlendiririm.Sorunbasitzaaf,biyolojikcinsiyetfarkndandomuyor.Hiyerarikdevletlitoplumunilk katmanlamanesnesiolarakkadnenaltayerletirmesindenkaynaklanyor.Enderintoplumsorunuolmas, toplumdayerletirilmistatnnzelliklerindenilerigeliyor.Sosyolojininoksnrlvegeolarakkonuyailgi duymaskapitalizminkrizsreciyleilgilidir. Hereyaakarken,kadnolgusunundakendinigittiketmynleriylegstermesibeklenebilir.Kapitalist sisteminkadnlkolgusunaeklediibasksmrunsurlardahakapsamlanlalmaygerektirir.Kadnadetaszde endeerlimetadr.Hibirsistem,kadnbudenlimetalamayatabitutmamtr.lkveortaalardagenelkleliin birparasolarakkadnklelii,cariyeliindensistemasndanbirfarkyoktur.Sadecekadnazgbirklelik veyametalkbirdurumszkonusudeildir.Erkekharemliliklerdevardr.Hadmlatrlmerkeklerdevardr. olanlarvardr.Sistemincinsiyetanlayndaaslenbykfarkkapitalizmkoyar.Adetametalatrlmamtek organyoktur.Szmonabunuedebiyat,romanaraclylasanatssvererekyapar.Amabusanatntemelilevi sistemindayanlmazyknnekilmesindekadnnazamipaysahibiklnmasdr.Heralmayabircret biilirken,enariolanhamilelik,ocukbytme,evinhertrliicretsizdir.Erkeinseksklesiolmanndabir cretiyoktur.Genelevdeolancretkadarbilebirokzelevdedeerkadnagsterilmez. Evliliknamusu,onurudenileney,esasta'kkimparatorun'btnkahrnnekilmesidir.Naslkibykimparator onurusayddevletmlknebireyolduundabunusavanedenisayarsa,kkimparatordaonurusaydmal

olarakkadnabireyyaplrsabunubyknamusmeselesi,dolaysylakavganedenisayar.Dahadailginolan, kadnnruholaraktamamenboaltlmas,biimselolarakdaarkadns,ssl,gzelseslibir'kafeskuu'haline getirilmesidir.Sesvemakyajdzeni;doalkadnnokdndazkimliininezicibiimdeinkarnadayanan, kiiliinildrenbirdurumarzeder.Kadnclkkadnnzelolarakkiiliksizletirilmesidir.Birerkekicadve dayatmasdr.Byleolduuhalde,sankikadnndoalduruubuymugibisulamaktangerikalmaz.Tmreklam, tehirmalzemesiolarakkullanlmasndanbizzatsistemsorumluolduuhalde,budakadnndoalzne yaktrlr.Kadnonurukapitalizmleendipnoktasnaoturmutur.Kadnnkimliindedibevuran,aynzamanda komnaltoplumdeerleridir.Sisteminmanthembunamuhtatrhemdeoldukabecerilidir. Pornoylahertrkutsallndansoyutlanankadncinsi,kapitalizmdebalangtakiprimataindirgenmiolur.Kadnn uygarlktarihiboyuncatoplumdansilinmesihiyerarikvesnfsalgelimeyebalolduukadar,erkeinegemen erkektoplumuyceltmesinedebaldr.Yinekadntoplumdanekadaretkinliiniyitirmemise,komnal deerlerdendeodenliuzaklamolur.Kadnndoaskomnaltoplumdeerlerinedahayakndr.Zekasdoann zelliklerinekardahaduyarlvegerekiolduundanduygusalzekanplandadr.Analitikzekadahaok kurgusalolduundanyaamlabalarsnrldr.Erkeinanalitikzekagelikinliitoplumsalkonumundakihileli, basklkarakterunsurlarylailikilidir. ocuklardnyaszerindekisistemarlgeneliyanstr.Hayaldnyasndayaayanocuklarsisteminbuzgibi hesaplardnyasnakkndenzttr.ocukvekapitalizmbadamaz.htiyarlaryalanmocukgibidir.Eskinin sayggrenkutsalbilgesikapitalistretimiinbirykdurumundadr,gereksizbirnesnedir.ocuklarbyyerek yararlklnabilir.htiyarlariseleceklerindenbirdeerifadeetmezler.htiyarnahsndatoplumyceliinden, kutsallndaniyicesoyutlanr.Yallarevinebrakldnda,sisteminzalimliikadaranlamszlirkinsuratntm ynleriylegsterir.htiyarlksorunubilebirokynylesistemintoplumiingereksizliinirahatlkla kantlayabileceksoruiaretleriyledoludur. Kapitalizminmetropolndehereyedoymuinsanlarnakarlk,evreinsanherynyleyoksunlukvealk iindedir.Sisteminarkarzelliiimaninsanlazayf,neredeysekemiklerikminsanarasndakidiyalektik ilikiyiiyicesomutlatrr.Toplumunibnyesindekielikilerindahafazlagelimepotansiyelikalmamgibidir. Yaartekraryadabazkurumlarndadklmelerkrizinkalclnnvekaosdurumununiinegirildiininkesin kantgibidir.Tmdoalolaylarzincirindegrldgibihalkannkrlacaanagirilmitir.Eskiyasallk geersizlemektedir.Yaplarilevyitimindentranlamszdr.Yenianlamyasalarnnvegereklikldklar yaplarnkurmazamannagelinmisaylr. Toplumsalekolojisorunuuygarlklabalar.Doaltoplumbiryanylaekolojiktoplumdur.Toplumuitenkeseng, doaylaanlamlbadakeser.tenkesilmeolmadanolaandbirekolojiksorundomaz.Anormalolan,tm doalsrelerdeyaanananlamllnuygarlktoplumundayitimidir.Sankiocukanamemesindenkesilmigibibir haldoar.Duygusalzekannbyleyiciliiyavayavasilinir.Vicdanvedoanndilindenskauzaklaananalitik zeka,kurguladyapaydnyasndagittikeevreyleolanelikisinigelitirir.Yaamndoaylabapuslanr. Bununyerinesoyutfikirler,tanrlargeer.Yaratcdoayeriniyaratctanryabrakr.Anaefkatiolarak anlalmasgerekendoa,zalimdoadamgasnyer.Artkdilsizvezalimdoayayklenmekinsankahramanl halinegelecektir.Hayvanlarvebitkilerinhertrdengesizimhas,toprak,suvehavasnnkirletilmesi,sankiinsan toplumununentemelhakkymgibialkanlkkazanr.Doalevreartkl,umutvermeyengeicibiryaam alanolarakkrletirilir.Canldoannsnrszumutkaynadoa,artkkr,anlaysz,kabamaddeynndan bakabireydeildir. Rnesanslayklanbudoaanlaykapitalistsistemdetoplumiindeolduugibiardnakadarartksmr, istismarkonusudur.Dnyainsanlnnfethinidoannfethiyletamamlamakister.Onadilediihertristismar yapmaybirhak,biryeteneksayar.Sanayidevrimivesonrasndasonu,toplumiinvazgeilmezyaamkoulu olarakdoalevreninsigortasnnatmasdr.Aklszolanndoadeilsistemolduuanlalmtr.Amaartkge kalnmtr.evresrekliSOSiaretlerivermektedir.Mevcuttoplumsalsistemikaldramayacanbasbas

barmaktadr.Buynyledesisteminkrizikaosaralnagirmigibidir.Ekolojiktartmaekolojiktoplumuanlam veyapsallkolarakzmedike,kaostankmaansartkyoktur. Toplumsalsistemdeerlendirmelerindeiinedlmemesigerekenbiranlayargenellemeciliktir.rnein kapitalizmitanmlarkensankitoplumunhereyi,takendisiolduugibibirsonusondereceyanltr.Hibirhakim sistemtoplumuntamamnoluturmaz.Bu,diyalektikikilemingereinedeaykrdr.Kendizddngelitirmeden, tekyanlgelimeleridealist,olgusalgeerliliiolmayanbiryaklamdr.Sanldnntersine,hakimsistemlerin dndagenibirtoplumsalalanbulunur.Buradaeskisistemlerinart,hakimsisteminztlarvegelecek alternatifleriiebulunur.Toplumsonderececanlbirileyiiindeolup,dahaskyasallklargelitirerek deiiminisrekliklar.Sistemleriemalatrmakanlamkolaylatrdndanyararldr.Amatmgereklerinyerine konulmariskibirokdogmatikyaklamadanedenolabilir.Dolaysylaematikletirmeyigerekliinsonderece karmakyapsylazdeletirmemekgerekir. Kapitalizmeilikinyaplandabiremalatrmadr.Gereinbtnlndenhayliuzakkalacaknoktalarolacaktr. Bazynleriabartlmdaolabilir.Tanmlamazerindebunedenleyoundurduk.Sistemingeliimsrecininneok eksiklinedeabartlolmasnadikkatetmekobjektifdeerlendirmeleriinnemlidir.Nebirkaderciliklegeliim modelidorudurnedekanlmazsonulargibikehanetlegelecekkestirilebilir.Toplumsalyasallklarnaral ksadr.Anlamgelitirmevebalantlolarakyaplandrmalardaskammkndr.Yinedekadercilievekehanete bavurmadansistemlerizdinamikleriiindeyakalamak,anlamsomutlukzerindeedinmekbilimselbilginin avantajdr.Fakatfelsefemitolojiyledeanlamzenginliinekatkdabulunabilir.Toplumgibidoalevrimintmn barndatayanbirolguyubasitfizikyasalargibitanmlayamayacamzaktr.Kendimizdebuolgununyakn birparasolduumuzdan,birokbelirsizliktenkanamayacamzkuantumfiziindedekantlanmbirgerektir. Rnesansaralndansadecekapitalistsistemetayandeerleralnmad.Haylizenginolanmalzemesindenkolektif toplumyaplanmalariingereklianlamgcnbulmakdaolaslklardanbiriydi.lktopyaclarCampanella, ThomasMoore,FrancisBacon,dahasonralarFourier,RobertOwen,Proudhonoksaydakomnaltoplumsal sistemleritasarlyor,yeryerrgtlenmelerinegiriiyorlard.Aydnlanmadnemindeyinebirokfilozofoluacak yenitoplumunniteliklerizerindekafapatlatyorlard.Batagelendevrimlerinhepsolaak,bitmemibiryanlar vard.Kapitalistsistemyerlemihaliylehibirnemlidnrntasarmolarakolumamtr.Ciddidnrlerin peindekotuklartoplumsaltopyalarkolektifkarakterlidir.Ahlakabelirleyicibirroltannmaktadr.Bunaramen kapitalizminbaarsndadevletkltnngc,eskiaristokrasininolancaarl,yeniburjuvasnfnkendi zddndandahagelikinliigibiobjektifnedenleretkiliolmutur.Eskihakimtoplumunizleriniyouncazerinde tayanyenitoplumcularnkolaycaistismaranlalrdr.Devletiktidarsisteminiaacakdncegcve yaplandrmaprogramolmadanyaplacakheriktidarsavam,'seninyerineben'kekapmaclndanteyeanlam ifadeetmez.Tarihselbirtemeliolanganimetpeindekoma,corafikeiflerinsaladmuazzamservetler, bilimselkeiflerlemanifaktrdensanayidevriminegei,siyasaldevrimdeniktidaratrmanma,merkantilist devletiliktenulusdevletingmerkezineyerleme,sisteminzndekikarvesermayebirikiminisistem hakimiyetinetayantemelfaktrlerdi.19.yzyldatopyaclarnbeklentileriniboakaransermayeninsanayi devrimiylesistematizeolmas,onakardahakkl,ayayerebasanteorikbirkavesiyasalbirmcadeleye ihtiyagsteriyordu.KarlMarksveFriedrichEngels'inpeygamberliibuaamadadevreyegirecektir. Uygarlksistemindekapitalizminzaferinikesinletirdii19.yzyl,onakartdncenindesistemlicegelimesive siyasieylemegemesiylekarakterizeedilebilir.HerikihareketindetemelindeRnesans,aydnlanmavesanayi devrimivardr.Dinselbakashakimiyetiniyitirmi,laikdnyagrarlkkazanmtr.Bilimseldevrimve modernsanatakmlarbugelimeleriingerekenltveperspektiflerirahatlklaesinleyebilecekyetkinliktedir. Sistemekartdnceleriindegittikeykselenakmmarksizmdi.KarlMarksveFriedrichEngelskendidnce yaplarndanncekimuhalifakmlara'topiksosyalistler'der;kapitalizminhakimretimbiimihalinegelmemi olmasnnbundatemelroloynadnbelirtirler.Dncesistemlerikatbirekonomikdeterminizmeballyla dierlerindenfarknkoyar;Hegel'indiyalektikdnmesisteminiesasalmaklabirlikte,onubaaalktanaya stnediktikleriniiddiaederler.ngilizekonomipolitiiniveFransztopiksosyalizminidiertemelesin

kaynaklarolarakbelirtirler.TabiiAlmanya'nnpaynadenfelsefiesinlenmedir.Kendidnemleriiinglbir senteziyakaladklaraktr.Sistemlibirtoplumkarlarndazaferiniyaarken,bunakarmuhalefetibylesine sistemlioluturmak,gerektenngrvesorumlulukduygusuyksekbirabadr.abalarnnilkrn'Komnist Manifesto'dur.Adetabirpartiprogramgibidir.Zatenksabirsreiindekomnistliin(partisinin)programolarak ilanedilir.K.MarksveF.Engelskendilerinidiersosyalistlerdenayrtetmekiin'bilimselsosyalist'olarak vasflandrrlar. Kapitalizmitanmlamadadnemleriiindeengerekibiryaklamgelitirdikleriaktr.K.Marks'nbayapt olan'DasKapital'ikocamanbirkapitalizmtanmolarakdeerlendirmekmmkndr.F.Engels'in'Ailenin,zel mlkiyetinvedevletinkkeni'yaptndadatarihseltoplumanaliziniengenierevedeyaparakdnce sistemlerinitamamlamayaabalarlar. Yaklak1850'lerdengnmzekadarmarksistkkenlisosyalizminsonular,sistemanalizininyetersizliklerive yanllarylabirliktedorularndayeterinceaakarmtr.Toplumsalsistemzmlemelerinidahaiyi tanyabilmekiintarihselbenzerleriylekyaslamakreticiolabilir.Yazlkaynaklardanrenebildiimizilk manifesto'OnEmir'dzenidir.Hz.Musa'nnMsrilkaklecisistemindenknformleeder.Firavun Akhenaton'untektanrgnetanrsmezhebindenesinlenmekkadar,atadini'Yahweh'Yahudaclktanda etkilendiibilinmektedir.10Emiriletoplumunabranikabilesidzenvermeyealmaktadr.M1.300'lerde aklandsanlanbumanifestodangnmzekadarbyketkilenmelerolduubilinmektedir.KutsalKitabnilk blmAhdiAtik,OnEmir'legelienbirklliyattr.KendiiindebirokarablmeayrtrlabilecekAhdiAtik, tmkritikdnemlerdepeygambermanifestolarylaHz.sa'yakadarbirbtnolarakgelir. kincibykmanifestoolarak'ncil'ialabiliriz.Hz.sa'yadayalbugelenekkleciRoma'yakar,zndebask altndatuttuutmyoksullar,isizleradnayaynlanmgelitirilmibirbildirgedir.Ezilensnflaradnabelkide birilktir.Hristiyanlkgeneladaltndayolatsonulargnmzdedeenaztarihteolduukadaretkilidir. Peygamberlergeleneikadarbir'azizveazizeler'geleneinesahiptir.slamevliyalargibibuazizveazizelerden halenrenilebilecekbirokdersvardr. Tarihinncbykmanifestosu'Kuran'dr.Hz.Muhammed'inkendidnemindekiArapkabileveairettoplumu hakkndakigzlemleriyleTevrat'nAhdiAtikbirkitabvencilyorumunubirletirmesindenkaynaklananbuyapt birneviortaafeodaltoplumun'artlar'bildirgesidir.Avrupancil'leartlanrken,OrtadouKuran'laartlanmaya allr.Dinselrgl(zihniyetli)deolsa,burnekleritoplumsalzmvemanifestolarolaraktanmlamak gerekidir. 'DasKapital'iinsorulabilecekennemlihusus,kapitalizmiyktmyoksadahadaglendirdimisorusudur.Soru benzersistemmanifestolariindegeerlidir.Konuyadahaaklkgetirmekiindiyalektikdncenintemeliolan tez,antitezvesentezsrecinianlalrklmakgerekir.Batadabelirttiimgibi,evrenselsistemdedalistikzellik, birinikiyeblnmdr.Enerjimaddeilikisindebirlik(1)kantlanmgibidir.E=mc2formloldukayol gstericidir.Enerjimaddeyihareketlendiren,deitirenunsurolarakbeliriyor.Dahaserbestkalmzolarak tanmlanabilir.Inhzdurumundakimaddeparacolarak'foton,'zndemaddedenkopmuenerjidir. Maddenintmnnfotonlamaskhalinegelmekdemektir.Radyoaktiflikbusreciifadeeder.Amayinede maddeenerjiikilemibirgerekliktir.zdekiaynlkikilemhalinegelmeyinlemiyor.Aslsrgibikalanbir(1)'in nedenveyanaslikilemeitildiidir.'kileme'eilimininkendisinedirveyanasloluuyor?Atomiindeolanbitenin tmeitlilie,hareketliliebiimverdiiglbirolaslktr.Sonaratrmalardan,dnlmesibileokzor, kk,hzl,okksasreliparackoluumvednmnnatomlamasrecinibelirledii,atomlarnmoleklleri, molekllerinbileimleri,byleliklefarklelementvebileimleriortayakanlalmaktadr.Bundafarkl manyetikortamlarndaroloynadklartahminedilebilir. Doadakibusrecintoplumauyarlanmaskanlmazdr.Toplumyasallokfarklolmaklabirlikte,aynsisteme tabiolmasbeklenebilir.Toplumsalsistemdnmlerininde'bir'den,'klan'dantrediinianahatlaryla

bilmekteyiz.Klandanhiyerariktoplumun,ondandadevletlitoplumunkapitalizmekadarbazbiimlerininboy verdiiniiyibilmekteyiz. Diyalektiktekiztlkkavramn,ikilemlerdenbirinindieriniyoketmesibiimindedeil,onunlayklenerekdahast dzeydefarklbiroluumadntbiimindeyorumlarsak,olgularanlayabilmeimkanmzdahaokartar.Fakat bukonudadahadanemliolandz,izgiselbirdnmnolmadgereidir.Ztlarndnmaxb=ab biimindedeildir.Klasikmantnbuformloksnrlbiraralktageerliolabilir.Olgulardnyasndadnm dahaokzikzakl,helezonvari,saakl,bazenhzlbazenyava,ncesizsonsuzolmaktanok,anlksonsuzlukgibi zelliklertayabilir.izgiselliktenkreselliekadarkaosaralklaryladeienzelliklerihtivaettiivarsaylabilir. Ohaldekapitalizmekarbirztlkbelirdiinde,onunizgiselolarakkapitalizmiyokedip,tasarmlanantopluma yanisosyalizmeulaacaancaksoyutbirvarsaymolabilir.Gereinkendisiokfarkldr,oluumlardadaha farklcereyaneder.Baatsistemzddneritebilir,smrgeletirebilir,eveyaortakklabilir,okazgkaybyla uzunerimlibirdnmleevrimgsterebilir.Sertbirkrlmayladayenibirsisteminmalzemesiolabilir. Marksistizgidekigelimeleriinsylenebilecektemelhusus,teorivepratiininkapitalizminiindeerimekten kurtulamaddr.Erimeyoldanolmutur:Sosyaldemokrasi,reelsosyalizmveulusalkurtulu.Buyoldan veyaolgudankapitalizminhideimediisylenemez.nemlideimeleryaanmtr.Oldukaliberaldeimeler grlmtr.Fakatsistemvarlnbuyollarsayesindedahadauzatmaybaarmtr.Bunukardevrimlerleizah etmekdoyurucuolmaz.Konudahaderinliklidir.Benimsenensosyalizmanlayndakitemelniteliklerle balantldr. Hatalarnveyayanllntemelindekapitalistiiayrmyatmaktadr.Kapitalistiiayrm,birkleciRoma malikanesindekiefendikleayrmndanzolarakfarkldeildir.Serfaailikisiiindebenzetmegeerlidir.Bir aileiindeataerkilerkeinrgtlenibiimivedayanaklaryla,balkadnnrgtlenivedayanaklarnkar karyagetirdiimizde,atmanngalibibatanbellidir.stisnalarharitutulursa,bellibirkavganngalibiolarak erkek,kavgannsonundahrpalanmkadndandahaglenmiolarakvarlksrdrr.Dahafazlakadnerkein olmutur.elikiyinevardr.Amadntkadarylaerkekegemensistemiindebiradmdahaerimitir.rnei tmtoplumsalsistemeyaygnlatrabiliriz.Snfltoplumuygarl,hattadahancesininhiyerariktoplumuiinde, kadnnbinbirbalaerkeinegemenliialtndabulunduukoullarda,birteorivepratikbiimuyarlaypkadndan kurtulubeklemekhayalcilikten,'dahaokdvl,dahaokbalan'demektenteyeanlamifadeetmez.Kadn karlamaykabulettiiandanitibarenzatenkaybetmeyeyatrlmtr.Kasabnelindekikuzudidinsedenekadar kurtulabilir?Kuzununyaamaanskasabninsafna,karnabaldr.St,ynvbihtiyalardandolaykalabilirde, kesilebilirde. Sanldnnaksine,kapitalistekarii,antagonistdenilenelikitriindedeildir.Gnmzkapitalizmine baktmzda,iyibiriivecretiolanii,toplumunkaymaktabakasndansaylr.Sistemdenasldarbeyiyenler muazzamisizlerordusu,smrgehalklar,etnikvedinigruplar,ezicikadnkesimidir;yineocuklarvegenlerin durumu,ihtiyarlk,ekoevresisteminielikileri,kapitalisttoplumiindekaralarndakikademeelikileri, kykent,bykkkkent,bilimiktidar,ahlaksistem,askersiyasetvbyzlerceelikiodasistemi belirlemektedir.Tmbuolgulartemelalmadansisteminenrahatynetebilecei,ayrcalkliiyedayananbir devrimdeiimteorisininfazlaansolmayacaderinliklibirtoplumanlayylafarkedilebilir. Marksistyaklamndahatemelliyetersizliklerivardr.Uygarlbirbtnolarakzmlememitir.Engels'in denemesioksnrldr.Snfltoplumladoalkolektiftoplumarasndakitemellielikiyioktanalmvegeri biimolaraksaymaktadr.Halbukikapsamltarihseltanmlamamzdagsterdiki,komnaldemokratikdurula hiyerarikvedevletiduruarasndasreklivekapsamlbirmcadelevardr.Komnaldemokratikdeerlergerive yokolmakuradakalsn,tmsistemoluumlarnda'dinamik'rolesahiptir.Bunakapitalizmdedahildir.Kapitalist sistemdedou,gelimevezlkrizindeenokileyenelikikomnaldemokratikdeerlerleilikiliolanlardr. Sistemii,kylvbgibibirokkesimiiindetutupynetebilir.Hattaiyibirmttefikyapabilir.Bireycilii krkleyerekynetiminidahadagrnmezklpsrdrebilir.Amatoplumunkendisinitoplumolmaktankaramaz.

Toplumdaesasolarakkomnalvedemokratiktir.yleolduunubildiiiindirki,kapitalizmbireyciliitoplumun aleyhineahlandrr.Gdleriayaklandrr.nsantoplumunubirokynyletersindenprimattoplumunatoplumun maymunlatrlmasdntrr.Toplumdirendikevesonundabirbtnolarakzldke,yenininortayakma ansdoar.Toplumsaldnmprojeleribataelikilerinbutemelynndikkatealdndabaarans kazanabilir. Balantlolarakkapitalizminsistematikolarakyktahlakirgesasalnmadan,hibirelikininteknikolarak zmansolamaz.Toplumsalahlakolmadan,yalnzcahukuk,siyaset,sanatveekonomikyntemlerlehibir toplumuynetmeveyadeitirmeolanayoktur.Ahlak,toplumunkendiliindenvarolubiimiolarakalglamak gerekir.Dargelenekselahlaktanbahsetmiyorum;toplumunkendiniyrtvicdan,yreiolaraktanmlyorum. Vicdannyitirmitoplumbitmitoplumdur.Kapitalizminahlakenderindentahripedensistemolmasanlamldr. Sonulsistemolmasonuntoplumsalvicdantahripetmesinianlalrklar.Smrvebasksistemininpotansiyelini tketmesininsomutifadesi,ahlaknsistemlicetahribianlamnagelir.Ohaldekapitalizmlemcadelezorunluolarak etikbilinliahlakabagerektirir.Bunsuzmcadelebandankaybedilmimcadeledir. Marksizmdekiilikbirbtnolarakkapitalistyaamdeerleriiindeyaar.Kentlilikarbasar.Kentinegemen zetibiryaamtarzbireyibinbirbalakapitalistsistemebalar.Marks'nkendisininbilebinlercebalasistemii olduunuiyibilmekgerekir.Hristiyanlkta,mslmanlktasistemdenkoparakonlarcaylinzivaya,manastra, dergahaekilenoncainsanbileancaksnrlbiretkiyeyolamtr.Marksistmcadelecilerinoubuynlbir ahlakioluumunbilefarkndadeiller.Kapitalizminuveyabuversiyonuylayaaypteorikpratiksavalasonu alacaklarnsanrlar. Marksistkuramnsiyasaldevrimvesonrasnailikintezleriise,dahavahimolarakhiyerarikvedevletikarakter tar.Sava,proletaryadiktatrl,devletilikkavramolarakneredeysekutsallatrlr.Halbukidevletiktidar, savaordusnfltoplumuygarlnnrnolup,mutlakanlamdaegemensmrckesiminvazgeilmezyaam aygtlardr.Buaralarproletaryannelinevermekdemek,dahabandankendinionlarabenzetmeyekararvermek demektir.Nitekimreelsosyalizmdebuaralarnhepsienyetkincekullanld.Zafereldeedildi.Fakat70ylsonra anlaldki,kapitalizminenapulcubiimiBatAvrupakapitalizmionunyanndaadetayedisuylaykanmtr kurulmutur.Kapitalizminentotaliter,antidemokratikbiimiszkonusudur.Buolgununaltndadevletanlay yatmaktadr.Engels'te'yavayavasnmesigerekir'denilendevlet,englaamasnareelsosyalizmleulamtr. Buradaartniyet,kardevrimaramakfazlaanlamldeildir.Bavurduuaralardevletdrtdrtlkelegeirilse desosyalizmedeilkapitalizmegtrr.Sosyalizmsosyalistaralargerektirir.Onlardabatansonademokrasi, evrehareketi,kadnhareketi,insanhaklar,toplumunzsavunmamekanizmalardr. Buradankalkarakparti,sendika,bar,ulusalkurtulucephehareketleri,politikagibibiroktoplumsalolgudaresmi dzeninalamadkonulardabaarszlketkeniolarakeklemekmmkndr.Buaralaragenelstratejikvefelsefi dorultudademokratikekolojikbaklmadndan,sonutanekadarmcadelearacolarakkullanlsalarda,sisteme eklenmektenkurtulamazlar. Marksizmeyneltilecekdierbireletirikonjonktrleilgilidir.Marksdnemindeki,kapitalizminolgunluk aamasdr.Marks'nveEngels'inbundankardsonukapitalizminkanlmazldr.Kapitalizmadeta sosyalizminnnaanbirbuldozerrolndedir.Dahadagenelletirirsek,snfltoplumuygarlnkanlmazbir ilerlemeolarakgrmekteveidealizeettiklerisistemlerininkurulmasiinbuaamalarngereineimanetmi bulunmaktadrlar.Bunakklbiryanllkolarakyaklalmasgerektiinidahanceamtk.Snflarveynetimin egemenlikaracolarakdevletinzorunlugvenliktoplumcavazgeilmezkamusalynetimdndakitmvarlklar, oluumvekurumlamalarsadecegereksizdeil,tutucuveengelkonumundadr.Devletkapitalizmibataolmak zerebrokrasiyibytenitevedtakiaregemenlik,sosyaldevletgibibirokkurumgerektoplumsal demokrasininveevreninnndeengeldir.Ahlakiadandasavaorduzorunludemokratiksavunmadnda reddedilmesigerekenkurumlardr.Marks'nkendisi"snfsavateorisiniFransztarihilerdenaldk"derken, aslndakullandaracnniteliinidoalveriolarakalmaktadr.Egemensnflarnsavatarznolduugibi

kurumsalolarakkabuletmektedir.Proletaryadiktatrlkavramndadabubyledir.Tarihtekidiktatrlk uygulamalarnolduugibialmaktamahzurgrmez. LeninveStalindnemindekidiktatrlksreklidevletdurumuolur.Demokrasihiuygulanmadaninkaredilmi oluyor.HalbukiLenin,"sosyalizmeancakdemokrasidengidilebilir"derkendoruyadahayaknd.Dahasonraki srelerdehakimsnftarzvepolitikalardahadamerkezileir.Devletpartizdeliidoar.Partiitevedta tmyleantidemokratikbirkurumadnr.Sistemiindekisavavebarpolitikalarartkkapitalizmin deirmeninesutamaktanteyegidemez.Ancakdahadaoaltabileceimizbutrtemelhataveyanllklar, yetmiylgesededoalsonucunavarmaktan,kapitalizmiretmekveglendirmektenteyekkldeiikliklere olanaktanmazlar. phesizmarksizmyinedeeitlik,zgrlkmcadelesindebykvetarihibirdeneyimdir.Toplumsalmcadelede zenginbirkatkdr.Toplumbilimineekonomivesnfarlntamtr.Burjuvaziyiulusalkurtulu,insanhaklar, sosyaldevletkonularndadahayumuakbiimlerezorlamtr.Demokrasiyeokdartaktikselyaklam,ekolojiyi vekadnzgrlnkapitalizmdenfarklgremeyii,temelyaamparadigmasolarakdaburjuvakalplarn aamamassistemledahakolayeklemlenmesineyolamtr.Marksizmdenesinlenivereelsosyalizminetkisi altndabaaryagitmiolansosyaldemokrasiveulusalkurtulumcadeleleri,dahazayfsosyalistversiyonlar kapitalizmdenzatenhikopmadlar.lerindekikesimlerdahaokkapitalistgelimeyanlsdrlar.Tabanlarnafarkl biryaamndeil,mevcutyaamdandahaokyararlanmasnnmcadelesiniveriyorlard.Kalknmaclkve blmsorunutamamensisteminhukukuilebalantldr.Aslndareelsosyalizm,sosyaldemokrasi,ulusal kurtulu,liberalizmvemuhafazakarlakapitalizminenbykmezheplerigzylebakmakdahagerekibak assalar.slamn,hristiyanln,yahudiliinmezhepleritemelolgularndannekadarfarklysalar,kapitalizmden domubumezheplerdekkkapitalizmdenokadarfarkllar.Dahadorusu,farkaynfamilyanndeiiktrleri kadardr.Dinindaraltlmolarakdevametmesi,anarizmgibiakmlarkapitalizmdemarjinalolmaktanteanlam ifadeetmez. II.DnyaSavasonras'antifaist'zaferhavasfazlasrmedi.1968devrimciperspektiflerivegenlikhareketleri nemliparadigmadeiikliklerineyolat.Sistemebirbtnolaraknefretgeliti.Reelsosyalizm,ulusalkurtuluve sosyaldemokrasininbeklentilerinecevapveremeyeceianlalmt.Vaatedilendnyaeskisindendahaiyideildi. Denilebilirki,1970'ler,1848Devrimi'ndenberimarksizmlebalanmbirokentelektelakmngcn yitirmesiyle,yenisol,ekoloji,kadnhareketibataolmakzerebirokyeniakmlatanmadnemioldu.Kapitalizm kadarreelsosyalizmveversiyonlarnaduyulanderingveninsarslmasylave1950'lersonrasnnikincibyk bilimseldevrimiylesosyalbilimvekltrelalandakiyenigelimelerdeberaberindefeminizme,ekolojiye, etnolojiyegenialmlargetirdi. 1989'dareelsosyalizminzl,sanldnnaksinekapitalizminlehinedeilaleyhinebirgelimeoldu.Bu, sisteminentemelhalkalarndanbirininkopmasanlamnageliyordu.Souksavalakendikitlesinitutan,reel sosyalizmveulusalkurtuludevletleriyledednyanndierhalkynlarnadetaoyalayansistemkmt. Bununsonucundadevletitoplumdanilkdefadnyaapndabirsouma,zmaracolmayacanadairkkl kanlardodu.Ulusaldevletvemilliyetilikdeoyalaycyeteneklerininemliorandayitirdi.Gelimikapitalist lkelerdekisosyalrefahdevletideksadnemdndaetkinliinioulkedekaybetti.Sistemherbakmdanyeni birevreyegirdi.Kapitalizmintarihinebaktmzda,Rnesanskaosaralndanenderlitoplukyapantoplumsal sistemlerdenbiriydi.Siyasaldevrimlerdenustacayararland.Sanayidevrimiyleolgunluununzirvesineeriti. Dnyaapndayaylmntamamlayanilksistemoldu.19.yzylnsonuve20.yzylnbalarndaancakdnya savalarylaelikilerinizebilecekkklbunalmlarlakarlat.Aslndakapitalizmingenelbunalmtm20. yzyldoldurdu.I.veII.DnyaSavalararalar,ncelerivesonralarylasisteminancaksavalarlaayakta tutulabileceinigsteriyordu.Reelsosyalizmveversiyonlarkutuplamayarttrnca,savanniteliiscaktan souadnt.1989zlbuimkandaelindenalnca,sistemkendiniadetaboluuniindebuldu.Saldracak tarafbulamyordu.Yenidmanlarretmeyeihtiyacvard.BunuOrtadoukkenliislamdabulacakt.

Yenidneminterminolojisindeartk'kreselcilik've'ABDmparatorluu'kavramlarnaskarastlanroldu. Kreselcilik,sistemlerinyaylmaolgusuanlamnagelirki,yenihibiryanyoktur.lkelklanlardangnmzetm sistemlerkreselcidir.Baarlolanhersistemazveyaokyaylmaansnasahiptir. mparatorlukdaeskikavramlardandr.Sitedevletlerinoalmasyladevletdesitelerintmdevletihalinegelince, imparatorluunkoullardomudemektir.Sitelersreklioaldnagre,imparatorluktagenilemeler kanlmazdr.Belirginimparatorlukalanvetarzlardoar.SmerehirsitelerizerindeAkadistilasylabalayan Sargonimparatorlukgeleneiogndenberihabiregeliti.KleciRomamparatorluudnyannognedek tandengeniveglimparatorluuydu.YerinekurulanfeodalBizansveOsmanllar,geleneidevamettirdi. inveHint'tebenzerlerikuruldu.KapitalizmdahakuruluaamasndancePortekiz,sonraspanyol,ardndan gnebatmayanngilizmparatorluu'yla,geleneiII.DnyaSava'nnsonunakadartad.Savatansonra gerginlikiindekiABDveRusyaSovyetmparatorluuikilemi1989'daABDlehinetekleti.KapitalizmRomas'nn nndeartkhibirengelkalmamt. mparatorluklarnbirkarakterivardr:niter,merkeziyetiyapdanokeyaletlerbiimindeblnmeleresastr. ncekidnemdenkalmabirokeskidevletgeleneinizmsediindentr,gevekbirfederasyoneilimide skagrlr.Dadorunekadarokgcegemenliialtnaalsada,itebirokvalilik,eyaletvebamldevlet durumlardaodenliartar.Kreselaptayaylmaoluncabugelenekartaraktekrarlanr. ABDimparatorlukdnemiitevedtabenzerikiliengeldurumlakarlar.uhususiyibilinmelidirki,ABD sfrdanimparatorlukkurmuyor;binyllardanberivarolangeleneisrdryor.Srdrmekzorundadr.Dnya devletlersistemiimparatorluksuzolmaz.Birbirindentambamszdevletlerdurumubirvarsaymdr.Gerekte yoktur.Geerliolan,devletlerinbirbirlerikarsndakibamllkdurumlardr.Sistemiindekiengldenen zayflaradorububamllklar,bazgruplardaimparatorluadnr.lerindensistemceengls,enbyk imparatorlukolarakszengeerligkonumunaeriir.ABD'ninensonngilizveRusyaSovyet mparatorluu'ndandevraldbugelenektir.indeyzlercedil,kltr,siyasaloluum,ekonomikbiimbarndran genibircorafyada,eitlidzeylerdeegemenliiniderinliinevegeniliineyaymakdurumundadr.Sisteminkar, azamisermayebirikimibusrecisreklizorlar.Kardengesinitutturmakyaylmaylabalantldr.oksaydagcn karlarbozulduundanilikilerigerginleir.Englolmakuralnedeniylebugerginlikikincibirkutbayol aamaz.Bu,sisteminmantnaaykrolur. 1990'larsonrasndakreselcilikveABDmparatorluubuerevededengearamaktadr.Kapitalizminyaad 'sistemkaosu,'krizineskitralamazlngsterir.Dolaysyladnemkreselciliikrizlibirortamiinde geecektir.Kriziyounlatranetkenlereskidnemdenkalmaklabirlikte,iddetiniartrmaeilimindedir.Tm tedbirlereramenazalankarkanunu,evrekirliliinden,vergilerdendolayartanmaliyetler,sosyaldevlet uygulamalarndandoanmasraflar,artandemokratikmuhalefetsisteminsermayebirikimoranndaraltr.ved kavramlararasndakiayrmiyiceazalr.Kreselcilikadetatekdevletgibihareketetmeyezorlar.Buaamadasistem ilemttefikleriarasndayenidzenlemelerkanlmazolur.Kapitalizmindouveolgunlukaamalarndasnrl bamsznitelikgsterenulusdevletartkbirengeldir.Gerekenbykgolma,gerekkreselciliinekonomik karakterieskiulusulukveulusdevletikaldramaz. zellikleFranszdevrimgeleneinebalcumhuriyetigelenekdahadazorlanr.Tutuculuundirengenliinyeni rneiolur.ABDABelikisikaynanbugerekliktenalr.Avrupacumhuriyetiliivedemokrasisieski bamszlkonusundakskantr.Yineeskikolonyalizminihatrlatmaktadr.KapitalizminonunKabe'siolduunu unutmaz.DolaysylaABDABgerginliiciddidir.KapitalizminyeniboyatmaalanolarakdnlenPasifikin veJapongereincbirodakolmapotansiyelitamaklabirlikte,ancakksmibirbamszlkoruyabilirler. Bugruptakilersistemleritekveyakarmahaldetaklitetmedeustadrlar.Rusya,Brezilyagibilkelerdebenzerbir snrlbamszlklayetinmekzorundadrlar.Sistemingmantbunugerektirmektedir.Trkiyegibiikiaradabir deredelkelerdahaokzorlanacakdurumdadr.

Hizayagelmeyenasiveyaserseridenilendevletlergrubuise,sisteminaskeri,ekonomikvekltrelgcylehizaya getirilmekdurumundadr.SistemkarsndatameritilmektenuzakolanOrtadougluygarlkgelenei,islamlk, arekonomiksorunlarbtnyleasibirduruarzeder.Souksavan'komnizmi'artkyeriniOrtadou'nun 'yeilotoriterizmi'nebrakmtr.slamirtaltndakibyktutucu,otoriteryaplarartkparalanmakzorundadr. DnyagcndekietkiliYahudibranikabilesilobisi,srail'dentrbinyllkryasnvehesaplarngrmek durumundadr.SisteminmantmevcuthaliyleartkOrtadou'yutayamaz.Karkvekomplolu11Eyll2001 kizKulelersaldrsylabalayanyenidnemsadeceOrtadou'nundeil,sisteminkaderinideyenidenbelirleyecek dinamiklerlekarkaryadr.Uygarlndoubeiindekieneskiileenyenininkarlamas,aslndauygarln alacayenibiimlenmeyidebelirleyeceksrprizlerledolugibidir.

BDemokratikveekolojiktoplumiinbirtaslak(proje)dncesi
Dnyatoplumsistemi1989'dareelsosyalizminbnyeselnedenlerlezlmesisonucudeiimiingerekliolan kaosaralnagirmibulunmaktadr.Kapitalistsistemindahancekikrizleriylekaosaraldiyebileceimizkriz arasndanitelikselfarklarvardr.Toplumlardakkldeiimlerherhangitrdenkrizlerledeil,kaosniteliiolan krizlersrecisonundagerekleirler.Sistemlerinnormalkrizsrelerindekendinirestoreayntemellerdeyeniden yaplanmaedereksrdrmeansyksektir.Nitekimbirinciveikincigenelbunalmkrizsrelerindesavatan sonrakapitalistsistemkendinidahadaglendirerekrestoreetmeyibilmitir.Reelsosyalizmibileiinde eritebilmesininnemliobjektifbirnedenidekrizinniteliiylebalantldr.Hernekadarmarksistleninist yaklamlarnsnfltoplumunhakimdeerlerindenkendilerinitamkoparamamalarnemlibiretkensede,reel sosyalizmindayandsistembunalmlarzabalarlaalabileceknitelikteydi.zlsalayanobjektifetkenbu nitelikteolmasayd,neredeyseenktbirteslimiyetyaanmazd.Hattahakimsistemdenkurtulubekledi.Daha ktbirrmeyiilerigelenkapitalistlkelernledi. Yaananbugereklikbilereelsosyalizminsistemkrizininhemalmasndahemdekaoslasonulanmasndaki arpcetkisiniizahetmedehaylireticidir.Eerkapitalizm1848devrimlerisonucundamezheplereblnmeseydi, belkidedahaerkenkaosagirebilirdi.zellikle20.yzylmezhepleat.Reelsosyalizm,sosyaldemokrasive ulusalkurtulumezheplerisisteminenazndanyz(100)ylgecikmelibirkaosagirmesineyardmcoldu. Deimedenolduugibisrseydi,kapitalistsistem20.yzylbalarndanitelikseldnmkriziolankaosaralna girmekdurumundayd.nsanlnbanaatomdahilkorkunsavalarngetirilmesi,smrgecilik,milliyetilik, faizmvetotalitarizmcanavarnyaratmas,bunlarakarlkulusalkurtulu,reelsosyalizmvesosyaldemokrasiye zmleyiciroloynatlmassisteminmrnuzatmadatarihi,politik,askerimanevralarolarakanlalmaldr. Kaosaralolgulardnyasndayenibiim,tr,yaplanmabenzerideiimleriingerekliolankarmaayifade eder.Birolgudakieliikynlerartkbirbirleriyleilikiyi,mevcutyaplanmaysrdremezdurumadmlerdir. Biimzkoruyamamaktadr;yetersiz,dar,tahripkarolmaktadr.Budurumdadklmelerolur,hercmerkaos doar.zkendinibiimdenkurtarmtr.Amahenzyenibiimevaramamtr.Paralananeskibiimancakyeni biimleriinkullanmmalzemesidurumundadr.Buaralktaaslndaevrenselbirilkealrgibidir.Evreninyap paralaryakaladklarkaostahzldeiimlerleyenibiimlenmedzenlenmesinegeer.Eeryenibiim dzenlenmesiparacklartutabilecekuygunluktaysakalcbiryapyabrnr.Kalcyapnndaetrafndayenibir sistemdoar. Basitmaddiolgulardnyasndabirrnekleaklayalm.H2Omoleklbirbiimdir.Bubiime'su'denir.Sudakiiki elementtenbiriolanhidrojenmolekl(H2)ilebiroksijenatomubirletiindesubiimioluur.kielementteki atomaltparacklardzeniylesumoleklarasndakietkitepkiilikisisreklisondereceakkanolansv durumunusalar.Paralanmadurumuisekaosbalangcdr.TmHveOatomlarserbestkaldnda,arayarnein

karbonveslfrgibielementlergirdiinde,ksabirtepkimedensonraoksaydayenibileimortayakar.Buyeni yaplanmademektir.Suyerinebirokzehirligazvesvyaplanr.(CO,CO2,asitbaz.) Evrenselolanbuyaplankuraltoplumlariindegeerlidir.Eskiyapnndalmas,yeniyaplariinzorunludur. Fakatdalma,karmaakendibanayaplanmayerinekonamaz.Obirnevihamurdur,orbagibibireydir. Yorulupbiimlenmesigerekir.Birrnekdetoplumdanverelim:Feodalitezihniyetvesistemi5.yzyln sonlarndadalmt.Sistemegirmiolaneitliyenisnflar,barbarlar,hristiyanlardanncefeodalbiimlenmeler, feodalizmindalmasndansonraisebirokdemokratikvekapitalistbrokratikbiimlerdomutur. 1990'lardakapitalistsistemlebirlikteztlarnndaldnailikinverilerindkmoldukafazladr.Sermayenin kresellemesinindahaokfinansalanndayounlamasilkiaretlerdenbiridir.Finanssistemi,parannpara getirmesidir.Yanibirkumardurumunaeriilmitir.Ancakdalmaunsuruolabilir.Finanskapitalyerleikyaplar hallapamuugibiatmaktadr.Ulusalkurumlardevletlerdenideolojilere,ekonomidensanatakadarziradeleriyle tutunmamaktadr.Amagcnkresellemesi,ABDmparatorluudnyaapndaeskidengelerin,yaplarn anlamszln,kendiasndangeersizliiniyansttka,dnyannbirokblgeveulusdevletindekrizlere, darbelere,kanletnikdiniatmalarayolamaktadr.Bugereklikdesistemleilgilidirvekaosniteliklidir. Sistemkendiiindegerginliinibirtrlgiderememektedir.ABDAB,ABDJaponyain,ABJaponyainbata olmakzere,sreklibirgerginlii,dengesizliiyaamaktadr.KuzeyGneyelikisidenilenenyoksulenzengin lkelerblnmesiderinleerekdevametmektedir.Herikiolgudadayaanan,sreklibirkrizvekaosniteliidir. Halklarndevletkurumundankopuugiderekderinlemektedir.Binlerceyldrtanrkral,tanrglgevetanrnn kendisi(Hegel'deburjuvadevlet)gibibenimsetilendevletdenilenolgununzndesavaiktidargcngizledii, smr,baskveiddetinkaynantekilettiianlaldkatecridignbegngelimektedir.Adeta"annebak,kral plak"deyiindeolduugibi,halklardaocuunplakkralgrmesigibidevletibtnplaklylagrmeye balamlardr.Bunemlibirkaosbalangcdr. oknemlibirkonumuazzamisizlikdurumudur.Yapsalbirkarakteriolanisizliksistemsrdkeartmaktadr. Sisteminkendisiisizliingibiartmasdemektir.Hibirtoplumsistemindenfusbudenliisizliedmemitir. Dolaysylakrizinkaosniteliinieniyiaklayanolgununbandaisizlikgelmektedir.Neredeisizlikokyoun olsa,oradaodenligelimibirkaosdurumuvardemektir.sizlikbirokolumsuzluunyannda,zndetoplumsal olmaktankmadurumudur.Birnevitoplumuniflasettirilmesidir. Dieryandanmthiretimteknikleriylearzfazlasemilememektedir.Sorunktlkdeiltersidir.Biryandan ktlktanbeteralkyaayanmuazzambirnfus,dieryandandagibiylmarzfazlasherey.Bundandaha arpckaosniteliioluamaz.Yinekansergibibyyenehirlemelerszkonusudur.Sosyolojikanlamdaehirle alakasolmayantoplumsalkanserlemeninenakrneklerindenbiriehirbymeleridir.ehirlerhemkyleerek hemdeanlamdndabyyerekehirolmaktankyor.Kaosehirdedahayounyaanmaktadr.Toplumtoptan metalamaktadr.Almsatmkonusuolmayanhibirdeerkalmamtr.Kutsallk,tarih,kltr,doa,herey metalayor.Bugereklikdetoplumsalkanserlemedirvekaosagtrr. Dierbtnkaosniteliklerininbirsonucuolarakevrekirlenmesi,tahribi,artkkaoszelliininevreyidesarm bulunduunukantlamaktadr.Seraetkisi,ozondelinmesi,sularnvehavannkirlenmesi,trlerinaryokolmas birersimgedir.Aslekolojikbirolguolantoplumladoaarasilikininbiruurumadnmesidir.Biranncebu uurumkapatlmazsa,sonutoplumsaldinozorlamadr.Nfuspatlamasndasistemingeneleliikyapsnnbir sonucuolarakgrmekgerekir.Kapitalizminnfuspolitikas,'insannekadardeersizleirseokadaroalr'ilkesine dayanmaktadr.Kapitalizmvaroldukanfussorunuarlaarakdevamedecektir.Nfuspatlamaskaosubyten zelliklerinbandagelmektedir. Sisteminztkutbundayeralantoplumyaplanmalardabenzerbirdklmeyi,karmaayyaamaktadr.Enbata aile,tarihindeenyoundalmasrecindedir.Evliliklerinyaryayaknbozulmakta,ahlakiolmayankontrolsz cinselilikiyigibibytmektedir.'Kutsalevlilik'bitmisaylmaktadr.ocuk,yallar,anababailikileri,

aileylebalantldalmannackurbanlarolarak,toplumsaladanenanlamsz,bozukdurumadm bulunmaktadr.Kadnzerindekieneskibaskveistismarlaraaktka,kadnsorunudatambirkrize dnmektedir.Kadnkendinitandka,drlmlneduyduufkeyletambirkaosilikisininenetkili nesnesinedednmektedir.Kadnzlmesitoplumzlmesine,toplumzlmesidesistemzlmesineyol amaktadr. Toplumsalahlaknokktdurumudagenelahlakszlagstergeolmaktadr.Tketilenahlakkurumuadeta zincirindenboalmbirbireycilievetoplumsaldeerlerintahribineyolamaktadr.Ahlakllkkapitalizm asndan'enayilikle'etutulmaktadr.Ahlakitemelini,yanivicdannyitirenbirtoplumancakkaoshaliniifade eder.Bakatrltanmlanamaz.Devletinsosyalpolitikalarlanlemeyealttoplumsalsorunlarkaynakktlve kapitalizmingenelyapsnedeniylezmbulamamakta,sorunlardahadabymektedir.Devletintekanlaml faaliyetiolan'kamusalyararllk'ztmyleyitirilmektedir.Toplumun'genelgvenlii'debenzertehditler altndadr.Kapitalizmin'herkesiherkesinkurduhalinegetirmesi'genelbirgvenliksorununayolamaktadr. Toplumsalgvenlikartksadecedtan,ekyalarcaveyahukuklabelirlenmisularlabozulmamakta;sisteminyol atalk,isizlikbataolmakzere,temelgvenliknedenleriniberaberindegetirmektedir.Eitimvesalkbir yandanartanmaliyetler,dieryandanartannfustantrzmbulamamaktadr.Kanser,AIDS,stresbataolmak zerekaosvarihastalklartremektedir.Hertrlevre,konut,salk,eitim,i,gvenlikbataolmakzere, vazgeilmezyaamunsurlarndankopmaylayzyzegelentoplumtarihindeilkdefakklzmbulamamann, yanikaosuncenderesinegirdiinifarketmektedir.zmszlnbadndrdbirsretirbu. Tarihseltoplumsistemlerindebusrelerdedahaokdevreyegirmesigerekensavunmamekanizmalar,sanatve bilimteknik,arresmiiktidartekelliindentrrolnoynayamamaktadr.Komnaldayanmazldke gelenekselsavunmagszlemekte,yerinibireyseliddeteveeteiddetinebrakmaktadr.ktidarterrnekar kabile,airetterrcanlanmaktadr.Devletinbnyesindekisavaiktidargcplakhalegeldike,toplumun merusavunmadurumudomaktadr.Hukukdevletininengeneleitlikkurallaruygulanmadka,insanhaklarve demokratikifadetarzlarambargokoyduka,zorunluolarakhaklarsavunmagleriolumakta,budaortam karlkliddetsarmalnasokmaktadr.Krizdenkyerinedahadaiddetlenmesinekatkdabulunmaktadr.Devlet milliyetiliiartrmandrldndaetnikmilliyetilikgelitirilmektedir.iddetinbirkanaldabuolmaktadr. Sporvesanatgibimaddielikiveilikileriyumuatpanlalrklmadavezmekatkdabulunmadailev yklenmesigerekenkurumsaletkinliklertersineuyuturmaaralarnadntrlerek,sahtebirdurumundomasna katkdabulunmaktadr.Din,mezhepvetarikatlarabenzerilevleryklenerektoplumungereigrmesineengel tekiletmekte,'tednyalar'yanndatutucucemaatleroluturularakgerekzmyolundaengelkonumuna getirilmektedir.Spor,sanat,dinlstarihseltoplumsalzlerindenkopartlarakatgzlvetenekeyrekliliiile bakpduyarszlatrlmakta;sahte,hayaliparadigmayaratlaraktoplumazmszlkbirkadergibi dayatlmaktadr.Kaosakarbutrdirenmetersinesonuverip,kaosudahadaderinletirmektedir. Enokbudnemlerdeaydnlatc,yenidenyaplandrmadayolgstericiveolanaksunucuroloynayanbilimve teknik,ariktidartekelindendolaytoplumsalzmeyanstlmamaktadr.Filiklylatarifetmek,fareyifille ezmekgibibirroldetutulmaktadr.Muazzamzmolanaklaranlamszsilahlanmavesavalara,toplumuntemel ihtiyalarnauygunolmayansaltkaramalrnlereldeetmeyeynlendirilerekolumsuzluayolalmakta, dolaysylakaosungeliimindekullanlmaktadr. Sistemintmtoplumukatarakyolatkaostanmmzdahadagelitirmekmmkndr.Amaamacmz karlamadadabutanmlamabileoldukaaydnlatcdr.Kaosdurumunuanlalrklmadan,sankinormaldzende yayormuuzgibidnrvedavranrsaktemelyanllaradmekten,dolaysylazmyerinezmszl tekrartekraryaamaktankurtulamayz.Entelektelabayabudnemdekigereklilikdierdnemlerdenkatbekat dahafazladr.zellikleolupbitenineskibilimselyaplarlaniversite,dinanlalmakyerineyanlanlalmasna yolamas,gerektenaydnlatcentelektelabanndeeriniartrmaktadr.ktidarabalbilimvedin,ortam arpkgstermede,sahteparadigmalarsunmadasondereceetkinleir.Bilimvedinin,sanatn,sporunkardevrimci rolnbudnemlerdedahaiyigrmeliyiz.Yanltmayan,toplumagerekprojelerveparadigmalarsunanbilimve

bilimyaplanmalarnasosyalbilimokulveakademileriihtiyaarttkaartar.Mcadelencelikleentelektel alanda,yanizihniyetalanndakazanlmaldr.Zihniyetdevrimininbelirleyicinemkazandbirsre yaanmaktadr. Zihniyetsavammoraldeerlerlebirlikteolmaldr.Moral,ahlakzihniyetlebirliktekazanlmadka,sonualma kukuluvegeiciolur.Sisteminmuazzamahlakszlatrcgereigznnealnaraktoplumagerekliveyeterli etikveahlakidavranlar,kiiliklervekurumlardatemsilinibulmaldr.Kaoslaetikveahlaktanyoksunbir karlama,bireyvetoplumunyutulmasylasonulanabilir.Ahlaktoplumsalgeleneiaslagzardetmeden,onunla uyumluyenitoplumetiinieklemelidir.Kaossrecindehakimsistemtarafndanartkdemagojikbiraradurumuna sokulansiyasetkurumvearalarnakar,toplumunyenidenyaplanmasiingereklipolitikalarvearalarnazel birnemvermekgerekir.Demokratikveekolojiktoplumungerekletirilmesinderoloynayabilecekpolitik kurumlarolarakpartiler,seimler,meclisler,yerelynetimlersorunuierikvebiimdearasalzmn bulmaldr.Politikrgtlenmeveeylemliliindemokratik,komnalveevreseltoplumlabayetkinveyeterli olmaldr.Kaossrecinekarbugenelyaklamlarsomutlatrmagereivardr.Sisteminvehalknkaostan klaralmaksaaklarhallerdeolabilir.Ufakmdahalelernemlisonularagtrebilir.Kaostanksreci uzunveyaksa10yllardanaz,50'lerdenokolmamasgerekirolabilir. Buerevedetaraflarnzmolaslklarnirdelemeyealrsak:BanABD'ninektiihakimsistemglerinin krizkaostankalmaklarylahalklarnkalmaklararalarndakimcadeleylebelirlenecektir.Kriz kendiliindensistemlerinknveyenilerininkuruluunugetirmez.Kaldki,kveyazlizafi anlamldr.Eskininsosyalistliteratrnehakimolan'geberenkapitalizm,''kattankaplanemperyalizm,''buhrandan birdahakamaz'yolludeerlendirmelerpropagandadeerindenteyegidemez.Yinezorunluolarakdaha'ileri biimleregeilir'gibiimanierikliyaklamlarngeerliliisnrldr.Gerilemelerderahatlklammkndr. Kapitalizminbirbtnolaraknekadarilericiolduuhalenoktartmaldr.Hakimsistemglerihalkglerine nazarandahabilgili,orduiktidardonatmlvetecrbesahibidirler.Ellerindegeniservetlervardr.Yenisistem oluturma,karsistemleribastrma,buolmadmsatnalma,uzlamaimkanlargenitir. Aklakavuturulmasgerekendiernemlibirnokta,kapitalizmineletirisininonuntoptankaralanmas anlamnagelmediidir;bireyolarakherkapitalistintarandilerigibiolmaddr.Kapitalistsistemeitli biimlerdekyapabilir.Birincisi,kendinirestoreedebilir.NitekimI.veII.DnyaSavalarndansonrabunu baarmtr.Biroklkesavalarndansonradarestorasyonlargerekletirmitir.kincisi,dahancedenedii mezhepleriniyenileyerekkyapabilir.Skadenenmuhafazakarsosyaldemokratardkldahakkl biimlerdeyrtlebilir.Sistemgenibirdeiimalmanasahiptir.Modelgelitirmedetecrbelidir.ncs, bykkaybedeceinigrnce,ortayololarakkarglegenibiruzlamayagidebilir.Drdncs,kendisiyine hereyikaybetmektense,bykdeiimleriuygungrebilir.Tarihboyuncahakimsistemlerarkrizdnemlerinde bunlarabenzerbirokdeiimigerekletirmilerdir.Kapitalizmintarihindedebenzerdeiimlerskayaplmtr. Eskinin'sistemkat,krizegirdimisakmaszordur'anlaypekgerekiolmamaktadr.Buanlaylarherne kadarsolgibigzkselerdezndesacdrlar.nkkendiliindenzlbekleyipadetahazrakonmak istercesinebobirbeklentidurumunuyaratmaktadrlar.Enhazrmeyvebilekoparlmadkayenilmez.Dahakts, sistembeklendiigibizlpyklmaynca,buseferkendidnceveinanlarndanpheyederler.Halbuki yaplan,yanlbirsistemtanmlamasdr.Sistemlerindeiimvednmlerinidoruvarsaymamaktr. ABD'ninsistemikrizdeidareabasokaktr.Aryaraalmamasiinsorumluluklarnnfarkndadr.Bunailikin imparatorluuyaymagibiardeerlendirmeleryetersizdir.phesizsistemRoma'nnkalametlerinden ounugstermektedir.Romagibibirokrestorasyonveyenilenmeyegitmektedir.Sisteminimparatorlukgcnn tekkutuplamasnnekabayaihtiyagsterdiiaktr.1990Sovyetzlndensonrayaylmaneredeyse kendiliindenolmakdurumundayd.Fakatbuyaylmayokglenmiolmasndandeil,sisteminbolukkabul etmemesindentrkabuletmekdurumundadr.ununemlebelirtmekgerekirki,imparatorlukbirABDicad deil,sistemlerboyunca,ensonkapitalizmdealdekilzerineABD'yibulmutur.ngilizlerinteslimatdr.ABD onudeil,oABD'yibulmutur.BelkideABDdnyadaenkolayimparatorluadnengolmutur.Biraz

gnlsz,birazzorunluluklayinedeimparatorluunyaylmaskrizdenkmayadeil,tersinedahadabatmasna katkdabulunacaktr. Yaylanalanlarkaosuderinolanblgelerdir.YalnzIrakveAfganistan'ngetireceiekkrizlergzlernndedir.z itibariyle2000'liyllarABD'siimparatorluaenyakngolarakgerekenyenibiimlenmelerisalamaktan kanamaz.Bu,iktidarsavagereineuymaz.Elindekidaraskeri,ekonomikvebilgigcylegeriekilemez. Birincigrevisistemikriziindeynetmektir.Bununanlam,ABveJaponya,in,Rusyavblkelerleyakniliki iindegerginlikleriatmadanyrtmektir.I.veII.DnyaSavalargibisistemgleriarasndabiratmaya girmemektir.YineVietnamSavabenzeridolaylbirsavabuglerdenbazlarylayapmamaktr.Tersine, sistemingenelyknpaylatrmadakatklarnsalamayaalmaktr.Finansveticaretsorunlarndaortayakan krizleriibirliiiindezmektir.BununiinIMF,DnyaBankas,DnyaTicaretrgtgibidnyaveblgeapl organizasyonlarkullanmaktr.LatinAmerikaveAfrika'ysistemizorlayacakkrizleriderinletirmetutumlarndan uzaktutmaya,zayfhalkalarndanradikalkopularaizinvermemeyezengsterecektir.Kba,Venezella,Haiti, Liberyavblkelerdeortayakan,kabilecekolansistemkartglerzerindekontrolkurmayavegerekli koullardoarsaykmayaalmaktr. ABDiinjeopolitikadanenkritikblgedenilengeniOrtadou'da,islamlkelerindeyenibirprojeadeta emperyalistsisteminikinciMarshallPlanolarakhazrlanmaktadr.BykOrtadouProjesidenilenbugiriim, sisteminkrizdenardarbealmadankabilmesiiinzorunlugrnmektedir.Gerektemelenerjikaynaklar,gerek sosyokltrelvediniolgularblgeyisistemleeklemlenmeden,ABD'ninhirahatolamayacabirduruma sokmaktadr.mparatorlukpozisyonuolanglerbugereklerkarsndasessizduramazlar.Blgesonikiyzyldr kapitalistsmrgecilikveyarsmrgecilikleynetilmeyealld.Despotikdevletyaplarnadayanlarakblge halklarnanefesaldrlmad,amakapitalizmeanlamlbireklemlenmedeolmad.StratejikArapsrailelikisidaha daderinleti.RadikalislamyaratcsABD'yeyneldi.Cetvelleizilensnrlardakurulanulusdevletmodeligerici statkocubirkilitlenmeyiyaratt.Milliyetilik,dincilikvedevletilikdnyadagrlmemibirzrholarakOrtadou toplumlarnadetanefessizbrakt.Dolaysylayeniprojefikrigereklidir.nemliolanbununnaslvehangigler ilehayatbulacadr;hangisiyasalekonomiksistemiesasalacadr.Bunablgehalklarnnnaslyant verecekleridir. ABDnderliindekisisteminNATO'suveBM'siylebameselesi,dolaysylaelikisijeopolitikadanbudur.Bir dnemlerinfaizmi,komnizmiyerinegeenhedef'katislam,''islamfaizmi'olmaktadr.Sistemglerive bamllarABDnderliindeykseltilen'kreselleme'dalgasndanrahatszlkduymaktadrlar.zellikleAvrupa cumhuriyetlerivedemokrasilerihergeengntepkileriniarttrmaktadr.UlusdevletvestolarakAB'yi ezdirtmemeyezengstermektedir.ABkalkanaltndainsanhaklarvedemokratikburjuvabiralternatif denemesineallmaktadr.ABD'nindengelenmesi,gzetilentemelbirpolitikaolmaktadr.Rusya,in,Japonya, Brezilyabenzerabalariindebulunmaktadr.GenelolarakulusdevletABDimparatorlukeilimikarsndaenok zorlanankurumolarakdurmaktadr.Aslndaoktanbireyaletdevletihalinegelmesigerekenbuortavedahakk boydevletlerinabasbirazdaakntyakrekekmeyebenzemektedir.Bunlarnbirokynylebamllklarn samimiceitirafedipeskininmilliyetigururlarnterkederek,yenikreselciliinkurallarnauymalarbeklenebilir. Bakaseenekleriyoktur.kincibirSovyetdeneyiminedayanarakkafatutmavesnrlbamszlklarn srdrmenindveikoullarkalmamgibidir.Eskidevrimhlyalarartksistemkarsnda'ilericilii'deil, tutuculuutemsiletmektedir.lericiulusalkurtulutan,tutucubrokratlkfazlaprimyapmayacaabenzemektedir. Bununesistem,neABD,nedealttakihalklarartkyutabilecekdurumdadr.ABDveSovyetdengesinedayanan ulusaldespotluklarveoligarilerdnemikapanmtr. Sisteminbilimveteknolojiyidahadagelitirmekapasitesiolmaklabirlikte,toplumsalkoullarciddiengel oluturmaktadr.Arzntalebiamasbilimveteknolojiyigerekyeniliklerasndanilevsizbrakmaktadr.Ancak genihalkynlarnnsorunlarnzmedebilimveteknolojibykroloynayabilir.Budaancakdemokratikve ekolojikbirtoplumlammkndr.

ABDnderliindekisisteminnmzdeki2550ylnabaktmzda,ykselmektenokgerilemesrecinegirmesi beklenebilir.Btngstergelergerilemeelerininayaktakalmaveaynbiimdesrdrlmeelerindendaha fazlaolduunugstermektedir.Sistemmevcutvarlnsrdrmekistediindebile,bunubyyerekdeilancak klereksalayabilir.BununiinSovyetlerBirliiveulusalkurtuluhareketlerinekardevboyutlaraulaan askerivarlndaklmeyedevamedecektir.Dahakkboyutluveteknikordulardneminegeilecektir. Hedefolarakhernekadarterrveuyuturucuodaklarileserseridevletlerinnkleer,biyolojikvekimyasalsilahlar deniliyorsada,esasolaraksisteminkrlmariskiyksekOrtadou'dakigelimelerdir.Gelimelerinsanldgibi radikalislamnitelikliolmaktanok,emperyalizmivedespotizmiaandemokratikkomnalsistemlereyakn olmalardahaglolaslktr.Ortadoueerdespotik,milliyeti,dincivedevletirejimlerlekontroledilmezse, kaostanyeniyaplanmalarnzmleyicirneklerinenclkedebilir.AfganistanveIrakilebalayan,ncesrail veFilistinilevedahaderinlikliolarakKrdistan'dadevamedecekolantoplumsalhareketliliklerzmleyici rnekleriyabulmakzorundalaryadakaosundahadaderinlemesinderoloynayacaklardr.Dolaysylasistemin askerigcbataNATO,Irak'takikoalisyonvebirbtnolarakBMzmbujeopolitikzemindearayacaktr. Blgedekielikilerindoasaskerdenziyadedahaokekonomikvedemokratikyntemlerigerektirmektedir.Daha azaskerimdahale,dahaokekonomikvedemokratikdestekeerOrtadou'yuiindekikaostankarrsa, nmzdekiortalamaelliylndnyamodelideazokbelirlenmiolacaktr.Bumodelinz'klmorduve devletlerle,bymekonomikvedemokratiksistemdir."Devletlerdevasamasrafdeposumalikriz,bte aklarolarakkltlmeden,sisteminkrizdenkolasgzkmemektedir.19.yzyldankalmaulusdevletin almas,yerelkamusalynetimleringelitirilmesi,okulusluirketekonomisi,bilgitoplumudorultusunda ilerlemeadetaABDnderliindekisisteminortakprogramgibidir.Dahageniblgesel,ABtr,despotikbirlikler degndemleebilir.Teorikbirnkestirimolarakdnyaapndasavalarnbeklenmemesi,globalbirliklerleyerel birliklerinnekmasbeklenebilir.19.yzyldankalmadevlet,irket,ulusveideolojileryeriniyardevlet,yar demokratiksiyasikurululara,ulustesiekonomikbirliklere,blgeselkltrgruplarnaveahlaknealan toplumsalfelsefizihniyetevedavranlarabrakabilir. Kapitalistsistemin19.yzylsonlarnakadarneredeysetektaraflbiriradeyleynlendirdiidnya,20.yzylda byksavalarlageti.Savalarnennemlibirsonucudahaklararamendnyannynetilemeyeceidir.Halklar hernekadarkendizsistemlerinikuramamdaolsalar,politikayavedevletiktidarnakardemokratikiradelerini dayatabilmekonumunagelmilerdir.nmzdekiyaklakeyrekveyarmyzyllksreninhalklarndemokratik sistemleridorultusundailemesiyksekolaslktr.Busreteadetayitirilmiendeerlihazineleriolan kltrlerinincanlandrlmasvezgnyaamadnmesidedierbirolaslktr.Halklarnkltrelgereklerinden koparlmasfiziki,ekonomikkatliamvetalanlardandahayakcsonulardourmutur. Toparlarsak,nmzdebizleribekleyenkapitalizmintektarafliradesidneminingetii,halklarnovenizmve savalayklmilliyetiliiaarakdemokratiklemesinivebarndayatt,kltrelveyerelgerekliiile bulutuubirdnemolaslgldr.Bununtekbanadeil,hakimsistemindevletmerkezli,amakltlm yaplanmalarylailkeleredayalortaklaayrtlmesidebuolaslkdahilindedir.Uygarlmzsnf,cins,etnikve kltreltahakkmlyapsyerine,halklarnkomnaldemokratikdeerlerinitanyan,cinszgrlnealm, etnikulusalbaskyam,kltreldayanmayesasalm,tarihibiraamaolarak'kreseldemokratikuygarla' dnebilir.

1Krizdenksistemiolarakdemokrasi
Dnyatoplumsistemindeyeralanvedevletdtoplumsalglerintmanlamndakavramlatrabileceimiz halklarngncelkaostankdaalmaklarhalindeolabilir.Tekbirkbiimiolarakdeil,projeveuygulamada yeralanglerindevinimdzeylerinebalolarakeitlizmyollarolasdr,beklenebilir.

Dnyahalklarntanmlarkenbirazdahaaklaycolmakgerekir.Devletdkalmveyakarlaritibariyle dlanmoksaydakategorikesimvardr.Kapsamlardevlettendevlete,dnemdendnemedeiir.Halk dinamikhzldeienbirkavramolarakanlalmaldr.Devletetrafndamaddivemaneviekonomikvebilme kargruplarolarakkmelenenkesimleresttoplum,oligariveyadahaamiyanegenelkamuoyutabirle'devletli' kesimdenilebilir.Bunakarlk,diyalektikikilemindierucundayeralantmgruplaraezilensnflar,bask altndakietnik,kltrel,dinsel,cinsiyethalkdiyebiliriz.eriktekideikenlerindurumudeitike,halkkapsam iindekigruplarazalrveyaoalr.Uranlanbaskveistismarnieriidedeiiklikarzedebilir.Snfsal,ulusal, etnik,kltrel,rksal,dinsel,dnsel,cinsiyetibaskkatliamdantacizekadareitlibiimleraltndakendini gsterebilir.stismarndabenzerynvardr.Maddi,manevi,asimilasyonist,inkarclk,talan,hrszlkyasalve yasalolmayan,zorlaveyaaldatlarakyaplanbiroksmrtarzbelirlemekmmkndr.Tarihboyuncabu kategorilersistemdensistemedeierekgnmzdekidahakarmaktoplumsalgruplaradoruevrim gstermilerdir. 1968dnyagenlikhareketleriilebalayan,1989'daSovyetreelsosyalizmininzlylehzlananve11Eyll 2001kizKulesaldrsyladerinleendnyakrizindenhalklarniddetleetkilendikleriaktr.20Mart2003Irak igaliylednyadakialkantlartarihseldiyebileceimizboyutlaratrmanmtr.Ksaaralklarlatrmanmalar,alanve nitelikdeitirerekdevametmektedir.Sistemiielikilerinhalklarzerinepskrttlavlargittikeyakc olmaktadr.sizlik,alk,arlaansalk,evreveeitimsorunlarylaboumahertoplumsalkesimingndemini igaletmektedir.Sisteminhakimglerininzmpotansiyelinitanmlamayaaltk.zitibariyledetek balarnazmolanaklarn19.yzylanazaranyitirdiklerini,zmdiyedayatlanlarnkaosdurumunudahada derinletirmektenteyeanlaml,yaanabilirsonularretmektenuzakolduunugstermeyealtk.Yanikriz kaynaklarnnzmkaynaklarnadnemeyeceini,ancakdeimelerihalindedoruilkelertemelindebir uzlamatarafolarakilevyklenebileceklerinibelirttik. Halklarzmlerinitarihtennaslgelmilerseylegelitirirler.Tarihsellik,gelenek,kltrhernedenilirsedenilsin, herhalkgrubununbirtarihivardr.Klantoplumundanberiekillenenhalktopluluklartarihboyuncajeokltryer koullanmasvepolitikyaplarkarsndavarolurefleksleriylebiimkazanmayaalrlar.ncekiblmdeksaca znsergilemeyealtmzbudurukomnalvedemokratikniteliktedir.Kapitalistsisteminiyiceiiniboaltp primatlaradntrdbireyebakp,komnalvedemokratikduruugzardedemeyiz.Enilkelhaliylebilebirey, toplumunkomnaldzeyiolmadankendibanabirgnbileyaayamaz.Topluminkarclnadayalhertrbeyin ykamaoperasyonlarbugereinneminiyitirtsede,temeltoplumsalolgubudur.Hibirbireysellikilgilitoplumla baolmadanfazlayaamaahsnasahipdeildir.Halklargereinibtnboyutlarylatantlamadan,gncelkaostan kyapmahesaplartutmaz.nemlebelirtiyorum:20.yzyldakapitalistsistemzellikledevletyaps mezheptretmesinesosyaldemokrat,reelsosyalistveulusalkurtuludayanmasayd,gnmzkrizinibile grmeyebilirdi.mezhebintemelzellii,halklaraumutvererekiktidaragelmeleriydi.Tam150yldan1848 devrimlerindenberi'ncedevletielegeireceiz,sonraherkeshakettiinialacaktr!'syleminikullandlar.Sanki devletkatlarbitmeztkenmezcennetihatrlatyoryaamkaynaklaryladoluymugibibirumutprogramhaline getiriliyor.Partilerkurulupsavalarveriliyor.Sonrakazanrsa,gerisidevletimkanlardenilentoplumdanaktarlan deerlerikendiyandalarnapaylatryor.Sratoplumungeniynlarnagelincebireykalmyor.Eskitaseski hamam.Kazanmazsasavaadevam... Mezheplerinbuadabiimleribileattklarheradmhalkadnakutsamadanedemiyorlard.Halkbtn20. yzylboyuncadevredeydi.Amahakimsistemparadigmasalamadiin,omthiyiitlikleri,fedakarlklar, aclarvesevinleriylesistemetanmaktankurtulamad.Tarihinenderinliklerineindiimizdedebenzerdurumlarn yaandngrdk. Ohaldeeertarihbiranlamylagemitendersalmakiinse,nmzdekigncelkrizkaosdurumundanhalklarn lehinekalc,kklveilkelizmretmeliyiz.Hibirgrevbundandahaanlaml,hibirababundandahakutsal olamaz.Kaybettirentemelnoktannhalklarnkomnalvedemokratikduruunuesasalmamaktangetii kansndaym.Nekadartoplumanalizleriyaplsa,stratejivetaktikleroluturuluprgtveeylemlerkonulsa,hatta zaferlerkazanlsada,varlacaknoktayinesistemleenktsndenbulumadr.20.yzylndahidevrimcisiLenin

"demokrasidndasosyalizmegidenyolyoktur"derkentemeldoruyusylyordu.Amaobile,bataiktidar hastalnabulanca,enkestirmedenhidemokrasideneyimiyaamadansosyalizmegidilebileceineinand. Dayandiktidarn70ylsonradaolsaenapulcukapitalizmegtreceiniherhaldednmyordu.Muazzam Sovyetbirikimlerimilyonlarcainsannbuuurdaenbykfedakarlkveehadeti,binlerceenkaliteliaydnnfeda edilmesibiriktidarhastalurunagyayenmekiinuratklarsistemindeirmeninesutamaktanteye gidemedi. 20.yzylnbubykdeneyimindenbykEkimDevrimikarlabilecekders,kapitalizmekarkalc,ilkeli zmlerinancakhalklarndemokratikdurularnkapsamldemokratiksistemleredntrmekle salanabileceidir.Demokratiklemeyivedemokrasiyidevletlemehastalndankurtarmadkadademokratik sistemeeriilemez. zmtarzmzdahayakndantanmakiinyinetarihebakmalyz.Eneskidenbalayalm.SonkleciRoma mparatorluu'nuzen,dtanbarbardenilenkomnaldzenli,devletitanmayanhalklard.tenyinemanastr komnaldzeniRoma'ykemirmiti.Okorkunklelikmakinesinibuglerzmt.Bunlarsonunakadar komnalvedemokratikglerdi.Fakateflerionlariktidarkalntlarylaaldatt.Gelitirilebilecekbirdemokratik Avrupayerine,feodaldespotdevletvedevletikleredayalbirAvrupa'yagtrdler.Benzerihareketlerkleliin aldheralandaortayakt.Rnesanslaortaafeodalizmindenklrken,hertaraftademokrasiadacklar kentlerykseliyordu.Kentlerdemokrasisigeliiyordu.DemokratikbirAvrupaartktarihingndemindeydi.Byk FranszDevrimi(1789),dahancekingiliz(1640),Amerikan(1776)Devrimleri,spanya'davebirokAvrupa lkesinde16.yzyldanberikomnarlardademokrasiningrsesiydiler.Fakattarihinohephileli,azgnzoraleti savaiktidargc,eskiolsunyeniolsunbasklsistemiinalt.Kiminiyannaekti,kiminiezdi.Saf demokratikglerikenditarihselanaforundayuttu.Adetabyyenkanserurugibibusavaiktidargc19.ve 20.yzylnsavalarylabeslenebesleneeninsanlkdrejimleri,rkfaizmvetotalitarizmienbykbelahaline getirdiktensonra,gnmzntarihtekienbykkaosunadnt,dt. Demokratikgeleneklerevrenseldir.Onlardazincirinhalkalargibidir.Bizigemiineneskizamannavemekann enkuytualanlarnabalarlar.Yalnzdeiliz.Tarihvealanlarhersistemdenokbizimolmasgereken demokrasiyledir.Bizedenncelikligrev,bilmesrecindekikaybnlemek,politikaracdorusemekve toplumsalahlakadnmektir.Btnbuanlatlanlar'bilmeye'ilikindir.Politikaraenokzerindedurmamz gerekenkonudur.Onazcesidevletolmayandemokrasidiyoruz.YanidahiLenin'inbiledtdevletli,hatta diktatrldemokrasihatasna,gafletinedmyoruz.Buyaklamanaristebirotoritesizlik,dzensizlikdeildir. Anlaml,gnldenonayl,aydnlatlmhalkdzenininotoritesidir.Brokrasiyeboulmam,herylmemur yneticileriniseen,setiigibigeriekenhalklarndemokrasisidir. nlAtinademokrasisinihatrlamadangeemeyiz.BiryandankrallkIsparta'sylademokrasiliAtinaGrek yarmadasndastnlkkurmakiinatyorlar;dieryandandneminRoma'sileMedvePersmparatorluu'nun istilasndurdurmakistiyorlar.KckAtinasitesibuikinldmannM5.yzylboyuncakendizsilah demokrasiyleyendi.Hidedzenlikalcorduvedevletebavurmadan,gnllmilisleriveyllkgrevleriiin seilmikomutanlarylabunubaard.Uygulanandemokrasidehalkdemokrasisideil,klecisnfdemokrasisiydi. Yinedetarihinenanlamldnemlerindenbirine,M5.yzylaAtinayzyldamgasnvurdu.Halklartmzulm dzenlerini,enbykdmanlarndemokrasileriylevurmulardr.Enrefahldnemlerinidemokrasileriyle yaratmlardr.Amerikallarndemokrasileriolmasayd,gnebatmayanngilizmparatorluu'nuhizaya getiremezlerdi.ngilizlerinhalkdemokrasisiolmasayd,azgnNormankralsoyunudeviremezvegnmzdebile rnekngilizdemokratiksistemiyaratlamazd.Franszlarnbykdemosuolmasayd,bykdevrimlerivecihana namsalanvernekolancumhuriyetrejimlerikurulamazd.Demekkidemokrasienretkenrejimoluyor.Siyasal rejimnekadardemokratikse,okadarekonomikrefah,sosyalbarayngereintamamlaycksmdr.okiyi bilinir:Demokrasilerznyitiripdemagoglarnelindehalkavlamaaracolunca,ncerejim,sonrarefahkmeye balar.Arkasndantutuculuk,faizm,savaveykmgelir.Sosyalbilimlerbirazdahadrstdavransayd,grecektik ki,tarihvetoplumezicibiimdedemokratikdurulavaroluyor.Budurukesildiindeaslndatarihduruyor.Yada lanetlidediimizblmdevreyegiriyor.

Konumuzailikinaydnlatlmasgerekenentemelbirhususadadikkatekelim.Odasnfdemokrasiciliininpek anlamlveistenilirolamayacanailikindir.Hakimsosyalbilimanlaylarnagre,nce'kle,'sonra'serf,'enson 'ii,proleter'olmaktarihinnlenemezileriyedoruaknnkanlmazsonulardr.Buolgularyaanmadan sosyalizme,zgrleeitlievaramayz.Ohalde'yaasnkleler,yaasnserfkyllk,yaasniiler'demek, snfdevrimciliisnfdemokrasisidirarkasndandiktatrlkdemektir.Buformlasyon,artkiyiceanlalmtr ki,batanaayakleliehizmetteorisidir.Halklarndemokrasisindeklelere,serflere,iilereyeryoktur!Tpk klecilie,serflieveiilieyerolmadgibi.Gerekhalkdemokrasisikleci,feodalvekapitalistsistemin klesini,serfiniveiisinikabuletmez,reddeder.Ezilensnfvegruplarkutsamakeskibirhastalktr. Demokrasilerbuhastaltamazlar.Adstnde,biryerdedemokrasioldumuoradaezilme,hakszcasmrlme olmaz.Koyungibiynetilmedeolmaz.Demokrasilerdeynetilmeyoktur.Kendiniynetmevardr.Egemenlik altndaolmakyoktur,kendikendineegemenolmakvardr.Tahakkmcsistemlerkleletirebilir,serflemeyive iiliidekurumlatrabilir.Amademokrasilergelitimiklelikten,serfliktenveiiliktenklr.Yineallr. Amakendiiininefendisiolarak,kendiikomnnnyesiolarakallr.Komnalizmvedemokrasietletrnak gibibirbirinebaldr.Bizimamaladmzdemokrasinintanmvedayandtarihbyledir.Snfdemokrasileri isebiriktidargerektirir.Heriktidarbirdevleti,herdevletisedemokrasinininkarngerektirir.Snfdemokrasileri zndedemokrasideildevletiktidardr.Sovyetdeneyimi,in,Kbabunuakkantlyor.Nekadardevlet,o kadarazdemokrasi;yadanekadardemokrasi,okadarazdevletaltnbirkuralolarakbellenmelidir. Demokrasilerlezgrlkveeitlikarasndakiilikidesondereceanlalrdr.Bunlarbirbirlerininalternatifi deildirler.Demokrasinekadargeliirse,zgrlklerdeokadargeliir.zgrlklergelitikeeitlikdoar. Demokrasi,zgrlkveeitliinboyverdiigerekvahadr.Demokrasiyedayanmayanzgrlkveeitlikancak snfsalolabilir.Yalnzbirsnf,kmeveyatercihligruplarzgrveeitolabilir.Dierlerineisesadeceynetilme, klelikkalr.Halkndemokrasisindezynetim,kendiniynetmeesasolduundan,eitlikvezgrlkdegenel olur.Demekkienkapsamlzgrlkveeitlikhalkdemokrasilerinde,devletveiktidarolmayandemokrasilerde oluyor.Demokrasilerdevletinkardeildir,amadevletlerinssrtsdedeildir.Devletiykarakdemokrasi istemekbiryanlgdr.Dorusu,devletuzunbirsresonundasnmesigerekendevletvedemokrasilerinilkeli btnlnyrtebilmektir. Snrszdemokrasilerandayaamyoruz.Devleterkinineziciolduugnmzde,yaanabilirbirdemokrasi devletgcyleilkeliuzlamaygerektirir.Avrupauygarlgeveeksikdeolsaokiyizmsemiolduubudersle kendidemokrasivedevletiniiieyrtmeyealyor.Byksavalardansonrademokrasilerinenginzm gcn,iktidarnisesavakarakterinigrmoluyor.ktidaraarlkvermekbelkibiraznlaokkarveg salayabilir.Amalke,ulusvehalklarnasonutabykfelaketleridehazrlar.Avrupallarulusdevletolmadan demokrasiyepekrabetetmiyorlard.Amafaizmdeneyimigsterdiki,aslncelikdemokrasiyeverilmedenulus devletbilekorunamaz.nceulusdevletisalamlatralm,sonrademokrasiyesrageliranlaytmyaananfaizm vetotalitarizmfelaketlerininsebebidir.AvrupanezamankiABilenceinsanhaklarvedemokrasidedi,ozaman refahvebaraalankalcyoldaizilmioldu.ABmodelidebuoluyor.DnyayAvrupa'yaekenaslsihirlig! Avrupabusihirligcndnyayayaydldegemiiningnahndankurtulabilir.Ozamanheruygarlkta olduugibiolumluzlertmhalklarndeerihalinegelir. Amayineunutmayalmki,Avrupauygarlnntemelindearlnhepsrdrenkurnazvebuzgibikar hesaplarylaegemenlikpeindekoantecrbelibirburjuvasnfdavardr.adaaristokratlarolarakhep demokrasilerintepesindeyaamalksndenkolaykolayvazgeemeyeceklerdir.Fakatdemokrasilerhidekelle koparmadan,onlarntahtndevletiniyavayavasndrmesinibilecekyereindirmesinibilecektir.Tekbana bunuyapamaz.AncakdnyadademokrasigelitikeAvrupaolumluanlamdadnyalar,dnyadaancak demokratikletikeAvrupalar.Tarihgncelkaostanktabudeneyimiyaayacaabenziyor.Dnyanntaze demokratiklemeleriolmadan,ABD'ninsavaveirketlerle,Avrupa'nnhukukvedemokrasiylekaostankmalar ncekidnemlergibipekolasgzkmemektedir. Demokrasikavramnntoplumsalieriinezenleyaklamakgerekir.Kavramniindesnf,cinsiyet,etnik,dinsel, entelektel,meslekivbayrmlaryaplmaz.Yinebireyselvegrupsalkatlmolabilir.Demokratlkiinbirey

yurttalesasalnamayacagibi,grupsaltabanlarnyeralmasdaengellenemez.Bireyselvegrupsalgavantaj tekiletmez.Bireylerinbirbirinekarolduugibi,gruplarndabenzergidealaranlamldeildir.Esas gzetilecekilke,kamusalyararllkiletoplumunherkonudagenelortakkarbireyselinisiyatifinbirbirinekar engelleyicikonumdaolmamasdr.Bireyselliklekamusallnoptimalenverimlinoktasndabileimisalamaktr. zndebireyselliinbeslediikomnalzellikle,gcntoplumunkomnaldeerlerindenalandengeli,inisiyatifli, yaratcbireyioluturmaktr.Arlkyalnzkomnalzellieverilirse,oradademokrasitotalitarizmekayabilir. Bunakarlkhereybireysellikiinmubahgrlrse,budabiryandananarizme,dieryandanbireyintoplum aleyhinearglenmesineyolaar.Sonutaikieilimdetoplumzerindediktatrle,keyfiynetime, yozlamayagtrr.Demokrasiokbilinliveyrekten,toplumunkarlarylabireylerinesenliineakkiiliklere iddetleihtiyaduyar.Partilerdenoktoplumucanl,dinamiktutan,halkdemokrasikonusundasreklieiten, uyankolmayatevikedendemokratlarolmadan,sadecekurumveilkelerledemokrasiyrtlemez.Dinamikbir olguolarakdemokrasisreklisulamay(eitimi)isteyenbitkigibidir.Akevlatlartarafndanbeslenmezsekurur, yozlaarakbataantidemokratikgelimelerealetolabilir. Toplumsalsorunlarbatabarolmakzerezmedeenetkiliaracndemokrasiolduutartmaszdr.Gcn okzorunlumerusavunmalardndasavatandeiliknakabiliyetindenalr.Savalakaybedileceklerleikna temelindekazanlacakdeerlerikarlatrarak,halklarnzkarnauygunzmleriherzamangelitirebilir.Cesur vegerekitartmalarsorunlaraydnlatr.Aydnlanansorunlarisetaraflarnengenikatlmyla,kkl uzlamalarlahalyolunagirebilir.Hibirsistemdemokrasilerkadartartmalvegereklerisuyznekarmada baarlolamaz.Bilimvesanatlarnaslgelimevahasdademokrasilerdir.Atina'dakidemokrasifelsefenindeeniyi ortamnoluturmutur.AtinademokrasisiolmadanAristo,EflatunveSokratesdnlemez.Rnesanstakikent demokrasileriolmasayd,bilimvesanatsaldevrimlergeliemezdi. Halklarzenginkltrelgeleneklerinieniyidemokrasilerdeyaamsallatrabilirler.Kltrbirhalkngemii olmaklakalmaz,onusaranzvarlkbiimidir.Birhalkkltrndensoyutladnm,onusadecebiiminden koparmazsn,onayolaanruhunudayoketmiolursun.Dolaysylademokrasibirhalkkltrtemelindezgrve eityaatmakiinenuygunpolitiksistemdir.Esasolarakulusalbaskdankaynaklananulusal,etnik,dinisorunlar kltrlerinidemokrasilerdezgryaamaklaenanlamlzmedekavumaansnasahiptirler.Gerek demokrasilerinyrrlkteolduulkelerde,alanlardabasklarnhibirtrnenegereksinimduyulur,nedekar aracolarakkullanlmasnaanstannr.Ezenezilenmilliyetilikyerinedemokratikbtnesasalnr. Demokrasilerinekonomikkatkskmsenemez.Toplumdademokrasisistemiyryorsa,ekonomikdeerlerinne tekelciynetimivetalan,nedebireylerinverimsizliineterkigeerliolabilir.Demokrasilerarkarhrsnada, bireyselvekurumsaltembellievesorumsuzluadaonayvermez.Bualandadaoptimaldengeeniyisindenkurulur. Kamusalvezelekonomidengesiergeoptimalnoktayyakalayacaktr.Demokrasiyleekonomikverimlilikve gelimearasndakiilikibirokaratrmaylakantlanmtr.Verimliretimkadaradildatm,uygunyatrmkadar gerekliaratrmalareniyidemokrasilerdeortambulur.retiminhalkngerektaleplerinikarlamasarztalep dengesininkurulmasndatemeletkendir.Bylecetoplumsalpiyasagerekanlamdakurulmaansnasahipolur. ldrcrekabetlerinyeriniyarmaruhualr.Krizlerintemelnedenlerindenolanarztalepdengesizlii,fiyat, enflasyonvbfinansoyunlarasgaridzeydetutularakkvezmleriingcnortayakoyar.Sistemselisizlik temelzmbulur. Demokratiktoplummcadelesindegenlikkategorisinedahazgnyaklamakgerekir.Genliktoplumsallarken byktuzaklarlakarkaryadr.Biryandangelenekselataerkiltoplumkoullanmas,dieryandanresmidzenin ideolojikartlanmasaltndabocalarken,dinamizmiyleyeniliklereakbiryapsvardr.Olupbitenlerkarsnda sonderecetoydur.Yaltoplumunetkisialtndakendinenebiildiinikefetmektenuzaktr.Kapitalisttoplumun batankarcbinbirhilesikarsndanefesbilealamaz.Tmbugerekliklergenliezgn,tuzaklardanekici, onunzneuygunbirtoplumsaleitimizorunluklar.Genliineitimibykabavesabristeyenbiritir.Bunun karlndadinamizmiiledestanlaryazabilecekataklasahiptir.Amaveyntemiiyikavradnda baaramayacabiriyoktur.Amaveyntemliyaamtemeldisiplinolarakgrpseferberolduunda,sabrve inadeksiketmediinde,tarihseldavalaraennemlikatkygerekletirebilir.

Demokratikgenlikhareketindebylesiniteliklerkazanmkadrolarnclndegeliecekbirhamle,genel demokratiktoplummcadelesindebaarnngvencesidir.Genliindinamizmindenyoksunbirtoplumhareketinin baaranssnrldr.Yallarntecrbesi,genliindinamizmitarihinheraamasndakendinihissettirenbir olgudur.kisininbansalamkuranlarnyryndebaaroranherzamanyksekolmutur.Gnmzgenlii iinyksekhayaller,ancaktoplumsalsistemkrizindennaslklacanailikinolarakanlamtayabilir.Hayalleri olmayanbirgenlikyozlamaktanveyaamtmdenkaybetmektenancakgerekhayallerednlekurtulabilir. Kapitalistsisteminsonulkriziolankaotikdurumukavramakgenlikiinkyapmaartdr.Bununlabirlikte demokratik,cinszgrlveekolojiktoplumdeerlerinizmsemiolmaktarihselbaarimkannonaverecek, biryandankendinidoruyaplandrrkenzlenentoplumudayaplandrmadagerekrolnsahibiklacaktr.Herey genliintarihseltoplumsalhamleyeyenidendoruveyetkinkatlmasylabelirlenecektir. Demokrasilerineylemvergtlemebiimideenazztanmlamalarkadarnemlidir.ztanmlamadahaokama aydnlanmasnayolaarken,rgtlenmeveeylembiimiolmazsaolmazkabilindenaralarndorutanmlanmasn gerektirir.Amavearauyumu,birbirlerinikarlamadengesidoruzmlenmeden,demokrasilerdeyolalmak zordur.Yalnzamaveyaaralaradayaldemokrasilertekayakltopalandrrlar.Tekayaklanereyekadarvene gleyrnebilir? Demokratikrgtlenmenintemelbiimleriolarakenstdzeydebirkongreyle,tabandayerelkomnler, kooperatifler,siviltoplumrgtleri,insanhaklarvebelediyergtlenmeleribatagelenlerolaraksralanabilir. Genivekonularnabalolarakoksaydargtlenmeleregerekvardr.Demokrasilerenrgtltoplumu gerektirir.rgtlertoplumsaltaleplerindilegetirilmeleriiinvazgeilmezdir.rgtlenemeyentoplum demokratikleemez.Siyasal,toplumsal,ekonomik,kltreltmalanlarnkendilerinezgrgtlenmeleri yaratmalaresastr.Partilertemelsiyasalrgtlerolarakdemokrasilerinvazgeilmezidir.Siviltoplum rgtlenmelerisosyalalandakibatagelenrgtlenmebiimidir.Hukuksalalandainsanhaklar,barolarvevakflar nemtar.Ekonomikalannesasrgtlenmesiisekooperatifler,almagruplarvebirokkamusalamalulam, ticari,malivesinainitelikteolabilir.Salkveeitimhalknenokzmlenmesigerekenkamusalkurumlardr. Sanatvesporuntekilatlanmasdahalkngeneleitimiasndanvazgeilmezalanlardr.Kydzeyindemuhtarlk veihtiyarheyetlerinidevletaracolmaktanokdemokratikaralarolarakrgtlemekgerekir.Herkyiinbir'halk kltrevi'zorunludur.ehirlerdeaynbiimlerdenayrolarakkomnlerentabanrgtlerolarakanlambulmaldr. Yineehirmeclislerivazgeilmezbirkurumdur.ehirlerarasbelediyebirlikleriblgeselaplolarakanlamldr. Tmbukurumlarvergtlenmelerkendilerinienyksekkararorganolarak'GenelHalkKongresinde'temsil edebilmelidir.GenelHalkKongrelerizgnlolan,herhalkntemelsorunlarnazmiinvazgeilmezbir rgtlenmemodelidir.Halkkongreleriolmadanhalkdemokrasilerindenbahsedilemez. Halkkongrelerininedevletealternatifnededevletinbirkuruluugibigrmekgerekir.Halkndevletiolmadgibi, varolandevletinyerinitutmakgibibirhedefideolamaz.Devletokailendiigibi,okeskivesttoplumuntemel rgtdr.Demokratiktarzdaolumaz.Gelenekselveatamalarlayrtlr.sttoplumkendiiindebirdemokrasi uygulayabilir.Bunastsnflarndemokrasisidedenilebilir.Devletiinbubirrtvazifesigrr.ouBat cumhuriyetmodelindeolanbudemokrasilerdevletiesasalr.ncedevletsonrademokrasigelir;devletolmadan demokrasiyidnemezler.Halkdemokrasisindeiseiktidardevletbirhedefolarakalnamaz.Devletolmay hedefleyendemokrasikendieliylevarlnasonvermiolur.Avrupa'nnmoderndevletleriileABDveRusya'nn Sovyetkuruludnemlerindeksasrelidemokrasilerolmutur.Fakathemendevletegeildiinden,kuruludnemi demokrasilerisistemlemedenkadkkalmlardr.Tarihtedeokluklayaanandurumbudur.sttoplumherzaman demokrasidenkorkmutur. Gnmzkrizininhalkiradelerinetersdlerekalamayacakolmashalknkatlmzorunluluunugetirmektedir. Katlmisehalkndemokratikolmasdr.Buisekongredzeniolmadanyrmez.Belki19.ve20.yzylkapitalist devletitoplumotoritesinihalkkongreleriylepaylamakzorundaolmayabilirdi.Amagnmzkrizdevletlerihalk karlarnaalarak,halkainisiyatiftanmadanzmdebiradmilerigidemezler.Arkrizkoullarhalknkapsaml, kalcvekurumsalkatlmnzorunluklmaktadr.Dolaysyla19.ve20.yzyllardaoksnrlanlambulanhalk katlmlargnmzkoullarndaancakkongreleriyleanlambulabilir.Kongrelerbuniteliiylenebirpartinedebir

yardevlettir.kisidedeildir;tarihselkoullardandoanfonksiyonelhalkkurululardr.Halklarkapitalizm mezheplerindenreelsosyalizm,sosyaldemokrasiveulusalkurtulusonra,devlettendahadauzaklaarakkongre srecinegirdiler.Devlettmylereddedilmediigibi,eskisigibikabuldeedilmiyor.Dolaysylabelliilkeler erevesindebirliktetoplumsalkrizlerinzmndeyeralmalarmmkndr.Devletleringiderekklmeleri,yeni devletmodellerinindevreyegirmesikongremodelinedahadaihtiyagsteriyor. Yinearulusalsorunlarnyaandlkelerdekongremodelleritamponaralarolarakhayatiyetkazanabilir.Dier birokcemaatvegruplariindedahaaltdzeydekongrelergereklidir.Herparti,grveinantankatlmlar birletirmezellikleri,bunlarolmakszndemokrasilerinyrtlemeyeceinigstermektedir.Sonuolarakkongre zmndevletalternatifiolarakdeil,tersinedevletindetekbanastesindengelemeyeceiarsorunlar dnemindearalarndaztlktanokparalellikbulunanzmmodelleriolarakdnmekengerekiyaklamdr. rgtokluukadarrgtiidemokrasideenazgeneldemokratikkriterlerkadarvazgeilmezdir.rgtlerin demokratikoluumveynetimleriesastr.rgtleridemokratikolmayanhalklarndemokrasilerideolamaz. Dolaysylahalknyoundenetimindeolan,srekliseimleenazyldabiryenilenenrgtdemokrasilerigenel demokrasilerinensalamgvencesidir. Demokrasilerineylemtarznkavramadan,ileyiigeerliklmakgtr.Eylemsizdemokrasisessizinsangibidir. Eylemdemokrasinindilidir.Halknherhareketlilii,rgtlerinherfaaliyetibireylemdir.Basittenkarmaadoru gsteri,toplant,yry,seim,miting,protesto,grev,artlardoduundayasaldirenmeveayaklanmalarakadar eylemlerdizisiyerindevezamanndasergilenmedendemokrasileryrtlemez.zelliklehalkntemeltaleplerigz ardedildiinde,demokrasininbirokkurum,kuralveamactahripedildiindeeylemlerzorunluzmaralardr. Eylemegemeyibaaramayanbirhalkvergtdemokratikleemez.Eylemyeteneinigsteremeyenbirhalkve rgtaslndalmtr.Eylemlerinrgtlerlemmknolduu,rgtszeylemliliinbovebaarszkalaca aktr.Halklarnekadarrgtlyseokadareylemliolurlar.Eylemlerihepprotesto,direnigibigrmemekgerekir. Siviltoplumeylemlerininouyapcdr.Pozitifeylemanlayesastr. Halkayaklanmalarvesavalarnezamangndemleebilir?okaistismaredilenvehaklarnaleyhinekullanlan butemeleylemlerinkoulvetarzlarndorucevaplandrmak,halklarntarihindeennemlidnemeleribaaryla gemeklemmkndr.Ayaklanmavesavalarancakdiertmeylembiimlerisonuvermediindevesorunlar kklzmszlkyaadndaanlamkazanabilir.zeliklesavaiktidarglerizordndahibirzm seeneibrakmadnda,halklarkleliinalaltcetkisialtndayaamaktansakendihayatikarlariinayaklanma vesavalarngndemealmagcngstermelidir.Yasalareituygulanmadnda,demokrasininzmrolneilgi gsterilmediinde,tmbarleylemlerboakarldnda,ciddiolarakayaklanmavehalksavazerindedurma kanlmazlaabilir.uikisnrgerekencevabverebilir:Devletdemokratikzmeanlaml,duyarlbiimdeilgive anstanmaz,halkndaelindebakazorlamaetkenikalmazsa,ouhalklardagrldgibiazveyaokkanl ayaklanmaveazveyaoksreklihalksavalargndemegirer. Hersavaveayaklanmannamacayrlmadeildir;tersine,dahaokdemokratikbtnleyolamaktr.Eskinin ayrdevletkurmaamalayaklanmaveulusalkurtulusavalarnndnemigemitir.Devletamalayaklanmave ulusalkurtulu,sonutakapitalistdevletekkbirekdahayapmaktr.Bu,halklarnhibirsorununazm getiremediigibidahadaarlatrabilir.22devletliAraphalknnsorunlarherhaldeazalmam,dahaoalmtr. Dolaysylayenidnemhalkayaklanmavesavalardevletamalolmamak,demokrasiyizvebiimitibariyletam iletmeyihedefalmaklatanmlanabilir.Esasrolleribylekonulabilir.Ayrlkancakkanlmazolursaanlam kazanr.Halklarntercihiherzamandemokratikbtnlktenyanaolmaygerektirir.kitaraftaarulus milliyetilerinekadarayrlmayveiddetidayatsalarda,halklarntercihibukoullardaenaziddetvedemokratik btnlkolmaldr.Zamanvekoullarolumadanayaklanmavesavaabavurmaknekadartehlikeliyse,baka seenekkalmadndabavurmamakdaodenlialaltcvelmcldr. Demokrasileriindiernemlibireylemsorunudamerusavunmadurumundanasldavranlacanailikindir. Merusavunmaancakigalkoullarndaanlamkazanr.Birhalknzerindeigalci,smrgeciveyadahadeiik

baskcbirsistemkurulduundaigalvardemektir.galitekbanayabancbirgyapabildiigibi,bazenyar yaryayerliibirlikilerlebirliktedeyapabilir.Budurumdasavunmagreviortayakar.Hedefigalikaldrmak, demokrasiyikurmaktr.Fakatyabancolgudevredeolduundan,savunmayameru,ulusaldemokratikdemekdaha dorubiryaklamdr.Bukoullardayineayaklanmavesavakoullardomutur.Yinedeklasikulusalkurtulu savaesasalnmaz.Ulusalboyutolsabile,anzelliklerigereigenidemokratikbtnlklerurunasavunma savademekdahauygundur.Butrayaklanmavesavalarehirvekrsalalandayatekyabirliktegeliebilir. BirokAsya,Afrika,Amerikalkesindetmbiimlerdenenmitir.Devletamalolmakyerinedemokratikamal olmak,gncelzmgerekliinedahauygundmektedir.Ulusalniteliktebileolsa,tepedeortakhareketeden igalcilerveibirlikilerinekarhalklarndaibirliiiindedemokratikbtnlkiinsavamalarendorusudur. Budurumlardadierbarleylembiimleridesonunakadaruygulanmakdurumundadr.Merusavunmaydaha okhalkndemokratiklemesinidesteklemek,gelitirmekvekorumakamacylargtlemekveyrtmekesas olmaldr.Hedefolarakbaskcsavakliklerialrken,demokratikzmmuhataplarnnvarlnda unutmamaldr.Tmdevleti,ilgiliulusukarsnaalmakdorubirstratejiolmaz.Taktikolarakheryabancy, igalciulusinsanvekurumlarnhedefalmakdadoruolamaz.Hedefleriendarvesonualcklmak,halkn demokratikzmolanaklarnartrmak,varoluunukorumakesasolmaldr.Merusavunmahareketive rgtllnnigalvezmszlktensorumlugleriyrttklerihakszsavansrdrlmezliikonusunda iknaedinceyevedemokratikzmyolunaekinceyekadaryounlatrlaraksrdrlmesimevcutkrizden kmanntemelaracolabilir. Olaanstdurumlarndndanormalkoullardahalklarnzsavunmasorunudagzardedilemez.Kriz koullarndagenelgvenlikdndazgvenlikdahaoknemkazanr.Devletinklasikgvenlikltleribirok ynylehalkngvenlikihtiyacnacevapveremez.Devletiktidarnnoligarikvediktacglerinelinegemesi, snrlhukukgvencesinideortadankaldrr.Devletadetaparsellenir.Birucudevletiodaklarabaloksayda mafyaveetetrer.Halknzerindetambirterrestirirler.Sulardapatlamayaanr.Hakaramadahukukiyollar yerinetaeronglertutulur.Hukukadetametalar.Devletingvenlikglerininkendilerigvenliksorunuhaline gelir.Krizsrelerindekibiroklkedegnmzdeyaananbutrgvenliksorunlarkarsndazsavunma kanlmazbirgereksinimhalinegelir.zsavunmaglerininkurulmasgerekir. Halksavunmaglerinidevletkartveyaalternatifibirkuvvetolmaktanziyade,devletinsalamad,yetersiz kald,hattanedeniolduutemelgvenlikihtiyacnkarlamagleriolarakdeerlendirmekdahadorudur.Halk savunmabirlikleriklasikgerillaveyaulusalkurtuluordusudeildir.Halkkurtulugerillasveyaulusalkurtulu ordusuarlklolarakiktidarvedevlethedeflidir.ktidarsorununuzmekisterler.Halksavunmabirliklerininzel birdevletveiktidarhedefiobjektifzorunluluklardndaolamaz.Esasgrevlerihalknyasal,anayasalhaklarnn inenmesidoduundaveyarggreviniyapmadndakorumayaalmak,demokratiklemeabalarnagvence olmak,saldrlarkarsndadirenmesinenclketmek,kltrelveevreselvarlnkorumakgibizetlenebilir. Halksavunmabirliklerikentvekrsalalanlardauygunbirliklerhalindergtlenebilir.Birnevihalkkoruma milisleridedenebilir.Yerelemniyetglerininyerinegetiremediigrevlerderoloynayabilir.Krizkoullarnn sreklitoplumsalyaplarzmesi,artankargaaortamzsavunmayhalklarnvarlvezynetimleriasndan hayatibirkonuhalinegetirir.Krizdendemokratikzmyollarylakaranrken,busreleayrlmazbirbtnlk iindeartangvensizlikortamndandahalksavunmagleriilekyaplabilir.

2Toplumsalcinsiyetiliinzgrgrletirilmesi
Demokratiklemeninzntekiletmeklebirlikte,kendibanaelealnmasgerekenolgularnbandakadnve etrafndaoluanilikiveelikilerdzenigelmektedir.Komnalvedemokratikdurudengelerisosyalbilimlerin alannanekadargeveyetersizgirmise,ondandahafazlasnkadnolgusunayaklamdagrmekteyiz.Sanki kadnnyaadklardoallngerekleriymigibibiranlaytmbilimselyaklamlarda,ahlakivesiyasitutumlarda nvarsaymolarakkabulgrr.Dahahazinolan,kadnnkendisidebuparadigmaydoalkabuletmeyealmtr. Binlerceyllkhalklaradayatlanstatlerindoall,kutsall,birkakatfazlalylakadnntmzihniyetve davranlarnadaadetakaznmtr.Halklarkadnlatrldoranda,kadndahalklatrlmtr.Hitler"halklarkadn

gibidir"derkenbugereikasteder.Kadnolgusunadahaderinlikliyaklaldnda,biyolojikbircinsolmann tesindeadetabirsoy,snf,ulusmuamelesigrdanlalacaktr.Amaenokezilensoy,snfveyaulusolarak. Hibirsoy,snfveyaulusunkadnlkkadarsistemlibirklelietabitutulmadniyibilmekgerekir. Kadnlnkleliktarihidahayazlmamtr.zgrlktarihiiseyazlmaybekliyor.Kadnkleliininderinlii kadarkaranlktabraklmas,toplumdaykselenhiyerarikvedevletiiktidarlayakndanbalantldr.Kadnn kleliealtrlmasylahiyerarilerayrcalklkutsalynetimlerkurulmu,toplumundierkesimlerininklelik yolualmtr.Erkeklerinkleolmaskadnnkleliindensonradr.Cinskleliininsnfveuluskleliinden farklynleridevardr.Merulatrlmasinceveyounbasklarlabirlikteduyguyklyalanlarlasalanr. Biyolojikfarkllsankikleliiiingerekeymigibikullanlr.Yapttmilerdeeriolmayan'kadncailer' diyehafifealnr.Toplumunkamusalalanndabulunmasdinceyasak,ahlakenaypolaraksunulur.Giderektm nemlitoplumsaletkinliklerdenuzaklatrlr.Siyasal,toplumsal,ekonomiketkinliklerinhakimgcerkeineline getikekadnnzayfldahadakurumlar.'Zayfcins'birinanolarakpaylatrlr. Tmmaddivemanevigolanaklarerkeinelindebiriktiktensonrakadnartkerkekelinebakan,bazenyalvaran, bazentmonurunuineyerekkaderinerazolanveskayaamakserekderinbirsessizliebrnenbirvarlk halinegelir.Biranlamdayaayanldemekdemmkndr.Birkabenzetmeyleolguyudahadabelirgin klabiliriz.Birincibenzetmekafestekutur.Kubazenkanaryagibisslklnr.Bazenblblgibigzelsesli klnr.Herkeskendinegrebirkuabenzetir.okaseredenilir.Dierbenzetme,dipsizbirkuyuyabraklankedi gibisreklimiyavlatlddr.Yiyecekartklarylabeslenereksahibiiiniyiceehliletirilebilir.Belkibirazkaba grlebilir,amakleliinderinliiniyakalamakiinbilimsel,edebiokynlabalarngereiaktr.Muazzam cinsiyetibirtoplumoluturulmutur.Gerekkabalkuradadrki,erkeintektaraflkadntecavzbir kahramanlkgibigrlrken,erkekbundansonderecekeyifvegururalrken;kadntalanarakldrlmekten genelevekapatlmaya,toplumiinebirdahakmamayakadarhertracmaszlklarlakarkaryadr.Yineen kabasndanerkekcinselorganylagururlanrken,kadniincinsiyetorganlarbirutankaynadr.Enbasitfiziki farkllklarbilekadnaleyhinekullanlmaktanekinilmemitir.Kadnolmannkendisibirutankonusuhaline getirilmitir.Szdekutsalbirduyguolanaktabilekadnnyaadgzkarabirerkekdayatmasdr.Kzocuklar herzamanhorgrlmtr. Sorulmasgerekensoru,nedenbukadarderinbirklelik?Cevabkesinlikleiktidarolgusuilebalantldr.ktidarn doasklelikister.Eeriktidarsistemierkeinelindeyse,sadeceinsantrnnbirksmdeil,bircinsintmbu iktidaragreekillenmelidir.ktidarsahipleridevletsnrlarnnaslhanesnrlargibigrpheruygulamaybu snrlardahilindebirhakolarakgrrlerse,onunmikromodeliolanailededeerkekiktidarnnsahibiolarakher uygulamayagerekligrrseldrmedahilkendinihaksahibigrr.Evdekikadnokadareskivederinliklibir mlktrki,snrszbirmlkiyetduygusuylaerkek'kadnbenimdir'der.Kadniinevlilikbaadaltndabal bulunulanerkekzerindeenufakbirhakiddiasndabulunulamaz.Amaerkeinkadnveocuklarzerindekihak sahipliisnrszdr.Mlkiyetinentemelkaynayineailede,kadnzerindekiklecetasarruftaaranmaldr. Mlkiyetinkaynandakleletirilmikadnyatar.Kadnzerineyaylmklelikvemlkiyetdalgadalgatm toplumsaldzeyeyaylr.Bylelikledetoplumvebireyinzihniyetvedavranyapsnamlkiyetivekleciher duyguvednceyiyerletirir.Toplumhertrhiyerarikvedevletiyaplanmalarauygunhalegetirilir.Buise, uygarlkdenensnflhertryaplanmannrahatavemeruiyetkazanmolaraksrdrlmesidemektir.Bylece kaybedensadecekadnolmuyor.Biravuhiyerarikvedevletigdndatmtoplumoluyor. Kadniinzelkrizdnemleripeknemlideildir.Zatensreklibirkriziyaamaktadr.Kadndemekkrizlibir kimlikdemektir.Gnmzdeyaanankapitalistsistemkaosundatekumutvaateden,kadnolgusununsnrldaolsa aydnlatlmolmasdr.Feminizmyetersizdeolsakadnlkgereinisoneyrekyzyldaoldukagrnrklmtr. Kaostaherolgunundeimeansyksekbiraydnlanmayladahadaarttiin,zgrlklehindeatlacakadmlar nitelikselsramalarayolaabilir.Gncelkrizdenkadnzgrlbykkazanarakkabilir. Kadnzgrlolgutanmlamasnauygunolarakkapsambulmakdurumundadr.Geneltoplumsalzgrlkve eitlikkadniindedirektzgrlkveeitlikolmayabilir.zgnabavergtllkesastr.Yinegenel

demokratiklemehareketikadniinolanaklaraabilir.Fakatkendiliindendemokrasigetirmez.Kadnnbizzat kendidemokratikama,rgtveabasnsergilemesigerekir.Kadnaierilmibulunankleliikarlayacakbir zgrlktanmnancelikleihtiyavardr.Kapitalistsisteminmuazzamvizyongelitirmevesanallgerein yerinekoymagcodenligelimitirki,kadnenokalaltanbiretkinlii(rneinpornografi)bilezgrlkle zdeletirebilir. Feministlerinabalarndabiroknemlievarsada,halaBatmerkezlidemokrasilerinufkunuamaktanuzaktr. Temelindekapitalizminoluturduuyaambiiminideilama,tamkavranmasnbilesaladsylenemez. DurumLenin'insosyalistdevrimanlaynartryor.Oncabykabayaramenvekazanlanbirokmevzi savanakarlk,leninizmsonutakapitalizmesoldanendeerlikatkysunmaktankurtulamamtr.Feminizmin banadabenzersonulargelebilir.Glrgtseltemeldenyoksunluk,felsefesinitamgelitirememe,kadn militanlnailikinzorluklariddiasnzayflatmaktadr.Kadnlarcephesinin'reelsosyalizmini'bilesalamayabilir. Fakatsorunadikkatekmekasndanciddibiradmolarakdeerlendirmekendorusudur. phesizhercinsiyettrnnolduugibikadnndabirdoasvardr.Toplumsallktantebiyolojikcinsolarak kadnndahamerkezieolduunu,biyolojibilimihergeengnartankantlarladesteklemektedir.zcesikadn fiziierkeikapsamaklabirlikte,erkekfiziikadnkapsayamamaktadr.Kutsalkitaplarntersine,kadnnerkekten deil,erkeinkadndantrediianlalmaktadr.Kadnnkromozomlarerkektenfazladr.Kadniindezavantaj olarakdnlenaylkkanamalarbilekadnndoayladahanazikbanngstergesiolarakanlalmaldr.Rahim kanamasbitmemi,devamedendoalbiryaamakntsolarakgrlmelidir.Yaamnkkdamarbitmemitir, devametmesiiradesininbirgstergesiolarakanlalmaldr.Kadnhastalklardenilenhususlaraslndayaam olgulardr.Kadnnyaammerkezinitemsiletmesindenkaynaklanmaktadr.Yaamnkarmaksorunlarkadnn rahminde,karnndacereyanetmektedir.Kendindendoanocukvegbekbayaamzincirininsonhalkasgibidir. Bugereklikkarsndaerkeksankikadnnbireki,biruzantsgibigrnmektedir.Buolguyudorulayanbirhusus daerkektekiarveanlamszkskanlkduygusudur.Kadndoaskendinekardahagvenlidururken,erkek adetayerindeduramaz.Kadnetrafndadnenbirbelagibidir.Tmbugzlemlerkadnfiziininzaafykldeil, dahamerkeziolduunukantlyor.Bunedenlekadnncelikleerkekegemenkltrndayatt'eksikli,hastalkl' tanmnderhalreddetmelidir.Tersinindoruolabileceinierkeehissettirebilmelidir.Kadnfiziineilikinkendine gvenmeliderkenbunemligereikastediyoruz. Bufizikseloluumundoalsonucukadndakiduygusalzekanndahaglolmasdr.Duygusalzekayaamdan kopmayanzekadr.Empativesempatiyigltayanzekadr.Kadndaanalitikzekagelitiindebilegl duygusalzekasndandolaydahadengeli,yaamlabalantlvetahripkarolmaktanuzakdurmayadahayeteneklidir. Erkekkadnkadaryaamnneolduunuanlamaz.Yaamnkendisiolan(AryendilgrubundanolanKrte'deJn, yaamdemektir.Aynzamandakadnanlamnagelir)kadn,yaamnbtnynleriniriyakarlktanuzak,safve yalnhaliylegrmeyeteneidir.Buyeteneigldr.Bunuahsiyaammzdadaokiyibilmekteyiz. Entrikac,yozlatrc,fahievssfatlkadngereininacmaszsorumlusuerkektir.Hibirkadnkendihalinde kaldkaentrikaclk,fahielikyapmagereiduymaz.Fizii,biyolojikvarlbunauygundadeildir.Entrikacln vefahieliingerekyaratcserkektir.BilinenilkgeneleviSmerbakentiNippur'daM2.500'lerde'musakkatin' adylaaannerkekiktidarolduunubiliyoruz.Bunaramenutanmadansankifahielikkadnyaratmymgibibir yaklamsreklicanltutar.Kendieserini,dourduusululuukadnamalederek,sahtebirnamusanlay gelitirerekolmadklanetlenmevedaya,katliamkadndaneksiketmez.Builavetanmlamadankarabileceimiz sonu,erkeinncelikleideolojiksaldrsnakaryetkindurmadr.Erkekegemenideolojiyekarkadnzgrlk ideolojisiyle,feminizmivekaynaklandkapitalizmiaaraksilahlanpmcadeleedilmelidir.Erkekegemen iktidarczihniyetekarkadnnzgrlkdoasalzihniyetiniyetkinklpncelikleideolojikalandakazanmayiyi bilmek,tamsalamakgerekir.Unutmamakgerekirki,gelenekselkadnsteslimiyetfizikideiltoplumsaldr. erilmikleliktengelir.Ohaldencelikleideolojikalandateslimiyetdnceveduygularnyenmekgerekir. Kadnzgrlpolitikalanaynelirken,savamnenetinyanylakarkaryaolduunubilmelidir.Politik alandakazanmaybilmeden,hibirkazanmkalcolamaz.Politikalandakazanmakdemek,kadnndevletlemesi

hareketideildir.Tersine,devletivehiyerarikyaplarlamcadele,devletodaklolmayan,demokratik,cins zgrlnveekolojiktoplumuhedefalansiyasaloluumlaryaratmakdemektir.Hiyerarivedevletilikenok kadndoasylauyumazdr.Dolaysylaantihiyerarikvedevletdsiyasaloluumlarurunakadnzgrlk hareketincroloynamakdurumundadr.Kleliininpolitikalandayklmaszndebualandakazanmay bilmesiylemmkndr.Bualanmcadelesikapsamldemokratikkadnrgtlenmesinivemcadelesinigerektirir. Hertrsiviltoplum,insanhaklar,yerelynetimlerdemokratikmcadeleninrgtlenipgelitirileceialanlardr. Tpksosyalizmdeolduugibi,kadnzgrlveeitliinegidenyolenkapsamlvebaarldemokratik mcadeledengeer.Demokrasiyikazanmayankadnhareketizgrlveeitliikazanamaz. Sosyalalandazgrlkasndanennemlisorunaileveevlilikgereidir.Bunlardipsizbirkuyugibidurumarz ederler.Kadniinkurtulugibigelenbukurumlar,mevcuttoplumzihniyetiylebirkafestendierinegemekten bakaanlamiermez.stelikdirigenliinidebirkasapzihniyetineterketmekzorundakalarak.Aileyist toplumuniktidartoplumuhalkiindekiyansmas,ajankurumuolarakgrmekgerekir.Erkektoplumdaki iktidarnaileiindekitemsilcisi,younlamifadesidir.Kadnevlenirkenaslndakleleiyor.Evlilikkadar kleletirenbakakurumtasavvuretmekzordur.Gerekanlamdaenkapsamlkleliklerbukurumlakurulurve ailedekkleereksrer.Genelanlamdaeolarakberaberliklerden,ortakyaamdanbahsetmiyoruz.Buherkesin zgrveeitlikanlaynagreanlamkazanabilecekbirhusustur.Yerlemiklasikanlamylaevlilikveaileden bahsediyoruz.Kadnaleyhinekesinmlkleme,tmsiyasal,zihni,sosyal,ekonomikalandanekilme,birdaha kolaykolaykendinegelememeanlamntar.Radikalbirsorgulamadangeirilerekdemokratik,zgr,cins eitliinihedefleyenortakyaamaesaslarsalanmadanbireysel,gdselskntlardanvegelenekselaile anlayndankaynaklananevlilikler,ilikilerzgryaamyolundaentehlikelisapmalarolarakroloynayabilir. htiyabutrbirliklerdedeil,zihniyet,demokratikvepolitikalanzerekcinsiyetzgrlntamsalamakve bunauygunortakyaamiradelerinigerekletirmektir. Gnmzdnyasnnenokazlardasakzedilenakkonusutarihinenrezil,ieriksizdneminiyaamaktadr. Tarihinhibirdnemindeakbudenliayaadmedi.Anlkaklardantutalm,akcinayetyaklamlarnakadaren yavanvetehlikeliilikitarzlarnabileakdeniliyor.Kapitalistsisteminyaamanlaynbundandahaiyi sergileyecekilikidnlemez.Dnemimizinaklarhakimsistemininsanvetoplumadayattzihniyetinen kutsalalandabilenehalleredtnnakbiritirafdr.Akcanlandrmakenzordevrimcigrevlerdenbiridir. Bykemek,zihniyetaydnl,insanlksevgisiister.Aknennemliartlarndanbiri,anbilgeliisnrlarnda seyretmeyigerektirir.kincisi,sisteminlgnlklarnakarbykduruudayatr.ncs,kurtulusuz, zgrlkszbirbirlerininyznebilebaklamayacanbirahlakitutumolarakbenimsemeyigerektirir.Drdncs, cinselgdyhususungereklerinetutsaketmeyigerektirir.Yanicinselgdbilgelie,zgrlkahlaknave politikaskerimcadelegerekliinebalanmadan,atlacakheradmnakninkarolduunubilmeyigerektirir.Bir kukadarbilezgryuvakurmaolanaolamayanlarnaktan,ilikiden,evliliklerdenbahsetmeleri,aslndasosyal dzenkleliineteslimiyetivezgrlkmcadelesininsoylulatrcdeerinibilmediklerinigsterir. Eeramznakgereindenbahsedilecekse,buherhaldeLeylaileMecnunlarokgeridebrakan,nicetasavvuf ehliniaan,bilimadamtitizliinigerektiren,gncelkaostantoplumsalzgrleyolaan,yiitlii,fedakarlve baaryyakalamaklakantlayankiiliklerikazanmaklammkndr. Kadnnekonomik,sosyaleitliksorunlardanceliklepolitikiktidarnzmlenmesiyle,demokratiklemede baarylacevapbulabilir.Demokratiksiyasetyaplmadan,zgrlkteilerlemeolmadan,kuruhukukibireitliin fazlaanlamkazanamayacaaktr. Kadnayaklambirkltreldevrimgibielealmakendorusudur.Mevcutkltrlenekadariyiniyetlideolunsa, abadaharcansa,olgudakisorunveilikiyapsndantranlamlzgrlkbirzmsalanamaz.Enradikal zgrlkkimlik,kadnayaklamlaveyabirbtnolarakkadnerkekilikilerindekidzenikavraypamakla mmkndr.Biryandanbabalamaygelenekle,pornoyuadalklakartrarakzrnkkadaryolalnamayacan iyibilmekgerekir.Alandakiklelikderinliikadarzgrlkderinliinidekavraypiradeletirmekgereivardr. Kadnzgrlnde,dolaysylakendinizgrletirmedemesafealamayanlarnhibirtoplumsalvesiyasal

zgrlkalanndazmleyicivedntrcolamayacaklarnanlamalargerekir.Erkekegemenklekadn ikileminiaamayanhibirzgrlkabasnngerekbirzgrkimliksalamayacandaentemelzgrlkkriteri olarakalmakgerekir.Kadnzerindekimlkiyetveiktidarilikisiyklmadan,zgrkadnerkekilikisi gerekletirilemez. Yzylmzdazgrkadniradesininykseleceibirtoplumsalzamanolarakgrmekgerekidir.Kadnlariin belkideyzylgerekebilecekkalckurumlardnpoluturmakgerekir.KadnzgrlkPartilerineihtiya olabilir.zgrlntemelideolojikvepolitikilkelerinisalayppratiklemesiniyrtmek,denetlemek,bu partilerinhemgerekelerihemtemelgrevleriolmaldr. Kadnkitleleriiinzelliklekentlerdednlensnmaevlerideilzgrlkalanlaroluturmakgerekir.En uygunbirbiimdezgrKadnKltrParklarolabilir.Ailelerinkzocuklarneitemedikleri,dzenokullarnn dabilinenyaplarnedeniylezgrKadnKltrParklarihtiyaduyulan,uygunkzocuklarvekadnlariin temelindeeitim,retimvehizmetbirimlerinikapsayacakalanlarolarakadakadntapnaklarrolnde oynayabilir. Kadnszyaanamazdenilir.Amamevcutkadnladayaanamaz.Grtlanakadarkleliebatmbirkadnlerkekli ilikiherhaldeenokbatranilikidir.Ohaldekapitalistsisteminsonulkaosundangerekaklardanbeklenenbyk gczgrkadnetrafndayaratarakkyapmak,akagnlvermivebakoymugerekkahramanlarnen soyluvekutsalilerindenolsagerek!

3Toplumsalekolojiyedn
Toplumsalsistemkriziilebirliktegittikederinleenekolojikkrizinkkenleriniuygarlnbalangcndaaramaken gerekiyoldur.Toplumiindetahakkmdenkaynaklananinsanayabanclamagelitike,doaylayabanclamay daberaberindegetirdii,ikisininbiriieliiyaadklarbilinmelidir.Toplumzndeekolojikbirolgudur.Ekoloji ilekastedilenise,toplumoluumunundayandfizikivebiyolojikdoadr.Dnyagezegenininfizikioluumuyla biyolojikoluumuarasndakiilikihergeengndahaokaydnlanmaktadr.Bubiliminenokbaarlolduu alanlardanbiridir.Yaamnsudabalamas,oradankarayayaylmas,ilkelbitkivehayvantrlerindensnr konulmaktazorlukekilenbireitlenmeningelimesibilimselolarakzmlenebilmektedir.nsantrnn dayanabileceifizikivebiyolojikevrebugelimelerlebalantlolarakortayakonulmaktadr.Balant varsaymlarndanbirisi,insantrnngeneldecanllar,zeldehayvanlaralemindekievrimzincirininensonhalkas olduunailikindir.Bundankarlabilecekenbatagelensonu,insantrnnrasgeleyaayamayaca,evrim zinciriningereklerinebalkaldkakendiniidameettirebileceigereidir.Dayandevrimhaklarntahripetmesi halinde,biyolojikbtnnkaybolmasvebundandolaydatrnkendinisrdrememetehlikesiylekarlamas kanlmazdr.Doadakievrimbtnselliininsanldndandahafazlatrlerinkarlklballnadayand bilimceiyicetespitedilmitir.Karlklballkyitirildike,evrimhalkalarndabykkopularndoaca,bundan daoksaydatrndevamsorunununortayakacadr. Bubilimselgereklikkarsndauygarlnyarattsorun,eertedbiralnmazsa,oktancehennemekapy araladdr.Uygarlnsorunudourmasnnentemelnedeni,dayandzorbalkvecehaletdahadorusuyalanc olmazorunluluugereidir.Hiyerarivedevletoluurkensadecebaskya,zoradayanmaklavarlklarnkalc klamazlar.Olupbiteningerekhikayesinigizlemekiinriyakarlk,yalankanlmazdr.ktidarhakimiyeti,zihinsel hakimiyetigerektirir.Zihinsellikisegerekdlgeerlikldsreceiktidargvenceyealabilir.ktidarnkaba gynherzamanincegynolarakzihninbutrncanlveegemenklacaktr.Zihniyetinbutarzoluumu doadayabanclamasnndatemelinioluturmaktadr.Toplumuvaredenkomnalbainkarettikeveyerinebir sapmaolarakgelienhiyerarikvedevletgleriniesasaldka,zihniyetdurumudoaylayaamarasndakiban unutulmasna,nemsizklnmasnaakhalegelecektir.Uygarlndayandbuzeminzerindekiherykseli, dahafazladoadankopma,evreyitahripolarakyansbulacaktr.Uygarlkgleriningzartkdoal zorunluluklargrmeyecektir.Nedeolsaonlarbesleyenalttabakaonlarahereyihazrsunmaktadr.

KutsalkitaplardakitanrsallkcennettopyalarilkuygarlkgleriolanSmerlerinmitolojileriolarakbugereklik zerindeuydurulmutur.Temelzihniyetkalplarolarakocuklukandakiinsanzihniyetinekazlmtr.Tanr cennet,soyutdoavarlklardr.Dahadorusu,gerekdoannyerineiktidarnykselenglerininsahtednya tasarmlardr.zdeudur:"Tanrlaanbizcennetteyaarz."kinciversiyon,"tanrglgesisultanlar,cennetteki gibiyaar."ncversiyon,"smreninsancennetmisaliyaar."Toplumaegemenzihniyetkalplarolarak tanrsalycegereklerbiimindesunulanbuanlaylarartk'doaanay'unutacaklardr.Dahadailerigiderek'vahi doa,krdoa,boyunedirilmesigerekendoa'varsaymlaryladoaylailikiyibykbiryabaclamaya iteceklerdir.ktidargcnnzorbalkveyalanrnolanbubirikimleriyleantidoasalbiryaammmknklmas ekolojiksorunlarntemelidir.Yaamdakidoannrolninkarettike,bununyerinesahtedinselfigrler,yaratanlar yerletirdike,doaya'krg'denebilecektir.Buzihniyetinzelliklegnmzekadarkietkinliibilimsel zihniyetingelimemesinindetemelnedenidir.Bilimselzihniyetancakdoalglerindoruobjektiftannmasyla geliebilir.Hereyitanrya,cinlerehavaleedenbirinansistemi,doagibiharikabirrntyeaslaanlam veremeyecektir.Tmfizikivebiyolojikdoannsoyutbirkavramolaraktanrcayaratldndasrarederek bilimselliktensyrlacaktr. okiyigrdkki,busoyuttanrykselenilksmrctabakannkendinimerulatrmayailikinbirzihniyet yaratmdr.Tehlikesisadecekulklelerinikendinebalamaklasnrlkalmamas,gerekliktenkoparmasdr.nsan zihninindorudoabankesiyor,yabanclatryor.Eskinindoaanasyerinizalimdoayabrakyor.Hemde gerekzalimlertarafndan.Buzihniyetintarihiindekiduraklarngzlediimizdedehetekaplmamakeldedeil. Romamparatorluu'ndayrtchayvaninsankarlamalarbununrndr.Tmbitkivehayvanlardnyasndan giderekilgiyikoparmaya,karanlklatrmayagiderken,bununiktidargcnnbuzalimuygulamalarylabavardr. Dahadorusuinsanlahayvanbylesinebirbirinekrdrmak,zndedoadanyabanclamaysimgelemektedir. Ortaafeodalizmindeyerartkbirannceterkedilmesigerekenbirhandr.Hattainsankendinebalayan,gnaha sokankirlibirmekandr.Tanrnnyceliikarsndadoaneolabilirki.Biranncedoay,dnyayterketmek mmincebirhedefolmutur.Fakatsttabakadaisecennetvariyaambinbircmbledevamedecektir.Byk zihniyetsapknlderkenbufalsifikasyonu(arptmay)kastediyoruz.Ortadoutoplumlarnngeriliinintemelinde binlerceyllkbuzihniyetsapknlyatmaktadr. Rnesanszndedoaylakopanzihniyetbannyenidenkurulmasdr.Rnesanszihniyetdevriminidoann canll,retkenlii,kutsallzerindegelitirdi.Nevarsadoadavarinancnesasald.Sanatladoannn gzelliklerinidahaiyiyanstt.Bilimselyaklamladoasnrlarnnkapsnaralad.nsantemelalaraktm gerekliiyletannmasnbilimvesanatngrevlerindensayd.Yeniabuzihniyetdeiikliidourdu. Sanldnnaksine,kapitalisttoplumbusrecindoalsonucuolmaypsaptrcvegerileticibirroloynad. Gelitirileninsansmryntemlerinidoannistismarylabirlikteyrtt.nsanahakimiyetdoayahakimiyetle btnleti.Tarihtedoazerineenyounsaldrybalatt.Doannhibirkutsalln,canlln,dengesini dnmedenistismaredilmesinidevrimcirololarakkavrad.Dahancekizihniyetlerdearpkdaolsayereden kutsalltmyledlad.Hibirkorkuveendieduymadandoazerindetasarruftabulunmayhakbelledi. Sonutatoplumsalkrizleevrekrizibirleti.Sisteminznasltoplumsalkrizikaosaralnatadysa,evrenin yaadfelaketlerdeyaamiinSOStehlikesivermeyebalad.Kansergibibyyenkentler,kirlenenhava, delinenozontabakas,hayvanvebitkitrlerindeivmeliazal,ormantahribi,akarsukirlilii,hertaraftapdalar, kirliatklarlabulanmamsuyunkalmamas,anormalnfusart,artkdoaydakaoslabirlikteisyanayneltti. Gezegenimizinnekadarkent,insan,fabrika,ulamarac,sentetikmadde,kirlihavavesukaldraca hesaplanmadan,azamikarnpeindegzkarabirgidivardr.Buolumsuzgelimelerbirkaderdeildir.Bilimve tekniiniktidarnelindedengesizkullanmnnsonucudur.Sretenbilimvetekniisorumlututmakyanltr.Bilim veteknikkendibanaroloynamaz.Toplumunsistemglerininniteliinegrerollerinioynarlar.Doay batrdklargibidahadaiyiletirebilirler.Soruntamamentoplumsaldr.Bilimveteknikdzeyiileinsanlarnezici ounluununyaamstandartlararasndabykbirelikivardr.Tamamenbilimvetekniehkmedenbir aznlnkarndantrbudurumdomaktadr.Demokratik,zgrlktoplumsistemindebilimvetekniin oynayacarolekolojiktir.

Ekolojininkendisidebirbilimdir.Toplumunevreyleilikisiniinceleyenbirbilim.Yeniolmasnaramen,gittike tmbilimlerleiietoplumladoaelikisininalmasnsalamadancroloynayacaktr.Snrlolarakgelien evrebilinciekolojiyledevrimselbirsramayapacaktr.lkelkomnaltoplumdadoaylabaocukanaba gibiydi.Doaycanlolarakalglyor.Onakarolmamak,ondancezaalmamakdinintemelkuralhaline getirilmitir.Doadiniilkelkomnaltoplumundinidir.Toplumunoluumundadoalbiranormallikveeliki yoktur.Felsefeninkendisiinsan'kendifarknavarandoa'olaraktanmlar.nsanzndeengelimidoa parasdr. Buengelimidoaparasndoaylaelitirentoplumsalsistemindoadl,anormalliibylelikleortaya kmaktadr.Doaylaadetabirbayramcokusuylabayramlarzatendoaylacokunverimlibirliinyansmasdr btnleeninsandoannbanabelahalinegetirmek,herhaldeotoplumsalsisteminnekadarbelalolduunu kantlar. Doalevreylebtnlksadeceekonomik,sosyalieriklideildir.Felsefiolarakdadoa,kavranmasvazgeilmez birtutkudur.Aslndabukarlkldr.Doainsanlaarakbykmerakn,yaratmgcnkantlarken,insanda doaySmerlerinzgrl(amargi)anaya(doaya)dnolarakanlamalardndrcdrkavrayarakkendi farknavarmaktadr.kisiarasndaak,akolunanilikisivardr.Bubykbirakservenidir.Bozmak,ayrmak herhaldedinitabirleenbykgnahtr.nkondandahadeerlibiranlamgcyaratlamaz.Konuylailintililik anlamndakadnkanamasndoaylahemayrdnhemdeondangeliinbiriaretiolarakyorumlamamzn arpcanlambirkezdahakendinihissettiriyor.Kadnndoall,doayayaknlndanilerigelmektedir.Srl ekiciliideanlamnbugerekliktebulur. Doaylabtnletirmeyenhibirtoplumsistemininrasyonellii,ahlakiliisavunulamaz.Doalevreyleenok elitirensisteminrasyoneliteveahlakiolarakdaalmasbunedenledir.Kapitalisttoplumsistemininyaad kaoslaevrefelaketiarasndakiilikibuksatanmlamadandaanlaldgibidiyalektiktir.Ancaksistemdenk doaylaolankklelikileriatrabilir.Yalnzbanaevrecilikhareketleriylezmleyiciolunamayaca elikininkarakterindenilerigelmektedir.Dieryandanekolojikbirtoplumahlakidnmdegerektirir. Kapitalizminantiahlakiliiancakekolojikyaklamlaalabilir.Ahlakvicdanilikisiempatikvesempatikbir ruhsallgerektirir.Buiseyetkinbirekolojikdonanmlaanlambulduundadeertar.Ekolojidoayladostluktur, doaldineinantr.Buynyledoalorganiktoplumlayenidenveuyanmbilinlebtnlemeyiifadeeder. Ekolojikyaamnpratiksorunlardaoldukagnceldir.Doalevrefelaketlerinidurdurmakiinkurulmuok saydargtlenmeyiderinletirmek,demokratiktoplumunayrlmazbirparasklmak,yinefeministvezgrlk kadnhareketiyledayanmaiindeolmakeylemlilikgrevleridir.evreyeilikinbilinlenmevergtlenmeyi younlatrmak,demokratiklemeninentemelfaaliyetlerindenbirisidir.Birdnemlerinyounsnfveulusbilinci gibiyoundemokrasiveevrebilincikampanyalarndzenlemekdurumundayz.Hayvanhaklarndantutalm, ormanlarkorumayavehzladoayyenidenormanlatrmayadorubireylemliliktoplumsaleylemliliin vazgeilmezbirparasolmaldr.Biyolojikduyarllolmayanntoplumsalduyarllsakattr.Gerekveanlaml olanduyarllkikisiarasndakibagrmektengeer.nmzdekidnemlerplakhalegetirilmidoannbyk birormanvedierbitkirtsnevehayvanlarnakavumasiinverilmesigerekenbykmcadeleleretank olacaktr,tankolmaldr.Adetaormanlatrmaansnvermekgerekecektir.Enbykyurtseverlikaalandrmak veormanlatrmaktangeerslogan,herhaldeendeerlisloganlardanbiriolacaktr.Hayvanlarsevipkorumayann insanlarkoruyupsevemeyeceidahaiyianlalacaktr.Hayvanvebitkilerininsanaemanetolduukavrandka, insanndeeribirkatdahaartacaktr. Ekolojikbilintenyoksunbirtoplumsalbilinlilik,reelsosyalizmolgusundadagrldgibizlmekve yozlamaktankurtulamaz.Ekolojikbilintemelideolojikbirbilintir.Felsefeyleahlaknsnrlararasndakikpr gibidir.adakrizdenkurtarcpolitikaancakekolojikolduundadorubirtoplumsalsistemliliegtrebilir. Kadnzgrlkproblemindeolduugibi,ekolojiksorunlarnzmndedebudenligecikmiveyanllklarladolu yaamnaltndaataerkildevletiiktidaranlaynntemelbirrolvardr.Ekolojiyivefeminizmigelitirdike, ataerkildevletisistemintmdengeleribozulmaktadr.Gerekbirdemokrasivesosyalizmmcadelesiancakkadn

zgrlveevreninkurtuluuamalandndabtnlkkazanabilir.Ancakbylesinebtnlemibiryeni toplumsalsistemmcadelesigncelkaostanknenanlamlbiimlerindenbiriolabilir. Kapitalistsistemkreselcilii1989'dareelsosyalistsistemininedenlerlezlmesiylebirliktencbykkriz kaossrecineiyicegirmidurumdadr.SistemABDnclndebir'kaosimparatorluuyla'iktidarnsrdrmeye almaktadr.ABD'ninkaosimparatorluuRomamparatorluu'nunzlsrecinebenzerbirdurumu yaamaktadr.Fakatkapitalistsisteminiyicebilinmesigerekentmfarkllklaryla.ABD'ninhegemonyasndan ekinenABlkeleri,snrlbirinsanhaklarvedemokrasiargmanyladirentutturmaya,gelenekselcumhuriyetve demokrasilerini,ulusaldevletlerinikorumayaalmaktadr.Kapitalistkreselcilieulusdevletinengelkonumu AB'yiulustesizayfbirsiyasibirlikhalindetutmayazorlamaktadr.Pasifik'tegleneninveJaponya nclndencbirkreselodantutturulmasyaknsretepekolasgrlmemektedir.Butiplkelere Rusya,Brezilyavbdekatlarakdahaokulusdevletlerinikorumayesasalmakdurumundadrlar.Dnyanndier oksaydakilke,ulusvedevletgruplar1945'lersonrasABDSovyetlerdengesinedayalulusdevletmodellerini yaatmadabykzorluklarekerken,dahaokABD'ninkaosimparatorluuerevesindeklerek,daralarak, ksmenveyatamamenparalanarakyenidenyaplanmaylakarkaryadr.Ortadou,BalkanlarveKafkaslarbata olmakzerebirokblgebusreciyounyaamaktadr. Biranlamdanckreselsavadadiyebileceimizkaosimparatorluusadeceaskerivesiyasiyntemlerle ynetilmemektedir.Ondandahayounvebelirleyiciolarakkreselekonomikirketlervemedyatikkurulularla ynetilmektedir.Dnyaapndaekonomikvemedyatikirketlertoplumlarmideselvezihinselalkiindetutarak dilediklerigibiynlendirmektevekullanmaktazorlukekmemektedir.Bilimselteknolojikegemenliklerinide devreyesokarak,kapitalisttoplumsisteminikaostanyadahaokglendirerek,buolmazsaazhasarlayada yenidenyaplandrmalarlakurtarmayaalmaktadr.Kaostasisteminynlendirilmesi,korunmasveksmi deiimlerlesrdrlmesieskidnemyaklamveyntemleriyleolmaz.ABD'ninyneldiiyenistratejikvetaktik yaklamveuygulamalarkaossrecininzellikleriyledeerlendirmekdahagerekiolacaktr. Bunakarlkhalklarntarihboyuncasergiledikleridahaokkomnalvedemokratikdurutarz,kendinikaosu aabilecekteorikvetaktikyenilemelerleglendirmekdurumundadr.Eskidnemlerinreelsosyalizmidouran'sol' anlaylarladahayakndnemlerdeki'yenisol,''ekoloji've'feminist'hareketlerivePortoAllegreToplantlarkaosu kavraypaacakyetenektenuzaktrlar.Buhareketlerideyadsmadan,kreselbir'demokratik,cinsiyetzgrlve ekolojiktoplum'iingenelteorikperspektiflerleyerelzgntaktiklerzerindeyounbirtartmavezm tarzlarnaiddetleihtiyavardr.Bunuyaparken,eskininya'devletleriykarakyadaelegeirerek'iktidarvezm olmayaodaklteorikvetaktikyaklamlarna'elveda'demektemelkoullardanbatagelenidir.Devletodakl zihniyetvekurtuluukalknmacyntemlerterkedilmedike,reelsosyalizmolayndadagrldgibikapitalist sistemeenktsndenhizmetedilmektenkurtuluolamayacaktr.Yineeskininlke,ulus,snfvedinbiimindeki genelletirici,soyut,ideolojikyanarbasankavramlartemelindedevlet,sosyalizm,ulus,vatannvedinin kurtuluugibisloganveprogramlarlakitlelerayaklandrlarak,savalardzenlenerekhalklarngerekzgrlkve eitliktaleplerineyantverilemez.Verilsebilesonutakapitalistsistemiindeerimektenveonudahada glendirmektenteyeroloynayamaz. Hereykreselkapitalizminyeniaamasndahalklarveonutekiledentmgruplarnzkimliinevekltrne dayalbilinveiradeleriniortayakarpyerelveulustesizmleriaratrmak,rgtlemekveeyleme geirmektengeer.Yerelynetimlerintemelorganlarolarakdemokratikbelediyecilikhareketindenkyvemahalle komnlne,kooperatiflerdengenisiviltoplumrgtlenmelerine,insanhaklarndanocuk,hayvanhaklarna, kadnzgrlndenekolojikvegenliinncrgtlenmesinekadargenibirtoplumsalahalindekidemokratik toplumrgtlenmesinigelitirmekvazgeilmezdir.Butipdemokratiktoplumunideolojik,teorikveynetsel koordinatrolarakdemokratiksiyasetodaklsiyasipartilerinoluturulmasdahayatidir.Demokratikpartive ittifaklargelitirilmedendemokratiktoplumunoluturulmasbeyhudedir.Demokratiktoplumvesiyasetodaklarnn enstifadesiolarak'halkkongreleriyle'talanma,herhalkgrubuiinkanlmaztemelbirgrevdir.Devlet alternatifiolmayan,amaonateslimiyetidereddeden,gerektiindeilkelibiruzlamayaak'halkkongreleri,' gnmznkaosunuaarkentemelalnmasgerekendemokratikorganlarnbandagelmektedir.Halkkongreleri

esasolarakdemokratiktoplumunsiyasi,zsavunma,yasal,sosyal,ahlaki,ekonomik,bilimselvesanatsal ihtiyalarnauygunkurum,kuralvedenetimgrevleriniyerinegetirmekleilevselklnabilir. Halklarntemelsloganlarzgrulusvevatan,demokrasininenkapsamluygulanmasndangeensosyalizmyani hukukiolmayan,eitsizlerineitliinedayananbireitlikanlaydinselinanlarazgrlkvedevletolmayan demokratikkongrelerolaraksralanabilir. Kreselkapitalizminelindekidevekonomik,askerivebilimselimkanlargznndebulundurularakdemokratikher tryasaleylemlilik,yasalareituygulanmadndavezorbalkrejimiesasalndndargtlayaklanmalarvez savunmayadayalgerillasavalarkarkoymayntemleriolarakdeerlendirilebilir. Kapitalisttoplumahlaknyadsnmastemelindeolutuundan,demokratik,cinsiyetzgrlklveekolojiktoplumu inaederken,teoriketikvepratikahlakolarakhareketetmekvazgeilmezbirilkevetutumdur. Kaostoplumunuaarkenbilimvesanatenokdayanacamzzihniyettemelleridir.niversitelerdenilkokullara kadardayatlanresmieitimlerzvebiimolarakbireye,toplumaveevreyeyabanclamdevletvehiyerari gdmlinsanoluturmayesasaldndan,butipeitimveretimintuzaklarnvealdatmacalarnap,insanve toplumutarihselgerekleriyletantran,anzgrklarakgeleceetayanyenibirbilimvesanatanlay paradigmasncelikliolarakvebirzihniyetdevrimiesprisiiindezmsenipyaamsalklnmaldr.Yenitip sosyalbilimakademileri,okullarihtiyalarlsndeyaygnlatrlmaldr. Kapitalizminkreselkaosimparatorluunakarbutemelde'halklarnkreseldemokratikuygarlna'ynelmek, gemidirenmegeleneklerinesaygkadargeleceinherzamankindendahademokratikzgrveeitdnyasna gtrebilir.

III.BlmOrtadouuygarlndakaosveolas zmler
Giri
Ortadou'dakendinezgbirtarzdancdnyasavannyaandbirgerektir.Fakatbusavanklasikaskeri siyasiboyutlardanfarklbirzelliivardr.Uygarlklarsavatanmdoruolmaklabirlikte,ieriiyeterincedoru yorumlanmamaktadr.Tarihivetoplumsalboyutlarfazlaaklanmamaktadr.Taraflar,yntemleriveamalarnet deildir.okaplanveprojedenbahsedilmesineramen,enplanszveadetakendikendineyrtlenbirsavasz konusudur.Adetakaosyaratmayhedefleyenbirsavalakarkaryayz. Ortadoutoplumu,devletigerekanlamdabirsorunlaryndr.Kadimtarihtenberibirikenvebastrlaneitli sorunlartoplumunefessizbrakmtr.zmbulsunlardiyekapitalistsistemtarafndandayatlanrejimlerin kendilerisorunlarnkaynahalinegelmilerdir.Nekendilerizmleyiciolabiliyornedeivedzmleyici glereimkanveriyor.Sorunusadeceislamnkriziileadlandrmakbykeksikliktir.Tektanrldinlerideaan, kkneolitikdnemekadargidenzihniyetlervardr.Ulusolgusuylatanmlanamayacakbiroktoplumsaldokuve sistemolumutur.Deilherairet,neredeyseherailebirdevletsorunugibikarmaklktamaktadr.Kadnve erkekarasndakiuurum,toplumladevletarasndakiuurumkadaryabanclamayyaamaktadr.Adetaefsanede anlatlanBabilKulesidibindebirbirindenanlamayanbirkrler,sarlarvedilsizlerkaosuyaanmaktadr.Efsane aynyerdesankicanlanmtr.Yetmiiaknulusgcabaharcyor.Amahergeengnkargaadahadaartyor. FiravunlardnemindenkalmaArapYahudisavahzndanbireykaybetmemitir.Smerkrallarndanberi Kurtilere(Krtler)kardzenlenenoperasyonlardaaynhzlasrmektedir. Ohaldeusoruyadahanetcevaplararamakgerekir:SorunlarOrtadou'danaslbylesibirhalalyor?

Ortadoutoplumu,toplumlarnkkhcresidir.Gcnbuniteliindenalmaktadr.Kkhcreteorileritoplumlar iindegeerlidir.KapitalistsistemAmerikaktakltrndenPasifikAvustralya,oradanHint,inveJapon kltrne;Afrika'danRusyaGneySibiryakltrlerinekadaryaylmayeteneigstermitir.Birnevikltrlerve uygarlklarsavankazanmtr.FakatOrtadou'da1800'lerdenberioksaydagiriimeramensisteminfethisz konusudeildir.Belkidednyasavalarndandahasorunlugeendurumlaryaanmaktadr;asimetriksavalarda aanelertamaktadr.Zorlanmalarntemelnedeniakkitoplumsaldokudankaynaklanmaktadr.Fransz Devrimi'ninzdkrallkvefeodalizmle,RusDevrimi'ninzdarlkvefeodalizmbenzerolup,doku derinliiolmayanbirstyapylauramlardr.Buyaplartehisvezmeleriyinedebykzorluklariermitir. Kaldki,budevrimlerstyapdacereyanedipazamikapitalistsistemlebtnlemektenkurtulamamtr.Ortadou toplumunavestyapsnabumodellerdayatlaraksorunlarzmekuradakalsn,dahadaderinletirmekle sonulanmtr.Geriyeuygarlklarsavanndoasniyianlamakgereikalyor.Dahadorusu,Ortadou uygarlnbukadardirengenvezmszklannedir?Nedendnyannbilinenvemdahaleedilentm uygarlklarndasonualnyorda,Ortadouuygarlndabenzerzmlerbaarlolamyor? Sorununcevabanauygarlkgereindeyatmaktadr.Anaocuadeil,ocukanayanaslbenzemek durumundaysa,birnevikendilerindendoduklaranauygarldaocukuygarlklarkendilerinebenzetemezler. Kendilerianauygarlaenazndanbazynleriylebenzemekzorundadr.Yinekkhcrerneinednersek,ana hcredentremitmhcreleringenetikyaplarnbulmakmmkndr.Amatremihcredeanahcrenintm genlerinibulmakmmkndeildir.phesiztoplumsalolguyu,biyolojikolgularlaarkyaslamakbykhatalara yolaar.Amayinedetrendleridoruanlamakasndannemlikolaylklarsalarlar.Kapitalistsistemuygarlnn Ortadouuygarlnadahaderinliklivezgnyaklamasgereiaktr. Ortadouuygarlzmlemelerinegiriirken,nceliklezihniyetyapsnabakmakgerekir.tektanrlzihniyet yapsnndouvekklemesiblgenintemelgereklerindendir.Dinsosyolojisininbualandazmesigereken biroktemelkonuvar.Yinebuabannedebiyatvediersanatyaklamlarylasomutlatrlmasgerekir.Blgede halaetkiliolanneolitiktoplumdeerleriniayrtrmadanzihniyetharitasnizmeknemlibireksikliktayacaktr. Dieryandaniktidarlabtnlemikavimvedinolgularnnaltbirimleriolarakyounmezhep,kabileveaile yaplarhalenyaananbirgerektir.Kapitalizminyolatzihniyetkalplarblgedeadetakrlmayaurayarak anlambulurlar.Zihniyetkalplarnnkkenlerinitarihinbalangcnda,hattancesindekioktanrllkta,mitolojik dnyada,zellikledeSmermitolojisiyleilikisiiindeelealmak,birbirinegemizihniyetrglerinidahaiyi anlamamzakatksunacaktr.Ortadougncelindeszvepratik,kavramveolgu,hayalvegerek,dinveyaam, bilimveideoloji,felsefevedin,ahlakveyasalararasndamuazzambirkargaa,iielik,bozulmavesiliklik yaanmaktadr.Neredeyseinsanlntandtmzihniyettabakalaryolatklarkirliliklebirliktesorunynlar halindeistiflenmiolarakdurmaktadr.Gerekeskigerekyenidilyaplardazihniyetdurumlarntmtutuculuklar iindeyanstmaktangeridurmamaktadr.Sonyzyllardaoluansnrlarizilmimemleket,vatan,ulus,devletgibi kavramlardayounbircehaletvedargrllkyaanmaktadr.adazihniyetunsurlarylaortaavearkaika zihniyetunsurlararasndaenaibelibirevlilikyaanmaktadr.Ortadouzihniyetyaplarnbombalamadan, yaplacakfizikiyappolitik,sosyal,hukuki,ekonomikbombalamalargnmzdedetankolduumuzgibi zndezihniyetyanlararbasanresmivegayriresmivahetboyutlarndakiterr,katliamveikenceli uygulamalardanbakasonucayolamaz. Ortadou'dakiiktidaryaplanmalardadnyanndieralanlarndannemlifarkllklargsterir.Savaveiktidar olgulardazihniyetrglerindenazkarmaklkgstermez.Blgenineneskikurumlarndanolmalarnaramen, savaveiktidarlatoplumsalveekonomikyaamarasndamthibirkopukluk,paradoksyerlemitir.Karlkl ilikilerenincesindenenkabasnakadarherdemagojiyevebaskyaaktr.Rasyonaliteenazanlambulankardr. Sosyolojidesosyalbilimdezmlenmiolmaktanuzakbirolguolarak,iktidarvesavadinsel,etnik,ekonomik, snfsal,siyasalbalamlariindeadetasrlanmgibidir.Ensoyuttanrsalbirkavramdanenkababircopdarbesine indirgenmihaliyleiktidarvesavazmlemesidoruyaplmadan,Ortadou'nungerekibirgrnmnelde etmekzordur.

Sosyalyapkurumlarvezellikleaileolgusuenaziktidarkadarkarmaklktar.Ortadouerkeivekadnzgn birzmlenmeyigerektirecekbirkarmaklktar.Genelsosyolojikkalplarlayaplacakbiraile,kadnveegemen erkekzmlemesinemlieksikliklertayacaktr.Siyasal,ideolojikveahlakigereklikenkatvekaranlk yanlarylaerkekvekadndayanstlr.Ailekurumundakielikilerdevletkurumundakielikilerdenazdeildir. Ailesosyalbirkurumolmanntesindeanlamolan,adetatoplumlarn'karadelii'gibidir.Kadnmercekaltna aldmzda,belkidetminsanlkdramnokumakmmknolabilecektir. Hemtarihseltoplumsallk,hemjeotoplumsallkokskbirdiyalektikbaiindeblgeyeyaklamgerektirir.Tarih zamanlarvecorafyamekanlarnnherbirdnemiveparaszmlenmeden,negnmznedetmuygarlk dzenlerinitamanlamakmmkndr.Yazlantarihtenziyadeyazlmayantarihoknemlidir.Yineadok sylenenmekanlardanziyadesylenmemi,dilekavumammekanlarnyksoknemlidir. Ekonomikgeriliitmbutoplumsalbalamlariindeelealmadan,iktisatteorilerininkuruilkeleriylezmeninpek anlamlolmayacaaktr. Sosyalbilimdegenelbirhastalkolanbtnkadavralaraayrarakzmek,enhatalsonularnherhaldeenok Ortadouuygarlkalmalarndagsterir.Ekonomibualmalarnbandagelmektedir.Savaiktidar,zihniyet toplumsallkiieliiiindeolmadan,ekonomikzmlemelerancakbilgisizliidahadaderinletirmeye gtrecektir.Akki,BatuygarlkzmlemekalplarylaOrtadouincelemelerinemliteorikvepratik yanllklariermektedir.Varolangncelkaosbirazdabuyaklamlarnbirrndr. GnmzdezerindeenokdurulankonuolarakOrtadou'dayaanankaosartkkimseceyadsnmamaktadr.Trajik olan,neblgeninaslisahibiolduunuiddiaedenlernedeyenisahiplikiddiaspeindekoanlaranlamlbir zmlenmeyeyaklamaktadr.rkyorlar.Blgeyegerekiyaklamsadece'Pandora'nnKutusu'nunalmas anlamnagelmeyecektir;birnevi'Nuh'ungemisi'ninyeniCudidanainmesianlamnadagelecektir.Yenibirnesil yaamheminsansalhemekolojikselancakozamanfilizlenecektir.Mevcutolanyaamtepedentrnaayalanve zorbalnrntsiindedir.Binlerceyllkdespotikveistismarcyaklamlarntortularyladoluolunduugibi, kkeniresmenSmerrahipdevletinedayanan5000yllkhertrfahieliklededolmutoplumsalgzenekler,tam ldenmesede,yaamsallndaoldukauzandanefesalpvermektedir. adaskenderlerolarakABDimparatorlarsonOrtadouprojeleriyleacabaHelenizm'iandrangelimelereyol aabileceklermi?Yinetpkskender'inyaptgibiPersmparatorluu'nunzgnyapsolanKrtaristokratlaryla yaptibirliiyleglendirdiiHelenistikhareketinbirbenzeriniABDIrakeyaletyneticileriKrt aristokratlarylaibirliiiindeyapabileceklermi? Dahadanemlisi,tarihinafakvaktiniaanAryenKrtboylarnnyolatuygarlkbeiiolmarol tekrarlanabilecekmi?YaniOrtadou'dademokratikuygarlkanagiritedebenzerroloynayabileceklermi? TarihteKrtboylarnnrolounluklaetraflarndakurulanuygarlklarakardtanetkilemevetepkilemetarznda olmutur.Kendicorafyalarndasnrlsaydauygarlksalgelimeyaamlardr.Dahaokdtangelenistilave igallerekaretnisiteairet,kabileboylartemelindedirenme,varlklarnkorumavebunaimkanveren ibirliinegirmebiimindeolmutur.Buniteliklerinignmzdedekorumaktadr. Dieryandanyenibirhamleyegirienkreselkapitalizmkarsndaeskimotiflerledirenme,varlkkorumave ibirliinigelitirmekolayolmayacaktr.Gelenekselaristokratikibirlikiailelerbupolitikaysrdrmekisteseler de,artketnisiteyiamdemokratikbirhalkserkeftinhalkolarakeskimotifleraltndanekendileriyetinebilir,ne uveyabugkontroledebilir.HalkolarakKrtlerinklasikbirdevletkuramamalarnbirkaypolarakgrmek yerinebiransolarakdeerlendirmek,toplumsalzgrlklerasndandahagerekidir.Devletodaklolupda halklarnmemnunedebilennekadartoplumsalzgrlkdeerivezgrlklervardr?TmLatinAmerika, AfrikaveAsyahalklardevletlioldulardaacabasorunlarzlebildilermi?Tersinesorunlareskidendahada arlamadm?

nemliolan,tarihselolarakdahalklarntemeldurutarzolankomnalvedemokratikkimlii,adabilimve teknikolanaklarlabirletirerekkurumsallatrmaktr.GnmzdeOrtadouhalklariinekmek,havavesukadar gerekliolandemokrasidir.Demokrasidndahibirseenektarihboyuncahepsidenenmitirhalklaramutluluk getirecekyetenektedeildir.BuhalklarnbandagelenKrtler,eersonderecestratejikbirehalinegelen corafya,tarihselzamanvetoplumsalzellikleriniOrtadou'dademokratikuygarlklehineseferberedip baarrlarsa,kendileriylebirliktekomularnaveinsanlaenbykiyiliiyapmolacaklardr.

AOrtadou'yudorukavrayabilmek:Sorunnedirvenaslgeliti?
1
Kurumsalzmlerdenncekavramsalzmleriyeterinceaydnlatmaknemlidir.Eertoplumlarntarihlerindeve gncelliklerindeadetabirlikteyatpkalktklarkavramlardorutanmlayamazsak,yaplacakvarsaymlarn aydnlatcdeerihaylidkolacaktr.rneinbir'allah'kavramnnsosyalbilimanaliziyaplmadanhangitarihsel dnemivetoplumutanmlayabiliriz?Avrupallarortaafeodalizmindenkarken,zihniyetdzeyindeenok teolojiyi,(theodice)bounatartmamlardr.Theoyu,yaniallahodenlitartmlardrki,bundanbilimve felsefeninipularndayakalayabilmilerdir.Theoyainan,kutsallkdayounyaanmtr.Haklolarakmadembu kadarinanyorvekutsuyoruz,ohaldeanlamndabilmekendoruyaklamdrdiyebilmilerdir.Dogmatizmi sarsabilecekdnceyitartmaveyeniliklergetirmecesaretinigstermilerdir.Ortaadanktadnsel tartmanntemelindeteolojivardr.Ortadabilimvefelsefeadnavarolandncelerdeteolojiyleskca balantldr.nemliolan,butartmadanrasyonelfelsefevebilimiingereklibazsonularkarmolmalardr. slamteologlarisetartmadansonukarmayerine,dogmaykutsallatrarakdnceyidondurmulardr.mam Gazalidaha12.yzylnbalarndafelsefeyimahkumederek,itihatkapsndaiyicedaraltmayayolaarak, ortaankaranlklarndakaybolmasnayolamtr.Bugnbilebuynlbirtartmayacesaretedilememektedir. Dahadorusubuyetenekgsterilememektedir. Kaldki,Ortadoutoplumlarndazihinselderinlikmitolojikaauzanmaktadr.Mitolojininenustayaratclarolan Smerrahipveedebiyatlarnnyaptlarntektanrldindegelitirilmiversiyonlarolarakkullanmtr.Hz. brahim'itektanrldininkurucusuolarakbiliriz.HalbukikendisiBabilhanedankrallklarnnNemrutiinde yetimitir.HalenansdiriolanUrfa'daNemrut'unyanndabirmemurolanbabasnnbekilikyaptpantheonda tanrheykelleritopluluuetkitepkisonucubirzihniyetdnmyaadbilinmektedir.OhaldeNemrut pantheonunubilmedenbrahim'indinininaslanlayabiliriz?Endemeilahiyatprofesrlerininbukonudakisylemi, "brahimbaltaylaputlarkrm.Nemrutkzm,kimkrddemi;odabykputkrddemi.Nemrut,canszput naslkrardemi.Oda,puttanrdeilmidemi"biimindedir.Bylecesrpgider.Masalmsbiranlatmdante deeriyokturbusylemin.NemrutpantheonlarnndayanaklarolanSmermitolojisininsosyolojikzmlenmesi yaplmadan,Hz.brahim'indinseldevrimciliinitanmlayamayz.Onutanmlayamadka,Hz.Musa'y,Hz.save Hz.Muhammeddinseldevrimlerinideanlayamayz.Ortadou'daokadarniversiteveilahiyatfakltesi,imam hatipokullar,tarikatvediyanetkurumlarolduuhalde,hibirisosyolojikbirilahiyatlkyapmaz.Yapsasihir bozulur.apkader,kelgrnr.Grlecektirki,tektanrdncesinintemelindeikiolguyatar:Doadakikuvvet birliininifadesiolarakvetoplumdaykselenhiyerarikefvekralolarak.Yanihakimtoplumanlayvebuna balhakimdoaanlaynnenyceifadesigelitirilegelitirile,99sfatlallahakadarulalmtr.Buynl tartmahiyaplmadgibi,gnmzdehizbullahtanrpartisiadylatanrdpedzsiyasiletii,hatta askeriletiihalde,halengktearananbirvarlkaldatmacassrpgider. Peygamberlikkurumudailahiyattadogmatiktarzdaelealnr.Toplumsalgelimeylebayokmuasnasoyutbir anlatmabrnr.Halbukibiryandanamaneyhgelenei,dieryandanykselenkrallkotoritesinebalba yrtmesiolarakvezirlikkurumubuoluumdaetkilidir.Devletlehiyerarigelimesiarasndayaanansorunlarda peygamberlikbirzmolarakneeteder.Bu,siyasetleilgilibirgelimedir.Hemkitlesel,hemeylemselbirtemeli vardr.Bilgeliklesiyasalnderlikarasgelimelerdederolsahibidir.nemliolan,kutsiyetiolsabile,toplumsal gerekliktekiyeriniaratrmaktr.

Byleyaplsa,gerektenbazlarnntarihikiilikleridahaiyianlalabilir.Tarihinkendisideaydnlanr.Dogmatik anlatmherikiyndekaranlktabrakr.Benzerbirokteolojikkavramkutsiyetanlamndaaynkaranlkhizmeti grr.Cehennem,cennetkavramlarbuanlamdadahadaarpcdr.KkenleriSmermitolojisinekadargider. Snfltoplumunykseliiylebaaktr.alansnflarndzenioudurumdacehennemikelimeolarak bugnkLbnan'daHinom'unyeri;kt,pis,lederesigibiyerandrrken,artrngaspedenlerinyaamyeriise giderekcennetmisaliolur.Burneklerioaltmakyerine,sosyalbilimanalizlerindeaydnlatmaknemlidir. Ortadoudncesindehalamitolojiyledinarasndakiayrmbiletartlmamtr.Kaldki,mitolojininkendiside yorumlanmamaktadr.Sylencedirdenilipbirtarafabraklyor.Halbukibudncetarzbinlerceylhalen yaadmztoplumlarnhafzasnigaletti.Binlerceyllktemeldnceformuoldu.Toplumlarnmaddi yaamnnsembolikifadesininiirselanlatmolarak,kendisindensonrakitmdinveedebiyatbiimlerinietkiledi. Kavramlarnmitolojidenalmayanhibirdinveedebiyatyoktur.Mitolojiyiefsaneleruydurmasolarakbirtarafa brakmak,kendinienzenginbirkltrkaynandanmahrumbrakmaktr.nsanlnocuklukanndncesi olarakmitolojiyeanlamlbirdeerbimeden,salklbirdinveedebiyatsanatzmlemesiyaplamaz.Mitolojiyi yadsmayadeilcanlandrmayaihtiyacmzvardr. Mitolojininhangidnemlerdeveformlaraltndadinekaynaklkettiidebalbanabirtartmakonusuolur. Sylendiigibimitolojikesininankuralhalinegeldiindedinleir.Buanlamdadinlemekmitolojiyikesingerek olarakkabuletmekleilintilidir.Dinlemeikiynldeertar.Mantkta'kesindnce'kavramnayolaar. Bylelikleyasallkfikrigeliir.Tanrsalyasagiderekdoayasasylabtnleir.Dieryandandoadavetoplumda diyalektikhareketlilikdncesidahadomadanengellenmiolur.Buynyleidealistdnmeninyolualr. Dnce,alabildiineolgulardankoparakkendibanakontrolszbirgelimeyeurar.Kendiiindebitmez tkenmezbirservenegirenidealistdnce,toplumsalzihniyetibirkatdahagerekleralemindenuzaklatrr. Dinseldnceningelimesigiderekhukuk,siyaset,ekonomi,ahlak,sanatgibibiroktemelalandakatdogmalar halinegelir.Yasaniteliikazanr.Aslndaykselendevletlisnfamuazzambirynetimkolaylsalamaktadr. Dininherkuralnakanundeerinivermeklehemyasallk,hemmeruiyetbirliktehaledilmioluyor.lkve ortaalardadininbukadaryceltilmesinintemelindesaladbuynetimkolaylklargelmektedir. zenleilenmibirynetimideolojisidirdin.Egemensnfherzamandininsoyutniteliininfarkndadr.Aadaki toplumtabakalariseonagerekmigibiinandrlmlard.Dinebukadaryatrmyaplmas,mabetlerletemsili, riteller,hepsidevletinynetimerkiyleyakndanbalantldr.Bunedenleiyznnanlalmamasiintartma yasagetirilmitir.Tartlsaikisonuortayakacaktr:Krallnykseliivedoalyasallk.kisideok nemlidir.Tanrkralvetanrglgesisultannnaslyceltildiianlalacak;dolaysylatoplumkorkutucu, cezalandrcbirtanranlayndankurtulacaktr.Yinedoayailikinblmisebilimselliinkapsnaralayacaktr. Kuantumvekozmosfiziinekadarbilimselolgulardnyasnahkmedenilkeleranlalacaktr.Avrupa'nn stnl,ortaadankarkenbuteolojikilahiyatzmlemeyiokyounyapmolmasdr.phesizdnsel gelimeyalnzbanateoloji(theodice)tartmasnabalanamaz.Amabuolmadandaadadnceyekap aralanamaz.12,13ve14.yzyllardakiDominiken,FranciskenmezheptartmalarolmadanRnesansherhalde kolaygelimezdi. Ortadouilmiyesnfkendinitamdabu12,13ve14.yzyllardatartmayakapatt.Tartmaydindenkmayla sulayarakkatdogmatizmitoplumadayatt.Zateniktidargeleneinindeokbeslediibueilim,sonutaOrtadou uygarlnntarihteilkdefanclBat'yakaptrmasnayolat.15.yzylbykayrmayzyldr.Dou'yla Batarasndagittikederinleecekbuayrmntemelindeteolojikyaklamfarkyatar.Aslnda9,10,11ve12. yzyllardafelsefidncebykgelimesalamtr.Batsadecetercmeyaparakaktarmyapmaktadr.Dnce stnlkesinOrtadou'dadr.Mutezilemezhebirasyonaliteyiesasalarakdogmatizmesavaamtr.bniRt 12.yzylnenbykfilozofudur.HallacMansurveShreverdigibitasavvuffelsefesininndegelenleri dncelerinihayatlarpahasnasavunmulardr.Artanbasklar12.yzylnsonlarndaOrtadou'nungnmze kadarsrenrenginibelliedecektir.

Edebiyatnzayfkalmasndadinseldogmatizminpaykmsenemez.Edebiyatmitolojikkaynaabalbyk gelimekaydedebilecekken,aynyasaklamabualandakurutmutur.Gnahveyasaklamalarinsanlenzengin kaynaklarndanmahrumbrakmtr.Avrupaisebuyllardailkklasikleriniortayakarmayabalamtr.Edebiyat ancaksultanlarakasidedzmeye,hayatykleriniballandraballandraanlatmayaindirgenmitir.inenackl yn,Ortadou'nundinselvemitolojikgerekliininedebiyatlatrlmasiinedegnmzdeBatllarnelatm olmasdr.Edebiyatnnaslyaplacabileciddibirsorundur. Avrupa'nnRnesans,reformasyonveaydnlanmaileyaadzihniyetdevrimivealmlar,Ortadoutoplumunda halengndemedahikonulamamaktadr.Eklektikaktarmlar,Rnesans,reformveaydnlanmaanlamna gelmemektedir.Tersinebirgiditenbilebahsedilebilir.Radikalislamaslndayenilenmeyideiltutuculuun canlandrlmasnifadeeder.Siyasiislamkavramnniktidarngelenekseldinikullanmndanbakabiranlam yoktur.BatnnyaadzihniyetsreleriatlanarakOrtadou'nunzihinselgelimeyolunagirmesiolasdeildir. Dinesarlarak,hattasaltbilimcilik,pozitivistfelsefiyaklamlarbiletekbanazihniyetdnmnsalayamaz. Rusyavein'inmevcutgeriliinintemelindeBat'nndncesrelerinedayanmayan'reelsosyalizm'mezhepi yaklamnnbelirleyicietkisivardr. Krdmolmutoplumkurumlarnamakveyenidenyaplandrmakiinzihniyetdevrimiarttr.Zihniyet devrimisadeceBatdncesinizmsemekveaktarmakdeildir.Bualandabilesnrlgelimelereklektiknitelikte olduundan,yamaolmaktanteyeroloynamamaktadr.Batldnceninezberiyaratcklamaz;verimsizklaca gibi,olasdncedevrimlerinideengeller.Ortadaezberciokaydnolduuhalde,gerekbirsosyalbilimci yoktur.Ortalktaadamollalkdiyebileceimizniversitesoftalndangeilememektedir.Klasikasofistlerinin bileokgerisindebirsofizmgeerliliivardr.Gnldenfilozof,bilimci,entelektelmumlaaransabulunmaz. Bylebirgereksinimeinanyoktur.Bat'nnideolojikmalzemeleridahadaktaktarlmtr.stermilliyetilik, isterliberalizmvesosyalizmolsun,adaideolojikformlarOrtadouaydnzihniyetindegericibirroloynamaktan teyegidememilerdir.Ortadougerekliininbutipablonlarlaizahedilemeyecei,dahadarenkkirliliine uradmevcutuygulamalardaniyibilinmektedir. ZihniyetdevrimiBatformlarnkullanmaklabirlikte,ieriinikendizgerekleriyledoldurmakdurumundadr. Tmtemeltarihseltoplumsalyaplanmalarndayandanlamzemininiadetadncebombardmanylaamadan, yeniyaplanmanndayanacaanlamgcoluturulamaz.Anlamolmayanyaplanmalarnisetoplumsaldeeri, yeriolamaz.Dncedekenditoplumsalgereklerinizmeden,ulusal,etnik,diniolgularaydnlatmadan,siyaset iletoplumsalveekonomikkurumlarnaydnlatlmasdazordur.Batldncededin,ulusuluk,rklkgibi akmlarlailgiligelimelerbykabalargerektirmitir.Yeniyaamparadigmasancakbuynlzorluabalarn olumluluuylahakimolmutur. Ortadouaydnvesiyasetisisankikendisomutundabuabalaradenkgelenbykmcadeleyegereksinim yokmuasna,ezbercilikveteknikaktarmlaonaulaacakmgibibirtutumiindedir.Sonuisekendizihniyet devriminecesaretedememek,zihinselballk,kreselkapitalizmkarsndaaresizlik,zmszlktr.Ortadou kaosukendiRnesans,reformasyonveaydnlanmasnyaamadanhalklarlehinealamaz;sonikiyzyllkBatl cilaylamakyajlanmbinlerceyllkdespotizmdenkurtulamaz.

2
Hiyerarivedevletkurumlamas,zmlenmesiengtoplumsalolgulardr.Ortadoukltrnenfuzedebilmek, siyasikltrndilinizmeklemmkndr.Hiyerarivedevletinykseliiylesnflama,dinsellik,hanedanlk, aile,airetilikileriarasndakurulanrg,toplumsalsistemiadetamekanvezamanndnakarr.Mitolojikve dinisylem,snfveetniksylemlerleolgularngerekmahiyetinidahadaalacalklar. lkelkomnaltoplumunneolitikevresinemerkeztekiletmiblge,budnemkltrnenderintoplumsalhafza olarakyaar.Maddiolarakdaneolitikyaplanmannvarlhalayaygndr.Kyllkdnekadarneolitikmerkezler olmaktanteyefazlafarkllamdeildi.Klecivefeodaltoplumsistemlerideblgeninkklkltrdeerleridir.

BukltreltoplamnzerineeklenenBatkltrcilaolmaktanteanlamtamaz.Dolaysylacilayabakp toplumsalzmleryapmakhayliyanltr. Hiyerarinindieradolanataerkilliinszmadtoplumsalgzenekyokgibidir.Belkidebinlerceyldevlet kurumundannceataerkilgeleneklertoplumuynetti.Ataerkilliingcbelkidednyannhibirblgesinde Ortadou'dakikadarkuatc,boucudeildir.Halenyaayandeerlerolarak,kadnveerkekkiilii,etnikkltr, ailevenamusanlayzerindeataerkilliingcokbelirgindir.Karkltrgelitirmesigerekenehirler, krsaln,dolaysylaataerkilliinderinizlerinitarlar.Krsalokyanusiindeadackgibikalrlar. Devletbinlerceyllkataerkilkltrzerindeykselir.Oluumundasnfsalelerdenok,glenmiataerkil gruplaresasroloynar.Bugruplariindedahaokbelirginolanfigrihtiyarbilgedir.Kabilenintecrbeliyals olarakbilgebelkideeneskiotoritedir.Muhtemelenbilgeanannroloynadtarmsaldevrimdensonraadmadm gelientecrbeliihtiyarbilgenin,amaneyhpeygamberolaraktoplumsalstatsgiderekartmtr.Toplumda snflamageliipataerkilkurumdandevletedorubirgelimeolunca,bilgemttefikleriylebirliktehanedanlave onadayalolarakkrallaerimitir. Muhtemelenamandanrahip,vurucugenlerdendeaskerimfrezeoluturupbirstmakamasramayapar.Rahip yenimakamnideolojikkurgusunugelitirirken,askerimfrezedegittikeordular.Butipbirdevletlememodeli blgededahagerekidir.ncedenhazrbirklelerordusuolduunadairverileryoktur.Klelemeancakdevlet kurumuglendiktensonragelimitir.MsrveSmerrneindeuzunbirdnemncerahipvekabilelerinetkin gcngrmekteyiz.Kleletirmekolayolmamtr;oksertmcadelelerleiieyrtlmtr.Toplumuklelie altrmakbelkideOrtadoukltrndeenokizlenmesivezmlenmesigerekenbirsretir.SmerveMsr rahipideolojisiolarakmitolojininbyknemidevletletirmedekirolndenilerigelir.Tpkkapitalizmin milliyetilik,liberalizmgibiideolojilerurunayrttmcadelenaslkikapitalistdevletformunuortaya karmsa,mitolojiksylemingcdeilkaklelikformunuyaratmtr.Eermitolojiksylemintoplum zerindekimerulatrcgcolmasayd,herhaldeomthitanrkralhanedanlklaroluamazd.Olusabileo denlikklvekalcolamazlard. FiravunveNemrutdeyimleriOrtadoukltrndetamdatanrkrallarifadeeder.TanrkralbirOrtadou yaratmdr.Birahsolmanntesindebirkltr,birkurumdur.Toplumuntmyelerinintanrkralkiilii karsndakiyerlerierzaktayankarncamisalidir.Tanrkralveteleentoplumarasndakifarkodenliabartlve tersyzedilmitirki,sonundaikisoybelirmitir:lmszlerolaraktanrkrallarvelmllerolarakinsanlar. Mitolojikkurnazlkveyayetkinlik,devletleentabakayinsandansaymamayazengstermitir.Kurumolarak devletinhakimlerinyaamiinarzettiisreklilik,sanrmbu'lmszler'sfatnnoluumundabelirleyicirol oynamtr.Tanrfikrindeki'lmszlk'kavramnndevletkurumundakisrekliliklebaokaktr. Devletlemedenncekitanrlariindelmdnlrd.Neolitikdnemtanrlarndaveonutemsilifadelerinde heryltanrdouvelmleriiinzelgnlervardr.Yaygnsylenceveritellerleibadetlerkutlamaveyas trenleridzenlenirdi.Nezamankidevletkurumusreklilikahslargeici,devletkalckazand,ozaman tanrlardalmszklnd.Buradatanrkrallarnsoyvehanedanlarnayrcalklklmannroldenemlidir. nsandansaylmamavelmszlk,olaanstbirbyklkvefarkllksalar.Devletlilersnfbylece tanrlaaraklmszbirsoyhalinegetirilince,tekiinsanlaradiertmtopluminsanlardendeonakulluk etmektir. BukullukdahasonrakiGrekveRomakleliindegrlenbamllktrndenoldukafakldr.Efendisine ballklatanryaballkarasndakifarkgibi.Tanrsalballktaglbirinanveibadetbtnlvardr.Rahip geleneindetanrkralolarakdevletballokadarbykbirdehaileilenmitirki,kleler,kullarordusu karncalaarakyktayacakdenlikltlmvehizmetiklnmtr.Smermitolojisindeinsan,tanrlarn dksndanveyabiradmdahaileridetopraktan(amur)yaratlmgibigsterilir.Tanrlarnenaatarzdainsan yaratmasinceleerekgnmzekadargelir.Kadn,tanrdanyaratlamayacakkadarunutulmutur.Onabiilenpaye erkeinkaburgakemiindenyaratlmolmasdr.Buanlatmlardevlettabakasnnilkdouundakibykideolojik dzenigstermesibakmndannemlidir.nsanlarnblnmesiodenliilenmitirki,nesillerboyutoplumunezici

ounluudevlettabakasnntanrsallnsadeceonaylamyor,ibadetediyorveenarndanalmaybirtanr emriolarakalglyor.deolojikderinlikbukadargelimioluyor.Aslndatemelizorbalkveyalanolanbirkurumsal zellik,enyce,tapnlanveurunahertrabagsterilenbirmetafizik,soyutfetitapnlaneyhaline getiriliyor. Ortadoukaynakluygarlksalknbutemelzellikleridalgadalgatmdnyayayaylyor.zellikleblge kltrnnokzenginvedeerliolanneolitikzelliklerinibastrarak,engericidnceveinanlarazemin olabilecekbirmitolojikyaratmdaaynkanallardanbatablgetoplumuolmakzeregelimitoplumlarnbyk birksmnayayyor.Buylesineglbiretkidirki,idealistfelsefeninenbyksontemsilcisiHegel'de"devlet, tanrnncisimlemihalidir"dedirtecektrdedevamediyor.Halendevletinebedilii,ycelii,kutsallhakkndaki gncelsylemkaynanbueneskikulluksistemindenalmaktadr. Mitolojikkkenlidevletideolojisinden,tektanrldinideolojisinedayaldevletkavramnageitenemlibir deimeszkonusudur.HristiyanlnRomamparatorluu'ylasembolikniteliktekibaelikisi,imparatoruntanr olamayacannveHz.saMesih'intanrnnoluolarakkabuledilmesidir.Busylemzndetmtektanrldinler iingeerlidir.Peygamberlikgeleneininvarlknedenitanrkrallarnreddi,peygamberlerintanrelisiolarak kabuldr.Tanrkrallkideolojisindenkklbirkopusalanyor.lkveortaalardakitoplumsalzihniyetehakim olantanrsaldnyagrngznnegetirdiimizde,toplumsalbirzihniyetdevrimigerekletirilmektedir. SomuttabuolguFiravunveNemrutkltnden,dolaysyladevletindenkatr.Dierdeyilehicrettir.BataHz. brahim,Musa,saveHz.Muhammed'deolmakzerepeygamberlikpratiindeayneilimigrmekteyiz.Sosyal ynkadarsiyasiyandaakolanbueylemler,dnemlerindeciddidevrimlerolarakgrlmelidir.Temelideolojik sloganlar"insanlartanrolamazlar,ancaktanrnnelisiolabilirler"biimindedir.Dahadasomutlatrrsak,tanr kralnyumuamasn,kenditoplumlarnnenazndanbirkesimiileuzlamasndayatmaktadrlar.Tanrkralm diyenbirdespotundilediiniyapansnrsztasarruflarnabirsnrgetirilmekistenmektedir. Tanrkralmdemektesraredenbirdespotuzlamabiryana,kullarnnsesinibileduymakistemez.Hz.Eyp yksbukonudasondereceilginvereticidir.KutsalKitap'takiEypmaddesininderinlikliyorumunu yaptmzdautespitiyapmakznifadesiolarakanlalmaldr:BilindiizereHz.Eyphereyinikaybetmi, bykaclarveyaralarnakurtuklargirmiolarakbirkedeveyazindandainiminiminlemektedir.Tanrkral yaniUrfa'dakiNemrutkullarnnacduyabileceklerinedeanlamvermez.Tanrkrallarnezdindekulsessiz sedasz,hiacduymadan,kendisinehizmetilemkelleftir.Acduymakbilesutur.BudurumdaHz.Eyb'nen bykeylemi,tanrkralayanidevleteacduyduunukabulettirmesidir.Yaniilkdefatanrkralbirkulunac duyduunuanlar.Bu'anlamak'iibirdevrimdir.Eyb'nahsndaaslndahalknacveyoksullukektiisembolize edilmektedir. SmerveMsrtanrkralmezarlaraldnda,bazlarndabinlerevaraninsanlsnerastlanmtr.ouda kadndr.Anlalmaktadrki,kralldndeetrafndakitmmaiyeticanlolarakbirliktegmlmektedir.Odnem krallkanlaynagre,maiyetininkralnkindenayrbircanolamaz.Kol,bacaknaslkrallabirliktelmlerse, maiyetidebirnevikolvebacaklarolaraklmsaylmaktadr.Geneldedemutlakyetvebenzeritotaliter rejimlerdebatakimonarklauyruklaretletrnakgibidahadorusuvcutkllarbedendebirsaylmaktadr.Ayr biryaamlarkabuledilmemektedir.Bukuralyumuamdaolsa,btndevletlerinuyruklarndanbekledii'altn kuraldr.'Tanrkrallkkulanlayzndedeimedengnmzekadargelmitir.AncaksnrlolarakBat uygarlndabirdeiimyaanmtr. Eyb'ndevrimiartkinsanlarnzdraplarndilegetirerekenzayfbirbakaldryagiritikleridnemiifade etmektedir.Kutsallburadanilerigelmektedir.Kmsenmemelidir.Belkidetarihteinsanlarndevletekar itirazlarilerisrdkleriilkdevrimdir.Devletinnekadaryumuadniyibilmesekde,gibibyyen peygamberlikklt,M1000yllarndaHz.DavutveSleyman'nahsndabilinenilkdevletlerinikurar.Davud'un devletkurmasokilgintir.Negariptirki,DavutdevletkurduundabugnkFilistinlilerinrolndedir.Yerel beyliklerekarsavaarakkendibeyliinikurmaktadr.Bugnehaylibenzeyenbirsrete,tanrilekralartk

ayrmtr.kisifarklvarlklardr.Hernekadarkralatanrnnglgesideniliyorsada,aslndatanrykselenyeni krallnsoyutbirfigrdr;kavramsalifadesidir. Tektanrldinlerde'Zlullah:tanrglgesi'meselesiniiyikavramakgerekir.Devletgcndemeydanagelen deiikliknemlidir.Amazndeimediineokdikkatetmekgerekir.Geykseltilenkrallkoradanda tehlikeliemirleryadrabilir.Dahagrnmezbirfigrolarak,kullarngzndentamamenkaybolmuolarak dilediinidahasinsivekurnazcayaptrabilir.Glgeleriolansultanlasadecetanryakarsorumluyuzdeyipdahada sorumsuzlaabilir.Dikkatedilmesigerekenbirhusus,tanrnngeykseltiliiiledevletinsoyutkurumlamas arasndakiartanilikidir.Devletsoyutbirkurumsalvarlkkiilerdenbamszhalinegeldike,ideolojik yansmasolaraktanranlaydadahaoksoyutlukkazanmaktadr. Hz.brahimveMusa'daiyicegelenekselleenbuanlay,Hz.Muhammed'deneredeyseKuran'ahakimolanana teorikvarsaymdr.Hz.Muhammed'inenbyktanrkatks;tanrnnbirlii,grnmezlii,amaheryeri grebilirlii,ulamadyerinolamayaca,hemrahmanhemcezalandranolduu,aslaortakkabuletmediivb biiminde99sfatlasilahlandrpkemaleerdirmesidir.Buradadakarmzakan,devletkurumununsoyutlama derinliidir.Nekadarkurumsallk,okadarsoyuttanrsalladenkgelmektedir.Hz.saveHz.Muhammedncesi peygamberlerdahaokklecitoplumkoullarndamuhalefetyrtpoksnrlolarakkendisiyasisistemlerinibir nevikabileynetimi,ksasrelidevletiklerkurmularsada,sonikipeygamberaslndafeodaldevletinkna zeminhazrlamlardr.Dahadorusu,bykmcadeleleriamalarnatamuygundmesede,dahagenibir uzlamaolarakfeodaldevletkurumununtemelineoturtulmutur.Tektanrldinlerdahagenilemiortasnf gerekliinedenkdmektedir.Tanrkrallkdinleriataerkilveklecidevletindousrelerinedenkderken, kabilelerhalindeneolitikkoullardaveyineaasnflarnvarlkkoullarndakiiseltanrlkveoktanrllkdenk dmektedir. Tanrsalln,gelientoplumsalkimlikveiradeninkolektifsoyutifadesiolduunuhiakldankarmadan,ilahiyatla toplumvesiyasetarasndakiilikiyidahaiyikavrayabiliriz.OrtaadakiOrtadoudevletiortasnfdakapsamna alrken,despotikkarakterindeciddibirdeiimgzlenmemektedir.Kralnyeniunvansultanlk,iktidarnahsla temsilidir.Sultantanrdanbakabalayanbiriradeyoktur.Tanremirleriniyorumlayanilmiyesnf,kapkulunun birkategorisidir.Kendilerisultanniradesindenbakabireyitemsiletmemektedir.Devletsttoplumukendini anlayveahlakolaraktoplumaezicibirbiimdeegemenklmtr.Kentzerindevarlndahaglyaatan devletkrsalalandadayaygnlamtr.Hemislamlkhemhristiyanlktaortaadevletiengldnemini yaamtr.lkakleliininyozlamensonbiimleriolanSasaniveBizansmparatorluu'nda,MS6.ve7. yzyllardafeodalizmedorubirgeisreciyaanmtr.slamdevletibelkidefeodalizmeenradikalvesert haliylekyapandevletlerinbandagelmektedir.Ortadoukltrnnyenibiraamasolarakda deerlendirilebilir.EngltemsildnemleriniEmevi,AbbasiveSelukluTrklerindebulanArapslamdevleti, Moollarndoudan,Hallarnbatdansaldrsylanemliorandagcnyitirmitir.EyyubiHanedanl'nn 1250'lerdedalmasyladuraklamadneminegirilmitir.OsmanllaryarBizans,yarislamdevletiolarakgrmek dahagerekidir.kidevletindefeodalzellikleriOsmanl'dabtnletirilmitir.Despotizminenkatbiimini uygulayanherikidevlet,feodaltoplumunkndurdurmakiinbykabaharcamaklabirlikte,dahatazebir golanOsmanllargeniuzlamalarlamrlerinienokuzatansonOrtadoudevletiolaraktamamlamtr. in,HintveAvrupa'dadabenzersrelerinetankolduumuzfeodaldevlet,demokrasiyeyabancdr.Halklarnbu dnemdekislogan,"budnyadaenbyksaadet,devlettenuzakyaamaktr"biimindedir.Devlettoplum yabanclamasdinintmuzlatrcabalarnaramendevametmitir.Etnisitevesapknresmiyetekar mezheplerkomnalvedemokratikduruunensonsnaklarolarakdada,lde,manastrvedergahlarda varlklarnbykzorluklarpahasnadevamettirmilerdir.Devletasiliidahaokbutoplumlarazgolup, direniilikbiryaamtarzolarakvarlkbulmutur. Ortadouuygarlndadevletitanmlamayaalrkenhedefimizbugnektutmaktr.Batuygarlndadevletin varoluukkenolarakOrtadou'yabalolmasnakarlk,sreiindekendiniayrtrmtr.AtinaveIsparta dnemindekidevletlebalayanbuayrma,Helenizm'leRoma'yatanmtr.Tanrkrallkiddiashaylizayflam

olarakdevametmitir.Konstantin'inHristiyanlkabulileayrmatamamlanmtr.Tanrnnbinyllkdevleti iddiaseskibirOrtadoumahersylencesinindevamdr.Ortadouformunagredahadnyevidir.Devlet kutsallderinletirilememitir.DevletekarkavimlergnnezicidarbelerialtndaRomamparatorluu kerken,varolansaygnlndahadayitirmitir.DevletidahaaztanmCermenboylar,devletindnyevi yznnaakmasndanemlirolleroynamtr.Romamparatorluu'ndandevraldklardevleti,ortaadaher nekadarKutsalRomaCermenmparatorluuadaltndacanlandrmakistemilersede,kentdevletiklerive monarikkrallklartanrsalzrhlarndaniyiceboalmlardr.Devletinniteliidahaokkavranmayabalandka halklarnveuluslarndemokratikveulusalniteliktayansiyasioluumlardevreyegirmitir.ngiliz,Amerikanve FranszDevrimleridevletinlaikniteliiniegemenklmadadahadailerigitmilerdir.Anayasalarlasnrlamaartk despotikdevletitarihegmmtr. Ortadou'daisedevletgeleneindebutrdeiimleryaanmadgibi,dahadatutuculamavegerilemesrecine girmitir.Osmanlverandevletinintmyaptklar,ykselenBatdevletlerikarsndasonsavunmalarlavarlklarn birazdahasrdrmektir.Ortadoudevletidalrken,Batdevletininsmrgeciliiisetamyerlemektenuzaktr.19. ve20.yzylOrtadouiinkrizdneminiifadeeder.Yarveyenismrgecilikolaraknitelendirilebilecekbu yzyllardakisiyasioluumlarndnyanndieralanlarndanfarklbazyanlarvardr.Ksatarihseltanmlamabu farklaraavurmaktadr.zellikletoplumladevletarasndakiilikinindeiimekarsonderecedirenliolmas, krizdenksasreliklaraimkanvermemektedir.Nekapitalistdevletinformlarnhzlazmseyecekkoullar vardrnedekendigeleneininhzladalmasszkonusudur.Toplumsalgelenekherikitrgelimeyedeyant verebilecekyaratcdinamikleritamamaktadr.Dahadorusu,geleneingctoplumsaltabandataneolitik dnemdenberiadetayereaklmolduundankolaycakendinegelememektedir.birlikiliiamayansttabaka giriimleriisetoplumamaledilmekten,onuzmektenokuzaktr.Battarzgelimeyolunagirmekiinne Amerikatr,nePasifikJaponyatrgerekletirilebilir. Buradaengelsadeceislamikalplardeildir.Birbtnolarakuygarlkdeerleridirenlidir.Neolitiktoplum deerlerindentutalm,SmerveMsrklelikdeerlerine,islamideerlerdentutalmokzenginetnikdeerlere kadarbirkarmaahkmsrmektedir.Ortadouuygarldnmiinkolayyabancakabuletmez;birazda yalanmbiraacnakaldramamasgibi.Yeniiinyaeskiaactmyledevireceksinyadabiratr bulacaksn.Herikisideolmuyor.lkadenemesini1900'lerdeJntrkvekemalistTrkiyeyapmakistedi.Tpk reelsosyalizmintutmamasgibi,Batasnniyicemilliyetiliksosunabandrlmhalide,aradanseksenylgemi olmasnaramentutmuolmaktanuzaktr.ran,Afganistanahlklarmodernistehretaknncahzlayklmaktan kurtulamamtr.Arapmilliyetiliiisecanekimektedir.Irak'tayaaddurum,cenazesininbilekaldrlmasnn nekadargolduunukantlamaktadr.Siyonistsrailmilliyetiliidebenzerbirkonumdaolup,srailFilistin sorununutambirvahetedntrmtr.Radikalveyenidenislamasarlise,kapitalizminenbykkresel hamlesinekarumutsuzluundourduuintihareilimverpnlarndanbakabiranlamagelmemektedir.Farkl birgcvezmortayakarmasszkonusuolamamaktadr. AnakavramlardaksabirtarihzetibileOrtadousorunlarnntemelindedevletolgusununyattngstermektedir. BatuygarlOrtadoukkenlidevletmuammasnzmekiinbykmcadelelerverdi.Rnesansbiryanile devletzerindekiideolojikrtykaldrd;zihniyetdevrimiilemitolojikvedinizrhlarparamparaetti.Gerein dahaplakgrlmesinisalad.Reformasyonayndevletinkilisecesavunulantanrdevletideolojisive brokrasisinindokunulmazlkvebtnlnparalad.Toplumzerindekikorkusaltanatnkaldrd.Herkesin kendiinantarznzgrcetanmlayabilmesineyolat.Ortadou'daisetersine,Mutezilevebenzerianlaylarsaf dedildi.Dinselsaltanatnyklmasdnceveinanhrriyetinihzlandrd.Aydnlanmasrecigelimeleri boyutlandrarakkitleleretad.Objektifolarakhereilimdevletetrafndakidokunulmazlkzrhlarn paralarken,toplumundemokratikgcnnnnat.ngiliz,AmerikanveFranszDevrimleriklasikdevleti paralayphemideolojik,hembrokratikyenilenmesineyolat.Anayasaveinsanhaklarilesnrlarndaraltp toplumsalglerininisiyatifinihzlandrd.Bylece19.ve20.yzyldakibykuygarlksalgelimeleryaand. Ortadou'daisesrebuyzyllardatersineiledi.Batanberidevletin'toplumun'genelgvenlikvekamusalyarar gereksinmesiniktyekullanpgaspbirsavaiktidarkliiolarakkendilerinirgtleyengler,korkunbir

abaylakendilerinitmyleegemenkldlar.Tmyledespotikleendevlet,toplumunsrtnabirkenegibiyapt. 15.yzylsonrasbusrecintrajikyksdr.BatMagnaCharta'danmodernanayasalaradorutrmanrken, OrtadouvetmDoudespotizminenvaitrlerinigelitirdi."Osmanldaoyunoktur"halkzdeyiibudnemden kalmadr."Budnyadaenbyksaadet,devletinuzandayaamaktr"deyiidebugereiyanstr.Ortadou toplumu,Ortadoudevletininelindekskvrakbalanmbiravnesnesigibidir.Enufakbirtylenmeiareti yolunmasndaberaberindegetirir.Devletindeilyasalanayasalsnrlanmas,dinozorlamasgeliir. tetopluma,dtaBat'yakardahadabzlerektutuculaanOrtadoudevletinin20.yzyldakimilliyetiklfla kendinirtmesi,problemlerindahadaarlamasnayolat.Milliyetilikle,snrlbazreformlarlakkbir aznlkdevletdesteiilemodernleirken,toplumdakitaassup,gerilikadetamekanvezamandenhastalkl,alk, uukbirzihniyetyaratt.Gelenekselliktmkutsallnyitirirken,adalkancakdevletetrafndaobjektifajanbir tabakayoluturdu.Ortadoudevletitmylezlmedi.Karakterindenbeklenenajanlkkurumunayantverdi.Bat bunuksavadelikarlariinyeterligrdndenyklmasnistemedi.Braksakendihalindeyklacakolan Osmanlveranmonarilerini,zeldengelerleikiyzylboyuncaayaktatuttu.Bat'daegemenhalegelenkapitalist sistemindnyaapndagelitirdii'kompradorkapitalizmi'debuajanlamannekonomiktemeliiinidealdi.Fakat toplumunhibirproblemideilzmlenmek,grlmekbileistenmedi.Adetatanrkraldevletinadabir versiyonuyaand.Bat'danalnanaskeriteknikg,Ortadoudevletiiinbircansimidiydi.Onunlakendini toplumunakarrahatlklaayaktatutabilirdi.Efendileridearkasndaolduka,savaiktidarkliininmrn uzatmaszordeildi.Kapitalistsisteminyedekaralarolanreelsosyalizm,sosyaldemokrasiveulusalkurtulu mezhepleriilecilalandka,kendinidahadasalamaalnmsayabilirdi. Szdereformolarakdeerlendirilenbusre,1990'lardareelsosyalizminzlylehzlanankapitalist emperyalistkreselciliingenelkrizkaosukarsndatelteldklmeyebalad.ABDnderliindekikaos imparatorluubuyaplarlayryemez.Bu,sisteminmantnaterstir.Sistemkarvegvenliiesasalrken, Ortadoudevletiyenidurumdaherikiilevideadetadinamitlemesrecinesoktu.Ortadoudevletidemek, gvensizlikvebomasraflkdemektir.Halkynlarndankopmas,gvensizlikvemasraflkatlanlamaz boyutlaratad.sttenkreselkapitalizmin,alttanneolitiktenberibirikensorunlarlabouanhalklarntalepleri karsnda,despotizminbuyamalbohavecilalanmbiimiyleyantoluturabilmekokzordur.

3
Enazdevletsorunukadararlaanbirsorundaailevekadnetrafndanekillenentoplumsalzihniyetve davranlardr.sttedevletalttaaile,cennetvecehennemikilemigibibirdiyalektikbtnlkolutururlar.Devlet mikromodeliniailedegerekletirirken,byyenailetalepleridemakromodelinidevletolaraktasarmlar.Heraile idealzmndevletlemedebulur.Devletdespotununailedekiyansmas'kkdespot'olarak'ailereisi'erkektir. Bykdevletdespotunekadaretkili,yetkili,keyfitutumlarlaalemenizamvermeyealrsa,kkreisdebirka kadnveocukzerindeaynmutlaknizamiyatileriyleurar. Ortadouuygarlndaaileyidevletinmikromodeliolarakzmeden,yetkinbirtoplumsalzmlemeyiyapmak okeksikbrakr.GnmzOrtadoutoplumundakadnsorunuenazdevletsorunukadararlamsa,bunun altndayinedevletintarihikadaruzunvekarmakbirkadnkleliktarihiyatar.KadnaileerkekBermudagenini haritadaiyigstermeden,yanndangeenhertoplumsalzmgemisinibatrmasitenbiledeildir.Bermuda genitoplumsalokyanustaOrtadou'dakimikrodevletolarakailedir.Hiyerarivedevletykselirken,kendi izdmlerinidemutlakaailekurumundayanstmadanedemezler.Ailedeyankbulamayanbirhiyerarivedevlet, yaamaansnglklamazvesrdremez.Ortadouuygarlndabudiyalektikikilemzenledokunurvehi ihmaledilemez. Eneskitutsaklaalnmcins,soyvesnfolarakkadnelealpsnrldaolsasosyolojikbirzmlemeyetabi tutmadan,aileveerkei,dolaysylabakabiryndendevletivetoplumukavramadabykeksikliklerolacandan, ksacabirkadnkleliktarihinitasarmlamakgerekir.Kadntanmnncekiblmdevermeyealtmzdan tekrarlamayacam.Fakatyinedekadnbiyolojikolaraktoplumsallagirdiindeeksik,kusurlubircinsolarak

deerlendirmektamamenideolojiktirveerkekegemenzihniyettasarmdrdemeyihiihmaletmemekgerekir. Bilakiskadnnbiyolojikvetoplumsalbirvarlkolarakdahayetkinolduununbilimselolarakkantlananbir gereklikolduunudahigzardetmemekgerekir. EvcilanakltrnnmerkeziOrtadou'dur.EldekiverilerbukltrnM1500'lerdenberigeliimhalinde olduunugstermektedir.TorosZagrosdasilsilesininieteklerindekibitkivehayvanvarlevcillemeiin gereklitemelolanaklarsunmaktadr.klimvetoprakyapsnnbudaygillervekoyunkeigibikkba hayvanlarnyetimesineuygunolmasbundatemelroloynar. Kadnnocukdourmavebytmeihtiyacancakyerleikkoullardadaharahatgerekleebilir.Uygunbiriklim, bitkivehayvanvarlbuihtiyalabirleince,evcilemenintemelkoullardomaktadr.Toplayclksanat,birok bitkiveaameyvesiyiyecekihtiyacngiderebilmektedir.Dakoyunuvekeisininevcillemesiyn,stve etleriyleihtiyagidermeyidahadazenginletirmektedir.Verimlibitkiveaalarntarlamsalandayetitirilmesinin veriminkatkatartmasnayolatdeneylegrlmektedir.Hayvanlarhemenldrmekyerinebeslemek,stve ynrnleriylektlklardaakalmamakasndanuygundmektedir.Anakadnetrafndabyttocuklaryla evcildzenigelitirmekiinherikikonudadagldeneyimleresahiptir.Maaradankpuygunrnyetitirmek vehayvanbeslemealanlarndaevkurmakbelkibasittir,amatarihinayakgibibirdevadmroln oynayacaktr.Kkkulbelerinkylemesizorolmayacaktr.M11.000'lerekadargidebilentarihlerdebugnk Krdistan'nbirokyresindeDiyarbakrErganiayn,BatmanemXalan,UrfaNevalaolveGbeklitepe, Bradostiyan,HakkariMabukltrnglkalntlarnarastlanmaktadr.Dnyannhibiryerindebundandaha eskibiryerleimkltrnerastlanmamaktadr.Buralardaevcilanakltrnnyounluunugsterenkantlarn banda,bulunantmheykelciklerinkadnfigrlolmasgelmektedir.Ayrcayredilyapsndakikadnnekleri rnekgsterilebilir.Gnmzdebileaynkltrnkadnntambirustalkalanolmasbugereidorulamaktadr. Smerkaynaklarbukltrnilkehirsitelerikurulduundadaetkiliolduunu,varlnglbirbiimde srdrdngstermektedir.TanranannaUruktanrasetrafndakimitolojikrnthaylireticidir. zellikleerkeinegemenliktrmankarsndakidireniignmzdebileendemefeministhareketlereta kartacakniteliktedir.KadnnhangiuygarlasahipolduunuTanrEnki'yeSmerlerdeykselenpederahi erkeitemsiledenfigrkarglbirbiimdesavunmaktadr.Kendisinin104'me'yedneminuygarlkicatve kavramlarsahipolduunu,Enki'ninbunlarhileylekendisindenaldn,gerivermesigerektiiniiirselbirdille anlatmaktadr.M3.000'lerekadargidebilenbumitolojikanlatm,aslndaSmeruygarlnnardndakikadnn rolnarpcbirbiimdegstermektedir.AyrcanannakkenolarakeskidatanrasNinhursag'a balanmaktadr.NinhursagetimolojikolarakNin=tanra,kur=da,sag=blgedablgesinintanrasanlamna gelmektedir.AaMezopotamyaiindadeyinceZagroslarveuzantlaraklageldiinegre,tanrakltrnn dalkalandanindiiniaklamaktadr. M40002000arasndadnyauygarlkmerkeziolarakSmerlerdekadnanakltrhalaetkilidir.Erkeklebaa babirarlasahiptir.Dnemleilgilitmmitolojikbelgelerdebuarlkyansmtr.Tanratapnaklar yaygndr.Kadnetrafndahenzbirayplamakltrgelitirilmemitir.zelliklecinselliktanrsalbireylemolarak anlatlmaktadr.Ayplanmauradakalsn,endemeerotikyklerindebilerastlanamayacakedebibiranlatmsz konusudur.Cinsellikleilgilihereylemvedavran,yaamndeerlenmesi,gzelliiolarakanlambulmaktadr. Kadncinselliiolaanstbirsaygveekicilikolarakanlambulmaktadr.Dahasonragerekletirilecekbyk kardevrimciyaamtarzndakikadnlailgilihibirayplamahenzyoktur.Kadnbedenisreklivgkonusudur. Kutsalevliliktrenibilearptlmdaolsaerkeinirkinletirmeeylemibudnemdenkalmadr.Krdistan'da halensylenenMemAlan,MemZinveDerweAvdidestanlarndakitemaveierikleilgilibirokhusus kadnnglkonumunuyanstmaktadr.Denebilirki,budestanlarnilkorijinleriM4.000'lerekadarkarlabilir. nannamitolojikrgsndehemobanerkek,hemiftierkekbiryardmcolarakyansmaktadr.obanDumuzi buterimtmerkekykseliininilkorijinidirveiftiEnkumdi,nannakarsndasaygveballktayar halindeler.Bayardmclarolmakiinyapmadklariyoktur.nannahalabarizbirnclkkonumundadr.Erkek, iftiveobanolarakegemenolmaktanokuzaktr.SmerlerindiernlbirdestanolanBabilDestan'nda

(EnnumaEli)durumuntersineevrildiinigrmekteyiz.Olaanstgkazananerkeitemsiledentanr Marduk'lagtendmanaytemsiledenTiamatikilemihaylireticidir.Kadnana,tanraanahakknda korkunbirkaralama,ayplamakltrilenmektedir.Kadnerdemsiz,yararsz,zararl,korkungstermekiin mitolojikkalplaralabildiinezorlanmaktadr.M2000'lerdenitibarenbukltrnyaygnlatngrmekteyiz. Toplumsalstatdekadnaleyhindebykbirdeiiklikgerekletirilmitir.Ataerkiltoplumegemenliini destanlatrabilecekgtedir.Erkekleilgilihereyyceltilmektevekahramanlatrlmaktayken,kadnlailgiliher eykltlmekte,ayplanmaktavedeersizklnmaktadr. Tarihtebelkidetoplumyaamzerindeenbykbirdeiimeyolaacakbircinselkrlmayaanmtr.Ortadou kltrndekadnlailgilibuilkdeiimebirincibykcinselkrlmakardevrimidiyebiliriz.Kardevrimdiyoruz. Ziratoplumunolumlugelimesizerindekatksyoktur.Tersine,ataerkiltoplumunkaskategemenliinigetirerek kadndlamaklamuazzambiryaamfakirlemesineyolamtr.iftseslitoplumyerine,tekseslierkek toplumunayolamtr.Ortadouuygarlndakibukrlmabelkidebaaagidiinilkadmdr.Sonularher geendnemdahadakarartcolmutur.Tekboyutluarerkeksitoplumkltrnegeilmitir.Kadnnbir dnemlerharikalaryaratanvesondereceinsancl,canlduygusalzekaskaybolurken;dogmatizmeteslimolmu, doadankopmu,savaenyceerdemsayan,olukolukinsankandkmektenzevkalan,kadnavekleletirilmi erkeeherkeyfimuameleyihaksayanzalimbirkltrnlanetkendileritersinisyleranalitikzekasdomutur. Buzekaveyadncetrnncanldoa,insanclretimeodakleitlikikadnzekasnntersibiryapsvardr. Toplumdaerkekegemenyapnnykseliindensonrayaratclktaciddibirduraklamannortayakt gzlemlenmektedir.M60004000arasndakidnemdeanakadndnemibinlercebulugereklemiken,M 2000'lerdenbericiddiyealnabilecekokazsaydaicadngerekletiigrlmtr.Bununyanndasavaiktidar kltrnnbykyaygnlkgsterdii,fethetmeninenycemeslekkrallarmesleisayld,devletlerintemel amalarnnfetiholduubiryaplanmaortayakmtr.zcesikadnndlanmasfetihisavaerkekyapl otoritelerebykdeervermeyleiieyrmtr.Devletkurumutambirerkekicadolarakanlamkazanrken, talanveganimetamalsavalaradetabirretimtarzhalinegelmitir.Kadnnretimedayaltoplumsaletkinlii yerine,erkeinsavaaveganimetleredayaltoplumsaletkinliigemitir.Kadnntutsaklylasavatoplum kltrarasndayaknbirilikivardr.Savaretmez,elkoyar,talaneder.Hernekadarzorunrolbazzgl koullardazgrlnnnama,igalveistilaya,smrgeciliekarkoymatoplumsalgelimedebelirleyici olsada,ekseriyetleykcveolumsuzdur.Toplumdaisellemiiddetkltrdesavalarlabeslenir.Devletler arasndasavaklc,aileiindeerkekeliegemenliktimsalidir.Hemalt,hemsttoplumklveelinkskacndadr. Tahakkmkltrnesreklivgdzlr.Enbykahsiyetlerdktklerihakszkanlarlavnmeyi,gururlanmay englerdemsayarlar.zellikleBabilveAsurkrallarinsankellelerindenharmanyapmak,kaleveduvarrmek gibirneklerienbykanveereftensayarlar.Bugnhalenyaygnolantoplumsaliddetkltrvedevletterr kaynanbukltrdenalmaktadr. Tektanrldinlertarihindekadnetrafndaikincibykcinselkrlmakltrgelimekaydeder.Mitolojikdnem krlmasndakikltrbusefertanremriolarakkanunhalinegelir.Kadnaynelikuygulamalartanrnnkutsal emrinebalanr.Hz.brahim'leSaraveHacerarasndakiilikifigryenidininerkekstnlnonayladn gstermektedir.Ataerkillikiyiceoturmutur.Cariyelikkurumuolumutur.okkadnlaevlilikonaygrmektedir. Hz.Musa'nnbacsMariam'laarasndakisertiliki,kadnnmirastakipaynndakaldrldngstermektedir.Hz. Musa'nntoplumutambirerkektoplumudur.Kadnlarahibirgrevverilmemektedir.ZatenMariam'lakavgadabu nedenledir."Kadnhamurluelleriyleerkekiinekarmamaldr"deyimiogndenkalmtr. M1000'lerinsonundavencesindeykselenbraniKrall'ndaDavutveSleyman'laartkgeniharemlilik kltrnegeildiinigrmekteyiz.Kadnlarhediyeedilmektedir.Kadnnsesisoluununkesildiiyenibirdneme girilmitir.Kadnstndekitasarrufherhangibirmalzerindekindenfarkszdr.Yenidindevletindeyaananbu durumaileyedeyanstlacaktr.Ataerkilkltrledinseldevletkltrnnifteegemenliialtndakikadnn rolndenbahsetmekmmkndeildir.Eniyikadnerkeine,ataerkillieeniyiuyumgsterenkadndr.Kadna ynelikkaralamalaradindealetedilmitir.Hereydennceo(Havva)Adem'ibatankararakcennetten kovulmasnayolaanilkgnahkarkadndr.Adem'intanrsnaataerkillikfigrboyunemeyenLilit,eytan

Adem'esecdeetmeyen,kulluureddedeninsanfigresasalmakta,onunarkadaolmaktadr.Mitolojik karalamarnekalnarakdinselkaralamayadntrlmtr.Smerlerdekadnnerkeinkaburgasndanyaratld eklindekiiddiasKutsalKitabadaalnmtr.Saylarbinlerevaranpeygamberlerdentekbirkadnyoktur.Kadn cinselliibykbirgnaholarakdeerlendirilmekte,sreklikaralanarak,horgrlerektreselbirilkehaline getirilmektedir.SmerveMsrtoplumlarndagrkemlibiryeriolankadnaybn,gnahn,batankarmann nesnesidirartk. Hz.sadneminegeldiimizde,karmzakanMeryemfigrhernekadaroultanrnnanasisede,kendisinin tanrsallklaalakaskalmamtr.Tanraananntanraunvanyerinioksessiz,gzyalbiranayabrakmtr. Ddevametmektedir.Tanrnnkadnaegemenerkeinfrmesiylehamilekalmakhaylielikilibir kavramdr.HristiyanlktakiBabaOulKutsalRuhlemesiaslndaoktanrldinlerletektanrldininbir senteziniifadeetmektedir.Budnemdeokyaygnolanvehristiyanlklayounilikidebulunangnostiktanr bilenvepaganistikputatapaninanllarlakatbraniinancolantektanrclkarasndayounbiratmavardr. Sonutabueiliminuzlamastanrlsaylarnhayliazaldgrlmektedir.Hz.Muhammedzamanndada bylebirlvardrbirdinolarakekillenmitir.lginolan,enazndanMeryem'indetanrolmasgerekirken, KutsalRuh'unaletiolarakgrlmesidir.Buolgutanrsallnadamakllerkekletiinigstermektedir.Smerve Msrllardatanrvetanralarneredeyseyaryaryadr.Babildnemindebilehalenanatanrannsesigrdr. Hz.sa'ylaveMeryem'legerekleenkadnaden,artkgzyal,sakinbirkadnveanaolmaktr.Ohibirzaman tanrsallktandemvurmayacaktr.Evindezellikledeerkazanantanroulerkekocuklarnaokiyibakacaktr. Evininkadnolmakdndaherhangibirtoplumsalrolyoktur.Kamusalalantmylekadnakapaldr. Hristiyanlktakiazizelerkadnbakirelerpratii,aslndakadnnbykgnahlarndankurtulmakiininzivaya ekilmihalidir.Bununsnrldaolsaolumlubirgelimeyeyolatsylenebilir.Azizelikenazndancinsel kavramlardanveayplanmalardankurtuluuifadeetmektedir.Evdekicehennemiyaamatercihedilmesininmaddi vemanevinedenlerigldr.Tarihselbirpratikolduundankukuyoktur.Birneviilkyoksulkadnlarpartiside denilebilir.Tanratapnakkltrnnoksilikdeolsakadnmanastrkltrbiimindecanlanmasndaifade eder.AzizelerpratiininAvrupauygarlktarihindekiyerinemlidir.Tekelievlilikbykorandaazizeler pratiindendeesinlenmitir.Kadnnokzorkoullaraltndadaolsa,bakirelikgibicinselliinibirtehlikekayna dasaysa,yinedekadnnykselmesinekatkdabulunduubelirtilebilir.Olumsuzynise,Avrupauygarlndaki katolikevliliehiboanmamatepkiolarakgelienkadnncinselbirmetaolarakdeerlendirilmesidir.Tabii ykselenkapitalizminsayesinde. Hz.Muhammedveislamiyetlekadnnkazandyenistat,lkabilekltrndekiataerkillikunsurunagrebelli birolumluluktasada,zndebranikltrnesasalmtr.yiceekillenmikadnstatsDavutveSleyman'da neyse,Hz.Muhammet'tedeodur.Yinesiyasiamaloksaydaevlilikvebolcariyeliyaammerusaylmaktadr. Evlilikdrtkadnlasnrlanmsadazndeayndr."Kadntarlanzdr,dilediinizgibiileyebilirsiniz"anlay, mlklemikadnveriolarakalmaktadr.Hz.Muhammed'inakanlaydailgintir.Elliliyalarndadokuz yandakiAyeileakyaamasHz.Muhammet'tekadnilgisininyksekliinigstermektedir.lkeiHatice'yi sreklivmesikadnaverdiibirnemdir.Geneldekadnakarduyarldr.Fakatharemlii,cariyeliikurumolarak brakmasdahasonrakidevlettabakasiindeokolumsuzkullanlacaktr. Hz.Aye,Hz.Muhammed'inlmndensonrahalifelerarasndakiiktidarsavanakartndakaybedecektir. Kadnlndeerinibykbiracylarenecekve"yarab,benikadndouracana,taparasklsaydn" diyecektir.Kadnaiktidardayerolmad,dahaMusaMariamilikisindebelirlenmitir.Feodalortaa Ortadou'sundakadnstatsndeherhangiolumlubirgelimeolmamtr.Tarihselkalplaryrrlktedir.Leylaile Mecnunarasndasimgeletirilenakilikisindehayrlbirsonukmaz.Feodalizmdeakayeryoktur.Ataerkillikle devletyarmasaltndakiailedekadnenkiiliksizbirdnemiyaamtr.ktidarsahiplerininarzularnnmutlak esiridurumundadr.ktidarlarnglendirmedetamamenbirararolndedir.Geneldetoplumdansoyutlanmtr. Henzgebelikkoullarndayaayantopluluklardailkelkomnaldzendenkalmaizlerkadndasaygnlktarken, ehirkadnndaenderinbirkadnkleliiyaanmaktadr.

Tahakkmvemlkiyetdzenininaltndakadnnyerinitanmlamakgiderekglemektedir.Binlerceyllkbir uygulamannverisiolarakkadngnmzdetambirenkazhaliniyaamaktadr.Kapitalistsisteminayartcetkisi biletamyansmolmaktanuzaktr.Ortadoutoplumundagericiliinmerkezindekiasledir.Heralandayenilmi Ortadouerkei,buyenilgininbtnyansmalarnkadndankarmaktadr.Dardanekadarhakareteurasa, bununkarlnbilerekyadakendiliindenkadndankarmaktadr.Toplumunusavunamama,kbulamamann fkesiyledolmuerkek,ailedebirdeligibiocukvekadnaynelmekte,iddetiniboaltmaktadr.'Namus cinayetleri'olgusu,aslndabtntoplumsalalandanamusunuinetenerkein,tersindenolarakbununfkesini kadndagidermeeylemidir.Sembolikamaokbitikvebasitbirgsteriylenamusdavasnhallettiini dnmektedir.Birnevipsikoterapiuygulamaktadr.Sorununaltndakaybedilmibirtarihvetoplumsaldava yatmaktadr.Butarihseltoplumsaldavaylayzlemedikevezerinedeniyapmadka,namuskirlenmesinden aslakurtulamayacanbu'erkee'anlatmak,kabulettirmektemelsorunlardanbirisidir.Aslnamusunkadnncinsel organnnbakireliindendeil,tarihselvetoplumsalbakireliisalamaktangetiinimutlakaretmekve uygulamakgerekir. GnmzOrtadouailesindeyaanansorunlarndevletteyaananlarkadarnemtamasnnbuksatarihsel anlatmladahaiyiaaktkansndaym.kiynlbask,problemidahadaiddetlendirmektedir.Tarihtengelen ataerkilvedevlettoplumununyansmalarylaBatuygarlndanyansyanmodernkalplarbirsentezdeil,bir krdmyaratmaktadr.Devletteyaratlantkanklkailededahadadmlenmektedir.okocukluveelibalar ekonomikolarakaileyisrdremezbirdurumdabrakmaktadr.Byyenocuklarlagennfusibulamamakta,bu daaileyiilevsizklmaktadr.Ekonomiyevedevleteayarlaile,ikiyandandaeskitarzbalarlayrnemeyeceibir kmazasaplanmtr.NeBattarzaile,nedeDoutarzaileyaanmaktadr.Ailedeerozyonbukoullarda gereklemektedir.Dahahzlzlentoplumsalbalaranazaranaileninhalagcnkorumas,tektoplumsal snakolmasndantrdr.Aileyikesinliklekmsememekgerekir.Yaptmzeletirileraileninkktenreddini gerektirmemektedir.Yenidenanlamveyaplanmagereiniortayakoymaktadr. Kadndandahaarolarakerkeksorununugndemletirmeknemlidir.Erkektekiegemenlik,iktidarkavramnn zmlenmesi,kadnkleliindendahaaznemlideildir.Belkidedahazordur.Dnmeyanamayankadn deil,dahaokerkektir.Egemenerkekfigrnterketmesihalinde,sankidevletinikaybetmihkmdargibibir duyguya,yitikliekendiniuramhissetmektedir.Aslndaegemenliinbuenkofbiimininonudazgrlkten yoksunbraktn,tambirtutucukldngstermekgerekir. ncedevletsorunu,sonraailesorunudemekdorubiryaklamdeildir.Diyalektikbirbaiindekibuikiolgu birlikteelealnpzmlenmeyigerektirir.Reelsosyalizmdencedevletihaledelimsonrasratoplumagelir denmesininyolatsonularortadadr.Hibircidditoplumsalsorunbirtanesinenceliktannarakzmlenemez. Btnsellikiindebakmak,hersorunadieriyleilikisiiindeanlamvermek,zmegiderkendeaynyntemle yaklamgstermekdahadorubiryntemdir.Zihniyetizmedendevleti,devletizmedenaileyi,kadn zmedenerkeizmeknekadareksikse,tersiniyapmadanzmpeindekomakdaodenlieksikkalacaktr.

4
Ortadousorunsallndatanmlanmasgerekenbaztemelolgulardahavardr.Etnisite,ulus,vatan,iddet,snf, mlkiyetveekonomivbolgularkavramsaldzeydetanmlanmolmaktanuzaktr.Olgularntanmlanmadzeyleri olarakkavramlatrmahalaovenistideolojikzrhlarndanarnarakyaplamamaktadr.Ortadoukltrndebu olgularngerekdeeribilimselolarakortayakonulmamaktadr.Yadinselideolojininyadaovenistmilliyetiliin gzlkleriylebaklmakta,kendilerinegrezmszlkyklsonularkarlmaktadr.Toplumsallkgereinde etnisite,ulus,vatan,iddetvemlkiyetekonominindeeri,yeri,arlnedir,aralarndakiiliilerneifade etmektedirgibisorularsorulmamaktadr.Gereklik,ideolojikperspektifekurbanedilmektedir.Politikabundanda beterbirperspektifledahasaldrganvebencildavranmaktadr.Rasyonel,adaletlivedemokratikyaklamaans tannmamaktadr.Olgularnideolojikpolitikdbilimselyaklamlarlaaydnlatlmassankitmoyunlarn bozacakmgibibirhissekaplmaktadr.Ortadou'dagereklerinkaranlktabraklmasnemlibireitimve politikagrevidir.Baarlmadaniktidarsanaticraedilemez.Sihrinbozulmaseffaflktangeer.

Yaklamlarmzdaetnisiteyeklan,kabile,airetvekavimtopluluklaroldukaarlkverdik.Douu,geliimive dnmndolayldaolsagstermeyealtk.EtnisiteOrtadou'dahalenarlneskisikadarolmasada koruyanbirgerekliktir.Krsalalandadahagldr.Kentlerdeyerinitarikatvbcemaatlerebrakmaktadr.Tam yurttalkvedemokrasiyaanmadndan,herkesinhemenbiretnisitevecemaataidiyetivardr.Devletleraileler kadaretnisitenindiervarlklarndagzetirler.Airetleringcnhesabakatmadanpolitikannbaarlolmas zordur.Nesnflamanedeuluslamaiindetamerimediindentoplumsalkargaayartrmaktadr.Fakattarihsel direniesiolaraksoykltrntamalarasndannemlidir.Kurubirretilikgerekiveyararldeildir.Etnik balarazengstermekvedoruzmlemegereinietnisiteyitemelalanmikromilliyetivedarpolitikacla dmeeilimlerindenayrmaknemlidir.lkinekadardorusonularagtrrse,ikincisiodenliyanlsonulara gtrebilir. Ulusveulusuluk,Ortadoutoplumundazmdenoksorunyanarbasankavramlardr.Kapitalizmindou aamasolanmerkantilizmticarikapitalizmdnemindeulusalpazarihtiyac,eskidilsnrlarndannceulus, sonraulusuluktretilerekzmlenmekistendi.Ulus,mmetbirdinebaltoplulukanlaynndilsnrlarna ekilmianlamnifadeeder.zndesosyolojikolmaktanokpolitikbirkavramdr.Politikamalyaklalr.Daha salamsnrlaraltndadevletolmatalebinikarlar.Devletleriinulus,etniktemelindenziyadepolitiktemelinden trnemlidir.Safulusarayndabilepolitikgerekelerbelirleyicidir.Tabiibupolitikannaltndadapazar sorunubelirleyicidir.Pazarvepolitikaulusunrahmidir.Sosyolojikolarakdeerietnisitekadargldeildir. Etnisiteenglsosyolojikolgulardanbiridir.Kavimolaraketnisiteulusgibidir.Kavminulustanfark,pazarve politikdeerininhenzgelimemiolmasnadayanr.Ortadou'daulustanziyadeulusuluadahaoksarlnr. Ulusulukyadamilliyetilikzayflayandinibalarnyerinitutmaktadr.Birneviseklerdnyevidindir.Devletin entemelmeruiyetaracdr.Dinevemilliyetiliedayanmadandevletiyrtmekzordur.Dinzatendevletingenidir. Milliyetilikdeonunmodernbiimidir. Ulusveulusuluungnmzasndantoplumsalzmdeeriyoktur.Bilakissorunlarulusvemilliyetirt altndagizleyerekzmlerinizorlatrr.Gemiiyzylbilebulmayanbuolguvekavramlardakendigereklii iindetanmlamak,deerlendirmeknemlidir.Saltulusuluaveulusadayalpolitikveideolojikyaklamlar birokyanllagtrebilir.ovenizmevaranulusuluklarn19ve20.yzylsavalarndaoynadklarrolleraktr. Ortadou'da,yinegeneldetmmilliyetiliklerin,zeldeArapsrailmilliyetiliininpolitikadakullanlmasnnne trkmazlara,kanleylemlerevebykaclaragtrdgzlernndedir.Politikadaveideolojikfaaliyetlerde milliyetiliihikullanmamak,ulusolgusunuisetoplumsalzmlerekatksunduuorandabazalmaknemlidir. AksihaldeAvrupa'daolduugibiOrtadou'dadatemelizatenglolanideolojikartlandrmalardantrkaosu derinletirmektenteyesonuvermeyecektir. Vatankavramyerleimyeriolarakeskileredayanmaklabirlikte,ulusdevletindayandcorafyaolarakyenidir. Etniksnrlardanziyadesiyasisnrlaresasalr.Ortadou'da,Avrupa'daizildiindenfarklolarak,ulussnrlarn dilsnrlardeil,devletindayandsnrlarizer.Vatanbudurumdasiyasibirolguoluyor.Herdevletada anlamdabirvatandemektir.deolojikvesiyasibiryaklamlavatanndorubirtanmnyapamayz.Yinesadecedil snrlardavatantekiletmeyeyeterlideildir;kltrelbirkavramolarakdeerlendirmekgereebirazdaha yakndr.Siyasalulusuluuaan,ondandahaeskihalklarnuzuntarihleriboyuncayerlemiolduklarcorafya alanlarnavatandenilebilir.Herhalkiinbirvatandenildiigibi,iiegemihalklarnortakvatanlardaolabilir. Ortadou'yubirbtnolarakaldmzda,Avrupatarzsnrlarablmekbykzorluklarortayakarr.Btnlkve zgnlkleroldukaoturmutur.Ekonomik,sosyalbalarnereyehangimemleketdenileceinibelirlemitir.Zoraki siyasiblmeler,tarihenyaratlmdeerlerkadargldeildir.I.DnyaSavasonundaizilensiyasisnrlar vatankavramnnarptlmasna,dahadorusugerekvatansorunlarnndomasnayolamtr.Ortadou'nun btnlklsiyasigerekliibugnksiyasiharitaygerekiklmyor.Siyasetdinamiidahadeiikcorafya alanlarnnbtnlngerektiriyor.Mevcutdurumuluslararasatmaygerektiriyor,milliyetiliikkrtyor. rneinFilistinsrailveIrakKrdistan'.Ortadouimparatorlukgeleneidahaokfederalizmeyakndr.lk imparatorluklardansonOsmanlmparatorluu'nakadarblgedekiidari,siyasiveekonomikyaplanmafederatiftir. GenizerkblgeleredayalbirfederasyongnmzABD'sinebenziyor.Ortadou'nunvatankonusundakitemel

sorunugelenekselfederalkonumagelmemektenvegereksizbirokulusdevletarasndagerekiolmayan paralanmadanilerigelmektedir.Bukonumalmadandahagerekivatanvevatandalkanlaynaulamak zordur. Toplumsistemlerindesnfolgususanldndandahaazsosyolojikanlamtar.Toplumuderindenetkileyenbalar, ideolojik,siyasi,etnikvediercemaatselniteliktedir.Snfbilinlihareketliliksnrldr.Hiyerarikvedevleti toplumlardasnflamazorunludur.Snfolgusuolumadan,hiyerarivedevletgeliemez.Fakathibirhiyerarive devletyapsdakendisinealttadayanakyaptsosyalsnftarafndanyokedilemez.Snflamayladevletleme birbirinizorunluklar.Aralarndaiddetlibirmcadeleolabilir.Sonutauzlamakanlmazdr.Devletehakim snflamahkumsnfdiyalektikbirikilemtarlar.Devletbuikilemarasndakistat,duruhalidir.Biriolmadan ayaktaduramaz.Snfolmadmdevletdeolmaz.Snfsallktasrardevlettesrardr.Ezilensnfvgssonutabir biimdebenimsediidevletvgsnednr.isnfdevletikavramolarakyanltr.isnfdevletidemek, burjuvazimikendimyaratyorumdemektir.Sovyetdeneyimibununarpckantdr.Snfmcadelesininendoru biimi,snflamayideolojikvepratikolarakyaamamaktr.Bunundaadzgrbirey,etnikgrupveyaherhangibir cemaatgibiyaamaktr.Geriyedevletten'genelgvenlikvekamusalyarar'denilentoplumunortakiradesiyle belirlenenbirkoordinasyonkurumukalr. OrtadouuygarlndasafsnflamaSmerveMsruygarlnndouundaenorijinalhaliyleyaanr.Mitolojide tanrsallkveamurdanlkyaratmlarolarakanlambulur.Bukklbirayrmdr.Tektanrldinlerdebuayrm peygamberlerehli'ehlibeyt'vemmetbiiminednmtr.Hz.Musabranikabileleriarasndakendineyakn kabileye'kahinlik'yetkisivererek,kendinezgbirsnflamaybalatmtr.Hz.sa,dahaokyoksullarnkahin snfnakarbakaldrsnbalatmabiimindebirkonumasahiptir.HristiyanlkdadahasonraRoma mparatorluu'nunizlerizerindebirsnflamayyaamtr.Kiliseninenstdzeyidinseldevletikurarken,altta halknarasndakendinezgbirsnflamaydinirtaltndagelitirebilmitir.slamiyettesnflamadahadeiik yaanmtr.deolojikderinliiolmayan,dahaokBizansveSasanidevletartklarndanhalifeleraraclylaislami devletiolutururken,geniinananlargrubuolarakmmetidebudevletintemeldayanaklmtr.mmetislami devletiniyiceinanm,tamitaatealtrlmtoplumkesiminiifadeeder.mmetrtsgereksnflamay rtmekte,uzlatrmaktadr. Tektanrldinlerinsosyaldemokratkimliiburadakarmzakmaktadr:Snfuzlatrmacl.Hz.saaslnda radikalbirsnfdevrimcisidir.HristiyanlktazellikledevletlemednemindeAriusulukyoksullarnmthisnf direnmesinitemsileder.Ayneilim,islamiyettesnnimezhepdevletleirken,alevimezheplemesininayn zamandayoksullar,ezilenhalkgruplarntemsiletmesiolgusundayaanr.Ortadou'dasnflarplakyaplaryla ortayakmazlar.Hepetnikvedini,mezhebirtlergiyinmiolarakkarmzakarlar.Snflamayderin ideolojik,etnik,mezhebirtleriindebulmakgerekir.Mcadelelerideaynzelliklerigsterir.Etnik,dini, mezhebiveherhangibircemaatvefikirmcadelesindedaimasnfsalbirzvardr.Toplumsalolguzmlemesine yaklarken,bugereisrekligznndetutmakgerekir.GnmzOrtadou'sundasnfsallkrneinIrak'ta devletzerindeekiirken,ArapaleviiavesnnimezhepleriyleKrtetnisitesivedieraznlkcemaatleri arasndakiilikiveelikilerdeyaanr.Snfsallkdevletinvetebaaolarakhalknideolojik,dinsel,etnikyapsnn derinliklerindeyaanr.BundandolayBattarzaksnfpartilerifazlaanlamtamaz.Snflamayaslagzard etmeden,amakendinezgsomutlamasndagerekibirbiimdegzleyerek,fazlaindirgemecilie,kaba snflkiivekylsnfgibianlaynadmedenzmlemekvepratiklergelitirmekdahasonualcdr. Aksihaldegnmzdedeyaandgibisnfsallkolgusuzmszlnderinlemesindebiraraolur. Klasikkomnist,sosyaldemokratveulusalkurtulupartilerimodernsnfyaklamlarnedeniyleyenilmekten kurtulamamlardr.ran'da,Irak'ta,Trkiye'de,MsrveSuriye'dekomnist,sosyaldemokratveradikalmilliyeti partilerinbirtrlbaarlolamamasnda,tersinenemliabalarnakarniktidarmcadelesindedinirtyustaca kullanania,MslmanKardeler,HAMAS,Hizbullahvbakmlarayenikdmesindebukabayaklamlarn belirginrolvardr.

Mlkiyetolgusudatoplumsalgelimeninsnflamaaamasndadahabelirginolmaklabirlikte,toplumsalaidiyetve kimlikduygularnnderinliklerindeoluur.kitrmlkiyetiayrtetmekyararlolabilir.Kolektifmlkiyet,esas olarakorganikbirtopluluunyaamsallanlamndaortaklaagereksinimduyduuhereyzerindekitasarruf iradesiolaraktanmlanabilir.Topluluunherbireyibueyzerindeaynhakka,tasarrufakullanmiradesi sahiptir.Aslndabuniteliindentrtammlkiyetdedenilmez.Kolektivizmzelmlkiyetininkardemektir.zel mlkiyetisegenel,kolektifmlkiyetaleyhinebireyvebireylergrubuncaartantasarruf,kullanmiradesidemektir. Ortadouuygarl,snflamayeneskiyaayanniteliindentr,mlkiyetideeneskidentanyantoplumutemsil eder.Devletlemekendietrafndahemkolektifhemzelniteliiiieyaayanbirmlkiyetitesisetmeklebirlikte olumutur.Yanincezelmlkiyetsahipleri,sonradevletielegeirimodelideil,devletlemeyleiiebir kolektifzelmlkiyetdzeniolumutur.sttabakanekadardevletlemise,okadarmlkiyetesahipolmutur. Devletdemek,hakimolduusnrlarkendisinemlkolarakilanetmekdemektir.Devletinkendisienbyk mlkiyetortakldr.zelmlkiyetbirimidir.Dahaalttaveortakesimlerdesnrlbirzelmlkiyetvarlnaizin gsterilir.Odaskskmsadereedilmektenkurtulmaz.Buadanzelmlkiyetfazlagelimez.Devletdndaki zelmlkiyetinfazlagvencesiyoktur.BudurumBat'daolduugibinedenzelmlkiyetingelimediinideizah eder.Devletinoluumtarzmlkiyetlemeninnaslndabelirleyentemeletkendir. Batdevletininbatanzelmlkkonumuglolanaristokratburjuvakesimlercesnrlandrlmas,zelmlkiyet kurumunundahaglolumasnaolanaksunmutur.zelmlkiyetindevletmlkiyetindendahaokyaratc olduuBatuygarlkdeneyimindekantlanmtr. Toplumunenderinliklerindekolektifmlkiyetisedahaokaile,kabile,mezhepvbcemaattopluluklarnda yaanmayadevametmitir.Bukolektifmlkiyetolgusuyladevlettekikolektifzelmlkiyetolgusunu kartrmamakbyknemtar.Engerici,asalakveyaratclktanuzakmlkiyettrdevlettekimlkiyettir. Ortadou'dakiekonomikgeriliinennemlibiretkeniolarakdevletmlkiyetindekiarlktagrmekgerekir.Adeta toplumsalbirurgibibyyendevletvedevletmlkiyetidzenitoplumanefesaldrmaz.Zatenmlkiyetvedevletin anlamounluklazdetir.Mlkmelikmalikiyetiniieliibuolguyugsterir.Dahadakategorikgenelleme yaparsak,tanr=hereyinsahibi,tanrkraldevleti=hereyinsahibitanrkral,tanrkral=devletkurumu,devlet kurumu=hereyinsahibidevleteklindebirsonucaulaabiliriz.Devletvemlkiyetarasndakibuilikioptimal dzeydezlmedike,toplumsalgelimeokzorolur.Salklbireyvetoplumilikisinikkndenkstekleyen devletveelkoyduutasarruflarbtnolarakmlkiyettir. Ekonomikavramevrenseldir.Tmcanllaralemindemetabolizmaolayndakimaddealveriinindzenlenmesi olarakengenelbirtanmakavuturulabilir.Canszmaddedencanlandrcmaddeeldeetmekvebunutketerek tekrarcanszmaddeyedntrmekekonomikfaaliyetinzdr.Toplumundaoluumvevarlnsrdrmedebu faaliyettenyoksunkalamayacaaktr.Fakatdierbalantlgerek,canllkolmadandazihniyet,ruholarak anlamlandrlrekonomiolmaz.Dolaysylayalnzbirunsuraarlkvererekzmlemekyanlsonularagtrr. Zihniyetveekonomiyiiiearatoplumsalgruplar,devletvealiledir,dahagenelolaraksiyasalvesosyal olgulardrzmlemekendoruyntemdir.Yalnzbanaekonomiveyazihniyetanalizlerifilikllarlatarifetme hatasnagtrr.Zihniyetnekadarretkense,ekonomiketkisinindeodenliverimliolacaaktr.Neolitik devriminyaandM60004000yllarndainsanzihniyetininenverimlidnemlerindenbirininyaand VerimliHilaldenilenAmanosTorosZagrosieteklerindekitarihselrnektenbellidir.Egekylarndaki ekonomikverimlilikGirit,GrekveRomauygarlndourmutur.Balantsdnsel,felsefivebilimsel devrimlerdir.RnesanszihniyetibykAvrupaekonomisinidourmutur.Etkilerkarlklvebesleyicidir. Ortadouuygarlndakizihniyetgeliimininyolatekonomikalarbelirgindir.Bunakarnzihniyette meydanagelenolgulardnyasndankopma,metafiziktegittikefiziktenkopma,ucubelliolmayantasarmlar, hayallerdnyasnadalma,ekonomikolarakverimliliidrenentemeletkendir.Ortadoumetafizii,mitolojik, dinselvefelsefiolgulardnyasndankopupnekadarsoyutkavramlarlauramsa,odenliekonomikgerilemeye yolamtr.lahiyattakiyounlama,zellikledoaldnyanndorutanmnagtrmeyenfelsefeyedmanlk eilimi,felsefivebilimseldnceyigelitirmeme,ekonomidededahaderinliinebirzmszle,gelimemeye, binlerceylncesininneolitikyntemlerindesaplanpkalmayayolamtr.Rnesans,reformasyonveaydnlanma

trzihinselbirgelimeOrtadou'dayaanmadka,kalc,kurumsalbirekonomikgelimeyaanamaz.sterdevlet eliyleisterzelbireyleryoluylakalknmaclntutturulamamas,kitlelerinmuazzamsefaletveisizliinin temelindekibugereklikteyatar.Kaynaklarasndanokzenginolanblge,kklzihniyetdevriminiyaamadan ekonomidevriminibaaramaz.Dolaysylaisizlik,yoksullukgibimuazzamsorunlarnstesindengelinemez. Ortadou'daekonomikzmnmerkezinezihniyetvedemokrasidevriminialmadanbirzmaramaksonu vermeyecektir.Ortayakacakgelimelerpansumanrolnoynamaktanteyegitmeyecektir.Ekonomiilezihniyet vedemokrasiarasndakidiyalektikilikiyiesasalmak,kalczmlerebutemeldegitmekendoruyntemdir. Bazkavramlaraaklkgetirirken,devletvedinlebalantlhanedanvetarikatolgularndaaydnlatmaknem tar.Ortadouuygarlndahanedanvetarikatlarnrolnaydnlatmadan,tamamlaycbirtanmlamayyapmak eksikliktayacaktr. Hanedanlk,ailevedevletiindeykselen,ieriindeetnikvemitolojikdinselelerbulunanarpcbirolgudur. Ailevedevletlerinykseliveklerindebirhanedanlkherzamannemliroloynamtr.Hanedanszdevlet dnmeknadirdir.Gnmzdebilebukuralbykldegeerlidir.Nedenolarakataerkilaileyapsnngcn gstermekmmkndr.Ataerkillikdevletingenidir.Dolaysylaenglataerkilailehanedandevletine ykselebilir.Hanedannkendisidevletolur.Hanedanlkylebirkurumdurki,binlerceyltesinegtrlebilir. Devlettevetoplumdaokkalnizlerivardr.Hakimsnf,etnikgrupvedinselinancnadetabilekesidir.Birdier avantaj,slaleyoluylauzunzamanlaretkilemesidir.Yinehanedanlararasevlilikleryoluylamekansalyaylmiin deelverilidir.Buniteliklernedendevletinnceliklehanedanlariindekurulduunudaaklyor.Toplumsal gelimedeolduukadar,devletselgelimededeglbirodakoluturmas,hanedanlkkurumunugzard etmemeyigerektirir.Ortadouuygarlbiranlamdahanedanlarzerindetanr.zellikledevlethanedanlartarihte enokizbrakanrneklerdir.Batuygarlndadahaokdevletdhanedanlararlktarken,Dou'dadevletle balantlhanedanlarnparlaklszkonusudur.Hanedanlkaynzamandabirokuldur;toplumsalmodeldir. nemligelimelerhanedanokulveyamodelindeyaandktansonratoplumatanr.Etnikgruplar,uluslarbilesk skhanedanadlariletannr.Baatroloynamalarazgrlenolaylardeildir.Engletnisitelerveuluslar, ilerindenkardklarhanedanlklarngcyleveadylaanlrlar.Emeviler,Abbasiler,Eyyubiler,Seluklularve Osmanllar,BarmekileraynzamandaArap,Trk,KrtveFarsulusudemektir. Gnmzdezihniyetvemaddiortamdahalenvarlnsrdrenhanedangerekliine,neinkarcneokyceltici yaklamakgerekir.Toplumsalbirolguolarakyaklamgsteripnormaldemokratiktoplumsalzemineekmeken gerekiyoldur.Hanedanlksevdasnadmemekkadar,toplumsalbirrealiteolduunubilerekzmleyici yaklamaknemlidir.Aksihaldeciddisiyasivetoplumsalsorunlarayolaabilir,krizleriderinletirebilir.Enson Irak'takiSaddamhanedanlkhastalnnnaslkorkuntrajedilereyolatngsterirsek,konununnemidahaiyi anlalr. Tarikatlkdahanedanlkgibiolup,dahaokdinselmezhepselalandayaanr.Diningenelilkelerininsomutyerel vezamansaldnemlerineuygulanmasnadayanrlar.Diningenelrgtlenmesininzayfltarikatrgtlenmesiile giderilir.Dinlerdahaoktarikatvemezheplerlesomutrgtselghalinegelirler.Dininolduuheryerdemezhep vetarikatlarndaolmasdoaldr.Tarikat,dinindahayounvergtlyaanmasolaydr.Byleolunca,tarikat bavergtleyicilerinkiiliklerinemliroloynar.Neredebirbolukvarsaoradabirtarikattrer.zellikledevletin tatminetmediikitlelertarikattipirgtlerekoarlar.Ailenindar,devletindeulalmazolduukoullarda,arada dahaglsosyalrgtlenmeleryoksa,tarikatrgtlenmesiglbirolaslktr.Mezheprgtlenmesitarikatn dahagenivegeleneksellemihalidir.Devlettenkorunmakveailelerindarsnrlarnamakiinyargizliolma gereiniduyanbiroktarikatvardr.Bazlardevletgdmlolurken,bazlariddetlekarkarlar.Ortadouadeta tarikatlartoplumudur.Etnisiteninzellikleehirlerdetamyantolamad,ailelerindarkald,dieryandan devletintekbanakendinihereysandtarihidnemlerdedevreyegirentarikatlarnemlirolleroynamlardr. OrtaadaBatniler,gizlenmidenentarikatlaraslndayoksullarnsnfpartileridir.EnmehurlarndanHasan Sabbah'nBatinitarikat11001250hakimhanedanvemezhepolanSeluklusultanvevezirlerinekan kusturmutur.Hariciler,Fatmiler,Alevilerbenzergeleneitemsilederler.TarikatlarvebenzericemaatlerOrtadou toplumununbirnevisiviltoplumkurululardr.

Tarikatolgususosyalbirboluktankaynaklandiinobjektifdeerlendirmeyigerektirir.Yarsosyalvesiyasi kurulularolduklarndan,hemiktidarhemmuhalefetasndanrollerinemlidir.Bilimselgelimeninsnrlolduu, demokrasianlaynngelimediidnemveyerlerdebutiprgtlenmelerkanlmazdr.Bunlaramannyolu sosyalbilimivedemokratikmcadeleyigelitirmektir.Gnmzdebirokkarilikisininirketgibiaracolanve oldukayozlaantarikatlarlauramanndoruyolu,halkabilimvedemokrasiyigtrmektir.Bununiinenaz tarikatlarninanckadarbilimeinanmak,deervermek,demokrasiiinsrekli,azimli,kararlbirdurusergilemek gereivardr.Kkeniyzyllarcancesinegidencemaatigruplarinkaretmeden,demokrasideonlaradayer olduunubilerekdemokratikyaklamgstermektutuculuuzmedeetkiliyntemdir. Dahagenianlamdamoderntarikatlardadiyebileceimizsiviltoplumvesiyasipartirgtlenmelerininbazlariin debenzeryaklamlargelitirilebilir.Aile,kabile,inanbalariledahagenelideolojikbalarniiegirdii koullarda,siviltoplumolgusunageniadanbakmakgnmzdenemkazanmaktadr.Klasiksiviltoplum unsurlarileadaunsurlarbirletirmekdahaverimlisonularverebilir.Gemie,geleneedayanmayansivil toplumkurulularkksorunuyaayabilirler.Dolaysylahzlakurumatehlikesivardr.Gelenekleilikikuramayan hibirideolojik,siyasal,sosyalvesanatsalhareketinbaaranskalcolamaz;modagibiiretiolmaktan kurtulamaz.zelliklegeleneikmseyensolunbaarszlndanderskararak,yenidengeleneklebakuran geniyelpazelibirsiviltoplumvedemokratiksiyasihareketlilikkrizdenkmadazmleyici,dolaysylabaarl olabilir.

5
Ortadouuygarlndadiktatrlkveiddet:Devletbalamndailenmesineramen,iktidarnbiimveiddete ilikinzmlenmesidahaderinliklibirtanmlamaygerektirmektedir.Geneldededevletinzheryerdeayndr. Artrnveartdeerzerinekurulmugeleneitemsileder.Biimlenmesiszkonusuoluncabykdeiiklikler gsterir.Bundazamanvemekansalkoullarroloynar.Farkldnemvekoullardafarklbirokdevletbiimleri doar.FakatDouBatikilemindeyinedeikigeneleilimgzearpar.Bat'dadahaskcumhuriyetive demokratikbiimlererastlanrken,Dou'datemelbiimdespotizmdir. Cumhuriyethemklasikklecisistemde,hemdeortaanbazsitedevletlerindeveyeniaAvrupa'sndadahask grlr.Cumhuriyetledespotizmarasndakitemelfarkhukukalanndadr.Herikibiimdedeklecihakim tabakalarroloynasalarda,cumhuriyetilikteskbirsosyalmcadeleilebelirlenmikurallargeerlidir.Dinamikbir sosyalyapvardr.Hukuklarnnneolduunubilirler.Gerektiindehukuklarniddetlesavunurlar.Cumhuriyet dinamiktoplumutemsileder.Despotizmdeisetersigeerlidir.Birkiikeyfieyleminitektaraflkuralbiiminde toplumadayatr.Aslndamonaridenpekfarkyoktur.Farkmonarininbelirlenmihanedanadayal,belirli kurallarlailerindenkimimonarkyapacaklarnndahagelenekselbirifadeyekavumuolmasdr.Ynetimkurallar gelenekseldir.Olaanstlkarasrakaosdurumlarndaortayakar.Ozamanyayenibirhanedanyadaeskisi kuraldeitirerekhkmnicraetmeyedevameder.Despotizminkurallarisekendindenmenkuldr.Skakeyfi kurallarkoyar,deitirir.Ortadou'dakimonarizmdespotizmedahayakndr.Fermannamezndedespotik buyruklardr.Hernekadarkanundeerindemuamelegrselerde,sosyalmcadeleninrnolarakhukukileilikisi yoktur. Diktatrlkdahafarklbirbiimdir;imparatorlarnnkouluyadaprototipidir.Siyasielidinolaanstyetkilerle donattklarbirveyabirkakiitarafndanicraedilir.Despottanfark,etrafndakidenetleyicigcnarlktekil etmesidir.Diktatrnhesapvereceibirevreherzamanolmutur.mparatorlukkalcbirrejimolduuhalde diktatrlkgeicidir.Olaanstdurumlardabavurulur.Ortadou'nundevletbiimleniidespotizmeokyakn olmasnaramen,monariveimparatorluadahayliyakndr.Denebilirkidespotizm,monarizmveimparatorluk Ortadoudevletreisindebirlemitir.Bugereklikkendinidevletlezdesayanreisinnekadaretkiliolduunu gsterir.BelkideenetkiliveyouniradetemsiliOrtadou'nundevletreisliindeyaanr.Devletinzylede ilikilidir.Glataerkillik,eyhlik,beylik,efendilikgeleneidevletreisliindebirleerekazamibirghalinde yenidenoluur.DolaysylaOrtadoudevletindecumhuriyetivedemokratikbiimleraramakistisnakabilindebile

okzordur.Devletadetazylehareketedergibidir.Biimitekklarakgcnkantlamakister.Ayrcadeimez devletimajn,biimihideitirmedenbakiklmaysiyasiyetkinlik,erdemsayar. Tanrsalkralvedevletanlaynnyzyllarcatoplumhafzasnakaznmolmasdacumhuriyetiliin gelimemesindeetkinroloynamtr.Tanrdevletiniinekulinsanlarnkarmasgeleneeaykrdr.Tanrnn devletiniinekarmakenbykgnahtr.Kutsalkitaplardaokyounilenen"tanrnniinekarmayn, tanrdanhesapsorulmaz,tanryaortakkomayn"sylemi;aslnda"devletreisininiinekarmayn,ondanhesap sormayn,yetkilerineortakolmayn"demenindinselifadesidir.ddiaedilirki,KutsalKitapzndebrani kabilesindenbirhkmdarlkkarmakzerinegelitirilmitir.Bu,dorulukpayolanbirgrtr.Hz.Musa'nn Msrprensliindengeldiibilesylenir.KendihkmranlktasarmnTevrat'laaklamasanlalrdr.YineHz. sa'nnkendisi"Sion'unKz"dediiKuds'nhkmranlnelegeirmeyeabalarkenyakaland,tutukland.Daha akanlatmKuran'davardr.Hz.Muhammed'inenyouniledii"tanryirkkomayn,tanriinekarmayn, tanrhepimizdenhesapsorar,kimseyehesapvermez"mealindekisnnetveayetleri,bilerekveyabilmeyerek ortaansultanlk,padiahlk,emirlikgibidevletreisliininnnamtr.Kuranbuynylebirdevlet bildirgesidir.Hemdeolaanstbirngrilesankidahasonrakiyzyllarynetecekmigibibirynetimtasarm belirlemektevebildirmektedir.Kuran'nsiyasetteorisitemelindezmlenmesihaylireticisonularverebilir. Tabiimmetinallahaballkladevleteballkarasndakikonumuokdahaakvereticidir.Tmortaanhem islam,hemhristiyanvein,HintgibiUzakdoudinbildirgeleri,doacakyenidevletinnaklamalargibidir. Tanradnamutulanan,haberverilenortaadevletinindouvegeliimyksdr. GnmzOrtadou'sundadevletidespotikkarakterdenuzaklatrmak,baarlmasgerekenokzorbirgrevdir. Ortadacumhuriyetdenenbazdevletlervarisede,bunlarndespotiknitelikleriniatklarnsylemekzordur. Cumhuriyetiliksnflararaskonsenssgerektirir.TarihtehibirOrtadoulkesindetoplumsalkonsenssle belirlenmibiranayasaldevletveyacumhuriyetyoktur.leriveyagerikonumlarnabakmakszn,tekkiiiradesine dayalrejimlerolduklarndancumhuriyetlebadamazlar.Cumhuriyettebirkiinindeildenkkuvvettebirok kiininiradeuyumas,uzlamasesastr.Bundatoplumsalsnflarnzayfl,siyasiiradegelitiremeyileri, gelenekseldevletkulluu,cumhuriyetigelenekyokluunemliyertutuproloynar.simlerineolursaolsun,tm Ortadoudevletlerindearalarndaderecefarkbulunsada,devletindespotikniteliiniamadnbelirtmekve bilmek,verilecekdemokratiksiyasetvecumhuriyetilikmcadelesiasndanbyknemtar. Ortadouuygarlndaiddetkltrnzmlemekdahadabyknemtar.Denilebilirki,Ortadou toplumundaiddetingirmediivebelirlemediitekbirgzenek,kurumyokgibidir.Genelolarakdasiyasal, toplumsal,hattaekonomikyaplanmadaiddetinbelirleyiciroloynadbirgrolarakilerisrlr.ktidarve iddetinikizkardeolduklarbelirtilir.AmahibiryerdeOrtadoutoplumununhemalthemstyapsndaoynad rolkadarbelirgindeildir.iddetinetkisindekalmadanbiimlenmibirkurumazorrastlanr. iddetitanmlarken,biyolojikvehattadoasaltezlerebavurmayanlamszbuluyorum.iddetintoplumsalkkeni aktr.Artrnveartdeeredayalsnflamavedevletiktidarylabalardaaktr.Buhususlarsosyalbilimde genelkabulgrmgrlerolarakpaylalabilir. iddeteilikinnemtayan,konuhakkndaokazbelirlemeyaplmasdr.ktidarlatanmtoplumlardaiddetin paybelirginolduuhaldesankinemsiz,istisnaibirolguymugibielealnr.iddetinenyounlamifadesi olaraksavalarnhibirhayvantoplumundabilegzlemlenmeyenbirvahetolduubelirtilmez.Hepnedengerekli olduunadairgerekeleruydurulur.Savantekgerekesi,zorunlunefsisavunma,varlnkorumavezgrklma dndatoplumsalbirikimdeerlerineelkoyma,talanetme,egemenolmavesreklidevletiktidarolmaylatopluma hkmetmevekarlarnagreonabiimvermedir.Cevapbukadaryalnveanlalrolduuhalde,binderedensu getirircesinertbasediciyaklamlareksikveyanltanmlamalarlagizlenmeyeallr.Hibirolguiktidarve iddetingerekkaynaklarkadaryanlgsterilmemivegizlenmemitir.Mitoloji,din,felsefeveensonszde sosyalbilimindeenokarpttvegizlediiolgu,iddetineninsanlkd,amatahakkmcvesmrcsosyal asalaklarnenvahieylemiolduudur.

Geneliindoruolanbutanmlama,Ortadoutoplumsalgerekliiiindahadadorudur."Dayakcennetten egemenlerinadaskmadr,""iddetbaldantatldr"gibideyimlerkaynaniyiizaheder.Toplumunarpkve nefessizkalmasndaiddetinpaybelirleyicidir.Tmhiyerarikvedevletlitoplumsistemlerindeiddetedayanlarak statleroluturulmu,kurumlarzrhlakorunmutur.iddetinsarmalamadhibirkurumunyaamaansyoktur. Bukoullardazgrtoplumveyasivillemeningeliemeyeceiaktr.Fikirlerbileancakiddetszgecinden getiktensonrakabulgrr.Bylesiortamdayaratcdnceolumaz.Kabulgrmbasmakalpszlerlednya ileriyrtlr.Batadevletveaileolmakzere,reisleriglerininotoriteveiddetlerinebalolduunuiyi bilirler."Alemenizamatverelim"derkenkastedilenara,zordur.Toplumuntmgzeneklerineetkisiszdrlan iddetanlamgcnefazlayerbrakmaz.Dolaysylatoplumsalkurumlareklenvarolur.Anlamayerbraklmad iinyaratclktanuzak,ancakdtandrtlmeylekmldanacakhaldekikurumlarlaoluanbirtoplumdanzgr gelimebeklenemeyeceiaktr. Toplumuniddetlebeslenmegeleneienaltbirimolarakailededahadanefesaldrmazdzeydedir.zelliklekadn zerindegrnmezbirsavahalidir.iddettentitremeyentekbirkadnhcresiyokgibidir.ocuklarndurumuda ayndr.Temeleitimyntemiiddettir.iddetleterbiyeedilmiocuktan,bydktensonraaynsnnbeklenecei aktr.iddetedayalegemenliktengururduyulur,hazsalanr.ktidarveiddetedayalgllkduygusununen tehlikelitoplumsalhastalkolarakdeerlendirilmesigerekirken,enycevekeyifliduygununkendisiolarakilan edilir.Lanetlenmesigerekenbirolgu,enokyceltilenbirerdemolaraksunulur. GnmzdedeistisnasztmOrtadoutoplumununkurumlariddetsizdnlemezler.Devletiddetindenaileii iddete,devrimcirgtiddetindenfaist,dinci,milliyetiiddetekadarhertrltemelproblemzmearacolarak devreyesokulur.Diyalog,lafebeliiolarakanlalr.Szgcnepekanlamverilmez.HalbukiBatuygarlnn stnlnsalayantersikonumudur.ncesz,sonunakadaranlamldiyalogolduu,arekalmadmancak iddetyntemhalinegetirildiiiinbaaranslaryksekolmutur.BatDou'yanazarankendiiddetinizm vedersinikarmtr.ABbukonudahaylizeletiriselvedikkatlidir.ABDaslndaiddetikullanrkensonderece zmseldir.Rasgelekullanmaz.Baarlarnyinezmlemegcneborluolduugibi,baarszlklarnnda yanlzmlemedenkaynaklandniyibilir.Dersleriniiyialmtr. Ortadoutoplumunuiddettenarndrmakokkapsamlveeitimleoldukabalantlbirsorundur.Anlamgcne gvenmek,iddetiancakzorunluvesonualckoullardauygulamakbaarlolmakiinesastr.Sadecesava, devrimvekardevrimiddetideil,heralanailikiniddetinkapsamndorudeerlendirmek,onakarkarken doruvesonualckariddetihazrlamak,uygulamakbykustalkister.Binlerceyllkiddetgeleneiile kavrulmubirtoplumuadetayenidendiriltirken,okzorunluebelikroldndaiddetegvenmemek;anlam, diyalogvergtlenmegcnedahaokyervermekkaostanktazmleyiciyntemolarakdnlmelive uygulanmaldr.

BOrtadou'dagnceldurumveolasgelimeler
Toplumsalgeleneklegncellikarasndakiilikinindorutanmlanmassosyalbilimlerdehalenciddibirsorundur. Gncelyaananolguyu,olayvesrelerigeleneebalamadannekadartanyabiliriz?Gelenekgncellikzerinde nekadaretkilidir?Toplumunkendisihangilleriindegelenekvegncelliibiraradavenaslyaayabilir?Bu sorularayantvermeden,gnceldurumveolasgelimelerhakkndagerekideerlendirmeleryapmakgtr.Bu durumdayaplanlareksikveyanllklarladoluolacaktr.Yntemolaraksreklitarihvegncelibirbirine balamayaalmamzbunedenledir.Birkezdahakanmdilegetirirsem,geleneinbykorandaifrelideolsa gnceliniindegmlolduudur.Gncelanvekoullarsanldndanokazgelenekselveriyideiime uratmaktadr.Amaolgulardnyasndabunuanlamakiinbirkakodluifrelerizmekgerekir.Yountarihsel tanmlamalaryapmamnnedeni,bugncelrtkifrelerizmekiindir. Birrnekledahaiyiizahedebilirim.Herkesin20.yzyllaideolojiksiyasiolarakilgilenenherkesintand Lenin'indevrimcidrstlndenherhaldepheedilemez.Leninhemteorikhempratikiktidarlailgilendiinde,

ondakiifreyizdnsanmyorum.zemediiiindekurduusistemleenokkendiamalarntasfiyeetti, boakard.ifreleridoruzememeninnemiburadadr.ktidarhakkndagnmzdevrimcilerindenkatbekat dahadorutanmlamayapan,saymaktaglekeceimizbilgelervar.Belkiiktidarykmamlardr,ama kendilerinikirletmemilerdirde.Bunlarnemsizsayabilirmiyiz?Lenin'inkullandarlkRusya'sndankalma iktidarbloklarylainaedilensosyalizmancakyetmiyldayand.Odakartolduusistemetarihihizmetlerde bulunduktansonrasradanrakipbiriktidarolanSaddamkadardirenmedenzld.Szveamabirliiiinde olduubirdnyayahaberbilevermeden,adetaihanetederek.Benceleninistsistemiucubucaolmayaneletirilere bomakyerine,sadece'iktidarnokkodluifresini'zemediinibelirterekdeerlendirmekendorusudur. Gnmznzerindealtmz,zelliklenitelsramasreleriolaraktanmlanan,tmdevrimciolgu,olayve sreleringelenektenkaynaklanankatlifrelerinizmeden;doru,arzulanan,amacauygungelimeleryaratma inancoldukayanltcdr.Tmendiem,okeksikliveyanllklarladoludaolsa,yaptmtarihseltoplumsal tanmlamalarolmadangnmzndorutanmlanamayacadr.Konununnekadarnemliolduunugsteren, Ortadou'nungemivezelliklegnmzdeyaadfacia,dehetdoluyaamdr.Buyaamnensonteknoloji kullanlsada,envaitrliddetyntemleriylezmlenememesikadar,ekonomik,mali,siyasi,eitselabalarlada vahettendahabeterdurumdankurtulamadhemfikirolunanbirgerektir.Amamutlakaivedibazzmleyici abalarsergilemekgerektiidegayetaktr.Bunedenlegelenei,anakavramlarkapsamndanekadareletiriye akdaolsazmeabamnemlidir.Onsuzgncelabalarnanlamlolamayacana,baarlsonuveremeyeceine dairderinkanlartamaktaym. TambunoktadanOrtadou'yu,tmbakentlerinigznnegetirdiimde,AhdiAtik'dekiBabillanetlemesiaklma geliyor.YinehristiyanlnRoma,SmerliozanlarnAgadelanetlenmesiniartryor.Badat'n,Kuds'n, Mekke'nin,Ankara'nn,stanbul'un,Kabil'in,TahranveKahire'nin,slamabad'nadaBabillerolmadiddia edilebilirmi?Hangihalklar,arkasndakibykkltreramenbudenliayakalt,aresizveaalkdurumda yaayabilir?Hibirsavaveiktidarolmasanatkitabndayeriolmayananlayveyntemlerlehalklarnaslbu durumadrlebilir?Afrikalyamyamlarnyntemlerindebiranlambulmakmmkndr.Amaaynanlam halklarnfizikiveanlamsalimhayatabitutulduuOrtadou'nundespotikcanavarlarndabulamayz.ldrmenin Ortadou'dakieklikadaralaka,haincevelszkendilerinegreokustacauygulandbakabircorafya bulmakzordur. Biryntemsorunundandahabahsetmeliyim.Batladarahipleredebiyat,felsefe,bilim,eitlisanatdallarnda alanlarbirolgunun,olayvesrecinbtnselliiniparalayarakincelerler.Kadavrakonumunaindirgenmeden incelemevearatrmannmmknolmadnainanrlar.BubanahepSmerrahipleriningktekiyldz hareketlerindeninsannkaderinizmeynteminihatrlatr.Birisinekadarbilimsel,dierinekadarmitolojikolsa da,bencesonuayndr.Hattaadarahiplerimizindahaaalkolduukansndaym.Mademokadarklkrk yarmaybiliyorsun,nedentmyzyllarkatbekataan20.yzylfizikiveanlamsalimhasnadorubiranlam vermiyorsun?Nedensonualcbirzmsunmuyorsun?Btnliindebaklmayanhibirolgu,olayvesre dorutanmlanamaz.Snrszparalaraayrarakzmleme,gereibykorandagzdenkarr;retmez, salklrenmeyiengeller.nsanlnoluumtarz,zndeitirmedensrdrmedurumundadr. Batkapitalistsistemifazlasylaparalamavedeitirmeyntemiyleoluumtarznbozmutur.Sisteminbirkriz toplumuolmasbunedenledir.Sanat,felsefe,biliminsannzihniyetdurumunubelirler.Zihniyetveyaruhsallk paralanamaz.Paralanmaldrr.Bat'dainsannbutarzldrlmesiegemendirvetmdnyayada yaydrlmaktadr.nsanbilgeliininennemliynbubtnltemsiletmesidir.Peygamberlikdahakutsallk kazanmbilgeliktir.Zorluklarbtnselyaklamglerindengelir.Bilim,felsefevesanatzmsememiher toplumsalkurumvetemsilioluumgereinitahripeder.Sonuolarakhertrsapklk,btnselanlayn verilmemesindenkaynaklanr.Entehlikelicehalet;olgu,olayvesrelereteklizihniyetledahadorusu paralanmzihniyetlebakmaktr.nkgereikatleder.an,sisteminhastalbudur.rneinenokbilimsel nitelikleregrebak,cehaletinensinsibirbiimiolarakgrlmelidir.Ruhsallolmayan,duygusalzekasn yitirmibirbilimcilikki,bilimcilikaynzamandakontrolszanalitikzekadrhertrtehlikeyeaktr.Birnevi sylemkanseridir.

Sorunokbilmekdeildir;bilmeyegreyaamaktr.Bilmeyitmboyutlarylabilim,felsefe,sanatbtnsellik iindetoplumunzihniyethaliolaraksrdrmek,toplumsalvaroluunzdr.amznyktgereklikbudur. Bilimbunedenlemuazzamykcdr.rneinnkleerykclkbirgereinsembolikifadesidir.nsannkendisine karatombombasngerekletirmekyamyamlktandahaazvahieylemdeildir.Buparalanmaynlemekve btnselliisalamaklagrevliolmasgerekensosyalbiliminkendisidedahadaparalanaraktehlikeninasl kaynahalinegeliyor.Sonudnyaapnda,blgesel,yerelsayszsavalar,milliyetilik,faistlik,hertriddettir. Savunmamdabunedenledini,mitolojik,felsefi,bilimselveoldukaedebiyatlaiiearmonikzihniyetiesasaldm. Halklarn,insannzneilikinbirsavunmaancakbutemeldegelitirilebilir.Birsavunmanngc,kendine yklenenuygarlkparadigmasnakarzmleyiciliinevedayanmagcnebaldr.

1
Ortadou'nunkkgemiedayanankaotikdurumubirgerektir.Binlerceyllkuygarlkkkenleriileson200 yllkAvrupauygarlnnkurduuikilemarasndazmdeilkrdmretmektir.Avrupauygarltm jeokltrlerdeyaanabilirsistemlergelitirirken,Ortadoujeokltrndebaarlolamamaktadr.Sorunblgesel olmaktanuzaktr.okeletirilsede,Huntington'unUygarlkatmassylemibazynleriilegerekidir. Uygarlkatmasvardr.Fakatbu,islamveBatuygarlkatmasdeildir.Olaydahaderinvekapsamldr.slam ortadankaldrlrsabile,atmanntemelivarolmayadevamedecektir.zellikleIrak'taPandora'nnKutusu'ndan kantmktlklerderindebireylerinyattngstermektedir.DikkatlibiranalizciIrakbataklndayatarihsel zmyahigibibirsonutantutalm,herneviada,tarihseltoplumsalfigrlerinzmadnasahneyektn kavramaktaglkekmeyecektir.atantaraflarkarikatrizeedildiigibiSaddamveBushdeildir;iiegemi oksaydakisistemdir.Neolitikalardanberioluagelensistemleretnik,dini,cinsiyetirenkleriyleABD nderliindekikaosimparatorluundakendilerineyerveyakyapmayaabalamaktadr. Askerisavalardadengesalamakanlalrdr.Uygarlksavalarndaisedengelerintespitibilegtr.atmann ieriikarmaktr.Askerisilahlarnkullanmpaysnrldr.Aslbelirleyicietkenlerzihniyet,siyasivesosyal dokularndayaar.Sonuyzyllardaalabilir.zmlerrestorasyonlardantutalmradikaldeiimlerekadarfarkl olabilir.kisisteminkarkaryagelmesindekizamanfaktrdedikkatealnmaldr.Ortadousonislamik uygarlkladirensede,busembolikolmaktanteyegitmez.slamiyetazamiretimini8.12.yzyllarndavermitir. Gerisikabuktur.Gemiisimdeerindenteyeetkisiolamaz.Reformeedilemeyecekkadarzamanddr.Sonotuz yldakidiriliiyapaydr.BatuygarlortamndakibudiriliinkendisiBatsayesindedir.Birzgnlyoktur. slamiyetadnakark,balangtayenilgiyikabuleditir.Avrupauygarlnndahazyaratmlardayapay olmaktanteyegidememektedir.Siyaset,sosyaliteveekonomikkatklarzmleyiciliktenoktkaycdr.srail tarzgiriyaplacakmekanyoktur.Afrikatarzdaolamaz.Afrikakltrkendiarasndabouabilir,amaAvrupa'y sadecezmsemeyealabilir.atmasnnanlamlbiryanveyabaarsoksnrlolur.in,Hint,Japonyagibi Pasifikalanlarsistemiyetkinceaktararaksonualabilirler.Kltrleridirenmeyideiluyumudahaanlamlve baarlyapyor.LatinAmerika'nnkltrelyapsbeyzyldrsistemleyaadndan,srdrlebilirbiryaamzor daolsabirazdayaratcklarakbaarabilir.Ortadoukltrhibirinebenzemiyor.Rejimlerindentutun bireyselliklerinekadar,zihniyetlerindenekonomikyaplarnakadarsrdrlemezlik,kaosgndemdedir. Ortadouzihniyetignmzdetambirkemekeliiyaamaktadr.Battarzzihniyetdevrimindenokuzaktr. Rnesans,reformasyonveaydnlanmaykendizglkoullarndayaamayaihtiyabileduymuyor.Fakatbunlarn pratikrnlerininensonmodalarnkullanmaktanekinmiyor.Szdekendineaitsandzihniyetintarihselkkeni vegeliimindenpekanladbireyyoktur.Tarihyorumuhergrupiinkurubirvnmedentebiranlamtamaz. Zihniyetcemaatleriiintarihkendilerinivme,kartlarndmansanmadr.tekisi,nctarafyoktur.Nekadar objektif,nekadarsbjektifyorumluolduunuaklnabilegetirmez.Zihniyetkalplararasndasentezolmadgibi, tezantitezikilemindednmealkanldagelimemitir.Paradigmasakvekarayayakndr.Rnesansvehatta neolitikalarncanl,cokuludoasyerinekaramsar,umutvermeyen,bitikbirdoagrvardr.Topluma bakndatopyayoksunluukadargeleneinmuhteemmitolojik,dini,bilgeceunsurlarndayitirmitir.Nenne, nearkasnaumutveheyecandoluyaklamaktadr.Bunlarolmayncadayaratclkolmaz.Zihniyetinbilimsel, felsefivesanatsalrnlerikurumutur.Fazlabiriddiasdakalmamtr.Delirmektendahabeterbirruhsalatmosfer

hieksikdeildir.Gemitengurur,gelecektenumutoktanyitipgitmitir.Yaamaanlamvermektenuzaktr,hibir yaametkinliindeiddialdeildir.Anlamakisteisnktr.Tmgcyleyklendiihusus,gnkurtarmaktr.En kapsamltoplumsalolanndabilebasitbirahbapavuluktanteyeyetenekgelimemitir.Tmrgtl, particiliiderinbirbenmerkezciliedayanr.Bununiinoksinsivedeerkatliamcsdr.Sembolikbirailecilikson snadr.Anlamoktanbitmibirailecilikbelkideengericiyaamalanlarnnbandagelmektedir.Derinbir insansevgisi,hmanizmasyoktur.nsantanmyokturkisevsin.Enbykulususundabilemenfaatlesk dokunmubirkarclkvardr.zcesiOrtadou'nuntarihselzihniyetdnyalarndangeriyebykbirunutkanlk, cahilcesahipleni,yaratmdantmyleyoksun,hayalbilediyemeyeceimizillzyonlarkalmtr.Avrupave Uzakdouzihniyetinikazanmayisegururunayediremez.Bunagcdeyetmez. Dahadagelitirebileceimizbuzihniyettanmlamalarhangiolgu,olayvesreceyanstlrsayanstlsn,aydnlatc vezmleyicibirsonuortayakarmaz.Tkanmazihniyettedir.Din,milliyetilik,sosyalizmgibizihniyet kalplardabuzihniyetlebirleince,gerekniteliiniyitirerekenzmszaralaradnrler.Zihniyettekibu durumhibirsorundazmleyiciolamyor.Doasgereidierzihniyetlerlesentezkabiliyetideolmaynca,tm zmpaketleridahaalmadananlamnyitiriyor.Nealmasnnevermesinianlamlcayapyor.Birdnemlerin Avrupa'sndaki'DelilieMethiye'yebilekonuolabilecekbirzihniyetbulunamyor.LeylaileMecnunzihniyetinde bilehiolmazsakrbirakvard.imdilerdekrbileolsabiraktandaeserkalmamtr.Sonunihilizmdir, intiharclktr.nsanvaroluununanlamyitimindekiensondurak.tesihertrlgnlktr.Oluyorda. Afganistan'danFas'akadarolancorafyadakilgnlklardnyannbakaneresindevenekadarsreylegrlebilir? Ortadakidurumudaranlamdaekonomi,siyaset,askerlikgibikavramlarlaizahetmekyetersizkalacaktr.Hastalk zihniyettedir.Ancakglbiranlamsavanvermekgerekir.Ortadoutarihinderneineokrastlananadabir Mevlanaclk,Manicilik,Iklkihtiyacvardr.Buradabilesahtetarikatlkokadarzihniyethastasdrki, almadantarihinhibirsaygndeerigveremezdurumdadr.andierzihniyetleriise,kendilerinemlibir bunalmdangeerkennekadarkatksunabilirler?Tamdabunedenlerlezihniyetsavannanlamveneminibilerek abaharcamaktemelgncelgrevlerdendir. Akkibaarlbirzihniyetaydnlanmastarihinzlgenelkavraykadar,adabilimvefelsefeninufkunu yakalamaydankoulsayar.Batbilimvefelsefesinizmsemeden,tarihlebuluturupsentezoluturmaimkan yoktur.Buiyleislamclkla,Budaclklayryecekbirideildir.SavunmamdataslakniteliindedeolsaBat zihniyetiilekrceolmayanbiratmavardr.okzlvedrstulamayaalyorum.BenimiinBatzihniyeti iletatminolmakmmkngrnmemektedir.okbykmoralzaaflarvar.Amaolaanstbilimselbilgiderinlii var.Enkskandmtarafbunubaarmayetenekleridir.Buyzdensaygduyuyorum.Bununlabirlikteokbykbir hastalnveyanoksanlnbualandankaynaklandnaeminim.Moral,etikolarakadabirrahipolmaktante birdeerleriolmadkansndaym.Buzaaflarngiderebileceklerinisanmyorum.Doayvetoplumuadeta yercesinebukadaramanszyaklamakrkntveriyor.Bilmekkadarbiretikdeerideyaratmalydlar.Sistemi etiksizbrakmaknaslvicdanlarna,aydnzihinlerinesd?Kim,neonlaretkisizkld?Belkideoktaniktidar onlarsatnalmtr.Bilimsnf,iilerdendahaktpatronajdr,bamldr.Umutsuzluumunnedenibudur. HalbukiRnesanstaneyamandireniiydiler.GiordanoBruno'yunekadargncelletirebiliriz?YineSokrates'i seslendirebilirmiyiz?Hikimsebubykzihniyetlerinyitikolduunuiddiaedemez.Etmemesiveyaatlmas gerekir.Mevlana,HallacMansur,Mani,Shreverdigibilerinindecanlandrlmasgerekir.Peygamberceolann ruhunu,zndeadalatrmakgerekir.Onlarnbiranlamdalmediklerinibilerekvegerektemsilleriniyaparak yaamakgerekir.Buhalkalargerekligncelzihniyetebiziyaknlatrabilir.amznsoydeerleriniayrt edebilirim.Fakatktyenilenlericanlandrmakpekyaratcetkibrakmayacaktr. Birhalk,Krthalkn,onunahsndatmOrtadouhaklarnsavunmakgerektiinde,enbykgcnyeniveya dntrcgolduununfarkndaym.uveyabupolitikgcesnmannzmszlolduugibi srdreceiniokiyianlyorum.Buanlamdaheryardmnzaafbesleyebileceinin,gvermeyeceininde farkndaym.Hibirkurtarcmeleesnmadkabelkizihnigelitirebilirsin.Yalnzlklar,eerbaedebilirsen, anbileihtiyacolanzihniyetegtrebilir.TmdnyasistemiOrtadouzeminindestmeyklendi.Bilerekveya kendiliindenolmashinemlideil.AmaeerNATOsisteminenbykaskerigcise,ABD,ngilterevesrail ileenhilekarYunanlbizzatbenimbykvekorkunklnmasiinoknedeniolanbykyalnzlasokulmama

bilerekkatlmlarsa,yapmamgerekenzihinvemoralsavanenbydr.Onlarbilekendilerinegetirebilecek birsava,Ortadou'dabalatlmgereksavansonunubaarilegetirebilir. Ortadou'dadevletiktidarzihniyetindennkapatan,toplumunalmnasivilinisiyatiftanmayankarakteriyle tambirengelkonumundadr.Tarihseltanmbugndeaydnlatmaktadr.Despotikkarakterinimilliyetilik, cumhuriyetilik,sosyalistlikgibiadacilalarlartmeyealsadapekdeimemitir.Sonikiyzyldakiduruu zgcndentrdeildir.Bat'nnkendiiindekiekimesibundatemelroloynar.Yirminciyzyldaise,Sovyet vefaizmdenemelerindeoynaddengehesaplarilevarlnsrdrmtr.Aslndadnyadakitemeliktidar bloklarileenkrlgandengeleriyaamaktadr.Asiveyaserseridevlettabiribukonumundanilerigelmektedir. Sovyetzlndensonrakrlganlkyeriniokyanustayzenbuzbloklarnabenzeyensallantliktidar,hkmet bloklarnabrakmtr.Bukonumlariletehlikelidirler.Savalardayenenveyenilentaraflaryenibirdengedezm bulabilirler.Ortadouiktidarzmekapaldurmaytemeliktidarsanatsaymaktadr.Belkideendespotikkar adnabunuyapyor.Amaadna'yceulusalkar,''devletvevatannbirliivebtnl,''toplumunesenlii' diyereketkilibirkamuflajgerekletirmektedir.Halkenaresiz,lkeharabehalinde,ulusvetoplumesenlikten uzakolmu,hiumurlarndadeildir.Siyasetinenetkiliyntemidemagojidir.Demokrasiadnapoplizminenince yntemlerigelitirilmitir.Devletingerekuralarnenbykyalanlarlartme,politikasanatnnustal sanlmaktadr.Halkfutboltopugibibirodaktandierinesavurmaetkiliynetimolarakbellenmektedir. Siyasettoplumunhayatisorunlarnzmesanatolduuhalde,gncelOrtadougereindeenustacatkama gereinedntrlmtr.Tutucusiyasetdeerindebiledeildir.Faizmkendikoullarndazmolarakgelir. Ortadou'dafaizmolmaktante,dahaarkaikbiimlerszkonusudur.Talihsizlikuradadrki,tamyklacakken, yklmasgerekiyorken,dengehesaplarboyeremrnikiyzyldruzatt.Bunabirdemodernaskeriteknolojik donanmekleyince,gerekbirLeviathanolupkt. Devletintemelindeteokrasivardr.Hibirdnemindebundanvazgeilmideildir.Teokratikdevletiekliolmaktan tezdegrmekgerekir.Ortadou'darahiptapnannetrafndaykselenbukurumunmayasndakiideolojikz grmeknemlidir.Zihniyettekiinandrclkbaolmadan,plakzorlabinlercekiiyitapnanhizmetindeuzun srelialtrmakzordur.Devletinilahi,kutsiniteliibuihtiyatanilerigelir.stermitolojik,isterdinselinanca dayansn,hakimzihniyetedayanmadan,meruiyetsalanmadandevletbinassalamklnamaz,uzunmrl olunamaz.Tektanrldininolumasndabykroloynayanbranikabilelerindekiotoriteolma,herikitarafnda bykbirheybetleduranMsrveSmerdevletindenfarklbirdevletkurmaihtiyac,AhdiAtik'intemelkaygsdr. BirnevibraniKrall'nnideolojiktemelidir.zellikleSamuel1veSamuel2blmleriadetaYahudadevletinin tanrdevletkurulumanifestosugibidir.PersMedmparatorluu'nuntemelindeZerdtlkbelirleyicidini etkendir.HristiyanlkRomasonrastmAvrupadevletlerininortakgenidir.slamdevletidahadouundadinin kendisidir.Tmortaaislamdevletlerikendileriniolmazsaolmazkabilindendindevletisayarlar.Zerdtlk yerinegeeniaislamhalendevletinresmiideolojisidir.TmAraplkelerindedevletindini,resmiideolojiolarak islamdr.KendinilaikilanedenTrkiyeCumhuriyetiengenidiyanetresmisnniislamideolojisikadrosuna sahiptir.slamresmidevletdinidir.PakistanveAfganistanresmiislamdevletleridir.sraildindevletidir. Laikdevletideaskklbirdevrimdengemediketopikbirideadr.Ancakrtkveyaakdinlidevletten bahsedilebilir.Devletnezamaneffaf,genelgvenliklezorunlukamuyararlbirkurumadntnde,ancak dinselrglerindensyrlpgereklaikbirniteliekavuabilir. Toplumunadahibirrejimdegrlmeyendevletletirilmesiszkonusudur.Toplumaleyhindedevletnekadar bytlrse,odenlikendiniglsaymaktadr.Gvencesini,gcntotaliterdevlettegrmektedir.Geleneksel, kutsal,ana,babadevletsfatlareksikedilmemektedir.'Devlettenyemlenme'klasikbirtabirhalinegetirilmitir. Devletncemillettenalyor.Sonradilenciyesadakadatrgibivelinimetolarakkendinisunuyor.Endeme hrszdandahatehlikelioluyor.Devletedayanarakyaplmayacakktlkyoktur.GerekLeviathangnmz devletidirderkennedenlerimizoktur.inactaraf,budevlethalkaentemeli,akapsgibigelmektedir.Hereyi kurutandevlettenhereyivaredenhizmetlerbeklenmektedir.

Ortadoudevletizmlenmedenhibirekonomik,toplumsalsorununstesindengelinemez.NeBat'nnyneldii demokratikduyarllyksekdevletnedertkolmayanakfaistdevletgibiolabilenbugnceldevlettm sorunlarnkaynadr.Yenidenyaplanmasarttr.Sorunokakonulduugibi'niter,yerel,federe'gibiayrmlara dayalzmlerdeildir.zmeduyarldevletgerekiyor.Enazndanbireyinzgrletirilmesi,toplumun demokratiklemesinndeengelkonumundankarlmasgerekiyor.Sadeceklmesideil,ilevselklnmas gerekiyor.Rasyonel,genelgvenlikvegerekkamuyararlldnda,fazladantmkurumvekurallarnterk etmesigerekiyor.Devletreformubutemellerdegelitirilmeden,elatlacakhersorunar,hantaldevletnedeniyle zmszleitilmektenkurtulamaz. Herdnemdendahayakcbirdevletiktidarsorunuilekarkaryayz.Yakngemiinsosyaldemokrat,ulusal kurtuluvereelsosyalistdevlethastalnadmeden,neykarakyenisininedeuzlaarakkendisinielegeirmegibi aldanmalaradmeden,devleteynelikilkelibirdemokratikuzlamveyazmolananyaratmakentemel grevolmaktadr.Tmpolitikeyleminhedefinebugrevalnmakdurumundadr. Ortadou'datoplumsaldokular,krizinenyounyaandalanlardr.Aile,airet,kent,kyllk,isizlik,dinsel cemaat,aydnlar,salk,kitleeitimibataolmakzere,sosyalkurumlarennihilistvekrizlidnemlerini yaamaktadr.sttehakimideolojiveiktidarilekuatlan,alttanhiyetmeyenbirekonomitarafndansktrlan toplumsalgvdeimanobezhastayandrmaktadr.TabiibuobezlikABDveAB'dekigerekobezlikdeildir. Afrika'dakikarniocukobezliinebenzer.Sosyaldokuolarakbukurumlardainsanlarbykoranda ilevselliiniyitirmilerdir.Kurumlarnanlamlbirrolkalmamtr.Yalnzbanakahvehanelerbilegereinne olduunuanlatabilir.Bireyiinbirsosyallemearacolmasgerekenkurumsalgereklikadetainsanavlayantuzaa dnmtr.Olmayansalvesosyaliteyidahadayozlamaya,krizleregtrr.Arabeskbugereinbirhasta sanatyansmasdr.Dtangelensosyaldokuniteliklideildir.Saldrlarakarhibirsavunmamekanizmasda gelimemitir.Bununiingereklizihniyetvemoraldonanmyoktur.Sosyalyaplanma,siyasalyaplanma tarafndanbelirlendiiiin,sosyaldevrimrefleksleridebykorandakrelmitir.Devletvedemagojiksiyasetten kaynaklanmayan,kendiliindenolanbirsosyalhareketlilikoknadirolur.Sosyalitesiyasalln,devletin borazanlndantebirilevezorgelir,ylealtrlmtr.lkeyleiler:"Ekonomisktrr,devletkonuturur." Toplumunkendikarlartemelinde,siviltoplumolarakarayvezmabassnrldr. Siyasalacmaszln,zmszlnbelirlediisosyaltrajediyienokkadngereindegzlemlemek mmkndr.Bebinyllkbirdevletvehiyerarikgeleneintutsaolarak,gnmzdekadnolmaktanzorolan bakabiryaamdnlemez.Zorluksadecegelenektenkaynaklanmyor.Avrupauygarlnnrettiikadns deerlerdeenazdogmatikgelenekkadartahripedicidir.Pornoyavardrlmbirkltrlekapkaraarafa brndrlmkadnaynelikkltrarasndadehetedenkadn,gerektenenbykakndurumundadr. Ortadoukadndevlettendahaeskiyapaybirfigrdr.Kadnolmanntmerdemleritersineevrilmitir.Gurur duyulabilecek,paylalabileceknesivarsaahlakiyasanntahakkmaltndadr.Dinselgeleneinkendisiolmaktan karderkeinendeerlimlkhalinegetirdiikadniinteketkinlik,erkeininisteklerinemutlakuyumdur.Bir devletiinimparatorneyse,geneldeerkekvezelolarakkocakadniinodur.Kadnlaortakkarar,uzlama erkekliinlgatndaaypkaar.Kocasnaenokvehiilketanmayanballkenyceerdemolarakahlakta ifadesinibulur.Kendisininbirbedeniveruhuolduunuzgrcesavunabilecekkonumdanuzaktr.Siyasi,ekonomik vesosyaldokularcaodenlizayfklnmvedlanmtrki,kendineklecebalanabilecekbirerkeibiledrt gzlearar.Yalnz,lmdenbeterklnmtr.Hemcinsleridekendisigibiolduuiinkendilerinianlayabilecek, gerekteninsancayaamiinumutverecekbirileriyokgibidir.Bukltrelkuatlmlkgereikadnsrekli teslimiyetezorlar.Nekadardirensede,intihardnmedikekrlmaskesindir.Ondansonrakadnslnbtn dkncemodlartaknlr.Hertarafnabumodlardanbiriaretaklr.Kadnlkgerektenenzorzanaattr.Bekarlk sreciakurtlarsofrasndabirmezegibigeerken,analksrecioksaydadoumunbitmezaclarilegeer.Her ocukbytmegerekbirikenceyednr.Ayrcaocuuiinhiumutvaatetmeyenbirdnyahephayallerini krar.Aclarzerineaclareklenir.Ortadou'dakadnntoplumsalstatsenzalimuygulamalarnbandagelir. Halklarnkleliininbenzerinceliklekadndagerekletirilir.

Kadngerekliininbykorandatoplumsalgerekliibelirlediidorubirnermedir.Ortadoutoplumundaki arerkeksilikilekadnslkdiyalektikbirikilemdir.Builikitarzndanerkeednenkarzelliklerkofegemen erkekliktir.ktidarnerkeeuyguladegemenlii,erkekkadna,kadndaocuklarayanstr.Dolaysylatepeden tabanadoruegemenliingeirgenliitamamlanr.Kadnnklelikdzeyibumekanizmadaenolumsuzkoulu srekliretmekte,yanitoplumunklelikdzeyinigelitirmektedir.Bylelikledoankadnstoplumuenstteki iktidarkaykolaycaynetebilmektedir.Kadniradesidndaenbykzulmyaadhalde,toplumadadaha fazlasnyaatmannaracklnmaktadr.Ortadou'yudtanteslimiyetezorlayanilikilerkadar,itenkadna dayatlanilikilerlezorlandaktr.Kadnnzgrlkeyleminedayanmayanhibirhareketinzlvekalczgr toplumagtrmeansbunedenlerlesnrldr.nceiktidar,sosyalizm,ulusalkurtuluvsgibiyaklamlarn zleneniverememesidebugerekliklebalantldr.Kadnnzgrlkalmas,cinsiyeteitliiniokaangenel demokratik,insanhaklar,evre,toplumsaleitliinzntekileder. Kadnnzgrlndeatlmasgerekenilkadm,kadnzeylemgchalinegetirmektir;zerindekimlkiyeti yaklamdanuzakdurmaktr.Armlkiyetduygularileyklmodaakyaklamlarbarndabiroktehlikeyi tar.Hiyerarikvedevletgeleneklitoplumdaak,yanltmacalarnenbydr;uygulanansuurtbasetme etkenidir.Kadnasaygvezgrlnedestek,ncelikleyaanangerekliinitirafndanvezgrlklehine almasndasamimivedrstdavranabilmektengeer.Kendiegemenerkekliiniadnanedersedesinkadnda yaayanbirerkeksalklbirzgrlkdeeriolamaz.Kadnnfiziksel,ruhsalvezihinselglenmesinisalamak belkidedevrimciabalarnendeerlisidir.BirdnemlerinanatanrakltnemerkezliketmiOrtadou kltrnde,kadntekrargelimitoplumsaldeerlerlebirliktebamszkararverme,tercihyapmagcne kavuturmak,bunakatkdabulunmakgerekbirzgrlkkahramanlngerektirir. Ekonomikolgunungenelzihniyet,iktidarvesosyalstatsiindekiyeritoplumsalbtnltamamlayc niteliktedir.Liberalekonominingeleneklervegncellikiindeyeriyoktur.Enbyktekeldevletolup,ekonomiyi siyasiiktidarlabirlikteyrtmeninimkannverir.Batuygarlndaksmeniktidarekonomibelirlerken,Ortadou ekonomisindeaslbelirleyiciiktidardr.Ekonomininkendinehasvarsaylanyasalarblgejeokltrndepekgeerli saylmaz.Biryandanneolitikdnemdenkalmakkevaileekonomisi,dieryandandevletekonomisi.Ortas devletbamlsesnafvetccardr.Ortasnfnekonomikgcnedayalolarakdevletivepolitikalarnetkileme anssnrldr.Ekonomiynetmeninvazgeilmezkaynaolduundan,devletonsuzyrtlemez.AncakOrtadou devletitmyleBatmodelindeyenidenyaplandrlrsa,ekonomidekietkisiazalr.Ekonomidekibugerekliktarih boyuncatccardevletkavramndaaklar.Biroksavanticaretyollarnadayalgelimesi,ticaretyollarnn kesilmesiyleyklmas,ekonomikkarakteriyleilgilidir.Batdevletiaslgelimesinisermayebirikimive sanayilemeyedayalolaraksalarken,Doudevletiticaretveelkoyma,rantzerinesalar.Birikimvesanayiye dayanmayerine,topladdeerleridevletiyrtmekiinkullanr.Hattatoplumunolanhereyi,vatan,tmaltve stkaynaklarn,insankendizmlkgibigrpsatmayaalmas,eneskipolitikakurnazldr.Hrszndatm tarznaokbenzer. ButanmlamalarndaOrtadou'daekonomikgelimeancaktoplumdavarolanstatkonunzlmesiyle salanabilir.Kreselekonomiylebtnleebilmesimevcutdevletyaplanmasaltndazorgerekleir.Tambirkriz, kaoshaliniyaayandzeninekonomikyapsnnartkmevcuthaliyletoplumunhzlananzlmesinidurdurmas okzordur.Zatenenkatdespotyntemlereihtiyaduyulmasdabuzlmeyidurdurmaktankaynaklanr. Batsistemiuzunsredespotizmiyinebunedenledestekledi.zelliklepetrolzenginliindenbykpayalmakve sistemizorlayacakhareketleriengellemekiin.Fakatgnmzdebuyntemkardanokzarargetiriyor.Kitleleri aryoksullatrmastalepgcndrrken,kendivarlndagereksizhalegetirmiolmaktadr.Irakrejimi etrafndaolupbitenlerbumekanizmayiyiaklamaktadr.Talepgcdenkitlelerikontroletmekzorlarken, despotikdevletyaplanmaskreselsistemiengellemekonumunadyor.kitaraftandaskma,gndemleen BykOrtadouProjesi'ninmadditemelidir. zcesignmzOrtadou'sundastatkosrdrlemezdurumadayanmbulunmaktadr.FaistAlmanyaveSovyet Rusya'nnyarattdengepolitikasndanyararlanarakmrnbiryzyluzatabildi.Herikisistemindeyklmas

yenidengepolitikasnoksnrlamtr.ABDAB,ABDingibiikilemleryenibirdengeoyununafrsat vermeyeceknitelikleresahiptir.SondnemdeTrkiye'ninnderliketmeyealtdayanmaaynnedenlerle gelimepotansiyelitamamaktadr.Gerektensistemekabuledilebilirllerdeeklemlenmeyeniktidarbloklar, gnmzdnyasnndinamikolduukadarentehlikeliblgesiniortayakarmaktadr.Bireyinzgrlemesineve toplumundemokratiklemesineimkantanmayaniktidarbloklar,hakimkreselsistemiinkabuledilemezsnrlara dayanmtr.ABD'ninbanektiiblokvekaosimparatorluununbaolarakABD,tpkI.veII.Dnya Savalarnagirmicesine,AfganistanveIrakigalleriilebirneviIII.DnyaSava'nyaamaktadr.NATOblgeye ynlendirilirken,Rusya,inveHindistangibinemliglerntralizeedilmektedir.BykOrtadouProjesiile kaostankvezmsalanmayaallmaktadr.Bunakarlkhalklarndaseenekoluturabileceidaha demokratik,zgrveeitzmleringndemlemesiszkonusudur. Birkaosdnemindengeildiiaktr.I.veII.DnyaSavalarndadabenzersreleryaanmtr.Birincisinde SovyetlerBirlii,ikincisindefaistAlmanyakaostanktadengesiziktidarbloklarnnolumasnayolat.ki bykimparatorluunOsmanlverankalntsndanortayakantmdevletlerneSovyetsistemini,neBatklasik sisteminihazmedecekdurumdaydlar.Sistemlerarasgdengesindenyararlanarak1990'larakadargelebildiler. Sovyetlerinzlylebozulandengeiktidarparalarndahadaserseriletirdi.Yenihakimkreselsistemlebu biimdeyaanamazd.ABD'ninbirkoalisyonlablgeyegiriibunedenledir.Sisteminparalkrizdurumublgede tambirkaosniteliindedir.III.DnyaSavabenzetmesikendinezgkoullaraltndapekyabanaatlamaz. AslndaI.veII.DnyaSavalarsonrasndabitmemihesaplarnkonsolidasyonuszkonusudur.Yenidespotik rejimleringndemesokulmaskresellemeninmantnauygundmemektedir.Sistemdevletbloklarnadeil, talepkarhalkynlarnaalmakzorundadr.Budazenginliklerdenpayvedemokrasigerektirmektedir. Emperyalizminevresindeyenibirevreszkonusuolabilirmi?Demokratiksistemllerindeemperyalizm slogannekadargerekidir?Bakaseeneklermmknm?Ilmlislam,Trkiyemodelikavramlarndanne anlalmaldr?Batldemokratikmodellernekadaruyarlanabilir? BunakarclzdaolsaPortoAllegreilesesvermeyebalayansosyaldemokratikkreselleme,blgeiinne anlamagelebilir?DemokratikOrtadouFederasyonlamasgerekibirtopyaolaraktasarlanabilirmi? DemokratikIrakFederasyonubueiliminprototipiolabilirmi?Bununiintarihinbudnemlerindesosyalbilimeve ahlakaokider.ktidarbilmetekelindenkm,kendizbiliminikurmayacesaretetmibirsosyalbilimkaos kndaverimlizmleriinhayatidir.Dahademokratik,cinsiyetzgrlklveekolojikbirtoplumyaplanmas iinncelikleyenisosyalbilimyaplanmasnaihtiyavardr.Yapmayaaltmz,busoyluveheyecanliinbir tasladr.

2
Eer11Eyll2001gerektenbirdnmnoktasolarakdeerlendirilecekse,buIII.DnyaSava'nnbalangc olarakdeil,souksavatansonrabalayansavanpostmodernsavadiyelimstratejikbiraamasolarak deerlendirilmelidir.Bundakomplonekadarroloynad?Kreselsisteminbirprovokasyonumuydu?Objektif gelimelerkarsndasorulanbtnsorularncevabayrntkalr.Birokdnr,evrevesiyasiglerABD'nin knanlamsz,uluslararashukukaveetieaykrbuldu.Tepkilergsterildi.Btnengellemelereramen sisteminbuyurgangchamlesinistratejikdzeydeortayakoydu. imdiyekadaryaptmztarihseltoplumsalzmlememizABD'ninkaostabirimparatorlukgibihareketetmesini gerekibulmaktadr.Bunuahlakivehukukibulmamakgerekiolmasnengellemez.BudnemdebataAB'nin cumhuriyetidemokratikulusdevletleriolmakzere,birokulusdevletderinendielerduyuyor.Buendielerinde haklolabilirler.Amagerekideillerdir.SistemlerinkreselliiveimparatorluklamastaSargonluAkad devletindenberisrmektedir.Yzlercehalkaeklenerek,ensonngiltereveSovyetlertarafndanadetasavamadan sunulandnyaimparatorluklarnABD'nintekletirereksrdrmesiyadrganabilirmi?Kapitalizminncbyk kreselhamlesininkrizderinliitartlabilir.Kaotikzelliklersralanabilir.Btnbunlarsrecinimparatorluktarz birynetimigereksindiinidorular.Uygarlklamannolduuheryerdedevletlerinboluklartanmad,siyasetin

boluktanholanmadsrarlavurgulanr.Ohaldearkasnaensonbilimveteknikdevrimidealm,bualanda nclnkabulettirmi,devasabiraskeriveekonomikgcoluturmuABD'ninsistemgereibiryaylmay srdrmesikanlmazdr.Siyasetinvedevletindoasgereibyledir.Bunusylemekhaklolduunusylemek deildir. Yineulusdevletanngetiinisylemek,kreselemperyalizmionaylamakdeildir.Dahaokkreselekonomi, askerivesiyasigerekliinbumodeliverimligrmedii,birayakbaolarakdeerlendirdiidir.Ulusdevlet, milliyetisyleminaksine,tambamszlngerekletiidevletdeildir.Kaldki,hibirolgulardnyasndatam bamszlkdiyebirkavramyoktur.Ballkiindeolmakevrenselbirkategoridir.Karlklbamllkiinde olmayanhibirnesnevezneyoktur.Ulusdevletbamszlnfetiletirmekbirkkburjuvatopyasdr.Ne devletlerin,neuluslarnbamszlgereklemibirolgudur.Herbirisinindierinedeiikzellikleraltnda bamllvardr.ABD'nindayattimparatorlukeilimienesnekbamllktrdr.Katsmrgecilik,etnik temizlik,dinselbanazlkgibidemodeyntemleriesasalmamaktadr.Yenismrgeciliktenbiledahapostmodern bamllkbiimlerinidenemektedir.Kaldki,oksaydaulusdevlet,ynetimyaplargerei,ABD'yebamll birdlgibikavramaktadr.Ulusdevletortadankaldrlmyor.Amasersericehareketlerinedeeskisikadarmsaade edilmiyor.Yenikresellemednemindeulusdevletlerinyenidenmevzilenmesikanlmazdr.AB'denin'ekadar busredevametmektedir.Yenibirsavaiindeil,srdrlensavansonulandrlmasveyasistemiinkarl mecralaradklmesiiinyaplmaktadr.Gerektiindeekonomik,gerektiindeaskeriyollarlasisteminkaos ynetimini,yamevcutdurumunukoruyarak,gerilemesinidurdurarakyadadahaverimliyenidenyaplandrmalara giderekyrtmektedir.Kendialternatifplanlarnkaostankmglzmlerlerealizeetmeyealmaktadr.Bu erevedeOrtadougerekliineyaklatmzdaolasgelimelerinaslngrebiliriz? ABD'ninolgusaldnyayabaknarkasndakibilimseldevrime,dinsel,felsefigerekliinkendiyorumtarzna dayandrdniyibilmekgerekir.Binlercedncekuruluunuthinkthankdevreyesokarak,srekliverileri kontrolederek,dogmatizmefazladmeden,skskdzeltmeleregiderekkendimodel,projeveplanlarn gelitirmektedir.Yinetarihigelimeyigzardetmeden,kendimodellerinintarihseldayanaklarnbularakanlam vermeyealmaktadr.Tmbunlarbolseenekliesnekbirproje,plananlaynaimkansunmaktadr. GncelleendeyimleBykOrtadouProjesi;emperyalizminyakndnemanalizleriniyapan,gncelsorunlar zmeyealanbirierikle1990sonrasnesasalmaktadr.Fransavengiltere'ninI.DnyaSavasonrasina ettikleridzeniyetersizvehatalbulmaktadr.II.DnyaSavasonraskendiuygulamalarndaistikrarvegvenlik adnadespotizmiglendirdiiiinzeletiriselbirtavrlahatalbulmaktadr.Blgehalknnarfakirlemesini sistemiinzararlvetehlikelibulmaktadr.Dolaysylaekonomikgelime,bireyselzgrlkler,demokratiklemeve gvenlikiiegelitirilmekistenmektedir.BumodellehemkroniklemiArapFilistin,KrtArap,Trkran sorunlarn,hemdedespotizminboduutoplumsaldokuyuzmek,bylelikleyenipatlamalarnlemek istemektedir.BirneviblgeyeuyarlanmyenibirAvrupaveJaponyaMarshallPlanszkonusudur.Eerblge sistemiinoknemliyseki,yledirvekaosbenzeribirsretengeiyorsa,buamalaradayalbirprojefikri gereklivegerekidir.Hattabundagekalnmtr.Sistemtarafndanatlantmadmlargiderekbirplaneksenine dnmektedir.Projeplanalmalaryounlamaktadr. Fakatprojeninnndekienbykzorluk,Ortadou'nunyklmbirJaponyaveAvrupa'danokfarklkonumudur. Ortadou'daaydnlanmavesanayidevrimiyaanmamtr.Demokratiklemegndemesokulmamtr.Faizmin tesindemilliyetilik,dincilikleyklmezhepiveetnikdokuludespotiksiyasisistemleryklmadan,Avrupaveya Japonyatarzyenilenmemmkndeildir.Yrrlktekirejimlerinkendilerisreklikrizretmektedir.okkurnaz olanyereldevletbloklarenokkendivarlklarnhernepahasnaolursaolsunkorumakkonusundauzmandrlar. Sistememuhalifimdiyeortayakanlardaayndespotizminyedeklastiidir.Devletsavunuculuutemelhedeftir. Tanrdevletanlaynnkalntlarsanldndandagldr.Mevcutdevletiniibotur.Herhangibirtarihselilevi yoktur.Birnevicemaatlerinenglsdr.Bireyleronu,obireyleriretmektedir.Endevrimcigeinenmuhalefet, devletinaslkendisininiyiyneteceindenteyebiramagtmez.

Dieryandanblgetarihselolarakfederatifbirkaraktergsterir.Onlarcaulusdevletikaldramaz.Mevcut devletlerinsaysbilezmszlkretir.Mezhep,etnikyap,tarikatlarvediercemaattrgruplardevleti kendilerinebalayarakkarlklbeslenmesrecinegirerler.kmazbuyapdadr.Batldevletlerinhepdestekledii debuyaplardr.Eerprojengrlensonularalmakistiyorsa,ncelikleburejimleringzdenkarlmasgerekir. ABDkelimenintamanlamylabirkmazlakarkaryadr.11Eyllsonrasylebiradmattki,I.veII.Dnya Sava'nagirmesindendahaarsonulardourabilir.I.DnyaSava'ndansonradoansonularfazladerinliklive sisteminkaderinietkileyecekboyutlardadeildi.ABD'ninneminiortayakoymutu.Savatayenilseydibile,kendi ktasnaekiliprahatlklavarlnsrdrebilecekti.II.DnyaSava'ndansonrakarsnakanSovyetsistemini kuatabildi.Bazmevziivesavalarkaybetsede,gcnkoruduvegelitirdi.Herikidurumdadadahamodern devletyaplarylaurayordu.Aynhristiyankltrnpaylayorlard.Uygarlkatmasnderinletirebilecek etkenlersnrlyd.Kaosetkenleriuversede,sistemitehditedecekboyutlardadeildi.Ortadou'dabusonular artracaketkenlerbulamayz.1250'lerdenberitutuculaanbirdespotiksistemleyasavamaygzealacakyada geriekilecek.AfganistanveIrakbenzerisavalaryetmez.ktidarbloklarblgedekrlmadan,atlacakheradm dahaarbaarszlkdemektir.Birdespotikdevletedayanpdierinizmetaktikleriverimliolmaktanuzaktr. Ortadoukltrbudurumlardadespotizmretmekteyeteneklidir.Tmnykmayhedeflese,halkynlarnn kontrolsorunukar.AslndaIrakkmazolupbitenlerkadarolupbitecekleriizahedebilecekderslerledoludur. Uzunsrerejimdesteklendi.Sonudahadaarlaansorunlaroldu.Ykt,amaaynsnabenzeryaplarbesleyecek kltrelortamveiktidarbloklarvar.KltrelortamnBatbireyciliiylealmaszorbirolaslktr.ktidar bloklarnparalamakisegerekdevrimcihamleanlamnagelecektir.kmazndiyalektiibyledir. DolaysylaBMveNATO'nundevreyegirmesizorunlulukarzetmektedir.FakatbugiriAfganistanveya Somali'dekigibiyzeyselolamaz.Kalcvekapsamlolmaskoullargereidir.Ortadou'yuzmlemekdahayeni yenineminiortayakoymaktadr.Sovyetsistemindenkatbekatzorluklarierenzlmesorunlaryla karlalacaktr.Sekizyzyldrsreklitutuculaanzihniyetveiktidarkalplarnkrmanngetireceisonular dnyannhibirblgesinebenzemez.Serbestkalacakbirey,kabilevecemaatsosyalitesiadetaserserimayngibi ortalktasrklenipduracaktr.Hangizihniyetveekonomikdevrimlebukkdespotikbloklarparalanp,yerine yenizihniyetveekonomikyaplarinaedecektir?KklbirRnesans,reformasyonveaydnlanmageleneine dayalAvrupabireyiileOrtadou'nuntanmlananbireyiarasndakklfarklarneylevenaslalacaktr?Dou AvrupakltrAvrupa'nngenelkltryapsndanokuzakolmadhalde,reelsosyalizmgibiolduka modernletirenbirsistemdenliberalsistemegeiieyrekasrlkdeiimlerdensonradahayeniyenibaarmaktadr. Sistemiibirzmszkonusudur.Ortadou'dakizlmeninsistemiindezmekavumasoktartlacakbir ideadr.Akki,sorunlarlayklbirgelecekbekliyor. ABDnderliindekikoalisyonunbaarszlisedahastratejiksorunlardouracaktr.ABDiinkreselaptabir darbeolacak,imparatorluunungerilemesrecihzlanacaktr.Ortadou'dakaybedenABD,tmAsya,Avrupave Afrika'dadakaybetmesrecinegirecektir.GneyAmerika,MeksikaveKanada'ybileeskisigibitutamayacak, ikincibirRusyakonumunadecektir.MevcutgdengesindeABD'ninbukonumadmeyikabuletmesiiktidar gerekliineaykrdr.Dolaysylastratejikbirdurukanlmazdr.Nekadarmasraflolsavednyaapnda itirazlarladakarlansa,kalmakvebazzmleyicisonularalmakzorundadr. Batkapitalistsisteminzmekzorundakalacauzun,ortaveksavadelisorunlartahminibirsralamayatabi tutarsak,ksavadedeAfganistanveIrakvardr.Demokratikfederasyonideaedilmektedir.Blgeninyenimodel lkeleriolarakdnlmektedir.Hazrlanananayasaltaslaklarkatstndedemokratikfederalsistem nermektedir.dealliveyenilikierenbiryaklamolduuaktr.Uygulamannnaslseyirizleyeceimerakla beklenmektedir.oksaydaetnik,dinigrupbarndrankltrlerindemokratikfederalizmletanmasbykbir uygarlkdnmdr.BirneviOrtadou'nunFranszveRusDevrimlerietkisiniyaratacaktr.Eskidespotik rejimlerinrestorasyonuokdkbirihtimaldir.Kaosimparatorluukoullarndademokratikfederalizmbyk glklerleyryebilecekbiryaplanmadr.Bunanclkedecekglerneredebulunabilir?Enazgemirejimler kadardespotikniteliktayaniktidartaliplisigler,etnikvemezhebikarakteriolumlubirsentezetarabilecek zihinselvesiyasalformasyondanuzakbulunmaktadr.Henzliberal,zgrbireyoksnrlbirgelimeiindedir.

Demokratikvesosyalistidealistleryokdenecekkadarazdr.Gemitekilerisekendilerinibiletayamayacak slktadrlar.DahaokBM,NATO,ABvekoalisyonglerinegvenilmektedir.Daryasreklibalbir yaplanmanndemokratikfederalizmihaylitartmalolacaktr. OrtavadededierennemlisorunlarArapsrailveKrtArap,KrtranveKrtTrkiyeilikileridir.Tarihselbir temeldegelienbusorunlarzmedephesizyeniBM,NATO,koalisyonveAB'ninzgnabalarhzlandrc biretkidebulunacaktr.Fakatikisideetinsorunlardr.Uygarlnderinliindeyattklarkadar,modernizmle ilikileridehaylielikilivegerginliklerledoludur.Arapsrailsorunununzmbykorandablgedebarve demokratiklemeninglenmesinebaldr.Sanldnnaksine,nceFilistinsrailsorunuzlsndemek,birelli yldahaertelemetehlikesinitar.SorununtemelindedemokratiklemeyenAraptoplumuvedevletlerigelmektedir. HerikisindekidemokratiklemeFilistinsrailbarnnkoullarnhazrlayacaktr.AksihaldeFilistinsrail atmasAraptoplumuvedevletlerindekidemokratik,zgrveeitigelimedenuzaktutucuzihniyetveyaplar dahadaglendirecektir.Gnmzekadarglendirdiigibi. Krtsorunuise,dahakarmakveokynldr.Arap,ranveTrkiyedevletvetoplumyaplanmasyladerin sorunlarvardr.Enbasitmedenihaklarndanbileyararlandrlmamaktadr.Siyasalveekonomikhaklargndeme bilegetirilmemektedir.Kltrelbirsoykrmyaamaktadr.ABD'ninsondayatmalarbelkidebazkprdanmalar getirebilir;oksnrlbazalmlardourabilir.zellikleIrakKrdistanFederesitahrikeaktr.BM,NATOve koalisyonunetkisialtndadahadaalevlenmelerbeklenebilir.MevcutKrtstatsisyanazorlamaklaetir.Eer srdrlebilir,anlamlbirdemokratikzmtarzylayaklamgsterilmezse,srailFilistinatmasngeride brakacakkanlbircorafyabeklemektedir.4050milyonlukbirKrtkitlesiyleensarpcorafyadagiriilecek atmalarblgedekisorunlardahadaarlatracaktr.Blgeyihertrgelimelereakhalesokacaktr. Uzunvadelizm;ran,Pakistan,TrkiCumhuriyetlerveArapdevletleriyletoplumlarndainsanhaklarve demokratiklemeyle,ekonomikkalknmanngerekletirilmesiylemmkndr.Devletvetoplumyaplarndaki tutuculuk,glkarbloklaroldukadireneceklerdir.Ancakhalkaulalabilir,zmleyicialternatiflersunulursa vehakimsistembasksneksiketmezse,sistemiibirdnmsnrlolarakgerekletirebilir. Hervadeiindeyklmiktardaaskeriveekonomikggereklidir.OrtadouProjesi'ninyrtlebilmesiaskeri veekonomikoperasyonlarsrekligerekliklacaktr.Bununlabirlikteszokedilenkadnzgrlveliberal bireyleryetitirilmesivazgeilmeznemesahiptir.Kadnuyanmadanveasgarizgrlemeyiyaamadan,diertm abalarsonusuzkalmayamahkumdur.Bireyselzgrlemekadnerkekayrmyapmadangeneldesalanmadan, batakadnolmakzeretoplumsaltmkesimlerinzgrlemesisalanamaz. SonuolarakOrtadoukaosundanktasenaryoizilebilir: Birincisi,eskistatkoyukorumayaalanlar,I.veII.DnyaSava'ndansonrayaplandrlanblgelkeleri,siyasi veekonomikolarakulusdevletmodelindesraretmekisteyecekler.SovyetABDdengesibozulduundanve ABD'ninimparatorluktarzndablgeyeynelmesindentr,ulusdevletmodelieskihaliylezoryrr.Ekonomik, siyasivekltreldnmkanlmazdr.Eskidenkalmadevleti,milliyetivedincisiyasetveekonomik yaplanmalarkresellemeninyenihamlesikarsndaherbakmdanengeldir.Millikapitalizmaoktan getiindenve20.yzylndengepolitikasnnolanaklardahaylisnrlandndan,sistemleyeniden eklemlenmeleribeklenir.Yapmakistedikleribirazfiyatlarnartrarakeklemlenmedir.Bunudakendilerine milliyeti,muhafazakarvesosyalkulplartakarak,kitleseltabanlarnahogelebilecekbiimdemedyatikreklam yntemleriylesalamakisteyecekler.Gncelolarakyouncayaananbusveksrgelimebile diyemeyeceimizabalarpolitikaolarakyanstlsada,tambirdemagojikyanltmayntemidir.Gelenekseldevleti cumhuriyetiveyakrallkolmalarpeknemlideildincivemezhepibukargruplarnnkurtarmakistedikleri ekonomikvesiyasalranttr.Sistemibilgiakriterlerinegreyenidenyaplandrmaiddiasndakindegelen kapitalistodaklarnABD,ABveJaponya,hattainburantekonomikvesiyasiyaplarlayrmesibeklenemez. Bunlarnklasikkompradorkapitalizmininaldnanlamalargerekir.zellikleTrkiye,Msr,Pakistanveran'n ayaktatutmakistedikleristatkonun,sisteminyounlaanblgeyeyklenimlerikarsndadayanmasgittike

zorlaacaktr.Nekendiaralarnda,nedtayeniittifaklarlakendilerinisrdrmeolanaklareskisigibivardr. Nazlanarakdaolsa,ABDnderliindevebykprojekapsamndasistemleyenideneklemlenmektenbaka seenekleripekrasyonelgrnmemektedir. kincisenaryo,ABD'ninarlaltndayenidenyaplanmadr.ngiltereveFransa'nnI.DnyaSavasonrasnda yaptklarnabenzerbiruygulamatasarlanmaktadr.Ulusdevletleyenismrgecilikarasbirstatolarak dnlebilir.ABD'ninblgedekisrarsrdkevegeniletilmi,kendisinedahaokbalanmyeniNATO'ya hedefolarakblgestatkosunugsterdike,bunaBM'yidedahilettike,enokrealizeedilmekisteneceksenaryo buikincisiolacaktr.rneklendirmekistersek,II.DnyaSavasonrasMarshallProjesierevesindeAvrupave Japonya'nnyenidenyaplandrlmasdr.BunakendikomularMeksikaveKanada'ydaekleyebiliriz.Fakat Ortadou'dakiyaplanmanngemirneklerdenoldukafarklgelitirilmekdurumundaolduudaaktr.Artk bataMsrolmakzereArapdiyenitelenendevletler,ran,Afganistan,PakistanveTrkiyedahilTrkidevletler, eskitarzsrdrlemeyeceinegre,yenidenyaplanmadersleriniiyiokumakzorundadrlar. Ekonomideliberalleme,toplumsalalandazelliklekadndazgrlemevesiyasettesistemerevesinde burjuvademokrasisidemokratiklemebuyenidenyaplanmannesasmantdr.ABDarkasnaAvrupave Japonya'yalarak,yineBMilemeruiyetsalayarak,gerektiindeyeniNATOsopasngstererek,bulkelerin ksa,ortaveuzunvadelidnmlerindesraredecektir.Engelkaranlareldekitmbuaskeri,siyasi,ekonomik (MFDnyaBankas)vediplomatikseeneklerikullanarakhizayagetirecektir.Busenaryodasiyasisnrlarpek fazladeimemeklebirlikte,Afganistan,Irak,hattaGrcistanveBalkanlar'dagrldgibi,katmerkeziyeti brokratikyapdanesnek,yerelynetimleriglendirilmifederasyonakadargidebilendahademokratikbirsiyasi yaplanmatercihedilecektir.Ekonomikolarakdevletiekonomizdrlerek,zelletirmevedirketlerlekarma okulusluirketleredayalbirekonomikyapyancelikverilecektir.Kadnzgrlvebireysellemeyedayal kltrvesanatalmalarnayatrmyaplrken,medyagcdebuyenidenyaplanmannhizmetindeolacak biimdeyenidenyaplandrlacaktr.IrakveAfganistanbusenaryonunprototipiolabilir. Fakatbusenaryonunenzayftaraf,tektaraflsistemiradesiyleyrtlmesininokzorolmasdr.Biryandaneksi statkocuulusdevletler,dieryandantoplumsalmuhalefetinartantaleplerikarsndatavizlerezorlanacaktr. Sistemintektarafliradesiyleeklemlenmeyisalayamamas,dahakarmayaplanmalaraakolmasngetirecektir. ncsenaryobugereksinimeyantvermetemelindegelitirilecektir.Baat,hegemongckendisiolmak kouluyla,herikitarafauzlamaydayatacaktr.Eskidenboyunedirmedediimizeygnmzkoullarnda uzlamayadntrlecektir.Yineeskisigibibanabuyrukulusdevletveisraf,verimsizekonomilerefrsat tannmayacagibi,halklartarafndangenikapsamlveuzunsreliulusalkurtuluveyaayaklanmalaradafrsat tannmayacaktr.Yahzluzlamayadaezilmeseeneklerinidayatacaktr.Busenaryonunsomutifadesibirnevi DouAvrupalkeleriveeskiBatAvrupalkeleriningnmzdeyaadklarstatnnbirbenzeriolabilir.Yanibir MeksikaveKanadagibiolunmayacak,fakatTrkiye,MsrvePakistangibidekalnmayacaktr.Almadahaok gelitirilmiburjuvademokrasisinedoruolacaktr.Halkglerininetkinlikkazanmasvestatkocuulusdevlet gleriningidereketkisizlemesibeklenebilir.Halktemellidemokrasiyleburjuvadevlettemellidemokrasiarasnda ilginbirdeneyimyaanabilir.Kaostanktaglerindengedurumubutrseenekleridegzardetmemeyi gerektirir.Dikkatedilmesigerekentemelhusus,sistemintmyenidenyaplanmalarkarsndakrbirdirenikadar ilkesizbiruzlamaiinegirilmemesidir.Birokdeneyimdeyaandgibitoptankazanaymderkentoptan kaybedilmemesidir. Muhtemelennmzdekieyrekasriindebusenaryolarniiekarmyladahadaartabilecekseeneklerle Ortadoukaosundanklmayavezmlergelitirilmeyeallacaktr.Fakatdahadanemliolan,PortoAllegre Toplantlarylakendinibelliedenhalkemekisosyaltabanlglerinsenaryosunun,topyasnnnasl gelitirileceidir.Tarihhibirzamantahakkmcglerintektarafliradesiylebelirlenmemitir.Kalcbelirlenmeyi toplumlarnkomnaldemokratikduruusalamtr.

3
GnmzOrtadou'sunuRomamparatorluu'nun4.yzylndakidurumunabenzetebiliriz.Blge,Diclerma dousudndaRoma'nneyaletleridurumundadr.Hristiyanlkhzlayaylmaktaolupitenfethederken,barbar aknlargnmznulusalhareketleridtanfethetmeyekoyuldular.mparatorluksistemininverdiicevap,iki hareketidebnyesindeeritmekbiimindeoldu.Romauzunsre,2.ve3.yzyllardaacmaszseferlerleezmeye altetnikvesosyalhareketlerinsttabakasntavizlerpolitikasylasistemeekledi.Fakatbuafazlahayrl olmad.Dahaokrmeye,dalemarelerigstermeyeyolat.mparatorJulian'neskipaganizmicanlandrma veikinciskenderolmahlyasDiclekylarndaskendervarihamlesindehsranlasonuland.ABDBakanG.W. Bush'unncbirskenderhamlesineayntarihselinanlarkategorisindegiritiindenkukuduyulmamaldr. Paganizmiolmasada,karmabirmezhepolanmusevilik,hristiyanlk,hattakimiynleriylemslmanlk evangelizm'iyaymakistediidebilinenbirgerektir.Evangelizmgnmznbirnevidiniolanbilimciliekar paganizmrolndedir.Benzerlii,gemiinhakimolannakaroluundandr.Julian'dansonraRomamparatorluu hzlageriledi.Ksabirsresonradaikiyeblnd.Julian'nlmMS365civarndadr.Roma'nnparalanMS 395'tir. Benzerlikbakakategorilerdedearpcdr.Dneminhristiyanlkdiniaslndareelsosyalizmdenkatbekatdaha fazlayoksullarnhareketiydi.Komnalbirdzenibykbirduyarllklasrdrd.Manastrlargerekkomnist kurululard.Roma'yakaryzyldirendiler.BykKonstantin'leMS312'deitenuzlaarakeklemlendiler. Yoksultabanise,Ariusulukbataolmakzeredirenmeyedevametti.Gnmznulusalkurtuluhareketlerine benzeyenbarbargmenlerin,zellikleCermenveHunkkenlietnisiteninyzyllarcasrendirenmevesaldrlar dasttabakannRomalamasylaeklemlenmeyihzlandrd.Romamparatorluubyleliklebiryandanbyr,yeni mttefiklerleglenirgibigrnrken,aslndazndeklyorvedalyordu.Gelimelergiderekbusreci aavuracakt.RomaRoma'yyapandeerleriyitirdii,halklarntaleplerinecevapveremediiiinzlp gerilemiveparalanmtr. GnmzABDmparatorluu'nunRomabenzerliibirokboyuttadr.Odacihanimparatorluudurumunu yakalamtr.Zirveyeulamtr.ncbykkresellemehamlesi,cihanimparatorluunaerimedir.Roma zirvedeykenrme,dalmaveparalanmasrecinegirmiti.ABDdebirkaosimparatorluuolarakvarln srdrrkenbirokdalmaiaretigstermektedir.Gcnardatmasdalmasndaberaberinde getirmektedir.ParalanmayisetipikolarakABileyaamaktadr.Dahaderinliklibirbenzerlik,reelsosyalizmi dneminhristiyanlkapitalistsisteminiindeeritmesidir.1990ile312arasndabenzerlikarpcdr.Ban Sovyetreelsosyalizmininektiimodernhristiyanlk,uzunbirdirenmedensonraanasistemleuzlapbrokratik stkesimkendiyoksullarnaihanetetti.Dierarpcbenzerlik,ABDimparatorluuylauzlaandahageniulusal kurtulurejimleridir.DnnCermen,Hunvb.UlusalkurtuluefleriABD'ninbirereyaletvaliliinedntler. Tmbuerimeveparalanmasreleri2000'leregeldiimizdezirveyetrmanmt.11Eyllsonrasndakihamle, neredenbaklrsabaklsn,sisteminyaylmasdeil,dalma,paralanmavegerilemeyidurdurmahamlesidir.kisi arasndakifarkiyigrmekgerekir.Tabiibubenzerlikarkasndanayntrgelimeninolacaanlamnagelmez. ABDsonderecepragmatisttir.Sistemiensonundatarihtekiimparatorluklargibiyklagtrmektense,geni tavizlerpolitikasylayumuakgeilerhalindedntrlebilir.Buihtimaliciddiolarakgznndebulundurmak gerekir.Zatenimdiyekadarkibymesidepragmatikveuzlacyaklamylayakndanbalantldr.Kapitalist sisteminaskeri,istihbari,ekonomik,kltrel,medya,sanat,reklamvebilimselteknikgcylebaskveuzlamay biraradayrtmesibaarlsonularvermitir.Halklarnemekilerinikincibirhristiyanlkvebarbarlk uzlamaclylahakimsistemiindeerimemesiiin,nceliklezihniyetgcyledemokratikkomnalduruu birletirip,ilkeliuzlamalardagzardetmeden,demokratikuygarlkhamlesiniyenileyipsistemedayatmasyla mmkndr.

Tahakkmcglerintarihselgeliiminaslzincirinhalkalargibibirbtnselliktayorsa,zgrlkglerinin hareketidebenzerbirdiyalektikgelimeiindedir.Herhalkannbiimideiikdeolsa,aynzgrlkistemini alarboyuhalkalaraekleyipgetirir.Buradabiiminrolnnbirkezdahakorumavetamaolduuortayakyor. znisezenginlik,derinlikkazanmagibibirzelliivardr.Halkalarazveyaokzenginliktamalarnbiim tarzlarnabalolarakgerekletirirler.Toplumundilindebuhalkalarayaplanma,rgtlenmededenilir. Tahakkmdentrzgrlkihtiyacgeneldir.Herhalknzgrlkihtiyacvetarz,zerindekitahakkmn durumunabaldr.sterbireysel,istertoplumsalboyutlardaolsun,tahakkmllkhkmsrdke,zgrlk ihtiyacvemcadelesidedevamedecektir.zgrlkihtiyacgelimeiinarttr.Yoklukzgrlnkatliamyla ancakgerekleebilir.Yoklukgereklemedike,zgrlngerektiindekayalarparalayanbitkilermisali zerindekiherbaskduvarndelipkendimecrasndaakmairadesidurdurulamayacaktr. Ortadouhalklarnnzgrlkprobleminitarihselgeleneklebirliktedeerlendirmekbtnsellik,halkasallk asndannemlidir.zgrlkmcadelesininherzamandasrenbirtarihivardr.nemliolan,butarihizamann zgnliindetespitetmektir.Tahakkmglerininbaardklarnemlibirilevidetoplumun,halklarn zgrlkprobleminiyadsmaktr.Halklarn,bireylerinbylebirsorunlarolmadnaonlarinandrmaktr.Tek geerli,evrenselvemutlakolankenditanrl,ihtiaml,kahramanlklvekutsallkdolutarihleridir.Toplumun olaanstzengintarihinibylesinesoyut,anlamdanuzakfigratifdeerlerleyadsyp,olmayanveyaokkanl, vahettendeteyeistismarctarihlerinibirertanrsalyrygibisunmaustaldr. Toplumsalzgrlklerintemelkaypnedenlerindenbirisiitebutrtahakkmctarihsylemlerineyenik dmeleridir.Kazanmalariindebatagerekliolan,kenditarihleriniyaamaglerinigsterebilmeyeteneidir. Kendizgrlktarihini,hattabuolmasabilegeleneiniahlakitutumolaraksergileyebilmekgereidir.zgrlk istememekgibibirdurum,eerbaskvarsa,aslaszkonusuolamaz. BusoyutdeerlendirmeleriOrtadoutoplumununokdurgungibigrnengereinebiranlamvermekiin yapyoruz.Ortadou'datoplumsalzgrlktarihivardr,hemdeokyounvederinliklidir.Onutarihteayrtetmek, gnnakarmakzgrlkmcadelecilerininncelikligrevidir.Otkkenizerindeyeerir.Gnmzzgrlk mcadelesidezgrlkkkeni,geleneklerizerindeancakyeerebilir.Yaznnilkblmlerindetaslakdzeyinde yaptmziintekrarlamayacaz. adaRomamparatorluu'nunsnrlariindeeitlieyaletglerininkuatmasaltndayayoruz.Tarihtede okagrldgibieyaletvalilerignmznblgedevletlerizalimolurlar.Hz.sa'yYahudieyaletvalisi Pilatusarmhagerdi.AslndaHz.sasimgedir.Binlercebenzerolgununseloluptamasdrhristiyanlk.Yine tarihteeyaletvalilerininskskisyanettiklerigrlr.Bazenkazanabilirler.Bellisresonrayakendileribir imparatorolur,yaslaholurlaryadaisyanlariindeboulurlar.Bu,sisteminkendiiindekibirolaydr.zgrlkle toplumsalanlamdabirdeeriyoktur.Varsabiledolayldr.Butreyaletdirenilerinitoplumsalzgrlk hareketleriylekartrmamakgerekir.adaimparatorlukgereinikavraytaamadan,onakarsavamn kazanmansyayokturyadatesadflersonucuolurki,onundafazladeeriyoktur.Blgeeyaletlerininyeniden yaplandrlmalaryaanankaostantrdr. Kaotikdurumunkendinehasgerekliindenskabahsediyoruz.nkkaoszgrlkveyaratmansnnen yksekolduubirksazamanaraldr.Buksazamanaralndaenihtiyaduyulanzgrlkcephesiasndan gereklianlamgcdr;bilmedir,tarihveanbilmedir.Genelde5000yllk,dahayaknda200ve60yllk hegemonikkapitalisthegemonyadnemidnemlerdensonrasiteminkaosaralndapatlamasbirolgudur.Sk deerlendirmeyigerektirir.ABDnderliindeadaimparatorluunkaosacevaplarnanasenaryolarhalinde gsterdik.Bunuhalklarn,toplumsalzgrlkglerininsenaryosunugerekiizmekiinyaptk.Toplumsal glerincevabneeskiRoma'dakiitenhristiyanlarn,nededtanbarbarlarnyaptgibiolur.Burneklerden derskarlabilir,amataklitedilemez.Gnmzdereelsosyalizmveulusalkurtulutarzbircevabmzdaolamaz. nkbucevaplarkazandklarhalde,temelyanllklarndantrsistemleeklemlenmektenkurtulamadlarveya gerikalmadlar.Kendicevabmz,kendibilmetarzmzdr.

Zihniyetdevrimiylekastedilenzgrtoplumbilinciveinancdr.Bilinsadeceolupbitenibilmedeildir.Nasl yaplacandabilmektir.nanise,bildiineinanmakvegerekleriniyapmaktr.Uygulamagcn,kararlln ifadeeder.Ortadoutoplumunaegemenklnanzihniyetyaplarniyitanmadan,almasgerekenyanlarylamiras alnmasgerekenyanlarayrtetmeden,yinekarmcadeleverilmesigerekenzihniyetkalplarntanmadandoru, yetkinbirideolojikmcadeleverilemez.Zihniyetikazanmakdemek,donanmamzgerekentoplumsalbilincive inancbykbiremekveahlakidurulaeldeetmekdemektir.Zihniyetdnyasnbykklmayan,uzunsreli zgrlkmcadelesiniyrtemez.Yozlamannbaladanveyer,zihniyetinboaldvebittiiyerveandr. Ortadou'nuntmbilgevepeygamberlerininyaptklarzndezihniyetsavadr.Zihniyetahlaklabalantl klnmadkadeersizdir.Ahlak,bilincinaydnlattrotadatmengellereveyetersizliklereramenyrme gcdr.Toplumunolmazsaolmazvicdanideerlerindesrardr.Bilinleahlakarasndabankopmas,serseriliin, avareliinkolgezmesidir.Zihniyetimizkartarafnzihniyetinideyakalamalveihtiyackadarondan beslenmelidir.Devletgcnnzihniyetiherzamanglrgtlenmitir.Kmsenemez.Buzihniyetikuatmadan, baarlbirk,zmgelitirilemez.Zihniyetveahlaktankopukpolitikaveeylemaskeriolandadahilher zamanserseribirmayngibialtmzdapatlayabilir.Politikaveeylemlerimizherzamanzihnimizinaydnlndave ahlakitutumumuzunkesinliindeseyretmelidir.Aksihaldekarzihniyetlerinpolitikhamlelerininaletiolmaktan kurtulusalanamaz.Zihniyetsavalarbuanabalklaraltndabaarylayrtlmeden,politikhamlelere girimeninsakncalarnsreklibelirtiyoruz.Tarihinbykilecileribirazdainsanladersvermekiin,bu sakncalarntekrarnnlemekiinbykinzivalaraekilerekgereklizihingcnkazanmayaalrlar. ABDbirimparatorlukgcolduuhaldeyzlercethinkthankzihniyet,dncekurulularkuruluuilebouna almyor.Tarihseltecrbedeniyibilmektedirki,yrdalanlarhakkndanekadarbilinsahibiolursa,odenli kendinegredoruyapacaktr.Blgedeyenidencanlananislamvetarikatlaraslndayinebazsosyalkesimlerin kendileriiingereklizihniyetkazanmaistemlerindendomaktadr. Tarikatlarzmeden,dahagenelindeyenidencanlananislamclntoplumzerindekietkisiniaratrmadan,doru birzihniyetmcadelesiverilemez.Ayneymilliyetilikleriingeerlidir.Birneviadaetnisitecilikolan milliyetizihniyetintoplumdakigeerliliini,naslrgtlenipdoduunuanlamadan,Ortadou'dayetkinbir ideolojikvepratikmcadeleyrtlemez.Halenvarlnsrdrenailecilik,kabileciliktretnikgcnzihniyetini deiyicekavramakveyantvermekgerekir.Tmbuzihniyetlerinkavranpkuatlmas,ilgililerineihtiyalarolan gerekzihniyetdeerlerininverilmesi,pratiksavamlardankatbekatzor,amagereklinclgrevlerolarak anlalmaldr. Ortadou'dazihniyetsavanagirerken,tpkHz.Musagibibranikabilesiniyrtmek,Hz.DavutgibiGolyat'la savamak,Hz.sagibihavarileriniseferberetmek,Hz.Muhammedgibimminleriniiekoturmakgerekir.Yine Sokratesheyecanyla"kendinibil,"Periklescokusuyla"demokrasiyedeerver,"Aristo'nunbilimiyle"skender'e yola"demesinibilmekgerekir.Ortadou'dazihniyetkazanmakdemek;Rnesansheyecanyladoayakomak, insansevmek,bilimesusamak;reformasyonladinseldogmalardelipgemek,zdekigerekliinanceldeetmek; aydnlanmaylabilimi,felsefeyivesanathalkatamak,grupgrupaydnlarhareketinizgrlkurunaseferber etmekdemektir. Ortadou'dayrrkendnmek,dnrkenyrmekancakbyletanmlanabilenbirzihniyetlebirlikteolursa anlamtar.Ozamanneolitikalarndoalcanll,hereyekutsalcokuluyaklamgckazanlr.Uygarlk alarnnderslerledolumitolojikdncesi,yinehikmetlerinkitaplarbirbiralrnmze.nsanlamann, uygarlamannokorkunvekutsal,donduranveheyecanlandran,yaamyceltenveaalatantarihiokunur. Kutsalkitaplarnobykpeygambertecrbeleriningerekanlamcanlanr.Kurumuuygarlkderelerininbirbir canlan,harabelerinkentlemesi,hyklerincanlanmsafkyllbelirir.Enzalimindenenzenginine, Nemrut'undanKarun'una,Eyb'ndenMazlum'una,Ferhat'naveKemal'inekadarkaraveakdeerlerdklr ortaya.Zihniyetsavatmbudeerlerindilegeliidir.Kafamzdaveyreimizdeyeermesidir.Ozamanhibir gvehayatnhibiradigereksinimi,oyalamagerekemizolamaz.Hepsinideryakadarbilin,selkadarcokulu irademizlezer,aargideriz.Ozamanpolitikaym,askerlikmidahicezerindedururvedestanscevabnveririz.

Ortadou'nungncelzeminvezamanndaklasiksavesoldinci,milliyetidurularlabirmenzilevarlamaz; peygambercedeyilekfrdenkurtulunamaz.Yenisolla,ayayerebasmayansiviltoplumculukla,tarihtenve emektenhabersizkadnhareketiyledebiryerevarlamaz.Dahaokskm,iflasettirilmiehirkk burjuvalaryla,butrzihniyetsizveimanszyrylerleancakpiknieklabilir.Helehelerantlabatm, koltuksevdasnakaplmucubelerlenebirdnceninnedebirinancnsavunusuyaplabilir.Ortadou'nunok gngrm,binlerceyerindenvurulmuinsanna,halklarnahiyantolunamaz. Ortadou'nuntoplumsalgerekliizerindehareketegeerken,tanmbyleyaplabilenbirzihniyetiniini doldurarakyrmekbiziyerleregmltarihinegtrecek,kllenmiyreinekavuturacaktr;karayan gereinekavuturacaktr.teozamangerektarihinevezgrlksevdallarnayararsoylumcadeleniniine girilecektir.Hidurdurulamayacak,saptrlsadaihaneteurasada,katledilsede,yinebiryerlerdensknedip hedefineyryecektir.Ozamantarihbizimolacak,yrekhepbizlerlearpacaktr.Toplumsalgereimizvareden tanrsallmzadnecektir.Halklarmzbinyllarnzleminiduyduklarvehakkettiklerizgrlklerininsahibi olacaktr. Ortadoutoplumununkaoskndakipolitikseeneisadeceblgeseldeil,evrenseldzlemdedezgrlk problemineyanttekiledebileceknitelikleritamakdurumundadr.Blgedekreselhamleninkaderiizilmektedir. ABDnderliindekisisteminbaarsdnyanntmgeleceinibelirlediindentrbubyledir.20.yzylda feodalglerdenderleneniktidarbloklarnndntrlmedendevam,gereklemesienzorolaslkolduundan, toplumungelenekselolarakartahakkmyaayangenitabanbirbiimdedevreyegirmekzorundadr.Yeniden yaplanmakisteyenkreselkapitalistglergereksindiiiindebubyledir.Amauyanacakynlarnbuistemlerle snrlandrlabileceideokkukuludur.Pandora'nnKutusu'ndannelerinkacabelirsizdir.Belirsizliigiderecek olan,kaosaralndakiyaratc,zgrletiriciabannkendisiolacaktr.Tarihinhibirdnemiylekyaslanamayacak birpratikdeiimdnemiyaanacaktr.Tpkyenikentlerkurulurgibitoplumunyenidenyaplanmastarihin gndemindedir.Ortadou'dakizorluklarntemelindebugereklikyatyor.Hakimsisteminyeniden yaplandrlmasyla,halklarn,toplumunzgrlkglerininyenidenyaplandrmamcadeleleribykbirilikive elikiortamndayrtlecektir. Yenidenyaplandrlacakbloklaragelmedenncepolitiktanmblgezglndeyenidenyapmakgerekir. Toplumlarnpratikynetimiolarakpolitikanngncelveyasrelitanmlarkapsayabilir.Tutucupolitikasz konusuysatoplumuyerindesaydrma,sramayaptracaksaatlmpolitikasolarakdatanmlanabilir.ncbir tantmboyutuierikleilgiliolabilir.Devletblounuilgilendiriyorsadevletipolitika,devletdynlar ilgilendiriyorsademokratikpolitikaolarakdatanmlanabilir.Ekonomi,siyaset,kltr,sosyal,sanatgibialan boyutlarndadatanmaurayabilir.Toplumlailgilienstdeiimleryksekpolitika,dahasnrldaralanlailgili olanlarnatabanveyaspolitikadenilebilir.Btnbutanmlarnortaknoktas;toplumsalyrtme,deiimve dnmnsanatnapolitikadenildiidir.Politikfaaliyettoplumlarnyapmileridir.Zihniyetabas,topya,proje, planveprogramalmasise,politikabadaeitim,rgtlenmeveeylemalmasdr.Zihniyetalmalarn politikalmalarlakartrmamakkadar,tersinidekartrmamakbyknemtar.Mimar,ustaveiilik toplumsalalandaokdahazenisteyenbirsanatolarakpolitiksanattanmlanabilir.Demekkipolitikayapmak zihniyetalanndakendinihazrlamolmay,pratikalandaisetoplumunyrtme,deiimvednmiingerekli gledonanmay,yanieitim,rgtlenmeveeylemyeteneinigerektirir.Politikayabounatanrsalsanat denilmiyor.Tanrkral,tanrglgesisultan,tanrnnbiimlenmihaliolarakdevletderken,aslndatanrsalsanata vurguyaplmaktadr.Dinivemitolojiyizmlerken,sosyolojiyiveyasosyalbilimiyetkinokumakgerekir. ABDvesekinortaklariinOrtadou'daaskeripolitikyaplanmayouncayrtlmektedir.Yalnzaskeripratii politikadanayrmamakgerekir.Kzgn,silahlbirmcadeleninolduubirortamdapolitikannadaskerliksavatr. Esasbelirleyiciolan,buortamlardasavalktr.Politikasilahlarnsustuuortamdaordubalantlalmann uzantsolarakkarmzakar.YaniClausewitz'informlnntersigeerlidir.Savabelirleyenpolitikadeil, politikaybelirleyensavatr.Irak'tabugerekokaktr.Irak'tapolitikannyolunuyenipolitikaaan,ABD'nin sonteknolojisavadr.Kaldki,tmMezopotamyatarihindepolitikannyolbandahepsavaolmutur.Sonsava tarihselgereisadkaneyanstmaktadr.Savadkyounlukluolduundayadatmyledurduunda,onun

devamolarakpolitikfaaliyethzkazanr.Demekkipolitika,savansilahlolmayanblmdr.Eitim, rgtlenmeveeylemliliinsilahabavurmadan,amaarkasndakizihniyetedayalolarakyrtlenksmoluyor.Bu anlamdaABDveortaklaryounaskeridestekaltnda,bataIrakveAfganistanolmakzeretmOrtadou genelinde'BykOrtadouProjesi'zihniyetinitemelalarakpolitikyenidenyaplanmayyrtmekte,deitirmekte vesrdrmektedir.ncekiksmdasenaryohalindebualmalarzetledik. Bunakarntahakkmekarkanzgrlkglerininhalkvetoplumsavunmastemelindenetrpolitik mcadeleylegrevliolduklarnaklakavuturmakbyknemtar.Bununiingereklivenceliklizihniyet tanmlamamzyaptk.Politiktanmlamaydayaptk. Somutpolitikannkendisinegeldiindebirinciplandakigrev,halklarndevletodaklolmayankomnaltoplumve demokratikduruundankalkarakdemokratiklemeyiyrtmek,gelitirmekvenitelikselklmaktr.Devletodakl olmamayilkeselolarakelealmakgerekir.Toplumsalzgrlkdevletodaklalmaylaeliir.Devletodakl almaancaktahakkmcgleradnayrtlebilir.zgrlesasalantoplumsalglerintahakkmleilikili olmakdeil,karolmakgibitemelbirgreviolduundan,devletdpolitikaolarakdemokratizmeodaklanmalar gayetanlalrdr.Demokrasitanmlamamzdevletinbirburjuvartsolarakdemokrasidenayrtediyoruz.Daha AtinavehattailkSmersitedemokrasilerindenberigerekdemokrasiyledevletinbirbirlerininuzants olamayacan,birininoalmasnndierininazalmasolduunu,birininbitmesinindierinintamzaferiolduunu iyiceayrtetmekgerekir.ABDveortaklarnndayattklardemokrasi,younaskeriiktidaraygtnadayaloksnrl birevreninburjuvafeodaldemokrasisidir.Toplumsalzgrlkgleriise,asgaribirtoplumusavunmagcne dayansalarda,dahaokdemokratikpolitikaytemelalmasayarlar.Demokratikpolitikaise,tahakkmaltndaki tmtoplumsalbireyvegruplarneitim,rgtlenmeveeylempolitik,hukuki,ekonomikamalgsteri,miting, protesto,ayaklanmavesava(koullarzorunluklarsa)faaliyetlerinikapsar.Bufaaliyetleryagnlkyrtme almalardr,yasradanreform,deiimalmalardr.Dahanitelikseldeiimieriyorsadevrimselalmalardr. Hakimsisteminiktidarvedemokrasialmasnedenliyounlarsa,zgrlkglerinindemokrasialmasdao denliiievebazenkarkaryakalnarakyrtlr. Tarihtengiliz,FranszveRusDevrimlerininiinegirdiklerihatalaryapmamakoknemlidir.Odaherikitarafn demokratikalmalarnnnebirbiriniinkarveyoketmek,nedebirbirlerininiindeerimekgibibirfaciaya,byk tarihselbiryanllazorakidorulukdadenebilirdmemeyebykzengstermekgerekir.kidemokrasi arasndahemilikihemelikiolabilir.Yineiiebiraradaolabileceklerigibikarkaryadaolabilirler.Esas olan,inkarcveyoketmeeilimiyleiieeriyerekteklemetehlikesinedmemektir.Biraradalnvekar karyaolmannkuralvekoullarn,ilkeveesaslarnokiyibelirlemekgerekir.Tekletirmedemokrasilerdeher zamantehlikelidir.Ardndandemokratikinkargetirir.Hergrubunitevedtakendinezgdemokratik seeneinezengstermekdemokratikdehannstnyandr.TersiEflatonikfilozofkrallamitolojiktanrsalkral politikasdr;faizmin,totalitarizmin,hiyerarinin,despotizmvehertrdiktatrlnpolitikasdr.Sonutatm tahakkmcsistemlerinantidemokratizmidir. Ortadou'dageliecekdemokrasininkarmabirnitelikteolmasglbirolaslktr.Hemburjuvafeodal,hem toplumsalemekisnflarn,gruplarntalepleriniiieiermesiszkonusudur.Tekbanaburjuvademokrasisi dnemigemitir.Zatenhibirzamansafhaliyleuygulanmamtr.Tekbanatoplumsalhalkglerinin demokrasisideyalnzbanauygulanmamtr.Tabiibutanmlartoplumsalhalkdemokrasilerleburjuva demokrasilerininayrayrhiolmayacaanlamnagelmez.Herhalkgrubukendidemokrasisiniyounyaar, yaamaldr.Nekadarkendizdemokrasisiniiselletirirse,diergrupvesnflarlaortakbirdemokrasiyideodenli dahailkelivetecrbeliyrtebilir,deitirebilir,dntrebilir. BuzmlemeninndaOrtadou'datoplumsalolgularlademokrasiarasndakiilikiyidahayakndangrelim. Devletindemokratikletirilmesikavramnndorubirkavramolmadngrdk.Doruolandevletindemokrasiye duyarlolmasdr.Duyarllkdemokratikzihniyeti,yaplanmayveuygulamalarnkabuletmektir.Denilebilirki, devletingcnvebyklnbudurumsnrlar.Dorudur.Zatendemokrasininvarldevletinsnrlandrlmas vekltlmesidir.Demokrasininetkinilediilkelerdedevletzorunlu'genelgvenlik'veaynnitelikteortak

kamusalalandakiihtiyalarnrgtlenmesivekurumlatrlmasbiimindeyenidentanmlanmakdurumundadr. Demokrasilerdeklasiktahakkmcdevletolamaz.Devletledemokrasibutemelerevedeancakbirlikte bulunabilir.Mevcutakoullarndanetmyleklasikdevlet,netmyledemokratikynetimolanaklarvardr.Bu anlamdaamzdadevlettendemokrasiyegeiadrdiyoruz.Geialarndagenelliklegemilegelecekteki temelkurumlarbiraradayaarlar.Feodalizmlekapitalizminiieyaaddnemlergibi. Ortadousomutundademokrasiningeliimioldukasnrldr.Fikrivereflekslerihenztamuyanmamtr. Gruplarnderinzlemiolmaklabirlikte,binlerceyllkceberutdevletoksertbastrmalarlabuzlemleriuykuya yatrmtr.Zamanzamanpatlamalar,asiliklerhalindekendinigstersede,devletinacmaszdespotikkarakteri tekrartekrarbuzlemleriyerindibinegmdrr.Fakatagerekliiilebudevletyapsnnkklbirelikiiine girmesidemokratik,zgrveeitizlemleriuyandrmaktadr.20.yzylbuynlgelimeniniaretleriyledolu geti.21.yzyldaisezlemdengerekletirmeyedorubirgelimeglbirolaslkolarakbelirmektedir.En geridenseyredencorafyaAraplkeleridir.Dinselveetnikyapnndevletebamlklnmas,sttabakasnn devletikarakterininkartemelindeglbalarlabalanmas,demokratikrefleksinuyanmasnveharekete gemesinizorlamaktadr.Dtanmdahaleyeihtiyaduyulmaktadr. srail'inArapbarndagelimesiimdiyekadarArapmilliyetiliinivedinciliiglendirmisede,artktersinebir etkiyeyolamannaznagelipdayanmtr.KronikArapsrailatmasnnmilliyetilikvedincilikle zmlenemeyeceidnyacadaiyiceanlalmtr.Milliyetivedinciliderliinalmas,demokratiknderler grubununortayakmasancakmevcutkilitlenmeyiaabilir.HemihemdkoullarKbrsrneindegrld gibidemokratikzmynleilimeglolanaktanmaktadr.BununiinBykOrtadouProjesidahasomut planlarladevreyegirmektedir.zellikleSuudiArabistanveMsr'ndemokratiklemesinemligrlmektedir. DierkkArapdevletleriIrak'tandersalmasnademokrasiyeilgiduymakdurumundakalmtr.Dtandnya kamuoyu,itenbinlerceyldrbastrlpsaptrlankomnaltoplumvedemokratikduruzlemleriuykudan uyanmakzeredir.DespotikArapdevletininbuikiolguyauzunsredirenmesivedemokrasiyealantanmamas beklenemez.Krallkvecumhuriyetunvanntamolmalar,demokratiklemeasndanfazlanemarzetmez. kisidedespotizmeeilimlidir.nemliolandemokrasiyeduyarlolmalarvedevletinsnrlandrlmasnave klmesinealmalardr. Gelenekseldengesistemlerinebalbudevletlerinvarl1990sonrasndaglemitir.ABD'ninblgedeki hegemonikvarlonlardahaokeyaletstatsnezorlayacaktr.ABDllerindebirdemokrasiyeynelmeleri devletolarakyaamalariinglbirolaslktr.ABDvedahanceleringiltere,FransavehattaOsmanllara dayalblokiktidarlarnnmzdekidnemdesrdrmelerihergeengndahadazorlaacaktr.ZatenByk OrtadouProjesibuzorluktankaynaklanmaktadr.Demokratikyaplanmalarherlkesnrlarndadeiiklik gstersede,benzerliklerideolacaktr.nsanhaklar,siviltoplumrgtleri,seimler,okpartililik,medyada farkllama,parlamentolarnglendirilmesi,bireysellemeningelimesiortakgelimelerolarakgndemigiderek igaledecektir.Anayasalveyasaletkinliklerdedegelimelerbeklenir.Geliecekdemokrasinetamburjuvafeodal nedehalkdemokrasisibiimindeolacaktr.Devletkarsndasnrl,amatoplumugiderekkapsayacaketkinlikler biimindealmlargsterebilir. Dinveetnisiteolgusudemokratiklemeevresindedeiimgstermekdurumundadr.Dinveetnisitebirazdaha modernsiyasivesiviltoplumrgtlerihalindetemsiledilebilir.Klasikanlamdadinveairetleryerinidemokratik vesiyasiyaplanmalaratarabilir.Nedineveetnisiteyedayaldevletvedemokrasinin,nedetmylebuolgular yadsyanoluumlarnfazlaansolur.zellikleAvrupatarzliberalvesoleilimlerintabanbulamamalarnnen nemlinedeni,diniveetnisiteyidoruzememelerivebakuramamalardr.Halbukitoplumsalrgbyk orandabuikiolguyadayanr.Dinveetnisiteyeynelikkklyaklamveyaplanmalargelitirmeksizin,genelde siyasetizeldedemokratiksiyasetibaarlklmakzayfbirolaslktr.Ancaksttenokiddetlibirdevrimciveya kardevrimcidiktatrlklebugerekleebilir.Amakalcldahaylikukuluolur.Tarikatvemezhepleredebu erevedeyaklamgstermekgerekir.kiolgudadaortaalarnbirnevimanastrdzeninigrebiliriz.Sivil toplumunortaabiimlerigibidir.Gnmzdedevarlklarnsrdrenbukurumlardemokrasiyedndrmek zgnabalargerektirir.nkarvebastrmayerine,sosyolojikbirolguolarakgrpzgrlkeiliminebalamaken

dorusudur.Kadnhaklarvezgrldeolmazsaolmazbirgelimeolarakdemokratiksretenemlirol oynayacaktr.Bukonuyuayrcadeerlendireceiz. ArabistansahasndasrailveSuriyeikistratejikeolarakdemokratiklemeasndandahaoknemlidir.srail'in oldukaoturmubirdemokrasisivardr.Busrailiinzayflkdeil,glolmannnemlibiretkenidir.Ayneyi Suriyeiinsylemekzordur.Suriyeciddibiryolazndadr.Ciddireformlarlademokratiklemedeadmlarn hzlandrpsraililesorunlarnzemezse,ikincibirIrakdurumunadebilir.Demokratiklemevesrail'lebar, Suriye'dekirejiminzorabavurmakszndnmnsalayabilir.Glaydnlarnvarl,farkletnikvemezhep yaps,ortaveyoksulsnflarortaklaabirdemokrasidedahaverimlibirgelimesrecinisalayabilirler.Suriye KrtlerininrolIrakKrtlerigibideilde,liberaldemokratikdnmnbirolanaolmayadahayatkndr.Bunu devletinduyarlyaklambelirleyecektir.KuzeyAfrika'daBerberilerbenzerbirroloynayabilir. IrakdahaokAraplarnvehattaOrtadou'nundemokrasilaboratuarolmayaadaydr.Hemenhemenblgedekitm etnik,dini,mezhebi,siyasi,sosyalolgularbarndatoplamasbulaboratuarolmazelliinipekitirmektedir.ABD veortaklarnngiderekderinleecekabalarylaalttaneitlietnik,mezhebivesosyalgruplarnartan demokratiklemeinisiyatifleri,bulkeyidemokrasiasndanstratejikbirkonumagetirmektedir.Zenginbirtarihve petroldorukullanlrsa,demokrasiiindebirfrsatolabilir.Krtlerindemokratikfederalizmidayatmas, varlklarnntesindeblgeapndanemlisonularayolaacaktr.DemokratikIrakFederasyonuileridedahada kendiniduyuracakDemokratikOrtadouFederasyonu'nunprototipiolabilir.Bunedenlegelimeleroknem tamaktadr.Irak'takizmlerOrtadouapndagenelleebilir. ran'dademokratiklemegiderekgcellemektedir.Klasikdevletinglgeleneiartkalauyumunusrdrmekte gittikezorlanmaktadr.ranhalkndademokratikheyecanvezlemleryounlamaktadr.Irak'tansonrademokratik federalizmraniindegndemleebilir.ran'nblnmektenokfederalizmeyatknldahagldr.2500yllk devletgeleneindedefederalizmebenzerelerhakimdir.Halknyounlaanzlemleriileadabirfederalizm btnleirse,ranblgeninengldemokratikfederasyonuolabilir.BirneviikinciRusyagibiolur.ABD'ninartan basklarkarsndaSaddamvaribirdireniyerine,demokratikfederalizmedorubirkaymaraniingerekve kalcbirseenekolabilir.Dininarsiyasallamasdemokratiklemeyiolumsuzetkilemektedir.Dinselideolojinin etkinliigiderekterstepebilir.rankltrdemokratiklemeyedahayatkndr.Tarihseldirenigelenekleri, Zerdt'tenMazdek'e,Babek'tenHasanSabbah'akadarbiroktarihiahsiyetdahaokdemokrasikltrnealtyap oluturur. Yakndnemdekiokrenklimuhalefetdeneyimihastalklarndanarnaraktutarlbirdemokratizmigelitirebilir. letiimteknolojisisrecihzlandrabilir.Eerynetimgerekliesnekliigsterirse,spanyabenzeribir demokratiklemeraniindesomutlaabilir. Pakistan'dadininroldahaolumsuzdur.AntiHintiliinveairetiliinbeslediidincilikdevletide,toplumuda adetatutsakalmtr.FakatABD'nindindendesteiniekmesiveAfganistandeneyimidinselrgyzayflatp seklerbirdemokrasiyigelitirebilir.BakatrlHindistanveran'la,Afganistan'labaedemez.Pakistanmodeli hzladnmesigerekenbirmodeldir.AfganistandeneyimitmOrtaAsyaiinIrakbenzeribirprototipolabilir. OrtaAsya'yenokdeiimezorlayacaketkenAfganistan'dakidemokratiklemedeneyimiolacaktr.Trki CumhuriyetlerindemokratiklemesiRusya'yadahayakndr.Fakatevresidahazgngelimelereyolaabilir. Ortadou'nunpolitikyaplanmasparalanmzihniyetvedevletlerdentrABtrbirgelimeyekolay ynelmesede,tarihselzeminortaklamaydaharasyonelklmaktadr.slamKonferanspekilevseldeildir. DemokratikOrtadouFederasyonuidealizeedilebilir.ABDveortaklarnndemokratiklemeyikarlarnadaha uygunbulmalarbuynlgelimelerinansnartrmaktadr.1990ncesindeesasdesteklenenglerantidemokratik despotikgleriken,yenidnemtersinigndemletirmektedir.andemokrasiyedoruivmekazanmas,blgenin dahauzunsreaddevletyaplanmalarylaynetilmesinikaldramaz.SovyetABDdengesinedayananson50 60yllkulusdevletolgularartkkresellemenintahammlgsteremeyeceiverimsizvezmszmodellerdir. Sistemkadaralttakihalkgruplarndinleyebilenvebunagredemokrasiyeduyarl,klmvesnrlandrlm

devletgereiglbirolaslktr.Ortadou'nundemokratikuygarlkanageiibuetkenlernedeniylednyann dnmndedenemlikatklaryapabilecektir. Ortadou'nunyakndnemsomutlamasolarakbungrlerakkihalkndemokratikvekomnalsistemi asndanidealolanvermemektedir;birdnemlerinsosyalisttopyasgibiidealkalmaktadr.Amadahagereki biridealdir.Mhimolan,toplumsalzgrlkveeitlikdavasndaolanlarnkendiilkelitutumlarndevletodakl zmlereaslndazmszlklerekurbanetmemeleridir.Builkelitutumureelsosyalizm,ulusalkurtuluuve sosyaldemokratlarnyaptgibitavizlerkarlndaterketmemeleridir.Demokrasidesrar,derinlik,zgrlkve eitlikiineneminyoldur.Lenin'indediigibi,okgedeolsaancakbuyaklamlayaniengenivesoluklu demokratiklemeylesalanabilecektir. Ortadouuygarlndakadnolgusutmtoplumsalsorunlarnzmndeodakdurumundadr.Ksatarihsel gelimesinitekrarlamaksznnmzdekidnemiintemelsloganmz,buseferiinncbykcinselkrlmay erkekaleyhinegerekletirmekolmaldr.Toplumsalcinsiyeteitliisalanmadanhibirzgrlkveeitliktalebi anlambulamazvegerekleemez.Demokratiklemeninenkalcvekapsamlunsuruyinekadnzgrldr. Kadnncemallatran,gnmzdeisehereyiylekorkunmetalatransisteminenzayfyankadnsorunudur. Birdnemleriniisnfdenilenolgurolneniyisindenkadnsoyuyapmakdurumundadr.Snfsallktannce kadnsoylulukzmlenmelidirki,snfsallkveulusallkdahaiyikavranpzmlenebilsin.Gerekbirkadn zgrl,zerindekikoca,baba,ak,karde,dostvbkleletiriciduyguveiradelerinkaldrlmasylammkndr. Eniyiakentehlikelimlkiyettir.Kadnaynelikerkekegemendnyasnnrettiitmdnce,din,bilimve sanatkalplarnokskbireletiridengeirmedenzgrkadnkimliiaakarlamaz.Kadnnceliklekendinin olmalki,malolmaktanksn.Mal,mlkiyethalinedmkadn,erdemlierkekolmaydanler.Bylesikadnla dpkalkmakzgrerkeinnndekiengeldirde.Bylesinedrlmkadn,terstendeolsadrlm erkektir. Toplumlarnzgrlkdzeyininkadnzgrlkdzeyineballdorubirbelirlemedir.Konuyaestetikadan baktmzda,zgrolmayannestetiinindeolamayacaaktr.Dolaysylaestetikolmayanbiryaamancak primatsnrlarndagerekleir.Kadnolgusunabirsanatolgusuolarakbakmakdahagerekiveyaamsaldr.Ne malmlk,neiikylgibi.Kadndoannenileyenduyarlparasolarakgrmek,belirlibirkutsalltadn farketmek,erkekegemendiliylehitapetmemek,kadnnsrlarlaykldilinianlamakestetikbiryaamasndan oknemlidir.Enkttoplumsalpratikkadnadayatlanerkekegemenlii,onunhodkamldr.Hibireyaresiz durumdabraklmkadnzerindekihoyraterkektavrkadarkaderciolamaz.Banagreengl,olgun,duyarl, eitvezgrlktenanlayan,dolaysylademokraterkekveonlaradayaltoplum,kadnakartanmladmz llerebalolmakvegerekleriniyaratmaybilmeklegerekleir.Klelikteenderinlemitoplumkadnenok kmseyentoplumdur.Yaamaktanenanlamayantoplumdakadnlarasgeleyaamaykabuledentoplumdur.Yine enkt,duyarsz,heyecanveanlamdanuzakyaamdaklekadnlagerekletirilenyaamdr. TmbutanmlamalarnndaOrtadoutoplumunabaktmzdanedengeri,anlamsz,zalim,irkinveanlaysz biryaamnhkmsrdndahaiyianlamoluruz.Kadnlarnakarbukadarbasit,estetiktenyoksun,deersiz, malvehattabatansavrulmasgerekenbirdertolarakyaklamgsterenbirerkektoplumununiflaholamayaca, bartanyoksunveirkinyaayacaokaktr.Bylesierkektoplumlaryaamkutsiyetini,anavatanyceliini, gerekerdemi,anlamlcanlbirdoayaklamnyaratamazlar.Yaratamayncadabahaneolaraksksk'eytan kadn'gsterirler.eytanveeksikdenilenkadn,aslndakaybetmierkektoplumunenaalkbiryalandr.Erkek egemenideolojiye,ahlakavetoplumsalgvebireylerekarglbirsavamverilmedenzgryaam kazanlamaz.Gerekbirdemokratiktoplumyaratlamaz.Dolaysylaeitlikolaraksosyalizmdegerekletirilemez. Halklarnpolitikseeneisadecedemokratikdeil,demokratikvecinsiyetzgrlkltoplumdur. Somutolarakkadnzgrlkmcadelesikendizpartisinikurmaktankitleselkadnhareketine,tmsiviltoplum rgtlenmesine,demokratiksiyasetyaplanmalarnakadariieyrtlmekdurumundadr.Erkekegemenliininve toplumununelindennekadarkurtulurvebamszinisiyatifiylehareketedipgkazanrsa,kadnodenlizgr kiilik,kimliksahibiolabilir.Erkendenbabalamaenzalimbirkleliktir.Hibanaklnbalamamaensoylu

davrantr.araftan,trbandantutalmpornoyakadarerkekeliylekadnadayatlanuygulamalarnalaklhibir snfveulusktlkadarolamaz.Dolaysylakadnnfkesine,zgrlkbilincinevehareketinedestekvermek enyceyoldalkveinsanlkdeeridir.Ortadouengltanrakltkadarenderinkadnkleliininyaand, uygarlatandkblgedir.ncbykcinselkrlmaysalayarak,kadnlehinebykbiryryedetarihine yararbiimdeyervermekdurumundadr.Bykdlerinkalkdabykolur.Butemeldeadetayenibir tanradinininmminlerigibiyaklarsak,hakedilmikutsalanalaveakkadnlnaulaabiliriz. Ortadou'nunalternatiftoplumundaekonomi,snfvesosyallemeninnaslolmasgerektiinifazlaanlaml bulmuyorum.Dahaokzmlenmesigerekenkonularelealnanlardr.iliiisizliivekylltanmakdeil, tanmamakgerekdevrimciliktir.Busnfsallklaraavepatronunkullarolarakdnmekgereedahaiyi yaklatrr.zgrlk,iiyivekyllekonomikolmasabile,zihniyetvedemokratikpolitikadaatoranda gerekleir.Zorunluluktantriivekylolunur.zgrlkzorunluluunalmasise,ozamaniivekyl olmayaacaksn.Gereksnfmcadelesibuzihniyetlevedemokratiktarzlayrdnde,eitlikolaraksosyalizm deozamangerekanlamnbulur.sizlikdemokratiksizliinrndr.Demokratikolmasnbilenbirtoplumisiz retemez.Neredeokisizlikvarsa,oradaokadardemokrasisizlikvardemektir.sizlikolgusugeneldesnfl uygarlnbirilleti,hastaldr.Onakarkmaybileninsanvetopluluklarhibirzamanisizkalamaz.Hibiri bulunamazsa,enycei,demokrasiiiolduunagreherkesedeenyceivardemektir.yibirdemokratol, zgrlkiinsava;greceksinki,mrndebirsaatbileavare,isizkalamyorsun.Demokrasisavanveremeyen halklar,topluluklarherzamanavare,rgatveisizolacaklardr.Ohaldebirtoplumu,birbireyinekadardemokrasi mcadelesiiineitiprgtleyerekeylemesokarsak,odenliisizlie,avarelie,ayyalavetembelliekar mcadeleyikazanmolacaz. Ortadouhalklardemokrasiiinayaakalkmadka,asrlkmiskinlik,tembellikveisizliktende kurtulamayacaktr.Demokratikolmasnbilentoplumlarvatanlarna,hertrkaynaklarna,emeklerine,kltrlerine desahipolurlarki,ozamansadeceverimliinsanemeikalr.Bilimteknikaylabuemekbirletiinde,herhalde alktanveisizlikteneserkalmayacaktr.Tekrarvurguluyorum:sizlikvetembellikdemokrasisizliinveklelie almannbirrndr.Ortadankalkmasisteniyorsadevlete,patronaikisideisizliinvehertrdknln temelkaynadryalvararakdeil,demokratikrgtveeylemidayataraksonualacaksn.Gerekekonomik mcadelebudenlidemokratikeylemebaldr.Dieryollarsarsendikaclnvepatronajanlnnbiroyunudur; ucuztavizlerlemrboyuiivekylkleliiolarakkalmaktr.Demokratolmasnbilenlkelervetoplumlar tarihteAtinavegnmzdesvirevengiltereenzenginvebaarlolmutoplumlardr. TarihdeOrtadou'daekolojininevrebilimininiyiceldnndetarihidir.Snfltoplumuygarldoaya yabanclatnda,evreninkalctahribatdagngn,ayay,ylyl,yzylyzyl,binylbinylgeliipdurdu. Btnormanlarvetopraklarneredeyselednt.Oormanvetopraklarki,insanlnenverimliatardamarn oluturdu.zerindekibitkivehayvanlarlauygarlnyolunuaanentemelalanlard.nsaninsanakulluu dayattnda,doayadatahribat,acmaszbaltasndayatt.Cennethayaliniyaratanalanlarleevirdi.Orman kalmayncatoprak,toprakkalmayncabitki,hayvanveinsankalmad.Akald,susuzkald;kalamad.Sonutaen zengintopraklar,enyoksul,glentopraklarhalinegeldi.Birdnemlerindrtyndenaknedilentopraklar, dnyanndrtyannakalantopraklara,bozkrlaravellerednt.Ortadou'daekolojinintarihidekadnn tarihigibiyazlmamtr.Naslzgrkadniinkadntarihinibilmekgerekiyorsa,ekolojiktoplumiindeekolojinin tarihinibilmekgerekir.evrebilinciveeyleminedayanmayanbirdemokrasivecinsiyetzgrlkbirtoplum halklarngerekseeneiolmaz. Enkabasndanbykbirormanlatrmaveerozyonakaryenidentopraklandrmahareketinedayanmayanbir demokrasivecinsiyetzgrlkhareketindiererkektahakkmldnyadanfarkolamaz.Ekolojikhareket kuracamzyenitoplumunolmazsaolmazlarndandr.Ekolojisadeceekonomideildir.Birzihniyet,kaybettirilmi canlvekutsaldoaanlaynayenidendntr.Cvlcvl,bizimlekonuan,bizimlevarolan,bizivaredenbir doabilinciolmadan,lmgibikaratoprak,canszvekutsallnyitirmibirdoadayaambykoranda deerdendmyaamdr.evrebilincisadecekirlisuvehavaiinolamaz.Tmyledoaileolma,parselparsel

olmudoadanbtnlemidoayadntr.Budademokratikvesosyalisttoplumavartr.Budenliiieliksz konusudur.nsanretenevrimzincirinesaygdr. lkelkomnaltoplumunkendiliindensaladdoaltoplumubilimveteknolojiilegnmzdedahabilinli yaratabiliriz.BelkiOrtadou'nunkanlsorunlarkarsndaekolojiksorunlarfantezigibigelebilir.Amaunutmamak gerekirki,bukanl,alklveisizliklisorunlaraekolojiyeihanetedilerekgelindi.Hekimliedayanmadannasl salklbirtedavidenbahsedilemezse,ekolojiyedayanmadandasalklbirtoplumluluktanbahsedilemez. Dolaysylademokratikvezgrcinsiyetlitoplumkurulamaz. Ortadoutoplumlartmhalklarylayolaznadayanmbulunmaktadr.HegemongABD'ninimparatorluk eilimizmgetirmektenuzaktr.OnakaryeniVietnam'largerekibiryaklamdeildir.Yenibir1920'ler Trkiye'sideszkonusuolamaz.BatadengegcSovyetlerolmadndan,dahanemlisiemperyalizmeskisi olmadndan,eskisigibibirTrkiyeulusalkurtuluuluu,Vietnamkurtuluuluuolamaz.Hertarihseldnemin koulvehedefleri,dolaysylargtlsavalardafarklolur.GnmzABDveortaklarnakarenanlamltavr, halknvetoplumuntmzgrlkglerinitutarl,uygulanabilirbirdemokratik,zgrlkveekolojikprogramla vegenirgtlenmealarylabtnletirerekhareketlendirmektir.Belkiazkanl,amaenbilinlivesonualc savabyleolur. Gerektiindeilkeliuzlamalarla,buolmazsakendizdemokratiklememizizsavunmaglerimizedayanarak kyde,kentte,dadaveldegerekletirebiliriz.Kendinidemokratikletiremeyenhalklarnbaaransolamaz. Halklarengenelindeiradelerinitemsiledenkongreleriile,hertrsiviltoplum,kooperatifvekomnalma gruplarilehareketegetiinde,baaramayacaklarbirtoplumdavasnnolmadngreceklerdir.Ortadou'nun yenitarihidnemindehalklarnayaakalkbutemeldeolduunda,sadeceeskininemperyalizmdayatmalarnn benzerleriniboakarmaklakalmazlar;anlaml,ilkeliuzlamalarladahabarldemokratiklemeleredenclk edebilirler.Tarihseluygarlklarnayararbirayaakalkmaybylegerekletirebilirler. Devrimcilerinrolneredekalddenilirse,hereydennceizmeyealtmzbusosyalbilimgereklerine ulamaybilmelerigerekir.Sosyalbilimsizdevrimcilikveyatoplumsaldnmclkbazenfarknavarmakszn cinayetvehyanetlerekarabilir.Bununlemeninyeganeyolu,sosyalbilimimiziiktidarbilmeglerininelinden kurtarpyenidenyaplandrmaktr;kendisosyalbilimokullarmzveakademilerimizikurmaktr.Politikamzn arkasnasosyalbilimedayalzihniyetimiziesasklmaktr.Belkidehepsindenennemlisi,toplumsalahlakegemen klmaktr.Ahlakipolitikadadorusuizilenyoldasonunakadaryrmesabr,inanveiddiasdr.Dnmemek, ihanetetmemek,bunlariinbahanebulmamaktr.Ahlak,bilimleyorulmuzihniyetdnyamzlaanannauyumlu olabilmektir.Bilinlesrekliyaamaktr.Ohaldebilim,politiklikveahlakeleleverdiinde,geneldeinsanlnve zelindeonunayrlmazparasolanblgeselhalklarmznhizmetindebaarlamayacak,stesindengelinemeyecek birtoplumsaldavamznolmadngreceiz.Tarihvetoplumunvicdanolarakahlakmz,herzamankindendaha fazlabuynlbilinleyklpolitikayyrtmeyi,onunlaarzulanan,ngrlentoplumsaldeiimivednm salamayemretmektedir. zetleOrtadouhalklarnndemokratikuygarlageiandabellibalseeneibulunmaktadr. Birincisi,varolanstatkonunkuruludzeninolduugibidevametmesidir.20.yzylndengesisteminden yararlanarakvarlnsrdrendzeninsonunagelinmitir.Reelsosyalizminzlylehemhzlanan,hemdetek kutupluluunarlkkazanmasnayolaangncelkrizdurumuABD'ninhegemonyasaltndakaos imparatorluuylaalmayaallmaktadr.ncbykkresellemehamlesibudnemedenkgelmektedir.Bilim veteknolojikdevrimlegibibyyenarzfazlalyoksulkitleengelinetaklmaktadr.Kresellemebuelikiyi zmedenamacnaulaamaz.Entemelengelolarakulusdevletinstatkocuyapsgrlmektedir.Buyaplarn bireyselleme,liberallemevedemokratiklemetemelindealarakyenidenyaplanmasgiderekarlk kazanmaktadr.

Halkynlariinhemolumluhemolumsuzyanlarolanbugelime,demokratikuyanvehareketlendirmeyi hzlandrmadaobjektifbiretkenolarakgrlebilir.Dolaysylahemsisteminhegemonikgc,hemdealttan halklarnartanuyanvehareketliliistatkoyugittikesrdrlemezklmaktadr.zmszlbiryaamtarz halinegetirmeyealan,zorlanncayznemakyajalanvezamanzamanprovokasyonlarlamrnuzatmaya alanstatkogittiketecritolmaktadr.EskidenolduugibiarkasndaABDveRusya'yadayalsistemlerin desteinibulamadiindahadahrnlaandzen,adetapatinajyaparakzamanldrmektedir. Eskininsahtesavesolcudemagojilerinikullanarakdasonualmasmmkngrnmemektedir.Nefaizmnede totalitarizmledevletinvetoplumunkontroleskisigibidestekbulabilir.Halklarngngetikedesteiniyitiren statkocuulusdevletingiderekzlmesi,sttabakasnnyenihegemonikyapylabtnlemesi,alttakihalk ynlarnnisedemokratikdzenaraylarbuzorakiseeneidevredbrakacaktr.Ortadou'dagncelolarak younyaananbusre,gittikearlaansorunlarnzmnetamgtrmesede,engelkonumundankartmas mmkndr.zellikleMsrbataolmakzeretmArapdevletleri,Pakistan,Trkiyeveranstatkoiledeiim arasndabocalaypdurmaktadrlar.nlerindekisreceilikinnetkararlarnverememektedirler.Fakatstten ABD'ninBykOrtadouProjesi'nin,alttanhalklarndemokratik,cinsiyetzgrlkveekolojiktoplumprojesinin younlaanetkisialtndadeiimsrecinegirmeleriglbirolaslktr. kinciseenek,pratikyanarbasansnrlkarmademokratikdzenseeneidir.Emperyalizmingemitetek tarafliradesiileyaplandrddzenkurmaagemitir.YenihegemonikgolarakABD'ninbenzertektarafl iradesiiledzenkurupsrdrmesizorbirolaslktr.Bunakarlkeitliulusaltopluluklarnyaknada kurduklarulusdevletdzenleridesorunzmeyeteneklerinikaybettiklerigibi,hemitehemdtasorunlarn kaynanadnmbulunmaktadr.Sistemlerarasdengednemindebiraradatambamszdurulargittike zorlamaktadr. akarlklbamllnekarmaktadr.ncbykkresellemehamlesibusrecihzlandrmaktadr. Uluslararasdnemyeriniirketlerarasdnemebrakmaktadr.Ulusdevletirketdevletednmektedir.Ulusal sermayeyeriniirketlerarassermayeyebrakmaktadr.Dieryandanyerelkltrlerbykcanllkgstermektedir. Yerellikykselenbirdeerolmaktadr.Dnembuetkenleraltndakresellikveyerelliinnegetiiaolarak tanmlanabilir.Buolguyadenkgelensiyasisistemise,neeskiningelimiulusburjuvademokrasilerivefaizmne degeriuluslarnreelsosyalizmveulusalkurtulutotalitarizmleriolabilir;iieikidzeninbiraradayaamasna dayanankarmaniteliklidemokrasilerolabilir.Ulusalveyerelleklitoplumsalgruplarndemokratikittifaklaren geerliyntemolmaktadr.Savesoluneskitekpartilikendiivedevletynetimleriyeriniokpartili,demokratik etkiliynetimlerebrakmaktadr.Bylelikletemsilkabiliyetibulanhergrupkreselsistemledahayakndantemas edebilmekte,akkanlkartmakta,arzfazlasemilmektedir. DnyagenelindeyaananbusreOrtadoulkeleriiingittikedahaokolaslkhalinegelmektedir.Eneski statkoluyaplarnalmazorunluluubuseeneigncelklmaktadr.ABD'ninBykOrtadouProjesibunemli ihtiyatankaynaklanmaktadr.Ortadouhalklarnnisetekbanazdemokrasilerinigelitirebilecekbilinve rgtllkteolamaylar,iradelerininoldukaparalanmolmas,yeniuyanmavehareketegemedurumlartek taraflbirdemokratikseenekoluturmalarngletirmekte,geleceeyneliktopyaolarakbrakmaktadr.Buna ramenilkeliuzlamaiinkendiidemokrasilerinizenleveyetkinolarakgelitirmeleriniertelenemezve vazgeilmezklmaktadr.Kaosaralnnzgrveyaratmczelliklerigeiannneminiartrmaktavekarma demokrasilerdehalklarnbaatdurumagemesinefrsattanmaktadr. ncseeneimiz,dahaokgeleceeynelikbirtopyaolarakhalklarndevletodaklolmayan,ahlakancelik tanyandemokratik,cinsiyetzgrlkveekolojiktoplumudur.topyayannnarbasmas,gnmzdehi yaanmayacaanlamnagelmez.Bilakismtevazadmlarlabusoyludavannyrtlmesiherzamanveheryerde gncelgrevdir.Bazdnemveyerlerdeazveokyounluktayaanabilir.Halklarnveeitlizgrtopluluklarn idemokrasilerinigelitirerek,toplumsalcinsiyetzgrlnsalayarakveekolojiktoplumunihtiyalarn karlayarakyaamayrenmeleri,hergeengnbizleributoplumvedemokrasisinedahadayaknlatracaktr. Devletedayanmadankendileriniynetemeyenhalktopluluklar,arzuladklarzgrlkveeitliiasla

gerekletiremezler.Devlettenbeklenendemokrasivesosyalizmgerektedemokrasininvesosyalizmininkardr. Tarihteyzlercekezdenenenbuyntemherzamantahakkmcveistismarcgleringlenmesineyolamtr. Devletodaklolmayandemokrasilerdehalktopluluklarkendizsavunmalarndakendilerisalamak durumundadr.Halksavunmamilislerigerekliolanheryerdekyde,kentte,dada,ldebatahalkndemokrasisi olmakzerekorunmasgerekenbtndeerlerinigasplara,zorbalaravehrszlarakarkorumasnbilmelidir. Ekonomikolarakkomn,kooperatifvediereitlialmagruplarylametalamayadayanmayan,halksalna uygun,evreyezararvermeyenbirekonomigelitirmekmmkndr.Smrdzenlerininyapsalcbirzellii olanisizlik,halkndemokratikveekolojiktoplumundasorunolamaz.Hukukyerineahlaknesastaroloynad, yaratcbireitimleyaamtutkusugelikinolan,kendiiindesavatanmayan,kardeevedostailikilerin egemenolduubutoplumeitlikleyklsosyalizmegeiinendoruyoludur.Ortadouhalklarnntarihteuzun sreyaadklarkomnaltoplumveeitlieyaknetnikdzenlerignmznbilimveteknolojikolanaklaryla birletirilirse,dahagelikindemokratik,cinsiyetzgrlkveekolojiktoplumunuyaamakensoyludeerolarak anlambulacaktr.

IV.Blm:OrtadoukaosundaKrtolgusuveKrt sorunu
Giri
Krtolgusunagerekiyaklamherzamankindendahanemlihalegelmitir.Irak'takikaosKrtsorunundan kaynaklanmtr.Dnyanntemelgndemmaddesiolaraknaslalacakestirilememektedir.Batuygarlnn zmgcyetersizkalmaktadr.Birkezdahadnyasavalarsonrasnazguluslararasbykprojelerlek bulunmayaallmaktadr.Blgedebyktedirginlikyaanmaktadr.Kurulurejimlerinhibirikendisindenemin deildir.Yarnlarnnelergetireceibellideildir.Dieryandan'terr'denenolgudadaiddialarnaksineartsz konusudur.Gerekterrnneolduudaortayakonulmamaktadr.Sislikaosortamndauursuzgelimelerkol gezmektedir.Hereyeramenzgrlkafaumutedilmektedir. Krtlerineskisigibiynetilemeyeceibirdnemegirilmitir.Krtlerinkendileriistesede,eskilanetliyaamlarn srdrmeataletinialabadatrmakmmkndeildir.HergnitenvedtangelenetkilemelerKrtolgusundaki zlmeyihzlandracaktr.zmnneyndevenaslolacanpratiemdahaleedenglerinniteliive temposubelirleyecektir.Adetasrail'in,AraplarnbarndaoynadsarscrolKrtlerOrtadougenelinde oynayacakgibidir.Irak'takiKrtfederaldevletdayatmasblgedekikatmerkeziyetiulusdevletmodelini andracaktr.radeleridnda,Ortadoutarihinedahauygungenelbirfederasyonlamaeiliminide hzlandrabilir.Busrecinikimilliyetiliinarpmastemelindemi,yoksademokratikuzlalarlamzme gidebilecei,enyakcikisoruolarakolancascaklylagndemegirmitir. ABD,1990sonrasndatekkutuplatrcgolaraksivrilmesiardndanenbykdeneyimineOrtadou'dagirmi bulunmaktadr.BykOrtadouProjesihergnsorgulanmaktadr.Krtlerinprojedekiyerleriennemlikonudur. Krt,ABDvesraililikilerigiderekdahadastratejikbirdurumalabilir.Bununblgezerindekietkileriiyi hesaplanmakdurumundadr.Krtleriinbolihanetlibirdnemmi,yoksablgedeykselenbiryldzolacaklar dnemmi,tartlmayadeerdir.Krtlerinkendiivekomukavimvedevletlerleilikileriilkdefablge stratejileriniderindenilgilendirenbirkonumdaseyretmektedir.KrtArap,Krtran,KrtTrkilikileri,zerinde enokkafayorulanbirdnemegirmitir. teyandanKrtolgusuzerindednce,eylemveyenidenyaplanmaretmeklesorumluKrtpartivehareketleri dnemiingerekliyeterliliitamaktamdr;ilkelmilliyeti,reelsosyalistveliberalyaklamlargnmzecevap verebilirmi;ideolojikyenilenme,zihniyetgckazanmanaslsalanabilirgibisorulardayakcdr.IrakKrdistan'

nderliitmKrtlerivehattablgehalklarn,devletleriniilgilendirenadmlaratarkenyeterincesorumlu davranabiliyormu?Gelenekseldarkarc,kiiselistismarckarakterleriniaabilirlermi?Yenibirfelaketeyol amamalariinhangitedbirlernaslvekimlertarafndanalnabilir?phesizbusorulardaneminikorumaktadr. HerparaKrdistan'dakisorunlarvezmyollardayenidengndemlemekteveuygulamakabiliyetiolanzm retiminigerektirmektedir.Yersizaclaroaltmamak,bununiinetkilidemokratikkitlealmalarnem tamaktadr.Yenibirpolitiksluplasiyasisnrlartehditetmeden,gvenvericizmolaslklarhergeengn neminidahadaartrmaktadr.HerKrdistanparasndaertelenemezzmaraylargndemdedir. SonotuzylnncgcolarakPKK'ninyaadgelimelerneminikorumaktadr.Dnyasolunun1968ve1990 sonrasyaadsorunlarPKK'dedeyansmasnbulacakt.Reelsosyalizmveulusalkurtuluukarasbirizgide seyredenpartihatt,dtanarbasklar,itenodenliaryetersizliklerlebirtrlizgisiningerekpotansiyelini aakarprgtleyemedi.Yarayaklanmac,yargerillacpratikleokanlamszkayplarayolat.Giderek eteci,avareasigruppratikleribykabalaramalolandeerleritketerekfiilibirtasfiyeciliidayatt.1995'ler sonrastmabalararamenPKKgerekzndenkopmutu.KADEKveKONGRAGELdeneyimleriteorik, stratejikvetaktikdeiimlerlebirlikteyenidenyaplanmaanlamnageliyordu.Eskikadroyapsbunundaaltndan kalkamad.zndekiataletifiiliblnmelerleaavurdu.OlumlumirasasahipkmaanlamndaPKKYeniden Yaplanmasavesoltasfiyeciliekarbiradmolarakdnld.Krdistanherbakmdanyenibirsrece girerken,tmbugelimelerinkapsamlbiranalizine,eletirizeletirigereine,grevlerinyenidenbelirlenmesine ihtiyavardr.

AKrdistantoplumundabazayrtediciizgiler
1Krt,Krdistankavramlarvetarihiiinksabirtaslak
Krdistan'birlke,Krtlerivedieraznlkgruplardatoplumolaraktanmlamakglklerarzetmektedir. Ortadoucorafyasndalkekavramlardeiiktanmlamalariermektedir.Ortaadanbalatrsak,dinseltemelde lketanmlardahaarlkldr:Diyarislam,DiyarKffar.Kavimveetnisiteyedayalayrmlarolmaklabirlikte, netsnrlarlaayrmayoktur.Hangikavminveetnikgrubunsnrlarneresidirdiyesorulduunda,verilecekcevaplar kesindeildir.Genelanlamdakavimveairettopluluklarnnoturmaalanlarbelirtilir.Bellibirsiyasioluumadenk dmezler.Siyasioluumlardahaokkenttemellidir.Corafyasdakentinetkinlikalandr.Airetyaylm alanlarnnsnrlaryazkdeiebilmektedir.Glhanedanlarnmlksnrlarisesiyasibiranlamvermekten uzaktr.FakatgeneldeArap,Trk,Krt,Farsvedahaaltdzeydekikavimlerinsnrlaranahatlarylakonutuklar dilvekltrleritarafndanbelirlenmektedir. Krdistanteriminintemelinde'Kur'kelimesiyatmaktaolupSmerkkenlidir.Smerce'deKur,dademektir.Tieki aidiyetiifadeeder.BylelikleKurtikelimesidallar,dalhalkanlamnagelmektedir.M3000'lerekadargeriye gtrlebilir.Bakaadlandrmalarnyapldndagrmekteyiz.M1000yllarndahalenglbirvarlolan batkomularLuwiler,Krdistanblgesiiin'kylermemleketi'anlamndaGondwanakelimesinikullanmaktayd. Gond,halenKrte'dekyanlamndakullanlmaktadr.AsurlularnhakimiyetdnemlerindeNairi,nehirhalk anlamndaNairilerkelimesikullanlmaktayd.HattaDicleZaparasNairiFederasyonu'nunkurulduunu bilmekteyiz.DahageniblmneMadain,Med,Madenlkesi,ihtimaliyksekbiradlandrmasnnyapldn grmekteyiz.AsurdnemiolanM1300600arasndabuadlarnyaygnkullanldbilinmektedir.Urartu kelimesinindebenzerbirzmlemeyleSmerkaynaklolduusylenebilir.Ur,yksektepeanlamndadr.Urartu, yksektopraklar,yksekarazidekimemleketanlamnierebilir.SmerleraaMezopotamya'dayaadklariin, stndekiyksekplatoluKrdistan'ahepykseltiifadeedenadlartakmlardr.Hurrikelimesidebykihtimalle aynkaynaktangelmektedir.Yksekmemleketlihalkanlamnagelmektedir.Yaniyinedahalkdemektir. Komagenes,Helenkkenlibiradlandrmadr.BugnkAdyamanmerkezliKomageneKrallyaklakM250 MS100yllarndayaamtr.Komhalenzomanlamndayargebetopluluklaraveyerleimyerlerineverilen addr.'Gene'isesoy,kabile,airetanlamnagelmektedir.Komagene,yargebeairetlerdiyaranlamna gelmektedir.

OrtaadaArapsultanlarnnhakimiyetdnemlerindeBeledEkrat,Krtlerblgesiadlandrmaolarak kullanlmaktadr.FarsakonuanSeluklusultanlarise,bugnkanlamdaKrtlerindiyar,Krdistankelimesini resmiyetteilkkullanandevletsahipleriolmaktadr.DahasonralarOsmanlsultanlar,zellikleYavuzSelim'le birlikteKrdistanhkmetleri,eyaletleribiimindebolcaKrdistangeendeyimlerikullanmlardr.1848ve1867 AraziKanunnamesi'ndeKrdistaneyaletleriresmenkurulmutur.MerutiyetdnemlerindeKrdistanmebusluklar tesisedilmitir.1920'lerdeMustafaKemalyaygnbiimdeKrtveKrdistanierentalimatlar,grlerbeyan etmitir.Resmiinkarclkdahaokisyanlarnbastrlmasndansonrayaygnlatrlanasimilasyonpolitikalaryla gelitirilmitir.KrtveKrtlerinmemleketianlamndaKrdistan,belkidetarihineneskihalkvelkesininad olarakanlmaayrcalnasahiptir.Fakatgnmzedorusiyasiolmaktanokjeokltrelanlamnda kullanlmaktadr.IrakKrdistan'ndafederedevletkararylabirlikte,artksiyasianlamdadakarmzaKrdistan kelimesiokakacakdemektir.Dahanemliside,PKK'ninyolatsiyasigelimelerleKrdistankelime olmaktanteye,birtoplumsalsiyasalkavramolarakuluslararasveblgeselalandayaygncatannmadurumuna gelmitir. StratejikolarakKrdistanFars,Azeri,ArapveAnadoluTrkleriarasndayeralanyaklak450binkilometrekarelik biralankapsamaktadr.Ortadou'nunyksekdalk,ormanlkvebolakarsulu,verimliovalcorafyasntekil etmektedir.Bitkirtshayvanclaelverilidir.Topraklarhereitmeyve,sebzevetahlyetitirmeyeelverilidir. Tarihinenbykdevrimineolitiktarmdevriminin(M11.0004.000)anamerkezidurumundadr.Uygarlklarn kaynavegeialandr.Bustratejikkonum,kavimolarakKrtlerinkendilerinikorumalarnaimkanverirken, uygarlkalanndasrekligeiveigallernedeniylegerikalnmasnayolamtr. Krttoplumunutanmlamakdahakolayolmaktadr.Da,tarmvehayvanclkKrthalkylazdetir.Kentlilik Krt'euzakbirkavramiken,kyllkbelkidetarihteilkdefaKrtlerinatalarnngerekletirdiientemel toplumsalolgudur.Krtlernekadargundivegebeise,odenlikentliolmaktanuzaktr.Komagene'ninokiyi akladgibi,yarkyvegerlikKrtlerinbinlerceyllkyerleimvehareketdzenidir.Kentleriisedahaok igalcilerkurmuveyadoldurmulardr.TabiibudemekdeildirkiKrtlerkentkurmamveuygarlksahibi olmamtr.Urartu,Med,Mitannidevletleribataolmakzere,oksaydakentuygarlnnsahibiolduklarda bilinmektedir.Ortaadadayaygnkentveeyalethkmetlerikurmulardr.Fakatkurulandevletvehkmetler uzunsreliolmadklariin,kentlerdahaokigalciglerinkarargahnveevretoplumunutekiletmitir.lk alardaSmer,Asur,Arami,PersveHelenetkilerikentveyazlkltreserlerinedamgasnvururken,ortaada ArapaveFarsadilvekltrlerindeizbrakmtr.Birokaydn,devletadamvekomutanbukomudilve kltrlerleroloynamlardr.Krte'ninokeskibirkkenivekltreltemeliolmaklabirlikte,snrlldeyaz diliolmasvedevletdilihalinegelememesigelimevebelgebrakmasnnlemitir.BunaramenKrtkltr dolaylyollardan,yaayanetnikvarlndan,tarihselkalntlardangnmzekadarvarlnyanstabilmitir. KrtdilivekltrkuvvetlemuhtemeldirkibirokarkeologbugrpaylamaktaZagrosToroseteklerinde neolitikdevrimiilkbalatandilvekltrolarakzamanlatmHintAvrupakkenlidilvekltrlerintemelinitekil etmitir.M9000'lerdenitibarenHintAvrupacorafyasnadorufizikselolmaktanokkltrelolarakyayld tahminedilmektedir.KendioluumunuiseM15.00010.000yllarnagtrebiliriz.4.buzuldnemindenkla (M20.00015.000)birliktealannenotoktonyerlikltrvediliolarakekillenmesikuvvetlemuhtemeldir. KrtetnisitesiM6000'lerdeiyiceayrtedilmektedir.lkdefaHurrileradyla(M30002000arasnda)tarih sahnesinektklarngrmekteyiz.Smerlerormanvemadenler,Hurriboylariseuygarlkzenginliinedeniyle binlerceylkarlklsaldrmakorunmamcadelelerinegirimilerdir.Babil,Asur,Hitit,skitler,Perslerve Helenlerlebutarihseldiyalektiksrpgitmitir.Belkideyerleiklegerinenuzunkarlklaknlarnyaayan kavimveboylarnbandaKrtlergelmektedir.SmeruygarlnnHitit,Luwi,onvePersleretanmasndaHurri veMedKrtlerininrolbelirleyiciolmutur.BuhalklarnHintAvrupadilvekltrgrubundanolmasbu gereklikleyakndanbalantldr. HeredotTarihi'ndeHelenlerzerindeenetkilikltrvedilinMedkaynaklolduuokakagrlmektedir.M 900400yllarnakadarHelenlerMedlerinyounetkisiniyaamlardr.Birokmaddivemanevikltresinibu dnemdeUrartuMedPerskaynaklarndanalmlarvekendisentezleriylezenginletirmilerdir.Krtlerinatalar

Hurrilerin(M25001500),yineHurrikkenliMitannilerin(M15001250),Nairilerin(M1200900), Urartularn(M900600),Medlerin(M700550)dnemlerindeairetlerkonfederasyonuvekrallklarhalinde yaadklartahminedilmektedir.BudnemdekiKrttoplumuhiyerarikvedevletgeilidir.Kuvvetlibir ataerkilliigelitirdiklerigzlemlenmektedir.Neolitiktarmandakadnndahaokilevselolmasndantr, Krttoplumundakadnnarlgldr.Bugcnuzunsrekulland,bununtemelinindetarmdevrimi olduukuvvetlemuhtemeldir.Dildekidiile,TanraStarkltbugereidorulayankantlardr. ZerdtlkM700550dnemindebirKrtzihniyetdevrimiolarakgeliimgstermitir.Zerdtzihniyetitarma dayanan,hayvansevgisiyledolu,kadnerkekeitliinedayal,zgrahlaklbirretiolarak,hemPerslerkanalyla Dou,hemHelenlerkanalylaBatuygarlzerindegletkileriolanbirkltrdr.DouBatkltrlerinin ayrmhattndayeralp,ikisizerindekiderinetkisiuygarlnekillenmesindeenazndanMusevilikvesevilik kadarkaynakroloynamtr.PersuygarlaslndaMedlerinkurduubiruygarlkolup,Persboylarylabirlikte srdrdkleriPersMeduygarldr.HeredotTarihi'ndebugereklikokakolarakgrlmektedir.Batansona kadarimparatorluupaylaanikincietnikgruptur.Sasanilerdedeayndurumdevameder.Tmranuygarlklarnda Krtlerinrolnikincisradadeerlendirmekgerekibiryaklamdr. lkadaataerkilliiglbirbiimdeyaayanKrtatalarsnfsalayrmayderinliineyaamamlardr. Hiyerarileriglolmasnakarlk,snfsalayrmannzayfl,daarlklairetgebeliininetkin olmasndankaynaklanr.Akrabagrubuolarakairetkabiletopluluklarkendiilerindekleliingelimesinefrsat tanmazlar.Kaldki,klelikdahaokkentuygarlnnbirrndr.Krttoplumundakifolklorikelerdahaok destanarlkldr.Destanlarkahramanldilegetirdiindentr,hiyerarikdnemdenkalmolmalarkuvvetle muhtemeldir.MemuZin,MemAlanveDerweAvdigibidestanezgilerikkenleriniSmermziinekadar gtrmektedir.YinemuhtemelenSmerkanalylabizekadargelenM4000'lerdekiHurriboylarnnbir yaratmdrlar.KrtoyunvemzikdzeniOrtadou'nunengrvesanatdeeriyksekkltrdr.Krtlerintarihsel varlnenokoyunvemzikdzenlerindegrmekmmkndr.Yinebenzergzlemlerikadnduruunda,giyim kuamtarzlarnda,hareketinceliklerindeyapmakmmkndr.Krtlerinsoyasaletleriilkakaynakldr.Dalarn serttabiat,srekliveacmaszigallerekardireni,uzuntarihigemibuasaletinoluumundatemelrol oynamtr. OrtaaageiteHelendnemininizbraktanlalmaktadr.M3000'lerdeUrfamerkezliAbgar,Adyaman SamsatmerkezliKomageneveSuriye'dekiPalmiraKrallbenzerzellikleresahipolup,glHelenetkisini tamaktadrlar.Dahadorusu,tarihteilkDouBatsentezininenparlakrneklerinitekiletmektedirler.Roma'nn fethinekadardevamedenensonPalmira'nndMS269'durbuuygarlklar,blgeninnemlibirgelime aamasntemsilederler.Urfa,NemrutvePalmira'dakitarihieserlerbudnemdenkalmadr.BunlarKrtlerleyoun iletiimiolanuygarlklardr.BudnemdeAramiceveHellence'ninikirakipdilolaraksivrildiinigrmekteyiz. DahaokticaretyollarnahakimolanbuuygarlklarkarsndaKrtler,dahaoktarmvegebelikleevresini oluturmaktadr.Gnmzekadardevamedenbudzeninkalntlarhalenvarlnsrdrmektedir.Kent merkezlerininyabanclileevrekyvegerliinKrtladetadiyalektikbirikilemoluturmaktadr. MS3.yzylnbalarndadoanSasanimparatorluu'ndaKrtarldeimez.Zerdtlktemelideolojik dayanaktr.YeniliiMS210276yllarndayaayanManipeygamberyapmaktadr.Manibtndnemdinlerinden birsentezyaratpRomaveSasanimparatorluu'nuntemelzihnirgshalinegetirerek,barveRnesans yaratmayhedeflemektedir.FakatdahatutucuZerdtrahipleriningazabnauraypldrlr.Bunaramengl birzihniyetizgisiolarakgnmzekadarizbrakmtr.Hristiyanlkyaylmasdabudnemedenkder. zellikleUrfaveNusaybinNizibiszeridneminenglhristiyanlkmerkeziolarakKrtlerzerindedeetkili olur.Ksmibirhristiyanlkyaanr.SasanilerdeZerdtizm'invarlhristiyanlntamzaferiniengeller. Sasanilerdneminde(MS216652)Krtlerdefeodalyapnngelitiitahminedilebilir.Manicilikbirnevierken islamdr.Mani'ninkendisideHz.Muhammed'inerkendoumudur.FakatRomaveSasanimparatorluklar arasndakiokykcsavalarnzellikleDiyarbakrNusaybinhattndaetkileriyllarcadevametmitir.Helenistik dnemintersine,toplumrahatgelimeyzgrmemitir.HristiyanlklaZerdtizmarasndabirrekabet

yaanmtr.NesturilikdahaokSasanietkisindekirakiphristiyanlkakmdr.HristiyankimliktaknarakSryani adnalanAsurlarbudnemdedehaylihareketlidir.zelliklearivdeeriyksekalmayapmlardr.seviliin yaylmasndaGreklerdendahafazlaroloynamlardr.Birokpiskoposyetitirmilerdir.Yaygnbiredebiyat gelitirdiklerisanlmaktadr.Urfa,NusaybinveSiirt'tegelikinakademilerkurmulardr.SasanilerdekiGundi Sahpurbilimmerkezininoluumundadapaylarbelirgindir.Aramiceortakdiletkinliinisrdrmektedir.Greke Bat'ya,Bizansalannatanrken,AramiceDou'dahakimticaretveedebiyatdindilihalinegelmitir. Krtlerinbudnemde(MS250650)feodalgeleneklerinigelitirdikleri,buynlbirtoplumsaldnm geirdikleritahminedilebilir.Feodalizmingelimesietnikyapdakiayrmaydagstermektedir.Krttoplumunda feodalbalargittikegelimektedir.Feodaluygarlnbugelimeandaislamdevrimipatlakverir.slamiyetesas olarakkatklelikilikilerivegelimeyeengeletnikbalarkentlemetemelindednmeuratarak,dahaileribir dzenolanfeodaltoplumunglzihniyetdevrimiveideolojikyaplanmasdr.Avrupa'da,Hintvein'deevrimsel yoldanolangelimenindevrimselyoldangereklemesidir.slamiyetOrtadouuygarlndakisonbykdevrimdir. Yaklak12.yzylakadarfeodaltoplumungelimesindetemelideolojikvepolitikyaplanmaroloynar. KrtlerarasndadaSasanilerinyklyla(MS650)hzlbirgelimegsterenislamiyetfeodalbiraristokrasiyi yaratmtr.GlAraplamannetkisialtndabirdnmyaayanKrthiyerarikvedevletigleribudnemde englsosyalvesiyasalgruplardanbiriolmulardr.EyyubiKrthanedanlyla(MS11751250)Ortadou'nun englsiyasihanedanlnoluturmulardr.Krtlerarasndadahaylietkiliolmulardr.teyandanMS1055'te AbbasilerdenimparatorluudevralanSelukluSultanlKrtlerleiieyaamtr.HalenKerkk'teyaandgibi, buiielikatmadanokortaklklarbiimindegemitir.BizzatKrtkkenlieddadiveBveyhoullar, Mervaniler(MS9901090)gibinemlifeodaldevletlerdegelimegstermilerdir.BirokbakaKrtbeyliklerive hkmetlerikurulmutur.Bitlismerkezlierefhanoullarenuzunsrelibeyliioluturmutur.KanuniSleyman devrinekadarvarlnsrdrmtr.FeodaltoplumzellikleriKrttoplumununzihniyetindenemlibirdnme yolamtr.Zerdtlnkalntlarzerdetileryezidilerdndasilinmitir.BykihtimallebudnmKrt ibirlikiliiningeliimindebirkardevrimrolndedir. slamlaanehirlerdeArapaetkiliolurken,Krtlerindilvekltrelvarlndabirgerilemeyoktur.AhmedXan gibiilkyazldestanderleyicilerbudnemdeortayakmtr.slamirtlkltrheretniktopluluktagrld gibiKrtlerdedeepeykksalmtr.BunaramenGneyKrdistan'dayaylmacArapairetleriylezellikle emmerlerlegnmzekadardevamedenatmalarsrekliolmutur.DerweAvdiDestanbuatmalarn destandr.Bu,ZerdetikkenliktesraredenveglKrtkltrelizleritayanbirdestandr.18.yzylda yaadtahminedilmektedir.slamiyetortamndaZerdetlikbirnevikltrdireniiliidir.Krtkltrnn yabanclamayakarsoylubirdireniidir.ZayfveHz.AliyanlsbirislamirtyebrnmKrtaleviliide ZerdetiliktensonraenglKrtkltrdireniiliidir;Krtlerdekiialktr.Bunakarlk,zellikleovayayakn GneyKrtlerindegeliensnniislamengericiveibirlikikarakterdegelimitir.Kltrelsoyunuinkareden feodaltccarzihniyetinbugltemsilcileri,zellikleUrfa,Mardin,Siirtkentveyaknyrelerindesperbirihanet ierisindedirler.Mthiibirlikivekarcdrlar.ranetkisialtndakiKrtlerdebozulmadahaazolmutur.Ulusal kltrelzlerinidahaotantikyaplarylakorumaktadrlar. BudneminnemlibirilikisiolanKrtTrketnikboylarvedevletleriarasndakiilikileratmalolmaktanok, Bizansetkeninedeniyledostanevedayanmaiindegemitir.ErmeniveSryanilerinhristiyanldabu yaklamdanemlibirroloynamtr.1071MalazgirtMeydanSavazndeKrtTrkittifaknadayalbir savatr.SultanAlparslaneerKrtleredayanmamolsayd,buzaferisalamasimkanszd.Budnemdedahaok yerleikveglolanKrtkltrveboylararasndakiTrkmenairetlerinemlibirasimilasyonuyaamlardr. 19.yzylnsonunakadardevamedenbusreancakcumhuriyetletersinednmtr. BirbtnolarakfeodalortaakltreletkisialtndakiKrtler,feodalsnflamayyaadklarorandazgr yaamdabirgerilemeyeuramlardr.Feodalklelikairetzgrlnnsreklialeyhindegelimesalam, zihniyetyabanclamasndanemlibirmerhaleyitekiletmitir.BirokKrtislamaydnyetimiolmasna ramen,ibirlikidevleteilimlerindentrkalcbiretkibrakmamlardr.Sultanvgcl,devlet

ibirlikiliininenilgintipidrisiBitlisibunlarnbandagelmektedir.Son2004yerelseimindeBingl'de NakibenditarikatkkenlieyhSait'intarikatbirgrubun"drisiBitlisiburada,YavuzSelimnerede?"diye sloganatmashayliilgintir.BabakanErdoan'danikincibirYavuzrolbeklenmektedir.Krdistan'daki Nakibendiihanetibtnkapsamyladeerlendirilmedike,aydnlanmadevriminiyaamaolanayoktur.Buna karlkalevikkenliKrtlerdekiaydnlanmadahaolumluolmutur.Tarihseldinamikleringncellikzerindeki arpcetkisinibutarikatlarvemezheplerbalamndaincelemekhaylireticisonularverebilir.Bunlar cumhuriyetinaydnlanmacln'kemalist'olaraksulamaklaKrthalkarasndakiirkinyzlerinirtebileceklerini sanmaktadrlar.Snnikkenlibiroktarikatnyzlerindekirtaltndakigericilii,karcliyitehisvetehir etmeden,tutarlbirKrtyurtseverliivedemokratlgelitirilemez. slamuygarl13.yzyldanitibareniteitihatkaplarnnkapanmas,dtanMoolsaldrlarveHalSeferleri altndabirdahakendinegelemeyecekbiimdeduraklamavegerilemesrecinegirmitir.13.yzylakadarDou uygarladnaAvrupa'dailkadmlarnatanuygarlksalgelimeyekatkrolnoynadktansonraiinegirdiibu duraklama(MS12001500)vegerileme(MS15001918)sreciOsmanllarcaglklesrdrlmtr.Osmanllar dnemiDou'nunykselenBatuygarlnakarsonbyksavunmasolsada,ideolojik,politikveekonomik sistemgeriliibaarlolmasnnlemiveyklmasnengelleyememitir. KrtlerinhakimsnflargenellikleYavuzdnemiylebirlikteOsmanllarlagenivekendinezgbirzerklikiinde enyakndestekileriolmulardr.19.yzylnbalarnakadardevamedenbudurum,Batsmrgeciliinin19. yzyldanitibarenblgeyeilkadmlarnatmasylabozulmutur.Bundazayfdenmerkeziynetiminarvergi veaskertoplamapolitikasdabelirleyiciroloynamtr.Dostlukvedayanmayeriniisyanlarabrakmtr. 19.yzyldanitibarenKrttarihivetoplumuyenibiraamayagirer.Osmanlylabozulanilikilerisyanlarayol aarken,ngilizveFranszmisyonerleriErmeniveSryanikiliseleriniayrlklkynndeetkilerkenkarmakbir durumayolaarlar.Ermeni,AsuriveKrtlerarasndakiilikilerdebozulur.Hepsininhemkendiaralarndaki,hem Osmanlynetiminekarilikilerininbozulmas,tarihlerindekienaclbirdneminegirmelerineyolaar.Busre 1918I.DnyaSavasonrasndabinyllkkltrlerinsahibiolanErmeniveSryanilerinbykorandafizikive kltreltasfiyesiylesonulanr.KrtlerleTrklerinkavimselilikilericiddizedelenmelereramenErmenive Sryaniboyutlarndabirkopmayayolamamtr.Bunedenle1920'lerdekiulusalkurtulusavanaTrklerle ortaklaagirmilerdir.AlparslanveYavuz'lagirilenstratejikveyapsalbirortaklnncbykbirbiimine girilmitir.Tarihunaiyicetanktrki,tpkAlparslan'n1071zaferigibi,YavuzSelim'in1514Safevilere,1516ve 1517MsrMemluklarnakarzaferlerindeKrtlerinrololumluolmasayd,TrkboylarnnAnadolu'yufethive Osmanlmparatorluu'nundouvegneyyaylmasgereklemeyecekti. 1920'lerdebutarihseltrenddevametmitir.ncstratejikortaklkemperyalistyaylmaynlemi,cumhuriyet devriminebaarimkanvermitir.FakatKrtleringelenekselibirlikifeodalsttabakasnncumhuriyetiyanl deerlendirmesiveemperyalizminniyetlerinekolayaldanpisyanaynelmesi,cumhuriyetkurucularnnpolitika deitirmelerineyolamtr.KrtTrkbirliktezgrlkprojelerindenvazgemeleri,tarihlerindekienolumsuzbir sreciyaamalarnanedenolmutur.KrtTrkilikilerindekibustratejikbozulmaKrtlerininkarn,geri braktrlmasn,zorakiasimilasyonunuvegidereksistemdentmyledlanmalarnberaberindegetirmitir. Trkletirildikleriorandakabulgrmeleribupolitikalardahadaderinletirmitir.1970'lerdednyaapndaki bykaydnlanmayakarKrtveKrdistanolgusundakibukoyukarartmapolitikalaryenibirKrtaydn hareketinevearkasndanPKKsomutundasiyasiveaskeribirdirenmesrecineyolamtr.KrtTrkilikilerinde bolaclveatmal,amaonurlubirdnemegirilmitir.

2Krdistanzerindemcadele,savaveterr
Krdistan'njeokltrelvestratejikkonumubelkidetarihtezerindeenokmcadele,savaveterrninsanlar korkuylaynetmeamaliddetyrtldlkehalinegelmesineyolamtr.Drdncbuzuldneminden sonrayaklak20binylncesindebalayanmezolitikveardndangelienneolitik(tarmveevcilhayvan)kltrn yaklak12binylnceanablgesi,tahminenbugnkKrdistanblgesidir.Bununnedenlerinieitlikonularda

belirttik.Mezolitikveneolitikkltrnenokgelitiimerkezolmas,drtbiryanndayaayandahailkelkltr dnemindekipaleolitikdneminsanlartopluluklarnaknnberaberindegetirmitir.Toplayclktantarla retiminegeidahabolrnlereyolatndannfusyounlamasbeklenebilir.Tarihselkantlarbudnemlerde nfusartnakagstermektedir.Yerleikyaamvekylemeningelimesitarla,bavebahekltrnn geliiminidahadahzlandrmtr.Budurumdoalolarakverimlitoprak,bitkivehayvanalanlarzerindezaman zamanatmaetkenideolabilmektedir.Sosyalierikliveekonomikamalatmannbutarzgeliimikuvvetle muhtemeldir.Yineeldekikantlarbudnemdenkalmabazkyykntlarngstermektedir. TarihinilkkapsamlsosyalveekonomikmcadelesininaklanabilirnedenlerleKrdistanzerindeboyvermesi haylidndrcdr.NfushareketlerindenanlaldkadarylayounlamagneydebugnkArabistanve KuzeyAfrika'dan,doudaranvedahadousunda,kuzeyindeKafkasya'danvebatsndaAnadolu'dangeleneitli toplulukaknlarylaartmaktadr.TpkbugnkAvrupavekuzeyAmerika'yaolaninsanakmlargibi,tarihinilk byksosyalierikliveekonomikamalinsanselleri,yaklak15binylboyuncainsanlkiinbir'Gnelke' roloynayanbugnkKrdistan'aynelikolmutur.Doalolarakbukadaruzunsregnelkesirolnoynamak, zerindebykekimeveatmalarnolumasnadanedentekiledecektir.Neolitikkltrnyaklak90binyl nceyounzmsenmesindensonra,busefertersibirnfushareketiningelimesineyolamtr.Eldekiveriler yaklakbundan7binylncesinegeldiimizde,neolitikkltrnhemfizikiinsanlarylabirliktehemdekltrel sadeceetkiselolarakAtlasOkyanusu'ndandoudainPasifikkylarna,kuzeydeSibirya'ya,gneyindeKuzey Afrika'yakadaryayldngstermektedir.Byleceneolitiindoumerkezizerindekiyounlamaazalmtr. Yaklakbundan7.0005000yl(M5.0003.000)ncesindeKrdistanzerindeAryendilvekltrgrubunun iyiceekillendii,klanvekabiletoplumundanairettoplumunageildiitahminedilmektedir.Airettoplumudaha bykbirinsantopluluununskrgtlenmesiniveeyleminiberaberindegetirmektedir.Klanvekabiletoplumlar 2050araskiiyitekilederken,airettoplumuyzlercekiiyiorganizeedebilmektedir.Budurumsosyalve ekonomiksorunlarniddetlenmesihalinde,airettopluluklararasndakimcadelenindebyyebileceini gstermektedir.Budnemdenkalmaarkeolojikverilerbazkylerintamamenykmsosyalatmalarn iddetlendiini,amabunundahaokinedenlerdenkaynaklandngstermektedir.Verimlitoprakveakarsularn zerindebyyennfusvekomularntamah,kavgannekonomiknedenlerinioluturmaktadr.Bumcadeleler sonucundaeitliairetboylarnaaitsnrlarnolutuunutahminedebiliriz.Airetblgelerininkkenlerini bylelikleM4000yllarnakadardayandrmakolaslkdahilindedir.Airetlerinortakmlkiyetindekiekimve yaylaalanlarayrtedilebilmektedir.Yineairetlerinkendilerinezgdillehegruplarvekltreleitlenmenin gelitiitahminedilebilir.lkmzikveoyuntemalar,tapnkltekillenebilmitir.Bulunanbirokheykelciin kadnfigrlolmasanaevcilkltrnarlnyanstmaktadr.Budnemisosyalierikli,ekonomikamal mcadelednemiolaraktanmlayabiliriz. M30002330dnemi,AaMezopotamyaSmeruygarlnndouunuvetamamlannifadeeder. Mcadelelersavaboyutunavarmtr.nsanlktarihindeilkdefaekonomikdeerlerinncedenplanlanmaskeri gle,zorlaelegeirilmesi,talanedilmesigeleneidomutur.Savaiktidargczndebirtalangcdr.Klf olaraktaknlantanrsallk,kutsallk,kahramanlkgibisfatlarnarkasndagaspvetalangizlidir. Krdistanbuuygarlnanadoukaynaklarndanbiridir.Smeruygarlnnvetminsanlnilkyazldestan olanGlgameDestanKrdistan'ayaplanbirtalanseferiniykletirmektedir.Uruk'unyarkahramanilk krallarndanGlgame'inehiruygarlnnsimgesiolanfahieletirilmikadnyoluylabatankardEnkiduadl barbaryardmylaKrdistan'adoruseferekmasdestannanakonusudur.Enkiduaslndadadanehreinerek hakimgceibirlikilikedenyksekdallarn,'Kurtilerin'ilkrneinitemsiletmektedir.lkesiniigalettirmeye nclketmektedir.Bununkarlndakraldevletsofrasndayemeklivekadnlyaamaaltrlmaktadr."Krtne bilirbayram,horhorierayran"deyimibudnemlerdenkaynaklanmaktadr.BelkiGlgame'inkendisideyksek dalkkenindendir.nkGlgame'bykcamus,''kzgibiadam'anlamnageliyor.Krdistantarihininbutr hainlerledoluolmastesadfdeildir.Smerlerormankerestesi,yontmatavemadenlerineiddetleihtiya duyduklarndan,askeriseferleriniskskkuzeyeyapmakdurumundaydlar.BugndesonIrakkrizindegrdmz savalar,aslndagemitarihidezetlemektedir.

Krdistanzerindeigal,istilavetalansrecineilkdefauygarlkglerininkatlmasnitelikselbirgelimedir. Airet,kabileveklangibietniktoplumlarzerindedevletlemiglerintalan,kleletirmeseferi gerekletirilmektedir.Dahancekidnemlerdemcadelelerkendinikoruma,akarsulareldeetme,verimliarazileri kazanmaamaliken,uygarlkdnemindebatakleletirmevetalanamalolmaktadr.Planlinsanldrmeveya esirletirmeyeodaklanmtr.Dahancekidnemdenkalmadrtyandanalanaynelmevealandakikltrdarya tarmahareketleridedevametsegerek.Hurrilerdenkalmaarkeolojikbulgularbudneminsosyalmcadeleve savalargereinektutmaktadr.Savunmasistemleri,kahramanlkyklerimcadelevesavalarnvarlna kanttr.M2000'lerderan,Kafkasya,AnadoluveArabistanzerindensrekliistilagruplaraknetmektedir. SmerkentsurlarveHurrikaleleribunlardankorunmayamalamaktadr.Yksekdalarasnmazatendalarn doalkalelergibikorunmayaimkanvermesindentrdr.'Da=Krtlerinetnikvarlklarnkorumass'gerei budur.KrtatalaradetaboydanboyabirkalegibiduranKrdistandalarnndoruklarnmeskentutarakbinlerce ylselgibihertaraftanakanigal,istilaveapulunerrindenkendilerinikorumayaalmlardr.Ovalkalanlarda ehiruygarlklarnfazlagelitirmemiolmalarbutarihselgereklikleyakndanbalantldr. M20001000dnemindeKrdistanzerindekiistilaseferlerineyenielerinkatldngrmekteyiz.Orta Anadolu'dakurulanHititKrall'ylaKafkasya'danskitadverilenbarbartopluluklarhemHurriMitanni uygarlnahemdedahagneydezenginBabilveAsurehirlerineynelikistilasrecinekatlrlar.Enskk durumdakalanyineKrtatasgruplardr.nkeskidensadecegneydekiSmerBabilAsurdevletlerisaldrrken, bunakuzeydenHititdevletiveoksavakanskitbarbarlardakatlmaktadr.ran'danPerskabileleriylebatdan Luwietnikgruplardasktrmayakatlmaktadr.Hemzenginlikretenbiralanolmas,hemkurulanyeni uygarlklararasgeiblgesindedurmas,KrtveKrdistaniintambirikilemtekiletmektedir.Yaamakiin sreklidireniilikveibirlikilik,hemdirenihemibirlikilikgelimektedir.Hiyerariksttabakaibirliine oynarken,dieraltkesimsreklidirenmekdurumundakalmaktadr. M1600'lerdekiyazlbelgelerdebirKrtbeylii(muhtemelenbugnkElbistan'dakurulmuolsagerek), Hititlerinilkkurucuprensi'Anita'yayleseslenmektedir:"Brealak,seniyetitirdik,orayabeyyaptk,derlediin savasrlerinlesnrlarmzagelipbizisreklirahatszedesindiyedeil.Verdiinszlerelaykolmayaal."Bu anlamagelenyaztlar,aslndaHurrilerdenderinliineetkilenmiHititKrall'nnyavayavabydnve yanlarndayetitikleriHurriMitanniboylarntehditetmeyebaladklarngstermektedir.YinenlHititKral 'upiluliumma'MitanniKral'Matiwaza'yayledemektedir(M1300'lercivar):"Sanakzmveriyorum,artk evladmsaylrsn.Birdahaisyanetme.Rahatszlkyaratma.yilkenderahatyaamayaal.Arkandabenvarm." Aralarndakiatmalararamensiyasievlilikleryoluylanaslbarveakrabalklaroluturmayaaltklarnda grmekteyiz. BudnemdekorkunAsurgcsahneyektnda,HititMitanniittifaknaihtiyavardr.Dahailginolan, Msr'nnlkraliesi'Nefertiti'ninMitannilerdengitmiolmasdr.TarihinhareketlibirdnemiolanM1500 civarbuynlbirokdiplomatiksiyasianlamakadarsavalaradatanklketmektedir.M1596'danlBabil, HititveHurrilerinortaklylaigaledilmitir.nl'KadeSavavebar'nnM1280'lerdegerekletii sanlmaktadr.Hz.brahim'inUrfaNemrut'undankann1650'lerin,Musa'nnMsrFiravunu'ndankannM 1300'lerinbandaolduutahminedilmektedir.nlHammurabiM1750'lerdeyaamtr.Dneminsavave barladolubuyzyllarndaKrdistanmerkezialanrolndedir.Krdistanzerindesavalarneksikolmad lkedir. YaklakolarakM1000330dnemlerindeMezopotamyamerkezliuygarlklarnsonbykaamasyaanr. TarihinbelirleyicigcolarakAsurmparatorluusahnededir.BabilNinovarekabetindenclkNinova'ya gemitir.Asurlarkomularnadehetsamaklanlenmilerdir.nsankellelerindenharmanyapmak,duvarekmek, kaleyapmakdeyimleriAsurmparatorlar'nnnamdierzellikleridir.SavaseferlerininenamanszlarKrdistan ilerine,SuriyeveMsr'ayneliktir.Anadolu'nunbatsnakadaretkileriniyayabilmilerdir.BudnemdeHititler M1200'lerdeTrakyakkenliFriglertarafndandalm,yerineToroslarngneyindekkehirkrallklar kurulmutur.Krdistan'daisebugnkBotanalanndanceNairi(nehiranlamndadr)Konfederasyonutahminen M1200900onundalmasndansonranlUrartudevletikurulmutur(M875606).AsurlularHititsonras

kurulanbudevletvebeyliklerzerineamanszseferlerdzenlemitir.Batatakabartmalarolmakzere,birok kalntsavasahnelerinicanlandrmaktadr.nsankesikkafalarntamakalageldikbiryntemoluyor.Seferlerin ennemlinedeniyinekereste,madenveticaretyollarnelegeirmektir.Urartularbusaldrlardurdurmay baarmlardr.Savunmadanlolduklaranlalmaktadr. Medlerbudnemdedahadouda,bugnkranKrdistan'ndaUrarturneindendeyararlanarakkendivarlklarn glendirmekte,siyasioluumihtiyacnkavramaktaveAsurlularndouseferlerinekarkoyarakg toplamaktadr.Tarihtenl300yllkdirenivehazrlkaslndaUrartudneminiveglenmesiniifadeetmektedir. Asur'uyenmek,bugnkIrak'nABD'yiyenmesinebenzer.Dolaysylaokglhazrlklarvetaktikyenilikler gerektirir.SonundanlMedkomutanKeyaksarveBabillimttefikiNabukadnezar'labirlikteNinova'yyakp ykarakvarlnsonaerdirirler.M612'deMedler(tahminenM715550yllarnda)Ekbatanbugnk Hamedanmerkezliimparatorluayaknbirsiyasioluumkurmaybaarmlardr.Bu,Krtniteliidahagl oluumdur.Kuzeydenskit'lerin,gneyvedoudanakrababoylarolanPerskabilelerininsaldrlarglenmelerini engellemitir.nlkomutanHarpagos'unihanetivePersibirlikilii,iktidargcnnMedkralnnyeeniolan Kiros'uneline,dolaysylaPerskabilehiyerarisinegemesineyolamtr. PersmparatorluuMedlerindevamdr.Birneviortakdevletoluyor.Yineatmaalanounluklaskitistilas altndakiKrdistan'dr.Kiros'unlmbilebualandakiskitlerlesavalagerekleiyor.mparatorluundaha gvenlibiralanolanGneydouMedya'yadorukaymaskuzeydengelenbarbaraknlarndanetkilenmektedir. Darius'un(BykDara;M520485)bykskitseferibubelaykkndenhalletmekamacyladr.Anadolu boydanboyaikiyzylakn(M530330)srePersMedmparatorluu'nunelindeekillenir.SrasylaFrigya, LidyaveLikya'nnsiyasivarlnasonverilip,tmEgekylarndakurulanehirlerdenetimealnr.Denilebilirki, budnemdeKrdistan(Medya)uygarlamayolundasakinbiryaamakavuur.Ataerkilaileninglenmesi,gl Medairetyaps,PersordusundadaMedleriayrcalklklar.Msrndafethedilmesiyle(M525)uygarlnana merkeziMedvePersblgelerinekaymtr.Babilyarbamlbirstataltndahalauygarlnkltrelbakenti durumundadr. TarihHelenveMakedonaristokrasisinde,Anadolu'yutamamenfethetmevebyleliklehembykMedPers tehlikesiniortadankaldrmahemdehigrmediklerikadarzenginliklerineelkoymannbirtutkuhalinigeldiini kaydetmektedir.Gecegndzbununhayalinikurmaktavesiyasitartmasnyapmaktadr.Bunubaarmannen byktanrsaliolduumterekinanolmaktadr.BykdnrAristo(M385320)buinancvebilinci, rencisiolanMakedonkralFilipos'unoluBykskender'esreklialamaktadr.Douinsanlarnhayvangibi grmevekarncagibiezmefikribykihtimalleAristotarafndanskender'ealanmtr.skenderbuatmosfer iindevehocasnnskeitimialtndayetitiktensonra,okgenyatababasnnldrlmesindensonrance, HelenbirliinivesonraMakedonyaetrafndakiboylarbirletirdiktensonra,tarihinseyrinideitirenDouseferine alr.AdetaBykDarius'aBykskenderolarakyantvermektedir.Bilindiizerednemindeyldrmseferleri diyebileceimizsavalarlainsanlaradetakarncagibiayaaltndaeziptaHindistanGanjnehrinekadargider.Zapt etmedikyerbrakmaz.EnnlsavaGavgemala(M331)bugnkErbilcivarndaolanArbela'dageer.Pers mparatorluubyksavaiindeder.OdneminkltrelbakentiolanBabil'etekrardndnde,annayarar ileryapmayadevameder.DouBatsentezininsembololarakonbinBalkanlsavaerkekleonbinMedvePers asilzadekzlarnbirseferindeevlendirir.YendiisonkralolanIII.Darius'unkzkendisineder.Buseferbatda yenidomaktaolanRomaCumhuriyetizerineyrmehazrlyaparken,bataklksivrisineklerindenkapt mikroplaokgenyatalr. Krdistan'daskender'inizlerioktur.Bitlis,komutanlarndanBallis'tenkalmadr.Zagrosdalarnbirgerillagibi atsylenebilir.Askerlikteskender'inbiryartanrolduusylenebilir.BuseferlerleKrdistanyenibirikilemin kskacnagirecek,mehurDouBatatmasnnmerkezialanolacaktr.ran'daPersleryerinekurulanPart(M. 250216)mparatorluu'ylaskendersonrasHelenkrallklararasndakiatmalarnarlkmerkeziyine Krdistan'dr.DevreyeErmenikrallklardagirmitir.Fetihhakktmhaklarntemeliolarakeldenelegeer.Dicle Fratkylarkalelerledonanr.Tmkentlerkalevesurlarylabirsavunmaanlayiindedir.YinedeHelen krallklardnemindeKomagene(Samsatmerkezli),Abgar(Urfamerkezli)vePalmira(Palmyramerkezli)

Krallklarzelbirnemkazanrlar.DouBatsentezininsekineserleriniyaratrlar.Zihniyetolarakdnemhem dahanceki,hemsonrakidnemlerdenfarkldr.Uygarlnparlakbirdnemiolarakdadeerlendirilebilir.ran (Part)veHelenetkinliiiieyaanr.Kltralverii,ticaretalverilerikadarcanldr. Hz.sasonrasRomaterrndenkaanHavarilerinilkduraklaryineKrdistankaplarolanAntakya,Urfave Nusaybinyreleridir.Denilebilirki,siyasalvedinselterrnyeniyeniboyverdiibirdnemegirilmektedir.Roma mparatorluuengeMS50yllarndatmAnadolu,Suriye,srailveLbnan'fethetmi,Fratkylarnda amtr.Yeniortayakanhristiyangruplarsa'nnarmhagerilmesindensonradakovuklarna,yeraltyerleim alanlarna,maaralara,llereekilmektedir.Yargizlibirdnemyaanmaktadr.Siyasiterrbelkidekitlesel olarakilkdefahristiyanmminlerzerindeuygulanmaktadr.Krdistandalarnnilksnlanmerkezolmalarbu yzdendir.ArtktmHelenkrallklarnelegeirmiRomamparatorluuPartmparatorluu'nunsnrlarna dayanmtr.nlRomalkomutanCrasuslelegetiinde(MS50'ler)PartlarveErmenilerbayramedecekler, Crasus'unbagnlercetehiredilecektir.AlanKrdistan'dakiKtesifonkentidir. 3.yzyldanitibarensraRomaSasanimparatorluuarasndakiatmalaragelir.Tarihinenzorsavalaryine Krdistanzerindegeer,snrkahFratkahDicleolur.DiyarbekirveNusaybingibikentlerdefalarcayklr,el deitirir.Krdistansrekliparalanr.Uygarlnbarndakiiddetinvetalannsreklikustuualandangelime beklemekgerekiolmaz.Komlarhalindedalardayaamsrerken,kentmerkezleriistilakarargahlardr.Etnik toplumla,askeritoplumarasndanetbirayrmoluur.Aradakitccarhalka,istilacylaetnikgruplararasndakiara halkadr.4.ve5.yzyllardaikiimparatorluunsreklisavalarndantralandaadetakaranlkbirdnemyaanr. Ancakhristiyanvemanicigruplarnterrkorkusualtndakipropagandafaaliyetleritekciddisosyaletkinliktir. Palmira,AbgarveKomagene'ninyklmaskaranlkdneminbalangcolabilir.Klasikkleciliinsondemleri yaanmaktadr. Hristiyanlkyenidneminmjdeciliiniyapmakta;karanlktansonrakiaydnln,tanrsalkrallninancnsrekli vermektedir.Kurtuluideolojisigelitirilmitir.Sosyalkurtuluordusukurulmutur.Herikiimparatorlukitenie kmektedir.DtanetnisitenindahasertsaldrlarRoma'ynceblecek,birblmnnyklmasnayolaacaktr. kinciRomaolarakBizansmparatorluuartkMezopotamya'nnpeindedir.Hristiyanmezhepatmalarda eklenince,tpkgnmznsnniliiilealeviliigibibirblnmedoar.Siyasalatmalaradinselmezhepsel atmalardakatlmtr.Sosyalmcadeledinselkisvealtndaverilirken,etnikatmalarkavimgrntsne brnmektedir.Sryanipapazlar,zellikleNesturilertambilgisavasgibidir.Siyasalaskeriatmalarnparaleli mezhepvedinatmalardr.Sre,yenidendnyayadnecekmehdi,mesihveahirzamanpeygamberi beklentisiylegeer. Hz.Muhammedzamankoklamadayeteneklidir.Beklenenpeygamberinkendisiolabileceineinancgittike artmaktadr.CahiliyeninkaranlnyaayanArapkabileatmalariindebirgnegibidoar.Asrsaadetgelmek zeredir.6.ve7.yzyllarislamndouvebykyayldnemidir.Hakgelir,batlgider.Gnedoar,karanlk kalkar.ArdsrafetihlervebusefergneydenKrdistankaplarnadayanmagerekleir.Savaartkhanedanlk, krallkiindeildin,islamiingndemdedir. slamfetihleri642'deKadisiye'dekiyenilgidensonraKrdistan'dayounlar.Beldebeldealannislamilemesreci balar.ranllariamezhebiylekendifarkllklarnkorumayaalrken,KrtlerZerdetiliktekisrarveenzayfbir islamirtolarakalevilikleetnikvekavmivarlklarnsrdrmeyealrlar.SnniKrtlk,aslndayenilmive ihanetetmiKrtlktr. slamkelimeolarakhernekadarbarartrsada,etkilibirArapulusalsavaideolojisidir.Gnmzn kresellemesigibidnyaapndakresellemekister.Cihatenbykibadettir.Cihat(sava)yolundafethedilen hereysenindir.Yenilenleriistersenkleklabilirsin.Kadnlaraolduugibielkoyabilirsin.Gnmzniktidar tarzgibisadeceaskerifetihleyetinilmiyor.Fethedilenlerintmsosyal,ekonomik,inansaldeerlerizerinde denetimvehakimiyetkuruluyor.Zihniegemenlikenyounyaanandr.slamfeodalizminideolojisiolaraktm Ortadoutoplumunuyenidenbiimlendirmeiddiasndadr.Tekveinanmmmetanlay,peisraykselecek

olanslammparatorluu'nunsosyaltemelinihazrlamaktadr.Bykbirmaharetleyaratlantektanrlideoloji, aslndatekyetkiliotoriteolaraksultanlnideolojiktemelidir.Mmintabanlasultantepeyiustacayaratanislam, belkidednyadamerkezifeodalizminenustateorisidir. TaSmerlerdenberiArabistanyarmadasndanbirtrlkamayanArapetnisitesiislamlatarihinenbyk kalklarndanbiriniyapar.BinlerceylsusadiktidarhevesiniBizansveSasanileriykarakgiderir.Grkemlibir feodalmedeniyetkurar.Emeviler(MS650750)veAbbasiler(MS7501258)Arapmparatorluu'nundoruunu tekilederler.Krdistanzerindekiyaylmlargldr.TorosveZagroseteklerinekadaryaylrlar.Byk katliamlaryaanr.skendervaribirHaccacyryvardr.Kafkas,Hindiku,Pirenevestanbuleteklerinekadar yaylmgcgsterirler.MS1000'leregeldiimizdeislamiyetdoruknoktasnavarmtr.M1000'lerdebrani kabilesininyaptnMS1000'lerdeArapkabileleriyapacaktr.ArdsraTrkOuzboylarndanSeluklularve Osmanllargelecektir.SonbykseferleriislamvesnnilikadnaTrkkkenlisultanlarynetecektir.Abbasive SeluklulardnemindeklasikatmaizgisiyineKrdistan'dageer.Bizansvesultanlkglerisavalarnnbyk ksmnKrdistanblgelerindekikentlerialpgerivermeleribiimindeyrtr.Krdistan'nislamlatrlmas tamamlanr.SelukluSultanAlparslan'n1071MalazgirtSava'ylaBizanslglerKrdistan'danatlr.Eyyubi sultanlarylaTrkbeylikleridnemindebeyliklerarasatmalarolsada,islamiuygarlkgelimekaydeder.Urfa, Mardin,Diyarbekir,Siirt,MalatyaveElazizgibiyrelerdeislamnegeer.slamikltrhristiyan,Sryanive Ermenivarlnikinciplanaiter. 13.ve14.yzyllardaHalveMoolsaldrlarblgedeekirgesrlerigibibirkrmayolaar.Gler,dalara ekilmelerdevameder.Blgetekraralkalanr.Busefergelenekselblnmevesavaizgisiranmerkezli SafevilerleAnadoluveBalkanmerkezliOsmanllararasndaizilir.BirneviBizansSasaniikilemiyenilenmiolur. YavuzSelim'in1514aldranzaferiyleKrtlerinsnnikesimiylebirlikteklasikdousnrendoudaizilir. Krdistan'ngnmzekadarsrecekblnmesinintemeliatlr.Snrboylarndaskskieriyeyneliksaldrlar olursada,1639KasririnAntlamas'ylagnmzekadarsrecekKrdistanblnmesiveAnadolucugle rancgarasndakisnrhattresmenizilmivetannmolur.MezopotamyaveKrtlerinbykounluu Osmanlimparatorluksnrndakalr. 1800'lerinbalarnakadarOsmanllarlaKrtbeylikvehkmetleriarasndakurulandengeiindenispetensakinbir dnemyaanr.slamuygarlsnniizgisindegeliirken,direngenZerdetiveAleviKrtleryarisyanhalinde dalarndoruklarvegzdenrakkelerdeyaamakzorundakalr.YavuzSelim'inSafevikorkusunedeniyle KuyucuMuratPaasadrazamlnda40binaleviyidiridirikuyularadoldurmasvePirSultanAbdal'nidamlar, terrnenacmaszveizbrakanrnekleridir.DahancelerikomnaldzenarayndaolaneyhBedrettin nderliklihareketinkatliamlasonulanmasveeyhinidamnemliterrrnekleridir.Yoksullukvezorakiaskerlik vevergilerebakaldrolanCelaliisyanlarveezilmeleri,islamaristokrasisininterrdalgasnnasltrmandrdnn gstergeleridir.Osmanlterrenazdboyutlusavalarkadaracmaszdr. Bununyanndakardeveliahtldrmeleri,sadrazamidamlaryaygnterreylemleridir.Osmanllardneminde islamnresmiyorumuolaraksnniliinklavuzluundaterrnmthiveyaygnuygulandaktr.Dadaki Trkmenboylarnakardasrekliterrseferleridzenlenmitir. 1800'lerinbalarndanimparatorluunyklnakadarKrdistan,dneminbykbirksmnisyanlarlavebastrma seferleriylegeirir.19.yzylboydanboyaisyanvebastrmayzyldr.ngilizveFranszmisyonerlerininetkisiyle imparatorluklaaralarnbozanErmeniveSryanilerzerinebastrmaseferlerindebuyzyldaartolur.Yzyln bitiminde,20.yzylnbalarndatarihinbueneskihalklarneredeysesilinir.Kapitalizminkkrttmilliyetilik yavayavazehirlirnlerinivermektedir.Krtlerinaynakbeteuramamalarfarkldinvedirenilerininkapsaml olmasndantrdr. Ortaadakidinvemezhepatmalarenazilkadakiatmavesavalarkadartahripkaretkibrakmtr. Krdistan'dauygarlamannbuatmavesavalarnedeniylegeliemeyeceiaktr.Sreklidakovuklarnda varlklarnkorumayaalanetnisiteyle,istilaveigalkarargahlarolanehirlerinyapsdiyalektikbirilikiyi

yakalayacakbirdurumdadeildir.Herblntkendigeriliindeveizoleedilmiliindeadetaboulur.slamn selamyzbirazkazndnda,altndabinlerceyllkzorbaveistismarcgcnktgrlecektir.Sultanve bendelerihertrltanrsalsfatlaraltnda,ayetvehadislerlekamufleedilenbirzorbalkvesmrrejimi yrtmektedir.Ekyanndadaolankabaveakyzliken,ehirdekiveiktidardaolanncppeli,sarklveaz rtlolarakaynzorbalveistismarcltanrdanonaylolarakyrtmektedir.Farkzdedeilbiimdedir. Neolitikdneminsosyalniteliklimcadeleleriylebalayanilkakleliininsavalarylatrmandrlanveortaa feodalizmininsavaveterrylesrekliyounlatrlanKrdistanzerindekimcadele,savaveterrortamnda Krthalknnvarlnkorumasbileoldukadeertamaktadr.Glvegelikinuygarlklaraltndakikadar olmasada,etnikdireniiliktmkusurlarnaramenKrtleribuamansztarihisreiindevarklantemel faktrdr. Osmanlmparatorluu'nundalmasndansonraKrdistan'ndahadaparalanmasveiddetortamnaekilmesi geliti.YeniemperyalistvesmrgecigolarakykselenngiltereveFransa'nnizdiiOrtadouharitasnda KrdistanzerindeTrkiyeCumhuriyeti,ranahl,IrakmonarisiveSuriyeFranszynetimininegemenlii geerliklnd.Dahadorusudayatld.YenirejimleraltndakarlardahadadaraltlanKrtibirlikist tabakasnnsnrlveeskiotonomheveslerindenkaynaklananveoutahrikleredayananisyanhareketleriterrn younlamasnayolat.Ayaklanmalarulusalvedemokratiktaleplerigelitirmiolmaktanuzakt.Eskiayrcalkl gnleriniarayanKrtibirlikifeodalitesininyenirejimlerdenpayistemekavgasyd.Kapitalizmedayalve milliyetiideolojidenetkilenenyenirejimlerintekulus,tekdil,niterdevletfanatizmindenKrtlerinpaynaden, eskisindenbeterinkaredilmek,baskaltnaalnmak,isyanhalindekatliamvezorakiasimilasyonlaortaa karanlnaterkedilmekti.Tamanlamylacendereyealnmaszkonusuydu.Denebilirki,dnyadaYahudilerden sonrablgeselaptaovenmilliyetiliinenyounterrnyaanhalk,etnikveolgusalvarlkolarakKrtlerdi. Krtlerinkendiibirlikihainleritarafndanfeodalgerilieterkedilmeleri,adamillidemokratikhareketlerebile anlamverememeleriyzndenyaadklardurum,20.yzylnenirkinyzlerindenbiridir. Trkiye'ninegemenliialtnaaldKrdistan'dayrttpolitikayaresmiolarak'selhareketi'adverilmekteydi. zerindengeilenheryeriineyipgemek'iyi'olarakbenimsenmiti.Bundaimparatorluukaybetmeninacsda vard.Hiolmazsagerikalanparalarmutlakbirerimeyetabitutulmalyd.Dnyannhibirdneminde,hibir rejimindegrlmeyenanadilKrteyasabileTrkiyerejimindeuyguland.Binyllarcayaanansosyal mcadelelere,amanszistila,igalvekoloniletirmesavalarnaekolarak,tmtoplumsaldeerlerzerine Krtlkleriniyanstacakhereyinzerinebirkaraalrtlmt.TrkiyeCumhuriyetistatsaltndaKrtlerin yaamzerinesosyalbilimveedebiyatnokyounabalarancakbazgereklerignyznekarabilir. ran'dayenibirimparatorlukhanedanolarakykselenPehleviahl'nnuygulamalardacumhuriyet Trkiye'sindenfakszdr.SimkosmailayaklanmasndanMahabadKrtCumhuriyetideneyiminekadartekrarlanan Krthareketliliibenzerideolojik,snfsalnedenlerlekolaycatasfiyeedildi.Geriyeyounbirterrrejimiyle20. yzylazgfaistmilliyetiyaklamlarhakimklnd.IrakveSuriyeKrdistan'zerindengiltereveFransa'nn uygulamalar,ibirlikiAraphanedanlaradayalaynbastrmavesmrgerejiminiegemenklmabiimindeydi. 20.yzylKrtolgusundayaanan,gerektendnyadarneiolmayan'kafesekapatmaveevcilhayvanhaline getirme'politikasyd.Krtlerintoplumsalbirolguolarakinsandansayldnadairhibiriaretyoktur.Bir Afrika'yauygulanansmrgepolitikalarbileKrtlereokgrlmtr.Siyasi,ekonomik,sosyal,hukuki,hatta askeripolitikalarnadaetnik,ulusalvesmrgeletirmebasksbiimleribileokgrlpuygulanmamtr.Yok sayma("senkendiniKrtsaymazsan,Krtsorunuyoktur"diyenyeniBabakanR.T.Erdoan,aslndaderin devletingereiniezberlemiolaraksylyor),"hakimulusvemezheptenolduun,kendiniyoksaydnoranda kabulgrebilirsin"anlay,aslndafaizminentehlikelibiimlerindenbiridir.Yahudilereuygulanantrdenterr akvenettir.nkartrkapalvekaranlktr.Krtlereuygulananterre'karaterr'demekyerindedir. 20.yzylnsonlarndave21.yzylnbalarndaABDetkinliineiyicealanblgeveKrdistan'da,tehlikelive elikilibirpolitikatakipedilmektedir.BiryandanKrtfederesi,dieryandanPKKveenbykTrkiye

parasndakiKrttasfiyesiuygulanansavavesonularABDveAB'sizasladnlemez.Filistinsrail oyunundandahabeteriKrdistanvekomulararasndaoynanabilir.Mcadele,savaveterrpolitikasna'dehet' sfateklenebilir.Tarihinhibirdnemindeveyerindehibirinsantopluluunabuynldehetevaranpolitikalar uygulamavehereyibupolitikalara,iddetinenplanlvesinsiolannadayalolarakbelirlemerneine rastlanmamaktadr. Hemenuhususubelirtmeliyimki,eskidenyaptmzgibibusavapolitikalarnTrk,Arap,Farsulus smrgecilii,inkarveimhaclsylemiyleizahetmeyealmakokyetersizveyanlglsonularagtrr.Olgu dahakapsamltarihselvetoplumsalsistemlerleilgilidir.AynbiimdeKrdistan'dakiuygulamalardanTrk,Arap veFarsdevletisorumludurtarzndakisylemlerdesoyutveindirgemecidir.Olgunungerekoluumunuizah etmektenuzaktr.OrtadazannedildiigibibirTrk,Arap,Farsuluskarvedevletiyoktur.Ulusdevletinkendisi birsfattr;ideolojiktanmlamadr,gereinkendisideildir.Uluslarndevletiolmaz.Hattadaranlamdasnflarn dadevletiolmaz.Devletenazndanbebinyllkgelenekolupkartopunartopugibiyuvarlanayuvarlanagnmze kadargelmi,birokparayablnm,bazetnisiteleronuokbazlarazkullanm,kullananlardatmetnisite olmaypbazhiyerarikvesnfsalgruplarolmutur. BelkideTrk,ArapveFarsetnisitesi,ulusudadevletolgusundanKrtlerkadarbaskvesmrgrmtr. Trkmen'inektikleri,Bedevininyaadklar,gulamlarngerekleriKrtlerdendahaazdrdemekyanltcolur. Kaldki,hangiKrtlersorusudaokoknemlidir.BusavapolitikalarnnenbyksorumlusuKrt feodalitesidir.Beylik,mirlik,hachocalktaslayantakmdr.Eerbunlarn,yoksulemekiKrthalknaherzaman bykzararverenlerinciddibiramacaveyntemedayanmayan,provokatifayaklanmalarvesonradanalaka teslimiyetleriolmasayd,hibirTrk,Arap,Farsulususuvedevletisimevcutuygulamalaricatedemezdi. DolaysylaeerKrtleriinenstratejikolumsuzearanacaksa,bunukendihainleriiindearamasgerekir.Hem deherzamanveheryerde;heryntemveamala.nkbunlarirenkarlarylaveFilistinsrailtrajedisinibile geridebrakabilecekoyunlarylaKrthalkylaiktidarlarkarkaryagetiripsonraaradansyrlyorlar.Karlnda ihanetbedelimalmlklerinikoruyorlar.Hattametropolvesayfiyeyerlerindeyerleimlerkurarakolanetlibinlerce yllkoyunudurdurmadansrdryorlar. BupolitikalarnenazbebinyllktarihiniGlgameveEnkidu'danberidestanklfnabrnmdeolsa aklamayaaltm.unainanyorumki,yrrlktekiblokiktidarpolitikalarndannedevletneulusolarakTrk, ArapveFarslarnyzde99'unungerekbirkarolamaz.karolmasuradakalsn,gerikalmlk,dmanlk, yersizkingtmeler,karlkliddet,kaynaklarnboaharcanmasvesonutahakedilmemianlamszbiryaama yolamasnedeniylekendilerinebykzararverir.Bukorkunksrdngy,srlvesihirlioyunuaakarmak iinbavuracamzennemliaresosyalbiliminkendisidir.Amagereksosyalbilimden;iktidar,dayandve yolatrdsavavesosyalyaplanmalarzenbirsosyalbilimdenbahsediyorum.YoksaSmerrahiplerinin yldzhareketlerinedayanan'kaderbilimi'ndendahatehlikelisonularveren;btn,can,yaamgrmeyen,sayg vesevgiduymayan'kadavrasalbilim'indenbahsetmiyorum. Benimbusavunmadakiennemlikatkm,bubiliminmaskesinidrerekgereeyaklambirazdahailerletmi bulunmamdr.Milliyetilikbilimmidir?Dincilikbilimmidir?Sosyalizmcilikbilimmidir?Liberalcilikbilimmidir? Muhafazakarclkbilimmidir?Belkideilkandemigemiputuluundanpaganizmdendageribir putuluktur.nkoputuluklarnzararoksnrlyd.Yabuucubucabelliolmayankavramputuluunun verdiizararnhaddihesabvarmdr?Birkutsaldinkitabnabalolanmminlerbukitaplarnbazynleriyle sosyolojikyorumunuyapmayaaltmbilebildiklerinisandklardeerlerebudenlibalolmalarnakarlk, kadavravekavramputulartespitlerinenekadarbalolabiliyor,faydaumabiliyorlar?leridekiksmlardabu konulardazeletiriselyaklamgelitireceimibelirterekkonuyadnyorum. Krdistan'dakiiktidarvedayandsavagereidoruzmlenmeden,Krtsorunuylauraanvekaran herkese,herdevlete,sosyalvesiyasalgrubabykzararlarvereceindensrarlabahsediyorum.Buherhalde taraflarnkendileriniyenidengzedengeirmeleri,bykyanl,hatavelgnlklarndanvazgeip,oksayda olabilecekinsanizmlerevarabilmeleriiindeenanlamlyaklamyntemiolacaktr.Fanatizmedayalherister

ezenisterezilen,istersmrenistersmrlenadnamilliyeti,dinci,solcuyaklamnzmolmadnherhalde btn20.yzylsavalarfazlasylaveokbykacvekayplarpahasnadorulamaktadr. okkabatarihseltaslamzdandaanlalacagibi,Krdistan'dakigibimcadele,kavga,sava,terruygulamalar kendinehasbiriktidarblouoluturmaktadr.Tarihinbellibaltmsistemlerindegeerliliiniyounlatrarak srdrensavaa,askerigcedayalbuiktidarbloklarbirhamurgibitoplumunherdokusunuyourup biimlendirmektedir.OrtadayleKrttoplumu,ulusudiyebileceimizkendinezgzdinamikleriyleolumubir yapyoktur.Nuh'uNebidengerektendeylekalmaiktidarlam,onunkurumsalifadesiolmuzorungelenekleri tayinetmektedir.Birzamanolmumitoloji,sylenceolarak,bakabirdnemycedindenmi,amzadoru ulusumuz,snfmzadnamilliyetiliimiz,sosyalizmciliimizolarakmeruiyet,geerlilikarayanbuzoraletleri toplumdakarmadklar,belirlemeyealmadklartekbirdokubilebrakmamtr.AslKrtsorunuyaadbu olgularnolutarzndandomaktadr.Krtolgusununkendisioluumtarzndantrtambirsorunlaryndr. inenacvevahimtaraf,buolgununsorunzmeyeteneinibykorandakaybetmiolmasdr.Olgu sorunsallktantrboulmaktadr.KanserhcrelerinebenzeyenKrttoplumdokularndanbahsetmekgerekir. Aacnkurduaatandrdenilir.ylesiKrtkimlikveahslarynlaortayerdedurmaktadr.Krtdilinden tutalmvarsapartisine,Krtkadnndantutalmszdeentannmliderlerine,kylsndenkentlisine,aydnndan hocasna,dinindenmilliyetiliine,yurtseverindenhainine,diplomatndanpolitikacsnakadariinabcsinebile hakimolamayannekadararesiz,sahte,kurnaz,hain,korkun,iyi,gzelvedorusuvardr?Kestirilmesigbir soru.Sorumlusukim?Mevcutvetarihtenekillenmi,gerektenkime,nekadar,naslhizmetettiidepek kestirilemeyeniktidarparalarvesonutaonlaryletutangemiin,gnmznzoraygtlar,onlarnhertrsava veterrleri.BunlardrKrttoplumolgusunubelirleyen,mevcuthallerdesorumluvearesiztutan. Tersinebuaygtlarakarayaklanma,gerillabenzeriyntemlerledirenigsterildiindeortayakangereklik, gelimemi,amagelitiindeonudaaacakolanFilistinsrailatmamodelidir.Taraflar,adnanekardenirse densin,bylesibirmodelleherhangibirtoplumsalsorundahaiyiye,gzeledoruzlebilirlermi?Ateinatele sndrlmesigerekiolamaz.Ohaldesavaiktidarklikleriolaraktoplumsalsorunlarzmeyntemleriniterk etmekendorusudur.Bunadireniilerinaygtlarndadahiletmekgerekir.Yntembakayerdevetrdearanmak durumundadr. Krtolgusundakimuazzamarpklklarzmeninyntemlerizelliklehakimzoruelindebulunduraniktidar glerininsavaaygtlarndanbeklenmemelidir.Herhaldeilkyaplmasgereken,eerkartarafzorlabirey dayatmaiddiasndabulunmayp,zmnsiyasal,barldemokratiktarznesasalyorsavebundasamimiyetini anlalabilirnedenleredayandrmsa,hakimgcndeaskeriaygtdevredenkarmas,aynyntemlerlecevap vermesigerekir.Tartmavezmyollarnsivildemokratikdiyalogaralarnabrakmak,insaniolduukadar ekonomikvetoplumuneziciounluundakarnadr. "Krdistan'daZorunRol"adlderlemeyi1982'lerdehazrlamtm.Zoruzdnsanmtm.Dahasonraki pratikbukendimegveniminbykyetmezliklerledoluolduunugsterdi.Busatrlarbirgiriolarakbelirtip yenidenKrdistan'dazorunrolnednerken,gerektenbusefervarolanbilimselderinliiyakaladndantr gvenimgerekidir.zmyolunusanldgibivesosyalizmadnabirbenzeriniyaadmz'kutsaliddetten' gemediinin,tersineokzorunluvegerekli'merusavunma'dndakitmzorlarnenlanetlenmesigerekeninsan pratikleriolduununderindenfarknavararak,KrtolgusuveKrtsorunundakizmlemesorumluluunu gstermeyealyorum.

3Krdistankltrzerindezorakiasimilasyonpolitikalar
Savaveiktidarbloklarnnenokbavurduklartoplumsalpolitikalarndanbiriasimilasyondur.Engeneldeyimiyle kltreleritmeanlamnagelenasimilasyonpolitikalarndakitemelama,tahakkmetabituttuklarnntmkar

direnyetenekleriniellerindenalmakiin,batazihniyetintemelkullanmaracolanyereldiliuygulamadtutup, hakimdilinyounileniiniifadeeder.Resmidilyoluylayereldilvekltrkadkleipdolamdaroloynamayacak kadardaraltlr.Hakimdilkltrykselmenin,okumann,siyasetveekonomininifadediliolarakkullananakazanm salar.Baskaltnaalnandilvekltrisekullananazararkaydettirir.Buikilemaltndayereldiliniktidardili karsndadayanmasgngetikezorlar.Heleyazdilihalinegelmemi,hakimlehesinikuramamsa,budilve lehelerininsonukaranlkolur.Asimilasyonyalnzdilalanndadeil,iktidarnekillendirdiitmtoplumsal kurumlardauygulanr.Hakimulusveyadinin,grubunkurumsalgerekliineuyarlanmaherdzeydeyaanr. Siyasal,sosyal,ekonomik,hattazihniyetalanresmentannphukukakorunduka,dieraznlkveyenilmilerine kurumlarkendilerinihakimkurumlaragrezorakiveyagnllasimilasyonauratarak,resmiyetininiindeyer alrlar.Baskveekonomik,siyasikarnekadardevreyegirerse,erimeodenliroloynar. Krdistankltrelvarlzerindeenazsavalarveterrkadar,zorakiasimilasyontahripkarroloynamtr.Ayn tarihselyntemiuygulaypilkalarakadargidebiliriz.Smerce'ninbelkideilkveenbykasimilasyondilive kltrolduunubelirtmekmbalaasaylmamaldr.Kelimevecmledzenindenbugereianlamaktayz. SraylaHurrice,Mitanni,Urartu,MedvePerse'dennceSmerdili,sonrasraylaAkadakaynaklBabilceve Asurice,sonralarAramiceOrtadou'nunilkalardakienbykasimilasyondilleriydi.BugereiHitit,Urartu, Mitanni,MedvePersyaztlarndagrmekmmkndr.Birnevignmzngilizce'sigibidnemin'interetnisite' diliolanAramiceortakanlamaaracdr.zelliklearistokrasivedevletbrokrasisininyazdilininbirtanesinin Aramiceolmasyaygnrastlananbirrnektir.YereldilveAramicebirliktekullanlmaktadr.Bugndeyaadmz gibihakimiktidardilinaslresmidilolarakdevletilikilerindeesasise,odnemlerdedeAramicedahanceleri AkadaveSmerceesasdilolup,yereldildahaokokumayazmasolmayanhalknszliletiimaracdr. Aristokratkesimbykihtimalleibirlikisiolduudevletinresmidiliilekonumaktadr.Urartuyazlbelgelerinde bugereigrmekmmkndr.TpkbamllkeyneticilerininounluklangilizceveFranszcakonumalar gibi. PersantlarndaAramice'ninyeriaktr.DneminhemdiplomasihemticaretortakdiliolaraktmOrtadou'da dolamdadr.Asimilasyonunmimarlkta,devletynetiminde,edebiyatta,hukuktayounroloynadbualanlarile ilgilitmbelgelerdegzlemlenmektedir.sa'nnbileAramicebildiitahminedilmektedir.Aramice'nindahaulusal biimiolanSryanicedieryaygnbirasimilasyonaracdr.branice'ninsnrlbiretkialanolmasnedeniyle,kar yaylmahalindekiHelenizm'indiliHelencedegiderekOrtadou'yanfuzetmektedir.Bugnkngilizceve FranszcagibiHelenceveSryanicerekabethalindedir.kisideKrdistan'da,zellikleehirlerindeetkisava vermektedir.Urfabununtipikbirrneidir.Aramice,Ermenice,Sryanice,ArapaveKrte'yi,ensonTrke'yi yaambirkltrderinliinesahiptir.Fakatarasimilasyonarbirkozmopolitizmedeyolamaktadr.Urfa'nn bugnkhalindendebugereianlamakmmkndr. Sryanice'ninKrdistankltrndekiyeridahasonrakiArapa'danileridir.Biraydnlanmadiliolarakroloynad belirtilebilir.Sryanilerinesasolarakkentteoturmalarbusonucudourmaktadr.KrtlerKomagenehalkolarak gerliin,kyllnszldiliolarakKrtelehelerinikullanmaktadr.Yazlkaynaklarsnrldr.Amahi olmadanlamnagelmez.zellikleMitannilerinbakentiWaukkani'de(Hopnar,bugnkSuriyeTrkiye snrndakiResulaynveAmudekentleri)bulunanoksaydayazlbelge,M1500'lerdeprotoKrte'ninyazdili olarakkullanldngstermektedir. Krdistan'daM300250HelenkrallklardnemindeHelenkkenlihalknvarlvezelliklekentlerdeki arlklar,Helence'nindeuzunsrekullanldngstermektedir.Birnevismrgecidilirolnoynuyor. GnmzdekigibiKrdistankentleriyabancdilvekltregreyaarken,krsaldakihalkyereldilvekltr yaamaktadr. slamiyetilebirliktenekandilArapa'dr.nceleribedevilerindiliolanArapa,kentlemeveislamiyetin douuilebirlikteOrtadou'nunenprestijlidil,edebiyatvebilimdilioldu.Savaveiktidarnresmidiliolarak Arapabykbirstnlkkazand.ZayfAfrikakkenlidillerkarsndatmKuzeyAfrika'danZagrosToros sisteminingneyinekadarhakimdiloldu.KltrvebilimdeArapaileyaanmaktaveyaplmaktadr.

Ayrcalkldr.Onukullanan,brokrasideyeralabilir.limsnfnagirebilir,bilimyapabilir.DolaysylaArapa ykselmenin,karlarnetkindilidir.Bugnekadarkineminibumaddigereklereborludur.Arapa'dansonra Farsa'nnetkisidahasnrldr.OdazellikleSeluklularnran'dakiiktidarlarndaresmidilolmasnedeniyle yaygnlat.SeluklularnAnadolu'yuelegeiripKonyamerkezlibirdevletkurmalarndadaresmidilFarsa'dr. MevlanaMesnevi'yiFarsayazmtr.TrkedeKrtegibiodnemdedahaokkrsalalanhalknnszldilive edebiyatnnaracdr. Arapa'nnhakimiyetiKrdistan'daoketkiliolmutur.zellikle'mellemolla'tabakasnnArapa'yibadetdili olarakkullanmagereibundatemelroloynar.AyrcaArapyaamtarznazentiehirlerdehakimolur.Klk kyafettentutalm,eceresoybelirlemeyekadarArapgibiolmakmodadeerikazanr.Herkesinhanedanlk yklerindebirArapkulputakmakusuldensaylr.Eitim,retim,moda,siyaset,diplomasi,sanat,bilim alanndakihakimiyetFarsagibiglbirdevletdeneyimiolandilzerindebileetkilidir.YaryaryaArapa'nn istilasnaurar.TmOrtadoulularArapisimvelakaplarntakarlar.Bustnlkulusdevletlerinveulusbilincinin gelimesinekadaryouncadevameder. Kapitalistsisteminyaygnlamas,'ulusdevletin'biimlenmesi,Krtkltrvedilizerindekiasimilasyonsrecini dahadayounlatrd.Arapa,FarsabasksnaTrke'ninykselenbasksdaeklendi.lkveortaalardaetnisite bnyesindevarlnkoruyanKrtdilivekltr,bilimvetekniinartanolanaklarnresmidilvekltrolarak kullananhakimdilvekltrnetkisialtndaiyiceezildi,eritildi.Ortaadabilebirokedebieser(Ahmed Xani'ninMemZin'igibi)verenKrtdilivekltrndesiyasibasknndaetkisiilegittikedaralmayaand. Krtlkdilvekltrolarakkukuluhaledntrld.Sukonusuoldu.GiderekKrtolmakkriminalizeedildi. Burjuvazininsuhapishanepratiininenarbirbiimiilekarkaryakalnd.Krtolgusuveonadayal sorunsallkentehlikelisularkategorisinesokuldu.HerulusdevletteTrk,FarsveArapulusdevletindedilve kltraan,tmvarlzerindebireritme,uzaklatrma,hakimdilvekltrebalamakampanyasbtniddeti ileyrtld.Krteanadileitimidahil,tmeitimokullarnakavumayasakland.Ancakodaimkanlarolanlar iinhakimulusokullarndamodernizmrenilebilirdi.KrtveKrteherbakmdanmodernizmkapsamdna karld.EnbasitKrtemzik,gazete,kitapyayn'Krtlk'saylaraksiyasisukapsamnaalnd.Halbuki kendilerikendidillerindeHitler'igeridebrakanbirmilliyetiliiuyguluyorlard.'Enyceulus'teorilerinden geilmiyordu.'Necipmillet'Araplarnunvanyd.Trklk,mutluolmagerekesiydi.Farisilikenbyktarihsel soyluluktu.Kapitalizminuyandrdmilliyetiduygularbtngerilikdurumlarnrtbasedenbiruyuturucuya dntrlmt. Ancakkapitalizminncbykkresellemehamlesi,yerelliinykselendeerhalinegelmesi,teknolojinin radyo,TVdilyasaklarnanlamszklmas,yurtdfaaliyetimkanlarKrtveKrte'ninbirazalanbulmasna, kendinegelmesinekatkdabulundu.Tabiibuolgununtemelindeadadirenigereinindebelirleyicibiretkisi oldu.UlusaldemokratikdireniberaberindeKrtkimliini,dilvekltrn,kendinegvenigetirdi.Asimilasyonu zorakiyaratansavaiktidarzorukarsndasavunmacdireni,ulusaldilvekltrnyenidendouunaebelik ediyordu.

4Krdistan'daetnisite,snflamaveuluslama
Toplumlarnvarolubiimlerindeetnik,snfsalveulusaldzeylerdetanmlanma,btnselliiyakalamakasndan nemlidir.Toplumlarzdebirdir.Farkllkbiimleniteortayakar.Bunlarnbandadaetnik,snfsalveulusal zelliklergelir.Etnisite,klanvekabiletarzoluumlarnalmas,soyfarkllklarnnbelirginlemesi,karkmeleri olarakbilincekarlmashalindeolgusallkkazanr.Klanvebirazdahagelimibiimiolarakkabilelerhalinde yaam,insantrnnenbykzamandiliminitekiletmitir.Gezginhaldepekfarkllamamgruplarnpratiinde soybilincizayftr.Bunayolaacakelikilerhenzgelimemitir.Neolitikdnemdenncekiuzunpaleolitik devirlerdeyaambiimininklantarzngemediitahminedilmektedir.Kabilelerinetnikyaphalinegelebilmesi iinkarbaylabalolduualanlarvebualanlarzerindergtlenerekbellibiraidiyetkazanmaygerektirir. Ortakretimvedil,gruplargiderekdahaokbirbirinebalar.Dsaldrlar,ktlkgibietkenlerbirliklerinin

neminihergeengndahaokaklar.Buynlgelimelerynetimvesavunmayaolanihtiyacdahadaartrr. Toplumsalhiyerari,cinsiyettahakkmataerkilliidourur. Btnbugelimeleretnisitedediimizsoybiimininetletirir.Yerellikvezamansallk,toplumsalkltrdediimiz tmbirikimlerifarkllatrarakkarlklsavunmavesentezlerezorlar.Bazsoylarnnekmas,aralarndada hiyerarininkurulmasnayolaar.Bundanetnikveyaairetfederasyonlardoar.Srehzlanarakkonfederasyon, oradankoullarelveriliisevezlmegeriyedeilileriyedoruysadevletlemevesnfsallamageliir.Neolitik retimbiimindebusrelerinyaandhemokagzlemlenmektehemdebellibirrasyonaliteiletahmin edilmektedir.Airetlerinoluumvegeliima,altndevrineolitikdnemdir.lktarmsaldevrim,hayvanlarn evcilletirilmesivekydzeninegeiairetseldzenleiiedir.Ataerkillikbudneminileriaamalarndageliir. Balangtaevcilanadzenininarlktaolduunailikinglverilerbulunmaktadr.Sreevcilanalkla balarken,artanhiyerariilebirlikteataerkillikleenaaaldneminiyaamaktadr. Snflamadinamiihiyerariilebalantlolmasnaramen,aslolarakaskerizmreninderlediiayrcalklgrupla balar.Bugrubuniindeakrabalkbalarndanokkiiselhnerlerbelirleyicidir.Savunmaveavclkyetenekleri glolanlarnengladamnnderliindebirlemeleri,ilkdnemlerdegrlmemibirayrcalkyaratr.Gle hkmetmeolgusunuortayakarr.Glefinhkmaltndatoplanma,airetilikileriniaanilikilereyolaar. Buyeniilikilersnftr.Snf,airetlerdenkaan,airetolamamdahakkgruplarlabazmeslekgruplarndan oluabilir.Airetise,akrabalkbalarndantrsnfsallamayakardirenir.Airetisnfsallatrmakzordur; tabiatgereisnfilikisinitanmakistemez.Snfsallamayakarairetlerinzndesreklibirdirenmevardr. Klecisistemin'barbarlar'olaraksreklisistemitehditetmeleribuyaplarnedeniyledir.Snflamann yaygnlamasekonomikretkenlikileatbagider.Kleemeiverimlihalegeldike,klecetarzsnflama younlukkazanr.Devletlemeilebirliktebusredahadahzlanr.Devletesasolarakrgtlenmiklecisistem ynetimidir.zntanrsalfikirde,ulusalkarda,gvenliktearamakbounadr.Buanlamdadevletvesnfsallk arasndakibakesindir. Anaairetinblnmesi,ortakdilvekltrgruplarolarakhalkveya'kavim'dediimizekillenmeyeyolaar. Kavimveyahalkderken,aralarndagevekilikibulunan,ortakbirdilvekltreazokdayanantoplumsalgruplar kastetmioluyoruz.Buanlamdaetnisite=halk=kavimbalantsnkurmakdorudur.lkanilerlemidnemleri ile,ortaanbalcatoplumsalkategorikifadelerindenbirisinitekileder.Soygruplarbirliiolarak,ortaan douundabykroloynarlar.CermenboylarnnRoma'y,ArapboylarnnBizansveSasanileri,TrkveMool boylarnnislamdnyasnistilaetmelerikavimselniteliklerledeyakndanbalantldr. Kavimlerdetopraayerleiklikvekltrelayrmadahadabelirgindir.Hakimsnfaristokrasiveserfkylldr. ehirlilikbugenelkategorideyeralmasnakarn,snrlbirbamszlvekozmopolitizmitemsileder.ehirbiraz daetnisitevekavimbalarndanuzaktakalm,snfilikisidahabelirgin,zerkbirniteolarakgrlmelidir. Feodalitedehakimvemahkumsnfaynetnisitedenolmaklabirlikte,aralarndakiyabanclamaoldukagelimitir. Klecisistemdeefendikleikilisininaynairettenolmasnadirdir. Uluslamaveulusolgusukavimselilikininyounlaarakdevametmesiileortayakar.Feodalitlerleayrlm ekonomikyapnnzlerekdahagelimibirortakpazarnortayakarlmas,uluslamannvarolubiimlerinden biridir.Ortakpazarhernekadarkapitalizmiaklagetirsede,kapitalizmlezdebirolgudeildir.Kapitalizmncesi vesonrastoplumsalsistemlerindeortakpazarlarolabilir.Pazartoplumsalgelimeningenelbirkategorisidir. Sosyalistdzenlerdedevarlnsrdrmesidoaldrveyararldr.Gelimipazarlaretrafndaortakdilvekltr ulusbalarnngelimesineyolaar.Dahadorusuortakdilvekltrgelierekulusunentemelba,ilikisiolur. zerindekapitalistsistemdegeliebilir.Kapitalistolmayankomnal,demokratikvesosyalistdzenlerdeortaya kabilir.Eerulusuniindekapitalistsnftahakkmclgeerliyse,burjuvaveyakapitalistulusnitelemesi anlamtayabilir.Amaburadakapitalizmileulusuzdeletirmekdorudeildir.Smrbalarzayfsave demokratik,komnalilikilerbaatsa,butruluslaradademokratikvesosyalistuluslardenebilir.

Uluslarniindeetnisite,cins,snfbalarndakarmaaartar.Temelsnflarburjuvaziveiilerolmaklabirlikte, biroktabakavekylsnfyenilenir.oksaydakavmin,snfnveezilencinsinulusunbnyesindegrlmesi mmkndr.Ozamanhakimulus,snfvecinskavramlardahadabelirginlikkazanr.Resmidil,ulusalayrcalk, ezilenetnikvekltrelgruplaroluur.Ulusdevlethernekadarulusolgusuiindeortayakandevletiifade ediyorsada,dahaokmilliyetibirkavramaiareteder.Devletinideolojisimilliyetilikolursa,hakimmilliyetten trulusdevletdenir.okulusludevletlerdeolur.Budurumdakidevleteherhaldeulusdevletyerinebakabirey demekgerekir.Herulusubirdevlet,herdevletibirulusilenitelemekmilliyetiliinentehlikeliyanlarndan birisidir.Devletveuluskategorilerinibirbirinefazlakartrmadan,devletiteknikbirortakrgtlenmeolarak nitelemek,uluslarnzgr,eitvedemokratikolmalarnadahaiyihizmeteder. Ulustesinden,yaknveortakkarlulusgruplarnnsentezinianlamakendorusudur.Birbirleriniinkaredendeil zenginletirenulussentezlerizerindeyounlamakhaylizmleyiciveretkensonularayolaabilir.Neulus nihilizmiinkarclneulusfanatizmi;bilakisfarklulusdeerlerininsentezcilii,gnmzulusuluk (milliyetilik)karmaasndankurtulmanneniyiveendoruyoluolabilir. TemelkavramlatrmalarmzabalolarakKrdistan'daetnisite,snfveulusgerekliinidahaiyiirdeleyebiliriz. EtnisiteninanadouyeriolarakKrdistan'belirlemekgerekibiryaklamolabilir.Neolitikdevriminengelikin veeneskimerkezlerindenbirisiolmas,halenetkiliolanetnikyaplarnizahnkolaylatrr.Krttoplumubelkide tarihteeneskiveyounyaananbiretniktopluluklarmozaiidir.Alannkuzeygney,doubatakkanlna binlerceylmerkezlikyapmas,tarmsaldevriminretkenliibundatemelroloynar.AaMezopotamyave Msr'dakoullardahahzlsnftemelliuygarlamayauygunken,YukarMezopotamyaveevresietniktopluluklar halindeyaamaydahaavantajlklmaktadr.Yargebelikkoullar,savunma,daovailikileri,mevsimlik koullarbublgeyietnisiteiinidealklmaktadr.Neolitikdevrimdezatenbukoullarnsonucudur.Nfusunhzl artyerleimveretimalanlarzerindeerkendenbirmcadeleyeyolamaktadr.Dolaysylaairettipi rgtlenmeentemelsavunma,yerleimveretimbirimiolabilmektedir. Devlettarzrgtlenmeokynlsaldrlardantrheranyklabilecekzelliklertamaktadr.Koullarerkenbir devletlemeyeuygundmemektedir.Airet,dahakkky,kabilebirimlerindeyaamanssnrldr.Yabir etkiliairetekatlmak,yagetmek,yadasonunakadardirenmekseenekleritekiletmektedir.Zorkoullara snanlarnekseriyadirengenvedargruplardanolmalarbugrdorulamaktadr.Ovayerleimleriise,ekseriya birdevletinetkisineenkolaygirenkesimlerolmaktadr.Daveovaairetlerinigzlemlediimizde,ensaf,fazla karmamolanlardalkalandabarnmken,ovadayaamsrenlerinyounbirasimilasyondangetikleri grlmektedir.DaveovaKrtlarasndaciddifarklarnolumasbunedenledir. Krtdilgrubununprototipitahminen12.000ylncesinedayanmaktadr.Tarmvehayvanclkdiliolmas,benzer yaamdzenindeolanlarnkkeninidetekiletmekteetkiliolmaktadr.FarkllaarakHurrilerinbelirginlik kazanmasndadatemelroloynamtr.HintAvrupadilgruplarnnglolmas,dayandklartemelinbinlerceyl tarmsaldevrimioluturmuolmasndanilerigelmektedir.Bylesibirdilkkeniolmasayd,genicorafyadaki temelkelimelerinizahmmknolamazd. Krdistan'danyaylmayfizikideilkltrelolarakdnmekgerekir.Tahminen6.000ylnceairetoluumutam belirginlikkazanmtr.KrtairetlerinindakkenliolanlarndakullanlanbazkelimelereHurrilerde rastlanmaktadr.HattatmHintAvrupadilgruplarndakullanlanmurd=lm,jin=kadnveyaam,ra=gne, star=yldzgibiokeskidenkalmakelimelerdebugerekliiyanstmaktadr.Tanrlarvemitolojikdzenarasndaki benzerlikdedikkatekicidir. SmerHitituygarlklararasndakigeikonumu,protoKrtleriairetvarlklarnglendirmeyeitendierbir etkendir.Erkendevletlemeleritasfiyelerinidahakolaylatracandan,yarger,birneviyargerillatarzbir yaamtercihetmeleriniberaberindegetirmektedir.Etraflarndanekadardevletkurulursa,odenliairetyaplarn glendirmegereiortayakmaktadr.Krtlerdeairetyargerilladr.Airetrgtlenmesiiindeaileyedaha yakndanbaktmzda,anaerkvezgrlknekmaktadr.Kadnhaylietkinvezgrdr.Bundankansonu,

airetdirengenliininyargerillatarzndagelimiolmasdr.Birkezdahakadnnzgrlkdzeyinintoplumun zgrlkdzeyinibelirlerkengrmekteyiz.Krtkadnnngelenekselatiklii,gc,yiitliiokeskibirtarihi gelenektenkaynaklanmaktadr.Airettarzyaamnolumsuzynise,dahagelikinbirtoplumadnme imkannnkstlolmasdr. Snfltoplumkentidourmaktadr.Kentlebirlikteyaz,sanat,bilimdahahzlgelimektedir.Devletinkuruluu dnceveeylemkapasitesinisondereceartrmaktadr.Ekonomikverimilebirliktekalabalknfusbirarada yaayabilmektedir.Yeteneksizolduklarndandeil,tersineokyetenekliolmalarndantrKrtlerinlkelerinde zgryaamdasraretmeleri,belkikleciuygarlngeliimindenkendilerinialkoymutur.Amavarlklarn korumalardabuzgrlkdireniisayesindeolmutur. Aslndagelimilikkriterlerinizgrlkolarakbelirlersek,Krtlerbelkidetarihteenilerihalk,etnikgrubudur. MezopotamyamerkezliuygarlklarnM330'larakadargelmesindeKrtairetstatsblgeninenokitibar edilen,ilikisiaranlanzelliklertamaktadr.BununiineniyikaynakHeredotTarihi'dir.SkskMedlerden bahsedenHeredot,odnemdebilegelikinGrektoplumunuMedibirlikisisayaneilimlereiaretetmektedir.O dnemKrtleriolarakMedleraranlanzelliklerinizgrkimliklerineborludurlar. Zerdtdinizgrahlaklniteliiengldindir.Kadnerkekilikilerindeeitlikvezgrleyaknbirsisteme sahiptir.dealbirelikdzeninisalkvermektedir.yibireolmayiyiahlaknsekinbirerdemisaymaktadr. ocuklarnyetitirilmesinezengstermekte,dorulukilkeitimilkesiolmaktadr.Yalansylememekbyk nemtar.Hayvanveevreyeenokdikkatekendindir.KrtailesininglolmasndaZerdtlnbuetkileri barizdir.HalenezidivealeviKrtlerindebubenzergeleneklercanldr. Uygarlklarnetkisinegirdikeahlaklarveairetdzenleribozulmaktadr.HelenizmistilasndansonraDouBat senteziuygarlamayolundayenibiraamasalamaktadr.KomagenekrallkantolanNemrutharabelerindeki yaztlarbugereiiyiyanstmaktadr.slamiyetindouunakadarKrtsosyalyaamndadayerinikorumaktadr. BununlabirliktencePers,dahasonraPartveSasanimparatorluu'ndabirKrtaristokratsnfnnyeredindii tahminedilebilir.Etnisitedenayranbiraristokrasikendibanabirsnfolmaktanuzaktr.BelkiPersncesibu yeteneivardr.Amaimparatorlukibirlikisiolduktansonradahaokbende,kultarzballklarbeklenebilir. Eldekiverileraristokratsnfnbuniteliiniiyiyanstmaktadr.Krtetnisitesinekadarzgrse,aristokrasisideo kadarsilikveibirlikidir.Butemeldesnflamaarpkvesoyinkarclylaiiedir.BirGrek,Roma,Pers aristokratsnfKrttoplumundanekamamaktadr.Dahaokhakimaristokrasileriniinde,onlarazenerek ekillenmektedir.KraldanokkralcnitelemesiKrtibirlikiliiiinkullanlabilir.BirRomaaristokrasisi,hatta Smer,Msrbenzeribirdevletsnfdosayd,phesizKrdistan'dakitoplumsalgelimefarklolurdu.Kendi kentleriyoktur.Kurulmukentlerinbendeleridir.Helenlerinkurduklarkentlerebaktmzdabykfark gryoruz. Tmbudnemlerboyuncakykentayrmderindenbirtoplumsalayrmaeliketmektedir.Persegemenliinden berikentleryabancmerkezlerrolnoynarken,komvegebelikyerelkltretayclkyapmaktadr.Uzunsre bugereklikdevamedecektir.KentlernceSmerlerin,sonrasrasylaBabil,Asur,Pers,Helen,Roma,Bizans, Osmanlvedahasonrakiulusdevletlerindamgasntayacaktr.Bunakarlkkyvekom,Krtltayptemsil edecektir.Krtlerinkyvekomtoplumuolarakkalmasndakeyfilikdeil,acmaszistila,igalveyabanc kentlemebelirleyiciroloynamtr.Kentyabanclamaklelemeveibirlikilikanlamnagelmektedir. slamiyetinKrtetnisitesivearistokrasisizerindekietkisiokynlolmutur.Etnikibirlikilervekent aristokratlarilkbiatedenkesimlerdir.Teslimiyetlerikkldr.Ortaasnflamasndakirollerignmzekadar srenihanetlerintemelidir.KrsalalanKrtlndenkendileriniayrsayphakimiktidargruplariinde rgtlenebilmektedir. Bukonuyuobjektifelealdmzdadahaiyizebilmekteyiz.Etrafbinlerceylevveluygarlkalanolarak rgtlenmitir.Kentlertamamenyabancdr.Kendizkentlerinikurmafrsattannmamaktadr.Birerfatiholarak

dadaninmemektedirler.oktanberiibirlikileryoluamtr.Dahasonrakigeleneden,oyolutakiptir. SmerlemedentutalmHelenlemeye,PerslemedentutalmAraplamayakadarherhakimsoygrubundaerimekten gerikalmamlardr.Kendihiyerarisinibutemeldekaybedenveyayaayanetnisiteninkendidilvekltrn gelitiremeyeceianlalrdr. OrtaadabazKrthanedanlarolmusada,bunlarArapaveFarsa'nnetkileriniaarakmillibirhanedan seviyesineeriememilerdir.EnnlleriMervanilerveEyyubiler(MS9901090,17751250)egemenlik dnemlerindeAraphanedanlarndanpekfarklolamamlardr.Krteileherhangiciddibirabaortaya koyamamlardr.Klasikizgisrdrlmtr.Halknislamiyetieitlimezhepvetarikatlarbiimindeyaamas, znnbirazkorunmasndayararlolmutur.OrtaafeodalizmiKrtlerinkavminiteliinitmolumsuzluklara ramensilmeyibaaramam,bilakissnrldaolsasiyasi,entelektel,edebibirokgelimedevarlklarnortaya koymulardr.erefname(1596),MemZin(1690'lar)Krte'ninveKrtkavimselzelliiningelikinliinernek gsterilebilir.lkdefaairetgruplarndanayrlmalarnolduunugrmekteyiz. Kurmancdediimizayrmaairetdbirkitleyinitelemektedir.Gerekairetdzeninindalmas,gerekkopmalar bukitleyisreklibeslemitir.ehrinilkvarolarnhalkolarakKurmanclartekiletmitir.19.yzyldansonrabu srecinhzlandgrlmektedir.Kapitalizminiiletirmesrecinedebenzetilebilir.KurmanctamKrtledenk dmektedir.AiretKrt'ileKurmancarasndafarkbulunmaktadr.Airethiyerarisizdnlemez,Kurmancise ailesiiledir.BirnevibirKrtiisidir.isnfdr.Karkerbugrubudorunitelendirmektedir. Serf,gulamKrt'aannbendesidir.OrtaadagelienaalkKrtaristokrasisindezgnbiryeresahiptir. Airettenserfyaratmaybaarmtr.AalkzellikleOsmanldnemindegelimekaydetmitir.Dahaoktarmsal olanaklarolankylerdegelimitir.Etnisiteeerbirtarmkyneyerlemise,hiyerarideaalkbiiminde dnmsalamaktadr.Aasertliiiletannmaktadr.Airetreisindenfarkldr.Sopagcneeilimlidir.Airet reisiiseakrabalkbalarnadayanarakynetmektedir.eyhlikkurumudahaokbirArapgeleneiolarak benimsenmitir.Dinseletkinliinyarattbirkurumdur.Ekonomiktemelliolmaklabirlikte,ortaa entelektelliinidahaoktemsileder.Tarikatefiilebenzerliklertamaktadr.Airetreisi,kyaasvedinitarikat eyhliiortaanKrthakimsnflarolaraknitelenebilir.Snfsallktabellibirgelimeortayakmtr. Osmanllarlaerefhanllarn(BitlisEmiridrisiBitlisimanevinderleriolmaktadr)ibirliietmesindekar salayanbuhakimtabaka,19.yzyldanitibarenkarlarnyitirinceisyansrecinegirimitir.Merkezidevletin arvergiveaskerliktalebieskistatyanca,19.yzylboydanboyaisyanlarilegemitir.FakatKrt milliyetiliiseviyesineulaamamlardr.Batdakiburjuvann,hattayanbalarndakiErmeniveSryani milliyetiliininseviyesinebileeriememilerdir.Yenilmelerihalkzerindebileolumsuzetkibrakmtr.zgrlk dzeyinindmesinenedenolmutur.Krtkavminibirulusalhareketetayamamlardr.Gelenekselrolpek atklarsylenemez. Krtleriinbaaagidiibu19.yzylisyanlarylabalatabiliriz.TarihteilkdefaKrtstatssilinmekte, herhangizgnsiyasibirrolkalmamaktadr.I.DnyaSava'ndansonraOsmanlsultanlnnyklmasKrt ibirlikilerinidezordurumadrmtr.Ulusalkurtulusavannhalifeninkurtarlmasiindeil,cumhuriyet iinolduunuanlaynca,balangtakiibirlikiiisyanlaradntrmlerdir.Yenilmelerininarkasndanen inkarcveibirlikibirstatnngelimesinderoloynamlardr.Krtniteliklerininemliorandayitirdike,devletler iindeajanbirklikgibihareketetmektengeridurmamlardr.Aznlkgruplargibikendilerinikabulettirmekiin hakimuluslarnenkeskinmilliyetisikesilmektengeridurmamlardr.Dincilikleride,milliyetiliklerideherhalk veulusiintehlikelidir. Krtuluslamasdeiikveeliikbirseyirizlemektedir.Ortakpazarnetrafndakendidilvekltrsnrlarnda gelimeolananbulamamtr.syanlarvesertbastrmalarbuansvermemitir.Direnilerinkrlmasveada birulusalhareketinyaratlamamasokgeribiruluslamadzeyineyolamtr.adaulusalpartivehareketlere dnememilerdir.Krtaydnlanmasnadakaydadeerbirkatksunulamamtr.Trklerilebirliktecumhuriyet kurulmasnaramen,eskidzenaraylar,cumhuriyetitanyamamalarbuansndaboagitmesineveyeni

isyanlarladahaokKrtlerinaleyhinednmesinesebepolmulardr.Dahasonrakiasimilasyonayatlar,hakim ulussiyasetlerindeilkesizvehainceyolalmalar,ulusalkurtuluaolan20.yzylnKrtlerinaleyhineenkt geenyzylolmasndabelirleyiciroloynamlardr.Kendimilliyetlerinikirlettiklerioranda,ilerinderol oynamayaaltklarmilliyetveyamilletleridekirletmilerdir. Krtuluslamasnnnepazaretrafndanedeburjuvaulusalhareketleribiimindegelimekaydetmesipekolas grnmemektedir.ABD'ninyeniOrtadouhamlesindeKrtibirlikileriileburjuvaulusuluunahangioranda katkdabulunacatartmaldr.lkelibirmttefiktenziyade,karlarnasonderecebalhareketetmektedir. GeriyeKurmanctarzoluumlademokratikkomnaltoplumfaaliyetlerininsalayabileceigelimelerkalmaktadr. Demokratik,komnalvesiviltoplumetrafndabirKrtuluslamasensalklveadayntemlerdenbiriolabilir. Klasikdevletodaklulusalharekettenfarklolmas,uzunvadeliulusalkurtulusavayntemlerinedayanma yerine,ilevselsiviltoplumvedemokratiklemefaaliyetlerinencelikvermesidemokratikulusalekillenmeyi salayabilir.zelliklekadnnzgrlktemelindekatlmneminidahadaartrmaktadr.Milliyetiliktenarnm, dinradikalizmineyervermeyen,yerelkltrnzgrifadesine,toplumsalcinsiyetzgrlneveevreciekolojik almayadayananbutruluslama,ayrlklkveiddetiermeyenyntemleriyledemokratulusolmannen salklyoludur. KrtuluslamasbuyntemleOrtadougibietnik,dini,mezhebi,milliyetiboazlamannenyounyaand blgedezmleyicideeriyksekbirrnekolabilir.zelliklesrailFilistinrneindenbykbirkmazagiren milliyetiyntemyerineyeniyntemlerkanlmazolmaktadr.Sorunlariddetveayrlmalarlazmeningereki vezmleyiciyololmadntamanlamannzamandr.Yinedevletterrilemilligerekleriyoketmeninolanak dolduuanlalmaldr.Dahadanemlisi,farklulusal,etnikvedinikltrlerleyaamannbirkayg,kaypetkeni deil,zengincanlbiryaamyoluolabileceideanlalmaldr.Farklulusvekltrlerdenolmannfarkldevlet gerektirmediini,ancaktambirdemokrasigerektirdiinianladka,zlemeyecekbirulusalsorununolmadda dahaiyianlalacaktr. GnmzdeKrtuluslamasikiyntemidebirlikteveiiedenemektedir.Birincisi,Batkapitalistsistemin desteklediiveimdilikprogramnFedereKrtdevletiolaraksomutlatranilkelmilliyetifeodalburjuvaKrt hakimtabakasnnyolu;ikincisi,zgcesasalan,demokratikvezgrlkbirulusolmayhedefleyenemeki Krthalknnyolu.Birincisindegericilemi,karadayananfeodal,dinciveairetibalarkullanrken,ikincisinde darairetiliiam,feodal,dincieilimleredayanmayan,demokratik,zgrlk,eitibalaresasalmaktadr. BirincisiarlklolarakABD'ninigalkoullarndaIrakKrdistan'ndanclketmeyealrken,ikincisi zgcnedayal,Trkiye'nindemokratiklemesindeKrdistan'birkstekdeildestekolarakdeerlendirmedenc klmayaalmaktadr.BuikiyolunyadaynteminnmzdekidnemdeOrtadouapndaarlaanulusal demokratiksorunlarnzmndekirolleri,nemidahaiyianlalacaktr.Krdistan'ndahakapsamlbiryenisrail Filistinmiolaca,yoksademokratikbarzmlkesimiolacabuyntemlerinarlkkazanmasnagre belirlenecektir.Daretnik,kavmiyeti,dincivemilliyetiyntemlerdennekadaruzakdurulurveaskeriyntemlere itibaredilmezse,Krdistan'dakiokkarmaktoplumsalsorunlarndemokratik,zgrveeitizmdeodenli demokratikuluslamannyoluylaolur.

5Krdistan'daresmiideolojiveiktidartarz
deolojiveiktidarnykleriyazlsa,herhaldetoplumsalgerekliinmodernteorisindeennemliadmatlm olurdu.Sosyolojideideolojiveiktidarolgularnnzmlenemediiniiyibilmekgerekir.Ortakdnmeve hakimiyettarzolarakideolojiveiktidarnyrtl,diertoplumsaldokularnekillenmesindekirolleritam konulmadkaekonomik,sosyalvesiyasaltahlillersontahlildetoplumsalcehaletinentehlikelibiimineyolaar. Bilimselyntemintoplumlatoplumddnyayauygulanmasarasndakifarkgrmeden,bilmeveyapmasorunu dahadakarmaklar.Toplumunkendinibirtrtanmasdaogerekliktensaylr.Kendinitanmlamakbelkide toplumlarnentemelniteliidir.Kendinitanmlayamayantoplumunvarlndanbahsetmekgtr.Bunatoplumun cesetlemesidemekdemmkndr.Kendinitanmlamanndieradtoplumsalideolojidir.deolojiiradehaline

gelmiortakfikirlerpaketiolarakdatanmlanabilir.Bunundadierbiradtoplumsalahlaktr.Toplumsalahlakn temelilevitoplumsalvaroluukesinletirmektir.Toplumsalvaroluancakkendinesahiplenme,yaniideolojikg halinegelmeylegerekleebilir.Halkabylecetamamlanr. ktidarideolojiyleokskbalantiindeolmaklabirlikte,farklbirolguolarakzellikletahakkmtoplumlarnda aslbelirleyendir.ktidarnkendisiiseiddetintoplumdakikurumlamasdr,iddetinkamuflajaracdr.Dolaysyla iktidarnkendibanatanmlanmasbelkidegerekleemez.Birmaskeyitanmlamakancakneyinkamuflajarac olduunubilmeklemmkndr.Maskelerkendibanatanmlanamaz.iddetancakpatladndaanlalr.Ozaman maskeder,kendibanabireyolmadanlalmolur.Olsabileiddetinbirtamamlayan,aldatcbiryz olduudahanetgrlr.iddetinbelirlediibirtoplumunolaanhaliolamaz,patlamahaliolabilir.Sreklipatlama halidoadaolduukadartoplumlardadanadirdir.Kaldkiduygusalveanalitikzekannmuazzamibirliiimkan, toplumsalpatlamalar(sava,devrim,kardevrim,ayaklanma,kavga)nlemekabiliyetindedir.Sorunluhal aldndapatlamaszzmlerkesinliklemmkndr.Yaniiddetten,askeriyoldanbakaareyoktudemek gerekideildir. Krdistan'daresmiideolojiveiktidardeerlendirmekasndanbuksatanmlamalaryapmagereivar.Resmi ideolojivarolandevletiktidarnntoplumdageerlikldstatkoyusavunma,merulatrmaaracdr;devlet iktidarnntektaraflkendinionaylatmak,srdrmekiinzihniyetyaratmveuygulamasdr.rneklendirirsek, Smerlerdemitoloji,Greklerdefelsefe,modernAvrupa'dabilim,ortaadnyasndadinesastaideolojikaraolarak ilevgrrler.Uygulanmalar(ibadetveritelolarak)talidzeydebirilevdir.Anazihniyetkalplarolmas belirleyicidir. ResmiideolojilerinKrdistan'dakitemelideasKrtdenenolgununpekolmad,olsabilenemliolmad,nemli olsadaaavurulmasnnoktehlikeliolduubiimindebirsavlarzincirioluturur.Bununiinbinderedensular getirilir.Kimisibuzgibi,kimisikaynarsugibibaadklr.Yrrlktekiiktidarveonunlailgilihereykabulve onaygrnceyekadarbuilevsrarlasrdrlr.Builevinaltndakitemelgerekeise,Krdistan'noktan fethedildiiveKrtlerindebununlabirlikteteslimolduubiimindedir.intuhaf,Krtlerbuidealarnhifarknda deildir.BirTrk,ArapveFarsiktidarsahibikendibnyesindekiKrtveKrdistan'hangianlanlsavalarla fethettiinigayetiyianlatabilir.Hattabufetihlerinkahramanlkyklerinideanlatmaktanzevkalr.Krtiseeer varolduunuiddiaedecekyzveyreivarsabuhikayeleriavalavaldinleyebilir.Fethedileninne,kimolduunu sorgulayabilecekpekazyetenekgsterir.Toplumsalzihniyetvebalantsolarakahlaknbittiiyerdirmevcut konumu. Resmiideolojileryzyllardanberifarklbiimleraltndagnmzekadaruzanrlar.Hemdebirzincirinhalkalar gibi.Kopukluktanmazlar.rneklendirirsek,Araplarzatenislamnfetihlerigibiellerindebirtanrbelgesiolduunu entemelkantolarakilerisrerler."Fethettik,ohaldebizimdir."Tanradnafethetmektendahabykhakmolur? deabudurvehalenokglilerisrlr.Farslarbirazdahailerigiderek,Krtleribirkademeaaakrabalar olarakgrphereylerineoktansahipolduklarndan,onlarndabunuoktanonayladklarndanemindirler.yle uzunboylugerekesralamaygereksizbulurlar.BykdevletideolojileriveiktidarlarkarsndaKrtlkdebir ideamolabilirdergibidirler.Trkleraynfetihsenaryolarnilerisrerler.Anadolu'nunbirparasolarakbinyl ncedenfethettiklerinihisorgulamaksznilerisrerler.Sankifethetmekmutlakhakdoururmugibibirideann yanlmazlndaneminkonuurlar. AslndabelkiBalkanfethi,stanbulfethianlamlolabilir.AmaDiyarbakr'nhifethedilmediini,Selukluklardan beriortaksiyasetlerlehareketedildiini,esastarihizgisininbuolduunukantlamak,fetihhakknaveya ideolojisinesaldrolarakdeerlendirilir.Halbukiiyiceortayakoydukki,onbebinylakndryaad topraklardakltrleen,lkeleenWelatolmakKrtlerinfetihhakkndanbinkatdahageerlihakidealarvardr. Enazndantemelhakkaynaolarakyazkekmi,tarlahalinegetirmi,kyveehirkurmu,binlerceylkahrn ekmi,direnmi,lm,karkargznurudkm,velhaslemeinherbiimiylegergefgibiilediitoplumsal varlvezerindeyaadlkesibirvurulanaslArab'n,Trk'nveyaAcem'inolabilir?Haklolarakidea edebilirki,senhakszcabelkibirseferigalettin,amabenyzlercenesilvererekhergnfethediyorum.

Resmiideolojilerindierbirideas,KrtveKrdistankavramlarnnnemsiz,tehlikeli,hattaterrlebalantl blclngerekesiolabileceineilikindir.Halbukitarihenoldukakantlandki,KrtveKrdistankavramlar dahaortadaArap,FarsveTrkyokiken,binlerceylncemevcutidi.Ayrcanemsizolmaypuygarlnana kaynaklarndanenbatageleniolduudaortayakonuldu.Blcveiddetekaynaklkedebileceiideasisetersini kantlar.Badakinikovanhrszmisalitavrblcdr.Krtlerbinlerceylemekleriyleyarattklartopraklarniye blsnler?Yinekendilerisreklivuruluyor,igalediliyor,asliddetaralardardangelenlerde.Nedeniddet kullansnlar?Enzorunlumerusavunmanedenblciddetolsunki? Resmiideolojilerformleettiimizhususlarokadaraksylemezler,amazdeidealarbunlardr.Gerisiatasz halinegetirilen"alaveredalavere,KrtMehmetnbete,""Krtnebilirbayram,horhorierayran"tekerlemesidir. Resmiideolojilerbutemelidealarnuzuntarih,ekonomi,siyaset,edebiyat,hukuk,diersanatlar,askerlik,hattadin veahlaknbilimiolarakresmiokullardavermeyitemelgrevdensayarlar.Bylecetoplumsalmeruiyetin salandnainanrlar.deolojiburadakatliamdandahatehlikelibirileviindeolmayaalmaktadr.Birtoplumun halknnzayfdrlmlndenveyayenilmiliindenyararlanpkendisiniyadsmaksadecehakihlaliolmayp, zndetmdinsel,felsefivebilimselgereklerinhilafnainkaretmektir.Bundandahatehlikelibirtoplumsalbir sorunolamaz.nkaredenyokedebilirde. BusrelerinArap,FarsveTrkdevletlerindenaslideaedildiiniuzuncatartmakbuyaznngrevideildir. Sadeceideolojikilevinbirtanmyaplyor.Birdeideolojikaralarsorunuvardr.Dahancegezgincihoca,dervi veseyitlerle,sonrakitaplarla,gnmzedorugazete,radyovetelevizyonlarla,resmiokulvecamilerlebuideolojik idealartemelgerekmigibigndebinsefertekrarlanpmerulatrlmayaallmaktadr.Tersibirtezilerisrmek ise,arbircezakonusuolarakderhalgvenlikkuvvetleriveyargorganlarncakovuturma,yarglama, cezalandrmavearinfazlarakonuedilmektedir.Birtoplumun,halknentemelonuruolankendiniifadeetmesi bilebudenliengellemeleretabiolduktansonra,isterhakimistermahkumolsun,otoplumlardan,insanlarndanartk hayrgelebilirmi? Resmiideolojilerinciddibirsorunyarattklaraktr.ktidarniddetznmerulatrpegemen,haklklmayba grevedinerekbirstatyaratmaktakullanlmaktadr.sterhakimistermahkumolsun,toplumuntemel paradigmasnoluturuptektaraflbakasnegemenklmayaalmaklagereialglamay,dolaysylasalkl yaklamlarengellemektedir.Olastoplumsalbar,dayanmaygereklikzndenboaltmaktadr.Tersine,heran karidealarnortayakmasnaciddinedentekilederek,kavgalveiddetliortamadavetiyekarmaktadr. Toplumsalbarnleyensavalaragerekeyaratan,tarihteherzamanideolojileringerekdsavlardr.Buda sreklikarideolojilere,beraberindekaryaplanmalarayolaarak,toplumugerginveatmalhaldetutmaktadr. deolojikalandagerekbirbardncezgrlndengeer.Avrupallaryzyllarcasrenbykideolojik savalardansonradncezgrlnnneminifarkediptemelhaklarhalinegetirmilerdir.Dncezgrl ideolojikyaklamlarnieriindekizaaflar,yanllklarortayakararakdahagerekiklnmasnayolamaktadr. Fikirselretimdebylecegereklemektedir.Krdistan'daKrtolgusuetrafndakiideolojikkuatmaykaldrmak, zgrifadeiinkitap,gazete,sinema,radyoveTVaralarnserbestbrakmaksadecedemokratiklemeveinsan haklarnnbirgereideildir.Aslolaraktoplumungereialglamaolananyaratarakbilimselbilgiile tanmasna,dolaysylabilgitoplumuolmasnatemelkatkrolnoynamaktadr.Dorubilgilenmesorunlarnen gereki,dolaysylarasyonelbarlzmnndesalamyoluolmaktadr.Avrupa'ydnyadatemeldeerklan, toplumlarnabugereilaykgrmeleridir. MevcutresmiideolojilerKrdistan'daveKrtolgusundasrdke,dtanhertrlistismarauygunbirortamcanl tutmaklagerektehlikenedeniolurlar.Irak'tayaananlarbugereigayetiyiifadeetmektedir.Resmiideolojilerin kamburunusrtndatayanlar,adalamayolundaherzamanaksamaktankurtulamazlar.Dolaysylaideaedilenin tamtersine,geerliresmiideolojilerblcleveiddetegebebirdurumusreklicanltutmaklalkevedevlet btnlneynelikgerektehlikekaynaklardr.Tarihbuyzdenkrsavalaragirmi,blnm,bykkayplara uramoktoplum,devletvelketanmaktadr.

Krdistanzerindeetkiliresmiideolojininbirazdahasomutbiimleniinigznnegetirdiimizde,dincilikle milliyetilikegemenolmaktadr.Krdistan'ndrtparasndaislambirdevletideolojisiolarakilevgrmektedir. Hernekadarlaikliktartmalaryaplyorsada,tmndeislamnsiyasalbirroloynad,bireyleallaharasnda zndebireyledevlet,iktidararasndabirilikininaldatmacaolduuiyibilinmelidir.Bazlkeler,rneinran bunuakyaparken,dierlerirtlyapmaktadr.Trkiye'dediyanetinyzbiniaknkadrosuvardr.Belkiran'da bilebylebirdinordusuyoktur.mamhatipokullarresmiliselereyakndr.Kurankurslar,enstitveilahiyat faklteleriileyarmmilyonlukbirkadroortayakar.Eitimzerinelaiklikcilasvurmaklaseklerleme dnyevilemesalanamaz.Ancakdinseldnceninsosyolojikzmlenmesiveedebiyatlaalarakgerek dnyevilemegelitirilebilir.Bulkelerdedinselliklebilimsellikenktbirkarmoluturmaktadr.Zihniyetteki kilitlenmeyibukarmsalamakta;yaratcdnce,soyluedebiparadigmasalaycfelsefigelimelerinnndeki engellerindebandagelmektedir.Bulkelerislamideolojisiyleaslndaneyapabileceklerinideiyicednm deiller.Gnceliktidarhesaplarnda,toplum,kadnkontrolndebiraraolarakyararlanmaktalar.Fakatbilimsel paradigmaygelitiremedikleriiindeenbykkaybauradklarnnfarknavaramamaktadrlar. Bunaekolarakrgtlenmizihniyetolantarikatlama,partilemedirektpolitikayabulatm,dahadaiinden klmazbirdurumyaratlmaktadr.Dindarolupolmamakendibanafazlaanlamtamaz.yibirdindartoplumda nemlibirroloynayabileceigibi,hidindarolmayanbirlaikdeaynroloynayabilir.Amabununiindinin sosyolojikzmarttr.Dinigelenekaslakmsenemez;saygszlkedilmemelidir.Temsilettiianlam kesinliklekavranmaldr.Byleolursa,toplumunnemlikimliktanmolarakdeerlidir.Yokbyleyaplmayp kururitel,ibadetvedualardanibaretbirezbercilieindirgenirse,zihniveduygularuyuturmaktan, etkisizletirmektenvebilmeyekapatmaktanteyeroloynamaz.zelliklekeyfiynetimindespotizminsertletii dnmelerdedinesarlmalarbunedenlerledir.Onunlatoplumunbilinciveiradesiuyuturulmayaallmaktadr. ran'daolduukadarIrak,SuriyeveTrkiye'dededinbutemeldeyouncakullanlmaktadr.Atatrk'ndin politikasndasosyolojikbirierikvardr.Bilimselzihniyettenyanatercihiaktr.Birzihniyetmcadelesiverdii yadsnamaz.Fakatdinselgeleneinderinliineyorumununyaplamamas,dininfelsefeylealamamas,Diyanet tekilatylakontrolaltnaalnmasuzunvadelisonularasndanpekyararlolmamtr.Avrupatarzbirlaiklik gerekletirilememitir. Atatrksonrasdnemdedinselparadigmanndahayozlatrcvepolitikamalklnmasylacumhuriyetinbu ynlkazanmlaroldukaandrlmtr.DPveAPiktidardnemlerindedininsiyasallatrlmasdahaaktan yaplmtr.12Martve12EyllaskeridarbelerindeTrkislamsenteziadaltndaresmibirideolojikgrnme brnmtr.1980sonrasTrkiye'siaslndabirneviranlamayolunagitmitir.EnsonAKPiktidarylaislami ideolojiresmeniktidarolmutur.Sanldnnaksinesiyasalislamniktidarolmasbirterciholmayp,devletinuzun sredenberiyrttdinpolitikasnnsonucuolmutur.Hemdeislamnentutucubirmezhepyorumuolansnni nakibendiekolyoluylabudnmsalanmtr.ranislamylaelikizdedeilbiimdedir.Toplumsalyan dahaarbasaniamezhebiyle,tutucudevletiyanarbasansnninakibendiyorumekimehalindedir. ABD'yeilkuak'teorisiylekomnizmekaryrttislamihareketi,gnmzdeszderadikalislamakar lmlislamolarakdevametmekistemektedir.BunuTrkiyezerindedeneyerek,zellikleFettullahGlen nderliindeblgevednyaapndabykbirislamireformprojesiyrterekgerekletirmeyealmaktadr. slamiideolojininsiyasivetoplumsalrolsontahlildetoplumlareffafolmaktanalkoyduundanolumsuzdur. Toplumsalgeleneingerekyorumuolmaktanuzaktr. KrtveKrdistanzerindesiyasiislamnarlklbiimisnninakibenditarikatdr.Uzunbirtarihigemiiolan nakiciliinOrtadou'dakigeliimindeKrteyhvetarikatbalarnnpaybyktr.Birneviideolojikboluk nakicilikledoldurulmakistenmitir.Beylerinayaklanmadnemlerindensonraideolojiknderliinnaki eyhlerininelinegetiigrlmektedir.1878Nehriisyan,20.yzylda1914BitlisMutki,1925eyhSait,1930 eyhAhmetBarzanive1960'lardakiBarzaniveTalabaninderliklihareketlerinideolojikmotiflerindenakicilik belirgindir.1980sonrasndaTrkislamsentezindedenakicilikbelirgindir.TurgutzalilenakicilikANAP'ta nemlibirhamleyapmtr.DahancekiDPveAPiindedetarikatlaretkilidir.Fakat12Eyllsonrasndadevletin himayesindepartileme,vakf,okul,dernek,medya,holdinggibiheralandakurulularagitmilerdir.Kemalist

cumhuriyetideolojisinekarbirideolojikkardevriminyapldkesindir.Fakatmodelakdeil,sessizvegizlice yrtlmtr.Halenbukardevrimkaranlktabirkonudur.ABDilebalantlarolmaklabirlikte,iresmi boyutlaraakmamtr. KilitelerdenbiriFettullah(Glen)Hoca'dr.FettullahHoca'nnSaidiNursi'yicumhuriyetinkuruluundan 1960'akadarenndegelengeidnemininnakinderigncelletirdiisylenmektedir.ABDileittifakhalinde birneviislamdnyasnnevangelisttarikatnderidedenilebilir.ErbakanHoca'nnveEcevit'inABDve brokrasiyetamuyumsalayamamassonucunda,yenidalgannR.T.ErdoannderliindeAKPileykselie getiigrlmektedir.Nakiliinsiyasibirzaferkazandsylenebilir.BundaKrtnakinderininroldeok nemlidir.2002ve2004seimlerindedeakagrldgibi,eyhSaitveSaidiNursimiraslarndan AbdlmelikFrat,CneytZapsu,Hseyinelik,ZekiErgezen(AbdlmelikHakvezgrlklerPartisiBakan, ZapsuR.T.Erdoan'nBadanman,HseyinelikMilliEitimBakan'dr)gibibiroklarsaylNakinderleri olarakdevletveresmisiyasetiindetamyeralmlardr.YNKlideriTalabaniveKDPlideriBarzanideaynnaki eyhleriolup,Trkiye'dekinakigeleneinindestekleyicileridir.Krtemekivedemokratikhareketinekar zal'danberidevletlebirliktebirokortakoperasyongelitirmilerdir. Krtnakiciliiyargizlialtiin,AvrupaveABDileOrtadou'dakidierrgtlenmeleritam kestirilememektedir.Amaenazndaniakadaretkiliolduklarnbilmekgerekir.ABDilekurduklarilikiler stratejikolup,BykOrtadouProjesi'ndenemlibirideolojikvesiyasiroloynadklartartmaszdr.Ilmlislam esasndanakiislamdr.ABDileittifakhalindeOrtaAsya'yakadarbirprogramdahilindehareketettikleriher geengndahaiyianlalmaktadr.YenilenmilmlislamileeskiBaasArapmilliyetilii,CHP'ninkemalist milliyetilii,SuudiArabistan'nVahhabimezhepilii,Msr'nMslmanKardeiliiran'nHizbullah'na alternatifolarakkmaktadr. Resmiideolojininikincibykversiyonuburjuvamilliyetiliidir.19.ve20.yzylngzdeideolojileriolanbu eilimleri,burjuvazininiteiisnfndtareelsosyalistakmlargszdrmekiindevletideolojisiolarak zenleilediibilinmektedir.Bu,ulusdevletanlaynndoalbirsonucudur.Birneviadadindir.Etnisitenin (airetmilliyetiliinin)vardsonbiimdir.19.yzyldaAvrupa'da,20.yzyldaAvrupadlkelerdeenetkili resmiideolojirolnoynamtr.Toplumsalelikileriuyuturmak,yenidoanburjuvaziyidevletetarmak,ortak birpazarasahipkldrmakvedieruluslarn,etnisitelerintopraklarnasaldrdzenlemekteetkiliroloynamtr. Trkiye'deTanzimat'la1840'lardaprotobirbiimiNamkKemallerlebalayanTrkmilliyetiliiimparatorluun dalmasnnnlenmesineodaklanmt.Yntemdeisemeruiyetiydi.1876sonrasdnemdeAbdlhamit saltanatnakardaharadikalleipJntrkmilliyetiliittihatveTerakkiCemiyetiilehemmerutiyetiilanetmeyi hemdepolitikiktidartmyledenetimealarakdalmaynlemeabasnesasalmayadevametti.Almanya'nn OrtadouveOrtaAsyaalmpolitikasTrkmilliyetiliinderkldaberaberindegetirdi.SonuErmeni,Rum, AsuriveksmenKrtlerintasfiyesioldu. Cumhuriyetdnemimilliyetiliikatbirulusdevletanlayylatoplumuzrhgibisard.Tekdil,tekulusvedevlet anlayderinletirilereksoycuyaklamadetadinselletirildi.Geriplanaitilenklasikeriatbiimiyerine,sankiyeni birdinimezhepgibibirkltyaratld.Bundagemiyzyllarnhanedanlkrejimi,yaanlanigal,izolasyontemel etkenoldu.Hanedanlkyerinegeencumhuriyet,FranszDevrimi'ninmilliyetietkisinidahadaglendirerek birliisalamayesasamabelliyordu.Snfsz,imtiyazszulusanlayycebiramaolmasnakarn,gerekleme aralarndanyoksundu.Soyutkalmasylaideolojikbirbanazladmetehlikesinibarndryordu.Milliyetilik tmiktidarlarnzafiyetlerinirtbasetmemisyonunuyklendi.Hereyabartlm'yceTrklk'sloganaltnda toplumayutturulmayaalld. MustafaKemalmilliyetiliiaslndabilimdenuzakolmayan,maceraclakamayan,yurtseveryanarbasan biimtamasnaramen,buznhzlayitiripsiyasaliktidarntemelkitleuyuturmaaracnadntrld. 1980'densonraislamnsnninakianlayylakattrlpyeniTrkislamsentezihalindesunulmayaalld. BundaitearTrkmilliyetiliiniMHPlkclehliletirmekvedahadanemlisinemlibirhamleyapan

Krthareketinindahafazlabymesiniengellemektemelbirroloynad.NakigelenekliKrtsttabakassisteme eklenerek,Krtdirenihareketinekatlmasengellenmekistendi.DtadaayntutumBarzaniveTalabani nakiciliidesteklenerekPKK'yekarcephegelitirilmekistendi.Bununkarlcumhuriyetindevrimci ideolojisindennemliorandatavizvermeoldu.Sonu,Trkiye'deAKPiktidar,Irak'taKrtFedereDevletiolarak kendinigsterdi. Tamresmiideolojidenmezsede,onayaknbazideolojikeilimlerdahadabelirdi.Liberalizmburjuvabireilim olarakdevletifazlaetkileyemedi.Sosyaldemokratdenemelerdeaynakbetiyayor.Solideolojilerhernekadar iktidarkartolduunusyleselerde,devletiliiaacakufuktanyoksundular.Tmbuideolojileriktidar ilikilerindenaslbirroloynadklarnortayakoymaklagerekkarakterleriniortayakardlar. deolojilertoplumlarnortakzihniyetyaplariktidarnstnrterken,iktidarndaiddettemelindekurulmu toplumsalgerekliirttnokiyizmlemekgerekir.deolojiiktidariddetgeninizmedike,herhangi birtoplumsalolguyuvesorunuaklakavuturmakzordur.Toplumsalzorvesmrideolojikveiktidar mekanizmalarylakuatlpyrtlmedikekolaykolaygereklemez.Zoruvesmrymmknklmakiin ideolojikbiimleniiveiktidarkurumlarndevletbiimlerini,rejimlerinizenlegelitirmek"Smerrahip devletindenberi"entemelsiyasalgrevdir.deolojimisiyaseti,siyasetmiideolojiyiretirikilemidahaderin toplumsalilikilerebaldr.Zoruveistismartoplumdakolaycayrtmekyzeydesanldgibideildir.deoloji vepolitikabuanlardadevreyegirer.Toplumdagnllce,demokratikeyrtlemeyecek,tersineserttepkiyle karlanacaktmmaddivemaneviilikileriyrtmekideolojivepolitikanngerekilevidir. Krdistan'daideolojivepolitikanngeerliolanresmibiimlerindebuilevlerisrekligznndebulundurmak gerekir.AksihaldeKrtolgusunuzmek,Krtsorununazmaramakzordeilsebile,ancakdahakaranlkve yumakolmubiimleretar.Tarihtaslamzdazorunveiktidarlarnksabirgeliimiverilmeyeallmt.Bu verilercebelirlenengnceliktidarlarzmlediimizde,yrrlktekitmrejimlersadecekababirfetihhakk fetiizminefetihtapnc,bununlahereyiizahetmek,ylesanmakdayanarakvarlklarntanmlamaktave savunmaktadr.inzndebirzamanlardaatalarndanbazlarKrtveKrdistandenilenolgularzorla,sava yoluylaelegeirmiler.Ognlerdenberiatalarndandevrededevrede,gnmzdekendilerinekadarbuhakulam oluyor.Savan,zoruntmhaklarnbiricikkaynaolduunu,yanifetihhakknnkutsaloluptmhaklar bahettiinibazlarinanolarakbenimseyebilir.Amasosyolojikolarakbusadeceplakzorun,savan,iktidarn yeganekaynaolarakyorumlandnkantlar. Bugerekibirgrolabilir.Ancakhaklarnyeganekaynaolduunuizahetmeyeyetmez.Avrupabubalamda korkunsavalarverdi.Sonutageldiinoktameruiyetkaynanntemelinsanhaklarvedemokrasiolmasnnen doruyololduubiimindedir.Fetihhaklarndanhergeengnuzaklalmakta,insanhaklarvedemokrasinin kullanmalanngelitirerek,bireyselvekamusalhaklarnbutemeldesalanmasnnendeerlisiolduunutmyasa veanayasalarnntemelihalinegetirmektedir. Ortadou'nuntmnbirtarafabrakpKrdistan'dastatsalayandevletleriniktidarlarnabaktmzda,neredeyse ilkyaylmacSargon'danberikendilerinibutopraklarnmutlakfatihleriolduunuveiradeleridndabirakltana bileyanbaklamayacanideaetmekteler.Bundandahaakiddettemellibiriktidartanmnnyaplamayacan Krdistan'dakiiktidaruygulamalararpcbiimlerdegstermektedir.Krtkendidiliyleeitimyapamaz,modern iletiimteknolojilerinikullanamaz.Kendisiyasikararllnbelirleyemez.Ekonomikdzenlemeyapamaz.ved politikilikigelitiremez.Millivedemokratikkurumlaroluturamaz.Bugereklikleriddetin,fetihhakkn, iktidar;hernaslolmusaiktidarnisegeneldzeydekitmkamusal,sosyal,ekonomikveentelektelkurumlar belirlediinikantlar.Adaletbunukabuletmesebile,zihniyetyapsveiktidarkurumlarbelirleyiciolanng ilikisiolduundankukuduyamazlar. Dahadasomutlatrdmzda,Krdistan'dakidevletiktidarlarbutopraklarvehalknhibirkariradeileri srmeden,dilediklerigibildrmedahilbiimlendirmehakkndankukuduymakuradakalsn,tanrsal,ulusal birgrevolarakkabulederler.Neyininaslsmreceklerini,kimeneyinaslreteceklerini,nekadarvergiveasker

toplayacaklarn,kimiigsahibiyapacaklarn,neyikimeyasaklayacaklarn,kimisulayacaklarnancak kendilerikararlatrabilir.Siyasal,sosyalveekonomikkurumlamalar,bilimi,sanatyineancakresmiirade belirleyebilir.Trk,ArapveFarsiktidarsnflar,gleri,teorikolarakbileKrtveKrdistankavramlarnaakve saygldeildirler.Tersine,hepbukavramlarkriminalizeetmeyidevletinennemliciddiilerindensayarlar.Bunu yksekgizlilikkodualtndayapmay,milligvenlienedenlinemverdikleriningstergesisayarlar.Krt'bir toplumolaraktanma,bazhaklarnsjesisaymayoluylabirgvenlikanlaynhiakllarnagetirmezler.Ordu glerientemelgrevleriolarakKrtveKrdistanolgularn,sorunsalllklarnendetaylarnadekyadsmann, dirilizlerinitahripetmenin,olasbakaldrlarezmenininceplanveprojeleriniyaparlar.Uygulamasnvebu temeldedierkurumlardenetlemesinideasligrevlerdensayarlar.Hkmet,parlamentovebrokrasiaskerin ikinciplandabraktileriyasa,kararnameveynetmeliklerletamamlamayaalr;bunlarsorunudahada katmerletirmektengeridurmazlar.SiyasetinbirzmalanolduunuKrtsorununudlayarakhatrlarlar.Krt sorunuiinevvelahirtekynteminiddetolduundanylannbannkkkenezilmesiaslakukuduymazlar. Aksihaldeiktidarlarnaciddibirhalelgeleceindenemindirler.Gelenekselpolitikakendileriiinaslndabirrefleks halinialmtr.Kendiliindenbirfutbolmandakiamigolargibitepkiverirler. Siyasipartilervebenzeryarsiyasikurulularbumekanizmannhalkaynelikpropagandakolurolnoynarlar. Halkntaleplerinisiyasetolarakbenimsemeyi,rgtlemeyizamanzamanhatrladklarfuzuliilerdensayarlar.En iyiparti,devletieniyitemsiledenpartidir.Partinindevletindeil,toplumunbiriradetayankurumuolduunu partilerinkendileribileakllarnagetirmez;devletpartisiolmayerefsayarken,toplumsalpartiolmaybirayak bagibigrrler.Partilerbunitelikleriyledevletinpropagandabrosuhalinegeldiklerinifarkbileetmezler.Bunu vatanvedevleteulusalballksanrken,toplumsalveekonomiksorunlarngibibymesionlar ilgilendirmeyendoalsorunlarmgibi,anlamazlktangelmeyisiyasetsayarlar. Devletiktidarnsnrlandrmaolaraktarifedilmesigerekensiviltoplumkurumlarbileherzamandevletiesas alrlar.Bireyvetoplumuntalepleriikincilplandatutulmayadevamedilir.Gelenekselkutsaldevlet,tanrdevlet anlaynnhalennekadarglolduunugrmekteyiz.ktidarnbutarzyrtlndenekonomidepaynalr. Ekonomi,tamameniktidarnkarnagredzenlenmesigerekenbirsahaalmasdr.Odeil,kendisiekonomiyi belirler.Ekonomininyasalar,kendizoruyanndaciddiyemialnr?Alk,isizlikbusisteminyapsalbir rnyken,bundandaiktidaradnayararlanmaytemelpolitikadansayarlar.Aveisizolana,devletiktidarve partisinenekadarbalanrsa,kendisineokadardeerverileceiniadetakalnbirizgihalindekafalarnaizerler. Krt'eekonomiyiodenliacmaszuygularlarki,enzorunluihtiyacngidermeninyolunundevletiktidarlarna balanmaktangetiinibelliederler. SonTrkiyebelediyeseimlerinde,Krtyurtseverdemokratlarnnkazanmaihtimaliolanyerlerdetmdevlet partilerininbirlemesivetmbrokrasiilebtnlemesiyetmiyormugibi,birdeherehiretrilyonlaraktarlarak, zordurumdakiktle,tarihselsatlkKrtbirkezdahaoykarlndasatnalnarak,gyasistemtamgvenaltna alnmoldu.Krtilleribirkezdahafethedildi.aktrlmadan,hemdeAKPeliyle.YavuzSelim'indeBitlis'i denetimealrkenheybelerdolusualtnyolladntarihyazar.Bingl'de"drisiBitlisiOsmanlajanKrtburada, Yavuznerede?"derken,tarihhortlatlmakistenir.Doucephesindedeienbireyyok!Dierlkelerin uygulamalardahadakabadr.Trkiye'dehiolmazsaoksnrldaolsapiyasamekanizmasiler. "S"uyuturucu,sanat,spor,seksdebugeneliktidarmekanizmasnnayrlmazbirparasdr.S'ler, bireydengeriyekalanbireyvarsaonundaiiniboaltarak,kiiyitamieyaramazbirtortuolarakbirtarafaatarlar. Geneldetmtoplumsalveulusalsorunlardauygulananbuyntemler20.yzylnengzdepolitikalaryd.Sonuta faizm,savaveterrledolubirdnyayayolat.Engvenliklipolitikalarengvenliksizbirdnyadourdu.En sonABDBakanBush,"politikalarmzistikraradnadespotizmreterek,terrortamnhazrlad.Demokrasi bundankurtulmannyoludur,onuesasalacaz"derken,aslnda20.yzylpolitikalarnitirafediyordu.Bylece nemlipolitikadeiimindenhaberveriyordu. Trkiye'ninyakndnem,1950'lersonraspolitikasnnarkasndaABDvard.StratejikhedefolanSovyetler Birlii'nekarmilliyetiliidestekleyerekbizzatkontrgerillaolarakrgtlemeyeyeilkyakarak1970'ler

ortamnafaistterrdayatt.BirdnemAlmanlarnkrklediittihatmilliyetiliisonuimparatorluun dalmasyerine,buseferABD'nindesteklediifaistmilliyetilikcumhuriyetinidepatlamanneiinegetirdi. Krtleriisyanazorlad.12Martve12Eyll'le,enacmaszpolitikalarlatoplumsalmuhalefetezilirken,iddetinbir kezdahaaslbelirleyiciolduukantland.1980'lersonrasKrdistanboydanboyabiriddetalanoldu.Hersnftan askeriveyaraskerirgtlenmelerleveKrtihanetiliininklasikkullanmylayurtseverdemokratikhareket ezilmekistendi.ran'daslamDevrimiadna,AraplardaBaasmilliyetiliiyleaynrejimlersrdrld.Halepe katliamlargibiolaylaryaand.Krdistan'dabinlercekyboaltmalar,onbinlercecinayetsrpgitti.Yrrlkteki rejiminkarakterindetekbirdeiiklikgrlmedi. Hukuk,yargnnzneentersdavranankurumlarnbandageldi.Yzbinlerceinsankriminalizeetme,sorgulama, sulamaveyarglamayaand;tekyanlyargszinfazeklindehukukunengarabetbirbiimiuyguland.Hukuk aslndakatkszbirfaistuygulamaroloynad.ktidarnengayriadilkurumuilevinigrd.Krtolmak,helehele onurluKrtkimliitamaksulanmakiinyeterdeartardbile.KrtveKrdistanllktmylehukukdilan edildi. Siviltoplum,sanat,spor,cinselalkvesekstendegenelpolitikalargzetilerekyararlanld.KrtveKrdistan direniininbastrlmasndagenelvezelev,politikanntemelhcreleriolarakkullanlmaktankurtulamadlar. Krdistan'daiktidaruygulamamalarnnbudenliolumsuzrolicraetmeleri,zndegizlibulunaniddetpolitikasnn snrldaolsailevsizkalmasndanduyulankorkuydu.Sistemsnrszbirzorzerinekurulmutu.Hibirada tanmolmaksznuygulanyordu.HedefKrtveKrdistanolgularnntarihvetoplumdbraklmasyd.Buna karlkresmiideolojilermilliyetiliklerinivedinciliklerinienarbiimlerdeilanetmektengeridurmadlar. Trkiye'deresmiiktidarnuandakitemelpolitikasKrtdireniinitamamyla'terrist'ilanediptmdnyayakabul ettirmektir.BataABD'yleolmakzere,ilgilitmdevletlerleTrkiye'ninekonomibataolmakzeretmstratejik veaskerideerleribupolitikannkabuledilmesitemelindepiyasayasunuldu.PKK'ninterristilanedilmesiiinAB lkelerinevermediitavizkalmad.BenzerpolitikalarneredebirPKKbrosuvarsaorayatand.Kendilerinegre topyekunsavabyleolurdu.Avrupavebiroklkegerektiindetehditdeedildi.erbetvesopapolitikasbirlikte uyguland.Suriye'yesavatehdididayatlarakAbdullahcalankarld.Byktakipmral'ylaaamakaydetti. ABD'ninncekiblmlerdeanlatlandnyaveOrtadoupolitikalar,Krdistan'adayatlanbuiktidarpolitikalarn tmaltvestyapkurumlarylabirliktesarst.FedereKrdistanolgusuhereyiyenidengzdengeirmelerineyol at.ran,TrkiyeveSuriyeltoplantlarabirkezdahabaladlar.ktidarstatleriniilkdefaalageldiklerigibi srdremeyecekleriniderindenhissettiler.ktidarnbuyaplanveuygulannnKrtbireyvetoplumuzerindeki etkisinibundansonrayabrakrken,hakimulusdevletbireyleridrtdrtlkiktidarkuatmasaltndaherhangibir ciddiinsanivedemokratikzmnerebilecekgveyetenektenuzaktlar.Devletnesunduysakanakanaitiler. Sarhooldular.Siviltoplumvesolgeinencemaatlerdesankiataerkilbiranlayla'bynnszn'dinlemekten vegereklikendiliindenrefleksisergilemektengeridurmadlar.Karlndabulduklariseyounekonomikkrizler, artanivedborlar,gibiisizlik,politikanntkenii,ddestekolmadanayaktadurulamazhalveher zamankindendahagvensizbirTrkiye,ran,IrakveSuriyeoldu.Yanlhesapherzamanolduugibiyine Badat'lardangeridnd. Konuyusonlandrrkenbirhusustanetolmaknemtar.Odadevletveiktidarnkarlatrlmamasdr.Tm zmlemelerimizdenanlaldzere,devlethiyerariktoplumdanberisregelenzetbirtoplumdur.Toplumsal varoluunenst,analitikmantengelikin,tmtoplumlailgiliilikilerinyounlatrld,geleneedayal, kapsaml,resmikurumuifadeeder.ounluklayaplandarsnftahakkmvesmraracolarakdevlet tanmlamasnemliyetersizliklerveyanllklartar.Etnikveyaulusaldevlettanmlardaancakkonjonktrelbir deertayabilir.Mahiyetitanmlamaktanuzaktr.ktidarise,bugelenekiineoturtulmuveneredeysesrekliar basanyantahakkmveistismarolandnemseluygulamagleriniifadeeder.phesiziktidarszdevletolmaz. Amadevletitmyleiktidardanibaretsaymakdasbirgrolupbirokolguyu,ilikiyikartrmayayolaar.

Krdistan'dakidevletgeleneiileuygulamadakiiktidarayrtetmeknemlibirkavramaolaydr.Devletekar olmaklaiktidarakarolmakarasndakifarkdaiyigrmekgerekir.Benimsavunmamdaesasaldmvesrekli aklamayaaltmhususunzbukonuyailikindir.Devletin,genelbirgvenliktoplumcazerinde uzlalmilekamusalyarartoplumunyinezerindeuzlalmortakyararkonulararacolarakreformdan geilerek,demokratikuygarlkandavarlnkk,amaetkinveilevselolarakkorumasgereklidir.Buna karndnemselolaraktanmlanmasyaplanvebuksadeerlendirmemizdedeKrdistan'daiinealandevlet iktidarlarnnmodadeyimlehortumculuakadarbatm,failimehulcinayetipolitikasayan,hukuk,sosyal demokratikzellikleriszdevarsayanbiimleniininreddiesastr.kitanmlamaarasndakifarkgrmeden,tutarl birhukuk,sosyalvedemokratikbirmcadelevermekzordur.zellikleKrthareketindekiayrbirdevlet gdmlsakmlarla,devleteynelikyaptmztanmlamalaresasalandemokratik,sosyal,hukukidevlet yaratmak,bununiindemokratiksiyasetvetoplumiinmcadeleverenakmlararasndakifarkiyigrerekteorik vepratiksahibiolmakbyknemtar.

6Krdistan'daKrtlerinkendilerinifarketmelerivedireniinksazeti
Blmntmbukonuyutanmlarken,ksabirzetvesonulatamamlamayaalalm.Avrupasiyasaldevrimleri halklarnkendilerinikrallkrejimlerindenfarketmeleriylebalar.Bufarkedinceliklekenditarihlerininkrallk tarihindenfarklolduunailikindir.Dahancekitmtarihleryekpareolupkrallklarn,imparatorluklarnoluum vesrdrlmeykleribiimindedir.Ortadou'dabutarihanlaydahayoundur.Kralveimparatorlaryabizzat tanryadatanrnnglgesiolarak,toplumlailgilihereyimutlakbelirleyengcifadeederler.Onlardanayrbir varlk,bedendnlmez.Kulbireylerancakkrallkbedenininbirparasolarakanlambulabilirler.Ayrbirkimlik, insanhaklar,heleheledemokrasidncedebileolmamasgerekenlanetlikonulardr.Bunlarkendikutsallklar karsndakilanetligereiifadeederler. Buanlay1640ngiltereDevrimincesindeve18.yzylbalarndangiltereveFransa'dabazaydnve tarihilercetartlmayabaland.Sonutakraldanayrbirhalkveuluskimlii,yinekrallktarihindenayrbirhalk veuluslarntarihiolduununfarknavarld.Arkasndanulusalhaklaradaltndaeitlisnftalepleribelirmeye balad.Hersnfkendiniuluslazdeletirmeyegitti.ByleceAvrupa'dancebykulusdalgas,ardndansnfsal hareketlerpepeeboyverdi. OrtadouveTrkiye'depadiahlktanfarklhalkveulusolmannbalangbilinci1840TanzimatsonrasGen OsmanllarveJnTrklerhareketiyleilkadmlarnatt.I.veII.Merutiyetaydnlarpadiahlklaulusarasndaki ayrmyavayavadilegetirdiler.CumhuriyetleTrkulusuokradikalbirsylemledilegetirildi.Atatrkataerkil yanlarolsada,Osmanl'danfarklbirulusanlaynvepratiinigelitirmekasndanbykbiradmatt.Fransz ulusalanlayndaniddetetkilenmiti.galkoullarndaradikalbirulusulukanlaynngelimesibeklenebilirdi. Kurtulutansonraarulusulukkonjonktrnetkisiyletoplumsalgerekliinstnbastrd.Dolaysyladevrimci deerisnrlkald.1950'lerdensonrakimilliyetilikfaizmleiyiceyklendi.1980sonrasTrkslamsentezcilii ulusvemmetkarmnayolaarak,snfsalelikininiyicebozulmasnsalad.Neoislamclkbugeneleilimin tersiolarakdnlebilir. BenzerigelimelerranveArapsahasndadayaand.Kendileriniyenidenfarketmevedirenibirbirinibesleyen olgulardr.Gnmzdetoplumsalfarkedililerekoloji,feminizmvealtkltrleralanndaderinleerekdevam etmektedir.Farkllnanlalmasnnzgrlkleyaknilikisivardr.Farkllkanlalmadan,btnlklerin kleletirici,uyuturucuetkisialamaz.Farkllklaradayalkimliklerdahazgrveyaratctoplumlarayol amaktadr. Krdistan'daKrtlerinkendilerinibirulus,halkolarakfarketmeleridahageolmutur.Hernekadar19.yzyl isyanlarKrtlkduygusunuuyandrmolsada,buduyupadiahlk,meliklikanakavramlarnaamamtr.Ayr birKrtlk,kralcbirKrtlktr.Ortaasultanlkanlayndankopuupekdnmez.Dolaysyla19.yzyldan 20.yzylnortalarnakadarKrtulusvehalkbilinciuyanmvefarkedilmiolmaktanuzaktr.

20.yzylnikinciyarsndaaydnlararasndayaplantartmalarlaKrthalkgerekliiaavurulmayabaland. EsasolarakbuakmTrkiyesolgeleneiiindebalad.GneyKrdistan'dakiairetveeyharlklKrtlk klasikeilimiaacakgtedeildir.Trk,Arap,FarsmelikyerineKrtmelikgemelianlayndanteyebir derinliiyoktur.Reelsosyalistkomnistpartilerlekkburjuva,feodalpartilerdeayrbirKrtulusvehalk kavramnaulamaktanuzaktrlar.Taktikamalbazdeinmelerleyetindiler.Ciddibirtarihvepolitikaalmas yapamadlar.Trkiyesolgeleneininzellikle1970'lerhamlesiKrthalkbilincininaktellemesinenemlibir katkyapt.DenizGezmilerinidamsehpasndaKrtTrkzgrlvekardeliinisloganlatrmastarihibir anlamasahiptir.BataMahirayanvebrahimKaypakkayalarolmakzereoksaydadevrimcininhalklarn kardeliineilikinklardabenzerbiranlamasahiptir. Fakatsloganlatrmakendibanadireni,eylemsalamaktanuzaktr.Direnibalbanayenibiraamay gerektirir. Krthalkfarkllamasikiboyutlubirgelimeylebalad:TrkovenulusanlayndankopulaKrtilkel milliyetiliindenayrmaiiegeliti.kitaraftankurulanvesoldevrimcimaskeligeinenarideolojik hegemonyannkrlmasbiryandan,devletiktidarylaibirliihalindekiyereltahakkmcglerindieryandan kurduklarsertbaskortamndankurtulmakhidekolaydeildi.deolojikvepratiktahakkmhementelektelgc hemdergtlenmeyizorunluklyordu.Buisehzladireniegtryordu.Yasalvesiyasalortamsalklbir zihniyetalmasnaimkanvermiyordu.BirneviMekke'dekiHz.Muhammet'leKuds'tekiHz.sa'yla,Rnesans Avrupa'sndaGalileoGalileiveGiordanoBrunotarzbirhareketiindeolmaygerektiriyordu. Busreciilkyaayanlardanbiriolarakykselletirmeyealtmdagerekdahaiyianlalabilir.Dahailkokulda Krtfarkllnnbaasorunaacanhissetmeyebalamtm.lkokuldanliseyekadarkonuylailgilizihniyet almasnyapacakgteolmamaklaberaber,daimaayaataklacakbirbukaayakkelepesigibi,olgu kendisinidayatyordu.Benkatkaoglgegibitakipediyordu.Fakatokullardaskretilenresmiideolojiyle, ineucukadarbiripucuylacevapbulamyordum.TamamenTrklkabuletsende,eskiKrtgelenei,aileden tutalmiinegirdike,Krtolduubelliolantmyerelalanlarda'benvarm'diyordu.Kiibykbirikiyzllkle karkaryayd.Gelenektenkopmak,gereinbykbirblmndenaldatckanmakgibibirsahtelii retiyordu.Kiilikandrlyordu.Kendikimliindenkopmak,budurumdaaacndankopanyaprakmisalitambir boluadt.Kiilikasndantoplumunmoralyapsnkaybetmekanlamnadageliyordu.Gemiini, geleneini,toplumunuinkaretmenintambirkiilikpatolojisinehastalklkiilikyolaacayaamlahergeen gndahaiyianlalacakt.BunakarTrklkran'daveArapsahasndabenzerdurumdoalzmsemeninok tesinde,dilinibilmediimiz'dinselayinler'tarzndaezbereileniyordu. HadilinibilmediinArapa'ylaislamlamak,haresmitrenleTrklkretimi,ikisideaynsonucu douruyordu.Anlamadndualara'amin'demek!ZatenKrtkiiliiyzyllarcaislamlamaadaltndabirsln, cehaletiniindeyuvarlanrken,adagrntldinolarakarTrkletirmekiililikbozulmasndahada derinletiriyordu.Olgunyalardaislamolmak,Trkolmakbelkianlalrdr.Toplumsalihtiyalarbutr btnlemelerianlamlklabilir.AmagnlkibadetlerhalindeislamclkveTrklkkesinlikleolaan,adabir eitimkonusuolamaz. kisinedeanlamvermekistedim.DahailkokuldayenibirdindarveTrkkkenliolmazentisiduydum.Ama nereyekadar?1970'lerinyountartmalveiinde'Krtsorunu'dageenentelektelsolortamndakararllk gelimeyebalad.YllarcadinciveTrkyklenimlersolkarsndadayanlacakgibideildi.Genyatlarmzn KrtTrkayrmyapmadan,amaherikihalknbamszlkvezgrln,eitliinicesaretlesylemelerihayat tercihimingerekrenginibelliedecekti.Benimiinbirerkahramandeerindeolannderlerinkaybyla,artkbu kulvardadavaytakipetmemvazgeilmezbirnamusmeselesihalinegeldi.Busrete'Krtolmay'heriki dayatmayaramentamsahiplenmemtarihibiradmolmayberaberindegetirdi. BudnemintipikalmasolanKrtolgusunuaratrmalarsnrlolanaklarlayrtlyordu.Eldeduygusalyan arbasanilkelmilliyetiyorumlarla,reelsosyalizmindogmatik'uluslarnkaderinitayinhakk'yorumlargerei

vermektenuzakt.Krtolgusuvarmyokmutartmasyla,Krdistansmrgemidirdeilmidirtartmasarasna sktrlmt.Tarihseltoplumcuyaklamlariinneverilervebelgeleryeterincevard,nedesosyolojininderinlikli objektifyorumcularszkonusuydu.Karanlkbirortamdaetrafhakkndahkmbiiliyordu. Dieryandansiyasiortamsrekligerginleiyor,devletingelenekselKrtkorkusuokacelecitavrlarayolayordu. Taraflarbiranncebireylerkotarmayaveyakurtarmayaalyorlard.Fakatoksnrlbilgilenmevea yorumlanmasbile,mevcutstatkonunkabuledecekveyaedilecekbiryanolmadnyeterincegsteriyordu. Statkodeilreformudnmek,sradanolgusalbirtespitibilederhalkriminalizeedipyargsallatryordu.Legal biralmannumuduyokdenecekkadarazd.DieryandanrenilensolveKrtlkolgusu'olmazsaolmaz' kabilindendirenmeyidayatyordu.Sankidirenmemekinsanlktanvazgemekleeti.Gerekbirnamusluluk,davaya sahipkmayveherkoulaltndavehereydennceliklesavunmaygerektiriyordu.Budurumdadarbirgenlik grubuylaancaksnrlblgesempatizangruplaroluturulabilirdi.Hernekadarokyounulusalkurtulusavalar derslerialnyorvegerillayntemleriyleistenilendestanlarnyazlabileceineinanlyoridiysede,bununtopik olmaktanteyebiransyoktu.Tutarsaneala,tutmazsaallahkerimdir;gerisidnlrd! BuradadayineMekke'denhicret,havarilerindalmas,bilimsavalarnnilesikendinigsteriyordu.lk kurununpatlatlmas,ilkprotestolargndemleebilirdi.Heraninananlargrubuilkehitlerinivemahkumlarn verebilirdi.TarihbiroksosyalolgudagrlenbenzertrajikbirsreciKrtolgusunungndeminedesokuyordu. Hereytrajediyezorluyordu.Davamutlakafedaileriniistiyordu.Dierbirdeyilekartarafasndantanrlar kurbanlaristiyordu. Krtfarkllamasnngetiivegelitiibuortamnedebiyathenzyaplmamveyazlmamtr.Amamutlaka yaplpyazlmasgerekir.Hemdegerektenedebiyatnromanslatrcgcn,topya,trajedi,dram,yk,sinema gibibirokdalnalabildiinekullanmaygerektirirbirdnemdir.Meseleudur:Birtohumsalyor.Salrken rkm,deilmi,pekbilinmiyor.Yeerecekmi,yeermeyecekmi?Sadeceumutediliyor.Adeta"umutfakirin ekmeidir,yehaye"denilircesinesrecekadereboyuneilirgibiboyuneiliyordu. 1970'lerinbalarndakiKrtfarkllamavedireniininzerindenotuzylaknbirsregeti.Ortayakanen nemligereklik,sadeceKrtolgusundakiaydnlanmavezmolanaklardeildir.Aslndakendinekomuhalk vedevletleridekendisiylebirlikteadetatutsakklanbiranormalliinyklmasdr.Kofbirulusalbasktrnn aakmasdr.lgiliherkesimizincirleyen,hakimimahkumun,mahkumuhakimintutsaklanbirrejimin yaamaansnnolmayacakantlanmtr.Dierbirders,birhalkntoplumsalonurunusahiplenmedenhibir gelimeansnnolamayacadr.Toplumsalonur,kendinisahiplenmevekendinegvenmedir;kendinibilmeve gelitirmegcdr.Bugctamayantoplumlarnhakimleriniindebirdeerifadeedemeyeceianlalandier birderstir.Kendinehayrdokunmayannbakasnahayrdokunamaz.Krtokadararesiziken,hangikomuya hangideerinisunabilir?Smrgebileolunsa,birdeerifadeedebilmekiinbirdeeresahipolmannyoluak tutulmaldr.YolakmadanKrt'nngerektenkapalyd.Bircanglormanndandahaktyolsuzluk yaanyordu. Denilebilirki,bubirkadersiinbuncaacvekayplarauramayadeermi?Busoruyaverilecekeniyicevap toplumlariinolduukadar,kiileriindegeerliolanbirkarsoruylaverilebilir.Toplumvekiileronursuz yaayabilirlermi?Kastedilentarihteveadalktaherkesinolmazsaolmazsaydkimliinitamavezgrce ifadeetmeolmadan,yaamnbiranlam,deeriolabilirmi?Buanlamvedeerikaybedenlerinbakasnaverecei birdeeriolabilirmi? Trk,ArapveFarsdadahil,ynetimelididilsiz,aresiz,bitikKrt'kendisiiinenuygundurumolarak deerlendirirkenyanlyor.TrkiyetarihininenkritikdnemlerindeKrt'nbirkatksolmusa,busadeceKrtlerin deodnemdebirdeertadklarndantrdr.Budeerleriolmasayd,KrtlerKurtuluSava'nakatlabilirler miydi?OzamanlarKrtTrkarasndauurumyoktuvegeleceiortakgelimeumutlarylapaylayorlard.

Gnmzdebirsavaolsa,acabaKrteskisigibiTrk'leomuzomuzaolabilirmi?BunaeniyicevabIrakKrtleri vermektedir.RejimIrakKrtlerinikardegibiyanndatutabilseydi,bugnktrajikdurumadermiydi? KrtTrkdolaysylaArap,Farsarasndakiilikininzellikle20.yzylboyuncaenbykanomaliyeurad iyianlalmaldr.YavuzSultanSelim'densorunlariddetlezmeanlamndadahaeditikincibirOsmanl sultannnolmadntarihyazar.ObileKrtpolitikasnolutururkenbeyazsayfalardanibaretkatgnderir.yle sylenir."Dilediiniziyazn,kanundeerindedir"der.nkobeyazsayfalarnaltndaYavuz'unimzasvardr.Bu yknnvermesigerekenbirdersolmalvegnmzninanlmasgduyarszlktasraredenyneticielidibunu anlamaldr. Atatrkyneticielitiinbirdeerolarakhepanlr.AmaAtatrk'ndesorunlarabiryaklamvardr.Mutlaka toplumsalanlamnesasalr,mutlakezilmesigerekiyorsaezer,yokbakabirtryaklamgerekiyorsaotavrsabaha kadaryatmadandnrvegerekeniyapard.Bylebirnderolduundankimsekukuduymaz.Amabirmeseleyi lkesinivedevletinibudenlizorlayacak,borlandracak,heptehlikedetutacakbirhaldebrakmazd.Kaldki, "zgrlkbenimkarakterimdir"diyenbirkimliin,szdedevletikurtarmakadnaonutarikatlarlapaylamayaca aktr.NekadarbykbirTrkulusuluuolsada,Krtlerianlamayaalrd.zgrlkkarakterigereibirhal aresibulurdu.Bundanpheedilebilirmi?syanlarncesindedefalarcabuihtimaldenbahsetmemimidir? syanlarnzerinegiderkenbile,sorunKrtlkvezgrlkleriniengellemekdeildi.Tersine,okiyibildiigibi, sonutaKrtlde,zgrldegtrecekolanemperyalizmoyunlardeilmiydi?Bugereklernekadar gizlenecekveyenibirKrtdireniineyolamasiinsrarlaprovokatifdavranlacaktr? 1970'lerdekidireniiliktedogmatizmhaylietkiliydi.Doalndagelitireceihereylembununsonularndanpayn alacakt.Partileme,cepheleme,askerilemedogmatikzihniyetinyaknetkisialtndaekillenecekti.Tmzverili, drstabalarakarn,tmtoplumsalzamanlaradamgasnvurmudogmatikyaklamdankurtulmak,dnemine greoktoyolanbirharekettenbeklenemezdi.Sosyalizm,ulusalkurtuluulukvegerillaclktananlalanlarhayata geirilmeyealldka,dahabelirleyiciolangerekliinkendisideverendelendikesnrlarndagstermi oluyorlard.Yaamteoriyegredeil,dahaokteoriyaamagrednmsalamakdurumundayd.Benzer gelimelerulusalbasksistemiiindegeerlidir.Dogmatikyaklamsistemdeoldukaettetmiolup,kendini olasbirdurumagrehazrladnainanmaktadr. nmzdekidnemotuzylaknsrenindersleriyledeerlendirilmektedir.Sadecedireniinderslerideil, dnyannyaaddnmdeayndeerlendirmekapsamndadr.Krdistan'daKrtolgusununkendisindede nemligelimeleryaanmtr,yaanmaktadr.Amaesasolaraksorunkaotikdurumukorumaktadr.Ortadou genelindeolduukadarKrdistansomutundadazmnhemsiyasihemaskeriyntemleritaraflarca denenebilecekgeliimsalayabilir.Tarihinbuurandaenbykdersolarakalnantmsorunlarndemokratik zmiinbarnesasalnmasveiddetinkarlklterkedilmesisrarlagndemletirildi.Eeryineayn srarllklaitibargsterilmezseveaskeriyoldainatlayrnrse,tarihseltoplumsalgerekliinkaostankiin aktifaskeridirenigerekliolacakvebuseferaktifaskeridirenikendinigndemletirecektir. 1970'lerdeatallaanyollaraskeri,siyasianlamdayoktu.Direnibirkadergibiydi.Ama2000'liyllariinayn eyinsylenemeyeceinibusavunmadakantlamayaaltm.Herikiyolun,askerivesiyasizmnolasgelime sorunlarn,olanaklarndahayakndangrmekiinfrtnalgeensonotuzylngelimelerinitmynleriyle deerlendirmektebykyararvardr.

V.Blm:PKKhareketi,eletirizeletiriveyeniden yaplanma
APKK'ninksatarihesiiindeerlendirmetasla

1BirinciPKKlemehamlesi
PKK'nintemelininatlmasnn31.yldnmndekapsamlbirdeerlendirme,eletiri,zeletiriveyeniden yaplanmaihtiyacyakcbirsorunveyerinegetirilmesigerekentemelbirgrevdir. Amatrbiledenilemeyecekbirtepkigrubuolarak1973Nisan'ndaAnkaraubukBarajkylarndakahayaktakah oturarak,ayrbirKrdistangrubuolarakhareketetmenindahadoruolacan,bununtemelnedenininde Krdistan'nklasiksmrgebirlkeolmasndankaynaklandnbirsrgibiilkdefaaltkiilikgrubatopluolarak ifaederekbalambulunduk.Dahancetektekdorularaklamatarzntoplumyapmatarznadntrmek,ilk balangolarakdeerlendirilebilir.Butarznrgtlenmeyegtrmegibibirzelliivardr.19747576yllar grubuADYD(AnkaraDemokratikYksekrenimDernei)atsaltndagelitirmednemiydi.1977Mart'nda Ankara'danKrdistan'ayaptmAr,Doubeyazt,KarsDigor,Dersim,Bingl,Elaz,Diyarbakr,UrfaveAntep gezivetoplantlar,grubunlkeyetarlmasanlamnageliyordu.ArdndanAnkara'yadnveHakiKarer'in Antep'tetoplantdangnsonraehadetibiroketkisiyaratt.Bunaverilenyantpartilemebiimindeadm atlmasoldu.AynylnsonundaAntep'teProgramTasla'nhazrladm.1978yaznadoruiihanetyklbelal birevliliklebykihaneteuramKrdistan'nmerkeziDiyarbakr'autuk.27Kasm'daFiskynde22kiilik amatrgrubumuzlapartilemeszverdik.Partilemeunvanaltndakentlerdefazlayaanlamayacaanlalp, hemdahemdeOrtadouseeneklerininkullanlmasgereidoduunda,adetaikincibirHz.brahimhicreti halinde19791Temmuzu'ndanitibarenUrfa'danSuriye'ye,oradaneskiKenanellerindezgrlkaramayadoru yolakld. 15Austos1984'ekadargeenyaklakonyllksrecinhangiideolojikvepolitikortamdavenaslgetiinidaha yakndangrmekgerekir. 1970'lerkapitalistsistemtarihindenemlibirkrlmannbagsterdiidneminbalangcdr.SistemII.Dnya Sava'ndankendinitoparlayarakkm,ABD'ninnclkesinliklekazanm,Avrupayenidenayaakalkm, JaponyabirUzakdoudeviolarakdomutu.Reelsosyalistsistemzirveyetrmanrken,ulusalkurtuluhareketleri engldnemleriniyayordu.Tambunoktada1968GenlikHareketleriyenibirzihniyetdevrimibalatyordu. Bylesinezirveyeulambirtarihseltoplumsalsisteminkaotikbirsrecegirmesiartcolabilir.Amazirveden sonrakibiradmndnbalangcolduunuhatrlarsak,gerekbirkaossrecinindoduuveetkilerinihzla yaydkabulgrentemelbirgrtr.Bugngeriyeynelikolarakbaktmzda,bununaltndayatantemel etkeninreelsosyalizm,ulusalkurtuluvesosyaldemokrasininyzelliyllkdevletodaklhareketlerininamalarna ulamalarnaramen,halkynlarnavaatettiklerinigerekletirmektenuzakolduklarnnanlalmasolduu grlecektir.BirkezdahahristiyanlnmRomamparatorluu'nufethettii,yoksatersininmidoruolduu ikilemidomutu.Belkiikisindededorulukpayvard.Hristiyanlkimparatorlukkltylesentezkurduunda ortaafeodalizminidourmutu.Eitlikivebarlolmasada,farklbirtoplumsalsistemeeriildii sylenebilirdi.Amazndekizgrl,eitliibykorandayitirdiidebirgerekti. Kapitalistsisteminvahievresidiyebileceimizdnemindedoansosyalist,sosyaldemokratveulusalkurtulu akmlarsonutasistembalantlydlar.Ondandomulard.phesiztmylesisteminyedekakmlarolarak hazrlandklarnsylemekgerekiolmaz.Amasisteminrasyonalitesini,yaamtarznamadiyebirsorunlar olmadn,olsadasylemdekaldnbugnrahatlklasyleyebiliriz.Eitliki,zgrlkideolojilerinkkeni snflvehiyerariktoplumundndadr.Komnalvedemokratikduruzlemindendoarlar.Fakatsreklisnfl vehiyerariktoplumcayazorlayatavizlerkarlndazleriniyitirmeyedekyozlatklarnadairbiroktarih rneinidebilmekteyiz.Bugnreelsosyalistlkelerinzln,ulusalkurtulusonrasdevletleriniinedt bunalmvesosyaldemokrathkmetlerinmuhafazakarlardanpekfarklbiryanlarkalmadngznne getirdiimizde,buakmlarnsisteminbirermezhebiolmaktanteyegitmediinidaharahatlklabelirtebiliriz. 1970'lerbunalm,sisteminartkbuyedekmezheplerdenyeterinceyararlanamayacannaakmasylayakndan balantldr.1968GenlikHareketidezndebugerekliiifadeeder.Umduklarsonulardomamtr.Her akmiktidarageldiihaldevaatettiklerinigerekletiremiyorlard.Yenibirkapitalistsnfvebrokrasi

dourmulard.Klasikkapitalizmdenouyndendahadageriydiler.Yolatklarbunalmlar,zgrlkszlkve eitsizlik,eletirdiklerisistemiadetayenidenarattryordu. Bugereklikkapitalistdevletinmeruiyetiiinciddibirtehditti.Artkkitlelerietkileyebilecekciddiyeteneklerden yoksunkalacakt.Halkmuhalefetleridevletodaklolmayanakmlarayneleceklerdi.1968devrimciliibirok eksikliktasadabununyolunuamt.Yenisoldantutalm,feminizm,ekolojikhareketveyerelkltrakmlarna kadargenibiryelpazededevletekaryenibirmuhalefettarzgeliti.Sisteminkaosagirmesindeentemeletken buydu.Dieryandanartanevresorunlar,tavizlerpolitikassonucucretlerinykselii,ynlarnyoksulluundan trtalepyetersizliimaliyetvearzfazlalnayolayordu.SisteminielikileriABDABJaponyaekseninde artmt.1980'lersonrasneoliberalizmbuyenikaotikbunalmaareolarakngrld.1990'daSovyetlerin zlsistemiinbaardeil,bunalmarttrcbiretkendi.Neoliberalizminyeni'kreselhamlesi'bukoullar altndagndemleti.Tekelleenmedyannarbombardmanaltndasahteparadigmalarretilmeyealld.Sistem iinyenihedefbelirlemeyeynelikteorikinalarhzlandrld.Komnizmyerine'uygarlklaratmas'revataolan grt.zellikleislamadaltndakicorafyadakurulurejimlerinsisteminkarlarylabadamazlgittikene kyordu. 1970'lerinbalarndadnyadabuynlbykgelimeleryaanrken,Trkiye'dekisolveKrtulusalsorunu balamndakiKrthareketi,klasiksolvemilliyetieilimipekaamamt.Dnyaoldukageridentakip ediliyordu.TrkiyesoluSovyet,in,ArnavutlukveAvrupakomnizmikanalndanbeslenirken,clzbiraydn hareketiolanKrtsolu,ilkelKrtmilliyetiliiveTrksoletiketlibirkarmaayyayordu.Budnemdeahsenher ikieilimledeilgilendim.Sempatizanolmayaaltm.DevGenklTHKPC'yesempatizanlmndeolmakla birlikte,Krtsorununadahakapsamlyaklamgsterenbazrgtlerilgimiekmeyedevamediyordu.THKO nderiDenizGezmilerinidamsehpasndakiKrtTrkzgrkardelikvurgususreklibalkalnmasgerekenbir mesajd.Bununyannda1970'testanbulDDKOyesiolmutum.12Martfrtnasestiindebylesikarmakrgt ortamndaherankanundnakabilirdim.NitekimMahirayanlarnMart1972'deehadetisonrasndakiSBF (SiyasalBilgilerFakltesi)boykotuylaierialnmaveyediaysonratankyetersizliindenklabirlikte,umduum rgtlenmeleriniacolmadnbizzatgrerek,yenibirrgtlenmeyegitmenindahadoruolacakanaatine vardm. 1973baharndaAnkara'dabamszbirrgtlemeyegitmekararll,sahipolunanolanaklardanziyadeanlam itibariylenemliydi.NeilkelKrtmilliyetisibireilim,nedesosyalovendediimizzndeTrkmilliyetisibir soleilimdeil,kendinezgbirtarihvegncellikyorumuyla'KrdistanDevrimcileri'olarakkyapmakdaha uygungeliyordu.Buizgiselbirdeiikliktivenemihergeengndahaiyiortayakacakt.Netahakkmc hakimuluseilimleriiindenedetahakkmculusiktidarlarnbiruzantsolanibirlikiKrtlerineilimiilkel milliyetilikiindeideolojikolarakerimeolmalyd.Politikolarakinisiyatifkazanmazgrbirkimlik kazandryordu.Butercihindoruolduunainanyorum.Krtleri,dolaysylakatklarlsndedierhalklar zgrhalkolmabilincinegtrecekzellikleribarndatayordu.Hemezenhemdeezilenulusmilliyetiliine kaplmadanzgrhalkkimliinihedeflemek,dnyaapndakapitalizminmezheplerihalinegelenreelsosyalizm, ulusalkurtuluvesosyaldemokratsapmalarnakardayerindevezamanndabirgvenceydi.Dorubirzihniyet geliimikadar,demokratiksiyasetegtrecekyololmazelliinedesahipti.Ulusalkurtuluaarvurguyapmak belkibirsapmayayolaabilirdi.Bundauluslarnkendikaderlerinitayinhakkilkesinindogmatikyorumuetkiliydi. Herulusabirdevlet,ilkeninbiricikvetekdoruyorumuolarakanlalyordu.Reelsosyalizminiktidaranlayndan dakaynaklananbudurumizgininyaratclnengelliyordu.Fakat1978'dePKKolarakilanedilmebusapmann dahafazlagelimesininledi.TipikbirAfrikaulusalkurtuluhareketihalinedmekyerine,halkzgrlne dayalbirizgiolmakonumudahadaglendi.Gelimednyaapndakisoldnmlereokbilinliolmasada denkdyordu.Geleceiolanbirizgiolmaansnbarndatayordu. Netvederinlikliolmamaklabirlikteizgininideolojikboyutunungelimeyeakolmas,bykvekalcsapmalara dmesiniengelliyordu.Israrlatemsilettiimizsosyalizme'bilimselsosyalizm'dememizsosyalbilimeolanilgiyi aklayabilir.deolojikkatlamadankaynaklanabilecekgereiyeterincegrememehastalnakartedbirli olmayaalld.Fakatsosyalbiliminkendisininyaadarproblemler,dahayeniyenikltr,ekolojivekadn

sorununailgiduymas,yinedeizgininneminikantlar.izgisosyalbilimkarmaasndanalkoymaklazgrlk veeitlikidealinidahacanlvenclklyordu.Enazndansosyalizminvesosyalbiliminyaadkrizintahribatlar izgiylesnrlandrlabildi.Trkiye'nindiersolizgileribuyeteneigsteremediklerivedogmatikkarakterlekof birbireyselliberalizmarasndagidipgeldikleriiinmarjinallemektenkurtulamadlar.Mezheplemenindahakk odaklarhalinegelmeklepolitiklemeansndabandanyitirmioldular.Krtsoludenengrupuklardaayn srecidahasilikyaadlar. PKKizgisininpolitiklemeansideolojikzellikleyakndanbalantldr.Nitekimonatabantekiledebilecek halkahzlaulaabilmesibugereikantlar.Darbirulusulukveyasnflkhastalnatutulsayd,dierrneklerde grldgibimarjinallemektenodakurtulamayacakt.Derinliinebirpolitiklemeninyaandbilinmektedir. Bunu'kadrolamasorunu'nabalamakgerekir.Kadronunkendisimevcutbiimleniindentrbirengel konumundayd.Dahasonrareelsosyalizmikntyegtrecektemeletkenlerdenbiriolarakkadrosorunu zmlenmeden,yaplacaktmsiyasalbelirlemelervergtlenmelerilevsizkalmaktankurtulamayacakt.Politik izgikadaronunrgtmodeligelimeyeuygundu.Kendinisavunmaanlamndamerusilahlsavunmanndadnem itibariyledoruluusavunulabilirdi.Amabunuisteyebilecekkadronunolmayizgininsreklikrkvermesineyol at.rgtselkrizdediyebileceimizsorunlaralmakistendi.Snrlbazgelimelerinsalanmasesasnda hareketinkitlesellemesindenkaynaklanyordu.izginindahabykgelimelersalamasprofesyonellii gerektiriyordu. PKK'ninpolitikizgisindeaydnlatlmasgerekenennemlikonuayrbirdevletieripiermediineilikindir. "BamszKrdistan"sloganokkullanlmasnaramen,bununbamszbirdevletanlamnageldiinisylemek zordur.Konuyuenyakndanyaayanbiriolarak,geneldedevlet,zeldeKrdistandevletikavramnderinliine dnptarttmzsylemekdoruolmaz.topikanlamdabireilimolsada,realistadangndemletirilmesi fazlailgiekmiyordu.Bununisteyipistememedenok,zmdeerihakkndanetolmamayadayandn sanyorum.Devletsahibiolmannzmdemekolduukesindeildi.Teoridedebusorununtartmalolduu biliniyordu.Demokratiksosyalizmmi,proletaryadiktatrlmsorususreklikafakartryordu.Dnyaapnda yaanandevlethalinegelmeyleemekilerinvehalklarnsorunlarnnzmbulamadgrdeetkileyiciydi. Btnbunlarayrdevletzerindeyounlamayekicikldgibi,altndanklmasgsorunlaryaratacanda hissettiriyordu.AyrcaTrkiyeveOrtadoukoullarndaKrtdevletikurmannzorluklarkadar,ortayakaraca yenisorunlarkonuyudahadanazikklyordu.Sonuolarakdevletyerine,statstamkestirilemezsede,anavatan olarakKrdistankavramdahaoktercihedildi.Temelsloganolarakseilen'Bamsz,DemokratikveSosyalist Krdistan'deyimindedeakbirdevlettercihibulunmadanlalabilmektedir.Ortalamaveengerekidevrimci kavramn"zgrKrdistan"biimindesomutlukkazanabileceitahminedilebilirdi.KrdistanDevrimcileri=zgr KrdistanYanllarolaraktercmeedilmesidahadorubiryorumolabilir.Busorununnemidahasonraortaya kacakt.zellikle1990'larnbandailanedilen'FedereKrdistan'devletivePKKdireniindeyaanan'zgr alanlar'devletiktidarkonusundadahaokdndryordu. Devletsorunununsosyalistideolojidedetamzmlenememesibulanklartryordu.Fakatsorunun arlamasndauluslarnkendikaderinitayinhakkndaherulusiinbirdevletdncesitemelroloynuyordu. Devletdeyincedeiiniinezorvesavagiriyordu.Merusavunmagereisavadeil,politikamaiingenel olaraksavanmubahgrlmesikonuylabalantldiernemlibirsorundu.Sava,hemdeuzunsrelibirsava olmadanuluslarnkurtulamayaca,uluslarkurtulmadansnfsalkurtuluundaolamayacabirstratejikdnce olarakbenimseniyordu.Tmzgrlkmcadelesitarihindebyksapmalarayolaanbusavaveiktidarsorunlar PKK'nindegiderekdahaokgndeminegirecekti. Devletinbudnemdezerimizegelii,genelolaraksolunveKrtlngidiatnnbirparasyd.Farklbir konumgerektirecekbirdurumdayoktu.zgnveuzunsrelibirdireniodaolabileceidnlemezdi.Btn gstergeleraskeribirdarbeningelebileceinigsteriyordu.Yaplacakikitavrvard:Yadalaraalmakyada yurtdna,Ortadou'yaekilmek.Aslndaikitavradaynelindi.1979sonlarndahareketciddikaypvermedenher ikiyneekilmeninbtnolanaklarnasahipti.ekilmeleryavayavagerekleiyordu.MazlumDoanveMehmet HayriDurmugibibaztalihsizyakalanmalardndaciddibirkaypyoktu.Hareketolunabilmi,partiilanedilmi

vevarlnuzunvadeyeyayabilecekkonumlaraulalmt.Dolaysyla12Eylldarbesinekarngrl olunabildive1980askeridarbesigelmedengerekenyapld.Yurtdnaalmdauzunvadedednlmyordu. Birkadzinelikaskerikadroeitimiyle,uzunvadeligerillailekurtuluakadarsavamakbir'devrimkanunu'gibi yorumlanyordu.Hereyinplanlandgibiyryeceineinanlyordu. 1980sonrasOrtadou'dangrldgibibirkagrupeitiliplkeyeynelindi.Bazsiyasicephealmalar FaizmeKarBirleikDireniCephesi(FKBDC)yapld.Fakatilerinistendiigibiyrmemesibazteorik almalarnyaplmasngerektiriyordu.Buamala1981'denitibarennce'Krdistan'dakiilikproblemi,parti yaamvedevrimcimilitannzellikleri,'hemenardndan'Krdistan'dazorunrol've'rgtlenmezerine'adl kasetkonumalaryaplarakkitaplatrld.PKKI.Konferans(1981)veII.Kongre(1982)almalardayaplarak lkeyedahaesaslvekalcynelmeyealld.1982srailFilistinsavabusrecidahadahzlandrd. AslndaranDevrimi'yleoldukaelverilikoullaryaayanDouveGneyKrdistan'daslenmevealma yrtmenindahauygunolacaortayakmt.Budnlmedideil.OradaSiverekatmalarndandeneyim sahibiolanMehmetKarasungurarkadabulunuyordu.Gerekeniyapabilecekdurumdayd.Ama1983Mays'nda drstlveamatrlnnkurbanolarakehitdmesiciddibirtalihsizlikti.Boluudoldurmakiin1982'de alanagnderilenDuranKalkanveAliHaydarKaytan'danbeklenen,izgiyiGney'denynlendirmekveoturtmakt. Bundandahance'80'deKemalPirveMahsumKorkmaznderliindeBotan'danDersim'ekadarsrebilecekbir direnihatttutturmalariindegenelbirperspektifesahipbulunuluyordu.KemalPir'intalihsizyakalanmas1980 Temmuzciddibirkaypt.AslkyapmasbeklenenDuranKalkanlarnkonumuilkdefaizgiyleoynamagibi birendieyeyolayordu.Hatrladmkadarylaylediyordum:"Ortadou'dayaplantekrarlamak,eeini boyaypsahibinetekrarsatmakgibibireydir."Beklenenklarnolmamas,DiyarbakrCezaevi'ndeMazlum Doan'nNewroz'dayapteylemveardndanFerhatKurtaylarnkendileriniyakmalar,KemalPir,M.Hayri Durmularnlmorucundakiehadetlerindenduyduumuzendievesorumluluk,halimizefkeyednyordu. Buamalailkdefa1984Oca'ndasnrlsaydamerkezibirkadroylayaplantoplantdabazarkadalarnDuran KalkanveCemilBaykbataolmakzeredurumuisimverilerekareletirildi.

2II.PKK'lemehamlesi
Gelinenaamamltecibirhareketolmaylaadabirulusalkurtuluveyahalkzgrlkhareketiolmannayrma noktasyd.zgrlkhareketininuzunsrelisuskunluununtarihisorumluluuard.zelliklezindanehitlerive ikenceliortammutlakabireyleryaplmasngerektiriyordu.Aksihaldeihanetledamgalanmakkanlmazd.15 Austos1984Hamlesi'nibuendieleraltndagecikmeliveyetersizkarlamakmmkndr.zal'nyeni babakanldnemindedevletinyaklamyinegerekenarlktadeildi.'Biravuekiya'zihniyetiylegerillaya yaklalmassiyasiyaklamlarailikinhiumutbrakmyordu.Klasikaskerigceduyulansnrszgvenleen yakndaezileceibekleniyordu.Grltlbirpropagandaylayklenildi.1984'nsonunakadarhibirbaaryoktu. Gerillasavannnakt.AmabahsedileniarlatrmaetkenlerineKDPkaynaklengellemelerdeeklenince, beklenenglklarbirtrlgerekletirilemiyordu.Halkntepkisiolumluydu.Ortadaolmayan,hareketin ynetiminivergtlenmesiniyrtebilecekgerekkomutakadrosuydu.Olumsuzluklarabatansonadamgasn vuranbusorunoldu. KemalPirveMahsumKorkmaz'nsilahlmcadeleyeilikinyaptklareletirilergerekiydi.Belkidegerekenleri yapabilecekikideerliyoldatlar.KemalPir'in1982,MahsumKorkmaz'n1986'dakikayplarsavakurallarna gregelitirmeansnailikinciddidarbelerdi.Ardndanyaplanksmibirgeriekilmeve1986PKKIII.Kongresi birkrizgelitirmealmasoldu.Olanaklarnyetersizliindendeil,zorbelayaratlanbazolanaklarnzerine yatmaanlayetkilioluyordu.Kesire'ninprovokatifyaklamlarsinirlerisonhaddinekadargeriyordu.1987tm olumsuzluklararamenciddibirkiinyinegeniperspektifveolgusalolanaklarlahazrlanmt.Fakathareketin barnaiyiceoturmu,giderekbilinlibirhalalmolanietelemeolaymerkezikadrosorumsuzluuyla birleince,deeriokyksekolanveoksaydainsannolaanstfedakarlylahazrlanmalmalarilemez, verimsiz,atldurumdabrakyordu.

Buizahgdurumlarakargittikeadmadmbindirilenvearlaangenelnderlikkonumudahakapsaml zmlemeleryapmayveeitimiderinletirmeyigerektirdi.Sorumluluklartmarlnaramenbaarylayerine getiriliyordu.Hemenhemenherkadroadaynndevrimcionuruiingerekliolandestekkesinliklevebaaryla sunuluyordu.Bunasaygldavranpbirkatkydakendileriyapacana,biriiktidarhavasnagirmeleritm almalarzehirliyordu.DrtletedediimizahinBali,emdinSakk,KrCemalveHogirgruburesmenbir kadrokatliambalatt."atmadavuruldular"adaltndanekadardeerlikadroyuvurduklarnnhesabhala bilinmemektedir.Birokdeerliyoldankaranlklmsrrnkorumaktadr.Hedefolmamasgerekenbirok sradaninsan,kadnveocukldrmelerbanalmyrmt.Ortadamerkeziinisiyatifkalmamt.Benim uzaktannekadardorubilgilendirildiimhalakaranlktr. 1990Ocakaynn25'indeocuklukarkadamHasanBindal'ingzmnnndealnp"tatbikattayanllkla vuruldu"biimindekikorkunalaklkarsndaancakuyanabildim.Hareketinbnyesindeyrtlenenalaka veizahhiyaplamayacakcinayetlerbykyurtseverlikvesosyalistinanlarmaramengittikebirduyarszla dayolamt.Buaradaajanavaltndabykihtimalleoksaydasusuzinsandakatledilmiti.Yanmda yaptklarnagre,ierideyaptklarnnboyutukorkunolmalyd.Buihanetlere'91'deTalabani'ninTrkiye'ylePKK konusundauzlamasvedahancekiibirliinisrdrenKDPilebirlikte'92'de'yateslim,yaimha'seeneiyle hareketinzerinegelmelerideeklenince,tmbykalmalara,kahramanlklaravehalkdesteklemelerineramen krizdenbirtrlklamyordu.YaplanKongrevebirkakonferanssuzerineyazlanyazlarolmaktanteye gidemedi.Tmbuolumsuzluklarakarlk,hepsibelgeliolanderinliklizmlemeler,herylbinleriaankadro almalarvehalkngibikatlmengellenemedi. Devletcephesindenilkdefaciddigelimelergzlemleniyordu.Turgutzal'nsorunutartmayaveatekeseolumlu yaklamas,SleymanDemirel'in"Krtkimliinitanyoruz"mesajlarumutvermeklebirliktegvencesizdi.'93 baharndaTurgutzallmeseydi,veyaiddiaedildiinegreldrlmeseydihareketiniindeemdinSakk anlamszgerillakayplarnatepkiolarakotuzsilahszaskerivurmasayd,belkideatekesinsonucukalcbir barlanoktalanabilirdi.Fakatgerekdevletinidurumu,gerekPKK'deeteciliininisiyatifieldetutmas,Talabani veBarzaniihanetleribuansngereklemesininledi.lerdahadakartverndankt.199495969798'e kadartambirkendinitekrarlamainadtaraflarmthiypratt.28ubatsrecininfarklbirsesolmasve'98'de devletindeilgisizkalmayacainancylatektaraflgirilenatekessreci,Suriyezerindekidayatmalarsonucuk yapmazorunluluumnedeniylezmleyicibirsonucayolamad.Devletyounsaldrkonumundanvazgemedi. Kendincefrsatyakalamtveiikesinaskeriyollabitirmekkararllndayd.BilinenAvrupamacerasvemral sreciningereklemesiylefarklbirdnemegirildi.BudurumikinciPKK'lemehamlesianlamnageliyor. 15Austos1984ile15ubat1999arasndakibuonbeyllkdkyounluklusavadiyebileceimizsre hakkndaeitlialardanveokynldeerlendirmeleryaplabilir.Deerlendirmelernderlik,siyasiveaskeri ynetimpratiiasndanyaplabileceigibi,savaveiktidarclksanatasndandayaplabilir.Temeldorularve yanllarkadar,hiyaplmamasvemutlakayaplmasgerekenilerbakmndandadeerlendirilebilir.Yinednya apndazellikle'90'daSovyetlerinzl,ABD'ninbanaClinton'ungelii,Irakkriziveyenikreselleme hamlesininderinliklizmlenmegereiasndandadeerlendirilebilir.Balantlolarakeskisolunalmas,yeni solunnaslolmasgerektii,devrimcitopyannkendisigibiteorikkonulardayenidendeerlendirmeyetabi tutulabilirdi.Yaplandeerlendirmelerineksiklii,yanllgrlptamamlanabilirdi.

3PKKzerinebazdeerlendirmeler
PKKtarihininksabirzettaslanvermeyealtm.Bazdeerlendirmeleriyapabilmekiinhaylireticidir. Dahanceleriylebirdeyimkullanmtm:"zmlenenandeiltarihtir,kiideiltoplumdur."Budeyimi PKK'yeuyguladmzdadahadaanlalrolur.PKK'dezmlenenhemKrttarihihemtoplumudur.Btn olumluveolumsuzyanlarylabyledir.Yeterkidoruokumasnbilelimvedersleriniiyikaralm. PKK'lemeninadabirKrtmiladdouuolduundanhikukuduymadm.AmaKrtdenenbireylerinbir yandanbudenlielikili,anlamszvezayf,dieryandandzveizgili,fedakarveyiitolabileceinitam

kestirememitim.Kiilikzerinebirokzmlemeleryaptm.HalaKrt'tamyakaladm,zdm syleyemem.nkkendisiolmaktanepeyceuzaklatrlmt.eklenKrtvarigzksede,zdebakalamt. hanetininboyutlarnnfarkndabiledeildi.Onaneinsanyasalarnedehayvanyasalariliyordu.Adetancbir varlktrnoynuyordu. PKK'lemedeasloynamayaaltmrolnzihniyetanlamylailgisiakt.Fakatgerekbireyolarak,gerek yansdkaynakolarakKrt'vetoplumueldekitoplumsalteorilerlezmek,tmdenemelerimerameneksikve yanllarladoluolmaktankurtulamyordu.Daha'75kndaM.HayriDurmu'aadetaZerdtvaribuyurula emperyalizmvesmrgecilikzerinetaslakdncelerebalamtm.Eldeolduunutahminettiimbutaslakhala nemindenbireykaybetmemiolarakduruyor.imdideolduugibikullanlabilir.Dnemindevrimciliine damgasnvurmudnceleriniyibirtaslayd;KrdistanDevrimcilerininzihniyetsavamnaciddibirkatk yapabilirdi.ButaslaadayalolarakyaptmKrdistangezileridikkatekiciydi.'76Mart'ndaAnkaraMimarlar Odas'ndayaptmkonumaylastartvermitim.Ar,Doubeyazt,KarsDigor,Dersim,Bingl,Elaz, Diyarbakr,Urfa,AntepvetekrarAnkara'ylamaystanoktalamtm.15Mays'tabitenyrymeyant18 Mays'taHakiKarer'in'SterkaSor'adndakukulubirgrubunadnaAlaattinKapankomplosundaehitdmesi, bamzabirkaynarkazansuyundklmesianlamnageliyordu.Tarihinseyrinideitirenbirolaydbu.Grubun KDP'yle,bazTrkgrupartklarylavedevletadnabazgruplarladabaolmaihtimali,zihniyetsavanaceleve karmakbirhedeflertopluluunakargelitirmemiziacilengndemletirdi.Zihniyetsavaerkendenbirkaba maddisavaaralarnadnmetehlikesinedt. Dnem,1Mays'tastanbuliimitingindekomplosonucu37yurttanld,BlentEcevit'esuikastdzenlendii zamanlaradenkdyordu.Trkiye'ninenkirlibirisavagrntsverdiizamanlard.Grubunhzlapartilemesi kararnabuartlaraltndavarld.HakiKarer'inansnaballkgereiAntep'teaynylnsonbaharndaProgram Tasla'nhazrladm.TekrarAnkaraveoradailginbirevliliklebirlikte'78yazbalarndaDiyarbakruuu yapld.Buevlilikolaynbykbirzihniyet,politiksavaveduygusallksavaolarakdeerlendirmekdaha dorudur.Kesirekiiliininalevi,Krtvedevletolmas,iinegirdiimzihniyetsavaasndanhaylitahrik ediciydi.Grubagirdiindekadnolarakalmyapmalvesrkleyiciolmalyd.Durgunvederinbirsugibiiine girildikeboucuetkigstermeyebalamt.Yaplacakikieyvard:Yatmyleuzaklamakyadatehlikeyi boucuolmaktankarmakgerekiyordu.Uzaklamakucuzbiryolduveyenilgianlamnagelirdi.Evliliknermem ise,biryandangrubunesenliiasndan,dieryandanaslhesaplamannbenimleolmasgereinidoru bulmamdankaynaklanyordu.Siyasi,duygusalvezihnibirilikiolduuakt.Krtsosyalistiolursaneala;bir ihtimaldevletgrevlisikarise,kiminkimikullanacabirzekaiiydi.Bukonudasnrldaolsakendimegvenim vard.FakatgururumeklenoldukaKrtolanbirkadnmevcuthaliyledevlettensaymaykaldramyordu.Olsa bileadetadevletlebirkadnzerinegerekirsemcadeledeverilebilirdi.Belkitaraflarbumcadelesadecear savalaradeil,uzlamavebaradagtrebilirdi.Bylesisezilerimvard. Alevilikkonusunuise,snnigelenekliliimipekciddiyealmadmiinilikikurmanndiertahrikedicibirunsuru olarakgrdm.likikanalylaKrtsnnivealevibirlikteliinekatksalayabileceinidndm.Dersim isyanndaailesininkemalistlersafndayeralmolmasvegeleneintakipisiCHP'ninsosyaldemokratlkdenemesi benimiinbirfrsatolarakgrld.Sosyaldemokratlkbiruzlamavebarkapsolabilirdi.Fakatdahasonra anlalacagibi,CHP'ninsosyaldemokratlnaslbirdevletcilasise,Kesire'ninsolculuuvesosyaldemokratl dabenzercilakarakteriniaakaracakt.OnyllkbubykzihniyetsavandakadndakiKrtlk,alevilikvesol devletilikleuzlamaolmad.rgtnldrmetavrndorubulmadm.Netuhaftrki,benimalakakarlmamda olduugibiyineYunanistihbaratyardmylakarld.1987'degerekleenbuolaydansonrabirdahasuyzne kmad. Bazalaklarhemrgtiindehemdndabuilikinedeniyleahsmaynelikbykiftiralar,kukular, dedikodularyaymaktanekinmediler.Halbukihayatmnenzorlu,dayanlmasinsanstgayretgerektiren,belkide zgrKrtinsannn,zelliklezgrkadnnekillenmesinegtrenbubykzihniyetsava,yurtseverliin, zgrln,aknsavayd.

Sorulmasgerekensoru,zihniyetsavalarnbutrpolitikvehattaiddetolaylarnatahriklersonucubulatrmann nederecedoruveisabetliolabileceineilikindi.Tahakkmcsiyasetindoasndabutrsorularapekyeryoktur. Butrsiyasethastalakkiyavayavabizedebulayordu. Yaptmikincibykzihniyethamlesi"KrdistanDevrimi'ninManifestosu"adldeerlendirmeydi.Bu deerlendirmeyibizzatelyazmamla1978Temmuzu'ndaDiyarbakr'dayaptm.Budeerlendirmeningerekleen 'evlilik'belasnnsavaortamndayazldnbelirtmemilginveaydnlatcolabilir.Denilirki,budnemde MehmetHayriDurmuveCemilBayk(dierbirarkadaKemalPirolabilir)kaldmevegeldiklerinde,mevcut ilikidurumumuzugrncebykbirkzgnladerler."Bukadnnderimizebusfatyavayavaoluuyor naslbyledavranabilir?Gelin,buarkadanhaberiolmadanldrpkimvurduyagetirelimvebubeladanarkada kurtaralm"derler.HerzamanbykkalmasnbilenKemalPir'inbutavrayaklamoldukaolgundur.Demiki, "arkadanherhaldebirbildiivardr.Bizkarmayalm."AmaDiyarbakrZindan'ndalmorucundayken,adeta vasiyetiolarak,"bukonudapartininokdikkatliolmasveunutmamas"gereinivurguladbelirtilir.Manifesto, ilanedileceidnlenpartininkurulumanifestosudur.Yaynlanmasdnlen'Serxwebun'adlgazeteninilk saysolarakyaynlanr.Manifestoiingeriyednpbaktmzda,1973toplants,1975buyrultusuve1977seri konumalarnnbirzirvesiveenderlitopluifadesiolarakdeerlendirilebilir.KomnistManifesto'yaantrma yaptaktr.SadeceKrdistanhalknadeil,dolaylolaraktmOrtadoutoplumlarnaseslenmeyealld ieriindenbellidir.slubuveieriiulusallktanziyadetoplumsalzgrledahayakndr.zgrolmayanbir ulusallkkabuledilmediigibi,ulusalrengiolmayanbirzgrlkdednlmemektedir.Manifestodanalnanhzla partilemeyegitmekkanlmazd.Sadeceisimvekimlerlebalanmasgibibazteknikdetayailikinsorunlaro kadarnemlideildi. Partikurmakdnemitibariylebironurmeselesiydi.Ortadahemenyantoluturabilecekolanaklaryoktu.Fakat muazzambironurboluuheradmdabelliydi.Nereyebaksamadetaalaklkhissediliyordu.Hereyihanete uramgibiydi.Daova,kykent,tarihgncellik,bireytoplum,devletyurtta,kadnerkek,ocukebeveyn,yol yolcu,ksacaherikilemkrcevehaincebakyordu.Bireylerinyaplmasgerektiikesindi.Partibelkidebu ikilemlereanlamkatarakzmyolunasokabilirdi.Kurulandaranlamdapartideil,yenibiryaamtarzyd.Kimlik dnmdayatlyordu.lkevetarihle,adalklabukadaruyumazlkhibirgerekeyleizahedilemezdi. Gerekelerimiz,zayflklarmzneolursaolsun,mevcutdurumamdahaleartt.Budurumdapartilemebirnevi intihareylemiydi.Amabilinlibirbireyintihardeil,toplumunyaanmazlnatepkianlamndaineucukadarda olsaonurluyaamansndenemekiinbirintihar;birnevinamusukurtarmaeylemi.Deiikbiimdeuygulanan namuseylemininzgnbirbiimiydipartililememiz.ahsenocukluktanberikandmdaramalnamus kavramlariinkendinifedaetmeyerine,tarihseltoplumsalanlamolanbirnamuseylemitercihedilebilirdi.Bu eylemigndemleensnfsalveulusal,etnik,dini,ailevikarlarlaizahetmekgtr.Anaetkenkendinizorbela yetitirmi,birazaydnlanmhalkinsanlarnneylemiolarakizahetmekdoruyaenyakndr.Tarihteiyibilinen RusNarodniklerinebenzetmekdahaanlalrdr.Etkisinebaktmzda,partilemetarznnrolnoynadn syleyebiliriz.Genelveonursalbirihtiyacacevapverdiigelimelerdenbellidir. 1980balarndayaptmzzihniyetalmalarbirazdahasiyasetlezorilikilerininzmneyatkndr. "Krdistan'dazorunrol,""UlusalKurtuluCephesi,""Kiilikproblemi"ve"rgtlenmezerine"konumalardaha somutsorunlarnzmneyneliktir.Ortadou,srailFilistindeneyimindenetkilenmeolmutur.Yllarcasren zihniyetalmalarancakoksnrlbirgenlikkesiminiuyandrabilmitir.Toplumungenelvederindensarsl herkesietkileyecekpolitikaskeriadmlarabaldr.Gerekpartileme,rtnbuadmlaratmaklaispatlayabilirdi. Aksihaldebirocuklukhastalndanlmekgibiolurdu.ZindandireniiliiyleOrtadoualmalarbirleince, gerillahamlesikanlmazd.Bununleyecekenufakolumlukarhamleyoktu.Devlettopyekuninkarvebastrma halindeydi.kiolgubirbirinimutlaktanmama,kabuletmemepozisyonundayd.Uzlamazeminiaramakbounayd. KesireveodnemdeortayakanAvukatHseyinYldrm'nilgintavrlaracabadevletendeksliolabilirmidiye sonradandnld.Amabuanlamagelebilecekbiripucubulmakzordu.Kaldki,cesaretedilmesidahadazordu. MehmetenerveSelimrkkaya'nndahasonrakitavrlardabuynlkukularuyandrd.Fakattavrlarolsa bile,sradanbirajanlaacakgtedeildi.Dolaysylaciddiyealmakdnlemezdi.

15Austos1984Hamlesi'neynelikanadeerlendirme,nedenolduudeildegerekleenbiiminapszlna ynelikti.Yaratcbiraskeriyaklamdahibulunulmad.Gerilladanbakahereyebenzedi.Niindorubirgerilla izgisinegirilmediihepsoruldu.Partilemeninasgarigerekleribilegerillayayanstlamad.Bundaikietkeninrol oynadkansndaym:Birincisi,batanitibarennezihniyetsavamnanedepratikabalarakklbirinanve bilinlekatlamayankiilikyaplanmasvebenimolaanstabalarlabukiilikzayflklarnayaktatutmadaki bykinadm.YapTrksolundaolduugibibirbarutlukatlmlakendinisonulandrmakistiyordu.Biziseonlar yaanrklmak,baarrklmakistiyorduk.Buaradahzlasivrilenbazyerelunsurlarkomutaboluunusezmekteve doldurmaktagecikmediler.Drtleteolarakdahasonrasomutlaacakbueilimdeilpartileme,asgari toplumlamanngereklerinibiletanmyordu.Ekyalktandate,hattaendemeajanprovokatrlerinbilebilinli yapamayacaklartahribatlarbuunsurlargerekletirecekti.Birneviyerelekyalklazayfpartietkilerikarlanca, ortayakanbirgelimeszkonusuydu.Budurumikincipartilemehamlesininboakarlddneminsonuna kadardevametti. PartilemeninilkhamlesidahazihniyetaamasndaKesire,ahinDnmezvbtarafndanilemezklnmaya allrken,ikincihamlesietelemeninelindeadetacanveriyordu.Bunanlemolarakdnlenherhamle eteciklerinoldukakemiklemiyaplarndaeriyipgidiyordu.Bundanenderlikolarakyetersizliimiznede devletinveibirlikilerinynelimiyolat.etelemeningcnkestirememeveetkilitavrlargelitirememeasl nedenoldudemekdahagerekidir.Zafernenderliinnededevletindi,zafereteciliindi.Zatendevletin yanndakikykorucularnndurumuylaouitirafolaneteelebalarnnmevcutdurumubuolguyudahaiyiizah eder.Fakatdevletindahasonraiyiceyaptbusilahbumerangetkisigibikendisinivuracaketkileredesahipti. lerdebugrlecekti.1990'larnbalarndadahaboyutluetelerolarakdnebilecekgneydekiairetnderlerinin desteklenmesinaslfederedevletolarakkarlarnadikilmise,kuzeydekiibirlikielebalardakykoruculuuve tarikatlartemelindedevletinhemsiyasihemaskeriyapsndaartkkolaykolaykaryaalnamazbirarla oturmutu. erikolaraknderlikkurumubudnemderolnfazlasylaoynamtr.deolojik,siyasiveaskeriizgisorunlarn olduukadar,temelkadroeitimivekitleilikileri,lojistikvesilahlanmaabalarndadafazlasylabeklenenrol oynanmt.Belkislenmeasndanyerdeiikliieletirilebilir.Amabundadauzunsreligvenlikiindehareket olanaklarylakarlatrlnca,eletirigcnyitirir.izgininpratiknderliininnesiyasineaskeriolarakokadar hazrlanmolanaklararamenrolnoynamamasenokzerindedurulmasgerekenhusustur.Eldebaarl olabilmekiinhereyvard.Silahtanparaya,slenmedendirtibatlara,kitleilikilerindendevletilikilerine,her trkadrovesavaadaylarndaneitilmioksaydaaskerivesiyasikadroyakadarvarolanolanaklarsadece drstbiraskeri,siyasi,rgtselynetiminelindebiimlendirilseydi,gelimelerinseyriokbakaolurdu.Belkibir devletiktidarnaulalmazd.Kaldki,pekdeplanlanmayanbiramatrbu.Bunaramendemokratikbirzme rahatlklaulalabilirdi.Hemdetaraflarokadarkaypvermedenveacekmedenbusonucaulalabilirdi.Sonuca ulalamamasndaitePKK'nin,dtadevletinetelemesivebundasorumlututulmasgerekenPKKMerkezi'nin rolnesahipkmamasaslengelleyicietkenlerolmutur.DevletindePKK'nindekazanmad,okeykaybettii aktr.BunakartarihboyuncasinsiveibirlikiolanKrtfeodalsttabakaskarlarniyiyrtmtr. GneyKrdistan'dakigelenekselairetnderlii,Trkiye'ninPKKilegirdiisavamnenkritikanndakendince nemlikarlarkarlndaenbykihanetecesaretedebilmitir.Cezaevindevesavaortamndakiihanetlerle karlatrlnca,okdahasinsi,planlvegizliyrtlenbuihanetTrkiye'yietepolitikalarnadahaoksarlmaya teviketmitir.Siyasileryaplargereibunabatanakiken,ordunundayaadzorlanmaylabupolitikaya yatmasbugnkFedereKrtdevleti'negidenyolunbalangcdr.Trkiyeynetimibusonucuhiphesiz beklemiyor,taktikbirilikiolarakdeerlendiriyordu;PKK'nintasfiyesiylebitirilebileceineemindi.Ayrca ABD'ninIrakplanlamasnngerekboyutlarndanhabersizdi.birlikiKrtnderliiamalarndadahabilinlive planlyd.BunuhemPKK,hemTCileilikilerindeustacauyguluyordu.Yzeyselvebasityaklaan,pratiktekiPKK veTCkomutakademesiydi.Busrecinkapsamldeerlendirilmesibirokgereiortayakaracaktr.zellikleTC bnyesindedeklasikdevletanlayileetecidevletanlayarasndakiilikiveelikilerinaydnlanmasbyk nemtar.DevletinvarlnakarsadecePKK'nindeil,devletiindedegerektahribathangipolitikaclarve kurumlarnyaptaakarlmasgerekentemelhususlardandr.Cumhuriyetindevrimciilkelerindentamamen

kopuk,Trkislamcsentezadaltndabambakabirdevletyaplanmasnadorunaslgidildii;bunda Krdistan'dakisavanrol,Krtairetilii,kykoruculuuvegelenekselfeodaldincievrelerintarikatl yoluylanaslcumhuriyetkartveilerdeKrtFedereDevleti'nebenzergelimelereyolalabileceideanlalmak durumundadr. Budurumagelinmesindeuluslararasgelimelerinpayngrmekdenemlidir.Bugelimelerolmadan,yalnz banaPKKveTCbnyesindekigelimelerledurumyeterinceizahedilemez.1990'daSovyetlerinzl, kresellemeveClintonnderliininOrtadou,TrkiyeveKrdistanzerindekietkisihemdolaylhemdirekt yoldankapsamlolmutur.SovyetlerinzlSuriye'ninkararllnetkilediindenbilinenkayolamtr. Diplomatikdestekzayflamtr.Olaskapsamldestektenyoksunkalnmtr.Kreselleme,Ortadou'dayol aacadeiimzorlamasylanmzdahaiyigrmemizgerektiinizorunlukalmaktadr.AksihaldeIrakbata olmakzerebiroklkedegelimencedenkestirilemez.Eskininparadigmasylatutucuvennzamannda grememedurumunadlr.lavetenClinton'ungeliiyledahafarkltaktiklerleblgeyeyaklamgsterebilecei kestirilmeliydi.ABD'ninblge,TrkiyeveKrdistanpolitikalarderinliineanlalsayd,Suriye'dekiksonras durumlaradlmeyebilirdi.Yzeyselvegedeerlendirmelerzamanndahareketetmemeyeveinisiyatifi kaybetmeyeyolaar. Mevcuttkaldurumadlmesindezamanndateorikparadigmatikdeiiminyaplmamasdaetkiliolmutur.20. yzylnsoneyreindesolundurumu,kltrelhareketler,feminizmveekolojikalmlariyitakipedilemedi. Ayrcasiviltoplumveinsanhaklarmcadelesininnemiderinliineanlalamad.PKKprogram,rgtlenmesi, stratejivetaktiklerireelsosyalizmleulusalkurtuluuakmlarnderinetkisialtndayd.Kongrelerdeyaplan deiikliklertaktikdzeydenteyegidemiyordu.Temeldnyaparadigmalardeimemiti.zmlemeler derinletirilsede,yeniparadigmayoksunluukkldeiimeolanakvermiyordu.Toplumsalgelimelerehala ematikyaklalyordu.Dogmatikzihniyetdoavetoplumabaktaetkiliydi.Ortaazihniyetialmt,fakatreel sosyalizmematikliidedoavetoplumayaklamnretkenbirteorisineyolamyordu.Kalpsalyaklamzengin olgulardnyasn,dnmvedeiimzenginliinigrmeyiperdeliyordu.Dahadanemlisi,arpolitikveaskeri younlamakiiliitekboyutaindirgiyordu.likilerehiyerarikboyutudayatyordu.ktidarlamahastalbulac hastalkgibihzlayaylyordu.Devriminhalklarnzgrl,eitliiiinolduu,demokratiklemeninbununiin zorunlubirdurakolduuikinciplandakalmt.Askeripolitikyaklamtmilikilerinbelirleyeniolmutu.Askeri ortamdaanlamolabilecekbudavranlarntmhalkayanstlmaszatenreelsosyalizmintemelhastalyd. Yeniteorikyaklamlarveparadigmadeiikliineilgideduyulmuyordu.Belkidegrlerinyanllndan rkntduyuluyor,sonularndanekiniliyordu.HalbukiSovyetlerinzlsosyalizmiyenidenelealmay zorunluklyordu.Kadnveevresorununailgiartmsada,gerekenteorikderinliksnrlyd.Etnisite'yedaha gerekibiryaklamdarsnf,ekonomisteilimlerikrpzenginbirkomnalvedemokratikduruperspektifine gtrebilirdi.Zamanladahailgiliyaklamlarsergilensede,mevcuttkanmalaramaysalayacakderinlikte deildi.PKKde2000'leredoruaslnda1970'lerparadigmasylagelipdayanmt.Tmyledalmasada, ilevselliininemliorandayitirmiti. Hibirolgusalgelimedehereyolumsuzolarakdeerlendirilemez.PKK'nintarihi,aynzamandaKrtve Krdistantarihivetoplumsalyapsndabykdeiimvednmlerindetarihidir.Denilebilirki,20.yzylnson eyreiKrdistan'daPKK'nindamgasntamaktadr.Getirdiizihniyetdnm,politikvetoplumsalaltst olulartarihemalolmutur. rgtlenmetmtahribatlararamenvarlnbykorandasrdrmektedir.lkeiindevednda,tmKrdistan paralarndahertrrgtlenmeyegidebilecekpotansiyelbirzemin,lojistikimkan,kadrolarveoksaydagruplar, siviltoplumkurulularmevcuttur.Halknpolitikbilincioldukagelimitir.PKKkitlesitmKrdistan'dabaat durumdadr.Ayrcalkedndavekomumetropollerdemilyonlarcasempatizanhalkkitlesimevcuttur.Kadnda muazzambiruyanvergtlenmevardr.Kadnetrafndaadetayenibirdnyadomaktadr.Yeniteorikve paradigmatikyaklamlarnasalelerikadnzgrlndengemektedir.Genlikbenzerdurumdadr.lgive scaklndanbireykaybetmemiolangenlik,zgrtoplumidealininkararltakipisidir."Yazgryaamyahi"

slogangenliinelindendrmeyeceibayraolmutur.Partilemetmyleboagitmemitir.Muazzam tecrbesiyle,binlercekadrosuyla,onbinlercesempatizanveyzbinlercekitlesiyleuygungrdzvebiimler altndarahatlklakendisiniyenidenyaplandrabilir.Gerillahihaketmediikayplaraveetelemeanlaylarna ramen,Krdistan'nmerkezindevetmstratejiksalanlarndabinlercekiiylevarlnsrdrmektedir.Kendini gemiinarhastalklarndanarndrrken,kazandbyktecrbeylevehedeflediidahagerekipolitik programaltndabaarlolmayaherzamankindendahahazrdr.Tmaleyhtekikuatmalararamen,PKKdnyann herkesindedostmevzilerveilikilerankorumaktavegelimesinisrdrmektedir.Binlercekahramanehidi kendilerinidorutemsiledebilecekzihniyetvepratiksahibiyoldalarnbeklemektedir. zcesi,zgrlkadnasarfedilenabalardanhibirzamanpimanlkduyulmaz.Sadeceanlamszkayplar,kr inatlamalar,vaktindeveyerindeyerinegetirilemeyengrevlerdentracduyulur.Aclarisedeerinibilen herkesiindaimaeniyiretmenlerolmutur.Busefereniyiretmendeniyilik,dorulukvegzellikdersleri emeininhakkylaeniyibiimderenilecekti.

BPKKadnaeletirivezeletiri
Tarihtebilgelervepeygamberlerenbyksavaninsannkendinefsiyleyaptsavaolduunusylerler.Byk skender'in,kendirzasylaHindistan'danyannagelenbilgeKalanos'unenlikncesindekendiniyakmakistediini vesrarlaeylemdenvazgemeyeceinigrnceyledediisylenir:"Obendendahabykrakipleriniyenmitir." skendertarihinenbyksavasdr.Obilebilgesavalnnkendininkindendahabykanlamtadn bilmektedir.Hz.Muhammet'indeordulararassava"cihadsura:kksava"olarakadlandrrken,insann nefssavan,biranlamdaizihniyetsavan"cihadekber:byksava"olarakadlandrmasaynanlama gelmektedir.Tutarlvegerektendntrenbirzeletiribireyiinenbyksavaanlamnagelir.zeletiri insannkendizaaflarna,yetmezliklerine,yanllklarnakaryrttsavatr.Dahabilimselbirifadeyle,analitik zekannduygusalzekannyanlolangdselizleriniama,onuanalitikzekanndorubelirlediikonumatabi tutmasavadr.Zatenaklngeliimidediimizolaydabudur.nsanlahayvanarasndakifarkaslndaanalitik zekannbilgeliktarzndagelimesindenkaynaklanr. Krtkimliiniphesizgenelinsantopluluklarnnkimliklerindearbirfarkllkolaraktanmlayamayz.alarn geneltanmlamalarhertoplumsalgrupkimliiiinbenzerdir.zgnlkfarkortayakoyarken,gerisibykoranda benzerliiifadeeder.Krtkimliindekizgnlktarihselvetoplumsalbiimleniiylebelirlenir.Savunmalarn bykbirorannbuzgnlntanmnaverdik.Arbastrlmlk,tahakkmglerininetkisialtnda biimlenmezgrlkvezgnlbykorandasakatlamtr.Marjinalolmaktanoksakat,patolojik(hastalkl) birtoplumtipinedahaokbenzetilmitir.Kiilikzmlemeleriylebupatolojikzellikleribelirlemeyealtk. Giderilmesiiinokbykeiticivepratiktedbirlergelitirdik.BuanlamdaPKKsanldnnaksineaslnda adainsanadorubirnormalizasyonuKrt'nadainsanhalinegelmesiifadeeder.Nekadarbaarlolup olmadtartlabilir.Amatoplumsalanlamlarndanbirininbuierikteolduuinkaredilemez. EerPKKsomutundadnmoksancloluyorsa,bununtemeletkenidayanmakistediitoplumsalzemindir. Eerrgtselyaplanmademokratikzelliklertayorsa,toplumsalzemindenbiroketkininrgtiineszarakyeni oluanbireyietkileyeceivekendisininbiruzantsdurumunaekeceibeklenebilir.Budurumdayatoplumsal zelliklerdehietkisiolmaz,duyarszkalnr,ozamanrgtntoplumdantecridikanlmazolur;yadargtsel yapolduugibitoplumsaluzantlarnbiryansmas,benzeriolur;ozamandargthastalklolurveya deitirilmekistenentoplumdanbirfarkkalmaz.Dengelivearzulanankonumise,toplumsalzemindengelen etkilerirgtndevrimcideitiricietkileriylesentezleyipdahazenginbirstoluumasramaktr.Devrimci rgtledeitirmekistediitoplumarasndakidiyalektikgelimebuerevedegerekleir. Eletiridncesigelimenindiyalektikileviyleilgilidir.Diyalektikileyitarzuygunolmayanaakarp gidermeyiamalar.Gelimeninmecrasndaolmasn,doasnauygunaknesasalr.zeletiridncesiise, gelimeninznesiaktifsalayandurumundaolannolmasistenen,salanmasgerekenleuyumayan,amaca

tamayandurumlara,olaylara,srelereynelikdnceyiifadeeder.Yanidiyalektikselgelimeyedenkdmeyen baarszdnce,tasar,tavrvehareketleresonveripdoruolandncevepratiebalanmayifadeeder. PKK'ninadanormalizasyonusaladn,bunutambaardnsylemekzordur.Bilakisyaplan deerlendirmelerdedegrlmektedirki,nemliyanllklar,eksikliklergstermeklekalmam,itevedtaar ihanetleredekonuolmutur.Dolaysylakapsamleletirizeletiridncesinisreklikullanmakdurumundadr. Eereletirizeletiriyapppratiktebeklenenortayakmamsa,demekkibilgelerin'nefssava'dediisava gerektenyaplmamtr.Yinebilgelerindediigibi'zevahiri,grnkurtarma'adnayabilerekyabilmeyerek kendiniveevresinikandrmayolunagidilmitir.Buiseilgilizneyidahazordurumasokar.Sulukonumuna, ikiyzl,yalancnnkonumunadrr.Ozamansadeceeletirizeletiriyedeil,dahaaryaptrmlara bavurmakgerekir.Buyaptrmlaritiraflar,tehirvetecritler,cezaevinekonmalar,deiikpratikilerekoturmalar dahilbirokbiimiierebilir.Amacaulalncayakadardzelticiyaklamlardevameder.rgtbunuyapmazsa znetersdmolur,amavepratiinesaygszlketmiolur.okdahailerigiderseihanetedmsaylr. hanetkonumuisebirkiininmensupolduutoplumveyargtkarsndaenktvetehlikelidurumdur.hanette srarkalasonulanmamsaaksavaanlamnagelirki,yafizikiyadafikriolaraklmeveldrmeanlamna gelir. EletirizeletirigereinibylecetanmlaypPKK'yeuyguladmzda,tarihinemiolanbazsonularaulamak mmkndr.Peinenunudaeklemeliyizki,tutarlbireletirizeletiriyecesaretedenkiiveyargtlerzayf konumdaolmaydeil,glkonumdabulunmayifadeeder.Ancakzayf,zgveniolmayanrgtvekiiler eletirizeletiridenkaar.Bunlariineletiriykmdemektir.zeletiriisebititir.Tersinezgveniolanlariin eletirizeletiriamadorultusundadahabaarlolmakdemektir.Baardanalkoyanap,kesinve glendirilmiadmlarlaamacaulamakdemektir.PKKadnayapacameletirizeletirideoukezdeindiim, deinilenikincilkonularafazlavegerekmedikedeinmeyeceim.Entemelkonularaaklkgetirmeyidaha belirleyicigrdmdenbirkakonuyaarlkvereceim:

1
Evvelapartikavramndanbalamakgerekir.adapartilerdahaok19.ve20.yzyldagelienkapitalist toplumdankaynaklanr.Onunsnfsal,sosyalkategorilerinedayanrlar.Batatemelsnflarolarakburjuvaii ikileminiesasalrlar.Ynladaarasnfolarak'kkburjuva'partidenbahsedilir.Bupartilerinhepsiiindevlete erimektemelhedeftir.sterdevrimciyntemlerleisterseimyntemleriyleolsun,herpartidedevletkonumlarna bataparlamentovehkmetolmakzereulamak,yeredinmekbaaranlamnagelmektedir.Budevletister kurulubirdevletolsun,isterkurulmakistenenbirdevletolsun,hepsiiingeerlidir.Devletlemek;ycelmek, nimetlerekonmak,geliimininmotorubanagemeklezdesaylmaktadr.Ayrcabutanmayrmyapmakszn tmsnflariingeerlidir. PKK'nindekuruluamacndadevletlemekeilimiolduusylenebilir.okakolmasada,tmumudunuya mevcutdevleteerierekyadakendilerinegreyenisinioluturarakamalarndevletyoluylagerekletirmektemel birvarsaymdr.Tmfaaliyetler,ideolojik,politik,askeri,rgtsel,propagandasalboyutlarnhepsisontahlilde devletamaldrveonaerimeyihedeflemektedir.Hernekadarteorikolaraksnfsz,smrszbirkomnist toplumamacndanbahsedilsede,buamacaulamadabileuzunsre'proletaryadiktatrl'denendevletolmadan ulalmayacapeinbirvarsaymolarakkabuledilmektedir.Ohaldedevletamactmyzylpartileriniolduu kadarPKK'yidebalayananaunsurlarnbandagelmektedir.TmpartilerinolduukadarPKK'nindedevletilgisi devleteulama,devletitemsiletmeiradesitadinkarzorbirhusustur.Buamaiinnekadarbilinli,ustalkl mcadeleettiitartlabilir.Ulapulamayacadeerlendirilebilir.Yineburjuvaproleterdevletikileminde hangisinedahayaknolduudadeerlendirilebilir.AmaPKK'nindevletodaklolmayahiniyetiyoktudemek gerekiolmaz.AyrcadevletlemedenkastettiininKrtveyabakabirulus,lkeetiketliolmasdaiinzn deitirmemektedir.nemliolan,devletodaklolmayesasalpalmaddr.Almasenglolaslkolduuna gre,tmpratiinevealtamalarnadamgasnvuranndevletlemetarzkiilik,rgt,almatarzolmasda doaldr.Teorinintemelilgiodasiyasetvedevletolacagibi,stratejivetaktikyaklamnesaskonusudadevleti

elegeirmenin,onaulamannuzunveyaksavadelisnfmevzilenmesi,dostmttefiksemesi,rgtveeylem biiminibelirlemesiolacaktr.Gnlktmalmalarbuteorik,stratejikvetaktikesaslarabalolarak gerekletirilecektir. Tm19.ve20.yzylnparticephealmalarnnbudorultudagerekletirilmesidebuvarsaymmz dorulamaktadr.Sorulacaktemelsoru,partilemeninbutarzylaamalarnaulapulamaddr.Hersnfveulus adnakurulanpartilerindevletlemesisalandnaveyeterinceiktidarzamanlardaolduunagre,amalarna ulatklarsylenemez.Bugereitespitetmekiinfazlakantgstermekgerekmez.19.ve20.yzylnsavalarn, eitsizliklerin,zulmn,ykmnenokgerekletiiyzyllarolduuaktr.nsanolununensesineatombombas dayatlmtr.Baskvekatliamlarn,asimilasyonlarnhertrdenenmitir.Sonu2000'lerinbandadahaeitsiz, saval,zgrlkyoksunu,fakirzenginuurumlu,evrekirlilikli,toplumsalcinsiyetibiruygarlnsrp gitmesidir.Bykamalarlakurulanproletaryapartileridebusonutanenazburjuvapartileridenenlerkadar sorumludur.Reelsosyalizmindeneyimlerininklasikburjuvadeneyimlerinindahagerisindesonulardourduu bilinmektedir.Bundandanderpartiolarakkomnistpartilerinsorumluolmastabiidir. Ohaldedevletodaklbiriradeolarakpartilemeninkendisisosyalizmolarakniteleyebileceimizeitlikvezgrlk idealineterstir;onunlaelikihalindedir.Devletolmayamalayanpartilerineitlikvezgrlkidealineulamas beklenemez.Aksineonunlaaraydahadaamasyaananpratiklerinkantladbirhusustur.Buelikiyizmenin arac,devletodaklbiriradetamaktanvazgemektir.Yanidevlet=zgrlkszlk,devlet=eitsizliktanmnda buluarakdevletodaklpartiolmayilkeselolarakamaktr.Devletadnapartiolmakveyadevletsahibiolmakiin partikurmakbirtemelyanllkolarakgrlpsamimibirzeletiriilebutrpartilemedenvazgemekendoru tutumolmaktadr.Hemdevletlemehemzgrlkveeitlikidealibirliktetanamaz.Biridieriniamaygerektirir. Dikkatedelim:Ykmaktan,altstetmektenbahsetmiyorum.AmakkavramEngels'indaha19.yzylsonlarnda dikkatektii'devletinsnmesi'kavramylabalantldr.Sosyalizmiindevletyavayavasndrlmesigereken biratetopudur.Benbuna'kartopunar,toputeorisi'demitim.Binyllarnyuvarlanayuvarlanagibibymbu kartopunundeilsosyalizmolarakeitlikvezgrlgetirmesi,tahakkmaltnaaldklarnneitsizliinive zgrlkszlndahaokgelitirmesiszkonusudur.Devleteneskibirhiyerarikvesnfltoplumgelenei olarakzgrlkveeitlikeldeetmeninbiraracolarakseilemez. Sosyalizm,hertreitlikvezgrlkidealiiindevlettercihienbykhataytekiletmitir.Tarihinderinliklerine indiimizdedebuhatannbyklerinigrmekteyiz.Romamparatorluu'nakaryzylsavaanhristiyanlk biledevletletiktensonrayoksullarneitlikvezgrlkidealiolmaktanuzaklamtr.Kendisisnflbirtoplumsal imparatorlukolmutur.Bykglerinkomnalvedemokratikpozisyonluhalklardevletletiktensonrahzlaeitlik vezgrlkkonumlarndanuzaklamtr.BykCermen,ArapveTrkgebetoplumlar,sttabakalar devletletiktensonraeskikomnaldemokratikveeitlikiyaplarnyavayavayitirmilerdir.Tarihbutarz zgrlkveeitlikyitirimlerininsayszrnekleriyledoludur.Nedenohaldedevlettercihistnkyorsorusuna vereceimizcevaponuniktidarzyleilgilidir.

2
Ohaldeiktidarzmeliyiz.ktidarnedir?ktidardevletkurumununicrayagemihalidir.Dnemseldevlettir. Devletindnemsnfvetabakalaryla,etnisite,din,kavimsttabakalarylaiinindoldurulmasdr.Kurumlarna yenisnf,etnisite,hanedan,mezhep,ulusgibikategorilerdenrgtlgruplarnhakimolmasdr.Bukategorilerin iliki,rgtveeylemlerinintahakkmvesmrcgolarakbelirmesidevletanlamnagelir.yledevleti ideolojileriniddiaettiigibidevletnetanrnnkendisinedeglgesidir,nekutsalananekutsalbabadr,netanrkral, nedeaklnenycesomutluudur.Artdeervernlerbataolmakzere,toplumlarnbinbiremekle biriktirdiklerinezorbaveyalancbazgruplarntarihinilkhiyerarikvesnfltoplumundanberielkoyma faaliyetleridir.Bufaaliyetleringerekletiikurumvekurallardr.ktidaritebukurumvekurallaristediklerigibi dolduran,iletengruplarneylemiolarakilevkazanmaktr.

Toplumlarblmndeuzuncatanmladmziinksakesmeyealtmziktidartanm,zolarakokadarekici olmasntoplumsaldeerlerbirikimineenoksahipolmaavantajnvermesineborludur.ktidarolmakbirikmi zenginliklere,onlardahadaartrmannkurumvekurallarna,gcneveyntemlerinesahipolmayifadeediyor. Ssllaflarlaonunlazgrlk,eitlik,kalknmagetireceimdemek,bilerekveyabilmeyerekkendisini,evresinive dayandtoplumualdatmakveoyalamakdemektir.ktidarlarlanedevrimyaplr,nedeiimsalanr.ktidarla deergaspedilir,bllr.Ayrcaiktidardeerretmeninyerideiltketmeninyeridir.stervergibiimindeister zorla,toplumdanalpmensuplararasndadatr.Yatrmveretimegemeside,yanidevletekonomisidetalann, deereldeetmenindeiikbiryoluolmasndanteyefazlabiranlamtamaz.Denilebilirki,Leningibibiremeki snfpolitikacsnedenbugereigremedi?Kapsamlizahlargerekir.Amaokksacabelirtelimki,btn sosyalizminyzelliyllktarihiiktidaragelmeparadigmaszerinekurulmutu.Lenin'inyaptenkestirmedenbu paradigmayuygulamayageirmek,onunyolveyntemlerinidorukestirmekti.Hernekadar"sosyalizmeen gelimidemokrasidengidilir"demisede,kendivepartisienksaproletaryadiktatrlyoluylasosyalizme gitmeyitemelbirtaktikhatolarakgrmlerdi.Emperyalizmkoullarndapartiiktidarolmadanayakta durulamayacanbirtemelanlayolarakbellemilerdi.Fakattarihbugrndoruolmadnaradanyetmiyl gesedeensonundagstermitir. Bugereklikleninizmin,marksizminhereyiyleyanlolduunugstermez.Sadecepartiiktidartezlerinin yanlln,sosyalizmegtremeyeceinikantlar.Marks'n,Engels'inkonumuphesizteorisyenliklesnrl olduuiindevletveiktidariinkonumlartamkestirilemez.Amadevletiksasrelibirtahakkmaracolarak burjuvaziyekarkullanmakgereindenbahsetmilerdir.Devletiolmayananaristlerdevardr.Biroktopyacda vardr.Devletiolmayandemokrasilerdebirokalandavednemdeuygulanmtr.Biroksosyalistdevleti eletirmi,hzlasnmesigereindenbahsetmitir.SovyetRusyabunundatarihirnekleriyledoludur.Sonuolarak devletvedevletiktidarnkurtulu,zgrlkveeitlikiinhedeflemek,kullanmakamacaulatrmyor, uzaklatryor.Gerektenbuamalaraballkvebaarlaristeniyorsa,temelmcadelearacolanpartive koalisyonlariinbakasiyasimodellertasarlamak,teorikveparadigmatikgrhalinegetirmekvazgeilmeztarihi birnemehaizdir.Yenipartilerancakbusorununcevaplardoruverildiindeanlamtayabilir. ktidarlabalantlsorulmasgerekensoruudur:ktidargcnneredenalr;bukadarnimetekonma,deerlere hkmetmenaslgereklemektedir?Busorularbiziiktidarnkaynanngolduu,gcndesavatabelirlendii hususunagtrr.Devletin,dolaysylaiktidarnkaynandatoplumsalaklndeilgcn,savanyattniyi grmekgerekir;devletdeilgcn,savanyattniyigrmekgerekir.Devletveiktidartoplumsalsorunlarn zmaralarolarakolumazlar.Sorunzmekaynaolarakkamusallkla,tahakkmveistismargcolarak devletveiktidarnayrtetmedenhertrkarkladeriz.Gnmzdeiktidarnkarmadhibirtoplumsal etkinlikyokgibidir.Aileyedekdevletszmtr.Kreselkapitalizmingeldiiaama,devletihemenyoun uygulananhemengereksizdurumadenarakonumunadrmtr.Devletinengereksizkonumadmesi zayfladanlamnagelmez.Tersinediinitrnanatakarakvegerektiindeentavizkarpolitikalarkullanarak etkinliinisrdrmeyealr.Devletiktidarnnbudurumutotalitarizmolarakadlandrlr.Belkieskisigibibir faisttotalitarizmveyareelsosyalistversiyonualmtr.Fakatyinededevlettotaliterdir.Gnmzdetotaliter olmayandevletyoktur.Budurumkapitalizmingerekleri,iindengetiikrizvealternatiflerinindevreyegiriiyle balantldr. zcesidevletinkurulduundanberidayandg,savaolgusuhalendevametmektedir.Savaiktidarntemelidir. ktidarolmak,savakltrnedayanaraktoplumuherdzeydebiimlendirmekvestatkodatutmakdemektir. Balcabelirleyenolarakdevletiktidarkendiniyadsmaanlamnagelebilecekzgrlkveeitlikidealleriyle rtmez.Uygulamalarylaoideallerehizmetetmez.Tersiniyaparakilevinisrdrmekister.Dolaysylabuarac hedefleyenpartilerinzgrlkveeitlikidealleri,iyiniyetlideolsalar,devleteulaldndaancakboakar.

3
Ohaldeyenizgrlkveeitlikpartileritutarlolmakistiyorlarsa,devletodaklolmayansiyasetvetoplum biimleriniprogramlamakdurumundadrlar.Devletinalternatifidemokrasidir.Devletidemokrasidalternatiflerle

karlamannimdiyekadartakipedilenbtnyollarboakartmtr.Demokrasisanldgibikapitalistdevletin birbiimideildir.Ayrcademokrasidndahibirrejimdevletisnrlamaz,hukukiindetutmaz,daraltmazve kltmez.Birdevletiykmak,devletkltrnamakanlamnagelmez.Yerineheranyenisikurulurveyabaka biriboluunudoldurur.Sadecedemokrasidevletlealanpaylar,onusnrlayaraktoplumunzgrlkalann geniletir.Elkoyduudeerleriazaltarakeitliebirazdahayaklatrabilir.Demokrasiyitanmlarken,onudevlet dtoplumunkendiniynetmehaliolarakbelirtebiliriz.Demokrasi,devletolmayanynetimdemektir;topluluklarn devletsizkendiniynetebilmegcdr.Sanldnnaksine,insantoplumuolutuundangnmzekadardahaok devletideildemokrasiyiyaamtr.Belkigenelbirlkeveyaulusdemokrasisidurumuyounyaanmamtr.Ama toplumunvarolueklikomnalvedemokratikpozisyonludur.Komnaliteolmadan,demokratikrefleksesahip olmadantoplumunyalnzdevletleyrtlmesiolanakszdr.Devletancakkomnalitevedemokrasialeyhine byyerekhkmedebilir.Devletiniindenykseldiiveyaadzemintoplumkomnalitesibiraradalkgerei vedemokratikdurutur.kisiarasndadiyalektikbirbavardr.Dolaysylatoplumlauygarlkbirarayageldiinde, temelelikidevletledemokrasiarasndadr.Birininazdierininoudur.Tamdemokrasidevletsizlikhalidir.Tam devletegemenliiisedemokrasiyoksunluudur.Buradankaracamzsonu,demokrasiyledevletarasndakiiliki birbiriniykmadeil,amatarzndadr. Devletiancakdevletykabilir.Demokrasidevletiykmaz;reelsosyalizmgibiancakdahayenibirdevletinyolunu aabilir.Demokrasinintemelilevibylelikleortayakar.Devletisnrlayarak,klterek,toplumzerindeki ahtapotmisalikollarnkrparakancakzgrlkveeitlikolanaklarnartrabilir.Sonunadoruisebelkidevlet tmylegereksizleereksner.Engels'in,ksmenLenin'inanlaydabyleolmaklabirlikte,teoriyitam gelitirdikleridesylenemez.Demokrasilidevletlerdedephesizdevletinbiimindenemlideiimlerortaya kar.Giderektoplumun'genelgvenlik'veortakyararalanlarolarak'kamusalalan'dndatmgereksizkurumve kurallarnterketmekzorundakalr.zellikleABlkelerindegeveokyavadaolsa,farknavarlanve uygulananbutarzbirdevletvedemokrasiuygulamasdr.Birnevitminsanlkadnadevletvedemokrasi konusundazeletiriyapmaktadr. Buksadeerlendirmeilegstermekistediimizhusus,devletodaklpartiolmannbatanitibarendnya grmzdetemelbiryanllkierdiidir.sterdevletkursun,onaerisin,isterkurmasnveerimesin,bupartiler demokratik,zgrveeitlikamalarndevletyoluylagerekletiremezler.Buyoldandnlmedike,yeni zgrlkveeitlikipartiolunamaz.Ksacademokratikvesosyalistpartiolmannyoludevletodaklteori, program,stratejivetaktiklerdednmyaparakyenilenmeyisalamaktangeer.Devletodaklolmayanbir demokratiksosyalistteoriye,program,stratejivetaktiklereihtiyavardr.zeletiributemeldegeliirseanlam ifadeeder.Aksihaldeyenilikadaltndatekrareskikonumlaradmekkanlmazdr.Reelsosyalizm,sosyal demokrasiveulusalkurtulupartilerinindurumubugerekliigayetakolarakdorulambulunmaktadr.

4
PKKkapsamlbirzeletiriyibukapsamdayaparsa,bunupratikletirmedegcngsterirse,yenidenyaplanma anlamtar.Gemiebirkezdahabaktmzda,tmyanllklarveyetmezliklerinaltndaklasikdevletiparti anlaynnyattngrmekmmkndr.Krdistan'istertekbanaisterortak,federatifbirdevletolarak dnelim,devletlemeyiesasufukkabulediptmalmalarbuufkagreayarlaynca,tmkadro,rgt,eylemve propagandaalmalarnnniteliidebelirlenmiolmaktadr.Karlarndatarihineneskidevletgelenekleribulunan PKKkadrolarnndahasiyasetbiliminianlamadaniinegirecekleriiktidarilikileri,oukereakbireletiri olarakbelirttiimizgibi,'ingeneyepaalkverilmi,ncebabasnasm'deyimindekiuygulamalaryaatr.Sovyet sosyalizmininbileyetmiyllkuygulamadansonranedenvahibirkapitalizmegeridndndahaiyianlyoruz. nkdemokrasiterbiyesindengemedi.Alelaceledevletiliktoplumungenlerindetotalitarizmruhunuekti.Bask kalkncailkdnemdekigerilikadetahortlad.arlkRusyas'nngeriliiydigizlivedemokratiklememiolan. Devletkapitalizmicilassadeceyetmiylbunugizlemeyibaarmtr.OhaldePKKgibikimliiadetakatliamn eiindebulunanbirtoplumdakadroyug,silahvesiyasetilikisinesoktunmukendisiniyitirebileceini,ingene paalnadnebileceiniemdinSakkpratiinibuynlvebuterimleokeletirdimbilmek,tahminetmek gerekir.Hangikurumuoluturuyorsakyahifarkndaolmuyoryadakkbir'despotuk'olupkyorlard.Bunun

altndadayatantemeletken,siyasieitimyetersizliiveennemlisidemokrasiyihitanmamasdr.Demokrasinin kurumsal,kuralsalveileyislubunubilmeyebileyanamamasdr.Gelenekselkltrnedeniyle demokratiklemedenkanmabiralkanlkvekolayyaamyoluoluyordu.Demokratiktarzbilimsellii,toplum bilincini,siyasetbilimini,toplumsalynetimdeneyiminigerektirir.Buerdemlerdekolayeldeedilemez.oksk eitimvetecrbegerektirir. Benzerpartilerintmndegrlenpolitbrovemerkezinkendinihiyerarikletirmesi,kolayulalamaz, dokunulamazklmasdevletgeleneiniesasalmannbirsonucudur.Devletolmakotoriteilebalar.nsanlarasertve soukyaklamaygerektirir.TarihteMedefiDeikos'unilkMedKonfederasyonu'nuoluturduundayaptilk ilerdenbiri,eskinintminsanclilikilerinibirtarafabrakphikimseilegrmemesidir.Yenikurduubakent Ekbatan'yedisurlubirduvarilekapatr.lginbirdurumoluyor.Devletolmakiinhepkendiniperdeleyeceksin, maskesahibiklacaksn.Osmanlpadiahlarhepperdearkasndanbakarlard.zcesisosyalistpartilerdest ynetimlerdenbalamakzereaynyolagirmekzorundaydlar.nkdevletolmanngereibyledir.Bupratiin enbataiindeyeralanbiriolarakenzorlandmkonununbuolduunuitirafetmeliyim.Devlettarzna, protokolnehialamadm.Demokratikyapmladevletleenyapmarasndabykbirbocalamayaadm.Adeta ikiaradabirderedekaldm.PKKbydndeiktidarclkoyununudahaiyianladm.Akbelirtmeliyim,hi honutolamyordum.zdeenbyksavadevletadamgibiolupolmamakonusundayaadm.1995'leredoru benimhevesimiaslzorlayanolgu,gittikeamacmdanuzakdtmanlamolmamd.Devletbileolsam, karmdakiinsanlarnkldnfarkettim.Adetaboyuneiyorlard.Biliyordumitenolunmadn.Frsat bulduklarndatehlikeliolabileceklerinidetahminediyordum.Beniskangelimebuydu.Hideidealimdekiiliki dzeninebenzemiyordu.lkdefabuyntemlenebaarlabileceinenedebaarlolunmashalindebununarzulanan biramaolacanainandm. PKK'de1995sonrasskntlkonununzndebuolduunudahaiyibelirtebilirim.Tmkadro,kurumilikilerive yaplarndaortayakan,uydurukbirmemurculukanlayyd.topyasahibiolmak,cokudolu,hergnaraylar peindeolmak,yeniyiyaratmaksorunolmaktankm,herkeszorbelaeldeedilmidevrimcibirdeerzerinde ucuzyaamannhevesinekaplmt.Entehlikelihastalklardanbiribuydu.DevrimciPKK'ninbiryandan etelemesiingenepaaldieryandanmemurlamas,bitmesianlamnadageliyordu.Yaptmbyk almalarcceinsanlarortayakarmt.Aslndabuolguyuzmekiinokbykabaharcadm.1990'lar sonraszmlemelerbuabalarnnedenliyounolduunugsterir.Eletirisilahnokyounkullanyordum. Amahastalnnedenidorutehisedilmeyince,tedavininanlamifadeetmesibeklenemezdi.Devletlemeyiidealize edenbirpartininkadrolarndanmerkezdenenaltadoruKrdistankoullarndakylkkenlilerinenvahiete olmas,yarmaydnlarndabirdespotikmemurkesilmesidoalolmalyd.Hedefindoasndabubozulmavard. kinciPKK'lemehamlesininboakarlmasderkenbugerekliktenbahsediyorum.Hamleninaskeriteknik anlamdayenilipyenilmemesiszkonusuedilmiyor.Bunlartalihususlardr.PKKbirucundandevletolsaydda bitecekti,devrimcizbakmndanbitecekti.KDPveYNKgibibiroluumaynelmekdurumundakalacakt.1995 2000arasndabusorunutamzmegcndeolmamzordu.1995ncesindeynetimPKK,topyaPKK'siydi. Cokusu,inancglyd.Dnemsonunayaklaldndailerinaltndaciddibirsakatlnolduunuhissediyor, arbirtekrarlamakonumunuyaadmzgryor,amaareninneredeyattngremiyorduk.Yaplansadece mevzileridolututmak,birkamevzidahakurmakt.Zevahirikurtarmakdenendurumadlmt. mralsreciesasolarakbusorunuzmemderoloynamtr.Bununbilimlerindoasn,dolaysylatoplumsal realiteyidahagerekigzlemlememveyounpratiktenkopmannyarattavantajlabalantsvard.Eer dogmatizmhastalmderinolsayd,yzde99kadrolardagrldgibibilinenzmgcn gerekletiremezdim.Benimamdansadecemarksizmdeil,tmzgrlkveeitliktopyalarzmlenmitir. Yinedevletvedemokrasiolgusudazmlenmitir.ktidarvesavailikisininifresinidezmdurumdaym. Devletleme,iktidarlamahastalzelliklegeritoplumsalzemindenkaynakl,ciddibirbilimselinsanieitimden gememibireylerdeoktehlikelibir'despotik'tipyaratr.ktidarntatminiinenbasitsorunusilahlahalletmeyi esasalr.Geriunsurlardabuokakt.zellikleetelemesrecindeokvahitiplertredi.Adetagzlerine

konmusinekmisali,rahatszolduklarendeerliyoldalarkalleevurmaynderliktevekomutanlktabirtarz halinegetirmilerdi.Enbykdehetbuydu.Hattaenbasitihtiyalariin,kurtulmakistedikleriarkadalarbertaraf etmekiinonlarimhalkeylemegndermeskuygulananyntemolmutu.Tabiiyozlamannbubiimiok sonralarfarkedilecekti.ktidarolmak,komutanlkalmakenekicikonuhalinegelmiti.Tambirgzkaralk olumutu.nkamabellediklerihereyebutriktidarlardangidiliyordu.Ezeliiktidarhastalfenabulamt. ktidarclkoyunuenholandklarvebirbirlerinekardarbelerleoynadklareniyioyunolmutu.PKK'ninen tehlikeliyozlamasbuynyd.Bununhalkayansmasdahaolumsuzdu.Altngibibalinsanlarbile kahrediliyordu. Eylemlerdedeaslayaplmamasgerekenleryapld.Kadn,ocukayrmunutuldu.Hayvanlarbiletelefedildi.Ak ki,bunlarinsanlkadnakabuledilemezdi.Amaunutmamakgerekirki,iktidarpratiindeehirlerivekyleritoptan haritadansilmekvetopraagmmekazgrlenolaylardandeildir.Memurlamadahaazbirhastalkdeildi.lm kalmsavandamemurkariyerinesnmak,bitmeninenktbiimlerindenbiriydi.Geriyekalanlardaahbap avuluk,suyasabunadokunmama,varolanlayetinmegibiyetmezliklerlesrecitamamlyorlard.PKK'lemeninbir dnemibylecekapanyordu.Akki,tmbuolumsuzluklarnkaynandapartilemenintemeldevletinitelii yatmaktadr.zgrlkveeitiilanedipdebununtemelgereklemearacolarakdevletiesasaldnm,iine dlecekdurumlarpeisrabylegelimekdurumundayd.Budurumuamakancakbutemelniteliebalparti olmaktanvazgemek,onuamaklammknolabilirdi.Yenidenpartilemekbugereklieulamaktangeecekti.

5
PKK'ninikincinemlibiryanl,ulusveulusalkurtulusavatanmndankaynaklanmtr.Ulusolmayvebunu daulusalkurtulusavaylasalamaysankibirKuranemrigibibellemitik.nksosyalizminbtnklasik eserleriveadasavarnekleribunuemrediyordu.Ulusolunmadannezgrlk,neeitliksalanabilir,hattane deadainsanolunabilirdi.Bununyoluise,tmgcnstratejilisavunma,dengevetaarruzbirulusal kurtulusavanavermektengeiyordu.Yollara,yurtdna,dalara,zindanlara,kylere,kentlere,heryerebunun iinklmt,girilmiti.Ortadouinsanndaneredeysegenselbirzellikhalinegelendogmatizmleyaklanca, artkbirulusalkurtulusavaverecektik.Onurlubirulusolmannbunundndabakabiryoluyoktu.Savaartk kutsalbirkavramolmutu.Buyoldasavamakislamncihadndanbiledahanemliydi.Akkiyaklamdabir dogmatizmhastalnksetmiti:Dierolgularayaklamdaolduugibi. Savabirolguolarakzmlediimizde,aslndainsantoplumuylabadamamasgerekenbirhastalktr.Zorunlu savunmadndasavanhibirtrmubahgrlemez.zndezorbalkvegasptr.stenildiikadarmaskelensin, doashrszlk,tahakkmvetalandr.Fetihleherhakkasahipolacannsanlmasdr.Bunitelikleraltndasava enbykfelaketvektlkolaraknitelemekyanlolmaz.Savanancakvarln,zgrlnveonurunu korumann,salamannbakabiryolukalmadndabiranlamifadeedebileceiderinliinekavranmamt. Kavradmzulusalkurtulusavayenidenhereyifethetmeyikapsyordu.Kolaylklamerusavunmayaabilirdi. Birintikama,karlklzaptetmeyednebilirdi.Buynlerdenhiendieduyulmuyordu.Merusavunmasava zerindedurulsayd,bununteori,stratejivetaktikleridiertmsavatrlerindenayrtedilseydi,phesizbirok yanla,acya,kayplaradlmeyebilirdi.Btnumudunkazanlmasgerekenulusalkurtulusavanabalanmas, objektifgereklikasndandabyksakncalarieriyordu. Mevcutdnya,gmevzilenmesi,rgtlenmesi,lojistikgibihususlargznnealndnda,gzkarabirulusal kurtulusavannanstesadflerebalyd.Tmbugerekliklergrlmeden,yaananonbeylakndk younluklubirsavapratiide1995sonrasndaancakkendiniartekrarlayarakvarlnsrdryordu.Busava hibirsonudourmaddenilemez.Amatekyolgibidnlpuygulanmasnnberaberindebirokanlamszkayba vebakatrabalarnrnndenyoksunolmayayolatdabirgereklikti.stratejililikdetambirdogmatizm rneiydi.HalbukigerekibirsavunmasavaKrdistancorafyasnavehalklailikilerinegreenuygunslerden enuyguntaktiklerlegeliseydi,kesinlikledevletamacnaulatrmasada,tutarlbirdemokratikzme gtrebilirdi.Benimahsianlaym,ieridekikomutakadrolarnnbuyeteneigstereceinedairbirinan tamaktayd.Bunuhepbekledim.Bykdesteksundum.Eineenderrastlananfedakarlklardabulundum.Ama

ayniktidarhastaldahatehlikelibiimdebualandadaortayakmt.Hattaetecilikkendiendeerli yoldalarnrahatlklatasfiyeedebilecekyozlamaya,caniliekadartrmanmt.indebilinliprovokatrlkve ibirlikiliinihanetiolupolmamasokadarbelirleyicideildi.Savangeneldekirlibirsanatolmas,zeldeulusal kurtuluiindogmatiktarzdaelealnmasbusonulardouruyordu.Hertrmilliyetiliin,kriddetveayrlk eilimintrmanmasvetoplumsalkaosuderinletirmetehlikesinidouruyordu. Halbukiulustanmnfetiletirmemek,gevekbirtoplumbiimi,olgusuolaraktanmlamak,aslolanndemokratik, eitvezgrbirulusaltoplulukolmaybilmekolduunuesasalsaydk,gereedahaduyarlsonularaulalabilirdi. Birlemibirulus,tambirdevletesahipolmabirulusiinideallerineniyisi,gzelivedorusuolamazd.Yine nemliolandevletatsaltndaolupolmamakdeil,demokratikolupolmamakt.Bunagidenheryolveyntemle savadeil,olsaolsaanlamlbirsavunmasava,demokratiktoplumalmalar,bunahizmetedenhertr rgtlenmevedayanmabiimiolabilirdi.Bylelikleneezenneezilenulusmilliyetiliinedmeden,ayrlkla veariddetemeydanvermeden,eitliinvezgrlngelitirilmesisalanabilirdi.Fakatuluslarnkaderlerini tayinhakkkaynakldogmatikyaklamokzenginzmalternatiflerinigrmeyiengelliyordu.BylelikleTrkiye demokratiklemesininndealamyordu.Oligarikmilliyetilikkorkunkrklenerek,sonunakadarekonomik vesiyasiranteldeetmeyibulunmazbirpolitikasayd.Krtlerinayndevletatsaltndaortakbirvatandazgrbir ulusaltoplulukolarakTrkiye'ningenelulusdevletinde,lkebtnlndenaslstratejikvevazgeilmezbire olduukantlanaraksiyasetyaplsayd,hattaeylemlerbuamacahizmetetseydi,sonulartaraflariinolduka zmleyiciolacakt.Bylesinezenginvezmleyiciyollarndnlmemesi,batavurguladmzpartileme, iktidarlama,devletleme,uluslama,bununiinsavamaanlayylayakndanbalantldr. Dogmatizminalmasyladevlet,iktidar,sava,ulusveulusdevlettanmnadahagerekiboyutlargetirmem, gerektiindekapsamlbirmerusavunmasavanadaakdemokratikbirtoplumiinyenidenpartilemeyedayal birzmnyolunuat.Buyaklamsadecestratejikvetaktikbirdnmdeildir.Ardndakklbirbilimsel dnceyedayalteorikveparadigmatikgr,dahazenginbirsiyasidncevepartilemetarzvardr. Sosyalizminyzelliyllkgelimesinedamgasnvurmudevletilikhastalnama,burjuvaulusanlaynterk etme,toplumsallnkomnalvedemokratiktarzntarihboyuncaesasalma,zgrlkveeitlikidealinibukkl deiimlerebalamadnmvardr.PKKadnabutemeldeyaplaneletirivezeletiri,doalolarakyeniden yaplanmasorununugndemletirmektedir.Gnceldurumunksabirzetinedayalyenidenpartileme,meru savunmavetemelhalkrgtlenmesiolarakKongreleme,yakcveacilenzmlenmesigerekensorunlarve grevlerolaraknmzdedurmaktadr.

CPKK'deyenidenyaplanmasorunlar
2000balarndaPKK'ninarlklolarakinedenlerdentrtkandn,mevcutyapsylasrdrlmesinin sorunlarazmdeilzmszlkreteceinibelirterek,mirasnbakabiradveyaplanmaiindesrdrmesinin dahadoruolacanbelirtmitik.Savunmalardayenidurumdeerlendirmeleri,avetarihyorumlargelitirerek, olasyeniyaplanmalarnieriinivebiiminiaydnlatmayaaltk.nceKADEK,dahasonraKONGRAGEL deneyimlerinebuanlaytemelindegidilmeyealld.Tutukevindeoksnrlolarakaldmzbilgilendirmeler temelindezeletirilerinsamimiceyapldn,dolaysylayeniyaplandrmalaragidilebileceiniuygungrmtk. Buarada1998'denberitektaraflyrtmeyealtmzatekesinkalcveanlamlolabilmesiiinmralsrecinde alabildiineduyarldavrandk.Dolayldaolsasoruturmalarnbirdevamniteliindebazdiyalogve mektuplamalarlasorumluluklarnyerinegetirilmesineilikinnerilerdebulunduk.11Eyllsrecinekadarzm yolundaumutluolmayaaltk.FakatABD'ninyeni'antiterrizm'hamlesi,sanyorumbirfrsatolarakgrlpTC yneticilerindeimhatemellibiryaklamayolat.Dolayldiyalogsrecikapand. BuaradaTrkiye'de2002kasmseimlerigndemegirdi.Hareketinyeniynnbelirmedennce,seim sonularnnbeklenmesiniuygungrdk.TekbanaiktidarolmaansnyakalayanAKPhkmetine,Krt sorununundiyalogyoluylazmiinyenibabakanabirmektupyolladm.Cevabnniteliinegreyolumuzu belirleyecektik.Enazndanyapnnbendenbeklentilerinenetcevabmverecektim.Sreeitlidefalaruzatlmasna ramencevapgelmedi.Ensoniinegirdiim'demokrasivebaruzlamas,'deklarasyonusresinin1Eyll2003'te

sonaerdiiniduyurdum.ArtkKADEKkendiyolunukendisibelirleyecekti.Yenihamleolarakkendileri1Kasm 2003'gstermilerdi.BuaradahareketinKNK(KrdistanUlusalKongresi)veKADEKolarakikibalolmas yerine,KONGRAGELolaraktekbalolmasnndahadoruolacannererek,resmikuruluunKONGRAGEL olarakilannuygungrdm.Kabulgrd.2003sonlarndabuyapaltndahareketetmeleriniresmibirkongreile onayladlar.Fakatbeklenenyenihamleyerine,yapnnikiyeblndhaberleriyayld. Akkibuynlbirgelimebeklemiyordum.Yapvekadrounsurlarndahancetandmdandolay,durumlarn yorumlamaktaglkekmedim.PKK'ninresmenkuruluundanberimerkezikadrolarbeklenenyenilenmeve gelimeyisalamaktanuzaktlar.Gelimeleriiinenzorkoullardateorikvepratikolarakokynldesteklerimizi eksiketmedik.Ortadou'dakieitimsreciile,yeniolanakvekoullarla,tecrbekazanmhalleriylesrama yapmalarnbeklerken,yineilerikendiakolmayanniyetlerinetaktrmaktangeridurmadlar.15Austos1984 benzerihamlelerihemgeciktirmelerihemdedndmzntesindehayatageirmelerirahatszlmsrekli artrd.1981'denberioksaydakonferans,kongreveeitimtoplantlaryla,eiticikonumalarlaizginin gereklerinegrekendilerinipratieynlendirmekistedim.Serteletirileryaptm.Fakatdahaokonlarbenikendi tarzlarnazorlamayolunusetiler.ncekiblmlerdeyaptmdeerlendirmelerdeortayakoyduumtutumlar srarlasrdrdler.BututumunPKK'nintasfiyesiilenaslsonulandzetlebelirttiimgibidir. 2000balarndakizeletirilerindesamimiolmadklar,iinegirdikleriblnmetarzlarndanbellidir.Tarihe, topluma,yoldala,ehitlere,ahlakavecanalcsiyasigelimelereaslauymayan,oksorumsuz,tasfiyeciliktende teyeirkincevehaincedemeyedilimvarmyorbirdalamayyenihamleolarakhalkn,savalarngndemine dayattlar.2003sonlarve2004balarndabasnayansdkadarylaavukatlarmbeklenenizahlarhernedense banazamanndayapmadlarbuirkinhareketbendenhabersizalabildiinekrklenerekyaylmt.Buarada darylauzunsrelerhalindeilikileriminkesikolduunu,kaldndabelirtmeliyim.Yaadm,kapsamlbir tecritiindetecritdurumuydu.oksnrlbazbilgilerdenkardmsonu,ahsmaynelikderinliinebaz hesaplarnyapldnailikindir.Hesaplarntemelindegelimelerzerindekontrolgcmnpekolmadn,sa kmamnzorolduunudnerek,dolaysylabenidevredsayarakkendilerincebelkiiyiniyetlerince!tedbir adaltndaeteciliingerilladayaptnbusefertmsiyasi,askeri,ideolojikvekitleselzeminzerindekendileri tarafdemeyedilimvarmyortamamlamayaalmlar. Busrecekatlanarkadalarnniyetlerinivegerekkonumlarnbilecekdurumdadeilim.Bunupeknemlide grmyorum.Benimamdanakolan,buarkadalarnkendilerinitarihi,toplumsal,ideolojik,siyasal,rgtselve eylemselhattnstndegrdkleridir.Neeskidenneyenidenvarolanoluumlarazdenkatlmadklar,gerekli entelektelveiradegcnortayakoymadklardr.Aklahalknkutsaldemokratikzgrlkveeitlikdavasna katlmadklardr.Yakendilerinikoyuveripobjektifbiryenilgiyeterkettikleriyadasonderecebenmerkezcibir tavrlagelimeleriahsitutumlarnabalamaya,kurbanetmeyealtklardr.Hareketinolanaklarndanyaralanp kiiliklerinibeslemekistedikleridir.Ennemlisi,benimgerekTrkiyesnrlarnda,gerekOrtadou'daveenson mralsrecindeortayakoyduumabalarmngerekdeerinianlayponagrebirtavrnsahibiolamadklardr. Gerekbiryoldalkyapmaybecermedikleridir.Partilemeninkendinifedakarcaalmalaravermekolduunu anlamadklardr.Gereksiyaset,rgtvefikirdnyasntanmadklardr.Kadnvekadnzgrlnndeerini takdiredemedikleridir. Benimolaanstduyarllmensonzaafsayp,kendilerinibutarzdaortayakoymalarnnbakaizahtarafvar mdr?Ensonortayakoyduklartavrpartiselliideaphalkndemokratiklemeabalarnadauzanncaisyan etmemekmmknm?HalkpotansiyelimizinheryerdeolduugibiTrkiyeortamndayzdeondanaaolmad bilindiihalde,dayattklartavrlarlasrekliyzdebelerdesrndrmeleri,niceliktenoknitelikselbiryaklamn sorunudur.Bu,demokratiklemeyihianlamakistemediklerinikantlyor.Partilemeyi,savaanlamak istemediklerigibi,binbiremekletoplananhalkyleuydurma,dtandayatmalarlavazgemedurumunda braktklarnanlamakbileistemiyorlar.Sonbelediyeseimlerindesergiledikleritavrendemeprovokatr baaramazd.Kk'despotuklar'olmakbellikiepeykiiliklerineilemi.Sonraanladmki,benimhukuki savunmaihtiyalarmbilealtyldrbirtarafabrakp,halkndemokratiklemeabalarnayapmakistediim katklardanbilebazerefsizlerrahatszolmu.

Osmancalan'akarbirikiciltlikeletiriveyarglamaabambiliniyor.Anamvefatedinceyekadarbirtelefonla hatrsormaybilehalkndavasnazararveriranlayylaihmalettim.YaniailecilikkonusundaKrtlerdebenden dahahassasdavrananolmadokiyibilinir.Amagelgrki,bendedahilolmakzere,sondnemdetambir karalamaoperasyonunagirimiler.Tabiikibunormalbirdavranolmanntesindeokanlamyklbirtavrdr. Devletinbilekendinihaklgrmediiveyapmaktanuzakdurduukabatavrlarbazalaklarnsergilemesianlalr gibideildir.Aileninbirkahastakalanyelerinebileterranlamnagelebilecektavrlarnsergilendiigrlmtr. Bununlaneyikurtarmakistediklerinianlayamadm.Eerglenmeksemesele,bununbizimleilikisibellidir.Kald ki,bunlarnnderolmalarndeil,olamamalarnkendilerineyaktramadk.Peki,neyinintikamnalmak istiyorlar?Birinsandanisteyipdeeldeedemediklerineydi? Birhareketiniindeaptal,ahmak,alak,komplocu,hain,provokatrolabilir.Tpkyiit,bilge,erefli,drst, candanbalolanlargibi.Fakatbusonortayakanbiimihianlayamadm.Siyasieteciliebenzetiyorum. Kendileriilesnrlkalsaneyse.Yarnaskeri,siyasi,ideolojikkonularauzanrsaentehlikelisonulardourur.Ebu Cehil'dendahacahilolduklarnanlamayacakkadarahmaktrlaraynzamanda.nsankendierefveonurunu,her eylerinibukadarbesleyenbirdeerenaslbyleyaklaabilir?Buhususlarisimlendirerekuzatmakistemiyorum. Sonortayakandurumhizip,sapma,kamavskonularnayor.Bakadurumlarzerindedurmakgerekir. Osman'okszkonusutehiredipgerekdurumurtbasediyorlar.Osmanbanagremaynlsahayasrlm bireekrolnoynamaktadr.Yaptklar,kendinienkttarzdabirkullanmaracklmaktanteyebiranlam tamaz.Fakatsylemedengeemeyeceim:CemilveDuranlarnsrekliengereksizinsanlarkartpbirokdrst eyiyaintiharetti,yakat,yaemirdinlemedideyipyakalaypcezalandrmalarnaslizahedilebilecek?Srekli bl,kart,ldrt;nereyekadar?Ortayakardklarbazisimlerinadnveyaptklarnsylemekistemiyorum. Neyemalolduklarnbilmiyorlarm? Buarkadaniyiniyetlerini,kendilerinegrefedakarlklarntartmyorum.Amabirhalkn,binlercedeerin adnayaptklarnnneyemalolduunuvicdanlcaanlamayacaklarm?Budurumlarasiyaset,rgtlleri tahammledebilirmi?Eersantimkadarbirmcadele,savasorunlarvarsabunukaldrabilirmi?Burada sorumlulukpaynhiaramyorum.Siyasetteakldeneneybudurumlarortayakartmamaktadr.nderlikdenen olay,olaanstngrylebutarzklardeilbarbarbarmak,ortayakarmamasnbilmektir.Sz vermeninsonucubuolabilirmi?Siyasal,rgtsel,eylemselkonulardasreklizeletiriveren,budurumlarayol aabilirmi?Buradakimdenekadarhakllkvarsorusunuaratrmyorum.Eerbirinsanprovokatr,alak,bitmi birideilse,kenditutumuylabutrgelimelerenealetolurvenefrsatverir.Hareketimizin,halkmznveadna abaharcadmztmdeerlerimizinbudurumlaraaslalaykolmadnveonlaradnabunaaslafrsat vermeyeceimi,benimdetarihe,halkaveyoldalaraverdiimsznbirgereiolduunuyolda,dost,dman herkesebirdahahatrlatmakisterim. Bugelimelerkarsndabendenbeklenen,iindebulunduumkoullargereiancakkendisnrizgilerimiekmek olacaktr.Buizgilerinbandayirmiylakndrkenditarzpartileme,savavekitleizgisiniyrtenarkadalara karkendiparti,rgt,eylemvekitlesellikizgimibelirlemekolacaktr.Benimgibibirisindenkendilerineteslim olmambeklenemez.Devletinbilecesaretedemediinebunlarnaslcesaretedebilir?Bunlarnenazdevletkadar ciddiolmaybilmelerigerekir.Benidmanbilealsalar,bunungerektirdiiciddiyetigstermelerigerekir.Hele iddiaettiklerigibiarkada,yoldaolmakistiyorlarsa,artkbugeldikleriyatansonrabununasgarigereklerineuyum gcgstermelerigerekir.Benkendilerinikongregerekliimiziindebireilimolarakkabuletmeyecandan hazrm.Eeronlardadabirazcandanlkvarsa,enazndankongregrevlerinelaykolmatemelindeadmlarasahip olmaymutlakabecermelerigerekir.Halkmznezicibiruyanmkesimi,sonnefesimekadarbendenbireyler istiyor.Bunuyerinegetirmeyeyardmcolamyorlarsa,engelolmamalarnistiyorum. Sonuolarak,kendilerinibirtarafolarakgrenlerinkendilerinibireilimolarakrgtlemehaklarnsaygyla karlyorum.deolojik,siyasi,askeri,sosyal,yaamkonularndakendilerinidilegetirippratiksahibiolabilirler. Hattapartileebilirler.FakatbununasgarigereiKongredisiplinineuymalardr.Kongreiradesiniaantavrlara girmemeleri,bunungerekliklddisipliniyaamalar,grevleresahipkmalardr.Tabiibendesorumluluum gereikendiyolumdayrmehakknasahibim.Dnceveiradezgrlmnbanabahettiihakvegrevleri

yerinegetirmek,onurluinsanolmanndabatagelengereidir.BuhakkmPKK'ninuzunsredirolgunlatrdm dnseltemellerzerindeyenidenyaplandrlmastemelindekullanmayesasgrevbileceim.Mevcut eilimlerinkendilerinidahaiyitanmalar,belkiyenidenbirlemekoullardoduundadeerlendirmekiin yenidenyaplandrmaenuygunyoldur.Admabinlerceehadetgereklemi,milyonlarayaktavebinlerceyolda beklentihalindeyken,yapabileceimendorutavrnbuolduunainanyorum. Arkadalardanricamsorunlarkarsndayersizduygusallklarakaplmamalar,bilakisbalangtadabelirttiimgibi sadecebilgecedeil,gerekbirsiyasi,askeri,rgtkiiliiolarakhalkna,insanlalaykolmaybilmeleridir. Hibireygesaylmaz.Yeterkianntarihigrevlerineyararbirsahiplenmeyibaaralm.Bykdorularda byktavrnsahibiolarakbirlikvebaar,herzamankrkdurulardanvekktavrlbinlercekiilikten kaynaklanantesadfikazanmlardandahadeerlidir.Eskietecilerdedahil,dtkleridurumlardantr kendilerindenokzldmbilmelerigerekir.Toplumsalgerekliimiznekadarlanetlizelliklerinidayatyorsa da,insanagvenesastr.Kaldki,gerektenbukadarsredirkendinienzorkoullaradayandranarkadalarm kendilerinitanyorvesaygduyuyorlarsa,bununsiyasi,rgtselveeylemseltarzntutturamamalardnlemez. Kendilerinindahauzunsrelerdebykbaarlarnsahibiolmalarndiliyor,doruyoldadesteimizinyanlarnda olacanbelirtiyorum.

1
PKK'deyenidenyaplanmanndayanmasgerekentarihseltoplumsal,teorikyaklamncekiblmlerdesunmaya altk.amzhakimtoplumsistemiolankapitalizminkimizelliklerinidnya,blgevelkemizkoullarnda deerlendirdik.Bunlarlaiiedemokratiktoplumsalgelimeyivetarihselperspektifiindenaslbirseyirizdiini zetlemekistedik.Eitlikvezgrlkprojelerinintarihselgelimesinibirzincirinhalkalarhalindegrlmesi gereinisrarlavurguladk.Yineeitlikvezgrlkideallerininnaslsaptrlpieriindenboaltlaraktahakkmc veistismarcdzenlerleeklemlendiinigstermeyealtk.Ortadouuygarlkgereinivegnmzdeki durumunuaynparadigmalaraltndagstermekistedik.Krtolgusuvesorununutmbuereveleriineoturtup zmenaslyaklalmasgerektiiniteorikolarakiledik.PKKhareketininoluumvegeliiminideerlendirip,i nedenlerlenasltkandngstererekeletirivezeletiriyleyenilenmegereiniortayakoyduk.Ayrcagncel teorik,siyasiakmlarnbazyeniynleriniekolojik,kltrel,feministhareketlerboyutundadeerlendirdik.Yeniden yaplanmanntmbugelimelerikapsadndaanlamtayabileceinisrarlabelirledik. OhaldetmbukonulardakivarsaymlarmzadayanarakPKKiinyenidenyaplanmagndemletiindeyaplmas gerekenilkidnya,blgevelkesomutundadurumbelirlemektir.lgiliblmlerdeyaptmzdeerlendirmeleri tekrarlamadan,okksadaolsabirzetlemeylekonulararasndabalantkuralm.BanABD'ninektiidnya kapitalizminin19.yzyldaolduugibineyenismrgelereynelmeimkankalmtrnede20.yzyldaolduu gibisavalayenidenpaylamannkoullarvardr.Kresellemeninyenikoullareskilerinebenzemez.Benzesede, kendinezgfarkllklarvardr.Bilimteknikdevrimikapitalistsisteminelinedahadeiikbirkarimkann vermektedir.Odakresellemeyleortayakanulusstirketlerinkarbirikimidir.Siyasalolguyukendinegre hazrlaypuygunhukukiereveleraltndadnyannyenihkmrangleriulusstirketlerolmaktadr.Azami karbuirketlemetarzylagerekletirmekmmknolmaktadr.Bunaengeltekiledenulusdevletbiimleri deitirilmekte,engelsizsiyasiyaplarortayakarlmaktavesistembylecekaotikortamdabileazamikarla gerekletirilmeyeallmaktadr. SisteminABDnderliinde2000'lerinbalarndaOrtadou'ylayouncailikilenmesininaltndabugereklik yatmaktadr.Blgemevcutsiyasi,askeri,ekonomikvezihinselyapsylasisteminnndeentemelengeli oluturmaktadr.srailFilistinatmas,petrol,Krtsorunu,radikalleenislam,despotiksiyasiyap,isizlikve fakirlikretenekonomi,zgrlktenyoksunkadnkonularbataolmazzere,sorunlaryumablgeyisistemin zayfkarnhalindetutmaktadr.Hkmransisteminbudurumatahammlolamaz.Ortadousiyasiglerinin anlamakistemediklerisiyasigereklikbudur.Bunlarklasiksiyasetmantyla,ulusdevletteorisiylekendilerini srdrebileceklerinisanmaktadrlar.ABDsisteminemperyalgcolaraksorumluluklarnngereiniyapmak durumundadr.Dierglerinkendihalklarndanzevahirikurtarmakiingstermekistediklerimuhalefetaldatcdr.

Bunlardahaoketkinliktenpayalmanngsterileridir.nmzdekiyakndnemdesistemintmndegelengve kurumlarkoalisyonuglendirerekblgeyeykleneceklerdir.BM,NATO,ABveG8'lerhareketinin koordinasyonuyavayavablgeyeoturtulacaktr.KimiyervezamanlardaAfganistanveIrakgibilkelereaskeri hareketlerdzenlenerek,kimilkeleretehdityaplarak,bazlarekonomiksilahlarkullanlaraksistemle btnlemeyezorlanacaklardr.Kardirenoluturanlkevesiyasiyaplarzerineambargoyugeniletipiflaslar salanaraksonualnmayaallacaktr.Verimsizekonomilerebirokyenidenyaplandrmaprojesidayatlp reformeedilmeye,liberallemeyezorlanacaktr.Blgetahmineneyrekasriindesistemleverimlibirentegrasyona girmiolacaktr.Toptankopubeklenemez;bununekonomik,askeri,bilimselvetekniktemeliyoktur.Uzunsreasi devletlergibidekalnamaz.sttehakimsistem,alttahalkynlarbuverimsizsiyasiveekonomikyaplaruzun sretayamazlar.Batakadnolmakzere,bireylerzgrlemedehamleyapmakdurumundadr. Sistemkendimantkvekurumsalyapsiindebuynldavranrken,asltoplumunkendisi,halkglerinasl davranacaktr?Dahanemliolan,busorudur.Blgehalklarsistemiolduugibikabullenmekdurumundadeildir. Artkeskisigibiulusdevletinyedeindedeil,kendizdemokratik,zgrlkveeitlikamalardorultusunda zmaramasgndemlemektedir.Sisteminsnrldemokratiklemeabalarnakarhalklarndevletodakl olmayaninsanhaklar,siviltoplumlabalarolanekolojik,feministvekltrelhareketleribarndatayan demokratiklemeabalardaenazsistemkreselciliikadaruluslarstbiranlamtar.DnyaveOrtadoublgesi hakkndakideerlendirmelerncekiblmlerdeyapldiintekrarlamaypbuksazetleyetineceiz.Trkiyeve Krdistansomutunaisedahakapsamlyaklaacaz. KrtsorunununzmndeaslkilitrolTrkiye'dekiKrtTrkilikilerindeyatmaktadr.ran,IrakveSuriye Krtlerininkendibalarnakalcbirzmegitmepotansiyellerisnrldr.Dahaokyedekzmgcihtiva ederler.Irak'takiKrtsorunununyaadevrelerbugereikantlamaktadr.BugnkFedereKrtdevletiolgusu, TC'nindnyaapndaABDveortaklartarafndanPKK'nin'terrist'ilanedilmesiabalarkarlndaortayakan biroluumdur.TCmsaadeetmeseydi,butarzzmnmmknolmadgrlecekti.BununsonucuiseIrak'n iinegirdiikaostur.Neylesonulanacakestirilememektedir.Bunabalolarakfeodalburjuvabirniteliktayan FedereKrdistanoluumunundauzunvadelinaslbirseyirizleyecei,zellikleIrak'tansonraran,Trkiyeve Suriyezerindekietkileridekestirilememektedir.Filistinsrailtarznblgeapndahemderinletirme,hem yaygnlatrmariskibulunmaktadr.KapitalistsistemdahilindekibirideolojiktrevolarakgeliecekKrt milliyetilii,blgeninArap,FarsveTrkmilliyetiliklerinihemarlatrmavehemdebalantlolaraksorunlar kilitlemepotansiyeliherzamaniinmevcuttur.Bunakarsiyasisnrlarverikabuleden,amaKrtstatsnyasal tanmayadayal,kendinezgkltrelzgrlkvedemokratiklemeyeitenbalbirzmtarz,milliyetilikd yenibirzmmodeliolarakgndemleebilir.Bununhembarlahemdelkelerindevletveulusbtnlkleri iindegereklemepotansiyelitamas,tarihselvetoplumsalgerekliklerledahaokbadamaktadr.Buheriki zmtarznailikindayanaklarvesonularkapsamlcaortayakoymak,nmzdekidnemdeolasgelimeleri dahaiyigrmemizekatksalayacaktr.

2
TarihteTrklerveKrtlerleilikileri:ABD'ninyenidenstpgndemletirdiiOrtadouProjesi,Trkiye Cumhuriyeti'ninKrtolgusunaveTrklerleilikisinedahagerekiyaklamayazorlamaktadr.DolaysylaTrk Krtilikilerinintarihselboyutudanemkazanmaktadr.Yakndnemkaynaklinkarcpolitikalarntehlike sinyallerialdiyiceanlalmaktadr.FilistintrajedisigibibirKrtTrktrajedisiyaamamak,bundansonra sorunatarihseltoplumsalperspektifiindeyaratcbirdemokratikyaklamlammkndr.Fakatsondnemlerdeki bazdemokratiksylemlereramen,inkarpratiininsadansolakadartmdevletvetoplumsisteminizde sylemdedeilbalamas,bykendieyeveyenidendahabykatmalaragebeortamayolamaktadr. Yaadmztecrbeyedayanarak,endielerininandrcbirbiimdeortadankalkmasvezmvaatedengerek birortamayolamasiindncevenerilersunmamzbyknemtamaktadr. Tarih,ProtoTrklerindedahilbulunduuGneySibiryalkavimlertopluluununM90007000dnemlerindebir yandangneye,bugnkin,Kore,Japonya,Moolistan,OrtaAsyavedahabatyadoruindiklerine;dierbir

ksmnniseAsyaAmerikaktasarasndakiBeringBoazyoluylaAmerikaktasnayayldnadairnemli kantlarasahiptir.Gereketimolojikgerekrkizelliklerbutespitlereglvurguyapmaktadr.Budnemayn zamandaZagrosTorossistemindegerekleenneolitiktarm,kydevriminindevriminBykOkyanuskysna, inkylarnadayanddnemolarakdatanmlanyor.Neolitikdevriminretkenliininbukavimleriharekete geirdiitahminedilmektedir.Uzunsrebuyenisistemlenfusartsalamalarsrekligolgusunadaanlam kazandrmaktadr.BilinenilkuygarlkM2000'lerdein'deortayakmaktadr.SarIrmakbukavimlerinuygarlk kurmadaNil,DicleFratvePencab'noynadroloynamaktadr.MuhtemelenSarIrmakevresindeuygarlk gelitike,evredenkavimsaldrlarnauramassreenlemektedir. NitekiminkaynaklarilkyazlbelgelerindeM200yllarndaevrekavimlerindenUygurlarnsaldrlarndan bahsetmektedir.UygurlarnProtoTrkolduugenelkabulgrenbirgrtr.ResmiTrktarihindedeMeteHan'la M209'dabalayanbirkronolojigeerlidir.ProtoTrklerinhemgneyein'e,AfganistanveHindistan'ahemde batyadorubugnkKazakistan'a,oradanAvrupa'yadorubykbirgebehareketliliiiindeolduklarnbirok tarihibelgedenizlemekmmknolmaktadr.EnokyounlatklarbugnkKrgzistan,Kazakistan,zbekistan, TrkmenistanveinUygurblgesiolmaktadr.MS4.yzyldaAvrupa'yadorubykbirHunakn balamaktadr.in'eynelikbaarlolamayanaknlaryndeitirmektedir.HazarveKaradeniz'inkuzeyindekibu yaylmakarAralglveHazargneyine,Afganistan'adoruyaylmlardadaartvardr.Nfusartve iklimdekikuraklamaghzlandrmaktadr.MS6.yzyldaransnrlargittikezorlanmaktadr.Buradaki snrlarnzorlanmasPersler(mparatorluk)dneminekadargitmektedir.Efrasiyap,Turanhikayeleribudnemden kalmadr. slamiyet'inMS7.yzylsonlarndaOrtaAsyasnrlarnadayanmasTrklerintarihlerindeyenibirdnem amaktadr.DahancelerikurulanGktrkdevletlerivesonrakiUygurdevletidahaokkonfederasyonniteliinde olduklarndan,glbirmerkezidevletdeneyimininyaanmadtahminedilebilir.Merkezidevletgenelolarako dnemedekOrtaAsya'dauzunsreliyaanmambirolgudur.Hindistanveinetkisiyledenenen konfederasyonlarnmrherzamanbirikinesillikolmaktadr.EnsonMoolCihanmparatorluubilebuolguyu pekaamamtr. Trklerinislamiyetikabuledileridininedenlerdenoksiyasalamaldr.slamiyetikabuletmedengelenekselg imkanlarbulunmamaktadr.9.yzyldahzlananislamlamailksiyasaloluumlarlahzkazanmtr.Karahanl beyliindensonraMerv'dekiilkSeluklubeylii,Trkkabilearistokrasisininilkdevletdeneyimidir. 1040'takiDandanakanzaferirandevletgeleneindeSelukluhanedanlnayolamtr.1055'deBadat'takislam HalifesiSelukBey'isultanilanederekhanedanlksnrlarnAkdeniz'denAfganistan'akadaryaymtr.Trkkavim boylarndailkdefabudnemdefeodaltemeldebirsnfayrmasgeniboyutluolarakyaanmtr.Devletleen aristokratkesimoksaydabeyliklerhalindeOrtadou'yayaylrken,yoksulkesimolanTrkmenlerkendibalarna dahaaltdzeydegmenboylarhalindeyaamayadevametmilerdir.10.15.yzyllararasndaOrtadou'da younlaanTrknfustabiryandanehirlemevesnflama,dieryandandevletlemeiiegelimekaydetmitir. BykSeluklularnyaklakbirasrlksaltanatndansonrayerlerineatabeklervebeyliklerkurulmutur.Bunlardan Anadolu'dakilerbirleerekKonyamerkezliAnadoluSelukludevletinikurmulardr.Anadolu'dailkislamibir devletkurulmubulunmaktadr. Yaklakikiyzyllk(10761308)birdnemdensonradahabatdakiOsmanlbeyliininBizansmparatorluk temelizerindeykselmesi,enbykfeodalmerkeziTrkOsmanlHanedanl'nnimparatorluuyla sonulanmtr.BuimparatorlukkapitalizmingeliimveykseliandaBatyakarDou'yusavunma durumundakalmtr.19.ve20.yzyllarTrkburjuvaulusuluunungelitiiyzyllarolmu;1840'taTanzimat, 1876'daI.Merutiyet,1908'deII.Merutiyet,I.DnyaSavaenkazndan1920'dekiUlusalkurtulusavayla devletleerekTrkulusdevletdnemibalamtr.CumhuriyetdnemiAnadolu'daTrklerinkalcbirulushalinde ekillendii,feodaltoplumsistemindenkapitalisttoplumsisteminednmsaladtarihibirevreolmutur. TrklerinyaklakbinyllkOrtadouserveniesasolarakAnadolu'dayounlapdevletleirken,yinedevletleme

ilebirliktekabileboylarndanTrkiyeulusunadnrken,bundaKrtlerleyaadilikilerstratejikbirrol oynamtr. TarihteKrtTrkilikileriefsaneviZerdtTuransyleminekadargtrlebilir.PersMedmparatorluu'nun ProtoTrkillerinedoruseferleriskitlerilikilereefsaneviboyutkazandrmtr.PartlarveSasanilerdneminde Trkboylarzellikleran'nkuzeydousundakiHorasaneyaletindeyounlarken,eitlinedenlerleburayageen Krtboylaryladatemasagemilerdir.AsltemasiseBykSeluklusultanlarnnegemenlikdnemlerinde yaanmtr.BugnkIrak,Azerbaycan,ErmenistanveMezopotamya'daTrkveKrtboylar10.15.yzyllar arasndakarmakilikiveelikileraltndaiieyaamlardr.BykSeluklulardansonraAkkoyunlularve Karakoyunlulardevleti,Artukoullar,MusulAtabekleribataolmakzerebirokTrkbeyliiKrtbeylikleriile birlikteolagelmitir.Bundaislamdinortakl,karlarndakihristiyanBizansveErmenidevletleri,dahasonraki HalSeferleristratejikbirroloynamtr. KrdistandeyiminidesonBykSelukluSultanolanSultanSancar1155ynetimbirimiolarakkullanmtr. SultanAlparslan'nAnadolu'nunyolununihaiolarakat1071'dekiMalazgirtzaferindeikincibykkuvveti Krtlerinoluturduundatarihhemfikirdir.Alparslan'nodnemMervaniKrtdevletininbakentiolanSilvan'a15 Mays1071'degeldii,10.000'eyaknhazrg,birokadardaairetkuvvetiderlediibilinmektedir.Bununanlam udur:Krtsiyasioluumlarnndesteiolmadan,Anadolu'daTrklerinvarlgerekleemez.Gereklesebile ciddirisklerdenkurtulamaz.uhususuokiyibilmekgerekir:Birtoplumtemeldehangidengelerzerine kurulmusa,uzunsreodengezerindevarlnsrdrr.Odengeetkenindenyoksunkalmashalinde,varlyeni birdengebuluncayakadarciddiriskaltnagirer. KrtlerileTrklerinilikisinibutarihtenitibarenikiboyutludnmekdahagerekiolacaktr.Birinciboyutsiyasi vedevletboyutluolandr.KrtveTrkbeyliklerininilikiveelikileriniifadeeder.Builikiveelikilerinilk dnemi1050'lerdenAnadoluSeluklularnnyklnakadardevameder. kinciboyutsosyalvekltrelalanlolandr.Boylarniiegeerekdoalbirasimilasyonuyaadklardnemdir. DahaokKrtsosyalitesivekltriindedoalbirasimilasyonungereklemesiszkonusudur.Barlve kltreladanzenginletiricibirdnemdir.Halendevametmektedir.CumhuriyetilebirlikteTrkmilliyetiliinin arsiyasibasksnedeniyleTrkulusuiindezorakibirasimilasyondnemibalatlmtr.Krtlerbudnemde uygulanansiyasi,sosyal,ekonomik,askeri,eitsel,sanatsaletkenleraltndabykbirtoplumsalerimeileyzyze kalmlardr. kincidnem,Osmanlmparatorluu'nundouyayneldiiYavuzSultanSelimdnemindestratejikbirsiyasal ilikiolarakbalayan16.yzyldansonrakidnemdir.Yavuzran'dakiSafevimparatorluu'yla,Msr'dakiMemluk devletiylebaedebilmekiinstratejikbirkonumdaolanKrtbeyliklerininkesindesteinemuhtatr.Buittifak salamakiinheybelerdolusualtnvealtimzalbeyazkatsenetlergnderdiinitarihyazmaktadr.YirmiKrt beyliiyleayrayrittifakyapar.Yavuz'untercihihepsininbirbeylerbeylikhalindekendiaralarndabirlemesidir. Fakatielikileribunaimkanvermediinden,kendisiDiyarbakrmerkezlibirbeylerbeyininatamasnyapar.Bu ilikisayesindetmKrtbeylerininkatlmylance1514'teVanaldran'daSafeviler,1516'daSuriyeHalep kuzeyindeMercidabk,1517'deMsrRidaniyezaferleriyleMemluklaryenerekOrtadou'nunenbyk imparatorluunukurar.Bustratejikilikiolmadan,deilranveMsrdevletleriniyenmek,Anadolu'danteyebir admatmakbilemmkngrnmemektedir.Tersine,eerranveMsrdevletleriKrtbeylikleriileztlamayerine birleselerdi,belkidebuilikiOsmanldevletininsonuolurdu.NitekimTrkmenSultanTimur'unbunabenzer ilikidzenidahance1402'deAnkaraSava'ndaOsmanldevletiniykmt. KrtlerinOsmanlsultanlarylailikileri19.yzylbalarnakadarhepayrcalklolagelmitir.Krtbeylikleri birokhkmet,beylikvesancakbeyiolarakbabadanoulageenayrcalklbirsistemiyaamlardr.Dierhibir tebaayabusistembahedilmemitir.ilerindetambirzerkliiyaarken,kltr,dil,sanatvarlklarndaherhangi birkstlamadncedebileyoktur.Krtdilvekltrbirokedebieserinibudnemdevermitir.BirrnekMemu ZinDestan'dr.Krtlerinsosyal,kltrelstnldevametmektedir.YalnzSultanistediindevekendi

iradeleriylehediyelergndermekteveseferlerekatlmaktadrlar.Sultanlklailikileriiyiolan,snniKrt beylikleridir.BugndedevletleilikileriiyiolanbuKrtbeylikleri,ounluklanakitarikatdzeniiindeyer almaktadr.BunakaraleviKrtlerinynraniamezhepliSafevidevletinedorudur.Bunedenlevedahaokda zgrlklerineballkonlarsrekliboyhedefiyapmtr.KuyucuMuratPaa'nnYavuzdnemindekrkbin aleviyikuyularadoldurmas,aslndastratejikbirtehlikeyikkndenbertarafetmeniyetinitamaktadr. 19.yzylnbandanitibarenKrtTrkilikilerindeyenibirdnembalar.BatkarsndaskanOsmanllarn artanvergiveaskerihtiyalarKrtlerearynelmelerineyolaar.Sonukanlbirisyandnemidir.Buisyanlar genizerklikliKrtbeyliklerininnclndebalar.1806'daSleymaniye'deBabanbeyliiylebalayansre, 1878'debusefereyhlerinnderliindedevameder.1925eyhSaitve1937SeyitRzanderliklisondirenilebu dnemyenilgiylekapanr.syanlaratmKrtlerbirdenkatlmazlar.Mevziiolarakbalaypulusalseviyeyebirtrl ulaamazlar.Feodalyapbunaengeldir.Yinedeeerngilizlerindevletlereyardmolmasayd,birBedirhanBey (1843),birMahmutBerzencisyan(1923)baaryaulaabilirdi.GnmzdeBarzaniveTalabaninderliibu izgiyiensontemsiledenhemeyhhemairetreisliikkenliliderlerdir.Oldukaburjuvabirdnmgeirmeleri veBatllkelerinstratejikdesteklerionlartehlikelerledolusonbiransniineitmibulunmaktadr. BuuzunsiyasidnemdeKrtTrkilikilerininmantstratejikittifakbiiminedahauygundmektedir.kitarafn dakarlklihtiyalarbustratejikittifakdourmaktadr.Eerbuilikilerindenvazgeerlerse,ikitarafnda stratejikkaybkanlmazdr.OsmanllarstanbulveAnadolu'yaskrken,Krtbeyliklerivarolanotonomilerini genildekaybedipsiyasivesosyalbirgolmaktankacaklardr.Stratejikittifaksalam,tarihitoplumsalbir temeledayanmaktadr. Sosyalvekltrelilikilerdedeilyasaklamak,gnmzdetahayylbileedilemeyecekserbestbirortamgeerlidir. Zatenetnisitelerinzorakieritilmelerikapitalistbiyoiktidarpolitikalarnnbirsonucudur.Beenmediimizfeodal rejimlerdekltrelasimilasyonetikolarakdnlemez.nsanlkanlayndabylesibiruygulamayoktur.Tm ortaasiyasiorganizasyonlarndabubyledir.Halklarndilvekltrlerinieritmeveimhaetmekapitalistsistemin gayriahlakibiruygulamasdr.Kapitalizminetiktenyoksunluubunayolamaktadr.Trklerinkapitalistolmadan ncehibirhalkndil,dinvekltrelyaamlarnadokunmamalarbugerekliklebalantldr.Nezamanki kapitalizminmilliyetiideolojisinekaplnd,ozamansinsizorakieritmepolitikalarbalad.Zatendoal asimilasyontarihteherzamankltrlerinkarlklsenteziilebirliktezenginlemeyeyolamtr.Buadan,yani din,dilvekltrvarlklarnasaygasndan,OsmanlmparatorluugnmzntmArap,FarsveTrkmilliyeti devletuygulamalarndandahaileri,zgrveinsaniboyutlubirrejimiifadeeder.Kapitalizmiherbakmdan ortaadanstnvezgrletiricisanmakbykbirarptmavehatadr.Buynylekapitalizmmodernbarbarizmi ifadeeder. Trkiye'dekapitalistlemeveburjuvalamasrecinibirkadnemhalindeincelemekmmkndr.Osmanlmerkezi feodalizmibelkidetarihtekapitalizmncesisonbykuygarltemsiletmekteydi.Kapitalistlemeyekarenok direnenrejimzelliklerinesahipti.Ortadou'dakikapitalistgelimeyibirkayzylgeriletmitir.Bununsonucu Ortadou'nuntamsmrgelememesi,islamikimliinkorunmasvegittikearlaanmodernlemesorunlarnn gnmzedoruarlaarakertelenmesivezmszledorutrmanmasdr. KapitalistlemeyihristiyankimliindentrdahakolaybenimseyenRum,ErmeniveSryaniburjuvalamas erkenbirmilliyetilieyolamakla,argdengesizliindentrtasfiyesreciniyaamakdurumunda kalmlardr.Kapitalizminkarvebirikimeilimibusrecinesassorumlusudur.Erkenaznlkkapitalizmi,erken atmavetasfiyeleriilesonulanmtr. EsaskapitalistlemeyidevletiliedayalolarakttihatveTerakkiPartisibalatmtr.ncePanislamistkimlikle tmislamtebaasndabuynlbirdnmeabalayanparti,gittikegelienmslmankavimlerdekimilliyetilik nedeniylebunubaaramayp,imparatorluunparalanmasnndahahzlgereklemesineyolamtr.

mparatorluunbakiyesizerinekurulanTrkiyeCumhuriyetidnemindekikapitalistlemeyiaamada deerlendirebiliriz:Birinciaama,kapitalizminstyapvezihniyetininesasalndaamadr.M.KemalAtatrk'n FranszDevrimi'ndenesinlenerekgerekletirdiicumhuriyetveherdzeydekikurumlamas,esasolarakBat zihniyetinedayanmaktadr.okgecikmideolsa,aslndaRnesans,reformasyonveaydnlanmasrecinidarbir millizrhiindedevrimciyntemlerlegerekletirmekistemitir.Avrupa'dabirkayzyldakigelimeyidarbir milliyetizrhiindebudenlihzlgerekletirmeabasnemligelimelereyolamaklabirlikte,devrimcibir burjuvadouramamtr.Dahaokdevletiindeyounlaanbrokratikkapitalizmileilkaamasn gerekletirmitir.1950'lerekadargelienbrokrasivekolektifdevletkapitalizmi,butarihteDouBatdengesi iindeBat'ytercihedince,zelkapitalizmarlklbiraamaydaberaberindeyaamakzorundakalmtr. DPdnemizelkapitalizminhzlanddnemdir.Batastanbul,zmir,Adanaolmakzerebirkabykkente dayalolarakgelientekelcizelkapitalizm1960darbesiylefrenlenmekistenmitir.Darbeesasolarakdevlet kapitalizmiilezelkapitalistlemearasndakielikininrndr.Otoriterdevletikapitalizmaamasndan oligarikzelkapitalistaamayageisanclveatmaldaolsagiderekhzkazanmtr.DP(DemokratParti) dnemindeoligariyedahaokticarivetarmkapitalizminintemsilcilerikatlrken,19601980AP(AdaletPartisi) dnemindesanayicikesimarlnkoymutur.19802000dnemindeise,ANAP(AnavatanPartisi)arlkl hkmetlerlemalisermayekesimialabildiinegkazanmtr.Devletteiseordununpayarlkkazanmtr.Sivil kesimlereskiarlklarnyitirmilerdir.CumhuriyetinilkdnemindebastrlanKrtsttabakas19502000 arasndadeiikkesimlerledeolsaoligaridekiyerinialmvekorumayaalmtr.Devletideolojisineenok ballkgsterenlerezelayrcalklartannmtr. Herikiaamannideolojisineesasolarakmilliyetilikdamgasnvururken,1950'lersonrasndaTrkislam sentezcilii,ovenfaistodaklamalarvetarikattarzislamclkgiderekdevletiindearlkkazanmtr.M.Kemal AtatrkvesmetnndnemindekiulusulukdahaokBatkltrilebeslenirken,1950'lersonrasndaABD'nin antikomnistpolitikalarnedeniylemilliyetilik,faistvedinselgericiideolojilerilebeslenmitir.Krtsttabakas younbirinkarclkveasimilasyonaaraclketmeyleancakvarlnsrdrebilmitir. Budnemlerdedevletvezelkapitalizmdndakalanhalktabakalarnndurumugelenekselkadercilii aamamtr.Demokratikbirhamlegelitirilememitir.Klasiksolklarhalkayansmadanbastrlmtr.Krt isyanlarndansonraKrthalkndakikltrelanmahzkazanmolup,neredeysekendisiolmaktankarlmtr.Bu sreleringeneltepkisinienokPKKhareketiifadeetmitir.PKK'yisadecebirKrthareketiolarakgrmekeksik deerlendirmeolur.EsasolarakTrkiyevedierKrdistanparalarndakitmdevleti,siyasiveideolojikglere tepkiolarakgeliimgstermibirharekettir. Trkiye'dekapitalizminncaamasn'Anadolukapitalizmi'anakategorisialtndave'KOBortaboy sermaye'ningeliimsaladbiraamaolarakdeerlendirmekmmkndr.BunaAnadolu'nunkapitalizmdevrimi dedenilebilir.BunckuakbirTrkkapitalistlemesidir.BirincikuakbrokratikkolektifTrkkapitalizmi iken,ikincikuakbykkentlerdekitekelcizelkapitalizmkuaveensonAnadoluTrkkapitalizmikuayla sistemtamamlanmolmaktadr.AnadolukapitalizmininesaspatronluunaAKPsoyunmutur.HernekadarDP, APveANAPRPdnemindedeAnadolusermayesigeliimgstermisede,bamszsiyasihareketolarakAKPile kendinisiyasimerkezingereksahibiolarakkonsolideetmeyealmaktadr.BurjuvalaanKrtkesiminideiine almayazengstermektedir. TrkiyeCumhuriyetidnemindeTrkKrtilikilerienkritikdnemegirer.Gelenekselislamideolojisiyerine milliyetilikilikilerinzihniyetzeminineoturur.Trkmilliyetiliinidtanikikaynakbesler:Birincisi,arlk Rusya'snnbasksaltndakiKazanTrklerindenaydnlarnAvrupazeriedindikleritarihvetoplumbilgileridir. OsmanlhanedandndabirTrktarihininvarlnilkdefaderlitoplusunmayaalrlar.kincisi,smrgecilikte gekalmAlmanmparatorluu'nundousundanOrtaAsya'yayaylabilmekiinkullanmaydndTrk topluluklarnhemPanislamisthemPantrkistdncelereekmeabasdr.Herikiideolojikvaryasyonlaarlk Rusya'snakarislamistveTrkbakaldrlardestekleyipyaylmaimkannakavuabileceinisanmaktadr. AlmanlarnmehurOstpolitikDoupolitikasdoktrinibutrabavedesteklerigerektirmektedir.1880'lerden

itibarenngiltereveFransa'nnyerinegeipOsmanlmparatorluuzerindesreklietkisinigelitirenAlmanya,I. DnyaSava'ndanyenilgiylekpkendisiylebirlikteOsmanlmparatorluu'nudaykmagtrecektir. ttihatveTerakkiperverFrkasmilliyetilii,AlmanvedTrklerdenkaynaklrkmilliyetibirkaraktere sahiptir.Almanmilliyetiliindenesinlendiiiinbuyapykazanr.OdnemAlmantarihilerisafrkpeindedir. ttihatmilliyetilii,Almanyaylmaclnauygunhatzerinde,tmTrklkdnyasnaynrkmilliyeti bayrakaltndatoplamakister.BuyaklamntarihseltoplumsalgerekliktenkopukolmasOsmanl mparatorluu'napahalyamalolur.BunamukabilimparatorlukenkazndanUlusalkurtulusavaylaTrkiye Cumhuriyeti'nikuranMustafaKemalnderliklihareketinmilliyetilieyaklamfarkldr.Anadolukltr uygarlklarnkendineesasalan,SmerlerdenHititlerekadargelmigemiAnadoluuygarlklarnadayalbu milliyetiliekltrmilliyetiliiveyaAnadoluyurtseverliidemekmmkndr.MustafaKemalbufarkl milliyetianlaylarnfarkndadr.Kendisinesrarlayaplan"yenikurulancumhuriyete'TrkCumhuriyeti'diyelim" nerisiniyineakareddedip,Trkiyeyanirkbazldeil,lkebazladlandrmasndahauygungrmtr.Her rk,soybumilliyetilik,dahadorusuyurtseverlikiindeseveseveyeralabiliranlayiindedir.Bumilliyetilie veyayurtseverlierklkdemekmmkndeildir. Fakatttihatlarnuzantsbazaydnlarrksylemigelitirereksylemeyedevamedeceklerdir.zellikleNihal AtszmilliyetiliindeYahudiliktendnmelerlediersoylardandevirmelerokarpcvegerekiolarakortaya konur.DevirmevednmelerihemOsmanlhemdeCumhuriyetdnemindedevletiveTrklbozanentehlikeli gruplarolaraktanmlar.Buanlay1948'deMilletPartisi,1960'tansonraMilliyetiHareketPartisiolarakgnmze kadartanr.AnadolumilliyetiliiiseCumhuriyetHalkFrkasiindencekatbirhaldeyken,1960'tansonra sosyaldemokratsylemleznkaybetmedenvednmedengnmzekadargelir.Milliyetiideolojidiertm sa,sol,islamipartilerdedeiikdozlardakullanlmayadevameder.Trkiye'dekapitalizmgelitikemilliyetiliin devlettentoplumadorugelierekvederinleerekdevametmesitemelbirzihniyetolgusudur.Trkataerkilliinde hanedanlnyerinialr. Trkmilliyetiliibuynyleataerkilbirzellikteolarakekilkazanmtr.Geribirkapitalistlkeolmannbunda rolbelirgindir.Fakatislamideolojisidetmyleterkedilmemitir.Cumhuriyetdnemindediyanetbakanlk seviyesindergtlolup,zelliklesnniislamakidesiniislamolarakkontrolaltnaalrvetoplumunkontrolnde nemliorandabutarzszdelaiklesrdrmeyealr.Laiklikburadasosyolojikbirolgudeil,resmidevlet ideolojisininbirparasolarakilevgrr.Birnevidininkontrollbiimdemodernizmileuyumasnsalar. Cumhuriyetdneminindierideolojikvaryasyonlarfazlagelimemidevleti(TrkiyeCumhuriyeti'ndebugne kadartmsasolpartilerdevletidir),liberal,sosyalisteilimlerle,dahakapalveyargizlialansosyolojik karakterliislamitarikatlarlatemsiledilir.Cumhuriyetinideolojikzemininibilimselliedayandrmakiinbizzat MustafaKemalAtatrkbykabaharcamolmaklabirlikte,snrlbirbaarsalanmtr.Dahaokbilimsellii kukuluolanbiroksasolkapitalistsylemlefeodalislamgeleneiiiegemiolup,bulankbirzeminyaratrlar. Cumhuriyetinaskerivesiyasikuruluuitevedtailgindengeleredayanmaktadr.Tarihtekapitalizmekarilk defagerekletirilen1917BolevikDevrimi'ninscakzeminindedestekbulan,itebanngiltere'ninektiiitilaf devletlerinintoptanparalamavesilmetehdidiniduyanKrtveTrkhalkynlarnMisakMillistratejisialtnda birletirenvehemyerelhemulusalaptakurtuluhareketiniorganizeedenMustafaKemalPaanderlii,budenge altndahemaskerihemsiyasibirzafersalayacaktr.SaltanatvehilafetesonveripFranszcumhuriyetmodelini rehberedinenMustafaKemalnderlii,aslndaciddibirsiyasaldevrimgerekletirmektedir.Kkleribinlerceyl tesinegidenhanedanlkvedinsellikzerinekuruludevletyapsnykpcumhuriyetilanetmekokciddibir devrimcipratiktir.Butrgeriveigaledilmilkekoullarnda,odnemekadareigrlmemibirolaydr. Cumhuriyetin192045rotaskapitalistvesosyalistsistemarasndakidengesavanadayalolarakgeliimgsterir. Denge1945'tensonraABDnderliindekapitalizmlehinearbasnca,TrkiyeCumhuriyetidkaynaklbu gelimedenyanatavrkoyupnceNATO'daaskeriolarak,sonraekonomik,sosyalvesiyasalalandasistemle eklemlenmeyealr.DPilebusrehzlanr;otoritercumhuriyetiliktenoligarikcumhuriyetedoruyaanan siyasigelimeler,ekonomidesanayivemalikapitalizmdebtnleir.1980sonrasndadnyaapndayaananyeni

liberalkreselhamleyle,daeklemlenmeveulusdevletmodelindenuzaklamaileyenibiraamayaeriir.ABD nderliindekidnyakapitalistsisteminSovyetzlndensonrakikaotikdnemineiyicegirer.Sistemle eklemlenmeaskeri,ekonomik,siyasi,medyatikvekltrelalandatamamlanmgibidir.nceNATO'nun SovyetlerekarbirkanatrolnoynayanTrkiye,BykOrtadouProjesi'ndebircephelkesiolarakkendi tarihselvetoplumsaltemelleriyleuygarlklaratmasteorisinegreyenidenyzleerek,ilikiveelikilerini yenileyerek,kaotikortamdanyenibiryaplanmailekmayaalmaktadr. TrkKrtilikileriCumhuriyetdnemindekigelimelerlebalantlolarakdnemeayrlabilir.Birincidnem, ulusalkurtulusavandan1940'akadarsrendnemdir.Ulusalkurtulusrecinegirildiinde,Krttoplumununana gvdesiklasikmmetanlayiindedevletkltrnebalolmayadevametmektedir.Gneydegerekleenngiliz veFranszigallerinekarortakbirreflekslekardurmaktadr.Urfa,Antep,MaradirenmesitipikbirKrtTrk ortakdireniidir.Tarihselgelenekdevamettirilmektedir.Dinivekavmiortaklkvardr.Kurtulusavann balangcndansonunakadarmilliyetiideolojiakadilendirilmemitir.slamkardelii,mmetanlaynabal olarakdahabelirginbirroloynamaktadr.Zaten1920'dekurulanTBMMikihalknortakmeclisiolarak deerlendirilmektedir.Krtparlamenterler'Krdistanmebusu'olarakresmenilanedilmektedir.kihalkarasnda kavmiyetelikisineyeryoktur.HattaodnemdepatlakverenKogiriKrtsyanaynkardelikesprisialtnda bitirilmeyeallr. CumhuriyetinkuruluveilanndaKrtlerinstratejikrol,enazndan1701'dekiMalazgirt,1514'tekialdran, 1516'dakiMercidabkstratejikzaferlerikadarbelirgindir.BundaMustafaKemalPaa'nnstratejikvetaktik yaklamlarnnbelirleyicipayvardr.Paagayetakbiimde"KrtTrkayrl,helehelekartlikisininde sonuolur"deerlendirmesiyleherikihalknnedenbirleikhareketetmelerigerektiiniortayakor.Bazsnrl kkrtmalardndaKrtlerbuaryaolumluyantvermilerdir.Hemhalkolarakhemdestaristokratikkesimler olarak.1925'tedurumunolumsuzlamasndaeitlifaktrlerroloynar.Birincisi,cumhuriyetinTrkmilliyetiliine dayalgelieceinin,mmetiliinvedolaysylahalifelikvesaltanatnbirdahageridnmeyeceinin anlalmasdr.kincisi,Krtibirlikitabakasnneskiayrcalklarnyitirmesi,Trkulusdevletindekendilerine Krtolarakyerverilmeyeceiningngetikeaakmasdr.ncs,gerekngilizlerinKerkkMusulsorunu, gerekseOsmanlhanedannnsaltanatvehalifelikidealarnnkkrtcetkisidir.syanlardabirksmKrtaydnnn oluturduuKrtTealiCemiyetlerininrolvardr.19.yzylnsonlarndanitibarenoluanilkelKrtmilliyetilii II.Merutiyet'tensonrabirokdernekvegazetekurarakbazKrtreformlarnnpeindekomutu. syanlarobjektifolarakOsmanlmmetanlaylfeodalkalntlarlaTrkmilliyetiliinincumhuriyetversiyonu arasndakiiisyanlarnAznavur,Yozgatisyanlardevamgibianlalabilir.Osmanllklacumhuriyetilik arasndakiatmannKrtlereyansmbiimidir.Yaklak1940'larakadarsrmlerdir.Budnemdekiisyanlar dadnemeayrabiliriz.Birincisi,1925'deHaniGendolaylarndapatlakvereneyhSaitnderlikliisyandr. Mevziiatmalarhalinde1928'ekadardevametmitir.YakndnemOsmanlmmetanlaynnderinetkisi altndadr.snninakitarikatnnetkisibelirgindir.Osmanldnemindekiayrcalklarnneldengitmesininderol vardr.nlerineKrdistan'birhedefkoymaktanok,Osmanlhalifesivesaltanatngerigetirmekistemidaha gldr.Dinidevleteilimiaktr.KrtaydnlarnCibranlHalitnderliindekurduklarAzadiCemiyeti(1924), nderlerininyakalanmasndantryerinegetirmekistediklerinderlikrolnoynayamamtr.ngilizetkisi dolayldr.Adeta"MusulKerkk'brakmazsanz,bizdeKrtisyanndestekleriz"biimindeantajvaribir yaklamlakozolarakkemalistlerekarkullanmlardr.BudaKrtTrkilikilerininolumsuzlamasndatemelbir roloynamtr.HalbukiMustafaKemalAtatrk1924balarndaKrtlerinzgrlkproblemlerinikabuletmekte,bir zmarayndaolduklarnbuyldayaptzmitBasnKonferans'ndadilegetirmektedir. syanmuhtemelzmleyiciyaklamlarntmnortadankaldrr.Tamtasfiyeveasimilasyoneiliminekar. MustafaKemalisyandahalife,ngiltereveimmetiglerinortaklaaabalarlacumhuriyetiortadankaldrmak istediklerinedairciddibirtehditalglar.Okadariddetlezerinegitmesinintemelnedenibudur.BirKrt problemindenziyade,cumhuriyetiykmak,yerineemperyalizmiveibirlikilerininsaltanatngerigetirmeabas olarakgrr.Bundansonrakitmisyanlarbutehditalglamasnnetkisialtndadeerlendirilecek;hattabirfobi olarakgnmzekadaraynetkiyisrdrecektir.Bu,cumhuriyettarihininKrtlereolumsuzyaklamndakien

temelkrlmadr.HalbukiKrtlercumhuriyetinkuruluundaaslierolndedir.Bukadarkklkrlmannetkisinin bykbiranormalbaskyayolamasbelirttiimiztehditalglamasylayakndanbalantldr.Butehditalglamas birannceKrtlerinefesalamazhalegetirme,hakaramakbiryanaadnbileaznaalamayacakkadarsusturma politikizgisihalinegetirilmitir.ngilizetkisi,yaniikitarafdaprovokeetmeoktahripkarbirroloynamtr. AynetkiyeyolaandierBatlbykdevletlerErmeniveAsurihalkntasfiyesindedebelirleyicirolsahibidir. Dokunmasalard,buhalklarnbanayaadklarfelaketleringelmesidnlemezdi. kincidnemdekiisyan1928'den1932'yekadarsrenAr'dakihsanNuriPaanderlikliisyandr.Benzer nedenleredayanmaklabirlikte,dahamilliyetibirrengesahiptir.1928'deErmenilerleKrtlerinortakaydnlar rgtolarakkurulanHoybunCemiyeti'ninideolojiketkisivardr.Mahallikalmaktankurtulamamtr.nc dnemdeDersimisyanvardr.AslndaDersimognedeksreklizgrkalmbirblgedir.Cumhuriyetinmerkezi otoritesinikendineynelikbirsongibigrmektedir.riliufaklbirokisyanblgedesreklivardr.Sonuncuisyan olarak19371938yllarndadoruknoktasnavarr.Kalntlargnmzekadaretkisinisrdrmtr.Blgealevi Krtgeleneklidir.SnninakiolaneyhSaitisyanylabtnlememilerdir.BudurumKrtleriindetemelbir blnmedir.1925'tekingilizlerinetkisinebenzeyenbiretkiyiHataymeselesindentr1936'danitibaren Franszlargstermeyebalamtr.BuetkideDersim'iniddetleezilmesindepaysahibidir. syanlarhakkndaMustafaKemalvesmetPaalarsadeceezmeylemeseleninhalledilemeyeceininbilincindedir. zellikleidamlardaaryagittiklerinismetPaahatralarndabelirtmektedir.Cumhuriyetiinderinbiryara aldnfarketmilerdir.zerinikllendirmeyibunedenlezmeyetercihetmilerdir.Zatendnyaapnda zirvedeolanhakimulusdevletmilliyetiliininbakabirzmeolanaksunmasdnlmemektedir. mparatorluktakiyitiklerinaclardaeklenince,KrtveKrdistan'nyutulmastekbirseenekgibikalmaktadr.Bu yaklamimparatorluundasonunugetirenentemeletkenlerdenbiridir.Liberalzmlerigelitirenngilterednya zerindekietkisinignmzekadarsrdrebilmitir.syanlarvetenkilinibastrlmasnsnfsalveideolojik yaplarndantrbirbirinibesleyenveprovokeedenikibykyanltarihseleylemolarakdeerlendirmek mmkndr.phesizbundakapitalistsisteminmilliyetilii,faizmivesmrgeciliiretenyapsnnetkisi esastr. KrtTrkilikilerdekiikincidnem,194070yllarndayaananbyksuskunlukdnemidir.II.DnyaSava'nn sertkoullarndaherhangibirhareketbeklemekzordur.DPiktidardnemindefarklbirgelimeortayakmaktadr. DPiktidarerafyenidendevletetarken,Krtndegelenlerinideihmaletmemitir.CHP'yekaryounolan tepkiyirgtlemekasndanKrtfeodal,airetivedincinderlerbykbirimkansunmaktadr.DPbupotansiyeli oligariyiyaratmavegelitirmedenemlibirkuvvethalinegetirmitir.KrtsttabakasKrtlktensoyutlanm olarakdevlettekiyerlerinialmaktanmemnundurlar.KrtlkbelasndankurtulmakveiyibirTrkkesilmek tarihselkarakterlerinedehayliuygundur.OnlarhibirzamanKrtdilivekltrnntaycrolnbenzer rneklerinegreoynamamlardr.Smerlerdenberihakimiktidargcnndilivekltryleyaamaadeta genlerineilemitir.syanclktakirolleribileantajlapaylarnartrmaktabirkozolmaktanteyeanlamtamaz.Bu dnemdeokclzbirkaaydndndahibirKrtetkinliiyoktur.YalnzIrakKrdistan'ndakiKrtisyannn dolaylbiretkisiszkonusudur.BirdedardanyaynyapanbazKrteradyolarnetkisivardr.Bunlarda olmazsa,Krtlerinkendifarklarnavarmalarokzorolacakt.Dieryandandevletyounbirasimilasyonpolitikas gtmekte,"Vatanda,Trkekonu!"sloganylabunutehditderecesinevardrmaktadr.TekbirKrtegazete,dergi vekitabnyaynlanmasmmknolmamaktadr.Sorununbylekllendirilmesi,birzmolacavarsaymna dayanmaktadr.Bupolitikalarnbtniyzyleortayakarlmashayliaydnlatcbirroloynayacaktr.1970'lerde terstepecektir. ncdnem,1968genlikhareketisonrasbalayanvehalendevamedendnemidir.1968genlikhareketidaha okTrkiyesolukanalylaKrtgenliizerindedeetkiliolmutur.Ulusalsorunlarailikinmarksistyorumlarn youncatartldbudnemde,Krtaydnvegenleri1970'leredorunceleriDDKO(DevrimciDouKltr Ocaklar)hareketiniyaratmlar,sonralarbazfraksiyonlarablnereketkiliolmakistemilerdir.197080 arasndakisertideolojikmcadeledenPKKglkarak1984'ebalatt15AustosAtlm'ylasreceKrdistan genelindedamgasnvurmutur.TarihteilkdefaemekiKrtlerinideolojikvepolitikperspektifiniesasalarak

gelitirmekistediiKrtzgrlkhareketiniyolatnemlisorunvezmselgelimeleriylegnmzekadar etkinliiniyitirmedendevamettirmektedir.

TrkiyeCumhuriyeti'ndereformvetoplumsaldnm
CumhuriyetdnemindekiKrtTrkilikilerindeyaptmzksabirzetleme,devletvetoplumuntemeltkanmave iekapanmanedenleriniortayakoymaktadr.Devlettmtoplumsalsorunlaragvenlikasndanbakmaktadr.Nasl budurumlaragelindiini'Trklervedevlet'balaltndabirazdahaayrntldeerlendirmekteyararvardr.Orta Asya'dankalktanberiTrklerkendileriniancaksavalklakoruyabileceklerinintamamenfarkndadr.Kaldki, kendiaralarndadasreklikabileatmalarhalindebiryaamsrdrlmtr.Ortadou'yadoruattklarher admda,birdostvebirdmanlakarlamadanveatmadan,ileriyeveyageriyednmmkndeildir.Her gelimeyisavamannyasalarbelirlemektedir.Savaszvarlksrdrmekolasgrlmemektedir.nkOrtadou Smerlerdenberisavaveiktidarlahkmsrdrlenalanlarnbandagelmektedir.Herkartoprak,alandenetimi savaveiktidargerektirmektedir.Trkkabileboylarblgeyeyenigeldiklerinde,buyasadahadaiddetlenmi biimdehkmyrtmektedir.Seluklularlabalayansavatemelliyaylmaeskinindahadarsosyalkabile glerindenfakldr.SeluklulardanitibarenTrkboylaradetadevletleerekilerlemektedir.Buyryilksiyasal veaskeriyounlamanngerekletiiMervkentindenenbatdakiilerlemeolanMacaristan'dakiZigetvarkalesine kadarhepbyledir.Geriyedndesavaasavaaolmutur.II.ViyanakuatmasndanII.BalkanSava'nakadar geriekililerintmndesavayasalargeerlidir.Trklersadecekendiiinideil,hkmranlklaraltndakiher topluluuesasolarakaskeriotoriteyleynetmektedir.Siyasiggelimemitir.Sultanaskeriolarakbirimparator konumundadr.Fermandediimizgnlkemirlerledevletvetoplumuynetmektedir. Cumhuriyetdnemindedeaskeriyeninnclesastr.Cumhuriyetsavalakurulduugibi,dahasonrakitmtemel siyasivesosyalkurumlamalaraskeriyeninyakndenetimialtndagerekleecektir.Herhangibirlke,kavimve ulustandahaok,Trkdevletilikilerindebugereklikhakimbirroloynamaktadr.Kavimveulusolarak devletiliksankiTrkleringenlerineilemitir.Devletiliksadecedevletsnflarnnhereyiolmamaktadr. Toplumunherkesimiiindeonsuzolunamayacakbirolgudur.Naslallahszolunmazsa,devletsizdeolunmaz. Devletnekadargl,iddetliolursa,kendileriniodenligvendehissetmektedirler.Devletinzayflveyak kendileriiinimhavelmanlamnagelmektedir.Abartlbiryaklam,amatarihseltoplumsalnedenlerbunu zorunluklmaktadr.ktidarlarkendibnyelerindekurulmayphepbakalarnnelindenalndndan,ellerinden gitmesidebakalarnneliyleolacaktr.Dolaysylaarkadanhertrimhavelmtehlikesigelebilir.Builikiyi Trkleriinbirtarihseldiyalektikgereklikolarakbelirlemekbunedenlerleanlalrdr. Cumhuriyetdehembukltrzerinekurulmutur,hemkendiside'yedidvele'karbirsavamnsonucu olutuundan,kendisivetoplumiingvenliehepbirincinceliiverecektir.Battoplumlarndandurumbirok faklgelimeyiiermektedir.Biroktoplulukvarlnsavaladeil,savaiktidarblounakartavrla gelitirmitir.Sreklisavaiktidarblounudaraltmayaalmtr.Bukltrdahakolaysiviltoplumve demokrasiyegtrr.nsanhaklarnancelikverir.Amayinedesavaveiktidargeleneitoplumsalilikilerde belirleyicidir.Farkllkyounluktavefelsefianlaytadr.Trklerdedevlethemokyounhemdeenkutsalfelsefi, diniyorumlarlayaanr.Dolaysyladevletisnrlamaanlamnagelebilecekhertrdavran,siviltoplum,insan haklar,hattaevrenselhukukvesiyasetkurallardevleteynelikbirtehditolarakalglanr.Halendemokrasiye zndegvenilememekte;devletizayflatpkerteceindenkorkulmaktadr.1945'lerdenberiyrtlmeyeallan ikioligarikpartilidemokrasicilikoyunubiletambirgdmllkaltndayrtlmeyeallmtr.Demokrasi devletinnndebirtuzakgibidnlmektedir.Onuniinskkontrolhieksikedilmez. Devletodakltoplumsalbakaskendisiniherkurumdahissettirir.Ykselmenin,gelimenintmyolunun devletten,zellikleaskeriyedengetiivarsaylr.Devletkurumlarndaolmakhemonur,hemengvencelihayat kazanmyoludur.Bukadardevletodakltoplumunkendisinezgveniveyaratclnngeliemeyeceiaktr. Devletadnaadetakendisiniunutanvekendisineerdemtanmayantoplum,doalolaraksiviltoplum,hukuk, ekonomikgveyaratcsiyasetkurumlargelitiremez.Trklerdekibudevletyaklamenktetkisinikriz srelerindegstermektedir.Devletkrizedtnde,bakazmgcdevreyegirmediindenfelaketolarak

deerlendirilmekte;lmkalmansaylmaktadr.Halbukihereyidevlettenbeklemeden,devletiykolmayacak birsnrdatutmak,hemdevlethemdetoplumiinadalntemelltlerindendir.Avrupadevletanlaynbu erevededzenleyerekenverimlistatytutturabilmitir. Balbanabirkonuolarakilenmesigerekendevletvesiyasalpartilersorunuokdahavahimdir.stisnasztm partileryabilinliyadaobjektifolarakdevletodaklolmayesasalmaktadr.Toplumgibipartilerdebirincincelii devletevermeklefonksiyonlarnbatanyitirmektedir.Partilertoplumtaleplerinidevletledengelemekurumlarnn batagelenleriolup,sreklitoplumuesasalma,bilinlendirmevergtlemeylegrevliolmalargerekirken,hep devlettenyadevrimbeklemekte,yapolitikdestekaramakta,dahaokdadevletirantkapsolarakgrmektedir.Bu yaklamdemokrasileriinvazgeilmezkurumlarolarakpartileribandanitibarenantidemokratikklmaktadr. Partileriadetaikincibirglgedevlethalinegetirmektedir.Birdevletyetmiyormugibi,herpartibirdevletmodeli olmaktadr.Herkeskendinidevletadamlyerinekoymaktadr.Dolaysylakendisiniveetrafndevletlebeslemeyi esasalarakaslndadevletidearlatrmaktavezararndahadaartrmaktadr.HibirlkedeTrkiye'deolduundan dahagl'devletpartileri'geleneiyoktur.Olsadabukadaryaygnveitendeildir.Tmdeerlerinmerkezine devletikoymakpartilerinsiyasetretme,ekonomikpolitikagelitirme,demokrasiyigelitiripglendirme,topluma enazdevletkadarzmleyicibirarasunmayeteneklerinikreltir.Dolaysylahemdevlethemtoplumiin ilevsizhalegelirler.Halkdabudurumlarnfarkndaolduuiin,herdevletikurtarmakisteyenpartiyiseimlerde sandagmerekgereksizliklerinikantlar. Partilerbunalmzmleyicideilbunalmgelitirmearalarolmulardr.zellikleII.DnyaSavasonrasnda demokrasininadallerdegelimeyiinde,partilerinbutrgdmlolmalartemelbiretkenolmutur. Toplumdadademokrasikltrnngelimeyiine,hereyidevlettenbeklemeyeyolamtr.Gnmzdepartiler snrldnemlermuhalefetteykendndahepdevletiolmaklagnmzsiyasiveekonomikkrizlerinintemel nedeniolmulardr.CumhuriyetinkurucupartisiCHPbugnsiyasidaralmavemuhalefetgelitirememenintemel nedenidir.BudurumzelliklePKK'yevedahancededevrimcisolhareketlerekartmyledevletpolitikalarnn gnllsavunucularolmalarndankaynakldr.Sorunlariinpolitikaretmekyerine,devletinpropagandave ajitasyonkoluolmalarntercihederek,hemkendilerinihemdedevletizmszbrakaraksorunlarndagibi bymesineyolamtr. TrklerdedevletinbutarzoluumveileyitarzkendinienokKrtolgusuvesorunundagsterir.Krtolgusuve sorunudevletianlamakasndanengizli,akgstergelerinbandagelmektedir.Devletfarknortayakoyuundan sorunsallnakadarKrtleritambirgvenliksorunuolarakalglar.YaklamyaKrtleriyoksaymakta,yadaen ufakbirzgrlktaleplerindebalarezilmesigerekenkorkunbirtehditolarakalglamaktadr. Devletinbuyaklamnnaltndamilliyetiideolojininkmazyatmaktadr.Milliyetilikbirhastalkolarak bulamasayd,Krtolgusunabuynlbaklmazd.Tarihtedegrldgibi,yaknbirliktelikeilimidaha gldr.KrtlerindevletyaklamTrklerkadarolmasada,dtehditlerekardevletiortakbiraraolarak benimsemeeilimindedir.Osmanldnemivecumhuriyetinkuruluyllarndabudurumugrdk.Milliyetilie dayaltektarih,tekdil,ulusvedevletanlay,isyanlarndaetkisiyleKrtlerinpaynazorakiasimilasyonun dmesineyolam;sisteminekonomik,sosyalvesiyasalgelimelerinindndatutulmaygetirmitir.Artk Krtlerherbakmdanbirtehlikekaynaolarakgrlecektir.EniyiKrtlKrt'tr.YzdeyzTrklerinlehine zmbilebutehditanlayndankurtulamaz.Krtlerinenufakkprdan,sosyalvesiyasalistemleri'blclk' olarakdamgalanr.Buyaklamdabilimsellik,adalk,hattaortaalkbileyoktur.Bu,milliyetiliinenufakbir farkllyatehdityadayutmanedenisaymasndanbakabireydeildir.Dolaysylatmaskeri,siyasive ekonomik,sosyalvekltrelaralarlamcadeleedilmektenbakabirarednlmez. PKKnderlikliKrtzgrlkhareketidnemindebupolitikahemdevlethemtoplumtarafndansiyasetinsave soluylakutsalbiramaolarakbenimsendi.Hereyulusalbirlikvebtnlkadnadenilerek,kartarafntaleplerine ilikinendemokratikklarbileblclkolarakdamgaland.Bunabirde'terrist'politikaseklendi.20.yzyln soneyreindedpolitikadaherey,devletintmolanaklarPKK'yiterristilanetmeyedayalolaraksarfedildi. Sonu,1990'lardanitibareniinegirilenkrizvekaosoldu.Topyekunseferberlikilanedildi.Hukukyerlebiroldu.

Ekonomiborbatanasokuldu.Siyasetyalnzgvenlikpolitikalarnnaracklnd.Korucularvetarikatlarda devreyesokularakKrtlerdeairetilik,tarikatlkyenidenglendirildi.Gney'deilkelmilliyetiKrtgruplar desteklenerekFedereKrtdevletinekadargidildi.Krtnakieyhleridevletiniinetand.Cumhuriyet kartlarnnelinecumhuriyetinentemelkurumlarteslimedildi.Buna'Piruszaferi'biledenilemez;krmilliyeti politikanniflasdenilir.ABD'ninyeniBykOrtadouProjesi'yletekrarbaadnld:YaKrt'leyrrsn,yada durdurulursun!adadnyannyenikoullarndabakatrlyolalmadammkndeildir. Fazlagerekelendirmeden,bunoktadabir'cumhuriyetreformu'gelitirmedenilerlemekbiryana,varolanyapbile korunamaz.Sonbirikiyllkdeneyimbugerekliigstermitir.Devletszdebirokreformyapmaktadr.Ama reformlarnanasnadokunmadiinhepsikadkkalmaktankurtulamamaktadr.nkonlartkatantemelsorun olduuyerdedurmaktadr.AslndabykalmyapmanneiindekitoplumdaKrtsorununedeniyleiine tklddarlktankurtulamamakta,sreklisaayaslanmayazorlanmakta,tarihibirdnmdenkendisini alkoymaktadr.Devletodaklpartileryinebusorunnedeniylesreklitasfiyeolmaktavedemokratikaralar olmaktanokgerekdemokratiklemeninnndekiengellerkonumunadmektedir.Cumhuriyettevetoplumdaki tkanmannartkbireyin,ocuklarnzihniyetinekadaryansdbirnoktayadayanlmtr.Samuhafazakarln cumhuriyetdevrimciliininkaderiolmamasgerektiianlalamamaktadr.MustafaKemalAtatrk'nkendi dnemindenedenleriolabilecekbirpolitikaydeimeztabuhalinegetirmeninacvekayplaryaanmaktadr. Politikaszlkvelidersizliinsonulartmtoplumunfkesinienilerinoktalaratamtr.Akki,eergerekbir demokratiklemeisteniyorsa,devlettereformvetoplumdadnmtarihibiraamaolarakanlambulacaksa,bunun cumhuriyetinaslielerindenolanKrtlerinzgrlndengetiianlalmakdurumundadr. TarihbirkezdahagemiinstratejikdnemlerineuygunolarakTrkveKrtzgrbirlikteliinedayalbirka ihtiyagstermektedir.Ortadou'nunkaotikdurumununalmasndaengerekimodel,TrkKrtzgr birlikteliinedayalolmaktangemektedir.ABDnderliindekikreselkoalisyonungetirebileceizmlerin kendibanayenisorunlarakaynaklketmesiglolaslktr.Araplarndurumuzmdenokzmszlk retmeyedahayakndr.Mevcutsiyasiveekonomikstatkoelikileriderinletirmektenteyesonuvermez. srail'ledmlenenpolitikalarnalmasyaknsredepekbeklenmemektedir.ran'nkendisidnyahakim sistemiyleproblemlidir.ran'lakrizlerindahadabymesiyksekolaslktr. GeriyeTrkiyekalyor.TrkiyeKrttakntsndanolumlutemeldekurtulmadka,kendisidekrizlerlesksk karlamaktankurtulamaz.SonuABD'ninKrtleredayalpolitikasnnderinlemesidirki,budakendibanayeni srailFilistinleryaratmaktangeridurmayacaktr.Btntarih,yakntarihvegncellik,blgenindemokratik dnmneenyaknseeneinin,KrtsorununademokratikzmretebilecekbirTrkKrtyeniiliki sistematiininkurulmasngerektirmektedir.Buzmseeneibilimselsosyolojikbiranlaylairdelendiinde, Trkiye'ningerekibirulusalbtnlkvedevletbirliinetehlikeolmakuradakalsn,kalcbirkatksunduu grlecektir.Bununiinovenmilliyetiliktenuzaklatrlm,farkllklarabirerzenginlikolarakbakanTrkiye anlayyla,devletianlamszikinliklerdenkurtaran,'genelgvenlikvekamusalalanla'snrlandranbir 'cumhuriyetreformu'vetoplumsalcinsiyetzgrl,ekolojiktoplumudakapsayandemokratiktoplumvesiyaset anlaynadayaltoplumsaldnmtemelargmanlarolarakkabulgrmelidir.Butemelalanda gerekletirilecekzihniyetdnmylebirlikte,siyasalreformvetoplumsaldnmnOrtadou'dakikaostan knnendoru,ahlakizmnvermesiglolaslktr. SonuolarakTrkiyeCumhuriyetivetoplumununnndekiKrtsorununadayalreformvednmsrecinde yolveeilim,taraflarnilikileriveelikileriarasndakimcadeleylekalcolmayaalacaktr.Hangiyolve eiliminbaatvekalcolacantaraflararasndakiakl,ahlakvepolitik(eitim,rgtlenmeveeylem) mcadeleylebelirlenecektir. a)Birinciyolveeilim,yakndnemdeuygulananvehalengletkisinisrdrenstatkocu,iekapank,ayrlk veiddetdouranmilliyetiparadigmavepratiklerdir.BueilimTrktarafndarkbirmilliyetilikleykl,ok katdevletivetoplumsalolaraksasolayrmyapmadanmuhafazakarbirtutuculuklakendinisrdrmeyealr. Devletveulus,hattatoplumolaraksrekliparanoyakbiralglamaylasonTrklkkalesinindedmekzere

olduunu,dinveimanneldengittiinisanacakkadarizofrenikbirtutumasahiptir.Gnnyirmidrtsaatinde 'Trk'eTrkpropagandasyapmay'temelgrevbeller.slamiyetingereklerinideihmaletmez;buzihniyetle durumukurtaracansanr.SrasgeldiindeAtatrkledesarlmaktangerikalmaz.HalbukiAtatrklk denenolgu20.yzylnennemlideiimprojelerininbandagelmektedir.Buznehianlamvermeksizin, fetiibirAtatrklkdahaokiinegelir.zellikleadalk,kadn,bilim,cumhuriyetilikbataolmakzere birokynyleelitiihalde,buistismarclkenglbiryntemolaraksrdrlr.zdedeillaftabir Atatrklk,hemresmidevletkurumlarndahemtoplumsaalandayaygnbirtutumdur. zelliklesiyasalalandaroloynayanherikikanatpartilerinde,CHPveDPgeleneindeiyicetutuculaanbueilim, Krtzgrlkhareketindekiykselilebirlikte1990'lardansonrakontrgerillaeylemininsiyasiuzantsnadnt. Birokhukukdsaldrymaskelemeyealt.Toplumadnasiyasetyapmayunutarak,szdedevletikurtarmay temelgrevbellediler.Sonudahaderinbirdevletvetoplumkrizioldu.KendilerideCHP,DYPveMHPbata olmakzere,bukrizlerlebirliktetarihenbitmioldular.Budurumudahagerekideerlendirensermayeevreleri, AKPileyenibirsrecibalattlar.SonutaokgvendiiABDtarafndandastratejikolarakterkedilipkaderiyle babaabrakld.ABDbueilimifaisttrmanhalinde1950'densonrasreklidestekledi:HemAPhemMHPve birokantikomnistkuruluolarak.Fakat1980'lerdekiyenikreselhamledeartutuculuklarn,devletiliini grerek,nceksmen,sonratamamendesteiniekip,ANAPve2000'lerdensonradaAKP'yidestekleyerektutum tazeledi.Geriyecumhuriyetinentutucublouolarakdevletiiktidarkesimlerikaldlar.Bunlardevletvetoplumda reformkartolup,'cumhuriyetmuhafazakarlar'olarakdaadlandrlabilir.Sondnemdemodadeyimle'Kzlelma' ittifakismideverilmektedir.Devrimcicumhuriyetihalkkart,ovenulusu,devletkapitalistibirmuhafazakar bloadntrdler.ByleceAtatrkdnemindekiotoritercumhuriyettenikibloklubiriktidaryaplanmasnn, oligarikcumhuriyetinsonunagelindi. BueiliminKrtpolitikasnayansmasinkarclk,kllendirme,tmyleKrtlerisistemdndatutma,ban kaldrdklarndasrekliezmebiimindeolmutur.Krtlklerineihanetetmigelenekselibirlikibirkesimihalkn bandakontrolaracolarakbrakmadabupolitikannnemlibiresidir.PKK'ningelitirmekistediiKrt zgrlkhareketinekartmsavesoluylabusistemyekparehareketetti.vedpolitikadateksesolmay 'kutsalpolitika'olarakbenimsediler.Hukuku,ekonomiyi,siyaseti,sanatvesporuaskeriseferberlikruhuyla kullandlar.Toplumtmyleovenmilliyeti,saldrganbirbloadnt.TrkKrtilikilerindegrlmemibir dnem,biryol,bireilimyarattlar.AslndabununadndanokszettikleriAtatrklkledealakasyoktur. MustafaKemalAtatrk'nKrtpolitikasnantiemperyalistkonumubelirler.Antiemperyalizmdndazgr Krtlebirdmanlolduunukantlayacakbelgeyoktur.BelkiKrtlerinemperyalizminelindebircumhuriyeti ykma,sultanlvehalifeliigerigetirmerolnabartmolabilir.Amapolitikasnnznnbuolduunukimse inkaredemez. Muhafazakar,ovenulusu,cumhuriyetigeinenlerintmpolitikalariseAtatrk'nbuyaklamnaterstir.Bata ABDveABlkeleriolmakzere,Trkiye'yionlarnhertrbamlnasokarak,Krtlerinzgrlkmcadelesine kardesteinialpezmekistediler.PKKkartltemelindeekonomik,politik,diplomatikveaskeribamllk alabildiinegeliti.EnsonilkelmilliyetivefeodalKrtunsurlarnABDvesraililebirlikteoluturduklarFedere KrdistandevletininoluumundaTrkiyeyneticilerineebelikrolyaptrdlar.Devletiindedetarikatbirkesime genirgtlenmeimkantandlar.Tmbugelimelerinantikemalistolduuaktr. b)kincieilimveyol,birincisininiindenayrarakortayakmtr.Clzliberalburjuvayoldadenilebilir.Asl almn1980sonraskapitalistkresellemehamlesindeyapmtr.BanTurgutzal'nektiiANAPdeneyimi bueiliminilkversiyonudur.ekapanmac,armilliyetidevletkapitalizmiolarakzetlenebilecek,statkoculua kartolarakgelienbuyeniyolveeilimdaalma,liberalvefarkllklaramsamahaylabakanzelliklertar. Uluslarstkreseleilimleeklemlenmeyihedefbeller.DPveAP'yiaar,amaonlarnyeniadaversiyonu olarakhareketetmeyiesasalr.Antioligarikdeildir.Demokrasiyetmyleakolmaktanuzaktr.Fakatstatkocu

muhafazakarcumhuriyetilerdendedahazmleyicidir.Sorunlaraadayaklamayaaktr.EsasolarakTrk kapitalizmininsanayicikesiminineilimiolmaklabirlikte,dierkesimlerinideortakpaydadabirletirme kabiliyetindedir.TSADbueiliminciddiszclerininbandagelmektedir.AKPbueiliminikinciversiyonu olmayolundadr.ABD,ABveJaponyatarafndandesteklenmektedir.Fakathalenkendiizgilerindedeolsa,devlet reformutoplumsaldnmprojelerindeciddibirbalangyapmaktanuzaktr.Devletinnemliodaklarndan ekinmekte,brokratikaygtlaraamamaktadr.AKP'ninzalkadaretkiliolmasbirihtimalolmaklaberaber kesinliktenuzaktr.Turgutzal'ndonanm,cesaretiR.T.Erdoan'dapekyansmamaktadr.R.T.Erdoan'n brokrasiyeteslimolmaihtimaliazdeildir.zellikleKrtsorunundakiyaklamndamaskesinindmesiglbir ihtimaldir.Uzunsrekaakgremesimmkndeildir. BueiliminKrtpolitikassnrlbirzmleyicilieaktr.zellikleTurgutzalcumhuriyettarihindeliberalbir yaklamlabazadmlaratmakistedi.Budasonunugetirdi.lmndensonraTrkiye'ninyaadkaosdurumubu elikiylebalantldr.UzunsreBirincivekinciCumhuriyetilerinatmasdadenilenbusre,Abdullah calan'nmralsreciyleyenibiraamayagirdi.Krizdahadaderinleti.KlasikinkarcyaklamesasalanB. EcevitnderlikliDSPANAPMHPhkmetininpolitikalartmtoplumuayaakaldrd.Gelitirilenatekessreci deerlendirilemedi.Srecikavramaktanuzakolduklaranlald.Sandagmlerekstatkoculuunbykbir darbedahayemesineyolatlar. YerinegeenAKP'ninKrtpolitikasnailikinhibiripucuyoktur.ABDileuyumluolmakistesede,tekbanabu konudapolitikaoluturacakveyrtecekgtedeildir.TmumudunuABD'ninPKKKOMAGELzerine yrmesinebalamtr.Birdeayntarikatkardeliini(naki)paylatklarbirokKrtibirlikininhemGney Krdistan'daFederedevlettekiarlklarhemdeKuzeydekilerinTCiindearlklbiryerkapmalarABD'nin emsiyesialtndabirzmeyatrlabilir.Yargizli,takyyecibirmantklabazgelimelerinsalanmakistendii giderekaakmaktadr.KrtsorunununarhassasiyetindentrhemKrtdevrimcihalkglerindenhemde Trkdevletimuhafazakarkurumlardangizlibirynelimiinekonomik,sosyal,dinigrnmleraltndahareket etmeleribeklenir.Sonyerelseimlerdebuzmniittifak(TalabaniveBarzaniAKP'yidesteklemeyeakar yaptlar)kendiniksmenaavurdu.Bylesinekapal,maskelibirynelimleKrtsorunununzmlenemeyecei, heraniddetlipatlamalarayolaabileceiglbirolaslktr. ABDveABtarafndanglmaddi,diplomatikdesteksalananbueiliminentehlikeliyan,KuzeyIrak'taki FedereKrdistanmodelininilkelKrtmilliyetiliinikrkleyerekSuriye,ranveTrkiye'yededayatlmas olaydr.TpkPKK'ninterristilangibiKOMAGEL'ideterristilanedipTrkiye'yiszdeyattrmaya alyorlar.Buynlgvenceveriyorlar.Aslndabuyaklamtehlikeyiikikatbytmektedir.Biryandanilkel milliyetilikbykbirglenmeyiyaayacak;dieryandanPKKKOMAGELmevcutelikilikonumdan fazlasylayararlanarakbykalmlarsalayacaktr.SonuokkorkulanikincibirOrtadouFilistinsrailtarz cephelemeninTrkiye,ran,IrakveSuriye'ninbarndagelimesiolacaktr.kitaraftadamilliyetieilimlerin glenmepotansiyelibuynlgelimeleriolasklmaktadr. c)ncyolveeilimtoplumodakl,halklarnortakdemokrasileraltndazgrlkveeitlikaraylarna dayanmaktadr.stkimlikolarakTrkiyeulusukavram,ovenrkulusanlaynkrarak,tmkltrlerinortak birpaydasolabilir.Soyesasluluskavramyerine,lkeesasluluskavramdnyannbiroklkesindegeerlidir. ABD,svire,ngilterebataolmakzere,uluslarneziciounluuokdillivekltrlolduklarhalde,tekulus devletatsaltndabtnleebilmektedir.Enokkullanlanbirdilinresmibirdilolmassoruntekiletmez.Ama dierdillerinhertrrenimvekullanm,haklarnakstlamagetirilmemesidetmdnyadaadaveyaygnbir uygulamadr. Devletreformununtemelindedevletinideolojikolmaktankpteknikbirservisarachalinegetirilmesiyatmaktadr. Tarihselkurtarc,fetihianlay,toplumununzgvenveyaratclnndeengeldir.Hereyitanrdanbeklergibi

devlettenbeklemeyeyolamaktadr.Bununiingeneldgvenlikvetoplumunherkesimineuygungrlen zorunlukamuhizmetleridndakitmalanlardanekilmesikklbirreformiinesastr. Trkiye'dedevletinikinliigerektentoplumunokgerisindemuazzamtutucubirroloynamaktadr.Herkes devlettenheriiinzmbeklemektedir.Ancakkklbirdevletreformuylabubrokratikvetoplumsaltutuculuk alabilir.Devletinvatandalararasndaayrmyapmayan,uluslararasantlamalarladagvencealtnaalnm kltrelvarlklarnzgrceifadeedipyaamalar,etnikbirkesimekendinidayandrmamas,yinedinivemezhebi ayrmgtmemesireformgerektirenhususlardr.Reformunanayasalbirgvenceyekavumasdatemelbirarttr. Yasalardagereklideiiklikveyeniyasalaraynamacahizmetetmelidir. Toplumsaldnmntemelindetoplumsalcinsiyetiyaklamlareitvezgrklmakyeter.Kadnbirmlk olarakgrenanlayveuygulamalarakaretkintedbirlergereklidir.Kadnzgrliingereklikltrevleri snmaevlerideilkapsamlbirprojeolarakgelitirilmekdurumundadr. Trbangibisahtetartmalarbrakmakgerekir.Ayrcaekolojiktoplumarlnhergeengnhissettirenbir konudur.zgrtoplumancakekolojikolmaklammkndr.Biliminsonverilerindaekolojiyeuyumlutoplum anayasalbirdzeyetarlmaldr.zgrbirtoplumdaisizlik,yatrmszlk,geliruurumugibiolgularayeryoktur. Toplumunsalklbeslenmesiniesasalan,doalgdayadayalbirekonomiyencelikvermekgerekir.Karesasalan birekonomidensalklbeslenmeveadabiryaamaelveren,metalamanngiderekazald,kullanmdeerli birekonomiyegeiesasalnmaldr. AnahatlarnbylebelirleyeceimizdevletreformuvetoplumsaldnmlbuyolveeiliminKrtsorununun zmyleyakndanbalantsvardr.EiliminKrtsorununayansmas,barvedemokratikzmnkabuldr. Bariinnceliklekarlklbiratekesgereklidir.Demokratikzmiinolasikigelimedenbahsetmekgerekir: Birincitarzzm,Trkiyedemokratiklemesiyleiiegelimedir.Bununiinksacabelirtmeyealtmz devletreformugereklidir.Krtlerinkendidemokratiklemelerinnegizliveakengellerkoymaktan vazgeilmeli,yasalarengelolmaktankarlmaldr.HalenKrtetoplantbileyapmamakyasalarnengelgcn gstermektedir.Fiiliolarakdahaciddiengellervardr.zellikleKrt,Arap,Asuri,Ermeni,RumeliveKafkas kkenlibirokgelenekselinkarcibirlikiyedayaldevletkadrolamasanlayartkbraklmaldr.Birnevi adayenierilikolanbutip'dnmevedevirme'kadroanlaykraldanokkralcbiranlaylark milliyetiliklerikrklerken,alttandaaznlkmilliyetiliineprimvermektedir.Gerekbiryurtseverlii,halklarn zgrvedemokratikbirlikteliinibozmaktadr.Osmanl'nnzlmesindeolduugibicumhuriyetinyozlamasnda dabukiiliklerinpaykmsenemez.Demokratikbirzmbukadrolarlayrmez.Tarikatkimliklikadrolarla dademokratiklemebadamaz.Tarikatlkdemokrasiyikullanr,amaerdemlerinekatlmaz.TrkveKrt halklarnnortakbirdemokratikplatformdabulumasbazdzenlemelerigerektirir.Aznlklarkorunmaldr. Demokratikzmnikinciyolu,Krtlerinkendidemokrasilerinibizzatkurmalardr.Birinciyoltkalkalrsa, doalolarakiinegirilecekyoldemokratiklemelerininkuralvekurumlarnkendileriningelitirmesidir.Son milletvekilivebelediyeseimleribirkezdahagsterdiki,Krtlerkendiadaylarnsemelerineramen, antidemokratikyasalarvedevletinmaddivezorakiaralarlakoyduuengeller,buseimlerinsonularnasaygl olmamaktaveuygulamagckazandrmamaktadr.nmzdekidnemdebukstlamalardevamettike,Krtlerin zdemokratikdeneyimlerihzkazanacaktr.KOMAGEL'lebalayansregidereketekemiebrnecektir.Kendi yerelynetimlerinivestkoordinasyonaracolarakKOMAGEL'idzenliolarakoluturmakKrt demokratiklemesininzntekiledecektir.BudemokratikhareketinKrtFedereParlamentosuilebenzerlii yoktur.Federalizmfeodalburjuvadevletanlaynesasalmaktadr.KOMAGELdevletilieilkeselanlamda kardr.Demokratiklemeiledevletlemediyalektikbirztlkiindedir.KOMAGELinisiyatifindedemokratik kuramvekurumlamalarfederatifdeil,demokratikKrdistan'oluturacaktr.DemokratikKrdistanTrkiye,ran, IrakveSuriye'nindevletvelkebtnlnekardeildir.Onlardansadecedemokratikuzlamayadayalbir btnleimkanverilmesiniistemektedir.DolaysylaDemokratikKrdistan,DemokratikTrkiye,Iran,Irakve Suriye'dir.Milliyetiliklertemelindekiboazlamayancakbumodelleengelleyebiliriz.YeniFilistinvesrail'ler

yaratlmasnnnnegeebiliriz.Bunundndakiherikiyolbastrma,inkar,bunakarisyanvesavatr.Tarihbu konudayeterincereticiderssunmaktadr. Trkiye'dedemokratiklemevedemokratikzmnsesleriykselmekleberaber,henzsiyasigndeme oturmamtr.HalbukitmAvrupalkeleri,hattabirokAsya,AfrikaveAmerikalkeleridemokratikmodelihalk vekltrsorunlarnayouncauygulamlardr.Dnyanngidiathepbuynldr.EnsonrnekKbrszmdr. Yllarnkangrenolmusorunuikiortaklbirdemokrasiylezmegitmektedir.Krtsorununundemokratikzm iindehaylireticiolabilir.Bask,rlanda,skoya,svire,Belikamodelleridezmekatkdabulunabilir. TrkynetimininKrtlerieskitarzynetemeyecekleriniiyianlamasgerekir.kincibirIrakistemiyorlarsa, demokratikzmvebarzerindeciddiyetledurmalargerekir.BuzmnMustafaKemalAtatrk'nzgrlk yaklamnngerekibiruygulamasnatersdmediiniiyibilmekgerekir.Atatrk'nzgrKrtyurttalnave kendiortaklaaveyaayrdemokratikorganlarnadmanolduunu,kemalizminKrtdmanldemekolduunu iddiaetmek,milliyetituzaklaradmekanlamnagelir.DemokratikvezgrKrdistanTrkiye'nindevletvelke btnlnnkalc,kardee,gerekbirteminatdr.Tarihteolduugibignceldedestratejikbirdayanaktr.nkar edilmibirKrtveKrdistansreklisorun,isyanvedmdahaletehlikesidemektir.TCvetoplumuntmmaddi, maneviolanaklarntketmesivekrizleresrklenmesidemektir.Ortadou,Avrupavednyadaitibarvegcn yitirmesidemektir.OhaldeOrtadoukaosundaTrkKrtortaklaademokratiklemesinedayalbirknenaz tarihtekibenzerstratejikklarkadarbiranlamvardr.Bunugrmemekveuygulamamakiinyahalkdmanya davatanhainiolmakgerekir.Dnya,blge,TrkiyeveKrdistan'dakitmgelimelerbarvedemokratik zmndayatmaktadr. 2000'lerdehzkazananyenikapitalizmsrecinin,ABveABDileilikilerinienstdzeyekararakaama kaydetmeisteiyoundur.DPdneminebenzerbirgstermelikdemokrasihamlesinesnmayzorunlu grmektedir.HemABiinhemorduyakarbuzrhaihtiyacvardr.Tutarlbirdemokratikizgiyenebirikimnede zolarakdonanmsalamasmmkndr.slamiideolojiyi"muhafazakardemokrat"olaraksunmastakyyeci etkidentmilearnmolmaktanuzaktr.tekivedtakisertmcadelesrelerininyolatkrlmadang alarakdevletiindebykbirarlasahipolmutur.nmzdekisretesosyalvesiyasalarlnnetletirip gerekyerinibulmasszkonusudur. TrkiyekapitalizmininbusonhamlesikarsndatmTrkiyehalknn,zeldeiseKrthalknnsondereceduyarl dnphareketetmeyeihtiyacvardr.lkikiaamadasreklikaybedentarafolarak,buncaamadahi olmazsayaryaryakazanmasgerekenbirsrecioluturmashemmmkndrhemdegibibyyenisizlikve yoksullukkarsndabavurulacaktekkurtuluaresidir. Trkiyehalknntemelgndemikendizdemokratikduruunurgtlveeylemlibirhareketedntrmeyi baarmasdr.Reelsosyalist(TKPvb)vemilliyetisolakmlarheraamadadadevletodaklhareketlerolmaktan kurtulamadklariin,objektifolarakkapitalizmsreciniglendirmektenteyebirroloynayamamlardr.Fakat glzgrlkveeitibirmirasnvarolduudabirgerektir.Sorunbumirastantutarlbirdemokratik,zgrve eitliedayalkitletabanlhareketoluturmaktr.AyaakalkmdemokratikKrthareketibundaenbykkatky yapabilecekdurumdadr.Esasgerekliolan,tmTrkiyesolgruplarnndevletodaklhareketlerolmaktankp tutarlbirdemokratizmekavumas,butemeldebirlikkurabilmesidir. Ensonbegruptarafndan(SHP,DEHAP,EMEP,SDPveDP)oluturulan'DemokratikGlerBirlii'ynolarak doruolmasnakarn,ierikveformasyonolarakeskimirasnolumsuzluundankurtulamadklar,devletiideoloji vebrokrasiciliktenkklkopuusalayamadklarndanbaarlolamamlardr.Gerekliolan,buyntemelinde toplumodakl,brokratizmdenkklkopmu,kitletemeline(yoksulveisizlerbataolmakzere,zelliklekrve varotakilere)dayalbiratrgtlenmesiiletabandaokyaygnsiviltoplum,insanhaklar,feministveekolojik hareketlerlebiryryekyapmaktr.KrtdemokratikhareketinindinamizmiylebuyryAnadolu kapitalizmiyletamamlananoligarikiktidarlarakarhalklarmzndemokratik,zgrveeitlikizlemlerine gerekbiryantverebilirvezaferlerinisalayabilir.

DPKK'deyenidenyaplanmagrevleriveKOMAGELdnemi
PKKadnagelitirdiimizdeerlendirmeler,eletiri,zeletirilerveyenidenyaplanmasorunlarnailikin yaklamlar,grevlerkonusundabizleriaydnlatcveuyarcklmaktadr.Demokratikzmeilikin deerlendirmelerise,KOMAGELkonusunudahaiyianlamamzaimkansunmaktadr.

1
PKKadnayenidenyaplanmayagiderken,eskiyaplanmannnedenilevsizkaldnokiyibilmekvegznne getirmekgerekir.Eskiyaplanmanntemelnoktadatemeleletirisiniyaptk.Birincisi,partikavramnn,devlet kavramnnbiruzantsveulatranolarakesasalnmasyd.Devletodaklpartiolmanndemokratikleme,zgrlk veeitliinzvebiimselgelimesiylediyalektikbirelikiiindeolmasyd.PKKdekendinibuanlaytantam anlamylakurtaramamt.kincizeletirikonusuiktidarabakt.ktidarolmayagreekillenmibirpartinin toplumsaldemokratiklemeyihepgeriletecei,iletmeyeceihususuydu.Bunagreyetimikadrolarhalka dayanmakyerine,yabizzatotoriteolmayayadaotoriteleredayanmayaarlkverirler.Onlarahepekicigelen iktidarnrantlarnadayalcazibeliyaamdr.Buyaklamnnemlidevrimciakmkapitalizminmezheplerine dntrdnvurguladk.Reelsosyalizmin,sosyaldemokrasiveulusalkurtuluakmnndemokrasiyerine erkendeniktidaresasalmalarnceyozlamalarna,sonradakapitalistsisteminbireryedeinednmelerineyol amt.nczeletiri,savakonusundayaplmt.Savandoasntanmadan,neeitolursaolsun,kutsalbir aragibiyaklalmt.Halbukihayatizorunlusavunmalardndahersavabircinayetti.Tarihtetmsmrc iktidarlarntemelindesavalarvard.Toplumsalkuralvekurumlamalarsavaaendeksliydi.Savatabaarmaktm haklarntemelisaylmaktayd.Buanlayndasosyalistvedemokratikolamayacaakt.Sosyalistbirpartidemek kinedevletodakl,neiktidaramal,nedehepsinintemelindeyatantayinediciunsurolaraksavaaendeksli olabilirdi.Kendiniyenidentanmlamadan,yenidenbiryaplanmayagitmesinintekrarnemliyanllkvehatalara drlebileceinemlebelirtilmiti. Ohaldepartitanmlamamzbuzeletirilerinkarlnesasalmaldr.Devletodaklolmayan,iktidarvesava yenitoplumsaldnmnmerkezinekoymayanbirtanmlamagerekir.Sonsnfltoplumsistemiolankapitalizmin temelindedeiktidarvesavaolduunagre,kapitalizmiamayhedefleyenbirpartinin,iktidarvesavada toplumuntemelindendlamasgerekir.Buancaktoplumunkomnalvaroluvedemokratikduruunudemokratik, zgrveeitibirtoplumadntrmeylegerekleebilir.Buunsurlargznnegetirildiinde,partitanmmz demokratik,zgrveeititoplumadorudnmeyiesasalanbirprogramla,buprogramdankarolantm toplumsalkesimleriortakbirstratejiyebalayan,batasiviltoplumrgtlenmesiolmakzereevreci,feminist, kltrelgenibirrgtlenmeyeveeylembiimlerinedayanan,merusavunmayihmaletmeyenbirtaktiiesas alantoplumsalhareketinkurmayrgtdr. Partitanmmznieriineynverentemelbakasolarakteorimizevereceimizadda,bubalamdaolmak kaydylayineeskidenolduugibi'bilimselsosyalizm'olabilir.Veyasosyalbiliminenkapsamlgenellemesiolarak felsefe,toplumunzgrlkbilinciolarakahlakvedntrmeiradesidemekolanpolitikalsnnortakifadesi olarak'demokratiksosyalizm'dedenilebilir.Mhimolanaddeilieriktanmlamasdr.Partiteorisizolamaz, zihniyetsizbedendnlemeyeceigibiteorisizpartidnlemez.Teoribilimselgelimeninenstgenellemesini kapsamakkadar,ahlakvetoplumudntrmeiradesiolarakpolitikaybirsanatolarakkavramayiermek durumundadr.Partininzihniyetisosyalbilimi,ahlakvepolitikaybirliktesreklikullanaraktoplumsaldnm kendikendineyryenbirolguhalinegetirinceyekadar,kapitalistsistemaltndayaadkagereklidir. Zihniyetpartininanlamgcdr.Partizihniyetininsosyalbilimiokiyikavramasgereiaktr.Tmbilimsel gelimeyikapsayan,bilimlerinensontamlayanolaraksosyalbilim,dntrlmekistenentoplumunaydnlatc gcdr.Eskidenmitolojik,dinselvefelsefiekollerleaydnlatlmayaallantoplumsalolgu,uzunyrynde snrldaolsasosyalbilimselbirizahakavumayayaklamtr.Toplumubilimselkavramakbykbirgverir.Bu anlamdasosyolojiyisnrldaolsakavramak,toplumsaldnmnenglyandr.Fakatbuyetmez.uhususu iyibilmekgerekirki,insanlktarihindekitmmitolojik,dinsel,felsefivebilimselalmalarsontahlildetoplumsal

kaynakldrvetoplumungereini,sorunlarvezmleriniaydnlatmakvegerekleriniyerinegetirmekiinina edilmilerdir.Toplumdanayrbirvarlklaryoktur.Toplumuanlamadannebireyi,neeyavedoayhakkyla kavramakmmkndr.Toplumunbanageleninsansalfelaketlerintemelindesavaveiktidarlar,devletcehalet vezorbalkyatmaktadr.Ancaktoplumukavradkabucehaletvezorbalkkurumlarnaabiliriz.Devlet,iktidarve savaanalitikzekannsapkrnleriolduuhalde,almalardaancakanalitikveduygusalzekannelele vermesiylemmknolacaktr.Devlet,iktidarvesavadolaysylabarmeselesiyleuraanlar,toplumkavramn mutlakayetkinveyeterliklmayancelikvermelidir. Ahlakdapartizihniyetininayrlmazbirparasolmakdurumundadr.Ahlakaslndatoplumsalzgrln geleneksellemibiimidir.Sontahlildebilintir.Ahlakkalmamtoplumunzgrldebitmidemektir. Ahlaksztoplumbitmitoplumdur.Ohaldetoplumudntrmeabalarndaahlakesasalmak,ahlakszolmamak vazgeilmezbirilkedir.Ahlakayervermeyensosyalakmlarnkalcolmalarbeklenemez.Toplumudntrme kararllolanlarnzgrlkahlakylabalarnaslayitirmemelerigerekir. Zihniyetinpolitikiradeileilikisieylemsellikleilgilidir.Kavramak,ahlakilikancakeylemselliklebtnletiinde deertar,zmgcnekavuur.Politikaszahlakilikvebilimsellikaldatmacalarladoludur.Kesinlikleegemen tahakkmcglerinadnateslimolma,kendinisatmadr.ktidarbilmenin,resmiahlaknbirparashaline gelmedir.Bilimadamvebirokbilgeseltutumunetkisiz,hattaamalarnaters,toplumunaleyhinderoloynamalar bubalantyihmaletmelerindenilerigelmektedir.amzdadahadayaygnlaansadeceahlakla,bilimleveya politikaylailgilenmek,tmfelaketlerinkapsnaktutantehlikelibiryaklamdr.Belkideenokgerekliolan, gnmzdebukopukluugiderecekbirtutumuetkinklmaktrki,bunundaenakifadesiyetkinbirparti zihniyetineulamaktr. Buanlamdayaptmzpartizihniyetitanmlamasbyknemtamaktadr.Zihniyetinbutarznesasalp uygulanrklmadka,reelsosyalizm,sosyaldemokratveulusalkurtuluularniinedtkmazlardan, sisteminyedekgchalinegelmektenkurtulamayz.Dolaysylayenidenyaplanmayagiderken,partitanmnn zihniyetesinebirincilnemiveriyoruz.Partibuynylezihniyetyapsylanekadarglyse,programnyetkin stratejivetaktiklerleodenligl,doruyayaknyrtebilir.Aksihaldeenkazanlmadmlartekrar kaybetmektenkurtulamaz.Hattabaarlmdevrimlerdensonrakurulmuyaplanmalarnyklmalarnnleyemez. Sovyetsosyalizmibuynleriyledereticidir.Meselesadeceteorivepratikbirlikteliideildir.Nasl,hangi ieriktebirteori,birpartizihniyetinedayanarakpartiyrtyoruzsorusunemlidir.eriinetveamacagre tanmlanmambirteorivepartizihniyeti,sonutayolaacapratiktekihatal,yanlgelimelerinetkenine dnmolur.Bunedenleteoripratikbirlikteliisalamdenmelidir. Teoriksalamlkkendiniprogramayansttndaanlamlolabilir.Birpartiiinprogramtoplumsaldnmn temelkriterleriniifadeeder.Programoluturamayan,oluturupdazmseyemeyenbirtopluluapartidemek zordur.Partikelimeanlamolarakdadarblm,paraanlamnagelir.Uzunbirtarihiservenivardr.Toplumdaki ilktecrbeliyolgstericigrubapartidemekmmkndr.Hiyerarininilkhakimgrubudapartidir.Devlet oluumunageildiinde,yneticiklikaynzamandaideolojikvepratikrgtleyicigrupolaraktahakkmcpartiyi oluturur.Alttakitoplumuhemzihnen,hemretimekoturupkendilerinebalayarakpartisizbrakrlar.Klan,kabile boylarnnkenditotemikinanlaraslndakendipartilerianlamnadagelir.Toplulukgelenekleriilkelanlamda partidir.Hz.brahim'inkabilesitarihtebilinebildiikadarylahemBabil,AsurNemrutlarna,hemdeMsrl Firavunlarakaryoksulkabilelerinilkciddizgrlkhalkpartisinitemsileder.Bupartihemisyanchemde halkdr.syanchalkpartisidedenilebilir.Hz.saiseilkdefaYahudikabilesiniblerekyoksulkesiminparti hareketinibalatrveyadahancekiyoksullarnpartisini(Esseniler)ileribiraamayasratr.Hristiyanlkyz ylboyuncaRomamparatorluu'nakaryoksullarnpartisiolaraksavat.Hz.MuhammetMekkelierafakar yoksullardankkbirgruplaisyanabalamt.slamiyetiindehariciler,karmatiler,alevileraynyoksulkabile kesimlerini,proleterunsurlartemsiledenpartihareketleriolarakdeerlendirilebilir. Ortaanmezhepleribirerpartidir.Snfsalvezihniyetdurumlarnabalolaraktoplumsalbirkesimitemsil ederler.Kapitalistsisteminpartidzenibilinmektedir.Tarihboyuncatmbugelenekselhareketlerininanlar,

rgtleribirerprogramvergtdeerindedir.Program,zerindenetanlalan,balkalnan,uygulamadeeriolan toplumsalakidelerdir.Yaniilkehalinegetirilmidnceveinandeerleridir.lkelerineenokbalolmay bilenler,bunutmyaamlarndayaatmaybaaranlardr.lkesiz,programszolmak,hedefsiz,heresenrzgara kaplmak,kendikiiselzaafvehrslarnakaplmakanlamnadagelir.Ohaldekendinibykabalarlaedinilmibir teorik,ahlakivepolitikzihniyetedayandran,dahasomuttoplumsaldnmilkeleriolarakprogramabalayanlar, partilemedeennemlibiradmatmsaylrlar.Buikiadmatamayanlarnpartilemesisakattrveya sempatizanlktanteyegitmez.Partilemeokciddibiritir.Belkideonlarcayliyounlamay,nefesiniterbiye etmeyiveerdem,yetenekkazanmaygerektirir.rneindinlervemezheplertarihindekrkylbirmaaradakendini terbiyeedenazizveazizelererastlamaktayz.Herbykdinde,Budaclktabuynltarihirneklerebolca rastlanmaktadr.Partizihniyetiveprogramnabutarihselbakasylayaklalmaldr. PKKtarihindedebykzihniyetveilkeselballkabidelerivardr.Haki,Mazlum,Kemal,MehmetHayri,Ferhat, Mahsum,Taylanzgr,Berzanztrk,Zilan,Beritan,Bermalveadlarnyazamayacamzkadaruzunlisteler halindebykpartiliolmaybaarmyoldalkrneklerivardr.Bunlarnhepsiokunmasgerekenbirkitapkadar anlamifadeederler.Bunakarlkhain,dnek,yoz,gevek,sefil,ufuksuz,gnbirlikibirokeyederastlamak mmkndr.Yinehamalvarialpbykzihniyetveprogramsaldeerdenyoksunolanlardaoksayda bulunmaktadr. Programlardeimezveyayenilenmezilkevegrlerdeildir.Deiimsrekliolduundan,nemlidnemsel srelerdeprogramdeiikliinegitmekdahadorubiryaklamdr.Deimemesigereken,toplumuntemel ihtiyalarnasrekliveyounbirilgiylezmbulabilmeabalarolarakyenidenpartilemegcncanl tutabilmektir.Sonnefesinekadarbuinanveabalarlayaamaybilmekvebaarmaktr. PKK'deprogramdeiikliinegiderkenbuereveyihatrlaypgznndebulundurmaknemlidir.Bazlarnn sandgibiyenidenyaplanmaknetasfiyeciliknedekendinibasitbirdernekseviyesineindirgemekanlamnagelir. PKK'deyenidenyaplanmayahkmedecekzihniyetdnyamzntemelglerindenteorikgrlerimiz(theoria= tanrsalgr,bakanlamnagelir.Dnyayabakas,paradigmasolarakdatanmlanabilir)konusunda savunmalarmznbirokblmndeamlamayaaltk.Evren,doa,fizik,kimya,biyoloji,insanvetoplumu konusundavardmzsistematikgrlerolarakteorimizinzelliklerineskskdeindik.Kozmostankuantuma, evreninilkoluumundaninsandncesinekadarteorikyaklamlarmzenazndantanmlanmadzeyinde aydnlatlmtr.Tekrarlamakyerine,gerektiindeilgilikonularayanstmayadevamedeceiz.Yanihepteorik hareketediyoruz.Teorikolmayanlarpartihareketinekolaykolaynderlikedemez.Teorikglenmeyinekadar salarsak,pratikzmleyicilikdeoorandageliir.Yaplanmabaarlr. Programzerindedurmayaihtiyavardr.Devamedelim.amzdapartiprogramlarallageldiizeredrtana blmdenoluur:Siyasal,sosyal,ekonomikvebireyselhaklardzlemiolarak.Siyasaldzlemdedevletverejim sorunlarirdelenerek,yerinekonulmakistenensiyasaldzenlemelerilkelerdzeyindebelirlenir.imdiyekadarki zmlemelerimizdenanlaldzere,yenipartilememizinTrkiyeveKrdistansomutunailikinsiyasi yaklamlarzmlenmeyeallmtr.Devletvesiyaseteilikinsosyolojikbiryaklamgelitirilmitir.Devletin oligarikveantidemokratikzelliklerinedikkatekilmitir.Demokrasisylemdzeyindeolmasnakarlk,ze ilikinadmatlmamtr.Krtsorunundabuhususkantlanmaktadr.Siyasalalandemokratiklemiolmaktan uzaktr.zellikletmpartilersiyasalalandadevletinpropagandaveajitasyonkoluolarakalmaktadr.Toplumun demokratiklemezlemiglolmasnakarn,devletigeleneinaretkisiyzndenkendinisiviltoplum,insan haklar,evrevekadnzgrlnedorudemokratikletirememektedir.Ordununyenilenmeabalarnakarn, gelenekseletkisisiyasalsistemzerindehalenbelirleyiciolacakkadargldr. Ohaldeprogrammznsiyasialandakiistemininbandadevletingerekdemokrasiyelaftanteduyarlolmasn salayacakbirreformdzenlemesiarttr.EskiPKKProgram'ndadevlettmyledlanmsaylmaktayd.Yani varlnntmylekaldrlmas.Yerinednlenise,pekbelirginolmamaklabirliktebirKrtdevletinebenzer oluumlard.Bugrnuygulanmasnnzorolmasndantrdeil,ilkeselolarakdevletiolmamzdnya

grmzleuyumadiin,"Trkdevletikalksn,yerineKrtdevletigelsin"gibikababiryaklamdoru bulmuyoruz.kincihusus,'devlethiolmasn'grdegerekiolmaypdahaoknihilizme,eskianarizmear yapmaktadr.AyrcadevletinTrk',Krt'olmaz.Tarihselbirargelenekolarakdarbiraznlnkarlarnahep ncelikverir.Kamusalalanahizmetiiseoldukadarvegstermeliktir.Fakatkamusalalanvegenelgvenlik gnmzdedeihmaledilemeyecekkonularolduundan,Trkiye'dekivetmKrdistan'dakiyerleikdevlet anlaymzyenidenyorumluyoruz.Devletinhemenortadankalkmasnnbilimselolarakdagerekiolmamas, olduugibisrsnanlamnadagelmemektedir.Klasikanlamdadevletinvarlvezelliklemevcutdespotikiktidar uygulamalarnekadardevletlezdeletirilmekistensedekabuledilemez.Doruolan,genelgvenlikihtiyacnave kamusalalanhizmetinecevapveren,snrlandrlm,kltlm,eskianlamyladevletsaylmayan,genelkamu otoritesiolaraktanmlayabileceimizsiyasibirkurumzerindeuzlamakgerekir. Bukurumacumhuriyetdemektanmlamayauygunolarakmmkndr.Halknynetimianlamnagelmektedirki, demokrasiilezdebirtanmlamadr.Fakatgenelkamuotoritesiseimideilatamayesasaldiin,demokrasiyle zdelemesidorubirgrolmayp,demokrasiyeduyarl,onukabuledendevletolaraktanmlanmasdaha dorudur.ByletanmlananbirTrkiyeCumhuriyetiKrtlerasndanzgryurttalve(anayasadahil) yasallamayifadeederveyaetmelidir.Krtlerinyasallatrlmasdemek,kanunenkimliklerininyagenelyadazel olarakkabuledilmesidemektir.Krtlerinhalkvekltrolarakcumhuriyetitanmalar,cumhuriyetinonlarbir kltrelvarlkvesiyasalhaksahibiolaraktanmasnabaldr.Tanmalarkarlklveyasalgvenceleredayal olmakdurumundadr. TrkiyeCumhuriyetiasndan,geneldetmTrkiyeiin,zeldearlklkonumlarndantrKrtleriinbir reformveRnesansyaklamaihtiyavardr.Hernekadarbazyasalveanayasaldzenlemeleryaplyorsada, bunlarareformdemekzordur.zellikleKrtsorununaitenolmayanyaklamveinkarclksrdkeanayasal uzlamzordur.PKKyenidenyaplanrken,kendisiniesasolarakKrdistan'lasorumlututmadurumunda olduundan,budrtdevletlialandademokrasiyledevletiktidarnnuzlamasnennemlibirkonuolarakgrr. DevletlerbunaFedereKrtdevletidedahildirKrdistan'davarlnsrdrmekistiyorlarsa,bununkriterlerihalka karolmayangenelgvenlikvetemelkamusalalanhizmetidir.Krthalknntemsilcileridevletyetkilileriilebu kriterleribelirlemekveuzlamaklagrevlidir.Tektaraflsnrszbirdevletuygulamas,doalolarakhalknrzasna dayaldeilsekabulgrmez.Zorladayatlrsahalkndirenmehakkdoar.Dolaysylagenelkamuotoritesiolarak devletledemokratikiradesiniortayakoymuhalkngrevlileriarasndabiruzlamagerekir. Programnbuennemlimaddesini"Krdistan'dahalknkendizdemokratikynetimi+genelkamuotoritesi olarakdevlet"olarakzetleyebiliriz.StatsbylebelirlenmibirKrdistanhemdemokratik,hemzgrveeitlie yaknbirkonumkazanmdemektir.Tmyledevletsizdemokrasidemek,kendinimevcuttarihseldnemde kandrmakvemaceraperestklmakdemektir.Snrlarbelirlenmiveklerekzerindeuzlalmbirdevlet varlnaihtiyavardr.Zatenklasikanlamdabuotoriteyedevletdenilemeyeceini,dahaadavedemokrasiye zdevebiimdebalbirgeneltoplumsalkurumdenilmesigerektiinisrarlavurguluyoruz.teyandan Krdistan'dademokrasi,halknhemyerelhemgenelanlamdadzenliaralklarlakendiekonomik,sosyal,siyasal ihtiyalarbataolmakzere,ortaktoplumsalihtiyalarnayantaraypbulmaklagrevlidelegelerinisemekve denetlemekanlamnagelir.Demokrasidevletiilgilendirmez.Halknzileridir.Devletancakonundemokratik iradesinesayggsterebilir.Gereklibirhizmetiszkonusuolursa,onuyerinegetirir.Ksacasnmzdekidnemde Krdistan'daiyicetanmlanmvezerindeuzlalm,"Demokrasi+genelkamuotoritesiolarakTrkiye,ran,Irak veSuriyedevleti"formltemelbirprogrammaddesiolarakngrlebilir.Birprogrammaddesiderken,tek maddelikdemiyoruz.Gerekirsebemaddeyeayrtrlabilir. Krdistan'ndemokratikletirilmesiyasalbirsorununtesindekapsamlbirtoplumsalprojedir.Halknkimliinive kaderinibelirlemesiniinkaredenkesimlerekarveonlarndndakitoplumsalkesimlerinkendiekonomik,sosyal, siyasaliradelerinioluturma,kurumlatrma,ynetmevedenetlemeleriniierir.Srekliileyenbirsretir. Seimlersadecebuiradeninbelirlenmesiiinbavurulanaralardanbiridir.Esasolarakhalknilevsel rgtlenmesini,eyleminigerektirir.Yerelkyvekentkomnlerine,kentmeclislerine,belediyelerinevegenelhalk kongresinekadaruzanandemokratikbirsretir.Dinamikbirsiyasalyaamifadeeder.Koullaragrekomu

halklarlaortaklaabirdemokrasiolarakrgtlenebileceigibi,bunaimkanverilmezsekendizdemokratiksistemi olarakdaoluturulabilir. Siyasetindemokratikletirilmesidesiyasetalannailikinnemlibirgrevdir.Demokratiksiyasetdemokratik partilerigerektirir.Devletodaklolmayan,toplumsaltalepleriesasalanpartilerveyankurulularolmadka, siyasalyaamndemokratikletirilmesibeklenemez.Trkiye'departiyaplanmalardevletinpropagandakoluve devletekonduklarndarantdatmayamalayanaralarolmaktanteyeanlamifadeetmezler.Toplumsalsorunlara odaklpartileregei,bunauygunbiryasalstatsiyasalreformunnemlibirparasdr.Krdistanadnaparti kurulmashalenyasaklbirkonudur.Devletpartisidndakilerefazlaanstannmaz.Akkibustatnndeimesi gerekir.Krdistanadnapartivekoalisyonlardemokratiklemeninzileilgilidir.Yeterkiayrlkveiddet aracnabavurmasnlar. Krdistan'dademokratiksiyasetvetoplumkavrayvednmabalarbyknemtamaktadr.zellikle politikolgunundespotikkarakteridemokratikkriterlerinkavranmasveuygulanmasnhayatiklmaktadr.Sadece samerkezpolitikalarnndeil,solpolitikalarnounluudadevletodakl,despotikverantkarakterindedir.Bu temelzelliklerOrtadouhaklarnnnedensiyasettennefretettiinideiyiceaklamaktadr.Politikayayklenenrol aldatmavebastrmaolduktansonra,toplumunpolitikadndakalmas,dahadorusutahakkmcpolitikann nesnesihalinegelmesikanlmazolmaktadr.Politikannbuyabanclamasnaacakeniyiyntem,demokratik toplumamalveeksenlidemokratiksiyasetyapmasanatdr.Demokratikpolitikayteorikvepratikolarakesas almadan,tmtoplumsalgruplarniindeyrtlecekabalaraldatcolmaktankurtulamaz.Buradaiyiniyetfazla anlamtamaz.Platonikhalkballylademokratikpolitikasanatarasndakibavefarkiyicegrmekgerekir. SavunmamesasolarakKrdistan'dademokratiksiyasetinnnamayabirincilnceliktanmaktadr.Bireydeve kurumlardaoketkiliolanboyunemeveedirmekltrnancakdemokratikevrenselkriterleriuygulayarak aabiliriz.SondnemdePKKmiraszerindedemuazzamantidemokratikuygulamalaratankolunmutur. DEHAP'nsonseimlerdeistenenbaaryaulamamasnntemelindeynetim,kadrovealmatarzlarsorunlarnda demokratikteorivepratiinzmtarzolarakgelitirilipuygulanmamasyatmaktadr.DierKrdistan paralarndazatendespotikpolitikadahaokegemendir.nmzdekidnemdezgrbirKrdistaniinncelikle gerekliolan,herparannsomuttarihsel,toplumsalzelliklerineuyarlanmdemokratiktoplumvesiyasetmerkezli siyasioluumlarngerekletirilmesidir.Mevcutparti,dernekvesiviltoplumkurulularnnbutemelde dntrlmesidir.Demokratiksiyasetdneminitmgcmzleinanarak,bilerekveuygulayarakamaktandaha deerlibiralmaolamaz. DolaysylaherKrdistanparasndaveKrttopluluklarnnyounbulunduukomumetropolkentlerinde,aznlk krsalalanlardavebataAvrupaolmakzereyurtdndademokratikbirileyiirgtvealmatarznda, eylemliliktegerekletirmektemelgrevdir.HalkmzbirlikteyaadKrdistaniiaznlklarvegnlldostlar daiinealmaesnekliinigstererek,kenditabanrgtlenmeleriniveeylemliliinihereyinnndetutmaldr. Kendidemokrasisinibizzatrgtleyipuygulamaldr.Mevcutdemokratikyasalarabalhareketetmekkadar, demokratikyasalarnolmadkoullardakendidemokratikkurallarna,tzkveynetmeliklerinegreyaamve mcadelesinidzenlemelidir.Yldabiralankongreleriyletmdemokratikkurum(KomndenKONGRAGEL'e kadar)ynetimlerinibaarvezmoranlarnagreyenidensemelidir.Uygunyntemlerlekendiseimveaday sisteminihazrlamaldr.Biryneticiikidnemdenfazlaseilmemeliveancakyeniprojelertemelindeikidnemden sonrayenidenadayolabilmelidir. BataAvrupa'dakihalkmzolmakzere,tmparavemetropollerdekendizdemokrasisiniuygunbulduu yntemlerleileterektmkurumlarna(yerelkomndenKONGRAGEL'ekadar)enbaarlbulduuadaylar semeli,dzenliraporistemelivebutemeldedenetlemelidir.Devletlerkendidemokrasisinesaygldavranrsa uzlamal,aksihaldeuygunyntemlerledemokratikdireniinisonunakadarsrdrmelidir.Halkmziinenuygun zgrlkveeitlikyoluolanzdemokrasisinisonunakadarkavramakvezaferekadaruygulamakesastr.

Siyasalalandazgrmedyanndavarlnaihtiyaduyulur.zgrmedyaolmadan,devletindemokratikduyarll vesiyasalalanndemokratiklemesisalanamaz.Bireyselhaklarolarakdeil,kamusalhaklarolarakKrdistan'da birmedyatikdzenlemeyeihtiyavardr.Dilayrcalolmamaldr. Feodalkurumlarndemokrasinndeengeltekilettikleribilinmektedir.Ortaakalntsaalk,eyhlik,airetilik vetarikatlkuygunyntemlerledemokratikdnmezorlanmaldr.Asalakvezihniuyuturan,zgrahlakn nndeengeltekiledenbukurumlar,klasikdevletkurumlarkadardemokratiklemeyiengellerler.Tmbu hususlaruygunmaddelerhalindesiyasalalandaprogramilkeleriolarakdnlebilir.Siyasalalanailikinteorik yaklamveuygunmaddedzenlemesinibuerevedegelitirmek,hakimsistemgereiylehalkngereklii asndangerekidirveuygulanma,pratiklemeansnasahiptir. Sosyalalanailikinprogramatikdzenlemeninznaile,kadn,salk,eitim,ahlak,dinvesanatsal etkinliklerininnndekisorunlarvezmgrevlerioluturur.Siyasalveekonomikalanlaayrlmazbirbtnlk oluturansosyalalanblmlenmesi,kolaylksalamasasndanayrbirblmolarakdzenlenebilir.Esas belirleyicialanolarakdnlmesigerekmeklebirlikte,siyasialandakitahakkmveekonomikistismarnedeniyle sosyalalanbykbirskmayyaamaktadr.Neredeysehastalklbirgvdeyednmtr.Sosyalalangiderek glendirmekvesavunmakprogramntemelilevlerindensaylmaldr.Arlkekonomivesiyasettensosyalalana tarlmaldr. Devletsistemlerindetoplumunkontroledilmesindeskadenenenekonomikolanaklartoplumunelindenekip, tekrartoplumunbalanmaskarlndatoplumaazarazarsunulmasyntemininterkedilmesi,toplumsaldzeyin zgrlemesindetemelbirnoktadr.Toplumunekonomiileterbiyeedilmesindenvazgeilmelidir.Krttoplumunda youndenenenbuyntemhalkmztambirDLENCdurumunadrmtr.Toplumsalalandanceliklebu tuzankaldrlmasgerekir.Toplumunekonomikkaynaklarzerindedevletindeil,toplumunhakkkabul edilmelidir. Ailekurumundakadn,erkekveocuklarsisteminenoktkananunsurlardr.Sistemadetaaileyibircrufa,tm dzenelikilerininboduubirkurumadntrmtr.Evlilik,karkocaveocuklareskininfeodalilikilerini henzaamamken,kapitalizmininsafszilikileriilekuatlmolaraktambirhapishanehayatyaamaktadr. Krdistan'daailekutsalsaylmasnaramen,zelliklezgrlemedzeyindenyoksunluk,ekonomikolanakszlk, eitimsizlikvesalksorunlarsonucutambircendereyesktrlmtr.Kadnveocuklarndurumutambir felakettir.Namuscinayetleridenenolguaslndagenelyaamniinedtdurumunsimgeselifadesidir. Toplumunbitirilennamusukadnnbandapatlatlmaktadr.flasetmierkeklikbununhncnkadndan karmaktadr.Mevcutkoullardaancaktoplumungeneldemokratiklemesiileailebunalmzmyoluna girebilir.Anadildeeitimveyaynkimlikbozulmasnksmengiderebilir.zelekonomikdestek,yoksulaileleri geiciolarakkurtarabilir. Krdistan'dadevletileibirlikisnrlbirkesimdndabirTEKinsanlkvardrki,kimseonlarneyazya,ne szedkebilmektedir.tekilerinkimlik,zgrlkveeitliksorunlarzlmeden,enkirlibirsavatan arndrldnsylemekmmkndeildir.Krttoplumunda,ailesinde,kadn,erkekveocuklarndayaanantek tarafltrajikbirsavatr.Programbukonuyazgnyaklamayveyaratczmlerisalamayhedefalmaldr. Eitimhemresmi,hemanadildezgrklnmaldr.Devletyardmetmesede,halknzimkanlaryladilve kltrneilikineitimkurumlarnoluturmayengellememelidir.Salkkamusalbirgrevolarakdevlet tarafndanvesiviltoplumcakarlanabilmelidir.Toplumunzgrsanathareketleriilebeslenmesinezgrlk tannmaldr.Ahlaklbirtoplumolunmadanhibiribaarlamaz.zgrbirahlakedinmektoplumun bilinlenmesinebaldr.Dolaysylatoplumunyaygnbilinlenmesineengelkonulmamaldr.zgrtoplum, ahlakltoplumdur.Buzdeliktoplumiindekitmalmalardayansmabulmaldr.Dinintoplumhayatndakiyeri tartlarakayakbaunsurlarndantemizlenmeli,bunakarlktoplumuneneskigeleneini,vicdann oluturduundangereklireformdangeirilerekadabilimvefelsefeileuyumlulatrlmaldr.Din,felsefe,bilim vehattamitolojininortakbirdilinevarmak,gnmzbireybunalmndankntemeletkenlerininbanda

gelmektedir.Dindahaokyenizgrlkahlakndarolalrken,bilimtoplumbalantsnkendiasndanyeniden yorumlayaraktoplumasunmaygrevsaymaldr.Peygamberlerindezndeburolyerinegetirdiiniiyice anlamalyz.Dinhibirdnemdekikadargnmzdeolduugibiyozveilevsizkalmamtr.levselliinitekrar kazanmakdinselreformuntemelamacolmaldr. Programntoplumsalalanailikinentemeltespiti,onakaybettirilenarlnyenidenkazandrmakolmaldr. Devletveekonomiyielindetutandarbiraznlk,binlerceylnbykacveabalarnyaayarakgnmzegelen toplumzerindekikemirici,soyucuyaklamlarnterkedip,onagereklisaygveitibaryenideniadeetmeyitemel sosyalpolitikaolarakkabuletmelidir.Toplumuhemdevletaznlna,hembireyapulculuuna,hrszlnave saldrlarnakarkorumakprogramnsosyalalanailikinentemelgreviolarakanlalmaldr.Kadnnzgrlk dzeyitoplumunzgrlkdzeyini,toplumunzgrlkdzeyiisegeneldemokratikdzeyiveonaduyarlsosyal devletibelirler. Kadnzgrlnayrbirprogrammaddesiolarakdzenlemekkonununmerkeziliindentrgereklidir.Kadn sorununailikinyaptmzzmlemeler,toplumsaldnmntemelnirenginoktasnoluturduunuortaya koymaktadr.Reelsosyalizminkaybettiinoktalardanbiriiktidarvesavasorunuise,ikincisikadnsorunudur. Kadnveiktidarbirbiriyleoldukaelikiliikiolgudur.Kadnilkezilensnf,cinsveulustur.zgrlveeitlii tarihselvetoplumsalgelimeiindedeerlendirilipteorisikurulmadka,salambirpratikgelimesideolamaz. Krttoplumundakikadndaneolitikdnemdenkalmaizlerhalenetkisinisrdrmektedir.Bununlabirliktetm uygarlksrelerininkahrnekmitir.Direngenbiryapyasahiptir.anihanetineuraddaaktr.Bu zelliklerfeminizminevrenselabalarylabirletirildiinde,ayrbirkadnpartisitoplumsalzgrlk,eitlikve demokratiklememcadelesindebykbirroloynayabilir.PAJKburoleuygunolarakkurulmutur.Hernekadar hakimerkeklikanlayndankolaykurtulamamaktaysada,zgrlktesrarvazgeilmezbirnemesahiptir.Kadn dnyasnnzgrletirilmesi,bizzatkadnnduygusalzekasylaanalitikzekaybirlikteiletereksalamaseniyisi olacaktr.Kadnasndanmitoloji,felsefe,dinvebilimyenidengzdengeirilip,zgnvezgrkadnzekasyla yorumlanppratikletirilmelidir.Teorivepratiekadnzekasylayaklamak,doayayakn,barl,zgrlkve eitlikibirdnyayavegzellikleyklbiryaamadahaanlamlcagtrebilir. Krdistan'daPAJK'tasrarvegelimetanraerdemlerine,meleksaflna,Afroditgzelliinetayabilir.Bylesi birkadnsentezininzemeyeceibirerkekkltr,ekemeyeceibiryaamgc,yrtemeyeceibireylem olamaz.Tarihte,mitolojidetanrakutsallnadenkbirkadnerdeminiuygarlktarihiboyuncasrekli derinletirilenbirklecilikkltrolarak,karlamayavedespoterkekliekargelitirilmedike,yaamda soyluluk,zgrlkveeitliksalanamaz.Budeerlersalanmadan,yaamyitikbirdeerolmaktankurtulamaz. Programkadnsorununubuerevedemaddelerhalindedzenlemelidir. Programnekonomikalanailikinyaklamnntemelindemetalamavekaradayalekonomiden,kullanmdeerine vepaylamayadayalekonomiyegeiolmaldr.Karnahlandrdekonomisadecetoplumudeil,doayda tahripetmitir.Yaanmazbirevreyedoruyolalnmaktadr.Burjuvaekonomipolitiidurdurulamazsa,varaca yergerekbircehennemdir.Burjuvazininazamikarpeindeki,zelliklesadeceparaylaoynayarakkarsalayan finanskesimlerininnekmaskresellemeyienkttarafylainsanlayaatmaktadr.Tarihinhibirdneminde hibirtoplumsalsnfbudenlikar,deerkazanmamtr.Toplumunyozlamasnnenbatagelennedeni ekonomininvardfinansdzeyidir.Finansnsrklediisanayiveticaretise,sreklimetalamaveonunenok kargetirenlzumsuzbiimlerinipiyasayasunduundan,toplumunalamad,tketmediiszdebirbolluklabirlikte korkunboyutlaravarmbiryoksullukvealksnraltndabirtekiinsanolumasnagtrmtr.nsanlkbu ekonomipolitikiledahafazlayaayamaz.Sosyalizminaslrolburadakarmzakar.Odayavayavameta toplumundankullanmdeeriiinretimyapantopluma,karesasalanretimdenpaylamesasalanretime geiletanmlanabilir.Sosyalizminekonomipolitiibudur.Programekonomikilkesinibuekonomikpolitikaya dayandrmaldr.Buekonomipolitikasuygulandndaisizlik,bollukiindeyoksulluk,arretiminyannda alk,karilebirlikteevretahribibirkaderolmaktankar.

Ekolojiktoplum,zndesosyalistbirtoplumdur.Uygarlkilebirliktedoadan,evredenkopan,yabanclaan tahakkmctoplumdanancaksosyalisttoplumageildiindeekolojikdengevetoplumuanlamkazanr.Kapitalist sistemaltndaevreninkurtuluubiryanltmacadr.Ekolojikdengeyigrlmemildebozansisteminkendisidir. Sisteminetkisizlemesivesosyalisttoplumsisteminingelimesilsndeevresorunukklzmnekavuur. Budemekdeildirkiimdidenevreiinbireyyaplmaz.Tersine,evremcadelesinidahaaktifklmakiingenel toplumsaldnmmcadelesiileiieyrtlmesiningereinivurgular. Programzellikleisizliklepahall,yoksulluklaal,evretahribiilearmetalamay,arretimlekullanm deerindenyoksunluuhakimkapitalistsistemdenbilerekbununkaderolmadn,sosyalistekonomiyeynelile sorunolmaktankarlabileceiniglvurgulayarak,maddelerhalindedzenlemelidir. Programdazenletanmlanmasgerekenbirkonumallarnmetavekullanmdeerihakkndakitercihsorunudur. Mallarnmetalamaskarrejiminegtrrken,bataaralmaisizlikolmakzereyoksullukzenginlik,bolluk ktlk,lkskirlilik,ezenezilen,smrensmrlen,hakimmahkum,ezenezilencinsvebenzeriayrmlarda beraberindegelitirir.Tersine,mallarnkullanmdeeriolarakgelitirilmesibuikilemlereyolamaz.Sosyalist toplumkarakterindegelimeleryaanr.rneinhertarafameeaacekelim.Meeaacnnmetadeerifazla yoktur.Fakatyksekbirkullanmdeerivardr.Palamutlardeerlidir.Kerestesisalamdr,glgesiokgzeldir. evresorununamkemmelbiraredir.TmorakOrtadou'yuormanakavuturabilir,mkemmelekolojiktir.En nemlisi,herkeseibulabilmeimkanverebilir.Hibiriiolmayaneitimsizinsanmeeekipbakabilir.Meeciliin gelitirilmesiylednyakurtulur. Programnenternasyonalizmileilikisiblgevednyaboyutluolarakbelirtilebilir.Krdistansomutuetletrnak gibiOrtadoutarihi,corafyasvehalklarylaiieliiyaar.Milliyetiliindlanmasbugerekledahadaanlam kazanr.Filistinsraililikiveelikilerindemilliyetiliinesasalnmasbtnfelaketlerin,zmszlklerin temelidir.Dinmilliyetiliizerineulusmilliyetiliinineklenmesifelaketibsbtnbytmtr.Halbuki demokratikzmolanaklaresasalnsayd,herhaldedahaazacekilir,bugnlerdendahauygunbirdzen kurulabilirdi.Armilliyetidevletiyaklamnzmdeil,dehetpolitikalarolduuakakendini kantlamtr.Krdistan'daaynmilliyetidevletiakmlarstnkarsa,birdeildrtsrailFilistinortayakar. Bundankarmamzgerekenbiroksonuvardr.Ayrcagnmzdeyaananeenistan,Karaba,Kosova,Kbrs, yakndnemdeErmeniOsmanl,KrtCumhuriyet,ArapOsmanl,KrtIrakbalamndakisorunlarnyolat sonulardabilinmektedir.Yenifacialarayolamamannenuygunyolu,Krtsorununuimha,inkarvekllendirme, dilenciletirmekonumunadrmeden,tutarl,itenliklibirbarvedemokratiklemereformuilezmecesaret etmedir.BunungenelformldeTrkiyesomutundazmlediimiz,genelgvenlikvekamusalalanortakl olarak'devlet+Krdistan'dademokrasi'formlnnOrtadouapndagenelletirilmesidir.Kendinisomutta 'Ortadou'dademokratikleme+devletindemokrasiyeduyarll=Krdistan'azgrlk'tr.zgrKrdistandaha okdemokratikKrdistan'dr.DnyagenelindePortoAllegretoplantlarnyereldemokrasilerinulusst platformuna,dnyahalklarnndevletodaklolmayanKreselDemokrasiKongresi'nedntrmektir.Sonuolarak demokratikKrdistan>DemokratikOrtadouFederasyonu>KreselDemokrasiKongresinmzdekidnemin surnationalsloganolabilir. Bireyselhaklar,insanhaklarolarakprogramdayerbulabilmelidir.Bireyindnme,sz,iradezgrlherkoul altndakorunmaldr.Hibirlke,devletvetoplumkaradnabireyizgrdnme,szsylemeveiradesini ortayakoymahakkndanyoksunbrakamaz.Toplumsallklabireysellikarasndakioptimalnoktayyakalamaktemel biramaolmaldr.Bireyzrlndengemeyenbirtoplumsalzgrlk,toplumsalzgrledayanmayan bireyselzgrlkensonundakaybetmeyemahkumdur.Temelinsanhaklartoplumolmahakknasaldrmadan, onunlaancakvarolabileceinibilerek,arbireyci,toplumd,sorumsuzeilimlerekaplmadandeerkazanabilir. Eskininuluslararasdayanmasndeil,ulusstbiryaklamesasalmaldr.Internationaldeil,suprenational (ulusst,ulustesi)olmaldr.nsanlardin,ulus,snfkimliiniambirdayanmayyakalayabilmelidir.Hem emeinhemhmanizmindayanmasbutemeldedahaanlamlolabilir.

Programdademokrasiylesosyalizmarasndakiilikininnetvurgulanmasgerekir.Sosyalizmgenelolarakeitlik szciletanmlanr;yoluisemlkiyetinkolektiflemesindengeerdiyebiranlaylazdeletirilir.Ama demokrasivezgrlkilebakurulamad.Kurulsundanasl,hangisistemleolmasnemlideildirsylemine kadarvard.Sonutadevletkapitalizmiolarakyozlat.Hemteorik,hemdeneyselgelimeler,demokrasiyitam uygulamadan,zgrlkleryaanmadansosyalizmevarlamayacangstermitir.Devleteliylesosyalizm kurulamaz.TaSmerlerdenberidevletinyounkolektifletirmeleriolmutur.Engenisosyalizasyonhareketlerini devletleryapmtr.Budurumdadevleteenbyksosyalistkurumdemekgerekir.Sovyetdeneyimiayntarihsel eilimindevamdr.Dolaysyladevleteliylekamulatrma,eitlikhareketlerinegenelletirilmipatronajsistem demekdahauygundur.Birefendi,biraa,birkapitalistyerinehepsininortakkimliiolarakzdeaynroloynar. Eerdemokrasienazdevletisevedemokratikgelimeyleeitlikyakalanyorsa,gereksosyalizmevarlyor denilebilir.Bununzgrlkszolamayacandakoulolarakbelirlemekgerekir.Eitliktahakkmszlkolarak zgrlklebirletiindeancaksosyalizmolarakkavramlaabilir.Zorakiliedayananeitliksosyalizmolamaz.O haldeengenidemokratikuygulamaylayaananzgrlkleraltndasalananeitlikitoplumsosyalisttir. Sonuolarak,programntaslakdncesivedayandteoriksistemanahatlarylaverilmitir.Devletivemilliyeti etkilerdenarnm,demokratik,zgrveeitliedorubirtoplumsaldnmesasalanprogramanlay ngrlmektedir.Liberalbirprogramolmamaklabirlikte,bireyselinisiyatifegerekibirroltanmaktadr.ktidar yerinedemokratikotoriteyi,toplumsaldenetimyerinezgrl,liberal,metayavekaradayalpiyasayerine kullanmdeerivepaylamcl,bireyletoplumunoptimalbulumasntemelizgihalinegetirenbirprogramsz konusudur.Akki,budncelertaslaknerilerolup,zerindetartlmak,deitirilmek,eklemekiin sunulmutur.

2
PKK'ninyenidenyaplanmasndaprogramzolutururken,biiminidergtlenmebelirler.Teorinaslprogram belirliyorsa,programdargtlenmeyibelirler.rgtlenmebnyeninkemikyapsgibidir.Kemiksizbnyenaslbir etynnadnrse,rgtszpartideiradesiniiletemeyenkofbirynolmaktankurtulamaz.Naslkiancakiki hidrojenvebiroksijenatomubirsumolekloluturuyorsa,uygunkadrorgtlenmesidetoplumunzerinde ykselecei,ekilleneceitemelveiskeleyioluturur.Ohaldergtlenmemeselesiniikianablmhalindeele almakdahauygunder:Kadrorgtlenmesivekitlergtlenmesiolarak. aTarihboyuncapartilerebenzeyenheroluumuninanlveiradelibirkadrosuolmutur.Kadrosuolmayanbirok oluumuntarihinderinliklerindeunutulmaskanlmazdr.Davalarpartilerveglkadrolarylatemsil edildiklerindeciddiyealnrlar.Kadroskavurguladmzgibipartizihniyetiniveprogramesaslarneniyi zmseyenvetambircokuselihalindepratieaktarmayaalanmilitanlarifadeeder.Dnmnkurmay ekibidir.Teoriilepratikbankurabilen,kitleselrgtlenmeyleetkinliibuluturupynetebilenzellikleritamak durumundadr.Ayrcatoplumsalahlakvepolitikannyaratclnsanatkardzeyindeahsndabirletiren kimliktir.Butanmlamayadayanarak,PKKtarihine,yenidenrgtlenmesinebaktmzda,birokolumluve olumsuzeyiiiegrmekteyiz.EerPKKbugnhalayayorsa,buenbatagerekleensoyluvebirerinsanlk abidesiolankadrolarnabalolduugibi,tambaaryagidememesindedearsorunyaayankadrolaryznden olmutur.Hembaar,hembaarszlkkadrodankaynaklanmaktadr.Kadrolarnahsndamuazzambirtoplumsal elikiyumaaakarlmtr.Aakarldklarorandayklanolduugibi,glenendeolmutur.Birkadro trajedisi,kahramanlveihanetihepiieyaanmtr.Tmeiticivepratikletiriciabalarmzakarn,izgiyi srkleyebilecekkadrolarabirtrlulalamamtr.PKK'lemesrelerindekitkanmalarbukadroyetersizliinin rndr.nmzdekiyaplanmannyineentemelsorunuyeterinceglkadrolarolabilmesorunudur.

Busorununzmprogramnbaarylahayatagemesineyolaabilir.Aksihaldeyenitkanmalardoacaktr. Kadroolmakbirak,birtutkuiidir.Kendiniamalarnasnrszinan,kararllkveaydnlklayatrmademektir.Bu nitelikleriolmayan,birheves,kariyertutkusuilentutmakisteyenkiiliklerhepolumsuzsonularayolaarlar. Kadrolamabirhevesolmanntesindeteorikbirngr,programaderinliineballkvepartibinasnkurmakta birtutkuinsanngerektirir.Yenidnemdekadrorgtlenmesinegiderkenbuniteliklerinesasalnmastabiidir.Her ciddisosyal,siyasal,ekonomikrgtlenmebenzerkadroanlayna,liderliksanatnasahipolmakister.Baarsnda bununpaynarar. PKK'ninyenidenyaplanmakararllnaularken,nmzdekiarsorunlaresasaldmzdahanceki ksmlardavurguladk.Endeerliyoldalarehitveripgerikalanlarfedakaranealrken,frsat,kariyerist, etecibirokunsurdeerleriiiniinkemirdiler.Toplumsalgereklikadetapartiiindeyenidenyaambulmutur. Tarihinenkritikannyaadmzhalde,kendibireyselhrslarn,iktidarheveslerinidayatmaktanutanmayan elereksikolmad.Yineynlaidururken,sradanbiriiretkenliininbileokdndatembelyaayp geinenlerazolmamtr.Tepedenkonmacanlaylarlamevkilertutulmayaalld.Partimiraszerindebir iktidarsorunuyaratlmayaalld.ocuka,amatehlikeliyaklamlardbunlar. Partiadnabazdzenlemeleriyaparken,kendiesenliimizibyktehlikeiindebrakpkadrolarkorumaya altmzyeterincesorumluluklaanlamadlar.Halbukiyaayacamztrajedilerinbilincindeyoldalkyaplmaya alld.Youneletirilerlesorumluluadavetedildiler.Binlerceehityoldanansna,byksorunlaraltnda yaayanhalknbeklentilerinelaykolmalarnasreklivurguyaplmasna,aksihaldetarihinkendilerini affetmeyeceinivurgulamamzaramen,yaratclklabaartarznbirtrlyakalamadlar.Enolumsuzudaparti miraszerindemralsreciilebirliktegirileniktidarclkoyunuoldu. Biryandankendiniyakanyoldalar,kanalayanhalkmz,dieryandanzylevebiimiylegeleneklerimizelayk olmayaniktidargrupuluklarbykbirelikiydi.Bunuyenidenpartilemezeminindezmekendorututum olacakt.Butemeldekadrosorununayaklarken,phesiziktidardengeleri,hesaplaryaplmaz.Kendilerini gruplatranlararicaylagelinpartileelimdenilmeyeceinegre,endorusukenditeorik,programatikanlaymz ortayakoyupenyceinanveayrtedicibilinlevarmdiyenlerlemirasmzasahipkmak,zmzyeniden biimlendirmekti. Mirasmziindenicelvenitelolarakdefalarcapartiyibesleyecekkadroadaylarnasahipolduumuzbilinmektedir. Bunlardangnllcebirarayagelmeyi,tambirdnceveiradezgrliindepartilemeyegidebilmeyigrev belledik.OnikikiilikyenidenyaplanmaiinHazrlkKomitesioluturmaya,biradmileriatmayaaltk.Sorun hzlatamalarlazmlenecekcinstendeildir.Gemiteyaplanlartekrarlamakhideildir.Gemiitelafiedecek, geleceikazanacak,yaanlananngereklikldyetkinliigsterecek,hibiryetersizliibahanegstermeyen dirayetlikadroylaalmakesasolmaldr.Buniteliklikadroadaylarylayeterincedeneyimibaarylaatlattktan sonra,asilyelerolarakkalcalabileceklerianlalrdr.Tarafvegrupdurumunadmolanlaragelince,kkl birdeerlendirme,eletiri,zeletirivepratikabaiindehaklarndabirsonucagidilebilecektir.Eskihesaplarlabir araya,partilemeyegelinemeyeceianlalmaldr.Buradaiyiniyetdeil,kriterlerbelirleyicidir.Fakatbutr gruplarlatmbalarkoparlmyor.KONGRAGELatsaltndaalmayadevamedilecektir.Demokratikbir partininhereydenncedemokrasiyikendiiindeyaatmasbylecekantlanabilecektir. Kadrorgtlenmesiiinfazlasaynnyararlvegerekliolacansanmyorum.300500arasbirkadroniceliinin programnyrtmeyevekitleleriniseferberetmeye,heralandatemsilgcolmayayeterliolacakansndaym. Kadronunmekanikemalaragrergtlenmeyerine,ilevselbirrgtlenmeyitercihetmesitabiidir.Srfalanve grevdoldurmakiindeil,bekleyengrevleribaarmakiinatamayaplabilir.l,bekleyenvebaaryla stesindengelinebilecekgrevvekadrolardr.Gerektiindebir,gerektiindedzineiletemsiller,komitelertesis edilebilir.Amakolektivizmgereklibirzellikolduundan,iftetemsilherzamanterciheayandr.Klasikmerkez komite,politbrovekolrgtlenmeleriyerine,bahsedilenilevsellikdahauygundur.ekilsorunlarnataklmak

yerine,zeuygunzmlertercihedilmelidir.zmyeteneklerinikendilerindegrpneriyibizzatyapmalar uygunolabileceigibi,atamayladagrevlendirmelerolabilir.Amazorlamauygunolmaz. nmzdekiaylarzorunluihtiyaduyulanalanlarayeterincegrevlendirmeyaplabilir.Altaygemeyensreler iindeyze(100)yaknkadrorgtlenmesirahatlklammkndr.Gerektiindedahaazveounu grevlendirmekdeolasdr.Kolektivizmvebireyselinisiyatifiiekullanlmaldr.almatarzndakihz,gzden geirmekvesonucugitmekiingerekliazmisergilemebilinenhususlardr.Teori,programhakimiyetikadaralma tarzvetemposugereklidir.Tmkitle,savunmabirlikleri,legalveillegalalanlardaalma,bilinen'terrist'yafta nedeniylezgn,yaratcalmaygerektirir.slup,yaamtarzetrafacokuveekimgcyaymaldr.tici, kartanslup,enazprovokasyonkadartehlikelidir. zetlekadropolitikasveasgarirgtlenmesiyleilerin,pratiinzerinegitmedoruolantavrdr.Gnlllk kadartambirdisiplinrneihalindealmakesastr.Kahramanlklarmirasiindeveayaakalkm,zgrl tutkuylabekleyenbirhalklayrnmektedir.Bykbirtecrbeveiyicezmlenmibirpratiksonrasndayeni grevlerinzerinegitmekheyecanvericiolduukadar,baarszlatahammlolmayanbirtutumu,alma retkenliinideartklar.Grevlerdekibaarverilmiszlerkadar,kiiliingerekzndeortayakoyanen salamlttr. Partininekirdekrgtlenmesiylebalantlbirsorun,tzkkonusunailikindir.Genelemabilinmektedir.Dzenli aralklarlakongre,kongrelerdeseilmibirbakanvemerkezveyapartimeclisi,merkezinkendiiindensetiidar biryrtmekurulu,genelsekreterlikveyardmclar,merkezikurullar,aayadorublgesel,yerel,komnsel komitelervealtbirimler,kitlevikolrgtlenmeleri,seksiyonrgtlenmesi(paralaravelkelereilikinolabilir) gibiblmleriihtivaedebilir.Bumodelhakkndalehteveyaaleyhtedeerlendirmeyapabilecekdurumdadeilim. Fakateskidenhepdevletlemetarznnbiryoluolarakkullanldn,otoriterliinidahaokgelitirdiini, demokratikyanpekiletmediiniyaanantecrbelerdenbilmekteyiz.llabumodelbusonulardourur diyemeyiz.Belirleyiciolannteoriveprogramolduunu,tznkendibanabiraraolarakdeil,programn uygulanmasndabirileyiaracolduunubilirveyledavranrsa,demokratiklemeyederahatlklagtrebilir.Bu dakadrolarnzyleilgilibirhusustur.Teori,program,kadro,tzkveileyibirbtndr. Krdistansomutundaherparaiinbirseksiyonrgtlenmesigerekebilir.Herparannpartisinetambamsz,ne tammerkezebamlolmaldr.Yarbamllkolarakseksiyontarzuygundebilir.Merkezikurululardanbasn yaynkurulu,bilimvesanatakademikkurulu,hukukvedisiplinkuruluvbrnekgsterilebilir.Kitlekol rgtlenmeleriolarakzgrkadnbirlikleri,demokratikgenlikbirlii,sendikalar,kooperatifler,gmenler, iftiler,esnaf,iadamlarvbgibileridnlebilir. Kurullarnileyiindedahadarynetmelikler,kolektivizmlebireyselinisiyatifsalklbirileyiiingerekli hususlardr. ileyikurallarolaraktzkkonusundabakamodellerzerindededurulabilir.Buradasadecedikkatiekmek iinnerikabilindebazdnceleriifadeetmekistedik. KadropolitikasndabirazdahazgnceyaklamgerektirenPAJKkonusundabirkahususadeinmeyinemli bulmaktaym.PAJK'nbirekirdekkadrosununolmasgerektiineinanyorum.Kadnsorunusanldndandaha fazlatmdemokratikleme,zgrlkveeitlik,hattaekolojiksorunlarnzmndekilitbirrolesahiptir.Kadnn tmnbirdenzgrletiremeyeceimizegre,bununncelikledarbirkadrozerindegerekletirilmesigerektii aktr.KendinizgrletirmeyenbirPAJKekirdei,belkidednyannensorunlukadnveerkeklerininasl zgrletirebilir?Benimbukonuyailikindiyalogvebirokzmabambilinmektedir.Oynldaha derinletiimivekanlarmpekitirdiimibelirtmeliyim. Uygarlktarihiboyuncailkklesnf,cinsveulusolarakbirkadngerekliiilekarkaryayz.zelvegeneleve kapatlmabukleliinuygulamabiimleridir.Baskbiyolojikkaynakldeil,sosyalkaynakldr.Karlkkocalk

uygarlktakibiimleriylekadnaleyhindevegeneldetmtoplumaleyhindeiletilenbirkurumdur.Siyasal imparatoruneveyanstlmfigrkocadr.Kocakadnkarsndahepkkdespotuoynar.Bununbireyselniyetle alakasyoktur.Uygarlksalbirveriolarakanlalmaldr. Kadnzgrlntarmdevrimiylebykaamakaydedenevcilana(tanraana)kltrndenbalatmakdaha doruolabilir.TanraMelekAfroditlemesinimitolojikbirtasavvurolarakbunedenlesetim.Basitkarkz imajnykmadan,kadnnbykln,saygnlnvegzelliiniyakalayamayz.Uygarlkltlerierkektanrsal kaynaklolup,kadntmkutsaltanrsal,melekvegzellikltlerindendrmtr. Nekadareskiveyerleikdeolsa,okskbirnamusanlayolarakhepinizinarasnda(kadnerkekayrm yapmadan)geerliliideolsa,devrimciestetikyaamanlaym,butipkarlamavekocalkkltrylebadamaz. Analkanlaymdaaklamayaalmtm.Banagrekadnhalendoayaerkektendahafazladuyarldr.Erkek birnevikadnuzantsdr.Sanldgibimerkezdeildir.Bilimselverilerbuynldr.Kadnadayatlanmuazzam baskvesmrgereionuinanlmazllerdegerekgrnmngizlemeye,farklklmayagtrmtr. Kadnayaktrlanmodaerkeksylemibusrecidin,felsefe,hattabilimvesanatadnainanlmazanlatm, aklamavesluplaragtrmtr.Buylesinezalimvesoysuzcabiryaklamdrki,kadneninanmad hususlarabiletapnmayazorlamtr.Gerekbirzgrlkvegdengecisiolarakbenimuygarlkoyununa katlmam,onayvermembeklenmemelidir.Erkektanrlardnyasndanholanmadmgibiiyzndeiyi kavramm.Budnyanntanrsallnakatlmayacamdabilinmelidir.Devletolarakdin,politika,sanat,bilim olarakkendiniyanstanbutanrsallklar,sadecebenimamdanzmlendiklerindeilgitarlar.Kadntanrsalln ilginveekicibulmaklabirlikte,yiitlikvegerekletirilmesizorbirolguolduunundafarkndaym.Amadaha barl,gzel,duyarl,bylelikleyaanmayadeerbirmrnkadnzgrlne,onummknklangcne dayanmadanyaayacanainanmyorum.Tersinekadnkleliinedayalbirerkeksiliktaocukyalarmdaolduu gibihalabanairengeliyor.Buirenliionaylamambeklenmemelidir. Gerisiniakdediimizolgubelirleyebilir.Kadnkadropolitikamzaakdayattmherhaldeyavayava anlalyor.Buyaklamcinsiyetboyutununtesindeciddibirkltrel,siyasi,zgrlkveeitlikkavramylaiie gelitirilmeyeallmtr.Kadnnklelikkltrndenkurtulmasyla,erkeinegemenlikarlklkltrnden kurtulmayieren,siyasalalandademokratikdengealtndazgrveeitdurulasalananbiraktanmngerekli klmaktadr.Yzeysel,cinseltutkuluegemenerkekliklekadnsklelikarasndagelienfahiilikiyireddedenbir yaklamdr.Geneldesnfluygarl,zeldekapitalistsistemaltndayaanlmasokgkadnerkekarasnda olmasgerekentanrsallanlamaygerektirmektedir.Tanrsallktankastmz,yirmimilyaryllk(sonbilimsel verileregre)evrenselyknninsannduygusalveanalitikzekasndakendinifarkeden,bykheyecanveren anlamsallkgcdr.Kendifarknavarandoadr.Kadnerkektendahafazlabuevrensellieyakndoutadr. Bilimselverilerbunugsteriyor.Kadnevrenselvetanrsaldrderkenbuanlamkastediyorum.Zamanzaman sanatn,siyasetin,bilimin,devrimlerindnyasndakendinihissettirenbuanlamkadnerkekilikilerine yansdnda,ilikinintanrsallndanbahsedilebilir.yleolmasgerekiyor.Dinlerbunufarketmekleberaber, erkekarlklideolojik,toplumsalkimliklerolduundan,kadndlamaklaaslndaiddiaettikleritanrsallada bykzararvermilerdir.Bizimabamzbutanrsallherikicinsarasndadengeli,demokratik,zgrveeitibir biimdeaakarmaktadr.Tanmfazlaamayeribusatrlarolmadndankesiyorum. Peki,gnmzdekihakimilikitrbutanmlauyuuyormu?TersineelindeRomabaltasgibildrcaletlerleve dahaarsahtekarsevgiliszckleriyleilikivebedenkadnkatliamlaryaanmyormu?Erkeindomuztarz gereklemiyormu?Gnmznmerulatrlmayaallankadnerkekilikisibelkidekleliinenmaskeliiren biimlerininbandagelmektedir. PAJKekirdeinde300civarndatanra,melek,Afrit(peri,Afrodit'tengelme)tanmnadenkden kavramlatrmalarbahsedilenanlamnndadeerlendirmekgerekir.Tanrakendievrenselliinibilincekaran, demokratikgdengesindeyerinetamoturan,zgrveeitliitoplumsalilikilerindeyrtenkadnifade etmektedir.Bukadnkarsndaerkeinkarlatrmaya,zerindeegemenlikkurmayacesaretedemeyecei,sadece

saygvesevgisiniizharedebilecei,kadndanzorakisevgi,sayg,helehelecinsiyetiilikibeklemeyeceiaktr. Ancakkendinidemokratikdengegcylebirlikteeitvezgrkldnda,karsndakibenzerlsahibikadndan sevgivesaygbeklemesigerektiitemelahlakiilkemizolarakanlalmaldr.Buahlakiilkeyeuyulduunda,belki akdediimizolguyaanabilir.Budademokrasi,zgrlkveeitlikmcadelesininkahramanlylageliebilecek birolaydr.Bakatrheryaklamakaihanettir.Akaihanetedildiindeiseyaratclkvebaargerekleemez. PKKsaflarndagerekbirakbaarilekendinikantlayanbirkahramanlklammkndr. Peki,gerekleenbirokkadnerkeklikaaneadverebiliriz?AkabitmiKrtkimliininkendinikantlamas olarakdeerlendirebiliriz.Birokarkadamzn4050yalarndahembasitklelikierenilikileriyaamamalar, hemakizgisindedncevepratiksahibiolamamalaracklbirtrajedidir.Hattakomediiletrajedinini ieliidir.Bazlarldrmgibidir.Bazlarkadnerkekolarakbirarayageldiklerindetatminoluyorlar,bazlar ryalarnda...Bazlardaevlenmeyibirsiyasikonuolarakdayattlar.Bazlargdlerineengelkonulduuiinbtn devrimcigrevlerinekarobjektifbirprotestoyusergilediler.zcesigeerlidzenbeklentilerinidayattlar.Bu arkadalaranlyorum.Amabizkadnveerkeklerolarakyaamnenateliimtihanlarndangeerken,birbirimize eitlikvezgrlkszverdik.Busznancakzgrbirlkevedemokratikbirtoplumdagerekleebileceineant itik.Andmzavekararllmzabalolmakiintmabalarsergilediimiinkaredemezsiniz. Aknsavanbutanmlariindetavsiyeedebilirim.Kadnlarnadaletinegvenmekgerekir.Erkeklergenellikle kadnbobrakldndaherktleakvarlklarhalinegelebileceindenkukuduyarlar.Bukukununaltnda binyllarnbaskvezulmolduuaktr.Benimkanlarmhakimerkekliinbuyaklamnntersinisavunur.Kadn doasndaadalet,zgrlkveeitlikokyaygnyaananolgusalgelimelerdir.Dahadorusu,kadn toplumsallnnzadalete,zgrleveeitliedayaldr.Yinesonderecebarldr.Anlamlyaamnancakbu temelkavramlarlageliebileceinintamamenfarkndadr.Gzellikkavramndadaduyarlvestndr. Seimlerindesavalabasky,eitsizliidayatmasyinedoasna,toplumsallatrmatarznaterstir.Btnbu hususlarnanlalabilmesikadnnzgrhareketimkanlarnabaldr.Nekadarzgrhareketederse,odenligzel, adil,eittercihlergelitirebilecektir.Dolaysylatoplumdagzellik,adalet,eitlikkavramlarnn yaamsallatrlmasskskyakadnnzgrletirilmesindengemektedir. Kendinegvenenbirerkekliinkadnnbutarzzgrlemesineengeldeil,bykzverilidesteinigerekli kldnbilmesigerekir.Benimkadnmdemekyerine,zgrlemesigerekenkadndemeyencelikvermesi gerekir.Budurumdaakolgusununkoullarnbelirlemekmmkndr.nceliklekadnnseimhakkntam kullanabilmesiiinzgrlkteveeitlikteerkekledenkgceerimesibirincikouldur.Bununiindetoplumda demokratiklemenintamsalanmasdierbirnclkouldur.kincisi,erkeinbinlerceyldrkadnaleyhine edindiiegemenlikltlerinikendindeveerkekegementoplumdaamas,byleliklekadnladenkgceulamay kabullenmesigerekir.Akki,bukoullarurunayrtlecekdemokratikzgrlkveeitlikmcadelesibireyiak olgusunadahayaknlatracaktr.Budancelikleverilidzenaklarnninkarndangemektedir. Gerekyiitlikbutanmlamalariindeanlambulabilir.Bylelerininakilgilerine,eiliminesaygduyulur.Kendini ateeatanyiitkzlarmzveerkeklerimizbizimiinaynzamandaakaihanetetmeyekarbiruyardr.Onlar lkemizvehalkmziindeaknkutsalkurallarnauymannhemilkeleri,hemuygulayclar,hemgerek kahramanlardr.Bizlerenazndanbukahramanlarakarsayggcmzgsterebilmeliyiz.Bullerinokzor olduunubiliyorum.Amacayrcayryanmaktandahazorolanneolabilirki!Akenyamansavatran gereimizdir.PAJKiindebuynlolmakisteyenlerkabilir.Benbununiaretlerinigrdmiinbu deerlendirmeleriyapyorum.Enazndanbylesiklarn,bykyaamsahibiolmakisteyenlerinnndeengel olmamalyz.Kendilerinitartsnlar,eitsinler,lanetlitarihtenzgrlktarihinesrasnlar.Akl,sevgivesaygl yaamkurallarngelitirsinler.Hertrlrgtlenmevepratiklerinikararlatrsnlar.Kongrelerindengnlk toplantlarnakadardzenlerinikursunlar.Gerekbirakgcneulasnlar.Bundandahadeerlibireyolabilirmi? BugceulambirPAJK'nzemeyeceibirsorun,yrtemeyeceibirgrevdnlemez. Belkiiimizdekilerdedahil,birokkimseKrtveKrdistangerekliindebutrakanlaylaryaanmazdiyebilir. Benbununhalktarihimizeyakmadnbelirtmeliyim.Destangeleneklerimizbenimtanmlamalarmauygun

dmektedir.YanbamzdaBotan'da,SiphanveSincardalarndayaananMemAlan,MemuZin,Derwe Avdidestanlartanrsallaoldukayakndrlar. Akdestanlarnngncelletirilmesizorolabilir.Kaldki,benveehityoldalarmzakyolununiiliini kahramancayerinegetirmiizdir.Eerszdecanakisteyenlerhalabuabalarndeerlerinianlamamlarsa,ya kr,yafesat,yadaalakvehaindirler.Akiinbizdendahanebeklenebilir? Devrimcigrevlerdehibaaryakomayacaksn,sonracanmilikiistiyordiyeceksin!Bununutanmazcayaklam olduuaktr.Krdistan'daakHollywoodveYeilamfilmlerindeyaananlarabenzemez.Bilgelikkadarzafer tanrvetanralklarngerektirir.Kularbileyabancelidememiyerlerdeyuvayapar.Grtlanakadarigal edilmiyerveyreklerdeakyuvayapabilirmi?Yannasnacanhergnceaklarabilmemneyapacaktr. Benimyaadmdeneyimunugsterdi:Devrimcigrevlereihanetetmeden,birdzenkadnylayaamaya almakmmkndeildir.Saflarmzdabasitevliliklerolabilir.Benbunuklecevefizikivarlnsrdrmekiin ilikiolarakyorumlarm.Buarkadalarahaindememeninart,devrimcigrevlerdebaarperformansn yakalamaktr.Yoksadevrimcigrevleriilikisininhizmetinekoturursa,geliecekolanihanettir.Krttarihibyk orandabuilikitarzylaihanetebatmtr.Dierbireletiri,basitevlilikaknkaybpahasnagerekleir.Benhala aknsavanvermektenyanaym.Bununya,snrolamaz.Vurguladmgibi,kimkiakcinseltutkuya indirgerse,onaihanetetmiolacaktr.Bizimmcadelekoullarmzdaakgrevlerdebaariinartolanumut, tutku,irade,anlaygc,gzellikaray,cesaret,fedakarlkvebarta,savataonurlubirsonakadargerekliolan inantr.Akndasavaolanyurtseverlik,zgrlkveonurlubarsavamPAJKgerekliindebaariingerekli olangcbulacak;zgrleenkadndazgrleenerkekyaratlacaktr. brgtlenmedepartikadar,belkidedahafazlagerekliolanbirkurumKomaGel'dir(HalkKongresi.)Halkntemel rgtlenmeatsolarakhalkkongresiKrdistansomutundakendinezgbirtanmgerektirir.eitliynleriyle tanmlamayaalrsak,halkkongresihereydenncepartigerekliindenfarklbiranlamasahiptir.Partilerin ideolojikyanarbasarken,kongreninsiyasiyannceliktar.Uyanm,haktalebindebulunanvezgrlk yryndeolanhalknkimlikifadesidir.deolojisi,snf,cinsiyeti,milliyeti,dnceveinancneolursaolsun, lkeyezgrlk,halkademokrasiisteyenherkesinortakkararvedenetimorgandr.Parlamentodeildir.Klasik yasalarkaranbirorganolmamaklabirlikte,halknzgrlkveeitlikiindebiryaamasahipolabilmesiiinher kararnvedenetiminingcdr.Hemyasalhemsiyasalbirorgandr.Halkndevletodaklolmayanenyce organdr.Devletorganolmamaklabirlikte,devletalternatifibirorgandadeildir.amzntmtoplumsal sorunlarnnzmndedemokratikltleritemelalankurumlarnbandagelmektedir.Devletinzmgc olmakyerinedahadaarlatrdekonomik,sosyal,siyasal,hukuksal,ekolojik,medyatik,zsavunmaalanlarnda gereklikararlaralmakveuygulamasndenetlemeklegrevliolup,itevedtahalkadnaenyksekmuhatap gcdr. Krdistan'daHalkKongresinidourantarihivesiyasikoullariyitanmakgerekir.Burjuvamilliyetiliinin clzl,demokratikolmayanyapshalkiinkongretipibirynetimaracngerekliklarken,demokrasiyeduyarl olmayanulusalbaskcdevletlerinvarldabenzerbirkurumugerekliklmaktadr.Halkndevletiolmaz.Ama halkndemokratikkararorganolarakkongresiarttr.Dahaakas,Krdistan'daulusalsorununzmiinmilli devlethalknzmaracolamayacanagre,geriyeenuygunzmaracolarakkongrerejimikalmaktadr.Halk hibirkoulaltndaeskikleceyaamkabuletmeyeceinegrevemillidevletaraylarnnzmszl derinletirmetehlikesinitadakaortadayken,demokratikzmnenuygunaracHalkKongresiolmaktadr. Sorulmasgerekentemelsoru,ulusdevletlehalkndemokrasisibiraradaolabilirmisorusudur.BirokAvrupa lkesindeveABD'ninfederatifyapsndaolabileceinedairbirokrneerastlamaktayz.Hernekadarburjuva ulusudevlet,demokratiksnrlarardaraltsada,yinedehalkanemlibirdemokratikalankalmaktadr.Trkiye bataolmakzere,Krdistan'dahkmrandevletlerarniteryaplarnedeniyledemokratikhalkiradesinefazla

yasalanstanmamaktadr.Dlamatemelipolitikadr.Budurumsrekliisyanvebastrmalarberaberinde getirmektedir.Oluankrdmzmeninamac,HalkKongresi'ninotoritesini,karargcngelitirmektir. Hkmrandevletlerdemokratikuzlayagelenekadarhalkndevletddemokratikkurumlarnsrekligelitirmek kanlmazdr.Milliyetilie,rakipbirdevletoluumunagitmemek,mevcutstatkoyaolduugibiboyunemeyi gerektirmez.Tersine,karlklmilliyetiboazlamalarnlemekiinsreklisiviltoplumvedemokratikaralar gelitirmeyigerektirir.Toplumlarnbyyensorunlarnsadeceyaeskikurulmuyadayenikurulacakdevlete brakmakdahadabymelerineyolaacaktr.Kolaykolayyenidevletkurulamayacana,kurulsadasorunlarn zemeyeceine(22Arapdevletikuruldu;sorunlardahadaarlat.Afrika'nnelliyeyakndevletioldu;sorunlar eskisindedearhalegeldi.Avrupa'nnulusdevletlerininyarattsorunlarancakABaraclylazmyoluna koyulmaktadr.ABD52eyaletdevletininbirliiniifadeeder.Yanidevletokluuzmdenoksorunartrcrol oynuyor)yineeskidevletinzmyeteneidekalmadnagre,bavurulacaktemelzmaracdevletolmayan demokrasiolarakhalkkongresidir. Bumodeligelimilkeleruzunsavamdeneylerindensonragelitirmilerdir.Dierlkelerhenzbuzm tarznkavramaktanuzaktr.Butarzhepniterdevlettentavizsaymaktadr.rynceyekadarulusalniterdevlet demek,vatanseverlikvedevletlerinekutsalballkdemektir.Yugoslavya'da,Irak'tavehattakkKbrsadasnda grlenbutipanlaylarsonundaenbeklenmediksonularlakarlamlardr.TrkiyeCumhuriyetihenz demokrasilerinilevinianlamaktanuzaktr.Hepkendisinerakipolarakgrmektedir.KuruluundaKrtleraslie olmalarnakarn,inkaretmeilesorununaltndankurtulacanainanmaktadr.TarihtevegnmzdeKrtlerin stratejikrolnanlamakistememektevetanmayayanamamaktadr.IsrarlaikincibirYugoslavyaveIrakmodeli dayatmaktadr.Bundadaaskerigcnevelkebyklnegvenmektedir.Halbukikkbirrlandaparasnn ngiltere'ye,eenistan'nRusya'yaneyaptylakyaslasa,Krtlerinrolndahaiyianlayabilir.Sorunlarnaskeri zmlerininkalcolmamakkadarmuazzampahallngznnegetirdiinde,zmgelitirmeninnekadar nemliolduunuanlayabilecektir.Kbrskrkylzmszlkiindebraklddanekazanld?Kaybettirdikleri saylmayacakkadaroktur. Kongrezmnedorugiderken,TrkiyedevletvetoplumunaKrtlerinveKrdistan'nstratejikrolarpcve glbirbiimdegsterilmelidir.Trkiye'ninaleyhindeileyebilecekbirKrdistanstatssreklisorun,ekonomik kayp,siyasiveaskeritehdittir.GneyKrdistan'damilliyetiairetiFedereKrtdevletiolutuktansonraetkisinin srekliolacaartkkesinlemitir.DolaysylaKrdistan'nmevcutstatsTCaleyhinesorunretecekbirkonuma hzlaerimitir.Eerdemokratikzmlerdevreyesokulmazsa,milliyetihareketlerkanlmazolacaktr.Bylebir sreelliyllkyenibirsrailFilistinolacaktr.Irak'taoktanolmuolann,Trkiye'dePKKileilkdeneyimininhi deyumuakgemediibilinentehlikeninbuseferdahakapsamlhazrlklarveplanlamailedevreyeyaygnve iddetligirmesiolacaktr.Devletbelkigelenekselezmepolitikasnagvenmektedir.FakatBykOrtadou Projesi'ninneyegebeolduutambilinmemektedir.Ucuhertehlikeyeaktr.KrtlerinstratejikrolnnTrkiye'nin aleyhineevrilmesioknemlisonularnberaberindegetirecektir.Trkiyezerindebiroktartmay,yeni taleplerigndemletirecektir.Hzlaezmeveuyutmataktiklerininsonuvermedii,vermeyeceigznne getirildiinde,yenibiralevlenmeninisterksaisteruzunvadedeolsunensakncalgelimeolacaaktr. KrtlerinbundansonrastratejikrollerinibataABD,srailolmakzereherdevletvegledeerlendirebilecekleri gzdenuzaktutulmamaldr.PKKterristliinidnyayakabulettirmeklerahatlamakkendinikandrmaktr.Tersine bu,dnyayuyandrpTrkiye'yeilikintalepsahibiklmaktr.Buyzdenazmekonomik,siyasitavizverildi?Bu yolunyanllaktr.AyrcaKrtlerbumuameleyiaslahaketmemilerdir.Yinevahimbirgelime,PKK nderliklizgrlkhareketinekarksnlardiyeGney'dekiKrtairetiglerinehediyeedilenfederedevlete yakndayenieylereklenecektir.Kuzey'dedeKrtlerPKK'yeyandaolmasnlardiyeyzbineyaknmaalkorucu altrmaklayetinilmedi.Gericiveilkelmilliyetitarikateflerinedevletteepeyyerverildi.kincibirIrak yaratmaybuglersalayacaktr.Ayrcabu,cumhuriyetiliinvedemokrasinintmilkelerineaykrdr. EkonomisifelbirKrdistanbtnbugelimelerkarlndapatlamaypdaneyapacaktr? mralsrecindebuanlamszdayatmayamakiinabaharcadk.Bunekadaranlald,bilinemiyor.YeniAKP hkmetihibirhkmetinyapmadkadarsorunusessizcegeirmektedir.Bolbolnakitarikatgcndevlete

yerletirmekleKrtsorununubarajlayabileceinisanmaktadr.Seimlerdebuglerehertrdevletyardm yaplarakseilmelerineallmtr.Stratejikbirhatayaplmaktadrvesonularyakndaortayaktnda sorumlularhesapveremeyecekdurumdakalacaktr. Trkiye'deortakbirdemokratikzmaraymznnnedevletkaynaklolduuakolanbykengeller karld.DemokratikGBirliinnehemitenhemdtanengellerdayatld.Krtdemokratlarnndlanmas milligvenliingereisayld.Bunlarnhepsihatadr;statkovezmszlktesrardr.Krthalknnkendi yolunuizemeyeceisanlmaktadr.Alkvebaskaltndatmyleteslimolacagnbeklenmektedir.Diplomasi veiemniyetgleri,ekonomivesiyasetilebirliktesosyalpolitikalarhalenbuamalaskcauygulanmaktadr. Hepsitekbirstratejialtndayateslimiyetyalmikilemiilehalkkarkaryabrakmaktadr.AKPhkmetibu politikayadininvetarikatlarngcndeeklemitir.Gelinenbuaamahemtahrikedicihemdekmazdasrar gstermektedir.Tm'barvedemokratikzm'arlaryantszbrakld.Benzerhibirharekettenbeklenmeyen veherkesekazandrabilecekbiryaklam(Kbrsgibikckbirsorunamthitrafikaltndagsterilenabalarn hibirigsterilmeyerekyoksaylmadasraredildi)grmezliktengelindi.PKK'ninblnmesindenveABD'nin Irak'takibirliklerindenumutbeklendi.Ortaklaabirdemokratikzmgelimediinde,devreyegirecekzmen olumlusuylakendidemokrasisinizgcylegelitirmekolacaktr.Artkgndemdeolankongrezmolacaktr. KrdistanhalktmparalardavelkedndaKongrezmneseferberolmakdurumundadr.Tanmyaplan erevedeKONGRAGEL'insonortayakangrupkarsndaolaanstkongresinitoplamasszkonusudur. Kongremevcutivedgelimelerikapsamldeerlendirecektir.Ekonomik,sosyal,siyasal,hukuksal,ekolojik, medyatikvezsavunmayailikingereklikararlaralnacaktr.Biryrtmekonseyigrevlendirilecektir.Blnmeve paralanmaybeklemekbobirhayaldir. ArtkherKrdistanparasndakongrezmiinvargcyleallacaktr.Kapatlan(barajlar)ulusal parlamentolarveyasaklanansiyasalpartileryerineyereldemokratikynetimlerseferberedilecektir. Herkyvemahalledezynetimbirimleriseilipsorumluklnacaktr. Halkntmyaamnademokratikzmlerleaydnlanmasalanacaktr.Uzunvadelizmyollargsterilecektir. Kongreninkarargcuygunkoullarveolanaklaraltndahayatageirilecektir.Halknzeitimieldengeldiince yrtlecektir.Halkdevletdilenciliineterkedilmeyecektir.Alksnrndahalkavlamaoyunlarnaans verilmeyecektir.nsanhaklarvekltrelzgrlkleresaldrlarolduundakendinisavunacaktr.Yeniky boaltmalaraengelolunacak,eskilertekraryerleimealacaktr.Hertrdayanmaylaalakarnlem alnacaktr.Herbakmdanyenirgtlenmelergelitirilecektir.okyaygnbirsiviltoplumrgtlenmesine gidilecektir.Demokratikeitimokullarheryerleimalanndahalkkendidemokrasisikonusundaeitecektir. Kongrezmherdevletledemokratikzmehazrolacaktr.Milliyetibastrmaveinkaryerinesrarlabar, kardeliiesasalan,ayrlveiddetiiermeyendemokratikseenekleridayatacaktr.Ayrcahersaldryakar kendinisavunmadurumundaolduunugsterecektir.Tmbuabalarayrlklkdeil,gerekbirbtnlksalama anlamnagelmektedir.Yenitrajedilerefrsatvermemeninensorumluyoluolduusrarlavurgulanacaktr.Devletler buynlabalarezmeyealtka,kendinidahadaglendirerekkarlkverecektir.Dayanlmasgkoullar altndakihalkherzamankindendahargtlvebilinliolarakdemokratikeyleminiykseltecektir.Milliyeti komplocuabalaradmemekkadar,hertrlsosyal,siyasal,hukuksal,sanatsal,medyatikvezsavunma etkinliindengeridurmayacaktr.Kongrezmolaraktanmladmzyenisrecinanahatlarnbylebelirtirken, herkesizmkonusundadahaduyarldavranmaya,trajedilerdomadanzmekatkdabulunmayaarmay tarihigrevsaymaktayz. HalkKongresi'nintanmlanmasnavegelimesineilikinbuksadeerlendirmeylebirliktebazkonulardaha ayrntlilemekgerekir.

Birincihusus,KONGRAGEL'inilktoplantsndanitibarenbalayaniiktidarekimesidir.Demokratikzmiin muazzambirteorik,siyasivepratikgeliimdnmyaarkenbagsterenbututumlar,aslndademokratiksiyaset vegenelolarakPKK'desiyasilemeninneanlamageldiininkavranmadnnveyabirtarafaitildiinin,buna cesaretedildiininkendiniokdahakapsamlaakarmasdr.Bireyrekmremalolansiyasideneyimebutarz yaklamnskbirzmlenmeye,eletirizeletiriyeihtiyacolduunudahancevurgulamtm.Kural tanmayan,kouldinlemeyen,neyemalolacankestiremeyen,zndesiyasilememi,amatrolduukadariktidar olayndaahbapavuluuaamamtutumlarngcngstermektedir.Kendinigrevlerdebaaryerineya ideolojikkalplarayadaucuzheveslerekaptrmkiilikzelliklerinideyanstmaktadr. Bututumlarnyabancsdeilim.PKK'ningrupolarakilkoluumsrecindebalayanbutarzyaklamlarparti ilanndansonradevametmi,15Austossrecindesonderecekeyfiveizahhalenyaplmamtutumlariine girmi,onbeyllksavamsrecindedegereksorumlulukiinebirtrlgirememikiiliklerindayattklar yaklamlarndevamolarakgrlebilir.Kendiamdanhata,'adamkurtarma'adnasonderecearkadaa davranmaykurumvekurallargereinetercihetmiolmamdr.Heptecrbekazanr,dzelirlermantveinancyla yaklatm.Sonu,iinedtmdurumdur. mralsrecindebirkeredahayanldeerlendirilmembendenokbututumlaragirenveucuzaletolanlariinac vericivedeerdendrcdr.Halbukiuyarmvebirokrnekgstermitim.Bazeyleribedenidalmamdan sonrayapabilirsiniz,bazeylerimezardaykendeyapamazsnz,yinebazeylerisadecenefesalpverirkenhimi hiyapamazsnz,demitim.Dalarnhemhayvanlatrchemzgrletiricietkisivardr.Bellikizgrletiricilik yanlzmsenmi.HemPKK'yihemilgilidevletleriuyarmtm.Benimleoynamakhikimseyekazandrmaz. Dorularkarsndaelindengelenhereyiyapankimliimdenaslakukuyadmem.aresiz,zavallgibigrlsem de,yleolmadmnbilinmesinideistemitim.Ahmahmolmasada,onurdantmyleyoksun saylamayacamnbilinmesinideistemitim.Amakenditarzyaamvesavagereinemeerbaylyorlarm. Tmbunlararamenolgundavranannyinebenolduum,olmamgerektiimortayakyor. Dtandevletlerin,itetaraflarnilemezklmakistedikleriKONGRAGELgereiyryecektir.Devletlerisonraya brakalm.Tarafdiyegeinenlerdurumlarntekbireyinkurtarabileceinibirsaniyebileunutmasnlar.Oda nlerindekigrevlerdebaarmakgereidir.nekadarar,nemliveyabasitvenemsizolursaolsun,kutsal olarakkabuledilmek,baarlmakiindir.Benunuiddiaediyorum:Budurumayolaanlaracabadevrimci onurlarnkurtarmakiinyaptklarmznbirgniinbileolsadeerinitakdiredebilecekmertliesahiplermi?Ben ikisantimlikhavadeliindenzorlanefesalphalkmznonursavandahidekmsenmeyecekdeerleriin yaamayaalrken;birlii,esenlii,zorbelabnyemi,irademidatmamaya(endemekiiningnsonra yaamnasonvereceigerekliklerkarsndayz)alrken,buarkadalaracabakendionurlarnnasl kurtarabilecekleriniolgunca,baarlbirabaylakantlayabileceklermi? Bununiindndk,nerdik.KONGRAGELtipibirkurumlamaylagerekbiryenilenmeyibaarabilirve onurlarnkurtarabilirlerdiyeinanm,beklemitim.Bireyidahahatrlatmalym:Butipszdeiktidarsavalaren pislmleriberaberindegetirir.Hiheveslenmesinler.Dagibigrevlernlerindeyken,insanbirannbilebu 'Bizansoyunlar'naverebilirmi?Buradabirkezdahahaklhakszayrm,hattaajanprovokatr,darbesylemiile izahakamayalm.yleolsabile,yntembirhalknkaderinibyleilemezklmakolamaz.Yzlercerneiniben yaadm.Amaanngrevlerineteklekedrmedim.Hikimsekazanamayacasavaabilebilegirmez. Taraflarmzsadecekendilerinedeil,herkese,tmhalkmzakaybettireceksavaabilebilegirerkenneyiumdular? Birtarafkazansabile,ihanettendahabeterbukazanmlarnkime,naslpazarlayabileceklerinidndlermi? indahadatuhaf,benimadma'benim'anlalmaszorbirtecritiindetecridealnmamacesaretedilmesidir.Bu kimliklerkendinitanmalveizahdoruyapmallar.nsanhergnstnemdiianasnnaslstvermezduruma getirmekister?Benanamlakavgaykmanlattm.Anlalrtarihinedenlerivardr.Yabuarkadalarnnedenleri nedir?Nedost,nedmanbenimdeersizdurumadtmedairbireysylememitir.Yabukimliklerkime, neyedayanarakdeersizletiimi,yleolmamistemiolabilirler?Busorularacevapvermekgeliimleriiinok gereklidir.

Budurumuyaayanlara,bilerekveyabilmeyerekbenzerkonumadebileceklerehatrlatyorum.Halknonur davasnakatlmakerefli,gnll,iddialinsanister.Buyetenekleriyoksabatankatlmasnlar.Mevkileri tutmasnlar.Mevkiciliindemokrasidmanlolduunuhiunutmasnlar.Makamszdadurmasnlar.nkoda oktaniddiaszlktr.Demokrasiyeuygundavranlmadndaminkaredecekler?Bazgelimeleritakipettim. Uygulananyntemleripadiahlarbileuygulamaz.Hazrhalkniradesinikrmaknaslizahedilebilir?Demokrasiye budenlikapallklahaleniimizdenaslyaayabiliyorlar?Artkdemokrasiyianlamalargerekir.Trkiye'ninen bykkalantorlarbiledemagojiile,despotizmilebaaramamken,dahatybilekmamdelikanllklaneyi becerebilirsiniz?Busatrlarzorlanarakyazyorum.Buyorumlardankurtulmakistiyorum. Eminimki,buarkadalarbenimyerimdeolsalard,benimgibibirinikrkkeztasfiyeetmiolurlard;benyine onlarlaberaberyrmeyedevamediyorum.Amabenimleoynamayndemeyideekleyerek.okkorkunperian olursunuz. Kongreninnicelikveniteliineilikinfazlabelirlemeyapacakdurumdadeilim.Belirttiklerimeilavetenkongre bakanlnnyllkseilmesini,ikiylststeseiminstndenenazikiylgetiktensonrayenidenaday olunabileceininemlibirdemokratiktzkhkmolaraknerimitekrarlyorum.Tmuzmanlkisteyenve ideolojikolmayanhalkrgtlenmelerindebudemokratikkuralnnemliolduunubelirtiyorum.Birylolmasabile, ikidnemdemekdemmkndr.Fakatpartiveuzmanlkisteyenkurululardasrekstlamaskiininkonumuna baldr. Nisanayndabirkahaftalk,yllkkongregeneltoplantlartarihigelenekleredeuygundur.Buneriyide tekrarlyorum.imdiveyaileridebirkongrekentibelirlenebilir.Bu,kongreningcnveciddiyetinigsterir. Yrtme,disiplinkuruluvebakannkongreninsemesiuygulanangenelbirhusustur.Yrtmeyegerekten llerivekararllklaryeterliolanlarnseiminedikkatedilir.Yrtmeninyedikomitehalindealmasn nermitim.yelerihemiinden,hemdndanseebilir.Ayrcakongre,toplantlardaolmaddnemlerdede alanyedikomiteyekarlk,yedikararhazrlkkomisyonlarnkendiiindenseebilir.Bunlararatrmalara dayalkararvedenetimekatkdabulunur,nerihazrlar.Herkomiteyezelliklerinegrebro,okul,birliktarz rgtlenmelerbalanabilir.Aayadorubro,okulvebirliklerebal,blgesel,yerel,mahallevekyesaslarna grebirimleroluturulabilir.Mahallevekykomnlerineherdemokrasidetemelihtiyavardr.Kongrebutarz rgtlenmeemalarylauzanmad,rgtlemedii,etkilemediitekbirhalkkitlesibrakmaz.Durumagrelegal, legalolmayanyollardenenir.Legaliteesasolmaldr.Partiiradesiniancakkongrergtlenmesivastasyla kitleselletirebilir.Savunmabirliklerikongreninkararlarnabalgelitirenvekoruyanbirliklerolarakda tanmlanabilir.Legalpartilerleilikilersempatizandzeyindeolabilir.Yasalkurulularemirleyrtmekdoru olmaz.slenmesiniveyedalmngrevesaslarnavegvenliegresalarvedatr.Btnbuhususlar pratiinihtiyalarnagregenieamlanptartlaraksalamdeerlendirmevekararlarladonatlp glendirilebilir. kincinemlibirhusus,Krdistan'dakongrezmgleriiledevletglerininilikiveelikilerininnasl srdrlpzmlenebileceineilikindir.ununemlebelirtelimki,imdiyekadariktidarsavalarnda'yahepya hi'kuralilendi.okazikiliiktidarvedemokratikotoritelereyerverildi.Halbukidahadoalveolaanolmas gereken,iktidarvedemokrasiglerinintmilikiveelikileriyleiieyaamasdr.Aslndatoplumsalgereklik yaygnolarakbyledir.Amaitirafedilmiyor.Derlitopluifadeedipuygulamamzhaylizmleyiciolacaktr.15 AustosHamlesi'ndebizde'yahepyahikural'nagredavrandk.Bunundorubiryntemolmadtaraflarca bugndahaiyianlalmaktadr.Hemdevlet,hemkongreglerininaynlkedeyaamalardnemkoullar gereidir. Nedevletlerbirgnde,onyldaortadankalkabilirnedehalklarndemokratikdurulartopraklarndansklp atlabilir.Sreklisavaherikitarafiindebykykmolduunagre,ortayoldahaokbirlikteyaamvezorunlu olduundasavailkesidir.nmzdekidnemdeKrdistan'ntmblgelerindebuilkeyegreyaamvesavamn dzenleyebilmeliyiz.phesizdevletlerbalangtayahepyahiilkesiniuygulamakisteyecekler.Amatm saldrlardemokratikvezsavunmacdirenileboakartlabilir.Bununyolunubulmak,demokratikmcadeleve

zsavunmacsavasanatmzntemelgreviolmaldr.Gemitedebusreyaand.Amataraflarhidemokratik olmaydenemediklerigibi,savadakuraldyrttler.BugnFilistinsrail'inyaaddurumdadierbir rnektir.Burnekleritekrarlamamakbykbirnemtar.Aslndamralsrecindenermekistediim,ikitarafl atekesvedemokratikuzlamiindiyalogdu.Israrlagrmezliktengelindi.Arkadalarmzdakonununnemini kavrayamadlar.Basittaktiksaydlar.HalbukiOrtadoukemekeindendeanlalmaktadrki,nerdiklerimiz dndaanlamlbirkyolubulunmamaktadr. AKPhkmetindenbazbeklentilerimizolduubiliniyor.Mektupdayazlmt.Fakatbugndahaiyiaaktki, GneyKrdistan'damilliyetiveairetiglerleoynadklarrol,deiikbiimdeAKPvastasylaoynamak istemektedirler.Krdistan'dakigelenekselibirlikiaznlkndegelenleriveKrtler,CHP,MHP,DYPveSP'den hzladevletynlendirmesialtndaAKP'detoplandlar.DEHAP'silmekiinbykparalardnd.1990ve2000 araseteveHizbullah'nyeniadresiAKPoldu.Nakietiketlibirtarikatrtsaltndadevletinyenikorucusnf oluturuluyor.Buoktehlikelibirgelimedir.HemTrkiye,hemKrdistanhalkiindemokratikzmniini boaltacakbirgelimedir.Krdistan'datarikatlklakoruculuunbubiimdedevleteliylehalknzerindeetkin klnmasyenibirzelsavailandr.AslndazmnibirikinciIrakyaratlmaktadr.Krtibirlikiler1950'lersonras devletiinealnrken,ekonomikolarakglendiriliphalklaaralarald.Dahadorusuekonomikulufeylebu kesimihalknbandabekikldlar.KsmenANAP,amayounbirbiimdeAKP'detoplanmaKrtilkelmilliyeti venakitarikattemelindedir. Irak'takifederedevletintemelindekisosyaloluumdabuniteliklidir.KrtfeodalitesindenbirKrtburjuvazisi aktrmadanyaratlyor.ABD'ninhergeengnbunaarlkkoyduuanlalmaktadr.KrtmilliyetiliibataKrt halkolmakzeretmblgehalklariinbyksorunlarayolaabilir.Bunlarniinegelenekselbazibirliki aznlklardayerletirilmektedir.Szdedevleteyardmcoluyorlar.Silahlkorucularaideolojikkoruculareklenmi oluyor.Bunlarsnfkarlariinhalkasreklizararvereceklervedemokratikgelimesinisreklidurduracaklar. Birokkenttebunlaraantidemokratikkardevrimleryaptrld.Van,Urfa,Mardin,Ar,Bingl,Siirt,Bitlis,Mu, Adyaman,Antepbataolmakzere,birokilveiledeyerelseimlervastasyladevletinhimayesialtnda hkmetinyounabasylakardevrimyapld.Dnenparavesiyasioyunlarbilinmektedir.Halkalksnrna getirip,sahtekurtarclarsunuluyor.Sadecealklaterbiyeedilmiyorlar.Kardevrimlerdeyaptrlyor.AKP'nin birokdavrandemokrasiasndan,zellikleKrtsorunundabykkukularortayakarmtr.ABD'ninve AB'ninKONGRAGEL'iszdeterristilanetmesibiryanltmacadr.Yaplmakistenen,gelenekselKrtveaznlk ibirlikilerine,ajanlklarnadevamiinyenigvermektir.Irak'taolupbitenlerbuyndendehaylireticidir. Akki,KONGRAGELgleribuoyunubozmayaalacaklardr.Devletlerinbuglerdesraratmalarn derinlemesiolacaktr.Devletler,zellikleTCbuyeniibirlikileredayalpolitikayerinehalkaveonundemokratik karakterinedayanrsa,kalcbarvelkedebtnlksalanabileceinigrmelidir.Krtibirlikilerindesrar,sava veayrlklnderinlemesiolacaktr. KrdistanhalkfeodallerinegemenliindekiKrdistan'danburjuvaibirlikilerinedayalbirKrdistan'afrsat veremez.Tekrarvurgulamalymki,busredoludizginbiryeniIrakveFilistinsrailyaratmakolacaktr.Yapaybir Krtburjuvazisi,zellikleDiyarbakrodaklyaratlmakisteniyor.Diyarbakrgibibykdemokrasisavanveren, faizmegeitvermeyenburadakihalkmz,yeilKrtfaizminedeyervermeyecektir.BuhalkHizbullah rneindenKrtklklfaistleritanmtr.Korucularveitiraflartandgibi.Bunlarndahamodernklkl olduklarnaaldanmaz.Devletbukonudatehlikelibirseimdebulunuyor.nmzdekidnemdeTrkiye demokratlarnadaittifakarveabalarndabulunarak,demokratikzmdesraredecektir.Krdistanemekileri, halkbuoyunagelmeyecekvetarihidemokratikrolnsrarlaoynamayadevamedecektir. Kongregleriyledevletgleriakkinmzdekidnmdebirikilemoluturacaklar.Buikileminatmal olmamasdevletintutumunayakndanbaldr.Halkndemokratiklememcadelesinevezorunlumerusavunma glerineynelirse,geliecekolansavatr.Herdzeydegsterilecekdemokratikuzlaabalardevlettarafndan ciddiyealndndaherhaldeenokkazanan,lkeninbtnlveemekihalkmzolacaktr.Gemidneminkr savaoyunlarnadmemekiinkongreglerialabildiineduyarlolmaldr;amahaklarnngaspyetmiyormu

gibibirdesaldryaurarlarsa,hertrsavunmahakkdadoarvekullanlr.Krtfederedevletgleridedahil,tm devletglerinceyasaldemokratikkurulularna,siyasipartilerineyasakkarlmamal,serbestalmalarnaizin verilmelivekarlklbiratekesevarlmaldr.KONGRAGELgleri,eerbudemokratikuzlavebaryolu tercihedilirse,phesizolumlutavrlaryladestekleyiciolacaktr.Aksihaldetasfiyeci,imhacabalarakarher paradaveenuygunyntemlekendidemokratikduruunudahadaykseltecekbiraamaysalayarakyant verecektir.KONGRAGEL'inyenidnempolitikalarveynetimibutemeldezeletirivekararllkszlerinin gereklerinebalkalarakmcadeleetmeyionurluinsanolmannyeganeyolusayacaklardr. ncbirhusus,TC'ninuzunsredirtemelbirpolitikaolarakbenimsediiPKKKOMAGEL'iterristsaydrma abalardr.Skadeindiimizgibi,ABDilebirlikteyrtlenbupolitikatuzaklarladoludur.Bumeranggibi devletednmesiihtimalihiunutulmamaldr.Terristliiszdekabuledengler"Aliolmaz,Veli'yleolur" biimindebirpolitikauygulamaktaherhaldedahaistekliveustalklolacaklardr.PKKileTC'ninaralarnnsrekli akolmasnvebylelikleTrkiye'ningszkalmasnistedikleriiyibilinmektedir.Terrizmiddiasnnuzun vadelisonulariyidnlmelidir.ABD'ninterristsaydklarnndahasonrahangikonumlarageldii unutulmamaldr.Kaldki,PKKisminetaklmaktambirtuzaakendieliyledmektir.KuzeyIrakgereison derecereticidir. KONGRAGELzmndeKrtlerinTrktarihinde,ranveArapuygarlndakiyerisrekliilenmelidir. Krtlerinstratejikrolhemanlalr,hemuygulanrklnmaldr.Krtlerdenokkomularstratejikrolne muhtatrlar.Saddamrejiminiykanbelirleyicietken,Krtlerinrolndoruhesaplamamasdr.Ayntehlikedier komudevletleriindegeerlidir.BtnparalardakiKrtlerbirleebilir,kendiaralarndaortakbirstratejiye ulaabilirler.Krtlerienokkarlarnaalan,enbykkaybyaamakdurumundakalacaktr.KOMAGEL Krtlerinbustratejikrolngrmekveuygulamaklagrevlidir.imdiyekadargrlmemesiveuygulanmamas, Krtibirlikilerininihanetiniteliindentrdr.Amayenikoullardabuniteliinsrdrlmesizordur.Her geengnKrtlerzstratejilerinibilincekarphayatageirebilecekdurumadahayaknolacaklardr.Verdiimiz tarihselrneklerKrtlerleTrklerinkavimvehalkolarakstratejikbirkonumubirlikteyaadklar,ortaklaa davrandklardorudeerlendirilmelidir.Krtlerbutavrtarihtensilinsinlerdiyebenimsemedi;gerekbirpolitik gerekliliinsonucusayd.nemliTrkdevletadamlardabunubyledeerlendirdi.EerbustratejiTrkleryerine bakabirglekurulursa(ki,bataran,Arap,srail,AB,Rusya,Ermeni,Yunanolmakzeretaliplerioktur)en okkaybedeninTrkulusuolacaaktr.Bunubasitterristiddialarlateviketmemeliyiz.PKKKOMAGEL'in tasfiyesiimkanszdr.Kaldki,mirasheranbakalarncaenolumsuztemeldedeerlendirilebilecekdzeydedir. KrtlerdeTrkztlnn,heleheledmanlnnkarlarnauygunolmadnkavramakdurumundadr.Krt Trkdmanl'kaybetkaybet'tekilitlenmitir.Birininkazancdierininkaybolmayacakbirilikidir.Builiki, eeraradakiadlkalrsa,srekli'kazankazan'ilikisidir.Amabugnuygulanan'Trkherey,Krthibir ey'politikasdr. Bununzdddammkndr.Yani'Krtherey,Trkhibirey.'Mevcutpolitikalarbunatahrikediyor.Terrizm srarveKongreglerininzerinegidiakki'kaybetkaybet'arknhzladndrecektir.Buyolagirmemekiin bykabaharcadmziyianlalmaldr.Basitnedenlerlebutavragirilmedi.Busavunmadakonulangrlerden deanlalacagibi,tarihitoplumsalnedenlerdikkatealnd.KOMAGELzmlke,devletveulusbtnlne enuygunzgrbirliktelik,demokratikuzlavebaryoludur.Krtlerizmaralarndantamamensoyutlayan, ibirliki,anticumhuriyetiveantidemokratik,tarikatglerinepekeekenbirpolitikannenokkimeyarad grlmelidir.Trkiye'ningerektendemokratikglerinedendevredkaldklarnherhaldeKrtpolitikasndan anlayabilecekdurumagelmilerdir.maymunlaroynayarakpolitika,helesolsosyaldemokratpolitika yaplamayacanyeterincerenmilerdir. SonuolarakKOMAGELolaanstkongresindednemindorubirdeerlendirilmesindenkalkarak,demokratik golmayerine,eskidar,zmszkiiliktesraraacak,gerekdemokratolmaltnnkurumsalgereklik iindegrevlerindebaarlolmaylakantlanabileceinigsterecektir.Tarihigrevlerindebaardndahibir tavrnkabulgrmeyeceiniortayakoyarak,milliyetifeodaloyunlarboakararak,gerektendemokratik mcadeleninvezsavunmasavamnngereklerineyantvererek,rolnbaarylayerinegetirecektir.

3
Krtsorunununzmndehalksavunmabirliklerinin(HPG)rolneminikorumaktadr.Partivekongre rgtndenayrbirrgtlenmeolarakdemokratikmcadeledekiyeri,partivekongreileilikisi,savatarz aydnlatlmasgerekenhususlardr. 15AustosAtlm'ndakisavaanlaynnezberedayandbilinmektedir.Ulusalsorunlarancaksavalazlr;o haldesavasonsuzcavlmelidir,savatanrsnasnlmaldr.Enycebirilkeolarakbenimsenipgerekleri yaplmaldr;nksosyalizmdebyleyazldr!Akki,buyaklamdogmatikti.Somuttarihivetoplumsalartlar deerlendirmektenuzakt.Ancakilkeseldzeydebiryaklamgetiriyordu.Savateorisimarksizmdede zmlenmemiti.Franszburjuvafeodaltarihyazarlarndandnalnmt.Engels'insnrlalmalaraklayc olmaktanuzakt.Geneldeiddetteorisininiktidarvetoplumsaldzenlemedekirolirdelenmemiti.Ulusalsavalar, egemensmrcglerarlklolarakburjuvatoplumundayerbulduuhalde,sankiayrsosyalistbir kategoriymigibideerlendirildi.Sosyalistsenulusalsavanvereceksin.Savaileilgilizmlememiziilgili blmdeyaptmziintekrarlamayacaz.Sadecesavan,zorundevletiveiktidarnbelirlediine,hertoplumsal dzeninaltndabirsavanyattna,savazmlemedeniktidarvetoplumu,hattaekonomiyitam zmleyemeyeceimizeilikinbirdeerlendirmeyapld.Buyaklamlasavatambirktlkolarakgrdmz sylenmiyor.Savan,iddetintoplumsallkiindekiyeriirdeleniyor.Savataneyinnekadarkazanlabileceiveya kaybedileceianlatlmakisteniyor.Ksacasosyolojikbirtahliliyaplyor. 15AustosAtlm'nngerekli,amauygulamasnnyanllkveyetersizliklerledoluolduuhepsylendi.Byk kahramanlklarkadar,bykalaklklardayaad,kazanmlarkadarkayplardaolanbusavamdneminin eletirivezeletirileriyouncayapld.ArdndanbraktbykmirasndevamolarakHPG,phesizeskitarz olduugibisrdrecekdurumdadeildir.Amailevsiz,rolszkalacakdadeildir.Henznekalcbiratekesnede bardurumuyaandnagre,HPG'ninyaadsorunlar,yerinegetirilmesigerekengrevleri,nicelvenitel konumuhepdeerlendirmelerekonuolacaktr. YanlanlamalarayervermemekiinKrdistan'daiddetinrolneilikinksabirdeerlendirmeyitekrar yapmalyz.Krdistanlkesinindurumuvehalknnyaadtoplumfetihhukukuylabelirlenmitir.Temeli Smerlerdengnmzekadargelenbufetihgelenei,'hkmettiinsenindir'anlaynadayanmaktadr.Tm haklarntemelindehakimiyeti,zorugrmektedir.Kimensonfethetmise,olkevehalkonundur.zellikle islamiyetbunuycebirdinemrinebalamaktadr.Burjuvamilliyetiliidefetihilkesinesmsksarlr.Halka denise,fatihlerineboyunemekveonlarnherdediineuymaktr.Devrimcilerinilkelerinegresavadahafarkl tanmlanr.Baskvesmryeyolaansavalarnmeruiyeti,dolaysylafetihhakkbiraldatmacadanibarettir. Zorbalarniradesiniyanstr.Boyunememek,direnmekkutsalbirgrevdir.Savanyolatalaltclkancak boyunemeyesonverdirmeklealabilir.Ezilenlerinsavakutsalvedrldklerialaklktankurtulmalariin gerektiindebavurulmasgerekentemelkurtuluaracdr. GnmzKrdistan'ndadevlethkmranlklarkendilerinivaktizamanndaburannfatihleriolarakgrmektedir. Kalclklarn,hakimiyetlerinifetihhakknadayandrmaktadr.Halknyaadadlktan,neredeysevarln yitirmihalinden,hertreitlikvezgrlkyoksunluundankendilerinisorumlututmamaktadrlar.Akkibyk birproblemvar.zdezoradayanmaktadr.TopraklarbinlerceyldrileyenveadnaKrtlerdediimizhalk,hi kimseyibuyuredip,gelbenibuhalleredrdememitir.amznkarakteribilindiinegre,buzorstatsnasl alacaktr?Bununikiyoluvardr:Yademokratikuzlayla,buolmazsazorakarzorla.Bakatrlyaamak,aa tmyletersdmektir;alktr,isizliktir,dilsizlikvekltrszlktr.Krdistanparalarnnbulunduulkelerde tambirdemokratikileyiolsayd,zorilkesineyerolmayabilirdi.

Halklarndemokratikduruveyryleriyanlkanallaraaktlpdevletarklarndaboakarlarakznn yitirilmesineyolalmaktadr.Devletiherdrtbesenedeseimoyunlarylatapnlanbirmabededntren gnmzuygulamalarnndemokrasiyleilgileriyoktur.okpartiliolsunolmasn,seimlerlegerekletirilen devletinmerulatrlmasvehalknkamusalynetimininbiryanltmacayadntrlmesidir.Buoyunagnmzde demokrasidenilmesikapitalistsisteminmuazzamreklamgcylebalantldr.Krkdefaakllyadelidenilipyle sanlmasnabenzeyenbiryanltmakampanyasnnrndr. Halklariindemokratikduruveyrynceliklekendikimliinesahipleni,zgrlnebalanve zynetiminekavumadr.Kendikimlikbilinci,tarihinevetoplumsalgerekliinedayanmaktadr.Bilin rgtlendiindegcevegdezgrleyolamaktadr.Halklarrgtlenipglenmedenzgrleemez. zgrletiindeise,kendizynetiminekavumaszorunlubiradmdr.zgrleipdekendiniynetememekakla veahlakaaykrdr.Demokrasiyibuerevedetanmladmzda,halkiindedaimibirkimlikbilinci,herdzeyde rgtllkalmasvebusrecenderliketme,birbtnolarakdemokratikeylemdenilebilir.Demokratik durutanyryegeisrecidemekdemmkndr.Halknseimayinleriyledevletebalanmayerine,kendi varlna,zgrlnevezynetiminekoturulmasancakdemokratikeylemolarakanlamkazanabilir.Yoksa devletiktidarndakoltukkapmak,hkmsrmekiinhalktanonayalmakgerekdemokrasiyeennemlidarbedir. 19.ve20.yzyldademokrasininbudurumadrlmesidemokrasiyekarihanetitanmlamaktadr.J.J. Rousseau'nundaha18.yzyldadikkatektiiihanetinderinliine,geniliineyaygnlatrlmhalidir. Krdistan'dademokratikmcadeleyibutanmlamaerevesindeyrtmekanlamifadeedebilir.Yoksakendi efendilerinisemeoyunlarnnklelerintoplanpikidebiraynefendiyibalarnageirmektenzdebirfarkyoktur. Dorudemokratikalmahalkntoplumsalkimliini,zgrlnvezynetiminiesasaldndagerekleebilir. Neredebirhalktopluluu,ky,mahallesivarsa,oralardasreklibilinvergtlenmealmasyaparak;bylelikle halkntemelproblemlerinebizzathalklabirliktetoplanpkararlaralarakvebukararlarnuygulanmagrevlilerini belirleyerekyrtmekgerekbirdemokrasieylemidir.Dzenimerulatrmaaracnadnmsasol,dinci milliyetiyaftalpartilerinhalktanyzbulamamalar,sksksandagmlmeleribugereklikleyakndan balantldr.Krdistan'dadzenparticiliienkirlimerulatrmaaralarndanteyeroloynamaz.Eskinindin tarikatlarkadaryalanc,saptrcvesmrcaletidirler. Demokratikpartiolmakvedemokratikeylemyrtmeksonderecesoylubiritir.TarihtebeenmediimizAtina demokrasisi,biryandanIspartakrallkrejimini,dieryandanikiyzyllkPersmonariimparatorluunuancak demokrasiyledurdurabilmivetarihteki'altnan'yaatabilmitir.Demokrasigerektenuygulandndaen erdemlirejimolmakkadar,birlkeyi,halkhertrdespota,igalciyekardakoruyabilenbilinlizgryurtta yetitirmenindeokuludur.Siyasettehibiralma,demokratikeylemkadardeerlideildir.Buanlamdahalklarn demokrasiyeak,onuniinalabilenevlatlarasahipolmaskendisiiinenbykgvencedir.Krdistan'dadevlet odaklherabakiminadnavehangisfatlayrtlrseyrtlsn,demokrasinininkarndanbakabiranlama gelmez.GnmzKrdistan'ndagerekbirdemokratikabay,hareketiyrtmektendahadeerli(zmleyici, barvezgrlegtren)bakabirpratikdnlemez. AmaKrdistanadabirdemokrasidenhalenoldukauzakbulunmaktadr.Ortadoudemokrasincesini, savalarn,kaosunuyaamaktadr.Krdistanbusavavekaosunmerkezindedir.Neredenbaklrsabaklsn,halkn savunmasorunlarardrvesahipklmaygerektirir.Dilgibientemeltoplumsaliletiimaracnbileada lleriindekullanamamas,savunmasorunlarnnderinliineilikinbirkanttr.Dieryandangenelbirdireni savaiingerekliolanbirokkoulveolanaktanyoksunluk,savansnrlvedartutulmasngerektirmektedir. Hkmrandevletlerinsiyasiveaskeriglerinekaryaplacakdirenmedesilahlsavamdkveortayounluklu, bazenherikisindendedarhcretipisavalarakadardaraltlabilir.Hidirenmemekboyunemeyisonsuzhale getirir.Direnmeyledevletlerinhkmranlklarnyoketmekdeil,demokratikuzlayauygunhalegetirmek amzkoullarndaenuygunyolgibigrnmektedir.HPG'ninrolbubiimdetanmlanabilir:Demokratik uzlayagtrnceyekadarhalkndemokratiklemesinigelitirmekvekorumaktr.Demokratiklemeninnn amak,antidemokratikdevletzoruylaibirliiettiiglerindolaylengellemelerinikaldrmaktangeer.

Savankabuledilebilecekkoullarnnbirdieri,HPG'ninbizzatvarlnayneliksaldrlarakarsavunma savadr.Bununiingerillasavatrnsonunakadarkullanmakdurumundadr.slenmedenhalklailikilere, lojistikteneitime,komutadansiyasibalantlarakadargereklihersorunuzmekgrevlerindendir.ylednemler olurki,halknvetmrgtlglerindayandentemelbiimolur.Tmdemokratikabalarnkoruyucusuve gelitiricisiolmakonader.Bununiingereklisiyasivergtseldonanmsalamakdurumundadr.Nicelvenitel konumunuyerinegetirmesigerekengrevleriyleuyumluklmak,stratejivetaktiklerinibelirlemekzmesigereken grevlerdir.Tmparti,Kongrevetehlikedeolanhalktaninsanlarngvenliindendesorumluklnmaktadr.Buzor venemligrevlerieniyieitilmiaskerivediergvenlikglerinekaryerinegetirmektedir. Silahlmcadelemizdekirolmdenbahsetmekdiernemlibirkonudur.15AustosAtlmncesivesonras almalarmbilinmektedir.Bykabalarmoldu.Fakatsrecinilkonbeylnailikingeliimiylesavaanlaym arasndakifarkllkokbykolmutur.Kapsamleletirisizeletirisiolduundantekrarlamayacam.Amabyle sapldnbilseydim,1980ve1990balarndalkekoullarndaolmamndahauygunolacanbelirtebilecek durumdaym.Grevalanoksaydagrubunkendileriniiinedrdkleridurumlarnesasnedeni,savandoas, siyasitemeliveideolojikdonanmndanyahabersizyadaokazbilinveeitimliolmalarnemlibiretkendir. Komutayasahipklmamas,kaypveyenilgilerinennemlinedenidir.inedtmdurumlarntemelnedenini debugerekliktearamakgerekir.Yeteneklerimsavateorikvepratikolarakbutrynetebildi.Oluturduveya istenilenioluturamad.Aksylemeliyimki,1995'lersonrasndaartekraryerinekklaraylaragirmemdaha doruolabilirdi.1993'temevcutkomutakadrosundanbaarbeklemekdoruolamazd.199395hamlesinemliydi. Amadenenmivebaaramamkadrolardasrarbilinentekrarlanmalarayolat.Dahancekihamlelerinde herhangiciddibirkomutayadayanmadbilinmektedir. 1998ayrlmbugereklerinetkisiileoldu.lkeyegirebilirdim.Amabu,toptanbirimhayayolaarendiesiile denemediimbiryololdu.11Eyll2002'yekadarsilahlsavamnasgaridemokratikzmuzlamnda birleilmesihalindebraklmasndanyanaydm.Ama11EyllsonrasTrkynetimindeuzlamaniyetleri grlmedi.Banagre2002Kasmseimlerindensonrahkmetinzmehiyantvermediianlalranlalmaz, merusavunmasavanagirilebilirdi.Fakatbukararbenimolamazd.Tutuklulukkoullarbutrkararlar kaldramaz.Bendenemirbeklentileridoruolmaz.Yenidneminkapsamltahlilinedayalsavatarz,stratejive taktiklerikendinegvenensorumlukadrolarniidir.Kendilerinitamamenserbestbraktm.Benimiinsava zorlaycbiretkenolarakkullanmayahlakendorubulmadm.Sava,ancakhalkntarihivazgeilmeztalepleri balamndaiinegirilebilecekeylemdir.Onuniinhalklayountartnvekendikararlarnzkendinizverin demitim.Bugrlerimikoruyorum. Savakonularndabazteorikdncelerimibelirttim;busavunmadadahadagelitirdim.lkemizdezorunrolve direnmesavanndoasnailikinbazilkeselyaklamlarmoldu.Akkibunlarbiremirveyatalimatdeil, aydnlatlmayailikindncelerdi.Buaradabaztavsiyelerdedebulundum:Kadnbirliklerininkonumunailikin, demokratikzerkblgelerinoluumunailikin,halksavunmasavalarnnzgnlneilikin.Bunlardadikkate alnmasgerekendncevenerilerolabilir.nksavakoullaryirmidrtsaattedeiebilir.Herantaktik deiiklikgerekebilir.Budurumlardahereydeitirilebilir.Dolaysylanerilerimiztambiremirolarak anlalamaz.Savataesasbelirleyiciiradesavalarnkendileridir.Teorivepratikleriylekararverip uygulayacaklardr.Baarveyenilgilerinsahibiolarakkendilerinisorumlugreceklerdir.Koullar,gleri,tecrbe veteorilerinekadaruygungryorsa,okadarsavaveyasavamaktankanmakendisorumluluundadr. imdiyekadardolayldaolsadevletveKongreglerimizeuyarniteliindedeinmelerimoldu.EnsonKongre kararllnboakarantutumlargrnce,tarihisorumlulukgereiPKK'ninyenidenyaplanmas,olaanst kongreyleKongreiradesineballktemelindegrvenerilerimoldu.Nepahasnaolursaolsun,sonnefestede olsabuynlgrlerimibelirtecektim.Yetersiziletiimepeyfkelendirsede,eldengeleniyapmayaaltm.En sonbusavunmaylaherkonudagrlerimiderlitoplusunmubulunuyorum. Kongreazamiyazakadartamamlanrkansndaym.Umarmanormalliklerdomaz.Bundansonrasorumluluk sahibiarkadalar15Austos'tandahanemligrevlerbeklemektedir.Parti,KongreveHPGadnagrevalacak

olanlarzglerinegvenerekyryecekler.Bendenbeklentilerfazlasylaanlamszdr.Salmnekadarelverisiz olursaolsun,onurlusonakadargitmegcngstermeyealacamtabiidir.Amaunudabelirtmeliyimki, gerekyoldalarolsaydmevcutortamdabubiimdedavranmazlard.KemalPir,FerhatKurtaylarneylemini duyduundakendikendineylesylediisylenir:"Bueylemiyapmakbizederdi."Bilindiizerelm orucunabylegidildi.Benkesinlikleintiharvarieylemyanlsdeilimveyanlbuluyorum.AncakKemalPir, MehmetHayriDurmu,MazlumDoanveFerhatKurtaylarneyleminiintihareylemiolarakdeerlendirmiyorum. Kendilerinindeifadeettiklerigibi,"enufakonurlubiryaamimkanbulunsayd,bunuesasalrvesonunakadar onurluyaardk"deerlendirmelerigerekliyaamllerinivermektedir.nsanlkonuruiinyaplacaktekey kalmt.Odirenieyleminideortayakoydular.HayriDurmu'unbukararllklarn'baardk'szyle deerlendirdiibilinmektedir.Sloganlar"insanlkonurukazanacaktr"biimindeydi.Direnisavammzn geleneibudurvedoruanlalpuygulanmakdurumundadr. Cezaevindenkmbirokarkadadayanlarnzdadr.Yaamdanneanladklarsorgulanmayadeer.Sizlerden15 Austossreciboyuncabolcayaptnzgibiintiharvarieylembekleyenyoktur.Bukabuldeedilemez.Fakathertr demokratikeylemvezsavunmasavaolanaklarnnvarolduu,zgrhareketiinzamanvemekankoullarndan ikayetedilemeyecei,dolaysylahalknvekendinizinonuruiinherseeneindenenebilecekkoulve olanaklarnnmevcutolduuinkaredilemeyecekbirhusustur.2000'lersonraszeletiriniziciddiyealaraksonu alcpratiklerinsahibiolabileceinizeinanmtk.Ortayakansonumirasmzcenazeyerinekoyupikiye paralamakvebeklentilerimizekarlkolarakbizeyollamakoldu.Onursavannbuolamayacaaktr.Byk emeklerinsonucuzgrlkvaatedenbatadalarmzolmakzerehalkmznvezgrinsanlniindesiniz. Unutmaynzki,tekbirinizinbukonumaerimesiiinbendalarkadarabaharcadm.Kendimiinkarlk beklemiyorum.Amahalkmznonuruylabyleoynamaanlamnagelebilecektavrlarnzdaaslatasvip edemiyorum.Halkbrakn,kendionurunuzunehaldetuttuunuzuanlamakdurumundasnz.Biz,bensizebyle davranmanzhakkettirecekbiryanllkveyetersizlikiindeolmadk.Beninsanlnonursavandoru yorumlaypgereklerinintakipiliiniyapmayadevamedeceim. SonuolarakkapsamlzmlemevedeerlendirmelerndaKrtolgusuvesorununuaydnlatmayavebaz zmnerilerinisunmayaaltm.lgilitmevrelereyantmolarakdaanlalabilir.Bundansonrasilgiliher evreninkendiyantnkendisorumluluualtndayrtmesinekalacaktr. 15Austossrecineilikinbazhataveeksikliklerimidebuvesileyledilegetirdiimisanyorum.Bunlarnbanda balangtaneistediimizedairakolmamakt.1980'lerinbandayeterinceakvezmleyiciolmadmkabul ediyorvebusavunmalarlazeletiriselyaklammdoruyaptmainanyorum.kincihataveyetmezlik, yrtlecekeylemkonusundaakolamamaktr.Bukonudadanetlieulapilgilievrelereyantmverdiime inanyorum.kitrleylemszkonusudur.Bundansonra, a)Demokratikeylemvezmolanaklar.oksrarlvekapsamlyaklamlargelitirdiimveesastercihiminbu ynlolduuaktr.Bunetlie1990'larnbandaulaamamakayrcaciddibirnoksanlkt.Gedeolsa,enbyk abaveilesinibenekmideolsam,bugnktarihselkoullardanemligelimelerinarifesindeanlalrve uygulanabilirbirdemokratikeylemvezmtarznsunabilmiolmamnemlidir.Demokratikmcadeledeiddial olduklarnsyleyenbinlerceaktivistvemilyonlarcazgrlekalkmhalkgcmzvardr.Silahlara bavurmadandazlebileceksorunlarahertrcevabverebilecekbirkitlevemilitanlkgcdr.Szdenderlik konumundaolanlarn,batagelensorumlularnbuimkankullanmamalar,tarihkarsndakendilerinibyk sorumlulukaltndabrakacaktr.Hertrsiviltoplumvedemokratikrgtlenmevemilyonlarnhaktalepleriile yrnereklkeyezgrlk,halkademokrasigetirilebilir.Bununiingerekliolanbirazzamandr;gerisidemokrasiyi iinesindirmi,amacnainanm,halkylaetvetrnakgibibakurabilmibirdemokratiksiyasalnderliktir. Gerektiindedemokratikolmayanyasalldemokratikhakvezgrlegtrebilecekbirhukuksavaldr.

Halenhalknumudunuortaakalntlarnapekeekenszmonasolsosyaldemokratkimliinasgariizivarsa, ulus,cins,din,mezhepayrmyapmadan,asgaribirdemokratlklagnmzTrkiye'siveKrdistan'nda baarlamayacakbirbar,kardelik,zgrlkveeitlikdavasolamaz. b)kinciYol:Tmarveuyarlarmzaramenyantlarverilmezvesinsicezelsavayntemleriylehalkmzn, halklarmzntmzgrlk,eitlikvedemokratikumutlar,admlarbastrlmayadevamedilip;devrimci cumhuriyetilkelerine,lkeninbtnlne,devletinveulusunadaifadetarzlarnadauymayantavrlarsrarla dayatlrsa,verilecekyant,zsavunmasavannkapsamluygulanmasolacaktr.Bununtercihimizolmad biliniyor.Amaortadadnenbirokoyunbukonudasonderecehazrlklolmayveherangerektiindez savunmacdirenisavangelitirmektenekinmemeyigerekliklmaktavedayatmaktadr.Akkibununtarzndan veynetimindenistesemdesorumlututulamam.Nenleyebilirimnedeyapmayndiyebilirim.Tarihselsorumluluk devletlerinvehalksavunmaglerinindir.Karlklstratejivetaktiklerinikendileribelirler.Dar,geniuygulamalar kendigveyeteneklerindedir.Herkesbirbiriniiyitanmalveonagreadmatmaldr. unlarsylemektenkendimialkoyamam:Karlklbiratekesncedenkapsamlmaddelerhalindeilanedilebilir. Olasbirsavatayineuyulmasgerekensavakurallarncedenbirdeklarasyongibiilanedilipuluslararasilgili evrelerindikkatinesunulur.Atekesbelgesidesunulabilir.Bylesibirdurumdoarsa,Krdistankoullarndaesas itibariyleikigvarolmaveyoketmedurumlarnadecektir:DevletgleriveKongregleri.Aradakilerinhzla tasfiyesigndemegelebilir.Bunlaraynelikdearlaryaplabilir.Hiolmazsabounasiviller,ilgisizler,ocuk, yalvekadnlarzarargrmesinler.Taraflarnsavakurallarnauymalardahainsanibiryolakapyaktutabilir; atekesegetirebilir,demokratikuzlayayolaabilir.Akki,yaamakiinlojistikveinsangereklidir.Gerillann esasdayanadavehalktr.Savalardada,ehirdevekylerdegeliebilir.Elkoymalar,yoltutmalarhertarafa denenecektir.Askerliealmakvevergiyebalamakherzamanyaplagelenuygulamalardr.Herkesyaamakiin hedeflerininaslbelirleyebileceinianlamakveuygulamakdurumundadr. Buhususlardahafazlaamaygereksizbuluyorum.Temennimhigndemegirmemesidir.Olasbirsenaryoyu uyarcolabilirdiyetaraflarabelirtmekistiyorum.Belkidahaktsdeolabilir.SonFilistinsrailveIraktrajedileri gznnegetirildiindebokonumadmzanlalacaktr.Banadzenlenenkomployuzmlemeninbirgerei olarakbuhususlarbelirtmeyigrevsayyorum.Trkiyeilelkenindemokratikbtnlvedevletindemokrasiye zdeballilezlemeyeceksorunlarnolmadnainanarakbelirtiyorum.nancmngerekleri,oksnrlda olsabanadahaanlamlgelen,halklarmzntarihselberaberliineada,demokratik,zgrlkveeitlikilkeleriile gvermektir.Bununiinherzveriyeakolduumtartlamaz.Tekbirinsanmznnebirdamlakannn dklmesinedeacannnolmaszerineenoktitrediimhusustur.Amatmbunlarnanlamngayetkapsaml zpakladminsani,toplumsalvehalksalkimliimdenayrtutamayacamdaodenliakbirhusustur.Zaten buhususlarndndayaamdanneanlalacakbiryanolabilirnedeonunolananaulalabilir. SavunmamdaimdiyekadarilemeyealtmkonularnAHM'dekidavamlaneilikisivardiyebelkiyine sorulabilir.FakatsadeceOrtadouProjesikapsamndahergnyenileriortayakangelimelerbile,okyakn ilikiliolduunuortayakoymaktadr.Batuygarlnzmedennebenimdavam,neTrkiye'ninABveABD ilikileridoruanlalabilir.Builikilerdoruzmlenmedende,bataTrkveKrthalklarolmakzere,tm Ortadouhalklarnnartkbirkaosa,cehennemednmyaamsorunlarnadoruyantlarverilemez.AB'ninve AHM'intoplumsalboyutludavalarbirbirindenkoparpbireyselboyutaindirgemesi,iddiaettiigibiinsanhaklar vedemokratiklemeninlehineolmaktanuzaktr.Avrupauygarlnnarbireycihastalnvekarcln yanstmaktadr.Savunmamnsonublmnbuhususunaydnlanmasnaayracam.Bununlabireyeadaletin toplumunaadaletleancakmmknolabileceinigstereceim.Bireyselzgrlnbalolunantoplumunhalknn zgrlndengetiinikantlamolacam.

VI.Blm:AbdullahcalandavasndaAHMve AB'ninrol
DavamnaydnlatlmasndaAvrupauygarlnntemeletkenlerindenbiriolanHz.sa'nnarmhagerilme yksnndoruzmlenmesinemliroloynayacaktr.Buradayknnbiimselgeliimindenokzbizi ilgilendirir.Batancilolmakzerekonuylailgilimetinlerderinliinesosyolojikolarakincelendiinde,Hz.sa'da simgeletirilenkltvekltrndneminhzlageliensosyalayrmasnadayandgenelkabulgrenbirgrtr. BiryandablgedehzlagelienRomamparatorluuetrafndabirleengelenekselaristokratikvebrokratikgler, dieryandatmhalklardanvekltrlerdensaylaraynhzlaoalanyoksullardnyas.KudsodnemdeDou Akdeniz'deennemlimerkezlerinbandagelmektedir.Uzuntarihibirgemiedayananbranikabileleridesosyal ayrmayauramtr.Yahudiyekkbirbranikralldr.MerkeziKudsolup,sosyalayrmannbirparas olarakdinadamlardablnmtr.Krallkvedinadamlarnnsttabakasskbirbtnlkiindedir.Uzunbir direniyksndensonraRomamparatorluu'nunibirliinikabuletmilerdir. Budurumdagenibirisyanhavasskaesmektedir.Birokmuhalifodaktremitir.BunlardanEssenilerenbata gelenidir.Hz.Yahyabutarikatnbasaylmaktadr.Yahudiyeibirlikilerineiddetlekarkmaktadr.Yahudiye iindeRebeca'lentrikalarsonucundabakesilerekkarlarnbozduuevrelerekurbanolaraksunulur. ldrlmedennceHz.sabirneviHz.Yahya'nnhalifesiolaraksivrilmidurumdadr.Sosyalrahatszlnban ekmekartkonadmtr.zndebirsnfsavanyrtmektedir.Amasomutlamasyoksullarnbirdini tarikatbiimindedir.Aslndaodnemdeyaygnpeygamberlikgeleneininnemlibirhalkasolarakda ekillenmektedir.FarkilkdefaYahuditopluluundankopup,tmhalklarnszcsolarakortayakmasdr.Bir neviYahudimilliyetiliinekarenternasyonalizmitemsiletmektedir.ZatenRoma'nnkozmopolitliigerekli objektifzeminiyaratmtr.OrtadouhalklarRomaegemenliialtndayenidenharmanlanmaktadr.Zenginlerve yoksullarpartisiolarakikipartidomaktadr.HelenizmdnemindedeYahudiye'debenzerbirblnme yaanmaktayd:SadukilerveFerisilerolarak.BugelenekilkdefaHz.saileYahudikavmininsnrlarnaarakher kavminyoksullarnaseslenecektir.BundanpaniekaplanndegelenYahudakahinleriRomaValisiPilatus'tanHz. sa'nncezalandrlmasnisterler.Pilatuskiiolarakncekabuletmekistememesineramen,Yahudiibirlikilerin arbasmas,ortakkarlargereiarmhagermeyisonundakabuleder. Sonrashavarilerleazizveazizelerinyklerindennetrbirdindoduunubilmekteyiz.Roma'danrahatszolan Grekleryenidineenyaygngirenkavimolurlar.Dinikavmibirdirenigelitirirler.zellikleAnadoluveGrek yarmadasndayenidinyoluylaimparatorluuniineiyiceyerleirler.mparatorKonstantiniledevleteortakolurlar veDouRoma'yaBizansadyladamgasnvururlar.YinedneminglvekltrlkavimlerindenAsuriler, Sryanileradylazellikleimparatorluundousundayenidinlebirliktebykbirkltrelreformgelitirirler.Hem Bizans,hemSasanimparatorluuiindebenzerglkonumlaredinirler.Hz.sa'dansonrageenyzyliinde yoksullarndinibykpiskoposlarngiriimlerisonucundailgilidevletinresmiideolojisivekitletabanhaline getirilmitir.OrtaaAvrupafeodalizminintemelideolojikrgsolanhristiyanlk,reformasyonlabirlikteyeni akapitalizminindedouideolojilerindenbatageleniolacaktr. Buksaanlatmlacevabnaradmsoru,Hz.sa'nnkannkimakttvearapgibiierekdnyalkoldusorusudur. Bu,Batuygarlnnkendisidir.RomamparatorluuAvrupauygarlnndnyevikrallolaraksa'nnkann aktt.Papalkiseokanarapyappierekmaneviuhrevikrallkoldu.Avrupauygarlnntemelmoraldeerlerini oluturdu. Hz.saveyoksul,ilekeardllarnaisepayolarakenbykazaplar,takipler,ldrlmelerdt.Batuygarlnn temelinioluturanbugelimelerizmlediimizde,sistemihemkurbannkatilihemdemutulaycs,ycelticisi olarakgryoruz.

Batuygarlndakiennemlielikibugereklikteyatmaktadr.NitekimnlRusyazarDostoyevskiHz.sa'nn zneyabanclampiskoposlarcanaslyenidenarmhagerildiiniromanlarndaderinlikliolarakanlatr.Baz durumlardamaktullerkatillerinetapnrken,Batuygarlndakatilmaktullerinetapnmaktadr.Aslndabugerei yalnzBatuygarlnaatfetmekdoruolmaz.Tmtahakkmcveistismarcsistemler,madurlarnnkanvealn teriilebeslenirler.Halklarntmsavabudurumlardankurtulmannyksdr.Fakatsonutabuyklerde efendilerinisoylulatrmaktankurtulamazlar. Hz.sa'nnyksndentamikibinylgetiktensonra,onunmekannavekltrneyaknbiryerden,benzerbir sreciniinedenlerdenbiridebenim.BuseferRomayerineABD,Batuygarlnnimparatorlukgcdr.Roma Batuygarlnndourucugciken,ABDbitiricigcolmayadahayakndr.Ortadou'daodatpkRomagibi hzlayaylmakdurumundadr.birlikilereskihtiyacvardr.Ortadoutoplumuzenginlerveyoksullarolarak hzlbirayrmaydahayaamaktadr.Zenginlerinibirlikipartileriyanndayoksullarndabirokpartisitremitir. BuseferblgeninenyoksulhalkKrtlerdir.Katmerlibirbaskyauramaktadr.yknmedenholandmhiin belirtmiyorum.Amadou,oluumtarzm,sisteminiinegiri,muhaliflikveyakalantarzmHz.sayksnez vebiimolarakyakndurmaktadr.Ortadou'nunenyoksullarntabanolarakaldmbilinmektedir.Yeniideolojik, zihniyetaraybelirgindir.okbaltopluluklarolumutur.YeniRomamparatorluuABDveibirlikileri oldukarahatszdr.YineYahudiyedevletienskibirlikikonumundadr.Grekleriindedesktaraftarlarvar. ldrcihanetinYahudaskaryot'uGrekliKalenderidisskbirsempatizangeinmektedir.KrtYahudiye'sinin kralcklarKrtyoksullarnnykseliindenbykkorkuduymaktadr.Tmibirlikilerinblgedekonumlarn pekitirmeihtiyacvardr.Benimideolojikpolitikkonumumhepsiniiddetlerahatszetmektedir.Komploiin karlarsondereceelverilihaldedir.Yeterkidespotluklarbirazdahabeslensin. BykhavarilerdenSaintPaulhiolmazsabirikisefersonundakurbanedildi.Romabirazmsamahaldavrand. BenimiseilkAvrupaseferindekarlpyakalanmamgerekletirildi.ykyuzunuzadyayazmanngereiyok. Tmmezhepmerkezlerinidolatm.BataGreklerinAtinamerkezini,RuslarnMoskova'sn,LatinlerinRoma'sn resmidzeydeyokladmda,buzgibikarhesaplarndayeriminolmadnanlamtm.Devletleredayanarak siyasetyapmahatasnn(zdeolmasadabiimde)bedeliniardemektenkurtulamayacaktm.deolojilerin, dostluklarnkarlarkarsndapekdeerliolmadnakagsteriyorlard.Onlarndnceveinanlaroktan parapullamt.Parapulkarlarnaslgerektiriyorsa,oktecrbeliolduklarkomployntemleriileyle davranmaybykbirustalklabecereceklerdi.Hz.sa'dabelirleyiciotoriteRoma'yd.Roma'nnotoritesiolmadan saneyakalanrnedearmhagerilebilirdi.BenimyakalanmamdabelirleyiciotoriteABDidi.ABDolmadanbenim yakalanmamdnlemezdi.Trkyneticilerineverilenrolcellatvegardiyanlktanteyedeildi.AB'yebiilenrol ise,Batuygarlnnhukukgcolarakyargdasonszsylemekti.Kabacaortayakoyduumuzbuilikilerdeki badahadasomutlatrmakmmkndr. BizansmparatorluuBat'danokDouimparatorlukgcneyakndr.Halseferlerinindoudatutunmasise feodaluygarlkdnemindekigdengesinedeniylemmknolamazd.skendersonrasHelenuygarlklargibi erimektenkurtulamazd.Ykselenkapitalizmtemelindeilkderlitoplusaldry1898'deNapoleondzenledi. KarsnakanengelOsmanlmparatorluu'ydu. Kapitalistsistemuygarlnyenihakimgcolarakyerinisalamlatrdka,Avrupauygarlnmerkeziolacakt. stnlkkesinAvrupa'dayd.DouuygarladnaArapsultanlar15.yzylnsonlarndaspanya'dannihaiolarak kovulurken,Osmanllar1683II.Viyanakuatmasndanbykbirbozgunlakarakhzlgerilemesrecine gireceklerdi.YkselenAvrupauygarlkarsndatutunmalarartkmmkndeildi.Zamanoktangemiti. Napoleon'unyenilgisiileuygarlnncgcngiltereoldu.ngilizmparatorluudadnyadakiegemenliin Ortadou'dangetiininbilinciile1800'lerdenitibarenblgeyeyklenmeyebalad.KuzeydearlkRusya's, gneydengilizmparatorluuarasndaskanOsmanlmparatorluubilinendengepolitikasilemrnyzyl dahauzatacakt.Aslnemliolan,budengepolitikasnnkurbanlarnailikingelimelerdir.nemlitarihikavim olanAnadoluyonlar,DouAnadoluveKilikyaErmenileriveMezopotamyaAsurlarbudengeoyunlarndabyk orandatasfiyeolurken,Krtlerancakfizikivarlklarnkoruyabildiler.

Blgezerindeyenihakimiyetpeindekoanngiltere,FransaveRusya,Osmanllardantavizkoparmakamacyla adgeenblgehalklarnbirtehditaracolarakkullanmayaaltlar.Kapitalizminmaddikarhesaplarbu halklarnbinlerceyllktarihikltrlerindenstnsaylacakt.OsmanlTrklerihergeriledike,sebebinibu halklardabulupnefeslerinibirazdahaskacaklard.I.DnyaSava'nageldiimizde,artktarihintehlikeanlar iyicealyordu.mparatorluunenkazaltndayonya,ErmenilerveAsurlarcanekiirken,Krtlerdalarnn derinliklerindeancakfizikivarlklarnkoruyabileceklerdi.TrksultanlarileAvrupalfeodalvekapitalistdevlet gleriarasndakiyaklaksekizyzyllkekimeAvrupa'nnstnlilesonaererken,geriyehazinkurbanlar brakacakt.Tarihilerkurbanlarnbuhazinyksngereknedenlerivesonularilevermezler.nkgerekler aynasndakendiirkin,katilyzlerinigreceklerdir.Ortadou'nunsonikiyzylndaolupbitenlerdenbelirleyici olaraksorumluolanbykAvrupadevletleridir.Dahancedeaynhalklarvard.mparatorlukiindekurduklar dengelerleenazndanekonomikolarakzenginvekltrelolarakrahatlard.SiyasiolarakdaTrklerdengeri deillerdi.Avrupa'yaduyulangvenlevegerekiolmayandevletolmahesaplarileenbykkumaroynadlar veyaoynatldlar.Bykkaybettiler.Ardllar,klartklarBat'nngmenlerioldular.AvrupaveAmerika'ya doruyolaktlar.Kendi'vaatedilenkutsaltopraklar'topyasylayaamayaaltlar. YahudilerinSiyonistKongre(1896)ileyaptklarklarabenzerbazgiriimleringnmzABDveAB lkelerindehzlandngryoruz.ABD'ninBykOrtadouProjesi'ndenumutlanabilirler.Irakigaliyeni heyecanlbirdnemeyolamtr.Krtlerprojeninsalambirmttefikiolmayaenyaknadaydr.Hedef,blgenin kapitalistsistemevesrail'invarlnaengelvetehdittekiledenekonomikaltyapsnvezihnisiyasistyapsn deitirmektir.SisteminikiorganizegcBMveNATO,projeninaktifdiplomatikveaskerigcolarak grevlendirilmekdurumundadr.G8'lerekonomikgcnesirgemeyecektir. AslproblemOsmanlmirasnnsahibiTC'ninbudneminaslkarlayacanailikindir.kincibirulusalkurtulu srecininneinedkoullarmevcuttur.Sistemekardirenmesi,IrakveYugoslavya'dan,hattaRusya'dandaha baarlolamaz.Tamteslimolmasiinegelmez.1950'lersonrasmttefiklikkoullardaolduugibisremez. Geriyekalanreformsrecidir.Bununiindeiradeyoktur.Srndkesrnmeyipolitikabellemektedir.Statkoda yaananhergnkazansanansonderecetutucubirzihniyetleTCkorunmayaallmaktadr.Osmanl mparatorluu'nunsondneminehaylibenzemektedir. BanailikinkomploTC'ninyaadbukoullaraltndagelitirildi.Komplonuniyznvetaraflarniyi anlamadanhibirsorununaltndankalklamazveTC'ninakbetihakkndadoruyorumlardabulunulamaz. Bazciddiyetersizliklerveyanllklardaolsa,benimgeneldetmhalklarn,zeldeKrdistanhalknnbyk demokratikkntemsilettiiminkaredilemez.15Austoseylemliliinekadarbirzihniyetrgtlenmesi gelitirmeyealtmaktr.Bunureelsosyalistveulusalkurtulukarmasbiimindebirrgolarakhazrlamak durumundakaldm,bundandahagelikinbiraamayaggetiremediimidekabuletmekgerekir.15Austos 198415ubat1999arasndakionbeyllkdnemzihniyetrgtlenmesinineylemdnemidir.Eyleminnekt sretir.Pratiineniyiaklayanolduusylenir.Benimdekendimidahaiyitanmlayabilmembupratiksrele dahaiyiaakt.Temsilettiimolgusalgereklik,sorunlarvebireyinzmolanaklarniyidenediim,test ettiimsylenebilir.Fakatbenderkenabartmayagitmemeknemlidir.Benimkivesiledir.Aakan,binyllardr bastrlanbirtoplumsalgerekliinsoyhalkdr.Tanrsallokiyizmemeramen,kullandmterminoloji bilimselliedahaokyakndr. AakanKrdistanhalkgerekliikarsnda,zerindebinlerceyldribirlikilikyapanlarla(GlgameEnkidu ikilisindengnmzdeayanbeyanortayakmolanlarakadar)fetihilerinbykbirrahatszlbalad.Dnemin imparatorlukgcABD'ninemsiyesialtnda1998'deAnkaraveWashingtonsrelerinibalattlar.Federe Krdistandevletianlamnagelebilecekbirsiyasiprogramzerindeanlatlar.ProgramAnkaraynetiminin himayesialtndayrtlecekti.BununkarlndaA.calan'nbanavePKK'ninterristliineortakhkm verilecekti.Buhkmobjektifolarak'imhavetasfiye'demekti.Gizliolmaklabirlikte,dikkatlibirsiyasiyorumcu antlamann(17Eyll1998AnkaraWashington)elikilerledoluolduunu,taraflarnbirbirinikandrmaya altn,taktikbiryaklamolmaktanteyegitmediinifarketmektezorlanmayacakt.A.calanzerindeki

bykkskavetakipharekatbuantlamayladnyaapndahzlandrld.ABD'ninenazndanbirkanadkesin kararllkgsterdi.Bundasrailsanndabykdesteivedayatmasvard.ngiltereiyibirplanlamayaparken, srailMOSSADiyibirajanlkfaaliyetiileplanakatlmgsterdi.BusonkomploplanTrkBabakanTansu iller'inellimilyonDolardenekli6Mays1996amsabotajndan(binkilolukbombayklarabailekalnan binalarhavayauurarakimhaetme)sonra,srailynetimiileyaplanaskeriekonomikantlamadansonragndeme geldi.TrkKaraKuvvetleriKomutan17Eyll'deSuriye'yeltimatomniteliindekikonumasilebiradmdaha ilerletildi.Suriyeilesavagndemegelince,Suriyeynetiminin'naslistersenylegit'demesindenbakabirtavr grlmedi. Haleniyztamanlalamayanveyarresmibirdavetolaraknitelendirilebilecekbirarsonrasnda'Atina macerasna'kararerdim.lkenindalarnaynelmekbenimiinidealdi.Ancakbenimyzmdenbinlercekiinin lmesineyolaabilecekbuseferiahlakikayglarlaerteledim.SiyasizmansnnAvrupa'dadenenmesinindaha uygunolabileceidnld.Zatenordukaynaklolduunainandm1997'denberibazbilginotlarAvrupa rgtmzceiletilince,bukanmdahadanekt.FakatAtina'dabenikarlayangerekdostinsanlardeil,nl TroyakahramanHektor'udoruolmayanbirsavaaekenerkeklerintanrsZeus'unanlndanyaratlmmitolojik Athenakahpesioldu.Benildrcbirsahaiindetmkarzihniyetliuygarlkgleriilesavaazorlad. KarlndaisegyaTroya'y(Anadolu)veKbrs'alacakt.Veyaenazndanbuynlbirpolitikimkandoacakt. Benimgibiherkesinbeslendii20.yzylnreelsosyalistveulusalkurtuluuideolojikizgisibuhileyizemezdi. TarihteoknlolanvehemskenderhemdeNapoleon'dadilegetirilenAthenahilekarlndanbeslenmiYunan devletgeleneikarsndaOrtadoubilgeliiveyiitliineyapabilirdi? DavamnAHMsrecindeeletirilmesigerekentemelkonusubireytoplumilikisinedayaldr.Savunmamnilk blmndekapsamlcaelealdmgibi,insantrnngeliimindetoplumsallknceliktar.Toplumsalla dayanmayanbireytarifleribireraldatmacadanibarettir.Doutoplumlarndahakimyanheptoplumsallesasalr. Toplumuneskiliivegeliimiileilgilibiryaklamdr.Batuygarlnndouundaisebireysellikarbasar.Hem GrekRomaaamasnda,dahasonraortaadahristiyanlnyorumlanmasndabireyselaraylarhieksik olmamtr.Rnesanstavesonrasndaise,bireysellikadetatarihseldevrimyaamtr.BinlerceyllkDou toplumlarndaargelienvebireyiboantoplumsallkpepeeRnesans,reformasyon,bilimseldevrimve aydnlanmahareketiileparamparaedilerek,ncebireytoplumdengesi,19.ve20.yzyllardadabireyinar ykseliiyaanmtr.amzabireysellikdamgasnvurmutur.Buseferarlakaanvetoplumukemiren hastalkbireyselliktenkaynaklanmaktadr.Salkltoplumvebireydengesibireylehineadetabirzrvala vardrlmtr.Toplumsallkklelikgibialglanmaktadr.Aslndabutrbireycilikbirnevipostmodern hayvanlama,primatlastboyutlardaveyenikoullardayenidendntr. AHM'neyansyansadece'bireyselbavuru'hakkbuhastalnhukukalannayansmasnifadeetmektedir. Tmyletoplumsalolan,hereyiniakabyleortayakoyanbireyitoplumundan,halknniradesindenayr varsaymaktambirhukukhilesidir.Buhukukuntemelindekiadaletanlaynadaterstir.Ayrcanemlibirpolitik gereigizlemeyebilerekveyabilmeyerekaletolmaktadr.Krthalknnzgrpolitikhareketinihukukdnda brakmaktadr.Krtzgrlkhareketininhakllngndemdndatutup,AB'ninKrthalkzerindeki sorumluluklarnrtbasetmeyeyolamaktadr.LeylaZanavearkadalarnndavasndabugereklikdahada srtmaktadr.Szdesahiplenmeadaltndacezaevindekivedardaki(onlardastakcezaevindesaylmaktadr) Krthalkndanayrtrpszdeinsanhaklarnkurtarmayaalmaktadr.DavamdolaysylaAvrupauygarlndan kaynaklananbuhileyikabuletmemmmkndeildir.Beklenen,bireytoplumdengesinikabuledenbirkarardr. AHMhakkmdaverdii6Mays2003tarihlikararndaTrkiyeDevletGvenlikMahkemesi'ninverdiikarar 'mahkemeninbamszolmadveadilyarglanmadm'gerekesiileuygungrmemiti.Bunakarnbamszve adilkararvermedurumundaolmayanbirmahkeme,20.yzylnenkapsamlbirkomplosusonucugetirilmemin hukukauygunolduunadairgrbelirledi.Bugrveyakararzndetamamensiyasidirvekomplonun devamndanibarettir.ncedengelitirilmiplanlamannbirparasolarakbelirlenmitir.

KarlmamAHS'nin5/2maddesinetamamenaykrolup,getirildiimyereiadeedilmemhukukunveszlemenin birgereiolduuhalde,hiifademebilebavurulmamaspeinhkmllortayakoymaktadr.Karldma ilikinbirdeilbinlercedelilvardr.Dahadanemlisi,benAvrupatopraklarolaraksaylmasgerekenyerden karldm.BykDaire(AHM)eergereesayglolmakistiyorsabenimifademebavurmasgerekir;buna gerekgrmyorsaahitdurumundaolanDilanveKalenderidis'invedierleriningrlerinebavurmaldr.Ayrca avukatlarmnbukonudakapsamlveglargmanlarngznnealmaldr.Benyarglanmaktankanmyorum. Trkiye'nindetarafolduuszlemelerinruhunauygun,bamszveadilbirmahkemedeyarglanmakendoal hakkmdr.AHMiintemelgrevbuynlbiryarglanmannyolunuamakolmaldr.Adilolmannilkadmbu yolunalmasdr.Mahkemealdkararlabuyoluamamaktadr.Tersine,idamnleyipebedirmeyeterk etmeyiuygungrmektedir.lmgsteripstmayarazolmayazorlamaktadr.Bununbinlerceyldrdenenen tahakkmcglerinbirhilesiolduunuherhaldeyorumlayamayacakkadaridraktenyoksundeilim.AHMByk Dairesi,gerektenadilbiryarglamannyolunuamakistiyorsa,uhususlargznnealmakdurumundadr: Birincisi,benimkimliimRomastinafMahkemesi'ninverdiikararlasiyasiilticadr.Bununbelgesimahkemenin elindedir. kincisi,AtinaArCezaMahkemesi'ninhakkmdaverdiikararlabenimYunanistansnrlariindebulunmam gerekir.YanibenhukukenvemahkemeninkararnagrehalenYunandevletsnrlarnniindeyim.mraladasnda tekkiilikcezaevindebulunmamhukukddr.Buokakolanbirhusustur.BykDaire'nincevaparamas gerekensoru,kanunenYunanhudutlariindebulunmamgerekirken,nasloldudahalenaltyldrtekkiilikbir hcredeebediyetekadarhkmltutulmaktaymsorusudur.Busoruyadoruyantbulunmadan,BirinciDaire'nin verdiikararonaylamaktamamensiyasetendavranlmolunduunukantlayacaktr.Mahkemekarlmann ayrntlgelimesinianlamakistiyorsa,peinhkmldeilse,ksacabelirttiimifadeninkapsamlalnmasnve olayaahittmtanklardinlemekvesalamakdurumundadr.Eerdorubirkararverirse,benABhudutlariinde olmusaylacam.OzamanTC'niniddialarileKrttarafnniddialarbamszbirmahkemededinlenerekhukuki veadilbirkararavarlmolacaktr.TCherzamanbeniotuzkrkbinkiininlmndensorumlututmaktadr.Krt tarafndadrtbineyaknkyvemezraboaltlmas,onbiniaknfailimehulcinayet,yzbinleriaantutuklama, srgn,mltecileme,kronikikence,otuzbinevarangerillaehadeti,gaspedilmitminsanhaklarvetannmayan demokrasibubilanonunkkbirksmdr.AHMbunudikkatealmadannaslkararverebilecektir? Bubirsavabilanosudur.Tarihtehibirbireyselterristotuzkrkbinkiiyildrecekgteolamamtr.Eer ortadahemdeKrthalkaleyhindeasimetrikolanbirsavaolduukabuledilecekse,ozamantpkII.DnyaSava sonrasNrenberg,BosnaHerseksavasonrasLahey,yinebazAfrikalkelerindekikatliamlardansonrakurulan BMhimayesindekimahkemelerebenzerbiryarglamannbenimvediertaraflariingelitirilmesideadil yarglamannbiricikyoludur.AHM'ninKrtmadurlarnailikinbinlercedavasvardr.Bunlarsavabilanosunu himihatrlatmayacak?Krtlertarihtehepaldatlmtr.AmaAvrupagibiaklngelikinolduubirortamda aldatlmayadevammedileceiz?nsanlkvicdanbununaslkaldrr?Henzanadilyasanbiletamvefiilen aamambirhalkbenimahsmdabinbirentrikaileyarglaypbunuAvrupanormlarileuyumlatrmaksuuna AHMnaslitirakvecesaretedebilir? Dahayzlercesisorulabilecekbutiphukukisorularnyant,mahkemeninkendisininsiyasietkidenbamszolup olmadn,adilyarglamayafrsattanyptanmayacankantlayacaktr.Eeradilyarglamayolualmazveben vebinlercedieryoldam(LeylaZanavearkadalardahil)ebediyetekadarrmeye(darkmakikincibir meseledir)terkedilirsek,bununlabiziesastayarglayannAB'ninkendisiolduunu,TCynetimininsadecemaa olarakkullanlmakdurumundakaldnakasylemekdurumundakalacaz.TpkKrthalknasonikiyz yldrdayatlanasimetriksavansorumlusununndegelenAvrupadevletleriolduunu,buna1950'lerdensonra ABD'nindekatldn,Ermeni,yonveAsurhalklarnntasfiyesiyetmediigibi,srannKrtleregeldiinibyk birfkeveaklklasylemekzorundakalacamzgibi. zetlegenelbiryaklamlabakldnda,davamdaasltarafABlkeleriileKrtlervebenolmaktadr.Davay Trkiye'yekiralamalarkandrmacadanibarettir.ABlkelerininABDvesrail'indesteiilebeniAvrupahukukunun

dnaitmekiinharcadklarabalaraktacereyanetmitir.talyahkmetivargcilebukonudaaba harcamtr.Mthibirpsikolojikbaskuygulamtr.Maliimkanlarnseferberetmitir.ngilterevesvire lkelerinegitmediimhaldebeni'istenmeyenadam'(PersonanonGrata)ilanetmilerdir.AlmanyaveFransa resmenmahkemedeahsmailikinyarglamabalatmtr.Dierbiroklkehakkmolduuhaldeilticabavurumu peinenreddetmehakszlnsergilemitir.Geneldepsikolojikbirypratmakampanyasyrtlmtr.Tmbu gelimelerinaltnda15AustosHamlesi'ndensonraTCilegiritikleriokirkinmaddikarilikilerinedayal sessizvegizlianlamalaryatmaktadr.okiyibiliyoruzki,TrkhkmetlerineredeyseTrkiye'ninyarsn Avrupalkelerinepekeekerek,PKK'denuzakdurmaveKrtzgrlksavan'terrist'saydrmatezinikabul ettirmitir.Avrupahkmetleriningizledikleri,amaahsmdaaakanbukarilikileriolmasayd,benim hemensiyasiilticahakknalmamgerekirdi. Avrupahukuku(AHS)bukarilikilerinedeniyleakainenmitir.Avrupadnakarlmam,bylelikle Avrupahukukununkapsamndankarlmamhedeflenmitir.Kenya'yasrlmembuirenkarbalarndan trdr.Dolaysyla(AHM)gerektenAvrupahukuknormlarnaveszlemelerinebalysa,buhukukdl reddetmekdurumundadr.RomastinafveAtinaArCezaMahkemelerininfiilibiranlamolmasada,verdikleri olumlukararAHM'nidebalamaktadr.Bukararlarhemsiyasiilticacolduumukabuletmektehemdebeni Avrupatopraklarndazgrsaymaktadr.Yinebukararlaragremral'dakiyargveinfazsreciAvrupahukukuna tmyleaykrdr,olmamsaylmaktadr.AHMBykDairesi'ndenbeklenen,AvrupahukukunagreAvrupa topraklarndakizgrkalmahakkm(AtinaveRomaMahkemekararlar)banatanmas,mral'dakihukukdl reddedip,eerbiryarglamagerekiyorsa(AHM1.Dairekarar)onunadilvetarafszolmasnnyolunu aabilmesidir.ButemeldeolumlubirkararktndaancakAHS'negrehareketedilmiolacaktr.Aksihalde ycemahkemede(AHM)bykbirsiyasikomplonunaletiolmaktankurtulamayacaktr. SavunmamnarlklblmnAvrupauygarlnnaklamasnavermembunedenledir.Buuygarlkbiziyok ediyor.Siyasilerbirkayllkiktidarlarveefendilerininkarhatriinhibirhalkntarihtensilinmesinikendilerine temelkaygkonusuyapmazlar.Bunubiliyoruz.Amahiolmazsazerrekadaradaletvarsa,AHMgibibirkurum 'bireyselboyutluyarglamagibi'enkardrmacayolubirtarafabrakpolupbiteninzneilikinbirkararvermeli;en azndanobjektif,gerekiveadabiryargnnnaslmmknolabileceinigznnegetirerekkarar gelitirmelidir.TCbirsavatarafolup(ki,bunubtndnyabiliyorvekendisideakasylyor)benive rgtmdeenbyktehlikevedmanilanetmiken,nasladilvebamszbiryarglamayapacaktr? Mahkemenin(AHM)bunaaklnasleriyor?Yoksabakaoyunlarvardabizmibilmiyoruz?Ohaldedavamniye kabuletti?Eerbtnbusorularacevapverilmezse(iknaedicibiimde),geriyencedenplanlanmsiyasibir oyununmkemmelenoynanmayadevamettiianlalmolmayacakm?Ozamanbuoyunakendimivehalkm aletetmemekiin,enazndanidrakiminvevicdanmngerekleriniyerinegetirmektenbakaaremkalmayacaktr. Bugerekliksavunmannhukukiolmaktanoksiyasiolarakgelitirilmesigereiniortayakoyar.Krtlerneulusal, neuluslararashukukunkapsamndaelealnanbirhalktr.ABhukukununsrarlabireyselboyutudayatpbunun altndakitarihseltoplumsalgereigrmezliktengelmesininanlam,hukukiyoldanzlecekbirsorunun olmaddr.BuanlayLozanAntlamas'ndanberisregelmektedir.TC'ninvarlnKrtszkabuletmesi karlnda,ngilizlereMusulKerkkbraklmtr.TC'ninkapitalizmisistemolarakbenimsemesikarlnda Lozan'daonaylanmasalanmtr.BatldevletlerErmeni,yonveAsurileribireraznlkolarakkabulederken, Krtlereilikinhibirgvenceverememilerdir.BuyaklamKrtlerinfizikiolmasadakltrelvesiyasalolarak silinmesinegzyummakdemektir.BatlemperyalistdevletlerinTrkyneticileriilesonikiyzyllksrete girdikleriiliki,elikiveatmalarnsonularokiyiirdelenmekdurumundadr.GnmzdeOrtadou'nun gerilii,demokrasivezgrlktenyoksunluununtemelibuyllardakiilikilerlebalantldr.BykOrtadou Projesisonikiyzylnkanlmazbirsonucuolarakgrlmelidir.eriiokiyiokunmaldr.zellikleKrtlerbu projeninenstratejikunsuruolarakkendiniherynyledeerlendirmekdurumundadr.Savunmamntemel hedeflerindenbiridebudur. Benimmral'yaalnmasrecimleKuzeyIrak'takiKrdistanFederedevletoluumuarasndakibaokaktr.TC yetkilileriugereiokiyiokumakzorundadr:FedereKrdistan'benimvePKK'nintasfiyesikarlndaKrt

feodalburjuvaglerinesizhediyeettiniz.Sonularndandasizlersorumluolacaksnz.BubugnkFilistinsrail atmasnntemellerinebenzeyenbirtemelatmadr.Bununladevrimcicumhuriyetiliintemelleriandrld gibi,hertrmilliyetikkrtmaclauygunbirortamdaoluturulmutur.Halklaryenimilliyetikkrtmalar altndabirbirinesaldrtlphkmranlkdzenleriyenibiimleraltndasrdrlmekistenmektedir.Filistinsrail atmasneredeysesonyzylnsorunuhalinegetirilip,Araphalklarnnenktynetimininmerubirgerekesi halinegetirilmitir.AynoyununkapsamnaimdiKrtleralnmakta,alnmayaallmaktadr. tebunoktadabanaynelikkomplouluslararasbirboyutkazand.nkbenimvetemsilettiimhareketinvarl buoyunlarauymadgibi,boakarmapotansiyelidetayordu.Krtlerinkontrolnnhareketimizdenalnp emperyalglerinelindekalnmasstratejiknemdegrlyordu.BununlaArap,FarsveTrkulusdevletlerinin terbiyesisalanacakt.AvrupaveABD'deonbinlerceKrtbununiinterbiyeedilmekteydi.Kendimentalitelerine uygunbirKrtlksrarlaoluturuldu.Aslnda1945'tensonraBarzaniailesiyoluylasrail'inbalattsregiderek geniledi.KrtlerBat'nnyenigzdeleriolaraknemkazanmayabunedenlebaladlar.Ortadou'nunfetih geleneklidevletleridekendiKrtleriniyenidenelealdlar.Gvenlikkuvvetlerininemrindebiristihbaratvekorucu KrtOrdusuoluturdular.ncksmyoksulveemekilerinKrtgrubunuise,yurtsevervedemokratbirizgide PKKoluturdu.BylelikletrlKrtgrubuolutu.ABD,ABvesrail'ebalKrtler;bunlareskifeodalaireti sttabakannburjuvalamayolundakikesimleridir.Devletlerinparadesteiileairetduygusunukullanaraketkili olmayaalyorlar.FedereKrtdevletiimdiliktemelsiyasiprogramdr.FetihiArap,TrkveFarsulus devletleriningvenlikkuvvetlerineyineparaveairetduygusuylahizmetverenKrtlerinhedefisadeceparave mahalliotoritedir.PKKileyurtseverlikvedemokratikduyguvebilinlebalolanlarnhedefiise,demokratikleme vezgrbirKrdistan'dr.Bulayrmayounilikiveelikileriilebirokoluumagebedir.Binlerceyllk uykudanuyanmvehareketlibirsrecegirmiKrdistan,Ortadou'nunyenidengeoluumundandegelenaktr durumundadr.Biroksenaryodaeitlirollerioynamasitenbiledeildir. TC'ninkurulusrecindebiraslieolarakdeerlendirdiiKrtleriisyanlarnedeniyletmylekimliklerialtnda hukukvesiyasetdndabrakmasnnkonjonktreldnemseladanbiranlamolsada,sreklibirilkehaline getirilmesienvahimhataveyayanllklardanbiridir.Benimiddiamudur:Emperyalgler,buyanlndourduu elikiyikendiKrtoluumlarnnlehinekullanpkaruyumazliindeolduklarTrk,ranveArap ynetimlerinikendilerinedahaokbalamak,buolmazsaetkisizletirmekiin,benimahsmdazgrlkseenei olanyoksul,emekiKrtlerintasfiyesinebilinligiritiler.BuelikininilkrnnKuzeyIrakKrtFedere oluumutekilederken,gerisidegelitirilecektir.TrkiyeynetimiyannaIran,SuriyeveIraklbazAraplarda alarakKrtlerinzerinegiderse,aslozamantuzaadecektir.ranveAraplarnTrkrahatszltarihseldirveiyi bilinmektedir.KrtlerTrklerinzerineynlendirildiktensonra,baztarihselsorunlaryenidencanlandrlacaktr. Bunlarniindeyonya,Ermenistan,Grcistan,ranvehattaToroslarakadartarihiiddiasolanAraplarniddialar gncelleecektir.BudurumdaTrkler16.yzyldakistatyeindirgenecektir. YavuzSelim'inKrtpolitikasbutehlikeyibertarafetmiken,M.K.Atatrk'nde1920'lerdebutehlikeyinlemesi, Krtlerlezgrlkilikisitemelindekurulanbuittifaklammknolmutur.TrklerinAnadolutarihleriKrt ilikileriyleokskbirdiyalektikilikiiindedir;builikininparalanmas,tamdmanhaledntrlmesi, Trklerinisterfarkndaolsunlaristerolmasnlar,enbykstratejikkayplarolacaktr.syanlardakusurheriki taraftadr.lkelveovenmilliyetilik,feodaldinigeleneklerstratejikbirilikiyianlaypyrtecekkonumda deildiler.Krttasfiyesindearyagidilmeklestratejikilikiyokolmanneiinegelmitir.M.K.Atatrkve. nnbunusondnemdegrmlerdir.Fakattelafisimmknolmamtr.1950sonrasndaKrtfeodalitesinin yenidenvesoyinkarclkarlndaglendirilmesistratejikilikinindahadakrlmasna,anlamyitirmesineyol amtr.1980sonrasardinciveTrkTrkislamsentezibustratejikilikiyitamamenyoksaymtr.Bu durumkarsndaBatlglerveblgeseldevletlergelenekselrahatszlnPKK'yegzyummaklagstermilerdir. FakatranveSuriye'ninkesindesteidedahil,hepsiKrtFederedevletininoluumundaroloynayarak,tarihsel oyunlarngndemlemesiiinennemliadmlaratmlardr.MilliyetilikbalantlKrthareketiTrklerle gelenekselstratejikilikiyitamamenykmakdurumundadr.rneksrailFilistin,RusyaeenveBalkanlardaki Yugoslavyaayrmasdr.Gnlkkendinikandrmacpolitikalartarihselilikininneminikavramaktanokuzaktr.

Milliyetilikvedincilikhepsiningznkretmiken,ekonomikvesiyasirantbirgntesinibilehesapedemez halegetirmitir.ahsmvePKK'ninbuoyundakullanlmamasiingerektenbykabaharcadm. nmzdekidnemdeABD'ninOrtadouProjesikapsamndagelimelerhzkazanacaktr.Trkiye'ninbuprojede hedefmi,ortakmolduuhenznetdeildir.Szdeprojeninenglortadr.1990'lardadastratejikortaklktan okbahsediliyordu.Sonularbirazrettiherhalde.Trkiyeisterhedef,isterortakolsun,kesinlikleeskistatkoyu srdremeyecektir.EskistatkodasrarikincibirIrakveYugoslavya'dr.Kaldki,IrakveYugoslavyakendi milliyetlerinebirokhaktanyorlard.Trkiye'ninovenkalplarhepsindengldr.Halkyllardrbuoven kalplarlabeslendi.Devamhalindekrlmakanlmazdr.PKKileatmalarbilebugereigstermeyeyetmitir. MilliyetilikleyklKrtTrkoluumlartarihselstratejikilikiyiparamparaedecektir.Banagrebuplan 1950'lerdenitibarenbilinligelitirilmitir.nceTrkmilliyetiliifaizmevedincilietrmandrld.Bu trmandrmalardkaynakldr.I.DnyaSavancesindedePantrkizmvePanislamizmbiimindeyined kaynaklolaraktrmandrlmtr.BugereieniyigrenMustafaKemalPaaolmutur.Buikiideolojikcereyan engellemi,zgrleakbiryurtseverliealmyaplmtr. Krtisyanlarndakiprovokatifetkenleritebupolitikayveikitarafarasndakistratejikilikiyibozmutur.Ar milliyetilikKrt'silebileceinisanmaklaaslndaoyunagelmitir.ZiyaGkalpgibimilliyetiliinbabassaylan birkii,"TrkKrtsz,KrtTrkszolamaz"diyebilmitir.1950'lersonrasgelimelerinKrtlereyaklamda yenidenyorumlanmasbyknemtar.2000'lerdensonraiseKrtmilliyetiliihzlandrlmtr.Yinedkaynak etkiliolmutur.BtnkusurlarnaramenPKK'ninblgehalklarileenternasyonalistyaklambuoyunubozmada entemeletkenolmutur.ABD'ninPKK'nin'terristliini'hemenkabuletmesiTrklerioksevmesindentr deildir.Buiddiaatmayderinletirmeamacnayneliktir.ABDveAB'ninKbrs'ailikinyaptklarnnonda, yzdebiriniKrtsorunuiinyapsalard,aslndaTrkiye'yebirTrkiyekatlabilecekti.Bundanuzakduruldu.Adeta 'tavanakatazyatut'biimindehayvanlararevagrlenbirpolitikauyguland.Rantaboulanekonomivesiyasi evrelerdebupolitikayadrtellesarldlar.GelinennoktaTrkiye'ninbatmnnazncesidir. Tambunoktadabenimteslimedilmemlekababirdireniiliktemelindelmmsonrasnda,TrkKrtilikilerinde toptanyklsrecinegirilmesibeklenmiti.Krthareketinintmipleribireldetoplanacakt.Bundansonrasndane olacanbugndahaiyikestirmekteyiz.ABDveABiyiniyetlideolsaKrtmilliyetiliinidesteklemektenasla vazgemezlerdi.srailOrtadou'daKrtmilliyetiliinekesinliklemuhtatr.BatKrtmilliyetiliiolmadanArap, ranveTrkarlnistediinoktayagetiremez.PKK'yikullantarzherikitarafiindetuzakbiiminde olmutur.Yanitazkovalar,tavankaarpolitikasndakaybedenherikitaraftr.1925sonrasndadabyleolmutur. 2000'lersonrasndaKrtmilliyetiliimodernsilahteknolojisinekavutuundakarsndazordurulacaktr.Belki herikitarafdastratejikolarakkazanamaz.Amabykkaybedeceklerikesindir.Geriyekazanan,herzamanolduu gibiemperyalglerolacaktr.BudurumageliteKrtmilliyetiliikadar,Krtinkarclvehakgasplardaeit sorumludur.KrtsorunuyetmibeylzmszbraklmaklaTCnekazand?Ki,teknolojininyeniandainkarc politikalarlakazanmasuradakalsn,hergnalevlenenbirKrtTrkatmasnayolaacangrememekiin krolmakgerekir.AskerigcebelbalamannhazinsonularSovyetlerBirlii'nde,Irak'taortayakmtr. imdidenbileKrdistan'aynelikseferlerekonomikkrizleehalegelmitir.Krtsorunununuzatlmas,atmal birkonumdandrlmemesiveolasyenibirsavasrecinesokulmas,TrkleriAnadolu'dabinyldryaatan stratejininanadireklerindenbirinintamamenyklmasolacaktr.Bunugrmemekiin,tekrarlyorum,yavatan hainiyahalkdmanolmakgerekir. Hikimsekorkunzorluklarn,abannrnolanbirhareketinkendiliindentesliminibeklemesin.Ben1998'den beribykbirsabrlataraflarntmne,tmlkeyevehalkmzakazandrabilecekensaduyulutavrkendimeve rgtmeenkapsamlideolojikvepolitiktutumlabenimsettim.Arkadalarnyaklamnolumlubulurken,devletin tmyleilgisizkaldnsylemiyorum.Amazmleyiciolmaktanuzakkalndndabelirtmekdurumundaym. Dahafazlabeklentidurumusrecitmyleboakaracaktr.PKKKrdistan'nestatkocudevletgericiliinenede ilkelmilliyetilieterkedebilir.PKK'ninillabenimdebirdevletiimolsunbiimindedayatmasolamamtr.Ama demokratik,zgrbirKrtveKrdistanprojesindendeaslavazgememitirvevazgemeyecektir.Demokratik diyaloguntarihinenilerletici,zmleyiciilikisiolacandankukuduyulamaz.Trk,ran,Araptarihinederinden

bakanlar,Ortadou'dakistatnnhepfederasyonayaknolduunugreceklerdir.Federasyonunksrekimelere yolamamasnntekyoluisetamdemokrasidir.Tarihbundandahaetkilibirzmdeimdiyekadar bulamamtr. GeneldeTmKrtleri,zeldePKKhamlesiniblgezerindekiyenioyunlaraitmemek,tehlikelikonumlara getirmemekiineniyirolTrkiyeoynayabilir.TarihinevezellikleKrtlerlestratejikkklerineenuygunden debueniyiroloynamaktr.KrtleritarihtenkazmaknemmkndrnedebununTrklerehayrvardr.Tersine, birbirlerineballklarnnhayatiyetitartmaszdr.Bunoktadansonrabeklemek,rmekvetaraflararasndaki olasolumluilikizemininidahadaandrmakolacaktr.Demokratikdiyalogolmazsa,Krtlerintercihibyk zgrlkhamlesiolacaktr.Savannaslgelieceiniisetaraflarn,devrelerinyaklambelirleyecektir. TrkiyeKrtsorununuzmedenOrtadoukaosunaiyicegirdiinde,ortayakabilecekgelimelerinemle deerlendirmekgerekir.Krdistanzerindekuvvetinekieceiimdidenaakmbulunmaktadr.Birincisi ABD,srailveibirlikisiKrtler.kincisiTrk,ranveArapstatkocugleriileazbirksmKrtmilislerive ibirlikiaireti,kompradorburjuvakesim.nckesimdahaarlklolupyoksulemeki,yurtsever,demokrat halktanolumaktadr.Butipayrmailkdefagereklemektedir.StatkoylahareketedenibirlikiKrtlerin zamanlaerimeleriglolaslktr.Irak'takiKrtlerinkonumundanbuynlgelimelerkarsanabilir.EerTrk, ranveArapynetimlerikendiKrtreformlarnyapmazlarsa,yurtseverdemokratKrtlerleemperyalizm ibirlikisiKrtlerarasndaherdzeydefarklittifaklargeliebilir.SonutaABDnderliindebtnKrtler koalisyondayeralabilirler.Biruzlamaimkangrmezse(Trk,ran,Arapynetimi),PKKnderlikliKrtlerinde koalisyongleriileilikileriniatekesvedemokratikzmtemelindegelitirmesibeklenebilir.Builikidenzaten IrakArapynetimistratejikbirdarbeyemitir.Irak'ykanABD,srailveKrtittifakdr.Trkiye'ninKrt zmnsreklierteletmesiartkKbrs'taolupbitendenkatbekatarsonularortayakarabilir.Batldevletlere suspayolarakverilenkapitlasyonlar,yatrmlarartkyenidnemdeilevselolamaz.OrtadouProjesi'nde Trkiye'ninresmiI.DnyaSavasonrasSevrAntlamasgibiolmasada,dengeler(ived)rnolanulus devletolarakcumhuriyetstatkocuhaliyledesrdrlemez. Trkiyekesinbirgeisrecindeolup,kaostannaslkacayenihalinidorukestirmeklebalantlolacaktr. Krtlerleuzlamayerinesavaderinleirse,SevrveLozanarasbirdurumbeklenebilir.Krtsorununademokratik zmKrtlerlebirlikteTrkiye'ninDemokratikOrtadou'dakinderrolnglbirolaslkhalinegetirir.Aksi haldetarihselstratejikbatamamenparalanpAnadolu'yaskmastehlikesibelirecektir.Trkiye'ninhemksa veorta,hemuzunvadeligndemindebuynlgelimelerbazenyava,bazenhzlhepcereyanedecektir.I.Dnya Sava'ndansonrakiTrkKrtuzlamasnndemokratiktemelde(feodalburjuvafeodalizmmilliyetilikten kaynaklanantehlikelerledoludur)yenilenmesi,Ortadoukaosundan(tarihselgemieuygun,amabusefer demokratikzgrbirliktelikhalinde)engltarafolarakbirliktekmalarnayolaacaktr.Aksihaldekincisrail Krdistan'kanlmazdr. SonuolarakAHMBykDairesiadilyarglamavetarafszbirmahkemeninyolunuaabilecektarihibirkararla karkaryadr.EerKrtsorunundademokratikbirzmyolununalmasndahukukadenbirrololacaksa,o dasiyasikomplonunbozulmasndangeer.ABhukukununbaraynelikyzdebuvesileyleortayakar.Bu kadararkoullaraltndayarglanmanntemelindeAvrupahukukununuygulanmamasyatar.Karlmabu hukukunkapsamdnakarlmakiindi.Birromanakonuolabilecekkarlmayksbireyselolmaktanok teyeanlamifadeeder.KrthalknnzgrlkmcadelesizerindesoneyrekasrdrBatldevletlerleTrkiye arasndabykpazarlklaryaplmtr.Halkmznbykbiryoksullukveaciindegeenmcadelesi,sermaye dzeninkarhrsyzndenenbasitvehideadilolmayanbirbiimdeahsmdabireyselhaklarnbasitbirihlaline indirgenmektedir.ButemeldeABileTCbirkezdahauzlamayaalmaktadr.ahsmdakaybettirilenaslkesim iseKrthalkolacaktr.AHM'ninbuoyunaaletolmamasnemlidir.rademzerindenaslvenekadaroynand ortadaiken,hangihukukigerekeileTrkiye'denbamszveadilbiryarglanmaistenmektedir?Kobayhayvanlara bilebutrbirmuameleuygulanamaz.

Trkiye'dezellikleKrtlereynelikyarglanmanntepedeninmeemirlerleyrtldherkesebilinenbir husustur.Yargkurumufaistodaklarnbandagelmektedir.Krtlereynelikyzyleenufakbirhukukizellik tamamaktadr.Bylesibirkurumdantarafszveadilbiryarglamabeklemekbanavehalkmzahakarettir.Admz, kltrmz,varlmztannmyor.HukukKrtleriveKrtlyoksaymaktadr.Trkiye'ninhukukigerei buykennasladilvetarafszyargbeklenebilir? Beniuluslararashukukagreyakalamadlar.AvrupahukukalanndabenkendiirademlemiTrkiye'yeteslim oldum?AHM'ninBirinciDairesiocuklarnbilegrdbugerei,enaalkyntemlerlekarlmaynasl tespitedemiyor?Geriyetekbirizahyolukalyor:AHMyirmiylakndrKrthalknaynelikasimetriksavata AvrupasermayesininTrkiye'densaladkarlarkarlndasistemadnaborcunudemektedir.Asladilolmayan vetarafszbiryarglamannyolunukapatan,AHMBirinciDaire'ninkarardr.AHMBykDairebukarar bozarakAHS'ningereiniyerinegetirmelidir.Ozamangerektentarafszveadilbiryarglamannyolualacaktr. Krthalknnyaadbykacvekayplarnbirnebzedeolsatelafiedilmesiimkandoacaktr.Ozaman Trkiye'ninAByolundahukukabalbirlkeolmaansdagerektendomuolacaktr.Avrupahukukuna balanmbirTrkiye,barndatemelbirgarantisiolacaktr.BtnbugerekelerAvrupa'nnsavalarladolu gemiininbirzeletirisiolarakdoan,barnveinsanhaklarnnenyceerdemolarakkabuledildiiAB'nin hukukunvedemokrasininsarslmazkalesiolduunukantlayacaktr.

VII.Blm:Dorutanmlanmakisteyenbirkimlik
Busavunmamdakimliimiyenidentanmlamamaknemlibireksiklikolurdu.Dahancekitanmlamay tekrarlamakyerine,tamamlaycnitelikteeklemeleryapacam. BublmehazrlandmdazihnimimeguledenkimlikEnkidu'ydu.lkyazldestanvedestanmzolan Glgame'tekiEnkidu'yuanlamayaalrken,sonundaonundevleteveehrekoanherkesolduunufarkettim. Uruksitesitarihtebilinenveyksyazlolanilkehirveehirdevletidir.nlkahramanGlgame(Krte Glgame,'bykcamus'anlamnagelmektedir.DestannProtoKrtkaynaklardanepeycebeslendiinitahmin etmekmmkndr)Uruk'unoktannanyartanrkrallarndandr.BelkideUruk'unkurucusudur.Destandan anlaldkadarylaUruksitesiskskyabanikabilelerlehayvanlarnsaldrsnauramaktadr.Biryandanehir tarihinilkgrkemlisurlarylatahkimedilirken,dieryandanglsavalarlasavunulmayaallmaktadr.Gl savalarnyabanltoplumdanseilmesitarihboyuncaskrastladmzbirolgudur. KralGlgamedeglsavalarnbugnkIrak'nkuzeyindekidalkormanlkblgedekikabileinsanlarndan derlemeyealmaktadr.Yntemidahadailgintir.Uruksitesiyenibiryaamkefetmitir.ehiryaamnn atafatsondereceekicidir.ekiciklanennemliunsurlarnbandakadnfahieliigelmektedir.Dahadorusu kutsalanatanradangeriyeyavayavazelvegenelevekapatlankadnzerindekeyiflibiryaam,erkekleriin hayliekicidir.Yeniklesionasnrszzevkliyaamolanaklarsunmaktadr.Uruktanrasnanna'nn(dahance dadakiadNinhursag,eittirdablgesinintanrasdr.Neolitikuygarlgelitirenevcilanaytemsiletmektedir. Anaetrafndaycelentoplumuntanrsalsimgeolarakkimlikkazanmasdr)ilkerkekkurnaztanrolanEnkiile mcadelesibounadeildir.Herhaldeenokdirendiibirkonudazelvegenelevdebircinselmetaolarak sunulmasdr.Buyzdentanralkzerinebyksavaverir.DestandaEnkidu'yuUruk'abalayantemeletken olarakehrintannmzevkkadngsterilmektedir.Buinandrcbiryaklamdr.YabaniEnkidu'yusuyunbanda avlayandaaynkadndr.Enkiduehirkadnnabalandka,artkGlgame'iniyibiraskerkomutanolmutur. GlgameEnkiduserveninindahasonrasdestandailkrnekolaraklmszbirbiimdeilenmitir. lkokulaveehreilkgidilerimiEnkiduyksilekarlatrnca,destannaslndabenideanlattnkavramakta gecikmedim.Bukonudabiranmdahatrlamaktayararvar.ocuklarkomubykkyCibin'eilkokulagitmek iintevikederken,bunlardanbirideevketadndakibirocuktu.lkgerillaeyleminiyaptmCumo'nunkk kardeiydi.Anaskynyoksulveiptidaikadnlarnnbandagelmekteydi.Fakatevket'inokulagittiign

yaptdeerlendirmeendemeprofesretakartrcinstendi.Halenaklmdadr,yledemiti:"evketmebiye hkmet,eittirevket'imhkmetolmu."Benbusznanlamnancakbusonsavunmamdadahaiyizdm. HepimizbirerEnkiduolarakehire,devletekoturulmukiilerdikartk.Anatoplumdankopuyorduk.Kygiderek bizehorgeliyordu.ehrinstnlkarsndakymzsilindikesiliniyordu.Anamzneminiyitirdike yitiriyordu.Kabile,ailebalarmzkmsemeyebalamtk.ehirveondakidevletbizimknatsgibiekiyordu. Artketkisindenkurtulmakkolayolmayacakt.ehirveondakidevletkendibanaobjektifolarakkorkunbir propagandaaracdr.ehrinhereyiharikuladesunulmugibiydi.yigiysilervesrmeleriindekifahieyi reddetmekmmknolamazd.Hereyiylekendistnliinkullanrken,kyceimizbiryetimgibiarkamzda kalakalmt.Ensradandevletmemuruyeniilahmzd.Hersz,giysisiyenitanrsallkt.Etkiylehazrlanmt. BirdeKrt'e'kuyruklu'lakabtaklmt.Artkondanbiranncekurtulmakiinformleittir,ehirlemek devletlemekTrklemekti.Sadecekymze,ailemizedeil,Krtlmzedehorbakmayabaladk.Bunlar adetaayamzdakibirprangagibigeliyordu.Btndnyamzbuliindegeecekti:Nekadarehirleir, devletleirveTrkleirsen,okadaradamolacaksn.Yenitoplumtremizbuydu.Dinimiz,irfanmzbutemelde anlamkazanacakt.Yenidenbuletrafndatoplumsallayorduk. Buradankardmsonu,snflamaveuluslamadannceehirleme,devletlemenceliktamaktadr. Sanldnnaksine,ehirlemevedevletlemeentemeltoplumsallamaetkenleriolarakenerkendenbalamaktadr. Proleterlik,sosyalistlikehirlemevedevletlemeninbirrnolarakbizikarlamtr.Devlettanrsnnsfatlar gibidirler.Devletveehiriindeoluankiiliksosyolojidehenzzmlenmemitir.Krsalvekomnalkiilikle ehirselvedevletselkiilikaralarndaokbykfarklarbulunansosyolojikolgulardr.Buolgularzmlemeden, tutarlbirsnf,sosyalizmvedemokrasizmlemesiokeksikkalacaktr.ehirvedevletindamgasnvurduu toplumlakrsalvekomnaltoplumarasndadakklfarklar,elikilervardr.ehirvedevletindamgasnvurduu toplumnekadardevleti,otoriterise,krsaltoplumodenlikomnal(eitliki)vedemokratiktir(zgrdr.) Tarihtekiennemlielikibuanlamdaehirdevletitoplumuylakrsalkomnaltoplumarasndadr.Aslmcadele ehirdevletiotoriterizmilekrsalkomnaldemokrasiarasndadr.Buolguyudaoksonrafarkedecektim. ehirvedevletedoruyolculuumuzaskerivesiyasiokultutkumuzladahadapekiti.Otoriteotoriteyieker.Siyasi veaskeriotoriteyeyryerekdeil,koarakvarmalydk.Engellerkncadabykzntduyuyordum.Askeri okulagidemeyince,kendimibykansszsayacaktm.Busreteehirlikadnekiciliideayr,amaayn dorultudaekicibirgt.Devrimciliimizbukoullaraltndaeniyidevletilikolarakanlamkazanacakt. Sosyalizmdevletinenprzszhaliolarakanlalyordu.Onunlaeniyikalknacaktk.Oyeni,modernuu aracmzgibibireydi.syanclmzise,gemiezlemveyeniyetepkiolarakalglanyordu.Krtlkisekendini hepdavurmakisteyenbirproblemolarakhissedilmekteydi. DevletiliimizOrtadou'dadahadaulalrbirolguolarakkendinigsterince,adamakllbuaralaamalarmza yryeceimizeinanrgibiolduk.Pekgvenvermesede,devletedayanmannimkanlardevrimciamalarmzla birleince,yolalmamzhzndanbireykaybetmedi.Akabelirtmeliyimki,ilkdefabudnemdekiiliimin anlamanmasnauradnhissettim.Yaamnkutsallgittikedeeryitiriyordu.Anlyordumkidevletile kazanlmyor,kaybediliyordu.Devletmakinesinebinerekvarlacakhedeftenkukuduymayabaladm.Amaepey mesafealndiingeriyednpdeyenibiryolanaslgireceiminzmnyapmaktandaokuzak bulunuyordum.Devletebinmikiiliiminsonugelirken,yenikimliklehangiyoluaraypbulacammehullerle doluydu.Gvendiimsosyalistdevletartkgerekolmaktankmt.Kapitalistdevletesnmayonuruma yediremiyordum.Suriyedevletiileilikiminisebatanitibarentaktikdzeydeolmasdayanlmasnmmkn klyordu.Krdistandalarnahemgekalmtm,hememekleriminsonucunugrememitim.Kendimibirnevi ihaneteuramgibisayyordum.BudnceveduygularaltndaAtinaAvrupamacerasnaktmdahayli zedelenmitim.Devletekoarkenheyecanlydm.Ezberciydim.Hereyrtbealmayaodaklanmt.Dinveiman rtbeveparayd.Bukiiliidevrimcilikleamtm.Amabudevrimcilikdevletikiilikleyryenbirdevrimcilikti. Dahakesinvebandabenimolduumbirotoriteekiciklyordu.Aslndabendenuzak,eriemeyeceimdevlet yerine,banayaknkendidevletimekouyordum.Birneviyenidin,milliyetaray,savagibibireydi.Diyarbakr uuum,SuriyeLbnanyrymkendimillidevlettutkumuokargibiydi.Esintisibileyrtyordu.

Fakatomthiabalararamen,kiilikzmderindenbireylerkaybettiimihissettiriyordu.Devletizihniyetbeni bendenalmt.Devleteodaklanmsosyalizm,devrimcilikgeneldeyaananyozlamayahsmdadagstermiti. AtinaMoskovaRomageninde,Avrupa'nnbuzgibihesapdnyasndaelikimbsbtnaakacakt.Benbu dnyannadamolamazdm.Benkapitalizminhesabnagiremezdim.BenBat'nnyaamnaalamazdm.Yolculuk bitmiti.Peksvegribirtopyannsonugelirgibiydi.hanet'geliyorum'dediindebilebireylerhissedemez olmutum.DikkatlibirgzlemciYunanhilesinifarkedebilirdi.Amabendostluainanmayadevamedecektim, etmekzorundaydm.Kiiliiminsonyllarbudostluadayanarakgetiinegre,sonunakadarylegitmeliydi. 'Benhyanetim'dediindebile,ben'sendostsun'diyecektim. Kesireolayndadabyleolmutu.Kadnaslndakorkunbiimdebaryordu.Zerrelerinekadaryle hissettiriyordu;"benihanetim,yaklama"diyordu.Ben,"senakolacakkadarbenimleolacaksn"diyordum. Akm,arkadalarmvedostlarmartkbirolmu,aynihanetarklarnsylerken;ben"akm,arkadalarm, dostlarmnegzeldevrimciyurtseverarklarsylyorlar"diyecektim,demekzorundaydm.YunanlofrKorfu adasndaciplebenihavaalannagtrrken,beniKenya'yauuracakuaabilerekarpacakt.Benhaladostlua inanmayadevamedecektim.Basiretinbalanmasderlerya,ylebireyolmutu.Aslndaolanilkokula,ehre, devletekoankiiliiminiflasyd.flasetmeliydi.Benibenyapandeerlerinehirvedevletileilgiliolanhereyi dklmekzorundayd.Devletbendekidevletibitirmeyekararvermiti.Bugerekbykdevletti.ABD,AB devletiydi.Eerbasitkullarolmayaniyetimyoksa,bendenkurtulmalar,hemdekarlcasatarakkurtulmalar kapitalistdevletingereiydi.Bugerekbycdenkurtulmak,iindebulunulankoullardazordu.Baarabilirsen, plakcannkurtarabilirsenbravo!Leviathandenizdenbankarpgstermiti. YunandevletiLeviathanlarnbandagelir.Banagresonunakadardostlukesprisiileyrmemdoruydu. Kiiliimdengeriyekalanennemliyanmbuydu.Bununlaoynamayacaktm.hanetonlarakalsn,dostlukbenim olsundu.Kenya'yagidiimaslndamitolojideki(Yunanmitolojisi)Tartaros'a(cehennemkuyusu)atlmakt.Zeus'un adapileribugnahilemektenekinmeyeceklerdi.Afrika'nnsevimlizencileriTartaros'tagrevleriniiyi yapyorlard.Dlegerekarasdenilennoktadaydm.CehennemdenmralkayalnaPrometheusgibi balandmda,tamyarinsan,amadieryarsnnneolacabilinmeyenbirikonumundaydm.Enkidumthi savam,amaktlmt.Hegel"devletcisimlemitanrdr"der.Btndnyatanrlarnnstmemeleri, gerektenyarinsanyartanrPrometheussoyunabenitambalamgibiydi.Yreimgndebindefayenilsede, onuyenilemegcgsterecektim.Beynimihergnkargalargagalasadaalrklacaktm.ehirvedevlettoplumu midesindebeniepeyinemi,amageriyekusmutu.Bendemideleriniparalayamamtm.Sonutaehirsel devletseltoplumlakrsalkomnal,adadeyileekolojiksosyalisttoplumyanyana,uydurmabirbariledeilde, diyalektikbirikilemhalindenaslbiraradayaayabilirler?Busorunzerindeyounlatm.Savunmamdaciddiyetle incelenmesigerekenbazsonularyanstmayaaltm.Amanszbiryaamnvehilesizbirdnceninrnleri olduuiinincelenmeyevebykderslerkarlmayadeerdir. Kiiliimdekiarkadalkanlayanamlaaramzdakielikilerdenbiriydi.Obuanlaylakendimialdattm sylyordu.Sanrmbykarkadalkaraym,arkadatutkunluumudikkatekicibulmutu.Mevcuttoplumsal deerlerlepekuyuurgrmyordu.Yalnzkalabileceimi,arkadalarmnkarlarnkollayacaklarnfarkediyordu. Bugereideokgefarkettim.Soruneniyileri,enballardaolsa,arkadalarlaneyaplabilir,nereyekadar gidilebilirdi.Banagreyaplamayacakbiri,varlamayacakbirhedefyoktu.Kklarkadalkballyine GlgameEnkiduikiliinianmsatt.Tarihtehepbutarzbirikilikvardr.Belkideevrenseldalizminbirgereidir. Bykyrmekisteyenlerbykarkadalkisterler.Kydedahaocukyatabuaraytaydm.HasanBindalbu araynrnyd.Lanetlietebununaslfarkettidekomployadahiletti.Halenbenimiinzlmesigerekenbir sorundur.Amaeerkomploarkadamladenediioyunutamsrdrseydi,dahaodnemdebenivurabilirlerdi. Demekkiarkadambykbirarkadat. KemalPirdebykarkadalardandr.Onunkadarduyarlyaayanbakabirinibulabilmekokzordur.Nekadar yceltilse,yaamayanstlsabileazdr.Halentamkavranpyaamsalklndnsanmyorum.nemlerikendilerini deil,arkadanyaamalarveyaatmalaryd.Demekkiarkadalarmyaratabiliyordum.Binlercernei varolmayadevametti.Amabykistismarclardakt.Soyluarkadalkbalarmznalakakullanld,bunun

sanldndanyaygnolduugelimelerdenanlalacakt.Benheparkadalarmnbyklneinanmtm.Hep yleroloynayacaklarndnmtm.Buhemkendineargvenmenin,hemkendinihiesaymannbir sonucuyduda.Snfltoplumun,ehirvedevletkousununbireyihangiklklarasokabileceinizemezdim.Kendi oluumtarzmgenellemekkolaygeliyordu.Herkesikendigibisanmak,belkideonlaraonlardandahayakndurarak birlikteliisalamakistiyordum.Mthibirbirlikiydim.Buradaaryagittiimiveanamnhaklktnzoruma gitsedekabuletmekdurumundaydm.Dnyannkanunlardeiikiliyordu.Bunuanlamalydm.Sonu dogmatizmedmeydi.leriyigitmediihaldemutlakailkelere,iyiyegideceiinancdogmatizmsnrlarnaoktan varmt.Akkaraikileminedegtryordubuzihniyet.Yamkemmeliyilik,yasonsuzktlk.Birazda gelenekselZerdtinancnntortusuolsagerek. Bukklanlaybiryanylargtledi.nsanbalad.Dieryanylayanltt.Gerekleriolduugibigrmemi engelledi.PKK'nintkanmasndadabuanlaymnetkisinigrmekgerekir.Akkaraikilemifazlaretkenbir diyalektikyaklamdeildir.Yzeysel,mekanikbirdncetarznagtrr.Sonutabendeyzeysel,mekanik dncetarznaderekrenkli,canl,dahaokilevselolabilmetarznnuzanadtm.Yzeyseldiyalektik aslndadiyalektikdogmatizmdir.Reelsosyalizmdeyaygnolanbuidealizmtrbenimdeyakamayapmt. PKK'dekikorkunbyklk,kahramanlk,iyilik,dorulukvegzellikleykldeerlerleztlarbunedenlebir ikilemkurmutu.Diyalektikikileminbutrndengenellikledzeninkofkimlikleriyararlanr.Gerekten PKK'lilememiolanlar,kendiniylesanaraktmerdemlerinihoyratakullanacaklard.kikeigdemeyecekler rgtlideri,gerillakomutanoldular.Kastlbirgelimedeildi.Balangtakiiyiniyetli,arkadalarhereyinen iyisinienbaarltarzdayaparlaranlaynedentekiletmiti.Buanlayladahabaarlolunamayacaanlalmt. Amayenibirrgtanlaynanaslulalacadazmlenememiti. Sorundahaderinlerdeyatmaktadr.Gcmlsnde1980'lerinbandanberiKrttoplumsalgerekliini zmleyerekbireyizmekvednmeuratmakiinbykabaharcadm.Amakarmdabenzdke 'inadminat'diyenbirsrarckiilikvard.Kendilerindenvazgemiyorlard.Tepedentrnaaihanet,onursuzluk, dknlk,lakalk,bitik,yenilmi,beparaetmezkiilikteolsalarda,kendilerineyamansevdalydlar.Buinsanlk gereiydi.Fakattersinden,bitmihaliylebirinsanlk.Kendimiadetaungibittm,ekmekyappyedirdim.Yine deinsafagelmiyorlard.Kendiyaamveszmonasavatarzlarndasrarlydlar.Aslndaelindenbirey gelmiyordu.Braksanbiratmbarutlukrezervlerivard.Endememilitangeineninmrbirylgeemezdi. Benimdeinadminatt.lla'arkadalar'yaatacaktm.Hereyibirtarafabrakpbuinsanmolozlarnyaatma savanagiritim.Hemdeeniyimalzemediyekendimialdatarak.Anamnisyanettiinoktabuydu.Kendimi aldattmerkenyalarmdafarketmiti. KemalPirveHakiKarerbozulmamikiKaradenizocuuolarakbenimarkadalktarzmaadetabaylarak balanmlard.Banaenufakbirzorlukgelmesindiyeenerkendendilini,tresinibilmedikleriKrdistan'a hepimizdennceyrmlerdi.Fakatihaneteuramtoplumunocuklarndaaynruhhassasiyetinibeklemekpek doruolmayacakt.Hibirisignllveyreklebeynibirletirerekyrmyordu.Adeta'namusbelasna' taklmlard.Veyakendidorularncayryerekonurukurtardklarnsanyorlard.Beparaetmezbirnamusuluk, onurculukanlayydinatettikleri.Hepsineailevedevletinsunamayacadeerlerisunmayaaltm.Onurlarn 'gerekten'kurtaracakhereyisundum.Tamdabunoktadagerekonurungereklerinegrealmamayyinebyk birsorunolaraknmekoydular.BirinciPKK'lemehamlesinibaarylanlerinekoydum.yibirerpartili olabilirlerdi.Tenezzletmediler.BuseferikincibykPKK'lemehamlesini,hemdeKrdistandalarnda,tm paralarnda,dta,kyde,kettenlerinekoydum.Buseferolanaklardanbalardnd.Anlamakbileistemediler. Ortadou'da,Suriye'debirgnbilerahatbiryemekyemedimveuykuuyumadm.Onbinleriaansaydaoullarve kzlarbesledim.zgrkalmalariin,onurlarkrlmasndabysnlerdiyeendayanlmazdayatmalarben stlendim.Sonradananladmki,bueigrlmemifedakarlmbileyanlyorumlayacaklar.Naslkrallargibi yaadmbiimindebirillzyonakaplanazolmayacakt.Halenhatrlarm.Kendinegvenerekiyikonumaya alanDuranKalkan,birilikinintelefonaraynaanidenkt.Birkadakikalkiliki,konumatarzolduumuz yerdekiilikileresonverdirilebilircinsteydi.Gyatamdevrimcilergibikonuuyordu.Sonrakipratiindeizledim. Objektifolaraknekadarzverilideolsa,batansonabirtasfiyeciliiyayor,yaatyordu.Farkndabiledeildi.

ahsndaTrksolununkendininasltasfiyeettiinianlamakmmknd.Duranbizdeeniyilerdensaylr.Ya dierleri?Braksankarnlarndoyurmalarmmkndeildi.Heleeldesilahyaamalarmucizelerebalyd.Yine dekahrlarnakatlanacaktm.Anamainatarkadalarmniyiliinikantlayacaktm. Buolgunundahaderinliklerinebakldnda,binyllarnkaskatklddespotiktoplumunkiiliinigrmek mmknd.Kulkiiliialttaysakle,stteysedespotkesilecekti.Bukiiliikoturmak,zmekiinharcadm abalarnnemlibirksmdaterstepecekti.Komutanlktananladklaringenepaasmisali'ncebabasnasmak' biimindeydi.Enokbecerdikleriibirbirinitasfiyeetmek,boakarmakoluyordu.Yakastlyabilebileihmal etmektenyzlercednyagzeliyoldankaybnayolatklarniyibiliyorum.ylebirzihniyetveaalk,manda deriliyrekki,yoldatankurtulmakiinonugznkpmadanlmseferinekarmaksradanilerhalinegelmiti. tenbutrkomplokiiliiensonbenimtasfiyemekadariiaztt.BunlardanahinBali,MehmetenerveCangir Hazrdenenl,bykihtimalle1990bandakimebalolduklarhalenanlalmayanilikileriinde,benim tasfiyemiinprovaniteliindeocuklukarkadam,kylmHasanBindal'okalakakazassvererek katlettiktensonrabirebekeoluturmulard.Sanmyorumhepsibilinliajanolsunlar.Bykihtimallergtele geirmekveingenepaalyapmakiinkomployntemleriniazyaalmlard.Aslndadahasonraanlayacaktm ki,bulkedeyaygncakullandklarbiryntemdi.Sanldnnaksine,Trkordusugerillayyenmedi.Bu alaklklaritenilemezdurumagetirdi. Fazlaaratrmamolmadiinisimleriniyazmakistemediimendemeyiitliktimsaliarkadalarmdan(Mahsum Korkmaz'danbalayan)yzlercesinibyleehitverdik.EnhretliolanlardanbirisideemdinSakk't,kulluk sistemiyleyetinmeyipingenepaalneniyiuygulayanlardanoldu.Merkezimizinendrstelemanlarndan,ok eybeklenenCemilBaykszdehesapsoracana,Mehmetener,CengizHazr,emdinSakklarnyannda kamasnabileengelolabilecekyeteneigsteremiyordu.Aslndabenimvarlmolmasa,hepsinibirkadarbeile bitireceklerdi.Bunudafarkedemiyorlard.Eeidvemeyensemerinidvermisaliellerindekizavalllardan acmaszhesapsoracaklard.rgt,gerillayyerlebiredengzkaralaraalanakbraklrken,adaptasyon sorunlaryaayangencecikocuklarcezalandrmaydisiplingereisaymalarazgrlrilerdeildi.BirSaime Aknvard.GrubumuzaUrfa'daretmenkenilkkatlanlardand.Fedakard.Darkt.Eitildi.DuranveAli Haydarlarnsorumluolduuilklkeiikamppratiindelmlecezalandrldnduyduumdaarmtm. Sylenen,"btnaskeridisiplinialtstediyor,hereyiboakaryor,dolaysylacezalandrlmaskanlmaz oldu"biimindebirifadeydi.Sylemegvenmekzorundaydm.Budadisiplingereiydi.Amakalbiminbirkesine yerletirdiimbirolayd.Banagresuunekadarardaolsa,yletasfiyeedilecekbirisideildi.Amabirey yapamyordum.Dogmatizm(reelsosyalistanlamda)benimyreimidedondurmutu.DevletisosyalizmRusya'da endeerliyoldalarndabylekatletmiti(Buharin,Zinovyevvb.)Milyonlarcakylvurulmu,altstedilmiti. Bununsosyalizmdeil,Rusyatarzvahibirkapitalizmolduusonraaakacakt.Aslndabubykumutlar yaratanBykEkimDevrimi'ninihaneteuramhaliydi.Birokbykdevrimdeolduugibiihanetlersahiplerine ounluklakarkalrd.Muhammedilerdentut,sevilerekadartarihburneklerledoludur.Fakatkaderolarak baklmamasgereinibusavunmamdayksekbirteorikperspektiflegsterdiimeinanyorum.Bunuyaratankiilii ahsmavaranadekzdmsanyorum.Birnebzedeolsateselliedecekbiraba. PKK'ninkendikendineyaptnnbirtasfiyeolduuakt.adatarihimizinbtnbykkahramanlklarn, cesaretvefedakarlklarn,acvekayplarngstermesineramen,lanetligemivekapitalistsisteminbycleri soyluycelie,zgrlekolayimkanvermiyordu.Sonikiyzylnulusalvesosyalkurtuluyntemlerini denememizeramenkazanmlarsnrlyd.Onurlubirbargereklememiti.Denemekistediimyntemen azndan1975'lerinkikadarheyecanuyandran'demokratikzmvebar'hamlesiydi.Muhataplarnyksekanlay gsteripkatksunacaklarnbeklemitim.Fakatbenitamyenilmisaydklarndanciddiyealamadlar.Hattaalaltc birabagibideerlendirdiler.Neacdrki,rgtkalntlarmziindedebylebakanlarazdeildi.Bazlaraktan beni'burjuvaziyeteslimolmakla'suluyordu.Dierouarkadamkerhenbunoktayageldiimisanpkendini kendinegreyenidnemehazrlyordu.Yineneacki,mirasmzzerindeyenidnemhesaplardiyebileceimiz abalarnazolmadyavayavaortayakacakt.Mirasnneolduunuanlamayanlarsoysuzbirermirasyedigibi szmonamirasakonmatutumlarnfarkndabileolmadansergilediklerinibilmiyorlard.Hergrubuyaatacakbir eyeldeedilebilirdi.Bunusezdim.

KendikendinitasfiyeetmiPKKmiraszerindetavsiyeettiimmodel,bahsedilendemokratikzdekibir oluumdu.KADEKvesonrasolanKONGRAGEL'ebylegelindi.mralsrecindekibtnsavunmalarm itenlikledemokrasininteorivepratiizerindegelitirmekistemitim.Yzeyseldeolsazbyleydi.Buyaklam kiiliklerdekiklelikvedespotizmkalntlarnzdrebilirdi.Halkiindeyrtlecekanlamlbirdemokratik hamlehemsiyasizme,hembarakatksunabilirdi.yibirfrsatolarakdnembyledeerlendirilebilirdi. ABD'ninbilinen11EyllsonrashamlesiTC'denbeklenebilecekadmlardurdururken,KADEKadaltndapek zmleyici,gelitiricihareketedilemediianlalyordu.Demokrasivebarsavannscakaskerisavalardanzor olduunuanlamyorlard.Barnsavatandadahazorveihtimamisteyenbirabagerektirdiini,muazzambir demokratikrgtveeylemlilikleancakyryebileceinianlaypuygulamaktanuzaktlar. Trkiye'dehayaldnyasndayaayanBabakanB.EcevitnderliindekiDSPANAPMHPhkmetialaa olurken,AKPadndakikoalisyontarihiboluktaniyiyararlanarakhkmetinyolunututacakt.Sol,sosyal demokratlarneolupbittiinibileyorumlamaktanuzaktlar.KADEK,KONGRAGEL'indepekfarklbirkonumda olmadn,dahadavahimizorbelayrtlmekistenenbazdemokratikabalarzerinehesapkurduklarn grecektim.DerkenOsmancalan'laCemilBayknderlikliikimuhalifgruplaKONGRAGEL'indahailk admlarnatmadankendikendiniilemezdurumagetirdiiniartecritkoullarndazorbelarenecektim.Bir hareketiindegruplamalarancakilerisomutolarakgelitirebildiiorandamerudur.Aksihaldeiyiniyetneolursa olsunbozguncu,fesathareketiolarakdeerlendirilmektenkurtulamaz.PKKiindebusongruplamalardadahil, genelolarakmcadeleyitkatptasfiyeyeyolatklariingayrimerudurlar.Tarihimizbugereikantlamtr.TC bnyesindeortaakalntlartartmalbirdemokrasicilikoyunuylahamleyaparken,PKK'nindeortaakalntlar saylabilecekzihniyetyapsnda'demokrasicilikoyununa'dagerekgrmeden,paakeyiflerinceszdeiktidara oynuyorlard.Herikicepheiindedemokratikolmasuradakalsn,genelortamnokgerisindebazeilimleri,geri kiiliktutkularn'demokratikabalarmz'boakarrcasnadayatmalarszkonusuydu.Akayerelseim oyunlarngrdktensonra(herikicepheasndan)kendimitecavzeuramsandmvedirenmemgerektiini ortayakoydum.Demokratikhamlemleoyunoynanamayacan,enazndanonurumukurtarncayakadarbuynl oyunlarpervaszcaoynayanlarboakarmamgerektiinitutumbelledim.Busavunmayaynelirken,AB'nindebu oyuniindekaldngrerektopyeknbircevapvermeninkanlmazolduunuanladm.ABD'ninIraksavada eklenince,tarihibir'demokratiksavunma'gelitirmemhaylinemkazanmt. HalkKongresimodelioldukazmleyiciydi.Devletsorununudemokratiklemeileamayaalrken,halkn zgrlkveeitlikproblemlerinedemokratiklemealtndaenuygunalmlarsalamakdurumundayd.Ayn zamandakiilikproblemlerinideskbirdemokrasipratiiiindeeiterekzebilirdi.adadevrimleriniine dtkmazlaramannyoluolarakdademokratikhalkkongreleriyntemindendahauygunudnlemezdi. Basitgibigrnebilir,amagerekdemokratlktarihtevegnmzdeendeerlierdemolaraktanmlanabilirdi. Sorunlargelimitekniklerle,kitleselimhayayolaabileceksavalarlazmekyerine,yksekeiticiyanyla demokrasi,bariindevefarkllklarnhepsinebireylerkazandrarakeninsanizmeyolaabilir.oksert deil,kandklmyorveyaaskerigdengesineyantvermiyordiyeeletirmeninfazlaahlaki,dolaysylainsani deeriyoktur. Krdistansorunundaderinliklidemokratikabalarbasitgibigrnenadmlarladaolsa,uzunvadededahakalcve kesinzmlerihalkadnasalayabilir,devletlerianlamszzoruygulamalardanvazgeirebilirdi.Ortadou'nunda okmuhtaolduudemokratiklemehamlesineenglkatkyaplabilirdi.Savunmamdabununtarihseltemelini dahancesunmutum.Ayrcakendinizsavunmatemelindekalcbirbarakadarsilahladasavunabilirdi.Meru savunmahaklarngerektiindeheralandaveantidemokratikuygulamalarakarkullanabilirlerdi.Bununiin gereklinicelvenitelglenmeyisalayabilirlerdi.Dar,otoriterdevletodaklpartikltrnap,halkndemokratik eyleminingereklikldniteliklerikazanarak,kiilikdnmlerinidemokratiktoplumsallamaylaiie salayabilirlerdi.Bununimkanlarteorikvepratikolaraksunulmu,tarzveemasellerinetututurulmutu.zn kavramvedemokratikaktannasiplerinialmolsalard,hereylemcininbaaracakileriolacakt.Beklenen gelimeolmayncazddnnolmasdiyalektikgereidir.Politikakritikanlardabolukkaldramaz.birlikiKrtlk ABDileittifaknadayanpnemliadmlaratarken,halkadnabaarsalamasgerekenlertarihselyetersizliklerini, apolitik,dargrupu,bireyselufuklubakveniyetlerinisorunhalinegetireceklerdi.

Kyclk,sahtebiriktidarclkoyununagiritiininfarkndadeildi.Tarihiadmlaraggetiremeyenlerhepaileii kavgalaraynelirler.Tonlarcabirikensorunlarolumlu,daynelikgelimelerlezmeyisalamalargerekirken, ailemirasndankimenedyorhesabkritikanlardayaplagelirdi.Benimtehlikelidurumumbuhesaplardahada nemliklyordu.Gerekbirsiyasi,askeriordulamaysalayamayanlar,kendiahbapavugruplarnoluturmaya belbalarlar.Ellerindekonuulacakokmalzemeveyetenekbirlemitir.Umurundamoncatarihiemek,acve kan,halkninanlmazboyutlardaalklaterbiyeedilmesi,binlerceyoldanzindanmahkumluu?Bunlarnemli grlmyor,saasolayalpayaplaraknedenilerlenmediinebahaneyaratlyordu.KONGRAGEL'inilksrecini byletasviretmekmmkndr.Yllarcatarihigrevlerinibaarylayerinegetiremeyenleriinanlalrbirdurum. AmaPKK'ninmirasnnbutarzkaldramayacanyorumlayamamalar,iindebulunduklargereibirkezdaha hatrlatacakt. Uyarlarmbugerekleraltndayaptm.Benbatanberiiktidar,otoriteolgusundanholanmadm.Amaiyiiyapma dzenindedeokhassastm.Halknbazyceilerinitakipetmemherkoulaltndabiriman,inanmeselesiydi.Sk skuuyarlaryaptmokolmutur:Benimadmlaanldka,Krthalknndakorunacakbazdeerleriolacaktr. Dikkatetmeyenlerfenakayayaarpldklarnergeanlayacaklard.tevedtafenabirkayayaarpldklarn yavayavaanlamannzamandr. OsmancalanveCemilBayketrafndagrupvarmyokmu,bupekciddiyealdmbirkonudeildir.Hattagl gruplarolsadancebenitasfiyeetselerdidiyeduacolurdum.Kekegliktidargruplarolsa,hasm bellediklerinebirvurupbanadavursalard,yinebravoderdim.Amavarsaeer,bugruplarnhepsininbilerek veyabilmeyerekbirtasfiye,kagrubuolmaskanlmazd.Birisininaz,dierininokolmasokadarnemli deildi.Bylesisrelereyolamannkendisibirgerilemedir,kayptr.Zamandan,enerjiden,onurdankayp. Benidahaokilgilendirenkonu,isterOsmancalansoyadndakikelimedeolsun,isterdiergrubunbanakadar yansyantavrlarndaolsun,grntebirbiriyleurarkenzndebenimleuratklarnnfarkndaolmamalaryd. Dahadorusubenzerbirokrnekteyaadmzgibi,banakartepkileriniikisahtegrup,pratik,iyaratarak gsteriyorlard.Mevcutaamadadirektkarkmammkndeildi.Ancakkamaklammknd.Buda karlarnadmyordu.Banakarmcadeledolaylvehrslayrtlecekti.nkyllarcakursaklarndabana kusacakokeybirikmiti.Biryolunubulupboaltmalargerekiyordu.Basitkylhesabdr.Anladmda yanlmadmkabuletmelerigerekir.Yokeerdrstlkvarise,ozamanhertrivedkkrtmalara,oyunlara kartarihigrevleresahipkmalartekkantlarolacaktr.Hrsvefkelerisoyluise,bunubtnhalknve yoldalarnbeklediigrevbaarlarndagstermeleri,herhalde"bendrstm"diyenheryoldannceliklitutumu olacaktr.Buhakktandmzbirkezdahabelirterek,olupbitenlerinderinliinitaraflaranlamazlarsadaben anlataym. Benimiingruplarnzdeaynolduunu,biimfarkllklarnnpeknemtamadnbelirterekyineksabaz yorumlaryapmalym.Eerokciddibilginoksanlndantrhatalyorumlamalarmvarsa,zatensrekli zeletiriselyaayanbirisiiinbunlartelafietmek,arkadalarnitibarnatozkondurmamakyapamayacambiri deildir. Grntebirbirlerinekar,zndedorunderlikgereinetepkiyiyanstangruplamalarn,sapmalarnzerinde oldukayounlatm.Hareketimizintarihindeyaanan,toplumsalgerekliimizdekibirlikolamama, zynetimlerinikuramama,babo,birbirlerinekarsreklikkrtlmolmaylazdetir;bukltrden beslenmektedir.Bireyciliini,karclnkonuturmakisteyenlerinbavuracaklarilkyntemdargrupkurmaktr. Yaplan,birparazerindeetkiliolmaktr.rgtlenmetarihimizinbaarsbukltreletkinliinalmasile balantldr.Ayrcatoplumumuzdabokonumalar,ilkelkaprisler,politikolamamabutavrlardayansr.Objektif temelizerindeokdurulabilir.Bukonudakapsamlzmlemeleryapmtm. Birokunsurdahalenhatrlyorumuiddialargelitirilmiti:"PKKbizdenyaammzalyor."Gerekcezaevinde gerekdardabiroktasfiyecigiriimbutriddialarilerisryordu.Gayettabiihalknkurtarmak,lkesini zgrletirmekisteyenbirnderlik,bireycivedartoplumcuamalaryerineyceltici,zgrletiriciamalaruruna

mensuplarnnyaamnda,canndadorubirtemeldekullanmakdurumundadr.Bakatrrgtvenderlik olunamaz.Sosyalyaamedebiyatlardabununbiraracsdr.Gerektiindeaskerivesiyasiyaayamayanlarnsosyal yaamlarndzenlemelerininmmknolmadn,olsadabununyabanclatrlmbiryaamolduunuanlamak gerekir.Eergerekkahramanlk,zgrlkonuruiledeerlendireceksek,mcadelesiniasgaridzeydebaarya gtremeyenlerinsosyalyaam,ailesi,eiveocuklarnnolupolmamasdaanlamtamaz.Tutarl mcadelecilerinbugereklerihiunutmamalar,aksihaldekendinibakatrltanmlamalargerekir. nderliktemsiliminailecilikkokmamasiinokbykabaharcadmbilinmektedir.Osmancalan'nbilinen bazeilimlerineenkapsamleletirivepratikleridebenyaptm.BunaramenenufakbireksikliimeveyaOsman bahanesinesnprgtiindevednda"calanizm'den"kurtulmaabalarnnyaygnlatrlmakistenmesihayli ilgintir.Birgazetedebirileri"kemalizmlecalanizm'denkurtulmadansolgelimez"deniyordu.Bunudiyenlerinen aalkbireycilikleriindeyaadklarbilinmektedir.okserserivegafildirler.Benimbirgnlkyaamm yaamayaggetirseler,tmmirasmbusahtekarlaravermeyehazrm.Bunlarbizolmazsakyaamhakkndanda yoksunkalacaklarnbilmeyecekkadargafilvealaktrlar. Osmancalan'nuzunsrediryetmezlikleriylehareketlebirliktebenidezordurumadrdbilinmektedir. Sreci1980'lerdenberibirtrlkaldramyordu.Duygusalkalpteoridederinleemiyordu.Elyordamileyapmak istediklerisonuvermektenuzakt.Yzeyselveyanlmayaenuyguntavrlaragirilmesikolayd.1992Gneyli glerinihanetsavandayaadklarbiraresizlikti.inegirdiieilim,eertedbiralnmasayd,Talabani'ninbir kullanmmalzemesiolmaylasonulanacakt.AmaobjektifolarakCemilveCemal'ingruplarndaimhadan kurtarmt.Tavrmhereyikaybetmektense,kurtarlabilecekdeerleresahipkmabiimindeoldu.Osman'n yarglamasonularbiliniyor.Aileciliksorununubuvesileileuzunuzunamayaalmtm.Yenidengelime srecinegirmiti.Darpolitikaybilmeklebirlikte,teorikderinlikolmadndantehlikelidurumlarayolamaihtimali vard.Kiiliindenbubeklenirdi.Akllbirmerkeziyideerlendirirseepeyyararlolabilirdi.Bununiinolduka politikvetedbirliolmakgerekirdi.SanrmsoniinegirdiiABDileilikilereskininTalabaniilikilerine benziyordu.Hatayapmayamsaitbiraland.Ancakkontrollolarakbuilikilerdekullanlabilirdi.Tmyetkilerin verilmesisakncalyd.Benolsaydmbyleyapardm.KendibanaABDilebudenliilikileregirdiini sanmyorum.Dolaylvedirektitiraklerinolmaskanlmazdr. kinciilikisi"adayaam,evlilik,politikayapmak,Gney'iesasalmavs"biimindeyansd.Bueilimi tanyorum.Ktniyetliolmasada,tpk1992'deolduugibisonualmaktanuzakt.NitekimyleolduudaTCve ABD'nintavrlarndananlalyordu.Ben1992'dediplomatiksreceinanmamtm.1993'tezaleilim gsterdiinde"ocukhatasyapyor"biimindedeerlendirdim.Banagelenlerbiliniyor.mral'dagelitirilemeyen diyalogunIrak'tanaslgelitirileceinimerakediyorum.Yinedefrsatvarsadeerlendirmesinekardeilim.ran, Suriye,ABD,YNK,KDPgleriilediplomatiksiyasiilikilerteslimiyetanlamnagelmeyecekse,sntdurumuna dlmeyecekse,herzamandenenmesipolitikagereidir.Fakatbununtemelartlkeiindesalamdayanlabilir mevzivealmalarasahipolmaktr.Buerevedegrvetavrmbelirlerken,adayaamveevlilikkonularda zerindedahaokdurulmaygerektiriyor.Meselebasitbirsosyal,biyolojiksnrlardakalsayddeinmeyecektim. Ciddisiyasal,eylemselyanlarsonulartamaktadr.Benidekiiselolarakyakndanilgilendirmektedir. Sankibensosyalyaamvekadnkonusundayetersizvehatalbirkonumdaymmgibibirhavasezdim.Buson derececahilaneveolupbitenbykmcadeleyigrememetehlikesini,kendiniseviyesizdayatmaydilegetirenbir yaklamdr.Busavunmayagiriirken,yediyandanitibarenetrafmdabirsosyalitesavanagirdiimi(tamhakk iledeerlendirememeknekadarbykbirbilgisizlikveyatepkiselliktirdiye)ortayakabilecekanlaylar cevaplamakiinhatrlatmayaaltm.Yediyandanitibarenanasnnsosyalitehakknakarmcadeleetme gcngsterenbirinekar'adasosyaliteliyaamdan'bahsetmekbanakarbirsavatr.Sadecesosyaldeil, siyasiboyutlardaolanbirsavatr.DahaaydnlatcolunmasiinKesirerneinibunedenledahauzun amlamayaaltm.Benvekadn,'Apovekadn'meselesinianlamamak,deilyalnzPKKiin,amziinbir kayptr.amznenbykkadnsavanverenbirisiyim.Bukonudakendimeokbykbirgvenimvardr. Sanmyorumkadnetrafndatoplumsal,siyasal,askerselilikileribenimkadarderinliklizenbakabiriolsun.ster sosyolog,isterak,isteraskerveyasiyasetiolarak.okyiiterkekvekzarkadalarmnilkaklarna,sevgilerine

takozkoyduumu,engellemeyaptm,bununiinaklalmazpratiktavrlarveteorikalmlarsaladm belirtmekdurumundaym.Formlsyleyebilecekdurumdaym. Dierblmlerdekapsamlcailediimiintamamlaycolsundiyebelirtiyorum.Anamdan,onundaarkasndatm Krtvedierhalklargeleneindengelen'namus'savannOrtadouzglnde,zelliklekabavebasitcinsel ieriindenkarptoplumun,siyasetinvesavaniindenaslanlamkazandnyetkincegsterdim.Kadnilk ezilen,smrlensnf,cinsvemillettir.Kadnncins,snfvemilletolarakzgrlndengemeyenhibir demokratik,sosyalistmcadeleninamacnaulamayacakesindir.Krttoplumundakadnveeitliedayanan, teorikvepratikolarakbugelimeyisalayanbirilikiyedayanmayanhibirevlilik,cinsellik,akilikisinindeeri yoktur.Sklsamdatekrarlamaktanekinmediim'zelvegenelevfahieliinden'teyebirdeertamaz.Kadna karverilensz,yaplanarkadalkbendeokderinbirfelsefi,tarihi,toplumsalanlamveyurtseverlik,zgrlk, eitlikiinpratikbirabayiermektedir.Akngerekteorisikadarbyksavandayrttmfarkedememek neacdr! Bensaflarmzdaortamnakaakbraklmasn,zgrln,savan,eitliin,demokrasininvazgeilmezbir gereisaymaktaym.Akaakolmayanbirortamdademokrasi,zgrlk,eitlikveyurtseverlikgeliemez.Kadnn bykahlanolmadan,halklarnonursalhibirdavaskazanlamaz.Hareketiminiindekadnzgrlentemel deerlerinbandagelmektedir.Kaldki,kadnhareketidnyaapndayenigelimeleryaayansosyaldevrimlerin entemelyanlarndanbiridir.Kadndevrimidevrimdedevrimdir.zgrleenkadnanlamak,tarihi,toplumu, yaamyenidenanlamaktr.Kadndinselfeodalgericiliinvekapitalizminarmetalatrannesnesiolmaktan karmaktemelgrevlerdendir.Yinefeodalizmvekapitalizminhakimdeeryarglarileyklegemenerkek ahlakndan,evliliindenkurtulmaktemelgrevdir. Fazlaamagereiduymuyorum.KadnPAJKgereiilerolnoynamakdurumundadr.Sondeerlendirmemde kadnailikinmitolojiksylemlitanralama,meleklemeveAfroditleme,zndebebinyllkegemenerkek kltrnekarbakaldryifadeediyor.Bukltrkadnkorkunbirdurumadrmtr.Mlkiyetieriklievlilik enbyktehditlerdenbiridir.Kadnnzgrlnsalamadan,hibirkonudaanlamlvedeerli,yaanmayadeer zgryaamalanngelitiremeyiz.Kadnnbyksavamolacaktr.Busavaolmadanyurtseverlik,eitlik geliemez.Ak,sanldnnaksine,tambirsosyolojikteorivepratikgerektirir;ikibireyinbasittutkularna indirgenemez.Akbykyiitlik,zafervesevgiister.Zaferiolmayannakolamaz.Aknyzdaimazgrln zaferkazanansavanadnktr.Benimpeindekotuumakemekiliibyletanmlanabilir. Tabiibireylerinikicinstenolutuunubiliyoruz.Amasavameydanndayz.Fatihlerhereyimizialdklariin bizimkadnlarmzdiyebileceimizkadnlarmzyoktur.Olankadnlardkkalitehalindemetalatrlaneya kadndr.Bukadnlarlazgrlksavalarnnilikisizneterstir.Butiperkeklerlezgrlkpeindekikadnn ilikisidahadaterstir.Eflatun'danberisylenenmhimolanidealarlakendinisrdrmektir.Fizikselvarln srdrmeisecinseligdyedayanr.Cinseligdytanyorum.Halkmzakendinisrdrmesiiinbraklantek alandr.Odabaabykbelaolmudurumdadr.Mhimolanidealsoysrdrmedir.Odabyktoplumsal,felsefi savalardangemektedir.Sonuolarakdevrimselakgelitiremeyen,Trkiye'dedeoktartlantrbanlkadn tarzndeneyebilir.Siyasi,askerialanatarlmadan,kendievindekalabilecekbirkadnlagrevlerineihanetetmeme temelindekulevliliklerineizinverilebilir.Amatekrarlyorum.Buevliliklerdzenevliliiolup,siyasiveaskeri alanabulatrlamaz.Aksihaldefeodalvekapitalistyaamnkleletiricietkisineortamardnakadaralmolur. Dzenordularndabilebuyaanmaz. Bizdeyaananolguokdahanemliolaraktarihseldir.Benimbirgrupkadnyoldaiinnerdiimtanralama meleklemeAfroditlemekavram,Ortadou'nunkadnaynelikkorkunkleletiricikltrnekarsavaiindir. Tarihinbudnemindebutrsoykadnlaraihtiyavardr.Kaldki,yzlercesienbykkahramanlktavrlarile ehadetlerindebugereikantladlar.Onlarnansokbykanlamifadeeder.Halenoksaydayiit kadnlarmznolduukansndaym.Bykcesaret,adaletveakkiilikleriyeniyeniortayakyor.Duygusalve analitikzekannsekinrneklerinivererekkiilikleriniyenidenyaratyorlar.Buokanlamltarihselbirdnm noktasdr.Benbilebuzdeolankadnlarasahipolmaya,heleheledzenanlayilekarlatrmayacesaret

edemedim,edemem.Kadnlarnglenmesiiinneyapsakazdr.Onlarzatenkolektifaktemsilediyorlar.Gurur duyulacaknitelikliokyoldavar.Benbuaamadazellemisevgininpekhayrlolacansanmyorum.Bar koullarndazgrevliliklerphesizolacaktr.Amamevcutkoullarda,zelliklesavaalanlarndazgr evliliklerinnekadarzorolduubendedahilbazarkadalarnevlilikpratiklerindeortayakmtr. BukonudaOsman'nranasllkadnlaevliliininiyznbilmiyorum.Siyasianlamdaolabilir,basitbirtutku evliliideolabilir.Fakatbunuadayaamngereidiyeyapdayaygnlatrmasoktehlikelibireilimdir.Buna cesaretetmesibiletehlikelidir.GemiteTrksolundabazgruplarbuyntemlerlergtleriniadetabitirdiler. Tekrarsylyorum:Siyasimeseleyapmadankyl,kentli,kkburjuvaevliliksahibiolanlarveyenikurmak isteyenlergrevlerinehakkylabalolmakkaydylasnrlolarakrgttarafndanizinlebuilikiiinegirebilir. Keyfibireyselkararlaolamaz.Dnemsadecefizikisoysrmedeil,nceliklezihni,siyasi,yurtseverideallerimizin zaferekomasdnemidir.Bununasgarikoullarsalanmadan,karkoca,ocuklar,aksadecebaabeladr. Sonunakadarakasayglym.Amaonagtrenfelsefeveeylemolamadandasonunakadarkendinikandrmaya hayr.Bukavramlarerevesindepratikgelimelerindahadazgrletiripzlediimizgereksevgiveaknyolunu aacanainanyorum. adayaam,Gney'edayalmltecilemeanlamlgrlerdeildir.Olaanstdnemdekiyaamadevrimci yaamdenir.Mltecilemeyaklamlarherbakmdantehlikelidir.Sradanocuk,yalvebazkadnlariin muhacirinyaamdanbahsedilebilir.Mahmurkampmuhacirolaraktanmlanabilir.AmaIrakKrtleriiindeerime nezelenegenelehizmetedebilir.Suriye'debizdemlteciliikabuletseydik,yaadklarmzbaagelmezdi.Bu hususlarnkonuulupkonuulmadnbilmiyorum.Amabenzerikonulardagrveuygulamalarmz bilinmektedir.OsmancalanveberaberindekigrubunKONGRAGEL'indisiplinineuymalarkendileriiintek onurluyoldur.Hareketinsoydeerlerinisattracaktavrlaraynelmelerininsonularbiliniyor.Baaryakendilerini yatrmalarherbakmdanyaamsaldr.Herhangibirgcesnmakkadarintiharvariklardakabuledilecek tavrlarolamaz.Bukonulardatambilgilenmehalindedahadorudeerlendirmelermmkndr. Cemil,DuranveRza'gilinnederecegruplatklarnbilemiyoruz.Rza'nnAvrupafaaliyetleripekyaratcolmad gibiyansd.DEHAP'amdahaleolupolmadnbilmemekleberaber,yansmalarnsonucudemokratiklemeye katksunmamtr.Darbeiddiasnciddiyealmamaklabirlikte,objektifdurumuzunsredirdtandagruphavas vermektedir.Sonutaikiballkokverimsizveypratcolmutur.Kendihalinebraklsaydacabanereyevarrd? Kongrekomitelerindeveyrtmedekolektifyounluksalansayd,temelgrevlerehakkverilseydiherhaldekritik birdnemdebeklenenendorutavrd.Dneminbylekullanlmasokgeribiradmtekiletmi;halk,bizleri olumsuzetkilemitir.Eletirizeletirisznelaykdavranlmamtr.Herhaldekongredeolupbitenlerindoru deerlendirilmesi,eletirizeletiriyaplaraktutarllkrneigsterilecektir. Bueletirizeletirisrecindedurumundahaiyianlalpnetlemesivebilincekarlmasiinaadabelirttiimiz konularnaklakavuturulmasnemlidir: 1.mralsrecinealnmamn,merkezigeinenbirokarkadatabendensonrasnnhesabnnyaplmasnayolat anlalmaktadr.okacdrki,aslndasorumlubirdavranolarakyorumlanmasgerekenbuhesaplaryanl temellerzerinekurgulanmtr.Buyaklamaynzamandazde'nderlik'diyehitapettiklerikurumla btnleemediklerinigstermektedir.Batanberivarolanzellikler,enkritikkoullaraltndabulunmamvesilesiyle aakmbulunmaktadr.Sakalpkalmamam,zlpzlmemembeklentisinegirilmitir.Gerilla,kitlegc, siyasalrgtlenme,medya,kadngc,muhtemelenmaddivedierbazetkinliklerzerindebirhakimiyet mcadelesininbendenhabersizyrtldaakanilkhususlardandr.Buaslnda15Austosncesi,1992, hatta1986,1987,sraylatmkritikdnemlerdekendiniazveyaokelevereneilimlerinbirdevamniteliindedir. Hareketimizintarihesindebuhususlardetaylcabilinmektedir.Kendimdebueilimlerinfarkndaolup,yoldaln adabnbozmayacakbiimdesreklieletirerekamayaaltmbilinmektedir.Buyoldaatutumumundrste deerlendirilmediidebirkezdahaaakannemlibirdierhusustur.

Ortayakansonblnmeyiisimlendirmeyifazlaanlamlbulmamaklabirlikte,taraflarnkendilerinidahaiyi tanmalariinerisimvermekleyetineceim.Gerekirsedahakapsamlaklanabilir.BirincigrupCemilBayk, DuranKalkan,RzaAltunolurken,ikincigrupOsmancalan,NizamettinTaveHdrYaln(Serhat)arkadalarn bileimveinisiyatifindenolumaktadr.Tamrgtlgrupdemekzordur.nisiyatifdemekdahadorudur.Arada olanlardavardr.Banazdevebiimdebalolankiilerinvarolupolmadn,varsakimlerolduunubilmiyorum. SonPKKYenidenYaplanmaolaraknerilen12kiilikhazrlkgrubununballkdurumuancakpratiklebelli olabilir.Kiiliklerinebiritirazmolmamaklabirlikte,zdevebiimdebeninekadaryaamsallatrabileceklerini gerekpratiksrebelirleyebilir.Buadanbirzorlamadabulunmakistemiyorum. kitarafgrubunzihniyetvemcadeletarzlarnsoylugeleneklerimize,teorikperspektiflerimizevehalenhayatta 'ben'gerekliineyaktramadmbelirtmekenhafifkelimelerlebirdeerlendirmeolacaktr.Bukadariktidar hrslsolunabileceini,mirasyedicilikyaplphalkmznvemcadelesininesenliineterstutumlara girilebileceini,banadasaygszlkyaplabileceinihibeklemiyordum.Buvesileylegerekinsandoasnbiraz dahayakndantanmbulundum.Yinehibiruyarmndikkatealnmamasnnnaslbirsnf,toplum,etnisite zihniyetinitanmadn,katbir'nihilizm'(inkarclk)iindekalndnanlambulunmaktaym.Butr arkadalarmnyakendinifenadattklarnyadabenimhenzbilgisinesahipolmadmbazkonulariinde bulunduklarndaanlamakdurumundaym.Ayrcabirbirinetavrkoymadabudenlipervaszhareketetmelerid etkenleriaklagetirmektedir.Yinehemeneklemeliyimki,buarkadalarakiiolarakhisbjektif,duygusalbakma, deerlendirmedurumumyoktur.Onlaradnakendilerinibudurumadrmelerini,kendiminiinedrldm durumdandahaacbuluyorum.Ciddibirnedenyokkennaslbudurumadebildilerdiyearyorum. Bunaramenbuarkadalaraaslahakaretvariyaklamayacam.kitarafndazerimdeoynadklarnokiyi bilmemeramenbuslubukullanmayacam.Yalnzugerekleriaklayacam: aBanayoldalk,dostlukvedmanlkakvemerteyaplmaldr.Birokdefayzyzeydik.Hidesaygszlk uyandrmyorlard.aryorum:Beninaslbyleilemezdurumagetirmekistiyorlar?Halbukiherbirisininonurunu kurtarmakiindalarkadarabaharcamtm.Okorkungzel,zgrvetarihkokanmekanlarkendimdennce onlarahazrlamakiinnekadarkorkunaltmdnyaalembilmektedir.Budeerleribenyarattmdemiyorum. Hepsihalkn,okyoksulhalkmzngzyalar,alklar,korkularveihaneteuramlklarnnardndanbinbir emekletoplamayaaltmdeerlerdir.Onlarnveonlarnlkesinindeerleridir.Birtabancam,birevim,bireim olsundiyeaslacretedemediimhalkmnvelkesinindeerleridir.Tamlaykolamadmiinkendime acmakszn,urunadahaiyi,gzelvebaarlolsunlardiyerpndm,savatmdeerlerdir. bDurumbuiken,birilerinin"benimarkamdayedibingerillavar,yanbakanngznoyarm"dercesinetavr koymasnhayretlevenankrcebuldum.Bunudiyenarkadalarogerillasayskadargerillayyakartarakyada dorutaktiklerlesavatrmayarakenac,kahredicikoullardatuttuklarbilinmektedir.Dierbazarkadalarnyan balarndahepsibireryrekparasolanbinlercegencinehadetiniumursamaksznbenciltutumlariinegirmeleri deodenliacvenankrcedir.Halen"grevalrz,almayz"tartmalarnacababugereklerkarsndanasl tanmlamalyz?Yinekendimirnekvermeliyim.Dardaykennaslolduumu,birparaekmeinbiletadn alamadmherhaldeanlamtnz.Altyldrmraldenizikliminde,nefesproblemiylevebirkkaralktazorla biyolojikvarlmsrdrmeyealrken,tekbiranbilekendimenceliktanmadm.Kendimezlmedim. Arkadanhanerlemeyihalkiinkabullenmedim.Tmdnyaglerizrnkkadarumutimkanbrakmadklarhalde, yoldalarvehalkiin,insanlkiiniyidncevetavrlarrettim.mkanszbaardm.nsanhiolmazsabuabaya laykolmayaalrd.Buaradaunudabelirtmeliyimki,hibeenmediinizTC'ningsterdiiciddiyeti gstermeyiiniz,konumumdankendisiiinsonukarmasnsizinbilmeyiiniz,siyasetleringidipgelmesindenbile birderskarmaynzbyktalihsizliktir. cFakatyrttnzhesaplartutmuyor.Belkifarkndadeilsiniz.ktidarhesabveszdesavanyrtyorsunuz. Amakendiniziktidarkonusundaamurdandahadankbirkiiliktesiniz.Birgnomzunuzuversenizdalrsnz. Sizlerisrekliterbiyeliolmayaarmtm.nkdostunuz,yardmclarnzolmayacaktr.Sizibekleyendaha

ncekilergibiyaaalkbirihanet,yayakmayanbirlm,yadahepyaptnzsrekliproblemhalidir.Bu alternatifleriyiyoldeildir. Benimgenliinizialdmhepiddiaedilmitir.Evet,aldm.Benimtarihigrevimbudur.Genliinizialp halknvelkelerininzgrlkdavasnaadayacaktm.Busizikorkunfkelendirmi.Kongredealdnzevlilik, bilmemnekararlarkarintikamhareketleridir.Osman'ndaiyibirmaynpatlatmaeeiolarakrolstlenmesinde ustalnznkatkskmsenemez.Benhepzgrtemellerdedavasnnhizmetindekisevgiretimindenyana oldum.Dediimgibisiznesevgiyi,neeliliibiliyorsunuz.Bukonudayaptnz,gelenekselbirbirinikirletme hareketidir.Sizleribundanalkoymakistedim.Eminolmalsnzki,dnyagzelikzlarveyiitdelikanllarsadece dorusevgiilebirgntansnlardiye,tarihte'tanrvetanralarntaht'diyegeenokutsaldalarakardm.Ama sizdebunuanlayacakyrekvebeyinvarmki?Bykbirksmnhibirbaaryasahipolmadan,mezarlarnnbile bilinmediiyerlerdetopraaverdiniz.Oturuphergnanlarntazeleyeceinize,banabudayattklarnzasiz olsaydnznasltavralrdnz? dBanakartezgetirmeyin.Birbirinizekarneolduunuzubiliyorum.Aranzdafarkdagrmyorum.kitaraf olarakhareketlerinizbanakardr.Uzunuzunbununkantlanmasnagirmeyeceim.Yalnzbutarzsavanz yanltr.Sizleributarzsavatanalkoyamadmiinkendimisuluyorum.Yineyalnzbeniokgszgrmeyin. Bireyleryapacakgcmvar.Mezardadaolacak.okricaediyorum,kendiesenliiniz,cangvenliiniziin hareketimiziindebuyntemleriderhalterkedin.Hiolmazsailkdefabirmertliktebulunmuolursunuz.Sizekar kuvvetrgtlemekistemiyorum.Adnzbiledeifreetmekistemiyorum.Halktanvergtlyapdanaffnz isteyeceim.Sizlerdemutlakabuaftanyararlanmalveuzunvadeliyaayarakkarlntelafietmelisiniz.Birinci yolbudur. kinciyol,belkirgtiindeyedibinolmazsadabirgrupgcnz,gerillanzvar.Korumaktavesavamakta zgrsnz.Ayreilimolarakisimdeyapabilirsiniz.Yalnzbugcbanakarkullanmayn.nkozaman kendimisavunmakzorundakalacam.Kiminkaybedeceidehibelliolmaz.Ayrcadostadmanakarsavave bartarznz,amavetalepleriniziakailanedin.Kimsiniz,neyekarsnz,naslsavamakistiyorsunuz?Bunu herkesbilsinki,etrafnzdatoplansnlar.Sizdegerekdeerinizikantlamolursunuz.Bunugeneldorularda yaparsanzbendedestekleyeceim.Sonsavunmamnkriterleribellidir.Otemelbirdireni,savunmasavanza eldengeldiincehayrlayaklaacam.Yanisizlerinbendenesirgediinizanlaybensizleriingstereceim.Bu rnekbirdestekolacaktr. Fakatyakndnemeteciliinekartavrmbiliyorsunuz.zcesibukadariktidarhesabancakhalknmeru talepleriiinolursaanlamldr.Bununiinbirbirinizisulamanzagerekyok.Yllardryaptnzsavale kargalarnandrmaktadr.Bunubrakacaksnz.Birbirinizinaynssnz.Birleiphalkntaleplerineyantvermekten bakaarenizyoktur.Yllarca,aylarcatelevizyonvegazetelerdehareketiilemezklmannancakrakiplerinbir hareketiykmaabasolarakdeerlendirilebileceiaktr.Amahalkmznbukadardasahipsizolmadn anlamalsnz.Halkvesanrmzerindehesapkurduunuzdeerlerhepimizdendahaglvedeersahipleridir. Bizlaykolursakbizibarnabasar,aksihaldebirgndebitirir.Bunuanlamalsnz.Halenahsmdatemsiledilen halknbugvedeerlerinedayanaraknefesalpverdiiniziasla,biraniinbileolsaunutmayn. Hereysizlerisamimi,alakgnllveciddibirzeletiriyedavetediyor.Drstsenizgerekeniyapmakta gecikmeyeceinizaktr.Aksihaldeyolunuzdrtletelerin,M.enerveS.rkkayalarnyoluolduunu, bazlarnndaiyiajanprovokatrolduunuortayakoymaktanbakabiranlamagelmeyecektir.Halkmz,gerillave ideolojiknderliimizkendinikoruyacakvezgryaamdavasnakararllklayrmektenalkonulamayacaktr. 2.zeletiri,uyumvedorubtnleme,yenidenyaplanmagereineinananlar,bununbilincinevevicdani sorumluluunakararllklasahipkmakisteyenleriinsavunmamenbykyardmcdeerindedir.zeletiri gereidurumukurtarmakiinyaplmaz.Tarihe,halkayant,baardeeriolabilmekiinyaplr.Entelektelgce ulamakisteyenleriinbyknemtar.Zatenzihniyetdnmyapamayanlarndevrimdiyebirdavalarnn olamayacadaanlalmaldr.Eerenhayatibirsorunuyllardrgndeminizdetutupdazememiseniz,bununen

temelnedenlerinikendimizdearayacaz.Grupulukyaparakdurumunaltndankalkamayz.Suuevreye,baka birgrubaykaraksorunlarzlmez;dahadaarlatrlr. Sonsavunmamyeniparadigmatikdeiimeyantverebilecekhususlarihtivaetmektedir.Cmlecmle zmsenmeyedeerdir.Enazndananlayarakyetkinlemegcnemuazzamkatkyapabilir.Herhangibirkitapgibi okunamaz.21.yzylnhalklartopyasna,demokratikuygarla,sosyalizmeglbirperspektifsunmaktadr.Hem teorik,hempratikdeerininyksekolduukansndaym.Dahadorusubuynlsrecealmkazandrmaktadr. Arkadalarnzmsemeyeiddetleihtiyalarvardr.Glpratikbaarlarancakgltopyalar,demokratikve sosyalistdnceveinanlartemelindeeldeedilebilir.Aksihaldeyayozlaarakerimeyadabakaglerinaleti olmaktankurtuluolamaz. Tarihisorumlulukduymasgerekenarkadalarsonyzelliyllkdevletodaklsosyalizmveulusalkurtuluu kapitalistmezheplerindenkopuyaptklarnn,halklarntarihiseeneinebykbircokuvezihniyetgcile dnsalamayaaltklarnnderinbilinciilezeletiriselolabilmelidir.Benkendimbukonudanekadaryoun mesafealdmsavunmamdaortayakoydum.Bendendahaokarkadalarnbuynlbirdnmve younlamayaihtiyacvardr.Zatenbuolmadanktkgibiyerdekaldnzbizzatyaamsnzdr.zeletiri konumunuzbirbirinizin,grubunuzunnekadarhaklolupolmamasndankaynaklanmyor;savunmadaortaya koyduumtemelsorunlardankaynaklanyor.Byleyaklamgstermelisiniz.Eerbunubaarrsanzyeniden domugibiolursunuz.Eminimbunubaardnzdakiiliinizselgibicoar.Aamayacakbirbentbrakmaz.Buna nekadariddetleihtiyacnznolduunuokiyibiliyorsunuz.Bykkazanmak,yaamakdururken,nedenkendi kendini,evresiniboanbirkonumdakalmaktasraredilir? GeenlerdebirAlmanaydnndanbirmektupaldm.Savunmadannekadarheyecanduyduunuyleetkili belirtmektedirki,hayranolmamakeldedeildir.Tmyapmznbykbiritenlik,anlayllkiindekendilerine sunduumuzbuyoldaadestektenlaykylayararlanacaklarna,deilsorununkaynaolmak,hersorunvegrevi stnperformanslabirbaargchalinegeleceklerinedairinanvedileklerimibelirtebilirim. 3.ahsmailikinaydnlatlmasgerekenhususlarvardr.Benimmesajlarmndevletengeliniamasnaramen cezaevlerineyukardanemirlesokulmamasnemlibirkonudur. Banakariddetlibirreaksiyonunbulunduubelliolmutur.Dardanbilgivermemekkadar,vermekistediim bazperspektiflerdeyllardruyutulmutur.BununOsman'ntavrndanoknceuygulandnbiliyorum.Osman'a deil,banaynelikolanvetemelimral'yagetirildiimgnleredayanan,AhmetOkuolu'nunaktandile getirdiibukomploaydnlatlmakdurumundadr.yle"Osmankaraldkat"biimindeprovokatifyaklamlarla izahedilemez. Benimcezaevitavrmreddedebilirler;yeterincedevrimci,yurtseverbulmayabilirler.Bunuilgilievreveyaevreler akyapabilir.Zatenrgtellerinde;akyapmamalarancakkitleden,halknbanaballndanekindikleri iindir.Amalariinbenimkullanldm,amatmyletecritedilereketkisizletirilmekistendiimaktr. Bakagstergelerdevardr.Aklamayfazlaanlamlbulmuyorum.renmekistediimhususlarunlardr: Argtselbirmodelmikullanlmtr?Niinmesajlarmieriyeverilmemi,medyadailenmemitir? BOsman'nahsndabanavurulmakistendiidorudeilse,karyantlarnelerdir?NeredeysetmUrfallk tecridealnmakistenmitir.Benimaileci,hemehriciolmadmokiyibilindiihaldebuyollarabavurulmutur. CMuhtemelenbanabal,sayglhemenherkesinetkilikonumdanalnmakistenmesinaslizahedilecektir? Drgttmyleeldeedildiktensonraneyaplmakisteniyor?Cidditasfiyegiriimlerindenendieedenlervardr. Osman'lagidengrubunhepsininkarkocapeindengitmediiaktr.Buinsanlarnnemlibirksmbireyselonur

sahibikiilerdir.Muhtemelenbanayetersizdeolsaballklarvardr.Aslbunoktayamynelinmekistendi?Bu arkadalarkorkuyorlar.Savatankorkmayanbuarkadalarnaslbuhalegetirildiler? EBuarkadalarnciddisular,yetersizlikleriolsabileonlarkazanmakiinabagerekmezmiydi?Birdenneden karlmapozisyonunasokuldular?Birtekinsankazanmakiinyllarcadildktmzbilindiihalde,yllarn emeininbirrpdabylesineharcanmashangiinsani,yurtsever,devrimcitutumlaizahedilebilir?Eerbu arkadalardirenseydi,enazndanbineyaknyoldalebilirdi.Bununsorumluluunaslizahedilecekti? FBuaraeskitarzsilahlgruphareketlerigrld.Bundandabireyanlayamadm.Demokratikeylemlilii nermemizeramenitibaredilmemesinaslizahedilebilir? GDEHAP'nhibilgimizebavurulmadanseimlerdenekilmesi,tmadaylarntepedeninmedayatlmas demokrasinininkardr.Tekbanabuhususbilergtntmdevrimcidemokratikieriindenboaltldn gstermektedir.Hertaraftauygulananbuantidemokratiktutumnaslizahedilecek?Bununrgtlenmeyildrc birtutumolduuanlalmyormu? HOsman'akardeil,tmPKKmirasnaynelikbuelegeirmeiyiniyetlicedeyaplabilir.Fakatnedenben etkisizletirilmekistendim?Tamamenbitirilmekdeistenmiolabilirim.Veyabilmediimbakanedenlervardr. nceliklebunlaraklayarak,manifestonuzuyaynlayarakrgteldeetmenizdahadoruolmazmyd?Gizli, mafyavaribirmodeluygulanmakistenmitir.Bunuanlaylarnzanaslyedirdiniz? Haydirgttmyleeldeettiniz.Ozamanstrateji,taktikbelirlemenizveonbineyakngcharekete geirmenizgerekmezmiydi?Buhamleyiyapmadnzagregcnereye,neyebalamakistediniz?G altrlmazsayarryaparalanr,dalr.Bununsorumluluunuhidndnzm?Eskiyntemlerlelkeye giribirkaosayolamazm?15Austos'tagelienetecieiliminonkatkadardahatehlikelisidomazmyd? Butipsorularoaltlabilir.Arkadalarnniyetitmyleiyiyndedeolabilir.Amabahsettiimsorulardabirer gereklik.radenizdgelimelerinvarlnn,ihtimalininglolduunugsterir.rgtiiiktidarsavamnnne denlivahimbirdurumyarattnherhaldedehetlefarkediyorsunuz.Bununhidesanldkadarkolayolmadn anlambulunuyorsunuz. 4.rgtiindeiktidarsavanagirmeninbazkoullaraltndagerekliolduusylenebilir.Benimimhasrecine alnmamsizdebuynlbirtedbirihtiyacdourmuolabilir.Balangtaherikigrupdaiyiniyetlicehareketetmi olabilir.Yanisizleriktniyetlibirkomplocuilanetmiyorum.Amahemite,hemdtasiyasiveaskerisava tarznznokdeersizolduunudagrmbulunuyorsunuz.Kendinizede,halkada,banadaanlamszvekt kaybettiriyorsunuz.yiniyettenkaynaklanan,amabirtrlaskeri,siyasi,rgtselbirkimliedntremediiniz kiiliinizbatakendinizibitiriciniteliktedir.Halbukiokiyiyanlarnzdavar.Sankibuyanlarmezaragtrmekte yeminligibisiniz.steseydinizbendenacabaneeldeedemezdiniz?Arkadalk,yoldalkadnaisteyipdesizlereneyi vermedim,yetitirmedim?Kaldki,tmynetimlerpaylaabileceinizdenbilefazla.Nedenbuhrnlk,kendi kendinibitirmeler? zeletirilerinizigelitirirken,buyanlardaherhaldedikkatealrsnz.Kendiniziyenilemektenkorkmayn.Mevcut kiiliinizdenokkorkun.Yirmiyldr,buyanlarnzakarsabrediyorum.Tekbirinizinburnununbuyzden kanamasnistemem.Geleceinizdenhikorkmadangerekbirzeletirisahibiolun.Yapabileceinizhergrevede alakgnllcetalipolunvekmsemeyin.Neksn,nedmanlkedin.Kendinizeyaraangerekbirbilgesellik tutumuyla,KemalPir,MazlumDoanvebinlercesininazizanlarkarsndazdebirkararllkszyle grevlerinizeyklenin. 5.Bellikiliderlikekimesinegirmisiniz.Buhemzamanhemtarzitibariyleyanlolmutur.Enbatabenim sosyolojikfonksiyonumuanlamamsnz.Buyzdenokhatayapyorsunuz.Sondnemlerdebeni"Krt kemalizmi"olarakdeerlendirenbazevrelerolumutur.Dahaokdaolumsuzlukanlamndabuterimi kullanyorlar.Gyasolungelimesiiin"kemalizmin"ve"calanizm'in"almasgerekirmi.Kemalizmkonusunda

deerlendirmeleryapmtm.FranszDevriminitarmaistemiokaktr.Dolaysyla19.ve20.yzylngenel devrimkategorisindegrlr.Yerelkoullardantrgdkbraklddaokasylediimbirhusustur. Gncelletirmektendeokbahsettim.GeendebukonudaotoritesaylanvekitaplarbulunanngilizyazarAndrew Mangodaayngncelletirmeihtiyacndanbahsetmitir. Diernemlibirhusus,sadecekemalizmindeil,Ortadou'dayerletiindenberitmTrkuluslamasbalamnda Krtlerleilikikilitbirrolesahiptir.Builiki1070,1515ve1920'lerdestratejikolarakdorukurulmasnaramen, gnmzdebustratejikbakopmatehlikesiilekarkaryadr.Dolaysylagncelletirmeninentemelhususu, TrkKrtilikilerineilikingereki,zlbirreformdangemektedir.AksihaldeKrtTrkilikileristratejikbir atmamodelindegeliimgstermektenkurtulamaz. BenimrolmksmenKrtkemalizminiartrmasnaramen,birokfarkllkdaiermektedir.Temeldebenim devletideil,demokratikolmambelirleyicidir.Krtleribirmillidevletmodelindedeil,demokratikbirhalk modelindehareketlilieveotoriteyekavuturmakistemimesastrveoknemlidir.KemalizmOrtadou'nunulusal anbalatptemsilederken,bizOrtadou'nundemokratikanbalatptemsiletmekdurumundayz.kisi arasndaKafdayoktur.Fakataynlatrlamazda.Gncelletirmektenesaskastmda,kemalistTrkiye ulusuluuylaKrdistandemokratlnnbirsenteziniveyauzlamasnsalamannimkanlarnaratrmaktr.Bu izgioknemlibirhusustur.HemKrt,hemTrksorunlarnnzmndekilitbirkonudur.AyrcaOrtadou kaosundankndaentemelhalkadr.Gerektarihsel,gerekjeopolitikvetoplumsalkoullarbutrbirsentezinok bykbirtarihselrolifaedebileceinigstermektedir.Dierovenmilliyeti(sasolTrkmilliyetilii)veilkel Krtmilliyetiliiileislamclkideolojilerizmsalamaktanuzaklarveyahegemonyacladayanmaktan kurtulabilecek,bamszbiryetenekgsterebilecekzdenyoksundurlar.Buideolojilerinhalktemeliokzayfolup, zndedgdmldrler. Dolaysylaeerbeniamakistiyorsanz,ncelikleideolojikeilimlerinizinetletirmenizgerekir.Beniarptarak, kullanaraksonualmakbeyhudedir.lsemdebuzordur.Onlarcarnekdenedi.okktdurumlaradtler. Herhaldeburneklerianlayabilecekyetenektesiniz.Banakarnekadarsapmal,nekadaraktanbirrakipolarak kmakistediinizibilmiyorum.Amaunuakasylemeliyimki,herhangianlamlbirizgidearaynzolursave bunudmancayapmazsanz,hakknzolarakdeerlendirebilirim.Demokratikkimliimkesinliklebunu gerektirmektedir.lasgariyurtseverlik,zgrlktanmndabirlemektir.Amayinedrsteolmayan komplovariyaklalrsa,kendimisavunmahakkmdoar.Yanilmclbirdarbeyememdenyararlanarak,hibir tutarlideolojikgerekegsterilmeden,szdeoktalikonularabartlarakrgtelegeirilmekistenirse,budarbeve komploserisinegirer.Durumlarnbubiimdegelitiinisyleyebilecekdurumdadeilim.Sadecebirtarif yapyorum.Trkiye'depolitikkltrdeokagrlenbuyntemlerihitavsiyeetmem.Butryntemlertmyle zararverir. Sondnemlerdebahsettiimtecritiindetecritdurumuvetamsalklolmasadaaldmbazduyumlar,sankiben bir'hanedan'kurmuumdabukertilmekisteniyormugibibirimajortayakard.Bununkimden,hangi kurumdan,hangiorandakaynaklandnbilemem.Fakatbuynlbirhavannestirildiiobjektifbirgereklik olarakortayakt.Osmanmeselesininortayakmasvekullanltarzbundaetkiliolsadabelirleyicideildir. imizdenvedmzdanuzantlarolanbireilimolmaihtimalidahayksektirvekklerieskiyeuzanr.lkel milliyetilikveTrksolubusylemiyouniliyor.Yinebizdendnekbirokenindeyounilediibirkonudur. Songruplamannbukonudakientemelhatasbutrgelimelerdendersalmadan,objektifolaraknderlie oynamasbirtalihsizliktir.Herikitaraftandahaiyiballkiindebutavragirildiinisylemekdurumubelirgindir. Fakatdrstolmayanyaklamlarnolmaihtimaliazdeildir.Netlemesigerekenbirhusustur. Benalmaysevervedesteklerim.Hangigrupolumlutemeldebaarlolursayinedesteklemeyehazrm.Zaten devrilmeyegerekyoktur;benimtutuklulukkoullarmdevrilmeyigerektirmez.rgtiindebanayneliktepki oluturmak,olsaolsatasfiyeamalolabilir.nkbaarlolmakisteyenherbireyvegrupiindesteimizinne kadarglvehayatiolduubilinmektedir.Banaynelikypratmanntasfiyecilikdndabirsonucunun olamayacaaktr.Ailecilik,hanedanclkyapmannenamanszmuhaliflerindenolduumbilindiihalde,Osman

vurgusupekdoruolamaz.rgtiindergtolmaeilimleribuklfaltndatutmaz.Buihtimaldenenmie benzemektedir.Gruplamalarbukonudaokduyarlolmalveobjektifolarakneanlamageldiklerininbilincinde olarakzeletiriseldavranmaypratiktesergilemelidir.nderlikgereiiledorubtnlemekkadropolitikasnn zdr.Gerekenlerbehemehalbaarlmaldr. 6.Savavebarkonularndabenieletirmekanlamlolabilir.Komplonunetkisialtndahemeneylemleridurdurma armpekusulneuygunolamamtr.Amabundakomplonuntmyapyhedefalmas,ihanetinpusudayatmas belirleyicietkenolmutur.ahsmiinbirarolmasuradakalsn,aleyhtekullanldbilinmektedir.Uzunsre yapnneylemsizkalmasksmenbendenkaynaklansada,yapvekomutanndurumudahabelirleyiciolmutur. Fakatylekklbiryanlgolumutur:Sankihepbenimemrimleoluyormugibibirizlenimyaratld.Yzdeyz tersbirokeylem,pratikbileadmkullanlarakyrtld.Bunaaslaaletedilmekistemediimaktr.Bubundan sonrabuenokdikkatetmekdurumundaolacambirhusustur.Bukonudahaylihassasdavranmayaaltm. Benimiindeil,halkiin,yapnnkendigerekliindesavavebarkoullarnaramasgerektiinihep vurguladm.Gruplamalarnbuzeminedayanmasanlalrolabilirdi. Artkakabelirtmeliyimki,busonsavunmamlabirliktesavavebarkonusundakigrlerimneteortadadr. Savanvebarnemriniverecekdurumumyoktur.stesemdekoullarmnolmadaktr.Benimistemimeuzun sreliuyulmasnbirsayggereisaydm.Fakatdevletyetkililerininpekanlamlbulmadklarortayakyor.Yani glerivarsasavasnlardemeyegetiriyor.Enmtevazkoullardabilenekarlklatekesnedebarkonusunda biriradebelirtiliyor.Devlettasfiyeetmedekararlgrnyor.ABD'yidebulatrmakistiyor.nnzdeikiseenek var:Yatmyleteslimolmakyadadirenmek.Teslimolmadnzagredireneceksiniz.Ohaldebu gruplamalarnzbiranncegidermekdurumundasnz.Aksihaldesrarlasrdrmekisteyenprovokatrrol oynamaktankurtulamaz.Savastratejisivetaktikleriniziokynlgelitirmektamamensorumluluunuzdakibir husustur.SadeceTSK'ydeil,zerinizegelebilecektmsilahlvesiyasiglerideerlendirebilecekdurumdasnz. Savanokyountempolu,ehir,ky,daboyutluolmasnbirbirinizeuyarolarakbelirtmekdurumundasnz. Halkncedenuyarmalsnz.Sonbirbarveatekesteklifindebulunmalsnz.Savablgelerinivelojistik sorunlarnzmelisiniz.Nicelvenitelglenmeyibilmelisiniz.Velhaslbtnbukonularyalnzzabanza baldr. Beniimdiyekadaradetakullanmatarznzbundansonrabeklemeyin.Israrlavurguluyorum:Benimdurumum pratikleriniziinbelirlemeyapacakkonumdadeildir.Tamamenzgcnzle,stratejikvetaktikgcnzlesonu almakisteyeceksiniz.Aksihalde'evliyadan'kerametbeklemekolurki,amzbunauygundeildir.Savave barngcolmanznemlidir.Devletveyadevletlergereksavagcnzgrmedikebariinadmatmazlar. Nekadarsava,okadarbargibibirformlszkonusu.Buac,amabirgerektir.Bentekbiraskervegerilla lmesindemitim.Buokinsanibiryaklamd.Amadevletciddiyealmyor.Askerisonualmakesasgibidir.ok etinbirgerillasavanzbelkibarakatkdabulunabilir. Buaradaokldrmekyerinesavunma,esiralma,canyerinemalazararverme,barazorlayceylemizgisitaktik hususlarolarakdnlebilir.Yinekarlklatekes,uyulmasgerekensavakurallarnnncedenbelirlenmesi dahainsanidir.Umarmsonandadiyalogkapsalr. Savavebarnenzorkonularolduubilinmektedir.Herikikonudadaenbykabayharcadmkimseinkar edemez.Fiilennebariin,nesavaiinkatkyapacakdurumdaym.Trkordusunundorudeerlendirilmesi kadar,kendisavagerekliinizideerlendirmeyideyapmaktamamengrevkapsamnzdadr.Benimiinzorluk herikitarafndasavavebarntmyknzerimeymasndankaynaklanmaktadr.Buacmaszbirdurumdur. Artkbirbirinizlehesaplamay(yanidevletgleriilekendiniz)btnustalnzladenemektenbakaareyoktur. Kendikendinizitasfiyeederekbuyktenkurtulamazsnz.Savanznsresi,kapsam,tarztamamenustalnza baldr.Nebanaduygusalballknedetepkiyknzhafifletebilir.Tekrartekrarvurguluyorum.Busavaz iradevedncegcnzleyrtlecektir.Doruveyetkinyaklan.ntiharvariynelimlerenekendinizi,ne kimseyizorasokmayn.Savavebarumutlarnztekbanazmebeklentinizikarlamamnzorluklarnidrak etmelisiniz.

ylesanyorumki,halabanadayanarakyaamannbilefarkndadeilsiniz.Gerekiveyamanolun.Ucuz grupuklaryarataraksadecekendisonunuzuhazrlasnz.Ancakhalka,dostvedmanlarcabaarlarnztakdir edilirsenderlikansnzdoar.Gerisifesathareketidir.Tarihihamlelerdebaarlarnzolmadkaliderlik konularnayaklamayn.Tekrarvurguluyorum:Herikigrubunuzdabirbirineetiletrnakgibimuhtatr.Bunubile anlayphalledemeyenlerinbilerekvekendiliindenliderlikkonumunadmesibaagelebilecekenbykbelaolur. Yappbaarabileceinizileresarlmaktanbakaarenizkalmamgibidir. 7.GnmzOrtadou'sundatarihigereksinimduyulan,demokratikhareketinteorikvepratikalmdr.Despotik devletgeleneinekarbualmtmhalkgruplarnntemeltaleplerineenuygunsiyasalseeneioluturmaktadr. Ortadouhalklarnndemokratikuygarlksrecinegeii,dnyajeopolitiininvetarihselzamanlarnnitelikselbir aamasnadenkdmektedir.Ortadoukaosunundemokrasiilealmas,savaiktidarandanbarve demokratiklemeanadnmnbelirleyicietkeniolacaktr. Krdistan'dakidemokratiklemebuadankilitroloynamaktadr.Ortadou'dademokrasiyegidenyol,Krdistan halknndemokratikseeneinindespotikdevletekarsalayacabaaryabaldr.HerKrdistanparasndaki halkndemokratikpartilemesibunedenlebyknemtamaktadr.SalanacakbaarOrtadouhalklarnn zincirlemedemokratiklemesinihzlandracaktr. Dahaoknemtayanbirkonudademokratikpartininnasloluturulacanailikindir.phesiztepedeninmecilik demokratiklemeninhemzne,hembiimineaykrdr.Kiivegruplarancakdemokrasiyeakolacaktarzdahalk tabanndasreklieitim,rgtlenmeveeylemhalindeolmaklademokratiksfatnkazanabilirler.Demokratik sistemfarklbiryaamparadigmasnasahipolup,felsefeveuygulamasylabirbtndr.Seimler,koltuklar demokrasileriinancaksnrlbiranlamasahiptir.Demokrasiesasolarakhalknzgrlkveonuruiinsrekli bilinlivergtlhaliniifadeeder.Kendizynetimine,otoritesinekavumasn,egemenhaliniifadeeder.Gerek birdemokratikpartibutanmauygunolarakhalktabanndaenkapsamlrgtlenmeyi,eylemiyrtmeklekendini kantlayabilir.Halknbirsrgibigdlmesidespotikdevletkltrnnbirsonucuolup,demokratikpartinin sreklibirmcadeleileamasgerekenbirdurumdur. Halkndemokratikrgtlenmeveeylemindekendinikantlamayanhibirkadrovender,demokratikliksfatna laykolamaz.Butanmlamaerevesindebaktmzda,ortayakangruplamaeilimlerinindemokratikleme izgisininfarkndaolmadklar,bildikleridarahbapavu,kliklemeabalarndasrarlolduklaranlalmaktadr. Buanlayvetavrlarokncelerizmlediimtoplumsaldemokratiknderliikavrayamama,onunla btnleememeyledebalantldr.Altndageritoplumsalzihniyetveformlaryatmaktadr.Eitimvepratikleama gcngsterememelerivezgrlkiradelerininglolmamasndankaynaklanmaktadr.Sadecedarparti almalarndadeil,kongreveyasalpartilerinrgtleniveeylemselizgilerindedekendiniokagstermektedir. Halklamama,toplumlamamannkendinieleverdiitemelkurumlardrbualanlar.Geneldetmhiyerarikve devletiiktidaryaklamlarnndenediisttenatama,geridedurarakelaltndankontroletme,bunlargizlilik perdesialtndayrtmetarzndabirlemektedirler.Ancakdemokratikolmayan,toplumzerindehiyerari,otorite, iktidarkurmakisteyenevre,gvesnftemsilcileribyledavranabilir.Reelsosyalizmdedahilolmakzere, adadevletodaklrgtlenmelerinyaklamdabuizgidorultusundaolmutur. Hemkiihemdehareketolarakbugelenekselhiyerarik,otoriter,darklikihkmetmeanlaynamakiinbyk abaharcadmzkansndaym.Balangtakendiliindenyaadmzbudemokratikduruu,bykdevletler komplosundansonradahabilinli,teorikveyapsalnitelikkazanmbirsrecesoktuumuzyeterince anlalamamtr.Songruplamalarngsterdiicretbunudorulamaktadr.Hertaraftahalkargtlenip, demokratikiradeilebelirlenmesigerekenadaylksistemleri,delegeseimlerineredeysepadiahlkyetkileriniaan atamalarbiimindeyrtlmeyeallmtr.Kitlemizinoldukadeerliolandemokratikduruunabutepeden inmeciyaklamlarbykzararvermektedir.Zatenhalkrgtlenmesi,demokratiktutkusuolmayanlarnaa kmasdabunoktadaarpcolmaktadr.

Buanlaylarlademokratikalmakzordur;baarlardaolmaz.Trkiye'desolundurumubugereiiyice kantlamtr.GerekdemokratikbirhalkhalinegelmekteolanKrthalknadayatlanbutepedeninmetavrlar kesinliklealmakdurumundadr.HEP'tenDEHAP'akadaryaananlaraslndademokratikbirrgtlenmenin olumamas,demokratikkadrolarneitilmemesi,demokratiklemedesalanabilecekbykgelimelerin salanmamasnnesasnedenidir.Geneldesolunyaadbirdurum.Bunundaaltndayatantemeletkenbelirtilen hiyerarikdevletlemekltrvetopyasdr. Hareketimizinsonsavunmamlabirliktederinliklibirdemokratikizgiyehemteorikhempratikolarakyneldii, iselletirdiiiyibilinerek,zeletiriselbiryaklamlayenidenkatlmgsterilmelidir.Bugereihalayzeysel zeletiriler,otoriter,grupupratiklerlesrdrmek,birlikteyrnrmgibioyalanmakkaybetmektenbakasonu vermez.Demokratiklemeizgimizbebinyllkhiyerarikdevletitoplumizgisininantiteziolarakderinbirteori vesoylubirpratikleekillenenhalkndemokratikykseliinitemsiletmektedir.Nekadarrgtiindergt kurularak,darklikieilimleroluturarak,eteleerekhareketedilirseedilsin,halkndemokratiknderlieball karsndayenilmektenkurtulunamayacabilinmelidir.Sontahlildedemokrasiyeakevlatlarolduka,halklar eskiklelikilikileri,demagojikotoritelervesahtedevrimcisosyalistdogmalaraltndatutmakmmkn olmayacaktr. SonuolarakPKKhareketindebatanberibiranlamdadoalkarlanmasgerekengruplamalar,gelinenaamada eersraredilirveierii,biimioldukaaakavumuyaplanmalarlabtnletirilmezse,tasfiyecilikle sonulanmaktankurtulamaz.Hergruplamamutlakaktdrdenilemez.Amabununartdahastdzeyde btnleme,zmleyicigolma,gerianlamvergtbiimleriniamadr. ahsmdagelitirmekistediimideolojik,politik,rgtselveahlakiizgiyioldukanetletirdiimkansndaym. deolojidenkastm,devrimcizihniyetgerekliidir;yenibirdnya,evrenparadigmasdr.Bykinanvednce boumalarsonucundaevreninileyiyasalarnnznevarlmtr.Sonsavunmamdasnrldaolsabuanlay yanstmayaaltm.zndeAvrupaRnesansyatmaklabirlikte,onuamayaalmakdaszkonusudur. Ortadou'dadoupgelienhiyerarikvedevletiparadigmannzmlemesiniyetkinyaptmainanyorum. AvrupaRnesanssonrasndaarlakaanbireysellikle,Doutoplumundaadetayoksaylan,areritilen bireyselliindorubirtoplumsaltanmlamadanaslbtnletirilebileceiortayakonulmayaallmtr.Bireyile toplumunsalkldengeanlaygzetilmitir.Nebireycilikadnatoplumdannedetoplumadnabireyolmaktan vazgeilmitir. Benimkatettiimbuteorik,ideolojikyetkinlieikiyoldanelikedilebilir:Yagvenedayal,samimive alakgnllcekatlm;yadateorikzeveideolojikyetkinlieyksekbilinabasylabilerekkatlm.PKK'de bykdeerifadeedenbataHakiKarer,KemalPir,MazlumDoan,HayriDrumu,MahsumKorkmazolmak zere,binlerceyoldabuikitarzndengeliuyumuilekatlmgstermilerdir.Buzlkatlmonlarsonunadeken kahramanstavrnsahibiyapmtr.Bunakarlkneitensamimi,mtevazcakatlmnedeyeterinceyksekteorik veideolojikabalartemelindekatlmgsterebilenlerheptkezlemi;bazenahbapavugrubu,bazentasfiyeci gruplarveeteeilimleribiimindesavrulmalargstermitir.Temelzihniyetgcmkavramayan,bunasayg duymayan,mtevazcaveyksekperformanstateorikkatlmgsteremeyenlerleortakzihniyettebulumamz zordur.Buradakatlmsalanmasgereken,yksekzihniyetsahipliidir.Yoksagerizihniyeteprimvermeksapmaya yolaar. Politikizgimindoaldemokratikdurutan,bilinliveeylemlidemokratiklemeyedorubykalmgsterdii vehalklabtnlemeninsalandanlalmasgerekenikincitemelhusustur.PKK'debenimletemsiledilen nderlikkurumlamasnnulusalkurtuluuvereelsosyalistyalpalanmalardankurtulduu,burjuvayaam eilimlerineiltifatetmediinemlebilinmelidir.Krdistangerekliindeneteslimiyetbiimindenedemilliyetilik temelindedevletodaklolan,demokratik,zgrveeitpolitikbirizgihemanlaytahempratiktebaarlmtr. PKKkadroyapsndanbeklenen,bupolitikizgiyizmsemekvekitleselletirmektir.Tamkavramadan,uruna bykpratikabasergilemedeniinegirilecekpolitikslupergetasfiyecilikbiimindesahiplerinivuracaktr. Politikaokyksekduyarllk,terbiyeisteyenbirsanattr.Yapnnbukonudakitemelzaafrasgelelik,srekli

hassasiyettenuzak,dinamikbirtutumdanyoksuntavrdasrardr.Butarzdavarlacaksonuerkendenkaybetmedir; tasfiyecilie,ahbapavuluaaletolmadr.Politikannbolukkaldrmadsrekligznnegetirilerekpratikle doluyaamakbaariinesastr. Dahayediyandanberiheprgtlveeylemliyaamayesasaldmbilinmelidir.Zatenrgtllkeylem,eylem rgtllkgerektirir.Bununhakimynykclktanokyapclktr.na,retimesastr.okazykmaabasiine girilmitir.Ancaknemligelimelerinnntkayanyaplarnyklmasuygungrlmtr.Ykmay,gasp,el koymannherbiiminimahkumedenbireylemkiiliiszkonusudur.Arkadalkanlaymhepsoyluiler amacnaynelikolmutur.Kendinioyalama,elendirme,kazanteminetmebiimindeinsanlarlaaslailikiye girilmemitir.Temsilettiimnderlikgereininbuynzenlebilinmekvetakipedilmekdurumundadr.Aksi haldebenimnderliimdepolitikbirlikten,rgtselveeylemselyaamdanbahsetmekzordur.Sreklirgtlve arbasanynpozitifeylemlilikolanbiryaamsergileyemeyenlerin,nderlikkurumundabaarylarol oynamalarimkanszayakndr. rgtlenmeveeylemlilikbirgrevdendeteyaamhaliolarakanlalmaldr.Naslsusuzvehavaszolunmazsa, rgtszveeylemsizyaanmayacadabilinerek,nderlikgerekliimizeanlamverilmelidir.Yoksargtiinde rgt,kendibanaykc,bo,amaszeylemcilikbaahepbelagetirir.okyetkinrgtlenme,bunuideolojikve politikizgininzneuygunsomutlatrma,amalveverimlibireylemliliklebtnletirmetekdoruballk trdr.Sonucagtrebilen,tarihiabalarboaharcamayan,hertulaybinaydahayksekklmakiinkoymaya gtrentutumdur.Yapnnrgtselveeylemselanlayn,silahlmcadelededahil,bukonumaykseltmekten bakabaaransyoktur. PKKnderlikgerekliindeahlakitutumideolojik,politikvergtselizgitemelindeoluanyenitoplumsalla kanunvekurallardandatetutkuylabalanmayifadeeder.Buyenitoplumsallyaamnvarolubiimiolarak alglar.Yaamyenitoplumsallmzdr.Bunundndakiyaamaraylar,kaamaklarboluk,kaypanlamna gelmektedir.Mmincebiryaamdanziyadebilimselliiesasalan,politikzgrlyeniyaratmlarnabasolarak grenbiryaamustal,bilgeliidir;adamminliktir.Buahlakigcgsteremeyeninherabassapmalara uramaktankurtulamaz.Ahlakiyaamzndeinsantoplumununvarolutarznasreklizihniyetvezgriradeile katlmgcngstermeyiifadeeder.PKK'ningerekbykdeerleribuahlakitutumasahipolanlarca gerekletirilmitir.GerektenPKKizgisindebiryaamizgisinesahipolmakisteyenlerbuahlakigcgstermek durumundadr. zcesiahsmdatemsiletmekdurumundakaldmbunderliktanmherkesekatlmngzdengeirerekyeniden naslbtnlemesigerektiinigstermektedir.Buizgidekinderliktmevreni,insansalvaroluu,toplumsal gerekliimizi,halkndemokratikzgrlnbarndatamaktadr.Sadeceulusaldeilevrenseldir.Kusuruve yanllklarvarsa,butemelkategorilerdearanmaldr.Yoksaglgesindeyaayarak,basitbencilveyaklecil dnyalarkurarakyaanabileceinisanmakgafletvehattasapklktr.Savunmamgerekletirilennderliintm temelnitelikleriniyanstmaktadr.lgiduyanlarancelikledengrevkavramasnbaarmaktr.Eeryanlve yetersizbulunanhususlarvarsa,bunlargstermekvetamamlamakyoldalngereklerindendir.Grntekatlm gsteriyormugibidavranppratiktebakakonumlararzeylemek,eskitabirle'mnafklktr.'nderlikgerekliim kabuledilmeyebilir.Odurumdauygunbiraklamaileayrlmakbirhaktr.Biryandananladkdeyipkatlmamak veyakatldmdeyipgerekeniyapmamakyoz,sorumsuzbiryaamifadeederki,bunundakalclveanlam olamaz. nderliktarzmasladayatmadeildir.Bykbirinanvebilgeliklebeslenir.Buynlgcolmayanlaruzak durmaldr.amznhastaettiibireylerbutarznderliekatlamaz.Katlsalardasonualamazlar.Son gruplamalarntemelinde,bandanberinderlikgereineyenidenyaptmtanmlamatemelindekatlmn gerekletirememekroloynamtr.Eerbizeilgivesaygvarsa,gerektenideolojik,politikvergtselbirortak yryteiddial,kararlveeylemliolmakisteniyorsa,benimonlaradeil,onlarnbanakatlmgerekir.Benim bedenendiriolmamveyalmembelirleyicideildir.Ulalananlam,iradeveahlakbelirleyicidir.Buyalnzben

deil,bendedilegelentmbirevren,varolaninsanlkvetoplumsalgerekliimizdir.Onadayalhalkmzn demokratik,zgrveeitlikiindeyenidenyaplanmasdr. Anlarkarsndasreklisarsldmbataehitlerimiz,mazlumveilekehalkmz,kardelikveinsanlk anlaymzolmakzeretmsoyludeerler,yoldalarretkenlieyolaanizgimiztemelindebtnlemeyeve baardanbakabiryaamyrynefrsattanmamayaaryor.Selamvesevgibusoydeerlerinbayraaltnda toplananlaradr. Grldgibiyukardasamimivetutarleletirizeletirigereinenemlivurguyaplmaktadr.GerekPKK'lilik deancakbutemeldeortayakarlabilir.Benimbukonudakitutumumbilinmektedir.PKK'yiyenidenyaplandrma endorutavrd.PKK'yiilemezklan,yeniletirmeyentavrlarnalmasaslndayenidendouanlamnagelir. Tarihidnemlertarihigrevleranlamnagelir.Bunahakknverenlerherzamanhalknnveinsanlnonur defterindehakkettikleriyerialrlar. Yaamykmdesondnemindoruanlalmasnemlidir.Geneldedeyaammndoruyorumlanmamas arkadalarnbykhatayapmasna,frsatlardeerlendirmemesine,aruretmelerineyolayor.Busdurumlar nepahasnaolursaolsunterkedilmelidir.nkkiiyehibirkatksunmuyor.TekrarKemalPiryaklamn hatrlatrm.zelliklezindanklarkadalarnKemalPir'inansnyaatmalarncelikligrevleridir.Tabiibu diertmarkadalarnnsimgesiolarakdeerlendiriliyor.Binlercebylesoydeervar.Bunlarnondabirinelayk olanlarnstesindengelemeyecekbirgrevleriolamaz.zgrortamdaolanarkadalaranlamlbaarlardanbaka hibirabakurtaramaz.Bykdnmekveensoylutavrlarsergilemek,sonualcbaarlarsalamak zamandr. 15Austossrecinihazrlarkengsterdiimabannbirbenzerinibarnhazrlanmasiindegsterdiimi biliyorsunuz.Barenazsavakadarteorikbirikim,dayanmagcister.Kesinliklebasitealnacakbiralma deildir.Zorluklarsavatandahafazladr.Hareketimizeolduukadardevletlerededengeliyaklamabykzen gsterdim.Suriye'deolupbitendenherhaldederskaryorsunuz.Nefesnefese,kuyumcutitizliiyleoluturduumuz ilikilernehalegeldi!Avrupaalmalariindeayneysylenebilir.HattaTrkiye'dekidemokratikbarabalar iinde.Kaybetmeksankikadermigibibirtutumunsergilenmesiaslndaeskihastalklkiiliklerinsonucudur.Biz balarkensfrkilometredeydik.Sizlereiseyaryaryabaarlmbirpistinortasndakoubayranverdik. Verdiinizcevap"ayamztakld,dtk"olmaktanteyeanlamifadeetmiyor.Meselekahrlyaamdeildir. draksizinsanlarnkahrbiranlamifadeetmez.nemliolankahrlyaamnsoybaarlardr.Buolmadktansonra saaartmsnz,neyeyarar.Sizeyakan,mutlakabiryolunubulupemeinizinkarlolmas,hakknz rakiplerinizden,dostlarnzdan,hattaarkadalarnzdanalmaktr.Benimsihirlihavamdankurtulupzgrlk alanlarndabaarlbirkhepinizdenenyaraanvebeklenentavrdr. Akbelirtmeliyimki,TCileenelverilikoullarda,snrszgvenlebarabalarmaarkakmanzyoldaabir yaklamd.Amaiindebulunduumkoullar,devletinbanagreatmasgerekentarihiadmatmamasbykbir kaypanlamnagelir.Devlet11Eyll'denberiketumdavranyor.SanrmGneyKrdistan'dakigelimelerok etkisiyaratt.Halensonunukestiremiyor.ABDilehereyihalletmepolitikasndankopamyor.nanlmazlde ABD'yebirballkvar.1950'denberihereyiABDzerindenyrtmler.ABDyeilkyakm,kapkarabir faizmuygulanm.imdilerdekarannyeriniyeilolanrenkalpneolduutambelliolmayanbirdzenkuruluyor. Trkiye'ninyenidengeleredorugitmesikanlmazdr.KrtsorununuzmedenbudengelerilehindekurmasI. DnyaSavasonrasndandahazordur.Tmgcn'PKKterristliine'vermesinin,tpkGneyKrdistan politikasgibiterssonuvermesiglolaslktr.Bildiinizgibi,bykbirolgunluklaTrkiye'ninOrtadou kaosundanglenerekkmasnntekyoluolanKrtsorununundemokratikzmnsrarladayatmamzzayflk olarakanlaldveyataktikyaklamolarakdeerlendirildi.BlnmeyeveABD'yebelbaland.Askeriyolun kutsalyololduuanlaybirtrlterkedilmiyor.ABDilenaslzerinizegeleceinibilemiyorum.Benimzerime naslgelindiibiliniyor,herhaldegereklisonularkarmayadevamediyorsunuz.BenABDileilikiolmasn demiyorum.AmaOsman'amaledilenilikinindeanlamlolmadaakmtr.Kongresonrasmuhtemelentek

sesolarakgereklikararlarnzlabirliktesorumluluklarnhatrlatmatemelindeilikilenirsiniz.TCbuyolutercih ediyor. Tambunoktadakendidurumumusizlerleyenidenpaylamakisterim.Maalesefpeinenbelirteyimki,eerbyle gidersenmzdekidnemsizleri15Austossonrasnkatbekataansavalarbeklemektedir.nlemekiinbenim duyarllmyetmiyor.Bendenherhangibirrolistenmiyor.Belkidesizleriyerlebiredecekbirsavaplanvardr. Yanidevletsavadayatmakistemiolabilir.AKPiktidarnnhavasTansuillerhkmetindendahaiyideildir. Enktbirvurdumduymazlksergileniyor.Babakan,"kendinizeKrtdemezsenizKrtsorunuolmaz"demektedir. Siirt'tekiprovokasyonlartahammledilirgibideil.MHP'ninyapamadhereyiyaptlar.BiravuilkelKrt milliyetisihainleneyapmakistediklerisorgulanmayadeer. Eertutarldemokratikbarlbiradmakaatlmazsa,sizleribekleyenkapsamlbirsavatr.Sanrmbtn hesaptasfiyenizzerinekurulmutur.Mektupvemesajlarileuyarmamaramen,hiciddiyealnmayoktur. Gerektentmgcmharcayarakbusavunmaylasadecekazandranbirbarvedemokratikbtnlkizgisiiin abalarmsunmubulunmaktaym.Sadecesizleredeil,enazndansizlerkadardevletkademelerinede sunduumunfarkndaym.Yorulupyprandmiindeil,anlamlolmadiin,akkibirbirinizlebirkezdaha hesaplamanzgerekiyor.Yanisorumluluumtaraflarcaartkdnlmemeli;buarypratyor.Salamiradeli olmasaydm,hertrtahrikiyapardm.Korktuumiindeil,anlayszlktantr,gelimelerinsafagetirirdiye sabrettim.Benpekfedaicedavranmayanlamlbulmayanbirisiyim,amagelinennoktadalmtehdidialtnda hareketetmeninanlamkalmamtr.nemliolandorugrevanlaydr.Enufakbirlmteredddmyoktur. lmeervaktindeolmazsaacdr.Vaktindekilmlerdeerlidir.Bunufedailiehazrmanlamnda sylemiyorum.Birokalakbenimyllarcadayanamayacamsand.Bazevrelersiyasikariinuzunsre akbetimibekledi.Kimbilir,devletdenehalleredeceimitestetmeyealt.MGKEskiSekreteriTuncerKln, "onatelafisiolamayanbirsistemuyguluyoruz.Birdefadeilhergnldryoruz"biimindebirdeerlendirmede bulundu.Amadayandm.Gerekirsealtyldahadayanrm.Fakatbuokadarnemlideildir.yibirdayanma gerekletirilmitir.Sadecesreasndandeil,anlamveierikasndandaiyidayanlmtr.Bensorumlu davranmayolaanstbilenbiriyim.stmedenolursayineyaparm.Amabundanfazlasgerektenmmkn deildir. Hepinizleilgilibendegelienbirkanypaylamakisterim.Kadropolitikamdauzunvadeliyaamanzancelik tandm.nnzekacakkoullarnsizeeiteceineokgvendim.Bugveniminpekgerekikmadn biliyorsunuz.Fazlasylasorumsuzdavranld.Nebeniuygulayabildiniz,nekendinizi.Bundabenimrolmhep belirleyicioldu.ounuzunyaepeyilerledi.Banagresahipolduunuzyeteneihayatageirmediniz.Nedenini kendinizesormalsnz.Bundabenimardesteimin,birokdeerihazrsunmamnpaydabykroloynad. Fakattehlikesizlerinkendinizihemokucuzkaybetmenizhemdeyanbanzdakiokdeerlibatagenler, yoldalarolmakzerebirokdeeriimhaya,yozlamaya,verimsizlieterketmenizdir.Yaamakurunaharcanan abalaralaykbiimdesahipkmaynzbendehepfkeyaratmtr.Kendiniziucuzyaatmakvekaybetmekbata olmakzere,phesizhemsizlerehemhalkaada,zgryaamyolundabykbirdisiplinuygulamakistedim. Bugerekliydi.Amaaklamaktazorlandmtepkilerinizoktutucu,gerileticiolmutur. Aslndadrtdrtlkideolojik,politikbirlikbeklemiyorum.Enazndanonurunukurtaracakbirpratiesahip olmanzokbekledim.Batamerkezidzeyolmakzere,nasltepkiverdiinizibiliyorsunuz.Genlerdesz verdiklerigibikendileriniyaatmayvebaarlklmaybeceremediler.Beniaslilemezdurumagetireninbudurum olduunudabiliyorsunuz.Bunusezersezmezdalksahayagelmeliydim.Bilseydimbylekacanz,kesinlikle 1980'lerinbandaherkestenncebenlkedeolurdum.zellikle1990'larnbandagereklerepeyaakmt.O zamangelmeliydim.Budnemdegelmeyiimebykbirkaypgzylebakyorum.Amatmbunlarnnedeni, arkadalardiyebellediimsizlerikorumak,srekliletirmekti.Artkistesemdeeskisigibisizleriyaatmann,ekip evirmeninanlamyoktur.EergerektenbirazdaKemalPirlerinzihniyetiylebironuranlaynzvarsa,biriken byktecrbeveanlaygcnzlekarnzdakibykanlayszlk,hakszlkvezmszlkdayatanunsurve yaplarakartarihihesaplamayyapmaktazgrsnzdememgerekiyor.Buhemhakknzhemgrevinizdir. Karlklhaklarmzhelaletmekdurumundayz.Amayinedesavavebartaesasolanzgryaamhakknnelde

edilmesidir.Anlamsz'lveldr'politikamzolamaz;ancakoktarihigrevlerkarsndalmeveldrmenin anlamolabilir.KemalPir'indeyiiylebubiimlmveldrmebileonurluyaamoksevdiinizvehaketmeniz iindir. Bazlarnzyiitsavakanolabilir.Onlarfrenledim.Bazlarnzokkolaylebilirdi.Bunlardaengelledim.Hi baaransolmayanabalardaengelledim.stediimbirokeyidesizlerengellediniz.Velhaslnesizenebana yaraanilerpekbaarlmad.ounuzunsalaraard.Byktecrbelerinizvar.Banagrebykbironur meselesiyapsanz,bykbaarmaimkannzvardr.Enazndanmltecilemetehlikesiniyrtabilirsiniz.Herhaldeon binleriaanehadetlerdensonrabrakpsoysuzlaacakdeilsiniz.Benistesembile,hertrsoysuzlamaylanetleyip birparadaolsalkenizdezgryaamaktasrarlolacaksnz.Butipkararlarbendeolsamdtandayatmaile olmaz.zgriradenizveazminizileolur.BunutahminettiimiinsavunmamdadaekinmedenKrdistan'ntm paralarnda'birdevlet+birdemokrasi'formlngelitirdim.15Austos'tadevletlerhikalmasndiyorduk.Bu gerekivezmzeuygunbiryaklamdeildi.Fetihidevletlergitsebile,yerinetahakkmcKrtdevletigelirdi. Yine'birdevlet+birdemokrasi'formlgerekecekti.Bendevletinnasldiniolmazsa,milliyetinindeolduuna inanmam.Oherzamanbiraznlnkarkoalisyonudur.DevletinArapls,ranls,Trklsgrntdedirveya konjonktrelbiryaklamdr.zfarklvesavunmamdauzuncaakladmgibidir.Milliyetineolursaolsun,onlar devletrgtleriylevarlarsa,bizdedemokrasimizlevarolacaz.zellikleyereldemokrasilerentemelvarlk alanlarmzolmakdurumundadr.Gerektiindedalarmzdaoralarsavunuruz.Halkmzneredeyse,orada demokratiknitelerimizolacaktr.Kabuledilirselegal,kabuledilmezseyarlegal,illegalolmayadevamedecektir. Mmknmdiyesorulabilir.Bakaaresiolmadndantrmmkndr.Yaniyalmyademokrasimizdnda biryaamseeneiyoktur. Devletlergerektenuzlaistiyorlarsagerekeniyaparlar.Yoksasonunakadarmcadeledeyaamgelitiricibir yoldur.Demokrasininbirkuruculukalmasgerektirdiinibilerek,inanarakyaklamalyz.Teorikvepratikolarak uzunuzundeindim.lkedeenazndanslenipkorunmaya,savunmaybaarylasrdrmeyeelveriliheralanda nicelvenitelglenmemizmmkndr.Halkndabakaseeneikalmamtr.Devletlerinmutlakotoriteanlay halkndemokratikotoritesinizorunluklmaktadr.Hangiadayaadmzanlamakbileistemiyorlar.Anladklar tekeyolarak,"hakimdevletveulusuherey,Krtisehibirey"formluygulanmaktadr.Deminsylediim gibibuformlnyanllkantlanpdorusunageilmesikanlmazdr.Buhamleninbirokyeniliktadnfark edecekveonagretaktikvestratejilerinizigelitirebilecekdurumdasnz. Yenidnemeilikindncelerimibylezetleyipsundum.Sizlerinveilgilidevletlerintavrnbilmiyorum.Mhim olan,bendenolasbeklentileriokkapsamlcevaplandrmolmamdr.Enolgunyaklamlarsunduumdanhi kukumyoktur.AksihaldehepsiuzunvadedebirerSaddamlkdurumadeceklerdir.Saddam'nrgtledii Krtlerinroliyianlalmaldr.Bakaseeneklerindemmknolduuanlalmaldr.Trkiye,Suriye,ran kendileriniKrtlerkarsndaokglsayyorlar.Belkiyleolabilir.Amabutehlikeyiortadankaldrmyor,daha oktahrikediyor.Saddaminadgerektenyararlolmad.Kaldki,devletininadSaddam'dandahailerde. Ortadou'nunkaosundanbireyanlamakistemiyorlar.Koltuklaravegceartapnyorlar.Krtlerinzayflna argveniyorlar.Bubenifkelendiriyor.nkhibirhalknvevatannkarnadeildir.Krtlerinezilmesine kendilerinikaptrmalarndaaptalcabuluyorum.Sizleribirserserigruh,terristolarakdeerlendirmeleridevahim birhatadr.Ylanyaralbrakrsandahaoksrr.Bilemiyorum,neyapmakistiyorlar. Teslimolmamakkadarbazlarnzsavatadasramayapabilir.Hepaptallaroynayacakdeilsiniz.Byktecrbe vedayanmagcnzkullanmaybilirseniz,300kiilikbirgerillaylaherlkeylebaedebilirsiniz.Bunuuzunuzun dnmeliveilgilidevletlereanlatmalsnz.Kapsamlbirsavatanncekarlklatekestensavakurallarn belirlemeye,yerelynetimstatlerinioluturupkendinizebalamaya,karlklmisillemevetutuklamalarakadar hereyinizisavavebarkurallarhalindehazrlaypbirbirinizesunmal,halkadailanetmelisiniz.15Austos'ta olmayanbuydu.Demokratikeylemsreciylesorunlarnhalliniokisterdim.Amaortadademokrasiye,alma tarznasahipdeerpekyoktur.yinedalarabinecek.Tarihveilahlarbirkezdahabunuistiyordiyeceim,ama kaderciliekaar.Hemenmilrsnz,ldrrmsnz,onudabilemem.Tarihylebirnoktadaki,yademokratik barladmyadakapsamldemokratiksavacladmolarakkararvermekleyzyzedir.ABD'yeveran'ada

uyaryapabilirsiniz.Bykdevletlerdir,belkibiryolnerebilirler.Amasrarlasavadayatlrsa,bunukaldracak gteolduunuzainanaraksonualchamlenizipepeesergileyebileceksiniz. SonuolaraknmzdekidnemdeOrtadoukaosundaseenekvekarmakbiimleribaatolmayaalacaktr: Birincisi,fetihidevletgeleneininstatkocuKrdistanpolitikalardr.Kurulusistemyenidnemin,isteritenister dtankaynaklansn,deitiricietkenlerinekardirenecektir.Krtleriyadsmak,olmadysabasitkrntlarla oyalamakisteyecektir.Esaspolitikaisebandansopayeksiketmemekolacaktr.MuhtemelenArap,ranveTrk statkocularkendiaralarndabirittifakdahadagelitirmekisteyeceklerdir.BunakarlkABD,ABvesraililkel KrtmilliyetiliinitmKrdistanparalarndadestekleyipfederestatdesraredecektir.Kbrsbuyaklamn provasdr.SraFilistinveKrdistan'agelecektir.GiderektmOrtadou'yabuynlmodeloturtulmaya allacaktr.Statkocublgeseldevletlerbunakardirenirken,dieryandangelenekselglerinikullanarak ibirlikiKrtmilislerinidahadasilahlandrabilirler.TC'ninBarzaniveTalabani'yeuyguladpolitikalar yaygnlatrmaihtimalivardr.AKP'deroltannan,aslndanakibendicilikmaskesialtndakiKuzeyKrdistan'daki ilkelKrtmilliyetiliidir.CneytZapsu,MelikFrat,Hseyinelik,ZekiErgezen,McahitCan,MustafaZeydan, Sivereklizolvbkiiliklerebugzlebakmakgerekir.rtl,yarfeodalyarkompradorburjuvaKrtilkel milliyetisikesileceklerdir.Zatenyerelseimlerdeortayakt.Bingl'de"drisiBitlisiburada,Yavuznerede?" slogannatanlaraslndagelimeyizetlemioluyorlar.Muhtemelendarda,zellikleABD'dedeyeniislamiKrt figrlerolarakOrtadou'nungeneliiinhazrlanmaktadr.FethullahGlenTrkleriinneyse,CneytZapsuve MelikFratdaKrtleriinayndr.slamiKrtsentezinitemsilediyorlar.Ortadou'dakiHizbullah'nBatyanls biimineoynamaktadrlar.lkclerinKrtbiiminitemsiletmektedirler. TCbykorandaikinakitarikatkolununetkisinegirmitir.BabakanR.T.Erdoan'n"Krtadkullanlmas olmazsaKrtmeselesiolmaz"demesitpktrbanvebenzerikonulardakitakyyepolitikalarnartrmaktadr. AKP'ninmuhafazakardemokratlarolupolmadnetlememibirkonudur.zellikleyerelseimlerdeortayakan gereklik,gdmlsacbir'devletpartisi'olmaihtimaliniglendirmektedir.Trban,laikliktartmasgerek gndemisaptrmakiinuydurulmubiroyunolabilir.flasedenvehalknderinnefretiniekenDSP,ANAPve MHPkoalisyonuile'Cumhuriyetmuhafzlar'rolnoynayantamamendevletiCHPvekontraetepartisiDYP'nin braktboluualelaceledoldurmakiin,tekelciveortaboyirketlerledevletinbirblmnnortakgiriimiile AKP'ninsahneyekarldanlalmaktadr.Ilmlislamlakarkmuhafazakardemokratlnbirideolojikklf, cilaolarakyorumlanmasdahadorudur.ANAP'tanbiledahasacdr.Birirketlergrubunuandrmaktadr. zellikleABDveAB'nindesteinieldeetmekiinuydurulmuTrkslamsentezlikoalisyonuandrmaktadr. ToplumsalgelimelerinhzlanmashalindeANAP'tandahahzldalabilir.Tutarldemokratikbirmuhalefet olmazsa,merkezbirsapartiolarakkalclaabilir.birlikiKrtlerzayfbirilkelmilliyetinakisnnidin anlayileAKP'deyounlaabilir.TalabaniveBarzanidesteibounadeildir. TCiindeBarzaniveTalabanidahil,nakisnniilkelmilliyetiliiilegenibirittifaknPKKkartlnabal olarakgelitirildiiniiyiokumakgerekir.1990'lardazal'labalatlanvearkasndaABD'ninolduubupolitika imdilikTCiindenemlibirtedirginlieyolambulunmaktadr.KrtfeodalburjuvablokununABDsrail AB'yimi,TC'nimiesasalacaklarentartmal,elikilikonularnbandagelmektedir.Heranyeniatlamave uzlamalaraakbirkonudur.PKK'ninnderlikettiiyenidnemdemokratikdireniveyurtseverlikizgisibu statkocudayatmalarakar1990'larnbandanberiyrttdireniitavrnsrdrmekdurumundadr.nk statkocuibirliintemeliantiPKK'ciliedayanmaktadr. kinciolasgelimeyekarlk,yenipolitikavestatlerdevreyegirebilir.lkelKrtmilliyetiliiderinleecek Ortadoukaosundanayrdevleteiliminiglendirerekkmakisteyebilir.Irak'takiFedereKrtdevletineran, TrkiyeveSuriyeKrtlerinidekatmakgndemegelebilir.BudurumdaABD,ABvesrailileittifaklardahada derinleipkapsamnaPKK'yidealmakisteyebilirler.AslndaKONGRAGELvesilesiylebagsterengruplamann zndebuistemigrmekmmkndr.1991'dededenenmekistenmiti.FakatPKKkendiniokynlsistematikbir ghalinegetirmeden,kiiselgruplarlakatlmerimeyeyolaacandan,tasfiyecilikolaraksonulanmaktan

kurtulamaz.Krtmilliyetidalgaykselecektir.BirkatanesrailFilistin,Irak,Kbrs,eenveKosovatr gelimeortayakabilecektir.BunakarlkTrkiye,ranveSuriyeortakpolitikalarhalindetavrkoymaya alacaktr.PKKise,zellikleyenidenyaplanmatemelindeDemokratikvezgrKrdistanizgisinikorumak durumundadr.Halkndemokratikotoritesininykselmesinealrken,izgisininderinufuklu,salamteorik, programatik,stratejikvetaktikesaslarnzenlekoruyacaktr.Birdevlet+birdemokrasiformlndesrarlve yaratcdavranacaktr. ncolaspolitikseenekdemokratikzmvebarseeneidir.YenidenyaplanmatemelindePKKveKOMA GELbusrecinbaatgckonumundadr.FetihidevletgeleneklipolitikalarlaABDdestekliilkelmilliyetiKrt politikalarnzmszlderinletirmesiyledemokratikzmvebarseeneigeliimsalayabilir.Bununiin zellikleTrkiye'desamilliyetivedincipolitikalaryerine,demokratiksolpolitikalarnbirumutolarakdoup gelimesinemtamaktadr.zmszlktesraredenstatkonunKbrsTrklerindegrldgibiTrkiye Trklerindedegerilemesigerekir.Trkiye'ningndemindepektutarlolmasada,AKPaslndabusolseenei kullanarakhkmetegelebildi.SolunyaadkrizvezmszlkAKP'ninbaarsndabelirleyicietkendir.Hatta DEHAP'ndemokratikizgiyiuygulayamamasyzndenKrdistan'dadaAKPsramayapabildi.Politikann boluktanmayacabirdahaaakt.HemTrkiyehemtmKrdistanparalarndayrtlecekskbir demokratiklemealmas,demokratikotoritetekilibuizgiyihayalolmaktankarpgereedntrebilir. Aslndaadaeilimbuynldr.AmaTrkiyeveKrdistan'dabuizgiyikavramveuygulamaolarakzmseyip iddialklacakkadro,nderlikveyaratcalmadanyoksunlukyaanmaktadr.YoksabaarlolmaOrtadou genelindetarihibirncletayabilir.Benimhepbahsettiim,tarihitoplumsaltemelidemokratikfederasyona uygunolan,hattaonuzorlayanOrtadoukltr,corafyasvedemografikyaps,buizgiyienanslpolitik seenekklmaktadr. Buseeneinkarmakbiimlerhalindegndemlemesipratiktedahaokmmkndr.Seeneklerakkara ayrmtamazlar.Hepiiebazenbiri,bazendieribaatroloynayabilir.Dinamik,deikenbiryaphalinde gerekleirler.Statkoveilkelmilliyetiliinuzunvadelizmanssnrlolduundan,gelecekteenoktartlp gndemleecekolanKrdistan'dademokratikzmvebarseenei,yenidenyaplanmPKKveKOMAGEL nderliindetmOrtadouhalklarnndaumuduolarakgelimekvebaarlolmakdurumundadr.Hereybu izgininderinliinezmsenipyaratcyaklamlarlapratiklemesinebaldr. DemokratikseenekiinbirmodeloluturmasbeklenenDemokratikGlerBirlii'ndepratiktebazciddi tutarszlklarolduusonrakigelimelerdenanlalmtr.SHP'nin,muhtemelenDP'ninDEHAP'ayaklamlarbir ksmDEHAP'llarlabirliktetasfiyecinitelikteolmutur.zelliklehalknsahipktvesloganlatrdAbdullah calan'danduyulanrahatszlkvetecritabalarbugereigrnrklmtr.ObjektifolarakCHPveDeniz Baykalvaribiryaklamolduuaktr.Halknbunatepkisioyyzdesindeortayakmtr.DemokratikGler Birlii'ninans,CHP'ninardevletietkisiniamayaveteorideolduukadarpratiktedetoplumodaklbir seenekolmayinandrcbiimdekantlamalarnabaldr.AntiApoculuudirektveyadolaysrdrmeleri dalmalarnberaberindegetirecektir.Krthalknndevletodaklolmayandemokratikgerekliisonderece rgtlvebilinliolduupartisindenvetemelpolitikalarndanvazgemeyeceini'birlikigler'iyianlamaldr.

zet
Bireyselvergtselyaammdnemeayrmakmmkndr.Birincidnem,anamlakenditoplumsallm kendimkurabilmeliyimiddiasylabalayp,nceaileyevekyekargsterilentepkidensonrailkokulagitmeyle balamtr.lkokulabalamakdevletlemeyeilgininilkciddiadmdr.Kiilikkomnaltoplumdandevletitopluma dorubirdnmnadmnatar.ehirlemeylebirlikteyrr.ehirdeerlerikrsalkomnaldeerleregrestn saylr.Orta,lise,memurlukveniversitesonsnfnakadarokumakdevletadamliinnhazrlktr.Herkestebu yalardakatibirekildeehirdevletkiiliihakimolur.Geribraklmlkveezilenmilliyetkonumudevletetepkiye dnr.Solsempatizanlkaslndaadil,eitivedahakalknmacdevletarayndanbakabiranlamagelmez. Kiilikbudnemdeezicibiimdegelenekseltoplumunbalarndankopartlmtr.Anaclkomnal,krsalvesoy

toplumubykorandainkarauram,bununyerinekendindegemiiniinkareden,kkgren,devletveehir byklnetapnan,gzkararesmidzenekoanoldukamarjinalbirkiilikolumutur.Oldukatrajikbir kiilikkatliamyaanmtr. Eskitoplumu,anababasn,kardelerini,komularn,kyn,akrabalarn,yallar,ocuklar,kadnlar,soyunu, snfnhorgrenbuyeni'neoldumdelisi'kiiliktmazgelimilkelerdebirafethalinialmtr.eriktenyoksun birmodernizmleinsanntemeltoplumsaldeerlerinekarderinbiryabanclamayyaar.Kapitalistsisteminezici stnlaltndagelienbukiiliksahtebirtepkiilesolculukyaptndabilemarjinaldir.Toplumdankopukluu derinleerekdevametmektedir.Okul,ehirdeiilikvedevletmemuriyetibukiiliitarihtenvegelenektenkoparp 'teneke'birkiilikhalinegetirmitir.Duyarsz,inkarc,maaabalanm,ehirfahieliinetaklmbukiilikten kaynaklhereykapitalizminveonaengeltoplumundeerlerikarsndaiflasetmekdurumundadr.Reelsosyalizm, sosyaldemokrasiveulusalkurtuluungerekbirtoplumsaldnmsalamlayamamasbukiilikleyakndan balantldr.amznhertrsapmac,faisttotaliterideolojivepratiklerininsosyaltemelibukiilikoluumuna dayanmaktadr.FranszDevrimiilesramayapanbukiilik1990'lardaeskicazibesiniyitirerek,tekrarbir normalizasyonsrecinegirmesiylesonulanmtr. kincidnem,buseferburjuvatoplumvedevletindenkopupkendiadatoplumsalvesiyasalsisteminikurma amacnaynelikbamszbirideolojikgrupkurmadenemesiylebalar.lktoplumsallamannocuklarladinsel dualar,ilkokulagitmelertemelindeoluturulmasnakarlk,ikincitoplumsallamaniversiterencileriylesolve ulusalideolojitemelizerindegelitirilir.Kapitalizminyayddeerlere,hakimulusovenizminekarherne kadarkendiztoplumunuyenidenaramaabasvarsada,mevcutsolveulusalccereyanlarkapitalistyaamn normlarnaacakgteolmadklarndan,buabalargerekhedefineulamaktanuzaktr.BirinciPKK'leme aamasdadiyebileceimizbusre1970'lerinfrtnaldnyasndaaslndasavrulmubiryaprakmisalisavrulur durumdadr.Gelenekseldnyadankoptuukadar,kapitalizminzdeerleriyledebtnleilmemitir.Tipik mezhepleen,marjinalleensreyaanmaktadr.Benzerbiimdekurulupdahzlabitensayszgruplamavardr. Karklandevletkarsndafillekarncamisalibirekimebalamtr.Teorikvepratikaraylarlatoplumve lkeyenidenkefedilmekistenecektir.Aslndadnyagenelindeyaanansolmodatakipedilmektedir.Eskitopluma biraatlyor.Yatutarsagibibirhavadabaarbeklenmektedir.Kendimizezgartkbirfikrimizvar.Grubumuz saysalolarakdageliiyor.Kendimizifarklbireysaymayabalyoruz.Anntutmaihtimaliyksektir. Kozasndankankurtukmisaliyurtdnaadmatlnca,zgvenvedelikanlkesilmednemineadamakll girildiikabuledilecektir.topyagereklemeyedairumutvermektedir.Grupsaldestektenkitleselhalkdesteine ulamagvenidahadapekitirecektir.Silahlarngciletanlmtr.adaulusalhareketleringerillagrubu eitilmivesilahlanmolaraklkenineriilmesigdoruklarnaulalmtr.Geriyeyenitarihihamleyesra gelmitir. Yaammn19721984yllarnkapsayanbudneminilkblmokeitlialardandeerlendirmelerekonu olabilir.YoksulKrthalknnaauyanhamlesidedenebilir.lkisyan,krkadereilkkurundadenebilir.Namus veonurunhaykrolarakdadeerlendirilebilir.Hz.Davud'unGolyat'akarilkbaarleylemiolarakdaanlam kazanabilir.Dncezgrlnecesaretetmeninilkadmlarndanbiridesaylabilir.Binyllarnkklklelik normlarndankopmahamlesideolabilir.Anlaml,baarsbirazans,birazdaemekveinanisteyenadetaikinci dou,yenidenparadigmakazanmaolarakdatanmlanabilecekbirdnemdir. Yaammdakiikincidneminikinciblm15Austos198415ubat1999yllarnkapsar.Onbeyllkbusre ikinciPKKhamlesiolaraksilahlmcadeleninarlktekilettiimthibirsretir.OrtadoutarihindeBabek, Hariciler,Karmatiler,HasanSabahgruplarnabenzetilebilir.Birinciblmdesevilikarbasarken,ikinciblmde MusevilikveMuhammedilikkarmbirarlkszkonusudur.Zoryryenmuhaciringrubu'vaatedilmi topraklaraulatrmagrevi'bykabaveyetenekistemektedir.UlatrmaHz.Musa'yartrrken,sava eylemleriMedine'dekiHz.Muhammed'inkiniandrmaktadr.yleruhsalbiriman,inanatmosferihakimdir. Kendiniinancaadamatammmincedir.Bilimselsosyalizmimangcnkazanmolarakyrtlmektedir.Sava tamkutsalbireylemdir.nsanbireygiderekhileirkenamahereyleir.Tarihintipikbiriktidarhastalna tutulduunufarketmekbileokgtr.Yllarndevletveehirortamndabombardmanatutulmuzayfkrsal

kiilik,iktidarayapmaktanbakayetenekzortanrveyaheptekboyutlakalmaktanbirtrlkurtulamaz. Kapitalizminmthiyalnzlatrdkiilikkendimalbirsistematiebalandnda,tersibireilimlebusefer mthibirtoplumsallyaayabilir.Entipikzellikenkutsaleylemdirinancylahereyinfedaedilmesidir. Aslndaenkutsaldeeryaamdrdemekgerekirken,tersine"amahereydir,yaamhibireydir"inancyla fanatizmderecesindebirkiiliknekyordu.Dogmatizminbutrndekadercilik,bazilkelereballkbirnevi dinsellemeolarakdatanmlanabilir.Kazanlanparadigmayalnvesoyuttur.Analitikzekaahlanrken,duygusal zekabountuyagetirilmitir.lmekveldrmektamamenteknikbirmeseleyeindirgenmitir.Sontahlilde kapitalizminkaradayalalmaakideolojikyrngealtndayrtlmolmaktadr.angenelkarakterine uyulmutur.Ayrbirmezheplemebiimindeolsada,iindeyzlen,yaanlankapitalizmindnyasdr.Kapitalist eiliminensoyutdzeydereelsosyalistveulusalcgenellemelerlebirikiminisalyor,siyasalveaskerioluumu iinlgncakoturuluyordu.aabakatrulalamazd. Tabiibutrkoturmadingonunahrndayaplmyordu.Sisteminsahiplerivard.Kendikurallarncaegemen dnyalarnngereiniyapacaklard.15ubat1999gn,benimiinkapitalistdnyannAzraillemigcnnbin birhileileboazmasarlgnolarakdadeerlendirilebilir.Yaammnbudnemindebazstratejikhatalardan bahsetmekgerekir.1982'degerektensilahlgrubanderlikedecekbirkadroyuyaratabilmeliydim,ylelkeye yollanmalyd.KemalPirler1980'dedeil1982'dedahagenigruplaGneyveDouKrdistanzerilkeye yollansayd,dahadoruvealmsalaycolabilirdi.BataDuranKalkan,AliHaydarveMehmetKarasungur'un alandagrevliolmalarstratejikhatadzeyindeyetmezliklereyolamtr.Ortadou'dakisrecinbirkopyasnhem degeridentekrarlamalarbustratejikhatanntemelidir.KDPkuyrukuluu,halkayabanclama,arkadalaralayk olamama,fuzuliilerleurama,halledilmialmalaryenileme,KDPveYNKatmalarnaanlamszkarma, nlerindekipotansiyeli,ranIrakSava'nnyolatdurumugrememebustratejikyetmezliklerindevamolarak kendinigstermitir.Tarihianacevapverilmemesi,bunadenkalmatarznnsergilenmemesi,anlamszkeyfi yorumlama,abalarastratejikdarbevurmabiimindesonuvermitir.yiniyetveababukonumdasadece cehenneminyolunadenmiiyiniyettalarrolndedir. Ortayakanetelemeeilimlerinierkendentespitedememeveyeterincetavrkoyamamaikincinemlistratejik yetmezliktir.Burolgvenilirarkadalarabrakmakdogmatizmindierbirsonucudur.Okadarsoyludeeriarur ederlerken,mutlakafarkedebilmelivedurdiyebilmeliydim.PKK'ninbtnsoyluabalarnaenbykdarbeyibu ynlgelimelervurmutur.Adetacanavarlambazkiiliklerininanlmaznitelikarzetmelerininizahgtr. Bykemeklerlehazrlananyapnnbuelerekolayteslimolmasdahadaanlalmazkonudur.Bendekimthi arkadalkanlayhepeniyisiniyaparlar,endrstdrler,ellerindengelmeyecekiyoktur,adahavarilerdir biimindekidogmatizmevaraninanbugelimelerdeetkiliolmutur.Geuyandk.Tamuyandmzdaveyafark ettiimizde,stratejikolarakhemzamanhembykabalarnrnbatagensavalar,halk,maddivemanevi birokdeerkaybedilmiti. 19921993derslerinidahaderinliinekarmalydm.IrakKuveytkriziile1991'delkedekigruplarlaolmakdaha doruolacakt.1982'lerdeyapmadmii,atmadmadmbuseferyapmaveatmabiimindeolmalyd.Ortadou almalarnikinciplanabrakmakgerekirdi.Fakataynyaklam,yountakviyeleraltndanbaarylakalklacana beniinandrmt.Binlerceniteliklikadroiindenmutlakasrececevapverenlerinkacahepbeklenmiti.Fakat hareketinbarndakietecilikvesorumsuzmerkeziyaklamtmkatklarboakaryordu.Tarihgzgregre baarszlagtrlyordu.Disiplinvefedakarlklafazladeerkurtarlamaz,grevlerbaarlamazd.1992 sonlarndakiOsmancalan'nYNKileboyunemeyiandranuzlamas,MuratKaraylanveCemilBayk'n intiharvariabalartesadfenbirleereksrecindahabykkaybnnledi.Kklderskarlmasgerekennokta buydu.lkeiiihmaledilmemeklebirlikte,merkezikadroyapsnnkklzmneihtiyavard.BunuSuriye zerindeyeniokullaramaylatelafietmeveartekrarlamaalmalarbenioldukatkad.abalarnanlampek kalmamt.Bizzatmdahaleyiyapmadagekalmtm.Okadardeerkaybndansonraynelmeyikendime yediremiyordum.Tkanmayaskerideil,siyasiyollardanamadeneyimidahaanlamlgeliyordu.Askeriynelim toptanintiharagtrebilirdi.Siyasialmaise,dahapotansiyellihareketimmknklabilirdi.Yapdatekdzelik srd.AyntarzalmalarKONGRAGELdneminekadaryansd.Sonibunalmlarnkkeniaslndalkeye

gidiveoradasleni,almatarzvetemeltaktikanlaylarnbirdevamndanibarettir.zeletirileranlaml yaplmamt.Eskikiilikvealmatarzndasrarvard.Budaherzamanveheryerdeanlamszkayplara,yerine getirilemeyengrevlere,aclaravesonutatasfiyelereyolamaktanteyegidemezdi. kinciyaamdnemidevletodaklolduundan,amadahahenzyitirilmemikomnaldemokratikduru zelliklerindentrelikiliydi.Sonucubuelikilerinboumasbelirleyecekti.15ubat1999aynzamanda devletodaklyryelmdarbesiindirmiti.Eerdevletodaklparticilik,devletilikbirhastalksa,ohalde15 ubat1999'datmkapitalistdnyadevletlerininbanavurduudarbeaynzamandancdouumiinbirila, birebelikrolnoynayacakt. ncyaamdnemi,eeradnavezneyaamdenilebilecekse,15ubat1999'dansonunakadargidilebilecek aamaolarakayrtrlabilir.Belirginnitelii,geneldedevletodakl,zeldekapitalistmodernyaamdankopula balamasdr.Tekraryabanyaamakomuyorum.Onbinylncesinegidecekdeilim.Amainsanlnbaztemel deerlerininoyllardagizliolduudakesindir.Uygarlnbinbirhilevezorbalklakestiiodneminsanl bilimselteknikseviyeylebtnletirilmedike,insanngerekkurtuluu,zgrlmmknolamazd. Uygarlkvedevletodaklyaamdankopmakgerilemedeildir.Tersinedoadanlmclkopua,kanveyalana dayaliirilmiiktidarkiiliindenvazgemebelkideentemellisalakavumaimkandr.Hastalkltoplumdan salkltopluma,skboaz,obez,evredenkopmu,birnevikanserlemeolanarehirlemitoplumdanekolojik topluma,tepedentrnaaotoritervetotaliterdevletlitoplumdankomnaldemokratikvezgreittoplumadoru biryneliszkonusudur.Avckltrylehayvankatliamna,uygarlninsankatliamna,kapitalizmindoa felaketineyolaanzincirlemehalkasndankurtulmayenibirinsanlakapyaralayabilir.Hayvanlarladost,doayla barm,kadnlarladengeligyapsnadayanan,barl,zgreit,aklyaam,bilimvetekniingcnsava veiktidarnoyuncaolmaktankarmahlaklpolitikbirkiilik,beni,enazndanENKDU'yuehrevedevlete balyanekimgckadarekiyor,anlamlklyor.Tekkiiliktutukevininyarattbirzlemdenkesinlikle bahsetmiyorum.Bykbirdnsel,ruhsalparadigmadanbahsediyorum.Kategorikyaklamdan,bykgce tapnmadan,an,tmuygarlklarnkanlekelerialtndaparldayanyaldzlyaamlarndangerektenhembktm hemnefretediyorum. ocukkengenlerimeilemiavckltrndentrgzmkrpmadanbalarnkestiim,kopardm,kurnazca avladmkulardan,vurduumhayvanlardanzrdilemeklebalamakistiyorumyeniyaamdnemime.Enbyk saadetinkaanelikklerdedeil,yeilevrelikulbemsimekandayaandnainanyorum.Doaytmrenkleri, sesleriveanlamlariindedinleyerek,btnleerekyaamnerdemineulalacanainanyorum.Gerekilerlemenin devkentlerdenveiktidarotoritelerindengemediine,tersinebunlarnenbykhastalkkaynaolduuna;buna karneskikyde,yenikentideam,ekolojikyerleimibiliminvetekniinensonverileriilekarlayanbir mekansalyaamngerekdevrimolduunainanyorum.Aradakikocamanuygarlkyaplarnninsanlnmezar olduunainanyorum.Birgelecekyryolacaksa,bugereklertemelindeolursaanlamlveyrmeyedeer olduunainanyorum. Hiyerarikdevletisnfuygarlndankopmakenbykzeletiridir.Bunubaaracamainanyorum.nsanln ocukluuna,emekilerin,halklarnunutturulmutarihine,kadnlarn,ocuklarnveocukihtiyarlarn topyalarndakizgreitdnyalarnakatlmay,baaryoradasalamaydahaokistiyorum. Bunlarnhepsitopya.Amabazentopyalarmezardanbeteryaplariindekiyaamntekkurtarcesinidir. Gnmzdekimezarlardanbeteryaplardantabiikincelikletopyaylakyaplacaktr.Durumumhibirinsana benzemiyor.Benzemesinideistemiyorum.Dahaiyianladma,hissettiimegreiyiyoldaym.Anlamnvehissin yaattbirinsanenglinsandr.Byklerebenzemegnahnbirdahailemeyeceimkesindir.Zaten benzemeyineokistedimnedebecerdim.nsanlngemiidahagerektir.Onasayglolacamveyaamorada araypbulacakveyenidenbalatacam.Gelecekbuabalarnileyihalindenbakabireydeildir.

Hepkendimimidnyorum?Deil.Savunmamtminsanlkiinbireylerretebilir.YenidenyaplanmPKK btnsoyluarkadalarm,anlamgcveiradesiolanyoldalarmbirletirebilir.KOMAGELtmKrdistan halknvedostlarndemokratikbiratolaraktoparlayabilir.Yaammza,lkevetoplumumuzarasgele saldracaklarakarHPGiyibirsavunmasavaverebilir;anlaysz,zalimvehakszdanhesapsorabilir.Ensoylu kadnlarmztmzamanlarntanraolgunluu,anlayll,meleksaflveazizeliiveAfroditgzelliini kimliindebtnletirenPAJK'dabirleebilir. Busavunmaylatemelinsanlkanlayveidealimiuygarlnsontemsilcisiolarakhayligururluvekendindenemin AB'ninyargorganAHM'esunarken,olumlubeklentilerdenziyade,sisteminkarbyclnealetolmaktan teyebirroloynamayacandantrzntlerimibelirtebilirim.Dahademokratik,zgrveadiltoplum dileklerimlesayglarmsunarm.

27Nisan2004 TekKiilikTutukevi/Mudanya/Bursa AbdullahCALAN