GRAFOVI ELEKTRINIH MREA

Zadatak #1:
Za orijentisani graf mree sa slike 1 odrediti potpunu matricu incidencije vorova A0 , kao i matricu incidencije vorova A uzimajui vor za referentni vor. Formirajui vektor kolonu struja grana mree i = [i1, i2 ,..., i6 ]T , pokazati da jednaina A0 i = 0 predstavlja matrini oblik jednaina Kirhofovog zakona za struje (KZS) prema usvojenim referentnim smjerovima i numeraciji kao na orijentisanom grafu.
1 1 2

2 4 3

slika 1. Analizirani orijentisani graf mree

Rjeenje:
Elementi aik potpune matrice incidencije vorova A0 definisani su relacijom:
1, ukoliko grana k izlazi iz vora i aik = 1, ukoliko grana k zavrava u voru i 0, ukoliko grana k i vor i nisu incidentni

Za orijentisani graf sa slike 1, matrica A0 ima oblik:

1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 0 A0 = 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 1

Matrica incidencije vorova A dobija se eliminacijom vrste u matrici A0 koja odgovara referentnom voru u ovom sluaju izostavljanjem tree vrste u matrici A0 :
1 0 0 1 1 0 A = 1 1 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1

Napisana u razvijenom obliku za dati orijentisani graf, matrina jednaina A0 i = 0 glasi:

 i1 1 0 0 1 1 0 i2 0 1 1 1 0 0 0 i3 0 0 0 1 1 0 1 i = 0 4 0 1 0 0 1 1 i5 0 i6

(1)

Poslije elementarnih mnoenja, jednaina (1) moe se napisati u algebarskoj formi:

i1 i4 + i5 = 0 i1 + i2 + i3 = 0 i3 + i4 i6 = 0 i2 i5 + i6 = 0

(2)

Posmatranjem sistema jednaina (2) moe se zakljuiti da se predznaci za struje grana mogu odrediti na osnovu koeficijenata matrice A0 . Poto sistem jednaina (2) predstavlja KZS za dati orijentisani graf, to se isti moe napisati u matrinoj formi (1), odnosno kao matrina jednaina A0 i = 0 koja predstavlja KZS u matrinom obliku.

Zadatak #2:
Na osnovu poznate matrice incidencije vorova A , nacrtati orijentisani graf mree ako je vor izabran kao referentni vor.
1 0 0 1 1 1 0 A = 0 0 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0

Rjeenje: Orijentisani graf mree je u cjelosti odreen pomou potpune matrice incidencije vorova A0 koju je mogue formirati na nain da se matrica incidencije vorova A proiri sa vrstom koja odgovara referentnom voru , a iji su elementi izabrani tako da je zbir elemenata u svakoj koloni matrice A0 jednak nuli. Tako bi matrica A0 imala oblik:
1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 1 0 A0 = 0 0 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0

Poto matrica A0 ima dimenzije (N n Nl ) , to se moe zakljuiti da analizirani orijentisani graf sadri N n = 4 vora i Nl = 7 grana. Vodei rauna o usvojenoj konvenciji za formiranje elemenata aik potpune matrice incidencije vorova A0 , to je orijentisani graf mree za datu matricu A0 , odnosno matricu A sa vorom kao referentnim vorom, dat na slici 2 na kojoj su naznaeni smjerovi i numeracija grana, odnosno numeracija vorova.

5 4 4 2

1 7 3

slika 2. Rezultantni orijentisani graf

2

Zadatak #3:
Za orijentisani graf mree sa slike 3 odrediti potpunu matricu incidencije grana i petlji M0 , kao i matricu incidencije grana i petlji M usvajajui orijentaciju unutranjih petlji u smjeru kazaljke na satu, a orijentaciju vanjske petlje u suprotnom smjeru.
4 4

7 1 1 2 2

8 3

slika 3. Analizirani orijentisani graf mree

Rjeenje:
Elementi mik potpune matrice incidencije grana i petlji M0 definisani su relacijom:
1, za granu k u petlji i , iji se smjerovi poklapaju mik = 1, za granu k u petlji i , iji su smjerovi suprotni 0, ukoliko grana k ne pripada petlji i

Za dati orijentisani graf, na slici 3.1 predstavljene su unutranje petlje, odnosno vanjska petlja prema definisanoj orijentaciji. Ovdje je broj unutranjih petlji N p = Nl N n + 1 = 8 5 + 1 = 4 .

4 II 1 2

4 IV 7 2

8 3

3 III

6 V

slika 3.1. Ilustracija koncepta unutranjih i vanjske petlje Prema referentnim smjerovima grana i petlji sa slike 3.1, matrica M0 ima oblik:

1 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 M0 = 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 1

Ukoliko se iz matrice M0 izostave elementi u vrsti koja odgovara vanjskoj petlji (elementi u petoj vrsti), dobija se matrica incidencije grana i petlji M oblika:
1 0 1 0 0 1 1 0 1 0 M= 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 0

Zadatak #4:
Za orijentisani graf mree predstavljen na slici 4, poznata je vektor kolona napona vorova vn = [vn1, vn 3 , vn 4 , vn 5 ]T , pri emu je vor uzet kao referentni vor. Koritenjem matrine jednaine v = AT vn odrediti vektor napona grana mree v .
1 4 2 6 3

2 5 5 8 3

slika 4. Analizirani orijentisani graf

Rjeenje:
Za orijentisani graf mree sa slike 4, uz vor kao referentni vor, matrina relacija v = AT vn napisana u razvijenom obliku glasi:
1 0 0 0 vn1 v1 1 0 0 0 v2 vn1 0 0 1 1 vn1 vn 4 + vn 5 v3 1 1 0 0 vn 3 vn1 + vn 3 v4 = = v = AT vn = 0 0 0 1 vn 4 vn 5 v5 0 1 1 0 vn 5 vn 3 + vn 4 v6 vn 3 + vn 5 v7 0 1 0 1 vn 4 v8 0 0 1 0

Zadatak #5:
Za orijentisani graf mree sa slike 5, potrebno je odrediti matricu incidencije grana i fundamentalnih kontura B , ako je fundamentalno stablo sastavljeno od grana 7,8,9,10,11.
1 11 1 2 10 7 5 5 4 3 6 2 9 6

slika 5. Analizirani orijentisani graf

Rjeenje:
Elementi bik matrice incidencije grana i fundamentalnih kontura B definisani su relacijom:
1, ukoliko kontura i sadri granu k i ako imaju saglasne smjerove bik = 1, ukoliko kontura i sadri granu k i ako su im smjerovi suprotni 0, ukoliko grana k ne pripada konturi i

Orijentisani graf sa slike 5 sadri Nl = 11 grana i N n = 6 vorova, pa se za njega moe odrediti N k = Nl N n + 1 = 6 fundamentalnih kontura. Ilustracija odabira i orijentacije fundamentalnih kontura data je na slici 5.1.
1 7 2 II 10 4 V 5 11 I 5 IV 8 4 3 1 VI 6 2 9 6

III

slika 5.1. Orijentisani graf sa odabirom i orijentacijom fundamentalnih kontura U analiziranom primjeru odabir kontura je vren tako da grana spojnica 1 formira konturu I, spojnica 2 konturu II, itd. Matrica incidencije grana i fundamentalnih kontura B data je u obliku B = Inl Bf (ovaj oblik je svojevrsna kontrola u ispravnosti odreivanja elemenata matrice B ukoliko su grane fundamentalnog stabla numerisane uzastopnim brojevima poevi od broja N k + 1 = 6 + 1 = 7 , pa do broja Nl = 11 , te ako se odabir prve konture poklapa sa smjerom i numeracijom struje u prvoj grani spojnici, druge konture sa smjerom i numeracijom struje u drugoj grani spojnici, itd.):
1 0 0 B= 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0
5

1 0 1 1

Zadatak #6: Za orijentisani graf mree sa slike 6 odrediti matricu incidencije grana i fundamentalnih kontura B ako je fundamentalno stablo mree sastavljeno od grana 1,2,3,7. Polazei od injenice da je orijentisani graf reprezentant jedne istosmjerne mree za koju je poznata matrica struja fundamentalnih kontura sa vrijednostima:
jk 1 2 jk 2 3 jk = jk 3 = 1 (A) , jk 4 4 jk 5 8

7 1 1 2 2

8 3

slika 6. Analizirani orijentisani graf mree

odrediti vrijednosti struja u svim granama te mree.

Rjeenje: Ilustracija odabira i orijentacije fundamentalnih kontura data je na slici 6.1, tako da je matrica B data u obliku:
1 0 1 0 1 1 B = 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 1
9 V 1 2 II 2 4 IV 7

8 3

Poto je poznata matrica struja fundamentalnih kontura, to se struje u granama mree mogu odrediti polazei od matrine relacije:
i = BT jk
6

4 III

a koja u razvijenom obliku glasi:

1 0 0 0 1 1 1 1 1 0 1 0 i = 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

slika 6.1. Orijentisani graf mree sa odabirom fundamentalnih kontura

0 1 jk 1 + jk 5 i1 10 0 1 jk 2 jk 3 + jk 5 i2 10 0 0 jk 1 jk 1 jk 2 + jk 3 i3 0 i4 3 0 0 jk 2 jk 2 jk 3 0 0 jk 3 = = i5 = 1 (A) jk 1 0 0 jk 4 i6 2 j j + j i 12 1 1 k5 k4 k5 7 i8 4 jk 4 1 0 jk 5 0 1 i9 8

Zadatak #7: Za orijentisani graf mree sa slike 7 izabrati sistem fundamentalnih presjeka, a potom odrediti matricu incidencije grana i fundamentalnih presjeka Q . Fundamentalno stablo mree sastavljeno je od grana 4,5,6,7.
6

1 1 6 3 4 4 2 5 2 7 5

slika 7. Analizirani orijentisani graf

Rjeenje: Na slici 7.1 prikazan je odabrani sistem fundamentalnih presjeka za odabrane grane fundamentalnog stabla (grane 4,5,6,7). Broj fundamentalnih presjeka, odnosno grana fundamentalnog stabla, iznosi n = Nn 1 = 4 .
3 S2

1 S3 6 3 4 4 1 2 5 2 7 5 S4 S1

slika 7.1. Orijentisani graf mree sa odabirom fundamentalnih presjeka Matrica incidencije grana i fundamentalnih presjeka Q data je u obliku:
1 1 Q= 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1

Zadatak #8: Za orijentisani graf mree sa slike 8 izabrati sistem fundamentalnih presjeka, a potom odrediti matricu incidencije grana i fundamentalnih presjeka Q . Fundamentalno stablo mree sastavljeno je od grana 2,4,5.

2 1 5 3 6 4

3 4

slika 8. Analizirani orijentisani graf

7

Rjeenje: Na slici 8.1 prikazan je odabrani sistem fundamentalnih presjeka za odabrane grane fundamentalnog stabla (grane 2,4,5). Broj fundamentalnih presjeka iznosi n = N n 1 = 3 .
1 2 S2

2 1 S1 6 5 3 4

3 4 S3

slika 8.1. Orijentisani graf mree sa odabirom fundamentalnih presjeka Matrica incidencije grana i fundamentalnih presjeka Q data je u obliku:
1 0 0 0 1 1 Q = 1 1 1 0 0 0 0 0 1 1 0 1