Professional Documents
Culture Documents
10 JR CC DD
10 jaar C re ative C om m on s : D e D i s cu s s i e
Lawrence Lessig contra Robert Levine
Door Annelies Lesuis
Zijn auteursrechten nog van deze tijd? Zo ja, hoe handhaven we die dan. Robert Levine schreef een aanklacht tegen online schendingen. Lawrence Lessig is milder.
Ten tijde van het 10-jarige bestaan van Creative Commons had ik een gesprek met prof. Lawrence Lessig en journalist Robert Levine. Nu, 1 jaar later, is het precies 10 jaar geleden dat de eerste licentie van Creative Commons gelanceerd werd. De vraagstellingen van toen zijn nu nog actueler. Een jaar geleden vertelde Levine dat Warner Bros 800.000 take-down-notices per maand kreeg. Deze week kwam van Google de melding dat zij nu 2,5 miljoen verwijderingsverzoeken per week te verwerken hebben!
16 DECMBER 2012
TWITTER: @ COPYRIGHT2_0
WWW.COPYRIGHT20.ORG
COPYRIGHT 2.0
10 JR CC DD
Lawrence Lessig, professor in het recht aan Harvard, vindt het belangrijk dat wij zoveel mogelijk bronnen tot onze beschikking hebben om inspiratie uit te halen, te kunnen leren van anderen en onze cultuur te verdiepen. Lessig is dan ook medeoprichter van Creative Commons, waardoor hij bijdraagt aan het creren van een remix-cultuur, ofwel het voortbouwen op creatieve werken van anderen. Remixen betekent allerminst stelen of gebruiken van andermans werk, aldus Lessig (1). Het betekent dat je werk van andere mensen gebruikt om het te hergebruiken of om er een kritische noot over te uiten. Het is de bedoeling dat je je laat inspireren door anderen en daardoor tot nieuwe creaties kunt komen. U wordt gezien als een voorman van de copyleft-beweging, een stroming binnen copyright, waarbij aandacht gericht is op een vrijer gebruik van beschermde werken. Slaat dit voldoende aan?
Richard Stallman is deze beweging begonnen met open source software. En wij hebben zeker een aantal van zijn ideen gestolen, omdat we het naar een breder creatief werkgebied wilden trekken. Het was tien jaar geleden niet mijn intentie om een copyleft-beweging op te richten. Wij zochten simpelweg naar manieren om auteurs en creatievelingen een makkelijke manier te verschaffen om hun werk te markeren met de vrijheid die zij voorstaan. Het was zonder twijfel niet de wens van een aantal artiesten, maar wel de wens van zoveel meer mensen dan ik ooit had kunnen verwachten. Dit project is veel groter geworden dan gepland. Dragen Creative Commons-licenties bij aan een balans tussen mediabedrijven, technologische bedrijven en artiesten? Het woord balans is misleidend. De realiteit kent veel verschillende soorten artiesten met verschillende verdienmodellen. Met Creative Commons proberen we hulpmiddelen te bieden voor bepaalde verdienmodellen, maar zeker niet voor alle. Artiesten hebben een makkelijke manier nodig om tussen twee verschillende economien te schipperen. Aan de ene kant is er de economie van het delen waar men van elkaar geen commercieel proteren verwacht van werken en van hergebruik - en daarnaast de commercile economie gebaseerd op het proteren van werken of afgeleid werk. Creative Commons helpt mensen te navigeren tussen deze twee economien. Kijk, ik kan mijn foto op Flickr markeren met een Creative Commons-Naamsvermelding-NietCommercieel-licentie. Dit laat andere mensen de vrijheid om mijn foto vrijelijk voor niet-commercile doeleinden te gebruiken. Tevens laat deze licentie ook nog de ruimte over om mijn foto commercieel te exploiteren. Over commercile exploitatie gesproken, veel exploitanten pleiten voor zwaardere vervolging en wettelijke inperkingen. Wat vindt u daarvan? We moeten mensen niet voor het gerecht willen dagen, dat is een misvatting. We zouden een systeem moeten hebben van collectieve of van rechtswege vastgestelde licenties, die het down- en uploadgedrag legaliseren en toch compensatie bieden aan de artiesten. Bestempel vervolgens alleen als illegaal wat illegaal zou moeten zijn. En er is geen reden om dit gedrag als illegaal te bestempelen. Technologie heeft ons de geweldige mogelijkheden geboden om samen te creren, crowdsourcing. Om dit te kunnen bereiken is groei van vertrouwen en respect belangrijk. De licenties van Creative Commons dragen hieraan bij. We willen dat het Creative Commons-project gedecentraliseerd wordt, beheerd en gebruikt door veel verschillende zielen. Als we erin slagen dat licentieafnemers hun werk goed markeren dan zijn de werken ook goed te herkennen voor zoekmachines en kunnen er aan de hand van die markeringen databases worden aangelegd.
1) Lawrence Lessig, The imbicile and moron responds: On the freedom of remix creators, 15-10-2010. 16 DECEMBER 2012
TWITTER: @ COPYRIGHT2_0 WWW.COPYRIGHT20.ORG
COPYRIGHT 2.0
10 JR CC DD
Dat klinkt als een mooie toekomstvisie. Binnenkort komen er nieuwe licenties, de versies 4.0. Wat heeft Creative Commons voor ons in petto? Er zijn nog steeds vele misverstanden te corrigeren en er is nog veel te ontdekken. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat dit ook goed gebeurt. Verder kan ik er niet veel over kwijt, omdat het buiten mijn bevoegdheid valt. Tegenwoordig ben ik wel onderdeel van het bestuur, maar niet van de organisatie. Ik wil dat mijn kinderen kunnen remixen. Ik wil dat mijn kinderen actieve burgers worden. Voor beide is vrijheid vereist. Ik ben blij dat ik kan bijdragen in de strijd om vrijheid. Tevens laat deze licentie ook nog de ruimte over om mijn foto commercieel te exploiteren.
16 DECEMBER 2012
TWITTER: @ COPYRIGHT2_0
WWW.COPYRIGHT20.ORG
COPYRIGHT 2.0
10 JR CC DD
Aan wat voor een soort licenties zouden we dan kunnen denken? In ieder geval licenties met een tijdslimiet. Daarnaast zou ik ook graag zien dat het mogelijk is om meer dan n auteur aan een licentie te koppelen: cocreatie-licenties. De denitie van commercieel gebruik kan beter. Want wat is nu commercieel en wat niet? De denitie is behoorlijk vaag. En in alle Creative Commons-licenties, ook in de NietCommercile, is een bepaling opgenomen dat zij ook gebruikt mogen worden voor le-sharing (art. 4.c licenties red.). Dus als ik aangeef dat mijn werk voor niet-commercile doeleinden gebruikt mag worden, dan is een organisatie als The Pirate Bay nog steeds bevoegd mijn werk te verspreiden. Een commercile organisatie! Dus dat slaat nergens op. Lawrence Lessig beweert dat de creativiteit gediend is met vrijere rechten, door hergebruik en remix ontstaat een veel rijkere cultuur. Of niet? Wat is dan het beste boek geschreven door een community? Waar is dat grote meesterwerk? Je zult nergens een geweldig boek treffen door een groep geschreven. Voor een goed boek heb je een goede schrijver nodig. Als je naar Lessig luistert dan krijg je het gevoel dat we midden in een revolutie zitten. Maar als je kijkt naar wat mensen online doen, dan is dat toch vooral professionele creativiteit consumeren. Amateurkunst vind ik heel belangrijk, maar het is niet heel populair. En hetzelfde geldt voor werken die via crowdsourcing tot stand komen. Begrijp me niet verkeerd, ik ben een voorstander van groepscreaties. Het probleem vind ik dat de bedrijven die daar een creatief platform omheen willen creren ook degenen zijn die geen auteursrechthandhaving online willen. En zonder auteursrechthandhaving is het toch echt lastig voor artiesten om hun geld te verdienen. Wat zou dan de oplossing zijn onder het huidige auteursrechtbeleid? De termijn van het auteursrecht is absoluut te lang en het auteursrecht is te beperkt. Er moet meer vrijheid zijn voor cocreatie en remix. In de VS zouden we zeggen: de denitie van fair use moet ruimer worden uitgelegd. Als ik kijk naar Lawrence Lessigs visie op dit punt, dan ben ik het met hem eens. Ik ben het er alleen niet mee eens dat hij het oorspronkelijke auteursrecht niet wil handhaven. Maar ik vind zijn idee van een kortere bescherming zeer goed. Ik denk niet dat we naar een volledig registratiesysteem terugmoeten, maar wel een systeem waarbij het auteursrecht automatisch een grens kent na een korte periode. Degenen die langer bescherming willen, kunnen dan hun werk laten registreren voor een nieuwe termijn. Eventueel tegen betaling van wat belasting. Is hierbij een rol weggelegd voor van rechtswege vastgestelde licenties? Kunnen we van rechtswege vastgestelde licenties hanteren voor muziek? Misschien. Voor lm? Absoluut niet. Deze industrie is te complex en te gevarieerd. Zelfs voor muziek zullen er nog extra wetten nodig zijn, en rechtszaken te gaan. Kijk bijvoorbeeld naar GEMA (bij ons Buma/Stemra red.). Dit is een collectieve beheersorganisatie om artiesten te compenseren. En zij hebben veel internetsites aangeklaagd die niet aan hen betalen. Dit is de manier waarop GEMA soms de vergoedingen moet verkrijgen. Ook al zou je een wijdverspreid licentiesysteem hebben, dan nog zullen er altijd mensen en bedrijven zijn die weigeren om te betalen. En wat moet een artiest dan doen? In Lessigs wereld zouden zij waarschijnlijk moeten lijden. In de echte wereld moeten ze een zaak beginnen.
Ik dank Peter Olsthoorn en Hendrik Rood voor de redactiesuggesties. Georganiseerd door Crowd Creation Company.
16 DECEMBER 2012
TWITTER: @ COPYRIGHT2_0 WWW.COPYRIGHT20.ORG