Tadeus

Tadeusz

REWICZ
POEZJE WYBRANE
Przeoy ADAM CZERNIAWSKI Posowie TOM PAULIN oraz JOHN OSBORNE

WYDAWNICTWO LITERACKIE

Tadeusz

REWICZ
SELECTED POEMS
Translated by ADAM CZERNIAWSKI Afterword by TOM PAULIN and JOHN OSBORNE

 Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Literackie, K

Ksika zostaa wydana przy pomocy finansowej Ministerstwa Kultury i Sztuki

Wiersze: Przypomnienie Woda w garnuszku, Niagara i autoironia Myrmekologia Zwierciado w przekadzie RICHARDA SOKOLOSKIEGO, opublikowane wydanym przez wydawnictwo Legas, Ottawa. Esej JOHNA OSBORNE'A: Tadeusz Rewicz: Pigtail" zam Mature Laurel: Essays on Modern Poetry pod redakcj Adama C opublikowanej przez Seven Books, Londyn, 1994. Przekad JERZEGO JASTRZ w czasopimie Odra" 5/1994.

ISBN 83-08-02564-1

OCALONY

Mam dwadziecia cztery lata ocalaem prowadzony na rze. To s nazwy puste i jednoznaczne: czowiek i zwierz mio i nienawi wrg i przyjaciel ciemno i wiato. Czowieka tak si zabija jak zwierz widziaem: furgony porbanych ludzi ktrzy nie zostan zbawieni. Pojcia s tylko wyrazami: cnota i wystpek prawda i kamstwo pikno i brzydota mstwo i tchrzostwo. Jednako way cnota i wystpek widziaem: czowieka ktry by jeden wystpny i cnotliwy. Szukam nauczyciela i mistrza niech przywrci mi wzrok such i mow niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojcia niech oddzieli wiato od ciemnoci. Mam dwadziecia cztery lata ocalaem prowadzony na rze.

THE SURVIVOR

I am twenty-four led to slaughter I survived. The following are empty synonyms: man and beast love and hate friend and foe darkness and light. The way of killing men and beasts is the same I've seen it: truckfuls of chopped-up men who will not be saved. Ideas are mere words: virtue and crime truth and lies beauty and ugliness courage and cowardice. Virtue and crime weigh the same I've seen it: in a man who was both criminal and virtuous. I seek a teacher and a master may he restore my sight hearing and speech may he again name objects and ideas may he separate darkness from light. I am twenty-four led to slaughter I survived.

WIDZ SZALONYCH

Widz szalonych ktrzy chodzili po morzu wierzyli do koca i poszli na dno teraz jeszcze przechylaj moj d niepewn odtrcam te sztywne donie okrutnie ywy odtrcam rok za rokiem.

I SEE MADMEN

I see madmen who had walked on the sea believing to the end and went to the bottom they still rock my uncertain boat cruelly alive I push away those stiff hands I push them away year after year.

KASZTAN

Najsmutniej jest wyjecha z domu jesiennym rankiem gdy nic nie wry rychego powrotu Kasztan przed domem zasadzony przez ojca ronie w naszych oczach matka jest maa i mona j nosi na rkach na pce stoj soiki w ktrych konfitury jak boginie ze sodkimi ustami zachoway smak wiecznej modoci wojsko w rogu szuflady ju do koca wiata bdzie oowiane a Bg wszechmocny ktry miesza gorycz do sodyczy wisi na cianie bezradny i le namalowany Dziecistwo jest jak zatarte oblicze na zotej monecie ktra dwiczy czysto.

CHESTNUT

Saddest of all is leaving home on an autumn morning when there is no hope of an early return The chestnut father planted in front of the house grows in our eyes mother is tiny you could carry her in your arms On the shelf jars full of preserves like sweet-lipped goddesses have retained the flavour of eternal youth soldiers at the back of the drawer will stay leaden till the end of the world while God almighty who mixed in bitterness with the sweetness hangs on the wall helpless and badly painted Childhood is like the worn face on a golden coin that rings true.

POWRT

Nagle otworzy si okno i matka mnie zawoa ju czas wraca rozstpi si ciana wejd do nieba w zaboconych butach usid przy stole i opryskliwie bd odpowiada na pytania nic mi nie jest dajcie mi spokj. Z gow w doniach tak siedz i siedz. Jake im opowiem o tej drugiej i spltanej drodze. Tu w niebie matki robi zielone szaliki na drutach brzcz muchy ojciec drzemie pod piecem po szeciu dniach pracy. Nie przecie nie mog im powiedzie e czowiek czowiekowi skacze do garda.

THE RETURN

Suddenly the window will open and mother will call it's time to come in the wall will part I will enter heaven in muddy shoes I will come to the table and answer questions rudely I am all right leave me alone. Head in hand I sit and sit. How can I tell them about that long and tangled way. Here in heaven mothers knit green scarves flies buzz father dozes by the stove after six days' labour. No surely I can't tell them that men are at each other's throats.

ALE KTO ZOBACZY...

Ale kto zobaczy moj matk w sinym kitlu w biaym szpitalu ktra trzsie si ktra sztywnieje z drewnianym umiechem z biaymi dzisami Ktra wierzya przez pidziesit lat a teraz pacze i mwi: nie wiem... nie wiem" jej twarz jest jak wielka mtna za te rce skada jak przestraszona dziewczynka a wargi ma granatowe ale kto zobaczy moj matk zaszczute zwierztko z wytrzeszczonym okiem ten ach chciabym j nosi na sercu i karmi sodycz.

BUT WHOEVER SEES...

But whoever sees my mother in a purple smock in a white hospital trembling stiffening with a wooden smile and white gums who for fifty years had faith but now weeps and says 'I don't know... I don't know' her face is like a large smudged tear she clasps her hands like a frightened little girl her lips are blue but whoever sees my mother a hounded little animal with a bulging eye he oh I would like to bear her upon my heart and nourish her with sweetness

JAK DOBRZE

Jak dobrze Mog zbiera jagody w lesie mylaem nie ma lasu i jagd. Jak dobrze Mog lee w cieniu drzewa mylaem drzewa ju nie daj cienia. Jak dobrze Jestem z tob tak mi serce bije mylaem czowiek nie ma serca.

WHAT LUCK

What luck I can pick berries in the wood I thought there is no wood no berries. What luck I can lie in the shade of a tree I thought trees no longer give shade. What luck I am with you my heart beats so I thought man has no heart.

WARKOCZYK

Kiedy ju wszystkie kobiety z transportu ogolono czterech robotnikw miotami zrobionymi z lipy zamiatao i gromadzio wosy Pod czystymi szybami le sztywne wosy uduszonych w komorach gazowych w tych wosach s szpilki i kociane grzebienie Nie przewietla ich wiato nie rozdziela wiatr nie dotyka ich do ani deszcz ani usta W wielkich skrzyniach kbi si suche wosy uduszonych i szary warkoczyk mysi ogonek ze wsteczk za ktry pocigaj w szkole niegrzeczni chopcy. Muzeum Owicim, 1948

PIGTAIL

When all the women in the transport had their heads shaved four workmen with brooms made of birch twigs swept up and gathered up the hair Behind clean glass the stiff hair lies of those suffocated in gas chambers there are pins and side combs in this hair The hair is not shot through with light is not parted by the breeze is not touched by any hand or rain or lips In huge chests clouds of dry hair of those suffocated and a faded plait a pigtail with a ribbon pulled at school by naughty boys. The Museum, Auschwitz, 1948

RZE CHOPCW

Dzieci woay: Mamusiu! ja przecie byem grzeczny! Ciemno! Ciemno!" Widzicie ich Id na dno Widzicie mae stopy poszli na dno Czy widzicie ten lad drobne nki tu i tam w kieszeniach peno sznurkw i kamykw i mae koniki z drutu Wielka rwnina zamknita jak figura geometryczna i drzewo z czarnego dymu pionowe martwe drzewo bez gwiazdy w koronie. Muzeum Owicim, 1948

MASSACRE OF THE BOYS

The children cried 'Mummy! But I have been good! It's dark in here! Dark!' See them They are going to the bottom See the small feet they went to the bottom Do you see that print of a small foot here and there pockets bulging with string and stones and little horses made of wire A great closed plain like a figure of geometry and a tree of black smoke a vertical dead tree with no star in its crown. The Museum, Auschwitz, 1948

NOWE SOCE

Sysz chrobotanie To ta staruszka drapie pazurkami po cianie i kaszle jak zwierztko Wic id do niej siadam przy okrgym stole a ona wywouje duchy ze spodeczka popija herbat drobnymi jak ptak ykami Na etaerce panowie z brdkami jenseits von Gut und Bse" ostatnia wier XIX wieku Potrzsa such gwk i opowiada o Wenecji Florencji o socu Italii Ja jestem baronwna z domu To jest koniec wiata teraz nowe gwiazdy wymylili i soca mwi i oczy jej zachodz zami.

NEW SUN

I hear scraping It's that old girl scratching on the wall with her tiny claws and coughing like a little animal So I go to her I sit at a round table while she summons ghosts out of a saucer and drinks tea in small birdlike sips On the what-not gentlemen with beards 'jenseits von Gut und Bse' the last quarter of the 19th century She shakes her dry little head and talks about Venice Florence and the Italian sun I was born a baroness This is the end of the world now they've invented new suns and stars she says and her eyes fill with tears.

GOWA W PRNI

Jeeli mylisz e jeste pikn gow osadzon na szczycie jeeli mylisz e jeste obrotn gow nieruchomego kaduba ktry grznie w ziemi krwi i bydlcym gnoju Jeeli mylisz e krysz po czystych okrgach intelektu dokd z dou dochodzi tylko pomruk zgiek i mlaskanie masy jeeli tak mylisz to jeste gow ktra koysze si lekko w wyludnionym powietrzu jeste gow ktra zostanie zdjta i odrzucona.

HEAD IN A VOID

If you think you are a beautiful head set up on high if you think you are the quick head of a motionless trunk which sinks in earth blood and cow-dung If you think you circle upon pure orbits of the intellect where from below you can hear only the grunting bustling and lip-smacking mob if you think this you are a head which sways gently in depopulated air you are a head which will be taken down and cast aside.

WSPOMNIENIE DZIECISTWA

W wietle dnia by wesoy jak ptak miedzy jasnymi mieczami soca ktre nabiegy krwi ty latawiec byska w przewalajcym si dymie jak oko smoka Chopiec wierzy e jest ptakiem lecia przez zielone ki i krzycza W nocy ciga mnie jego szybki oddech St na ktrym opieram gow jest jak pie citego drzewa

EVOCATION OF CHILDHOOD

In the light of day he was happy as a bird between bright swords of the sun streaked with blood A yellow kite gleamed in the rolling smoke like a dragon's eye The boy believed he was a bird he ran through green meadows shouting At night I am pursued by his rapid breathing The table on which I rest my head is like the bole of a felled tree

WIADEK

Ty wiesz e jestem ale nie wchod nagle do mego pokoju mogaby zobaczy jak milcz nad bia kart Czy mona pisa o mioci syszc krzyki zamordowanych i pohabionych czy mona pisa o mierci patrzc na twarzyczki dzieci Nie wchod nagle do mego pokoju Zobaczysz niemego i skrpowanego wiadka mioci ktr zwycia mier

WITNESS

My dear, you know I am in but don't suddenly enter my room You might see me silent over a blank sheet Can you write about love when you hear the cries of the slaughtered and disgraced can you write about death watching the little faces of children Do not suddenly enter my room You will see a dumb and bound witness to love overcome by death

STARA CHOPKA IDZIE BRZEGIEM MORZA

Idzie brzegiem morza w biaej czystej chustce fala biegnie do niej moda i gwarna jak ka przez ktr leciaa na spotkanie Stara chopka idzie brzegiem morza jeszcze jest w niej zmczenie i drenie jeszcze pena jest zgieku podry sztucznych wiate gorczkowych ruchw dymw nad stolikami nocnego zaduchu zamknitych przedziaw zimnego woania megafonw wzdu drcych peronw Przyjechaa tu o wicie Na srebrnych wydmach w ostrych trawach w rowych wiatach nieznane dray kwiaty Idzie na piasku odciska lad stopy Pierwsza

AN OLD PEASANT WOMAN WALKS ALONG THE BEAC

She walks along the beach in a clean white scarf the wave runs towards her young and chirrupy like the meadow through which she rushed to meet it The old peasant woman walks along the beach She is still weary and trembling she is still full of the bustle of the journey of artificial lights excited gestures smoke over tables of a stuffy night in a closed compartment the cold calling of loudspeakers along vibrating platforms She arrived here at dawn Unknown flowers shivered upon silver dunes in sharp grasses and pink lights She walks pressing a footmark on the sand The first

kobieta z lej podgrskiej wioski idzie brzegiem morskim fala lad unosi na piasku zostawia muszle z jasnym wntrzem zi morskich gnijce odygi krople bursztynu zgaszone Idzie brzegiem morza pochyla si bierze gar wody zanurza twarz czuje na wargach morze jak z * W biaej chustce zwizanej pod brod z trzewikami przez rami tak chodzi na jarmark do miasta oszczdzajc skr zelwek idzie Tyle lat sza przez ziemi i wod przez grudy grady przez deszcz i soce kamienie i trawy przez chmury i ziemi przez bramy z tarczami przez kamienne kocioy p wieku sza do morza ogromnego a j na brzeg wyniosa

woman from that village in the foothills walks along the beach the wave carries away the print leaving on the sand a shell with a light interior of sea spices rotting stems extinguished drops of amber She walks along the beach bends over scoops a handful of water plunges her face in feels the sea on her lips like a tear * In a white scarf tied under her chin her shoes slung over her shoulder that's the way she goes to market in the town to save the soles she walks For so many years she's been walking through earth and water through clods and hail through rain and shine stones and grass through clouds and earth through gates with shields through stony churches for half a century she's been walking to the vast sea until the new

nowa wadza robotniczo-chopska Morze wstpuje w niebo w niebie wodzie mewa krzyczy mieszka biaa kolebeczka na fali Stara chopka idzie brzegiem morza podnosi muszl sucha umiecha si do nieba do morza do siebie Taka muszla leaa na komodzie wrd kwiatw z bibuki midzy obrazkami witych i krysztaow kul w ktrej sypa wiecznie niebieski nieg Starsi mwili w muszli jest zamknite morze i oczy byszczay dzieciom * Modzi co po szumnej fali pik czerwon rzucali chwytali widzieli star kobiet w biaej chustce na gowie Miaa oczy przymknite jej twarz lnia w wietle jak kwiat po deszczu Mwio morze ogromne 1952

workers' and peasants' rule has brought her to the shore The sea enters the sky in the sky-sea a gull screams a white sea-crow a tiny cradle on the crest The old peasant woman walks along the beach picks a shell listens smiles to the sky to the sea to herself Just such a shell lay on the chest of drawers among papier-mache flowers between pictures of saints and a crystal ball in which blue snow fell eternally the old folk said the sea is enclosed in the shell and the children's eyes sparkled * The young who were throwing and catching a red ball across the roaring waves saw an old woman with a white scarf on her head Her eyes half-closed her face gleamed in the light like a flower after rain The vast sea spoke 1952

DRZEWO

Byli szczliwi dawniejsi poeci wiat by jak drzewo a oni jak dzieci C ci powiesz na gazi drzewa na ktre spada elazna ulewa Byli szczliwi dawniejsi poeci dokoa drzewa taczyli jak dzieci C ci powiesz na gazi drzewa ktre spono ktre nie zapiewa Byli szczliwi dawniejsi poeci pod liciem dbu piewali jak dzieci A nasze drzewo w nocy zaskrzypiao I zwiso na nim pogardzone ciao

A TREE

Happy were the poets of old the world like a tree they like a child What shall I hang upon the branch of a tree which has suffered a rain of steel Happy were the poets of old around the tree they danced like a child What shall I hang upon the branch of a tree which is burnt and never will sing Happy were the poets of old beneath the oak they sang like a child But our tree creaked in the night with the weight of a corpse despised

MOJE USTA

Koczy si ten dzie Koczy si kolacj czyszczeniem zbw pocaunkiem uoeniem rzeczy wic to by jeden dzie z tych najcenniejszych dni ktre nigdy nie wracaj Co mnie spotkao Przeszed min od rana do nocy podobny do zeszego Dniu mj jedyny co ja zrobiem co ja zrobiem A moe tak trzeba wychodzi rano po poudniu wraca powtarza kilka ruchw ukada wiele rzeczy Dniu mj brylancie najpikniejszy w wiecie domie zoty bkitny wielorybie zo w moich oczach O niezbyt jasne myli kiedy stoj z rkami w kieszeniach

MY LIPS

This day is ending It ends with supper brushing of teeth a kiss and putting things in order so it was a day among those most precious days which never return What did happen to me It passed and went from morning till night like the one before Oh my day the one and only what have I done what have I done Yet perhaps one ought to leave in the morning return in the afternoon repeat a few gestures arrange many things Oh my day the most beautiful diamond in the world house of gold blue whale the tear in my eyes Oh my confused thoughts when I stand hands in pockets

i patrz przez szare prty deszczu za ktrymi zazoci si klon Moje usta ktre mwiy prawd kamay powtarzay twierdziy zaprzeczay ebray krzyczay szeptay pakay miay si Moje usta ukadajce si dokoa wypowiedzianych niezliczonych sw

and watch through grey rods of rain the maple-tree turn gold My lips which spoke the truth lied spoke by rote asserted denied begged screamed whispered wept and laughed My lips shaping themselves round countless spoken words

MIO 1944

Nadzy bezbronni z ustami na ustach z otwartymi szeroko oczami nasuchujc pynlimy przez morze ez i krwi 1954

LOVE 1944

Naked defenceless lips upon lips eyes wide open listening we drifted across a sea of tears and blood 1954

NAD WYRAZ

Co ty robisz wyszy z ciemnoci Czemu nie chcesz w penym wietle y Wojna si we mnie otwiera powieka miliona rozpadych lic Co tam skadasz co dwigasz krwi umazany Skadam sowa dwigam swj czas Ju tak dugo twa bezsoneczna praca trwa Nad wyraz cika do wypowiedzenia jest jedna za

BEYOND WORDS

What are you doing emerged from darkness Why don't you want to live in full light Within me war opens up an eyelid of a million shattered faces Blood-smeared what are you piecing together what is your burden I am piecing together words I carry my time Your sunless toil has already lasted so long One tear inexpressible beyond words

DREWNO

Drewniany Chrystus z redniowiecznego misterium idzie na czworakach cay w czerwonych drzazgach w cierniowej obroy z opuszczon gow zbitego psa jak to drewno aknie

WOOD

A wooden Christ from a medieval mystery play goes on all fours full of red splinters he has a collar of thorns and the bowed head of a beaten dog how thirsty and starved this wood is

ZOTE GRY

Pierwszy raz zobaczyem gry w dwudziestym szstym roku ycia Nie miaem si nie krzyczaem w ich obliczu mwiem szeptem Kiedy wrciem do domu chciaem opowiedzie matce jak wygldaj gry Trudne to byo opowiadanie w nocy wszystko wyglda inaczej i gry i sowa Matka milczaa moe usna zmczona W chmurach rs ksiyc zota gra biednych ludzi 1955

GOLDEN MOUNTAINS

the first time I saw mountains I was twenty-six In their presence I didn't laugh I didn't shout I spoke in whispers When I returned home I' meant to tell mother what mountains were like That was difficult to do at night everything looks different including mountains and words Mother was silent perhaps tired she fell asleep The moon the golden mountain of humble folk waxed in the clouds 1955

W RODKU YCIA

Po kocu wiata po mierci znalazem si w rodku ycia stwarzaem siebie budowaem ycie ludzi zwierzta krajobrazy to jest st mwiem to jest st na stole ley chleb n n suy do krajania chleba chlebem karmi si ludzie czowieka trzeba kocha uczyem si w nocy w dzie co trzeba kocha odpowiadaem czowieka to jest okno mwiem to jest okno za oknem jest ogrd w ogrodzie widz jabonk jabonka kwitnie kwiaty opadaj zawizuj si owoce dojrzewaj mj ojciec zrywa jabko ten czowiek ktry zrywa jabko to mj ojciec siedziaem na progu domu ta staruszka ktra cignie na powrozie koz

IN THE MIDST OF LIFE

After the end of the world after death I found myself in the midst of life creating myself building life people animals landscapes this is a table I said this is a table there is bread and a knife on the table knife serves to cut bread people are nourished by bread man must be loved I learnt by night by day what must one love I would reply man this is a window I said this is a window there is a garden beyond the window I see an apple-tree in the garden the apple-tree blossoms the blossom falls fruit is formed ripens my father picks the apple the man who picks the apple is my father I sat on the threshold that old woman who leads a goat on a string

jest potrzebniejsza i cenniejsza ni siedem cudw wiata kto myli i czuje e ona jest niepotrzebna ten jest ludobjc to jest czowiek to jest drzewo to jest chleb ludzie karmi si aby y powtarzaem sobie ycie ludzkie jest wane ycie ludzkie ma wielk wag warto ycia przewysza warto wszystkich przedmiotw ktre stworzy czowiek czowiek jest wielkim skarbem powtarzaem uparcie to jest woda mwiem gadziem rk fale i rozmawiaem z rzek wodo mwiem dobra wodo to ja jestem czowiek mwi do wody mwi do ksiyca do kwiatw deszczu mwi do ziemi do ptakw do nieba milczao niebo milczaa ziemia jeli usysza gos ktry pyn z ziemi wody i nieba to by gos drugiego czowieka 1955

is needed more is worth more than the seven wonders of the world anyone who thinks or feels she is not needed is a mass murderer this is a man this is a tree this is bread people eat to live I kept saying to myself human life is important human life has great importance the value of life is greater than the value of all things which man has created man is a great treasure I repeated stubbornly this is water I said I stroked the waves with my hand and talked to the river water I would say nice water this is me man talked to water talked to the moon to the flowers and to rain talked to the earth to the birds to the sky the sky was silent the earth was silent and if a voice was heard flowing from earth water and sky it was a voice of another man 1955

REHABILITACJA POMIERTNA

Umarli przypominaj sobie nasz obojtno umarli przypominaj sobie nasze milczenie umarli przypominaj sobie nasze sowa Umarli widz nasze usta rozemiane od ucha do ucha umarli widz nasze trce si ciaa umarli sysz mlaskanie jzykw Umarli czytaj nasze ksiki suchaj naszych przemwie wygoszonych tak dawno umarli studiuj referaty bior udzia w dyskusjach ju zamknitych umarli widz nasze rce zoone do oklaskw Umarli widz stadiony chry zespoy skandujce wszyscy ywi s winni winne s male dzieci ktre podaway bukiety kwiatw winni s kochankowie winni s ci co uciekli s winni i ci co zostali

POSTHUMOUS REHABILITATION

The dead have remembered our indifference The dead have remembered our silence The dead have remembered our words The dead see our snouts laughing from ear to ear The dead see our bodies rubbing against each other the dead hear clucking tongues The dead read our books listen to our speeches delivered so long ago The dead scrutinize our lectures join in previously terminated discussions The dead see our hands poised for applause The dead see stadiums ensembles and choirs declaiming rhythmically all the living are guilty little children who offered bouquets of flowers are guilty lovers are guilty guilty are guilty are those who ran away and those that stayed

ci ktrzy mwili tak i ci ktrzy mwili nie ci ktrzy nic nie mwili Umarli licz ywych umarli nas nie zrehabilituj

those who were saying yes those who said no and those who said nothing The dead are taking stock of the living the dead will not rehabilitate us

FORMY

Te formy niegdy tak dobrze uoone posuszne zawsze gotowe na przyjcie martwej materii poetyckiej przestraszone ogniem i zapachem krwi wyamay si i rozbiegy rzucaj si na swego twrc rozdzieraj go i wlok dugimi ulicami po ktrych ju dawno przemaszeroway wszystkie orkiestry szkoy procesje jeszcze oddychajce miso wypenione krwi jest poywieniem tych form doskonaych zbiegaj si tak szczelnie nad zdobycz e nawet milczenie nie przenika na zewntrz grudzie 1956

FORMS

These forms once so well-behaved obedient always ready to receive the dead matter of poetry frightened by fire and the smell of blood have broken out and dispersed they attack their creator tear him apart and drag him through endless streets down which have long since gone all the bands schools and processions the breathing meat filled with blood is still the food for these perfect forms they press so close around their spoil that even silence does not penetrate outside December 1956

ROZMOWA Z KSICIEM

1 Ziemi przebiy ky nie spuszczajcie psw z jedwabnej nici bd si zagryzay wyjc i piszczc czy nie syszycie bulgotu w krtaniach naprone do ostatnich granic dr nasze dobrze uoone chci 2 Ein schner Gedanke zwischen den Bcinen eines Mdchen zu liegen Ksi prosto wyraa swe uczucia myli to uczeni w pimie wszystko zaciemnili ein schner Gedanke wiat nagle otwarty twj ubogi krewny Ksi o Ksi

CONVERSATION WITH THE PRINCE

1 Fangs have pierced the earth don't let the dogs off the silken thread howling and squealing they will tear each other apart can't you hear their throats gurgling stretched to the utmost limits our well-behaved intentions tremble 2 That's a faire thought to ly between Maids legs The Prince expressed his thoughts and feelings simply those learned in the scriptures have obscured everything That's a fine thought the world suddenly open your poor relation Prince oh Prince

jeden z twego orszaku Mr Prufrock spostrzeg e jego ysina si powiksza i popad w nastrj hamletyczny ptajc si midzy oswojonymi ludmi meblami oblicza za i przeciw lec midzy nogami pewnej damy nie jest wolny od refleksji oblicza straty i zyski poci si ze strachu i tak szalestwo dodaje do obawy smak dzy miesza z myl o podwyce cen zamyka oczy poci si i liczy zamiast szpady wyciga rk z kieszeni ogryza paznokcie chowa si chowa do pochwy i wrzeszczy by by by za wszelk cen 3 Nie mw Ksi o mnie pogardliwie ja mam dobre chci dwa razy we nie po niebie fruwaem wiem jestem siedzeniem urzdnika moja grzywa mj gniew zwietrzay to nie jest tak jak mylisz

one of your attendant Lords Mr Prufrock noticed that his bald spot is growing and fell into a Hamletic mood shuffling among tamed people furniture calculates the pros & cons lying between the legs of a certain lady he is not free from reflection calculates the profit and loss sweats in terror thus adding madness to fear mixes the taste of desire with thoughts of rising prices shuts his eyes sweats and counts out of his pocket he draws not a sword but a hand bites his nails hides hides in a scabbard and screams to be to be at any price

3 Do not speak of me contemptuously Prince I have good intentions twice in my dreams I flew in the sky I know I am a clerk's backside my mane my stale anger is not as you imagine it

od rana do wieczora zmieniam si nieprzerwanie jestem ulegy kady znak mona na mnie wycisn ty jeste pieczci a ja woskiem wiata Ksi bracie mj Ksi Ofelia skrzyda anielskie wcigna w siebie wanie rodzi grzesznikw w tej chwili 4 Ksi nie jestem urzdnikiem jestem poet wspczesnym mamy rok 1958 jeste ciekawy co robi poeta wspczesny Obojtny mwi do obojtnych olepiony daje znaki niewidomym mieje si i szczeka przez sen obudzony pacze skada si ze szczebli ale nie jest drabin Jakubowa jest gosem bez echa ciarem bez wagi baznem bez krla Pytasz o ksztat tej chmury to istny wielbd

from dawn to dusk I change continually I am deferential you can impress any mark upon me you are the seal I am the wax of the world Prince my brother Prince Ophelia has drawn in her angel's wings she is at this moment giving birth to sinners 4 Prince I am not a clerk I am a contemporary poet the year is 1958 you are curious to know what a contemporary poet does Indifferent he talks to the indifferent blinded he signals to the sightless he laughs and barks in his sleep woken up he weeps he is all rungs but not a Jacob's ladder he's a voice without an echo a weightless burden a kingless fool You ask about the shape of yonder cloud 'tis like a camel indeed

mwisz e jest podobniejsz do asicy prawda z boku podobniejsz do asicy mwisz e raczej do wieloryba bardzo podobna do wieloryba miejesz si ze mnie dobry Ksi poznajesz ukrytego za kotar gadu Das Hirn verwest so wie der Arsch I960

thou think'st it is like a weasel it is back'd like a weasel or like a whale? very like a whale you laugh at me good Prince you detect the windbag behind the arras Das Hirn verwest so wie der Arsch I960

WYJCIE

Jestem uparty i ulegy w tym uporze jak wosk tak tylko mog odcisn wiat

SOLUTION

I am stubborn and submissive in my stubbornness like wax only thus can I impress the world

STRACH

Wasz strach jest wielki metafizyczny mj may urzdnik z teczk z kartotek z ankiet kiedy si urodziem z czego si utrzymuj czego nie zrobiem w co nie wierz co tutaj robi kiedy przestan udawa gdzie si udam potem

FEAR

Your fear is powerful metaphysical mine a junior clerk with a briefcase with a file and a questionnaire when was I born what means of support what haven't I done what don't I believe in what am I doing here when will I stop pretending where will I go next

POMNIKI

Nasze pomniki s dwuznaczne maj ksztat dou nasze pomniki maj ksztat zy nasze pomniki budowa pod ziemi kret nasze pomniki maj ksztat dymu id prosto do nieba 1958

MONUMENTS

Our monuments are ambiguous they are shaped like a pit our monuments are shaped like a tear moles built our monuments under the earth our monuments are shaped like smoke they go straight to heaven 1958

DOPENIENIE

Ta strona zwrcona jest do ludzi i cho jest zatarta zmienna faszowana daje wyobraenie o moim ksztacie strona druga ktrej nie zna nikt ktra nigdy nie ujrzy wiata dziennego ktrej do mierci i po mierci nie dotkn inni ludzie ta druga strona znana tylko mnie yje w ukryciu ale wpywa na stron jawn i przez ni styka si z ludmi ktrzy zdumieni ktrzy ubawieni ktrzy przeraeni woaj skd to si wzio u niego to jest niepodobne do niego to zupenie inny czowiek w znanym wizerunku ujawni si rys nowy dwuznaczny zaskoczy i dopeni

COMPLETION

This side is turned towards others and though it is worn changeable counterfeit it gives an idea of my shape the other side which no one knows which will never see the light of day which unto death and after death will not be touched by others that other side known only to me remains hidden but influences the side which is revealed and through it communicates with other people who surprised amused appalled exclaim fancy his being like that it's not at all like him this must be someone else in the familiar portrait a new ambiguous feature has appeared startling and completing

PYTKO PRDZEJ

Pragn powiedzia niestety duszy nie ma dusza wysza rozemiaa si moda kelnerka bya tak zbudowana e mona z ni byo stworzy bez duszy nowego czowieka ale ona ma zadek sklepiony pikniej ni kopua tej synnej katedry pomyla cudowne naczynie chwilowo zamknite dusze zostay widocznie rozebrane przez poprzednie pokolenia i teraz trzeba y jak kto moe pytko prdzej

SHALLOWLY QUICKER

I feel desire he said unfortunately he has no soul the soul has gone burst out laughing the young waitress her shape was such one could soulless with her create a new man honest her arse is more finely moulded than the dome of that famous cathedral he thought a splendid vessel temporarily closed the souls must have been snatched up by previous generations and now one has to live as best one can shallowly quicker

MIER

ciana okno za drzwiami gosik dziecka za oknem ulica tramwaj wchodzi krl Herod diabe mier daj krlowi zotwk i wyrzucam cae towarzystwo za drzwi mier jest prawdziwa oglda si i grozi mi palcem

DEATH

Wall window outside a child's tiny voice below the window a street a tram King Herod enters devil death I give the King sixpence and chase away the whole crowd death is real looks back shakes her finger

NIEZNANY LIST

Ale Jezus schyli si i pisa palcem na ziemi potem znowu schyli si i pisa na piasku Matko s tak ciemni i proci e musz pokazywa cuda robi takie mieszne i niepotrzebne rzeczy ale ty rozumiesz i wybaczysz synowi zamieniam wod w wino wskrzeszam umarych chodz po morzu oni s jak dzieci trzeba im cigle pokazywa co nowego wyobra sobie Kiedy zbliyli si do niego zasoni i wymaza litery na wieki

UNRECORDED EPISTLE

But Jesus stooped and wrote on the sand then again he stooped and wrote with his finger Mother they are so dim and simple I have to perform marvels I do such silly and futile things but you understand and forgive your son I change water into wine raise the dead walk the seas they are like children one has always to show them something new just imagine And when they approached he covered and effaced the letters for ever

NOWE PORWNANIA

Do czego porwnasz dzie czy do nocy do czego porwnasz jabko czy do krlestwa do czego porwnasz ciao w nocy cisz midzy ustami midzy do czego porwnasz oko rk w ciemnoci praw do lewej zby jzyk wargi pocaunek do czego porwnasz biodro wosy palce u rki oddech milczenie poezj w wietle dnia w nocy

NEW COMPARISONS

To what will you compare day is it like night to what will you compare an apple is it like a kingdom to what will you compare flesh at night the silence between lips between to what will you compare an eye a hand in darkness is the right like the left teeth tongue mouth a kiss to what will you compare a hip hair fingers breath silence poetry in daylight at night

W WIETLE DZIENNYM

Jeszcze inni siedz w ciemnoci wygodnie z cukierkiem w sobie czekaj na dramat lub komedi na biaym przecieradle kobiety z oczami ktre otwieraj si i zamykaj z ustami w ktrych roj si biae zby rozbieraj si na oczach zebranych z otwartych cia pynie krew razem z muzyk i dialogiem wszystko tu jest zabawne wstrzsajce ciekawsze pikniejsze ni w wiecie realnym zmalaym nagle pozbawionym smaku Kiedy bohater dusi lub pokrywa bohaterk pocaunkami odbiorcy przerywaj ssanie cukierka

IN THE LIGHT OF DAY

Others are still sitting comfortably in the darkness a sweet in every inside they wait for the comedy or drama On the white sheet women with eyes that open and close with lips teeming with white teeth undress before the eyes of the assembled blood flows out of open bodies along with the music and the dialogue here everything is amusing shocking more interesting more beautiful than in the real world suddenly diminished deprived of flavour When the hero strangles the heroine or covers her with kisses the consumers stop sucking their sweets

siedz z rozchylonymi ustami maj twarze zwrcone do biaego ptna ktre wydziela ze siebie fosforyczny blask W wietle dziennym maa i bezbarwna jest prawdziwa za brzydko wyglda prawdziwa kobieta co idzie pod murem i pacze ma nos zaczerwieniony rzsy bez barwy sklejone poczoch na lewej nodze skrcon

they sit with parted lips their faces turned to the white cloth which secretes a phosphorescent sheen In the light of day a real tear looks small and colourless that real woman walking by the wall looks ugly weeping her nose red her eyelashes without colour gummed together the stocking on her left leg is crumpled

DO SERCA

Widziaem specjalist kucharza wkada rk do pyska i przez tchawic wpycha j do wntrza owcy i tam w ywym chwyta serce zaciska palce na sercu wyrywa serce jednym szarpniciem tak to by specjalista 1959

TO THE HEART

I watched an expert cook he would thrust his hand into the windpipe pushing it through into the sheep's inside and there in the quick would grasp the heart his fingers closing round the heart would rip out the heart with one pull yes he certainly was an expert 1959

PROPOZYCJA DRUGA

Utwr skoczony trzeba zama a kiedy si zronie jeszcze raz ama w miejscach gdzie styka si z rzeczywistoci usun elementy czce przypadkowe ktre pochodz z wyobrani pozostae powiza milczeniem lub zostawi rozwizane po skoczeniu utworu usun fundament na ktrym si opiera poniewa fundamenty ograniczaj ruch wtedy konstrukcja uniesie si i bdzie przez chwil leciaa nad rzeczywistoci z ktr wreszcie si zderzy zderzenie bdzie pocztkiem ycia utworu nowego ktry jest obcy rzeczywistoci zaskakuje j rozbija przeksztaca i sam ulega przeksztaceniu

PROPOSITION THE SECOND

The poem is finished now to break it and when it grows together again break it once more at places where it meets reality remove the joints the random elements which come from the imagination those that remain tie up with silence or leave untied when the poem is finished remove the foundation on which it rests for foundations restrict movement then the construction will rise and for a moment will soar above reality with which eventually it will collide the collision will be the birth of a new poem a stranger to reality surprising splitting and transforming it and itself undergoing a transformation

ZDJCIE CIARU

Przyszed do was i mwi nie jestecie odpowiedzialni ani za wiat ani za koniec wiata zdjto wam z ramion ciar jestecie jak ptaki i dzieci bawcie si i bawi si zapominaj e poezja wspczesna to walka o oddech 1959

THEY SHED THE LOAD

He comes to you and says you are not responsible either for the world or the end of the world the load has been lifted off your shoulders you are like children and birds go, play and they play they forget that contemporary poetry means struggle for breath 1959

ET IN ARCADIA EGO

Und wie man sagt, dass einer, dem ein Ge wieder froh wtird, so konnte man umgekehrt vo ganz unglcklich werden konnte, weil er

1. WDRWKA DUSZ Byo poudnie na ulicy bez nazwy uderzyo go soce szed ulic wyludnion zerwa si wiatr pdzi mieci papiery szuray szeleciy skry ludzkie niedopaki skrki owocw poudniowych gnij aksamitne wargi otwieraj si afisze maj pikne biae zby zaludnio si olbrzymi dom obok tego domu drugi olbrzymi dom w cieniu markizy czerwony stolik przy biaym stoliku pi unosi si wielki brzuch z odcit gow zoon midzy ramiona pod stop rozpalona pyta podbiegali do niego chopcy anioki w kolorowe paski kka trjkty palmy cherubin z rubinow warg z brudnymi uszami

ET IN ARCADIA EGO

Und wie man sagt, dass einer, dem ein Ge wieder froh wtird, so konnte man umgekehrt vo ganz unglcklich werden konnte, weil er

1. TRANSMIGRATION OF SOULS It was noon in a nameless street the sun struck him he walked along a deserted street a gust of wind swept papers and rubbish which rustled and grated human skin cigarette stubs the skins of Mediterranean fruit rot velvet mouths open posters have beautiful white teeth now there are people everywhere a huge building beside it another huge building a red table shaded by an awning at a white table a huge belly a cut-off head resting between arms sleeps and floats a red-hot tile under the foot boys ran up to him angels in coloured stripes circles triangles palms a cherub with ruby lips and dirty ears

podbiegali do niego brali walizk inni im odbierali wkadali mu do rki kartoniki plan miasta bileciki karty z nazwami hoteli szli obok szli za nim szli przed nim powtarzali nazwy wykrzykiwali wymawiali rkami sowa podnosili do gry rce skadali i rozkadali rce mczyzna w biaej koszuli zrobi znak krzya opuszczali go przymykali oczy byskali biakami piewali zostao za nim dwch admiraw jeden pa krlowej to by wspaniay teatr zostaa za nim Stazione Centrale Napoli cisza zatrzyma si w cieniu drzewa nie tu nie byo drzewa zatrzyma si w cieniu samochodu ciarowego cie odjecha uderzyo go soce ulica wyludniaa si wyciera doni twarz wyciera rce chusteczk chusteczka pachniaa skrk pomaraczow szed prosto doszed do jakiego placu

they came to him grabbed his suitcase others snatched it from them into his hand they slipped cards handbills street-plans cards bearing the names of hotels they walked beside him behind him in front of him repeated names cried and spoke with their hands lifted their hands folded and unfolded their hands a man in a white shirt made a sign of the cross they left him half-closed their eyes flashed the whites of their eyes sang behind him strayed two admirals and a queen's page that was splendid theatre behind him lay Stazione Centrale Napoli silence he stopped in the shade of a tree no there was no tree he stopped in the shade of a lorry the shade drove away the sun struck him the street was emptying he wiped his face with his hand he wiped his hands with a handkerchief the handkerchief smelled of orange peel he walked ahead reached a square

na placu stal pomnik drugi lea na awce z gazet na twarzy drugi pomnik w kolorowych skarpetkach buciki stay pod awk gowa nieznanego bohatera na cokole ociekaa siwym ptasim pomiotem mia szabl i ostrog ten trzeci pod pomnikiem co karmi gobie by bez szabli na nodze mia but z cikim obcasem kopyto ulice zbiegay si i rozbiegay w mgnieniu oka sta zwizany pyta o nazw wskazywano mu wiele ulic wskazywano mu kierunek ludzie umiechali si pieszyli pieszyli byli uprzejmi dwie dziewczyny dwoma jzykami lizay pagrki lodw ciepymi jzykami lizay biae i rowe lody wisiay grona cytryn z liciem sztywnym lakierowanym leay banany wygite pokryte czarnymi plamami brunatne figi rowe melony ksiyce z wody i wiata w skrze nosoroca z szeregami pesteczek w ustach obok tej gowy leaa druga gowa gowa na gowie i gowa przy gowie piramida gw wznosia si do zbielaego nieba

a statue stood in the square another lay on a bench a newspaper over his face another statue in bright socks his shoes under the bench on the pedestal the head of an unknown hero dripped with hoary bird-droppings he had a sabre and a spur that third one under the statue who was feeding the pigeons had no sabre he wore a shoe with a heavy heel a hoof streets converged and diverged in the twinkling of an eye he stood paralysed asking for a name was shown many streets was shown the way people smiled hurried on hurried on were polite two girls with two tongues licked heaps of ice-cream with warm tongues they licked white and pink ices bunches of lemons hung with rigid lacquered leaves bananas lay curved patched with black brown figs pink melons moons of water and light in a hippo skin with rows of pips in the mouth next to that head lay a second head head on top of head and head next to head a pyramid of heads rose up to the whitened sky

lepe gowy kokosowych orzechw pokryte brunatnym wosem rozupane z lin w biaym wntrzu wyszczerbiony brzeg kamiennego naczynia wygasego wulkanu ciemna gra nad przeroczyst zatok poruszya si i przysza do niego przysza do jego stp zatoka zatoczya uk on by nieruchomy to by ten dom w tym domu by ten pensjonat trzeciej kategorii uniosa go winda krata z elaznych gazi siwa kobieta prowadzi go korytarzem otwiera drzwi umiecha si wskazuje na dwa oa zczone ze sob daje mu klucz umiecha si wychodzi okiennice zamknite prgi wiata dr jak zebra u wodopoju dwa oa w lustrze patrzy na swoj twarz w lustrze przymyka oczy lampa pod sufitem w lustrach lampy i twarze na niklowych prtach kolorowe rczniki lustro nad umywalni w szufladzie gazety po gociu ktry wyjecha dzi przed godzin szpilka do wosw to bya kobieta strumie wody letniej wody chodniejcej wody spywa z szumem po jego otwartych doniach przekrca klucz

blind heads of coconuts covered with tawny hair crushed with saliva in a white interior the dented rim of a stone vessel of an extinct volcano a dark mountain over a transparent bay stirred and came to him came to his feet the bay threw an arc he was motionless this was the house in it a third-rate pensione a lift took him up a grille of iron branches a white-haired woman leads him along a corridor opens a door smiles points to two beds joined together gives him a key smiles leaves the shutters are closed stripes of light tremble like a zebra at a water hole two beds in the mirror he looks at his face in the mirror half-closes his eyes a lamp near the ceiling lamps and faces in mirrors coloured towels on chrome rails a mirror over the basin newspapers in the drawer left by the guest who went today an hour ago a hairpin it was a woman a stream of water lukewarm water cooling water flows noisily down his open hands he turns the key

w szafie wieszaki koysz si w pachncej obc istot szafie brzcz wieszaki po zdjtych sukniach drewniane metalowe ramiona pooy si zamkn oczy ley przykryty biaym przecieradem myli osypuj si pka ni ktra go czy pka ni ktra wie obrazy i sowa nie wiesz co ze mn zrobi czekaj tylko si rozpakuj zamknij oczy chc si przebra nie moesz oczu zamkn co za gupie arty przywiozam list od Franka co to jest ananas ty jeste ananas mwie e mnie wemiesz ze sob ale wyjechae tak niespodziewanie siedz w tej dziurze zabitej deskami i sama nie wiem czy jeszcze yj kogo ja widz co pan tutaj robi czy dawno na jak dugo co sycha w Warszawie ach to jest stypendium co mi si zdawao e si pan schowa przed nami wrd tych rzeb z marmuru cudowne obrazy jestemy w Wenecji razem nie mog uwierzy pocauj mnie Pan jest Polakiem wypijmy jestem sam na wiecie budzi si wystraszony

hangers swing in the wardrobe in the wardrobe smelling of a stranger hangers hum wooden metal arms stripped of dresses he lay down closed his eyes he lies under a white sheet thoughts crumble the thread which ties images and words snaps you don't know what to do with me only let me unpack close your eyes I want to change you can't close your eyes you think you're being funny I brought a letter from Frank what is scampi you are a scamp you said you would take me with you but you left so suddenly here I am in this godforsaken dump who knows if I'm still alive look who is here what are you doing here have you been here long how long are you here for what's the news from Warsaw ah you've got a grant I had a feeling you were hiding from us among those marble statues wonderful paintings we are in Venice together I can't believe it kiss me you are Polish let's have a drink I'm alone in the world he wakes terrified

ten pokj w jakim domu ten dom w jakim miecie to odbicie w jakim lustrze to miasto czy ono tam jest jeszcze za cian mwi do siebie gdzie jest Neapol to jest Neapol taki jest Neapol masz twj Neapol zobaczy Neapol i umrze jak tu gorco jak go pal stopy ciao si parzy w tej biaej pocieli zobacz Neapol przez okna wida dachy i ciany i okna w cianach i paskie dachy w niebie blach nieba niebieszczc si bia zmtniaa brzk i huk motorw co oni tam robi wierc dziur skro ziemi przez ten dom a jeli tego miasta nie ma za cian jeli go tam nie ma jest tylko upal w pustce wrzask cuchnce ryby maszyny widry upice skorup betonu pkanie krzyki piew sw nadmiar sw barokowe kocioy sw py szuranie papierw a jeli go tam nie ma tylko wir kb pdzcy w zgieku rozpalony do biaoci kula wybuchajca gasnca szklana czarodziejska kula a w rodku ten kretyn z olbrzymi gow pod zamknit katedr

this room but what house this house but what city this reflection but what mirror that city is it still there beyond the wall it talks to itself where is Naples this is Naples such is Naples there is your Naples see Naples and die how hot it is here how his feet burn the flesh scalded by that white linen see Naples through the windows one can see roofs and walls and windows in walls and flat roofs in the sky the white clouded tin of the sky turning blue the clanking and roar of motors what are they doing there burrowing a hole through the earth through this house and if that city is not there beyond the wall if it is not there there is only heat in a void noise rotting fish machine drills cracking the surface the concrete breaking cries songs words too many words baroque churches of words dust rustling of papers and if he is not there only a cloud a whirl of noise burning white an exploding and fading ball a magician's glass ball and inside that idiot with a colossal head beneath the locked cathedral

z gow z ktrej sczy si lina dzwon huczcy zawieszony na pajczynie to miasto spada zbudzi si przestraszony w lustrze bya noc zamkn drzwi za sob nad ulic stao czarne niebo w niebie gwiazdy neony spltane pomnik by ciemny wszystkie pojazdy jechay na niego jedziy dokoa dookoa nieznanego bohatera pneumatyczne mioty i widry rozwalay betonow skorup paski plac wyrzuca ze siebie wieccy py popi law wiata neonw spyway po pionowych cianach nieba w wodzie wiata leay kobiety czarne i byszczce jak foki tuste wielkookie czerwone wiecce czerwone i srebrne pyny z wielkimi brzuchami w jedwabiu mikko onierza za rk prowadzi karlica z buzi jak rajskie jabuszko odgryza si koleankom ktre czarne jedwabne rozdte od wiata do wiata stoj balony na uwizi spadaj gwiazdy gwiazdy z wargami rozchylonymi grajc szaf otaczaj modzi grajca szafa pacze dry grajca szafa mieje si i piewa

his head dripping saliva a bellowing bell hung from a spider's web that city is falling terrified he woke there was night in the mirror he closed the door behind him a black sky towered above the street stars in the sky tangled neons the statue was dark all vehicles drove towards him drove around around the unknown hero pneumatic hammers and drills were shattering the concrete crust the flat square disgorged shining dust ashes lava neon lights flowed down vertical walls of the sky women lay in pools of light black and shining seals fat multi-eyed red shining red and silver with huge bellies they swam softly in silk a dwarf leads a soldier by the hand her face like an apple of paradise she snaps at her mates who black silky stand bloated with light captive balloons stars fall stars with parted lips youths surround the juke-box the juke-box sobs and shakes the juke-box laughs and sings

grajca szafa wypeniona muzyk gosem dusze wdruj z modych cia wychodz w grajce szafy wchodz te dusze niewinne co grzechu nie znaj nie znaj pokuty automaty s niewinne automaty nie znaj grzechu automaty nie bd potpione automaty mog si zepsu wdruj dusze w deszczu wychodz z modych cia wchodz w ciaa gwiazd na wielkich afiszach to wszystko s dekoracje raju dekoracje pieka koci jest jeszcze otwarty otarze s owietlone w otarzu za szkem ley bogosawiony kociotrup w liturgicznych szatach w rkawiczkach pantoflach koci w fioletowych poczochach koci twarz pozacana przy klcznikach skarbonki przed otarzami skarbonki przy wejciu i wyjciu skarbonki na chleb witego Antoniego na beatyfikacj sugi boego na wiece dla Dziecitka na wiato dla Serca Jezusa wielka starowiecka kdka na cianie koloru wtroby napis SS Messe per le Anime del Purgatorio ciaa s zbawione ciaa nale do wiata zwierzt ciaa s niewinne duch znalaz schronienie w Banco di Santo Spirito

the juke-box filled with music and voices souls migrate leave the young bodies enter the juke-boxes those innocent souls that don't know sin don't know penance automatons are innocent automatons don't know sin automatons will not be damned automatons can't rot souls migrate in the rain leave the young bodies enter the bodies of stars upon huge posters all those sceneries of paradise are sceneries of hell the church is still open altars are lit on the altar behind glass lies a blessed skeleton in liturgical garb bones in slippers and gloves bones in violet stockings the face gilded alms-boxes by the prie-dieus alms-boxes in front of altars alms-boxes at entrance and exit for St Anthony's bread for the beatification of a servant of the Lord for candles for the Babe a lamp for the Heart of Jesus a huge ancient padlock upon a liver-coloured wall the legend SS Messe per le Anime del Purgatorio bodies are saved bodies belong to the animal world bodies are innocent the spirit has found refuge in the Banco di Santo Spirito

i osamotnione ciaa wdruj po wielkim miecie pod bielmem nieba pod czarnym niebem pod cytryn soca ciaa s zawsze niewinne a dusze coraz mniejsze tak ju malutkie e dwie dusze mieszcz si na kocu jzyka tej portowej dziewki niech nikt na ni nie rzuca kamieniem to Ewa wypdzona z raju wypdzona z arrasu tkanego w XVI wieku La creazione di Eva a byli oboje nadzy a nie wstydzili si i postawi przed rajem rozkoszy cherubin i miecz pomienisty i obrotny ku strzeeniu drogi drzewa ywota znajdujemy si u koca pewnej epoki muzyk ginie podobnie jak zgin poeta" poeta ktry zgin myli kobieta jest jak kwiat od to pikne stare porwnanie na bok kwiat ktry si mieje kwiat ktry si boi kwiat z kwiatem we wosach kwiat ktry si sprzedaje kwiat ktry przychodzi i odchodzi kobieta jest jak kobieta kwiat jest jak kwiat sowo stao si ciaem ciao wypenia noc od brzegu do brzegu noc nie ma brzegw kobieta jest jak kwiat od to pikne stare porwnanie na bok

and abandoned bodies wander through the great city beneath the opaque sky beneath the black sky beneath the lemon sun bodies are always innocent while souls gradually shrink now so tiny that a couple find room on the tip of the tongue of the quayside whore let no one cast a stone upon her it's Eve driven out of Eden driven out of a sixteenth-century tapestry La creazione di Eva and they were both naked the man and his wife and were not ashamed and he placed at the east of the garden of Eden Cherubim and a flaming sword which turned every way to keep the way of the tree of life 'We find ourselves at the end of an era the musician perishes as did the poet' the poet who perished thinks woman is like a flower lay aside that beautiful ancient simile a flower that smiles a flower that fears a flower with a flower in her hair a flower which sells itself a flower which comes and goes a woman is like a woman a flower is like a flower word has become flesh flesh fills the night from shore to shore night has no shores a woman is like a flower lay aside that beautiful ancient simile

w wiatach elektrycznych orzechowe gowy orzechw kokosowych wochate gowy lepych map mae banany odarte ze skrki cytrynowe cytryny z czarnymi listkami iskra wiata pryska po szkle po niklach po kolorach sokw bryy lodu na lodzie otwarte ostrygi iskra wiata w plasterku cytryny wiato topi si w lodzie topi si bez przerwy ludzie pac wycigaj rce bior do siatek do gazet rybki jak otwarte noyki tuczyki granatowe ze sojami drzewa gow picej meduzy nogi omiornicy flaki le na odzie na zielonych liciach jak pade jagnita cynobrowe wtroby serca i ozory i dziwaczne ryby z gowami jak czerwone moty jak jee niebieskie paskie jak talerze ze zocistej skry iskra czarna ikra w elektrycznym wietle ptaszki tyle ptaszkw tyle ptaszkw na drucie ktry przebija umilkle gardzioka ktry przechodzi przez otwarte dziobki Jest pnoc czas wraca odrzutowiec przekuwa niebo nad zatok w anielskich wosach wiate przechodz Angielki w ich biaych szyjach miej si gobie zasny sodko u stp bohatera cytryny wiate tocz si po morzu

under electric lights nutty heads of coco nuts hairy heads of blind apes small peeled bananas lemony lemons with black leaves a spark of light sprinkles the glass the chrome the colours of drinks blocks of ice open oysters on ice the spark of light on a slice of lemon light drowns in the ice drowns continually people hand money stretch out their palms put in nets and newspapers tiny fish like open penknives navy-blue tuna patterned with tree-rings the head of a sleeping jellyfish the legs of an octopus guts lie on the ice on green leaves like dead lambs vermilion liver hearts and tongues and curious fish with heads like red hammers like blue hedgehogs flat like discs with golden skins black roe sparkles under electric light birds so many birds so many birds on a wire piercing their silent throats threading their open beaks Midnight time to go back a jet lances the sky over the bay beneath angelic hairs of light Englishwomen pass with their white necks they laugh doves sleep sweetly at the hero's feet lemons of light roll over the sea

marynarz stoi z rkami w kieszeni ciao portowej mewki" tak smutne w pocieli drobne jak ciao dziecka ty pergamin z czarnymi oczami na stopniach wityni pi kobieta z maymi okrya je gazet w lepej uliczce serca Jezusa przebite mieczem w girlandzie arwek muzykant skrzypce zamkn w futerale usiad przy stoliku kelnerzy obrusy skadaj agle nad zatok gwiazdy i palmy jutro soce wybuchnie nad miastem jutro defilada 2. BLOCCO PER NOTE Noc w Albergo Fiore NAPOLI przegldam notatki Czas teraniejszy to doskonay morderca przeszoci najokrutniejszy bo nie zwizany ze swoj ofiar Wiede port lotniczy go umiecha si do parwek das ist schn mwi do parwek Japoczyk wysypa na do pastylki jak ziarenka ryu Hindus z brod pogrony w medytacji przechodzi mimo

a sailor stands with hands in his pockets the body of a quayside 'seagull' so pathetic between the sheets tiny like the body of a child a yellow parchment with black eyes a woman with her young sleeps on the temple steps she has covered them up with a newspaper in a blind alley the heart of Jesus pierced with a sword in a garland of fairy-lights a musician replaces his violin in its case sits at a table waiters fold the cloths sails over the bay stars and palms tomorrow the sun will explode over the city tomorrow a military parade

2. BLOCCO PER NOTE Night at the Albergo Fiore NAPOLI I look through my notes Time present is an excellent murderer of the past the cruellest because not tied to its victim Vienna airport a chap smiles at the sausages das ist schn he says to the sausages a Japanese pours pills into his palm like grains of rice a bearded Hindu lost in meditation passes by

w muzeum watykaskim Sobieski pod Wiedniem przewodnik objania siwe Amerykanki e to krl polski ktry wanie pod Wiedniem pobi Turkw i uwolni stolic Austrii Wejcie na kopu Eingang zur Kuppel Ingresso alla Cupola przewodnicy kopuluj popiesznie z piknem w oczach turystw rodz si z tego znudzone potwory umiechnite yrafy zdejmuj pantofle z poncych ng Spotkaem wczoraj znajomego z Warszawy to byo pikne jak przypadkowe spotkanie na stole sekcyjnym maszyny do szycia z parasolem" ta pieta ta pieta ta pieta Pieta di Michel Angelo czy ta pieta ta pieta ta pieta to orygina z oryginalnego marmuru ale naturalnie Kolossal fantastisch er fliegt to si odnosi do Boga Ojca w Kaplicy Sykstyskiej Kto przyszed kto mi przerwa zgubiem wtek w Rzymie w Sykstyskiej Kaplicy taki ruch gwar wikszy jak na dworcu kolejowym podziwia si Michaa Anioa Sd Ostateczny

In the Vatican Museum Sobieski at Vienna the guide informs American matrons about the Polish king who has just defeated the Turks at the gates of Vienna and freed the Austrian capital Entrance to the cupola Eingang zur Kuppel Ingresso alla Cupola the guides hurriedly copulate with the beauty in the tourists' eyes this union brings forth bored monsters smiling giraffes they remove shoes from aching feet Yesterday I met an acquaintance from Warsaw this was as beautiful as 'a chance encounter upon a dissecting table of a sewing machine with an umbrella' that pieta that pieta that pieta Pieta di Michelangelo is this pieta this pieta this pieta an original in original marble but of course Kolossal fantastisch er fliegt refers to God the Father in the Sistine Chapel Somebody came somebody interrupted I lost the thread in Rome in the Sistine Chapel such a crowd noisier than a railway station Michelangelo's Last Judgement is being admired

czy to pikno nie wiem jak wyrazi ten wstrzs musiaem gow pooy na oparciu awki w Sykstyskiej Kaplicy widziaem niewidomego trzymaa go za rk jego ona Ewa jego oko objaniaa mu szeptem Sd Ostateczny Stworzenie wiata Stworzenie Adama Wygnanie z Raju On podnis twarz do gry gosy spaday na jego w ciemno wzite oczy a ja wielooki wielouchy otwarty na wszystkie strony ykaem gosy i barwy kobiety na grzdach znosz jaja pikna od szumu gowa pka 21 maja o godz. 12 byem w Termach Caracalli przepraszam za chaos ale wiat wyszed z chaosu niech to wszystko samo si stwarza w ruchu czy mylaa e wrc zupenie odmieniony nie trzeba udawa ile pikna przypada na gow jednego czowieka na kuli ziemskiej ile prawdy na jedn gow

is it beauty I don't know how to express this shock I had to rest my head on the back of a seat in the Sistine Chapel I saw a blind man his wife Eve his eye led him by the hand she whispered descriptions The Last Judgement The Creation of the World The Creation of Adam The Exile from Paradise He lifted up his face voices fell on his eyes removed into darkness while I multi-eyed multi-eared open on all sides gobbled voices and colours women on perches lay eggs of beauty my head has split with the buzz on May 21st at noon I visited the Baths of Caracalla I am sorry about this chaos but the world emerged from chaos let all this create itself in movement did you think I would return quite changed no need to pretend what is the share of beauty per head upon earth what share of truth per head

miso trawi miso kryzys wspczesnej cywilizacji trwa tak dugo lecz podejrzewam e nie ma kryzysu jestem misoerny czy pan yczy nog czy pier czy poda tatara jestemy przedmurzem prosz tatara najazdy tatarskie kwiat rycerstwa zgin tatara przyprawi pan yczy ycz tatara Et in Arcadia ego pan te udaje don Kichota te wiatraki bez skrzyde to zwyke szalety prosz podej bliej pan mnie apie za sowo ile misa ile prawdy przypada na jedn gow co spada pytano mnie w nocy paskie ostatnie yczenie kto odpowiedzia za mnie kielich szampana odwrci si do ciany i umar W zestawieniu z wydarzeniami historycznymi o charakterze politycznym czy wojskowym wszystko wydaje si bahe... mwi F. M. ... W poczekalni mona czyta co najwyej gazety" Napisa rozpraw o tosamoci w nowej poezji rzeczywisto jest wypeniona rzeczywistoci przez pknicia w rzeczywistoci moe przenikn wyobrania

meat digests meat the crisis of contemporary civilization has lasted so long but I suspect there is no crisis I am carnivorous would you like a leg or a breast shall I serve steak tartare we are the bulwark I order a tartare the Tartar invasions death of the flower of knighthood garnish the steak you've ordered yes I've ordered a tartare Et in Arcadia ego you too pretend to be Don Quixote those wingless windmills are ordinary chalets please come closer you twist my words what share of meat what share of truth per head which falls they questioned me in the night your last wish somebody replied for me a glass of champagne turned towards the wall and died 'Compared with historical events of a political or military character everything else seems trivial' says F. M. 'All you can do in a waiting room is read newspapers' Write a treatise about identity in new poetry reality is filled with reality through cracks in reality imagination may filter

W nas za powstaje zuda wyobrani przez ktr czasem chwytamy si podobiestwa rzeczy jako rzeczy samych jak to wida u picych i obkanych" Kie zostawi ani jednego miejsca ani jednego biaego pola dla wyobrani Malarz S. D. na konferencji prasowej wychodzi z olbrzymiego jaja albo ukazuje si we fraku pokrytym osiemdziesicioma omioma kieliszkami kady z nich jest napeniony likierem mitowym w jednym znajduje si zdecha mucha mnie to nie dziwi widziaem rne rzeczy ale wrmy do mej woskiej podry 21 maja o godzinie 12 byem w Termach Caracalli soce roztopio mnie i wyssao soce na mojej gowie nade mn w niebie le ceglane mamuty pod murami kwitn maki mury piewaj gniazda jaskek rudy kot jak ko patrzy turkusowym okiem w trawach czerwone maki pod bos stop chodne gadkie kamyki w cieniu rzdy krzese jak w teatrze kolumny filary kapitele z gipsu i dykty tu w nocy odbywaj si przedstawienia olbrzymi samolot przelecia kot pobieg swoj drog znw przeszy te kobiety

'an imagined illusion arises within us through which we sometimes grasp the similarities of things as things in themselves this happens with sleepers and madmen' Must not leave a single space a single blank space for imagination At a press conference the painter S. D. emerges from a gigantic egg or appears in a dinner jacket covered with eighty-eight glasses each filled with Crme de Menthe one contains a dead fly this wouldn't impress me I've seen various things but let's return to my Italian journey on May 21st at noon I visited the Baths of Caracalla the sun melted me down and sucked me up the sun on my head above me in the sky lie brick mammoths poppies bloom by the walls the walls are singing swallows' nests a ginger cat like a bone gazes with a turquoise eye red poppies in the grass under the bare foot cool smooth pebbles in the shade rows of chairs columns pillars capitols of plaster and hardboard performances are held here at night a huge plane flew past the cat ran his way those women walked by again

widziaem je w katakumbach Catacombe di S. Callisto w katakumbach byo do wesoo restauracja witego Kaliksta znajduje si naprzeciwko ceny s wysokie punkt jest dobry ta kobieta w czarnej sukni jest jak w ze skry amerykaskiej albo angielskiej byskawica wzdu grzbietu w jest zapity na zatrzask zobaczy jak zmienia skr kelnerzy jak bielinki fruwaj dokoa stolika rozkadaj skrzyda z czarnymi kropkami po obiedzie znw mona zej do katakumb ale po co nastrj jest pogodny c mczennicy pod ziemi brak soca czy mam sobie wyupi oko ktre mnie gorszy od godziny przecie to wina tej cudnej gadziny rysuj ryb na stoliku lecz ona jest widocznie pogank oczywicie nie ryba przechodzi obok bukiet z piciu zmysw mam w tej chwili sto zmysw wszystkie bodce bod mnie to istne byki kelnerzy z czerwonymi serwetkami biegaj dokoa szpikuj mnie cyframi brocz winem nade mn w socu stoj ich jzyki ociekajce lin

I had seen them in the catacombs Catacombe di S. Callisto the catacombs were quite jolly the trattoria S. Callisto is directly opposite prices are high the position is good that woman in a black dress is like a snake in American or English skin a zip down the back the snake is done up with a hook wish I could see it change its skin waiters like cabbage whites flutter around the table stretch out their wings with black dots after lunch you can go down into the catacombs but why it's fun being here never mind the martyrs there is no sun under the earth am I to pluck out my eye which has been offending me for the past hour it's all the fault of that gorgeous reptile I draw a fish on the table but she must be a pagan not the fish of course she passes by a bouquet of the five senses at that moment I have a hundred senses all stimuli are prodding me they are real bulls waiters with red cloths run around stuff me with figures I am stained with wine above me in the sun their tongues protrude dripping saliva

Dnia 22 czerwca 1960 roku wysiadem na dworcu kolejowym w Wenecji In Venedig kennt mich vielleicht nur ein Mensch, und der wird mir nicht gleich begegnen" tu gwiazda bya mym mieszkaniem gwiazda nad czarnym kanaem w nocy otwarem okno zota gwiazda trzeciej kategorii pada deszcz to nazwa mojego hotelu Notturno sul Canal Grande w papierowej torbie pyn kanaem mniej reprezentacyjnym przez okno zamiast wiate i serpentyn wyfruny mieci lec opadaj pyn nikt tutaj nie piewa wiate jest mao wonie mniej wytworne wczoraj pakaem byo tak piknie a moe si miaem upiory moje spay w Torcello widziaem pikne pieko na cianach bazyliki kupiem dwa morskie koniki pachn sol i wodorostami przynosz szczcie wic jestem szczliwy Bazylika witego Marka dziewczyna okrywa ramiona gow czarn koronk ta druga w spodniach stoi potpiona przez stra u wrt wityni naczynie nieczyste

On June 22nd 1960 I got out at the railway station in Venice 'In Venedig kennt mich vielleicht nur ein Mensch, und der wird mir nicht gleich begegnen' here a star was my home a star above a black canal at night I opened the window a golden third-rate star it rained this is the name of my hotel Notturno sul Canal Grande in a paper bag I glide down a less representative canal instead of lights and streamers rubbish flew out of a window it flies falls floats nobody sings here there are few lights the scents less refined yesterday I wept it was so beautiful or perhaps I laughed my ghosts were asleep at Torcello I saw a beautiful hell on the basilica's walls I bought two sea-horses they smell of salt and seaweed they bring happiness so I am happy St Mark's Basilica a girl covers up her shoulders and head with black lace that other one in jeans stands damned by the guard at the temple's door an unclean vessel

za sprawk szatana w tych czerwonych pantalonach opitych na pokuszenie Wenecja ponie deszcz Tintoretto zoto deszcz pada ziele Tintoretto pnoc pi gobie i biae orkiestry ponie Lido i do mnie dochodzi trzask neonowych gazi w wystudzonym piasku formy po ciaach ktre std odeszy olbrzymie kuky z potwornymi gowami miej si bezgonie od ucha do ucha i panna zbyt pikna dla mnie ktry jestem mieszkacem maego miasteczka pnocy jedzie okrakiem na ichtiosaurze Wykopaliska w moim kraju maj mae czarne gowy zaklejone gipsem okrutne umiechy

3. DEFILADA Albergo Fiore zbudzi mnie waciciel dzie dobry panu Kowalczyk jestem po wojnie zostaem w Napoli genera mwi do mnie (to byo przed wojn w odzi) sierancie napijcie si z nami jestem na subie panie generale ja was zapraszam mwi genera dzisiaj u nas defilada czy si pan wybiera tak dzisiaj obejrz defilad jutro Pompei i Wezuwiusz dzikuj panie Kowalczyk

Satan's handiwork in those red pantaloons clinging tight for temptation Venice burns rain Tintoretto gold rain falls greenery Tintoretto midnight pigeons and white orchestras sleep the Lido burns and I hear the crack of neon branches in the cooled sand moulds of bodies now departed huge effigies with monstrous heads laugh noiselessly from ear to ear and a maid too beautiful for me an inhabitant of a small town in the North rides astride an ichthyosaurus Objects excavated in my country have small black heads sealed with plaster and horrible grins

3 MILITARY PARADE Albergo Fiore the owner woke me up good morning my name's Kowalczyk after the war I stayed here in Naples the general says to me (that was in d before the war) sergeant have a drink with me I am on duty sir I invite you says the general we have a military parade today are you going to see it yes today I will watch the parade tomorrow Pompeii and Vesuvius thank you Mr Kowalczyk

Jad samochody w samochodach siedz onierze siedz jeden przy drugim w hemach stalowych siedz szeregami w socu byszcz bronie samochd za samochodem jedzie i wszystkie s jednakowe w jednakowych samochodach siedz jednakowi onierze nie wida ich twarzy samochd za samochodem huk motorw biae opony kto nieznany to nakrci wszystko porusza si sprawnie wieyczka czogu rozwarta sztandar powiewa na wietrze czogi s cikie ogromne lufy armat ciemne milczce byszcz prty anten radiowych czog za czogiem grzechoce samochody pancerne kolczaste od karabinw maszynowych i sprzonych dziaek w niebie wieci helikopter agodny uk zataczaj samochody pancerne i czogi potem jad wozy czerwone wz czerwony za czerwonym wozem wszystkie dobrze nakrcone potem dziaa pontony i cigniki ciesz si dzieci i dziewczta a nawet ludzie powani ktrzy byli w piekle a potem pikni onierze lekko biegn pikni onierze pyn pira na wietrze czarne biae czerwone biegn pira lec onierze kto nakrci pojazdy i ludzi rozwija si defilada

Trucks drive past soldiers sit in the trucks they sit one next to the other in steel helmets they sit in rows weapons glisten in the sun trucks follow one another all identical identical soldiers sit in identical trucks their faces hidden truck after truck the roar of engines white tyres someone unknown has wound it all up everything moves efficiently the tank's turret is open the pennant flutters in the wind the tanks are heavy and huge the barrels of guns dark silent radio masts glisten tank after tank rattles by armoured cars spiked with machine-guns and batteries of guns a helicopter shines in the sky the armoured cars and tanks make a gentle curve then come red lorries red lorry after red lorry all well wound-up then guns pontoons and tractors children and girls rejoice and even serious people who have been in hell and then handsome soldiers handsome soldiers run lightly feathers stream in the wind black white red feathers run soldiers fly someone has wound up the vehicles and the people the parade unfolds

w socu nad niebiesk zatok biegnie liczne kolorowe wojsko lec czarne pira graj orkiestry i tacz onierze nikt tutaj przecie nie bdzie zabija ten onierz w czogu jest pikny jak anio nigdy si nie spali miasto ze wzgrza wstpuje w niebo w niebie czerwie pompejaska wieci jak otwarte puca nad przeroczyst zatok Der Neapolitaner glaubt im Besitz des Paradieses zu sein und hat von den nrdlichen Lndern einen sehr traurigen Begriff; Sempre neve, case di legno, gran ignoranza... Immer Schnee, hlzerne Huser, grosse Unwissenheit..." * * *

Opowiedz mi o woskiej podry Nie wstydz si pakaem w tym kraju pikno dotkno mnie byem znw dzieckiem w onie tego kraju pakaem nie wstydz si Prbowaem wrci do raju 19601961

in the sun over the blue bay a beautiful colourful army runs black feathers fly bands play soldiers dance surely no one here will kill that soldier in the tank is beautiful as an angel he will never burn from the hill the city ascends to the sky in the sky Pompeian red glistens like open lungs above the transparent bay 'Der Neapolitaner glaubt im Besitz des Paradieses zu sein und hat von den nrdlichen Lndem einen sehr traurigen Begriff; Sempre neve, case di legno, gran ignoranza... Immer Schnee, hlzerne Huser, grosse Unwissenheit...' * * *

Tell me about your Italian journey I am not ashamed I wept in that country beauty touched me I was a child once more in the womb of that country I wept I am not ashamed I have tried to return to paradise 196061

O TEJ SAMEJ PORZE

O tej samej porze dugie hale Luwru s puste O tej samej porze wielkie hale krwawi w wietle elektrycznym gr misa monstrualny kadawer poruszy si w otwartym brzuchu w zgieku grzebie kolec wiata i otworem w twarzy paruj wntrznoci O tej samej porze midzy obrazami nie ma oczu nikt nie przeywa nie odbiera pikna tylko Gioconda umiecha si tajemniczo i pracowicie 19581961

AT THE SAME TIME

At this time the long galleries of the Louvre are empty At the same time Les Halles bleed in the electric light the mound of meat the monstrous cadaver twitched in the open belly in the din a thorn of light pokes and intestines steam through an opening in the face At this same time there are no eyes among the paintings no one experiences no one consumes beauty only the Gioconda smiles mysteriously and laboriously 19581961

UMIECH LEONARDA DA VINCI

Bg upad ley na grzbiecie bezbronny odkryty jest jego ywot wieczny wleczony przez inteligentne mrwki do grobu ywy chrabszcz czarny lnicy z gow tarczowat w zotej aureoli Czowiek podnosi go somk patrzy z umiechem na penych tajemnicy ustach kiedy tamten tgopokrywy ciemny odlatuje 1962

THE SMILE OF LEONARDO DA VINCI

God fell lies on his back defenceless his life eternal stands revealed dragged by intelligent ants to his grave alive beetle black shining his shield-like head in a golden halo Man lifts him with a straw and watches with a mysterious smile on his lips as that other coleopterous and dark flies away 1962

Z YCIORYSU

rok urodzenia miejsce urodzenia Radomsko 1921 tak na tej kartce ze szkolnego zeszytu syna mieci si mj yciorys zostao jeszcze troch miejsca zostao kilka biaych plam tylko dwa zdania wykreliem ale jedno dopisaem po pewnym czasie dorzuc par sw pytasz o waniejsze wydarzenia daty z mojego ycia spytaj o to innych mj yciorys koczy si ju kilka razy raz lepiej raz gorzej 1965

FROM A BIOGRAPHY

date of birth place of birth Radomsko 1921 yes this leaf from my son's schoolbook contains my biography there's still a little space left there are some blanks I crossed out just two sentences but added one in a little while I shall write in a few words you ask about the more significant events and dates in my life ask others my biography almost came to an end on several occasions some better some worse 1965

MIECH

Klatka bya tak dugo zamknita a wylg si w niej ptak ptak tak dugo milcza a klatka otwara si rdzewiejc w ciszy cisza tak dugo trwaa a za czarnymi prtami rozleg si miech

LAUGHTER

The cage stayed shut until a bird was hatched inside the bird remained mute until the cage rusting in the silence opened silence lasted until behind black wires we heard laughter

PIERWSZE JEST UKRYTE

pierwsze drzewo nie pamitam ani nazwy ani krajobrazu w ktrym roso nie pamitam czy poznaem to drzewo okiem uchem czy byo szumem zapachem kolorem czy zjawio si w socu czy w niegu pierwsze zwierz nie pamitam jego gosu ciepa ksztatu wszystkie zwierzta maj swoje nazwy tylko to pierwsze jest ukryte nieznane 1965

THE FIRST IS HIDDEN

the first tree I don't remember its name nor the landscape where it grew I don't remember whether I came to know it with my eye or ear whether it was a rustle a scent or a hue whether it appeared in sunlight or in snow the first animal I don't remember its voice warmth shape all animals have their names only that first one is hidden unknown 1965

DRZWI

W ciemnym pokoju na stole stoi kieliszek czerwonego wina przez otwarte drzwi widz krajobraz dziecistwa kuchni z niebieskim czajnikiem serce Jezusa w cierniowej koronie przeroczysty cie matki w okrgej ciszy pianie koguta pierwszy grzech biae ziarenko w zielonym owocu mikkie gorzkawe pierwszy diabe rowy poruszajcy pkulami pod jedwabn sukni w groszki uchylaj si w owietlonym krajobrazie trzecie drzwi a za nimi we mgle w gbi troch w lewo albo w rodku nic nie widz 1966

DOORS

A glass of red wine stands on a table in a dark room through the open door I see a landscape of childhood a kitchen and a blue kettle the Sacred Heart mother's transparent shadow the crowing cock in a rounded silence the first sin a little white seed in a green fruit soft bitterish the first devil is pink and moves its hemispheres under a spotted silk dress in the illumined landscape a third door opens and beyond it in a mist towards the back a little to the left or in the centre I see nothing 1966

BUDUJ

Chodz po szybie po lustrze ktre pka chodz po czaszce Yorika chodz po tym kruchym wiecie i buduj dom zamek na lodzie wszystko jest w nim przygotowane do oblenia tylko ja jestem zaskoczony na zewntrz murw

I BUILD

I tread on a pane on a mirror that cracks I tread on Yorick's skull I tread on this brittle world and build a house a castle in the air within all's ready for a siege only I remain surprised outside the walls

LEDA

Leda z mocnymi ramionami udami Leda przyciskaa do siebie gibkie ciao ptaka z odrzucon gow z tajemniczym umiechem nieobecna uchodzia zostaem od niej oderwany odepchnity z moich warg z mojego jzyka pyna krew 1965

LEDA

Leda with strong arms and thighs Leda pressed against the bird's supple body her head thrown back a mysterious smile absent she receded I was torn away from her pushed aside blood flowed from my lips and tongue 1965

PRZENIKANIE

mier przenika przez ycie jak wiato przez pajczyn wiszc w drzwiach orwartego pokoju konajcy wyprowadza si dugo krzyczc szukajc wybiegw ukada si mier zjada rysy kolejnych twarzy naoone na ko

PENETRATION

death penetrated life like light through a cobweb hanging in an open doorway now on his death-bed he was moving out shouting plotting stratagems temporizing death was eating up the features of successive faces layered on the bone

SZKIC DO EROTYKU WSPCZESNEGO

A przecie biel najlepiej opisa szaroci ptaka kamieniem soneczniki w grudniu dawne erotyki byway opisami ciaa opisyway to i owo na przykad rzsy a przecie czerwie powinno opisywa si szaroci soce deszczem maki w listopadzie usta noc najplastyczniejszym opisem chleba jest opis godu jest w nim wilgotny porowaty orodek cieple wntrze soneczniki w nocy piersi brzuch uda Kybele rdlanym przeroczystym opisem wody jest opis pragnienia popiou pustyni wywouje fatamorgan oboki i drzewa wchodz w lustro

DRAFT FOR A CONTEMPORARY LOVE POEM

For surely whiteness is best described through greyness bird through stone sunflowers in December in the past love poems described flesh described this and that eyelashes for instance surely redness should be described through greyness through rain poppies in November lips at night the most telling description of bread is one of hunger it includes the damp porous centre the warm interior sunflowers at night breasts belly thighs of Cybele a spring-like transparent description of water is the description of thirst of ashes desert it conjures up a mirage clouds and trees enter the mirror

Brak gd nieobecno ciaa jest opisem mioci jest erotykiem wspczesnym lato 1963

Hunger deprivation absence of flesh is the description of love the contemporary love poem Summer 1963

MOTYLE

deszcz pada pada deszcz reporter opowiada o Florencji ktra wynurzaa si z wody o Florencji z bota muu pokrytej plamami ropy pera pera miast mwi pi tysicy samochodw uniosy wcieke fale Arno dziesi tysicy samochodw zostao pogrzebane w bocie fale wymioty ze sklepw klejnoty obrazy zegary manuskrypty mapy we Florencji byem ostatni raz w czerwcu roku 1964 nad pytkim mtnym tym jak psie oko Arno piem wino przez twoje oczy przechodziy bure chmury w duej galerii rozcigao si we nie zociste ciao

BUTTERFLIES

it was raining rain fell the reporter was talking about Florence rising from the waters about Florence of mud and slime covered with oil-stains a pearl a pearl of cities he was saying five thousand cars carried off by the mad waves of the Arno ten thousand cars buried in the mud jewels paintings clocks manuscripts maps were swept out by the waves I was last in Florence in June 1964 I drank wine by the Arno shallow clouded yellow like a dog's eye grizzly clouds were moving through your eyes in the long gallery a golden body stretched in sleep

midzy twarzami turystw pyna z doni na ciemnej delcie Wenus przebudzona przez Tycjana pod granitow kolumnad zjawiy si kobiety mode promienne w balowych sukniach w nieziemskich kreacjach opieray do z migdaowymi srebrnymi paznokciami o szar kolumn wznosiy si do gry ramiona wskakiway na kamienne schody przeginay si odrzucay gow nieruchomiay powtarzay ten sam gest umiechay si podnosiy twarz do nieba oczy miay namalowane gwiedziste wielkie nikt ich nie zaczepi nie dotyka nie mwiy nie pociy si suchay uwanie wrzeszczcego grubasa w rozpitej koszuli jeszcze raz odpychaa od siebie granitow kolumn dziewczyna w rowej sukni rozchylaa wargi

Venus woken by Titian floated her hand upon her dark delta past the tourists' faces young radiant women appeared under a granite colonnade in ballroom gowns unearthly creations a hand with almond silver nails rested against the grey column they raised their arms they skipped on stone steps they twisted their bodies threw back their heads froze to a standstill repeated the same gesture smiled raised their faces to heaven they had painted eyes starry huge eyes nobody accosted them nobody touched them they did not speak they did not sweat they listened attentively to a screaming fat man in an unbuttoned shirt once more a girl in a pink dress pushed the granite column away her lips parted

powtarzaem za starym Poet: ... ywy mam w oczach twj wdzik gdy ujrz hiacynt rowy... W zotych swych wosach nosia ten kwiat, co lni wrd nich po kryjomu Jak u dziewczyny w wieej wionie lat Rowa koncha jej sromu" inna w kostiumie koloru banana koysaa byszczc czerwon torebk spogldaa w dal na zielone wzgrza na te Arno jeszcze raz odchylaa twarz jeszcze raz wchodzia w wiato jeszcze raz powtarzano wszystko od pocztku poprawiaj wosy unosz ramiona pachy wygolone usta uchylone miao szeroko rozstawione nogi Na lenych polanach na wrzosach na kach na ostach w ogrodach pawie oczy aobniki eglarze modraczki Czarny Apollo zmrocznik pazik rusaka admira

I repeated after an Old Poet: '... your charm stirs to life in my eye whene'er I behold a pink hyacinth in bloom... you wore this flower in your golden hair, it glistened in their midst unespied like the pink shell of a maiden's shame in the fresh Spring of her youthful years...' another in a banana-coloured suit swung a gleaming red handbag gazed into the distance upon green hills upon the yellow Arno once more she threw back her face once more she was entering the light once more they were repeating everything from the beginning they adjust their hair raise their arms shaved armpits parted lips legs fixed boldly wide apart In woodland glades upon heather meadows and thistles in gardens Peacocks Painted Ladies Meadow Browns Dingy Skipper Adonis Blue Red Admiral Ringlet Orange Tip and Brimstone

motyle ogldane w dziecistwie rozkadaj skrzyda w socu w nocy 1967

Butterflies seen in childhood stretch their wings in the sun at night 1967

WRD WIELU ZAJ

Wrd wielu zaj bardzo pilnych zapomniaem o tym e rwnie trzeba umiera lekkomylny zaniedbaem ten obowizek lub wypeniaem go powierzchownie od jutra wszystko si zmieni zaczn umiera starannie mdrze optymistycznie bez straty czasu

BUSY WITH MANY JOBS

Busy with very urgent jobs I forgot one also has to die irresponsible I kept neglecting that duty or performed it perfunctorily as from tomorrow things will be different I'll start dying meticulously wisely optimistically without wasting time

KAPITULACJA

na wszystkich moich wieach snach na sowach na milczeniu powiewaj biae flagi na mojej nienawici na mojej mioci na poezji zatknite biae flagi na wszystkich murach krajobrazach na przeszoci i przyszoci wywiesiem biae flagi na twarzach na imionach na wzniesieniach i upadkach powiewaj biae flagi ze wszystkich moich okien spywaj biae flagi we wszystkich rkach trzymam biae flagi 1966

CAPITULATION

upon all my towers dreams words and silence white flags flutter upon my hate upon my love and poetry white flags are fixed from all battlements landscapes the past and the future I hung out white flags upon faces and names upon ascents and falls white flags flutter from all my windows white flags flow in all my hands I hold white flags 1966

KOREKTA

mier nie poprawi w zwrotce ani jednej linijki to nie korektorka to nie yczliwa pani redaktorka za metafora jest niemiertelna kiepski poeta ktry umar jest kiepskim zmarym poet nudziarz po mierci nudzi gupiec zza grobu jeszcze gupstwa gada

PROOFS

Death will not correct a single line of verse she is no proof-reader she is no sympathetic lady editor a bad metaphor is immortal a shoddy poet who has died is a shoddy dead poet a bore bores after death a fool keeps up his foolish chatter from beyond the grave

drze si mikko jak gazetowy papier byle jak nierwno prby sklejenia nie daj wynikw rozdziera si wzdu od krtani a po odbyt udarto mu cz z drugiej strony aby by rwniejszy i nagle tamta strona okazaa si dusza opada rozazi si w rkach przy krgosupie zostao jeszcze troch zostay resztki jzyka ale butwienie obejmowao podniebienie wkadano mu w usta wlepiano filozofi" sprztano usuwano papierow papk

he tears easily like newsprint roughly patchily all attempts at glueing him together get nowhere he tears up vertically from larynx to rectum they tore away a strip on the other side to make him straighter but suddenly that other side appeared longer he was dropping and coming apart in their hands there was a little scrap left round the spine shreds of tongue remained but mildew reached the roof of the mouth they crammed a 'philosophy' down his throat then cleared up and removed the paper porridge

OPOWIADANIE O STARYCH KOBIETACH

Lubi stare kobiety brzydkie kobiety ze kobiety s sol ziemi nie brzydz si ludzkimi odpadkami znaj odwrotn stron medalu mioci wiary przychodz i odchodz dyktatorzy baznuj maj rce splamione krwi ludzkich istot stare kobiety wstaj o wicie kupuj miso owoce chleb sprztaj gotuj stoj na ulicy z zaoonymi rkami milcz stare kobiety s niemiertelne Hamlet miota si w sieci Faust gra rol nikczemn i mieszn Raskolnikow uderza siekier stare kobiety s niezniszczalne umiechaj si pobaliwie

A TALE OF OLD WOMEN

I like old women ugly women evil women they are the salt of the earth human refuse does not disgust them they know the other side of the coin of love and faith coming and going dictators clown their hands stained with human blood old women rise at dawn buy meat fruit bread clean cook stand in the street arms folded silent old women are immortal Hamlet rages in the net Faust's role is comic and base Raskolnikov strikes with his axe old women are indestructible they smile indulgently

umiera bg stare kobiety wstaj jak co dzie o wicie kupuj chleb wino ryb umiera cywilizacja stare kobiety wstaj o wicie otwieraj okna usuwaj nieczystoci umiera czowiek stare kobiety myj zwoki grzebi umarych sadz kwiaty na grobach lubi stare kobiety brzydkie kobiety ze kobiety wierz w ycie wieczne s sol ziemi kor drzewa s pokornymi oczami zwierzt tchrzostwo i bohaterstwo wielko i mao widz w wymiarach waciwych zblionych do wymaga dnia powszedniego ich synowie odkrywaj Ameryk gin pod Termopilami umieraj na krzyach zdobywaj kosmos stare kobiety wychodz o wicie do miasta kupuj mleko chleb miso przyprawiaj zup otwieraj okna tylko gupcy miej si ze starych kobiet brzydkich kobiet zych kobiet

a god dies old women get up as usual buy fish bread and wine civilization dies old women get up at dawn open windows and remove the filth a man dies they wash the corpse bury the dead plant flowers on graves I like old women ugly women evil women they believe in life everlasting they are the salt of the earth the bark of trees and the humble eyes of beasts cowardice and heroism greatness and pettiness they perceive in true perspective scaled to demands of common day their sons discover America perish at Thermopylae die on crosses conquer the cosmos old women go out at dawn to buy milk bread meat they season the soup and open the windows only fools laugh at old women ugly women evil women

bo to s pikne kobiety dobre kobiety stare kobiety s jajem s tajemnic bez tajemnicy s kul ktra si toczy stare kobiety s mumiami witych kotw s maymi pomarszczonymi wysychajcymi rdami owocami albo tustymi owalnymi buddami kiedy umieraj z oka wypywa za i czy si na ustach z umiechem modej dziewczyny 1963

for these are beautiful women good women old women they are the embryo mystery devoid of mystery the sphere which rolls old women are the mummies of sacred cats they are tiny shrivelled parched spring's fruit or plump oval Buddhas when they die a tear flows from the eye and joins the smile on a young girl's lips 1963

STRESZCZENIE

Patrz w okno deszcz w ciemnych koronach drzew nisko zote ubiny opowiadam mojemu synowi Hamleta mwi o duchu ktry o szczurze za kotar poczciwym gadule ojcu obkanej myl o gadkich jak mleko udach krlowej Matki o tajemnicy ktr ujrza dojrzewajcy syn rodzia si i gnia w nim mio ktr trzeba byo otru ktr trzeba byo odci wic ci mieczem na lepo ktr trzeba byo odgry wic gryz ktr trzeba byo utopi jak lepe szczeni wic skaza na mier niewinn dziewczyn udzielam niejasnych informacji o yciu Szekspira 3 lipca 1962 roku jeszcze jeden czowiek na ziemi dowiaduje si o istnieniu angielskiego dramaturga pada deszcz sycha miech

PRCIS

I look at the window rain in the dark crowns of trees below golden lupins bloom I tell my son about Hamlet I describe the ghost which a rat behind an arras an amiable gossip the father of a demented girl I think of the Queen Mother's smooth and milky thighs the mystery which the maturing son espied love grew and rotted in him it had to be poisoned it had to be lopped off so he struck with his sword blindly it had to be bitten off so he bit it it had to be drowned like a blind puppy so he condemned to death an innocent girl I dispense hazy information about Shakespeare's life on 3rd July 1962 yet another man on earth learns of the English dramatist's existence rain is falling there is laughter

za cian myszkuje mysz w lasach siwy mech pcznieje jak topielec pytanie ktre sobie zada Krlewicz Duski przemilczaem to zbyt okrutny i prostacki art dla wspczesnego czowieka 1963

behind the wall a mouse is scuffling in the forests silvery moss is swelling like a drowned man I pass over in silence the question which the Danish Prince had asked himself it's a joke too cruel and vulgar for modern man 1963

KURTYNY W MOICH SZTUKACH

Kurtyny w moich sztukach nie podnosz si i nie opadaj nie zasaniaj nie odsaniaj rdzewiej gnij chrzszcz rozdzieraj ta pierwsza elazna druga szmata trzecia papierowa odpadaj kawa za kawaem na gowy widzw aktorw kurtyny w moich sztukach zwisaj na scenie na widowni w garderobie jeszcze po zakoczeniu przedstawienia lepi si do ng szeleszcz piszcz 1967

CURTAINS IN MY PLAYS

Curtains in my plays do not rise and do not fall they do not veil they don't unveil they rust moulder rattle rip the first is iron the second rag the third paper they drop off bit by bit on the heads of actors and spectators curtains in my plays droop on the stage in the auditorium in the dressing-rooms even after the show is over they stick to the feet rustle and squeak 1967

WIEDZA

Nic nigdy nie zostanie wytumaczone nic wyrwnane nic wynagrodzone nic nigdy czas niczego nie uleczy rany nie zablini si sowo nie wejdzie na miejsce sowa groby nie zarosn traw umarli umr i nie zmartwychwstan wiat si nie skoczy poezja powlecze si dalej w stron Arkadii albo w stron drug

KNOWLEDGE

Nothing will ever be explained nothing levelled nothing rewarded nothing never time will not heal anything wounds will not scar a word will not take the place of another word grass will not cover up the graves the dead will die and will not rise again the world will not come to an end poetry will drag itself on towards Arcady or the opposite way

NA ODEJCIE POETY I POCIGU OSOBOWEGO

Nie wie jaki bdzie jego ostatni wiersz jaki bdzie pierwszy dzie na wiecie bez poezji pewnie bdzie pada deszcz w teatrze bd grali Szekspira na obiad bdzie zupa pomidorowa albo na obiad bdzie ros z makaronem w teatrze bd grali Szekspira bdzie pada deszcz muzy nie day mu gwarancji e z ostatnim tchnieniem wypowie co budujcego jasnego wicej wiata i tak dalej prawdopodobnie odejdzie tak jak odchodzi opniony pocig osobowy z Radomska do Parya przez Zebrzydowice 1967

UPON THE DEPARTURE OF A POET AND A PASSENGE

He doesn't know what his last poem will be like nor what the first day will be like in a world without poetry it will probably be raining there will be a performance of Shakespeare and tomato soup for lunch or chicken soup with noodles a performance of Shakespeare and rain the muses gave him no assurance that with his last breath he will utter an uplifting thought lucid more light and so on in all probability he will depart just like an overdue passenger train from Radomsko to Paris via Zebrzydowice 1967

POWSTANIE NOWEGO POEMATU

Przez noc pdz dwa poematy wyrzucone naprzeciw ksztaty tych poematw nowoczesne precyzyjne wntrza owietlone wygodne awangardowe wpadaj na siebie lepe rozgromienie obrazw pkanie zacinicie zmiadenie przenikanie konanie form przerywa lini zgniata oddechy wyamuje sowa wytapia rysy zderzenie nowy poemat poemat trzeci rodzi si w agonii pynie przez podowe wody ludzkoci

BIRTH OF A NEW POEM

Two poems rush through the night thrown at each other the shapes of these poems are modern precise the interiors lit up comfortable and experimental they fall upon each other blind images routed cracked taut pulverized penetrated expiring forms break the line stifle breaths wrench away words dissolve features a collision a new poem a third poem born in agony flows through the foetal waters of humanity

nowotwr zagadkowo umiechnity utajony przygotowany do nagiego rozrostu. 1967

the newborn with a puzzling smile hidden poised for sudden growth. 1967

MOJA POEZJA

niczego nic tumaczy niczego nie wyjania niczego si nie wyrzeka nie ogarnia sob caoci nie spenia nadziei nie stwarza nowych regu gry nie bierze udziau w zabawie ma miejsce zakrelone ktre musi wypeni jeli nie jest mow ezoteryczn jeli nie mwi oryginalnie jeli nie zadziwia widocznie tak trzeba jest posuszna wasnej koniecznoci wasnym moliwociom i ograniczeniom przegrywa sama ze sob nie wchodzi na miejsce innej i nie moe by przez inn zastpiona otwarta dla wszystkich pozbawiona tajemnicy ma wiele zada ktrym nigdy nie podoa 1965

MY POETRY

explains nothing clarifies nothing makes no sacrifices is not all-embracing does not redeem any hopes does not create new rules of the game takes no part in play has a defined place which it has to fulfil if it's not a cryptic language if it speaks without originality if it holds no surprises evidently this is how things ought to be obedient to its own necessity its range and limitations it loses even against itself it does not usurp the space of another poetic nor can it be replaced by any other open to all devoid of mystery it has many tasks to which it will never do justice 1965

NA POWIERZCHNI POEMATU I W RODKU

Biay pagrek soli na szklanym spodku lady palcw wgbienia cienie iskry krysztaw Biaa sl na spodeczku wgbienia po palcach cienie iskrzenie (wiata) sl na spodeczku lady po palcach wiata cienie iskrzenie (ziaren) na popielniczce (popielate) wystyge zimne grudki popiou tobiay zgnieciony skrcony (pomarszczony) niedopaek lad po wargach na popielniczce grudki szarego popiou wygaszone (bez wiata) tawobiay niedopaek wgnieciony palcem lad po ustach

ON THE SURFACE AND INSIDE A POEM

A white mound of salt on a glass saucer finger traces dimple shadows sparks of tiny crystals White salt on a saucer finger dimples shadows sparkling (of light) salt on a saucer finger traces lights shadows sparkling (of seeds) In the ashtray (grey) cooled chilly lumps of ash yellowish-white crumpled twisted (lined) cigarette-end trace of lips in the ashtray lumps of grey ash extinguished (without light) yellowish-white a cigarette-end crushed with a finger trace of lips

na popielniczce grudki ostyge popiou biay niedopaek wgnieciony palcem lad szminki Soik z demem rowa brya z ciemnym wilgotnym wntrzem brzegi przeroczyste po brzegach ciemne ziarenka wilgotna sodka brya w zielonym soiku plamki wiata ciemne i jasne ziarenka Na biaym porcelanowym talerzyku obok porowatej cytryny jajko dwa pomidory powleczone napit czerwon skrk na biaym talerzyku gadkie (blade) jajko cytryna z przeroczystym wntrzem dwa czerwone pomidory Szklanka po herbacie w szklance yeczka niklowe lnienia na dnie szklanki czarne fusy herbaciane Szklanka blaszana yeczka wilgotna brzowe dba herbaciane

in the ashtray cooled lumps of ash a white cigarette-end finger-crushed trace of lipstick jar full of jam pink lump with dark moist interior transparent edges dark seeds along the edges moist sweet lump in green jar blobs of light dark pale seeds On a white china plate next to a pored lemon an egg two tomatoes covered in taut red skin on a white plate a smooth (pale) egg a lemon with a transparent interior two red tomatoes A glass drained of tea in the glass a spoon nickel-sheen on the bottom of the glass black tea-dregs A glass a metal spoon moist brown tea leaves

futera do okularw niebieski kalendarzyk kieszonkowy z biaymi cyframi 1970 Mucha na pudeku (zapaek) czyci przeroczyste skrzydeka srebrzystoszary chiski termos dziwaczne znaki litery maa martwa natura pomniejsza ucisza leczy usypia mucha uderza miarowo w szyb kropla dry kamie na blaszanym talerzu grzyby brzowe ciepe kapelusze szorstkie korzenie osypane ziemi maa martwa natura owietlona do poowy druga cz w cieniu mucha uderza w okno za ktrym stoi wielka matka natura z grup drzew drog i listonoszem ktry zblia si do mnie (do domu)

spectacle case blue pocket diary white lettering 1970 A fly on a (match-) box cleans her transparent wings grey-white Chinese thermos strange signs letters a small still-life contracts quietens cures sends to sleep the fly regularly hits the pane the drip wears the stone on a tin plate mushrooms brown warm hats rough roots sprinkled with earth a small stilllife half in light the other part in shadow the fly hits the window behind which stands great mother nature with a clump of trees a road and a postman who is coming close to me (to the house)

POSOWIE DO POEMATU Powoli ostronie trzeba zdejmowa sowa rozbiera obraz z obrazu ksztaty z barw obrazy z uczu a do rdzenia do jzyka cierpienia do mierci S wiersze wewntrzne i wiersze zewntrzne s wiersze skoczone uchwytne wyrzucone na powierzchni przez wiedz rutyn jasne krysztaowe promienne jak wiato i s inne pynne senne ciemne

EPILOGUE TO THE POEM One must remove words slowly carefully peel image off image colours off shapes feelings off images down to the core to the language of suffering till death Some poems are internal some external some poems are complete palpable tossed onto the surface by knowledge routine clear crystalline radiant like light others are fluid dreamlike dark

JESIENNE

Kiedy pada deszcz le pasko rozlege daleko we mgle mokre gazki tarniny czuj rozpite pod skr grbe kolczaste czarne woskowato naczy krwiononych odyg rolin krew idzie do gry rdza nied i zabarwia rwnin na krawdzi niecki wglowej oracz z koniem tworzy obraz sielski rozlegy zapomniany

AUTUMNAL

When it rains I lie flat extended expansively far in a mist I feel stretched beneath the skin moist twigs of blackthorn prickly and dark the hairy blood-vessels of plant stems blood flows upwards rust bile verdigris and colours the plain on the rim of the coal basin a horse and plough form a pastoral composition extensive forgotten

CIER

nie wierz nie wierze od przebudzenia do zanicia nie wierz od brzegu do brzegu mojego ycia nie wierz tak otwarcie gboko jak gboko wierzya moja matka nie wierz jedzc chleb pijc wod kochajc ciao nie wierz w jego wityniach kapanach znakach nie wierz na ulicy miasta w polu w deszczu powietrzu zocie zwiastowania czytam jego przypowieci proste jak kos pszenicy i myl o bogu ktry si nie mia myl o maym bogu krwawicym w biaych chustach dziecistwa

THORN

I don't believe I don't believe from morning till night I don't believe from the one shore of my life to the other I don't believe as patently deeply as my mother believed I don't believe when I eat bread drink water love a body I don't believe in his altars symbols and priests I don't believe in the fields and the rain in air or the gold of annunciation I read his parables simple as an ear of corn and think of the god who did not laugh I think of the small god bleeding amid white sheets of childhood

o cierniu ktry rozdziera nasze oczy usta teraz i w godzinie mierci

or the thorn which tears our eyes and lips now and in the hour of our death

KAZIMIERZ PRZERWA-TETMAJER

18 stycznia 1940 roku w okupowanej przez hitlerowcw Warszawie znaleziono na ulicy bezdomnego ndzarza umar nie odzyskawszy przytomnoci ale na to trzeba czeka cierpliwie i dugo potwory pogrone s jeszcze w nie w mzgu ta kropla krwi pulsujca w tajemniczym wntrzu przyszoci tkanka ktra ulegnie degeneracji Mnchen 1899 Kazimierz Przerwa-Tetmajer oglda w Nowej Pinakotece Wysp umarych" ludzie odpywaj jak mgy z ki na jezioro Id odpocz jeszcze rok potem zacznie si XX wiek

KAZIMIERZ PRZERWA-TETMAJER

on 18 January 1940 in Nazi-occupied Warsaw they found a homeless wretch lying in the gutter he died without regaining consciousness but this moment has to be awaited patiently and long the monsters are still plunged in sleep in the brain that drop of blood pulsating in the mysterious interior of the future the tissue which will suffer degeneration Mnchen 1899 Kazimierz Przerwa-Tetmajer looks at Boecklin's 'Island of the Dead' in the Neue Pinakotheke people are sailing away like mists from the meadow on to the lake They go to rest another year and it will be the 20th century

urodzi si syn pierworodny oprawca nowotwr ale na to trzeba jeszcze czeka znaleziony w roku 1940 nieznany godomr deklamowa w malignie mamrota na mikkim puchu biaego posania promienna caa od soca pozoty Danae Zeusa spragniona pieszczoty z oson swe ciao dziewicze odsania" 196768

a son will be born the firstborn slayer of his father a new growth but for this we still have to wait found in 1940 the unknown starveling declaimed deliriously mumbled 'upon a couch of soft white down rayed by the glorious sun above Danae yearning for Zeus her love from maiden limbs slips off her gown' 196768

TRAWA

W spojeniach murw rosn tam gdzie s zoone tam gdzie si cz tam gdzie s sklepione tam wnikam przez wiatr rozrzucone lepe nasienie w pkniciach w ciszy cierpliwie si pieni czekam a padn mury i powrc w ziemi wtedy okryj twarze i imiona /962

GRASS

I grow in the bondings of walls where they are joined there where they meet there where they are vaulted there I penetrate a blind seed scattered by the wind patiently I spread in the cracks of silence I wait for the walls to fall and return to earth then I will cover names and faces 1962

rzeczywisto ktr ogldaem przez brudn szyb w poczekalni ujrzaem twarz w twarz saby odwrciem si od mojej saboci odwrciem si od zudze na piaskach moich sw kto nakreli znak ryby i odszed 1969

the reality I had observed through a smeared window of a waiting room I saw face to face weak I turned away from my weakness I turned away from illusions upon the sands of my words someone drew the sign of a fish and walked away 1969

REGIO

I. VESTIBULUM VAGINAE w ciemnej ciepej szorstkiej wyduajcej si piwnicy wymoszczonej duszn wilgoci gniy wiosn ziemniaki puszczay ze lepych oczek mleczne kieki pachniao zbutwia som sodk zgnilizn tutaj odbyway si wtajemniczenia misteria dzieci jedynych mieszkacw nieba na ziemi tu natura odsaniaa tajemnic pci odsaniaa okolic ona odbytu sodycz podpywaa ciemna gsta ciepa piwnica tutaj niewinni

REGIO

1. VESTIBULUM VAGINAE in a dark warm rough elongating cellar strewn with stifling damp potatoes rotted in springtime sprouted milky shoots out of blind little eyes a smell of decaying hay sweet putrefaction a place for initiations mysteries enacted by children the only heavenly dwellers on earth here nature unveiled the mystery of sex unveiled the womb the rectum sweetness welled dark thick warm a cellar here as innocent

jak ptaki psy owady szukalimy gorczkowo owego wejcia przeczuwanego zamknitego przez zacinite wargi rima pudendi naladujc podpatrzone ruchy zwierzt olepieni przeczuciem wypezalimy z nory na soce dzie owi nas w swoj klarown renic wracalimy do wiata przedsionek pochwy zamyka si 2. TEMPLUM witynia boga mioci w Karakorum kamienne wie w klepsydrze pustyni omioramienny tusty owalny umiechnity bg jego pieszczoty s ustokrotnione mwi o tym wniebowzite twarze ziemianek dalej dalej ten sam ale w innej postaci

as birds dogs insects we feverishly groped for that suspected entrance closed by tight lips rima pudendi imitating the observed movements of animals blinded by premonition we crawled out of the burrow into sunlight the day caught us into its clear eye we were returning to light the vestibule of the pouch closed 2. TEMPLUM The temple of the god of love at Karakorum stone tortoises in the hour-glass of the desert eight-armed plump oval smiling god his caresses are multiplied a hundredfold the ecstatic faces of mortal women testify further on the same but in a different shape

dosiada kobiety jak konia na sposb zwierzcy nasienie w ni miota zielony mikki raj ciele si dokoa dalej rce nogi uda na ramionach jak biae skrzyda wzniesione nad gow gdzie ziemia tam niebo w biakach odwrcone wywrcone w podunych nieruchomych oczach na phallus wbita jak na roen w otwartych ustach obejmuje zaciska warg boga miertelna zwizane w wze bez twarzy ciaa dalej cz si stojc jak nagie kolumny Za czarn jedwabist wod pod przeroczyst powierzchni raju dyszy i ponie wiat potpionych

he mounts a woman like a steed beastlike he thrusts the seed into her a soft green paradise unfolds all round further on hands legs thighs upon shoulders like white wings raised above the head where the earth is there the sky in the whites of the eyes reversed turned over in elongated motionless eyes impaled on his phallus like a spit open-mouthed she embraces and grips the god with her lip mortal tied into a faceless knot bodies continue to unite standing like naked columns Beyond black silky waters beneath the transparent surface of paradise the world of the damned pants and burns

lec jak licie wskie srebrne ciaa kobiet spadaj w ogie wrd umiechnitych lww zmruonych tygrysw wrd puszystych lisw i wilkw wrd r i rajskich ptakw las phallusw wstaje do nieba ksiyc i soce tocz pomienne gowy po agodnych panieskich wzniesieniach

2. VESTIBULUM VAGINAE POWRT dojrzewajce ciaa ukryway si przed gronym okiem brodatego boga ojca w ciemnej ciepej wyduajcej si piwnicy narzdy pciowe czy si w wyobrani z rodnymi czciami zwierzt ptakw owadw z zalkami rolin przez wybite na wiato okienko na naszych oczach czyy si w powietrzu motyle w wilgotnych trawach ropuchy czarownice odbyway si haaliwe psie wesela kary ogier

slim silver bodies of women glide like leaves fall into the flames amid smiling lions slit-eyed tigers amid furry foxes and wolves amid roses and birds of paradise a forest of phalluses rises to heaven the moon and the sun roll radiant heads along soft maidenly slopes

3. VESTIBULUM VAGINAE THE RETURN ripening bodies hid from the threatening eye of bearded god the father in the dark warm elongating cellar sex organs coupled in imagination with the genitals of animals insects and birds with the ovules of plants through the little window smashed into light before our eyes butterflies coupled in mid-air the witch toads in damp grass there were noisy dog weddings a black stallion

wspina si taczy spada na klacz gitki phallus wyania si z czarnego futerau ruchliwy jak ogie renie napeniao niebo rozsadzao mae drce ciaa sinoczerwony pomie koysa si nad ziemi obraz grzmia wzbija si w powietrze nasze usta byy suche spalone udami ciskalimy obe grzbiety galopujcych zwierzt tracilimy oddech 4. USTA WARGI Wielkie cikie biae toczone wznoszce si piersi Seks-bomby w czarnym rozchylonym futrze wargi due wargi mae sodkie ycie regio okolica kraina granica strona nieba regio femoris regio orbitalis regio oralis okolica ustna w okolicy ustnej wyrniamy czerwie wargow rubor labiorum

reared pranced fell on the mare his pliant phallus darting like a flame emerged from a black sheath neighing filled the air tiny trembling bodies shuddered a livid flame swayed above the ground the image thundered soared into the air our lips were parched burnt our thighs pressed the oval backs of galloping beasts we groped for breath 4. LIPS MOUTHS Huge heavy white rounded heaving breasts of a stripper inside black parted fur labia majora labia minora sweet life regio land region frontier heavenly ground regio femoris regio orbitalis regio oralis labial zone in the labial zone we distinguish labial red rubor labiorum

5. OVO wiat jaje pene wiata mrowilimy si jak czarne plemniki uderzalimy w nieprzeniknion bonk zamknity rozrasta si tczowal jak baka mydlana w ktrej wirowao niebo pka pod naporem naszych instynktw otwiera si przenikalimy w krajobraz w miso ludzkie w ciaa zwierzt barw smakw zapachw wargi rozchylay si ukazyway do raju wskoczy may jak iskra diabe i surowy bg ojciec w binoklach powiedzia betrachten wir unseren Leib als Tempel Gottes

5. OVUM world egg full of light we swarmed like black sperum battering against an impenetrable membrane enclosed it sprouted rainbowed like a soap bubble in which the sky whirled it was bursting under the strain of our instincts it opened we penetrated into a landscape into human meat into animal flesh into colours tastes smells lips were parting revealing a small spark-like devil hopped into paradise and bespectacled stern god the father said betrachten wir unseren Leib als Tempel Gottes

den wir nicht entweihen drfen jaje wiata zamkno si nasienie zostao zakopane nago ukryta ciao roso do blu coraz dotkliwsze zwary si wargi wstydliwe 6. MONS PUBIS tej nocy zbliaa si wojna byo to w podrzdnym lokalu rozrywkowym w wesoej dzielnicy portowego miasta tytuy w gazetach rosy z godziny na godzin rozkazy zostay wydane okrty dwch supermocarstw pyny naprzeciwko strip-tease a la Paris biaa twarz wykrojone w niej oczy usta kobieta oddawaa si na tej sali wszystkim tytuy w gazetach rosy zbliaa si zagada

den wir nicht entweihen drfen the egg of the world closed the seed was buried nakedness hidden the body grew into pain more and more acute the modest lips closed

6. MONS PUBIS that night war came near to a seedy night-spot in the red district of a port newspaper headlines grew by the hour orders had been issued the ships of two superpowers steamed head-on Parisian strip-tease a white face in it carved eyes and lips in that room a woman gave herself to all newspaper headlines grew the holocaust was at hand

muzyka mechaniczna rozdzieraa w czerwonym wietle rozbieraa si jasnowosa wysoka kobieta zdejmowaa rozchylaa przeroczyst szat jej uda wieciy fosforycznym wiatem palcami dotykaa ust powoli rozchylaa wargi w oboku wiata donie zoya na onie toczya donie od stp do garda wzdu oddawaa si sobie oddawaa si przedmiotom muzyce wiatu ktre spadao na ni prostopade czerwone niebieskie zote ogarniaa otaczaa zamykaa niewidzialnego ptaka biaego abdzia rubor labiorum strumie wiata wpada w otwart twarz w usta nis w sobie

mechanical music blared in a red light a tall blonde was taking off was parting a transparent robe her thighs gleamed with phosphorescent light she touched her lips with her fingers slowly parted her lips in a cloud of light her hands rested on her womb she rolled her hands from foot to throat and across she gave herself to herself she gave herself to objects to music light which fell on her vertical red blue gold she encompassed enclosed enveloped an invisible bird a white swan rubor labiorum a stream of light rushed upon her open face into her mouth it carried within it

wszystkich zebranych tu mczyzn zoya donie na wzgrku Wenery kiedy mczyni starcy i modziecy w biaych konierzykach krawatach w napiciu ziewajc z kieliszkiem w doni z umiechem spynli po dugich szczupych palcach zakoczonych rubinowymi srebrnymi pazurkami kiedy spynli do vestibulum vaginae kobiet pokry obok wiata pka czerwie wargowa w cisz wpada rozdzierajca ostra muzyka zapony wiata kobieta oddalaa si na mgnienie otwierajc paszcz zmczona umiechnita z twarz midzy nogami znikaa za cik kotar

all the men gathered there she rested her hands on her mons veneris when the men the old and the young in white shirts ties yawning with tension glasses in hand smiling floated down along her thin tapering fingers rounded off with ruby silver little claws to the vestibulum vaginae the cloud of light covered the woman the labial redness split sharp piercing music burst upon the silence lights came on the woman was moving away parted her coat for a second weary smiling her face between her legs vanished behind a heavy curtain

SCHODZC

Teraz schodzc ogldani si zwlekam jestem jak czowiek ktry co zgubi ale nie szukam dokoa siebie czasem w rodku nocy w sobie lub w samo poudnie w sobie szukam znajduj kto mnie otwiera zamyka ogldam si przechodz

DESCENDING In me

Now descending I look back dawdling I am like a man who has lost something but I'm not looking around me sometimes in the middle of the night in myself or precisely at noon in myself I search and find someone opens and shuts me I look back and move on

PRZESYPYWANIE

Ten szelest przesypywanie si ycia ze wiata penego rzeczy do mierci to przeze mnie jak przez dziur w rzeczywistoci przeciska si ten wiat na tamten wiat domylam do koca ten ktrego szukaem na grze czeka na dole w norze przemienienie gnune porykiwanie trb ugniecionych z makulatury skrconych z gazet z martwych wstawanie w roztargnieniu daremne

'THAT RUSTLE...

That rustle life pouring from a world full of objects into death it's through me like a hole in reality this world pushes through into the next I think this through to the end he whom I sought above waits below in a burrow a transfiguration languid braying of trumpets kneaded out of waste-paper rolled out of newsprint a rising from the dead absentminded futile

Siedziaem w fotelu odoyem ksik nagle usyszaem bicie mojego serca byo to tak niespodziewane jakby kto obcy wszed we mnie i omota zacinit pici jakie nieznane stworzenie zamknite we mnie byo w tym co niemiego e ono tam wali bez zwizku ze mn z moj abstrakcyjn myl

I was sitting in an easy-chair I stopped reading suddenly I heard my heart beating in was so unexpected as though a stranger had entered into me and hammered with a clenched fist some unknown creature locked inside me there was something indecent in its battering with no relation to me to my abstract thought

Drzwi w cianach domw drzwi do kuchni drzwi do sypialni drzwi do sali wykadowej do pokoju hotelowego pewnego dnia zobaczyem drzwi w lesie pod drzwiami mrowisko drzwi w ogrodzie drzwi na polnej drodze za drzwiami zajc drzwi w muzeum za drzwiami Batory pod Pskowem drzwi na play za drzwiami morze zamknite drzwi samolotu za drzwiami kula ziemska pancerne drzwi skarbca Tower za drzwiami zota korona diament wielkoci kurzego jaja i umiechnity Adam

Doors in walls of houses doors to kitchens doors to bedrooms doors to lecture halls and hotel rooms one day I saw a door in a forest beneath the door an ant-hill a door in a garden a door in a country lane beyond the door a hare a museum door behind the door 'Stefan Batory at Pskov' a door on the beach beyond the door the sea the closed door of an airliner behind the door the globe the armour-plated door of the Tower of London behind the door a golden crown a diamond the size of a hen's egg and Adam smiling

NA CICIE DRZEWA

Pamici Jarosawa Iwaszkiew

W strefie koron panuje nieustanny niepokj drzewo naznaczone na cicie biaym znakiem zagady jeszcze oddychao konary i gazie wczepiay si w odpywajce chmury licie dray widy przeczuway mier Drzewa nie przenosz si z miejsca na miejsce w poszukiwaniu pokarmu nie mog uciec przed pi i toporem w strefie koron panuje nieustanny niepokj cicie drzewa to egzekucja pozbawiona ceremoniau mechaniczna pia parskajc trocinami byskawicznie wchodzi w kor misz rdze

TREE-FELLING

In memory of Jarosaw Iwaszkiew

A ceaseless anxiety reigns among the crowns a tree scored for felling with a white mark of annihilation was still breathing its boughs and branches clawing at the fleeting clouds the leaves trembled and withered sensing death Trees don't move from place to place in search of nourishment they can't escape the saw and the axe a ceaseless anxiety reigns among the crowns tree-cutting is an execution void of ceremony spitting sawdust the mechanical saw enters the bark the pulp and the core like lightning

ugodzone w bok zwalio si runo w runo gniotc martwym ciarem trawy zioa wiotkie jasne odziomki drce pajczyny razem z drzewem stracono jego cie przezroczysty wieloznaczny obraz znak pojawiajcy si w wietle soca ksiyca Pracowite korzenie nie przeczuwaj jeszcze utraty pnia i korony powoli dociera nadziemna mier drzewa do podziemnej krainy korzenie ssiednich drzew dotykaj si wchodz w zwizki ze sob zrastaj si jedyne obok ludzi i zwierzt istoty ywe czujce stworzone na obraz i podobiestwo bogw Drzewa nie mog si ukry przed nami Dzieci urodzone bezbolenie w klinikach

struck at its side it collapsed and fell into the undergrowth with its dead weight it squashed grass and herbs slender light blades and trembling gossamer together with the tree they destroyed its shade transparent ambiguous image sign appearing in the light of the sun and moon The diligent roots have yet no inkling of the loss of the trunk and crown slowly the surface death of the tree reaches below ground the roots of neighbouring trees touch enter into relationships and bonds beside men and beasts the only living sentient beings created in the image and likeness of gods Trees cannot hide from us Children born painlessly in clinics

dojrzewajce w dyskotekach rozdzierane sztucznym wiatem i dwikiem wpatrzone w ekran telewizora nie rozmawiaj z drzewami cite spalone zatrute martwe drzewa dziecistwa zieleniej si nad naszymi gowami w maju zrzucaj licie na groby w listopadzie rosn w nas do mierci. luty 1981

maturing in discotheques torn apart by artificial light and sound gaping at TV screens do not converse with trees Trees of childhood cut burnt poisoned dead turn green over our heads in May shed leaves on graves in November grow within us unto death. February 1981

OPIS WIERSZA

prbowaem sobie przypomnie ten doskonay nie napisany wiersz prawie dojrzay uksztatowany w nocy namacalny zanurza si roztapia w wietle dnia nie istnia chwilami czuem go na kracu jzyka i niespokojny siadaem z dugopisem w doni czekaem cierpliwie wreszcie przekonany e to byo zudzenie odchodziem wiersz by prawdopodobnie wierszem o sobie samym jak pera jest opowiadaniem o perle a motyl o motylu nie by ani erotykiem ani trenem nie opakiwa nie sawi nie opisywa nie sdzi

DESCRIPTION OF A POEM

I tried to remember that ideal unwritten poem nearly ripe shaped in the night tangible it was sinking and dissolving in the light of day it did not exist at times I felt it on the tip of the tongue anxiously I would sit down pen in hand waiting patiently until convinced it was an illusion I would walk away the poem was probably a poem about itself as a pearl speaks of pearls and a butterfly of butterflies it was neither a love-poem nor an elegy it neither mourned nor praised it neither described nor judged

ten nieuchwytny w wietle dziennym wiersz ukry si w sobie tylko czasem czuj jego gorycz i wewntrzne ciepo ale nie wycigam go z ciemne) guchej gbiny na paski brzeg rzeczywistoci nienarodzony wypenia pustk rozpadajcego si wiata nieznanym jzykiem

that poem which eludes me in daylight has hidden itself in itself only sometimes I feel its bitterness and internal warmth but I don't pull it out of the dark hollow depth on to the flat bank of reality unborn it fills the emptiness of a disintegrating world with unknown speech

BEZ

najwikszym wydarzeniem w yciu czowieka s narodziny i mier Boga ojcze Ojcze nasz czemu jak zy ojciec noc bez znaku bez ladu bez sowa czemu mnie opuci czemu ja opuciem Ciebie ycie bez boga jest moliwe ycie bez boga jest niemoliwe przecie jako dziecko karmiem si Tob jadem ciao piem krew moe opucie mnie kiedy prbowaem otworzy ramiona obj ycie lekkomylny rozwarem ramiona i wypuciem Ciebie

WITHOUT

the greatest events in man's life are the birth and death of God father our Father why like a bad father at night like a thief without a sign without a trace without a word why did you forsake me why did I forsake You life without god is possible life without god is impossible in childhood I fed on You ate flesh drank blood perhaps you forsook me when I tried to open my arms embrace life reckless I spread my arms and let You go

a moe ucieke nie mogc sucha mojego miechu Ty si nie miejesz a moe pokarae mnie maego ciemnego za upr za pych za to e prbowaem stworzy nowego czowieka nowy jzyk opucie mnie bez szumu skrzyde bez byskawic jak polna myszka jak woda co wsika w piach zajty roztargniony nie zauwayem twojej ucieczki twojej nieobecnoci w moim yciu ycie bez boga jest moliwe ycie bez boga jest niemoliwe (marzec 1988 marzec 1989)

perhaps You fled unable to bear my laugh You don't laugh or perhaps You've punished me small and dim for obstinacy and arrogance for trying to create a new man new poetry new language You left me without a rush of wings without lightnings like a field-mouse like water drained into sand busy I missed Your flight Your absence in my life life without god is possible life without god is impossible March 1988 March 1989

Pami

Czas na mnie czas nagli co ze sob zabra na tamten brzeg nic wic to ju wszystko mamo tak synku to ju wszystko a wic to tylko tyle tylko tyle wic to jest cale ycie tak cae ycie 1989

In mem

my time is up time presses what's one to take to the further shore nothing so that's all mummy yes sonny that's all and nothing more nothing more so that's all of life yes that's all

CO TAKIEGO

trzeba mie odwag aby napisa co takiego pikno jest prawd prawda jest piknem przecie to synna formua Keatsa umiechn si do mnie pobaliwie znawca trzeba przyzna e Keats mia odwag ale lepiej gdyby tego nie powiedzia

JUST IMAGINE SUCH A THING!

'beauty is truth truth beauty' one needs courage to write such a thing but this is the famous formula by John Keats the expert smiled at me indulgently you have to agree I replied Keats did have the courage but I'd rather he hadn't said it

POEMAT AUTYSTYCZNY

wiat zredukowany jest zawsze bardziej skupiony czy moe pan powiedzie co to takiego poeta? jeden jeden jeden jeden jeden udzia: jeden kie udzia: dwa ky udzia: trzy ky udzia: cztery ky udzia: dwa ky

ale czy moe pan powiedzie co to takiego poeta? poeta On umrze" a wic poeta umar jeden udzia: jeden wiersz jeden udzia: dwa wiersze jeden udzia: trzy wiersze wrmy wic do pocztku co to takiego poeta poeta On zwariowa czy moe pan powiedzie jak rol odgrywa poeta w wiecie wspczesnym

AUTISTIC POEM

a reduced world is always more concentrated can you say what is poet? Un lot: une dent seule un lot: deux dents un lot: trois dents un lot: quatre dents un lot: deux dents but can you say what is poet? poet 'he dead' so poet died? one lot: one poem one lot: two poems one lot: three poems let's return to the beginning what poet is? poet: he went mad can you say what role the poet plays in the modern world

poeta odgrywa rol on moe odegra gwn rol on gra rol on stoi on siedzi na katedrze on gra na gitarze ja siedz na krzele on umiera ten si upi jak pan widzi swoj rol oni rozdali role oni odbieraj role jeden udzia: jedna nagroda jeden udzia: jeden ambasador jeden udzia: dwie nagrody jeden udzia: jedna placwka jeden udzia: jeden kie jaki by pana udzia w ksztatowaniu powojennej poezji polskiej oni wiedz lepiej oni teraz wiedz jaki by mj udzia by udzia odbieraj co poeta robi kiedy nie pisze wierszy poeta siedzi na krzele siedzi i pije letni herbat letni bo poeta myli on patrzy i pamita siedzi na krzele i nie jest poet poeta bywa poet na dworcu kolejowym

the poet plays a role he may play the leading role he plays a role he stands he sits on a pedestal he plays on a guitar I sit on a chair he is dying that one's drunk how do you see your role? they've allocated roles they are taking away roles one lot: one prize one lot: one ambassador one lot: two prizes one lot: one establishment one lot: one tusk what was your lot in the shaping of post-war Polish poetry? they know better now they know what my lot was there was a lot they're taking it away what does a poet do when he is not writing poems? the poet sits on a chair he sits and drinks tepid tea tepid because he meditates he looks and remembers he sits on a chair and is not a poet a poet turns into a poet at a railway station

 ciesz si e pan zacz mwi e pan si rozluni wrmy wiec do pierwszego pytania Co to takiego poeta? Poeta On wyszed ten zosta powiesi si tamten pije ktrego z yjcych poetw uwaa Pan za najwikszego? Kady poeta jest jeden poeta jest najwikszy ten drugi te jest najwikszy czy moe pan ujawni jego nazwisko? tak! jego nazwisko: Aloisius Schnedel przyznaj si ze wstydem e nie syszaam nic nie czytaam nic nie wiem Aloisius Schnedel geboren 1926 in Wien studierte nach der Reifeprfung secks Semester Englisch und Geschichte... legte aber keine Prfungen hatte keine Lust am Studium und war ais Tennislehrer ttig... Im Alter von 28 kam er in das psychiatrische Krankenhaus... Es fehlte ihm der Lebensmut, sagte er... on napisa wiersze Gedicht ber Morgen Gedicht ber Sprache und Gedicht ber November

 I'm glad you've loosened up and started speaking so let's return to the first question What is poet? Poet He left that one's hanged himself that one drinks which living poet do you regard the greatest? Every poet is one poet is the greatest that second one is also the greatest can you disclose his name? yes! his name is Aloisius Schnedel I'm ashamed to say I heard nothing read nothing don't know Aloisius Schnedel geboren 1926 in Wien studierte nach der Reifeprfung sechs Semester Englisch und Geschichte... legte aber keine Prfungen ab hatte keine Lust am Studium und war als Tennislehrer ttig... Im Alter von 28 kam er in das psychiatrischen Krankenhaus... Es fehlte ihm der Lebensmut, sagte er... he had written poems Gedicht ber Morgen Gedicht ber Spreche und Gedicht ber November

 teraz zadam panu pytanie specjalne czy wpyn na pana Witkacy? Witkacy mia sztuczn szczk on by jeden pochowali dwch czy pan przywizuje wag tak ja przywizuj ale! prosz mi da skoczy! ...chciaam zapyta czy Pan przywizuje wag do tego co o Panu pisz mwi pan przywizuje wag pan do tego co mwi pisz przywizuj wag do tego i do tego te on o mnie mwi e ja jestem nie ja ja nie mog tego wypowiedzie on mi ukrad mnie nareszcie! zacz pan mwi moe pan rozwinie ten temat? poeta mwi o sobie on lubi siebie oglda w telewizji poeta mwi w telewizji i patrzy na siebie on siedzi u siebie na kanapie i sucha tego co mwi w telewizji On umiecha si do siebie drugiego oni s do siebie troch podobni ale tego pani pudruje maluje a tego nie bo ten siedzi na krzele i patrzy przed siebie on czyta wiersz w telewizji tamten wyskoczy przez okno

 now I will ask you a special question were you influenced by Witkiewicz? Witkiewicz had an artificial jaw he was one they buried two do you attach any weight yes I do but please! let me finish! ...I was going to ask whether you attach any weight to what they say write about you? you attach weight you to what they say write attach weight to what and to that too he talks about me that I am not I I can't express that he has stolen me can you develop that theme? a poet talks about himself he loves to see himself on television the poet talks on television and observes himself he sits at home on a sofa and listens to what he is saying on television He smiles at his second self they do resemble each other a bit but that one is being made-up and powdered by an assistant but not this one he's going away he's closed his eyes and stares ahead he reads a poem on television that other had jumped out of the window

 dlaczego nie zabiera pan gosu poeta milczy poeta idzie wiat zredukowany jest zawsze bardziej skupiony zredukowany do samego siebie siedz na dworcu kolejowym na czym koncentrujemy nasz uwag? na niczym w. Jan od Krzya niezmcony spokj domu w. Teresa z Awili nie ma mistycznego uniesienia bez umysowej pustki Kartezjusz (otworzy okno) spodziewa si ujrze ludzi zdajcych ulicami chapeaux et manteaux: run de plus

 why don't you contribute a word? the poet he is silent the poet goes a reduced world is always more concentrated reduced to myself I'm sitting at the railway station what draws our concentration? nothing St John of the Cross the undisturbed peace of home St Teresa of Avila there is no mystical levitation without mental emptiness Descartes (opened a window) expected to see people moving along the streets chapeaux et manteaux rien de plus he saw coats and hats Nothing else

na pocztku jest sowo wielka rado tworzenia po kocu wiersza zaczyna si nieskoczono wsuchaj si ona przemienia si dla uaskawionych w Boga ale przed poet otwiera si przepa po latach zostanie odgrzebany oczyszczony z bota pyu ziemi kamie z nieba wyzuty z ognia meteor 1990

when the poem ends infinity begins listen carefully it is transformed for those pardoned in the Lord but for a poet an abyss opens life closes the moon's silent light lies on the bottom closed within himself the poet an object set aside by the builders of the new order will be unearned the mud dust and soil removed a stone from heaven a meteor lacking fire 1990

TERAZ

dawniej czuwaem w kadej chwili moga mnie napa poezja biegem do utraty tchu za obrazem ktry si poruszy teraz pozwalam wierszom ucieka ode mnie marnie zapomina zamiera adnego ruchu w stron realizacji marzec 1989

NOW

then I would lie in wait poetry could assault me at any moment tense trembling I would chase an image and lose my breath now I let poems escape wither die be forgotten no move towards realization returning to this place I look around surprised this was where poetry sprang flourished March 1989

poezja nie zawsze przybiera form wiersza po pidziesiciu latach pisania poezja moe si objawi poecie w ksztacie drzewa odlatujcego ptaka wiata przybiera ksztat ust gniedzi si w milczeniu albo yje w poecie pozbawiona formy i treci 13 padziernika 1988)

At times poetry doesn't take on a verse-form after fifty years of writing a poet may experience poetry shaped like a tree a vanishing light or a bird it takes on the shape of breath-catching lips nests in silence or lives in the poet formless meaningless 13 October 1988 10 March 1989

PRZYPOMNIENIE

przypomnij sobie jak si jest poet jak si bywa poet przypomnij kiedy byem ostami raz poet przed wejciem do brudnicy dla mczyzn" w szpitalu kolejowym a teraz jak jest teraz przecie teraz" dotykasz palcami tajemnicy wanie pod twoj rk powstaje wiersz teraz" mija przemino a teraz patrz widz (w oknie) pomyki nasturcji wrd zielonych listw gasn w listopadzie a sowa? piszc spiesz sowom na ratunek (moe sowa spiesz na ratunek? a ja tylko jestem)

RECOLLECTION

try to recall how to be a poet being a poet try when was I last a poet in the door to a gent's privy at some backwater clinic now though how is it 'now' why, tap a mystery now with your finger and lo a verse forms 'now' passes has past now I look and see (from my window) the flames of a nasturtium in greenery wither in November and words? when I write I run to assist them Or do they run? and I merely am

moe teraz zachodzi ta przemiana staj si poet kiedy skrelam sowa to jest tak i jeszcze tak: staj si poet kiedy odkadam piro patrz w okno zamykam oczy s tam czarne drzewa deszczowe chmury knce licie przelecia ptak odszed poeta a ja zostaem i dopisuj te sowa 29 listopada 1992 r.

or now has the change come and I'm a poet when I strike words yes more so I'm a poet when I lay down the pen look outside and shut my eyes for there I see trees of black storm clouds yellowish leaves a bird departs the Poet has left but I stay and write these words 29 November 1992

przeo

WODA W GARNUSZKU, NIAGARA I AUTOIRONIA

na stole stoi woda w garnuszku a moe garnuszek z wod (garnuszek wody?) woda stoi na stole oto pierwsza APORIA w roku 1991 przysza ta chwila stanem oko w oko z Niagara Falls przeyem siedemdziesit lat i teraz rozstajc si z ziemi niebem wod ogniem i powietrzem prbuj obj wod zrozumie Wod w ktrej poczem si rosem z ktrej wyszedem na ld przez ktr yj ktra stanowi element mojego ciaa mzgu

WATER IN A CUP, NIAGARA FALLS AND SELF-IRONY

on a table there is water in a cup a cupful of water (a cup with water?) water is on a table this is the first Aporia in 1991 the time came I stood face to face before Niagara in a life of seventy years about to take my leave of earth sky water fire air I try and embrace water understand Water where I was formed grew left for the land which sustains me is part of my flesh brain

kiedy byem jedn nog na tamtym wiecie kto pochyli si i zwily! moje spalone usta jzyk poruszyo si sowo ywa woda poezja w formie wiersza to ocean w szklance wody babka z piasku na Saharze postawiona przez Dziecko w roku 1991 przysza ta chwila stanem oko w oko z Niagara Falls zrodzia si we mnie niedorzeczna myl: napisz KRTKI wiersz i w tym maym wierszu zamkn Wodospad jak w butelce zakorkuj postawi kropk w por poapaem si" w por to znaczy zanim ogarno mnie szalestwo zanim wszed we mnie demon poezji w postaci francuskiego grafomana (posta w Polsce nieznana)

Once as I lay near death someone leaned over wetted my dry lips my tongue words moved water came alive Poetry in verse is the sea in a water glass a clod of sand on the Sahara pressed from a Child's pail in 1991 the time came I stood face to face before Niagara an absurd thought struck me I'll write a SHORT poem and in my little poem seize the waterfall cork it in a bottle and be done In time I 'caught' myself in time before madness took me before I yeilded to the demon of poetry posing as the Gallic grafoman (a figure little-known in our parts)

Staem tam jeszcze dugo przychodziem do siebie godziem si z Rzeczywistoci z Wodospadem ktry spadajc wyjania okrela moliwoci i form mojej poezji ocigaem si odchodziem powoli odwracaem gow ogldaem si za siebie lekkomylny przecie mogem skamienie zaniemwi przymknem oczy a moe"... pomylaem moe si uda"... umiechnem si do siebie do Soca do Apollina ktry pokraczny garbaty kulawy lepy przemyka w stron XXI wieku zatrzyma si nad koszem mieci i odpadkw wycign zdech metafor przyprawi j piknem i zacz poyka tymczasem mj przyjaciel profesor Richard Sokoloski University of Ottawa Modern Languages and Literatures

standing for a time I regained my senses and the Waterfall which in its descent revealed and defined the property and form of my poetry waiting about to leave I turned looked back carelessly in awe almost afraid shut my eyes wondered 'but if I...' 'perhaps I might...' then smiled at myself the Sun at Apollo now a sightless hunchback hobbled bent hurtling into the next century who'd stopped over a trash-heap of rot and waste lifted in his hand a decaying metaphor endowed it with beauty and swallowed meanwhile my friend professor Richard Sokoloski University of Ottawa Modern Languages and Literatures

szed zdecydowanym szybkim krokiem w stron kiosku z gazetami gdzie kupi mi loda pistacjowego i trzy kolorowe kartki z Wodospadem pierwsz wysaem do brata druga do znajomego krytyka trzecia ley na moim biurku czasem j gubi czasem znajduj przygldam si kolorowej kartce zamknitemu w ramce malekiemu wodospadowi i czytam na odwrocie" Niagara Falls, Ontario, Canada Known as the Honeymoon Capital of the World" it attracts millions of visitors each year [...] there are many gift shops, restaurants, picnic areas and other attractions... [...] Chutes du Niagara Ces chutes, qui sont connues sous le nom de la capitale mondiale des voyages de noces" attirent des millions de visiteurs chaque anne. [...] in addition to enjoying this spectacular view of both the American + the Horseshoe Falls... there are many gift shops restaurants...

with a quick measured step made toward a gift shop where he bought pistachio ice-cream and three colour postcards of the Waterfall the first I sent to my brother the second to a critic friend the third sits on my desk sometimes lost sometimes found I stare at the card at the Waterfall enclosed within its borders and read on the reverse Niagara Falls, Ontario, Canada Known as the 'Honeymoon Capital of the World' it attracts milions of visitors each year (...) there are many gift shops, restaurants, picnic areas and other attractions... Chutes du Niagara Ces chutes, qui sont connues sous le nom de la 'capitale mondiale des voyages de noces' attirent des millions de visiteurs chaque anne. [...] in addition to enjoying this spectacular view of both the American and the Horseshoe Falls... there are many gift shops, restaurants...

en forme de fer a cheval Soce wieci deszczyk pada Czarownica si podkrada Czarownica: Wybaczcie gburne powitanie Ale gdzie macie kosk nog? Mefistofeles: [...] Kultura, ktra wiat lizna Diaba samego te obja Pnocna zmora dawno daa nura: nie ujrzysz rogw, ogona pazura. A co do nogi, ten znak niezawodny Ludziom si zdaje nazbyt brzydki [...] PS. z dalekiego wiata przez Ocean dochodz mnie gosy e dziatwa Apollina wystpuje tam Przeciw poezji niezrozumiaej" przedmiot ten rzecz a moe problem prbowaem rozgry we wczesnej modoci przed 44 laty przeszedem przez powietrze ogie i wojn i zrozumiaem u kresu wdrwki

en forme de fer a cheval 'Sun's aglow, mists abound; the Sorceress steals round. Sorceress: Forgive, Sire, my churlish hello, but where's thy cloven hoot? Mephistopheles: [...] Culture that once licked our world hath the Devil himself enfurled The nightly Phantom's taken flight: no claw, tail nor horn you'd espy. And his cloven Shoe, the tell-tale sign, 'tis of late so ill-defined [...]' Post-script: from a distant Land beyond the Ocean come rumours that Apollo's kin have declared themselves 'Against Poetry without Meaning, an idea subject problem? I once pondered in my early youth forty-four years ago a Survivor of air fire war I have understood at the close of my journey

e zrozumiaa poezja staje si w kocu niezrozumiaa 31 marzec 1993

that poetry with meaning is in the end meaningless 31 March 1993

przeo

MYRMEKOLOGIA (dalszy cig bajki o Guciu zaczarowanym)

To n ty Czy nie widzisz, e

Zofia Urbanow Strawiem ycie oczy zmarnowaem na czytaniu Historii powszechnej staroytnej nowoytnej czas ju zabra si do Histoire naturelle de fourtnis mrwki powiedzia Henri Bergson s wadcami rodowiska ziemnego tak jak czowiek naziemnego grzechy maych chopcw wobec mrwek s wielkie i o pomst do nieba woajce chopcy rozgrzebuj mrowisko patykami kijami kopi w podziemnych korytarzach wyrzucaj na powierzchni biae jajeczka larwy ciskaj w mrowiska kamienie szyszki butelki zalewaj mrowiska wod patrz na potop na tonce mrwki nieruchomym okiem

MYRMECOLOGY (continuation of the tale of Bobo's Metamorphosis)

it D

Zofia Urbanowska I wasted time ruined my sight on world history ancient and modern time now to turn to Histoire naturelle des fourmis ants Bergson said 'are masters below the earth as man is above' the evil of young boys toward ants is great and cries to heaven for revenge With sticks and twigs they poke at a mound jab underground tunnels draw to the surface minute white eggs larvae grind in bottle parts jagged rocks pine-cones inundate an entire colony observe the flood the drowning without a flinch

(wczoraj na spacerze zobaczyem w mrowisku rowy damski pantofelek) rozgldaj si po wielkim czarnym lesie sikaj ostrym strumieniem na kopiec mrowicy si w socu czasem skadaj ywego motyla patrz z umiechem na gasnce biae drganie skrzydeka konanie wrzucaj zielone wochate niemrawe gsienice polerowane chrabszcze konika polnego z wyrwan nk sprawki diabelskie dziecistwo anielskie Guciu! Guciu! rozlega si z nieba gos mamy may zbrodzie w czerwonej czapeczce rozglda si sposzony

(yesterday while walking I spied a lady's pink slipper on an ant hill) glancing sharply in a vast wood they urinate thin streams onto a mound that teems in sunglight tos live butterflies laugh at the last white flicker of a wing the moment of death throw green dormant bushy caterpillars shimmering black beetles a grasshopper with one leg the Devil's workshop angelic childhood Bobo! a mother voice from the sky a tiny felon in red cap reels in terror

prze

ZWIERCIADO

Po latach zgieku niepotrzebnych pyta i odpowiedzi otoczya mnie cisza cisza jest zwierciadem moich wierszy ich odbicia milcz Rembrandt w powijakach staroci bezzbny przeuwa mnie mieje si odsonity w Wallraf Museum wyniszczone przez czas rysy rysuj nasz wspln twarz twarz ktr widz teraz widziaem na pocztku ale jej nie przewidziaem lustro ywe mode ukrywao j w sobie teraz poczerniae czarne umiera bez odbicia czasu wiata oddechu przestrzeni obcasem

MIRROR IMAGE

years later after the din of unneeded questions and answers silence enfolds me silence a mirror for my poetry its images say nothing Rembrandt swaddled in years toothless masticates derides me in full view of all at the Wallraf his age-lines stretched by time describe our common face the face I see I saw at the outset unable to foresee a looking glass new and vibrant kept it hidden inside dark now blackened fading it reflects nothing neither time light

czarnym kopytkiem miady ocalone z pogromu strwoonka boe uchodzi z miejsca zbrodni o! dzieci! dzieci! jedni mieszkacy nieba na ziemi co si z wami stao? Gucio zaczarowany zmienia si na gorsze z kocem XX wieku jak podaa policja zachodnioniemiecka: zabjc omioletniego chopca wyowionego z rzeki z podernitym gardem okaza si starszy, dwunastoletni kolega. Mody zabjca tumaczy si, e chopiec mu ublia. Najpierw sw ofiar skrpowa i zakneblowa. Nastpnie podern chopcu gardo, by jeszcze ywego wrzuci do rzeki, gdzie zada mu cios noem w klatk piersiow. Policja szybko wpada na trop modego zabjcy sieroty... Guciu! Guciu! goni go Echo oczy zapalaj si i gasn na policzkach pon rumiece

space breath squashes with the black steel tap of his shoe all remaining survivors God's own then departs the crime scene Children! heaven's true occupants of this earth what's come of you? Bobo grows worse as the century ends Item from German police: 'The murderer of the eight-year old child found in the river with his throat cut has been positively identified as the victim's twelve-year old friend. Later the accused stated the boy had been unkind toward him. Binding and gagging the victim, he first slit his neck, throwing him still alive in the water where a final blow to the chest was then struck with a knife. Police swiftly apprehended the young assailant, an orphan...' Bobo! the Echo gains eyes sparkle and fade cheeks burn crimson a small being savours

may czowiek czuje okrutn sodycz wadzy rozwali zatopi wielkie miasto jutro tu wrc dokocz dziea wrzuc w sam rodek ten kamie olbrzymi myli biegnc przed siebie

the cruel sweet taste of power an entire to the civilization razed to the ground flattened I'll be back tomorrow to finish here that huge rock right on top! he thinks and runs on

prze

SKRYWAJC SI W SOBIE: POEZJA REWICZA

Czytam Rewicza w Anglii po angielsku *. Czy m poezji co, co mogoby w ogle zaj polskiego czytelnik mej musz zacz. Po pierwsze czytam Rewicza p jakby odamek lustra rodem z innego kraju Irlandii gwnego miasta pnocnej Irlandii, ktra obecnie nal Krlestwa Wielkiej Brytanii i do Irlandii Pnocnej). gdy chodzc przed dwudziestu laty do szkoy w Belfac Polski i czytaem Josepha Conrada wskutek czego ni zdolny do przyjcia zachodnioeuropejskiej wiary w J krytycznego zaakceptowania brytyjskiej idei historii jak go, konstytucjonalistycznego bstwa protestantyzmu ktry ywi wiele wtpliwoci do powyszego sposob pocztku roku 1986, pod filisterskim rzdem, ktry wier bezlitosnej filozofii ekonomicznej, mam jeszcze mnie Indywidualizmu i w wit doktryn ycia Prywatnego. co do ycia Kolektywnego). Wydaje mi si, e poeci tacy jak Rewicz przemaw w szereg doktryn, ktrych my tutaj, na Zachodzie, p ksyjnie si trzymamy. By moe, jak w stary angie z W oczach Zachodu, nie jestem w stanie poj pol nawiedza mnie obraz historii i polityki, jaki znajduj poezja, ktra zupenie odrzucia przymiotnik porusza mojego kraju doczepiany w charakterze jakiej nieszko do poezji, jaka znajduje w ich oczach uznanie. Wiers oczy wilgotniej, a czytelnik zaczyna myle z rozr duszy, ksiycu, gwiazdach, porzdku wszechwiata wyszedby spod pira Rewicza. Zastanawiam si nie podj pewne typowo angielskie tematy i formy le starzy ksita, zboe na polach, rodzina krlewska. wiersz na cze wadzy krlewskiej? Wtpi. Przedstawi jedn ze swych list, zoon

* W zwartym, piknym przekadzie Adama Czerniawskieg

HIDING ITSELF IN ITSELF: THE POETRY OF REWIC

I am reading Rewicz in England and in the English I say about the poetry of Rewicz which would be w even taking a look at? A hard question and one I must I read Rewicz through a dark glass, some sort of m out of another country Ireland (I come from Belfast, Ireland which is presently part of the United Kingdom Northern Ireland). Secondly I read Rewicz because w Belfast twenty years ago we studied Polish history and as a result I was never quite able to swallow the West Individual, or to uncritically accept the British idea of h of a gradualist and constitutionalist protestant deity. (I lapses and uncertainties about the nature of that imagina days of a new year, 1986, under a philistine governmen invisible hand of a ruthless economic philosophy, I be gospel of Individualism or in the sacred doctrine of the I have any illusions about the Collective Life.) It seems to me that writers like Rewicz speak out o the doctrines which we in the West hold unthinkingly Maybe, like the old language teacher, the Englishman, in can never approach to any knowledge of the Polish haunted by the vision of history and politics which I draw is a poetry which has utterly rejected that adjective "mo poetry in this country attach like a harmless sticky bomb The glycerine poem, the poem that brings tiny tears to you think well of your own soul, of the moon, the stars, universe this poem never gets written by Rewicz how he might approach certain English subjects and cricket, dogs, old dukes, corn fields, the royal family. W praise of royalty? I doubt it. Instead he would make one of

* In the terse and beautiful translations of Adam Czerniaws

z ludzi rzeczy zdarze masa kawy gazet z zielonych pluszowych albumw bromu kwiatw i sztucznego miechu (Kopiec)

Zestawiajc przypadkowe przedmioty martwe, oboj wicz daje czytelnikowi okazj do refleksji, jak niew i niesprawiedliwoci zabija jeyk, zamraa mow i w podstawia martwe szkliwo formy. Czynic tak Re i ironiczny sposb pozwala jzykowi oy na nowo skazacowi z odroczonym wyrokiem. Ten poeta pisze rewolucjonista, jak uratowany skazaniec odrzuca k w sowa, lecz oddaje si cay Sowu. Dlatego wiersze R lakonicznej, namitnej rozmowy w czas wojny. S to ostrone zdania, wymijajce gesty, zawie zwroty, ury nane na nowo, zanikajce jak sygna radiowy w chaosie i wieci z podziemia. W wierszach tych wydaje si zawsze, jakby jednost wasnoci autora, tak i bezosobowa liryka robi wrae co z zewntrz histori, polityk, metalowe cigna publicznego. Poeta oddaje glos tej szarej pustce, potem z sobie samemu, przeciw poecie, czytelnikowi, wiatu. Ja Moja poezja, jego poezja przegrywa sama ze sob" i niczego nie wyjania. Czyni to z Rewicza piewc a moe pisa o niczym nie tyle w stylu Mallarmgo estetycznej (mam na myli tradycj estetw), lecz jak ar uciekiniera z hitlerowskich Niemiec, Kurta Schwitters Rewicz tworzy kolae, gromadzi bilety autobusowe, te napisy z plakatw i nagwki gazet, a potem z najwy ukada je w formalny porzdek, ktry okazuje si c niszczc w ten sposb wszelki kanon i oficjaln norm: wkadali mu do rki kartoniki plan miasta bileciki karty z nazwami hoteli

Te wersy z Et in Arcadia ego nakadaj kola critu i wskazuj na podobiestwo wyobrani Rewicza do nistw, ktra od niedawna zacza poddawa krytyce szere

of men objects events butter coffee newspapers of plush green albums bromide flowers and artificial laughter (Mound)

By setting up a random pile of the inert, the dead, lets the reader contemplate how the invisible hand of p language, freezes speech and substitutes a dead and form spirit. In doing this Rewicz paradoxically and ironica to live again, but only just like a prisoner allowed a te poet writes, therefore, like a true revolutionary, like a de rejects the cult of personality, doubts words, but dedicate Word. As a result, Rewicz's poems have the cli conversation in wartime. They are clandestine speech, gestures, wry turns that stop, start, disappear like jamm are messages from the underground. Always in these poems the individual emotion possession of the writer so that each impersonal lyri something that is out there history, politics, the m wires of the public world. He gives that grey void a voic against, itself, against poet, reader, world. As he sta poetry "loses even against itself. It hides "itself in nothing. This makes Rewicz the laureate of anti-mat write about nothing not in the manner of Mallarm and o tradition (I mean the tradition of the aesthete), but as a that refugee from Nazi Germany, Kurt Schwitters. Like designs collages; he takes bus tickets, theatre tickets, s from posters and newspapers, and places them with e care into a formal arrangement which appears compl subverts all that is canonical and official: into his hand they slipped cards handbills street-plans cards bearing the names of hotels

These lines from Et in Arcadia Ego superimpose a c Poussin's paintings and they point to the similarity imagination and that deconstructionist attitude which has re

zaoe zachodniej sztuki. aden znany mi zachodni kompletnej dekonstrukcji kultury jak Rewicz: odkurzacze kiepskie obrazy kobiety dzieci motory lodwki pewien zasb wiadomoci popioy pseudonimy jakie resztki estetyki wiary (Zielona ra)

Miaem do sceptyczny stosunek do prac francusk Rolanda Barthes'a; teraz przekonuj si, e tak jak u jego pogldu na sztuk, spoeczestwo i jzyk, idea konse i e Barthes odkrywa odcinite na wszystkich rzeczach nie jest naturalne, wszystko jest sztuczne, uksztatowa potne dziaanie si spoecznych. Np. w pracy lepy i atakuje obskurancki mit zdrowego rozsdku" i uczuc sposb wielu krytykw wprowadza idea kultury, ktra sodki aromat retoryki, sztuk uywania sw w celu tnemu rozrzewnieniu duszy". Rewicz odrzuca sodk z wynikw jest to, e na dugo przed Barthes'em stwor nazywa pisarstwem poziomu zerowego" zaprojek inaczej styl jzyka mwionego", wolny od martw romantycznych gestw sowa drukowanego. Dlatego penetrujco, efemerycznie niczym ulotki i z nadzwyczajn si w nie wglda jak gdyby mwiy: Jestem jak ten widzisz na ulicy. Fruwa po niej w kurzu. Przeje mnie. Albo nie. Mniejsza o to. Nie zaley mi". Te lecz drze si mikko jak gazetowy papier byle jak nierwno

W ten sposb poeta staje si wierszem, staje si ob przedmiotem fizycznym rejestrowanym przez nasze oczy. Barthes mwi o usuniciu mazi maturalnego jz pozoruje niewiedz na temat wasnej natury jako jzyka silne odciski palcw na stronicy), u Rewicza za stale ob

challenge many of the traditional assumptions of We writer I know of has so completely deconstructed culture as vacuum cleaners insipid paintings women children motors fridges a stock of information ashes pseudonyms remnants of an aesthetic a faith (Green Rose)

I used to be sceptical about the work of the Fr Roland Barthes, but I'm now persuaded that like Rew view of art, society, language which regards the idea of c which discovers the thumbprint of power in all thing everything is artificial, shaped, contrived by powerful and Dumb Criticism, for example, Barthes attacks the "commonsense" and "feeling" and shows how many c culture as "nothing but a sweet rhetorical effusion, an art witness to a transient moistening of the soul". Rew sweet rhetoric and one result of this is that long before B that critic terms "writing degree zero" he designs " style" which is free from the frozen classical or romantic word. His poems therefore have a tentative, throwaway vulnerable look to them they seem to say "I'm like th on the street. It blows about in the dust. A tank is passing doesn't matter. I don't care". This poet doesn't shed tears, in he tears easily like newsprint roughly patchily.

And so the poet becomes the poem, becomes the vul which our eyes register. Barthes speaks of dissolving "the greasiness of natu to say, language which feigns ignorance of its own natu leaves powerful fingerprints on the page) and always a strict ironic consciousness which eats away at that greasin

wiadomo karmica si t mazi i ide Autora, jaka jej gwno, przypomina nam Rewicz: krzyki piew stw nadmiar sw barokowe kocioy sw py szuranie papierw a jeli go tam nie ma tylko wir kb pdzcy w zgieku rozpalony do biaoci (Er in Arcadia ego)

Wydaje si, jakby odwraca on w synny dwuwiersz z Ado ycie niczym kopua z wielobarwnego szka Plami biae promieniowanie Wiecznoci

mwic wraz z Barthes'em: precz z mitem Wielkiego Pi wszelkich wartoci wyszych". Wieczno, transcenden dym to pojcia, tak jak pokrowiec na ciao, plastikowy oszukiwa wstpujc do Zakadu Literackoci i wspierajc Sigam do Barthes'a po analogie i sugestywne cytaty, z ktrymi mam do czynienia, nie s zbyt bogate Rewicza. Mona by jednake przywoa tu poezj Jo twrcy wywodzcego si z chopw, wydziedziczonych ustawy parlamentarne i rewolucj przemysow. Bya to nego, wolna od konwencjonalnej interpunkcji i wymowy: Na przepych czas spoglda hardo Albo z zabjcz patrzy pogard I tam gdzie stay marmurowe miasta Dzisiaj tpiony chwast wyrasta Darzy uczuciem drobn rzecz lub spraw Uczuciem co niewielu dopuszcza do ask I kocha wieczne rda skryte w trawie Gdzie stay zamki i gdzie zgas ich blask

Ilekro czytam kocow strof wiersza Clare'a Th mi si Trawa:

the Author which accompanies it. Words are shit, R time to time: cries songs words too many words baroque churches of words dust rustling of papers and if he is not there only a cloud a whirl of noise burning white (Et in Arcadia Ego) It is as if Rewicz is inventing that too-famous Adonais: Life like a dome of many-coloured glass Stains the white radiance of Eternity

and saying with Barthes let's be rid of the myth of the G depositary of all higher values". Eternity, transcendenc smoke these are concepts and so is a body-bag, a pla kid ourselves by joining and supporting the Institution of L If I go to Barthes for parallels and suggestive ph the poetry and the criticism with which I am familiar i with Rewicz. Yet if I consider the poetry of John Cla peasant class dispossessed in the 19th century by parliam industrial revolution, I find a poetry which is oral, f punctuation and conventional spelling: Time looks on pomp with careless moods Or killing apathys disdain So where old marble citys stood Poor persecuted weeds remain She feels a love for little things That very few can feel beside & still the grass eternal springs Where castles stood & grandeur died

Whenever I read the closing stanza of Clare's Th Grass:

w pkniciach w ciszy cierpliwie si pieni czekam a padn mury i powrc w ziemi wtedy okryj twarze i imiona

Podobnie jak u Clare'a wersy te przemawiaj w czowieka, wydaje si, e wychodz od czowieka pracy i ukrady i zniszczyy brutalne apy przemocy. Clare pisze z wntrza dowiadczenia kogo, kto zna spoeczestwa; pikny wiersz To the Snipe niesie w wyraajcy owo poczucie bezsiy wobec historii, jakie m dzieo Rewicza. Podobnie jak Clare daje on nieu tosamoci osobowej, negacji kultury, wsplnoty, tradycji: pytasz o waniejsze wydarzenia daty z mojego ycia spytaj o to innych mj yciorys koczy si ju kilka razy raz lepiej raz gorzej (Z yciorysu)

Ta poezja przemylanej do koca negacji, ta ant myl stwierdzenie Osipa Mandelsztama, w swym eseju cego kres eposu napoleoskiego, eposu, ktry spowodow na tle historii w niezwyky sposb wzrosy". Mandelszt rozwj powieci bdzie to ni mniej, ni wicej jak histo jako formy istnienia osobowego", a tez sw opiera n XX Europejczycy zostali wyrzuceni ze swych biogra z przegrdek stou do bilardu". Obraz ten to scep szkockiego filozofa, Davida Hume'a, ktry przy pomocy wych wyraa pojcie przyczyny i skutku. Thomas H podczas opisu twarzy swych postaci: z ta Egdon H niczym kule ze stou bilardowego. Hume, Hardy, Man wszyscy oni rywalizuj w podawaniu w wtpliwo uwa wego, biografii, tosamoci osobowej:

patiently I spread in the cracks of silence I wait for the walls to fall and return to earth then I will cover names and faces

Like Clare's poetry, these lines speak for Anon, they proletariat and to repossess all that was stolen and disto of power. Clare writes out of the experience of being sociall wonderful poem, To the Snipe, there is a deep quietism sense of being powerless before history which in my view Rewicz. Like Clare, Rewicz implies always the lo the negation of culture, community, tradition: you ask about the more significant events and dates in my life ask others my biography almost came to an end on several occasions some better some worse (From a Biography)

A poetry of studied negation, this anti-poetry is sim stam's argument in his essay, The End of the Nove announces the end of that Napoleonic epos which caused individual in history to rise in an extraordinary mann that the future development of the novel will be "no less atomisation of biography as a form of personal existe argument on the fact that in the 20th century "Europea their own biographies, like balls out of the pockets o image is reminiscent of the sceptical analogy with bi Scottish philosopher, David Hume, employs to describe and effect Thomas Hardy adopts it when he desc characters standing out against the background of Egdon billiard table. Hume, Hardy, Mandelstam, Rewicz a causation, biography, personal identity:

tak na tej kartce ze szkolnego zeszytu syna mieci si mj yciorys zostao jeszcze troch miejsca zostao kilka biaych plam tylko dwa zdania wykreliem ale jedno dopisaem po pewnym czasie dorzuc par sw (Z yciorysu)

Rewicz poszukujc absolutnej przejrzystoci styl wiersza jako swego rodzaju nic, ktre nie wydarza si miejscu tak jakby osobista biografia autora znikaa kadzie on sowa na papier kadzie sowa w pogardzie niewidzialn antypoezj, ktr nie tyle czytamy, ile ra ni na pewne przeraliwe fakty nie do ustalenia, opi Kiedy rozwaam to w kontekcie irlandzkim, przych moliwe byoby napisanie wiersza o Wielkim Go unikaby skonnoci do tworzenia narodowego mitu, a na temat tej ogromnej nieobecnoci, tej historycznej cz wydarzenie spowodowao. Wyobrania Rewicza opiera si, jak sdz, na Wittgensteina: O czym nie mona mwi, o tym nale dziwnego, e jego tumacz na angielski, Adam Czern poemat proz, Sowa, ktry zrcznie umieszcza w in angielski przez cytat z Wittgensteina i przywoani z polskiej historii. Uwarunkowany przez swoj wizj historii Rew a przecie jego wiersze jednak piewaj. Gdy czytam te o ze zdumieniem obserwuj, jak poezja przetrwaa u tych, kt Czowieka tak si zabija jak zwierz widziaem: furgony porbanych ludzi ktrzy nie zostan zbawieni.

* W Irlandii koca lat czterdziestych ubiegego spowodowaa mier okoomiliona osb, a ptora milion Rzd brytyjski obserwowa i nic nic robi.

yes this leaf from my son's schoolbook contains my biography there's still a little space left there are some blanks I crossed out just two sentences but added one in a little while I shall write in a few words (From a Biography)

Rewicz's search for an absolute transparency o moment of the poem as a kind of nothing that happens n if his personal biography disappears each time he sets w words in scorn of words to create an invisible anti-poetry read but to look through at some terrible fact that can described, or sung. When I consider this in an Irish co could be possible to write a poem about the Great Famin the temptations of nationalist myth and yet be true to the black historical hole, which that event created. Rewicz's imagination, it seems to me, is groun famous dictum "Whereof we cannot speak thereof we m therefore appropriate that his definitive translator into Adam Czerniawski, should have written a brilliant pros cunningly displaces an English landscape by quot recalling a moment from Polish history. Rewicz's refusal to sing is conditioned by his histor poems do sing. Whenever I read these lines from The the survival of poetry in the teeth of all that negates it: The way of killing men and beasts in the same I've seen it: truckfuls of chopped-up men who will not be saved.

* In Ireland in the late 1840s the famine caused a millio million people to emigrate. The British government sat nothing.

Pojcia s tylko wyrazami: cnota i wystpek prawda i kamstwo pikno i brzydota mstwo i tchrzostwo. Jednako way cnota i wystpek widziaem: czowieka ktry by jeden wystpny i cnotliwy. Szukam nauczyciela i mistrza niech przywrci mi wzrok such i mow niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojcia niech oddzieli wiato od ciemnoci. Mam dwadziecia cztery lata ocalaem prowadzony na rze.

Oto czytam nauczyciela i mistrza: Wergiliusza, ale nego imienia, legendy, urzdu Wergiliusza spoza rialnego Paacu Kultury. Anonimowy jak dba traw odbuduje miasto. Uboga, oszczdna litania Rewi charyzmatyczne idee poety jako wielkiego czowie motnego geniusza", a w zamian sugeruje, e idea po wiadomoci narodowej i jej stranika jest nadal moliw odwoywa. W kontekcie irlandzkim jest to tak, jak gd czytania wiersza yeatsa, a nie YEATSA. W Anglii mam Laureata tworzcego wiersze na cze krlewskich dziec laureata plemienia, za poet etnicznej Anglii, i wy nacjonalizm powojennego pastwa imperialnego, ob niami o imperium i z utrzymujcym si jeszcze przeko biaych anglosaskich protestantw. Poezja Rewicza gardzi tak rol, a pogarda ta ma op pogrzebanym za ycia, schwytanym w puapk historii. Poemat patetyczny Rewicz przeciwstawia poet poecie okamanemu i poecie-kamcy. Poeta ywcem p niem i jest jak podziemna rzeka": przechowuje w sobie twarze imiona

Ideas are mere words: virtue and crime truth and lies beauty and ugliness courage and cowardice. Virtue and crime weigh the same I've seen it: in a man who was both criminal and virtuous. I seek a teacher and a master may he restore my sight hearing and speech may he again name objects and ideas may he separate darkness from light. I am twenty-four led to slaughter I survived.

I read the teacher and master as Virgil, but Virgil institution Virgil outside any imperial Palace of C grass, the invisible epic poet will build the city again. litany refuses all charismatic ideas of the poet as "grea genius" and instead suggests that the idea of the poet a custodian of national conscience is still possible and can Irish context it is as if we are being invited to read a po YEATS. Now in England we find the institution od P poems in praise of royal babies. Hughes advocates himse tribe, the poet of an ethnically-exclusive England, demoralized nationalism of a postimperial state lad empire and lingering beliefs in the divine mission protestantism. Rzewicz's poetry scorns such a role and that scorn being buried alive, being trapped by the weight of histo for example, he contrasts the poet buried alive with the lying poet. The buried poet is conscience and is like "a subt he preserves within faces names

nadziej ojczyzn

Oto wergiliaski poeta odrodzony w dwudziestowi Natomiast poeta okamany to naiwny romantyk, ktry: syszy glosy syszy swj gos rozglda si jak czowiek w nocy obudzony

Taki poeta stanowi ofiar faszywej wiadomoci) wy w ostatniej chwili w chwili porwnywanej do areszto na egzekucj. Natomiast poeta-kamca dziaa na rzecz spoeczestwa. Peni funkcje dyplomatyczne na kong trzymuje status quo. W Wielkiej Brytanii tacy poeci narchii, aktualnego rzdu oraz transcendentalnej" id (S nagradzani tytuem knighta). Wiersze ich opa i wpatruj si w kruche lustra liryki. Trudno takim zakoczenia Gowy w prni: jeste gow ktra zostanie zdjta i odrzucona.

Moliwe jest, zwaszcza dla tych krytykw liter w tak zwan wyobrani niezaangaowan", rozp pozostajcego ponad histori, wolnego od zawzitoci Jednake Gowa w prni ostrzega nas, e nikt z na z nas wyjtkowy. A podobnie kocowe linijki wiersza Ciep od przebudzenia mwi gosami z blachy i rdzy sycz i brzcz

czyta si jak rezygnacj z wszelkiego rodzaju cichego g rozrzewnienia", ktre uzurpuj sobie prawo do nazwy osoby wyksztaconej". Oznacza to, e wyobrania antyelitarna, nie popadajc przy tym nigdy w postaw p wygodne opcje i sentymentalne zwizki ta wyobrania wyk

hope and homeland

This is the Virgilian poet reincarnated as a 20th-c By contrast, the deceived poet is a naive romantic who: hears voices hears his own voice looks around like a man woken at dawn

Such a poet is the victim of false consciousness and that consciousness at the last moment a moment that being arrested or led to execution. But the lying poet is behalf of the ruling powers of his society. He performs a cultural congresses and upholds the status quo. In Brit believe in the monarchy, the present government and in of the literary text. (They are rewarded with knigh lament the loss of empire and stare into brittle lyr for such poems to align themselves with the end of Head in you are a head which will be taken down and cast aside.

It is possible, especially for literary critics who beli "the disinterested imagination", to consider yourself ab the rancour of political argument, but Head in a Void war of us free, none of us special. Simlarly Warmth with its clo the moment they wake they speak in accents of tin and rust they buzz and hiss

reads like a refusal of all the soft cooing or transient mois to itself the name of "culture", or the status of "cultivate that in Rewicz's imagination there is a bracing antitempted by a snarling populist attitude. All cosy op conscriptions are closed off by this imagination:

Utwr skoczony trzeba zama (Propozycja druga)

Nie sposb przesta mwi o Rewiczu skrtowo jego poezji nie pozwala na kocow kod, poprzez kt odpowied ksice. Mog jedynie powiedzie, e mam (i c std?) kojarzce mi si z t poezj zapach gr i czekolady w czasie wojny, szklany soik z nalepk Kra wieczorem wybieraem widelcem kwaszon kapust. pewnego arcybiskupa powiedzia mi kiedy, e Szeksp dobre wino". Dlaczego ja te robi jakie obkane por poezj (czemu ten przymiotnik wielka"?) i jedzenie pamitam te oto wersy z wiersza Ciepo: Rce mona te ogrza i o garnuszek w ktrym jest gorca kawa Nottingham, 9 stycznia 1986

The poem is finished now to break it (Proposition the Second)

It is not possible to finish talking about Rewi presence of his poetry refuses the final flourish with wh response to the printed work. All I can say is that I have (so what?) for this poetry the odour of mushrooms chocolate in wartime, the glass jar with the label Kraku sour white cabbage last night. The foolish son of an ar Shakespeare was like "an awfully good wine". Why a comparisons between great poetry (why that adjective the senses? Maybe because I remember these lines from Wa you might as well use a pot full of hot coffee to warm your hands Nottingham, 9/1/86

TADEUSZ REWICZ: "WARKOCZYK"

Tym, ktry nagoni przypadek majora Claude'a R ce zatytuowanej Wzr mierci: E = MC2 (Bomba niej)", by francuski pisarz Fernand Gigon. Eather Hiroszim i Nagasaki. Wedug Gigona, pilot po tym, k rezultaty swej misji, zacz przeywa chwile szale kowi okrelili t przypado jako skrajn depresj zosta honorowo zwolniony ze suby z pensj 23 Wszelako on sam widocznie uzna, e paca ta jest wynagrodzeniem za to, co wyrzdzi dwu japoskim mi nie dotkn tych pienidzy". W zamian uprawia dro tecznie wyldowa w wizieniu Fort Worth. Rober klasycznych dzie na temat Hiroszimy (Dzieci po tysic soc"), doda, e Eatherly tumaczy sobie mie wezwanie do pokuty", prbowa te popeni samo przez prezydenta Trumana wie o skonstruowani i wreszcie zszed na drog rozboju (przekazujc cz na fundusz Dzieci Hiroszimy), po to by sprowokow nalen mu w jego mniemaniu za wczeniejs o rozwd z mem, pani Eatherly powiedziaa sdziem Zrywa si czsto w nocy i wyje nieludzkim gosem, ktry Spucie to! Spucie to Po chwili, kiedy mj m wy pieka, krzyczy: Nie teraz, nie teraz! Pomylcie o dzieciach W pnych latach pidziesitych Eatherly sta wieckim witym, ktrego prywatna agonia odkupy Newsweek" opisywa go jako bohatera w kajdana fotografowa go z doni przy czole jako storturowaneg wysawiany przez Bertranda Russella, filozofa i dzia przeciw nuklearnej wojnie. Telewizja NBC powicia Istnia gotowy scenariusz filmu pt. Medal w mieci John Wain stworzy Pie o majorze Eatherly" W poemacie tym posuy si rozmaitymi stylami i chw cztero wierszow, nieregularnym wierszem biaym, te nym) po to, by przeprowadzi wywd przez kol o karierze Eatherly'ego, traktat moralny na temat ceny mord

TADEUSZ REWICZ: 'PIGTAIL'

It was the French writer Fernand Gigon, in a bo Death: E = MC2 (The Atom Bomb and After), who h Major Claude R. Eatherly, pilot of the aircraft that b Nagasaki. According to Gigon, when Eatherly realiz missions he began to suffer "brief moments of mad diagnosed "extreme nervous depression", and Eath discharged from the service with a pension of 237 a seems to have regarded this pension as a premium for for what he had done to the two Japanese cities, for money." Instead, he took to "petty thievery", for whic in Fort Worth prison. Robert Jungk, respected autho Hiroshima literature Children of the Ashes and Brigh Suns, added that Eatherly interpreted his mother's canc shall all have to make atonement"; tried to commit s Truman announced the manufacture of a Hydrogen B robbery (some of the proceeds from which he paid Children of Hiroshima) in order to suffer the punishm due. Seeking a divorce from her husband, Mrs. Eather screams out in an inhuman voice that makes me feel it!' Then after a moment or two, during which my hu hell, he shouts: 'Not now, not now! Think of the chil burning!'" In the late 1950s Eatherly became a media icon, private agony expiated public guilt. Newsweek describe Handcuffs". Richard Avedon photographed him, hand tured existentialist. He was praised by Bertrand Russel anti-nuclear protester. NBC television devoted a pro A movie, entitled Medal in the Dust, reached the scr English writer John Wain produced 'A Song About M was broadcast on the BBC. This poem employs quatrains, irregular blank verse, terza rima, vers libre through a succession of stages: a prcis of Eathe disquisition on the price of murder; a philosophica changing conceptions of hell (the proposition being that by

czn medytacj nad naszymi zmieniajcymi sic konc wiar w imaginacyjne pieko chrzecijastwa doszli i wreszcie sugesti, e cierpienie pilota nie moe, jak nas, moe natomiast da nam godny naladowania wzr sp Po mu u wezgowia kawaek papieru, nic oficjalnego czy ozdobnego, stron wydart z notesu, zapisan owkiem. Nie mw nic o mioci, wdzicznoci czy karze: powiedz tylko Eatherly, odebralimy twoje przesanie".

Poemat Waina nie tylko daje piecz potwierdzenia witemu poprzez oddanie czci jego upadkowi i w wieczy poetyck karier autora, wchodzc do antologi nikw. Niedawno, w 1985 roku, Anthony Thwaite z najlepszych wierszy Waina, ambitny i zdecydowanie wyrazu". Dwa lata pniej utwr doczeka si zasz w antologii Johna Williamsa Dwudziestowieczna poe dnik krytyczny". Wszelako ten mocno admirowany wiersz wietn polska poezja jawi si jako antidotum na nasz litera razem wyjania, dlaczego pewne przekady, takie jak A Rozmowa z ksiciem i inne wiersze" (1982) Tadeusz sation with the Prince and Other Poems by Tade wywrze na brytyjsk poezj wpyw tak doniosy, Chapmana (1616 przyp. tum.). Poniewa Waina moralne oburzenie i uhistoryczniona eschatologia byy znajomo przedmiotu, ale przez kilka linijek tekstu g dla reputacji wiersza wiadectwo, ktrym dysponowa zmylone: Eatherly by daleki od bohaterstwa, prze wiatow, nie widzc adnej akcji i ani nie dowodz w nalotach na Hiroszim i Nagasaki; jego skonno nie miaa zwizku z atomowymi eksplozjami (ju wcze nienie ze suby za oszustwa na egzaminach); na pro byo mowy o jakich koszmarnych krzykach, pani Ea nie syszaa. Eartherly by zwykym cwaniaczkiem, a w Waina jest ciekawy gwnie ze wzgldu na rol, jak szarlatana. Oczywicie duo wielkich dzie literackich zostao wiedzy czstkowej ale sprawa Eatherly'ego przyno nie przyczyny upadku literackich obyczajw, ktry c poezj powicon horrorom naszego wieku. Przypomnijm

in the imaginary inferno of Christianity we have com finally, the suggestion that if Eatherly's passion canno us, it can offer an image of atonement we might care emulate: But lay a folded paper by his head, nothing official or embossed, a page torn from your notebook, and the words in pencil. Say nothing of love, or thanks, or penitence: say only 'Eatherly, we have your message'.

Wain's poem not only set the seal on this pecul dignifying his fall and rise with the permanency of art, the poet's career by becoming a favourite anthology pie recently as 1985, Anthony Thwaite was praising this a impressive poems" "certainly ambitious, but unifying strength", and two years later it was sing attention in John Williams's Twentieth-Century Britis Guide. Yet this much admired poem perfectly illustra comes as an antidote to our literary decadence, and als translations, such as Adam Czerniawski's Englishing Prince and Other Poems (1982) by Tadeusz Rewic intervention in British poetry as momentous as C Wain's sonorous rhetoric, moral indignation and hi was triggered, not by an acquaintance with its subject, a newspaper. Unfortunately for the reputation of the Wain's disposal was entirely bogus: far from being through the Second World War without seeing action ded nor participated in the Hiroshima and Nagasaki r petty crime was not prompted by the Atomic explosion near to dismissal from the service for cheating in exam proceedings no mention was made of nightmare cries having heard any. Eatherly was a con-man, and in retr mainly of interest for its part in the sanctification of a charl Of course many great works of literature are bas knowledge, but the Eatherly debacle makes unavoidabl literary decorum which characterizes English poetry ad of our century. Remember Auden's poem 'Spain', wit the necessary murder", and Orwell's famous adm a phrase "could only be written by a person to who a word". Wain's language has likewise not been chasten what it addresses, so that the Hiroshima catastrophe becom

Audena Hiszpania" i zawart w nim akceptacj... ko oraz synn uwag Orwella, e taki wers moga napisa morderstwo jest co najwyej sowem". Podobnie jz dowiadczony przez ogrom zbrodni, ktre prbuje katastrofa Hiroszimy staje si tylko pretekstem do swo Jednym z objaww takiej postawy jest naduywanie nikw (mier jest zimna, krew jest prawdziwa, pieko wici), ktre su jedynie do rozcigania wersw okropnie przeadowane normy metryczne. Daleki od na niemoliwe do przekazania wiersz staje si gadatli do kompromitacji, szczero brzmi faszywie.

Nieszczciem Polski jest pooenie na szlaku pomi kw, w t i z powrotem przetaczay si przez ni le rozbijajc wszystko, co im stao na drodze. Prawie rw Rewicz urodzi si trzy lata po odrodzeniu Polski rozbiorw; mia 18 lat, kiedy Hitler i Stalin przypiec ponownym podziaem jego kraju; 20, kiedy nazici za przyszo wyzwolenie (albo, jak mwi Heinrich Bol ZSRR, ktremu braterskie uczucia nie przeszkodziy jej dawnego obszaru. Starsi poeci w wielu krajach (L Ungaretti, William Carlos Williams, Bertold Brecht) w pranie jzyka", zapytujc, jak wiele uwiconych k darowa oraz czemu zawdziczamy, e mimo ty pozostaje nadal wierszem. Poza t drastyczn aseptyk wyczuwa si pragnien trwaego, do pozbawionej ozdobnikw esencji, do s czowska generacja polskich poetw osiga identyczn sposobem nie poprzez redukcj poezji do czystej e cierpliw odbudow, sylaba za sylab, po unicestwie w Sobiborze, Treblince i Katyniu. Nie moe by Owicimiu" stwierdzi filozof Adorno i ci poeci pi ciszy, testujc kade sowo w konfrontacji z niemo koszmarem rzeczywistoci. To, co stworzyem mwi dla poraonych groz. Dla tych prowadzonych na r przeyli. Uczylimy si jzyka z napisw wydrapanych na m Rezultatem jest poezja, ktra nie dowierza stwarza ktra uczy jzyk respektu dla umarych i ktra od estetyki- Wemy na przykad ten oto wiersz:

excuse for specious sermonizing. One symptom of this of comatose adjectives (death is cold, blood is rank, h are holy) whose sole use is to pad out the lines in an fulfilling of metrical norms. Far from being render unspeakable, the poem becomes loquacious; but the away, honesty ringing false. It is Poland's misfortune to be situated on the hig and Moscow; and back and forth along that route the History has trundled, crushing all who stand in its contemporary of Wain's, Tadeusz Rewicz was bo rebirth of Poland following a 100 year partition: he w Stalin sealed their friendship by repartitioning his c Nazis took possession of the whole; and 24 when it Heinrich Boll says, 'liberated') by a USSR whose fra prevent it from appropriating a sizeable Polish acreage countries (Leopold Staff, Giuseppe Ungaretti, Will Bertold Brecht) had already engaged in 'languagew discover how many of poetry's sacrosanct convention with, and in what combinations, whilst still giving indisputably be verse. Behind this drastic asepsis, on arrive at that resistant thing, the undecorated essenc poetry. Rewicz's generation of Polish poets arr simplicity but by the opposite route, not stripping bare essentials, but patiently building it up, syllab the annihilation of meaning at Sobibor, Treblinka a be "no poetry after Auschwitz", insisted the phil these poets have written on the very threshold of vocable against a reality so monstrous it unsinews I produced", Rewicz said, "is poetry for the horr abandoned to butchery. For survivors. We learnt la those people and I." The result is a poetry which distrusts its own ficti language respect for the dead, and which uncovers t Consider, for example, the following:

WARKOCZYK Kiedy ju wszystkie kobiety z transportu ogolono czterech robotnikw miotami zrobionymi z lipy zamiatao i gromadzio wosy Pod czystymi szybami le sztywne wosy uduszonych w komorach gazowych w tych wosach s szpilki i kociane grzebienie Nie przewietla ich wiato nie rozdziela wiatr nie dotyka ich do ani deszcz ani usta W wielkich skrzyniach kbi si suche wosy uduszonych i szary warkoczyk mysi ogonek ze wstk za ktry pocigaj w szkole niegrzeczni chopcy. Muzeum Owicim, 1948

Wiersz w przekadzie angielskim zawiera 97 sw, stanowi monosylaby, a dalszych 13 to wyrazy dwusyla (sposb wyraania tak prosty, e wiersz mogoby zroz rym w nim mowa) zawiera w sobie warstewk w delikatn, jak lad ameby na mikroskopowym szkieku przykad to, e sowo "suffocated" (uduszonych) zw samym przekroczeniem granicy dwu sylab, a rwn powtrzeniem dla wzmocnienia efektu. Jakie wraenie odnoszca si do zmagazynowanych wosw ofiar e (clouds of dry hair"; po polsku wosy po prostu kbi a tym samym przywodzi na myl cyklon B, gaz, kt otruci. Jak dojmujce jest to, e wosy umieszczone s (clean), podczas gdy same s ju szare", sztywne", such

PIGTAIL When all the women in the transport had their heads shaved four workmen with brooms made of birch twigs swept up and gathered up the hair Behind clean glass the stiff hair lies of those suffocated in gas chambers there are pins and side combs in this hair The hair is not shot through with light is not parted by the breeze is not touched by any hand or rain or lips In huge chests clouds of dry hair of those suffocated and a faded plait a pigtail with a ribbon pulled at school by naughty boys. The Museum, Auschwitz, 1948

This poem consists of 97 words, 83 of which a further 12 disyllables. The elementary diction (so understood by just such a child as it concerns) isolat a slide the slightest verbal exoticism. How telling, for word to draw attention to itself by exceeding two "suffocated", and that it should be repeated for empha the metaphor applied to the victims' massed hair thereby invoking the zyklon B gas by means of which How poignant that the glass behind which it is displa whereas the hair itself is already "faded" (could any readers emotions into a commotion by juxtaposing t adjectives?). How unhinging that third stanza, with i reminding us of Wittgenstein's point that to understand wha

mgby jaki inny poeta rozbudzi takie emocje przeciwstawienie dwch zwyczajnych przymiotnikw?) z rwnowagi trzecia zwrotka ze sw seri negacji, prz steinowsk tez, ktra gosi, e aby zrozumie, czym przypadku ycie), trzeba poj, czym to jest. Zau sekwencj skonstruowan, by warkoczyk personifikowa czynka wskazywaa na wszystkie ogolone kobiety, los k losy wszystkich (take mczyzn) zamordowanych w symbolizowa wszystkie nazistowskie obozy mierci, a toway cao instytucji zniszczenia, ukazujcych w nasz epok: o dziewczynce nie ma jednak najmniejszej mwi si o nazistach ani trzech milionach ofiar, a n zostaa zepchnita do przypisu. Jednoczenie uzna suszne i waciwe, e wiersz koncentruje si na mczyni te zostawali ofiarami Ostatecznego Rozw niegrzecznym chopcom przypad w udziale los rwni czynce z warkoczykiem), to przecie nie sposb zapr cami (w kadym sensie) byli osobnicy rodzaju m jednak doprawdy wraenie wywiera Rewiczowska p rnianiu pomidzy nimi a nami, w przeciwstawiani ydw nie-ydom (co mogoby zabrzmie faszywie): przynosi z nowin o naszym gatunku, ale nie wo i zawiera ogrom wspczucia, unikajc zarazem nihi czterech zwrotkach kropka jest jedynym znakiem i emfatycznie zamyka tekst o kocu, wzmagajc dodatkowo Mao przymiotnikw i metafor, jeden znak interp porwnania, nic z mitu, monosylabiczne sownictwo Ruskin, poezja jest sztuk uycia jednego sowa, tak by mamy tu na pewno do czynienia z poezj poezj, w a miejsca wymazane mwi, zmuszajc nas do czyta wierszami, ale midzy sowami. Jeli cokolwiek istniej poezja, ktrej pozbawione zudze sowa przemawiaj zamieszkujcych interregnum pomidzy ludobjstwem wszystkich i wszystkiego, pomidzy holocaustem, ktr szoci a czym bardziej niszczcym, co dotychczas potrafi

Pr

not (in this case, alive) is to understand what it is. R sequence by means of which the pigtail personifies a gi the shaven women, the women epitomize everyon exterminated at Auschwitz, Auschwitz embodies all N they in turn epitomize all those institutions of annihi our era: yet no mention is made of a girl, nor of the N of victims, and even the name Auschwitz is relegated same time it is entirely appropriate that the poem sho for while men as well as women were victims of the F naughty boys suffered as terrible a fate as little gir nonetheless true that the victimizers were (in both sens impressive is Rewicz's restraint in declining a them Germans, Jews versus Gentiles posture (which woul falsification): this is a poem which communicates th about our species, but which does not cry for v compassionate for nihilism. Even the fact that the sol stop postponed for four sentences until the very en phatically terminating a text about termination, com Few adjectives, hardly a metaphor, one punctuation simile, absolutely no myth, a monosyllabic diction: i poetry is the art of using one word to suppress many, poetry a poetry in which the silences are sounded a obliging us to read, not just beetween the lines, but bet anything is, this is a poetry whose undeluded lexis dwellers in the interregnum beetween genocide and holocaust that is past and the more devastating one w managed to defer.

SPIS RZECZY

Ocalony .......................................................................................... Widz szalonych............................................................................. Kasztan ........................................................................................... Powrt ............................................................................................ Ale kto zobaczy .............................................................................. Jak dobrze....................................................................................... Warkoczyk...................................................................................... Rze chopcw................................................................................ Nowe soce ................................................................................. Gowa w prni .............................................................................. Wspomnienie dziecistwa ............................................................. wiadek ......................................................................................... Stara chopka idzie brzegiem morza ............................................... Drzewo ........................................................................................... Moje usta ....................................................................................... Mio 1944 .................................................................................... Nad wyraz....................................................................................... Drewno ........................................................................................... Zote gry ....................................................................................... W rodku ycia ............................................................................... Rehabilitacja pomiertna................................................................ Formy ............................................................................................. Rozmowa z ksiciem ...................................................................... Wyjcie ........................................................................................... Strach ............................................................................................. Pomniki . ........................................................................................ Dopenienie..................................................................................... Pytko prdzej................................................................................. mier............................................................................................. Nieznany list .................................................................................. Nowe porwnania........................................................................... W wietle dziennym ....................................................................... Do serca .......................................................................................... Propozycja druga ............................................................................ Zdjcie ciaru................................................................................ Et in Arcadia ego ............................................................................ O tej samej porze ............................................................................ Umiech Leonarda da Vinci ........................................................... Z yciorysu ..................................................................................... miech ............................................................................................ Pierwsze jest ukryte ........................................................................

UST OF CONTENTS

The Survivor................................................................................... I See Madmen................................................................................. Chesnut........................................................................................... The Return ...................................................................................... But Whoever Sees .......................................................................... What Luck ...................................................................................... Pigtail.............................................................................................. Massacre of the Boys...................................................................... New Sun ......................................................................................... Head in a Void................................................................................ Evocation of Childhood.................................................................. Witness ........................................................................................... An Old Peasant Woman Walks Along the Beach ........................... A Tree............................................................................................ My Lips .......................................................................................... Love 1944...................................................................................... Beyond Words ................................................................................ Wood .............................................................................................. Golden Mountains ......................................................................... In the Midst of Life......................................................................... Posthumous Rehabilitation ............................................................. Forms.............................................................................................. Conversation with the Prince.......................................................... Solution .......................................................................................... Fear................................................................................................. Monuments ..................................................................................... Completion ..................................................................................... Shallowly Quicker ........................................................................ Death .............................................................................................. Unrecorded Epistle ......................................................................... New Comparisons......................................................................... In the Light of Day ......................................................................... To the Heart.................................................................................... Proposition the Second ................................................................... They Shed the Load........................................................................ Et in Arcadia ego ............................................................................ At the Same Time ........................................................................... The Smile of Leonardo da Vinci..................................................... From a Biography........................................................................... Laughter.......................................................................................... The First is Hidden .........................................................................

Drzwi .............................................................................................. Buduj ............................................................................................ Leda ................................................................................................ Przenikanie ..................................................................................... Szkic do erotyku wspczesnego .................................................... Motyle ............................................................................................ Wrd wielu zaj .......................................................................... Kapitulacja...................................................................................... Korekta .......................................................................................... * * * ............................................................................................ Opowiadanie o starych kobietach ................................................... Streszczenie .................................................................................... Kurtyny w moich sztukach ............................................................. Wiedza............................................................................................ Na odejcie poety i pocigu osobowego ......................................... Powstanie nowego poematu............................................................ Moja poezja .................................................................................... Na powierzchni poematu i w rodku............................................... Jesienne .......................................................................................... Cier ............................................................................................... Kazimierz Przerwa-Tetmajer .......................................................... Trawa.............................................................................................. * * * ............................................................................................ Regio .............................................................................................. Schodzc......................................................................................... Przesypywanie ................................................................................ * * * ............................................................................................ * * * ............................................................................................ Na cicie drzewa ........................................................................... Opis wiersza .................................................................................. bez .................................................................................................. * * * ............................................................................................ co takiego ...................................................................................... Poemat autystyczny ........................................................................ * * * ............................................................................................ Teraz............................................................................................... * * * ............................................................................................ Przypomnienie ................................................................................ Woda w garnuszku, Niagara i autoironia........................................ Myrmekologia ................................................................................ Zwierciado.....................................................................................

Skrywajc si w sobie: poezje Rewicza ...................................... Tadeusz Rewicz: Warkoczyk"...................................................

Doors .............................................................................................. I Build........................................................................................... Leda ................................................................................................ Penetration...................................................................................... Draft for a Contemporary Love Poem ............................................ Butterflies ....................................................................................... Busy with Many Jobs...................................................................... Capitulation .................................................................................... Proofs.............................................................................................. * * * .......................................................................................... A Tale of Old Women .................................................................... Precis .............................................................................................. Curtains in My Plays ...................................................................... Knowledge...................................................................................... Upon the Departure of a Poet and a Passanger Train...................... Birth of a New Poem ...................................................................... My Poetry ....................................................................................... On the Surface and Inside a Poem .................................................. Autumnal ........................................................................................ Thorn .............................................................................................. Kazimierz Przerwa-Tetmajer .......................................................... Grass............................................................................................... * * * ............................................................................................ Regio .............................................................................................. Descending ..................................................................................... That Rustle...................................................................................... * * * ............................................................................................ * * * ............................................................................................ Tree-Felling .................................................................................... Description of a Poem .................................................................... Without........................................................................................... * * * ............................................................................................ Just Imagine Such a Thing! ............................................................ Autistic Poem ................................................................................. * * * ............................................................................................ Now ................................................................................................ * * * ............................................................................................ Recollection.................................................................................... Water in a cup, Niagara Falls and Self-Irony.................................. Myrmecology ................................................................................. Mirror Image ..................................................................................

Hiding Itself in Itself: the Poetry of Rewicz................................ Tadeusz Rewicz: 'Pigtail' ............................................................

Redaktor Barbara Slawomirska Obwolut i toczenie projektowa Andrzej Darowski Printed in Poland Wydawnictwo Literackie, Krakw 1994 31-147 Krakw, ul. Duga 1 Wydanie II uzupenione Druk i oprawa Drukarnia Uniwersytetu Jagielloskiego Krakw, ul Czapskich 4