Grupa przestrzenna

Grupa przestrzenna
Grupa przestrzenna w matematyce, geometrii i krystalografii jest to grupa symetrii. W przestrzeni trjwymiarowej zazwyczaj dzieli przestrze na powtarzaln grup dyskretn. W przestrzeni trjwymiarowej istnieje 219 rnych typw grup przestrzennych (230 uwzgldniajc chiralne). Grupy przestrzenne s badane i wystpuj take w przestrzeniach o rnej iloci wymiarw. Za przykad mog posuy grupy Bieberbacha[]. W krystalografii spotyka si grupy okrelane mianem krystalograficznych grup przestrzennych lub grup Fiodorowa. Przedstawiaj i opisuj symetrie krysztaw[].

Rys historyczny
Grupy przestrzenne w przestrzeni dwuwymiarowej byy znane od bardzo dawna. Pierwsze grupy przestrzenne dla przestrzeni trjwymiarowej wyliczono pod koniec XIX wieku. W 1891 roku dokonali tego niezalenie Fiodorow (1853-1919) i Schonflies (1853-1928). W 1894 roku wylicze dokona rwnie Barlow (1845-1934). Pierwsza prace zawieray bdy. Fiodorow i Schonflies korespondencyjnie wymienili si wyliczeniami. Rezultatem tego by w peni poprawna lista 230 grup przestrzennych[][][].

Elementy grup przestrzennych

Grupy przestrzenne w trjwymiarowej przestrzeni powstay w wyniku poczenia 32 krystalograficznych grup punktowych z 14 sieciami Bravaisgo nalecych do jednego z 7 ukadw krystalograficznych. Z tego powodu grupy przestrzenne uwzgldniaj kombinacje translacji komrki elementarnej i operacji wykonywanych na grupach punktowych.

Notacje grup przestrzennych

Istnieje co najmniej dziewi sposobw okrelania grup przestrzennych: numeryczna Midzynarodowa Unia Krystalografii (IUCr) publikuje tabele wszystkich typw grup przestrzennych i przypisuje kadej unikatowy numer od 1 do 230. Grupy przestrzenne tych samych ukadw krystalograficznych i grup punktowych przydzielone maj kolejne numery. midzynarodowa (M, notacja HermannaMauguina) skada si z duej litery oznaczajcej typ sieci Bravaisgo, z liczb oznaczajcych osie symetrii zwyke, inwersyjne lub rubowe oraz z maych liter jako symboli paszczyzn symetrii i polizgu. Znajc reguy skadania elementw symetrii moliwe jest przedstawienie rozmieszczenia elementw symetrii w komrce elementarnej[]. notacja Halla[] notacja Kreutza-Zaremby za twrcze elementy symetrii przyjmuje si osie i rodek symetrii. W symbolach klas opuszcza si paszczyzny symetrii, jeeli wynikaj one z iloczynu osi parzystokrotnych i rodka symetrii. notacja Schonfliesa skada si z duej litery C, D, S, T, O okrelajcej rodzaj grupy obrotowej oraz z dolnych indeksw informujcych o krotnoci gwnej osi symetrii (n), rodzaju paszczyzny symetrii (v, h, d) i o istnieniu rodka symetrii (i). Z takich symboli nie mona okreli typu sieci Bravaisgo i wszystkich elementw symetrii grupy[]. symbol Shubnikova notacja orbifold dla dwuwymiarowej przestrzeni i notacja fibrifold dla trjwymiarowej przestrzeni twory matematyczne wprowadzone przez Conwaya i Thurstona. Niektrym grupom przestrzennym mona przyporzdkowa symbole orbifoldw i fibrifoldw[].

Grupa przestrzenna notacja Coxetera przestrzenna i punktowa grupa symetrii przedstawiona w postaci grup Coxetera.

Klasyfikacja grup przestrzennych

Istnieje co najmniej 10 rnych moliwoci klasyfikowania grup przestrzennych w przestrzeni trjwymiarowej. Skatalogowane s w tabeli od postaci najbardziej szerokiej, a do wskich klas na samym dole:
Krystalograficzne grupy przestrzenne (230 klas) Afiniczne grupy przestrzenne (219 klas) Arytmetyczne grupy przestrzenne (73 klasy) Klasy krystalograficzne (32 klasy) Grupa punktowa sieci Bravaisgo (14 klas) Ukad krystalograficzny (7 klas) Sie Bravaisgo (7 klas)

Rodzina krystalograficzna (6 klas)

Grupa przestrzenna w 3 wymiarach

Ukad Grupy punktowe Grupy przestrzenne krystalograficzny M Schonflies 1 2 35 69 1015 1624 2546 rombowy (59) jednoskony (13) trjskony (2)

4774

7580 8182 8388 8998 99110 111122 123142

tetragonalny (68)

143146 trygonalny (25) 147148 149155 156161 162167

Grupa przestrzenna

168173 heksagonalny (27) 174 175176 177182 183186 187190 191194 195199 regularny (36) 200206 207214 215220 221230

Wprowadzenie przez IUCr pojcia paszczyzny polizgu e spowodowao w 1996 roku zmian symboli i rysunkw niektrych grup przestrzennych. Zmiana dotyczya 7 grup w ukadzie rombowym oraz piciu dla ukadw tetragonalnego i regularnego. Rysunki wszystkich wymienionych grup zostay zmienione. Symbole grup zostay zmienione tylko dla 5 przypadkw w ukadzie rombowym (np. Abm2 na Aem2)[].

Przypisy Linki zewntrzne

Midzynarodowa Unia Krystalograficzna (UICr) (http://www.iucr.org) (ang.) Grupy punktowe i sieci Bravaisgo (http://neon.mems.cmu.edu/degraef/pointgroups/) (ang.) Wyszukiwarka grup przestrzennych (http://cci.lbl.gov/cctbx/explore_symmetry.html) (ang.) Spis grup przestrzennych (http://cst-www.nrl.navy.mil/lattice/spcgrp/) (ang.) Lista wszystkich grup przestrzennych (http://img.chem.ucl.ac.uk/sgp/mainmenu.htm) (ang.) Spis grup przestrzennych w 3D (http://www.spacegroup.info/html/space_groups.html) (ang.) Rwnania symetrii w przestrzeni dwuwymiarowej (http://www.geom.uiuc.edu/docs/reference/ CRC-formulas/node9.html) (ang.) Rwnania symetrii w przestrzeni trjwymiarowej (http://www.geom.uiuc.edu/docs/reference/CRC-formulas/ node45.html) (ang.)

rda i autorzy artykuu

rda i autorzy artykuu

Grupa przestrzenna rdo: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=35803077 Autorzy: Beno, Doomgiver

Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported //creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/