Proletariusze wszystkich krajw, czcie si!

BRZASK
WRZESIE 201 3

P ISMO KOMUNISTYCZNEJ P ARTII P OLSKI

ISSN 1 429-8279

Trwajcy od 5 lat globalny kryzys kapitalizmu pogbia si, take w Polsce. Przejawia si on w stale pogarszajcych si warunkach pracy i ycia wikW numerze rwnie: szoci spoeczestwa, w nasilajcym si wyzysku ludzi pracy. Rosnce bezrobocie, likwidacja omiogodzinnego dnia pracy, podniesienie wieku Syria- owiadczenie partii emerytalnego, kryzys systemu ubezpiecze emerytalnych, coraz bardzie komunistycznych 2 ograniczony dostp do bezpatnej suby zdrowia i edukacji to tylko niektre jego elementy. Codziennie dowiadujemy si o nowych bankructwach, tak jak o upadku fabryki autobusw Autosan w Sanoku. Konsesjonowana prawda 3 ostatnio Nie ma granicy, ktrej nie przekroczyliby kapitalici w deniu do zwikszenia zyskw. O tym, e kapita nie cofnie si przed adn zbrodni wiadczy usioReferendum warszawskie 4 wanie zabjstwa 23 letniego robotnika, ktre miao miejsce na pocztku wrzenia pod Warszaw. Waciciel firmy, aby zaoszczdzi 1 400 z, zamiast zapaci za pracownikowi za wykonan prac, wywiz go do lasu, Na polsko- czeskim pograniczu 5 zmasakrowa i pozostawi w dole przysypanego ziemi, przekonany, e czowiek ju nie yje. Przey i sta si symbolicznym oskarycielem nieludzkiego systemu opartego na wyzysku i przemocy. A teraz okazuje si, e ma zapaci Arabski socjalizm 7 z wasnej kieszeni za leczenie, bo "pracodawca" - oprawca go nie ubezpieczy. To kapitalistyczne pastwo doprowadzio do sytuacji w ktrej musimy pracowa za grosze i na czarno, to ono powinno pokry koszty 90. rocznica W. Jaruzelskiego 8 leczenia, i ciag je od kata, ktry przez kilkadziesit lat powinien pozosta w odosobnieniu. W Polsce Ludowej takie zdarzenie byo niemoliwym. Jednak w wyniku trwaW subie dla Polski jcej od prawie wierwiecza zmiany ustrojowej, tracimy kolejne zdobycze i klasy robotniczej 9 socjalizmu. Ich odzyskanie, pomimo woli odwrcenia skutkw tej transformacji, nie jest atwe. Dokadnie przed 20 laty, 1 9 wrzenia 1 993r., dziki krytyce reform gospodarczych prowadzonych przez pierwsze rzdy postsolidarnoDramat na Monte Titano 12 ciowe i obietnicom powstrzymania takiej polityki oraz zapewnieniom, e tak dalej by nie musi, do wadzy doszed Sojusz Lewicy Demokratycznej. Dla Komu nie podoba si politycznych karier rzd SLD porzuci przedwyborcze zobowizania i kontyMiedzynarodwka 16 nuowa neoliberaln polityk swych poprzednikw. Podobnie byo w drugiej kadencji wadzy SLD 2001 -2005. Wadze lewicy wspieray take imperialn polityk USA i innych krajw nalecych do NATO, wysa- antykomunistyczn i antypracownicz retoryk. Zwizki y polskie wojska do Iraku i Afganistanu. Premier Leszek zawodowe nie potrafiy rwnie przeciwstawi si antyMiller prawdopodobnie jest take wspodpowiedzialny za zwizkowej kampanii, prowadzonej w niemal wszystkich istnienie na terenie Polski tajnych wizie CIA. Obecny mediach. To przedstawiciele kapitau, bankw, korporacji kryzys lewicy jest wynikiem midzy innymi tamtych dzia- byli przedstawiani, jako eksperci ekonomiczni. Do kama. SLD poza przejciem na pozycje oportunistyczne zaj- panii tej wczyy si zarwno media liberalne, jak i konmowao si niszczeniem wszystkich lewicowych serwatywne, co pokazuje, jak wsplna sprawa obrony rodowisk, ktre mogyby stanowi dla niego konkurencj. przywilejw elit czy pozornie skonfliktowane rodowiPo utworzeniu w miejsce wczeniejszej koalicji jednolitej ska. partii SLD starali si uzyska wyczno na lewicowo Sytuacja kryzysowa w Polsce trwa od pocztku wprowai zmonopolizowa lew stron sceny politycznej, atakujc dzania kapitalizmu. Zjawisko to jest jedynie mocniej lub sabiej widoczne. Kapitalizm zawsze bdzie dy do midzy innymi komunistw. Osabieniu ulega take pozycja zwizkw zawodowych. maksymalizacji zysku, a do osignicia minimum bioloGwne centrale, OPZZ i Solidarno, akceptuj kapita- gicznego klas wyzyskiwanych. Ustpi tylko przed si lizm, chcc jedynie jego drobnych korekt. Podczas nie- zorganizowanego spoeczestwa, ktrego organy przeddawnych dni protestu zabrako nonego hasa i stawicielskie reprezentowa bd struktur klasow spodeterminacji, aby po masowej demonstracji w Warszawie eczestwa. Jedynym wyjciem z kryzysu jest zmiana doprowadzi do strajku generalnego oraz protestw w systemu spoeczno-gospodarczego i politycznego na soposzczeglnych zakadach. Solidarno jeszcze nie- cjalizm i dalsz walk i prac a do komunizmu. dawno popieraa reformy polegajce na deregulacji rynku pracy. Pomimo zmiany kierownictwa i wikszego scepty- Redakcja cyzmu wci jest powizana z PiS-em. Przejmuje jego

Kryzys n a cod zi e

NR 9/246

Wsp l n e owi a d cze n i e p a rti i kom u n i styczn ych i rob otn i czych p rze ci wko i m p e ri a l i styczn e m u a ta kowi n a S yri .
My, partie komunistyczne i robotnicze, wyraamy solidarno z ludem Syrii i potpiamy atak zbrojny na Syri przygotowywany przez imperialistw z USA, NATO i UE wsplnie z ich sojusznikami, a majcy na celu rozszerzenie ich wpyww w regionie.Odrzucamy preteksty dziaania imperialistw, ktre jak si okazao, byy wykorzystywane rwnie w Iraku i podczas innych wojen imperialistycznych w Jugosawii, Afganistanie oraz Libii. Wzywamy klas pracujc, ludy caego wiata do sprzeciwu i potpienia nowej wojny imperialistycznej, do dania od wadz ich krajw, aby nie uczestniczyy i nie wspieray kryminalnego ataku zbrojnego.
Komunistyczna Partia Albanii Algierska Partia Demokracji i Socjalizmu Komunistyczna Partia Australii Komunistyczna Partia Azerbejdanu Demokratyczna, Postpowa Trybuna Bahrainu Komunistyczna Partia Bangladeszu Komunistyczna Partia Biaorusi Komunistyczna Partia Pracy Bialorusi Belgijska Partia Robotnicza Komunistyczna Partia Belgii (WaloniaBruksela) Komunistyczna Partia Czech i Moraw Komunistyczna Partia Brazylii Brazylijska Partia Komunistyczna Komunistyczna Partia Brytanii Nowa Komunistyczna Partia Brytanii Komunistyczna Partia Kanady Komunistyczna Partia Chile Komunistyczna Partia Kuby Postpowa Partia Ludu pracujcego Cypru AKEL, Komunistyczna Partia Danii Komunistyczna Partia w Danii Duska Partia Komunistyczna Komunistyczna Partia Finlandii Komunistyczna Robotnicza Partia Finlandii Komunistyczna Partia Gruzji Komunistyczna Partia Niemiec (DKP) Komunistyczna Partia Grecji Wgierska Partia Robotnicza Partia Tudeh Iran Komunistyczna Partia Irlandii Robotnicza Partia Irlandii Komunistyczna Partia Izraela Komunistyczna Partia Woch Komunistyczna Partia Jordanii Socjalistyczna Partia otwy Socjalistyczny Ludowy Front Litwy Komunistyczna Partia Luxemburga Komunistyczna Partia Malty Komunistyczna Partia Meksyku Ludowy ruch Oporu Modawia Nowa Komunistyczna Partia Holandii Komunistyczna Partia Norwegii Komunistyczna Partia Pakistanu Palestyska Partia Komunistyczna Palestyska Partia Ludowa Komunistyczna Partia Filipin [PKP1930] Komunistyczna Partia Polski Komunistyczna Partia Portugali Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej Komunistyczna Robotnicza Partia Rosji Komunistyczna Partia Zwizku Radzieckiego Nowa Komunistyczna Partia Jugoslawii Komunistyczna Partia Sowacji Komunistyczna Partia Hiszpanii Komunistyczna Partia Ludu Hiszpanii Komunistyczna Partia Sudanu Komunistyczna Partia Szwecji Komunistyczna Partia w Szwecji Komunistyczna Partia Poudniowej Szwajcarii Syryjska Partia Komunistyczna Komunistyczna Partia Syrii Komunistyczna Partia Tadykistanu Komunistyczna Partia Turcji Partia Pracujcych Turcji (EMEP) Komunistyczna Partia Ukrainy Zwizek Komunistw Ukrainy Komunistyczna Partia Wenezueli Komunistyczna Partia Albanii Komunistyczna Partia Bangladeszu Powszechna Partia Socjalistyczna APN, Meksyk Komunistyczna Partia Danii Komunistyczna Partia USA wiatowa Partia Robotnicza USA Komunistyczna Partia Robotnicza Biaorusi Duska Partia Komunistyczna Komunistyczna Robotnicza Partia Finlandii Grupa Odrodzenia Komunistycznego, Francja Komunistyczna Partia Ludowa i Lewicowa, Wochy Opr Ludowy, Modawia Partia Socjalizmu i Wolnoci (USA) URCF (Francja) Galicki Zwizek Ludowy, Hiszpania Activist Group ShisoUndo, Japonia

WIAT

BRZASK

WRZESIE 2013

WRZESIE 2013

Kon ce sj on owa n a p ra wd a

BRZASK

WIAT

Refleksje Towarzysza Fidela

Tym, co skonio mnie do pisania s bardzo powane wydarzenia, ktre bd wkrtce miay miejsce. W naszych czasach nasz gatunek cieszy si najwyej 1 01 5 latami bez realnego zagroenia jego istnienia. Ani Obama, ani ktokolwiek inny nie jest w stanie zmieni tej sytuacji. Mwi to biorc pod uwag realia, poniewa tylko prawda moe zapewni dobrobyt i nadziej. Proces starzenia si czy si z wiedz. Nie mamy prawa oszukiwa ani siebie ani innych. Ogromna wikszo opinii publicznej wie wystarczajco wiele o ryzyku. Nie chodzi jedynie o to, e pociski manewrujce zostay wycelowane w cele wojskowe w Syrii, ale rwnie o to, e ten bohaterski kraj, lecy w regionie zamieszkaym przez miliard muzumanw o przysowiowej chci do walki, owiadczy, e bdzie si do samego koca opiera kademu amerykaskiemu atakowi. Wszyscy wiedz, e Bashar Al-Assad nie by politykiem. Studiowa medycyn, ktr ukoczy w 1 988 roku, specjalizuje si w okulistyce. Rol polityczn przej po ojcu, Hafezie Al-Assad, ktry zmar w 2000 roku i po przypadkowej mierci brata, przed objciem tego stanowiska. Wszyscy czonkowie NATO, ktrzy s bezwarunkowymi sojusznikami Stanw Zjednoczonych, jak rwnie kilka krajw naftowych bdcych sojusznikami imperium w regionie Bliskiego Wschodu, gwarantuj wiatow poda paliw kopalnych, nagromadzonych przez ponad miliard lat. Jednake, energia wytwarzana poprzez syntez jdrow czstek wodoru nie bdzie dostpna przez co najmniej 60 lat. Tak wic, akumulacja gazw cieplarnianych bdzie nadal rosn w szybkim tempie take po kolosalnych inwestycjach w technologi i sprzt. Ponadto stwierdzono, e do roku 2040, czyli w cigu zaledwie 27 lat, wiele zada, obecnie wykonywanych przez policj, takich jak m.in. karanie grzywn bdzie wykonywanych przez roboty. Czy czytelnicy zdaj sobie spraw jak trudno bdzie si kci z robotem, ktry jest w stanie wykonywa miliony oblicze na minut. Kilka lat temu byo to co niewyobraalnego. Zaledwie kilka godzin temu, w poniedziaek 26 sierpnia, niektre raporty publikowane przez pewne najwaniejsze agencje prasowe, znane z zaawansowanych usug wiadczonych Stanom Zjednoczonym, zaczy rozpowszechnia informacj, e Edward Snowden mia pozosta w Rosji, poniewa Kuba poddaa si naciskom USA. Nie wiem, czy kto gdzie powiedzia co Snowdenowi, czy nie, bo to nie jest moja sprawa. Czytam co mog z wiadomoci, opinii i ksiek publikowanych w wiecie. Podziwiam odwane i uczciwe wypowiedzi Snowdena, ktrymi, moim zdaniem, wywiadczy wiatu przysug, bo ujawni wstrtn, nieuczciw polityk realizowan przez potne imperium, ktre

okamuje i zwodzi cay wiat. Jednak nie zgadzam, aby kto, bez wzgldu na jego lub jej zasugi, mwi w imieniu Kuby. Koncesjonowana prawda. Kto j ocenia? Rosyjska gazeta Kommersant. Czym jest to zniesawienie? Wedug Agencji Reutera gazeta opiera si na rdach zblionych do Departamentu Stanu USA, mwicych, e powodem by fakt, e w ostatniej chwili wadze Kuby powiedziay aby powstrzyma Snowdena przed wejciem na pokad samolotu Aeroflotu. Wedug gazety (...) Snowden spdzi kilka dni w rosyjskim konsulacie w Hong Kongu, gdzie wyrazi ch udania si do Ameryki Poudniowej przez Moskw. Gdybym chcia mgbym powiedzie o tej kwestii, o ktrej wiem cakiem sporo. Dzisiaj ogldaem ze szczeglnym zainteresowaniem prezydenta Boliwariaskiej Republiki Wenezueli, Nicolasa Maduro, podczas wizyty na okrcie flagowym rosyjskiego zespou morskiego odwiedzajcego Wenezuel, ktry wczeniej zatrzymywa si w portach Hawany i Nikaragui. Byem pod wraeniem relacji telewizyjnej z wizyty prezydenta Wenezueli na okrcie. Jedno z uj pokazywao zasig ruchu wielu radarw zdolnych do monitorowania dziaa operacyjnych okrtu w kadych warunkach. Poza tym przeprowadziem ledztwo dotyczce najemnej dziaalnoci gazety Kommersant. Swego czasu byo to jedno z najbardziej perwersyjnych mediw na usugach kontrrewolucyjnej skrajnej prawicy, czerpice rado z tego, gdy wasalny rzd w Londynie wysya bombowce do bazy na Cyprze, gdzie maj by przygotowywane do atakw na patriotyczne siy w bohaterskiej Syrii, gdy w tym samym czasie w Egipcie, uwaanym za serce wiata arabskiego, tysice ludzi gin z rk autorw zamachu stanu. Za t zason si lotniczych i morskich imperium szykuje si do dokonania ludobjstwa na ludach arabskich. Jest cakowicie jasne, e Stany Zjednoczone bd zawsze wywieray nacisk na Kub, tak jak robi to w ONZ oraz kadej publicznej i prywatnej organizacji na wiecie. Jest to jedna z charakterystycznych cech wadz tego pastwa, nie mona oczekiwa od nich niczego innego. Nic dziwnego, e skoro opieralimy si przez 54 lata bdziemy si opiera tak dugo jak bdzie to potrzebne, jeli bdzie to konieczne nieustannie bronic naszego kraju i przeciwstawiajc si kryminalnej blokadzie ekonomicznej narzuconej przez potne imperium. Naszym najwikszym bdem bya nieumiejtno nauczenia si wiele wicej w o wiele krtszym czasie.
Fidel Castro Ruz

27 sierpnia 201 3

P OLSKA

1 3 padziernika w Warszawie odbdzie si referendum w sprawie odwoania prezydent miasta Hanny Gronkiewicz-Waltz. Pod wnioskiem o jego zorganizowanie podpisao si ponad 230 tysicy mieszkacw miasta, speniajc wymg 1 50 tysicy zweryfikowanych podpisw. Kampani zbierania podpisw zapocztkowaa lokalna Warszawska Wsplnota Samorzdowa (WWS), ze swoim liderem centrolewicowym burmistrzem dzielnicy Ursynw, Piotrem Guziaem. Pocztkowo inicjatywy nie popara adna z partii majcych swoich przedstawicieli w radzie miasta. Ogromn wikszo podpisw wasnymi siami zebraa WWS. Dopiero, gdy okazao si e szanse na sukces wniosku o referendum s due, do inicjatywy doczy si PiS oraz Ruch Palikota. Najwicej podpisw zebrano w biedniejszych dzielnicach miasta, gdzie rozczarowanie mieszkacw polityk rzdzcej PO jest najwiksze.

Wa rsza wski e Re fe re n d u m

BRZASK

WRZESIE 2013

inwestycji i pokazywaniem si na oficjalnych uroczystociach. Rzadko zabieraa gos w sprawach kontrowersyjnych, przerzucajc najtrudniejsze zadania na mniej eksponowanych wiceprezydentw. Okazao si jednak, e nawet spektakularne inwestycje mog zakoczy si klsk. Dotychczas nie ukoczono budowy drugiej linii metra, ktrej uruchomienie zapowiadano przed EURO 201 2. Przeduaj si trudnoci komunikacyjne i objazdy wynikajce z tej budowy. Gdy okazao si, e inicjatorzy referendum zebrali liczb podpisw wymagan do odwoania Gronkiewicz-Walz, politycy PO pokazali swoje prawdziwe oblicze przeciwnikw demokracji. Premier Donald Tusk oraz prezydent Bronisaw Komorowski, wzywajcy do speniania obywatelskiego obowizku przy okazji kadych wyborw, tym razem zniechcaj do pjcia na referendum. Poniewa wedug sonday wikszo warszawiakw chce usunicia Hanny Gronkiewicz-Waltz z ratusza jedynym ratunkiem dla niej jest niewano referendum wynikajca z niskiej frekwencji. Aby byo wice do urn musi pj prawie 390 tysicy mieszkacw miasta. Drugim skandalicznym dziaaniem PO bya zapowied Donalda Tuska, e w wypadku odwoania Hanny Gronkiewicz-Waltz wojewoda powoa j na stanowisko komisarza zarzdzajcego miastem. Pniej, gdy wywoao to oburzenie, politycy Platformy prbowali obrci to stwierdzenie, w art. Dotychczas w Warszawie panowao przekonanie, e miasto jest bastionem PO. Dzi okazuje si, e pozycja Platformy nie jest wcale tak silna jak si wydawaa. Jednak nadal brakuje powanego konkurenta dla PO. Warszawska Wsplnota Samorzdowa to grupa ludzi o bardzo rnych pogldach, czsto uchodcw z gwnych partii politycznych. PiS i SLD nie s natomiast tward, rzeczow opozycj. Radni PiS nie znaj si na sprawach spoecznych, a klub SLD w Radzie Warszawy przez ca poprzedni kadencj by cichym koalicjantem Platformy. Nieobecno radnych lewicy lub wstrzymywanie si od gosu w kluczowych gosowaniach ratowao wadz przed klskami. Sojusz sta si opozycyjny, gdy po ostatnich wyborach samorzdowych okazao si, e PO moe rzdzi samodzielnie. Jednak do dzi ma problem z okreleniem swego stanowiska. Do poowy wrzenia SLD nie zdecydowa o poparciu idei referendum. W tej sytuacji to sami mieszkacy Warszawy zdecyduj o losie wadz miejskich. Gwnym pozytywem referendum jest przekonanie wszystkich niezadowolonych i wykluczonych, e mog doprowadzi do odwoania prezydent stolicy.
Beata Karo

Na wniosek o referendum zoyo si wiele przyczyn. Warszawa pod rzdami Hanny Gronkiewicz-Waltz jest miastem rosncych dysproporcji spoecznych. Obok nowych, czsto zamknitych osiedli istniej enklawy biedy, na przykad na Pradze Pnoc. Od lat maleje liczba mieszka komunalnych, a co za tym idzie, ich dostpno. Budynki komunalne popadaj w ruin w wyniku ograniczania wydatkw na remonty i administrowanie. Usugi komunalne, nawet te dotychczas dochodowe, s prywatyzowane, a ich jako pogarsza si. Przykadem tego stao si bye stoeczne przedsibiorstwo ciepownicze STOEN. Od pocztku 201 3 roku wzrosy ceny biletw komunikacji miejskiej, a na kolejny rok planowane s nowe podwyki. Tymczasem dugo linii autobusowych oraz ich ilo jest redukowana i wiadomo, e pienidze z podwyek nie zostan przeznaczone na popraw jakoci transportu publicznego. Gronkiewicz-Waltz narazia si warszawiakom take innymi dziaaniami, na przykad wprowadzeniem zasad umoliwiajcych wynagradzanie urzdnikw nie tylko premiami pieninymi, ale rwnie prezentami materialnymi. Nagrody dla urzdnikw, rosy z roku na rok, podczas gdy wydatki miasta na przykad na owiat byy ograniczane. Premie dla burmistrzw dzielnic byy i s przyznawane nie w zwizku z osiganymi przez nich wynikami, ale wedug partyjnego klucza. Na najwicej pienidzy mog liczy ci burmistrzowie, ktrzy peni wane funkcje w strukturach Platformy Obywatelskiej, nawet gdy maj problemy z realizacj budetu dzielnic. Polityka kadrowa ratusza polega na obsadzaniu kluczowych stanowisk w miejskich spkach czonkami PO lub ludmi powizanymi z t parti bez wzgldu na ich kompetencje. Hannie Gronkiewicz-Waltz udawao si dotychczas utrzymywa poparcie dziki PRowi. Zajmowaa si gwnie otwieraniem duych spektakularnych

WRZESIE 2013

BRZASK

P OLSKA

Cze p ra cy! N a p ol sko-cze ski m p og ra n i czu

Cze pracy! Takie pozdrowienie od wiekw towarzyszyo ludziom pracy nie tylko w Polsce, take w Czechach, Niemczech i innych krajach. Wyraa ono szacunek dla pracy, godno robotnika. W trakcie pracy wytwarza si nie tylko warto dodatkowa, jest ona motorem postpu spoecznego i buduje podmiotowo proletariatu, dcego do ksztatowania stosunkw nie w oparciu o wyzysk i wasno prywatn, spoeczestwo bez eksploatacji, wojen, bezrobocia, spoeczestwo rwnociowe, socjalistyczne. Dzi praca jest w pogardzie nowych panw, panoszy si wyzysk, bezrobocie, brak perspektyw dla modziey. Robotnik sta si nowym niewolnikiem, ktremu wiat kapitau odmawia podstawowych praw. Wzbieraj jednak grona gniewu, wiat pracy jednoczy si i przystpuje do nowej walki o prac, chleb, mieszkanie i bezpieczestwo socjalne dla rodzin i dzieci. Renesans przeywaj pieni z dawnego PRLu: Nadejdzie jednak dzie zapaty, Sdziami wwczas bdziem my!. Take na polskiej ziemi zamiast modnego obecnie Hello czy Hej powszechne stanie si Cze Pracy! Takie powitanie towarzyszyo wielkiemu spotkaniu czeskich, niemieckich i polskich komunistw, ktre odbyo si w ostatni sobot sierpnia b.r. po czeskiej stronie Przeczy Okraj (1 046 m n.p.m.) w Karkonoszach. Tradycyjnie na pamitk dawnych sigajcych jeszcze 1 922 r. spotka przybyo ponad 250 goci z Czeskiej Republiki, Niemiec i skromna liczbowo delegacja polskich komunistw. Gospodarzami spotkania by Komitet Okrgowy KPCziM w Trutnovie na czele z tow. Jarosawem Ondrkiem i Rada Czeskiego Pogranicza na czele z jej przewodniczcym Karelem Jand. Ze strony niemieckiej reprezentowane byy Komunistyczna Partia Niemiec (KPD), Niemiecka Partia Komunistyczna (DKP), Rewolucyjny Zwizek Przyjaci Ernesta Thllmanna (Gerd Hommel), Partia Lewicy (die Linke) z Saksonii i Berlina i nowa organizacja Jednoczca si Partia Komunistyczna Niemiec (Vereinigende Kommunistiche Partei) na czele z sekretarzem Lotharem Hupl, a take inne rodowiska radykalnej lewicy, m.in. liczna grupa modziey ze Zwizku Robotniczego na rzecz Odbudowy KPD z Bawarii, bdca wsporganizatorem marszw przeciwko wojnie (Klassenkampf statt Weltkrieg). Duymzainteresowaniem cieszyo si stoisko z literatur i gazetami, rozkolportowano kilka numerw BRZASKU. Ze strony czeskiej wystpili 1 . Wiceprzewodniczcy KC KPCizM tow. Piotr imunek, tow. Karel Janda, 1 . Zastpca Przewodniczcego Zwizku Modziey Komunistycznej tow. Josef Hlavaty a take kandydaci na posw do czeskiego sejmu tow. Sonia Markova i tow. Zdenek Ondrek. KPP reprezentowa tow. Zbigniew Wiktor, ktry przekaza pozdrowienia od KKW, jego Przewodniczcego tow. Krzysztofa Szweja i wiceprzewodniczcej tow. dr Beaty Karo, ktrzy s dobrze znani w tym rodowisku. Spotkanie cieszyo si duym zainteresowaniem przygodnych turystw, obserwujcych liczne czerwone sztandary, proletariackie hasa, portrety Che Guevary, wysuchujcych rewolucyjnych pieni i przemwie. Po spotkaniu cz uczestnikw pomaszerowaa z rozwinitymi sztandarami na niek a pozostali zasiedli w grskim schronisku przy kawie i piwie i dyskutowali i palcych problemach ruchu robotniczego nie tylko w trzech krajach. Moderatorem dyskusji by tow. Miroslav Kunst.
Oblicza kryzysu w Polsce

Tow. Wiktor poinformowa zebranych o trudnej sytuacji ekonomicznej i socjalnej polskiego wiata pracy, szczeglnie robotnikw, bezrobotnych i systemowo pozbawionej szans rozwojowych modziey, gdzie co drugi nie ma pracy, a wikszo jest zatrudniana na tzw. umowach mieciowych. Oficjalne bezrobocie wynosi ok. 1 5%, w liczbach globalnych ok. 2,5 mln, drugie tyle wyjechao za granic, ratujc si przed widmem godu, ponienia, braku mieszka i perspektyw. w Polsce jeszcze bardziej rozwieraj si noyce miedzy wielkim, pasoytniczym bogactwem a bied a nawet ndz, szczeglnie na wschodzie kraju. Za spraw Solidarnoci i Kocioa znacznie obniy si poziom wiadomoci spoecznej robotnikw, powstao wiele iluzji co do kapitalizmu i nadziei na indywidualny sukces poprzez emigracj i zaoenie wasnego biznesu. Obecnie walce wielkiego kapitau bezlitonie niszcz te marzenia, narasta brutalna rzeczywisto i polski proletariat staje ponownie do walki o swe prawa. Na poow wrzenia najwaniejsze centrale zwizkowe zapowiedziay masowe formy protestu z moliwoci przeksztacenia ich w strajk generalny. Oznacza to przezwycienie dawnych gbokich podziaw politycznych i ideologicznych, ktre skutecznie dzieliy i osabiay polski wiat pracy. Obecny liberalno-agrarystyczny rzd brnie w przepa, cignc kraj a w szczeglnoci lud pracujcy do nowych nieszcz. Gboki kryzys, upadek licznych gazi przemysowych, zapa w rolnictwie, potne chroniczne bezrobocie, wielomilionowa emigracja za chlebem, katastrofa finansw publicznych, ogromna dziura budetowa (oficjalnie 50 mld z), kryzys finansw instytucji lokalnych, szczeglnie szpitali, likwidacja tysicy szk, przedszkoli, wyrzucanie na bruk tysicy nauczycieli, oto tylko niektre rezultaty polityki kapitalistycznych rzdw w Polsce w ostatnich latach. Na to nakadaj si awanturnicze neokolonialne militarne misje w Iraku, Afganistanie, Libii, co osabia i tak wty autorytet Polski na arenie midzynarodowej. Polska znajduje si w niewoli obcego, gwnie niemieckiego kapitau i stracia sw pozycj kwitncego kiedy pastwa, bdcego na 1 0 miej-

P OLSKA
scu w wiecie. Dzi nawet prezydent B.Komorowski przyzna, e kraj utraci ten potencja i Polska jest notowana na 20 pozycji. Zaleno pogbia wcignicie Polski do Unii Europejskiej i NATO. Tej polityce polski wiat mwi do! damy pracy i chleba! Precz z brutalnym kapitalizmem! Musz by respektowane prawa wiata pracy. Ta radykalizacja nastrojw i postaw nosi wymiar ekonomiczny i socjalny, ale nie oznacza sytuacji rewolucyjnej, ma rosncy trend antykapitalistyczny i dowodzi, e zakoczy si okres pokojowego wspistnienia w szczeglnoci midzy Solidarnoci a liberaami z pod znaku PO. Jednoczenie naley mie na uwadze, e w t luk niezadowolenia i protestw wchodzi gwna partia opozycyjna Prawo i Sprawiedliwo na czele z Jarosawem Kaczyskim, ktra rozwina (na przysowiowych ruchomych piaskach) program socjalny, popierany przez Solidarno z Piotrem Dud na czele. Biorc pod uwag reakcyjny program polityczno-nacjonalistyczny, podlany paliwem klerykalno-chadeckim tej partii, nie rokuje to zasadniczej zmiany pooenia polskiego proletariatu. Dodatkowo w Polsce narastaj partie i ruchy faszyzujce, coraz bardziej agresywne w yciu spoeczno-politycznym. W tej sytuacji wiksze szanse dziaania ale i wysze wymagania stoj przed komunistami. Komunistyczna Partia Polski cho nie jest wielk liczbowo parti organizuje polski proletariat do walki z kapitalizmem, o zachowanie godnoci i praw polskiego wiata pracy. Wspdziaamy z innymi postpowymi partiami i organizacjami lewicy, w celu ponownego wzniesienia si robotnikw do poziomu wiadomej swych interesw i celw klasy spoecznej. Wystpienie tow. Wiktora spotkao si z duym zainteresowaniem zgromadzonej publicznoci.
Sytuacja w Czechach

BRZASK

WRZESIE 2013

Obecnie buruazyjna Czeska Republika jest na rozdrou. Ronie poparcie dla komunistw i innych postpowych si. W ostatnich wyborach do wadz lokalnych komunici zdobyli od 1 0 do 1 5% wicej gosw, aktualnie trwa kampania wyborcza do parlamentu. Komunici licz na powtrzenie sukcesu, o czym mwili take kandydaci na posw z okrgu podkarkonoskiego Sonia Markova i Zdenek Ondrek. Za sukces polityczny uwaa si take zwycistwo w bezporednich wyborach prezydenckich Miloa Zemana centrowego socjaldemokraty spoza oficjalnej Partii Socjaldemokratycznej, ktrego w drugiej turze poparli komunici. Zawarta zostaa cicha koalicja z socjaldemokratami i jest szansa, e w przyszym sejmie uksztatuje si lewicowocentrowa koalicja, w ktrej komunici peni bd rol przysowiowego jzyczka u wagi. Czy jest to zapowied szerszych trendw lewicowych w innych pastwach Unii Europejskiej, trudno jednoznacznie przesdzi. W najbliszych tygodniach odbd si wybory do Bundestagu w Niemczech, take w Polsce toczy si ostra walka polityczna w zwizku z przyszorocznymi wyborami do europarlamentu. We Francji w ostatnich latach odniosa due zwycistwo Francuska Partia Socjalistyczna na czele z prezydentem Fr. Hollandem, ale nie zmienio to polityki wielkiego kapitau w tym kraju, co mocno krytykuj francuscy komunici. Tow. P.imunek ostro skrytykowa polityk nowego imperializmu i neokolonializmu USA, NATO i niektrych pastw Unii Europejskiej, ktrej wyrazem s przygotowania do nowej wojny przeciwko Syrii, a wczeniej agresje przeciwko Irakowi, Afganistanowi, Jugosawii, Libii, a take awanturnicze interwencje rzdu francuskiego przeciw Mali, Republice Czad, Izraela przeciwko Palestyczykom. Bliski i rodkowy Wschd jest w sytuacji nieustannej wojny, now wojn zagroony jest Iran. Imperializm zmusi take Czechy do wysania onierzy na fronty w Iraku i Afganistanie. KPCziM jest zdecydowanie temu przeciwna i protestuje przeciwko neokolonialnym i imperialistycznym awanturom. Jestemy za pokojow wspprac ze wszystkimi pastwami i narodami. Nigdy wicej wojny, nigdy wicej faszyzmu!
Kondycja ideowopolityczna lewicy w Niemczech

Tow. Piotr imunek w imieniu KC KPCziM krytycznie oceni rzdy czeskich liberaw na czele z b. premierem Neasem. Pogbiajca si recesja, liczne plajty maych i rednich biznesw, dalsze uzalenianie Czech od wielkich, przede wszystkim niemieckich koncernw, rosnce bezrobocie (cho u naszych poudniowych ssiadw jest ono mniejsze ni w Polsce), stagnacja i regres w dochodach robotnikw a nawet kadry, oto gwne trendy socjalno-ekonomiczne w Czechach. Narasta korupcja i brak zaufania do pastwa, ktre przyczyniy si do upadku rzdu i obecnego kryzysu politycznego. W zwizku z tym mocno aktywizuj si siy reakcyjnej na czele z hrabi Karelem Schwarzenbergiem, ministrem spraw zagranicznych Czeskiej Republiki, ktry jest uosobieniem zdrady narodowej i penego uzalenienia Czech od Austrii i Niemiec i bdcym kontynuacj kolaboracyjnego nurtu z okresu drugiej wojny wiatowej, a nawet Biaej Gry (1 620) i husytyzmu (1 41 5-1 420).

Bardzo interesujce byy wystpienia niemieckich towarzyszy z licznych partii i grup komunistycznych i lewicowych. Niemiecki ruch robotniczy ma wielkie rewolucyjne tradycje od poowy XIX wieku, ale jednoczenie by on przearty nurtami reformistycznymi i oportunistycznymi. Te pierwsze reprezentoway takie postacie jak K.Marks, F.Engels, A.Bebel, K.Liebknecht, E.Thllmann, W.Pieck, W.Ulbricht, E.Honecker i wielu innych, a przede wszystkim rewolucyjna socjaldemokracja w kocu XIX wieku, KPD, SED i wielkie historyczne dzieo Niemieckiej

WRZESIE 2013

BRZASK
Rezolucja

WIAT

Republiki Demokratycznej (1 949-1 989). Z kolei reprezentantami reformizmu byli F.Lassalle, E.Bernstein, Ebert, Noske, Scheidemann, Szuhmacher, W.Brandt a obecnie SPD i Lewica (die Linke). Obecnie Niemcy jako pastwo i gospodarka umacniaj swa pozycj w Unii Europejskiej, co z duma podkrelia p. kanclerz A.Merkel: Dzi w Europie znowu mwi si po niemiecku. Niemieckie koncerny tym razem w biaych rkawiczkach za pomoc euro i integracji europejskiej d do zdominowania Europy. Wzmagaj one wyzysk nie tylko niemieckiego wiata pracy. Jest to moliwe m.in. dziki dramatycznemu rozbiciu i osabieniu ruchu robotniczego w tym kraju. W Niemczech jest wiele partii komunistycznych i innych grup radykalnej lewicy, ale prowadz one czsto bezpodn wzajemn rywalizacj i walk, co uatwia machinacje wielkiego kapitau. Nowym elementem sytuacji jest powstanie w Drenie i Poczdamie inicjatywy komunistycznej pod nazw Jednoczca si KPD (Vereinigende Kommunistische Partei), ktra stojc na gruncie programowym marksizmu-leninizmu, stawia sobie za zadanie zjednoczenie niemieckiego radykalnego ruchu robotniczego. yczymy powodzenia tym zamierzeniom.

Na zakoczenie wiecu zebrani odpiewali w rnych jzykach Midzynarodwk i uchwalili tekst Deklaracji o aktualnej sytuacji midzynarodowej: My, uczestnicy Zgromadzenia z okazji 91 Rocznicy Midzynarodowego Spotkania czeskich, niemieckich i polskich komunistw w Karkonoszach, wzywamy rzdy pastw czonkowskich NATO, aby natychmiast zakoczyy wojny i przygotowania do nich! Kapitalizm usiuje oddali swj historyczny kres drog zaborczych wojen i manipulacj kapitaem jako hamulcem bezpieczestwa. Chodzi o naruszenie prawa midzynarodowego i bezwzgldne zaduenie wspczesnego i przyszego pokolenia naszych wspobywateli. damy, aby wszyscy inicjatorzy i poplecznicy wojen w Serbii, Iraku, Afganistanie, Libii i Syrii byli osdzeni jako zbrodniarze wojenni przez Midzynarodowy Trybuna! Kolejne Spotkanie komunistw i ludzi Lewicy z Czech, Niemiec i Polski w Karkonoszach byo wielkim wydarzeniem w transgranicznej wsppracy. Warto to rozwin na inne kraje.
Zbigniew Wiktor

Ara b ski socj a l i zm i ru ch p a n a ra b ski

w l a ta c h 1 9 4 5 - 1 9 8 9
24 sierpnia 201 3 r. odbya si we Wrocawiu konferencja naukowa Arabski socjalizm i ruch panarabski w latach 1 945-1 989. Odbya si ona przy udziale czonkw KPP, ktrzy byli wrd jej organizatorw oraz brali prym w jej czci teoretycznej. Konferencj otworzy Marcin Kostka, absolwent wydziau prawa Uniwersytetu Wrocawskiego, ktry wygosi wykad na temat przemian spoecznych i politycznych w Egipcie pod rzdami Nasera. W dalszej kolejnoci profesor Uniwersytetu Wrocawskiego Zbigniew Wiktor zastanawia si nad miejscem socjalizmu arabskiego, jego cechach wsplnych i osobliwociach na tle naukowego socjalizmu i historii ruchw spoecznych na wiecie. Kolejni prelegenci, podejmowali tematy wyzwolenia spod kolonializmu i odrodzenia socjalistycznego w poszczeglnych krajach arabskich. Wskazywano, e cech charakterystyczn, wspln dla krajw tzw. socjalizmu arabskiego jest rewolucja narodowo wyzwolecza odrzucajca resztki kolonializmu oraz silne wpywy islamu ksztatujce wiadomo arabsk i bdce jednym z fundamentw jednoci i wsplnoty krajw arabskich. W trakcie wykadw wyjaniono take haso nacjonalizmu arabskiego, ktry w odrnieniu od konotacji europejskich nie jest nacjonalizmem wymierzonym przeciw innym narodom, a rozumie go naley raczej jako sprzeciw wobec kolonializmu i wyraz jednoci arabskiej. W interesujcy sposb, za pomoc multimedialnej prezentacji, zostay przedstawione prby jednoczenia krajw arabskich podejmowane przez Nasera, Kaddafiego i innych przywdcw. Sporo miejsca powicono take roli Partii Socjalistycznego Odrodzenia Arabskiego (BAAS) dziaajcej w Syrii i Iraku w wyznaczaniu kierunku rozwoju krajw arabskich. Po czci teoretycznej mia miejsce panel dyskusyjny podczas ktrego w oywiony sposb komentowano wystpienia prelegentw oraz odnoszono si do najnowszej historii i biecych wydarze w Afryce Pnocnej i Bliskim Wschodzie. Konferencj naley oceni jako bardzo udan, dobrze przygotowan i na odpowiednim poziomie merytorycznym. Wykady byy interesujce, a dyskusja, ktra rozgorzaa wiadczy moe, e temat wiata arabskiego, przedstawiony w sposb szczery i rzetelny, jest wany i zajmujcy. Udzia wzio ok. 30 osb.
M.P.

P OLSKA

BRZASK

WRZESIE 2013

6 lipca br. przypada 90. rocznica urodzin wybitnego przywdcy narodu, partii i pastwa, generaa armii w stanie spoczynku Wojciecha Jaruzelskiego. To w istocie bardzo wany jubileusz, bardzo istotna data, kieruje ona, bowiem oczy kadego czowieka lewicy w stron osoby, wok ktrej skupi powinnimy si my wszyscy, wszyscy ci, ktrzy maj serce po lewej stronie. Kada notka biograficzna Generaa to jedynie sygnalne, z koniecznoci skrcone, skompresowane informacje, cho wszystkie wspomniane w niej fakty mogyby by analizowane i opisywane daleko bardziej szczegowo i wielowtkowo. Urodzony w Kurowie, absolwent Wyszej Szkoy Piechoty i Akademii Sztabu Generalnego. Podczas II wojny wiatowej przebywa w Zwizku Radzieckim, gdzie w 1 943 r. wstpi do Ludowego Wojska Polskiego. Odkd 11 listopada 1 943r. zoy oniersk przysig, zwiza si z polsk armi na cae swoje ycie od szlaku bojowego (a zawid go od Oki do aby, od Sielec do zdobytego przez polskich i radzieckich towarzyszy broni Berlina) a po najwysze stanowiska dowdcze. By m.in. dowdc 1 2 Dywizji Piechoty i 1 2 Dywizji Zmechanizowanej, zastpc szefa Gwnego Zarzdu Wyszkolenia Bojowego, szefem Gwnego Zarzdu Politycznego Wojska Polskiego; w latach 1 9621 968 by wiceministrem obrony narodowej a w latach 1 965-1 968 szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Minister obrony narodowej w latach 1 968-1 983. Pose na Sejm siedmiu kolejnych kadencji w latach 1 961 -1 989. W latach 1 981 -1 985 prezes Rady Ministrw. W latach 1 981 -1 983 przewodniczcy Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. W latach 1 985-1 989 przewodniczcy Rady Pastwa. W latach 1 9891 990 prezydent Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej/Rzeczypospolitej Polskiej. W latach 1 947-1 948 czonek Polskiej Partii Robotniczej, a nastpnie, po zjednoczeniu polskiego ruchu robotniczego, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w szeregach, ktrej dziaa aktywnie a do roku 1 990: w latach 1 964-1 989 by czonkiem Komitetu Centralnego, w tym w latach 1 9701 971 zastpc czonka a w latach 1 971 -1 989 czonkiem Biura Politycznego. I sekretarz Komitetu Centralnego PZPR w latach 1 981 -1 989. Kiedy w 1 981 r. Genera obejmowa najpierw kierownictwo rzdu a pniej partii, stawa przed kolosalnie trudnym zadaniem, zadaniem sprostania niespotykanemu w dziejach Polski Ludowej kryzysowi, wywoanemu przez antypolskie dziaania kierownictwa amerykaskiego i sprzyjajcych mu pastw zachodnich (Watykanu nie wyczajc) oraz inspirowan przez nich wewntrzn ekstre-

W 9 0 . roczn i c u rod zi n G e n e ra a Arm i i Woj ci e ch a J a ru ze l ski e g o

m, szermujc solidarnociowymi sloganami. Na apel Generaa o 90 spokojnych dni odpowiedziano eskalacj wyniszczajcej akcji strajkowej. Wycignit do porozumienia rk wzgardliwie odrzucono. Wprowadzony 1 3 grudnia 1 981 r. stan wojenny by nieuchronny. Wobec nieodpowiedzialnoci antysocjalistycznej opozycji nie mona byo go unikn. Nie dao si w inny sposb przystpi do uspokojenia polskiego domu, do przywrcenia nadziei rodzinom, dzieciom, modziey, do ratowania upadajcej dramatycznie gospodarki, do zapeniania sklepowych pek, ktre opustoszay nie w nastpstwie polityki pastwa lecz strajkowego szalestwa opozycji i antypolskich reaganowskich represji. Genera wzi na siebie pen odpowiedzialno za stan wojenny i jego nastpstwa. Wykaza si niesychan odwag i roztropnoci zarazem. Uczyni wszystko, co tylko by w stanie, by zagodzi rygory stanu nadzwyczajnego a potem doprowadzi do jego zawieszenia i zniesienia. Nastpne lata wykazay suszno niesychanie trudnej, zoonej i odpowiedzialnej zarazem, podjtej grudniow noc decyzji. Nastpne lata pozwoliy Polakom na poczucie dumy pynce z klasy i stylu z jakimi urzdy premiera, przewodniczcego Rady Pastwa i prezydenta peni Wojciech Jaruzelski. Nastpne lata day rwnie czonkom i kandydatom PZPR powody do satysfakcji ze sposobu sprawowania przez Generaa najwyszej partyjnej godnoci. Genera te popenia bdy. Nie wnikajc w szczegy pozwol sobie wskaza na dwa moim zdaniem najistotniejsze. Pierwszy to nietrafione decyzje personalne, w wyniku ktrych do najwyszych wadz partyjnych i pastwowych trafiy rwnie osoby niewaciwe, nieodpowiednie, ideowo niepewne, zastpujc usuwanych pochopnie wyprbowanych, zahartowanych w pracy i walce towarzyszy. Bd drugi to internowanie w stanie wojennym Edwarda Gierka, Piotra Jaroszewicza i wielu osb zajmujcych jeszcze nie tak dawno kluczowe stanowiska w aparacie partyjnym i pastwowym. Odosobnienie prawdziwych patriotw i szczerych komunistw, osadzenie w warunkach urgajcych ludzkiej godnoci byo niepotrzebne i niegodziwe. Rzecz w tym jednak, by pami o tych bdach nie obrcia si w szerzenie wrd rodowisk lewicowych postaw niechtnych wobec Generaa. Jest on w moim przekonaniu nie tylko najwybitniejszym yjcym Polakiem i jednym z najznakomitszych naszych rodakw w historii lecz zalicza si rwnie do najwybitniejszych przywdcw i dziaaczy

WRZESIE 2013

BRZASK

WIAT

polskiego ruchu robotniczego. W dzisiejszych, trudnych czasach, gdy ze strony prawicy (tak rzdzcej, jak i usiujcej przej wadz) spotykaj sdziwego i schorowanego Generaa oszczerstwa i kalumnie, obowizkiem kadego czowieka lewicy, kadego komunisty i socjalisty, jest obrona Generaa, powinnoci za wszystkich rodowisk postpowych skupienie si przy nim i wok niego. Jeli ktokolwiek przycza si do faszujcego chru prawicowych krzykaczy i wraz z nim atakuje Generaa, nie jest godzien miana czowieka lewicy. Targi, niechci, animozje, dsy midzy przegranymi i godnymi politycznego niebytu byymi liderami jednego zaledwie odamu lewicy (Aleksander Kwaniewski vs. Leszek Miller) s wstrtne, pode i niesmaczne. Przecigiwanie si, rywalizacja, kto urzdzi Generaowi urodziny a kto z nich zrezygnuje, kto przyjdzie z bukietem a kto wymknie si po angielsku, nie przystoj ludziom mienicym si by mami stanu. Uwaajcym si za mw

stanu najzupeniej bezpodstawnie. Skoro o mach stanu, to Wojciech Jaruzelski godzien jest tego miana w nie mniejszym stopniu ni Edward Gierek, ktrego setne urodziny przypady rwnie w tym roku. Dla piszcego te sowa najoczywistsze pod socem jest to, e uczestniczy w przygotowaniach do obu jubileuszy i w ich przebiegu. Dostojnemu Jubilatowi, generaowi armii w stanie spoczynku Wojciechowi Jaruzelskiemu skadam wyrazy najgbszego szacunku oraz najszczersze urodzinowe yczenia przede wszystkim zdrowia i wszelkiej pomylnoci. Za niezmierzone zasugi poniesione przeze dla Polski, dla Polakw, dla polskiego ruchu robotniczego, z serca dzikuj. Jestem przekonany, e czas osdzi je sprawiedliwie i obiektywnie, a ku czci Generaa wzniesiony zostanie niejeden pomnik.
Maciej Kijowski

Zamieszczony w poprzednim wydaniu artyku Macieja Kijowskiego pt: Krew i brak honoru pochodzi z "Faktw i Mitw" nr 1 4(683). Autora i czytelnikw przepraszamy za publikacj bez podania rda.

SPROSTOWANIE

Pierwszego wrzenia 1 939 r. Niemcy hitlerowskie rozpoczy zbrojn agresj przeciwko Polsce. Nastpnego dnia w Robotniku - centralnym organie prasowym Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) ukaza si artyku o wymownie brzmicym tytule Karty pady na st. Jego autor Mieczysaw Niedziakowski redaktor naczelny Robotnika i zarazem czonek centralnych wadz PPS odnoszc si do niemieckiego ataku na Polsk pisa: nie wywoalimy tej wojny i nie chcielimy jej. Zostaa nam narzucona. Bdzie to wojna o cae jutro wiata. S tylko dwie drogi rozwojowe: albo podporzdkowa si Trzeciej Rzeszy w jej planach hegemonii, albo zamanie tych planw i ocalenie zarazem wolnoci narodw, wolnoci ludw i wolnoci ludu. Weszlimy na drog drug. To jest Polski dziejowy szlak - stwierdza redaktor naczelny Robotnika. Warszawskie kierownictwo PPS w obliczu zaistniaych okolicznoci nie zamierzao pozostawa bezczynne. Czwartego wrzenia 1 939 r. odbyo si specjalne posiedzenie egzekutywy Warszawskiego Okrgowego Komitetu Robotniczego PPS (WOKR PPS). Upowanio ono dwch znanych dziaaczy PPS Zygmunta Zaremb i Tomasza Arciszewskiego, aby odbyli niezbdne w tej sytuacji rozmowy dotyczce utworzenia robotniczych oddziaw obrony Warszawy. Zakadano co warto podkreli utworzenie takich oddziaw nie tylko w stolicy, ale rwnie w caym walczcym

W su b i e d l a P ol ski i d l a kl a sy rob otn i cze j czyli Ochotnicza Robotnicza Brygada Obrony Warszawy

kraju. Egzekutywa WOKR PPS przyja ponadto postanowienie o natychmiastowym zorganizowaniu w walczcej Warszawie Robotniczego Komitetu Pomocy Spoecznej (RKPS). Najwaniejszym jego zadaniem miao by roztoczenie koniecznej opieki nad coraz liczniej przybywajcymi do Warszawy uchodcami z rnych stron stawiajcej opr hitlerowskiemu najedcy Polski. W specjalnym numerze Robotnika zamieszczony zosta w zwizku z powoaniem do ycia RKPS komunikat nastpujcej treci: Robotniczy Komitet Samopomocy Spoecznej i klasowe zwizki zawodowe ustaliy w porozumieniu z Dowdztwem Obrony Warszawy potrzeb zmobilizowania kilku kompanii robotniczych do suby pomocniczej. Zygmuntowi Zarembie i Tomaszowi Arciszewskiemu nie udao si dotrze do Marszaka Edwarda Rydza migego. Spotka si z nimi jednak byy szef sztabu faszyzujcego, sanacyjnego Obozu Zjednoczenia Narodowego (Ozon-u) pukownik Jan Kowalewski. Poradzi on dziaaczom PPS, aby nawizali kontakt z generaem brygady Walerianem Czum mianowanym 3 wrzenia 1 939 r. dowdc obrony Warszawy. Pukownik J. Kowalewski zaofiarowa si poredniczy w tych rozmowach. Szstego wrzenia 1 939 r. Tomasz Arciszewski i Zygmunt Zaremba jako reprezentanci kierownictwa warszawskiej organizacji PPS zostali przyjci przez

H ISTORIA

BRZASK

WRZESIE 2013

generaa W. Czum. Genera W. Czuma przyj z pen yczliwoci postulaty dziaaczy PPS domagajcych si zdecydowanej obrony Warszawy i powoania pod bro robotniczych formacji ochotniczych. Jednake szef sztabu gen. W. Czumy pukownik Tadeusz Tomaszewski otwarcie wyrazi swj sprzeciw dla idei utworzenia robotniczych formacji. Tpa, prymitywna sanacyjna buta kolejny raz dawaa o sobie zna. Jego argumentacja bya prosta i przeraajca zarazem. Brak broni i umundurowania nie pozwalay na utworzenie takich formacji. Ostatecznie, po wysuchaniu uwag pk. Tomaszewskiego gen. Czuma zgodzi si na utworzenie robotniczej formacji ochotniczej. Wedug koncepcji dowdcy obrony Warszawy powsta miay robotnicze oddziay w sile 6 kompanii. Na pocztek gen. Czuma zakada ich wykorzystanie do pilnych robt saperskich. Potem w momencie pojawienia si dostatecznej iloci broni, amunicji oraz umundurowania formacje te miay zosta wczone do bezporedniej walki z Niemcami. Tego samego dnia na wniosek wadz PPS gen. W. Czuma mianowa dowdc planowanej robotniczej formacji kapitana rezerwy WP i cenionego dziaacza PPS Mariana Keniga. Szsty wrzenia 1 939 r. by dla stolicy Polski dniem kryzysowym. Hitlerowskie zagony pancerne byy ju bardzo blisko miasta. W nocy z 6 na 7 wrzenia 1 939 r. Warszaw opuci Naczelny Wdz Marszaek Edward Rydzmigy. Postanowi przenie siedzib gwnego dowdztwa na wschd do Brzecia nad Bugiem. Bya to najzwyklejsza w wiecie ucieczka! Uczyni to rwnie rzd z premierem Felicjanem Sawojem Skadkowskim na cele. Butny premier sanacyjnego rzdu owiadczy wwczas, e: z powodu niebezpieczestwa zmuszony jest opuci Warszaw z niezomnym postanowieniem powrotu do niej po wygranej wojnie. Rzd w odrnieniu od Naczelnego Wodza postanowi z kolei przenie si do Lublina. Genera Tadeusz Kasprzycki minister spraw wojskowych przed opuszczeniem stolicy powierzy j opiece gen. W. Czumie, dotychczasowemu Komendantowi Gwnemu Stray Granicznej. Rozkaz gen. T. Kasprzyckiego wydany gen. Czumie brzmia krtko i zwile: obrona Warszawy za wszelk cen, a do ostatniego naboju. Okoo pnocy (6/7 wrzenia 1 939 r.) radio warszawskie nadao specjalny apel. Szef propagandy w sztabie Naczelnego Wodza pukownik Roman Umiastowski nakaza w nim, aby wszyscy dotd niezmobilizowani, zdrowi i silni mczyni opucili Warszaw i skierowali si na wschd. Zaapelowa jednoczenie do wspomnianych powyej silnych i zdrowych mczyzn o aktywny udzia w kopaniu roww przeciwczogowych i przeciwlotniczych oraz we wznoszeniu barykad na przedmieciach Warszawy. Oba nakazy w ewidentny sposb kolidoway ze sob. W efekcie apel pk. Umiastowskiego wywoa chaos, panik oraz pen dezorientacj wrd mieszkacw Warszawy, ktrzy odczytali go jednoznacznie: Warszawa miaa by oddana hitlerowskiemu najedcy

bez walki. Trzy godziny po emisji bezmylnego w istocie i nad wyraz szkodliwego apelu pk. Umiastowskiego prezydent Stefan Starzyski jako Komisarz Cywilny przy Dowdztwie Obrony Warszawy oficjalnie go odwoa. Na szczcie udao si powstrzyma panik. Warszawa zacza przygotowania do obrony. Sidmego wrzenia 1 939 r. dowdca obrony Warszawy gen. W. Czuma zwraca si w swojej odezwie do mieszkacw Warszawy: Obywatele! Warszaw trzeba broni. Pomoecie w tej akcji, powracajc natychmiast do normalnych zaj i wykonujc wszystkie zalecenia, jakie bdziecie otrzymywa. Dzisiejszej nocy na wezwanie stanlimy licznie do kopania roww. Tak powinnicie postpowa nadal! Wracajcie wic do swoich zaj! Pomagajcie wojsku mn postaw oraz utrzymaniem adu i porzdku, by nie odrywa wojska od pracy bojowej. Podpukownik Wacaw Lipiski z Dowdztwa Obrony Warszawy (DOW) bez ogrdek deklarowa: Warszawa bdzie broniona do ostatniego tchu. Jeli padnie, znaczy to bdzie, i po ostatnim onierzu polskim przejecha czog niemiecki. Do swojej dyspozycji gen. Czuma mia: trzy pene bataliony piechoty i jeden improwizowany, pi niepenych baterii artylerii polowej, ktre wraz z artyleri pukow liczyy nieco ponad 20 dzia oraz dwie kompanie czogw rozpoznawczych i lekkich. W obliczu szczupych si jakimi rozporzdza gen. W. Czuma (pocztkowo siy obrony liczyy 4 tysice onierzy) powoanie do ycia robotniczej formacji, ktra miaa wzi czynny udzia w obronie miasta stao si palc koniecznoci. Dzie pniej, 8 wrzenia 1 939 r. radio warszawskie nadao specjalny komunikat RKPS o utworzeniu robotniczych formacji. Sekcja wojskowa RKPS, na ktrej czele sta wspomniany powyej kapitan Marian Kenig wzywaa: Towarzysze! W porozumieniu z Dowdztwem Obrony Stolicy tworzymy ochotnicze oddziay robotnicze, ktre stanowi bd kadr Batalionw Robotniczych. Bdziemy suy obronie w formach, jakie nam wska wadze wojskowe, wykonujc prace ofiarnie i entuzjastycznie na kadym odcinku, ktry zostanie nam powierzony do pracy i obrony. Zgasza si do naszych oddziaw rejestracyjnych ulica Warecka 7 lub Duga 21 , ktre funkcjonuj od 6 rano przez cay dzie. W Robotniku ukaza si jednoczenie apel WOKR PPS do wszystkich czonkw partii posiadajcych zwaywszy na okolicznoci przede wszystkim przeszkolenie wojskowe, aby przystpowali do rejestracji w pierwszej kolejnoci. Podjto decyzj, i rekrutacja do Robotniczych Batalionw Obrony Warszawy rozpocznie si 9 wrzenia 1 939 r. Wyznaczono dwa centralne punkty werbunkowe: na ulicy Wareckiej 7 (siedziba redakcji Robotnika) oraz na ulicy Dugiej 21 (siedziba WOKR PPS). Piotr Gajewski warszawski tramwajarz i dziaacz Zwizku Pracownikw Komunalnych i Instytucji Uytecznoci Publicznej podkrela, i: zapis do szeregw robotniczej formacji by bardzo prosty: przy bramach stay stoy, tam wyznaczeni ludzie zapisywali, komendant placu natomiast formowa kompani, wyznaczajc dowdcw plutonw, ktrych

10

WRZESIE 2013

BRZASK

H ISTORIA

zatwierdza kapitan Kenig (...) Przy sformowanych kompaniach wyznaczono zaufanych ludzi, ich zadaniem byo czuwanie nad morale onierzy. Speniali oni funkcj oficerw politycznych. Ochotnikw przyjmowano indywidualnie, nie grupowo - podkrela Piotr Gajewski. Kapitan Marian Kenig odnoszc si do procedury rejestracji ochotnikw wspomina po latach: przede wszystkim werbowalimy czonkw partii i klasowych zwizkw, zdolnych do czynnej lub pomocniczej suby wojskowej. Staralimy si grupowa wedug specjalnoci wojskowych, jednak w ramach suby w piechocie. Na miejscu zbirki w czasie formowania kompanii wyoniono podoficerw i wyznaczono im funkcje. Zgaszajcych si oficerw kierowano do mnie. Po krtkiej rozmowie, do czego si nadaj, przydzielaem ich na stanowiska dowdcw kompanii, plutonw i inne. Po trwajcej pi dni rekrutacji wadze wojskowe nakazay kapitanowi M. Kenigowi zaprzestanie dalszego werbunku. Oglny stan osobowy Robotniczych Batalionw Obrony Warszawy, ktrych dowdc by Kapitan M. Kenig osign liczb 5800 6000 osb. Do zada specjalnych odkomenderowano okoo 1 000 ochotnikw. W sumie utworzono 1 9 kompanii. Ich kadr stanowili oficerowie rezerwy WP wyprbowani czonkowie PPS. Zastpc kapitana Keniga zosta kapitan Rudolf Rode. Adiutantem porucznik Czesaw Ostakiewicz. Batalionami dowodzili porucznicy Aleksander Tuski oraz Nowotny. Jedenastego wrzenia 1 939 r. tj. trzeciego dnia zacigu utworzono puk dwubatalionowy. Jego dowdc zosta kapitan Rudolf Rode oficer z 36 puku piechoty. Udao si utworzy jeszcze jeden puk, ktrego dowdc zosta major Stanisaw Chudyba. Znakiem rozpoznawczym onierza robotniczych batalionw bya czerwona opaska na rkawie. Siedziba dowdztwa robotniczej formacji miecia si w budynku u zbiegu ulic Nowy wiat i Foksal. Oddziay ochotnikw po uroczystym zaprzysieniu zakwaterowano w gimnazjum Grskiego przy ul. Hortensji, w gimnazjum Zamoyskiego przy ul. Smolnej oraz w koszarach policji pastwowej przy ulicy Ciepej 32. Dwunastego wrzenia 1 939 r. w sztabie Dowdztwa Obrony Warszawy odbya si konferencja, w ktrej wzili udzia: pk Tomaszewski, pk Aleksander Hertel szef saperw DOW, gen. W. Czuma oraz kapitan M. Kenig z grup dziaaczy PPS. Podczas konferencji ze strony kapitana Keniga i obecnych dziaaczy PPS pada propozycja nadania ochotniczej jednostce okrelonej formy organizacyjnej. Genera W. Czuma ze wzgldu na fakt, i liczebnie formacja przekroczya stan puku podj decyzj, i bdzie to brygada o nazwie Ochotnicza Robotnicza Brygada Obrony Warszawy (ORBOW). Dowdc ORBOW pozosta kapitan Marian Kenig. Nazajutrz, 1 3 wrzenia 1 939 r. dziki staraniom RKPS powoano do ycia oddziay sanitarne ORBOW. Na amach Robotnika podkrelano, i ich najwaniejszym zadaniem miao by realizowanie wszelkiej inicjatywy obywatelskiej, celem usunicia

zniszczenia miasta przez wroga, pomoc sanitarna oraz przywrcenie normalnego ycia i wygldu stolicy.Kompanie ORBOW od chwili sformowania bray aktywny udzia w rnych pracach na rzecz oblonego przez hitlerowskiego najedc miasta. Przede wszystkim oddziay ochotnikw miay ogromny udzia w budowaniu umocnie dookoa i wewntrz stolicy. Ochotnicy kopali rowy przeciwlotnicze, przeciwczogowe, strzeleckie. Budowali obronne barykady oraz przygotowywali stanowiska ogniowe dla dzia. Ponadto po nalotach i bombardowaniach hitlerowskich ochotnicy nieli pomoc cywilom. Usuwali zniszczenia i ratowali resztki mienia przed ogniem. Najcenniejsze (...) byo to, e oddziay podtrzymyway w mieszkacach wiar w lepsze jutro i to w najciszych chwilach, jakie przeywaa Warszawa - zaznacza kapitan Kenig. Ochotnicy cile wsppracowali bez jakichkolwiek zadranie z wojskiem. Byli dla niego ogromn pomoc. Na jego polecenie wykonywali liczne zadania o charakterze dywersyjno wywiadowczym. Szczeglne pochway w stron Brygady kierowa szef saperw DOW pk Hertel. Wszyscy ochotnicy z ORBOW gorco pragnli otrzyma do rki karabin i amunicj. Chcieli po prostu walczy z wrogiem. Stanisaw Sykus warszawski komunista, ochotnik z ORBOW wspomina, e: uzbrojenie (...) byo z pocztku bardzo kiepskie (...) gwnie jednostrzaowe, przestarzae karabiny z 1 91 7 roku. Zdobycie karabinw piciostrzaowych, karabinw maszynowych itp. to zasuga dowdcy batalionu. Poza tym kady ochotnik stara si o bro na wasn rk. Pomimo heroicznego, wrcz nadludzkiego wysiku i powicenia ochotnikw z Brygady oblona Warszawa z kadym dniem ponosia coraz wiksze straty. Na pocztku trzeciej dekady wrzenia miasto stracio elektrownie, wodocigi, gazownie i centrale telefoniczne. Warszawa staa w ogniu. Dwudziestego trzeciego wrzenia 1 939 r. stolica pozbawiona zostaa prdu i wody. Z kad godzin walki obrocom kurczyy si zapasy amunicji, medykamentw oraz ywnoci. Na ulicach miasta walay si setki trupw: ludzi i zwierzt (przede wszystkim koni). To wszystko grozio wybuchem epidemii. Mimo wybitnie niesprzyjajcych warunkw Dowdztwo Obrony Warszawy nie podejmowao decyzji o kapitulacji. Podkreli naley, i wszystkie natarcia nieprzyjaciela do 24 wrzenia 1 939 r. zostay odparte.Duch walki by po polskiej stronie nadal mocny. Niemieckie bomby i ostrza artyleryjski zamiast osabi umacnia obrocw w przekonaniu, e ich walka musi by kontynuowana. W tej atmosferze dwudziestego pitego wrzenia 1 939 r. Ochotnicza Robotnicza Brygada Obrony Warszawy zostaa przeformowana w 1 3 Dywizj Piechoty i nastpnie skierowana na oliborz na pierwsz lini frontu. Kapitan M. Kenig odnoszc si do tej sprawy pisa: motywem, ktry zadecydowa o tym , byo to, e do Warszawy przedosta si przez piercie niemiecki pukownik dyplomowany Marian Kaliski, ostatni dowdca 1 3 dywizji piechoty.

11

H ISTORIA

BRZASK

WRZESIE 2013

Odtworzona na bazie ORBOW 1 3 Dywizja Piechoty istniaa trzy dni. Dwudziestego smego wrzenia 1 939 r. wycieczona i wykrwawiona Warszawa skapitulowaa. Na wie o kapitulacji w 1 3 Dywizji Piechoty wybuch bunt. Ochotnicy, ktrzy poszli do brygady socjalici, komunici, radykalni ludowcy chcieli si nadal bi z faszystami. W ogle nie myleli o kapitulacji. Rozkaz zoenia broni tej broni, o ktrej tak marzyli i ktr mieli przez kilka dni w rkach i rozejcia si do domw ochotnicy potraktowali jako zdrad. Dla rozadowania napitej atmosfery kapitan Marian Kenig po raz ostatni przemwi do podlegych mu ochotnikw: nie po to w przecigu kilku tygodni towarzysze i ja pracowalimy nad organizowaniem brygady, aby j teraz w sposb zdradziecki likwidowa. Przecie mona byo tej akcji zupenie nie rozpoczy-

na. Z ca odpowiedzialnoci mwi, e w tym wypadku zdrady nie ma. W tej chwili nie ma innego wyjcia trzeba si rozbroi i rozmundurowa. W tym celu musimy uda si do Cytadeli, dokd ja was poprowadz. Po zoeniu broni w Cytadeli robotnicza formacja zostaa rozformowana i przestaa istnie. We wrzeniu 1 939 r. podczas bohaterskiej obrony Warszawy zgino okoo 6 tysicy onierzy i okoo 25 tysicy osb cywilnych. Ochotnicza Robotnicza Brygada Obrony Warszawy pomimo wielu ogranicze oraz niedogodnoci, na ktre napotykaa zdaa wraz z reszt obrocw bohaterskiego miasta w tych tragicznych wrzeniowych dniach swj egzamin z patriotyzmu celujco.
Ryszard Rauba

O epizodzie socjalizmu w San Marino nie uczy si w szkoach. Nie ma na ten temat ksiek ani materiaw w Internecie. Nie sposb odnale te zdj z lat Republiki. Co najwyej napotka mona wzmiank w Wikipedii mwic o rzdach koalicji socjalistw i komunistw, ktra rzekomo poniosa klsk w wyborach parlamentarnych i zostaa po prostu odsunita od wadzy po prbie anulowania wynikw wyborw i wprowadzenia stanu wyjtkowego. Jedynym rdem ma tu by ksika wydana na zachodzie Communism in history and theory, Greenwood Publishing Group z 2002 r. autorstwa Donalda Buskyego. Dlatego relacja Wojciecha Gieyskiego, polskiego reportaysty, ktry we wrzeniu 1 959 r. osobicie obserwowa na miejscu wybory do Wielkiej Rady, ktre zakoczyy si klsk lewicy i fal terroru jest tak znaczca. Ten krtki tekst stanowi w istocie kontekstowy zapis wydarze pozwalajcy zrozumie, co naprawd wydarzyo si w San Marino w 1 957 r. i jakie siy w rzeczywistoci zmiadyy Republik. Sam autor tego eseju, ktremu zdarzao si wymienia nazw San Marino rwnie w swojej pniejszej publicystyce nigdy ju nie wrci do tej historii ani opisu tego niewielkiego pastwa w owym czasie. To, czego by wwczas wiadkiem raczej nie pasuje do jego obecnych pogldw. Nie zmienia to faktu, e jego wczesne wiadectwo trudno potraktowa obojtnie. Opisuje on bowiem bardzo ciekawy proces budowy socjalizmu w specyficznej, stworzonej po II wojnie wiatowej sytuacji. Lata okupacji pogbiajce jeszcze tragiczne pooenie proletariatu sprzyjay temu, e zaistniay warunki wprowadzenia wadzy ludowej bez koniecznoci przeprowadzania rewolucji socjalistycznej, umoliwiajc odniesienie lewicy miadcego wyborczego zwycistwa bez koniecznoci kompromisw ze stronnictwami stanowicymi klasow reprezentacj wpyww buruazji. Ewenementem wynikajcym z tej specyfiki bya take naleca do rzadkoci rzdowa wsppraca so-

Re p u b l i ka S a n M a ri n o 1 9 4 5 -1 9 5 7

cjalistw i komunistw bez koniecznoci walki z elementem oportunistycznym i socjaldemokratycznych zdrad znanych z historii. Lewica zahartowana w cikich walkach z faszyzmem, ktre wzmacniay jej wiadomo i osabiay tendencje oportunistyczne postanowia zjednoczy wysiki take w okresie pokojowym, by razem przystpi do odbudowy kraju ze zniszcze wojennych i wyprowadzi go ze stanu ndzy i zacofania. Osabienie pozycji wielkiego kapitau dajce lewicowej koalicji moliwo realizowania swojego programu trwao jednak krtko, jak si miao niebawem okaza, a pozorny spokj zwiastowa gwatowny upadek i wizienia dla dzielnych bojownikw o socjalizm. Po 1 2 latach przemian, ktre zmieniy nie do poznania spoeczne oblicze San Marino, tak, e stawao si ono atrakcyjnym przykadem sukcesu rzdw klasy robotniczej bez zduszenia przez imperialn blokad, siy reakcji wznieciy pucz, a woskie interwenckie czogi przy poparciu przez USA rozjechay i pogrzebay nadzieje pogbienia procesu budowy socjalizmu, w gruncie rzeczy majc wiele wsplnego z projektem, ktry potem np. Allende, a jeszcze wiele lat po nim Chavez prbowali realizowa w krajach Trzeciego wiata, w ktrych znajduje si matryca, z jakiej odtwarzany jest eksploatacyjny wyzysk. Wybory, ktrych wiadkiem by Gieyski, odbywajce si w atmosferze politycznego terroru, zastraszenia i ostrej propagandy antykomunistycznej przypiecztoway jedynie ten stan rzeczy. Jednak nim to si stao, robotnicy byli gotowi broni reprezentujcej ich interesy wadzy ludowej, powoujc ochotnicz milicj gotow walczy w obronie Republiki. Mimo ostatecznej klski bilet wizytowy komunizmu, wetknity za cholew woskiego buta, jak okreli go w swoim reportau Gieyski, stanowi jeden z najbardziej pouczajcych tego rodzaju eksperymentw, zarwno w aspekcie swoich osigni, jak i tragicznego zakoczenia.

12

WRZESIE 2013

BRZASK

H ISTORIA

Stanowi on kolejny dowd w historii, e nienawi posiadaczy i gotowo zniszczenia socjalizmu bdzie czya interesy rnych organizmw pastwowych pod wadz dyktatury kapitau z wzywajc ich na pomoc rodzim buruazj, by uyy wszystkich najnikczemniejszych chwytw i nie cofny si przed adnymi dziaaniami demaskujcymi waciwy im niepohamowany imperializm, by zdusi t prb w zarodku krwi i elazem. Tak utopiono we krwi komun parysk w przymierzu midzy reakcjonistami Thiersa a Bismarckiem, tak wszystkie reakcyjne reimy, w tym Polska pod rzdami Pisudskiego dopomogy regentowi Hortyemu w krwawej pacyfikacji tworzonej take przy wsppracy socjalistw z komunistami Wgierskiej Republiki Rad. Te same interesy, a szczeglnie denie do odzyskania ogromnych sum pienidzy wpompowanych w carat pchno 1 4 pastw do interwencji w Rosji Radzieckiej. Wobec San Marino ciko byo stosowa propagandowe oskarenia o wpywy Zwizku Radzieckiego. Co nie przeszkadzao wrogom Republiki po przejciu wadzy w propagowaniu antykomunistycznych hase. Unikna te ekonomicznej blokady, jaka dobia i utopia we krwi ostrony proces przemian Salvadora Allendego wraz zatwierdzonym przez Nixona planem

dziaa sabotaowych amerykaskiej korporacji Midzynarodowe Telefony i Telegrafy (ITT), czy jaka drczy od ponad 50 lat Kub. Jednak i to nie uchronio jej przed puczem reakcjonistw wspartym przez woskie czogi oraz popartym przez rzd USA i marionetkow Republik Molukw, bdc w istocie czci Indonezji, w ktrej do dzi tocz si krwawe konflikty o podou etnicznym i religijnym. Mimo to osignicia 1 2 lat budowy socjalizmu i sympatia wiatowej opinii publicznej, jak ta prba si cieszya, zasuguj by wydoby j z mrokw zapomnienia. Epizod ten dowodzi, bowiem, e projekt marksistowski dopki uda mu si unikn obcie wynikajcych z narzuconego z zewntrz embarga, sabotau czy wewntrznych kontrrewolucyjnych i interwenckich spustosze [*] uzyskuje praktycznie nieograniczone moliwoci rozwoju. Warto te pamita o tym, kto zainicjowa te przemiany, gdy obecnie libertariaska propaganda chwali osignicia San Marino, jako kraju kapitalistycznego. auj, e bdc w tym pastwie w 1 999 r. jednego z wakacyjnych dni, nie znaem dziejw Republiki Socjalistycznej tworzonej przez bojownikw ze piewem Bandiera Rossa.
Dawid Jakubowski

Byem gociem Biura Politycznego. Pierwszy Sekretarz dolewa mi chianti. Sekretarz propagandy raczy mnie muscatelem. Towarzysze z KC odoyli pkate teczki i zrcznymi obrotami widelcw ukrcali kbuszki spaghetti. Ulic przeciga pochd miejscowych kramikarzy, wznoszc spazmatyczne okrzyki: Pokj tak! Komunizm nie!" Dziao si to w San Marino, 8 wrzenia 1 959 roku. Na pi dni przed wyborami do Wielkiej Rady. Wybory miay zdecydowa, czy najmniejsza republika wiata pozostanie wierna swej dumnej dewizie Staroytna ziemia wolnoci". Na zbatym szczycie Monte Titano, ktry ni std ni zowd wyrasta spord niemiaych pagrkw, osiedli si ongi bogobojny Marinus, kamieniarz rodem z Dalmacji, aeby uj przeladowaniom chrzecijan, za cesarza Dioklecjana ponownie rozszalaym. Kryjwk wybra dogodn. Wolna gmina, imieniem witego Marinusa ochrzczona, opara si w wiekach rednich i nowszych zaborczym ssiadom, Malatestom, Borgiom i Albertonim, obronn rk wychodzc z kolejnych wojen. Napoleon, w dobrym bdc humorze, proponowa republice... stokrotne powikszenie jej terytorium. Ale sanmariski m stanu Antonio Onofri wykaza zdumiewajc trzewo polityczn i grzecznie podzikowa za swoisty podarunek: Tylko nasza mao powiedzia jest gwarancj naszej wolnoci". W latach walki o zjednoczenie Woch dwukrotnie korzysta tu ze schronienia Garibaldi, z rodzin i garstk najwierniejszych przyjaci. Podczas ostatniej wojny San Marino zachowao ci-

D ra m a t n a M on te Ti ta n o

s neutralno, dajc na swym malekim terytorium azyl tysicom zbiegw politycznych! Niemcy tylko w cywilnych ubraniach mieli prawo wstpu do republiki. Caa granica wymalowana bya dla orientacji lotnikw szerokim, biaym pasem; nie uchronio to jednak pastewka przed cikim nalotem angielskich bombowcw. W ostatniej fazie wojny wielu ochotnikw sanmariskich walczyo w szeregach woskiej antyfaszystowskiej partyzantki. A gdy w roku 1 945 rozpisano wybory, wikszo uzyskali komunici wraz z socjalistami. San Marino stao si najmniejsz z demokracji ludowych. Dwanacie lat trwaa w San Marino wadza ludu. Gdy lewica obejmowaa rzdy, kraj by na dnie ndzy. Angielskie bombardowania poza setk ofiar w ludziach przyniosy szkody na 3 miliardy lirw. Doskwiera gd. Warunki higieniczne byy w stanie opakanym. miertelne niwo zbieraa gorczka tyfoidalna. Szerzya si grulica. Dwanacie lat trwaa w San Marino wadza ludu. Usunito w tym czasie wszystkie szkody wojenne. Ufundowano wzorowy system opieki spoecznej. Zaoono 20 kilometrw kanalizacji, bez reszty likwidujc gorczk tyfoidaln. Kraj szczyci si najgciejsz w wiecie sieci drg. Liczba turystw wzrosa z 200 tysicy w 1 949 roku do ptora miliona obecnie. S dni, kiedy Monte Titano odwiedza 30 tysicy goci zagranicznych! Rozwinito przemys, gwnie ceramiczny: w 1 945 roku byo tu 68 warsztatw, w 1 958 537. Ogromnie wzrosa produkcja

13

H ISTORIA

BRZASK

WRZESIE 2013

zb i wina. Budet zamyka si rokrocznie nadwyk 400 milionw lirw. Wybudowano dziesitki domw mieszkalnych dla robotnikw, a do wszystkich mieszka doprowadzono wiato i wod. San Marino stao si pastewkiem dostatku i spokoju. Dwanacie lat trwaa w San Marino wadza ludu. Rzym z rosnc niechci obserwowa ten bilet wizytowy komunizmu, wetknity za cholew woskiego buta. Parokrotnie, zwaszcza w 1 951 i 1 952 roku, dochodzio do granicznych awantur. Miay one odstraszy zagranicznych turystw. Skutek jednake by cakiem odwrotny. Dreszczyk emocji przy przekraczaniu granicy kraju, rzdzonego przez czerwonych, najmocniej wanie przyciga szwajcarskich czy amerykaskich mieszczuchw... 30 wrzenia 1 957 roku piciu deputowanych socjalistycznych przeszo na stron opozycji. Wielka Rada znalaza si w impasie. 1 9 komunistw i 11 socjalistw przeciwko 23 chadekom i 7 socjaldemokratom. 30 na 30. Nazajutrz rano nowa wolta. Deputowany Attilio Giannini, niezaleny, wybrany z listy komunistycznej, zgosi akces do chrzecijaskiej demokracji. Legalny rzd straci poparcie parlamentarnej wikszoci. W myl Konstytucji San Marino dwaj kapitanowie regenci, ktrzy na wzr rzymskich konsulw Wsplnie peni najwysz wadz w republice, nie mog by pozbawieni mandatw przed upywem swej szeciomiesicznej kadencji. Ale chrzecijascy demokraci ani myleli czeka na objcie rzdw. W pogranicznej miejscowoci Rovereta, w pospnym budynku nie dokoczonej hali fabrycznej, powoali rzd rewolucyjny. Tego samego dnia do Roverety przybywa z Florencji konsul USA, przywoc samozwacom oficjalne uznanie swego rzdu. Depesza analogicznej treci nadchodzi z... Republiki Molukw, istniejcej jedynie w imaginacji niektrych amerykaskich politykw. Na szos San Marino Rimini wtaczaj si woskie czogi i samochody pancerne. Ze wszystkich stron cign ku bezbronnym granicom bataliony wojska i andarmerii. W sumie okoo 1 2 000 onierzy caa dywizja. San Marino liczy 1 8 000 mieszkacw. Legalny rzd komunistyczno-socjalistyczny nie daje za wygran. Czternastoosobowy korpus andarmerii, przywyky jedynie do parad w dni uroczyste, staje w gotowoci bojowej, obsadza punkty strategiczne. Formuje si ochotnicza milicja ludowa, w dubeltwki uzbrojona. Patrole ja skuterach obserwuj ruchy czogw, ktre bezceremonialnie wyszczerzaj lufy dzia w stron granicznych posterunkw. Samozwacy nawet za woskimi plecami nie czuj si bezpiecznie i przeksztacaj w twierdz swe tymczasowe pomieszczenie. W rogach budynku czuwaj gniazda karabinw maszynowych, uprzejmie dostarczonych wraz z obsug przez chrzecijaski i demokratyczny rzd Woch. Noc, po polach, lizgaj si wiata reflektorw, aby zapobiec nagej inwazji komunistw.

Dzie po dniu mija w penym pogotowiu. Legalny rzd odwouje si do ONZ, oskarajc Wochy o interwencj w wewntrzne sprawy San Marino. Caa wiatowa prasa na pierwszych stronach zamieszcza informacje o zatargu i grocym przelewie krwi. Setki modych Komunistw z Rimini, Bolonii, Ferrary przybyy w sukurs swym sanmariskim towarzyszom, z pochodniami w rkach, z Bandiera rosa" na ustach, z ywnoci w plecakach. Bo od paru dni gd ju goci w oblonym pastewku. Blokada bya tak nieprzenikliwa, e nawet matki z chorymi dziemi, udajce si do lekarzy-specjalistw w Rimini, zawrcono z drogi. Burzy si wiatowa opinia. Gwat Guliwera nad Liliputem nie w smak idzie nawet ludziom odlegym od komunizmu. Lecz nagle uwaga wiata odwraca si bez reszty w zupenie innym kierunku. Na niebie pojawia si pierwszy sputnik! Wieci z San Marino gin ze szpalt gazetowych. Osaczony, osamotniony, zapomniany rzd republiki ustpuje. W pastewku, ktre od wiekw byo dla wszystkich bezpiecznym azylem, rozptuje si monstrualny terror policyjny. Wszyscy lewicowcy zwolnieni z administracji. 29 komunistw i socjalistw traci swe mandaty poselskie. Kilku wdruje do wizienia. 27 czoowych dziaaczy postpowych w tym byli kapitanowie-regenci idzie pod sd, pod zarzutem zdrady stanu. Gro im dugoletnie roboty... Widzc bezpodstawno tego oskarenia, znakomity prawnik woski najwyszy sdzia San Marino profesor Carlo Artoro Yemolo, podaje si do dymisji. Chocia sam jest chadekiem, nie ulega naciskowi swych wadz partyjnych. Ustpuj po nim dwaj inni, kolejno mianowani sdziowie. Wreszcie czwarty, Michele Grifa, nikomu nie znany prawnik z Bolonii, podejmuje si prowadzenia procesu. Zamana zostaje tradycja sanmariska, wedug ktrej sdziami w republice mog by wycznie obcokrajowcy z tytuami profesorw. Proces trwa miesic za miesicem. Wyrok nie zapada. Wyrok ju zapad, lecz ley w szufladzie. Zblia si termin wyborw do Wielkiej Rady. Niech sobie wyrok ley w szufladzie. Nic tak nie habi, jak papier... Ju za pi dni wybory! W Borgo, na robotniczym przedmieciu stolicy, zbieraj si na rogach ulic gromady ludzi, gestykulujcych w ywym podnieceniu. Jaki szczupy chopak nerwowo nalepia wielki plakat Vota comunista". Jaki facet ze zoci kopie rozrzucone komunistyczne ulotki. W Citta", stolicy pooonej na samym szczycie Monte Titano, atmosfera nie jest tak zapalna. Transparenty z hasami wszystkich czterech partii wisz obok siebie w spokoju. Przed listami kandydatw przystaj dostojni starsi panowie (kobiety praw wyborczych nie posiadaj) i skrupulatnie wynajduj na nich nazwiska swych najbliszych przyjaci. Mj Boe, to wszyscy si w tym kraju znaj przynajmniej z widzenia!

14

WRZESIE 2013

BRZASK

H ISTORIA

Casa" dom partii wybudowany ze skadek czonkowskich wre prac w dzie i w nocy. Stukaj powielacze. cinki papieru fruwaj po nie otynkowanych korytarzach. Agitatorzy wbiegaj i wybiegaj. Burczy telefon. Gildo Gasperoni, I sekretarz KP San Marino, znajduje czas na rozmow. Referuje mi argumenty, ktrymi komunici chc trafi do przekonania mas wyborcw. Naruszenie przez chadekw praw obywatelskich, na przykad zakaz zebra i manifestacji. Przekrelenie niezawisoci sdw. Dwa miliardy deficytu w cigu 23 miesicy wadzy, co przy 950 milionowym rocznym budecie pastwa jest chyba sum rekordow w wiatowej skali. Za rzdw lewicowych kady rok bude-towy zamyka si nadwyk. Czy spodziewacie si odnie przy urnach zwycistwo? pytam obcesowo. Spodziewamy si, e wikszo mieszkacw San Marino gosowa bdzie na komunistw i socjalistw. Ale nie znaczy to jeszcze, e odniesiemy zwycistwo. Nowa ordynacja wyborcza jest tak spreparowana, e gwarantuje sukces sprawujcej wadz chadecji... San Marino przyznaje prawo gosu wszystkim osobom, zrodzonym na jego terytorium. 52 procent gosw wpywa przeto z zagranicy, od licznie rozsianej po wiecie emigracji. Wedug dawnej ordynacji wyborczej kady mg swj gos przysa korespondencyjnie. Obecnie przywilej ten zachowali wycznie San Mariczycy, zamieszkali w Ameryce. Inni musz gosowa osobicie. Emigranci mieszkajcy za oceanem tumaczy Gasperoni s to przewanie ludzie zasobni, a wic naturalni sprzymierzecy prawicy. Natomiast we Francji, Niemczech, Belgii, we Woszech przede wszystkim, pracuje mnstwo naszych rodakw. Oczywicie tylko nieliczni bd w stanie pokry koszt swego przyjazdu do San Marino dla zoenia gosu. Zblia si obiadowa pora. Idziemy w pitk do knajpki zakamuflowanego komunisty, ktry swym towarzyszom partyjnym do poowy skraca rachunki. Czowiek w czerwonej bluzie to Jzef Berardi; by dowdc milicji ochotniczej w gorcych dniach przewrotu, grozi mu surowy wyrok za zbrojny opr wadzy. Virginio Reffi, barczysty adwokat, wyprbowany sympatyk partii, ktrej przedstawicieli broni w procesie dwudziestu siedmiu, artuje z przyjaciela: Jeli dostaniesz pitnacie lat cikich robt, bdziesz mia do czasu, by usypa drug gr jak Monte Titano! Wszyscy si miej. Jak groteskowo brzmi oskarenia o zdrad stanu w tym beztroskim, sonecznym, zasobnym kraiku dobrego wina, piknych krajobrazw i wspaniaej sztuki. Nawet powany Gasperoni, cho gow ma zaprztnit szczegami wyborczej kampanii, rozchmurza si przy kielichu musujcego Muscatelu. Przychodzi jeszcze Umberto Barulli uwaany za pewnego kandydata na I sekretarza, gdyby Gaspero-

ni musia zoy swe obowizki. Opowiem wam historyjk mwi. Pewien chadek, miertelnie zoony chorob, wezwa do oa swego spowiednika. Synu mj rzek spowiednik, opatrzywszy go sakramentami masz jeszcze par godzin ycia. Czy pragniesz, bym speni jakie twoje yczenie? Tak jest, ojcze. Pragn, by zapisa mnie do partii komunistycznej. W imi Ojca i Syna... A c ci do gowy przychodzi, tobie, najwierniejszej boej owieczce? Ojcze, spenij m prob. Kiedy umr, bdzie na wiecie mniej o jednego komunist... Mija butelka za butelk. Jedni towarzysze wychodz obsugiwa wiece i konferencje w dzielnicach. Przychodz inni, podnieceni gorczk na miecie. Urzduj w samym sztabie. Ludziom tym gro lada dzie cikie roboty. Nikt o tym nie myli. Umiech i art. Pikne jest San Marino. Jeli wygramy wybory mwi Virginio Reffi zapraszamy ciebie z wizyt. Bdziesz gociem rzdu. Musisz wiedzie doda e polski padziernik" jest w San Marino, jak w caych Woszech, ogromnej wagi argumentem dla propagandy komunistycznej.
Epilog

Nie bd gociem rzdu San Marino. Ordynacja odniosa zwycistwo nad wol wyborcw. W kilkanacie dni pniej przeczytaem krtki komunikat PAP. Dwaj byli regenci San Marino komunista i socjalista oraz ich czoowi wsppracownicy w liczbie piciu zostali skazani na wizienie, czyli wedug obowizujcej tam nomenklatury na roboty publiczne. Po pitnacie lat wizienia otrzymali: byy regent-komunista, Primo Marani i byy regent-socjalista Giordano Giacomini, po dwanacie lat wizienia byy komunistyczny minister spraw wewntrznych Domenico Morgante, byy socjalistyczny minister spraw zagranicznych Gino Giacomini oraz sekretarz miejscowej partii komunistycznej Ermenegildo Gasperoni. Ponadto na 5 lat wizienia skazano innego byego ministra spraw zagranicznych z ramienia lewicy oraz byego dowdc milicji ochotniczej.
1959 r. Wojciech Gieyski a do najdalszych granic seria owcy sensacji
Pastwowe Wydawnictwo Iskry", Warszawa 1972 r.

15

Magdalena Ostrowska w artykule powiconym czerwcowemu Kongresowi Lewicy pt.: "Celebryckie cigoty, nie dla lewicy" informuje, e wrd wielu goci tego Kongresu by take prof. KAZIMIERZ KIK z ktrym przeprowadzia rozmow i zadaa mu pytanie: "Czy co szczeglnie Pana zrazio?" na co ten ekspert panelu Lewica XX wieku (lewicowy projekt przeszoci)" tak odpowiedzia: "Nie podobao mi si odpiewanie Midzynarodwki", a ju zwaszcza osoby stojce wtedy z zacinitymi piciami. Ruch robotniczy (uwaa tak prof. KIK - przyp. A.M.) kiedy musia walczy o swoje interesy i prawa, natomiast teraz wiat pracy jest w innej sytuacji(...)" {M. Ostrowska, "Celebryckie cigoty nie dla lewicy", "Dziennik Trybuna",11 .06.201 3,s.1 0} Wobec powyszego pozwol sobie przy caym szacunku dla Pana Profesora zapyta: "A w jakiej to innej sytuacji jest obecnie wiat pracy i c mu pozostaje jak nie walczy o swe zagroone prawa i interesy i czy tego nie da si dostrzec? Inna rzecz, e nie dzieje si to zawsze na ustach z Midzynarodwk", lecz ofiary tych walk s jak najbardziej autentyczne. Wystarczy obserwowa sytuacj walk ludu greckiego czy tureckiego, by si o tym przekona. Nadal miliony ludzi pracy emigruj za chlebem", modzi i zdolni ludzie, dla ktrych nie ma pracy w kraju ojczystym. Czyby nie miay miejsca skandaliczne afery i czy nie istnieje mietnikowa egzystencja, tych, ktrych drczy gd" tzw. "wykluczonych spoecznie" tj. bezrobotnych i bezdomnych i czy rzdzcy chc o tym rozmawia skoro nawet taki ty" zwizek, jak NSZZ"S" zmuszony by da wiadectwo prawdzie" i pj za prawic? Jak ma si do tego podkrelanie przez prof. KIKA potrzeby suebnoci partii majcych si za lewicowe wobec ludu? Ludzie pracy jeszcze maj w pamici, jak rzekomo lewica buruazyjna z luboci zwaa po feudalnemu swoich przywdcw w terenie baronami". Np. baron mazowiecki SLD itd. Protestw jako nie byo. Nie tylko jak si okazuje dla starszego pokolenia Midzynarodwka" ma swoje znaczenie, ale i dla modziey i oby to nie by tylko taktyczny gest piarowski i aby ta modzie szybko przekonaa si ile jest warte angaowanie si w rozwj polskiego kapitalizmu, ktry posiada rzekomo ludzkie oblicze" .Moim skromnym zdaniem popieranie i udzenie si reformizmem kapitalizmu" to zy wybr, gdy z kapitaem naley walczy. Nie uwaam takich buruazyjnych politykw jak pani Angela MERKEL czy Jacek ROSTOWSKI za nieodpowiedzialnych panikarzy i ludzi niekompetentnych

Kom u n i e p od ob a si M i d zyn a rod wka ?

P OLSKA

BRZASK

WRZESIE 2013

zajmujcych si tylko propagand, gdy ostrzegaj przed przyczynami wybuchu nowej wojny. Komunistyczny Brzask" ich aluzji nie przemilcza i w swym numerze z listopada 2011 r. w Kalendarium na stronie 1 6 zamieci (nr11 /226) Zgodnie z tym (...)28.X.2011 Angela MERKEL daa aluzj, e Europ moe czeka powany konflikt militarny, ktry ma zwizek z kryzysem ekonomicznym. Podobn aluzj poczyni polski minister finansw Jacek ROSTOWSKI w Parlamencie Europejskim par tygodni temu (...).To nie czcza propaganda filarw kapitalizmu europejskiego ale realne ostrzeenie ludzi, ktrzy wiedz co mwi bo przecie wojny imperialistyczne nie wybuchaj z powodu wdzikw piknych Helen, zabjstw arcyksit czy wani religijnych. Lewica, ktrej elementarnym obowizkiem jest bycie wrd ludzi nie moe by lepa i gucha na dominujce nastroje spoeczne i Midzynarodwka" nadal pozostanie niezbdna jako hymn proletariatu walczcego z kapitalizmem i jego okropnymi nastpstwami jak chociaby cykliczne kryzysy ekonomiczne prowadzce do imperialistycznych rzezi jak to take w XXI w. obserwujemy. Bartosz MACHALICA w: Dziennik Trybuna,20.N/1 .201 3, s.ll art. "W czasach kryzysu potrzeba spjnoci" postulatu prof. KIKA, e SLD powinien otworzy si na lewic katolick nie podziela. Ja rwnie i pod tym wzgldem z Machalic si zupenie zgadzam. Przekonuje mnie jego pogld, e "(...)taki byt w Polsce nie istnieje. Moe i szkoda, ale takie s fakty. Chyba, e pojcie lewicy katolickiej" potraktujemy bardzo rozcigliwie i za tak potraktujemy na przykad Solidarno". Osobicie nikomu nie radzibym na lewicy zadawanie si z NSZZ"S", ktra aktualnie przypomina raczej pogorzelca, ktry siedzc na zgliszczach domu go bardzo opakuje, mimo e wiadomie go uprzednio podpali. Ten, kto myli, e ten ty pseudozwizek zawodowy" opowie si za jakkolwiek parti lewicow niech si najpierw dobrze zapozna i przeanalizuje ksik autorstwa Petera SCHWEIZERA pt. "VIKTORY - CZYLI ZWYCISTWO", wydan przez Polsk Agencj Wydawnicz BGW", Warszawa 1 994. Nie bybym zdziwiony, gdyby stoczniowcy pozbawieni pracy zaczli manifestowa i zaintonowali Midzynarodwk", chocia prof. KIK mwi, e ta pie jest symbolem skompromitowanym i niektrym le si kojarzy.
Albin Milkowski

Publikowane artykuy wyraaj opinie autorw i nie zawsze s zgodne z pogldami Redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo redagowania nadesanych tekstw i nadawania im tytuw. Skad Redakcji: Krzysztof Szwej (redaktor naczelny), Beata Karo.

Email: brzask@o2.pl. Komunistyczna Partia Polski skr. poczt. 154, 41-300 Dbrowa Grnicza. Opat za Brzask naley wpaca na konto bankowe Partii z dopiskiem za Brzask. PKO BP S.A. Oddzia I Dbrowa Grnicza 28 1020 2498 0000 8202 0183 3995

16