MTE 3105 Statistik

Topik 5

Analisis Varian (ANOVA)

1.1 Sinopsis Dalam kursus ini, pelajar akan meneroka statistik inferens menggunakan analisis varians (ANOVA) dalam ujian hipotesis. Juga ditekankan penggunaan kaedah statistik yang sesuai dalam menyelesaikan masalah dalam kehidupan seharian. 1.2 Hasil Pembelajaran . !. ". #. 1.) Memahami konsep ANOVA secara eori !an empirikal. Men""#nakan s a is ik in$erens seper i ANOVA !alam #jian hipo esis. Men"ira ANOVA secara man#al. Men"ira ANOVA men""#nakan %&'%( ANOVA Analisis varians mem$andingkan dua atau le$ih min populasi. %ita le$ih $erminat menentukan sama ada &ujud per$e'aan antara min populasi terse$ut. (rosedur ini dijalankan dengan melakukan analisis pada sampel varians. 1.*.1. Takri$ Tab#ran + , Adalah nis$ah antara dua pem$olehu$ah merdeka yang di$ahagikan dengan darjah ke$e$asan masing)masing. Jika varians $agi populasi adalah sama, ia juga merupakan nis$ah $agi sampel varians. Analisis Varians (ANOVA) *uatu teknik yang digunakan untuk menguji hipotesis min $agi tiga atau le$ih populasi.

MTE 3105 Statistik

Analisis Varians sa # hala Analisis Varians satu hala jika terdapat satu pen$olehu$ah merdeka+$e$as.,ipotesis nol adalah semua min populasi adalah sama. ,ipotesis alternatif ialah sekurang)kurangnya satu min adalah $er$e'a. Variasi an ara k#mp#lan. Variasi antara kumpulan ditandakan dengan **- ( *um of *.uares -et&een groups). Jika min sampel adalah $erdekatan antara satu sama lain, maka min keseluruhan akan menjadi ke/il. -ilangan sampel adalah k , maka darjah ke$e$asan ialah k) . Min k#asa !#a an ara k#mp#lan. 0in kuasa dua antara kumpulan ditandakan dengan 0*-. Variasi 0in kuasa dua diperolehi dengan mem$ahagikan dengan darjah ke$e$asannya. Variasi !alam k#mp#lan Variasi dalam kumpulan ditandakan dengan **1 ( *um of *.uares 1ithin groups). *etiap sampel di pertim$angkan se/ara $erasingan. 2iada interaksi antara sampel.Darjah ke$e$asan $agi variasi dalam sampel ialah N 3 k. Min k#asa !#a !alam k#mp#lan. 0in kuasa dua dalam kumpulan ditandakan dengan 0*1. -#mp#lan ra.a an %umpulan yang ter$entuk daripada semua kom$inasi yang mungkin $agi dua faktor. 4ontoh, jika faktor pertama mempunyai " tahap dan faktor kedua mempunyai ! tahap, maka kumpulan ra&atan yang ter$entuk ialah "5!67 . -esan in eraksi %esan satu faktor ke atas faktor yang lain.

MTE 3105 Statistik

1.*.2.ANOVA SAT/ HA(A Dalam analisis varians, jika kita hendak mem$andingkan le$ih daripada dua min, maka ANOVA *A28 ,A9A digunakan.*e$agai /ontoh, kita hendak mem$andingkan ke$erkesanan tiga kaedah pengajaran. ANOVA *A28 ,A9A adalah /ara untuk menguji kesamaan antara tiga atau le$ih min pada satu masa enggunakan varians. An!aian (opulasi daripada mana sampel diperolehi mesti $erta$uran se/ara normal. *ampel mesti merdeka. Varians $agi populasi mesti sama.

1.*.) 0a"aimana ANOVA !i"#nakan. ANOVA mengukur dua sum$er variasi dalam data dan mem$andingkan sai' relatifnya. variasi AN2A:A kumpulan $agi setiap data /arikan per$e'aan antara min antara kumpulan dan min keseluruhan. variasi DA9A0 kumpulan $agi setiap data /arikan per$e'aan antara min dalam kumpulan dan min keseluruhan .

( xi x ) 2

(x
variasi dalam kumpulan. F=

ij

xi )

8jian statistik ; $agi ANOVA ialah nis$ah variasi antara kumpulan di$ahagikan dengan

Between MSR = Within MSE

Nilai ; yang $esar mem$uktikan penolakan ,<, ini menunjukkan terdapat per$e'aan antara kumpulan.

MTE 3105 Statistik

.#.#. 'on oh Analisis ANOVA sa # Hala. 2iga kumpulan pelajar terdiri dari lima orang setiap kumpulan,menerima ra&atan terapi ke/emasan. %umpulan menerima = jam terapi, kumpulan ! 3 < jam dan kumpulan " 3 = jam. *elepas terapi setiap pelajar dinilai tahap /emas masing)masing. Adakah terapi mem$eri kesan kepada tahap ke/emasan pelajar> 2iga kumpulan pelajar menerima skor $erikut $agi ujian ke/emasan pada akhir ra&atan. Skor ba"i -#mp#lan pelajar -#mp#lan 1 + 5 jam #? =< =" =! =< -#mp#lan 2 + 11 jam == =! =" == =" -#mp#lan ) + 15 jam = =! =< =" =<

Jadual $erikut menunjukan kuantiti yang perlu dikira $agi setiap kumpulan. 2orkshee #n #k Skor -#mp#lan 1 + 5 jam &1 #? =< =" =! =< )))))))))) !=" (&1)2 !"<# !=<< !?<A !@<# !=<< )))))))))) !? @ -#mp#lan 2 + 11 jam &2 == =! =" == =" !7? (&2)2 "<!= !@<# !?<A "<!= !?<A #"@! !=7 -#mp#lan ) + 15 jam &) = =! =< =" =< )))))))))) " # (&))2 !7< !@<# !=<< !?<A !=<< ))))))))))

)))))))))) ))))))))))

min $agi kumpulan

ialah !="+= 6 =<.7, min $agi kumpulan ! ialah !7?+= 6 =".7, dan

min $agi kumpulan " ialah !=7+= 6 = .! Adakah per$e'an antara ketiga)tiga min itu signifikan> %ita akan gunakan ANOVA satu hala untuk $uat analisis kerana terdapat satu faktor sahaja.

MTE 3105 Statistik

(ertama kita kira **-, jumlah kuasa dua antara kumpulan, di mana B ialah skor $agi kumpulan , B! ialah skor $agi kumpulan !, B" ialah skor $agi kumpulan ", n 3 $ilangan ahli dalam kumpulan , n! ) $ilangan ahli dalam kumpulan !, n" ) $ilangan ahli dalam kumpulan ", B2 3 skor keseluruhan dalam kumpulan masing masing, dan N2 ialh jumlah keseluruhan $ilangan dalam semua kumpulan.

Darjah ke$e$asan antara kumpulan ialahC df- 6 % ) 6") 6!

di mana % ialah $ilangan kumpulan. *eterusnya kita kira **1, jumlah kuasa dua dalam kumpulan.

Darjah ke$e$asan dalam kumpulan ialahC df1 6 N2 ) % 6 = ) " 6 !

MTE 3105 Statistik

di mana N2 adalah jumlah keseluruhan ahli. Akhir sekali kita kira **2, jumlah kuasa dua.

8ntuk menyemak **2 6 **- D **1 =#.# 6 !=.! D !A.! seterusnya kira 0*-, min kuasa dua antara kumpulan, 0*1, min kuasa dua dalam kumpulan. dan nis$ah ; .

8ntuk menguji samada nilai ; signifikan, kita $andingkan nilai kritikal ; pada aras keertian <.<=. iaitu ;.<=(!, !) 6 ".?? :umusan Jadual Analisis varians dalah seperti di $a&ah. Anal3sis o$ Variance Table So#rce o$ Varia ion S#m o$ 5e"rees o$ S4#ares ,ree!om Mean S4#are , 6a io p

MTE 3105 Statistik

0e .een 7ro#ps 2i hin 7ro#ps To al

!=.!< !A.!< =#.#<

! ! #

!.7< !.#"

=. @?

E.<=

*.5 'alc#la in" ANOVA b3 han! F5ampleC A resear/her &as interested in studying the effe/ts of three different te5t $ook on mathemati/s a/hievement. 2o investigate the effe/ts, the three different $ooks &ere used in three different s/hool &hi/h had e.ual demographi/al /hara/teristi/s. 2he three s/hool employed the same tea/hing methods. At the end of the program, a mathemati/s test &as administered to the students. ;ive s/ores from ea/h s/hool &ere randomly sele/ted and the s/ores are as follo&s. Text Book A 54 49 52 55 48 Text Book B 53 56 57 51 59 Text Book C 49 53 47 50 54

1ith 6 .<=, test if the means of the three populations are e.ual. . !. ". #. =. 7. *tate the independent varia$le and the dependent varia$le in this study *tate the assumptions for using a one)&ay ANOVA *tate the null hypothesis and the alternative hypothesis 4ompute **-, **& and **2 4ompute the $et&een and &ithin samples varian/es Gndi/ate the value of ;/riti/al.

MTE 3105 Statistik

@. ?. A.

4ompute the ; value 4reate and ANOVA ta$le and fill in the a$ove information Des/ri$e the /on/lusion.

*olutionC Text Book A 54 49 52 55 48 T1 = 258 X21 = 13350 n1 = 5 1 = 51.6 Text Book B 53 56 57 51 59 T2 = 276 X2 2 = 15276 n2 = 5 2 = 55.2 Text Book C 49 53 47 50 54 T3 = 253 X2 3 = 12835 n3 = 5 3 = 50.6

) Gndependent varia$le C 2e5t $ook &ith three different te5t $ooks Dependent varia$le C s/ores of mathemati/s a/hievement !) 2he assumption using one)&ay ANOVAC . !. ". #. =. ") 2he distri$ution of the populations are normal, 2he varian/es of the populations are e.ual */ores are independent *amples are independent *amples are random Null ,ypothesis, ,< 6 Alternative ,yphotesis, ,a C une.ual) #) a) *um of *.uares -et&een Hroup (**-) **- 6 (the three group mean are e.ual) ( at least one of the means are

MTE 3105 Statistik

**- 6

6 =?.="""

$) *um of *.uare 1ithin Hroups (**&) **& 6 =

= 41,461 = 111.2 /) *um of *.uares 2otal (**2) **2 6 **- D **& 6 =?.=""" D 111.2 = 169.7333 =) -et&een Hroup Varian/e 0*- 6 1ithin Hroup Varian/e 0*& 6 7) 6 6 A.!77@

2he value of ;/riti/al ;/riti/al 6 ; (<.<=,!,

!)

6 ".?A

De/ision :ulesC :eje/t ,o if ;I ".?A @) 2he value of ; ;6 6

?) One)1ay ANOVA 2a$le

So#rces o$ Varia ion S#m o$ S4#ares(SS) 2 12 5e"rees o$ ,ree!om (!$) =?.=""" 112.2000 Mean S4#are(MS) !A.!77@ 3.16 Within 9.2667 3.89 Tes S a is ic Val#e (,) , cri ical

-et&een

MTE 3105 Statistik

Total

14

169.733 3

A) 4on/lusions ; 6 ". 7, ;/riti/al 6 ".?A. 2herefore &e fail to reje/t the ,o. 2he data indi/ate that the means of populations are e.ual ( ;(!,
!)

6 ". 7, 6 <.<=). 2he differen/es

of the three sample means are simply due to sampling errors.

*.8 /sin" he %9cel Sprea!shee Pro"ram o 'alc#la e One+2a3 Anal3sis o$ Variance 2he F5/el spreadsheet program has a tool to /al/ulate One)1ay Analysis of Varian/e, &hi/h simplifies our /omputational task /onsidera$ly. 9etJs use the same resear/h pro$lem &e already /onsidered, $ut use the spreadsheet program to do the /al/ulations. :esear/h (ro$lemC 2hree groups of students, = in ea/h group, &ere re/eiving therapy for severe test an5iety. Hroup re/eived = hours of therapy, group ! ) < hours and group " ) = hours. At the end of therapy ea/h su$je/t /ompleted an evaluation of test an5iety (the dependent varia$le in the study). Did the amount of therapy have an effe/t on the level of test an5iety> Gn this pro$lem &e are /omparing the differen/es among the means representing three levels of the independent varia$le (hours of therapy). 2his &ould $e an appropriate situation for one)&ay analysis of varian/e. 2he three groups of students re/eived the follo&ing s/ores on the 2est An5iety Gnde5 (2AG) at the end of treatment. TA: Scores $or Three 7ro#ps o$ S #!en s 7ro#p 1 + 5 ho#rs 7ro#p 2 + 11 ho#rs 7ro#p ) + 15 ho#rs

MTE 3105 Statistik

#? =< =" =! =<

== =! =" == ="

= =! =< =" =<

2he first step in solving this pro$lem is to enter the 2AG s/ores for the three groups of su$je/ts into an F5/el 1orksheet. After &e have done this our &orksheet should look as follo&sC

Gn the F5/el 1orksheet sele/t 5a a Anal3sis under the Tools menu. Gf Data Analysis is not availa$le you must install the Data Analysis 2ools. Gf you need to you /an install the data analysis tools as follo&sC

1. 2. 3.

*ele/t A!!+:ns from the Tools menu. Gn the A!!+:ns &indo& /li/k on the $o5 ne5t to Anal3sis Tool Pak to sele/t it. 4li/k O-. Kou have no& installed the 2ool (ak.

1ith the Data Analysis 2ools installed, sele/t 5a a Anal3sis under the Tools menu. Gn the 5a a Anal3sis &indo& s/roll do&n and sele/t Ano;a< Sin"le ,ac or. 4omplete the Ano;a< Sin"le ,ac or &indo& as follo&sC . Fnter =A=2<='=> in the Gnput :angeC $o5 (or you /an enter that value automati/ally $y /li/king in the $o5 and then sele/ting the range of /ells A! through 4@). Note that &e have in/luded the la$els, Hroup , Hroup !, and Hroup ", in the range of /ells &e sele/ted.

MTE 3105 Statistik

2. 3. 4. 5.

4li/k the 'ol#mns $utton so that &e indi/ate &e our data is grouped $y /olumns. 4li/k the (abels in $irs ro. $o5 so that &e indi/ate &e are using la$els (Hroup , Hroup !, and Hroup ") Fnter .15 in the AlphaC $o5. 8nder O# p# Op ions /li/k the $utton for O# p# ran"e< and enter =A=? in the Output rangeC $o5 (or /li/k in the $o5 and then /li/k on the /ell AA to /ause it to appear in the $o5).

7.

4li/k O-.

Kour spreadsheet should no& appear as follo&sC

2he results of the one)&ay analysis of varian/e /an $e seen in the resultant ta$les. 2he means for the three groups (as &ell as the /ount, sum, and varian/e for ea/h group) /an $e seen in the S/MMA6@ta$le. 2he ANOVA ta$le sho&s the same results as &e put in the Analysis of Varian/e ta$le &hen &e /al/ulated the results ourselves. 2he value of ; is sho&n to $e =. @?<?! A!, &hi/h rounded to =. ? is the same value as &e re/eived &hen &e /al/ulated ;. 2he () Value is sho&n as .<!"A 7?# &hi/h indi/ates that the result is signifi/ant at the .<! level.

MTE 3105 Statistik

1e have set our alpha level as .<= so &e &ill simply indi/ate that p E .<=. 2here is an additional entry to the ta$le sho&ing the /riti/al value of ; at the .<= level (; 4rit) &hi/h is ".??=!A<" &hi/h is similar to the result (!.??) &e looked up in Appendi5 2a$le D in the te5t$ook.

(1) (2)

Soalan: N ata!an an"aian #a$i %N&'%. S(l()ai!an *a)alah #(+i!,t *(n$$,na!an %N&'% )at, hala. -*.at /(ni) i!lan "i.a*i+!an!an "i 12 !("ai , "i *ana 3 !("ai t(lah "i.ilih )(0a+a +a1a! ,nt,! "i lihat !()an .a"a /,alan ha)il "a+i.a"a .a*i+an i!lan t(+)(#,t. 2a!l,*at "i#(+i "i #a1ah. 3(ni) i!lan %1 %2 %3 %4 40 53 48 48 3,alan 44 54 38 61 43 59 46 47

4a!,!an anali)i) 5a+ian ,nt,! *(n$,/i .(+#(6aan anta+a *in /,alan #a$i (*.at /(ni) i!lan an$ "i.a*i+!an.7,na!an a+a) !((+tian .a"a 0.05. (i) N ata!an hi.ot()i) nol "an alt(+nati8. T,li)!an +,*,)an *(n$$,na!an /a",al %N&'% .. (ii) 7,na!an (90(l ,nt,! #,at )(*a!an.

MTE 3105 Statistik