Baze Te Dhenash

Skemat Entitet/Relacion
Oltion Fociro
Departamenti i GjeoInformatikes
Universiteti Politeknik i Tiranes

Baze Te Dhenash

Entitet dhe atributet

Modeli konceptual i DB Entitet/Relacion (ER) eshte nje model i
nivelit te larte (abstrakt), qe luan nje rol themelor ne
projektimin e nje DB.
Konceptet base:
- Entitet (Njesi)
- Atribut
-thjeshte ose i perbere
-me vlere te vetme ose me shume vlera
-opcional ose i detyrushem
-primitiv ose i derivuar
Sqarim: karakteristikat e ndtyshme mund te kombinohen lirshem (p.sh. Atribute me shume vlera te perbere
etj)
2

Baze Te Dhenash

Celesat ose identifikuesit e brendshem

Nje celes (ose identifikues i brendshem) i nje entiteti (njesi)
eshte nje nenbashkesi minimale e atributeve qe identificon ne
menyre univoke cdo egzemplar konkret te entitetit (njesise).
Nje celes mund te jete i formuar nga nje ose me shume
attribute.
Nje entitet mund te kete nje ose me shume celesa.
Skema e nje modeli ER:
-bashkesi de disa tipe entitetesh
-atribute dhe bashkesia e vlerave te tyre te mundeshme
-celesat
3

Baze Te Dhenash

Vlera Null
Mund te ekzistojne instanca te te entitetit qe ne per nje atribut
te dhene gjenden ne nje nga situatat:
-kane nje vlere por kjo vlere nuk eshte e njohur
-nuk kane nje vlere
-nuk dihet nese kane apo jo nje vlere; ne cdo rast nese ekziston
nuk njihet
Keto situata administrohen duke i shtuar bashkesise se vlerave
nje vlere te vecante te quajtur Null

Baze Te Dhenash

Relacionet

Konceptet themelore:
-Relacion
-tipe relazionesh
-atributet e relazioneve
-raportet e kardinalitetit
-kufizimet e pjesmarrjes (totale ose e pjesshme)
-relacione rikorsive dhe emrat e roleve
Menyra te ndryshme per te paraqitur nje relacion

Baze Te Dhenash

Entitet e dobeta ose identifikuesit e jashtem

Tipet e entiteteve te dobeta:

-tipet e entiteve owner
-tipet e relazioneve identifikuese
-celesat parciale ose identifikuesit e jashtem

Baze Te Dhenash

Projektimi i skemes ER

Skemat dhe instancat e modelit ER

Projektimi konceptual(qe nga kerkesat deri tek skemat ER):
Hapi i pare.
-tipet e entiteve + relazionet si atribute
Hapi i dyte.(permirsimi)
-tipet e entiteve + tipet e relazioneve

Baze Te Dhenash

Nje shembull
Te krijohet nje skeme ER qe te regjistroje informazione mbi punonjesit,
departamentet dhe projektet e nje ndermarjeje. Presupozojme se kemi keto kerkesa:
1. Nderrmarja eshte e organizuar ne departamente. Cdo departament ka nje emer te
vetem, nje numer te vetem dhe nje punetor qe e menaxhon (manager). Duhet te
dihet ne cfare date ky punetor ka mare kete rol.
2. Nj departament kontrollon nj grup t caktuar t projektesh, ku secili prej tyre
sht shnuar nga nj emr, nj numr dhe nj adrese e vetme.
3. do punonjs sht identifikuar nga nj emr, nj kod ID(unik), nj adres, rroga,
seksi dhe datn e lindjes.
4. do punonjs eshte pjese e nj departament t vetm, por mund t
punoje n projekte t shumta, jo domosdoshmrisht t kontrolluar nga i njjti
departament. Duhet te dihet numri i orve n jav qe nj punonjs i kushton secilit
projekt. S fundi, duhet t dihet kush eshte supervisori i secilit punonjes.
5. Duhet te dihet pr arsye t sigurimit te cdo personi ne ngarkim te cdo punonjesi.
Duhet te dihet emri i personit ne ngarkim, seksi, data e lindjes dhe lidhja me
punonjsin (fmija, bashkshorti / ja, prind, etj).
8

Baze Te Dhenash

Pergjithsimi
Pergjithsimi / Specializimi
-ve ne relacion dy ose me shume entitete E1,.,En me entit E
tek e cila E1,.,En rezultojne te jene raste te vecanta
-E eshte nje pergjithsim i E1,.,En
-E1,.,En jane specializimet e E
Nje shembull: Specializimi i entitetit punonjes ne entitet
punonjes civil, funksionar ose drejtues.
Rast i vecante: pergjithsime qe lidhin prindin me nje femije te
vetem (relacion nenbashkesie)

Baze Te Dhenash

Kushtet

-Ne qoftese E(prindi) eshte nje pergjithesim i E1,.,En(femijet)

-cdo veti e E eshte edhe veti e E1,.,En por jo e kunderta
-cdo rrjesht i E1,.,En eshte edhe i E por jo e kunderta
-Te gjitha vetite(atributet, relazionet, pergjithsime te tjera) e
prindit trashegimohen tek femijet

10

Baze Te Dhenash

Tipe t e pergjithsimeve

Egzistojne tipe te ndryshme pergjithsimi:

-totale/pjesshme
-ndare/mbivendosur
Te gjitha kombinimet jane te mundeshme

11