ANALIZA PASQYRAVE FINANCIARE 3 0re

TEMA 7:STRUKTURA E KAPITALIT DHE AFTESIA PAGUESE Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

Permbajtja
Analiza e aftesise paguese Rendesia e struktures se kapitalit. Shkaku per marrjen borxh. Problemet e vleresimit ne analizen e struktures se kapitalit. Perberja e struktures se kapitalit dhe aftesia paguese. Interpretimi i treguesve te struktures se kapitalit. Treguesit e aftesise paguese bazuar tek aktivet. Mbulimi i aktiveve ne analizen e aftesise paguese.
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 2

Permbajtja
Analiza e shkalles se mbulimit te borxheve me te ardhurat e veprimtarise. Rendesia e mbulimit te fitimit. Treguesit perkates. Ilustrim me shembuj. Risku dhe kthimi i struktures se kapitalit.

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

Analiza e aftesise paguese

Aftsia paguese, shkalla e likuiditetit t aktiveve dhe niveli i perfitueshmerise se aktivitetit q ajo zhvillon prcaktojn n nj mas shum t madhe mbijetesn dhe ecurin e njesis ekonomike n koh

Ndrmjet nivelit t perfitueshmerise t veprimtaris s njesis ekonomike dhe aftsis s saj paguese ekziston nj lidhje e ndrvarsi e rndsishme:
Pr periudha afatgjata, aftsia paguese varet shum nga niveli i perfitueshmerise s veprimtaris. Pr periudha afatshkurtra aftsia paguese ndryshon n Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 4 mnyr t pavarur nga niveli i perfitueshmerise.

Analiza e aftesise paguese

Analiza e aftsis paguese t nj njesie ekonomike si pr periudhat afatshkurtra dhe pr ato afatgjata duhet t prcaktoj:
Cila sht aftsia e nj njesie ekonomike pr shlyerjen n koh t detyrimeve t saj. Sa me efektivitet i prdor njesia ekonomike aktivet e saj afatshkurtra. A sht optimale struktura dhe niveli i aktiveve afatshkurtra t njesis ekonomike. Si e trajtojn t trett (furnitort, kreditort, huadhnsit) njesin ekonomike objekt i analizs, sa i besojn asaj.

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

Rndsia e struktures s kapitalit

Struktura e burimeve t kapitalit analizohet bazuar n t dhnat e pasivit t bilancit, t ndara n dy grupe:
n burime t veta ose ndryshe n kapitale t veta dhe n burime t huajtura ose kapitale t marra borxh.

Burimet e veta prfaqsojn bazn e kapitalit t themelimit dhe t funksionimit t do njesie ekonomike. Pavarsisht nse burimet e veta jan siguruar nga nj pronar individual apo nga nj grup aksionersh, ato prfaqsojn burime kapitale t prhershme. Krahas burimeve te veta zhvillimi i aktivitetit t njesis ekonomike bhet duke prdorur dhe burime t huajtura n formn e huave bankare, emetimit t obligacioneve dhe krijimit t detyrimeve ndaj6 Prof.As.Dr.Ingrid Shuli furnitorve dhe kreditorve t ndryshm.

Rndsia e struktures s kapitalit

Njesia ekonomike duhet t ruaj disa raporte mes kapitaleve t veta dhe t huajtura. Kshtu, kur kostoja e kapitaleve t huajtura sht m e ult se kthimi n kapitalin e zakonshem t vet - ROE (%i < ROE), ather do njesi ekonomike ka leverdi t t prdor n nj mas t caktuar kapitale t huajtura.

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

Shkaku pr marrjen borxh

Prdorimi i kapitaleve t huajtura ka kufij t caktuar. Kta kufij prcaktohen nga dy faktor:
(1) nga niveli m i ult i kostos s kapitalit t huajtur n krahasim me kthyeshmrin e kapitalit t vet. (2) nga besimi i huadhnsve ndaj njesis ekonomike huamarrse.

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

Shkaku pr marrjen borxh

Me kombinimin optimal t kapitaleve ruajtja e nj strukture t kapitaleve t veta dhe t huajtura q siguron:
nga njera an rritje t perfitueshmerise s kapitaleve t njesis ekonomike huamarrse dhe nga ana tjetr nj shlyerje t garantuar t kapitaleve dhe t interesave q u takojn huadhnsve.

Problemi i par i analizs s strukturs s burimeve t kapitaleve t njesis ekonomike sht studimi i raporteve faktike ndrmjet kapitaleve t veta dhe kapitaleve t huajtura.
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

Problemet e vleresimit ne analizen e struktures se kapitalit.

Pr llogaritjen dhe analizn e raporteve q krijohen ndrmjet grupeve t ndryshme t burimeve dhe t aktiveve t nj njesie ekonomike ka mjaft rndsi
vlersimi i drejt, me kritere t njejta si i elementeve t aktivit t pasivit.
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 10

Prbrja e Strukturs s kapitalit dhe aftsia paguese

Risku baz para t cilit ndodhet njsia me nj lev t konsiderueshme financiare, sht risku i gjendjes s pamjaftueshme t likuiditeteve. Borxhi prfaqson nj angazhim pr t paguar shpenzimet fikse n formn e interesave dhe principalin.

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

11

Karakteristikat e borxhit dhe te kapitalit

Leva financiare eshte perdorimi i borxhit per te rritur fitimet. Detyra e analizes eshte te mase shkallen e riskut qe rezulton nga struktura e kapitalit te kompanise.
Raporti i Leves Financiare:

Totali Aktivit Kapitali Aksionar Sa me e madhe te jete pjesa e aktiveve e financuar nga kapitali, aq me i ulet eshte raporti i leves financiare.Ne rastin e shoq Univers eshte e kunderta.
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 12

Matja e efektit te leves financiare

Npm indeksit te Leves Financiare: Kthimi ne Kapitalin e Zakonshem = Kthimi ne Aktive Nese ky indeks eshte me i madh se 1 kjo tregon efekte te favorshme nga leva, ndersa kur eshte me i ulet se 1 efekti i leves eshte i pafavorshem. Kthimi ne Aktive = EAN + Interesa (1-%Tatim)/Aktivet Kthimi ne Kapital = EAN/Kapitali aksionar Indeksi leves = Kthimi ne aktive/Kthimi ne kapital
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 13

Prbrja e Strukturs s kapitalit dhe aftsia paguese

Nj tregues direkt i matjes s riskut t marrjes borxh
parashikimi i burimeve t hyrjes s parave dhe t daljes s parave t prshtateshme pr t prballuar kushtet e pagimit t borxhit.

Kto parashikime bhen pr situatn m t pafavorshme ekonomike. Ky parashikim bhet nga kndvshtrimi i kreditorit dhe sht nj test sigurie pr t.
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 14

Prbrja e Strukturs s kapitalit dhe aftsia paguese

Nj tregues i njejt i riskut financiar pr njesit ekonomike sht prbrja e strukturs s kapitalit t saj. Analiza e prbrjes kryhet duke ndrtuar nj pasqyr me prmas t njejt t detyrimeve dhe kapitalit, sipas bilancit. Fig.Struktura e kapitalit t Shoq. Telefonike: Analiza me prmas t njejt Detyrimet afatshkurtra 428.000 19.0% Detyrimet afatgjata 500.000 22.2% Kapitali aksionar: Aksione t preferuara 400.000 17.8% Aksione t zakonshme 800.000 35.0% Primi i kapitalit 20.000 0.9% Fitimi i pashprndar 102.000 4.5% Totali i kapitalit aksionar 1.322.000 58.8% Totali detyrimeve dhe kapitalit 2.250.000 100.0%

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

15

Prbrja e Strukturs s kapitalit dhe aftsia paguese

Nj avantazh i analizs me prmas t njejt t strukturs s kapitalit
prcaktimi i madhsis relative t burimeve t financimit pr njesin ekonomike.

Pr shoqrin Telefonike shohim se aktiviteti i saj sht financuar m tepr me kapitalin e vet, kshtu:
35% me aksione t zakonshme dhe 17.8% i ka financuar me aksione t preferuara, 4.5%, fitimi i pashprndar 22.2% i ka financuar me detyrime afatgjata dhe 19% me detyrime afatshkurtra.

Analiza me prmas t njejt prdoret edhe pr t br krahasime midis njesive ekonomike q i takojn nj dege.
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 16

Raportet e Strukturs s kapitalit dhe aftsia paguese. Shembull

Bilanc Kontabel i Shoq Univers per vitet 04-05 (mln leke) 2005 Aktive afatshkurtra: Arka dhe ekuivalentt Investime ASH me kosto, e cila prafrohet me vl.tregut Inventar Llog. t arktueshme pa zbritjet Aktive t tjera afatshkurtra Llog. t arktueshme t tjera dhe Investime Ndrtesa, terrene, makineri, pajisje Minus: zhvlersimi i akumuluar Aktivet e qendrueshme t trupzuara neto Aktive qendr patrupezuara, neto nga amortiz. Totali aktiveve
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

2004

30.2 422.3 691.1 114.5 79.1 1.914.6 681.9 1.232.7 446.2 3.016.1

17.7 0.6 473.9 629.9 359.2 63.5 1.745.6 591.5 1.154.1 627.2 3.326.1
17

Raportet e Strukturs s kapitalit dhe aftsia paguese Shembull

Bilanc Kontabel i Shoq Univers per vitet 04-05 (mln leke) 2005 2004

Detyrime afatshkurtra Detyrime afatgjata Detyrime t tjera Tatim fitimi i shtyr Aksione t preferuara Aksione t zakonshme Primi AZ Fitimi i pashprndar Rregullimi kumulativ i kmbimit Kompensim i t shtyrave AZ thesari Total i kapitalit aksionar Total i Detyrimeve dhe i Kapitalit Aksioner
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

926.9 701.2 115.5 366.7 4.8 420.0 7.2 1.047.5 (52.9) (168.0) (352.8) 901.0 3.016.1

1.138.5 740.3 100.3 327.7 1.8 420.0 12.9 1.164.7 (29.3) (164.1) (386.7) 1.017.5 3.326.1
18

Raportet e Strukturs s kapitalit dhe aftsia paguese. Shembull

Raporti Totali i detyrimeve ndaj totalit t kapitalit plus detyrimet (i cili quhet edhe raporti i borxhit total)

Totali i detyrimeve = 926.9(a) + 701.2(b) + 115.5(c) + 366.7(d) = 2,110.3 = 0.70 Totali i Kapitalit 99.3(e) + 806.5(f) + 2,110.3(g) 3,016.1 (e) Aksione t preferuara n qarkullim (100 0.7 = 99.3) Ky tregues shpreh peshn specifike t detyrimeve ndaj totalit t kapitalit plus detyrimet, pra do t thot q detyrimet zn 70% t pasivit t shoqris.

2 Raporti Detyrime totale mbi Kapitalin Aksioner - Raporti Detyrime totale mbi Kapitalin Aksioner llogaritet:
2,110.3 = 2.33 here 99.3 + 806.5 Ky raport tregon se totali i detyrimeve t shoqris Univers sht 2.33 here m i lart se kapitali aksionar, ose financimi me kredi sht i barabart me 2.33 lek pr do 1 lek financim me kapitalin e vet.
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 19

Raportet e Strukturs s kapitalit dhe aftsia paguese. Shembull

3 Kreditort preferojn m shum treguesin e kundrt t ktij raporti. Ky raport, pra kapitali aksionar ndaj detyrimeve totale, llogaritet:
Kapitali aksionar = 905.8 = 0.43 Detyrime totale 2,110.3 Kreditort e interpretojn kt raport si: do lek borxh mbulohet nga 0.43 lek kapital. N rastin ton, koeficienti 0.43, nuk sht i knaqshm pr kreditort, ata nuk jan t garantuar pr kthimin e plot t huave t tyre. 4 Detyrimet afatgjata ndaj kapitalit aksioner Ky raport mat lidhjen e huave afatgjata (zakonisht t prcaktuara si detyrime afatgjata) me kapitalin aksioner. Nqoftse ky raport tejkalon 1:1, tregon financime m t mdha me hua afatgjata se sa me kapital aksionar.

Ky raport zakonisht quhet raporti detyrime mbi kapitalin dhe llogaritet: Detyrime afat gjata = 2,110.3 926.9* = 1.31 Kapitali aksionar 905.8 *(926.9 jan detyrimet afatshkurtra)

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

20

Shembull
5 Kapitali aksionar me vlern e tregut Praktika kontabl v theksin mbi vlersimin me kosto historike dhe jo mbi vlern e tregut. Vlera kontabl e kapitalit mund t ndryshoj shum nga vlera e tij e tregut. Prdorimi i mimeve t aksioneve nxitet nga fakti q tregu siguron nj prafrsi t vlers s kapitalit. Po kshtu, prdorimi i mimit mesatar t tregut pakson ndikimin e ndryshimit t mimeve kalimtare. Mund t llogaritet raporti i Detyrimeve totale ndaj Kapitalit duke prdorur mimin mesatar vjetor t tregut t aksioneve t zakonshme pr shoqrin Univers. Detyrime totale = 2,110.300.000 = 0.52 AZ me vl tregu + AP me vl kontab 73,328,721* x 53.32** + 4,800,000*** = 2.110.300.000/3.909.887.404 + 4.800.000 = 0.52 h *Numri i aksioneve t zakonshme n qarkullim **mimi mesatar vjetor i tregut (renditja sht 41.45 64.88) ***AP me vler kontabl (vlern e tregut nuk e disponojm) Nse krahasojm raportin 0.52 q u gjet duke prdorur vlern e tregut t kapitalit me 2.33 llogaritur dukeProf.As.Dr.Ingrid Shuli prdorur vlern kontabl, interpretimi yn sht q raporti me vlern e tregut sht m i favorshm pr shoqrin.21

Analiza e shkalls s mbulimit t borxheve me t ardhurat e veprimtaris

Pr studimin e aftsis paguese afatgjat llogarisim treguesit q karakterizojn shkalln e mbulimit:
t barrs s pagesave q shkaktohen nga nj madhsi e caktuar huaje, me t ardhurat neto q realizon njesia ekonomike gjat aktivitetit t saj.

Madhsia e arktimeve neto -shuma e fitimeve para zbritjes s tatimeve, Madhsia e barrs s pagesave - shum e elementeve t ndryshm (t shpenzimeve pr interesa, t shums s ksteve t shlyerjes etj.).
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 22

Analiza e shkalls s mbulimit t borxheve me t ardhurat e veprimtaris

Treguesi i shkalls s barrs s borxhit, sht koeficienti i mbulimit t shums vjetore t interesave me fitimin neto. Ky tregues llogaritet:
Fitimi para zbritjes s tatimeve + Interesat vj t paguara Interesat vjetore t paguara

Ky raport shpreh nr e hereve q kjo njesi ekonomike me fitimet e saj mbulon shumn e interesave vjetore.
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 23

Analiza e shkalls s mbulimit t borxheve me t ardhurat e veprimtaris

Treguesi i dyt i mbulimit t barrs s borxheve nprmjet ktij raporti:

Fitimi para zbritjes s tatimeve + Interesat vjetore = Interesat vjetore + Kstet vjetore t shlyerjes s huave

Nj raport m i vogl se 1 do t thot nj fluks paraje negativ.

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 24

Analiza e shkalls s mbulimit t borxheve me t ardhurat e veprimtaris

Mbulimi i elementve t ndryshm t barrs s borxheve mund t bhet edhe duke u nisur nga madhsia e shtess neto t kapitalit punues t njesis ekonomike gjat nj periudhe njvjeare. N praktik nuk ekziston gjithmon barazimi i plot midis madhsis s fitimit t realizuar nga aktiviteti i njesis ekonomike dhe madhsis s shtess neto t kapitalit punues, sepse:. - Fitimi realizuar mund t prdoret nga njesia ekonomike jo vetm pr shtimin e elementeve t kapitalit punues q prdoren pr shlyerjen e detyrimeve afatshkurtra e afatgjata, - Shtesa e elementeve t aktiveve t qendrueshme, nuk mund t prdoret menjher pr shlyerjen e detyrimeve. Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 25

Shtesa neto e kapitalit punues

Shtesa neto e kapitalit punues mund t llogaritet: a) me ann e metods s krahasimit t arktimeve q ndikojn n shtimin e kapitaleve dhe t gjith pagesave q shkaktojn paksimin e ktyre kapitaleve. b) Shtesa neto e kapitalit punues me an t metods s korrigjimit t fitimit para tatimit llogaritet,
me shtimin e shpenzimeve t njesis ekonomike q nuk shkaktojn kryerje pagesash e dalje mjetesh monetare dhe paksimin e shums s arktimeve q nuk rrjedhin nga aktiviteti i njesis ekonomike (n rast se kto arktime jan prfshir n fitimin e njesis ekonomike). Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 26

Rndsia e mbulimit t fitimit

Kur borxhi paguhet, treguesit e strukturs s kapitalit prmirsohen kur krkesat vjetore pr para pr pagimin e interesave mbeten fikse apo rriten. Fitimet afatgjata jan burimet m t mdha t likuiditetit, aftsis paguese dhe kapacitetit t huamarrjes.

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

27

Lidhja e t ardhurave me shpenzimet fikse

Treguesi i mbulimit t t ardhurave prqndrohet n lidhjen:
borxhe dhe shpenzime fikse q lidhen me to, t ardhurat e njesis ekonomike pr t prballuar kto shpenzime.

Komisioni i letrave me vler krkon q raporti T ardhura me Shpenzimet fikse t paraqitet n regjistrat e evidentimit t letrave me vler t borxhit. Ky raport llogaritet:
T ardhura n dispozicion pr shpenzime fikse Shpenzimet fikse

Llogaritja e ktij raporti sht e komplikuar pr vet faktin se duhet percaktuar cfare do t prfshihet n numrues dhe n emrues.
Prof.As.Dr.Ingrid Shuli 28

Llogaritja e t ardhurave n dispozicion t mbulimit t shpenzimeve fikse

Ndryshimet mes t ardhurave sipas kontabilitetit rrits dhe fluksit t parave nga operacionet.
P.sh, disa element t t ardhurave si:
fitime t pashprndara t shoqrive bija, shitjet me kredi, nuk gjenerojn hyrje t menjhershme t parave (fluks hyrs), megjithat shoqrit mma mund t prcaktojn dividend pr shoqrit bija q kontrollojn.

Disa shpenzime si:

zhvlersimi, amortizimi, harxhimi dhe shpenzimet pr tatime t shtyra nuk krkojn dalje t parave (flukse dalse).

Shpenzimet fikse n lidhje me borxhet shlyhen me para dhe jo nga fitimi. Analiza percakton se e ardhura neto e parregulluar nuk sht nj mats i mir i parave n dispozicion pr t mbuluar shpenzimet fikse.

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

29

Rregullimi i te ardhures neto

Dividentt e preferuar nuk zbriten nga fitimi, sepse pagesa e ktyre dividendve nuk sht e detyrueshme. Fitime pr aksionert e pakics (interesat e pakics) zakonisht zbriten nga t ardhurat n dispozicion pr shpenzimet fikse.

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

30

Llogaritja e raportit t fitimit me shpenzimet fikse

Formula konvencionale pr llogaritjen e ktij raporti sht: (a) Fitimi para tatimit nga operacionet e vazhdueshme plus (b) Shpenzimet e interesit plus (c) Amortizimi i shpenzimeve t borxhit dhe skontimi apo primi plus (d) Pjesa e interesit t shpenzimeve t qeras operative plus (e) Krkesat e shumics q zotron shoqria bij pr dividentt e aksioneve t preferuara, t rregulluar me tatimet plus (f) Shuma e interesave t kapitalizuara paraprakisht t amortizuara gjat periudhs minus (g) Fitimi i pashprndar pr m pak se 50% e zotruar nga bijat apo filialet. (h) Totali i interesave t llogaritura plus (c) Amortizimi i shpenzimeve t borxhit dhe skontimi apo primi plus (d) Pjesa e interesit t shpenzimeve operative t rents plus (e) Krkesat e mazhorancs q zotron shoqrin bij pr dividentt e aksioneve t preferuara, t rregulluar me tatimet

Prof.As.Dr.Ingrid Shuli

31