1

Kapitulli -I KONTABILITETI FINANCIAR - LLOJET E T ARKTUESHMEVE T identifikoni llogarit e arktueshme, dftesat e

arktueshme dhe t arktueshmet tjera;
T kuptoni kontabilitetin e borxheve t kqija;
T aplikoni metodn e uljeve n vlersimin e borxheve t
kqija;
T T aplikoni metodn e shlyerjes direkte n vlersimin e
borxheve t kqija;
T regjistroni dftesat e arktueshme n dhnien e kreditit
dhe shitjen e mallrave;
T identifikoni dftesat e arktueshme t respektuara dhe t
parespektuara.
Sll .3
T arktueshmet n kontabilitet prkufizohen krkesave t
firms shitse pr keshin t cilin pritet ta arktoj n
periudhat e mvonshme.
a) LL/A jan t drejtat pr shumat e borxhit ndaj firmave
blerse dhe individve, t krijuara nga shitjet e mallrave dhe
shrbimeve me afat pagese. (30-60dit mblidhen, pasuri
aftsh BGJ, n LK sintetik, n L. ndihms analitik kartelat
e bleresve).
b) Dftesat e arktueshme jan instrumente monetarokreditore t cilat zotruesit t saj I japin t drejten pr t
arktuar kryegjn dhe kamatn nga debitori si
nnshkrues i saj. Afati 3 muaj dhe me gjate se 1 vite,
raportohen ne BGJ si pasuri aftshk. ose afatgjate. DA jane
me formale (ligjore) krahasuar me LL/A.

c) T arktueshmet tjera- nuk rezultojn nga transakcionet

reale (shitja e mallrave/shrb) , por nga transaksionet tjera,
p.sh. financimi pr t punsuarit n edukim, trajnim etj.
Sll. 4

KONTABILITETI I BORXHEVE T KQIJA

Shitja me afat pagese veori bashkohre e afarizmit.

Rritja e blersve, rritja e t hyrave.
Por disa nga blersit nuk paguajn me koh e disa nuk paguajn
fare.
Pamundsia e mbledhjes s borxheve te firma krijon shpenzime t
cilat emrtohen si shpenzime t pambledhshme (borxhe t kqija,
ose shp. t llog. t dyshimta).
Shp. e pambledhshme trajtohen si shpenzime afariste.
Evidenca kontabl e shpenzimeve t kqija bhet me dy metoda:
a) Metoda e uljeve; dhe
b) Metoda e shlyerjes direkte
Sll. 5
a) Metoda e uljeve bazohet n faktin se nse disa nga
blersit nuk mund t paguajn borxhin e tyre, shitsi mund
t bj vlersimin e shums s pambledhshme.
Prdoret n praktik.
Parimi i shkaksis n llogaritjen e fitimit t periudhs duhet
kundrvn t hyrat me shpenzimet t cilat jan krijuar nga
gjenerimi I ktyre t hyrave.
- vlersohen llogarit e dyshimta n do periudh kontabl dhe
sipas parimit t shkaksis njihen n periudhat kur jan krijuar t
hyrat;

- pr shumn e vlersuar t llogarive t dyshimta me veprime

rregulluese n fund t periudhs kontabl debiton llog.
Shpenzimet e borxheve t kqija dhe krediton llog. Ulje e
llog. T dyshimta
- n kohen e shlyerjes s nj llog. Specifike t blersve dr. ulje e
llog. T dyshimta dhe Cr. LL/A.
Sll 6.
a) Metoda e uljeve vlersimi i llogarive t dyshimta
Shembull: vlersojm se firma Elkos gjat vitit 2012 ka pasur
shitje me afat pagese n vler prej 800.000, prej t cilave
vlersohet se 100.000 jan t pambledhshme.
Menaxhmenti ka vlersuar se 7.000 nga shitjet e ktij viti jan
llog. t dyshimta vlersim ky i bazuar nga viti paraprak (2011).
Regjistrimi:
DITARI "ELKOS" 31.12.2012
Data

Prshkrimi

31.12.2 SHPENZIMET
012
KEQIJA

Debi
BORXHEVE

Kredi

T
7,000.00

ULJE PR LLOGARIT E
DYSHIMTA

7,000.
00

Vleresimi I borxheve te keqija

Shpenzimet e borxheve t kqija raportohen n PASH.

Llog. Ulje pr llogarit e dyshimta raportohet n BGJ zbritje e LL/A.
LL. Neto t arktueshme jan 793.000 (800.000-7.000). te cilen
ndermarrja shpreson ta arketoj. Trajtohet si zvogelim i pasurise
afatshkurter (7000).
Sll.7. b) Metoda e shlyerjes direkte (direct write-off
method).

Ne momentin kur menaxhmenti i kompanis vlerson se jan

shterrur te gjitha mundsit pr inkasimin e llogarive t dyshimta
ai merr vendim pr shlyerjen e tyre.
Vlersojm se me 20.02.2012 menaxhmenti I firmes ELKOS ka
konstatuar se blersi X nuk mund ta paguaj borxhin (shkaku i
falimentimit), prandaj autorizon kontabilitetin ta shlyej borxhin e
tij n vler prej 2,500.00.

Si
pas ksaj metode shlyerjet e llogarive t dyshimta ndikojn
vetem n bilancin e gjendjes.
Sll.8.
b) Metoda e shlyerjes direkte (direct write-off method).
Nse kto regjistrime nga ditari i bartim n librin kryesor dhe
pastaj i raportojm n bilanc, gjendja e LL/A do t jet
ekuivalente me gjendjen e tyre parashlyerjes.
LL/A

800,000.00
797,500.00

Ulje pr llogarit e dyshimta

(4,500.00)
LL/A neto
(31.12.12)

(7,000.00)

793,000.00
793,000.00 ( 20.02.12)

Sll .9
ARKTIMET E LLOG. T DYSHIMTA T SHLYERA M PAR
Disa raste n praktik ndodhin kur pr shkak t pakujdesis kur
shlyhet nj pjes (ose trsisht) borxhi i keq.Keto raste tregojne

se nuk eshte bere vleresimi i mire parimi i kujdesit. Arktimi i

borxhit t keq i shlyer m par krkon t kryhen dy regjistrime:
Shembull: me dt. 25.02.2012. Elkos ka arktuar n kesh
3,000.00 n emr t borxheve t kqija t shlyera ne vitin 2011
Regjistrimi i par:

Efekti shihet vetem ne BGJ, rritet keshi dhe ne llog. Ulje e llog. Te
dyshimta e cila ka vleresuar gabimisht borxhet e keqija.
Sll. 10
- QASJET PR BORXHET E KQIJA N METODEN E ULJEVEPr vlersimin e borxheve t kqija bhet sipas metods s uljeve
(indirekte) prdoren :
a) Prqindjet n shitjet neto ;
b) Prqindjet n LL/A.
a)Prqindjet n shitjet neto vlersohen mbi bazn e aplikimit t
prqindjes n shitjet neto me afat pagese gjat periudhs.
Prvoja nga e kaluara, nga pasqyra e t ardhurave dhe
shpenzimeve nga prizmi i shpenzimeve, regjistrimi i borxheve t
kqija me veprime rregulluese n fund te vitit.shpenzimet e
borxheve te keqija regjistrohen ne veprimet rregulluese ne fund te
vitit.
Sll.11

Shembull: me dat 31.12.2012 menaxhmenti i Elkos-it merre

vendim q baza e prqindjes s borxheve t kqija n shitjet
neto (900,000.00 -2012) t jet 1%.
Supozojme se me 31.12.2012, prpara veprimeve rregulluese
llogarit n Librin Kryesor kan kt gjendje:

Shpenzimet e borxheve t kqija jan 9,000.00

(900,000.00x1%) dhe me veprime rregulluese kemi kete regjistri

sll.12
Pas bartjes s regjistrimeve rregulluese ne LK ather LL/A dhe Ulje
pr llogarit e dyshimta raportohen n BGJ 31.12.2012.

Pas ktyre regjistrimeve LL/A ne bilancin e gjendjes jane

289,000.00 (300,000.00-11,000.00) kurse shpenzimet e borxheve
t kqija jan 9,000.00 raportohen ne PASH.

Sll.13
- PERQINDJET NDAJ LLOGARIVE TE ARKETUESHME b) Prqindjet n LL/A.
Metoda bazohet n matjen e borxheve t kqija nga prizmi i
pasuris (emrohet si qasje n BGJ) nga prvoja.
Shembull:
Kompania Elkos nga e kaluara ka pasur kt situat me LL/A
dhe borxhet e kqija:

VITI

GJENDJA E LL/A

BORXHET E KQIJA

2007

500,000.00

6,700.00

2008

320,000.00

7,100.00

2009

650,000.00

7,200.00

2010

910,000.00

8,400.00

2011

520,000.00

8,600.00

2,900,000.00

38,000.00

TOTALI

Supozojm se 31.12.2012. gjendja e LL/A sht 600,000.00

kurse llogaria ulje pr llog. e dyshimta ka gjendje kreditore prej
5,000.00.
Raporti (racio) per vitet e kaluara (2007-2011) i borxheve t
kqija ndaj LL/A sht 38,000.00/2,900,000.00=1.31%
Sll.14.
Prqindjet e llogaritur ndaj blersve aplikohet n shitjet neto t
vitit 2012.
1.31% x 600,000.00 = 7,7860.00 Kesaj shume i zbresim
gjendjen e llog. Ulje e llog. t dyshimta 5,000.00 7,860.00-

5,000.00=2,860.00 e cila evidentohet ne PASH me date

31.12.2012. si shpenzim i borxheve t kqija.
Regjistrimi :

Sll.16
- SHITJA E LLOGARIVE TE ARKETUESHMEShitja e LL/A te arketueshme realizohet per shkake te
konkurences.
Sigurimi i burimeve te financimit u shiten bankave dhe
kompanive financiare.
Shitja e LL/A prkufizohet si FAKTORING provizioni 1-3%
Arktimin e mjeteve e kryen blersi I LL/A
Faktoringu aplikohet ne industrin automobilistike , te
tekstilit etj.
Shembull: Me dt. 10.11.2012 Elkos i ka shitur RBKO nj blers n
vler prej 90,000 duke i ofruar provizion 3%. Elkos kryen

regjistrimin:

Sll.8.
DFTESA E ARKETUESHMEDeftesa e premtueshme paraqet nj premtim me shkrim pr t
ripaguarshumen e parave t specifikuar, n krkes n nj dat
t caktuar n t ardhmen,. (dhenia e kredis, huas)
Deftesat e premtueshme krkojn t paguhet kamat pr
prdorim t mjeteve.
Debitori (huamarrsi , krijuesi) pajtohet ti ripaguaj parat n
dftesn e premtueshme (pr debitorin jane detyrime);
Kreditori (huadhnsi , paguesi) krkon q parat ti kthehen n
t ardhmen sipas dftess s premtueshme (pr kreditorin jane
pasuri afshk ose aftgj.);
Klauzolat e dftess s arktueshme:
Kryegjja (principali) shuma e huazuar pr debitorin;
Kamata trajtohet si e hyr pr kreditorin dhe si shpenzim
pr debitorin (huamarrsin);
Periudha e kamats koha gjat s cils llogaritet
kamata;
Norma e kamats prqindja e kamats n deftes (zak.
vjetore)

10

Dt. e maturimit kur prfundon pagesa e trsishme e

dftess;
Vlera e maturimit shuma e kryegjs dhe kamats n dt.
e maturimit
Sll.19

- IDENTIFIKIMI I DATS S MATURIMIT

N disa dftesa t premtueshme data e maturimit sht e

specifikuar n faqen e saj, disa t tjera n fund t muajit ose gjat
dits.
Nese periudha e maturimit te defteses shprehet ne muaj ateher
data e maturimit gjendet duke i llogaritur maujet prej dates se
emitimit te defteses se premtueshme.
Kur nj dftes e premtueshme posedon afatin e maturimit pr
dy muaj, e emituar me 13 prill afati i maturimit 13 qershor ,
kurse nse afati i maturimit sht i prcaktuar n dit llogaritet
sakt nr. i ditve.
Nese periudha e maturimit shprehet ne dite llogaritet nr. I sakte i
diteve
P.sh. RBKO ka emituar nj dftes t premtueshme me 21
maj me periudh maturimi prej 60 ditve. Prllogaritni ditt:
Periudha e maturimit (afati)

60

Maj (21-31) 10
Qershor (01-31) . 30
Shtator (01-21) . 20
Totali .. 60
Sll.20
- PRLLOGARITJA E NORMS S KAMATS -

11

Prllogaritja e Nk n dftes kryhet sipas formules:

Shuma e kamts = Kryegjja x Norma e kamts X Koha

Nse periudha e maturimit shprehet n dit faktori

koh sht raporti i nr t ditve 360 ose 365;
Nse periudha e maturimit shprehet n muaj faktori
koh sht raporti i nr t muajve me 12; dhe
Nse periudha e maturimit shprehet n vitj faktori
koh sht raporti pr 1 vit.

Shembull
Sll.21
KONTABILITETI I DFTESAVE TE ARKETUESHMEDeftesa e arktueshme prdoren pr:
Dhnien e kredis;
Shitjen e mallrave dhe shrbimeve; dhe
Blerjen e blersve tregtar t debitorit (huamarrsit).

12

Dftesa e respektueshme kur dftesa e arktueshme

paguhet n tresi (kryegjja+Nk) sipas dats s
maturimit;
Dftesa e parespektueshme kur dftesa e
arktueshme nuk paguhet n tresi (kryegjja+Nk)
sipas dats s maturimit;
Sll.22
REGJISTRIMI KONTABL I DFTESAVE TE
RESPEKTUESHME Dhnia e kredis nga banka ose nga firma shtija e mallrave
dhe shrbimeve.
Shembull: RBKO me 01.11.2012 i lejon kredi Elkos-it n
kmbim t nj deftese t premtueshme sipas kushteve:
kryegjja (vlera nominale) 70,000, Nk 9%, periudha e
maturimit 3 mujore.
Me 01.11.2012 RBKO kryen regjistrimin kontabl si vijon:

N fund t vitit (31.12.2012) RBKO me veprime rregulluese

duhet t njeh t hyrat nga kamata t cilat jan prfituar gjat
dy muajve por t njjtat nuk jan arktuar. (1,050 =
70,000*9%*2/12)

13

Sll.23
REGJISTRIMI KONTABL I DFTESAVE TE RESPEKTUESHMEMe 01.02.2013 RBKO arkton n trsi shumen e kryegjs
dhe NK ndaj dftess s arktueshme t Elkos-it dhe kryen
regj. kontabl si n vijim:

KESHI = 70,000 Kryegjeja + NK per 3 muaj 1,575;

TE HYRAT NGA KAMATA 525= 70,000*9%*1/12 pr vitin 2013
(janar 2013);
ZVOGLIMI I KAMATES SE ARKETUESHME 1.050 sepsekjo
shume sht regjistruar (njohur si e hyr) ne vitin 2012 me
veprime rregulluese n emr t kamats s prfituar por t
parktuar.
Sll.24.
REGJISTRIMI KONTABL I DFTESAVE TE ARKETUESHME
PR SHITJE T MALLRAVE DHE SHRBIMEVEShembull: Me 01.09.2012 biznesi SHPK FLORI I ka shitur
biznesit YLLI BEC 40 kompjuter n vler prej 20,000. Meqense

14

YLLI BEC nuk posedon kesh t mjaftueshm sjell nj dftes t

premtueshme me maturim 3 mujor dhe me NK 10%.
S pari prllogaritet NK
Kryegjja* NK *Koha = Shuma e kamats
20,000 * 10% * 3/12 = 500
Me 01.09.2012 SHPK FLORI kryen regjistrimin:

Me 01.12.2012 SHPK FLORI arkton shumn e kryegjs dhe NK.

Sll.25
REGJISTRIMI KONTABL I DFTESAVE TE ARKETUESHME
DFTESAT E ARKTUESHME NE KMBIM TE BLERSVE
N praktik firmat i pranojn dftesat e arktueshme prej firmave
tregtare t cilat i shlyejn blersit.
Lloj faktoringu sepse zotruesi i dftess s arktueshme prfiton
provizion pr shrbimet e kryera.
Shembull: Me 20.06.2012. Ylli Bec nuk ka mundur t prmbush
obligimet ndaj Elkos-it pr faturen e blerjes, prandaj Ylli Bec
arrin marrveshjen me RBKO-n q t bj pagesn ndaj Elkosit n kmbim t dftess s premtueshme me kushte 3 muaj dhe
NK 10%. RBKO kryen regjistrimin:

15

Me 20.09.2012. blersi ka kryer n trsi borgjin. RBKO kryen

regjistr.

(50,000.00X10%X3/12)
Sll.26
- REGJISTRIMI KONTABL I DFTESAVE TE ARKETUESHME
DFTESAT E ARKTUESHME T PA RESPEKTUESHME
Dftesat e arktueshme t parespektueshme prkufizohen si
dftesa t cilat n datn e maturimit nuk paguhen n trsi.
Zotruesi i dftess s arktueshme n kt situat i transferon
ato n LL/A.
Shembull: Me 05.04.2012. RBKO ka pranuar nj dftes ngaYlli
Bec me kushte, vlera nominale (kryegjja) 30,000, periudha e
maturimit 4muaj dhe NK 10%. RBKO kryen regjistrimin:

16

Te hyrat nga kamata= (30,000.00X10%X4/12)