Professional Documents
Culture Documents
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
Hkk[ky nfj;k lkgsc lr lqd`r cUnh NksM+ eqfDr ds nkrk uke fu'kku lghA
xzUFk dky pfj=
Hkk"ky nfj;k lkgsc
lk[kh & 1
Kku nhid xzUFk ee] tcfga iwju dhUgA
vkxe rcfga dky dk] viuk ifjp; nhUgAA
pkSikbZ
xz U Fk lEiw . kZ tcfg dhUgkA rcfga dky i;kuk nhUgkAA
e`x Nkyk vkS j dk/k tus A vM+ c a n cka / ks dfV ls AA
ekFks ds ' k lq U nj vfr 'kks H kkA cks y r cS u iz s e vfr yks H kkAA
u[k&fl[k lq U nj cgq r lyks u kA cks y h cpu Hk;k fQj ekS u kAA
rc ge iw N k lq j fr fopkjhA gkS rq E g dou dgks fu:vkjhAA
dgk ls vk, dgk py tk,A ;g fut vFkZ dgks leq > k,AA
Hkx lks vku dgh HkxokukA vfouk'kh ge dgh vekukAA
tEew }hi ge lc fQj vkbZ A lc tho [kk, dky tgM+ k bZ A A
tx ega Kkuh rq e dg tkukA bgfe dkj.k eS a fdUg i;kukAA
ve`r ok.kh ges a lq u kogq A in ia d t fut n; ykogq A A
tks x fojkx dgs m lr ckuhA ykxh >jh ekuks ve`r lkuhAA
Hk;k exu eu glds cks y kA rq E gkjh opu vgs vueks y kAA
lk[kh & 2
rqEgkjk Fkek gn gS] vkS lc ldy tgkuA
/kU;&/kU; rqe lgh gks] dsrk djks c[kkuAA
pkSikbZ
lr rks ftUnk vtj vekukA cs c kgk cs f derh tks tkukAA
rhfUg r[r fnu FkS a tkuhA vtj veku fuds igpkuhAA
mudj gq D e lnk flj jk[kks a A vny Kku ;g tx es a Hkk[kks a A A
mUgds rq e ds nq t k u dgbZ A cz ,d ns g nq b Z vgbZ A A
rq e vLFkk;h xks i oks , HkS A vxe vxks p j fdeh y[k iS AA
rc ge tk, Hkou ixq <kjhA ny nkl ls opu fopkjhAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
;gh dkj jes lc ns ' kkA tks x tq x fr tks xgs la n s ' kkAA
igys tks x Kku rc gks b Z A tks x fcuk lc tkr fcxks b Z A A
ftUg&ftUg tks fodV ;g jk/kkA vkyl fuk iou gh lk/kkAA
'kfDr lkf/k lc tkr fcxks b Z A vVy cz mn~ x kjs lks b Z A A
dk;k lkf/k cgq r fnu jk[ks A fu'kfnu tks x tq x q f r lr Hkk[ks A A
;s f g fof/k dgks lq u ks ohukA fcuk tks x ri gks ; NhukAA
lk[kh & 7
ikp iPphl gh lk/k ds] jguh tksx djkjA
fl) lk/kq lc tkugh] ;gh erk gekjAA
NUn rksej & 1
rq e tks x /kks [ kk dhUg] bfe fl) lk/kq u fHkUuAA
jguh xguh fujks x ] tgka iki iq . ; uk Hkks x AA
bfe inq e vklu fl)] tgka veh; lfyrk fu)AA
tc xgks eq k pkjh] lc deZ dky gh MkjhAA
rs f g vkM vVd u gks ; ] lc /kks [ kk Mkjs /kks ; AA
lks
fl)
lq ? kj
la r ]
ee
dgs o
viuks
ea r AA
foos d
tks x
fojkx]
Hko
ykx
dcfg
u
nkxAA
lks b Z fl) iw j k Kku] Hko jfgr vuq H ko /;kuAA
dky
deZ
fu[ks n ]
lc
tkuq
dk;k
Hks n AA
lks b Z ;ks x h vkS ? kM+ ukFk] ugha ls o d la x z g lkFkAA
ugha >ks f j e=k ew y ] ugha tfr ika f r u dw y AA
ugha
es y k
rhFkZ
rhj]
p.M
tx
es a
ohjAA
yk[k
ega
dks b Z
,d]
tks
xgs
,s l h
Vs d AA
ee
fQjs
cgq r
mnkl]
rq e
dgks
Kku
dk'kAA
lc fuxq Z . k lxq . k fopkjh] dgs o Kku xq . k fu#vkjhAA
NUn ujkp & 1
/ku vkS r kjk ;gh la l kjk] rq e n'kZ u es a Qy ikbZ A
'kCn mpkjk Kku fopkjk] ppkZ xq . k ;g xfe vkbZ A A
lxq . k ilkjk ;gh la l kjk] fuxq Z . k xfe fcjyk ikbZ A
lr iq d kjk eq f Dr djkjk] dke dyk ufga ?kV NkbZ A A
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lksjBk & 1
fQjs vks ldy fcpkjh] [kkstr rqe dga ikb;kA
dgks opu fujokjh] lqd`r rqe lkpks lghAA
pkSikbZ
mBs kr% hr cgq dhUgkA pyh Hko ia F k lkFk dj yhUgkAA
tks eS a dgq a lks b Z er ygbZ A vkiu xq . k xfe dq N ugha dgbZ A A
fQj dq N opu tks cks y k fopkjhA lq u yhts futq HkfDr fi;kjhAA
lxq . k Lo:i dq N dgks fopkjhA yfyr s e fut HkfDr lq / kkjhAA
fuja d kj vdkj Lo:ikA jke:i n'kjFk ?kj Hkw i kAA
nbZ r ekjks jko.k flj [k.MkA rhu yks d ega gS p.MkAA
hMk dhUgks a d`".k dUgkbZ A lks yhyk eks f ga o.kZ u lq u kbZ A A
yhUg xks o /kZ u xks d q y jk[kkA os n iq j k.k lc dks b Z Hkk[kkAA
Fkkds bU es ? k ty gkjs A okj oka d s ugha gfj j[kokjs A A
idM~ ; ks pks V h da l iNkj~ ; ks A d`fr dgk xq . k lc vf/kdjks A A
fuxq Z . k lxq . k nq u ks ;g vgbZ A ;k Nks M + er nw t k ufga dgbZ A A
lk[kh & 8
fujadkj vkdkj /kfj] /kjuh jpks cuk,A
lc ?kV cz O;kfi;k] prqjkuu xq.k xk,AA
nfj;k opu %
pkSikbZ
vkos tk, tks /kjs 'kjhjkA gks ; s iru lq u ks efr /khjkAA
og ufga n'kjFk lq r dgkbZ A ugha ya d k ifr xnZ feykbZ A A
;g vgs fuja t u va t u /kfj;kA frxq Z . k Lo:i e;k en Hkfj;kAA
cz Qw V cz ;g Hk;A rhu yks d es a drkZ dgs AA
ugha xks i h ifr uUn fi;kjkA ;g yhyk gS eu djrkjkAA
eugh xks o /kZ u dj xfg yhUgkA rhu yks d ega ifjp; nhUgkAA
eu v#>k eu da l iNkjhA ;g yhyk eu gS cuokjhAA
og rks iq # "k lcu rs U;kjkA ekr&firk ugha f=xq . k cs d kjkAA
og lriq # "k gS lr 'kjhjkA mits fculs cgq fof/k ohjkAA
mift fcufl ugha ?kV es a vkos A vgs vys i va r dks ikos A A
ee ij n;k nj'k ;g fn;] fuxe vxe xq . k bfe dj x;AA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 9
vej iq#"k veku gS] fujadkj ds ikjA
Fkkds 'ks"k lgL= eq[k] pkjh osn foLrkjAA
pkSikbZ
jgk ekS u rc dq N ugha dgbZ A vius fpr es a er dq N ygbZ A A
vk;s xz k e fudV fu;jkbZ A cS B s futq rgka Fk; cukbZ A A
ge ls o k vc dhUgks a Ms j kA dfj ia p ckr cgq Qs j kAA
djs fues j k ckr fopkjkA vius er Hk;k djrkjkAA
rs t k nkl n'kZ u ds x;A dfj lyke rc iw N r Hk;AA
gS ;g dkS u dgka rs vkbZ A ;kdks vFkZ dgks leq > kbZ A A
gS fu'k fijhg lxq . k fopkjhA fuxq Z . k dFkk dgs fu:vkjhAA
pfy tkgks rq e okds iklkA djs fljhj dq N tvc rek'kkAA
rc vks ; iw N k dkS u rs vgbZ A dkdj Kku s e fut xgbZ A A
rcfg ,s l u cks y fcpkjhA cs c kgk ds uke mpkjhAA
nfj;k lkgs c Kkuh KkrkA dgks s e HkfDr lr ckrkAA
oks g h ls dhUgks cgq r tks hrhA budj cq f ) fy;k vks , thrhAA
lk[kh & 10
iSBk ?kV esa fodV gks] fudV fujkysi iklA
iq#"k iqjkuk cz gS] dhUg opu dklAA
pkSikbZ
gels vk; iw N r bfe Hk;A budj yhyk yf[k ufga v;AA
tks x h trh tx gS cgq r s j kA pyr fQjr d: tx es a Qs j kAA
tks rq e dgr gks lks ufga vgbZ A eu ifjia p ckr lc ygbZ A A
fQj&fQj vkofga fQj&fQj tkbZ A tks dq N dgs lq u s ykS ykbZ A A
nhu euh e/; tcs ; g jgs A fua n h xz k lk lc dga Hk;AA
rc ge cS B d djfga fopkjkA gS ;g dkS u dgs djrkjkAA
gejs fudV fodV pfy v;A nq f o/kk ckr tks ges a lq u ;AA
mB&mB ge dgk ?ks j .k ykxkA ,s l h opu s e fut ikxkAA
rq e us vny fd;k pkjhA ,s l k rs x fueZ y rq e >kjhAA
rs t gq nq [ k d: lq [ k ds vklkA ,s l k opu dhUg xklkAA
gkFkh ?kks M + k ys g q [ktkukA ;g lc ns es j ks eu ekukAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 11
[kpZgw [kkgq lq[k csy lgq] rstgq foifk fo;ksxA
pkjksa Qy rq>s nhftgks] /ku&/ku dfggSa yksxAA
NUn rksej & 2
bfe dgs v ks rks e j NUn] rS nq f j&nw j efr }a n AA
ugha rq j s vkS xt lkt] eks f ga lq u ykxr yktAA
ugha ek;k eerk Hkks x ] dfj Kku xq . k futq tks x AA
bfe vVy in futq jkt] lr vny es : dktAA
rq e cks y s opu fodkj] ;g opu ukgha djrkjAA
ge Kku xq . k p.M] le iq # "k cz fu[k.MAA
fnu r[r vny fuja r ] lc Kku xq . k fut ea r AA
rq e cq f ) dhUg dk'k] ugha vkor te dh =klAA
rq e f=xq . k /kjs o 'kjhj] ;g eS a u eerk ohjAA
rq e tks b Z u h la d V okl] bfe opu dj dk'kAA
dks b Z
ek;k
eka x s
pks j ]
rs g h
ns g q
gkFkh
?kks j AA
Hko
Hkz e
pkgs
jkt]
rs f g
ns g q
,s l ks
lktAA
rq e Bx;ks Bx tx tkuh] tks ys r eerk ekuhAA
lks ygs f=xq . k /kkj] fdeh gks r Hko ty ikjAA
;g
Kku
xq . k
oS j kx]
ugha
deZ
dq c q / kk
dkxAA
NUn ujkp & 2
;gka ugha Hko Hkjek] lc fut dekZ djrs ge ls bfe dgh va x A
fnu mins ' kk xg lUns ' kk] loZ Hks n in lks ygh va x AA
vny gekjk lr fopkjk] pj.k dey ny lks ys g h va x A
dq e fr fodkjk lc nw j h Mkjk] ikj cz ifjps dfj va x AA
lksjBk & 2
luq futq opu gekj] jguh xguh ;g Hksn gSA
lks tu gskbZ gS ikj] dqerh dky ugha O;kih gSAA
pkSikbZ
f>u tky ee dkVw mrkjhA rc bfe opu tks cks y k fopkjhAA
tks eS a dgks a dkgs ugha djgq A txr Hkkj lc nw f j ifjgjgq A A
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
fl[k
rq e js
mrjk
pygq
ogka
rhu
vkS j
vej
ekjx
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
dhUg cgq fnUg mins ' kkA vkS tx cgq r s dgk lUns ' kkAA
dkj.k ge pfy vkbZ A tks eS a dgq lq u ks fpr ykbZ A A
ia F k J`x ,d vgbZ A iq g q i foeku mrjh rgka jgbZ A A
uk rq e tgka lrdj js [ kkA ;g xe Kku fdUgq fd is [ kkAA
cS B ds >ka d >jks [ kkA unh leku fla / kq lc jks [ kkAA
mij fia t jk tuq vgbZ A tho tgka eq f u lc dgbZ A A
lq e s j lc 'khy lekukA J`a x cS B lc n`f"V vekukAA
yks d fQj okds vkxs A dgks opu rq e lq u ks lq H kkxs A A
ckV >hu rga vgbZ A bfe dj yks d i;kuk djbZ A A
lk[kh & 12
vejkiqj ega cSBds] lc lq[k fcylgq tk;A
rstgq }U} Qan lc] vc eSa Hk;ks lgk;AA
pkSikbZ
tho ps r kou ge pyh vkbZ A iq # "k opu dgk leq > kbZ A A
tkds nhUg okfg dj vklkA lks uj tbgS a ds g ds iklkAA
pkj ;q x eks f ga gn ij Hk;A iq # "k lnk xq . k n; y;AA
nj'k nhUg eks f g vfoxfr KkukA vtj vej lr iq # "k vekukAA
yks d cj.k ee lcgS ns [ kkA vojh dgk dq N ekuq u ys [ kkAA
ekuks lks b Z iq # "k lr dgs A rq e fj opu dky ftfe ygs AA
iq # "k Nks M + vkS j dks b Z dgbZ A rkdj opu dky lc vgbZ A A
cs c kgk vdw Q dgh tks nhUgkA tx es a fpfUg gks dky ijehukAA
rq e uj ns g dky dk cklkA lR; iq # "k ugha xHkZ fuoklkAA
rc ga l h mBk fcyx gks b Z tkbZ A viuh FkS ; ij cS B k vkbZ A A
fljhj djs ia p fn[kkbZ A ekuks dky ns g /kjh vkbZ A A
lk[kh & 13
oklj for jtuh HkbZ] dksjful dhUg lc vk;A
vius FkS; ij cSBds] lkcg dks xq.k xk;AA
pkSikbZ
Hkks j Hk;s frfej lc uk'kkA mfnr Hk;s ftfe Hkku dk'kkAA
Hkku dyk Nfo Nhr ij NkbZ A fnu fnokdj bfe xq . k ikbZ A A
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
bfe
t;&t;
ea x ykpkj]
lkn
/kfj
dkjAA
lc
dhUgks a
fcfgr
cuk,]
lkn
Fkkj
/kjk,AA
rc vjt dhUg dj tks j h] bfe s e ve`r cks j hAA
la x pyks lcfga fyvk,] mu jks d k opu cuk,AA
ge pyc rq E gkjs lkFk] dfj HkfDr Hkko lukFkAA
bfe efUnj ds ix Mkjh] lc nj'k bfe uj&ukjhAA
okuk
dgs
Qq j eku]
dfj
n;k
nhtS
nkuAA
ia p
dkys
dhUgq ]
bfe
Ns d
lc
dga
yhUgAA
bfe d`".k i{k dks Hkko] bfe 'kq D y i{k tc vkoAA
mins ' k
nhUgks a
tkfu]
bfe
ije
in
igpkuhAA
ge ta x muls dhUg] rq e dky dks er yhUgAA
er
gks ;
ukgh
gekj]
rq e
dhUg
cgq
foLrkjAA
bfe dky djls tkfu] lc lw j fr Hk; xbZ gkfuAA
NUn ujkp & 3
bfe dky p.Mk lc tx ma M k] [ka f Mr djds tho gkjhAA
dfj ia p k bfe tx eka p k] dPpk fi.M ds Hko HkkjhAA
vuy xklk te dh =klk] =kl HkbZ lc uj&ukjhAA
ge pys fopkfj bfe ixq <kjh] rjuh Hko ty fdfe rkjhAA
lksjBk & 3
fdfe dj lqjfp fopkfj] dfBu deZ ;g dky gSA
cgqfof/k Qank Mkfj] dgr lqur ufga cu ijsAA
pkSikbZ
foiz vjt dhUg flj ukbZ A dq e fr dky ?kj fdfe dj NkbZ A A
lgtknk ds gq D e u dhUgkA uk vius ijokuk nhUgkAA
cgq r xoZ dfj cks y k vga d kjhA Ns d yhUg tho ca n es a MkjhAA
/kj /kjks nhUgks mins ' kkA dky deZ es f V gS dys ' kkAA
ukgha rq e vgks txr xq # KkrkA dq e fr dky cks y gq mrikrkAA
djfl dky vf/kd rc tkxkA >xjk dju dg gels ykxkAA
>kjk rs x rq e cgq r fujUrkA vgs dky tx bfe dj nUrkAA
lkr }hi i`Foh ukS [k.MkA NUu es a fudV gS cz .MkAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
10
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
11
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
12
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
13
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 20
ckyd ,d czk.k ds] ek;k rsftfl ijpkjhA
rkds lax gS chjcy] dgks opu fu#okjhAA
pkSikbZ
rc mUgha dgk uke lq u ikvks a A djks fopkj rks Qs j ys vkvks a A A
dks f dy nkl efu gS ukA rhu tuk x;s ,d BkAA
gS og if.Mr Kkuh KkrkA HkfDr Hkko fpr cgq r s jkrkAA
R;kxs o ks ek;k vkS x` g ukjhA lcs R;kxh fut HkfDr lq / kkjhAA
vk;k ugha ee fny gS ykxkA vgS lUr og s e lq H kkxkAA
bfe dfj opu cks y r rc Hk;A bfe dfj ;gka Qs j ys v;AA
lq u ds lhjhjh dju rc ykxkA Qs j Qkj djs bfe dj tkxkAA
djs fues j k T;ks a djrkjkA vfr p.M dgs txr gekjkAA
lcds :tq djks bfe iklkA ekugw bfe lUr fo'oklkAA
njokts ckgj dky oks , vgbZ A ge lks nj'ku bfe dfj pgbZ A A
ee rks lq d `r yhUgks lkFkkA rq E gs txes a djks vukFkkAA
firk&iq = ge ,d er Hk;A pkj ;q x dk dkxt dh;AA
lk[kh & 21
pkj ;qx tgM+kbZ;ka] vc fdfe tkb;ks HkkfxA
eq'kqd p<+k;ks ck/k ds] gels dhUgks ykfxAA
pkSikbZ
uhjkys i dfg opu lq u kos A ns rhr dky xq . k xkos A A
jk[kr cus uk [ks n k tkbZ A vius fny es a jk[kk NikbZ A A
vUrj ckr cq > ds yhUgkA fdfe dj fny es a nq f o/kk dhUgkAA
rq e vl Kkuh tx ufga vgbZ A dq e fr ckr ;g fdfe dj ygbZ A A
eu rq e es a bfe djr gS cklkA ukp upkos vtx rek'kkAA
ihNs n'kZ u rq e dj nhUgkA phUgr&phUgr rq e mudga phUgkAA
dbZ fnol jgs rq e iklkA phUg iM+ s rc Hk;s mnklkAA
bfe dj xks i xq I r Hk, x,A og yhyk bfe djcfu v;s AA
rc ee mfB r[r ij x;A Kku fopkju fny es a B;AA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
14
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
15
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
bfe
bfe
;g
eu
fnu
bfe
bfe
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
Hk;ks ,s l u ja x ] dq N d"V xq u gS la x AA
Hk;ks lcfga mnkl] fdfe tkfg lrxq # iklAA
tky
>s y r
ja x ]
bfe
fof/k
dkS r q d
ja x AA
vVd
?kVfga
ckl]
ufga
gks u
ns r
mnklAA
chrs dNq tc tk;] bfe pys lw j r yxk;AA
/khj /kj dj Kku] bfe lw j r lka > fcgkuAA
dj foos d fopkj] tc tkfg lrxq # }kjAA
NUn ujkp & 5
lw j r fopkjk djs mpkjk] pj.k dey ny dc ikbZ A
gks r mnklk fny dk'kk] nkl lnk ge ifrvkbZ A A
lrxq # Kkuh ee ifgpkuh] ekuh n; rr ykbZ A
lw j r mnklk ee rq e nklk] nj'ku dks xq u Qy xkbZ A A
lksjBk & 5
lc fey pys rqjUr] 'kSy djr ogh tkb;sAA
djs foosd fujar] fueZy Kku fpr esa clsAA
pkSikbZ
ge dga ns f [k cgq r mnklkA rc bfe cks y s opu dk'kkAA
ge dgs ea f nj ns o lokjhA uw r u u;k ls t rgka MkjhAA
;gk Kku xz U Fk rq e djks ilkjkA fcey s e HkfDr fut lkjkAA
lq u s rs f g tk; lq u kvks A HkfDr Hkko s e in xkvks A A
mBs g q lc fey bfe d: dkekA tk; cukogq a lq U nj /kkekAA
rc ee dgk /kw i cM+ vgbZ A ijs ' kku yks x ;g dgbZ A A
/khj /kjks ee ns c cukbZ A 'kjk tke ds ns v ks NokbZ A A
,s l u xtZ dks i dj cks y kA opu gekjh gS vueks y kAA
tks ee dgk /kks [ kk rq e MkjhA djlh dky nhUgh lc xkjhAA
vofg lc fey tk; cukvks A ,dks ?kM+ h foyEc u ykvks A A
'kq okj dgs ;gka cq y kbZ A lcds dgks cukofg vkbZ A A
lk[kh & 24
lquks Jo.k lc hr dfj] bfe eSa dgks fopkjhA
y?kq n`?k fey ykfx,] efUnj ysgq lokjhAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
16
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
pkSikbZ
lc tuk fey tek rc Hk;A dke dju ds lc fey /k;AA
vfr p.M v[k.M lehjkA nhu efu nhu nq f [kr ru ihjkAA
geds dgoks rq e dhu ufga x;A ;gka cS B iz i a p cu;AA
mBs o ks / k dfj bfe ix <kjhA ihNs ls vk; pjh flj MkjhAA
cuk Hkou eu Hko [kq ' kgkykA cks y k s e djh opu fjlkykAA
nhUg efu nhu cgq fou; fopkjhA dks i k d"kZ nhUg cgq xkjhAA
rc ee dgk dky gS lka p kA ;krs deZ dNq vkS j ufga cka p kAA
eu erokyk te cM+ nk:.kA rs t ve`r ihls bfe ck:.kAA
rc ee dhUg ta x cgq > kjhA nkis ; ks rs f g xoZ vga d kjhAA
lc nkllu bfe dgk fopkjhA {kek dhts ;g ks / k fodkjhAA
lk[kh & 25
jk[ks fny egk xksi djh] xV fd;ks ugha tkfuA
vc rks pfj= fcpkjks] djkS uhds ifgpkfuAA
pkSikbZ
jS u fcrs oklj pfy v;A lc fey mB fudV py x;AA
cks y s opu bfe dgk lq / kkjhA Nkogq efUnj rr fcpkjhAA
mBs lcu fey dhUg mikbZ A /kk; /kw i lc fofgr cukbZ A A
cgs iou cgq r s >d>ks j hA n; dey lq [ kh okfj uk cks j hAA
fcu ty dey lw [ ks Hko ghukA /kw i ros Hko vf/kd eyhukAA
Hk;s Ttu tu cgq r fo;ks x hA lq [ k ufga lkxj nq % [k lc jks x hAA
vk;s ful fu'p; rc Hk;A Fkkds lc fey FkS ij jgs AA
ny us vtZ dhUg flj ukbZ A gq d q e djks ee x`g ds tkbZ A A
'kfDr vkl ikl fdfe tkbZ A cks y k cS u cgq r fjfl vkbZ A A
y?kq cgq opu dgr ufga 'ka d kA bfe iz i a p dky cM+ ca d kAA
mudks rir cgq r ru vk;kA vfr vlk/k dq N xe ugha ik;kAA
lk[kh & 26
rc eSa mBs jksl djh] MkVks cgqr lEgkjhA
tkgq&tkgq x`g vkius] dky jgk rc gkjhAA
pkSikbZ
es g jcku ds fuR; cq y kos A cgq r hr dfj jkx xokos A A
Ns f dl vUu dks b Z [kk; u ikos A cgq r d"V vkRe nq % [k vkos A A
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
17
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
18
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
19
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
20
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
21
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lksjBk & 7
fQjs egh lc tkfu] rq e vl drgh u ikb;kA
ys g q opu ee ekuh] djgq foos d fopkfj ds A A
pkSikbZ
fd;k foos d fopkj cukbZ A gks rq e dky dFkks prq j kbZ A A
Qhdh ckr cdh ufga vkos A tks ; jluk x<+ h cgq r cukos A A
dkt bfe ikuh eg nhts A fcul tk; dq N gkFk u yhts A A
>w B h ckr eq B h es a jk[ks A gkFk ilkjs D;k og pk[ks A A
ds ' kj deZ e eZ ufga tkukA cgq f of/k ja x dk djs c[kkukAA
Hkhrj cz Hks n ufga ikos A ckgj dFkk txr le>kos A A
rq e iz i a p tks jpk cukbZ A dky dq c q f ) /kjh /keZ Nq M + k bZ A A
gfjpa n ea n ugha lrdj HkkA Ny cy cq f ) Nyk rq e jkAA
jktk jkuh lw r iq u hrkA nhUgks d"V u"V rq e nq r kAA
jk[kfga oz r lr mu BkuhA dV Hk;s fQj jktk jkuhAA
lk[kh & 31
lks ge rqe dga fpfUg;k] dky dfBu gS HkkoA
vc iziap u ykxh gSa] dksfV [ksygq tks nkoAA
pkSikbZ
bruk lq u s ghu rc Hk;A tS l s ljcl dks b Z gj yh;AA
Hk;ks ea n vu/k cq f ) KkrkA iz d V dgs ugha bfedkj ckrkAA
mBk lgt l:igh tkbZ A iS B Hkou tgka ls t cukbZ A A
djr xq u ku Kku rc Nw V kA dfV tky ee ;gh ugha yw V kAA
ny nkl vk;s ee iklkA rc ge dhUg Kku dk'kkAA
;g rks dfBu dky xq . k vgbZ A nxk dhUg cM+ gedks NybZ A A
fooj.k dhUg ga l xq . k tS l s A uhj Nhj les V s ,s l s A A
dkxk deZ ga l ugha :ikA dfN;k deZ tks /kjs l:ikAA
ugha ;g drkZ dky iz p .MkA lR; iq # "k og cz fu[k.MkAA
;gh ugha xq . k Kku gS gkFkkA fcu xq . k Kku ;g fQjs vukFkkAA
bfe cgq opu tks cq f ) mikbZ A iq # "k gkFk xq . k ?kS p fn[kkbZ A A
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
22
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 32
drkZ dky dga phfUg;s] xq.k voxq.k foyxk;A
og vej ;g tjk ej.k esa] bfe xq.k dgk cq>k;AA
pkSikbZ
ny dgk nxk cM+ Hk;A ,dj gky dou vc dh;AA
djks {kek ge Ns d tkbZ A djc cUn dky prq j kbZ A A
rc fny es a ee ,s l u dhUgkA iS B Hkou es a djks eyhukAA
la ' k; Ns d s n`<+ gks ; tkbZ A iS B dky lks djks yM+ k bZ A A
rc eS a mB Hkou es a x;A tgka dky lq [ k lS u cu;AA
,s l k deZ dkgs rq e yhUgkA lriq # "K drkZ dfg nhUgkAA
>w B opu rq e dgk cukbZ A dybZ ds deZ dyk eg tkbZ A A
Nfy;s tk dg eeZ u tkukA tks ugha cz Kku igpkukAA
rq e ;g iki vki flj fy;A >w B h cpu dkgs dfg fn;AA
>w B dgs dky gS lks b Z A vius drkZ eu rks gks b Z A A
vius gkFk vki ixq ekjkA myV iyV ;g ckr fcxkjkAA
lk[kh & 33
dky deZ ge fpUg;k] fooj.k fd;ks cuk;A
vc dgka rqe tkb gks] lkgc Hk;s lgk;AA
pkSikbZ
tks f xu ,d vgS iz p .MkA rq e dga pkgs lc fof/k Ma M kAA
[kij Hkjs Hkko jl ekrhA ee dg lks p jgs fnu jkrhAA
vgs iz p .M dky c<+ Hks o kA cka f n'k lq j uj vkS j lc ns o kAA
rq e ij >iV djs cM+ tks j kA vfr nkj#.k te tkugq pks j kAA
rc ee rs t /kjk iz p .MkA rks j ks dky djks lr [k.MAA
rq e ds vnc vl ns nckbZ A rks j ks cq f ) dky prq j kbZ A A
vc cks y gq tfu bfe dfj ckrk pis V pkj ns g q a rq e js xkrkAA
fldq M + x;k vl Hk;k eyhukA vkiu deZ vki o phUgkAA
'kw j lk/kh vl djs mikbZ A lxq u fopkjs eu fpr ykbZ A A
tS l s uV ukxj cM+ gks b Z A dyk djs og y[ks u dks b Z A A
bUtky dh eeZ tks ik;kA >w B opu tks lkp fn[kk;kAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
23
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 34
lxqu lkFk lc gkFk dfj] gksu pkgs djrkjA
'kwj pan dgk lk/kbZ] djs fofo/k foLrkjAA
NUn rksej & 8
bfe uk'kk Jo.k fopkjh] ew n s p{kq n`f"V lq / kkjhAA
cz .M
fQjs
vks n kjh]
lc
ckr
ns g q
fcxkjhAA
lryks d djks i;ku] ee opu gks f ga u vkuAA
ee tkek fngks Mkjh] rq e cq > ks ckr lEHkkjhAA
Vw d &Vw d gn gh vks n kjh] ee pyks ckr fcxkjhAA
tyk o`fV vxe vFkkg] ugha [kks t r feyh gS ikgAA
f=; yks d djs mtkfj] rq e dhUgks ge ls jkfjAA
rq > s
dkS u
dfjgS a
mckfj]
ee
dgr
ckjEckfjAA
ee dky gh iz p .M] bfe lkr }hi ukS [k.MAA
nj
nQk
Ns d ks
tk;]
Niyks d
fdfe
rq e
ik;AA
lc djks Hkz e fojks / k] fdfe djks tx es a cks / kAA
lc ga l gejs gkFk] fdfe djs tx gh lukFkAA
vc
dV
Hk;ks
fopkjh]
lc
dgrgq a
fu#okjhAA
fdfe ta x gels tks j ] rq e fof/k dhUgks 'kks j AA
bfe lks o r fla g mB tkfx] rq e tkgq a dgoka HkkfxAA
NUn ujkp & 8
lgnw y >iVk da q t y iVdk] fla g fudV ufga bfe vkos A
ta x y >kjk lcS lq / kkjk] te nk#.k ugha lks ? kkos A A
ioZ r [k.Mk djks foga M k] Mxj lkQ dj bfe tkos A
iq # "k nq g kbZ gks f ga lgkbZ ] fcu lj /kuq " k rq > s nkos A A
lksjBk & 8
lgtknk gwa lkp] iq#"k nLr flj ij fn;ksA
gksfga opu ugha dkap] iDdh ckr fcxkfj;sAA
pkSikbZ
jgk ekS u eq [ k ckr u v;A re ee fudy ckgj pyh v;AA
Nkhl o"kZ fnu xfr Hk;A vk;s dky nq % [k nkj.k fn;AA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
24
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
25
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
26
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
27
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
28
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
ftfe djh ohpyh dfV lc x;A bfe dj nQk lcS Nhr jgs AA
chrk fnol jS u pyh v;A cgq r lks p ee fny es a Hk;AA
;g eu djrk Qa n vuUrkA epgha cq f ) ;g tk, rq j UrkAA
othjnkl rq e djkS i;kukA jktiq j ds tkgq BhdkukAA
lcls dfggks a opu fopkjhA vgs dky Qa n cM+ MkjhAA
lk[kh & 41
bfe iziap dky ds] ugha uhdS dgk cq>k,A
ftfe djh ikSugha tks paxgh mM+koS] Mksjh VwVS iNrk,AA
pkSikbZ
bfedj eugh lHks v#>;A iw N r opu vkxs py x;AA
tks ee dgs m opu ijokukA geds lc fey dgs nhokukAA
djrk Nks M + dky vc dgs A budj opu dgr ugha v;AA
vc ee bfedj jgs m vs d ykA ugha dks b Z lkFk la x ugha ps y kAA
rc dkys vl jph mikbZ A iya x gekjh ys vkogq tkbZ A A
pyk foiz tks igq a p k tkbZ A djh lyke vl opu lq u kbZ A A
da n ew y iya x mu dgs A bfe dkj.k ee ;goka v;AA
gS og dky eje ge tkukA ,d pht ufga ns g q a vikukAA
rc ee oks f g iw N r jgs A dgks nlk ogoka dl Hk;AA
ogka vkuUn ea x y gS pkjkA /kU; Hkkx vk, djrkjkAA
lkjh uxj vkS j nQk les r kA vkuUn ea x y cgq fof/k gs r kAA
lk[kh & 42
,slu dkSrqd uxj esa] csckgk iq#"k vekuA
fuloklj lc tkxfga] iydfUga djrs /;kuAA
NUn rksej & 10
bfe jS u iq g q e vkuUn] bfe iw j u 'kkjn pUnAA
bfe Hkkx Hkyk HkkS y kHk] ns ] k njl n`f"V lq v kHkAA
ftfe lkyh lq [ ks o ks eyhu] ty cjl iq g q e h nhuAA
tS l s rIr ru es a va x ] bfe pjfp pUnu la x AA
T;ks a cgr 'khry lehj] bfe cks y r 'kCn xEHkhjAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
29
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
30
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 43
vk;ks jtuh fudV esa] fodV dky cjtksjA
djks lej rgka lEHky dS] flj ij lkgc eksjAA
pkSikbZ
nq t Z u ny es a ys a o txkbZ A rc lueq [ k lw j lka x h xfgykbZ A A
vks > k vk/kkj >ka d rga tkbZ A A ee fut ckr tks ns b Z tukbZ A A
gks rq e dkS u tks FkS gks nhUgkA ee efUnj eg cS B d dhUgkAA
rc og dks i k mUgs a Hk; Hk;A gV ds ika o ihNs pfy;AA
ro ee f=Nu rs t gks , pys A gB ds ika o ihNs pfy;AA
Nks M + Hkou ckgj og x;A cgq j yks x Qs j &Qs j y;AA
FkS i j vku fFkj rc dh,A cgq HkkfrUg ro rs f g le>;AA
cs c kgk ge rq e dg tkukA fdfe dj Hk; rq e mudj ekukAA
rc fLFkr fpr Fkhj og Hk;s A ,fg fof/k drkZ lc fey dgs AA
Hk;k 'kks j yks x lc /kk,A iko idj geds cS B k,A
lc fefy iw N S dkS u ;g vgbZ A ;g fut vFkZ gels dgbZ A A
lk[kh & 44
f=xqu :i 'kjhj /kjh] vgS fujatu ohjA
ok?kV iSB Msjk fd;ks] dksbZ cq>s efr /khjAA
pkSikbZ
rc lc ?kV es a bfedj iS B kA iou fQja x h lc fny ,s B kAA
lr lq d ` r dh Nq V xbZ ckrkA vk, fuja t u lc lq [ k nkrkAA
ee dg lc fefy cks / ku ykxs A lc ?kV iS B dky bfe tkxs A A
ge dks ys lc nj ega x,A iya x fcNk, ls o k cgq d,AA
cklj chr jtuh tc vkbZ A ckgj FkS fut fnUg cukbZ A A
xjt mBs vl djs ga d kjkA ,gh fof/k dky dFkS cfj;kjkAA
okds opu lcu fey jks i kA rc ee rs t ks / k gks ; dks i kAA
iw . kZ cz iq # "k tku vkis A lq f u opu ee lc dks b Z dka i s A A
geds okds ns fHkM+ k bZ A ;gh nj dks b Z Ns d s ufga vkbZ A A
og ohj ee ohj u vgbZ A ekjks /kk; ds teha ij jgbZ A A
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
31
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
32
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
iq # "k
'kfDr
vkfn
ijy;
Hkz e
iw j
rs
cq f )
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
nw t k
dks , ]
;g
txr
gels
gks , AA
iz d V dhUg] rhu ns o bfe jp yhUgAA
vUr gS chj] bfe clks a ty Fky uhjAA
mRifr lkFk] ee ujd LoxZ gS gkFkAA
Hkktu Hkko] og [ks y s voxfr nkoAA
ijps dhUg] dks b Z jgr ukfga HkhUuAA
Ny
dhUg]
bfe
Fkkiu
dj
yhUgAA
Hko xq . k ghr] lc eku okfg iz h rAA
NUn ujkp & 11
lq u lq r gekjk djks fopkjk] loZ Hks n rq e ls dfgva x A
dky ilkjk lc la l kjk] okj okj lc tho nfgva x
opu gekjk d: midkjk] /keZ /khj ls bfe HkhM+ v a x A
rq e lq d `r lkFkk djks lukFkk] gkFk ns ; rq e ij jfgva x AA
[kksjBk & 11
rqe izdV /kjks 'kjhj] tk; fHkM+ks bfe dky lsA
eku ljksoj rhj] tgka fujatu nso gSAA
pkSikbZ
Hk;ks lykg lyke tks dhUgkA lgt nhi lgt dg yhUgkAA
gejs lkFk pyks rq e Hkz k rkA ns o fuja t u tx mRikrkAA
lej djks ee mlls tkbZ A rq e lkFk dq N djks lgkbZ A A
nhtS fudky dkS y ugha jk[kkA lr iq # "k opu vl Hkk[kkAA
iq # "k Hks t k eS a x;ks rq j UrkA ek;k Qa n lc jfplh vuUrkAA
tc eS a fHkM+ s o Hkz e ns MkjhA vuy leku ck.k Hko dkjhAA
gkfj ckfj es a pys mijkbZ A cgq j myfV fQj Ns d s vkbZ A A
cgq iz d kj eS a dhUg fopkjkA ,dks ck.k u ykxq gekjkAA
lc fof/k gedk dhUg eyhukA rc ge gkfj opu bfe nhUgkAA
gels dcs HkhM+ g q uk vkbZ A yhUg fy[kk; opu prq j kbZ A A
rc ee lgt nhi py v;A ee ykt ugha eq a g fn[k;AA
vUr;kZ e k iq # "k dj ukA [kks t dhUg gejs ig vkAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
ufga
ee
ee
lc
vl
rhu
f=ns o
vc
lruke
lruke
lruke
lruke
33
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 47
vkfn dFkk vkSj var ys] lc dqN dgk fopkjA
iq#"k lquk fpr fgr ns] ;g fut opu gekjAA
pkSikbZ
n;k fuf/k n;k cgq dhUgkA lgt nhi ge cS B d dg nhUgkAA
dky ls dkS y gkfj eS a vkbZ A vc fdfe dj dfjgks Hkq r kbZ A A
ga f l ds lq d ` r cks y s ckrkA dky ls dkS y dhUg fdfe Hkz k rkAA
tu HkhM+ tkfu tkgq ijkbZ A a l a x la x dkS r q d rks ns [ kks tkbZ A A
Bk<+ gks b gks ljoj ds rhjkA gkj thr ns f [kgks nks u ks a ohjkAA
pfy Hko lkFk gkFk ns Hkz k rkA cks y r cS u s e fut jkrkAA
vk;s fudV rV ljoj rhjkA mBk xjt fuja t u ohjkAA
rq e fdfe lgt vk, bfe lkFkkA gels dkS y fy[k nhUgks a gkFkkAA
lgt nhi ee ys Nq M + k bZ A Qs d w ?kq e k, Boj ugha ikbZ A A
uk ge yM+ c fHkM+ k s jfga HkkbZ A gkj thr ns [ kks iz H kq r kbZ A A
tks x thr /khjt /k# /khjkA vk, ds iz d V fuja t u ohjkAA
vfXuck.k Nks M + xgjkbZ A ekuks xjt NVk pgq a NkbZ A A
gedks ys i dNq ugha Hk;A cka , nfgus bfe pfy x;AA
lk[kh & 48
vfr izp.M v[k.M tu] [k.Mu pkgs 'kjhjA
iq#"k rki ee iks:"k] gkj jgk cyohjkAA
pkSikbZ
fQj ;g lEHky vk;k ee iklkA nkfol dj|S dhUg rek'kkAA
Qs d s a ?kq e k, 'kw U ; es a x;A 'kw U ; ls myV teha ij v;AA
ga f l ds cks y k opu prq j kbZ A ge rq e Hk, cjks c j HkkbZ A A
s e tq x rh cks y s fut ckrkA Nks M + s ;q ) fdfe dfj, ?kkrkAA
Hkz k rfga Hkz k rfga dkS u yM+ k bZ A vc fefy, fut va x yxkbZ A A
rhu yks d mUg ge dga nhUgkA ;g iz i a p ihNs D;k dhUgkAA
ldyks nhUg txr dks HkkjkA ;g Ny ns [ kks iq # "k O;ogkjkAA
ge dga rq e dga nhUg fHkM+ k bZ A nks u ks a yM+ k bZ [kf.Mr gks b tkbZ A A
ge rq e fefy tq y e.Mh, ns ' kkA lgt tk, bfe dggh lUns ' kkAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
34
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
35
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
x:j
rq e
tx
tx
bfe
lks
rs t
bfe
xq . k
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
xoZ
Hkq o a x ]
rs g h
ve`r
ugha
iz l a x AA
Hk;s fo"k/kj tkuh] xq . k fcyx lkus v ks vkuhAA
tho tx es a ds r ] lc dh;ks ej&ej s e AA
thuh'k iq # "k iq j k.k] lks djr rq e jks /;kuAA
Nks V [kks V efyu] tks iq # "k ls gS HkhUuAA
xjc
x:gk
ckl]
bfe
Loku
Lokuh
iklAA
mke dje fojks / k] ugha djr vius cks / kAA
dq e r lq e r gS lkFk] ts f ga iq # "k djfga lukFkAA
xghj Kku lq x a / k] ts f ga fueZ y s e mra x AA
NUn ujkp & 12
fueZ y uhja r k lc xq . koa r k] fpa r k fpr es a lr clhva x AA
lq u ee Hkz k rk lks fut Kkrk] jkrk cpugha in yghva x AA
lks b Z mtkxj lq [ k dks lkxj] vkxj lcrs dq y dghva x AA
fcey fojks x k iq # "k uhlks x k] 'kfDr u la x z s g rs f g dghva x AA
lksjBk & 12
Hk;ks iq#"k ls pksj] opu lcS fcljkb;kA
dh;ks deZ ugha Fkksj] vcgqa psr legkj dsAA
pkSikbZ
vc ee iq # "k ls fHkUu tks Hk;s A rhu yks d bfe djrk dgs AA
vc fdfe gks , nks ' kj bfe ckrkA dgks a opu lq u ks ee Hkz k rkAA
ee xq . k iz d V Hk;k tx ghrkA 'kkL= os n xq . k vrhr iq u hrkAA
tks x h trh ris xq . k KkrkA ee xq . k iz d V lcu es a jkrkAA
lr yks d lr dks b Z ugha tkukA os n fofnr tx ee ij/kkukAA
gers fcyfx dks b Z ufga vgbZ A LoxZ irky efg ea M y dgbZ A A
/keZ /khj ee ohj iz / kkukA ee yh;s dFkhgks a tks KkukAA
lq d `r lr os n dfo dkFkkA bfe tho gks b g rks g js gkFkkAA
tks ekus rs f g ns o eukbZ A bfe ga l k Niyks d fga tkbZ A A
djS vdw Q dkehy rt dekZ A ns o k ns b Z rts lc HkekZ A A
'khy lUrks " k lr er tkuS A lrxq # pj.k lq / kk le lkuS A A
djS foos d ,d er /kjbZ A Mxex Mxj dcgha ugha djbZ A A
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
36
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 51
dhUgkSa dkSy djkj ;g] rqe Hkzkrk ee ghrA
iq:"k se ee tqxqy gS] lnk djkS ee izhrAA
pkSikbZ
vxe ls Nks M fuxe es a v;s A dky iz d V ?kV bfe Nfo N;s AA
lc es a Hkz e nhUgh eS a MkjhA nQk les r xz k e uj&ukjhAA
rc eS a lcls dgk cq > kbZ A ;g gS dky dgkS prq j kbZ A A
tks ee dgkS a lks b Z fpr nhtS A dky ds opu nw j lc dhtS A A
pw M + k ef.k nw o S fny dhUg fopkjkA rq e gks lq d ` r lr midkjkAA
yM+ k s fHkM+ k s jfggkS ,d lkFkkA s e tq D rh ee gks m lukFkkAA
lq [ k pS u dga ru eu lc okjks A lkgs c lw j r s e ugha Vkjks A A
f'konr nw c s /kjk eu /khjkA HkfDr foos d uke fut ghjkAA
f'koukFk gkFk tks M + ds vkxs A rq e lrxq # xq . k txr es a tkxs A A
ee v/khu yhu rq e iklkA vk, 'kj.k dkVgq a te Qka l kAA
bu lcdS eS a nhUg n`<+ k bZ A dky deZ phUgks fpr ykbZ A A
;s f g eg [ks y s fuja t u chjkA myV iyV dFkS Kku xa H khjkAA
lk[kh & 52
myV&iyV tx ikogha] djsa xHkZ esa cklA
;gh ugha xq.k lriq#"k dks] dky reklk iklAA
pkSikbZ
bruk dFkk jS u es a Hk;A jS u chrh oklj pfy v;AA
ns [ kk xz k e tks xjc x:jkA dky iz p .M lcu es a tw j kAA
lq d ` r lkFk lr ,d vk'kkA n` < + gks , jfggkS a iq # "k gS a iklkAA
pyS rq j Ur rs t /kjh /khjkA iq # "k opu uke fut ghjkAA
ds ' kB xz k e rgka pyh x;s A cS B fujUrj bfe xq . k v;s AA
ujks t nkl cks y s bfe xkrkA dhUgks a dky cgq r mrikrkAA
vxe ls vk, vxe ugha x;s A vu fof/k ckr lcS dq N Hk;s AA
vc rks iz x V lcu fefy ns [ kkA dhUg iz i a p dky bfe is [ kkAA
dkj.k ik, dky ;gka vkbZ A ;g iz i a p ds g q xfr ikbZ A A
dFks vxe xfr xq . k gS fHkUukA dky nlk xfr fudS fpUgkAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
37
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
38
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
ee
?kV
og
lc
ee
HkkS
Hk;ks
rs t
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
39
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 55
tk, dgks bfe dky lks] ;sgh fof/k opu fopkfjA
gkj thr ;g uhfr gS] lkp dgk fu#okfjAA
pkSikbZ
rc oks x, Kku bfe dhUgkA djh lyke rc cS B s yhUgkAA
ee odhy gks a vdy fcpkjhA dgkS a opu cw > S fujokjhAA
lkgc Hks t k lkgc ds iklkA lks fut opu djks iz d k'kkAA
,d xq . k tkfgj djkS vikukA o"kkZ >jh djkS i` F oh lq [ kkukAA
vkB tke ega ;g lc prq j kbZ A dky n'kk iz d V rq e vkbZ A A
rq e ls ugha rks ge ;g fdUgkA ns o fn[kk, iq # "k gS fHkUukAA
bruk lq u r dks i vfr Hk;A vldS rks rM+ Q ftfe dgs AA
pkgks a rks gn xnZ djh MkjkS a A o"kkZ fudV nw j ys VkjkS a A A
dks i k xtZ xnZ vfr Hk;s A mlds ukls ckr u v;s AA
pys rq j Ur gejs ig vkbZ A lc fut vFkZ dgk leq > kbZ A A
dgka ys dgkS a vkis xq . k KkrkA djks fopkj dgs bfe ckrkAA
lk[kh & 56
,slk dksik dj ldS] =kl Hk;k tho eksjA
djgha foosd fopkj ds] gS lkgc ugha pksjAA
pkSikbZ
ge rks dgk dkgs dks ekuk [kjk [kks V k ugha ifgpkukAA
lr lq d ` r dj ;g ugha dkekA ;g rks dky dfBu /k: tkekAA
f=xq . k ;g f=fo/k fodkjkA eu dh lfU/k dgs djrkjkAA
og xq . k vej ejs og dS l s A dk;k les r lriq # "k gS a ,s l s A A
gS og fudV fodV tu tkuhA djkS a v jt o"kkZ >jh vkuhAA
d:a vjt lq u ks fpr ykbZ A lkgc ;g xq . k ns fn[kkbZ A A
dky lks vM+ h vVd ;g jk[kkA fut xfg s e fujUrj jk[kkAA
mBk ?kVk ?ku ?ks j u ykxkA pgq a vks j >jh >iV dj tkxkAA
/kU;&/kU; xq . k bfedj dgs A n;k nnZ Qy bfe dj i;s AA
lc tu Hk;s lps r l;kukA dky ds opu ugha eu ekukAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
40
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
41
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
Qs f j
T;ks a
rq j a x
bfe
uk
bfe
fo"k
bfe
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
42
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lk[kh & 59
ny nkl fut ikl ys] vkSj nkl nks, pkjhA
ns[kk ns[kh dky lksa] dgk opu fu#ojhAA
pkSikbZ
ny nkl vl cks y s fopkjhA dhtS eU= opu fu#okjhAA
igys xka o Bka o ns [ k yhtS A nQk les r Kku lc dhtS A A
lcds uhds djs cVks j kA rc ix nhtS dky dS vks j kAA
rc fny es a ee ks / k tks Hk;A dky rs t Hkz e bfe N;AA
rc eS a rs t frjNu gks b Z x;A nj ds mij rq j Urfg v;s AA
cks y h opu ee dgk iq d kjhA niV dhUg lr lka ? kh lEHkkjhAA
dj ls dky deZ rs dhUgkA >w B h opu dkgs dg nhUgAA
foiz ,d tks cks y k fopkjhA {kek dhtS lq u opu gekjhAA
ekus lr 'khry gks , x;s A lcds ys rq j Urfga v;s AA
fdUgks a FkS rs f g xka o rq j UrkA lcS cq y k, dhUgks a ,d va r kAA
lc lks opu tks dgk fopkjhA ;g gS dky fofo/k er MkjhAA
lq u gq lcS fefy gks g w lps r kA iz s e tq x rh jfg;s fut gs r kAA
lk[kh & 60
jkt/kj vfr /khj djh] cksys opu dopkjhA
lkgc lkgc lr lkeFkZ gS] dky jgk bfe gkjhAA
pkSikbZ
s e hfr dfj cks y m c;ukA lrxq # pj.k lnk lq [ k pS u kAA
cgq f j uk dfjgks okls iz h rhA lrxq # iz s e lnk uS uhrhAA
/kks [ ks ijs oks eje ugha tkukA vfr HkkS eks g ihNs iNrkukAA
xq u vkS x q u lc rks g js gkFkkA ts f g fprogq lks gks , lukFkkAA
lks ee nkl lnk fgrdkjhA iz s e ia F k es a ix ftfUg <kjhAA
n; jrofr lrxq # pjukA tjk eju Hko dcgh uk ijukAA
lks ee nkl lnk lq [ koklhA dkVh deZ dfy iz s e miklhAA
ta x y iz s e tq x fr ts f g jkrkA ru eu okjS lrxq # X;krkAA
rkrs Hko ls yhUg fudkjhA vej yks d fu'p; ixq <kjhAA
vfr vkuUn lq [ k dfjgS a nklkA43 ea x y ew y gS vxz lq o klkAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
44
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
45
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
pkSikbZ
vkxs ;g fut djks fopkjkA iz s e tq x rh fut nQk gekjkAA
lrxq # pj.k lnk xq . k xkoS A Hkolkxj dh Hkje feVkoS A A
mft;kj nkl ee nkl tks vgbZ A lnk lq [ kn in bfe dj xgbZ A A
vgS eq l kfgc ee rs f g tkukA lrxq # in bfe djs c[kkukAA
ny nkl ikl xq . k vgbZ A lrxq # pj.k lq / kk le ygbZ A A
dku xks , xq u dgk fopkjhA nQk gekj 'kCn fu#okjhAA
lrxq # lr 'kCn iz o hukA cq f ) foos d Kku dga fpUgkAA
Kku fpUg lks b Z ga l gekjkA fcey iz s e efr fueZ y lkjkAA
xtnkl ikl ee nklkA lrxq # pj.k tks djs fuoklkAA
lrxq # fpUg ije in ikoS A fcuq fpUgs Hkolkxj vkoS A A
lfU/k cky gn gq n k tks dhUgkA tS l u eulQ rkdg fnUgkAA
geds diV yiV ugha vgbZ A lkp ckr ;g fy[k ds dgbZ A A
lk[kh & 64
dku xks,oks lfU/k okyk] lc lks dgk fopkjhA
ve`r dju ve`r Qy gS] fo"k tks nsos MkjhAA
pkSikbZ
euhnkl dga c['kh'k dhUgkA eulQ gS dkxt fy[k yhUgkAA
gq n k&gq n k lc dgk fopkjhA tks tu tkufga eeZ gekjhAA
rs t s fodV&diV ugha jk[kS A lrxq # pj.k lq / kk le pk[kS A A
tks in ia d t fu'p; /kjgha A Hko lkxj es a dkgs dks ijgha A A
gq d q e jk[ks lks gq D eh vgbZ A la r flikg lnk xq . k dgbZ A A
lrxq # opu jk[kS dj tks j hA rs t dq e fr ve`r jl cks j hAA
ve`r lkxj lq [ k cgq r kA lrxq # s e jk[kS uouhrkAA
lks xq . k Kku lnk iz e hukA dq e fr dky iki gks , NhukAA
lk[kh & 65
lrxq# lknk lfui esa] ifr ikou djh tkuhA
lks eSa fy[kk foosd djh] ysgq nQk lr ekuhAA
pkSikbZ
vkxs dFkk foos d tks dhUgkA lq e fr lkj in bfe fy[k yhUgkAA
tS l u ns [ kk lq j r lr KkrkA rS l u fy[k fyUg fut ckrkAA
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
46
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
47
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
48
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke
lruke