PROFESSIONELE BACHELOR IN HET ONDERWIJS: LAGER ONDERWIJS

LESONTWERP
Student: Sofie Van de Velde

FLLLEX:
X traject 1: student met bachelor- of master diploma
met onderwijservaring

Studietrajectbegeleider: Nadine Bongaerts

Mentor : Meester Dries

traject 2.1: student met bachelor- of master

diploma zonder onderwijservaring eerste jaar

Feedback op lesvoorbereiding
in orde
kleine aanpassingen nodig
te herwerken en opnieuw indienen

traject 2.2: student met bachelor- of master

diploma met beperkte onderwijservaring tweede jaar

Aanvraag materiaal en voortaken:

Vul de gevraagde informatie in:

stageschool

School Heikant

leergebied

Rekenen

stageklas

5A

onderdeel

Bewerkingen les 125

aantal leerlingen

17

lesonderwerp

Breuken optellen, aftrekken, vermenigvuldigen

met en delen door een natuurlijk getal

Datum realisatie

1.

Vrijdag 24 april 2015

lestijden

9u20 10u10

SITUERING IN EINDTERMEN EN/OF LEERPLANNEN

Gemeenschapsonderwijs (georganiseerd door de Vlaamse Gemeenschap)
X Gesubsidieerd Officieel Onderwijs (georganiseerd door de steden, gemeenten of provincies)
Gesubsidieerd Vrij Onderwijs (georganiseerd op priv-initiatief bijv. katholiek, joods, methode, )
Privscholen (niet erkend door de overheid bijv. Europese en internationale scholen)

1.11.1/1.11.2/1.12.1/1.12.2: Breuken optellen en aftrekken

1.14.1/1.15.1: Een breuk vermenigvuldigen met en delen door een natuurlijk getal (waarbij de
teller al dan niet een veelvoud van de deler is)
DO1/1.2: Enkelvoudige en samengestelde vraagstukken over optellen, aftrekken, vermenigvuldigen
en delen met breuken oplossen in verschillende situaties
Een probleem analyseren en de meest geschikte oplossingswijze uitvoeren (oa voorstellen met
concreet materiaal, schematiseren)

2.

BEGINSITUATIE

Professionele bachelor in het onderwijs: lager onderwijs flexibel traject

Lesontwerp 2014 - 2015

Welke achtergrondinformatie over de leerlingen/klas/school is belangrijk voor deze les? (Zie infowijzer).
Wat moeten de leerlingen al kennen/kunnen zodat de lesdoelen gerealiseerd kunnen worden?
Relevante voorkennis
De leerlingen kunnen breuken optellen en aftrekken. Ze kunnen breuken vermenigvuldigen en delen door een natuurlijk
getal. Dit is een herhalingsles.
Specifieke informatie over leerlingen
M. is zeer sterk in deze leerstof, hij mag verder werken in de sterk rekenwerk als hij klaar is. Hij kan ook de oefeningen
maken met een tempo-icoon.
De leerlingen die deze leerstof kunnen, mogen al onmiddellijk beginnen werken in hun werkschrift (individueel werken).
De leerlingen mogen voor zichzelf eens proberen uitmaken of ze het alleen aankunnen of niet.
De leerkracht controleert wel of de leerlingen die onmiddellijk starten aan hun oefeningen wel echt alles goed begrijpen.
Dit kan de leerkracht controleren dankzij haar notities die ze heeft genoteerd toen ze de werkschriften aan het
verbeteren was.
Z. en nog enkele andere leerlingen hebben het wat moeilijker met deze leerstof. Er wordt verlengde instructie voorzien
voor de leerlingen die het moeilijk vinden.
Extra belangrijke informatie over de leerlingen
De leerlingen spelen graag klassikale spelletjes, daarom sluit ik de les af met een breukendomino.
De leerlingen werken heel graag per 2. Zeker als er een chocoladestukje als beloning aan vast hangt

BRONNEN

3.

Welke handleidingen, naslagwerken, websites, bestaande praktijkvoorbeelden, heb je geraadpleegd om deze les
voor te bereiden? Formuleer volgens de APA-methode.

Depiere, M., Rekensprong plus 5 werkschrift C, Wommelgem, Van In, 2011

Depiere M., Handleiding Rekensprong Plus, Wommelgem, Van In, 2005
www.klascement.be

4. AANDACHTSPUNTEN

Vraag tijdig je lesonderwerpen aan. Dien minstens een week vooraf je lesontwerp in bij de klasmentor, tenzij anders afgesproken met hem/haar.
Het lesontwerp geeft aan de student, de klasmentor en de opleiding een duidelijk beeld van de te realiseren les.
Bordschema, handouts van slides, werkbladen en alle bijlagen worden toegevoegd aan het lesontwerp.
Alle oefeningen en werkbladen worden eigenhandig ingevuld.
Alle rubrieken worden weloverwogen en volledig ingevuld. Iedere stap uit de lesvoorbereiding moet steeds mondeling toegelicht en verantwoord
kunnen worden.
Na de lesrealisatie duidt de student op de lesvoorbereiding aan waar de doelen bereikt werden (groen) en waar bijsturing nodig was (geel). Indien
wenselijk formuleert de student voor zichzelf alternatieven en maakt de transfer naar volgende lessen.
De student neemt zelfstandig initiatief om brede leerkansen optimaal te benutten.

Professionele bachelor in het onderwijs: lager onderwijs flexibel traject

Lesontwerp 2014 - 2015

5.

BORDSCHEMA

Welke kernwoorden, schemas, geheugensteuntjes, bied je aan ter visuele ondersteuning?

Welke borden zijn beschikbaar: digibord, krijtbord, magneetbord,?

3a: verlengde instructie: Teller is deelbaar:

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

1/1

Blauw: Sparen
Rood: CD
Groen: Ijsjes
3b: Verlengde instructie

Kern

Intro

TIJD

4/8

DOELEN: Wat wil je dat de leerlingen

LEERPROCESBEGELEIDING (instructie, vraagstelling, verwachte antwoord

kennen/kunnen aan het einde van deze

les/lesfase? Noteer in observeerbaar gedrag.

LEERLING LERAAR-ACTIVITEIT/WERKVORMEN

Inleiding
De leerkracht heeft een blok chocolade (32 blokjes) meegebracht na
klas. Ze vertelt aan de klas dat ze de helft van deze blok kan ver
onder 8 leerlingen van de klas. De andere helft is voor andere leerlinge
Basisdoel
-

De leerlingen kunnen breuken

optellen en aftrekken
De leerlingen kunnen breuken
delen door een natuurlijk getal
De leerlingen kunnen breuken
vermenigvuldigen
met
een
natuurlijk getal

Differentiatiedoel
-

Opwarm-oefeningen
De leerkracht schrijft nu enkele bewerkingen met breuken op het bor
lost ze samen op met de leerlingen. De oplossingswijze moet
verwoord worden door de leerlingen. De uitkomst moet vereenvou
worden waar nodig.

Als de leerkracht merkt dat er met een bepaalde bewerking nog proble
zijn, maakt de leerkracht een extra oefening van dit type op het
Blijven er nog problemen? Dan onthoudt de leerkracht deze leerlinge
later mee te doen met de verlengde instructie (teruggaan naar con
materiaal).

Mogelijke vragen & opmerkingen:

Ok X, jij geeft onmiddellijk de oplossing, dat is juist, maar hoe
je daar aan?
Optellen en aftrekken: eerst gelijknamig maken. Hierna no
behouden en de som of het verschil van de tellers nemen.
Vermenigvuldigen: De teller vermenigvuldigen met dat getal e
noemer behouden
Delen: De teller delen door dat getal en de noemer behouden
Delen: Gelijkwaardige breuk zoeken waarvan je de teller we
delen. Dan deel je de teller en behoud je de noemer.

Professionele bachelor in het onderwijs: lager onderwijs flexibel traject

Lesontwerp 2014 - 2015

25

Basisdoel
-

Individuele oefening in werkschrift

De leerkracht geeft de leerlingen de opdracht om oefeningen 1 tot 5 i
De leerlingen kunnen breuken werkschrift te maken. Ze zijn gelijkaardig als in de opwarmingsoefening
optellen en aftrekken.
De leerkracht zegt dat ze nog wat uitleg gaat geven en dat degene d
De leerlingen kunnen breuken nodig hebben vooraan mogen komen zitten voor de uitleg. De and
vermenigvuldigen
met
een mogen achteraan hun oefeningen gaan maken (in deze klas wete
natuurlijk getal
leerlingen zelf of ze extra uitleg nodig hebben of niet).
De leerlingen kunnen breuken
delen door een natuurlijk getal
Mogelijke vragen & opmerkingen:
De
leerlingen
kunnen
Oefening 1: Tel de breuken op
enkelvoudige en samengestelde
Oefening 2: En nu aftrekken
vraagstukken
rond
breuken
Oefening 3: Vermenigvuldigen
oplossen in de cursus
Oefening 4: Delen
Oefening 5: Los de vraagstukjes op

Differentiatiedoel
-

Verlengde instructie
De leerkracht overloopt samen met de leerlingen (die verlengde instr
De leerlingen kunnen breuken nodig hebben) nogmaals de werkwijze per bewerking. Dit aan de hand
optellen en aftrekken na een concreet materiaal.
verlengde
instructie/
met
1) Optellen en aftrekken
concreet materiaal
Op
woensdag
lenen de kinderen van de boeken in de klasbibliothee
De leerlingen kunnen breuken
vermenigvuldigen
met
een vrijdag nemen ze nog eens 1/3 mee. Welk deel van de klasbibliotheek
natuurlijk getal na een verlengde het einde van de week uitgeleend? Welk deel van de boeken staat er no
instructie/
met
concreet
materiaal
De leerlingen kunnen breuken
delen door een natuurlijk getal
na een verlengde instructie/met
concreet materiaal.
De leerlingen kunnen oefeningen
rond breuken oplossen door
gebruik te maken van een
regelkaart.

De leerlingen zoeken de bewerking in dit vraagstukje. (1/3 +

De leerlingen volgen de stappen van uitvoering: EERST gelijkn
maken: 4/12 + 3/12
Daarna wordt gewerkt met concreet materiaal (Breukentafel).
De leerlingen leggen eerst 12 voorwerpen. Ze kijken naa
bewerking en schuiven eerst 4 voorwerpen aan de kant (dat i
boeken die de klas meeneemt). Hierna schuiven ze 3 voorwe
aan de kant (dat is dat de klas meeneemt aan boeken).
Nu zien ze dat ze 7/12 aan boeken hebben meegenomen en d
5/12 aan boeken over is.

De leerkracht en de leerlingen formuleren het besluit nogmaals:

Om ongelijknamige breuken op te tellen of af te trekken moet
eerst gelijknamig maken.
Als je breuken optelt of aftrekt, behoud je de noemer en maak
som of het verschil van de tellers. De uitkomst vereenvoudig je

Nu mogen de leerlingen de oefeningen in de cursus op optellen en aftre

zelf proberen te maken met deze regel in hun hoofd.

2) Een breuk vermenigvuldigen met een natuurlijk getal

Als je elke dag van een brood opeet, welk deel van dat brood heb je
na 2 dagen op?

Uit hoeveel delen bestaat het brood waarvan je eet? (4)

Hoeveel stukken eet je per dag? (1 van de 4 of 1/4)
Welke bewerking moeten we nu doen als we willen weten ho
stukken we na 2 dagen op hebben? (2x )
Hoeveel stukken heb je op na 2 dagen? (2 van de 4 of 2/4)

De leerkracht en de leerlingen formuleren het besluit nogmaals:

Als je een breuk vermenigvuldigt met een natuurlijk g
vermenigvuldig je de teller met dat getal en behoud je de noe

Professionele bachelor in het onderwijs: lager onderwijs flexibel traject

Lesontwerp 2014 - 2015

De uitkomst vereenvoudig je.

Nu mogen de leerlingen de oefeningen in de cursus rond vermenigvuld

zelfstandig proberen te maken.

3) Een breuk delen door een natuurlijk getal

a) De teller is een veelvoud van de deler
Pieter krijgt voor zijn verjaardag geld van zijn opa. Hij zet 6/10 van
bedrag op zijn spaarboekje. De overige 4/10 verdeelt hij in 2. Met 1
hiervan koopt hij een CD en met het andere deel trakteert hij zijn vrie
op een ijsje. Welk deel van het geld gaat naar de cd?

Uit hoeveel delen bestaat het geld dat Pieter krijgt? (10)
Hoeveel delen spaart Pieter daarvan? (6)
Hoeveel blijft er nog over om te gebruiken voor zijn CD e
ijsjes? (4)
Welke bewerking moeten we doen om te weten hoeveel hij op
aan de CD? (4/10 : 2)
De leerkracht stelt dit schematisch voor op het bord.

De leerkracht en de leerlingen formuleren het besluit nogmaals:

Als je een breuk deelt door een natuurlijk getal, deel je de
door dat getal en behoud je de noemer. De uitkomst vereenvo
je.

b) De teller is geen veelvoud van de teller

Maandagnamiddag eten de 4 kinderen Leemans zoals gewoonlijk
vieruurtje wanneer ze van school thuiskomen. Er is nog een halve taart
van zondag. Mama verdeelt die in 4 gelijke stukken. Welk deel van de
krijgt elk kind?

In hoeveel stukken is de taart verdeeld? (2)

Hoeveel delen moeten de kinderen onder elkaar verdelen? (1
de 2 of 1/2)
Welke bewerking moeten we maken om te weten welk de
kinderen krijgen? (1/2 : 4)
Door de schematische voorstelling (zie bordschema) zien
kinderen dat hetzelfde is als 4/8. Nu kunnen ze 4/8 mak
delen door 4. (1/8)

De leerkracht en de leerlingen formuleren het besluit nogmaals:

Als de teller geen veelvoud is van de deler, zoek je
gelijkwaardige breuk waarvan je de teller wel kunt delen. Dan
je de teller en je behoudt de noemer.

Verwerking

15

Nu mogen de leerlingen de oefeningen in de cursus rond delen zelfst

proberen te maken. De leerlingen die willen mogen een regelkaart
hen leggen zodat ze altijd kunnen gaan terug kijken naar de regel.
Basisdoel
Afsluitend spel
De leerlingen krijgen een breuk die ze voor zich mogen vasthouden
De
leerlingen
herhalen
al eerste leerling mag vooraan in de klas gaan staan, deze heeft 1/5 o
trui gespeld. De leerkracht schrijft 1/5 op het bord; hierachter schrijft z
spelenderwijze de leerstof
opdracht: X2 en geeft een papier met x2 aan de eerste leerling. De e
leerling houdt zijn hand opzij met het papiertje x2. Nu moet degene d
Differentiatiedoel
uitkomst heeft van 1/5 x 2 mee het papiertje van x2 gaan vasthouden
De leerlingen herhalen al spelenderwijze leerkracht geeft weer een nieuwe opdracht. Dit gaat verder tot
de leerstof met hulp van andere leerlingen aan elkaar verbonden zijn.
leerlingen
De leerkracht noteert alles op het bord zodat de leerlingen dit n
kunnen overschrijven in hun cursus p87 oefening 6.

Professionele bachelor in het onderwijs: lager onderwijs flexibel traject

Lesontwerp 2014 - 2015

De leerlingen ruimen hun rekenboeken op en mogen naar de speelp

gaan.

Lesovergang

Professionele bachelor in het onderwijs: lager onderwijs flexibel traject

Lesontwerp 2014 - 2015