Termosifonski Isparivac

MAŠINSKI FAKULTET Predmet:
U BEOGRADU
Toplotni i difuzioni aparati
Katedra za procesnu tehniku List br. 3
SADRŽAJ
• Sadržaj
• Tehnički opis termosifonskog isparivača
• Proračun termosifonskog isparivača
1. Tehnološki proračun
1.1. Toplotni bilans ..................................................................................... 5
1.2. Srednja temperaturska razlika ............................................................ 5
1.3. Izbor tipa razmenjivača toplote i osnovne geom. karakteristike ......... 5
1.4. Odeđivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane cevi ....................... 6
1.5. Odeđivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane omotača ................ 7
1.6. Odeđivanje koeficijenta prolaza toplote .............................................. 7
1.7. Korekcija koeficijenta prolaza toplote .................................................. 8
1.8. Popravka dimenzija razmenjivača toplote ........................................... 8
2. Strujni proračun
2.1. Određivanje prečnika priključka za ulaz suvozasićene pare .............. 9
2.2. Određivanje prečnika priključka za izlaz kondenzata i pare ............... 9
2.3. Određivanje prečnika priključka za ulaz tečnosti ................................ 9
2.4. Određivanje prečnika priključka za izlaz isparene tečnosti ................. 9
3. Mehanički proračun
3.1 Proračun debljine zida cilindričnog omotača ....................................... 10
3.2. Proračun debljine zida standardnog danca ......................................... 14
3.3. Proračun vijaka ................................................................................... 17
3.4. Proračun prirubnica ............................................................................ 18
3.5. Proračun cevnih ploča ........................................................................ 21
• Literatura
Br. indeksa Ime i prezime Šk. god. Datum Pregledao

122/99 Dušan Jovanović 2004/05
U BEOGRADU
TEHNIČKI OPIS TERMOSIFONSKOG ISPARIVAČA
Termosifonski isparivač je zamišljen kao vertikalni dobošasti razmenjivač toplote sa

nepokretnim cevnim pločama.
Omotač aparata je izrađen od debelog čeličnog lima s = 10 mm, sastava čelika Č.0361
(nema hemijskih uticaja suvozasićene pare). Za omotač sa jedne i druge strane su zavarene
okrugle čelične cevne ploče sa nadnesenim prirubnicama sa prstenastim upustima, materijala
istog kao i omotač, čije dimenzije za spajanje i zaptivanje odgovaraju prirubnicama sa
prstenastim ispustom standardnih dimenzija, JUS M.B6.011. i JUS M.B6.008.
Spoj cevi sa cevnim pločama je izveden uvaljivanjem. Cevi razmenjivača su bakarne cevi
od elektrolitičkog bakra Cu 99.50, JUS C.D5.501.
Danca aparata su dva identična standardna plitka danca, napravljena iscela od čeličnog
lima srednje debljine s = 3 mm, sastava austenitnog čelika Č.4571 otpornog na hemijske
uticaje materije kakva je etanol.
Za danca su privarene prirubnice od čelika istog sastava kao i danca, sa prstenastim
ispustom standardih dimenzija, JUS M.B6.011. i JUS M.B6.008.
Vijci su standardni, od materijala 5.8 ( Č.1330 ) i navrtke materijala 5, JUS M.B1.050, u
kombinaciji sa elastičnim podloškama od čelika Č.2130, JUS C.B2.110.
Priključci su izrađeni od standardnih cevi bez šava sa standardnim prirubnicama sa
ispustom, JUS M.B6.011. i JUS M.B6.008. Za ulaz i izlaz pare su identični (ulaz gore, izlaz
dole), od čelika istog kao i omotač. Za ulaz i izlaz etanol-voda su različiti, horizontalno
postavljeni na donjem i gornjem komornom delu, od cevi čelika Č.4571, JUS C.B5.122.
Svi zaptivači su meki, od teflona PTFE.

U BEOGRADU
PRORAČUN TERMOSIFONSKOG ISPARIVAČA
1. Tehnološki proračun
1.1. Toplotni bilans
Toplotna snaga razmenjivača iznosi :
7000
Q = m 2 ⋅ r2 = ⋅ 2235 ⋅ 10 3 = 4345833,33 W = 4345,83, kW
3600
a maseni protok grejne pare:
Q 4345833,33 kg kg
m 1 = = = 2,023 = 7283,52
r1 2148 ⋅ 10 3
s h
gde je:
kJ
r2 = 2235 , toplota isparavanja ostatka na p = 1,35 bar,
kg
kJ
r1 = 2148 , toplota kondenzacije grejne pare na p = 3,5 bar.
kg
1.2. Srednja temperaturska razlika
Srednja temperaturska razlika za slučaj kondenzacije suvozasićene pare bez pothlađivanja

kondenzata iznosi:
∆t sr = t kond − t isp = 138,86 − 108,23 = 30,63°C
gde je:
t kond = 138,86 ºC, temperatura kondenzacije pare na p = 3,5 bar,

t isp = 108,24 ºC , temperatura isparavanja na pritisku od p = 1,35 bar.
1.3. Izbor tipa razmenjivača toplote i usvajanje osnovnih geometrijskih karakteristika
Usvojen je vertikalan dobošasti aparat sa nepokretnim cevnim pločama u kome tečnost

isparava u cevima aparata sa Nc = 613 u trouglastom rasporedu.
Prema T. 5.1. [1] uobičajan opseg koeficijenta prolaza toplote za dobošaste izmenjivače je
1000 – 1500 W/(m2K) . Pretpostavljam orijentacionu vrednost koeficijenta prolaza toplote k =
1050 W/(m2K).
Usvajam bakarne cevi Ø30 / 25 mm (T.8.D.7. [5]).
Usvajam običan trouglasti raspored cevi sa korakom t = 38 mm (T.6.2. [1]).
Usvajam unutrašnji prečnik omotača Du = 1033 mm.
U BEOGRADU
Na osnovu dijagrama na slici 6.7 [1] usvojeno je rastojanje između cevnog snopa i omotača
od
Lso = 15 mm.
Površina za razmenu toplote iznosi:
Q 4345833,33
S iz = = = 135,13 m 2
k ⋅ ∆t sr 1050 ⋅ 30,63
Prečnik kružnice koja prolazi kroz ose cevi na obodu snopa:
Dcc = Du − Lso − d s = 1033 − 15 − 30 = 988 mm
Broj cevi određujem prema metodu 3, str. 142 [1]:
Dcc 988
r= = = 13 ⇒ N r = 13
2 ⋅ t 2 ⋅ 38
s = r 2 = 13 2 = 169 ⇒ N c = 613
Napomena: Ucrtavajući cevi vidi se da ne može stati više od 595.
Dužina cevi razmenjivača toplote je:

S iz 135,13
Liz = = = 2,41 m
π ⋅ d s ⋅ N c π ⋅ 0,03 ⋅ 595
Usvojeno: Liz = 2,5 m.
1.4. Određivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane cevi
α u = 0,104 ⋅ p c0, 69 ⋅ (1,8 ⋅ p r0,17 + 4 ⋅ p 1r , 2 + 10 ⋅ p 10

r )⋅ q
0, 7
(
α u = 0,104 ⋅ 221,15 0,69 ⋅ 1,8 ⋅ (6,1 ⋅ 10 −3 )
0 ,17
(
+ 4 ⋅ 6,1 ⋅ 10 −3 )
1, 2
(
+ 10 ⋅ 6,1 ⋅ 10 −3 )
10
)⋅ q 0, 7
α u = 3,3 ⋅ q 0,7
1,35
pr = = 6,1 ⋅ 10 −3 bar - redukovani pritisak
221,15
p c = 221,15 bar - kritični pritisak.
1.5. Određivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane omotača
Prema poglavlju 7.3.[3], koeficijent prelaza toplote se izračunava prema izrazu:

1
⎡ λ3l ⋅ ρ l ⋅ (ρ l − ρ g ) ⋅ g ⎤ 3
α s = 1,177 ⋅ ⎢ ⎥
⎣⎢ µ l ⋅ Γv ⎦⎥

U BEOGRADU
1
⎡ 0,6842 3 ⋅ 927,09 ⋅ (927,09 − 1,912 ) ⋅ 9,81⎤ 3 W
α s = 1,177 ⋅ ⎢ −3 ⎥ = 8440 2
⎣⎢ 0,203 ⋅10 ⋅ 0,036 ⎦⎥ m ⋅K
gde je:
ρ l = 927,09 kg/m3 , gustina kondenzata na p = 1,35 bar,

µ l = 0,203 . 10–3 Pa . s, koeficijent dinamičke viskoznosti kondenzata,
λl = 0,6842 W/(mK) , koeficijent provođenja toplote kondenzata,
ρ g = 1,912 kg/m3 , gustina pare na p = 3,5 bar.
1.6. Određivanje koeficijenta prolaza toplote
Otpori provođenju toplote usled zaprljanja se usvajaju prema T.5.2. [1]:

m2 ⋅ K
R1 = 0,1 ⋅ 10 −3 sa strane toplijeg fluida,
W
m2 ⋅ K
R2 = 0,4 ⋅ 10 −3 sa strane hladnijeg fluida.
W
Koeficijent prolaza toplote iznosi :

1 1 d ⎛ 1 ⎞ d d
= + R1 + s ⋅ ⎜⎜ + R2 ⎟⎟ + s ⋅ ln s
k αs du ⎝ αu ⎠ 2 ⋅ λs du
1 1 0,03 ⎛ 1 ⎞ 0,03 0,03

= + 0,1 ⋅10 −3 + ⋅ ⎜⎜ + 0,4 ⋅10 −3 ⎟⎟ + ⋅ ln
0,025 ⎝ 3,3 ⋅ q ⎠ 2 ⋅ 380
0, 7
k 8440 0,025
∆t sr 1 30,63
q = k ⋅ ∆t sr ⇒ = =
q k q
Zamenom u jednačinu sledi vrednost:
W
q = 32120
m2
W
α u = 3,3 ⋅ q 0,7 = 3,3 ⋅ 32120 0,7 = 4712,56
m2 ⋅ K
q 32120 W
k= = = 1049 2
∆t sr 30,63 m ⋅K
gde je:
λ z = 380 W/(mK), koeficijent provođenja toplote bakra.

U BEOGRADU
1.7. Određivanje kritičnog toplotnog fluksa
qc = 3,67 ⋅ 10 4 ⋅ pc ⋅ p r0,35 ⋅ (1 − p r )
0,9
qc = 3,67 ⋅ 10 4 ⋅ 221,15 ⋅ (6,1 ⋅ 10 −3 ) ⋅ (1 − 6,1 ⋅ 10 −3 )

0 , 35 0,9
W
q c = 1,35 ⋅ 10 6
m2
1.8. Popravka dimenzija razmenjivača toplote
Q 4345833,33
S iz = = = 135,25 m 2
k ⋅ ∆t sr 1049 ⋅ 30,63
S iz 135,25
Liz = = = 2,41 m
π ⋅ d s ⋅ N c π ⋅ 0,03 ⋅ 595
Usvojeno: Liz = 2,5 m.
2. Strujni proračun
2.1. Određivanje prečnika priključka za ulaz suvozasićene pare
4 ⋅ m 1 4 ⋅ 2,0232
d u1 = = = 0,212 m
ρ g ⋅ π ⋅ w p1 1,912 ⋅ π ⋅ 30
Usvaja se: DN200 (φ219,1 / 5,9 mm)
2.2. Određivanje prečnika priključka za izlaz kondenzata i pare
4 ⋅ m 1 4 ⋅ 2,0232
du2 = = = 0,056 m
ρ g ⋅π ⋅ wp2 927,08 ⋅ π ⋅ 0,9
Usvaja se: DN65 (φ63,5 / 2,9 mm)

U BEOGRADU
2.3. Određivanje prečnika priključka za ulaz tečnosti
7000
4⋅
4 ⋅ m 2 3600
d u3 = = = 0,057 m
ρ g ⋅ π ⋅ w p3 952,29 ⋅ π ⋅ 0,8
Usvaja se: DN65 (φ63.5 / 2,9 mm)
2.4. Određivanje prečnika priključka za izlaz isparene tečnosti
7000
4⋅
4 ⋅ m 2 3600 = 0,356 m
du4 = =
ρ g ⋅π ⋅ wp4 0,781 ⋅ π ⋅ 25
Usvaja se: DN400 (φ406,4 / 8,8 mm)
Napomena: Brzine strujanja fluida u svim priključcima su usvojene.
3. Mehanički proračun
3.1. Proračun debljine zida cilindričnog omotača (JUS M.E2.253)
Dužina cilindričnog dela tela aparata je l = 2500 mm.

Spoljašnji prečnik cilindričnog dela tela aparata iznosi DS = 1053 mm
Koeficijent valjanosti zavarenog spoja je dat i iznosi 0,8.
Pritisak na radno opterećenje za plašt iznosi 3,5 bar. Pritisak na ispitne uslove za plašt iznosi
1,3 pr = 4,55 bar.
Za ispitne uslove S = 1,1 a za radne uslove uzima se S = 1,5 ako imamo čelik i granicu
razvlacenja δ0,2. Ove vrednosti su za naš čelik kovani i valjani (JUS M.E2.250).
Za čelicno telo Č.0361 iz tablica uzimamo da je na temperaturi od 20°C proračunska čvrstoca
K = 205 N/mm2 a na radnoj temperaturi od t = 140°C sledi da je proračunska čvrstoca na
osnovu tabele P3.1 i interpolacije K = 175 N/mm2.
3.1.1. Cilindrični omotač izložen spoljašnjem pritisku (JUS M.E2.254):
3.1.1.1. Proračun na elastično ulubljivanje cilindričnog dela omotača
Ovaj proračun se radi samo za delove aparata koji su izloženi spoljašnjem pritisku i za to se u
ovom zadatku koriste sledeci podaci:
Ds = 1053 mm, s = 10 mm, ls = 2500 mm

U BEOGRADU
Pomoćna vrednost z:
π ⋅ Ds π ⋅1053
z = 0,5 ⋅ = 0 .5 ⋅ = 0,662
l 2500
Broj talasa ulubljivanja:
Ds3 10533
nr = 1,63 ⋅ 4 = 1,63 ⋅ 4 = 3,51
l 2 ⋅ (se − C1 − C 2 ) 2500 2 ⋅ (10 − 0,3 − 1)
usvaja se broj talasa ulubljivanja n = 4
Stepen sigurnosti:
Stepen sigurnosti pri proračunu na elastično ulubljivanje ne zavisi od vrste materijala. On

iznosi Sk=3,0
Poasonov koeficijent: ν = 0,3
Modul elastičnosti za čelik: E = 2,1⋅105 N/mm2
Spoljašnji pritisak:
⎧ ⎫
⎪ ⎡ ⎤ ⎪
⎢ ⎥ 3
E ⎪⎪ 20 s e − C1 − C 2 80 2 ⋅ 2
− 1 − ν ⎡ s − C − C ⎤ ⎪⎪
⋅ ⎢n 2 − 1 + ⎥⋅ e
n
p= ⋅⎨ ⋅ + 1 2
⎬=
Sk ⎪ ⎡ 2
⎤
2
Ds 12 ⋅ 1 − ν( 2 ⎢ ) ⎛ ⎞
2 ⎥ ⎣⎢
Ds
⎥
⎦ ⎪
( ) ⎛ ⎞
n n
⎪ n − 1 ⋅ ⎢1 + ⎜ ⎟ ⎥
2 ⎢ ⎜ ⎟ −1 ⎥ ⎪
⎪⎩ ⎣⎢ ⎝ z ⎠ ⎦⎥ ⎣⎢ ⎝z⎠ ⎦⎥ ⎪⎭
⎧ ⎫
⎪ ⎡ ⎤ ⎪
5 ⎪
⎢ ⎥ 3⎪
2,1 ⋅ 10 ⎪ 20 10 − 0,3 − 1 80 2 ⋅ 4 − 1 − 0,3 ⎥ ⎡10 − 0,3 − 1⎤ ⎪
2
= ⋅⎨ ⋅ + ⋅ ⎢4 2 − 1 + ⋅ =
3,0 2
1053 12 ⋅ 1 −( 0 ,3 2 ⎢ ) 2 ⎥ ⎢⎣ 1053 ⎥⎦ ⎬
⎪ 2 ⎡ ⎛ 4 ⎞
2
⎤ ⎛ 4 ⎞ ⎪
( )
⎪ 4 − 1 ⋅ ⎢1 + ⎜ ⎟ ⎥ ⎢
⎢
⎣
⎜
⎝ 0, 662
⎟ −1 ⎥
⎠ ⎥
⎦
⎪
⎩⎪ ⎢⎣ ⎝ 0,662 ⎠ ⎥⎦ ⎭⎪
= 5,14 bar
⎧ ⎫
⎪ ⎡ ⎤ ⎪
⎢ ⎥ 3
E ⎪⎪ 20 s e − C1 − C 2 80 ⎢(n + 1) 2 − 1 + 2 ⋅ ( n + 1 ) 2
− 1 − ν ⎡
⎥⋅ e s − C − C ⎤ ⎪⎪
p= ⋅⎨ ⋅ + ⋅ 1 2
⎬=
Sk ⎪ ⎡ +
2 2
⎤ Ds 12 ⋅ 1 − ν 2 ⎢ ( ) ⎛ + 1 ⎞
2 ⎥ ⎣⎢
Ds
⎥
⎦ ⎪
( )
⎛ n 1 ⎞ n
⎪ (n + 1) − 1 ⋅ ⎢1 + ⎜
2
⎟ ⎥ ⎢ ⎜ ⎟ −1 ⎥ ⎪
⎢
⎣ ⎝ z ⎠ ⎥
⎦
⎪⎩ ⎣⎢ ⎝ z ⎠ ⎦⎥ ⎪⎭
⎧ ⎫
⎪ ⎡ ⎤ ⎪
⎢ ⎥
2,1 ⋅ 10 5 ⎪⎪
3⎪
20 10 − 0,3 − 1 80 2 ⋅ 5 2
− 1 − 0 ,3 ⎥⋅⎡ 10 − 0 ,3 − 1 ⎤ ⎪
= ⋅⎨ ⋅ + ⋅ ⎢5 2 − 1 + =
3,0 2 2 1053 12 ⋅ 1 − 0(
,3 2 ⎢ ) 2 ⎥ ⎢⎣ 1053 ⎥⎦ ⎬
⎪ 2 ⎡ ⎛ 5 ⎞ ⎤ ⎛ 5 ⎞ ⎪
( )
⎪ 5 − 1 ⋅ ⎢1 + ⎜
0, 662
⎟ ⎥ ⎢
⎢
⎣
⎜
⎝ 0 , 662
⎟ −1 ⎥
⎠ ⎦⎥
⎪
⎪⎩ ⎢⎣ ⎝ ⎠ ⎥⎦ ⎪⎭
= 7,33 bar

U BEOGRADU
⎧ ⎫
⎪ ⎡ ⎤ ⎪
⎢ ⎥ 3
E ⎪⎪ 20 s e − C1 − C 2 80 ⎢(n − 1) − 1 + 2 ⋅ ( n − 1 ) 2
− 1 − ν ⎥⋅ ⎡ s − C − C ⎤ ⎪⎪
p= ⋅⎨ ⋅ + ⋅ 2 e 1 2
⎬=
Sk ⎪ ⎡ ⎛ n − 1⎞2 ⎤
2
Ds (
12 ⋅ 1 − ν 2 ⎢ ) ⎛ n −1⎞
2 ⎥ ⎣ ⎢
Ds
⎥
⎦ ⎪
( 2
)
⎪ (n − 1) − 1 ⋅ ⎢1 + ⎜ ⎟ ⎥ ⎢
⎢⎣
⎜
⎝ z ⎠
⎟ −1 ⎥
⎥⎦ ⎪
⎪⎩ ⎢⎣ ⎝ z ⎠ ⎥⎦ ⎪⎭
⎧ ⎫
⎪ ⎡ ⎤ ⎪
⎢ ⎥
2,1 ⋅ 10 5 ⎪⎪
3⎪
20 10 − 0,3 − 1 80 2 ⋅ 3 2
− 1 − 0 ,3 ⎡10 − 0 , 3 − 1 ⎤ ⎪
= ⋅⎨ ⋅ + ⋅ ⎢3 2 − 1 + ⎥⋅
⎬=
3,0 ⎪ 2 ⎡ ⎛ 3 ⎞2 ⎤
2
1053 (
12 ⋅ 1 − 0,3 2 ⎢ ) ⎛ 3 ⎞
2 ⎥ ⎢
⎣ 1053 ⎦ ⎪
⎥
( )
⎪ 3 − 1 ⋅ ⎢1 + ⎜
0, 662
⎟ ⎥ ⎢
⎢
⎣
⎜
⎝ 0 , 662
⎟ −1 ⎥
⎠ ⎦⎥
⎪
⎪⎩ ⎢⎣ ⎝ ⎠ ⎥⎦ ⎪⎭
= 5,68 bar
pmin = 5,14 bar
Na osnovu ovih podataka zaključujemo da je najniži spoljašnji pritisak koji je potreban da bi

došlo do elastičnog ulubljivanja p = 5,14 bar. Kako spolja vlada atmosferski pritisak od 1,013
bar, debljina od 10 mm je i više nego dovoljna.
3.1.1.2. Proračun na plastične deformacije omotača
Za odnos Ds/l = 1053/2500 = 0,42 < 5, pritisak za plastično ulubljivanje se određuje iz

sledećeg obrasca:
K s e − C1 − C 2 1
p = 20 ⋅ ⋅ ⋅ , bar
S Ds ⎛ D ⎞
1,5 ⋅ u ⋅ ⎜1 − 0,2 ⋅ s ⎟ ⋅ Ds
1+ ⎝ l ⎠
100 ⋅ (s e − C1 − C 2 )
175 10 − 0,3 − 1 1
p = 20 ⋅ ⋅ ⋅ = 6,79 bar – za radne uslove
1,6 1053 ⎛ 1053 ⎞
1,5 ⋅1 ⋅ ⎜1 − 0,2 ⋅ ⎟ ⋅ 1053
⎝ 2500 ⎠
1+
100 ⋅ (10 − 0,3 − 1)
205 10 − 0,3 − 1 1
p = 20 ⋅ ⋅ ⋅ = 11,57 bar – za ispitne uslove
1,1 1053 ⎛ 1053 ⎞
1,5 ⋅1 ⋅ ⎜1 − 0,2 ⋅ ⎟ ⋅1053
⎝ 2500 ⎠
1+
100 ⋅ (10 − 0,3 − 1)
u = 1% - odstupanje od kružnog oblika

U BEOGRADU
S = 1,6 – stepen sigurnosti. Tabela P5.5 – vrednosti stepena sigurnosti koje se koriste za
proračun cilindričnih omotaca na plastično deformisanje, a stepen sigurnosti pri ispitnom
pritisku određen je standardom JUS M.E2.250, što znaci da je za ispitne uslove S=1,1.
Proračunska čvrstoća: K = 175 N/mm2 za radne, K = 205 N/mm2 za ispitne uslove.
C1 = 0,3 mm,
C2 = 1 mm,
Pretpostavljena debljina zida plašta se = 10 mm.
Na osnovu ovih podataka dobijeno je da je pritisak koji bi izazvao plastične deformacije 6,79
bar što nam je veće od spoljašnjeg pritiska od 1,013 bar.
Za ispitne uslove dobija se vrednost pritiska od 11,57 bar.
3.1.2. Određivanje debljina zidova uzimajući u obzir otvore i izreze (JUS M.E2.256):
Ds ⋅ p
s= + C1 + C 2
K
20 ⋅ ⋅ v + p
S
gde je:
Ds = 1053 mm, spoljašnji prečnik omotača aparata (pretpostavljena debljina s =10 mm),
p = 3,5 bar, proračunski pritisak.
Na cilindričnom omotaču aparata nalazi se priključak za dovod pare DN200 (φ219,1 / 5,9
mm), kao i priključak za odvod kondenzata DN65 (φ63,5 / 2,9 mm).
Koeficijent slabljenja usled postojanja otvora određuje se u zavisnosti od vrste i veličine

otvora (JUS M.E2.256), [8]:
⎛ du s s − C1s − C 2s ⎞
vA = f ⎜ , ⎟
⎜
⎝ (D u + s A − C1 − C 2 ) ⋅ (s A − C1 − C 2 ) s A − C1 − C 2 ⎟
⎠
⎛ 5,9 − 0,3 − 1 ⎞⎟
v A1 = f ⎜
207,3
;
⎜ (1033 + 10 − 0,3 − 1) ⋅ (10 − 0,3 − 1) 10 − 0,3 − 1 ⎟
(
= f 2,178; 0,529 = 0,58 )
⎝ ⎠
⎛ 2.9 − 0,3 − 1 ⎞⎟
v A2 = f ⎜
57,7
;
⎜ (1033 + 10 − 0,3 − 1) ⋅ (10 − 0,3 − 1) 10 − 0,3 − 1 ⎟
(
= f 0,606; 0,184 = 0,78 )
⎝ ⎠
v = min(vv;vA1;vA2) = min (0,8; 0,58; 0,78) = 0,58

U BEOGRADU
1053 ⋅ 3,5
s= + 0,3 + 1 = 4,02 mm
175
20 ⋅ ⋅ 0,58 + 3,5
1,5
Odatle se, prema proračunu, dobija vrednost od 4,02 mm za pretpostavljenu debljinu zida
omotača aparata od 10 mm.
Što se tiče ispitnih uslova, dobija se:
va= 0,73
Ds ⋅ p 1053 ⋅ 4,55
s= + C1 + C 2 = + 0,3 + 1 = 3,06 mm
K 205
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅ 0,73 + 4,55
S 1,1
Odatle se, prema proračunu, dobija vrednost od 3,06 mm za pretpostavljenu debljinu zida
omotača aparata od 10 mm.
Usvaja se najmanja dozvoljena vrednost sa aspekta krutosti konstrukcije, prema preporuci
T.6.4.[1], koja je i pretpostavljena u obrascima : s = 10 mm i spoljašnji prečnik prema tome Ds
= 1053 mm.
3.2. Proračun debljine zida standardnog danca (JUS M.E2.252)
Usvajaju se dva identična plitka torisferična danceta izrađena iscela. Proračun se izvodi na
najgore uslove kojima je izloženo dance: etanol-voda u donjoj i gornjoj komori ima
temperaturu t = 108°C, proračunski pritisak je p = 1,35 bar.
3.2.1. Proračun debljine zida cilindričnog dela danca
Ds ⋅ p 1039 ⋅1,35
s= + C1 + C 2 = + 0 + 0 = 0,21 mm
K 500
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅1 + 1,35
S 1,5
gde je:
Ds = 1039 mm , spoljašnji prečnik omotača aparata (pretpostavljena debljina s = 3 mm),
p = 1,35 bar, proračunski pritisak
K = 500 N/mm2, proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č.4571
S = 1,5, stepen sigurnosti,
v = 1, ne postoje zavareni spojevi ni izrezi na cilindričnom delu,
C1 = 0 mm, dodatak na dozvoljeno odstupanje dimenzija materijala,
C2 = 0 mm, dodatak na koroziju i habanje.

U BEOGRADU
3.2.2. Proračun debljine zida torusnog dela danca
Ds ⋅ p ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
gde je:
β, proračunski koeficijent, određuje se sa odgovarajuće slike P.5.2 [6]:
⎛ s − C1 − C 2 d i ⎞ ⎛3−0−0 0 ⎞
β = f ⎜⎜ ; ⎟⎟ = f⎜ ; ⎟ = f (0,0029;0 ) = 4,0
⎝ Ds Ds ⎠ ⎝ 1039 1039 ⎠
di = 0, unutrašnji prečnik otvora na torusu (nema ga u ovom slučaju),
1039 ⋅1,35 ⋅ 4
s= + 0 + 0 = 0,42 mm
500
40 ⋅ ⋅1
1,5
3.2.3. Proračun debljine zida sfernog dela danca (kalote)
Ds1 ⋅ p
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + p
S
Iz geometrije dubokih ispupčenih danaca:
R = Ds = 1039 mm , unutrašnji poluprečnik kalote

Du1 = 2 R = 2 ⋅1039 = 2078 mm , unutrašnji prečnik kalote
Ds1 = 2 R + 2s , spoljašnji prečnik kalote
Na kalotama danaca aparata, nalaze se priključci za dovod tečnosti DN65 (φ63.5 / 2,9 mm) i
odvod isparene tečnosti DN400 (φ406,4 / 8,8 mm).
Koeficijent slabljenja usled postojanja priključaka određuje se u zavisnosti od vrste i veličine
otvora (JUS M.E2.256), [8].
⎛ du s s − C1s − C 2 s ⎞
vA = f ⎜ ; ⎟
⎜
⎝ (Du1 + s A − C1 − C 2 ) ⋅ (s A − C1 − C 2 ) s A − C1 − C 2 ⎟
⎠
⎛ 8,8 − 0 − 0 ⎞⎟
v A1 = f ⎜
⎜
388,8
; (
= f 4,92; 2,93 = 0,39 )
⎝ (2078 + 3 − 0 − 0) ⋅ (3 − 0 − 0) 3 − 0 − 0 ⎟⎠

U BEOGRADU
⎛ 2,9 − 0 − 0 ⎞⎟
v A2 = f ⎜
⎜
57,7
; ( )
= f 0,73; 0,97 = 0,9
⎝ (2078 + 3 − 0 − 0) ⋅ (3 − 0 − 0) 3 − 0 − 0 ⎟⎠
gde je:
s = 3 mm , prva pretpostavljena debljina kalote,
Ds1 = 2 R + 2 s = 2 ⋅ 2078 + 2 ⋅ 3 = 2084 mm
C1s = 0 mm, dodatak na dozvoljeno odstupanje dimenzija materijala priključka (T.P.4.9. [6]),
C2s = 0 mm, dodatak na koroziju i habanje.
Dance je izrađeno iscela pa je vv = 1.
v = min(vv; vA1; vA2) = min (1; 0,39; 0,9) = 0,39
2084 ⋅1,35
s= + 0 + 0 = 0,17 mm
500
40 ⋅ ⋅ 0,39 + 1,35
1,5
Na osnovu izračunatih debljina delova danca, pošto je dance izrađeno iscela, usvaja se
debljina lima s = 3 mm.
3.2.4. Provera na elastično ulubljivanje danca od unutrašnjeg natpritiska
Dance je dovoljno dimenzionisano na elastično ulubljivanje ako je pB > 1,5 p = 2,025 bar,
gde je:
pB , bar, pritisak ulubljivanja, određuje se sa slike P.5.4. [6]
⎛ s − C1 − C 2 ⎞ ⎛3−0−0⎞
p B = f ⎜⎜ e ⎟⎟ ⋅ E ⋅10 −5 = f ⎜ −5
⎟ ⋅ 2 ⋅10 ⋅10 =
5
⎝ Ds ⎠ ⎝ 1039 ⎠
= f (0,0058) ⋅ 2 = 10 ⋅ 2 = 20 ≥ 2,025 bar
Do elastičnog ulubljivanja neće doći pod dejstvom unutrašnjeg natpritiska.
3.2.5. Provera debljine danca na ispitne uslove
Ispitna temperatura: ti = 20°C

Ispitni pritisak: pi = 1,3p
Stepen sigurnosti: S = 1,1
Proračunska čvrstoća: K = 500 N/mm2

U BEOGRADU
3.2.5.1. Provera debljine zida cilindričnog dela danca
D s ⋅ pi
s= + C1 + C 2 , mm
K
20 ⋅ ⋅ v + pi
S
1039 ⋅1,755
s= + 0 + 0 = 0,20 mm
500
20 ⋅ ⋅1 + 1,755
1,1
3.2.5.2. Provera debljine zida sfernog dela danca
D s1 ⋅ pi
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + pi
S
2084 ⋅1,755
s= + 0 + 0 = 0,52 mm
500
40 ⋅ ⋅ 0,39 + 1,755
1,1
Manje od proračunatog za radne uslove.
3.2.5.3. Provera debljine zida torusnog dela danca
D s ⋅ pi ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
1039 ⋅ 1.755 ⋅ 4
s= + 0 + 0 = 0.40 mm
500
40 ⋅ ⋅1
1 .1
h2 = 0,1935 ⋅ Ds − 0,455 ⋅ s = 0,1935 ⋅1039 − 0,455 ⋅ 3 = 199,68 mm ≈ 200 mm

h1 ≥ 3,5 ⋅ s = 3,5 ⋅ 3 = 10,5 mm ⇒ , usvajam h1 = 30 mm
3.2.6. Uslovi za primenu standarda po kojima je proračun izvršen
s − C1 − C 2
0,001 ≤ ≤ 0,1
Ds
3−0−0
0,001 ≤ ≤ 0,1
1039
0,001 ≤ 0,0029 ≤ 0,1
Ds 1039
= = 1,006 ≤ 1,2
Du 1033
Svi uslovi su ispunjeni.

U BEOGRADU
3.3. Proračun vijaka (JUS M.E2.257)
Usvajaju se kružni vijčani spojevi sa zaptivačima unutar kruga rupa.
3.3.1. Proračun sila u vijcima
Najmanja sila u vijku za radno stanje je:
FSB = FRB + FFB + FDB = 113142 + 44671 + 18712 = 176525 N

gde je:
p ⋅ π ⋅ d i2 1.35 ⋅ π ⋅10332
FRB = = = 113142 N
40 40
di = 1033 mm, unutrašnji prečnik prirubnice,
FFB =
( ) (
p ⋅ π ⋅ d D2 − d i2 1.35 ⋅ π ⋅ 1220 2 − 10332
=
)
= 44671 N
40 40
dD = 1220 mm, srednji prečnik zaptivača,
p 1,35
FDB = ⋅ π ⋅ d D ⋅ S D ⋅ K1 = ⋅ π ⋅ 955 ⋅ 1,2 ⋅ 38,5 = 18712 N
10 10
bD = 35 mm, korisna širina zaptivanja,

K1, koeficijent zaptivača za stanje pri radu (vrednosti za pare i gasove), T.P.5.6. [6]:
K1 = 1,1 bD = 1,1 . 35 = 38,5 mm,

SD = 1,2 , pomoćna vrednost.
Kako je ispitni pritisak pi = 1,3p ,razlike nisu velike pa sledi da ne treba računati FSB za
ispitno stanje.
Najmanja sila u vijku za ugradno stanje je:
FDV = π ⋅ d D ⋅ K D ⋅ k 0 = π ⋅1220 ⋅ 875 = 3353650 N
gde je:
k0 , koeficijent zaptivača za stanje pri ugradnji,

KD , otpor promeni oblika materijala zaptivača.
N
K D ⋅ k 0 = 25 ⋅ bD = 25 ⋅ 35 = 875
mm

U BEOGRADU
3.3.2. Proračun prečnika vijaka
Za radno stanje prečnik vijaka se određuje po obrascu:
FSB
dk = Z ⋅ + C5 , mm
K ⋅n
Usvajam priključne mere prirubnice (T.P.4.18. [6]), JUS M.B6.011:
DN 1100 nazivni prečnik

PN 2,5 nazivni pritisak
D = 1275 mm spoljašnji prečnik
d = 1220 mm podeoni prečnik
d1 = 30 mm prečnik rupe
M27 navoj vijka
n = 28 broj vijaka
Za vijke sa punim stablom, proračunskom čvrstoćom određenom prema granici razvlačenja i

nalegajućim površinama obrađenim skidanjem strugotine (T.P.4.18,5.8. [6]):
Z = 1,51 pomoćna vrednost

K = 500 N/mm2 proračunska čvrstoća za materijal zavrtnja 5.8 i navrtke 5 (čelik
Č.1330)
C5 konstrukcioni dodatak
FSB 176525
Z⋅ = 1,51 ⋅ = 5,36 ≤ 20 ⇒ C5 = 3 mm
K ⋅n 500 ⋅ 28
d k = 5,36 + 3 = 8,36 mm
Za ugradno stanje prečnik vijaka se određuje po obrascu:
FDV 3353650
dk = Z ⋅ = 1.29 ⋅ = 19,39 mm
K 20 ⋅ n 530 ⋅ 28
gde je:
• Z = 1,29, pomoćna vrednost,

• K20 = 530 N/mm2 , proračunska čvrstoća za materijal čelika Č.1330 na 20ºC.
Usvajamo vijak M27, koji je preporučen standardom JUS M.B6.011. Povratno, dužina vijka i
druge dimenzije po standardima redom iz [9] (prilog 3.7).

U BEOGRADU
3.4. Proračun prirubnica (JUS M.E2.258)
Usvajamo prirubnicu za privarivanje sa prstenastim ispustom. Potrebna visina oboda

prirubnice:
1,42 ⋅ W − Z 1,42 ⋅ 3689015 − 9324

hF = = = 49,26 mm
b 212
gde je:
s1 = 3 mm , debljina zida omotača na koji se privaruje prirubnica,

du = 1033 mm , unutrašnji prečnik prirubnice,
Z , pomoćna vrednost:
Z = (d u + s1 ) ⋅ s1 = (1033 + 3) ⋅ 32 = 9324
2
dL = d1 = 30 mm , prečnik rupe za vijke,

ds = 1275 mm , spoljašnji prečnik prirubnice,
V = f(du) = f(1033) = 0,5 , pomoćna vrednost,
d L′ , redukovani prečnik rupe za vijke:
′
d L = 0,5 ⋅ 30 = 15 mm
b , mm , proračunska dvostruka širina prirubnice:
′
b = d s − d u − 2 ⋅ d L = 1275 − 1033 − 2 ⋅15 = 212 mm
a , mm , krak delovanja sile u vijku za radno stanje:
d t − d u − s1 1220 − 1033 − 3
a= = = 92 mm
2 2
aD , mm, krak delovanja sile u vijku za ugradno stanje stanje:
d t − d D 1220 − 1120
aD = = = 50 mm
2 2
S = 1,5, stepen sigurnosti (JUS M.E2.250),

K = 500 N/mm2 , proračunska čvrstoća za materijal prirubnice Č.4571,
W , mm3 , otporni moment prirubnice za radno stanje:
FSB ⋅ S 176525 ⋅1,5

W= ⋅a = ⋅ 92 = 487209 mm 3
K 500
S = 1,1, stepen sigurnosti pri ispitnim (ugradnim) (JUS M.E2.250),

K = 500 N/mm2 , proračunska čvrstoća za materijal prirubnice Č.4571,
W , mm3, otporni moment prirubnice za ugradno stanje:
U BEOGRADU
FDV ⋅ S 3353650 ⋅1,1

W= ⋅ aD = ⋅ 50 = 3689015 mm 3 ,
K 20 500
Kao merodavan, uzima se veći otporni moment W = 3689015 mm3.
Usvaja se visina oboda prirubnice hF = 50 mm.
3.5. Proračun cevnih ploča (JUS M.E2.259)
Usvajam okruglu ravnu cevnu ploču sa nadnesenim ivicama prirubnice. Potrebna debljina
ploče iznosi:
D12 − n ⋅ d u2 pi ⋅ S 1033 2 − 595 ⋅ 25 2 1,35 ⋅1,5

s =C⋅ ⋅ = 0.45 ⋅ ⋅ = 12,91 mm
ν 10 ⋅ K 0,342 10 ⋅ 500
gde je:
D1 = 1033 mm , unutrašnji prečnik aparata,

n = 595 , broj cevi u kondenzatoru,
du = 25 mm, untrašnji prečnik cevi,
pi = 1,35 bar , proračunski pritisak u cevi,
K = 500 N/mm2 , proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č.4571,
S = 1,5, stepen sigurnosti ,
v, koeficijent slabljenja ploče usled otvora za cevi:
t − du 38 − 25
ν= = = 0,342
t 38
t = 38 mm, razmak između cevi.
Prema preporukama, debljina cevne ploče treba da bude s = 20 mm.
3.5.1. Provera čvrstoće omotača usled dilatacija cevi cevnog snopa
Napon koji se stvara u cevi pri radnim uslovima:
ds ⋅ p 30 ⋅1,35
+ E ⋅ α ⋅ (t z ,max − t ug ) = + 1,2 ⋅10 5 ⋅1,7 ⋅10 −5 ⋅ (108 − 15) = 193,77
N
σ=
4⋅ s 4 ⋅ 2,5 mm 2
gde je:
ds = 30 mm, spoljašnji prečnik cevi,
p = 1,35 bar , radni pritisak sa strane cevi,
s = 2,5 mm, debljina zida cevi,
E = 1,25 105 N/mm2, modul elastičnosti za bakar [5],
U BEOGRADU
α = 1,76 10-5 K-1 , koeficijent termičkog širenja bakra [5],

tz,max= 108°C , maksimalna temperatura zida cevi tokom rada,
tug = 15°C, temperatura pri izradi razmenjivača.
Sila koja se sa svih cevi prenosi na omotač je:
⎛ (d 2 − d u2 )⋅ π ⎞ ⎛ (30 2 − 25 2 )⋅ π ⎞
N = n ⋅ σ ⋅ ⎜⎜ s ⎟⎟ = 595 ⋅193,77 ⋅ ⎜ ⎟ = 24,9 MN
4 ⎜ 4 ⎟
⎝ ⎠ ⎝ ⎠
A napon koji se javlja u omotaču:
4⋅ N 4 ⋅ 24,9 ⋅10 6 N
σ= = = 760
( 2 2
)
Ds − Du ⋅ π 1053 − 1033 ⋅ π
2 2
( mm 2 )
3.5.2. Provera cevi cevnog snopa na izvijanje (JUS M.E2.259)
Kritična sila izvijanja za jednu bakarnu cev je:
π2 ⋅E⋅J π 2 ⋅ 1,2 ⋅ 10 5 ⋅ 26507

Fk = = = 6697 N
3 ⋅ l k2 3 ⋅ 1250 2
gde je:
E = 1,2 . 105 N/mm2 , modul elastičnosti za bakar,

J , mm4 , moment inercije poprečnog prstenastog preseka cevi,
d s3 ⋅ π ⋅ δ 30 ⋅ π ⋅ 2,5
3
J= = = 26507 mm 4
8 8
lk , kritična dužina cevi za dati slučaj,
l k = 0,5 ⋅ l = 0,5 ⋅ 2500 = 1250 mm
Sila opterećenja cevi je:
N 24,9 ⋅10 6
FR = N1 = = = 41849 N
n 595
Treba postaviti kompenzator. Usvajam jednozidni talasasti kompenzator sa preklopnim

spojem, jednostrano zavarenim ispod priključaka za dovod pare. Proračun dimenzija
kompenzatora je izostavljen, ali su iz uslova kompenzatora izvedene osnovne dimenzije (r =
5 mm; h = 20 mm; s = 4 mm; l = 20 mm).Zbog ovih pretpostavki moramo ponoviti proračun
okruglih ravnih ploča, sada sa dilatacionim elementom u omotaču:
U BEOGRADU
D32 − 4 ⋅ l 2 1133 2 − 4 ⋅ 20 2
p = pi + pu ⋅ = 1,35 + 3,5 ⋅ = 5,56 bar
D12 1033 2
1 p⋅S 1 5,56 ⋅ 1,5

s = 0,5 ⋅ D1 ⋅ ⋅ = 0,5 ⋅1033 ⋅ ⋅ = 38,5 mm
ν 10 ⋅ K 0,3 10 ⋅ 500
Debljina cevne ploče: s = 40 mm.
3.5.3. Provera izdržljivosti uvaljanog spoja cevi i cevne ploče (JUS M.E2.259)
Za uvaljani spoj sa žljebovima i ravan otvor dozvoljeni površinski pritisak pmax = 300 N/mm2
prema standardu za proračun cevnih ploča
FR 41962 N
pmax = = = 209,81 ≤ pmax
l w ⋅ (d s − d u ) 40 ⋅ (30 − 25) mm 2
gde je:
lw = s = 40 mm, dužina uvaljivanja jednaka debljini cevne ploče.

1.TEHNOLOSKI PRORACUN
1.1.Materijalni bilans
- radna materija: rastvor NaOH

- pоcetna koncentracija: xp = 0.25 kgA/kgB
- krajnja koncentracija: xk = 0.5 kgA/kgB
- potrosnja sirovine : Fp = 4 t/h
- temperatura sirovine: t = 60oC (pretpostavljeno)
- pritisak primarne pare: pD = 2.5 bar
- pritisak u separacionom delu: pw = 0,2 bar
-Protok finalnog proizvoda na osnovu materijalnog bilansa za rastvorak:
F p ⋅ x~ p = Fk ⋅ x~k
Fp ⋅ ~
x p 4000⋅ 0.25 kg
Fk = ~ = = 2000
x k 0,5 h
-Protok sekundarne pare iznosi:
kg
W = Fp − Fk = 4000 − 2000 = 2000
h
1.2.Temperatura kljucanja rastvora
t r = t w + ∆1 + ∆ 2
gde su:
∆1(°C)- termodinamicka temperaturska depresija
∆2(°C)- hidrostaticka temperaturska depresija
2
r ⎛T ⎞
∆1 = ∆ N ⋅ N ⋅ ⎜⎜ W ⎟⎟ ∆ 2 = t r ⋅ ( pW ) − t r ( pW )
rW ⎝ TN ⎠
gde su:
tW = 60.1 oC - temperatura kljucanja rastvora na pW
pN = 101.3 kPa - atmosferski pritisak
tN = 100oC - temperatura kljucanja na pN
1
kgA
(T 15.4 knjiga) za ~x A = 0.5 ⇒ ∆ N = 42.2 o C
kg ( A + B )
za p = 1.013 bar rN = 2264 kJ/kg

za p = 0.2 bar rW = 2371 kJ/kg
2
2264 ⎛ 273 + 60.1 ⎞
∆ 1 = 42.2 ⋅ ⋅⎜ ⎟ = 32.14 C
o
2371 ⎝ 273 + 100 ⎠

t r ( pW ) = tW + ∆ 1 = 60.1 + 32.14 = 92,24 o C
psr = pW + 0.5 g Hr ρr (Pa)
gde su:
H r = H c ⋅ [0.26 + 0.0014 ⋅ ( ρ r − ρ B )]
Hc = 6 m - duzina cevi
ρr = 1475 kg/m3 - gustina rastvora na tr(psr) prema T.9.13, str.407
ρB = 970 kg/m3 - gustina rastvora prema T.1.1, str. 145, praktikum
H r = 6 ⋅ [0.26 + 0.0014 (1386 − 970 )] = 5.05m
psr = 0.2 105 + 0.5 9.81 5.05 1386 = 54.33 103 = 54.33 kPa
tr(psr) = tB(psr) + ∆1(psr)
2
2264 ⎛ 273 + 83.19 ⎞
o
tB(psr) = 83.19 C , tr = 28 ⋅ ⎜ ⎟ = 25
2311.4 ⎝ 373 ⎠
o
tr(psr) = 83.19 + 25 = 108.19 C
1.3.Toplotna snaga uparivaca i porosnja grejne pare
-Toplotna snaga uparivaca:
Q = FK cK tr - FP cP tp + W hsr" + QDH + Qg (W)
gde su:
cK = 3482 J/(kgK) -spec. maseni toplotni kapacitet proizvoda na tr
cP = 3634 J/(kgK) -spec. maseni toplotni kapacitet sirovine na 60oC
hW" = 2609 kJ/kg -entalpija sekundarne pare na 0.2 bar
Qg = 0.05 Q - gubitci toplote u okolinu
2
QDH = FP ⋅ ~
xP ⋅ qrp + Fk ⋅ ~
xk ⋅ qrk
6000 750
QDH = ⋅ 0.05 ⋅ 1050 ⋅ 103 − ⋅ 0.4 ⋅ 800 ⋅ 103 = 20.83kW
3600 3600
750 6000
Q= ⋅ 3482 ⋅ 108.19 − ⋅ 3634 ⋅ 60 + 5250 ⋅ 2609 + 20.83 ⋅ 10 3 + 0.05 ⋅ Q
3600 3600
Q ⋅ (1.05) = 13.796 ⋅ 106
Q = 13.139 ⋅ 106 = 13.14MW
Q 13.14 ⋅ 10 6 kg kg
D= = = 5.94 = 21394
rD 2211 ⋅ 10 3
s h
gde je:
rD = 2211 103 J/kg - toplota kondenzacije primarne pare na 2.5 bar
1.4.Odredjivanje srednje temperaturske razlike i usvajanje osnovnih

geometrijskih karakteristika aparata
∆tsr = tkond - tr (oC)

gde su:
tkond = 127.4 oC -temperatura kondenzacije primarne pare
∆tsr = 127.4 - 108.19 = 19.21 oC
- Povrsina za razmenu toplote iznosi:
Q 13.14 ⋅ 10 6
S iz = = = 912m 2
k ⋅ ∆t sr 750 ⋅ 19.21
- Potreban broj cevi:
S iz 912
Nc = = = 1273.24
π ⋅ d s ⋅ H c π ⋅ 0.038 ⋅ 6
iz T.6.6 ⇒ Nc = 1309 za trougaoni raspored
3
1.5.Odredjivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane primarne pare
Koeficijent prelaza toplote sa strane pare koja se kondenzuje duz vertikalne

povrsine iznosi:
C
α s = 1.177 ⋅ 1
(H c ⋅ q ) 3
gde je:
C -koeficijent koji zavisi od temperature kondenzacije
C = 134 103 + 2060 tkond - 5.8 t2 kond

C = 134 103 + 2060 127.4 - 5.8 (127.4)2 = 302 103
1.6.Odredjivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane rastvora
λ l 1.3 ⋅ ρ l 0.5 ⋅ ρ g 0.06

α u = 780 ⋅ ⋅ q 0.6
σ 0.5
⋅r 0.6
⋅ ρ g ,0
0.66
⋅ cl
0.3
⋅ µl
0.3
gde je:
λl = 0.564 W/(mK) -koef. provodjenja toplote za rastvor na t = 108.19oC
ρl = 1369 kg/m3 -gustina rastvora na t = 108.19oC
ρg,0 = 0.5902 kg/m3 -gustina pare cistog rastvaraca na p=1bar
ρg = 0.1300 kg/m3 - gustina pare cistog rastvaraca na p=0.2bar
σ = 0.106 J/m2 -povrsinski pritisak u sustemu rastvor-para
r = 2358 kJ/kg -toplota isparavanja rastvaraca
cl = 3482 J/(kgK) -specificni maseni toplotni kapacitet
µl = 2.57 10-3 Pa -koef. dinamicke viskoznosti rastvora
0.5641.3 ⋅ 1369 0.5 ⋅ 0.13 0.06

α u = 780 ⋅ ⋅ q 0.6
0.106 0.5 ⋅ 2358 0.6 ⋅ 0.5902 0.66 ⋅ 3482 0.3 ⋅ 2.57 ⋅ 10 ( )
0.3
αu = 4.1 q0.6
4
1.7.Odredjivanje koeficijenta prelaza toplote
1 1 d d d ⎛ 1 ⎞
= + Rs + s ⋅ ln s + s ⎜⎜ + Ru ⎟⎟
k αs 2 ⋅ λz du du ⎝αu ⎠
gde je:
Rs = 0.2 10-3 m2K/W -otpori prolazu toplote sa strane primarne pare
Ru = 0.3 10-3 m2K/W - otpori prolazu toplote sa strane kljucalog rastvora
1 1 −3 0.038 0.038 0.038 ⎛ 1 −3 ⎞

= ⋅ q 1/ 3
+ 0 .2 ⋅ 10 + ⋅ ln + ⎜ + 0 .3 ⋅ 10 ⎟
k 196 ⋅ 10 3 2 ⋅ 45 0.034 0.034 ⎜⎝ 4.1 ⋅ q 0.6 ⎟
⎠
196 ⋅ 10 3 ⋅ q 0.6
k = 14 / 16
q + 112 ⋅ q 0.6 + 53300
-Specificno toplotno opterecenje:
196 ⋅ 10 3 ⋅ q 0.6
q = k ⋅ ∆t sr = 14 / 16 ⋅ 19.21
q + 112 ⋅ q 0.6 + 53300
cije je resenje: q = 11380 W/m2
αs = 196 103 q-1/3 = 196 103 (11380)-1/3= 8714 W/m2K

αu = 4.1 q0.6 = 4.1 (11380)0.6 = 1113 W/m2K
-Koeficijent prelaza toplote:
q 11380 W
k= = = 592 2
∆t sr 19.21 (m K )
1.8. Odredjivanje osnovnih dimenzija aparata
⎛D ⎞
Du = ⎜ cc ⎟ ⋅ t + d s + t so [mm ]
⎝ t ⎠
gde je:
Dcc
= 38
t ; Lso = 20 mm ; t = 40 mm
Du = 38 40 + 38 + 20 =1578 mm
Du = 1580 mm
-Precnik cirkulacione cevi:
5
[
Dc = (0.3 ÷ 0.6 ) ⋅ N c ⋅ d u ] = [(0.3 ÷ 0.6) ⋅ 1309 ⋅ 0.034 ]
2 0.5 2 0.5
Dc = (0.67-0.95) m
Usvaja se : Dc = 0.762 m
-Brzina pare svedena na puni p.p. separacionog prostora:
0. 5
⎛ ρ g1 ⎞ ⎛ 0 .5902 ⎞
0. 5
m
W g = W g1 ⋅ ⎜ ⎟ = (1 − 4) ⋅ ⎜ ⎟ = 2.13 ÷ 8.52
⎜ ρ ⎟ ⎝ 0.13 ⎠ s
⎝ g ⎠
gde je:
ρg1 = 0.5902 kg/m3 -gustina pare cistog rastvaraca na p = 1bar
ρg = 0.130 kg/m3 - gustina pare cistog rastvaraca na p = 0.2bar
Wg1 = 1-4 m/s -brzina pare svedena na p=1bar
-Povrsina poprecnog preseka separacione kolone :
5250
W 3600
As = = = 5.26 ÷ 1.31m 2
W g ⋅ ρ g (2.13 ÷ 8.52 ) ⋅ 0.13
-Precnik separacione kolone:
0.5 0.5
⎛4 ⎞ ⎛4 ⎞
Ds = ⎜ ⋅ As ⎟ = ⎜ ⋅ (5.26 ÷ 1.31)⎟ 2.59 ÷ 1.67m
⎝π ⎠ ⎝π ⎠
Za usvojen precnik separacione kolone Ds = 2.5 m povrsina poprecnog preseka

je A = 4.91 m2, a Wg = 2.28 m/s. Ovoj brzini pare pri radnim uslovima aparata
odgovara brzina pare Wg1 = 1.07 m/s na pritisku od 1bar.
-Zapremina separacionog prostora:
W 5250
Vs = = = 6.74m 3
ρ g ⋅ W1 ⋅ f p 0.13 ⋅ 719 ⋅ 8.33
'
gde je:
W1' (m3W)/(m3h) -specificno opterecenja parnog doma na pritisku p=1bar
40 1 ⎛ 40 ⎞
W1' = 500 + + ⋅ ⎜⎜ 4000 − ⎟
3/ 2 ⎟
0.01 ⋅ H w
3/ 2
(1 + 1.1 ⋅ H w )4 ⎝ 0.01 + H v ⎠
40 1 ⎛ 40 ⎞
W1' = 500 + + ⋅ ⎜ 4000 − ⎟
0.01 ⋅ 2 3/ 2
(1 + 1.1 ⋅ 1)4 ⎜ 0 .01 + 2 3/ 2 ⎟
⎝ ⎠
m 3W
W1' = 719
m 3h
6
Hw = 1m -visina sloja tecnosti iznad cevne ploce (dubina potapanja cevnog
snopa)
Hv = 2m -usvojena visina separacionog prostora (rastojanje izmedju
povrsine tecnog ogledala i eliminatora kapi)
p 0.2
fp = = = 8.33
1.22 ⋅ p − 0.22 1.22 ⋅ 0.2 − 0.22
p -pritisak sekundarne pare
-Visina separacionog prostora iznosi:
4 ⋅ Vs 4 ⋅ 6.74
Hv = = = 1.37 m ⇒ H v = 1.5m
π ⋅ Ds π ⋅ 2.52
2
-Dimenzionisanje prikljucaka na aparatu:

• otvor za odvod gotovog proizvoda:
kg kg m 2 0.208 m3
m 2 = 750 = 0.208 ; V2 = = = 0.00021
h s ρ2 970 s
4 ⋅ 0.00021
d2 = = 0.017 m = 17 mm , usvaja se DN20 (φ25x2)
π ⋅1
• otvor za dovod primarne pare i odvod kondenzata:

kg
1o ρ1 ⋅ W12max ≤ 2250; ρ1 = 1.3985 DN100 (φ108x3.6 mm)
s
kg
2o ρ 2 ⋅ W22max ≤ 750; ρ 2 = 958.4 DN20 (φ25x2mm)
s
• otvor za dovod radne materije:

kg kg
m 2 = 6000 = 1.67 DN 50 (φ57x2.9mm)
h s
7
2.MEHANICKI PRORACUN
2.1.Proracun separacione kolone

2.1.1.Proracun debljine zida cilindricnog dela omotaca (poz. 4)
U separacionom delu vlada vakuum od 0.2 bar, i tada se uzima kao da na posudu
deluje spoljasnji pritisak od 1bar (JUS M.E2.250). Zakljucujem da je nepovoljnije
dejstvo delovanje spoljasnjeg natpritiska za koji proveravam debljinu zida
omotaca.
2.1.1.1.Obzirom na spoljasnji pritisak (JUS M.E2.254/1991.)
p = 1bar -proracunski
ν = 0.3 -Poasonov koeficijent
-Proracun na elasticno ulubljivanje:
Pritisak koji bi doveo do elasticnog ulubljenja:
⎡ ⎡ ⎤ ⎤
⎢ ⎢ ⎥ 3
⎥
E ⎢ 20 se − C 1 − C 2 80 ⎢n 2 − 1 + 2n 2 − 1 − ν ⎥ ⎡ s e − C 1 − C 2 ⎤ ⎥
p= ⋅ +
⎢
⎡ ⎛ n ⎞2 ⎤ 12 1 − ν 2 ( ) ⎢ ⎛ n⎞
2 ⎥ ⎢⎣ ⎥ ⎥
⎦ ⎥
( )
Sk ⎢ 2 Ds Ds
⎢ ⎜ ⎟ −1 ⎥
⎢ n − 1 ⎢1 + ⎜ z ⎟ ⎥ ⎥
⎣ ⎣⎢ ⎝ ⎠ ⎦⎥ ⎣⎢ ⎝z⎠ ⎦⎥ ⎦
gde je:
Sk = 3
E = 2.1 103 N/mm2
Broj talasa ulubljivanja:
D s3 2500 3
n = 1.63 ⋅ 4 = 1.63 ⋅ 4 = 9.46
l 2 (s e − C 1 − C 2 ) 2500 2 (3.5 − 1.3 )
π ⋅ Ds π ⋅ 2500
z = 0.5 ⋅ = 0.5 ⋅ = 1.57
l 2500
Usvaja se: n = 10, s = 3.5mm
2.1 ⋅ 10 5 ⎡ 20 3.5 − 1.3 80 ⎡ 198.1 ⎤ ⎡ 3.5 − 1.3 ⎤ ⎤

3
p= ⎢ ⋅ + 99 + ⎥ = 1.57bar
3 ⎣⎢ 99[1 + 8.16] 2500 12(1 − 0.81) ⎢⎣ 8.16 − 1 ⎥⎦ ⎢⎣ 2500 ⎥⎦ ⎦⎥
p<ppror -doci ce do elasticnog ulubljivanja pa uvodim sledecu pretpostavku:
8
s = 8mm, n = 8, z = 1.57
p = 5.43bar
p>ppror -sada je uslov zadovoljen i nece doci do elasticnog ulubljivanja
n p
6 8.84
7 7.34
8 5.43
9 5.4
10 5.83
Usvaja se z=1.57 i debljina zida s = 8mm i zakljucujem da za tu debljinu nece

doci do elasticnog ulubljivanja
-Proracun na plasticne deformacije:
D s 2500
= =1< 5 ispunjen je uslov za primenu proracuna
l 2500
Pritisak plasticnog ulubljivanja:
K se − C 1 − C 2
p = 20 ⋅ ⋅
1
[bar ]
S Ds D
1.5u(1 − 0.2 ⋅ s ) D s
1+ l
100( s e − C 1 − C 2 )
gde je:
Kt = 251.7 N/mm2 -proracunska cvrstoca
Ki = 315 N/mm2 - cvrstoca pri ispitnim uslovima
S = 1.6 -stepen sigurnosti
s = 8mm
C1+C2 = 1.5mm
l = 2500mm
u = 1% -dodatak za odstupanje od kruznosti
251.7 8 − 1.5 1
p = 20 ⋅ ⋅ = 1.54bar
1 .6 2500 1.5 ⋅ 1(1 − 0.2 ⋅ 1)2500
1+
100(8 − 1.5)
Pritisak je nizi od proracunskog pa ce doci do ulubljivanja.
Pretpostavljam novu debljinu lima s = 12mm
p = 3.42bar, pritisak je visi od radnog pa nece doci do ulubljivanja
9
Usvaja se: s = 12mm, Ds = 2500mm
2.1.2. Proracun debljine zida torisfericnog danca usled dejstva

spoljasnjeg nadpritiska- JUS M.E2.252.1991.(poz. 3)
Usvaja se plitko dance sa sledecim karakteristikama:

R = 2500mm
r = 0.1 2500 = 250mm
h2 = 0.1935Ds - 0.455se = 0.1935 2500 - 0.455 3.5 = 482.16mm
Uz uslov:
s − C1 − C 2
h1 > 3.5s 0.001 < < 0 .1
Ds
Dsk = Du + 2s = 2500 + 2 3.5 = 2507mm
2
E ⎛ s − C1 − C 2 ⎞
P ≤ 3.66 ⎜ ⎟ [bar ]
Sk ⎝ R ⎠
gde je:
E = 2.1 105 N/mm2
s = 4mm
C1+C2 = 1.3mm
Sk = 5.0
p < 0.179bar doci ce do ulubljivanja
Uvodimo novu pretpostavku: s = 12mm p < 2.86mm
Usvaja se: s = 12mm
2.1.3.Proracun debljine konusnog omotaca JUS M.E2.251/1991.

(poz. 6)
Osnovni uslov za primenu proracuna:

a) ψ < 30o
b) obostrano zavaren sav
c) duzina oba dela koja se zavaruju min 2
-Proracun prema naprezanjima u cirkularnom pravcu:
10
Dk ⋅ p
+ C 1 + C 2 [mm ]
1
s= ⋅
K cos ϕ 1
20 ⋅ ⋅ v − p
S
gde je:
ψ = ψ1 = 27.37o
Dk = 2500 -12*2 = 2476mm
C1+C2 = 1.5mm
Kr = 246.33 N/mm2
Ki = 315 N/mm2
p = 2.5bar
pi = 1.3p + ph = 3.64bar; ph = 9.81*1000*4 = 0.39bar
2476 ⋅ 2.5 1
s= ⋅ + 1.3 = 3.4mm
246.33 cos 27.37
20 ⋅ ⋅ 0 .9 − 2 .5
1 .5
2476 ⋅ 3.64 1
s= + + 1.3 = 3.05mm
345 cos 27.37 1
20 ⋅ ⋅ 0.9 − 3.64
1 .1
Usvaja se : s = 3.5mm
-Proracun prema naprezanjima u pravcu izvodnice omotaca:
Dk ⋅ p ⋅ β
s= + C 1 + C 2 + C 3 + C 4 [mm ]
K
40 ⋅ ⋅ v
S
gde je:
Ds = 2500mm
C1+C2 = 1.3mm
C3 = 0
v = 0.9
⎛ r ⎞
β = f ⎜⎜ = 0.01; ϕ = 27.37 o ⎟⎟ = 2.7
⎝ Ds ⎠
2500 ⋅ 2.5 ⋅ 2.7
s= + 1.3 = 4.15mm
246.33
40 ⋅ ⋅ 0.9
1.5
v
Usvaja se: s = 5mm
-Oslabljenje konusnog dela usled postojanja izreza:
11
s a − C 1 − C 2 8 − 1 .3
= = 1 .8
s a − C 1 − C 2 5 − 1 .3
du 746
= = 8.13
(Du − s a − C 1 − C 2 )(s a − C 1 − C 2 ) (2270.13 + 5 − 1.3 )(5 − 1.3)
vA = 0.575
U obzir sam uzeo samo veci prikljucak zato sto vise utice na debljinu zida, a
uzajamni uticaj izreza je zanemariv.
2270.15 ⋅ 2.5 ⋅ 2.7

s= + 1.3 = 5.27 mm
246.33
40 ⋅ ⋅ 0.575
1 .5
2270 ⋅ 3.64 ⋅ 2.7
si = + 1.3 = 4.68mm
315
40 ⋅ ⋅ 0.575
1 .1
Usvaja se: s = 12mm
2.2. Proracun debljine cevnih ploca JUS M.E2.259/1991. (poz.24)
Nepovoljnije je opterecena donja cevna ploca ciji ce proracun da bude prikazan,

dok ce dimenzije gornje da budu identicne donjoj. Pritisak sa strane grejne pare je
p = 2.5bar.
D12 − n ⋅ d u2 p i ⋅ S 1580 2 − 1309 ⋅ 16 2 2.5 ⋅ 1.5

s=C⋅ ⋅ = 0 .5 ⋅ ⋅ = 47.8mm
v 10 ⋅ K 0.36 10 ⋅ 246.33
Usvaja se debljina ccevne resetke: s = 50mm
gde je:
p = 2.5bar
S = 1.5
K = 246.33 N/mm2
n = 1309
C = 0.5
du = 1580mm
ds 20
t− 26 −
v= 1.2 = 1.2 = 0.36 ; t - d1 < 6mm ⇒ t > 26mm
t 26
12
2.3. Proracun debljine cevi JUS M.E2.260/1991. (poz. 23)
Uslov za primenu standarda:

DS < 200mm
Ds
< 1 .7
Du
Pretpostavljam da su cevi izradjene od C.1214 i dimenzija DN20 (φ20x2mm)
Dk ⋅ p 20 ⋅ 2.5
s= + C1 + C 2 = + 1.3 = 1.32mm
K 213.6
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅ 0.9 + 2.5
S 1.5
gde je:
Ds = 20mm
p =2.5bar
K = 213.6 N/mm2
S = 1.5
C1+C2 = 1.3mm
Usvaja se cev istih dimenzija kao i pretpostavljena: DN20 (φ20x2mm)
2.4. Proracun cilindricnog dela obzirom na unutrasnji pritisak

JUS M.E2.253/1991. (poz. 12)
Dk ⋅ p 1580 ⋅ 2.5
s= + C1 + C 2 = + 1.3 = 2.63mm
K 246.33
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅ 0 .9 + 2 .5
S 1 .5
Dk ⋅ p 1580 ⋅ 2.5
s= + C1 + C 2 = + 1.3 = 2.59mm
K 246.33
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅ 0.9 + 2.5
S 1.5
gde je:
Ds = 1580mm
p = 2.5bar
pi = 4.24bar
Usvaja se debljina zida cilindricnog dela: s = 3mm
-Oslabljenje usled postojanja prikljucaka:

sa − C1 − C 2 8 − 1.3
= = 1.8
sa − C1 − C 2 5 − 1.3
du 746
= = 8.13
(Du − sa − C1 − C 2 )(sa − C1 − C 2 ) (2270.13 + 5 − 1.3 )(5 − 1.3 )
v2 = 0.65
13
Dk ⋅ p 1580 ⋅ 2.5
s= + C1 + C 2 = + 1.3 = 3.53mm
K 246.33
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅ 065 + 2.5
S 1.5
Usvaja se uzimajuci u obzir konstruktivne karakteristike uparivaca:
s= 12mm
2.4. Proracun debljine zida konusnog dela JUS M.E2.251/1991

(poz. 16)
Proracun se izvodi za konusni omotac sa prevojem i racunam samo

debljinu omotaca u pravcu izvodnice:
Dk ⋅ p ⋅ β 1580 ⋅ 2.5 ⋅ 2.5

s= + C1 + C 2 + C 3 + C 4 = + 2.3 = 3.8mm
K 246.33
40 ⋅ ⋅ v 40 ⋅ ⋅1
S 1.5
gde je:
p = 2.5bar
Ds = 2500mm
v=1
S = 1.5
C1+C2 = 1.3mm
C3 = 0
s a − C 1 − C 2 10 − 1.3
C4 = 1mm = = 0.0038 < 0.005
Ds 1580
⎛ r ⎞ ⎛ 200 ⎞
β = f ⎜⎜ψ ; ⎟⎟ = f ⎜ 49.6; ⎟ = f (49.6;0.12 ) = 2.5
⎝ D s ⎠⎝ 1580 ⎠
x= D s ⋅ ( s e − C 1 − C 2 ) = 1580 ⋅ (10 − 1.3) = 118mm
Zbog kontruktivnih karakteristika usvaja se: s = 12mm
14
U BEOGRADU Toplotni i difuzioni aparati
Procesna tehnika List br. 2
SADRŽAJ
• Sadržaj 2
• Tehnički opis termosifonskog isparivača 3
• Proračun termosifonskog isparivača 4
1.Tehnološki proračun 4
1.1.Toplotni bilans 4
1.2.Srednja temperaturska razlika 4
1.3.Izbor tipa razmenjivača toplote i osnovne geom. karakteristike 5
1.4.Odeđivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane cevi 6
1.5. Odeđivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane omotača 6
1.6. Odeđivanje koeficijenta prolaza toplote 7
1.7.Određivanje kritičnog toplotnog fluksa 7
1.8.Popravka dimenzija razmenjivača toplote 8
2.Proračun priključaka 9
2.1.Određivanje prečnika priključka za ulaz etanola i vode 9
2.2.Određivanje prečnika priključka za izlaz pare 9
2.3. Određivanje prečnika priključka za ulaz pare 10
2.4. Određivanje prečnika priključka za izlaz kondenzata 10
3.Mehanički proračun 11
3.1.Proračun debljine zida cilindričnog omotača aparata 11
3.2.1.Proračun standardnog danaca na ulazu u isparivač 12
3.3.Proračun vijaka 20
3.3.1.Proračun sila u vijcima 20
3.3.2.Proračun prečnika vijaka 21
3.4.Proračun prirubnica 22
3.5.Proračun cevnih ploča 24
3.6.Provera čvrstoće omotača usled dilatacije cevi cevnog snopa 25
3.7.Provera cevi cevnog snopa na izvijanje 25
3.8.Provera izdržljivosti uvaljanog spoja cevi i cevne ploče 26
• Literatura 27

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
Termosifonski isparivač konstruisan je tako da može izvršiti isparavanje 3,5 t/h ostatka iz
procesa destilacije mešavine etanol-voda na pritisku od 1,3 bar,pomoću suvozasićene vodene pare
na pritisku od 3 bar.Zbog agresivnosti mešavine koriste se legirani čelici sa povišenom otpornošću
prema koroziji i od tog materijala su izrađeni svi delovi koji sa mešavinom dolaze u
kontakt.Aparat se postavlja u vertikalan položaj , neposredno uz destilacionu kolonu .Cevni snop
je nemenljiv, smešten između nepokretnih cevnih ploča zavarenih za omotač.Isparivač je smešten
u zatvorenom objektu , tako da je dovoljan premaz osnovnom bojom.
Rad isparivača omogućen je kontinualnim dovođenjem date količine mešavine etanol-voda u

cevni prostor i suvozasićene vodene pare u međucevni prostor . Suvozasićena para dovedena pod
pritiskom predaje toplotu mešavini koja počinje da isparava.Pojavom mehurova , tj. stvaranjem
dvofazne mešavine menja se njena gustina i kretanje se ostvaruje prirodnim putem.
Pri puštanju u rad prvo se pušta suvozasićena vodena para a potom lagano se uvodi mešavina sa
dna destilacione kolone.Pri isključenju redosled je obrnut.
Pri radu izmenjivača neophodno je pridržavati se sledećeg:

1. pre puštanja u rad provveriti zaptivenost svih spojeva
2. zabranjuje se bilo kakva popravka u toku rada isparivača

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
1.Tehnološki proračun
1.1.Toplotni bilans
3500
Q=m
2 ⋅ r2 = ⋅ 2238 = 2176 kW
3600
a potrošnja grejne pare je:
Q 2176 kg
1 =
m = = 1,005
r1 2164 s
gde je:
• m2= 3500 kg/h , maseni protok mešavine vode i etanola ,

• r1 =2164 kJ/kg , toplota isparavanja ostatka na pritisku od 1,3 bar ,T.4.2.4.[4],
• r2 =2238 kJ/kg , toplota kondenzacije grejne pare na pritisku od 3 bar ,T.4.2.4.[4].
1.2.Srednja temperaturska razlika
Srednja temperaturska razlika iznosi:
∆t sr = t kond − t isp = 133,54 − 107,14 = 26,4 °C

gde je:
• tkond = 133.54ºC , temperatura kondenzacije pare na pritisku od 3 bar , T.4.1.4.[4],

• tisp =107.14ºC , temperatura isparavanja ostatka na pritisku od 1,3 bar, T.4.1.4.[4],

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
1.3.Izbor tipa razmenjivača toplote i usvajanje osnovnih geometrijskih

karakteristika
Usvojen je vertikalan dobošasti aparat sa nepokretnim cevnim pločama u kome se kondenzacija
pare odvija sa strane međucevnog prostora, a mešavina vode i etanola protiče kroz cevi aparata u
jednom prolazu ( Npr =1 ).
Prema T. 5.1. [1] za isparivače i sistem etanol – voda uobičajan opseg koeficijenta prolaza toplote
za dobošaste izmenjivače je 1000 – 1500 W/(m2 K) . Pretpostavljam orjentacionu vrednost
koeficijenta prolaza toplote k = 1020 W/(m2 K).
Usvajam bakarne cevi Ø30 / 25 mm. (T...... [5])
Usvajam običan trouglasti raspored cevi sa korakom t = 38 mm ( T.6.2. [1] ).
Na osnovu dijagrama na SL.6.7 [1] usvojeno je rastojanje između cevnog snopa i omotača od
Lso = 34 mm.
Q 2176 ⋅ 10 3
Siz = = = 80,802 m 2
k ⋅ ∆t sr 1020 ⋅ 26,4
D cc = D u − L so = 900 − 34 = 866 m
Broj cevi određujem prema metodu 3 , str142, [1]:
(D u − d s ) − L so (900 − 30) − 34
r= = = 11,211
2⋅t 2 ⋅ 38
s = r 2 = 11,2112 = 125,75 ⇒ N s = 124 ⇒ N c = 451 ( T.6.7. [1] )
Siz 80,802
Lc = = = 1,902 m
π ⋅ d s ⋅ N c π ⋅ 0,03 ⋅ 451

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
1.4.Određivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane cevi (vode)
( )
α u = 0,104 ⋅ p 0c,69 ⋅ 1,8 ⋅ p 0r,17 + 4 ⋅ p1r, 2 + 10 ⋅ p10
r ⋅q
0, 7
( )
α u = 0,104 ⋅ 221,15 0,69 ⋅ 1,8 ⋅ 0,005878 0,17 + 4 ⋅ 0,0058781, 2 + 10 ⋅ 0,00587810 ⋅ q 0,7
α u = 3,279 ⋅ q 0,7
gde je:
• pc =221,15 bar , kritični pritisak vode. ( T.4.2.4. [4] )
• p2 =1,3 bar , pritisak zasićenja ostatka na radnoj temperaturi ( T.4.2.4. [4] )
p 1,3
• pr = 2 = = 0,005878 , redukovani pritisak
p c 221,15
1.5.Određivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane omotača (pare)
Prema poglavlju 7.3. [3], koeficijent prelaza toplote se izračunava prema izrazu:
1
( )
⎡ λ3l ⋅ ρ l ⋅ ρ l − ρ g ⋅ g ⎤ 3
α s = 1,177 ⋅ ⎢ ⎥
⎢⎣ µ l ⋅ Γν ⎥⎦
1
⎡ 0,6836 3 ⋅ 931,5 ⋅ (931,5 − 1,651) ⋅ 9,81⎤ 3 W
α s = 1,177 ⋅ ⎢ −3 ⎥ = 9669 2
⎣ 0,207 ⋅ 10 ⋅ 0,024 ⎦ m ⋅K
gde je:
• ρl = 931.5 kg/m3 , gustina kondenzata,

• µl = 0.207 10 –3 Pa s, koeficijent dinamičke viskoznosti kondenzata,
• λl = 0,6836 W/(mK) , koeficijent provođenja toplote kondenzata,
• ρg = 1.651 kg/m3 , gustina pare.
m1 1,005 kg
• Γν = = = 0,024 , gustina slivanja kondenzata svedena na
N c ⋅ π ⋅ d s 451 ⋅ π ⋅ 0,3 m ⋅s
spoljašnju površinu cevi
Sva termofizička svojstva pare i kondenzata su uzeta za pritisak kondenzacije 3 bar.

( T.4.2.8. [4] )

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
1.6.Određivanje koeficijenta prolaza toplote
m2 ⋅ K
R 1 = 0,1 ⋅ 10 −3 otpor provođenju toplote sa strane toplijeg fluida
W
2
−3 m ⋅ K
R 2 = 0,4 ⋅ 10 otpor provođenju toplote sa strane hladnijeg fluida
W
1 1 d ⎛ 1 ⎞ d d
= + R1 + s ⋅ ⎜⎜ + R 2 ⎟⎟ + s ⋅ ln s
1 1 0.03 ⎛ 1 −3 ⎞ 0.03 0.03

= + 0.1 ⋅ 10 −3 + ⋅ ⎜⎜ + 0 . 4 ⋅ 10 ⎟+
⎟ 2 ⋅ 389 ⋅ ln
k 9669 0.025 ⎝ 3,279 ⋅ q 0,7 ⎠ 0.025
W
k = 1020
m2 ⋅ K
pri čemu se iterativnim postupkom dobija:
q=2,693 104 W/m2 , specifično toplotno opterećenje
gde je:
• λz = 389 W/mK , koeficijent provođenja toplote bakra na tkond = 91,9ºC , T.6.2. [4].
1.7.Određivanje kritičnig toplotnog fluksa
q c = 3,67 ⋅ 10 4 ⋅ p c ⋅ p 0r,35 ⋅ (1 − p r )
q c = 3,67 ⋅ 10 4 ⋅ 221,15 ⋅ 10 5 ⋅ 0,005878 0,35 ⋅ (1 − 0,005878)
W
q c = 1,337 ⋅ 10 6
m2
Vrednost kritičnog toplotnog fluksa je veća od stvarnog toplotnog fluksa što znači da je u pitanju
mehurasto ključanje u cevima

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
1.8.Popravka dimenzija razmenjivača toplote
Q 2,176 ⋅ 10 3
Siz = = = 80,8 m 2
k ⋅ ∆t sr 1020 ⋅ 26,4
Siz 80,8
Lc = = = 1,901 m
π ⋅ d s ⋅ N c π ⋅ 0,03 ⋅ 451
Usvajam cevi dužine 2 m.

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
2.Proračun priključaka
2.1.Određivanje prečnika priključka za ulaz mešavine etanola i vode
Prema preporuci iz odeljka 6.1.7. [1] , unutrašnji prečnik priključka se izračunava iz uslova:
kg
ρ 2 ⋅ w p 2 2 ≤ 750
m ⋅ s2
2
⎡ 4⋅m 2 ⎤ kg
ρ2 ⋅ ⎢ 2
⎥ ≤ 750
⎢⎣ ρ 2 ⋅ π ⋅ d p 2 ⎥⎦ m ⋅ s2
2 0.5 ⋅ ρ 2 −0.25 ≥ 0,164 ⋅ 0,972 0.5 ⋅ 953,12 −0.25
d p 2 ≥ 0,164 ⋅ m
d p 2 ≥ 0,038 m
Usvajam standardnu cev prečnika Ø44,5 / 39,3 mm , DN 40, T.P.4.11. [6].
Srednja brzina strujanja mešavine u priključku iznosi:
4⋅m
2 4 ⋅ 0,972 m
w p2 = 2
= 2
= 0,841
ρ 2 ⋅ π ⋅ d p2 953,12 ⋅ π ⋅ 0,0393 s
2.2.Određivanje prečnika priključka za izlaz pare
kg
ρ 2 ⋅ w p 2 2 ≤ 2250
m ⋅ s2
2
⎡ 4⋅m 2 ⎤ kg
ρ2 ⋅ ⎢ 2
⎥ ≤ 2250
⎢⎣ ρ 2 ⋅ π ⋅ d p 2 ⎥⎦ m ⋅ s2
2 0.5 ⋅ ρ 2 −0.25 ≥ 0,164 ⋅ 0,972 0.5 ⋅ 0,756 −0.25
d p 2 ≥ 0,164 ⋅ m
d p 2 ≥ 0,173 m
Usvajam standardnu cev prečnika Ø193,7/ 182,9 mm , DN 175, T.P.4.11. [6].

4⋅m 2 4 ⋅ 0,972 m
w p2 = 2
= 2
= 48,935
ρ 2 ⋅ π ⋅ d p2 0,756 ⋅ π ⋅ 0,1829 s
2.3.Određivanje prečnika priključka za ulaz suvozasićene pare

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
kg
ρ1 ⋅ w p1 2 ≤ 2250
m ⋅ s2
2
⎡ 4⋅m 1 ⎤ kg
ρ1 ⋅ ⎢ 2
⎥ ≤ 2250
⎢⎣ ρ1 ⋅ π ⋅ d p1 ⎥⎦ m ⋅ s2
10.5 ⋅ ρ1 −0.25 ≥ 0,164 ⋅ 1,005 0.5 ⋅ 1,651−0.25
d p1 ≥ 0,164 ⋅ m
d p1 ≥ 0,145 m
Usvajam standardnu cev prečnika Ø159 /150mm , DN 150, T.P.4.11. [6].
Srednja brzina strujanja pare u priključku iznosi:
4⋅m
1 4 ⋅ 1,005 m
w p1 = 2
= 2
= 34,447
ρ1 ⋅ π ⋅ d p1 1,651 ⋅ π ⋅ 0,15 s
2.4.Određivanje prečnika priključka za izlaz kondenzata
kg
ρ1k ⋅ w p1k 2 ≤ 750
m ⋅ s2
2
⎡ 4⋅m 1 ⎤ kg
ρ1k ⋅ ⎢ 2
⎥ ≤ 750
⎢⎣ ρ1k ⋅ π ⋅ d p1k ⎥⎦ m ⋅ s2
10.5 ⋅ ρ1k −0.25 ≥ 0,164 ⋅ 1,005 0.5 ⋅ 931,5 −0.25
d p1k ≥ 0,164 ⋅ m
d p1k ≥ 0,039 m
Usvajam standardnu cev prečnika Ø44,5/ 39,3 mm , DN 40, T.P.4.11. [6].
4⋅m
1 4 ⋅1,005 m
w p1k = 2
= 2
= 0,889
ρ1k ⋅ π ⋅ d p1k 931,5 ⋅ π ⋅ 0,0393 s

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
3.Mehanički proračun
3.1.Proračun debljine zida cilindričnog omotača aparata (JUS M.E2.253), [8]
Ds ⋅ p
s= + C1 + C 2
K
20 ⋅ ⋅ v + p
S
gde je:
• Ds = 907 mm , spoljašnji prečnik omotača aparata (pretpostavljena debljina s = 3,5 mm),

• p = 3 bar , proračunski pritisak ,
• K = 178,28 N/mm2 , proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č 0361 i temperaturu
t = 133,54°C , T.8. [6],
• S = 1,5 , stepen sigurnosti ,
• vv = 0,8 , koeficijent slabljenja usled postojanja zavarenih spojeva ,
• C1 = 0,3 mm , dodatak na dozvoljeno odstupanje dimenzija materijala,
• C2 = 1 mm , dodatak na koroziju i habanje.
Na cilindričnom omotaču aparata, nalazi se priključak za dovod i odvod pare DN 150 (∅159×4,5),
kao i priključak za odvod kondenzata DN 40 (∅44,5×2,6).
Koeficijent slabljenja usled postojanja otvora određuje se u zavisnosti od vrste i veličine otvora
(JUS M.E2.256), [8]:
⎛ du s s − C1s − C 2 s ⎞
vA = f ⎜ , ⎟
⎜
⎝ (Du + s A − C1 − C 2 ) ⋅ (s A − C1 − C 2 ) s A − C1 − C 2 ⎟
⎠
⎛ 150 4,5 − 0,563 − 1 ⎞⎟

v A1 = f ⎜ , = f (2,79 , 1,335) = 0,54
⎜ (900 + 3,5 − 0,3 − 1) ⋅ (3,5 − 0,3 − 1) 3,5 − 0,3 − 1 ⎟⎠
⎝
⎛ 39,3 2,6 − 0,405 − 1 ⎞⎟

v A2 = f ⎜ , = f (1,73 , 2,78) = 1
⎜ (900 + 3,5 − 0,3 − 1) ⋅ (3,5 − 0,3 − 1) 3,5 − 0,3 − 1 ⎟⎠
⎝
v = min(vv;vA1;vA2) = min (0,8;0,54;1) = 0,54

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
907 ⋅ 3
s= + 0,3 + 1 = 3,415 mm
178,28
20 ⋅ ⋅ 0,54 + 3
1 .5
Usvaja se debljina cilindričnog omotača od 3,5 mm.
3.2.1. Proračun debljine zida standardnog danca na ulazu mešavine u isparivač

(JUS M.E2.252), [8]
Usvaja se duboko torisferično dance izrađeno iscela. Proračun se izvodi na najgore uslove kojima
je izloženo dance: maksimalna temperatura u aparatu t = 133,54°C, proračunski pritisak je p = 1,3
bar.
Proračun debljine zida cilindričnog dela danca
Ds ⋅ p 904 ⋅ 1,3
s= + C1 + C 2 = + 0,3 + 1 = 1,895 mm
K 185,144
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅ 1 + 1,3
S 1.5
gde je:
• Ds = 904 mm , spoljašnji prečnik omotača aparata (pretpostavljena debljina s = 2 mm),

• p = 1,3 bar , proračunski pritisak ,
• K = 185,144 N/mm2 , proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č 0361 na proračunskoj
temperaturi t = 133,54°C , T.P.3.1. [6],
• v = 1 , ne postoje zavareni spojevi ni izrezi na cilindričnom delu ,
• C1 = 0,3 mm , dodatak na dozvoljeno odstupanje dimenzija materijala ,
Proračun debljine zida torusnog dela danca
Ds ⋅ p ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
gde je:
• β , proračunski koeficijent , određuje se sa odgovarajuće slike P.5.3 [6]:

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
⎛ s − C1 − C 2 d i ⎞ 2,5 − 0.3 − 1 0 ⎞
β = f ⎜⎜ , ⎟⎟ = f ⎛⎜ , ⎟ = f (0.001327 , 0 ) = 3,5
⎝ Ds Ds ⎠ ⎝ 905 905 ⎠
• di = 0 , unutrašnji prečnik otvora na torusu (nema ga u ovom slučaju),

• Ds = 905 mm , spoljašnji prečnik (pretpostavljena debljina s = 2,5 mm),
905 ⋅ 1,3 ⋅ 3,5

s= + 0,3 + 1 = 2,133 mm
185,144
40 ⋅ ⋅ 1,3
1,3
Proračun debljine zida sfernog dela danca (kalote)
D s1 ⋅ p
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + p
S
R = 0,8 ⋅ Ds = 723,2 mm , unutrašnji poluprečnik kalote

D u1 = 2 ⋅ R = 2 ⋅ 723,2 = 1446,4 mm , unutrašnji prečnik kalote
Ds1 = 2 ⋅ R + 2 ⋅ s , spoljašnji prečnik kalote

⎛ du s s − C1s − C 2 s ⎞
vA = f ⎜ , ⎟
⎜
⎝ (Du1 + s − C1 − C 2 ) ⋅ (s − C1 − C 2 ) s − C1 − C 2 ⎟
⎠
gde je:
• s = 2 mm , prva pretpostavljena debljina kalote,
• Ds1 = 2 ⋅ R + 2 ⋅ s = 2 ⋅ 710 + 2 ⋅ 2.5 = 1450 mm
• C1s = 10% ⋅ s s = 10% ⋅ 2,6 = 0,26 mm , dodatak na dozvoljeno odstupanje dimenzija

materijala priključka (T. P.4.9. [6]),
• C2s = 1 , dodatak na koroziju i habanje.

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
⎛ 39,3 2,6 − 0,26 − 1 ⎞⎟

vA = f ⎜ , = f (1,235 , 1,914) = 1
⎜ (1446,4 + 2 − 0,3 − 1) ⋅ (2 − 0,3 − 1) 2 − 0,3 − 1 ⎟⎠
⎝
v = min(vv;vA) = min (1;1) = 1
1446 ⋅1,3
s= + 0.3 + 1 = 1,777 mm
185,144
40 ⋅ ⋅1 + 1,3
1.3
Na osnovu izračunatih debljina delova danca, pošto je dance izrađeno iscela, usvaja se prva veća
stndardna vrednost od najveće izračunate debljine lima s = 2,5 mm.
Provera na elastično ulubljivanje danca od unutrašnjeg natpritiska
Dance je dovoljno dimenzionisano na elastično ulubljivanje ako je pB > 1,5 p = 1,95 bar
gde je:
• pB , bar , pritisak ulubljivanja, određuje se sa Slike P.5.4. [6]
⎛ s − C1 − C 2 ⎞ 2,5 − 0,3 − 1 ⎞
p B = f ⎜⎜ ⎟⎟ ⋅ E ⋅10 −5 = f ⎛⎜ 5 −5
⎟ ⋅ 2 ⋅10 ⋅10 =
⎝ D s ⎠ ⎝ 905 ⎠
= f (0,001326 ) ⋅ 2 = 1,52 ⋅ 2 = 4,2 ≥ 1,95 bar
N
• E = 2 ⋅ 10 5 ,modul elastičnosti za čelik Č 0361
mm 2
Do elastičnog ulubljivanja neće doći pod dejstvom unutrašnjeg natpritiska grafika.
Provera debljine danca na ispitne uslove

• Provera debljine zida cilindričnog dela danca

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
Ds ⋅ pi
s= + C1 + C 2 , mm
K
20 ⋅ ⋅ v + pi
S
905 ⋅ 1,69
s= + 0.3 + 1 = 1,71 mm
205
20 ⋅ ⋅ 1 + 1,69
1 .1
• Provera debljine zida sfernog dela danca
Dsk ⋅ pi
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + pi
S
1446 ⋅ 1,69
s= + 0.3 + 1 = 1,63 mm
205
40 ⋅ ⋅ 1 + 1,69
1 .1
• Provera debljine zida torusnog dela danca
Ds ⋅ p i ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
905 ⋅ 1,69 ⋅ 3,5

s= + 0,3 + 1 = 2,02 mm
205
40 ⋅ ⋅1
1,1
Na osnovu proverenih debljina delova danca, pošto je dance izrađeno iscela, ostaje debljina lima
s = 2,5 mm.
• Geometrijske karakteristike plitkog danca
R = 0,8 ⋅ D s = 724 mm
r = 0,1 ⋅ D s = 0,1 ⋅ 905 = 90,5 mm
h 2 = 0,1935 ⋅ D s − 0,455 ⋅ s = 0,1935 ⋅ 905 − 0,455 ⋅ 2,5 = 174 mm
h1 ≥ 3,5 ⋅ s , biće usvojeno prema potrebi visine prirubnice.
• Uslovi za primenu standarda po kojima je proračun izvršen

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
s − C1 − C 2
0,001 ≤ ≤ 0,1
Ds
2,5 − 0,3 − 1
0,001 ≤ ≤ 0,1
905
0,001 ≤ 0,0013 ≤ 0,1
D s 905
= = 1.005 ≤ 1,2
D u 900
3.2.2. Proračun debljine zida standardnog danca na izlazu mešavine

(JUS M.E2.252), [8]
I ovde se usvajaja duboko torisferično dance izrađen iscela. Proračun se izvodi na najgore uslove
kojima je izloženo dance: maksimalna temperatura u aparatu t = 133,54°C, proračunski pritisak je
p = 1,3 bar.
Ds ⋅ p 904 ⋅ 1,3
s= + C1 + C 2 = + 0,3 + 1 = 1,895 mm
K 185,144
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅ 1 + 1,3
S 1.5
gde je:

• K = 185,144 N/mm2 , proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č 0361 na proračunskoj
temperaturi t = 133,54°C , T.P.3.1. [6],

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
Ds ⋅ p ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
gde je:
⎛ s − C1 − C 2 d i ⎞ 2,5 − 0.3 − 1 0 ⎞
β = f ⎜⎜ , ⎟⎟ = f ⎛⎜ , ⎟ = f (0.001327 , 0 ) = 3,5
⎝ Ds Ds ⎠ ⎝ 905 905 ⎠

• Ds = 905 mm , spoljašnji prečnik (pretpostavljena debljina s = 2,5 mm),
905 ⋅ 1,3 ⋅ 3,5

s= + 0,3 + 1 = 2,133 mm
185,144
40 ⋅ ⋅ 1,3
1,3
Ds1 ⋅ p
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + p
S
R = 0,8 ⋅ D s = 723,2 mm , unutrašnji poluprečnik kalote


⎛ du s s − C1s − C 2 s ⎞
vA = f ⎜ , ⎟
⎜
⎝ (Du1 + s − C1 − C 2 ) ⋅ (s − C1 − C 2 ) s − C1 − C 2 ⎟
⎠
gde je:

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
• Ds1 = 2 ⋅ R + 2 ⋅ s = 2 ⋅ 710 + 2 ⋅ 2.5 = 1450 mm

⎛ 182,9 2,6 − 0,26 − 1 ⎞⎟

vA = f ⎜ , = f (5,747 , 1,77 ) = 1
⎜ (1446 + 2 − 0,3 − 1) ⋅ (2 − 0,3 − 1) 2 − 0,3 − 1 ⎟⎠
⎝
v = min(vv;vA) = min (1;1) = 1
1446 ⋅1,3
s= + 0.3 + 1 = 1,777 mm
185,144
40 ⋅ ⋅1 + 1,3
1.3
Na osnovu izračunatih debljina delova danca, pošto je dance izrađeno iscela, usvaja se prva veća
stndardna vrednost od najveće izračunate debljine lima s = 2,5 mm.
gde je:
⎛ s − C1 − C 2 ⎞ 2,5 − 0,3 − 1 ⎞
p B = f ⎜⎜ ⎟⎟ ⋅ E ⋅10 −5 = f ⎛⎜ 5 −5
⎟ ⋅ 2 ⋅10 ⋅10 =
⎝ Ds ⎠ ⎝ 905 ⎠
= f (0,001326 ) ⋅ 2 = 1,52 ⋅ 2 = 4,2 ≥ 1,95 bar
N
mm 2

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.

Ds ⋅ pi
s= + C1 + C 2 , mm
K
20 ⋅ ⋅ v + pi
S
905 ⋅ 1,69
s= + 0.3 + 1 = 1,71 mm
205
20 ⋅ ⋅ 1 + 1,69
1 .1
Dsk ⋅ pi
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + pi
S
1446 ⋅ 1,69
s= + 0.3 + 1 = 1,63 mm
205
40 ⋅ ⋅ 1 + 1,69
1 .1
Ds ⋅ p i ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
905 ⋅ 1,69 ⋅ 3,5

s= + 0,3 + 1 = 2,02 mm
205
40 ⋅ ⋅1
1,1
Na osnovu proverenih debljina delova danca, pošto je dance izrađeno iscela, ostaje debljina lima
s = 2,5 mm.
• Geometrijske karakteristike plitkog danca

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
R = 0,8 ⋅ D s = 724 mm
r = 0,1 ⋅ D s = 0,1 ⋅ 905 = 90,5 mm
h 2 = 0,1935 ⋅ D s − 0,455 ⋅ s = 0,1935 ⋅ 905 − 0,455 ⋅ 2,5 = 174 mm
s − C1 − C 2
0,001 ≤ ≤ 0,1
Ds
2,5 − 0,3 − 1
0,001 ≤ ≤ 0,1
905
0,001 ≤ 0,0013 ≤ 0,1
D s 905
= = 1.005 ≤ 1,2
D u 900
3.3.Proračun vijaka (JUS M.E2.257), [8]
3.3.1.Proračun sila u vijcima
FSB = FRB + FFB + FDB = 201600 + 7700 + 19190 = 228500 N

gde je:
p ⋅ π ⋅ d i2 3 ⋅ π ⋅ 925 2
FRB = = = 201600 N
40 40
• di = 925 mm , unutrašnji prečnik prirubnice,
FFB =
( )
p ⋅ π ⋅ d 2D − d i2
=
( )
3 ⋅ π ⋅ 950 2 − 925 2
= 7700 N
40 40
• dD = 950 mm , srednji prečnik zaptivača,
p 3
FDB = ⋅ π ⋅ d D ⋅ S D ⋅ K 1 = ⋅ π ⋅ 950 ⋅ 1,2 ⋅ 18 = 19190 N
10 10
109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
• bD = 22,5 mm , korisna širina zaptivanja,

• K1, koeficijent zaptivača za stanje pri radu (vrednosti za tečnost), T.P.5.6. [6]:
K1 = 0,8 bD = 0,8 22,5 = 18 mm ,

• SD = 1,2 , pomoćna vrednost.
Kako je ispitni pritisak pi = 1,3p ,razlike nisu velike pa sledi da ne treba računati FSB za ispitno
stanje.
FDV = π ⋅ d D ⋅ K D ⋅ k 0 = π ⋅ 950 ⋅ 120 = 799500 N
gde je:
• k0 , koeficijent zaptivača za stanje pri ugradnji,

• KD , otpor promeni oblika materijala zaptivača.
K D ⋅ k 0 = 12 ⋅ 10 = 120 (T.P.5.6. [6]).
3.3.2.Proračun prečnika vijaka
FSB
dk = Z ⋅ + C5 , mm
K ⋅n

PN 3 nazivni pritisak
d = 1020 mm podeoni prečnik
M27 navoj vijka
n = 24 broj vijaka

nalegajućim povrvršinama obrađenim skidanjem strugotine (T.P.4.18 [6]):

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.

K = 148 N/mm2 proračunska čvrstoća za materijal čelika Č 4580 na radnoj
temperaturi
FSB 228500
Z⋅ = 1,51 ⋅ = 12,11 ≤ 20 ⇒ C 5 = 3 mm
K⋅n 148 ⋅ 24
d k = 12,11 + 3 = 15,11 mm
FDV 799500
dk = Z ⋅ = 1,29 ⋅ = 16,61 mm
K 20 ⋅ n 201 ⋅ 24
gde je:
• Z = 1,29 , pomoćna vrednost,

• K20 = 201 N/mm2 , proračunska čvrstoća za materijal čelika Č 4580 na 20ºC.
Usvajamo vijak , koji je preporučen standardom JUS M.B6.011.
3.4.Proračun prirubnica (JUS M.E2.258), [8]
Usvajamo prirubnicu za privarivanje sa prstenastim ispustom. Potrebna visina oboda prirubnice:
1,42 ⋅ W − Z 1,42 ⋅ 169500 − 5641

hF = = = 44,26 mm
b 140
gde je:
• s1 = 2,5 mm , debljina zida omotača na koji se privaruje prirubnica,

• du = 905 mm , unutrašnji prečnik prirubnice (spoljašnji prečnik aparata),
• Z , pomoćna vrednost:
Z = (d u + s1 ) ⋅ s12 = (905 + 2,5) ⋅ 2,5 2 = 5641
• dL = d1 = 30 mm , prečnik rupe za vijke,

• ds = 1075 mm , spoljašnji prečnik prirubnice,
• V = f(du) = f(905) = 0,5 , pomoćna vrednost,
• d L′ , redukovani prečnik rupe za vijke:
d ′L = V ⋅ d L = 0,5 ⋅ 30 = 15 mm
• b , mm , proračunska dvostruka širina prirubnice:

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
′
b = d s − d u − 2 ⋅ d L = 1075 − 905 − 2 ⋅ 15 = 140 mm
• a , mm , krak delovanja sile u vijku za radno stanje:
d t − d u − s1 1020 − 905 − 2,5

a= = = 58,75 mm
2 2
• aD , mm , krak delovanja sile u vijku za ugradno stanje stanje:
d t − d D 1020 − 950
aD = = = 35 mm
2 2
• S = 1,5 , stepen sigurnosti pri prorač. (radnoj) temperaturi (JUS M.E2.250),

• K = 148 N/mm2 , proračunska čvrstoća za materijal prirubnice Č 4580,
• W , mm3 , otporni moment prirubnice za radno stanje:
FSB ⋅ S 228500 ⋅ 1,5

W= ⋅a = ⋅ 48 = 136100 mm 3
K 197
• S = 1,1 , stepen sigurnosti pri ispitnim (ugradnim ) (JUS M.E2.250),

• K = 205 N/mm2 , proračunska čvrstoća za materijal prirubnice Č 4580, na t = 20ºC,
• W , mm3 , otporni moment prirubnice za ugradno stanje:
FDV ⋅ S 799500 ⋅ 1,1

W= ⋅aD = ⋅ 35 = 169500 mm 3 ,
K 20 201
3.5.Proračun cevnih ploča (JUS M.E2.259), [8]
Usvajam okruglu ravnu cevnu ploču sa nadnesenim ivicama prirubnice. Potrebna debljina ploče
iznosi:
p ⋅S 3 ⋅ 1,5
s = 0,40 ⋅ d 2 ⋅ = 0,40 ⋅ 0,41 ⋅ = 8,02 mm
10 ⋅ K 10 ⋅ 178,28
• pi = 3 bar , proračunski pritisak u cevi,

• K = 178,28 N/mm2 , proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č 0361 T.8. [6],
109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
• d2=0,41 m ,prečnik najvećeg kruga upisanog u deo sa cevima
Potrebna debljina ploče s obzirom na izvijanje:
D12 − n ⋅ d 2u p i ⋅ S 900 2 − 451 ⋅ 25 2 3 ⋅ 1,5

s = C⋅ ⋅ = 0,45 ⋅ ⋅ = 8,7 mm
ν 10 ⋅ K 0,342 10 ⋅ 178,28
gde je:
• D1 = 900 mm , unutrašnji prečnik aparata,

• n = 451 , broj cevi u kondenzatoru,
• du = 25 mm, untrašnji prečnik cevi,
• v , koeficijent slabljenja ploče usled otvora za cevi:
t − d u 38 − 25
ν= = = 0,342
t 38
• t = 38 mm , razmak između cevi.
Prema preporukama iskusnijih, debljina cevne ploče treba da bude s = 30 mm.
3.6.Provera čvrstoće omotača usled dilatacija cevi cevnog snopa
ds ⋅ p 30 ⋅ 0,3
σ=
4⋅s
( )
+ E ⋅ α ⋅ t z,max − t ug =
4 ⋅ 2,5
+ 1,25 ⋅ 10 5 ⋅ 1,76 ⋅ 10 −5 ⋅ (133,54 − 15) = 261,178
N
mm 2
gde je:
• ds = 30 mm, spoljašnji prečnik cevi,

• p = 3 bar , radni pritisak sa strane cevi,
• s = 2.5 mm , debljina zida cevi,
• E = 1,25 105 N/mm2 , modul elastičnosti za bakar [6],
• α = 1,76 10-5 K-1 , koeficijent termičkog širenja bakra [6],
• tz,max= 133.54°C , maksimalna temperatura zida cevi tokom rada,
• tug = 15°C, temperatura pri izradi razmenjivača.
109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
⎛ (d s2 − d 2u ) ⋅ π ⎞ ⎛ 2 2 ⎞
N = n ⋅ σ ⋅ ⎜⎜ ⎟ = 451 ⋅ 261,178 ⋅ ⎜ (30 − 25 ) ⋅ π ⎟ = 25,44 MN
4 ⎟ ⎜ 4 ⎟
⎝ ⎠ ⎝ ⎠
Napon koji se javlja u omotaču:
4⋅ N 4 ⋅ 25,44 ⋅ 10 6 N
σ= = =
( ) ( )
D s2 − D 2u ⋅ π 905 2 − 900 2 ⋅ π
2561
mm 2
Iako ovo nije uporedni napon, i nije merodavan za upoređivanje sa zateznom čvrstoćom, ipak i
omotač ima svoje dilatacije usled povećanja temperature (rađen je najgori slučaj kao da omotač
ima temperaturu 20°C), konstatujem da ne treba postavljati kompenzator.
3.7.Provera cevi cevnog snopa na izvijanje (JUS M.E2.259), [8]
π 2 ⋅ E ⋅ J π 2 ⋅ 1,25 ⋅ 10 5 ⋅ 26510
Fk = = = 10900 N
3 ⋅ l 2k 3 ⋅ 1000 2
gde je:
• E = 1,25 105 N/mm2 , modul elastičnosti za bakar,

• J , mm4 , moment inercije poprečnog prstenastog preseka cevi,
d s3 ⋅ π ⋅ δ 22 3 ⋅ π ⋅ 1
J= = = 4197,34 mm 4
8 8
• lk , kritična dužina cevi za dati slučaj,
l k = 0,5 ⋅ l = 0,5 ⋅ 2000 = 1000 mm
N 25440000
FR = N1 = = = 56410 N
n 451

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
Ova sila u stvarnosti nije toliko veća od kritične sile izvijanja, ali nam sigurno zbog ovoga treba
kompenzator. Usvajam kompenzacionu liru.
3.8.Provera izdržljivosti uvaljanog spoja cevi i cevne ploče (JUS M.E2.259), [8]
Za uvaljani spoj sa rubom i ravan otvor dozvoljeni površinski pritisak pmax = 400 N/mm2 prema
standardu za proračun cevnih ploča
FR 56410 N
p max = = = 377 ≤ p max
l w ⋅ (d s − d u ) 30 ⋅ (30 − 25) mm 2
gde je:
• lw = s =30 mm, dužina uvaljivanja jednaka debljini cevne ploče.
Pošto su cevna ploča i prirubnica na telu aparata izrađeni iscela usvajam veću debljinu 50 mm.

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
LITERATURA
[1] Jaćimović B., Genić S.: "oplotneoperacije i aparati",Mašinski fakultet, Beograd,
1992.
[2] Jaćimović B., Genić S., Nađ M., Laza J.: " Problemi iz toplotnih operacija i
aparata", SMEITS i Mašinski fakultet, Beograd, 1996.
[3] Jaćimović B., Bogner M.: " Praktikum iz osnova tehnoloških procesa i aparata",
Mašinski fakultet, Beograd, 1993.
[4] Kozić Đ.,Vasiljević B.,Bekavac V.: " Priručnik za termodinamiku u

jedinicama SI" , Mašinski fakultet , Beograd , 1999.
[5] Markoski M.: " Cevni vodovi", Mašinski fakultet, Beograd, 2000.
[6] Bogner M.,Petrović A.: " Konstrukcije i proračuni procesnih aparata",

[7] Sedmak S., Nikolić M., Vojnović V.: " Priručnik za konstruisanje procesne opreme",
Tehnološko-Metaluški fakultet, Beograd, 1994
[8] Bogner M.,Vojnović V.,Ivanović N.: " Propisi i standardi za stabilne i pokretne
posude pod pritiskom " , Mašinski fakultet, Beograd,1993.

109/97 Mirko Marković 2002/03 25.12.2001.
SADRŽAJ
• Sadržaj 2
• Tehnički opis termosifonskog isparivača 3
• Proračun termosifonskog isparivača 4
1.Tehnološki proračun 4
1.1.Toplotni bilans 4
1.2.Srednja temperaturska razlika 4
1.3.Izbor tipa razmenjivača toplote i osnovne geom. karakteristike 5
1.4.Odeđivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane cevi 6
1.5. Odeđivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane omotača 6
1.6. Odeđivanje koeficijenta prolaza toplote 7
1.7.Određivanje kritičnog toplotnog fluksa 7
1.8.Popravka dimenzija razmenjivača toplote 8
2.Proračun priključaka 9
2.1.Određivanje prečnika priključka za ulaz etanola i vode 9
2.2.Određivanje prečnika priključka za izlaz pare 9
2.3. Određivanje prečnika priključka za ulaz pare 10
2.4. Određivanje prečnika priključka za izlaz kondenzata 10
3.Mehanički proračun 11
3.1.Proračun debljine zida cilindričnog omotača aparata 11
3.3.Proračun vijaka 20
3.3.1.Proračun sila u vijcima 20
3.3.2.Proračun prečnika vijaka 21
3.4.Proračun prirubnica 22
3.5.Proračun cevnih ploča 24
3.6.Provera čvrstoće omotača usled dilatacije cevi cevnog snopa 24
3.7.Provera cevi cevnog snopa na izvijanje 25
3.8.Provera izdržljivosti uvaljanog spoja cevi i cevne ploče 26
• Literatura 27

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
Termosifonski isparivač konstruisan je tako da može izvršiti isparavanje 5 t/h ostatka iz procesa
destilacije mešavine benzol-toluol na temperaturi od 115oC,pomoću suvozasićene vodene pare na
temperaturi 150oC.Zbog izrazite agresivnosti mešavine koriste se legirani čelici sa povišenom
otpornošću prema koroziji i od tog materijala su izrađeni svi delovi koji sa mešavinom dolaze u
kontakt.Aparat se postavlja u vertikalan položaj , neposredno uz destilacionu kolonu .Cevni snop
je nemenljiv, smešten između nepokretnih cevnih ploča zavarenih za omotač.Isparivač je smešten
u zatvorenom objektu , tako da je dovoljan premaz osnovnom bojom.
Rad isparivača omogućen je kontinualnim dovođenjem date količine mešavine benzola- toluola
u cevni prostor i suvozasićene vodene pare u međucevni prostor . Suvozasićena para dovedena pod
pritiskom predaje toplotu mešavini koja počinje da isparava.Pojavom mehurova , tj. stvaranjem
dvofazne mešavine menja se njena gustina i kretanje se ostvaruje prirodnim putem.
Pri puštanju u rad prvo se pušta suvozasićena vodena para a potom lagano se uvodi mešavina sa
dna destilacione kolone.Pri isključenju redosled je obrnut.
Pri radu izmenjivača neophodno je pridržavati se sledećeg:
1. pre puštanja u rad proveriti zaptivenost svih spojeva
2. zabranjuje se bilo kakva popravka u toku rada isparivača

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
1.Tehnološki proračun
1.1.Toplotni bilans
5000
Q=m
2 ⋅ r2 = ⋅ 355 = 493 kW
3600
a potrosnja grejne pare je:
Q 493 kg
1 =
m = = 0,233
r1 2114 s
gde je:
• m2= 5000 kg/h , maseni protok mešavine benzola i toluola ,

• r2 =355 kJ/kg , toplota isparavanja ostatka na pritisku od 1,16 bar i t=115ºC,T.4.2.4.[4],
• r1 =2114 kJ/kg , toplota kondenzacije grejne pare na temperaturi t=150ºC,T.4.2.4.[4].
1.2.Srednja temperaturska razlika
Srednja temperaturska razlika iznosi:
∆t sr = t kond − t isp = 150 − 115 = 35 °C

gde je:
• tkond = 150ºC , temperatura kondenzacije pare na pritisku od 4.76 bar , T.4.1.4.[4],

• tisp =115ºC , temperatura isparavanja ostatka na pritisku od 1,16 bar, T.4.1.4.[4],

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
1.3.Izbor tipa razmenjivača toplote i usvajanje osnovnih geometrijskih

karakteristika
Usvojen je vertikalan dobošasti aparat sa nepokretnim cevnim pločama u kome se kondenzacija
pare odvija sa strane međucevnog prostora, a mesavina vode i etanola protiče kroz cevi aparata u
jednom prolazu ( Npr =1 ).
Prema T. 5.1. [1] za isparivace i sistem etanol – voda uobičajan opseg koeficijenta prolaza toplote
za dobošaste izmenjivače je 600 – 1200 W/(m2 K) . Pretpostavljam orjentacionu vrednost
koeficijenta prolaza toplote k = 644 W/(m2 K).
Usvajam bakarne cevi Ø25 / 2 mm. (T...... [5])
Usvajam običan trouglasti raspored cevi sa korakom t = 32 mm ( T.6.2. [1] ).
Na osnovu dijagrama na SL.6.7 [1] usvojeno je rastojanje između cevnog snopa i omotača od
Lso = 42 mm.
Q 493 ⋅ 10 3
Siz = = = 21,875 m 2
k ⋅ ∆t sr 640 ⋅ 35
D cc = D u − L so = 600 − 42 = 558 mm
Broj cevi određujem prema metodu 3 , str142, [1]:
(D u − d s ) − L so (600 − 25) − 42
r= = = 8,734
2⋅t 2 ⋅ 32
s = r 2 = 8,734 2 = 76,289 ⇒ N s = 76 ⇒ N c = 283 ( T.6.7. [1] )
Siz 21,875
Lc = = = 0,985 m
π ⋅ d s ⋅ N c π ⋅ 0,025 ⋅ 283

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
1.4.Određivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane vode (cevi)
( )
α u = 0,104 ⋅ p 0c,69 ⋅ 1,8 ⋅ p 0r,17 + 4 ⋅ p1r, 2 + 10 ⋅ p10
r ⋅q
0, 7
( )
α u = 0,104 ⋅ 40,5 0,69 ⋅ 1,8 ⋅ 0,029 0,17 + 4 ⋅ 0,0291, 2 + 10 ⋅ 0,02910 ⋅ q 0,7
α u = 1,391 ⋅ q 0,7
gde je:
• pc =40.5 bar , kritični pritisak toluola. ( T.4.2.4. [4] )
• p2 =1,16 bar , pritisak zasićenja ostatka na radnoj temperaturi ( T.4.2.4. [4] )
p 1,16
• pr = 2 = = 0,029 , redukovani pritisak
p c 40,5
1.5.Određivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane (pare) omotača
1
( )
⎡ λ3l ⋅ ρ l ⋅ ρ l − ρ g ⋅ g ⎤ 3
α s = 1,177 ⋅ ⎢ ⎥
⎢⎣ µ l ⋅ Γν ⎥⎦
1
⎡ 0,684 3 ⋅ 916,93 ⋅ (916,93 − 2,547 ) ⋅ 9,81⎤ 3 W
α s = 1,177 ⋅ ⎢ ⎥ = 12990
⎣ 0,186 ⋅ 10 −3 ⋅ 0,01 ⎦ m2 ⋅ K
gde je:
• ρl = 916,93 kg/m3 , gustina kondenzata,

• µl = 0,186 10 –3 Pa s, koeficijent dinamičke viskoznosti kondenzata,
• λl = 0,684 W/(mK) , koeficijent provođenja toplote kondenzata,
• ρg = 2,547 kg/m3 , gustina pare.
1
m 0,233 kg
• Γν = = = 0,01 , gustina slivanja kondenzata svedena na
N c ⋅ π ⋅ d s 283 ⋅ π ⋅ 0,025 m ⋅s
spoljašnju površinu cevi
Sva termofizička svojstva pare i kondenzata su uzeta za temperaturu kondenzacije tkond = 150ºC .
( T.4.2.8. [4] )

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
1.6.Određivanje koeficijenta prolaza toplote
m2 ⋅ K
R 1 = 0,1 ⋅ 10 −3 otpor provođenju toplote sa strane toplijeg fluida
W
m2 ⋅ K
R 2 = 0,4 ⋅ 10 −3 otpor provođenju toplote sa strane hladnijeg fluida
W
1 1 d ⎛ 1 ⎞ d d
= + R1 + s ⋅ ⎜⎜ + R 2 ⎟⎟ + s ⋅ ln s
1 1 0.025 ⎛ 1 −3 ⎞ 0.025 0.025

= + 0.1 ⋅ 10 −3 + ⋅ ⎜⎜ + 0 . 4 ⋅ 10 ⎟+
⎟ ⋅ ln
⎠ 2 ⋅ 16,585
0, 7
k 12990 0.021 ⎝ 1,391 ⋅ q 0.021
W
k = 644,108
m2 ⋅ K
pri čemu se iterativnim postupkom dobija:
q=2,254 104 W/m2 , specifično toplotno opterećenje
gde je:
• λz = 16.585 W/mK , koeficijent provođenja toplote za Č 4572 na tsr = 132,5ºC , T.6.2. [4].
1.7.Određivanje kritičnig toplotnog fluksa
q c = 3,67 ⋅ 10 4 ⋅ p c ⋅ p 0r,35 ⋅ (1 − p r )
q c = 3,67 ⋅ 10 4 ⋅ 40,5 ⋅ 10 5 ⋅ 0,029 0,35 ⋅ (1 − 0,029 )
W
q c = 4,176 ⋅ 10 5
m2
Vrednost kritičnog toplotnog fluksa je veća od stvarnog toplotnog fluksa što znači da je u pitanju
mehurasto ključanje u cevima

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
1.8.Popravka dimenzija razmenjivača toplote
Q 493 ⋅ 10 3
Siz = = = 21,871 m 2
k ⋅ ∆t sr 644,108 ⋅ 35
S iz 21,871
Lc = = = 0,984 m
π ⋅ d s ⋅ N c π ⋅ 0,025 ⋅ 283
Usvajam cevi dužine 1 m.

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
2.Proračun priključaka
2.1.Određivanje prečnika priključka za ulaz mešavine benzola i toluola
kg
ρ 2 ⋅ w p 2 2 ≤ 750
m ⋅ s2
2
⎡ 4⋅m 2 ⎤ kg
ρ2 ⋅ ⎢ 2
⎥ ≤ 750
⎢⎣ ρ 2 ⋅ π ⋅ d p 2 ⎥⎦ m ⋅ s2
2 0.5 ⋅ ρ 2 −0.25 ≥ 0,216 ⋅ 1,389 0.5 ⋅ 773,317 −0.25
d p 2 ≥ 0,216 ⋅ m
d p 2 ≥ 0,048 m
Usvajam standardnu cev prečnika Ø57/ 51,2 mm , DN 50, T.P.4.11. [6].
4⋅m
2 4 ⋅ 1,389 m
w p2 = 2
= 2
= 0,872
ρ 2 ⋅ π ⋅ d p2 773,317 ⋅ π ⋅ 0,0512 s
2.2.Određivanje prečnika priključka za izlaz pare
kg
ρ 2 ⋅ w p 2 2 ≤ 2250
m ⋅ s2
2
⎡ 4⋅m 2 ⎤ kg
ρ2 ⋅ ⎢ 2
⎥ ≤ 2250
⎢⎣ ρ 2 ⋅ π ⋅ d p 2 ⎥⎦ m ⋅ s2
2 0.5 ⋅ ρ 2 −0.25 ≥ 0,164 ⋅ 1,389 0.5 ⋅ 3,303 −0.25
d p 2 ≥ 0,164 ⋅ m
d p 2 ≥ 0,143 m
Usvajam standardnu cev prečnika Ø159/ 150 mm , DN 150, T.P.4.11. [6].

4⋅m 2 4 ⋅ 1,389 m
w p2 = 2
= 2
= 23,797
ρ 2 ⋅ π ⋅ d p2 3,303 ⋅ π ⋅ 0,15 s

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
2.3.Određivanje prečnika priključka za ulaz suvozasićene pare
kg
ρ1 ⋅ w p1 2 ≤ 2250
m ⋅ s2
2
⎡ 4⋅m 1 ⎤ kg
ρ1 ⋅ ⎢ 2
⎥ ≤ 2250
⎢⎣ ρ1 ⋅ π ⋅ d p1 ⎥⎦ m ⋅ s2
10.5 ⋅ ρ1 −0.25 ≥ 0,164 ⋅ 0,2330.5 ⋅ 2,547 −0.25
d p1 ≥ 0,164 ⋅ m
d p1 ≥ 0,063 m
Usvajam standardnu cev prečnika Ø76,1 /70,3mm , DN 65, T.P.4.11. [6].
4⋅m
1 4 ⋅ 0,233 m
w p1 = 2
= 2
= 23,568
ρ1 ⋅ π ⋅ d p1 2,547 ⋅ π ⋅ 0,0703 s
2.4.Određivanje prečnika priključka za izlaz kondenzata
2 kg
ρ1k ⋅ w p1k ≤ 750
m ⋅ s2
2
⎡ 4⋅m 1 ⎤ kg
ρ1k ⋅ ⎢ 2
⎥ ≤ 750
⎢⎣ ρ1k ⋅ π ⋅ d p1k ⎥⎦ m ⋅ s2
10.5 ⋅ ρ1k −0.25 ≥ 0,164 ⋅ 0,2330.5 ⋅ 916,93 −0.25
d p1k ≥ 0,164 ⋅ m
d p1k ≥ 0,0189 m
Usvajam standardnu cev prečnika Ø25/ 21 mm , DN 20, T.P.4.11. [6].
4⋅m
1 4 ⋅ 0,233 m
w p1k = 2
= 2
= 0,734
ρ1k ⋅ π ⋅ d p1k 916,93 ⋅ π ⋅ 0,021 s

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
3.Mehanički proračun
3.1.Proračun debljine zida cilindričnog omotača aparata (JUS M.E2.253), [7]
Ds ⋅ p
s= + C1 + C 2
K
20 ⋅ ⋅ v + p
S
gde je:
• Ds = 607 mm , spoljašnji prečnik omotača aparata (pretpostavljena debljina s = 3,5 mm),

• K = 174 N/mm2 , proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č 0361 i temperaturu
t = 150°C , T.8. [7],
• vv = 0,8 , koeficijent slabljenja usled postojanja zavarenih spojeva ,
• C1 = 0,3 mm , dodatak na dozvoljeno odstupanje dimenzija materijala (legirani čelik),
Na cilindričnom omotaču aparata, nalazi se priključak za dovod i odvod pare DN 150 (∅159×4,5),
kao i priključak za odvod kondenzata DN 40 (∅44,5×2,6).
Koeficijent slabljenja usled postojanja otvora određuje se u zavisnosti od vrste i veličine otvora
(JUS M.E2.256), [7]:
⎛ du s s − C1s − C 2 s ⎞
vA = f ⎜ , ⎟
⎜
⎝ (Du + s A − C1 − C 2 ) ⋅ (s A − C1 − C 2 ) s A − C1 − C 2 ⎟
⎠
⎛ 70,3 2,9 − 0,29 − 1 ⎞⎟

v A1 = f ⎜ , = f (2,27 , 10,73) = 0,61
⎜ (600 + 3,5 − 0,3 − 1) ⋅ (3,5 − 0,3 − 1) 3,5 − 0,3 − 1 ⎟⎠
⎝
⎛ 21 2 − 0,21 − 1 ⎞⎟
v A2 = f ⎜ , = f (1,73 , 2,78) = 1
⎜ (900 + 3,5 − 0,3 − 1) ⋅ (3,5 − 0,3 − 1) 3,5 − 0,3 − 1 ⎟⎠
⎝
v = min(vv;vA1;vA2) = min (0,8;0,61;1) = 0,61

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
607 ⋅ 4,76
s= + 0,3 + 1 = 3,335 mm
174
20 ⋅ ⋅ 0,61 + 4,76
1 .5
Usvaja se debljina cilindričnog omotača od 3,5 mm.
3.2.1. Proračun debljine zida standardnog danca na ulazu mešavine u isparivač

(JUS M.E2.252), [7]
je izloženo dance: maksimalna temperatura u aparatu t = 150°C, proračunski pritisak je p = 1,3
bar.
Ds ⋅ p 604 ⋅ 1,16
s= + C1 + C 2 = + 0,3 + 1 = 1,678 mm
K 167
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅ 1 + 1,16
S 1.5
gde je:

• K = 167 N/mm2 , proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č 4572 na proračunskoj
temperaturi t = 150°C , T.3.46 [3],
Ds ⋅ p ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
gde je:

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
⎛ s − C1 − C 2 d i ⎞ 2 − 0 .3 − 1 0 ⎞
β = f ⎜⎜ , ⎟⎟ = f ⎛⎜ , ⎟ = f (0.001159 , 0 ) = 3,2
⎝ D s D s ⎠ ⎝ 604 604 ⎠

• Ds = 904 mm , spoljašnji prečnik (pretpostavljena debljina s = 2mm),
604 ⋅ 1,16 ⋅ 3,2

s= + 0,3 + 1 = 1,784 mm
164
40 ⋅ ⋅1
1,5
Ds1 ⋅ p
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + p
S


⎛ du s s − C1s − C 2 s ⎞
vA = f ⎜ , ⎟
⎜
⎝ (Du1 + s − C1 − C 2 ) ⋅ (s − C1 − C 2 ) s − C1 − C 2 ⎟
⎠
gde je:
• D s1 = 2 ⋅ R + 2 ⋅ s = 2 ⋅ 483,2 + 2 ⋅ 2 = 970,4 mm


274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
⎛ 51,2 2,6 − 0,26 − 1 ⎞⎟

vA = f ⎜ , = f (1,968 , 1,914) = 1
⎜ (966,4 + 2 − 0,3 − 1) ⋅ (2 − 0,3 − 1) 2 − 0,3 − 1 ⎟⎠
⎝
v = min(vv;vA) = min (1;1) = 1
966,4 ⋅ 1,16
s= + 0.3 + 1 = 1,604 mm
167
40 ⋅ ⋅ 1 + 1,16
1 .5
Na osnovu izračunatih debljina delova danca, zbog unifikacije, usvaja se vrednost debljine lima
ista kao i debljina cilindričnog omotača s = 3,5mm.
gde je:
⎛ s − C1 − C 2 ⎞ 3,5 − 0,3 − 1 ⎞
p B = f ⎜⎜ ⎟⎟ ⋅ E ⋅ 10 −5 = f ⎛⎜ 5 −5
⎟ ⋅ 2 ⋅ 10 ⋅ 10 =
⎝ Ds ⎠ ⎝ 607 ⎠
= f (0,001159 ) ⋅ 2 = 2,2 ⋅ 2 = 4,4 ≥ 1,74 bar
N
mm 2
Do elastičnog ulubljivanja neće doći pod dejstvom unutrašnjeg natpritiska .


274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
Ds ⋅ pi
s= + C1 + C 2 , mm
K
20 ⋅ ⋅ v + pi
S
607 ⋅ 1,508
s= + 0.3 + 1 = 1,544 mm
205
20 ⋅ ⋅ 1 + 1,508
1 .1
D sk ⋅ p i
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + p i
S
970,4 ⋅ 1,508
s= + 0.3 + 1 = 1,496 mm
205
40 ⋅ ⋅ 1 + 1,508
1 .1
Ds ⋅ p i ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
607 ⋅ 1,508 ⋅ 3,2

s= + 0,3 + 1 = 1,691 mm
205
40 ⋅ ⋅1
1,1
Na osnovu proverenih debljina delova danca, pošto je dance izrađeno iscela, ostaje usvojena
debljina lima s = 2mm.
• Geometrijske karakteristike dubokog danca
R = 0,8 ⋅ D s = 485,6 mm
r = 0,1 ⋅ D s = 0,1 ⋅ 607 = 60,7 mm
h 2 = 0,1935 ⋅ D s − 0,455 ⋅ s = 0,1935 ⋅ 607 − 0,455 ⋅ 3,5 = 116 mm

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
s − C1 − C 2
0,001 ≤ ≤ 0,1
Ds
3,5 − 0,3 − 1
0,001 ≤ ≤ 0,1
607
0,001 ≤ 0,00362 ≤ 0,1
D s 607
= = 1.012 ≤ 1,2
D u 600
3.2.2. Proračun debljine zida standardnog danca na izlazu mešavine

(JUS M.E2.252), [7]
je izloženo dance: maksimalna temperatura u aparatu t = 150°C, proračunski pritisak je p = 1,3
bar.
Ds ⋅ p 604 ⋅ 1,16
s= + C1 + C 2 = + 0,3 + 1 = 1,678 mm
K 167
20 ⋅ ⋅ v + p 20 ⋅ ⋅ 1 + 1,16
S 1.5
gde je:

• K = 167 N/mm2 , proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č 4572 na proračunskoj
temperaturi t = 150°C , T.3.46 [3],

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
Ds ⋅ p ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
gde je:
⎛ s − C1 − C 2 d i ⎞ 2 − 0 .3 − 1 0 ⎞
β = f ⎜⎜ , ⎟⎟ = f ⎛⎜ , ⎟ = f (0.001159 , 0 ) = 3,2
⎝ Ds Ds ⎠ ⎝ 604 604 ⎠

• Ds = 904 mm , spoljašnji prečnik (pretpostavljena debljina s = 2mm),
604 ⋅ 1,16 ⋅ 3,2

s= + 0,3 + 1 = 1,784 mm
164
40 ⋅ ⋅1
1,5
Ds1 ⋅ p
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + p
S


⎛ du s s − C1s − C 2 s ⎞
vA = f ⎜ , ⎟
⎜
⎝ (Du1 + s − C1 − C 2 ) ⋅ (s − C1 − C 2 ) s − C1 − C 2 ⎟
⎠
gde je:

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
• D s1 = 2 ⋅ R + 2 ⋅ s = 2 ⋅ 483,2 + 2 ⋅ 2 = 970,4 mm
• C1s = 12,5% ⋅ s s = 12,5% ⋅ 4,5 = 0,56 mm , dodatak na dozvoljeno odstupanje dimenzija

⎛ 150 4,5 − 0,56 − 1 ⎞⎟

vA = f ⎜ , = f (5,76 , 4,19) = 1
⎜ (966,4 + 2 − 0,3 − 1) ⋅ (2 − 0,3 − 1) 2 − 0,3 − 1 ⎟⎠
⎝
v = min(vv;vA) = min (1;1) = 1
966,4 ⋅ 1,16
s= + 0.3 + 1 = 1,604 mm
167
40 ⋅ ⋅ 1 + 1,16
1 .5
Na osnovu izračunatih debljina delova danca, zbog unifikacije, usvaja se vrednost debljine lima
ista kao i debljina cilindričnog omotača s = 3,5mm.
gde je:
⎛ s − C1 − C 2 ⎞ 3,5 − 0,3 − 1 ⎞
p B = f ⎜⎜ ⎟⎟ ⋅ E ⋅ 10 −5 = f ⎛⎜ 5 −5
⎟ ⋅ 2 ⋅ 10 ⋅ 10 =
⎝ D s ⎠ ⎝ 607 ⎠
= f (0,001159 ) ⋅ 2 = 2,2 ⋅ 2 = 4,4 ≥ 1,74 bar
N
mm 2

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.

Ds ⋅ pi
s= + C1 + C 2 , mm
K
20 ⋅ ⋅ v + pi
S
607 ⋅ 1,508
s= + 0.3 + 1 = 1,544 mm
205
20 ⋅ ⋅ 1 + 1,508
1 .1
D sk ⋅ p i
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v + p i
S
970,4 ⋅ 1,508
s= + 0.3 + 1 = 1,496 mm
205
40 ⋅ ⋅ 1 + 1,508
1 .1
Ds ⋅ p i ⋅ β
s= + C1 + C 2 , mm
K
40 ⋅ ⋅ v
S
607 ⋅ 1,508 ⋅ 3,2

s= + 0,3 + 1 = 1,691 mm
205
40 ⋅ ⋅1
1,1

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
Na osnovu proverenih debljina delova danca, pošto je dance izrađeno iscela, ostaje usvojena
debljina lima s = 2mm.
• Geometrijske karakteristike dubokog danca
R = 0,8 ⋅ D s = 485,6 mm
r = 0,1 ⋅ D s = 0,1 ⋅ 607 = 60,7 mm
h 2 = 0,1935 ⋅ D s − 0,455 ⋅ s = 0,1935 ⋅ 607 − 0,455 ⋅ 3,5 = 116 mm
s − C1 − C 2
0,001 ≤ ≤ 0,1
Ds
3,5 − 0,3 − 1
0,001 ≤ ≤ 0,1
607
0,001 ≤ 0,00362 ≤ 0,1
D s 607
= = 1.012 ≤ 1,2
D u 600
3.3.Proračun vijaka (JUS M.E2.257), [7]
3.3.1.Proračun sila u vijcima
FSB = FRB + FFB + FDB = 139600 + 9995 + 15890 = 165500 N

gde je:
p ⋅ π ⋅ d i2 4,76 ⋅ π ⋅ 6112
FRB = = = 139600 N
40 40
• di = 611 mm , unutrašnji prečnik prirubnice,
FFB =
( )
p ⋅ π ⋅ d 2D − d i2
=
( )
4,76 ⋅ π ⋅ 632,5 2 − 6112
= 9995 N
40 40

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
• dD = 632,5 mm , srednji prečnik zaptivača,
p 4,76
FDB = ⋅ π ⋅ d D ⋅ SD ⋅ K1 = ⋅ π ⋅ 632,5 ⋅ 1,2 ⋅ 14 = 15890 N
10 10
• bD = 17,5 mm , korisna širina zaptivanja,

• K1, koeficijent zaptivača za stanje pri radu (vrednosti za tečnost), T.P.5.6. [6]:
K1 = 0,8 bD = 0,8 17,5 = 14 mm ,

• SD = 1,2 , pomoćna vrednost.
Kako je ispitni pritisak pi = 1,3p ,razlike nisu velike pa sledi da ne treba računati FSB za ispitno
stanje.
FDV = π ⋅ d D ⋅ K D ⋅ k 0 = π ⋅ 632,5 ⋅ 210 = 417300 N
gde je:
• k0 , koeficijent zaptivača za stanje pri ugradnji,

• KD , otpor promeni oblika materijala zaptivača.
K D ⋅ k 0 = 12 ⋅ 17,5 = 210 (T.P.5.6. [6]).
3.3.2.Proračun prečnika vijaka
FSB
dk = Z ⋅ + C5 , mm
K ⋅n

PN 4,76 nazivni pritisak
dt= 705 mm podeoni prečnik
M24 navoj vijka
n = 20 broj vijaka

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.

nalegajućim povrvršinama obrađenim skidanjem strugotine (T.P.4.18 [6]):

K = 142 N/mm2 proračunska čvrstoća za materijal čelika Č 4580 na radnoj
temperaturi
FSB 165500
Z⋅ = 1,51 ⋅ = 11,525 ≤ 20 ⇒ C 5 = 3 mm
K⋅n 142 ⋅ 20
d k = 11,525 + 3 = 14,525 mm
FDV 417300
dk = Z ⋅ = 1,29 ⋅ = 13,143 mm
K 20 ⋅ n 201 ⋅ 20
gde je:
• Z = 1,29 , pomoćna vrednost,

• K20 = 201 N/mm2 , proračunska čvrstoća za materijal čelika Č 4580 na 20ºC.
Usvajamo vijak , koji je preporučen standardom JUS M.B6.011.
3.4.Proračun prirubnica (JUS M.E2.258), [7]
Usvajamo prirubnicu za privarivanje sa prstenastim ispustom. Potrebna visina oboda prirubnice:
1,42 ⋅ W − Z 1,42 ⋅ 88700 − 7393

hF = = = 30,554 mm
b 118
gde je:
• s1 = 3,5 mm , debljina zida omotača na koji se privaruje prirubnica,

• du = 607 mm , unutrašnji prečnik prirubnice (spoljašnji prečnik aparata),
• Z , pomoćna vrednost:
Z = (d u + s1 ) ⋅ s12 = (607 + 3,5) ⋅ 3,5 2 = 7393
• dL = d1 = 26 mm , prečnik rupe za vijke,

• ds = 755 mm , spoljašnji prečnik prirubnice,
• V = f(du) = f(607) = 0,5 , pomoćna vrednost,
• d L′ , redukovani prečnik rupe za vijke:

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
d ′L = V ⋅ d L = 0,5 ⋅ 26 = 13 mm
• b , mm , proračunska dvostruka širina prirubnice:
′
b = d s − d u − 2 ⋅ d L = 755 − 607 − 2 ⋅ 13 = 118 mm
• a , mm , krak delovanja sile u vijku za radno stanje:
d t − d u − s1 705 − 604 − 3,5

a= = = 50,75 mm
2 2
• aD , mm , krak delovanja sile u vijku za ugradno stanje stanje:
d t − d D 705 − 632,5
aD = = = 36,2 mm
2 2
• S = 1,5 , stepen sigurnosti pri prorač. (radnoj) temperaturi (JUS M.E2.250),

• K = 167 N/mm2 , proračunska čvrstoća za materijal prirubnice Č 4572,
• W , mm3 , otporni moment prirubnice za radno stanje:
FSB ⋅ S 165500 ⋅ 1,5

W= ⋅a = ⋅ 50,75 = 88700 mm 3
K 167
• S = 1,1 , stepen sigurnosti pri ispitnim (ugradnim ) (JUS M.E2.250),

• K = 205 N/mm2 , proračunska čvrstoća za materijal prirubnice Č 4572, na t = 20ºC,
• W , mm3 , otporni moment prirubnice za ugradno stanje:
FDV ⋅ S 417300 ⋅ 1,1

W= ⋅aD = ⋅ 36,2 = 82780 mm 3 ,
K 20 205

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
3.5.Proračun cevnih ploča (JUS M.E2.259), [7]
Usvajam okruglu ravnu cevnu ploču sa nadnesenim ivicama prirubnice. Potrebna debljina ploče
iznosi:
p ⋅S 1,16 ⋅ 1,5
s = 0,40 ⋅ d 2 ⋅ = 0,40 ⋅ 0,41 ⋅ = 4,39 mm
10 ⋅ K 10 ⋅ 167
• pi = 1.16 bar , proračunski pritisak u cevi,

• K = 167 N/mm2 , proračunska čvrstoća σ0,2 za materijal Č 4572 T.8. [3],
• d2=0,41 m ,prečnik najvećeg kruga upisanog u deo sa cevima
Potrebna debljina ploče s obzirom na izvijanje:
D12 − n ⋅ d 2u p i ⋅ S 600 2 − 283 ⋅ 212 1,16 ⋅ 1,5

s = C⋅ ⋅ = 0,45 ⋅ ⋅ = 9,3 mm
ν 10 ⋅ K 0,344 10 ⋅ 167
gde je:
• D1 = 600 mm , unutrašnji prečnik aparata,

• n = 283 , broj cevi u kondenzatoru,
• du = 21 mm, untrašnji prečnik cevi,
• v , koeficijent slabljenja ploče usled otvora za cevi:
t − d u 32 − 21
ν= = = 0,344
t 32
• t = 32 mm , razmak između cevi.
Prema preporukama iskusnijih, debljina cevne ploče treba da bude s = 20 mm.
3.6.Provera čvrstoće omotača usled dilatacija cevi cevnog snopa
ds ⋅ p 25 ⋅ 1,16
σ=
4⋅s
( )
+ E ⋅ α ⋅ t z ,max − t ug =
4⋅2
+ 2,05 ⋅ 10 5 ⋅ 1,25 ⋅ 10 −5 ⋅ (150 − 15) = 346,3
N
mm 2
gde je:

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
• ds =25 mm, spoljašnji prečnik cevi,

• p = 1.16 bar , radni pritisak sa strane cevi,
• s = 2 mm , debljina zida cevi,
• E = 2.05 105 N/mm2 , modul elastičnosti za Č 4572 [6],
• α = 1,25 10-5 K-1 , koeficijent termičkog širenja Č 4572 [6],
• tz,max= 150°C , maksimalna temperatura zida cevi tokom rada,
• tug = 15°C, temperatura pri izradi razmenjivača.
⎛ (d s2 − d 2u ) ⋅ π ⎞ ⎛ (25 2 − 212 ) ⋅ π ⎞
⎜
N = n ⋅σ⋅⎜ ⎟ ⎜ ⎟ = 14,16 MN
4 ⎟ = 283 ⋅ 346,3 ⋅ ⎜ 4 ⎟
⎝ ⎠ ⎝ ⎠
A napon koji se javlja u omotaču:
4⋅ N 4 ⋅ 14,16 ⋅ 10 6 N
σ= = = 2134
( 2 2
) 2
(
D s − D u ⋅ π 607 − 600 ⋅ π 2
) mm 2
Iako ovo nije uporedni napon, i nije merodavan za upoređivanje sa zateznom čvrstoćom, ipak i
omotač ima svoje dilatacije usled povećanja temperature (rađen je najgori slučaj kao da omotač
ima temperaturu 20°C), konstatujem da ne treba postavljati kompenzator.
3.7.Provera cevi cevnog snopa na izvijanje (JUS M.E2.259), [7]
π 2 ⋅ E ⋅ J π 2 ⋅ 2,05 ⋅ 10 5 ⋅ 12270
Fk = = = 33110 N
3 ⋅ l 2k 3 ⋅ 500 2
gde je:
• E = 2.05 105 N/mm2 , modul elastičnosti za Č 4572,

• J , mm4 , moment inercije poprečnog prstenastog preseka cevi,
d 3s ⋅ π ⋅ δ 253 ⋅ π ⋅ 2
J= = = 12270 mm 4
8 8

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
• lk , kritična dužina cevi za dati slučaj,
l k = 0,5 ⋅ l = 0,5 ⋅ 1000 = 500 mm
N 14160000
FR = N1 = = = 50040 N
n 283
Ova sila u stvarnosti nije toliko veća od kritične sile izvijanja, ali nam sigurno zbog ovoga treba
kompenzator. Usvajam kompenzacionu liru.
3.8.Provera izdržljivosti uvaljanog spoja cevi i cevne ploče (JUS M.E2.259), [7]
Za uvaljani spoj sa rubom i ravan otvor dozvoljeni površinski pritisak pmax = 400 N/mm2 prema
standardu za proračun cevnih ploča
FR 50040 N
p max = = = 313 ≤ p max
l w ⋅ (d s − d u ) 40 ⋅ (25 − 21) mm 2
gde je:
• lw = s =40 mm, dužina uvaljivanja jednaka debljini cevne ploče.
Pošto su cevna ploča i prirubnica na telu aparata izrađeni iscela usvajam veću debljinu 50 mm.

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.
LITERATURA
[1] Jaćimović B., Genić S.: " Toplotne operacije i aparati", Mašinski fakultet, Beograd,
1992.
[2] Jaćimović B., Genić S., Nađ M., Laza J.: " Problemi iz toplotnih operacija i
aparata", SMEITS i Mašinski fakultet, Beograd, 1996.
[3] Sedmak S., Nikolić M., Vojnović V.: " Priručnik za konstruisanje procesne opreme",
Tehnološko-Metaluški fakultet, Beograd, 1994.
[4] Kozić Đ.,Vasiljević B.,Bekavac V.: " Priručnik za termodinamiku u

jedinicama SI" , Mašinski fakultet , Beograd , 1999.
[5] Bogner M., Jaćimović B.: " Problemi iz difuzionih operacija",

Naučna knjiga, Beograd, 1989.
[6] Bogner M.,Petrović A.: " Konstrukcije i proračuni procesnih aparata",

[7] Bogner M.,Vojnović V.,Ivanović N.: " Propisi i standardi za stabilne i pokretne
posude pod pritiskom " , Mašinski fakultet, Beograd,1993.

274/97 Mjiatović Boško 2002/03 12.2001.

Termosifonski Isparivac

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Termosifonski Isparivac

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MAŠINSKI FAKULTET Predmet:

• Tehnički opis termosifonskog isparivača

• Proračun termosifonskog isparivača

Br. indeksa Ime i prezime Šk. god. Datum Pregledao

TEHNIČKI OPIS TERMOSIFONSKOG ISPARIVAČA

Termosifonski isparivač je zamišljen kao vertikalni dobošasti razmenjivač toplote sa

Br. indeksa Ime i prezime Šk. god. Datum Pregledao

PRORAČUN TERMOSIFONSKOG ISPARIVAČA

Toplotna snaga razmenjivača iznosi :

a maseni protok grejne pare:

1.2. Srednja temperaturska razlika

Srednja temperaturska razlika za slučaj kondenzacije suvozasićene pare bez pothlađivanja

∆t sr = t kond − t isp = 138,86 − 108,23 = 30,63°C

t kond = 138,86 ºC, temperatura kondenzacije pare na p = 3,5 bar,

1.3. Izbor tipa razmenjivača toplote i usvajanje osnovnih geometrijskih karakteristika

Usvojen je vertikalan dobošasti aparat sa nepokretnim cevnim pločama u kome tečnost

Površina za razmenu toplote iznosi:

Dcc = Du − Lso − d s = 1033 − 15 − 30 = 988 mm

Broj cevi određujem prema metodu 3, str. 142 [1]:

Napomena: Ucrtavajući cevi vidi se da ne može stati više od 595.

Dužina cevi razmenjivača toplote je:

Usvojeno: Liz = 2,5 m.

1.4. Određivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane cevi

α u = 0,104 ⋅ p c0, 69 ⋅ (1,8 ⋅ p r0,17 + 4 ⋅ p 1r , 2 + 10 ⋅ p 10

1.5. Određivanje koeficijenta prelaza toplote sa strane omotača

Prema poglavlju 7.3.[3], koeficijent prelaza toplote se izračunava prema izrazu:

Br. indeksa Ime i prezime Šk. god. Datum Pregledao

ρ l = 927,09 kg/m3 , gustina kondenzata na p = 1,35 bar,

1.6. Određivanje koeficijenta prolaza toplote

Otpori provođenju toplote usled zaprljanja se usvajaju prema T.5.2. [1]:

Koeficijent prolaza toplote iznosi :

1 1 0,03 ⎛ 1 ⎞ 0,03 0,03

Zamenom u jednačinu sledi vrednost:

λ z = 380 W/(mK), koeficijent provođenja toplote bakra.

Br. indeksa Ime i prezime Šk. god. Datum Pregledao

1.7. Određivanje kritičnog toplotnog fluksa

qc = 3,67 ⋅ 10 4 ⋅ 221,15 ⋅ (6,1 ⋅ 10 −3 ) ⋅ (1 − 6,1 ⋅ 10 −3 )

1.8. Popravka dimenzija razmenjivača toplote

Površina za razmenu toplote iznosi:

Dužina cevi razmenjivača toplote je:

Usvojeno: Liz = 2,5 m.

2.1. Određivanje prečnika priključka za ulaz suvozasićene pare

Usvaja se: DN200 (φ219,1 / 5,9 mm)

2.2. Određivanje prečnika priključka za izlaz kondenzata i pare

Usvaja se: DN65 (φ63,5 / 2,9 mm)

Br. indeksa Ime i prezime Šk. god. Datum Pregledao

2.3. Određivanje prečnika priključka za ulaz tečnosti

Usvaja se: DN65 (φ63.5 / 2,9 mm)

2.4. Određivanje prečnika priključka za izlaz isparene tečnosti

Usvaja se: DN400 (φ406,4 / 8,8 mm)

Napomena: Brzine strujanja fluida u svim priključcima su usvojene.

3.1. Proračun debljine zida cilindričnog omotača (JUS M.E2.253)

Dužina cilindričnog dela tela aparata je l = 2500 mm.

3.1.1. Cilindrični omotač izložen spoljašnjem pritisku (JUS M.E2.254):

3.1.1.1. Proračun na elastično ulubljivanje cilindričnog dela omotača

Ds = 1053 mm, s = 10 mm, ls = 2500 mm

Br. indeksa Ime i prezime Šk. god. Datum Pregledao

Broj talasa ulubljivanja:

usvaja se broj talasa ulubljivanja n = 4

Stepen sigurnosti pri proračunu na elastično ulubljivanje ne zavisi od vrste materijala. On

Poasonov koeficijent: ν = 0,3

Modul elastičnosti za čelik: E = 2,1⋅105 N/mm2

Br. indeksa Ime i prezime Šk. god. Datum Pregledao