7 - MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi Cilt4 Sayı1 Haziran 2015

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn
Motivasyon Dzeylerine Etkilerinin Aratrlmas
MESLEK YKSEKOKULU RENCLERNN KARYER

PLANLARININ MOTVASYON DZEYLERNE ETKLERNN
ARATIRILMASI
Ali AKDEMR
Prof. Dr., Arel niversitesi
Asl MERT KARAGZ, Glay SALHOLU

Doktora Program, Arel niversitesi
Gnl KONAKAY
Yrd. Do. Dr., Kocaeli niversitesi
Pnar ADALI, Erol KOYT, zlem ZAMOLU

Doktora Program, Arel niversitesi
ZET
Bu aratrma Meslek Yksekokullar n lisans rencilerinin kariyer planlarnn motivasyon
dzeylerine etkisini cinsiyet, vakf veya devlet niversitesi olma, niversiteye giri ekli ve
okunulan blm boyutlaryla aratrmaktadr. Aratrmann rneklem grubunu 2013-2014 eitim
retim dnemindeki stanbul Arel niversitesi ve Kocaeli niversitesi Meslek Yksekokulu
rencileri oluturmaktadr. Basit tesadf rnekleme yntemi ile belirlenen 1514 renciye anket
uygulanmtr. statistiksel analizlerde t testi, tek ynl varyans analizi(one-way Anova), Kariyer
Planlar ve Motivasyon Dzeyleri arasndaki ilikiyi lmek amacyla Korelasyon analizi
yaplmtr. Kariyer ve motivasyon iin yaplan geerlilik ve gvenirlilik analizlerine gre kariyeri
oluturan sorularn Cronbach Alfa katsays 0,798 ve Cronbach Alfa deeri 0,742 olarak
bulunmutur. rencilerin eitim grdkleri niversite, eitim alan ile kariyer planlar ve
motivasyon dzeyleri arasnda anlaml farkllklar bulunmutur. Kariyer ile motivasyon dzeyi
arasnda pozitif ynde bir iliki vardr.
Anahtar Kelimeler: Meslek Yksek Okulu,Kariyer, Motivasyon
Jel Kod: I21
Ekonomi ve Ynetim Aratrmalar Dergisi / Cilt:4 / Say:1 / Haziran 2015

Journal of Economics and Management Research / Vol:4 / No:1 / June 2015
52
Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

Glay SALHOLU, Pnar ADALI, Erol KOYT, zlem ZAMOLU
INVESTIGATION ON THE EFFECTS OF VOCATIONAL SCHOOL

STUDENTS CAREER PLANS ON MOTIVATION LEVELS
ABSTRACT
This research investigates the effect of career plans of vocational school (associate degree)
students on their motivation levels regarding gender, being private or state university, the way
they entered university and the departments they study at. The sample group of the research is
comprised of the vocational school students of Istanbul Arel University and Kocaeli University in
the academic year 2013 - 2014. A questionnaire was administered to 1514 students which were
determined by simple random sampling method. T-test and done way variance analysis (one-way
ANOVA) were used for statistical analyses, and correlation analysis was used to measure the
relationship between Career Plans and Motivation Levels. According to the validity and reliability
analyses conducted for career and motivation, Cronbach Alpha coefficient of the questions about
career was found to be0,798 and Cronbach Alpha value was found to be 0,742. Significant
differences were found between the university they study at, their field of education, their career
plans and motivation levels. There is a positive relationship between career and motivation level.
Key Words: Vocational School, Career, Motivation
Jel Code: I21

53

Giri
Tarm toplumunda, sanayi toplumunda, bilgi toplumunda ve
nihayetinde giri aamasnda olduumuz entelektel toplumda nitelikli insana
olan ihtiya iddetini arttrarak devam etmektedir.
ortamnda da, sosyal yaamda da hem becerikli, hem de entelektel
insana ihtiya vardr. Bir yandan i yapmak, bir yandan da sorun zmek ve
nitelikli iletiim bunu gerektirir.
srelerini baaryla tamamlayacak, iyi iletiim kuracak, sorunun
deil zmn paras olacak insanlar yetitirmek yaamsaldr.
Bir ynyle, eli i tutacak, kafas alan, az laf yapan nitelikteki
insanlara ihtiya vardr.
E deyimle, bedenen de, zihnen de nitelikli insan kaynaklarna
ihtiyacmz vardr.
Trkiye Cumhuriyeti bunu fark etmi ve Ky Enstitlerini kurmutur.
Kyl genler hem doutan becerileriyle birlikte, hem de kltrl retmenleri
araclyla eitim asndan da donatlyorlard. Her ey iyi giderken aksama
oldu.
Meslek liseleriyle ayn tarzda insan kayna yetitirilmek istendiyse de,
olmad.
imdi Meslek Yksek Okullarnda bu sre yeniden iletilmektedir.
Yaklak niversite rencilerinin yzde 30unu Meslek Yksek Okulu
rencileri oluturmaktadr.
MYOlarnda rencilere hem teknik, hem de entelektel beceri
kazanmalar iin eitim verilmektedir.
Baarl olunuyor mu, rencilerin hedef bytmeleri sz konusu mu,
hedefleri ile motivasyonlar arasnda bir balant var m? sorularn yantlamak
iin bu alma hazrlanmtr.
ncelikle tarihe, amalar, ilevler ve sorunlara yer verilmitir.
Sonrasnda Arel niversitesi ve Kocaeli niversitesi MYO rencilerinin
kariyer planlaryla, bu planlarn motivasyon dzeylerine etkileri aratrlmtr.
1.Meslek Yksekokullarnn Tarihesi ve Geliimi
Meslek eitiminin en ilk halini 13. yy ve izleyen dnemlerde
Anadoluda ahilik gedik sisteminde, Avrupada ise lonca rgtlenmelerinde
grmemiz mmkndr. Bu tarz rgtlenmelerin temelini raklara hem iin,
hem de ahlak kurallar ile toplumsal yaayn retilmesi oluturuyordu.
54

Anadoluda 1400l yllarn sonlarna doru yeni bir mesleki eitim kurumu
ortaya kt. siz genlere meslek retmek amacyla kurulan Terbiye Ocaklar
eitim anlay bakmndan geleneksel Ahilikten farkllamaz (Gl, 2014).
Sanayi ncesi toplumlarda meslek eitimi formal bir eitimden ziyade
usta-rak ilikisi ile yryen bir yapya sahipti. Trk toplumunda da 18. yzyla
kadar mesleki eitim geleneksel usullere dayal bir sistem ierisinde Seluklu
dneminde Ahilik, Osmanl dneminde ise Lonca tekilatlar tarafndan
yrtlmtr. Bu yapda anne ve babalar tarafndan meslek renmek zere
bir ustann yanna verilen ocuklar, belli bir sre burada alarak nce
kalfala, sonra da ustala terfi ederdi. Bunun yan sra, devlete bal baz
byk kurulular da kurs ya da okullar aarak ihtiya duyduklar kalifiye
elemanlar yetitirmekteydiler. Osmanl Devletinde modern anlamda Mesleki
Teknik Eitim kurulularnn izlerine 19. yzyln ikinci yarsnda rastlanabilir.
Mithat Paann Tuna Valisi iken 1860 ylnda Nite, 1864 ylnda Rusuk ve
Sofyada at Islahhneler Mesleki Teknik retim kurumlarnn temeli
saylr (Semiz ve Ku, 2004:272-295).
Yine Mithat Paa tarafndan 1865 ylnda Rusukta ksz kzlar iin
alan Islahhane Kz Sanat Okullarnn ncsdr. Mithat Paann 1868 ylnda
stanbulda almasna nclk ettii stanbul Sanayi Mektebi ise hiref
(sanatlar), sanayi, demircilik, dkmecilik, makinecilik, mimarlk, her trl
maden imalat gibi derslerin bulunduu mfredatla eitime balayan ilk modern
sanat okuludur. Cumhuriyet dnemine kadar bu okullar rnek alan pek ok
meslek okulu, imparatorluun deiik kelerinde almtr (Akyz, 1982:116).
1.1.YK ncesi Dnem
Cumhuriyet sonras Atatrkn direktifleri dorultusunda Mesleki
Teknik Eitimin daha modern bir yapya kavuturulmas almalarna hz
verilmitir. 1931 ylnda; 1867 Sayl Kanunla iller 9 blgeye ayrlm ve her
blgede; mal ve ynetimi blgeye dahil illerce karlanmak zere, birer sanat
okulu faaliyete geirilmitir. Bylece, sanat okullar Blge Sanat Okullar
haline getirilmitir.
Bu almalar okullamann yannda, Mesleki Teknik Eitimin
kurumsal bir yapya kavuturulmasn da kapsamtr. Bakanlk Merkez rgt
Kanunu 1941 ylnda 4113 sayl kanunla deitirilerek, Mesleki ve Teknik
retim Mstearl kurulmutur. 1942 ylnda balatlan planl almalar
neticesinde mesleki ve teknik retim kurumlar gnmze kadar byk
gelimeler gstermitir. VII. Be Yllk Kalknma Plan erevesinde, ileri
teknoloji gelitirilmesi, retimi ve kullanmnda gereksinim duyulan nitelikli
insan gcnn yetitirilmesinin nemine deinilmi bu amala orta ve
55

yksekretimde meslek ve teknik eitime nem verilmesi ngrlmtr

(ahin vd, 2007:1018-1021).
VIII. Be Yllk Kalknma Plannda ise meslek yksek okullar ve
mesleki orta retim kurumlarnn program btnln salamak iin
kurumlar aras ibirlii kurulmasna ynelik kararlar alnmtr. Ortaretim
dzeyindeki meslek okullarnn ihtiyac olan retmenleri yetitirmek iin zere
lisans dzeyinde eitim vermek iin Yksek Teknik retmen Okulu (Gazi
niversitesi Teknik Eitim Fakltesi) ilk olarak 1937 ylnda Ankarada
almtr. 1968 ylnda tekniker okullarnn tm, 1971 ylnda ise Tekniker
Yksekokullar kapatld. 1974-1975 renim ylndan itibaren Milli Eitim
Bakanlna bal meslek yksekokullar ald. Meslek yksekokullar lise ve
dengi okullardan sonra ilgili blmlerde 2 yl yksek tahsil veren okullardr.
Kz Teknik ve Erkek Teknik Yksek retmen Okullar 1983 ylnda YKn
kurulmasndan sonra Teknik Eitim, Mesleki Eitim, Endstriyel Sanatlar ve
Ticaret-Turizm Eitimi Faklteleri olarak yaplandrlmtr (Kazu ve Demirli,
2002:155 -156).
Eski tarzdaki meslek okullarnn artk sermayenin ihtiyacn
karlayamamas ve yetitirdii teknikerlerin yeni teknolojilere yeteri kadar
cevap verememesi 1970lerin banda Tekniker Yksek Okullarnn
kapatlmasna sebep oldu. Onlarn yerini ileride sermayenin nitelikli insan gc
ihtiyacn karlamas iin ABD, MF ve Dnya Bankas gdml ok sayda
projenin uygulamaya konulaca Meslek Yksek Okullar ald. Kurulma
amalarna uygun bir ekilde 1975ten itibaren ara insan gc yetitirmeye
baladlar (Gl, 2014).
Trkiyede ara insan gcn yetitirmeye ynelik tekniker ve yksek
tekniker okullar 1954 ylnda kurulmaya balanmtr. Sanat enstitleri
bnyesinde oluturulan bu okullar, 1965 ylnda rencilerin mhendis olma
talebiyle boykota balamalar zerine 1973 ylnda kapatlmtr. 1975 ylnda
MEB Yaykur rgn retim Dairesi Bakanlna bal meslek yksek
okullar almaya balamtr (TO,2008: 27).
Milli Eitim Bakanl'nda, Yaygn Yksekretim Kurumu
(YAYKUR) rgn Yksekretim Dairesi'ne bal olarak 1975-76 retim
ylnda geni apl nlisans kurumlar almtr. Meslek yksekokullar,
nlisans dzeyinde renim veren iki yllk meslek yksekokul olarak
tanmlanrken, okulun amac; "lke artlarna uygun olarak teknik, sosyal ve
hayati bilimler alanlarnda ihtiya duyulan ara meslek eleman yetitirme"
olarak belirlenmitir. Bu okul mezunlarnn, dorudan i hayatna atlmalar
beklenmektedir. Ayrca lisans vb. bir programa transfer olana dnlmedii
gibi, unvan sorunlar da zmlenmemitir. YAYKUR' a bal olarak, 1975
ylnda 45 yksekokul alm, bu say 1979 ylnda 45'i meslek yksekokulu
56

olmak zere 59'a ykselmitir. Meslek yksekokullar endstrinin youn olduu

yrelerde ve ihtiya duyulan programlar gz nne alnarak almtr.
YAYKUR meslek yksekokullarna SS'de aldklar puanlara gre, lise ve
dengi tm okul mezunlarndan renci alnmtr (Karasar, 1981: 62).
1.2. YK Dnemi
1980 sonras balayan ekonomik hamle dneminin yetimi ara eleman
ihtiyacn srekli artrmas, 1990l yllarda meslek yksek okulu patlamasna
yol amtr. Ancak, bu okullarn byk blm plansz, programsz ve
hazrlksz bir ekilde almtr.
Yksekretim
Kanunu,
btn
yksekretim
kurumlarm
Yksekretim Kurulu (YK) emsiyesi altnda toplam ve bu sebeple meslek
yksekokullar da niversiteler bnyesine alnmtr. Bunun sonucunda,
karlan 41 sayl K.H.K . ile Haziran 1982 tarihine kadar MEB ynetimindeki
meslek yksekokullar niversitelerin ynetimine braklmlardr. Milli Eitim
Bakanl'ndan devralnan 44 meslek yksekokuluna, 1995 ylma kadar alan
yenileri de eklendiinde say 280'e ykselmitir. 1995 ylnda ikili retimle
birlikte meslek yksekokullarna 40.710 renci kayt hakk kazanmtr.
Anadolu niversitesi Ak retim Fakltesine bal meslek yksekokullarnn
renci kontenjan 489.000'dir. Bu durumda meslek yksek okullarnn toplam
renci kapasitesi 529.710 olarak grlmektedir. Ancak Ak retim
Fakltesine bal meslek yksekokullar kontenjanlarna, gerekli ilginin
gsterildii sylenemez. Yksekretim Kuruluna 1982 ylnda Milli Eitim
Bakanlndan devredilen Meslek Yksekokullarnn says 44 iken, 1992
ylnda 177ye, 2002 ylnda 466ya ve 2006 retim ylnda 612ye 2011
Eitim- retim ylnda ise 667ye ulamtr.
lkemizde halen 802 MYO bulunmakta olup bunun %88i devlet
niversiteleri bnyesinde yer almaktadr. MYOlarda 256 farkl program tr
olmak zere toplam 7454 programda eitim verilmektedir. Akretim
nlisans programlarnda eitim gren rencilerimizde dahil edildiinde
nlisans programlarnda okuyan renci saymz 1.527.706 olup,
yksekretimde okuyan renci saysnn yaklak %30una karlk
gelmektedir. Bu veriler, MYOlarn sorunlarnn zmnn nemi ve
aciliyetine iaret etmektedir (etinsaya, 2014: 1).
1981 ylnda karlan 2547 Sayl Yksek retim Kanunu ile
lkemizdeki tm yksek retim kurumlar yeniden yaplandrlmtr. Bu
dzenlemeyle akademiler niversitelere, eitim enstitleri eitim fakltelerine
dntrlm, konservatuarlar ile meslek yksek okullar niversitelere
balanmtr. Bu kanununda, meslek yksekokullar, Belirli mesleklere ynelik
57

ara insan gc yetitirmeyi amalayan drt yar yllk eitim retim srdren
bir yksekretim kurumu olarak tanmlanmtr (TO,2008: 27).
Dnyada belli bal lkeler ortalamasnn %28 olduu dikkate alnrsa
Trkiye, yksekretimde mesleki eitim renci oran bakmndan iyi bir
konumda. Ancak eitim kalitesi asndan iyi demek ise maalesef mmkn
deil. Zira MYOlarda renci baar dzeyi ok dk. Kabaca kaytl
rencilerin te biri mezun olurken, yarsnn baarszlk nedeniyle okulla
ilikisi kesiliyor, bete biri ise kendi isteiyle okulu brakyor (Kenar, 2010: 1).
13 ubat 2011 tarihinde kabul edilen 6111 sayl (torba) yasayla mesleki
eitimle ilgili baz deiiklikler yaplmtr. 6611 sayl (torba) yasayla 2547
sayl kanunun 3 () maddesinde yer alan MYO tanmnda deiiklik yaplm
[Madde 2547/3(): (Deiik: 13/2/2011-6111/170 md.) Meslek Yksekokulu:
Belirli mesleklere ynelik nitelikli insan gc yetitirmeyi amalayan, ylda iki
veya dnem olmak zere iki yllk eitim-retim srdren, nlisans derecesi
veren bir yksekretim kurumudur.], bu deiikle toplam 2 yl veya 6 dnem
(trimester) olarak ngrlen MYO eitiminin yarsnn okul, yarsnn da iyeri
eitimi eklinde yaplmasna imkn salanmtr. yeri eitiminde rencilerin
sigortalanmas ve cretlendirilmesi ile ilgili yasal dzenlemeler de
gerekletirilmitir: 6611 sayl (torba) yasayla Mesleki ve Teknik
Yksekretim de 3308 sayl kanun kapsamna alnmtr. Bu kapsamda
mesleki teknik yksekretim rencileri de i yeri eitimi (stajlar) srasnda
hastalk ve kazalara kar sigorta edilecek ve sigorta masraflar ilgili
yksekretim kurumu tarafndan salanacaktr. 6611 sayl (torba) yasayla
Mesleki ve Teknik Yksekretim Kurumu rencilerine iyeri eitimi (staj)
srasnda net asgari cretin %30u denecektir hkm eklenmitir. En az on ii
altran iyeri sahiplerine stajyer renci alma zorunluluu getirilmitir. Bu
deiikliklerden sonra baz yksekretim kurumlarmz MYOlarnda iyeri
eitimi uygulamasna gemi, bazlar da gei hazrlklar yapmaktadr
(etinsaya: 2014).
MYOlardan lisans programlarna dikey gei yoluyla, dikey gei
snavlarnda baarl olmak kouluyla, lisans program giri kontenjannn
%10u kadar renci kabul edilmektedir.Son yllarda MYOlara yerleme
oranlarnda dler gzlenmektedir. 2013 ylnda 359.628 olarak belirlenen
kontenjana 286.622 renci yerlemi olup doluluk oran yaklak %80de
kalmtr. Yerleen rencilerin 132.112si YGS snavna gre 154.510u yani
%54 ise snavsz gei ile yerletirilmitir (etinsaya:2014).
2.Meslek Yksekokullarnn niversitelere Balanma Dnemi ile
ncesinin Karlatrlmas
16. Mill Eitim rasnda Meslek ve Teknik Eitim ele alnmtr.
ra kapsamnda alnan kararlarn hayata geirilmesi zaman bakmndan uzun
58

srmesine karn sistem btnl iersinde nemli bir rol oynayan meslek ve
teknik eitim ortaretim kurumlarndan meslek yksekokullarna snavsz
gei sreci balatlmtr. Bu sre kapsamnda, 29.06.2001 tarihinde kabul
edilen ve 10.07.2001 tarihli 24458 sayl resm gazetede yaymlanan 4702 sayl
kanun gereince MEBnn ve YKnun i birlii ile bir alma balatlmtr
(Kazu ve Demirli, 2002: 8).
Meslek yksekokullarnn tanm, tekilat ve yneticilerinin tayini
kanunla belirlenmi ve standart bir hale getirilmitir. Ynetimde istikrar
salanmtr. niversitelerin salam olduu bilimsel atmosfer ierisinde
ileriye dnk planlar yaplabilmi yeni ufuklara ulalmtr. evre ve sanayi ile
ilikilerin tesisinde niversitelerin saygnlndan da istifade edilerek olumlu
ilikiler kurulmutur. Eitim-retim faaliyetleri salam bir zeminde disiplin
ierisinde
yrtlr
hale
gelmiti
(http://www.meslekyuksekokulu.
karatekin.edu.tr).
lk etapta genelde sanayinin youn olduu yrelerde alan MYOlar
mezunlarna, Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 26.02.1982 gn ve 3001982.82 sayl teklifi ve MEBin 10.03.1982 gn ve 300/805 sayl olurlar ile
Teknik Programlar Blm mezunlarna Tekniker; ktisadi ve dari
Programlar Blm mezunlarna Meslek Eleman unvan verilmitir. 1982
ylnda saylar 51e ykselen meslek yksek okullar, 20 Temmuz 1982
tarihinde 41 sayl Kanun Hkmnde Kararname (bu kararname, 28.03.1983
tarih ve 2809 sayl Yksek retim Kurumlar Tekilat Kanunu ile
deitirilmitir) ile niversiteler bnyesine alnmtr (Tun, 2005:75).
3.Meslek Yksekokulu Blm ve Programlar ile Mevcut renci
Saylar
3.1.Meslek Yksekokulu Saylar
niversitelerde-Ak retim Fakltesi nlisans programlar dnda802 tane Meslek Yksekokulu bulunmaktadr.
3.2.Meslek Yksekokulu Blm ve Programlar
SYM 2014 renci Seme ve Yerletirme Sistemi Klavuzunda
(SYM- 2014 renci Seme ve Yerletirme Sistemi Klavuzu Tablo-4) 35i
Ak retim olmak zere toplam 256 adet nlisans Program mevcuttur.
3.3.Meslek Yksekokullar Mevcut renci Saylar
2012-2013 retim Ylnda Toplam renci Says niversitelerde;
rgn retimde 507.863 renci, kinci retimde 247.926 renci, Ak

59

retimde 749.965 renci ve Dier Eitim Kurumlarnda n lisans

dzeyinde; 21.952 renci olmak zere Toplam 1.527.706 renci mevcuttur.
2012-2013 retim ylnda yeni kayt olan renci says ise:
niversitelerde; rgn retimde 188.124 renci, ikinci retimde 91.800
renci, ak retimde 151.618 renci ve dier eitim kurumlarnda n lisans
dzeyinde; 11.021 renci olmak zere toplamda 442.563 rencinin yeni kayt
yaptrd grlmektedir.
3.4.Meslek Yksekokullar Mezun renci Saylar
2011-2012 retim Yl n lisans Mezunu Toplam renci Says:
niversitelerde; rgn retimde 111.554 renci, kinci retimde 53.612
renci, Ak retimde 57.814 renci ve Dier Eitim Kurumlarnda n
lisans dzeyinde; 10.058 renci olmak zere toplamda 233.038 renci mezun
olmutur.
4.Meslek Yksekokullarnn Amalar
lkemizde meslek yksekokullarnn kurulu amac: mesleki ve teknik
ortaretim mezunlarnn kendi alanlarnda ileri dzeyde meslek eitimi
almalar salayarak, i hayatnda gereksinim duyulan, bilimsel ve teknolojik
gelimelere uyum salayabilen, kaliteli retim gerekletirebilen, yksek
nitelikli ara insan kayna yetitirilmesidir (Karasar, 1981:2).
Meslek yksekokullar lisans dzeyinde eitim veren Mesleki ve
Teknik Eitim kurumlan ile ortaretim kurumlarnn hedef ald istihdam
sahalar arasnda kalan boluu doldurma ilevini yerine getirmektedir (ahin
ve Fndk, 2008:69-70).
Sanayinin gereksinim duyduu nitelikli ara insan gcn yetitiren tek
kaynak meslek yksekokullardr. Bu kurumlar tekniker ve meslek eleman
unvanna sahip ara insan gc yetitirmektedirler (YK, 2004:10-26).Son
yllarda ara eleman yerine, nitelikli insan kayna kavram kullanlmaktadr.
Bu balamda meslek yksekokullarnn balca ama ve hedefleri
unlardr (rs, 2003:4):
Bulunduklar yrelerin sanayi, tarm, turizm vb. sektrlerinin gelimesine

katkda bulunmak ve bu sektrlerin gereksinimlerine uygun meslek
elamanlarnn yetimesi ve bilgilerinin gelimesine katkda bulunmak,
Yeni i olanaklar yaratmak ve hizmet alanlarn geniletmek,
Okul toplum btnlemesini salamak,
Yerel hizmet istemlerini karlamak,

60

Yrenin temel dinamiklerini harekete geirmek,
Sektrde ada yntem ve tekniklerin uygulanmasn ve retim artsn

salamak, amacyla aratrma, gelitirme ve uygulamaya ynelik,
projeler ve eylem planlar hazrlamak ve uygulamak,
evresel, kentsel ve yresel sorunlara zm getirici nerilerde

bulunmak ve projeler retmek,
Yrenin sosyal, sanatsal, siyasal ve kltrel geliiminde katkda

bulunmak, bu amala kent halk ile iletiim ve etkileim iinde
bulunmak, yerel, ulusal, uluslar aras ibirlikleri yaparak eitli etkinler
dzenlemek,
Yre halknn eitim dzeyinin ykselmesine katkda bulunmak ve bu

amala eitim ve bilinlendirme projeleri hazrlamak ve uygulamak,
Btn bu ama ve hedefleri gerekletirmek adna kamu, zel sektr

kurumlar ve sivil toplum kurulular ile ibirlii yapmak
5. Meslek Yksekokullarnn levleri
Trkiyede 1982 ylnda kartlan 41 sayl kanun hkmnde

kararnameyle meslek yksekokullar niversite sistemi iine alnmtr.
Gnmzde, 26 Haziran 2001de kartlan 4702 sayl yasa hkmlerine bal
olarak faaliyetlerini srdrmektedirler. Bu yasaya gre niversite kurma
kouluna bal olmadan meslek yksek okullarnn kurulmas olanakl hale
gelmitir (YK, 2007:49).
Meslek yksekokullar, 2547 sayl kanunun 3() maddesinde; Belirli
mesleklere ynelik ara insan gc yetitirmeyi amalayan drt yar yllk
eitim- retim srdren bir yksek retim kurumu olarak tanmlanmtr.
Ayn kanunun 3(t) maddesinde, ortaretime dayal, en az drt yar yllk bir
program kapsayan, ara insan gc yetitirmeyi amalayan veya lisans
retiminin ilk kademesini tekil eden yksekretime nlisans ad
verilmektedir denilmektedir (Hatibolu, 1995:12- 13).
Meslek yksekokullar ortaretimden sonra iki yllk eitim veren
okullar olmasndan tr bilgi retme faaliyeti beklenmez (zbay, 1990:131).
Meslek edindirme yeri, meslek liseleri ve meslek yksekokullardr.
Meslek yksekokullar, niversitelerin en yakn akrabalar olmakla birlikte,
rencileri iin dorudan uzmanlk gelitirmeyi hedefleyen, kariyer edindirme
gayreti iinde olan; program mfredatlar know-how, yani yol, yntem, usul
bilgilerinden (procedural knowledge) oluan ve bu nitelikleriyle niversite
61

retiminin karakteristii olan derin teorik bilgiden zorunlu olarak farkllaan

eitim birimleridir.
Bu tr programlara devam edenlerden bir blm lisans programlarna
gtrc transfer programlarn izlerken, bir blm de teknik ara insan
gcn oluturmaktadr (Karasar, 1981:2).
Grld gibi mevcut yasalarda meslek yksekokullarnn ama ve
ilevleri arlkl olarak eitim-retim baznda aklanmtr. Oysa meslek
yksekokullarnn ama ve ilevlerinin sadece eitim-retimle ve bilgi
aktarm ile snrlandrlmas yanl olacaktr. Nitekim Yksekretim
Kanununda, yksekretim kurumlarnn temel grevleri arasnda, lkenin
bilimsel, kltrel, sosyal ve ekonomik ynden ilerlemesini ve gelimesini
ilgilendiren sorunlarn zmne katkda bulunmak amacyla, dier kurulularla
ibirlii ile eitli alma ve aratrmalar yapmas saylmaktadr (Kahraman ve
ktem, 2002:86).
Kk yerleim birimlerinde yer alan meslek yksekokullar evresiyle,
yre halkyla, toplumsal, sosyal, kltrel ve ekonomik kurum ve rgtlerle daha
yakn ve sk ilikiler iinde bulunmaktadrlar. Byk kent niversitelerinden
farkl olarak, tara niversitelerine evrelerini aydnlatma, adalatrma
konusunda zel ve nemli grevler dmektedir. Byk kentlerde kendiliinden
var olan toplumsal ve kltrel canll, tara kentlerine niversite
tayabilmektedir (skl, 1990:289-290).
Kent d taralarda kurulan niversiteler yeni bir i piyasas
oluturmakta, buraya gelen renciler, retim elamanlar ve dier alanlarn
kentte oluturduu yeni talep birimleri dorultusunda yeni i kollar faaliyete
gemekte, bu yeni talep birimleri piyasadaki rnlerin nicelik ve nitelik
asndan artna neden olmaktadr. Sonu olarak meslek yksekokullarnn
temel ilevini, en ksa ve z biimde u sloganla ifade edebiliriz: Okulu
yaama yaklatrmak ve toplum ile btnletirmek (Kahraman ve ktem,
2002:88).
5.1. Yksekretimi Yaygnlatrmak
1941 ylnda Mesleki ve Teknik retim Mstearl kuruldu.
stanbuldaki Yksek Mhendis Mektebi, Bayndrlk Bakanlndan 1944
ylnda devralnd. Yeni Erkek Sanat enstitleri ve Orta Sanat Okullar ald.
Daha sonra bunlar akam sanat okullarnn almas takip etti. Kz sanat
okullar alarak kadnlar ve erkekler iin hem yerleik, hem de gezici kurslar
ald. 1949 ylna gelindiinde bu kurslarn says 470e ulamt
(www.ismetinonu.com).

62

5.2. Nitelikli nsan Gc Yetitirmek

lkemizde ve tm dnyada meslek yksekokullar, eitli i kollarna
nitelikli insan gc yetitiren yksekretim kurumlardr (Akyurt, 2009:177).
Mesleki-teknik eitim sistemi kltrel, tarihsel ve geleneksel faktrlerle
i ie olduundan lkelerin kendine zg koullarndan izler tamakta ve bu
sistemde yaplacak deiim toplumsal ve ekonomik paydalarn tmn
ilgilendirmektedir. Bu deiim ayn zamanda lkelerin modernleme ve
sanayileme srelerinin bir paras olarak grlmekte ve zellikle isizlikle
mcadelede etkili bir ara olarak kullanlmaktadr (Zorlu, 2012:53-54).
Gelimi ve gelimekte olan lkelerin endstri ve hizmet sektrlerindeki
en nemli sorunlarndan biri, nitelikli ara insan gc eksikliidir. Ara insan
gc, ii ile mhendis, ynetici ve idari personel arasnda yer alan kademedir.
Bu kademenin istihdam ile sanayi ve hizmet sektrlerinde verim ve kalitenin
artaca aktr. Kalknmakta olan lkelerde, yetimi insan gc yannda ara
elemanlara da ihtiya duyulmakta olup, lkemizde bu grevi meslek
yksekokullar stlenmi bulunmaktadr. (Akyurt, 2009:177).
Toplumsal kalknmay gerekletirebilecek nitelikli insan gcnn
yetitirilmesi byk oranda eitim sistemimin grevidir. Eitim sistemi, bu
grevi yerine getirirken rencileri birer yurtta olarak grr ve onlar toplum
yaamna, meslekler dnyasna ya da ileri bir eitime hazrlar. zellikle
ortaretim dzeyinde, sz konusu ilevler tutarl bir biimde kaynatrlarak
kiisel ve mesleki geliim asndan btnl olan programlar uygulanmaya
allr (ahin ve Fndk, 2008:74).
5.3. Ekonomik ve Snai Kalknmaya Hizmet Etmek
Ekonomik kalknma ve sanayideki bymede kilit rol oynayan tekniker
dzeyinde ara insan gcne ait talep, 1985-1986 dnemi projeksiyonlarna gre
arz atndan ara insan gc yetitirmeye ynelik olan ve 1981de YK
kapsamna alnan meslek yksekokullar byk nem kazanmtr.
Makro hedeflere ulamann aralarndan biri olarak grlen meslek
yksekokullar, hem isizliin bulunduu hem de ak iyerlerinin bulunduu ve
bnyevi isizlik olarak belirtilen isizlik problemini de giderebilir.
Kalknma, bir ulusun hedeflenen gelime srecini gerekletirebilmesi
iin ulusal ekonominin, toplumsal ve siyasal yapnn bir btn olarak
dzenlenmesidir. 20. yzyln ikinci yars niversitelere klasik bilimsel
ilevlerinin yannda, toplumsal ve ekonomik yeni roller de yklemitir.
niversiteler genel olarak bilimsel bilgi reten ve yayan kurulular olmalarnn
yannda kalknmann da temel dinamiklerinden biri olarak kabul edilmilerdir.
63

Blgesel kalknmann dinamii olarak kabul edilen niversiteler artan

beklentilere bal olarak srekli deiim ve geliim sreci ierisindedir.
niversitelerin ,dolaysyla meslek yksekokullarnn blgeleri destekleme
ekilleri, istihdam yaratma ve blgesel rekabet gcn gelitirme fonksiyonlar
kalknma srecine nemli lde katklar salamaktadr.
niversite retiminin yaygnlamasn salayan meslek yksekokullar
retim ve aratrma gibi klasik grevlerinin yannda ekonomik ve sosyal
katklar ile de kalknma srecine ivme kazandrmaktadr. Meslek
yksekokullar rekabet stnl olan faaliyet alanlarnn, teknolojik
yeniliklerin, eitimli igcnn yetitirilmesinde ve piyasann beklentilerinin
karlanmasnda giderek younlaan bir grev stlenmektedir.
Kalknma; retim ve kii bana ulusal gelirin arttrlmasyla birlikte,
ekonomik sosyokltrel yapnn da deitirilmesi anlamna gelmektedir. Bir
baka ifadeyle kalknma, bir lkenin yapsal niteliklerinin olumlu ynde
deiimidir. Blgesel kalknma; bir blgenin veya yrenin refah seviyesindeki
art olarak tanmlanmaktadr. niversiteler, piyasalarn beklentilerini dinamik
biimde organize ederek, yaratt kalifiye ve nitelikli nfus ile kresel rekabet
gcne de katk salamaktadr.
Blgesel kalknma iin (Yldz ve Talih, 2011: 269-276);
Yerel dinamiklerin belirlenmesi ve stnlklerin ne karlmas,
Belirlenen bu nceliklere gre yerel aktrlerin katlmnn salanmas,
Sektrel analizlerin yaplmas,
niversite eitiminin piyasann ve yerel ekonomilerin ihtiyalarn
karlamaya ynelik dzenlenmesi, byk nem tekil etmektedir. Saladklar
bu katklarla niversite eitiminin yaygnlamasn salayan meslek
yksekokullar kalknmada itici g olmaktadr.
5.4. Ynetici Yetitirmek
nsan sermayesi kavram, eitim ekonomisi aratrmalarnn
ounluunun ortak noktasn oluturmaktadr. nsan sermayesi, insanlarn
eitim, yetitirme veya dier etkinlikler araclyla kendilerine yatrm
yapmalar ve bylece yaam boyu kazanlarn arttrarak gelecekteki gelirlerini
ykseltme gereine dayanr. Birok klasik iktisat, tpk bir fabrika veya dier
iletmelerin retkenlik kapasitelerini artran yeni makinelerin veya dier fiziki
sermaye mallarnn satn alnmasnda olduu gibi, eitimin de igrenlerin
retkenlik kapasitesini artrmaya yardm ettiine iaret etmilerdir. Her toplum
iin ulusal kalknmaya giden en verimli, en etkili yol, insan gelitirmekten
geer. Toplumsal kalknmada, yetimi insan gc bir sermaye olarak kabul
64

edilmekte ve eitim de insana yaplan yatrm olmaktadr (Kavak ve Burgaz,

1994:19).
5.5. Giriimci Yetitirmek
Gnmzde giriimcilik, toplumlarn ekonomik kalknmasnda en
nemli faktrlerden birisi olmutur. Giriimciliin gelitirilmesi ve
giriimcilerin yetitirilmesi sonucunda ortaya kan retim art ve salanan
istihdam nedeniyle toplumsal refah artacaktr. Ekonomik kalknma ile birlikte
ekonomik bymeyi, refah artn, istihdam salanmasn getirmektedir. O
halde meslek yksekokullar hizmet ve retim sektrleri iin eleman
yetitirmeleri nedeniyle sanayi ile iliki iinde olduklarndan ve rencilerin staj
yapmalaryla i hayatna hazrlayan ve sevk eden eitim kurumlandr. Meslek
Yksekokullarndan mezun olan renciler ayn zamanda kendi iini
kurmaktadrlar fakat bu say yeterli deildir (Uluyol, 2013:350-351).
Meslek yksekokulu mezunlarnn lisans tamamlama yntemi ile iletme
eitimi almas ve giriimci olmay hedefleyerek, iletmelerde ynetici
konumuna gelmesi, lkemiz artlarnda meslek yksekokullarnn
fonksiyonlarn pekitirip, tercih sebeplerinin ve toplumdaki olumlu faydasnn
artmasna etkendir. letmelerin entelektel varlklar olan; giriimciler,
alanlar, yneticilerin dier k yolu olan meslek yksekokullar lkenin
igc kaynadr. rencilerini ekonomik, kltrel ve igc asndan
yetitiren meslek yksekokullar giriimciliin lkemizde yaygnlamasn
destekleyecek ok nemli sosyal sorumlulua ve greve sahiptir (Akdemir,
2012:28).
Meslek kazandrmaya ynelik eitim veren meslek yksekokullarnn,
rencilerin giriimci zelliklerinin gelitirilmesi ynnde amalar da
bulunmaktadr. zellikle ocukluk ve ergenliin, giriimcilie kar olumlu
tutumlarn beslenmesinde ve giriimcilik hakknda temel bilgilerin
kazanlmasnda ideal aama olduu da dikkate alnrsa ergenliin son
dneminde olan meslek yksekokulu rencilerinin giriimcilik eiliminin
gelitirilmesi gerekir (Maya vd., 2012:30).
6.Meslek Yksekokulu Sisteminin Gelitirilmesi Ve rencilerin
Kariyer Sorunlar
6.1.Meslek Yksekokulu Sisteminin Sorunlar
lkemizdeki meslek yksekokullarnn balca sorunlarna aada
maddeler halinde deinilmitir.

65

6.1.1.Nitelikli nsan Yetitirilmesi

niversite eitiminin gerekliliine ynelik farkndalln olutuu
lkemizde, kayt iin bekleyen toplam renci says, eitimci says artrmn
zorlamaktadr. Varolan okullarn kontenjann arttrmak veya yeni okullar
amak gereklilii duyulmaktadr. Okul says artna paralel olarak arttrlmas
gereken devlet btesi pay arttrlmamakta,bu da paralelliin bozulmasna
neden olmaktadr.
renciler zerindeki rol ve sorumluluu ar olan eitimcilerin
yetitirildikleri niversitelerin de nitelikli olmas, bunun iin finansal, fiziksel,
idari, lokasyon (gzergah), ulam sorunlarnn giderilmi olmas tercih
edilmektedir.
Mezun rencilerin, lkemiz ekonomik gereksinimi iin ihtiya duyulan
sektrlerde salkl istihdam, okullarn hedeflerine ulamasn salayacak ilk
kouldur. Bu eksende onlar yetitirecek yetimi eitimcilerin kendi
eitimlerinde aldklar formel bilgileri, blme yeni gelen rencilere didaktik
(retim yntemlerini ele alan bilim, retke bilimi) yntemlerle aktarmak iin,
mezun olur olmaz greve atanmaktadrlar. Okullarda verdikleri derslerin
ieriini tecrbe eksiklii ile, yetersiz eleman seviyesinde vermektedirler.
rencilerine en doru ve akkan bilgiyi salayacak, nitelikli eitimci
kadronun yetitirilmesi zaman almaktaysa da, bu sre ksaltlarak mezun
edilmekte ve uygun grlen okula tayin edilmektedirler.
Bu eitimcinin tecrbesini aktarmak zorunda olduu renciler de bu
yolla eksik bilgi ile yetimekte, zaman kst maduru olmaktadrlar. Okullarda
eitimci a ile bo geen derslerin doldurulabilmesi iin kendilerinden
deiik branlarda da ders vererek a telafi etmesi istenmekte ,bu da idealist
bir eitimcinin evkini krmaktadr.
retim elemanlar ve yneticileri genel olarak yeterli akademik
gemie, piyasa deneyimine sahip deildir. Eitimcilerin kendi branlarnda
deneyimlerini pekitirmeleri ve mezun ettikleri renci says arttka, yeni
devraldklar rencilerine kognitif (bilisel) fayda salamalar da zaman
almaktadr. Tecrbeli ,pragmatik (uygulamac,faydac) bir eitimcinin
dorusall ile teorik bilgisi taze ama tecrbesiz eitimcinin elikisi
karlatrldnda hi phesiz ki, tecrbeli eitimciden mezun meslek
yksekokulu rencileri,i hayatnda daha baarl olarak,uygulamann ve
tecrbenin etkililiini gsterecektir (Uluslararas Yksekretim Kongresi:
2011:2203-2211).

66

6.1.2. Laboratuar, Tesis ve Atlye Eksiklii

1990l yllar, meslek yksekokulu arttrm zorunluluuna yol amsa
da, bu okullarn byk blm plansz, alt yapsz, programsz ve hazrlksz ve
olduka dar bir bteyle almtr (Trel, 2009:151-242).
retim eleman bana den renci saysnn fazlal nedeniyle,
atlye ve laboratuar uygulamalar istenen dzeyde yaplamamaktadr.
Kullanlacak teknik aralarn temini, ciddi bir gider yaratmakta, devlet btesini
zorlayan paylarn da arttrlmasn gerektirmektedir.
Fiziki olarak yetersiz okul binalarnda, snrl teknik altyap, yetersiz
laboratuar ve atlye, an gerisinde kalm teknolojik aralarla,
deneme/uygulama eksiklii iinde szel retime ynelik yntemlerle yetinerek
teorik ders verme faaliyetlerini yrten, pratie aktarma eksii, ezbere dayal,
not kaygs ieren eitim sisteminden mezun rencilerin Avrupa Birlii
Yeterlilikler erevesi (EQF) kriterleri olan ve Milli Eitim Bakanlnn
sorumluunda bulunan 4.basamak seviyesini karlamayarak, yetersiz elemanlar
halinde mezun olmalarna yol amaktadr (Gnay, 2010).
Meslek yksekokullarnn piyasann teknolojik ayla yetien
mezunlar, sektrel talepleri karlayamaz haldedir. Mezunlar okul ortamnda
edinemedii ileri mesleki becerileri edinmek iin, kurslar yardmyla okuldan
alamad temel bilgilerin an kapama abasndadr. Okullarda, ilgili
sektrler ekseninde hazrlanmam ders ierikleri; gncel sanayi
segmentlerinin(dilimlerini) gereksinimini karlayacak iyiletirmelere ak
olmadndan, ilgili sektrle arasnda engel olumaktadr.
Okullarn eitimindeki ierikle/mfredatla; ilgili sektr temsilcileri ve
karar vericileri ile ticaret sanayi odalar arasnda yeterli dzeyde iliki
kurulmad iin igc piyasalarnn istedii nitelikler rencilere
kazandrlamamaktadr.
6.1.3. Dk renci Motivasyonu
Meslek yksekokullarnn ve meslek yksekokullaryla ilikilendirilen
meslek liselerinde alan programlara snavsz gei sistemi ile renci alnmas
olumlu yndeki motivasyonudur. Desteklenmesi ve gelitirilmesi gereklidir.
Bilgi ve beceri bakmndan yetimilik dzeyi, rencilerin mesleki ve
genel bilgi dzeyleri dktr. Bu durum ilk ve orta retim baar
dzeylerinde, okullarna giri usullerinde ve eitimlerine ilgilerinde
gzlenebilmektedir. retim elamanlar da rencilerin bilgi ve beceri
bakmndan yetimilik dzeylerinin yetersizliini dorulamaktadr (.T.O.,
2008).
67

Lisans eitimini gerekli grmeyip, bir an nce hayata atlarak kendi i

yerini kurma idealinde olan giriimci yaklamlar, mesleki ve teknik
ortaretimi tercih eden renci kalitesine nemli katkdr. nlisans
programlarna snav zorunluluu olmadan direkt devam edebilme, giriimci
trendinde olan rencilerin eitimlerine, art deer verme ekseninde olumlu bir
motivasyon salayacak uygulamadr .
Hem rencilerin ,hem kamuoyunun hem de yer yer MYOlarda ders
veren retim elemanlarnn nlisans eitimi ile ilgili negatif tutumu
demotivasyona neden olmaktadr.
6.1.4. Meslek Yksekokulu-Sanayi birlii Yetersizlii
Alacak okullarn seildii evreler politik karlar dorultusunda
saptanmakta olduu gerei lkemizin eitim sorununda, corafik eitsizlikleri
de beraberinde getirmektedir. Politik yaklamlarla nfusu youn olan ehirlere
daha ok yatrm yaplmakta, kk sanayi evresi olan blgelere alacak okul
says az olmaktadr. Bu da stajyer rencilerin sanayi blgelerine ulamn
zorlatrmaktr.
alanyla eitim ieriinin uyumamas, sanayi/salk/hizmet
sektrlerinde yeterli pratiin eitim srasnda salanamamas gibi sorunlardan,
mezunlar i bulamamakta ya da mesleiyle ilgisiz alanlarda dk cret ve
statlerde almak zorunda kalmaktadrlar.
6.1.5. Meslek Yksekokulu rencilerinin Ekonomik Sorunlar
stanbul Ticaret Odas, 2008 Meslek Yksekokullar, 2008 Yaz
Stratejisi aratrmasndan elde edilen sonulara gre ,Sosyal ve Ekonomik Profil
Aratrmaya katlan rencilerin daha ziyade gelir ve eitim seviyesi dk
ailelerin ocuklar olduklar anlalmaktadr.
Devlet tarafndan gerekli finansal yatrmlarn yetersiz kald meslek
yksek okullarndan mezun olacak rencilerin maddi yetersizlikler iinde
bulunmas, onlarn psikolojisine yansmakta srekli bir mitsizlik ve arabesk
dzende toplumdaki varlklarn srdrebilmelerine sebep vermektedir.
Sosyal paylam ortamlarnda arkadalaryla daha fazla paylamda
bulunma eiliminde olan renci psikolojisi ile hareket eden genlik,
verimliliini sosyal ortamda arttrrken, aslnda ekonomik seviyesinin yeterlilii
orannda harcayabildii parayla bulunduu evrede hizmet ald birimlere
salad katkyla ekonomiye de canllk getirmektedir. deme imknlar
lsnde yaam kalitesini yksek tutan renciler, dk gelirli ailelerin
ocuklar iin de tevik edici rnek olup, eitimini bir an nce baaryla
tamamlayp, daha kaliteli standartlarda tay ykseltecek i ortamlarna sahip
olmann yolunu aratrmalarna yol gsterici zellik tamaktadr.
68

Ekonomik durumu yksek bireylerin mezun olduu okullar ile meslek

ykseokulu kl rencileri arasndaki uurum ve i dnyasndaki baarlar
ile yksekretim kurumlarnn saygnl arasndaki fark da bu eksende
gndeme gelmekte bu da toplumda ekonomik blnmelere yol amaktadr. Snf
farkllklarn politik yolla kapatmaya alan bireyler en gl politik partiye
ynelmekte, ideolojik fikirleri bire bir rtmedii halde salt daha iyi bir
konuma aracl ile gelebilmek ve kar salamak iin siyasi partilere
ynelmekte bu da siyasi kiiliklerin baarszlna ve silik liderlerin boy
gstermesi sonucuna dnmekte, ulusal soruna yol amaktadr.
6.1.6. Uygulamal Ders Eksiklikleri
Trkiyede genel bteden eitime ayrlan payn OECD (Ekonomik
birlii ve Kalknma Tekilat) lkeleri ortalamasnn yars kadar olduu
dikkate alnnca aktarlan kaynaklarn yetersizlii, okullara salanacak makine,
tehizat, laboratuar malzemesi kstlln oluturmaktadr. Teknoloji ann
gerisinde, nc dnya konumunda bulunan lkemizde renci bana den
deil; bilgisayar bana den renci says hesaplanmak zorunda
kalnmaktadr.lkemizde derslerin verimsiz gemesi, bo gemesi ile ayn
verimsizlie sebep olmaktadr.
6.1.7. Sanayideki Eitim Yetersizlii
Eitim kurumu ile i gc piyasas arasndaki uyumsuzluk, okul
mfredatlarndaki uygulamaya ynelik eksiklikler mesleki ve teknik eitime
gerek ortaretim ve gerekse de yksekretim dzeyindeki ilgisizliin temel
nedenlerindendir.
Derslerin bir ksmnn sanayi mahreli(merkezli,eksenli) yaplmas,
okul mfredatndaki teorik eitimin hayata geirilmesi ve pekitirilmesi
deneyim asndan gerekli bir uygulamadr.
lkemizde i gc arz ile talebi arasnda ciddi uyumsuzluk mevcuttur.
Bunun nedeni olarak mesleki eitim kurumlarnda uygulanan eitim
programlar, bu programlarla yetitirilen teknik i gc ile i gc piyasasnn
ihtiyalar arasnda nitelik ve nicelik ynnden bir uyum salanmamas
gsterilebilir (Bakan, 2011:31-32).
Ders ierikleri ve hzl gelien i hayatnn segmentasyonlarna paralel
revize edilememektedir. Sektr gereksinimine uygun teorik ders/bilgi renciye
aktarlamamaktadr (Ekinci vd., 2011).
Mesleki ve teknik eitim fakltesi mezunlarnn i piyasasnda
karlat nemli engellerden bir dieri de unvan ve yetki belirsizliidir.
69

retmen olarak istihdam edilemeyen mezunlarn sektrde alabilmesi iin

tanmlanm unvanlar, yetkileri, sorumluluklar yoktur.
Bu amala,baz niversiteler sektrle ve sektr STKlaryla ortak eitim
amacyla protokoller hazrlayp imzalamaktadrlar.
6.1.8. Ticari Gayelerin ne kmas
Pek ok devlet ve vakf niversitelerinde kat stnde blmler
ald ve bunlarn da birka yl iinde renci almaya balayacaklar
dnlmektedir. Vasfsz eitimciler, donanmsz ierikle salanacak,
srdrlebilirlii ve tercih edilirlii olmayan, ekonomik gelime yolunda
yetimi insan gc salamaktan uzak eitim kurumlar, salt gelir amal
kurulmu iyeri kapsamndadr. lkemiz ve insannn hizmetinde bulunma
amacndan ok uzaktr (Gnay, 2012).
Meslek yksekokullar ve niversiteler, siyasi/piyasa glerinin
etkisinde ekillenen organizasyonlar haline gelmi, bu durumda; dk riskleri
sayesinde ekonomideki deiimleri daha kolay alglayp, tketici tercihlerine
daha esnek yaklaarak, yeniliki dnceyle piyasay yakalamaya yatkn
olduklarndan ara eleman ilikilerine nem vererek hzl deiime ayak
uydurmak zorunda kalan ve ekonomiyi canlandrarak dinamik tutan KOBler
iin gerekli eleman salamakta glk ekmektedirler.
6.2.
Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Sorunlar
rencilerin okuduklar illerin ekonomik hayatna kataca

canlanmann frsat gzard edilerek, niversite olgusunun siyasi partilerin
seim yatrmlarnn malzemesi olduundan, MYOlar oy potansiyeli olan
evrelerde almaktadr. rencilerin bulunduklar evrelerden sosyolojik ve
ekonomik sorunlardan dolay kamamas, yakn evre niversitelerde alan
dallardan herhangi birine zorunlu devam ile meslek sahibi olmasna, ileride
kendisi iin oluturduu vizyonu snrlayarak, kariyerine bu zorunlulukta
devam etme gdsne sahip olmasn gerektirmektedir (ahin ve Fndk,
2008:3).
Teknik Eitim Fakltelerinin yatay/dikey geilerde yaanan
akreditasyon sorunu, mezuniyet sonras retmen olarak atanamama, kamu
sektr veya zelde yetki, unvan yetersizlii sorunlarnn devlet tarafndan
ivedilikle zm, lkemiz kalknmasnda nemli rol oynayan nitelikli igc
skntsna getirilecek rahatlama olacaktr (Kavili, 2005:259-274).
Bugn yaanan eitim darboaznn olumasnda en byk etken,
phesiz ki Cumhuriyetin ilk yllarnda kurulan, halkn o yllarda % 80ini
oluturan kylnn tarm, sanat, salk alannda eitilmesini salayacak Ky
Enstitlerinin, lkenin her bir yanna byk heyecan ve idealist duygularla,
70

karanla meale olmaya koan mezun retmenlerinin; Trk genliine

ideolojik fikirler alad varsaymlaryla Demokrat Parti zamannda
kapattrlmas , retmenlik mesleinin uratld erozyon olmutur.Ky
Enstitleri ile ok ynl insan kaynann yetitirilmesi frsat karlmtr.
lkemiz artlarna uyum salamayan ve dardan programlanan meslek
yksekokulu uyum program projeleri lke znel koullarna uygun yerli
projelere entegre edilmelidir. Bilimsel dnme yeteneini, sorgulama, aramabulma, gelitirme ynnde zgrce, korkmadan kullanabilecek, bulunduu
iyeri ortamnda st basamaklara kabilecek frsatlarn salanmas gereklidir
(Alaba ve Cemalolu, 2007).
6.3. Meslek Yksekokullarnn Sorunlarna zm ve neriler
Mezuniyet sonras, setikleri i dalnda istihdam edilecekleri, okulda
aldklar teorii pratie uyarlayarak bilgi/tecrbelerini pekitirebilecekleri,
eitimlerini daha yksek standartlarda devam ettirerek statlerini
ykseltebilecekleri,
i
alanlarna
ek
olarak
sektr
portfyn
eitlendirebilecekleri, i alanlarn altklar alanda baarl/tatmin
olamayacaklarn
anladklarnda
yenileyebilecekleri,
i
olanaklarn
gelitirebilecekleri, retim, ett ve alma ortamlar salanmaldr.
Akademik personele daha ekici nitelikler verilmesi ve tevik edilmesi,
meslek yksekokulu rencilerinin akademik kadroda yer almas iin tevik
edici bir unsur olacaktr. Emee saygl, beeri artlara uyumlu, iktidar partisi
yandalarnn deil alann ve bilenin istihdam edilecei, ada yaklamla,
insanlarnn dnce/ibadet gibi kiiye zel konularda zgr ve rahat brakld,
uluslararas standartlara uygun insan haklarnn uygulanabildii, demokratik
haklara dnyann ekonomik ve siyasal deiimlerine paralel geliim sreci
izlenmelidir.
gc piyasas ve eitim kurumu arasndaki uyumsuzluk, mesleki ve
teknik eitime gerek ortaretim ve gerekse de yksekretim dzeyindeki
ilgisizliin temel nedenlerindendir.
Entelektel sermaye olan teknik ara insan gcnn sahip olduu
mesleki bilginin, piyasa ihtiyalar ile uyumlu olup olmadnn saptanmas,
zm yolunda atlacak nemli aamalardan biridir. Soruna odakl yaklamla
bakldnda, bu saptama, nitelikli insan gc problemini ortadan kaldrma
konusunda zme yaklamay salamaktadr.
Okullarn politikalar ideolojik eilimden uzak tutulmal, lkemizde salt
bu sebepten istihdam problemi yaayan mezun maduriyetinin nne
geilmelidir.
71

Global giriimcilik gereksinimleri ekseninde eitlendirilen okullarn ve

stajyer rencilerin sbvanse edilmesi ve Trkiyenin 2023 ekonomik hedef
planna ulamada efektif olmasnda barol oynayacaktr (Alaba ve Cemalolu,
2007).
2014 Mart ay verilerine gre; dnyada 128, Avrupa'da 11 lkenin
nfusundan fazla olan 5.5 milyon renci kapasitesiyle Trkiye, yksekretim
alannda son yllarda nemli bir byme kaydetmitir.
7.ARATIRMA
7.1. Aratrmann Amac ve Kapsam
Bu almann amac meslek yksekokullar nlisans rencilerinin
kariyer planlarnn motivasyon dzeylerine etkisini aratrmaktr. Dier bir
ifadeyle, meslek yksekokulu rencilerinin kariyer planlarnn ve motivasyon
dzeyleri zerindeki etkisi ve cinsiyet, vakf veya devlet niversitesi,
niversiteye giri ekli ve okuduklar blm boyutlaryla ilikili olup olmad
ortaya kartlmaya allmtr.
Bu amala farkl blmden oluan bir anket formu uygulanmtr.
Birinci blmde demografik zellikler, ikinci blmde kariyer planlar ve
nc blmde ise motivasyon dzeyleri ile ilgili sorular bulunmaktadr.
Aratrmann rneklem grubunu 2013-2014 eitim retim
dnemindeki stanbul Arel niversitesi ve Kocaeli niversitesi Meslek
yksekokulu rencileri oluturmaktadr. Basit tesadfi rnekleme yntemi ile
belirlenen 1514 renciye anket uygulanmtr. Uygulanan 1514 anketin
tamam kullanlabilir dzeydedir. Dolaysyla da anketlerin geri dn oran %
100dr.
7.2. Aratrmann Modeli
Belirtilen amalar dorultusunda yaplan bu aratrmayla meslek
yksekokulu rencilerinin cinsiyet, niversite, niversiteye giri ekli,
okunulan blm gibi deikenlerin kariyer planlar ve motivasyon dzeyleri ile
ilikisi ve tm bu deikenlerin baar ve performans zerinde bir etkisinin
bulunup bulunmad tespit edilmeye allmtr (Bkz. ekil 1.).

72

ekil 1. Aratrmann Modeli
Aratrmann amalarn test etmek zere aadaki hipotezler

oluturulmutur:
H1: Meslek yksekokullar nlisans rencilerinin kariyer planlarnn
motivasyon dzeylerine etkisi arasnda cinsiyet deikenine gre anlaml bir
iliki vardr.
H2: Vakf niversitesi olan stanbul Arel niversitesi ile Devlet
niversitesi olan Kocaeli niversitesinde okuyan Meslek yksekokullar
nlisans rencilerinin kariyer planlar ve motivasyon dzeyleri arasnda
istatistiki olarak anlaml bir farkllk vardr.
H3: niversiteye Snavsz gei ve DGS snav ile geen Meslek
yksekokullar nlisans rencilerinin kariyer planlar ve motivasyon dzeyleri
arasnda istatistiki olarak anlaml bir farkllk vardr.
H4: niversitede Teknik-Sosyal-Salk blmlerinde eitim gren
Meslek yksekokullar nlisans rencilerinin kariyer planlar ve motivasyon
dzeyleri arasnda istatistiki olarak anlaml bir farkllk vardr.

73

7.3. Aratrmann Yntemi

lk olarak katlmclarn demografik zellikleri (yalar, cinsiyetleri,
niversiteleri, niversiteye giri ekilleri ve okuduklar blmler) iin ankete
verilen cevaplar betimleyici istatistikler (frekans ve yzde) kullanlarak analiz
edilmitir.
Kariyer planlar ve motivasyon dzeyleri sorularna verilen cevaplarn
ortalama deerlerinin hesaplanmas iin yine betimleyici istatistikler (frekans,
yzde) kullanlarak analiz edilmitir. Meslek yksekokullar nlisans
rencilerinin Kadn-Erkek, stanbul Arel niversitesi-Kocaeli niversitesi
rencisi olma ve Snavsz Gei-DGS snav ile niversiteye giri ekilleri ile
kariyer planlar ve motivasyon dzeyleri arasnda anlaml bir fark olup
olmadn lmek amacyla bamsz iki rneklem t (Independest Samples "t")
testi yaplmtr.
Meslek Yksekokullar nlisans rencilerinin okuduklar blm ile
kariyer planlar ve motivasyon dzeyleri arasnda farkllk olup olmadn
lmek iin tek ynl varyans analizi (one-way Anova) yaplmtr. Son olarak
kariyer planlar ve motivasyon dzeyleri arasndaki ilikiyi lmek amacyla
Korelasyon analizi uygulanmtr.
7.4. Aratrma Bulgularnn Sunumu
Aratrmann bu blmnde, stanbul Arel niversitesi ve Kocaeli
niversitesi Meslek Yksekokulu rencilerinden anket aracl ile 2013-2014
yllar arasnda elde edilen verilere dayal yaplan analizlere ilikin bulgulara yer
verilmitir.
7.4.1. Demografik Bulgular
Anketin birinci blm, katlmclarn demografik bilgilerini (yalar,
cinsiyetleri, niversiteleri, niversiteye giri ekli ve okuduklar blmler) elde
etmeye ynelik olarak tasarlanmtr. Katlmclarn sorulara verdikleri cevaplar,
betimleyici istatistikler olan frekans ve yzde kullanlarak analiz edilmitir
Tablo-1: Meslek Yksekokulu rencilerinin Cinsiyet Dalm
Cinsiyet
Frekans
Yzde
Kadn
767
50,7
Kmlatif Y
zde
50,7
Erkek
747
49,3
100
1514
100,0
Toplam
Tablo 1e gre anketi cevaplayan katlmclarn cinsiyetlerine

bakldnda % 50,7si kadn, % 49,3 erkektir.
74

Tablo- 2: Meslek Yksekokulu rencilerinin Ya Dalm

Ya Aral
Frekans
Yzde
Kmlatif Yzde
18 ya alt
73
4,8
4,8
19-20 ya
868
57,3
62,2
21-22 ya
409
27,0
89,2
23-24 ya
105
6,9
96,1
25 ya st
59
3,9
100
1514
100,0
Toplam
Tablo 2ye gre anketi cevaplayan Meslek yksekokulu rencilerinin

yalar, gruplandrlm ya aralklar eklinde dzenlenerek belirlenmeye
allmtr. Buna gre katlmclarn % 27si 21-22 ya; % 6,9u 23-24 ya, %
5,3 19-20 ya, % 4,8i 18 ya alt ve % 3,9u 25 ya ve st aralndadr.
Tablo- 3: Meslek Yksekokulu rencilerinin Doum Yeri Blgesi
Dalm
Doum Yeri Blgesi
Frekans
Yzde
Kmlatif Y zde
Marmara
1189
78,5
78,5
Ege
31
2,0
80,6
Akdeniz
43
2,8
83,4
Gneydou Anadolu
19
1,3
84,7
Dou Anadolu
79
5,2
89,9
Karadeniz
94
6,2
96,1
Anadolu
59
3,9
100,0
Toplam
1514
100,0
Tablo 3e gre katlmclarn doum yerlerine blgesel olarak

bakldnda % 78,5i Marmara, % 6,2si Karadeniz, % 5,2si Dou Anadolu, %
3,9u Anadolu, % 2,8i Akdeniz, % 2si Ege ve % 1,3 ise Gneydou
Anadolu Blgesidir.

75

Tablo- 4: Meslek Yksekokulu rencilerinin Eitim Alnan niversite

Dalm
niversite
Frekans
Yzde
Kmlatif Y zde
stanbul Arel
1006
66,4
66,4
Kocaeli
508
33,6
100,0
1514
100,0
Toplam
Tablo 4e gre katlmclarn eitim grdkleri niversitelere

bakldnda % 66,4 stanbul Arel niversitesi, % 33,6s ise Kocaeli
niversitesi Meslek Yksekokulunda okuduklarn belirtilmitir.
Tablo -5: Meslek Yksekokulu rencilerinin niversiteye Giri ekli
Dalm
Giri ekli
Frekans
Yzde
Kmlatif Yzde
Snavsz Gei
616
40,7
40,7
DGS Snav
898
59,3
100,0
Toplam
1514
100,0
Tablo 5e gre katlmclarn niversiteye giri ekillerine bakldnda

% 40,7si snavsz direkt gei, % 59,3 ise DGS snav ile niversiteye giri
yaptklar beyan etmilerdir.
Tablo-6: Meslek Yksekokulu rencilerinin niversite Blm Dalm
Blm
Frekans
Yzde
Kmlatif Yzde
Teknik
722
47,7
47,7
Sosyal
750
49,5
97,2
Salk
42
2,8
100,0
Toplam
1514
100,0
Toplam
1514
100,0
Tablo 6ya gre katlmclarn okuduklar blmlere bakldnda ise, %

49,5i Sosyal, % 47,7si Teknik ve % 2,8si ise Salk blmlerinde eitim
grdklerini belirtmilerdir.
7.4.2. Geerlilik ve Gvenirlilik
Kariyer ve motivasyon iin yaplan geerlilik ve gvenirlilik
analizlerine gre kariyeri oluturan sorular tek bir faktrde toplanmtr.
Bunlarn gvenirlilii Cronbach alfa ile incelenmi ve kariyerin Cronbach Alfa
katsays 0,798 olarak elde edilmitir. Ayn ekilde motivasyon iin yaplan
76

gvenirlik analizi sonucu Cronbach Alfa deeri 0,742 olarak bulunmutur. Her
ikisinin de Alfa katsays 0,70den byk olduu iin lein gvenirlilii
vardr sonucuna ulalmtr.
7.4.3. Kariyer Planlar ve Motivasyon Dzeyleri Ortalamalar
Anketin ikinci blm, cevaplayanlarn kariyer planlaryla ilgili ve
nc blm ise motivasyon dzeyleriyle ilgili bilgilerini elde etmeye
ynelik olarak tasarlanmtr. Ankete verilen cevaplar, betimleyici istatistikler
(frekans, yzde, ikili karlatrma, vb.) kullanlarak analiz edilmi tir. Aada
kariyer planlar ve motivasyon dzeyleri ile ilgili sorulara 5li Likert tipi verilen
cevaplarn ortalama deerleri sunulmutur.
7.4.3.1.
Ortalamalar
Kariyer
Planlar
Sorularna
Verilen
Cevaplarn
Kariyer sorularna katlmclarn cevaplar 5li Likert lei ile alnm

ve ortalama deerleri belirlenmitir. Verdikleri cevaplar kapsamnda
katlmclarn drt yllk lisans programlarna devam etme isteinin var olduu,
nitelikli eleman olarak ie balayp ykselmeyi ve gelir dzeylerini ykseltmeyi
hedefledikleri, yabanc dil, bilgi teknolojilerini ve alanyla ilgili teknik bilgileri
renme konusunda istekli olduklar, iki yllk eitimin kariyerleri iin
balang noktas olduunun bilincinde olduklar, ok kuvvetli olmasa da
meslek yksekokulu mezunu olmalarnn hem i hem sosyal yaamda prestijli
bir kii olmalarnda yardmc olacana inandklar, kendi alannda i kurma ve
kamudan ziyade zel sektrde ilerleme isteklerinde ise kararsz olduklar
sonucuna ulalmtr. Aada Tablo 7de kariyer planlar anket sorular ve
ortalama deerleri sunulmutur.

77

Tablo-7: Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlar Ortalama

Deerleri
Kariyer Planlar Anket Sorular
Ortalama
Deer
K1: Dikey gei snav ile ya da Akretimle drt yllk lisans

programlarna geme hedefim var
4,19
K2: Nitelikli eleman olarak ie balayp ykselmeyi hedeflemekteyim.
4,10
K3: Kendi alanmda kendi iimi kurmak istiyorum.
3,38
K4: Y abanc dil renme konusunda hedeflerim var.
K5: Bilgi teknolojileri asnda donanml olmam gelecekteki hedeflerime

katk verecektir.
4,13
K6: Mtevazi dzeyde gelirle ie baladktan sonra gelir dzeyimi ok

artrmay hedeflemekteyim.
4,12
K7: Hem i hem de sosyal yaamda Meslek Yksekokulu mezunu olmam

prestijli bir kii olmamda bana yardmc olacaktr.
3,59
K8: iki yllk eitim srekli kariyer geliiminin balang noktasdr.
3,83
K9: Alanmla ilgili teknik bilgiye ileri dzeyde sahip olmak istiyorum.
4,30
K10: Kamudan ziyade zel sektrde ilerlemek istiyorum.
3,42
1-Tamamen Katlmyorum, 2-Katlmyorum, 3-Kararszm,

4-Katlyorum, 5-Tamamen Katlmyorum.
Tablo 7ye gre katlmclar Alanmla ilgili teknik bilgiye ileri

dzeyde sahip olmak istiyorum sorusuna en yksek katlm gstermilerdir.
Kendi alanmda kendi iimi kurmak istiyorum sorusuna en dk katlm
gstermilerdir .
7.4.3.2. Motivasyon Dzeyleri
Ortalamalar
Sorularna Verilen Cevaplarn
Motivasyon sorularna katlmclarn cevaplar 5li Likert olarak alnm

ve ortalama deerleri belirlenmitir. Verdikleri cevaplar kapsamnda
katlmclarn derslerine yksek puanla katlmla devam ederek yksek puanla
mezun olma isteklerinin en yksek olduu, alanlar ile ilgili nitelikli bir ite
almann heyecan verdii, retim elemanlarnn ilgileri ve mezun olduktan
sonra ie balayacak olmalar ile motive olduklar, yksek olmasa da dzenli ve
zorunlu staj programlarnn olmasnn blmlerine ve okullarna olan
78

ballklarn arttrdn, okuldaki teknik donanm ve laboratuar olanaklarnn

almalarnda katk salad, renci kulplerinde grev almann mutluluk
verdii, farkl konularda konferans, panel ve sempozyumlara katlma
isteklerinde ise kararsz olduklar, meslek yksekokulu rencisi olmann byk
hedeflere ulamalar konusunda ve meslek yksekokullarna ynelik evresel
nyarglarn demotive edici olmad konularnda da kararsz olduklar
sonucuna ulalmtr. Aada Tablo 8de motivasyon dzeyleri anket sorular
ve ortalama deerleri sunulmutur.
Tablo-8: Meslek Yksekokulu rencilerinin Motivasyon Dzeyleri Ortalama
Deerleri
Motivasyon Dzeyi Anket Sorusu
Ortalama
Deer
M1: Meslek Yksekokulu rencisi olmam byk hedeflerime ulamamda demotive edici deildir.
3,29
M2: Alanmla ilgili bir ite nitelikli- uzman olarak alacak olmam beni heyecanlandryor.
3,90
M3: Hocalarmzn bize ynelik ilgileri motive edicidir.
3,93
M4: Derslerime yksek katlmla devam ettiimden yksek bir puanla mezun olmak istiyorum.
4,18
M5: Meslek Yksekokullarna ynelik evresel nyarglar beni demotive etmiyor.
3,46
M6: Okulumuzdaki teknik donanm ve laboratuar olanaklar bizlerin yksek performansla

almasna katk vermektedir.
3,01
M7: Kendimi yetitirmek iin renci kulplerinde grev almaktan mutluluk duymaktaym.
3,10
M8: Farkl konularda dzenlenen konferans, panel ve sempozyumlara istekle katlmaktaym.
3,41
M9: Dzenli ve zorunlu staj programlarnn olmas blmme ve okuluma ballm

artrmaktadr.
3,55
M10: Meslek Yksekokulunu bitirdikten sonra hemen i hayatna balayacak olmam beni motive
ediyor.
3,74
7.4.4. T-Test
T testi, hipotez testlerinde en yaygn olarak kullanlan yntemdir. T testi
ile iki grubun ortalamalar karlatrlarak, aradaki farkn rastlantsal m, yoksa
istatistiksel olarak anlaml m olduuna karar verilir.
79

Aratrmamzda katlmclarn Kadn-Erkek, stanbul Arel niversitesiKocaeli niversitesi rencisi olma ve Snavsz Gei-DGS snav ile
niversiteye giri ekilleri ile kariyer planlar ve motivasyon dzeyleri arasnda
anlaml bir fark olup olmadn lmek amacyla bamsz iki rneklem t
(Independest Samples "t") testi yaplmtr.
Analiz sonularna gre cinsiyet ile kariyer planlar arasnda anlaml
farkllk yoktur, ancak motivasyon dzeyleri ile cinsiyet arasnda anlaml
farkllk vardr ve kadnlarn motivasyon dzeyleri daha yksek olduu
sonucuna ulalmtr.
rencilerin eitim grdkleri niversite ile kariyer planlar ve
motivasyon dzeyleri arasnda anlaml farkllk vardr. stanbul Arel
niversitesi (Vakf) rencilerinin kariyer hedeflerinin daha yksek olduu
ortaya kmtr.
Katlmclarn niversiteye giri ekilleri Kariyer Planlar ve
Motivasyon Dzeyleri arasnda ise anlaml farkllk bulunamamtr. Aada T
testi sonular tablolar halinde sunulmutur.
Tablo -9: Meslek Yksekokulu rencilerinin Cinsiyet Deikeni
Asndan Kariyer Faktrnn Farkllamas
Cinsiyet
Kariyer Faktr
Kadn
Erkek
Ort.
s.s.
767
3,9072
,64953
747
3,9046
,68236
,077
,939
Tablo 9a gre kariyer sorular iin Levenes testi sonular; F=2,740,

P=0,098 P> 0,05 olduu iin varyanslar eittir. P=(0, 939)>0,05 olduu iin
Kariyer sorular cinsiyete gre farkllk gstermez.

80

Tablo -10: Meslek Yksekokulu rencilerinin Cinsiyet Deikeni

Asndan Motivasyon Faktrnn Farkllamas
Cinsiyet
Motivasyon Faktr
Kadn
Erkek
Ort.
s.s.
767
3,6396
,63162
746
3,4728
,67876
4,951
,000
Tablo 10a gre, Motivasyon sorular iin Levenes testi sonular;

F=4,178, P=0,041 P>0,05 olduu iin varyanslar eittir. P=(0,000)<0,05 olduu
iin Motivasyon sorular cinsiyete gre farkllk gsterir.
Tablo -11: Meslek Yksekokulu rencilerinin niversite Deikeni
Asndan Kariyer Faktrnn Farkllamas
niversite
Kariyer Faktr
stanbul Arel 1006

Kocaeli
508
Ort.
s.s.
3,9719
,67679
3,7752
,62355
5,480
,000
Tablo 11e gre, kariyer sorular iin Levenes testi sonular; F=1,110, P=
0,074 P>0,05 olduu iin varyanslar eittir. P=(0,000)<0,05 olduu iin kariyer sorular
okuduklar niversiteye gre farkllk gsterir.
Tablo -12: Meslek Yksekokulu rencilerinin niversite Deikeni

Asndan Motivasyon Faktrnn Farkllamas
niversite
Motivasyon Faktr
stanbul Arel 1005

Kocaeli
508
Ort.
s.s.
3,6014
,64984
3,4703
,67292
3,662
,000
Tablo 12ye gre motivasyon sorular iin Levenes testi sonular F

2,401, P= 0,121 P>0,05 olduu iin varyanslar eittir. P=(0,000)<0,05 olduu
iin motivasyon sorular okuduklar niversiteye gre farkllk gsterir.

81


Deikeni Asndan Kariyer Faktrnn Farkllamas
niversite
Giri
Kariyer Faktr
Ort.
s.s.
Snavsz
616 3,8938
,63953
DGS
898 3,9141
,68332
-,583 ,560
Tablo 13 e gre, kariyer sorular iin Levenes testi sonular; F=0,848,

P=0,357 P>0,05 olduu iin varyanslar eittir. P=(0,560)>0,05 olduu iin
kariyer sorular niversiteye giri ekline gre farkllk gstermez.
Deikeni Asndan Motivayon Faktrnn Farkllamas
Motivasyon Faktr
niversite
Giri
Ort.
s.s.
Snavsz
616
3,5519
,67153
DGS
897
3,5611
,65294
-,265
,791
Tablo 14e gre, motivasyon sorular iin Levenes testi sonular; F=2,251,
P= 0,134 P>0,05 olduu iin varyanslar eittir. P=(0,791)>0,05 olduu iin motivasyon
sorular niversiteye giri ekline gre farkllk gstermez.
7.4.3. Varyans Analizi (One Way ANOVA)

kiden fazla grubun bir anda karlatrlmalarm salamak iin
gelitirilen testler arasnda en ok bilineni ve en yaygn olarak kullanlan "tek
ynl varyans analizi"dir.
Bu nedenle, meslek yksekokulu rencilerinin okuduklar blm ile
Kariyer Planlar ve Motivasyon Dzeyleri arasnda farkllk olup olmadn
lmek iin tek ynl varyans analizi yaplmtr. Yaplan analiz sonucunda
Arel niversitesi ve Kocaeli niversitesi Meslek Yksekokulu rencilerinin
eitim grdkleri Teknik, Sosyal ve Salk blmleri ile Kariyer Planlar ve
Motivasyon Dzeyleri arasnda anlaml farkllk olduu ortaya kmtr.
82

Anova analizi sonrasnda oklu karlatrma yapmak iin grup

varyanslar homojen olduu ve grup gzlem saylar eit olmadndan Sheffe
testi yaplmtr. Sheffe testi sonucuna gre ise hem Kariyer Hedefleri hem de
Motivasyon Dzeyleri asndan Teknik ve Sosyal blmler arasnda anlaml
bir farkllk olduu sonucuna ulalmtr. Aada tek ynl varyans ve Sheffe
testi sonular tablolar halinde sunulmutur.
Tablo-15: Arel niversitesi ve Kocaeli niversitesi Meslek Yksekokulu
rencilerinin Blmlere Gre Kariyer ve Motivasyon ANOVA Analiz
Sonular
Kareler Toplam (Sum Serbestlik Mean
of Squares)
Derecesi Square
Sig.
(df)
Between Groups
8,708
4,354
Within Groups
661,809
1511
,438
Total
670,518
1513
MOTVASYON Between Groups
9,183
4,592
656,713
1511
,435
665,896
1513
KARYER
Within Groups
Total
9,941 ,000
10,564 ,000
Tablo 15deki Anavo tablosunda grld gibi; Kariyer Planlar iin

F(2,661,8): 9,94 P<0.001 olduu iin meslek yksekokulu rencilerinin
okuduklar blmler ile Kariyer Planlar arasnda farkllk gsterir. Motivasyon
Dzeyleri ise F(2, 656,71):10,564 P>0.001 olduu iin meslek yksekokulu
83

rencilerinin okuduklar blmler ile Motivasyon Dzeyleri sorularna verilen

cevaplar arasnda farkllk gsterir.
Tablo-16:Varyansn Homojenlii Testi (Test Of Homogeneity Of

Variances)
Si
Levene Statistic
df1
df2
g.
KARYER
4,794
1511
,008
MOTVASYON
,557
1511
0,573
Homojen olup olmadna yukardaki Tablo 16ya baktmzda; kariyer

planlar sorular iin; F (2,1511) 4,794P<0.05 olduu iin gruplar homojen varyansa
sahip deildir ve grup gzlem saylar eit deildir. Bu nedenle Tamhane testi oklu
karlatrmada kullanlr. Motivasyon dzeyleri sorular iin; F(2,1511) 0,557 P>0.05
olduu iin gruplar homojen varyansa sahiptir ve grup gzlem saylar eit deildir. Bu
sebeple Scheffe testi oklu karlatrmada kullanlr.
Tablo -17: Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer

SorularinTamhen Testi Sonular
Ortalama Fark
Standart Hata
Teknik-Sosyal
-0,145733*
,03451
Teknik-Salk
,07383
,11032
Sosyal-Salk
,21956
,10942
Tablo 17ye gre; Teknik ve Sosyal blmler ile kariyer planlar

arasnda anlaml bir fark vardr. P<0.001 dr.

84
P
,000
,880
,145

Tablo-18: Meslek Yksek Okulu rencilerinin Motivasyon Sorular in Sheffe

Testi Sonular
Ortalama Fark
Standart Hata
Teknik-Sosyal
-,14872*
,03437
,000
Teknik-Salk
,8435
,10464
,723
Sosyal-Salk
,23307
,10454
,084
Tablo 18e gre Teknik ve Sosyal Blmler ile Motivasyon Dzeyleri

arasnda anlaml bir fark vardr. P<0.001 dr.
Kariyer sorular asndan yaplan oklu karlatrma sonular u
ekildedir; Teknik 3,8357 - Sosyal 3,9815 - Salk 3,7619. Kariyer Planlar
bakmndan Sosyal blmn en yksek, Salk blmnn ise en dk olduu
grlmektedir.
Motivasyon sorular asndan yaplan oklu karlatrma sonular u
ekildedir; Teknik 3,4843 - Sosyal 3,6331 - Salk 3,4000. Motivasyon
Dzeyleri bakmndan Sosyal blmn en yksek, Salk blmnn ise en
dk olduu grlmektedir.
Bu sonular Teknik ve Salk blmlerinin i bulma, ie yerleme
imkanlarnn daha belirgin ve kolay olmas asndan deerlendirildiinde
Sosyal blmnde okuyan rencilerinin daha motive olmas ve kariyer
hedeflerinin yksek olmas sonularn desteklemektedir.
7.4.4. Korelasyon Analizi
Gruplandrlarak yaplan korelasyon analizi sonucuna gre motivasyon
ve kariyer sorularna verilen cevaplar pozitif ynde ilikilidir. Aada
korelasyon testi sonular Tablo 19da sunulmutur.
Tablo-19: Meslek Yksek Okulu rencilerinin Korelasyon Analizi Sonular
KARYER
Pearson Correlation
MOTVASYON Pearson Correlation
Kariyer
Motivasyon
,508**

85

Sonu
Ankete katlan Meslek Yksekokulu rencilerinin kariyer sorularna
verdikleri cevaplar kapsamnda yaplan analizler sonucunda elde edilen bulgular
nda u sonulara varlabilir;
Katlmclarn drt yllk lisans programlarna devam etme isteinin var

olduu,
Nitelikli eleman olarak ie balayp ykselmeyi ve gelir dzeylerini

ykseltmeyi hedefledikleri,
Yabanc dil, bilgi teknolojilerini ve alanyla ilgili teknik bilgileri renme

konusunda istekli olduklar,
ki yllk eitimin kariyerleri iin balang noktas olduunun bilincinde

olduklar,
ok kuvvetli olmasa da meslek yksekokulu mezunu olmalarnn hem i

hem sosyal yaamda prestijli bir kii olmalarnda yardmc olacana
inandklar,
Kendi alannda i kurma ve kamudan ziyade zel sektrde ilerleme

isteklerinde ise kararsz olduklar sonucuna ulalmtr.
zellikle rencilerin kendi ilerini kurma konusunda meslek yksekokulu

ynetimlerinin ve retim grevlilerinin rencilere destek olmas gerekliliini
vurgulamak gerekir.
Ankete katlan Meslek Yksekokulu rencilerinin motivasyon
sorularna verdikleri cevaplar kapsamnda yaplan analizler sonucunda elde
edilen bulgular nda ise u sonulara varlabilir;
Katlmclarn derslerine yksek puanla katlmla devam ederek yksek

puanla mezun olma isteklerinin en yksek olduu,
Alanlar ile ilgili nitelikli bir ite almann heyecan verdii,

Hocalarnn ilgileri ve mezun olduktan sonra ie balayacak olmalar ile
motive olduklar,
Yksek olmasa da dzenli ve zorunlu staj programlarnn olmasnn

blmlerine ve okullarna olan ballklarn arttrdn gsterirken,
Okuldaki teknik donanm ve laboratuar olanaklarnn almalarnda katk

salad,
86

renci kulplerinde grev almann mutluluk verdii,

Farkl konularda konferans, panel ve sempozyumlara katlma isteklerinde ise
kararsz olduklar,
Meslek Yksekokulu rencisi olmann byk hedeflere ulamalar

konusunda ve meslek yksekokullarna ynelik evresel nyarglarn demotive
edici olmad konularnda da kararsz olduklar sonucuna ulalmtr.
Meslek Yksekokullarnda teknik donanm ve laboratuar olanaklarnn,

renci kulp aktivitelerinin, farkl konularda dzenlenen konferans, panel ve
sempozyumlarn motive edici dzeyde olmad ve gelitirilmesi gerekliliini
belirtmek gerekir
Ankete katlan Meslek Yksekokulu rencilerinin motivasyon
dzeyleri ile cinsiyet durumlar arasnda anlaml farkllk vardr ve bayan
rencilerinin motivasyon dzeylerinin daha yksek olduu sonucuna
ulalmtr.
rencilerin eitim grdkleri niversite ile kariyer planlar ve
motivasyon dzeyleri arasnda da anlaml farkllk vardr. stanbul Arel
niversitesi (Vakf) rencilerinin kariyer hedeflerinin daha yksek olduu,
rencilerin eitim grdkleri Teknik, Sosyal ve Salk blmleri ile kariyer
planlar ve motivasyon dzeyleri arasnda da anlaml farkllk olduu ortaya
kmtr.
Tamhen testi sonucuna gre kariyer hedefleri Sheffe testi sonucuna gre
de motivasyon dzeyleri asndan teknik ve sosyal blmler arasnda anlaml
bir farkllk olduu sonucuna ulalmtr. Aratrma sonular zellikle
motivasyon dzeylerinde olmak zere Sosyal blmlerde okuyan rencilerin
daha motive olduu ve kariyer hedeflerinin yksek olduu, Salk blmlerinde
okuyan rencilerin ise motivasyon dzeyinin ve kariyer hedeflerinin en dk
olduunu gsterir.
Bu sonular teknik ve salk blmlerinin i bulma, ie yerleme
imkanlarnn daha belirgin ve kolay olmas asndan deerlendirildiinde
sosyal blmnde okuyan rencilerinin daha motive olmas ve kariyer
hedeflerinin yksek olmas sonularn desteklemektedir.
Gruplandrlarak yaplan korelasyon analizi sonucuna gre motivasyon
ve kariyer sorularna verilen cevaplar pozitif ynde ilikilidir.
Aratrmann kstl sayda bir rneklem grubu zerinde yaplmtr.
Aratrma sonularnn genellenebilmesi iin aratrmann farkl ehirlerde
okuyan Meslek yksekokulu rencile-rine de yaplmas gerekmektedir.
87

KAYNAKA
Akyz, Y., (1982). Trk Eitim Tarihi, Ankara.
Akyurt, N.,(2009). Meslek Yksekokullar ve Marmara niversitesi
Salk Hizmetleri Meslek Yksekokulu rencilerinin Genel Profili. Frat
Salk Hizmetleri Dergisi, 4(11).
Akdemir, A.,(2012). letmeciliin Temel Bilgileri. Ekin Yaynevi,
Bursa.
Alaba, A., Cemalolu, N.,(2007). Uzun Sreli sizler ve Uzun Sreli
sizlii Azaltmada kurun nemi (Uzmanlk Tezi) (stihdam ve Meslek
Uzman Yardmcs) ve stihdam: Varolan Durum, Gelecekteki Olas
Gelimeler. Ankara.
Baskan, A. G.,(2001). Trkiyede Yksekretimin Geliimi. G..
Gazi Eitim Fakltesi Dergisi, 21(1): 21-32.
etinsaya, G.,(2014).06.03.2014 Al Konumas Metni,(eriim:
https://www.yok.gov.tr./03,07.
Ekinci , E. D., ahinolu, T. almaur, G., Datan, H.,(2011). Atatrk
niversitesi, BF, ktisat Blm, Erzurum.
Gl, P.,(2014) Ahilikten Meslek Yksek Okullarna Trkiyede
Mesleki Eitimin Geliimi,Sosyalist Dergi, 10 Eyll.
Gnay, G.,(2012). Yeni Teknolojilerin Genlerin Satn Alma Eilimleri
zerine Etkisi. Akademik Bak Dergisi , Say:29, Mart-Nisan 2012,
Uluslararas Hakemli Sosyal Bilimler E- Dergisi ktisat ve Giriimcilik
niversitesi, Trk Dnyas Krgz-Trk Sosyal Bilimler Enstits,
Celalabat, Krgzistan.
Gnay, D.,(2010). Mesleki Ve Teknik Yksekretim Ve Meslek
Yksekokullarnn Yeniden Dzenlenmesi almalar. YK Yrtme Kurulu
yesi, TSAD, stanbul, 19 Nisan .
Hatibolu, M. T.,(1995). Yksekretim Mevzuat, Yasalar,
Ynetmelikler, dari Yarg, Dilekce rnekleri, Selvi Yaynevi, Ankara.
.T.O.,(2008). M.Y.O.Aratrmas,Yaz Strateji.
Kazu, Y., Demirli, C.(2002). Mesleki ve Teknik Orta retim
Kurumlarndaki Gelimeler, Milli Eitim Dergisi 155-156.

88

Kahraman, L., ktem,M.K.,(2002). niversite Belediye birliine

Doru:Kent Belediyelerinin niversite Genlii ve retim Elemanlarna
Ynelik Hizmetleri, ada Yerel Ynetimler, Ocak, 11(1):73-108.
Karasar, N.,(1981). n lisans Eitimi Ve Teknik Eitimde
Uygulanabilirlii: Tarama Modelinde Bir Aratrma, A.U. Eitim Fak. Yay.
No:106, Ankara.
Kavili, Arap Sultan.,(2005). Trkiye Yeni niversitelerine Kavuurken:
Trkiyede Yeni niversiteler Ve Kurulu Gerekeleri Adnan Menderes
niversitesi Aydn Meslek Yksekokulu, 259-274.
Maya, alkan lknur. Uzman, Ersin. Ik, Halil.,(2012) Meslek
Yksekokulu rencilerinin Giriimcilik Dzeylerini Farkl Kaynaklardan
Algladklar Sosyal Destein Yordamas. Giriimcilik ve Kalknma Dergisi
,7(1). 2012.
rs, F.,(2013). Meslek Yksekokullarnn Toplumsal levi, Bir Meslek
Yksekokulunun Kurumsal maj Aratrmas, Mula niversitesi Sosyal
Bilimler Enstits Dergisi, 10. Bahar.
zbay, F.,(1990). niversite evresi, Yksekoretimde Sorunlar ve
zmler, Cem Yaynevi, stanbul, 109-137.
Semiz, Y. Ku, R.,(2004). Osmanlda Mesleki Teknik Eitim. stanbul
Sanayi Mektebi 1869-1930. S Trkiyat Aratrmalar Dergisi, 15: 272-295.
ahin, . Okay, . Ve zdemir, S.,(2007). Trkiyede Mesleki Teknik
Eitimin Durumu ve Karlalan Sorunlar. Ulusal Teknik Eitim, Mhendislik
ve Eitim Bilimleri Gen Aratrmaclar Sempozyumu ,UMES07 Kocaeli
niversitesi, Kocaeli,1018-1021.
ahin, . Fndk, T.,(2008). Trkiyede Meslek Ve Teknik
EitimMevcut Durum, Sorunlar Ve zm nerileri 82 Tsa/Yl: 12, S:3,
Aralk.
T.C. YK.,(2007). Trkiyenin Yksek retim Stratejisi. Ankara,
ubat.
Tun, A.,(2005). MYOlara Snavsz Geiin Deerlendirmesi, ZK
SosyalBilimler Dergisi, 1 (2): 75-81.
Uluslararas Yksekretim Kongresi,(2011).Yeni
Sorunlar, 3.Cilt/Blm XV /Sayfa 2203-2211.
Yneliler
ve

89

Uluyol, O.,(2013). rencilerin Giriimcilik eilimlerinin Belirlenmesi:

Glba Meslek Yksekokulu rnei. Adyaman niversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi. Yl:6, 15 Aralk.
skl, Z.,(1990). Tara niversitelerinin Kltrel Etkinlikleri Ve
Eskiehir Anadolu niversitesi rnei, Yksekretimde Sorunlar ve
zmler, Cem Yaynevi, stanbul, S:289-294.
Yldz, E. Talih, D.,(2011). niversitelerin Kalknmadaki Rol:
Babaeski Meslek Yksekokulu rnei. Giriimcilik ve Kalknma Dergisi,
6(2).
Zorlu, K.,(2012). Trkiyede Ara Eleman htiyacna Ynelik Tespitler
ve Karlalan Sorunlar zerine Bir Aratrma. TSK Akademi, 1.
Trel,
O.,(2004).
Trkiyede
Yksekretimin
Yeniden
Kurumsallamas zerine Dnceler. Mlkiye Dergisi, Cilt: XXVIII,
Say:151-242.
nternet Siteleri:
http
://www.
dokuman.
osym.gov.tr/pdfdokuman/
2014/Y
GS/2014_OSY S_KILAVUZU_02_01_2 014.pdf (Eriim Tarihi: 15 Mays
2014).
http://www.ismetinonu.com (Eriim Tarihi: 20 Mays 2014).
http://www.meslekyuksekokulu.karatekin.edu.tr
Nisan 2014).
(Eriim Tarihi: 10
http://www.osym.gov.tr/belge/1-19213/2012-2013-ogretim-yiliyuksekogretim- istatistikleri.html (Eriim Tarihi: 16 Mays 2014).

http://www.osym.gov.tr/dosya/1-69401/h712onlisanslisansogrencisay.
pdf (Eriim Tarihi: 14 Mays 2014).
http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=235 (Eriim Tarihi : 12
Mays 2014).

90

7 - MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi Cilt4 Sayı1 Haziran 2015

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

7 - MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi Cilt4 Sayı1 Haziran 2015

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

Motivasyon Dzeylerine Etkilerinin Aratrlmas

MESLEK YKSEKOKULU RENCLERNN KARYER

Asl MERT KARAGZ, Glay SALHOLU

Pnar ADALI, Erol KOYT, zlem ZAMOLU

Ekonomi ve Ynetim Aratrmalar Dergisi / Cilt:4 / Say:1 / Haziran 2015

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

INVESTIGATION ON THE EFFECTS OF VOCATIONAL SCHOOL

Ekonomi ve Ynetim Aratrmalar Dergisi / Cilt:4 / Say:1 / Haziran 2015

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

yksekretimde meslek ve teknik eitime nem verilmesi ngrlmtr

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

olmak zere 59'a ykselmitir. Meslek yksekokullar endstrinin youn olduu

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

Ekonomi ve Ynetim Aratrmalar Dergisi / Cilt:4 / Say:1 / Haziran 2015

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

retimde 749.965 renci ve Dier Eitim Kurumlarnda n lisans

Bulunduklar yrelerin sanayi, tarm, turizm vb. sektrlerinin gelimesine

Yeni i olanaklar yaratmak ve hizmet alanlarn geniletmek,

Okul toplum btnlemesini salamak,

Yerel hizmet istemlerini karlamak,

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

Yrenin temel dinamiklerini harekete geirmek,

Sektrde ada yntem ve tekniklerin uygulanmasn ve retim artsn

evresel, kentsel ve yresel sorunlara zm getirici nerilerde

Yrenin sosyal, sanatsal, siyasal ve kltrel geliiminde katkda

Yre halknn eitim dzeyinin ykselmesine katkda bulunmak ve bu

Btn bu ama ve hedefleri gerekletirmek adna kamu, zel sektr

Trkiyede 1982 ylnda kartlan 41 sayl kanun hkmnde

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

retiminin karakteristii olan derin teorik bilgiden zorunlu olarak farkllaan

Ekonomi ve Ynetim Aratrmalar Dergisi / Cilt:4 / Say:1 / Haziran 2015

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

5.2. Nitelikli nsan Gc Yetitirmek

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

Blgesel kalknmann dinamii olarak kabul edilen niversiteler artan

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

edilmekte ve eitim de insana yaplan yatrm olmaktadr (Kavak ve Burgaz,

Ekonomi ve Ynetim Aratrmalar Dergisi / Cilt:4 / Say:1 / Haziran 2015

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

6.1.1.Nitelikli nsan Yetitirilmesi

Ekonomi ve Ynetim Aratrmalar Dergisi / Cilt:4 / Say:1 / Haziran 2015

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

6.1.2. Laboratuar, Tesis ve Atlye Eksiklii

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

Lisans eitimini gerekli grmeyip, bir an nce hayata atlarak kendi i

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

Ekonomik durumu yksek bireylerin mezun olduu okullar ile meslek

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

retmen olarak istihdam edilemeyen mezunlarn sektrde alabilmesi iin

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Sorunlar

rencilerin okuduklar illerin ekonomik hayatna kataca

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

karanla meale olmaya koan mezun retmenlerinin; Trk genliine

Meslek Yksekokulu rencilerinin Kariyer Planlarn

Global giriimcilik gereksinimleri ekseninde eitlendirilen okullarn ve

Ekonomi ve Ynetim Aratrmalar Dergisi / Cilt:4 / Say:1 / Haziran 2015

Ali AKDEMR, Asl MERT KARAGZ,

ekil 1. Aratrmann Modeli

Aratrmann amalarn test etmek zere aadaki hipotezler

Ekonomi ve Ynetim Aratrmalar Dergisi / Cilt:4 / Say:1 / Haziran 2015