KE ARAH PENINGKATAN IMEJ BANDAR TAIPING

MELALUI PERANAN PUSAT BANDAR

HASNUL NAZMI MOHAMMAD

lMti

40450 ^ a h W
Selangoi Daru.

'

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN WILAYAH

KAJIAN SENIBINA, PERANCANGAN DAN UKUR
INSTITUT TEKNOLOGI MARA

INSTITUT TEKNOLOGI MARA

KAJIAN SENIBINA, PERANCANGAN DAN UKUR
JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN WILAYAH
Mei 1994

Adalah disyorkan bahawa tesis ini yang

disediakan oleh : Hasnul Nazmi Bin Mohammad
bertajuk

: Ke Aran Peningkatan Imej Bandar Taiping Melalui

Peranan Pusat Bandar

ditenma sebagai memenuhi sebahagian dari syarat untuk

Diploma Lanjutan Perancangan Bandar dan Wilayah

eoi
Babagio

_
Instil

Diluluskan :

i<- u

S @ lamg<"

A'-atn
D t U

Panel Penilai : (_

J
Puan Saniah Ahmad Zaki

Puan Hafazah
Penyelia

&

Tuan Syed/Mohd. Hassan Syed Subli

KE ARAH MEMPERTINGKATKAN IMEJ BANDAR TAIPING

MELALUI PERANAN PUSAT BANDAR

'" ~ *

Oleh
Hasnul Nazmi Mohammad

Tesis ini disediakan untuk memenuhi keperluan Diploma Lanjutan Perancangan Bandar
Dan Wilayah

Perpusiii-i-J'
40450

MARA.

^ l E t o . .

Jabatan Perancangan Bandar Dan Wilayah,

Kajian Senibina, Perancangan Dan Ukur,
Institut Teknologi Mara, Shah Alam

Mei 1994

PENGHARGAAN
Dengan nama Allah yang maha pemurah lagi maha pengasihi.
Syukur kehadrat Ilahi dengan limpah kumiaNya, akhimya tesis ini dapat disiapkan tanpa
menghadapi masalah-masalah yang kntikal. Oleh itu penulis ingin mengambil kesempatan
untuk mengucapkan jutaan terima kasih kepada penyelia tesis Tuan Syed Mohd Hassan
Syed Subli di atas segala bimbingan, tunjuk ajar serta nasihat yang diberikan sepanjang
penyediaan penulisan tesis ini. Tanpa khidmat bantuan beliau tesis tidak kemungkinan
mencapai tahap sebagai syarat untuk memperolehi Diploma Lanjutan Perancangan Bandar
dan Wilayah.
Mereka yang memberi sumbangan dan kerjasama untuk membantu saya dalam
menyiapkan tesis ini dengan uapan terima kasih kepada :

Para pensyarah Jabtan Perancangan Bandar dan Wilayah, Institut Teknologi MARA
dan Universiti Teknologi Malaysia.

Puan Norsiah Din, Encik Nor Hisham Harun dan kakitangan dari Majlis Perbandaran
Taiping.

Encik Sulaiman dan Cik Khariah Hafizah dari Dewan Bandaraya Kuala Lumpur.

Kakitangan-kakitangan Muzium Perak

Di samping itu tidak lupa juga kepada mereka bantuan serta dorongan di dalam penulisan
ini:

Rakan-rakan pelajar dari Diploma Lanjutan Perancangan Bandar dan Wilayah

(1992/94).

Teman-teman pelajar dari Diploma Perancangan Bandar dan Wilayah (1988/91),

Universiti Teknologi Malaysia.

Kawan-kawan serumah dan mereka yang mengenal erti persahabatan.

Akhir sekali jutaan terima kasih diucapkan kepada Abah, Mak dan ahli-ahli keluarga saya
yang tidak jemu-jemu mendoakan kejayaan saya atau Iain-lain tidak disebutkan yang
sentiasa memberi dorongan untuk membantu dalam penyediaan tesis secara langsung.
Sekian terima kasih.
Hasnul Nazmi Bin Mohammad

ABSTRAK
Kejelasan sesebuah bandar sering dikaitkan dengan
kecantikan susunan elemen-elemen melalui kewujudan
aktiviti manusia yang responsif. Walaubagaimanapun
pembangunan bandar-bandar di Malaysia mengabaikan
kepentingan kejelasan imej sesebuah bandar menyebabkan
ciri-ciri sesebuah bandar hampir sama. Sehubungan itu
bandar Taiping tidak kecuali berhadapan dengan masalah ini
iaitu tidak mempunyai elemen imej yang kuat untuk
menggambarkan secara keseluruhan. Jesteru itu satu
tindakan ke arah mempertingkatkan imej bandar Taiping
melalui peranan pusat bandar perlu diambil dengan melihat
intergrasi di antara karektor fizikal rupabandar, elemen
semulajadi, aktiviti manusia dan warisan sejarah untuk
menggambarkan secara menyeluruh. Sehingga kini pihak
MPT beberapa langkah-langkah telah diambil seperti
disediakan dalam Rancangan Struktur atau Rancangan
Tempatan tetapi hasil yang positif masih menimbul tanda
tanya kerana berhadapan beberapa masalah. Selain daripada
itu bagi membentuk imej bandar yang ideal memerlukan
suatu proses interaksi di anatara manusia dan persekitaran
adalah merupakan suatu aspek yang subjektif atau mengikut
interpetasi bagi setiap individu mengikut latarbelakang atau
kecenderungan. Di mana dalam mempastikan seni
rekabentuk bandar tidak tertumpu kepada nilai estetik
semata-mata tetapi melibatkan aktiviti manusia, keperluan
aspek perancangan atau perundangan serta perlaksanaannya
di atas tapak. Oleh itu pusat bandar Taiping memerlukan
pendekatan kawalan atau penyediaan komponen projek
pembangunan yang menyeluruh bagi mengatasi masalah dan
menggunakan potensi setempat. Masalah atau potensi yang
dikenalpasti ini perlu diambilkira dalam membentuk suatu
konsep serta pendekatan dalam membentuk imej bandar
Taiping secara menyeluruh. Ini memerlukan satu
garispanduan dan brief pembangunan bagi pusat bandar
secara menyeluruh yang dapat memandu pembangunan ke
arah meningkatkan imej keseluruhan bandar Taiping melalui
peranan di pusat bandar.

Pengesahan Jabatan
Tajuk
Penghargaan
Abstrak
Senarai Kandungan.
Senarai Jadual
Senarai Pelan
Senarai Rajah
Senarai GambarFoto
Senarai Lampiran
Senarai SingkatKata....:

i
ii
iii
iv
vi
viii
ix
xi
xi

-..'.

KANDUNGAN

BAB

1.0

PENDAHULUAN

1.1

Pengenalan

1.2

Kenyataan Masalah

1.3

Tujuan Dan Objektif Kajian

1.4

Pemilihan Kawasan Kajian

1.5

Skop Kajian
1.5.1 FizikalTapak
1.5.2- AktivitiManusia
1.5.3 Warisan
1.5.4-Aspeklmej

9
9
10
10
10

1.6

Methodologi Kajian
1.6.1 Mengenalpasti Masalah
1.6.2 Kajian Teoritikal
1.6.3- Kajian Peranan Pusat Bandar
1.6.4 Rumusan Terhadap Peranan Kawasan Pusat Bandar
1.6.5 Cadangan

1.7

Batasan Kajian

12

1.8

Rumusan

14

KAJIAN TEORITIKAL

16

Pengenalan

16

BAB 2.0
2.1

iii

^...11
11
11
11
12
12

Persepsi Manusia
2.2.1 Definisi Persepsi
2.2.2 Klasifikasi Persepsi
2.2.3. Faktor-faktor Yang Mempengaruhi Persepsi Manusia

17
17
18
22

Tempat
2.3.3. Definisi Tempat
2.3.2 Klasifikasi Tempat

!..24
24
25

Imej Bandar
2.4.1/ Definisi Imej
2.4.2/ Pembentukan Imej Bandar
2.4.3 Struktur.
2.4.4 Identiti
2.4.5 Makna
2.4.6 / Elemen-elemen Imej

26
26
27
29
...31
33
34

Kriteria Rekabentuk
2.5.1 Kriteria Tidak Terukur
2.5.2 Kriteria Terukur

39
40
42

Peranan Pusat Bandar

2.6.1 Bahagian Pertumbuhan
2.6.2 Pertumbuhan Kawasan Secara Menyeluruh
2.6.3 Penghayatan
2.6.4 Asas Ruang Bandar
2.6.5 Susunatur Bangunan Utama
2.6.6 Pembinaan
2.6.7 Pembentukan Pusat

44
47
47
49
50
50
51
52

Dasar Dan Kawalan Rupabandar

2.7.1 Jenis-jenis Kawalan

53
53

Pendekatan Peningkatan Imej Bandar

2.8.1 Pembangunan Semula
2.8.2 Pembaharuan Bandar
2.8.3 Pemuliharaan Bandar
2.8.4 Pengekalan

56
56
58
59
60

Rumusan

61

.c.

ANALISIS

63

Pengenalan

63

Latar Belakang Bandar Taiping

64

IV

3.2.1
3.2.2

Sejarah Bandar Taiping

Konsep Pembangunan Bandar Taiping

64
68

3.3

Peranan Pusat Bandar Di Dalam Bandar Taiping

3.3.1, Pusat Institusi
3.3.2 Pusat Perniagaan
3.3.3 Pusat Warisan Sejarah
3.3.4 Pusat Pelancongan

72
72
73
75
79

3.4

Kawalan Rekabentuk Bandar

3.4.1 Poiisi Dan Dasar Rancangan Struktur
3.4.2. Poiisi Dan Dasar Rancangan Tempatan

81
81
83

3.5

Imej Bandar Taiping

3.5.1 Struktur
3.5.2 Identiti
3.5.3 Makna

85
85
88
91

3.6

Corak
3.6.1
3.6.2
3.6.3
3.6.4

93
93
95
98
102

3.7

Rupa
3.7.1
3.7.2
3.7.3
3.7.4

3.8

Aktiviti Manusia
3.8.1 Nodus
3.8.2 Pergerakan Laluan Pejalan Kaki

112
116
116

3.9

Pengekalan Dan Pemuliharaan Warisan

3.9.1 Ciri-ciri Sejarah
3.9.2 Bangunan Awam
3.9.3 Bangunan Persendirian

118
118
120
121

3.10

Potensi Dan Halangan Tapak

122

3.11

Rumusan

125

BAB 4.0

CADANGAN

130

4.1

Pengenalan....

130

Fizikal Bandar
Gunatanah
Kelompok
Jaringan Jalanraya
Tempat Letak Kereta

Bandar
Fasad Hadapan Bangunan
Keadaan Dan Usia Bangunan
Ketinggian Bangunan
Mercutanda

105
105
106
107
110

4.2

Konsep Peningkatan Imej Bandar

4.2.1 Agihan Pembangunan
4.2.2 Perletakan Nodus
4.2.3 Rangkaian Laluan
4.2.4 Skala Pembangunan
4.2.5 Sudut Lifcatan

131
132
134
135
137
138

4.3

Pendekatan Pembangunan
4.3.1 Peranan Pusat Bandar
4.3.2 Bentuk Bandar
4.3.3 RupaBandar

141
141
143
143

4.4

Brief Pembangunan
4.4.1 Laluan
4.4.2 Nodus
4.4.3 Kelompok
4.4.4 Mercutanda..
4.4.5 Senibina Dan Rekabentuk Bangunan
4.4.6 Papanlklan
4.4.7 Perabot Jalan

4.6

Rumusan

166

PENUTUP

168

Penutup

168

BAB 5.0
5.1

145
146
150
152
153
155
160
:.164

LAMPERAN
BEBLIOGRAFI

SENARAI PELAN
Pelan 1:

Lokasi Bandar Taiping

Pelan 2:

Kawasan Kajian

Pelan 3:

Konsep Pembangunan Bandar Taiping

71

Pelan 4:

Fabrik Bandar

87

Pelan 5:

Gunatanah Semasa

96

Pelan 6:

Kelompok

99

I?

vi

Pelan ' 7 :

Sistem Sirkulasi Pusat Bandar Taiping

103

Pelan

8: Keadaan Bangunan

108

Pelan

9: Taburan Mercutanda

113

Pelan

10: Laluan Pejalan Kaki Dan Nodus

119

Pelan

11: Pemuliharaan Bangunan Warisan Sejarah

123

Pelan

12: Keadaan Semasa

126

Pelan

13: Agihan Pembangunan

133

Pelan 14: Hubungan Laluan Pejalan Kaki Dengan Nodus

152

Pelan 15: Cadangan Perabot Jalan

166

SENARAI RAJAH
Rajah 1.1 : Cartalir Kajian

13

Rajah 2.1 : Pengaruh Persepsi Manusia Terhadap Persekitaran

19

Rajah 2.2 : Peta Kognisi Dalam Persekitaran

20

Rajah 2.3 : Pengaruh Elemen Imej Terhadap Persepsi Manusia

23

Rajah 2.4 : Pengaruh Persepsi Terhadap Imej Persekitaran

28

Rajah 2.5 : Laluan

34

Rajah 2.6 : Tebing

35

Rajah 2.7 : Daerah

36

Rajah 2.8 : Nodus

37

Rajah 2.9 : Mercutanda

38

Rajah 2.10: Nisbah Plot Mempengaruhi Luas Ruang Lantai

43

Rajah 2.11: ProjekPembangunan SemulaBandar

56

Rajah 2.12:

Projek Pembaharuan Bandar

58

Rajah 2.13: Projek Pemuliharaan Bandar

59

Rajah 2.14:

60

Pengekalan Bangunan Bersejarah

Rajah 3.1 : Keratan Rentas Kawasan Kajian

110

Rajah 4.1 : Nodus Merupakan Titik Perantaraan Yang Memberi

Pengaruh Terhadap Pergerakan Pejalan Kaki

134

Rajah 4.2 : Penghayatan terhadap Persekitaran Mempunyai pengaruh

YangKuat Dari Laluan

136

VU

Rajah '4.3 :

Sudut Lihatan Dalam rekabentuk Bandar Mempunyai

Perhubungan Di Antara Aktiviti Manusia Dan Persekitaran

Rajah 4.4 : Sudut Lihatan Di Tengah-tengah Garis Jalan 40 Kaki

Mempunyai Bukaan Sudut 30 Darjah Terhadap Fasad
Bangunan Setinggi 40 Kaki

139

140

Rajah 4.5 : Ciri-ciri Senibina Yang Menarik Membentuk Fasad Rumah

Kedai Tradisional

145

Rajah 4.6 : Laluan Sejarah

146

Rajah 4.7 : Penggunaan Ubin Yang Selaras Bagi Laluan Pejalan Kaki

147

Rajah 4.8 : Kerja Pengindahan Di Laluan Sejarah

149

Rajah 4.9 : Cadangan Rekabentuk Plaza

151

Rajah 4.10 : Anjakan Belakang Menghapuskan Continuity Fasad Dan

Kaki Lima

156

Rajah 4.11 : Rekabentuk Tingkap Rumah Kedai

157

Rajah 4.12 : Bumbung Terlibat Dalam Intergrasi Rekabentuk Bangunan

158

Rajah 4.13 : Garis Panduan Papan Iklan Bangunan Tradisional

162

Rajah 4.14 : Cadangan Kedudukan Papan Iklan

164

Rajah 4.15: Laluan Pejalan Kaki Mempunyai Perkaitan Di Antara

Pengguna, Perabot Jalan Dan Aktiviti
Rajah 4.16 : Elemen Pelengkap Landskap

165
165

SENARAI GAMBAR FOTO

GambarFoto 3.1

Bandar Taiping, 1870

64

GambarFoto3.2

Jalan Besar, 1880-1882

65

GambarFoto 3.3

Jalan Kota, Taiping

66

GambarFoto 3.4

Pasar Besar taiping

70

GambarFoto 3.5

Taman Tasik Taiping Merupakan Pengunjung Untuk

Beriadah Di Bandar Taiping

72

Pusat Bandar Adalah tempat Tumpuan Aktiviti

Perniagaan

74

Bangunan Rumah Kedai Adalah Elemen Peninggalan

Sejarah

77

GambarFoto 3.6
GambarFoto 3.7
GambarFoto 3.8

Bangunan Masjid Lama Kini Dalam Keadaan

VUl

Gambar Foto 3.9 :

Gambar Foto 3.10:.

Terbiar

78

Bangunan Rumah Kedai Dalam Pusat Bandar

Taiping

86

Bangunan Yang Dibina Sebelum Perang Dunia II

Menjadi Identiti Bagi Bandar Taiping

89

Gambar Foto 3.11 :

Sekolah King Edward, 1950

92

Gambar Foto 3.12:

Gambar Foto 3.13:

Jenis Gunatanah Yang Tidak Ketara Bercanggah

Kelompok Aktiviti Membantu Untuk Pembentuk
Gambaran Mental Dalam Persekitaran Kawasan
Kajian

94

Gambar Foto 3.14:

Jalan Kelab Baru, 1885

98

Gambar Foto 3.15:

Jalan Simpang Merupakan Laluan Utama

101

Gambar Foto 3.16:

Tempat Letak Kereta Telah Menghalang Pandangan

97

Terhadap Aktiviti Perniagaan Dalam Bangunan

104

Gambar Foto 3.17:

Pejabat tanah Dan Daerah, 1885

106

Gambar Foto 3.18:

Pusat Bandar Mempunyai Skyline Yang Sekata

109

Gambar Foto 3.19:

Keunggulan Jam Besar Telah Tercabar Sebagai

Mercutanda Dalam Bandar Taiping
Bangunan Wisma Perbandaran Merupakan
Bangunan Yang Unggul Dan Sesuai Dijadikan
Sebagai Mercutanda

Ill

Gambar Foto 3.21:

Pergerakan Pejalan Kaki Di Jalan Iskandar

115

Gambar Foto 3.22:

Perletakan Nodus Telah Memberi Kesan Terhadap

Gambar Foto 3.20:

Ill

Pergerakan Pejalan Kaki Dalam Persekitaran

117

Gambar Foto 3.23:

Bangunan Pejabat Tanah Dan Daerah

120

Gambar Foto 3.24:

Bangunan Rumah Kedai Di Jalan Stesyen

121

Gambar Foto 3.25:

Bangunan Rumah Kedai Di Jalan Tupai

122

Gambar Foto 4.1 :

Panorama Bandar Taiping

131

Gambar Foto 4.2 :

Skala Pembangunan Yang Sekata Di Bandar Taiping

137

Gambar Foto 4.3 :

Jalan Kota

138

Gambar Foto 4.4 :

Vista Dalam Pusat Bandar Taiping

141

Gambar Foto 4.5 :

Penyelarasan Fasad Bangunan

144

Gambar Foto 4.6 :

Jam Besar 1950

154

Gambar Foto 4.7 :

Penyelarasan Pembaikan Perlu Untuk Keseragaman

Rekabentuk

160

ix

SENARAI LAMPIRAN
Lampiran
Lampiran
Lampiran
Lampiran
Lampiran
Lampiran
Lampiran
Lampiran

1
2
3
4
5
6
7
8

Soalan Kajiselidik Tinjauan Pendapat Umum

Senarai Semakan
Bangunan Yang Bernilai Estetik
Senarai Tapak dan Monumen Sejarah
Berita Harian, 31 Mei 1994
New Straits Times, 12 Febuary 1994
New Straits Times, 12 March 1994
Asia Magazine, 3 - 5 July 1992

SENARAI SINGKAT KATA

Aktal71
Aktal72
MPT
Rancangan Struktur0
Rancangan Tempatan
Sek. Men.
Sek. Ren.
U'siti
Jin

Akta Kerajaan Tempatan, 1976

Akta Perancangan Bandar dan Desa, 1976
Majlis Perbandaran Taiping
Draf Rancangan Struktur Daerah Larut Matang, Selama dan
Kenan
Draf Rancangan Tempatan Kawasan Majlis Perbandaran
Taiping
Sekolah Menengah
Sekolah Rendah
Universiti
Jalan

BAB 1.0
PENDAHULUAN

Pengenalan

Sesebuah bandar yang mempunyai ciri-ciri keistimewaan dari segj kecantikan dan
elemen tertonjol adalah kerana perhubungan fungsi utama dengan aktiviti di
dalamnya. Bagi mewujudkan imej bandar melalui pengenalan bagi sesuatu tempat
adalah penting untuk mudah diingati dan memudahkan pergerakan dalam
persekitaran bandar. Ini akan memudahkan penduduk untuk membentuk gambaran
mental bagi bandar tersebut dengan memberi ciri-ciri kejelasan yang tinggi.

Kejelasan sesebuah bandar sering dikaitkan dengan elemen-elemen di dalam bandar

itu sendiri iaitu seperti mercu tanda, karektor bandar, fungsi, bentuk, warna,
tekstur,

susunatur

dan ketinggian

bangunan.

Walaubagaimanapun

pada

kebelakangan ini pembangunan fizikal bandar di Malaysia telah mengabaikan

kepentingan kejelasan imej sesebuah bandar dan mengakibatkan bandar-bandar
mempunyai ciri-ciri yang hampir sama.

Pembangunan bandar pada hari ini mempunyai perspektif yang semakin luas
dengan tidak terhad kepada pemandangan fizikal seperti kepada tatatur dan pola
gunatanah. Di mana persekitaran bandar melibatkan aspek-aspek berkaitan dengan
struktur bandar dari segi fungsi, peranan, tabiat manusia, nilai-nilai senibina dan
sebagainya. Pembentukan imej bandar adalah menekankan kepada konsep yang
melibatkan proses 2 hala antara pemerhati dan persekitaran. Hubungan ini
melibatkan pengalaman membuat pengamatan semasa berada di dalam persekitaran
untuk menghasilkan imej, makna dan memori kepada pemerhati.

Pembentukan imej bagi setiap individu terhadap persekitaran adalah mengambilkira

proses yang mudah diterima oleh orang ramai dengan melibatkan imej mental
pemerhati kepada persekitaran. Di mana proses ini tidak hanya tertumpu kepada
kualiti estetik yang tinggi atau membosankan tetapi mempunyai perkaitan dengan
kepelbagaian corak elemen-elemen imej seperti daerah, mercutanda, laluan, nodus
dan tebing.

Oleh itu proses jalan penyelesaian untuk menjadikan sebuah bandar mempunyai
kejelasan dan imej persekitaran bandar yang kukuh memerlukan faktor-faktor
hubungan antara manusia dan persekitaran. Proses ini mempunyai intergrasi antara
imej persekitaran dan keseluruhan struktur fizikal mengikut interpertasi yang
berbeza di kalangan manusia dengan aktiviti masing-masing. Oleh itu kesesuaian
intergrasi susunan fizikal akan menghasilkan imej yang tajam serta membentuk
simbol secara kolektif untuk meninggalkan kesan kepada manusia.

Sehubungan dengan itu nilai positif kepada perhubungan manusia dengan

persekitaran bandar adalah melibatkan unsur-unsur di sekeliling, emosi, hubungan
konsep organisasi serta pengalaman harian di dalam diri pemerhati. Ini dapat
membentuk hubungan kesan nilai yang tertentu kepada setiap individu dalam
persekitaran dan memberikan pendedahan atau pengalaman tanpa imbasan tertentu
terhadap persekitaran berkenaan.

Memandangkan hubungan ini sukar untuk

ditakrifkan bagi setiap individu dan pemerhati seharusnya mempunyai peranan aktif
dalam pembentukan imej yang kukuh selaras dengan kehendak orang ramai.
Persekitaran bandar akan mengarahkan kepada ketepatan dan perincian mengikut
corak aktiviti manusia. Walaupun ini bukanlah merupakan masalah yang besar di
dalam pembangunan bandar pada hari ini tetapi menunjukkan kelemahan ketara
dalam membuat keputusan untuk meneruskan pembangunan akan datang.
2

Dalam pada itu kawasan kajian merupakan salah satu bandar yang menjadi
tumpuan aktiviti penduduk di negara ini dengan memiliki kombinasi bangunan
lama dan baru dapat mewujudkan imej yang tersendiri dengan sokongan dari
unsur-unsurfizikaltopografi, kawasan lapang dan sosio budaya yang tersendiri. Di
mana kajian ini mengkaji sejauh mana pusat bandar dapat memberi gambaran
terhadap imej secara menyeluruh bandar Taiping dan mengemukakan rangka
cadangan pada masa akan datang bagi meningkatkan imej bandar tersebut.

Kenyataan Masalah

Berdasarkan pengamatan dan sumber visual yang dapat dilihat di bandar Taiping,
o

pusat bandar merupakan salah satu elemen yang membentuk imej bandar tersebut.
Kawasan ini menjadi tumpuan penduduk untuk menjalankan aktiviti perniagaan,
perkhidmatan, kewangan, perlancongan, pentadbiran dan sebagainya selaras
dengan peranannya sebagai salah satu pusat pentadbiran wilayah di negeri Perak.
Di samping itu juga bandar ini mempunyai konsep pembangunan yang mempunyai
sistem susunan hiraiki yang jelas dan di dalam proses ke arah menjadikannya
sebagai bandar pelancongan untuk menyokong aktiviti perindustrian.
a.

Elemen-elemen fizikal, alam semulajadi, aktiviti manusia dan peranan yang

dapat dimainkan oleh pusat bandar selaras dengan pembangunan berteraskan
sumber warisan sejarah, sumber alam semulajadi serta sebagai pusat
pemasaran dan membeli-belah.

b.

Reka bentuk bangunan yang tidak seragam atau mempunyai kesinambungan

reka bentuk di antara bangunan baru dan lama yang menyebabkan yang
karektor senibina atau unsur sejarah tidak dapat ditonjolkan.

c.

Pembangunan pusat bandar perlu mempunyai intergrasi di antara elemenelemen fizikal dengan semulajadi dan aktiviti setempat untuk mempastikan
keperliian aspek perancangan dan kehendak manusia.

d.

Polisi atau garis panduan bersesuaian perlu digubal bagi mempastikan

bangunan mempunyai warisan sejarah dapat dipelihara kerana tekanan
pembangunan semasa dan mengekalkan identiti bandar Taiping.

e.

Aspek reka bentuk memerlukan suatu alat kawalan yang nyata kerana timbul
perselisihan pendapat sebagai penghubung atau pengukur kepada pihak
berkuasa.

Tujuan Dan Objektif Kajian

Tujuan kajian ini adalah:

Meningkatkan imej bandar Taiping melalui karektor rupa bandar dan aktiviti
manusia dengan intergrasi elemen-elemen semulajadi setempat.

Untuk mempastikan tujuan ini dapat dicapai, objektif-objektif telah dibentuk iaitu:
a.

Mengenalpasti masalah dan potensi elemen-elemen di dalam pusat bandar

untuk mempelbagaikan serta peningkat kualiti visual melalui nilai-nilai estetik
di kawasan tersebut.

b.

Mengukuhkan peranan kawasan pusat bandar sebagai elemen imej bandar

Taiping selaras dengan usaha peningkatan rupa bandar tersebut.

c.

Menerapkan elemen-elemen reka bentuk

bandar ke dalam perancangan

pembangunan selaras dengan peningkatan imej.

d.

Menimuskan keadaan imej semasa bagi membentuk satu garis panduan dan
4

brief

reka

bentuk

di

kawasan

pusat

bandar

Taiping

dengan

mengeksplotasikan potensi setempat.

1.4

Pemilihan Kawasan Kajian

Taiping adalah sebuah bandar moden yang tertua sekali di negera ini dan
pembentukan awalnya adalah bermula era pembangunan di negeri Perak. Taiping
dalam bahasa Cina bermaksud kedamaian yang berpanjangan iaitu selaras dengan
hasil daripada ketetapan Perjanjian Pangkor. Di samping itu dalam jangkamasa
tahun 1971 hingga 1980 bandar Taiping mengalami pertumbuhan ekonomi 13.6%
setahun dan di antara tahun 1981 hingga 1990 ia mengalami pertumbuhan ekonomi
sebanyak 17.2% setahun.

Dari segi ranking bandar Taiping merupakan bandar kedua besar selepas Ipoh di
negeri Perak iaitu ia terletak kira-kira 85 km ke utara bandar Ipoh dan sejauh 95
km dari selatan Pulau Pinang (Pelan 1 : Lokasi Bandar Taiping). Pada suatu masa
dahulu bandar ini terletak di tengah-tengah laluan utama utara dan selatan tetapi
pada masa kini sebatang jalan pintas telah dibina yang terletak kira-kira 6 km dari
kawasan bandar Taiping.

Manakala bandar Taiping terletak di dalam kontek kajian pelan pembangunan

kawasan Kajian Perancangan Wilayah dan Pembangunan Wilayah Utara Perak
(1975). Di mana Taiping berperanan sebagai pusat pertumbuhan utama bagi
wilayah utara negeri Perak dan menjadi tumpuan kepada petempatan-petempatan
tadahan yang terletak di sekitar bandar tersebut bagi mendapat perkhidmatan
daripadanya.
5

Malah rumusan konsep pembangunan bandar Taiping adalah berdasarkan kepada

penyelarasan Rancangan Struktur Larut Matang, Selama dan Kenan serta
mengikut keperluan polisi-polisi atau keperluan yang digariskan oleh kerajaan
negeri mahu pun pihak Majlis Perbandaran Taiping. Di mana dalam rancangan dan
polisi yang telah digubal bandar Taiping telah dikenalpasti sebagai bandar
perindustrian dan pelancongan kerana mempunyai pelbagai potensi seperti
pembinaan Lebuhxaya Utara Selatan serta sumber warisan sejarah yang terdapat di
bandar tersebut.

Selain daripada itu kawasan kajian pada masa kini adalah merupakan tempat
tumpuan utama bagi penduduk tempatan serta kawasan sekitarnya malah
melibatkan pengunjung daripada luar untuk mendapatkan perkhidmatan dan
menikmati kemudahan yang ditawarkan olehnya. Sehubungan itu potensi-potensi
bagi meningkatkan imej bandar Taiping secara menyeluruh melalui kesan utama
(impression) adalah terdapat di kawasan pusat bandar itu sendiri terutama kepada
pengunjung daripada luar.

Oleh yang demikian kawasan pusat bandar Taiping adalah dapat dilihat mempunyai
peranan di dalam pembentukan imej bandar Taiping secara menyeluruh.
Penyelarasan atau intergrasi bentuk-bentuk pembangunan yang bersesuaian untuk
mempertingkatkan dan mengukuhkan imej bandar ini secara menyeluruh.
Sehubungan itu peranan serta cara untuk mengeksploitasikan potensi-potensi yang
terdapat di kawasan berkenaan dengan mengekalkan identiti sedia ada untuk
mengukuhkan imej bagi kawasan pusat bandar dan bandar Taiping secara
menyeluruh (Pelan 2 : Kawasan Kajian).

*.-u,
LDKASI BANDAR
TMPING

KAJ1AN

UTARA

vp
SELANGOR

PETUNJUK

BANDAR TAIPING

NO. PELAN : 1

TAJUK
LOKASI BANDAR TAIPING

KE ARAH PENINGKATAN IMEJ

BANDAR MELALUI PERANAN
PUSAT BANDAR

'PING

^y*

N.'

\
*.-

S'moanij

~;T

^
V

i"A

X.t

A
NO. PELAN : 2

PETUNJUK
SEMPADAN KAWASAN KAJIAN

TAJUK
KAWASAN KAJIAN

KE ARAH PENINGKATAN IMEJ

BANDAR MELALUl PERANAN PUSAT
BANDAR

FOTOSTAT TtOAK
_-,

'

u'l6tNAHiv.AN
:

1.5

Skop Kajian

Bagi mencapai objektif yang telah digariskan kajian imej bandar bagi kawasan
pusat bandar perlu ditekankan bagi mengetahui samaada ia memainkan peranan
sebagai sumber imej bagi bandar Taiping. Selain daripada itu tumpuan diberi
terhadap elemen atau sumber yang boleh dijadikan tarikan imej di kawasan kajian
iaitu di dalarri pusat bandar.) Di mana pada peringkat kedua adalah untuk
mengenalpasti isu dan masalah serta potensi yang terdapat di kawasan kajian^ Ini
meliputi kajian terhadap pusat tumpuan utama pengunjung melalui aktiviti. Empat
kajian di tapak iaitu meliputi elemen-elemen fizikal, aktiviti manusia dan ciri-ciri
sejarah atau warisan di kawasan kajian.

1.5.1

Fizikal Tapak

Kajian ini dijalankan berdasarkan kepada struktur fizikal yang terdapat di kawasan
pusat bandar Taiping. Ia bertujuan mengenalpasti struktur tapak melalui elemenelemen:
a.

Kejelasan sumber bagi mengenalpasti elemen-elemen yang boleh dijadikan

sumber daya penarik di pusat bandar Taiping.

b.

Struktur bangunan adalah untuk mengenalpasti bangunan-bangunan yang

berpotensi untuk dikekalkan, ditingkatkan dan dibangunkan semula di
kawasan kajian selaras dengan kesesuaian imej.

c.

Kajian gunatanah adalah untuk mengenalpasti pengaruh perkembangan

gunatanah kawasan kajian terhadap jalinan aktiviti manusia dan kualiti visual
di dalam pusat bandar Taiping.

d.

Kajian sistem sirkulasi untuk mengenalpasti kesan dan potensi dari rangkaian
9

laluan penjalan kaki, tempat Ietak kenderaan dan jalan-jalan keluar dan masuk .
ke kawasan kajian.

1.5.2

Aktiviti Manusia

Aktiviti manusia dikaji bagi melihat tindak balas manusia terhadap penggunaan
ruang kawasan kajian dengan menggambarkan imej. Bagi melihat aktiviti manusia
dan persepsinya, kaedah yang digunakan adalah pengamatan terhadap persekitaran
dan sokongan temubual dengan orang ramai secara rambang.

1.5.3

Warisan

la bertujuan untuk melihat bentuk warisan atau potensi yang boleh dieksploitasikan
bagi tujuan pengekalan atau pemuliharaan dengan mengambilkira aspek-aspek reka
bentuk bandar. Di sini penilaian terhadap sumber warisan dari segi sumber-sumber
yang telah digariskan, polisi-polisi dan piawaian yang digunapakai. Maklumatmaklumat akan diperolehi daripada

agensi-agensi seperti Majlis Perbandaran

Taiping, Jabatan Muzium dan Badan Warisan Malaysia.

1.5.4

Aspek Imej

Kajian ini mebputi elemen imej yang terdapat dan boleh didapati di kawasan kajian
seperti laluan, mercutanda, daerah, pinggir dan titik tumpuan.

10

Methodologi Kajian

Bagi mempastikan kajian ini dijalankan menepati skop kajian serta menapai tujuan
atau objektif yang telah digariskan methodologi kajian ini merangkumi 5 peringkat
yang utama (Rajah 1.1: Cartalir Kajian). Iaitu seperti beriku:

1.6.1

Mengenalpasti Masalah

Walaupun kawasan pusat bandar Taiping merupakan kawasan tumpuan utama

penduduk dan pembangunan di bandar Taiping tetapi terdapat beberapa masalah
dari segi keunggulan bangunan atau mercu tanda yang bersaing dengan Iain-lain
bangunan,

rupa

bandar,

reka

bentuk

bangunan-bangunan

yang

tidak

berkesinambungan, tempat tumpuan utama dan sebagainya yang kewujudan imej

masih tidak tertonjol.

1.6.2

Kajian Teoritikal

kajian ini dijalankan secara mendalam selaras bagi melihat kefahaman terhadap
masalah yang dikenalpasti iaitu meliputi elemen imej atau peranan pusat bandar.
Kajian ini juga melihat pengaruh faktor-faktor aktiviti manusia atau perkaitannya
terhadap ruang dalam bandar dan bertujuan mengarahkan dan mengenalpasti
faktor-faktor permasalahan bagi menggambarkan bentuk kajian di peringkat
seterusnya.

1.6.3

Kajian Peranan Pusat Bandar

Kajian ini melihat peranan yang dimainkan oleh pusat bandar dalam mempenganihi
11