Say

Harp Mecmuas
Terinisani, 1331
(Aralk 1915)

BykOsmanlOrdusunun Mukaddes Bakumandan Beinci Sultan Mehmed Han Hazretleri

Yl
1

Harp Mecmuas
Tarih : Kasm 1915 - Haziran 1918
T.C.
Babakanlk
Basn Yayn ve Enformasyon
Genel Mdrl,

Takdim
Osmanl tarihinin bekli de en karanlk zaman olan Birinci Dnya sava esnasnda,
cephelerde meydana gelen hadiselerden, savan seyrinden haber verecek, var olma
mcadelesi veren halkn duygularn coturacak ve moralini yksek tutacak yaynlara
duyulan ihtiyac karlamak iin birok mecmua neredilmitir. Bunlar arasnda ierik
ve grsel ynyle en fazla ilgi uyandran ve amaca uygun muhtevaya sahip neriyat;
zamann Harbiye Nezareti tarafndan yaymlanan Harp Mecmuasdr.

2014, Ankara.
Grsel adan da zengin olan bu mecmua, savan cereyan ettii cephelere ait
ISBN:
978-975-19-5963-8
Redaksiyon:

fotoraflarla okuyucularna cephelerin manzarasn, kahramanlk gsteren askerleri,

dman esirlerini, ehit olan askerleri etkileyici bir ekilde yanstmaktadr. Kimi saylarnda
o dnemde mttefikimiz olan Alman subaylarnn resimlerine de yer verilmitir
Mecmuann ilk says Kasm 1915de (Terin-i Sni 1331) yaymlanmtr. Her saynn

Yasin SEVEN, Alattin ALICI,

kapak sayfasnda yl ve say numaras yazldr. 15 gnde bir yaymlanmas planlanan

Muhammet nal ARVAS

mecmua, yaklak yl kmaya devam ederek yayn hayatn Haziran 1334/1918e

kadar srdrmtr. lk saylar, dzenli bir ekilde ksa da sonraki saylarda birka

Sayfa Dzeni:
Murat KERDE
Bask:

aylk kesintiler olmutur. Mecmuann yayn hayat 27. saysyla sona ermitir.
Harp Mecmuasnn 1. Dnya sava srasnda ie dnk propaganda ilevi grd
sylenebilir. Mecmuann ilk saysnda Niin kyor? adl yazda yle denilmektedir:
Meum Balkan Muharebesine devletimiz kuvvetiyle deil zfyla atlmt.

Salmat Basm Ltd. ti

O zaman yabanc gazetelerin Avrupadan srlmz sevinli tasvirlerle

Tel. 0.312 341 10 20

gsteren yazlarn okur ve resimlerine bakarken avularmz ihtiyarszca alnmza

kapanr, yreimizden sakl bir yarann kanlar szard. Baktmz ehrelerden
abucak kap ayrlan nazarlarmz daima iimize evrilip barmzdaki derin
yaray yakndan grmek, onun kanlarna boyanmak isterdi. Fakat imdi bu siyah
mazinin yannda gne gibi parlak nurunu istikbale uzatp yolumuzu gsteren bir
bugn var. imdi omuzlarmzn stnde bamz dik ve yksek duruyor; alnmz
btn dnyaya kar akln tehir ediyor.
te Harp Mecmuas, varlmzda bu mhim inklb yapan, en byk ve en kuvvetli
dmanmz karsnda neslinin ve dininin ananesine uygun bir kahramanlk ve
fedakrlkla cenkleen muazzam ordumuzun altn destann yazlar ve resimlerle
ebediletirmek, onu btn dnyann gzleri nne sermek iin kyor.
Eseri istifadenize sunarken en karanlk ve meum gnlerde milletimizin hissiyatna
tercman olan Harp Mecmuasnn ilk saysnda yer alan Trkiye lmeyecek;
yaayacak ve byyecek ifadesinin tahakkuk ettiini hep birlikte gryoruz.
Bu mecmuay yayna hazrlarken eserin neredildii tarihteki ruhu daha iyi yanstmak,
orijinalliini muhafaza etmek ve mili kltrmzn temelini oluturan Osmanlcay
nazara vermek maksadyla Osmanlca ile mukayeseli tpkbasmn gerekletirdik.
anakkale Zaferinin 100. Ylna yaklatmz u aylarda aziz ehit ve gazilerimize
minnettarlmzn mtevaz bir gstergesi olarak Genel Mdrlmz bu mecmuay
yeniden yaynlamaktan mutluluk duymaktadr.
T.C Babakanlk Basn Yayn ve Enformasyon Genel Mdrl

Osmanl Saltanatnn Veliahd Yusuf zzeddin Efendi Hazretleri

Sahife: 3 Say: 1

Harp Mecmuas
HARP MECMUASI

ellerinde olan ngilizlerin, gemilerine gvenerek Irakn deniz

Niin kyor?

ve nehir sahillerine kardklar kuvvetler karsnda says pek

Bir yl var ki Trk ve slm vatan vaktiyle bir Osmanl gl

az olan askerlerimizle hilfet ve dinin haklarn korumak iin

mukaddes cihat bayra altnda toplanan hakiki Mslmanlar,
korkun bir kaya salamlyla mukvemet ediyorlar.
Dier cephede pdrlar Svey Kanalna dayanp kar tarafa aknlar yapan bir ordumuz, her gn insan tkatinin son
kabiliyetiyle alarak gittike yaklaan Msr seferi iin

olan Karadenizde birdenbire en yllanm dmannn hcumuna urad ve donanmamz hakkn korumaktan ylmadn
gsteren bir karlk hcum ile Moskof gemilerini batrp
kararak aknlar yapt. Ne bitmez tkenmez ayrlk yllarndan
biri dman boyunduruu altnda ezilip inleyen karde mem-

hazrlanyor. Balarnn stnde Yavuz Selimin hayl

leketlerin, Krm ve Kafkasyann kylarn topa tuttu. Oralar

kanatlarn gren bu ordu yakn bir istikbalde sngsn

kanatlarnn karanlnda boan Moskof kargasnn barna

marur ngilterenin can damarna saplayacak ve o zaman

gayznn atelerini frlatt. Karadeniz Boaznn nlerinde ilk

akan kanlar Mslmanln byk kurtulu gnnn ykut

patlayan Trk topu, yalnz o eski dmana deil, btn bu

douunu vcuda getirecek.

cihan cenginde onun tarafn tutanlara kar atlm bir gazap

Dmanlarmz yalnz byle geni memleketimizin ularna

nrasyd. O alkn nray Eskiglmezin sular tand. Beyaz

saldrmakla kalmadlar. En mhim kuvvetleriyle geldiler.

kpkleri balarnda fkelenerek kylara doru koan dalga-

Boazmza sarldlar. Sekiz aydan beri denizden ve karadan

lar Trkn dirildiini etrafa seslendiler.

hcumlarla onu gemek, btn dnya ehirlerinin melikesini,

slmn muazzam kitabnn, fethini Mslmanlara mjdeledii

Avrupa, birka ay evvel ikiye blnm, birbiriyle kanl bir

kymetli beldeyi be asrdan beri Trkn hakanlar dura ve

kavgaya tutumutu. Senelerle gizli gizli alp hazrlanan

slmn hilafet makam olan byk ve sevgili stanbulu eli-

Moskoflar ve mttefikleri, kahraman Orta Avrupa devletlerini

mizden almak, bu suretle Trk ve Mslman kuvvetlerini

drt taraftan ate zinciriyle kuatarak mahvetmek istiyorlard.

bandan ezmek istediler. Fakat Allah brakmad. Bizim btn

Mem Balkan Muhrebesinden beri dmanlarmzn l

donanmamzdan alt yedi defa daha kuvvetli en mkemmel

sandklar biz de her ihtimale kar hazrlanm, uradmz

gemilerden mrekkep donanmalar, en son fenn tehizta

felketlerden aldmz ac ve unutulmaz derslerle bilinen

mlik ve says yarm milyona varan ordularyla yaptklar

hcumlar en kat hezimetlere urad. Bugn mill mec
lislerinin kubbelerine, duvarlarna, kendi mebuslar ve millet-

dnceler ve duygularla ve onlarn mahsl olan almalarla

silahlanm, bekliyorduk.

lerinin sar kulaklarna kendi gazeteleri ac ac baryorlar ki

te Karadenizde memleketimizin kylarnda bir taraftan

ngiliz ve Franszlarn bu ark seferleri onlara elem ve lm-

gsterili gezintiler yaparak bizi korkutmak, dier taraftan

den baka hibir ey getirmedi. Vaktiyle cedlerimizin sallarna

torpilleri dkerek donanmamz hapsetmek isteyen Moskof

yol verip onlar Asyadan Avrupaya geiren deniz,

gemileriyle ilk arpmamz onun iin bizi gafil avlamad. O

dmanlarmzn gelin gibi ssl ve lm gibi korkun gemi-

zamandan beri kahraman ordularmz ve donanmamz yorul-

lerine mezar oldu. Sahillerin yz Trk ve Mslman sngleriyle delinen gslerden akan kanlarla kzard ve bu kzar
tnn kuvvetli aksi bu iki byk devletin alnna vurarak orada

mak ve ylmak bilmeyen bir kuvvet ve man ile drt kede

sevgili vatanmz mdfaa ediyor.

silinmez bir haclet damgas oldu. Btn dnya sene

Kafkas Cephesinde ieriden ve dardan hcum eden sefil

evvel hayatnn son gnlerini yayor sanlrken birden bire

dmanlara elik kalelerin gsteremeyecei bir metanetle

dirilip kmldayan ve klcn dman kanna batrarak tarihinin

kar duran ordumuz, ara sra Moskof hudutlarnn iine de

en anl sayfasn Akdenizin ark kylarna yazan Trkiyenin

atlarak dman ordularna lmler sayor. Onlarn sayca

nnde hrmetle eiliyor; mttefiklerimiz ayr cephelerde bir

milyon dman kuvvetini megul ederek, Akdenizi,
Karadenize bititiren dehlizi kapayp milyonlarca Moskof
srlerini her eyden mahrum brakarak bu cihan cenginin

kendilerinden ok fazla dman askerine saldrrken gsterdikleri kahramanl, fedakarl Kafkasn sarp dalarndan,
tepelerinden sorunuz. Alacanz cevap cedlerimizin mukad-

neticesi zerinde byk tesir icra eden kahramanlmz

des ruhlarn sevindirecektir.

seven ve beenen bir hayranlkla alklyor.

Devletlerinin evket ve azamet kubbesini Mslmanlarn kan

sene evvel... Bu zaman Osmanl tarihinde hikyesi

ve canlaryla ykselen direkler stnde tutan ve btn

gzyayla

dnyann deniz geitleri

Bakumandan Vekili Enver Paa Hazretleri

Veliaht Yusuf zzeddin Efendi Hazretleri dmana muvaffakiyetli bir taarruzda bulunan askerleri tefti ederken

Bakumandan Vekili Enver Paa Gelibolu harp cephesinde bir kolordu karargahnda, yanlarnda kolordu kumandan Esad Paa ve erkan

Sahife: 6 Say: 1

Harp Mecmuas

Ordu KumandanlarI
Drdnc Ordu Kumandan Bahriye Nzr Cemal Paa Hazretleri Altnc Ordu Kumandan ve Yver-i Has- Padiah
Von der Gol Paa Beinci Ordu Kumandan Liman Von Sanders Paa

byk ve en kuvvetli dmanlar karsnda neslinin ve dininin

yazlacak bir devir, karanlk bir fetret zamanyd. Mem

ananesine uygun bir kahramanlk ve fedakrlkla cenkleen

Balkan Muharebesine devletimiz kuvvetiyle deil, zaafyla

muazzam ordumuzun altn destann yazlar ve resimlerle

atlmt. O zaman yabanc gazetelerin Avrupadan

ebedletirmek, onu btn dnyann gzleri nne yaymak

srlmz sevinli tasvirlerle gsteren yazlarn okur ve

iin kyor. Sevgililerini kurban verip yrekleri szlarken

vatann istikbalini, o daima gen ve din midi ruhlarnda
sevip okayan analar, babalar, kadnlar, kardeler, kzlar, oul
lar bu sayfalarda muazzam bir ile olan byk ordunun anl

resimlerine bakarken avularmz ihtiyarszca alnmza

kapanr, yreimizden sakl bir yarann kanlar szard. Bakt
mz cephelerden abucak kap ayrlan nazarlarmz, dima
ierimize evrilip barmzdaki derin yaray yakndan grmek, onun kanlarna boyanmak isterdi. Fakat imdi bu siyah

menkbelerinde ve levhalarnda fertlerin ann da sezerek

mazinin yannda gne gibi parlak, nrunu istikble uzatp

vnecekler ve her eyi en btaraf bir beyinle muhakeme

yolumuzu gsteren bir bugn var. imdi omuzlarmzn

eden yarn bu sayfalara bakarak Avrupay krmzya boya-

stnde bamz dik ve yksek duruyor. Alnmz btn dn-

yan bu cihan cenginde Trkiyenin mevkiini tayin edecek ve

yaya kar akln tehir ediyor.

bununla onun hakknda kat ilm verecek: Trkiye lmeye-

te Harp Mecmuas, varlmzda bu mhim inklb yapan,

cek; yaayacak ve byyecek.

en

Sahife: 7 Say: 1

Harp Mecmuas

Ordu KumandanlarI
Birinci Ordu Kumandan Esat Paa kinci Ordu Kumandan Vehib Paa nc Ordu Kumandan Mahmud Kamil Paa

te bu vaziyet bizi irademizin fevkinde olarak muharebeye

sevk ediyordu; yalnz mesele hangi zmreyi iltizm
edeceimizde kalyordu. Halbuki bu mesele de kendi kendine tarihen halledilmi gibiydi.
Karmzda iki zmre bulunuyordu. Birisi btn slm
leminin skt ve izmihllini mcip olan ve bilhassa Trkiye
ile iki yz seneden beri daima arpan Rusya'y ihtiva eden
tilaf zmresi; dieri de Bosna-Hersek'te skin ve adedi birka yz bine bile varmayan slm ahlisinin haricinde, hibir
slm memleketi zerinde tahakkm ve tasallutu olmayan,
slm alemiyle henz temasa gelmi ve menfii onun menfii

TRKYENN ve SLM LEMNN KURTULUU

Umm harbin zuhru, bizi tarih bir vaziyet karsnda
bulundurdu. Avrupa ve btn dnya zerinde tahakkm
eden iki rakip zmre birbirine kar kmlard. Herhangi bir
tarafn galibiyeti, dier tarafn mahkumiyetini ve binaenaleyh
galiplerin dnya zerinde hakimiyetini icap ettirecekti. Bizim
gibi Harb-i Umm'nin muhitinde bulunan devletler, muharebe haricinde kalamazlard. Er ge, ister istemez, muharebeye
itirak etmek mecburi idi. Tam ve sonuna kadar btarafl
muhafaza edebilmek iin azim ve herhangi bir zmrenin
tazykine mnferiden kar koyabilecek kuvvetlere mlik

ile tevfuk eden Almanya, Avusturya-Macar zmresiydi.

olmak icap ederdi; bilhassa stanbul ile Boazlara sahip ola-

Tereddt kbil miydi?

rak ark ile Garp arasndaki btn ksa ve msait yollar

Aramzda teden beri btl ve pek muzr bir akde mevcuttu.

ihtiva eden Trkiye gibi bir devletin btaraflkta sonuna kadar

Biz ngiltere'yi kendimiz iin bir nevi hm telakk ediyorduk.

kalmas imkan haricindeydi.

Dahiliye Nzr ve Svari Mlzm- snsi Talat Beyefendi

slm leminin vahdetini temsil eden Trkiye devletine

kar hmlik, hayr-hahlk mevkiinde bulunamazd. Yalnz
uras vard ki ngilizler bizim bu galat- r'yetimizden
pekala istifade ediyorlar; bir zamanlar Ruslarn, Hindistan'
istila etmeleri ihtimalinden korkarak Hindistan'a giden
btn yollar kapatmak iin Ruslara kar bizim kuvvetimizi
kullanmak yolunu biliyorlard. Unutulmamaldr ki bizim
malubiyetimizle

Bu telakk -nefs-i emirde eref ve haysiyet-i millye ile

mtenasip olmadktan baka- esasen hibir hakikate de
mstenid deildi. Bugn Afrika'da, Hindistan'da ve
Asya'nn dier ktalarnda yz otuz milyondan ziyade
slm ahlisini cebr ve tahakkm altnda tutan ve cebr ve
tahakkmn tesis iin birok slm hkmetlerinin
inkraz ve izmihlline sebep olmu bulunan ngiltere,
hibir zaman hilafet makamna, btn

Sahife: 9

Say: 1

Harp Mecmuas

tereddt etmediler ve bir sene muharebeden sonra -kahraman ordularmzn ibraz etmi olduklar ecat, yararlk ve
fedakarlk sayesinde- bugn bihamdillah intikamlarmz bu
akr dmanlardan alm olduk. Artk gerek Trkiye, gerek
btn slm lemi iin byk ve geni bir sadet sahas
almak zeredir. Trk ad, slm haysiyeti yeniden ihya edildi. Karmzda yeni ve parlak bir devir duruyor ve bizi bekliyor. Bu devri bize aan, bamz ykselten zerimizdeki
btn lekeleri kanlar ile silerek bizi mitler ile canlandran o
fedakar, kahraman ordularmza onlar idare eden mahretli
ellere binlerce selam...

neticelenmi olan Trk-Rus muharebesinden sonra, ngiltere

Aaolu Ahmet

urad zaman onlarn tamirini dnmemitir. Zira ngiltere

hibir zaman kendi hissesini unutmam, her defa vcudumuzun bir parasn koparmtr. Sulh zamanlarnda ise
ngiltere hibir zaman ciddi ve mtemd bir surette bizim
kuvvetlenmemiz, canlanmamz iin almamt. Dahilde
esasl ve devaml, slahat yaparak hiz bulunduumuz
meknz kuvvetlerimizi tanzim ve tekil etmemiz iin hibir
cidd teebbs ve muvenette bulunmamtr. Daima mevcut kuvvetlerimizden istifade ederek o kuvvetler zaafa
daima hilafet makamndan, bu makamn slm lemi zerindeki nfuzundan tavahhu eylemi ve onun kuvvet bulmasn
arzu etmemitir.

iir

ALTIN IIK
1
Sava
tkenin1 bir iekli ovas

Rus-Japon muharebesinden sonra ise ngiltere artk yzndeki Avrupa perdesini bsbtn kaldrd ve dorudan doruya
hilafet makamnn imhasna azmeyledi. Zira bu muhare
beden sonra Ruslar, ark'ta ngiltere iin o kadar vahim bir
tehlike tekil etmiyorlard. Halbuki beri yanda bir taraftan
Alman tehlikesi mevcut olduu gibi dier taraftan Trkiye ve
ran'da zuhur eden inklablar, slm milletlerinin tegayyz ve

Olmu idi geyiklerin yuvas.

intibah sr gstermeye balamas ngiltere'nin teden beri

Melekeydi bu srnn banda

vahimesini ta'zib eden slm tehlikesini meydana koymutu.

Alageyik, henz on drt yanda.

Ulu Tanr yaratmt bu kz

ngiltere bu tarihten sonra artk tereddt bile etmedi. Kararn

verdi. 1907 senesinde Rusya ile akdetmi olduu mukavele
mucibince Rusyaya, Trkiye ve ran hakknda ak bono

Bir yznde gzelliin yldz

verdi. Rusya istedii gibi hareket edebilirdi. Zavall ran'n

Dolard gah Altayda, gah inde;

bana gelen felaketler cmlemizin malumudur. Rus Kazak

Ei yoktu perilerin iinde.

Gne gibi nur saarak gezerdi,

lar ran'n her cihetini ayaklar altnda ineyerek, ran

meclis-i millsini kan ve ate iinde datt. ran istiklali zerine ar ellerini vaz eyledi. Sekiz senedir ki bu memleket,

Bin an yreini ezerdi.

mtemdi perianlk iinde yuvarlanmakta ve en nmdr, en

Onu gren btn Is2lar Eye3ler

deerli evlad Rus hunharlna kurban olmaktadr.

sterlerdi gzleriyle yiyeler.

Rusya ve Rusya'nn mttefikleri olan ngiltere ve Fransa bize

O hem kaar, hem de dnp bakard,

Oan4lar hep peine takard

kar da ayn surette hareket etmek istediler. Bizi de bir kak

su iinde bomaya azmeylediler. Merutiyetin ilan gnnden
beri bu devletin bizim bamza getirdikleri btn felaketler cmlemizce malumdur. Btn bu felketleri tetvc etmek

Alageyik kra kt bir gece,

Herkes uyur iken sessiz, gizlice,
1- Orhon lkesinde eski Trklerin hkmet makarr ki hakan orada otururdu. Kltigin kitabesinde ve in tarihlerinde ismi geer.
2- Trk esatirinde syanet melei. Sleyman Efendinin mevlidinde Ltf-i s,
cd s tabirleri vardr. Issz kelimesi bu mnasebetle lisanda mevcuttur.
3- Trk esatirinde ev, aile ve kabile perisi; garb esatirindeki mann mukabili. Eski Trkede idi ve izi suretlerinde ismi geer.
4- Eski Trkede omak anlamak manasna gelir. Oan, hakim ve kadir
manasna, mabuda verilen isim.

iin en sonra Balkan ittihad ve muharebesini vcuda getirdiler. Sulh konferans esnasnda bize kar alm olduklar vaziyet de herkesin hatrndadr.
te slm leminin yzde doksan sekizini cebr ve zulm
altnda tutan, btn slm hkmetlerinin inkrzna sebep
olmu ve son iki slm devletinin de imhasn tasmim etmi
bulunan tilaf zmresine kar kmak bizim iin deta bir
mukaddes vazife mahiyetini kesb etmiti.
Bamzda bulunan hkmet adamlar u vazifeyi f etmekte

YAAYAN LLER

1. nc Ordu Kumandan Merhum Hafz Hakk Paa 2. Merhum Hafz Hakk Paa Erzurumda
endaht tecrbesi yaparken; yannda Erzurum Valisi Tahsin Bey.

Sahife: 11 Say: 1

Harp Mecmuas
MERHUM HFIZ HAKKI PAA

eden komisyona memur oldu. 1326 Nisannda Viyana'ya

avdetle eyllde birinci ve ikinci ordular tarafndan icr olunacak
manevrada hakem sfatyla bulunmak zere tekrar davet edildi.
Knn- evvelde Erkn- Harbiyye nc ubesi'ne ve knn-
snde Tekilat- cedidede Birinci Kolordu Erkn- Harbiyye
Riyaseti Vekleti'ne tayin olundu. 1327 Knn- snsinde Bulga
ristan Veliahd Prens Boris'in Senrit'e (?) vusl mnasebetiyle
Bulgaristan'da icr edilen merasimde bulunmak zere gnderilen heyetle beraber gitti. atalca Mdfaasnda sol cenah
muharebelerindeki gayret ve fedakarlna mkfaten 1329
Knn- evvelinde kaymakamla terfi ile, Erkn- Harbiyye
nc ubesi'ne memur edildi. Balkan Muharebesi'nin me'm
neticesinden beri kendisi ordunun genlemesi fikrinin hr ve
musirr bir taraftaryd. Nihayet bu emeli tahakkuk etti. Yeni
tekilatn icraas srasnda Erkn- Harbiyye-i Ummiyye kinci
Reis-i Snlii'ni deruhte eyledi.
21 Temmuz 1330 seferberliinde Bakumandanlk Vekaleti
Erkn- Harbiyyesi Reisi Snsi ve ayn senenin terin-i snsinin
on altsnda sene hazar-kdem zammyla miralay ve yirmi
beinde Kafkas harp cephesinde Onuncu Kolordu kumandan
oldu. Knun- evvelin yirmisinde mirlivala terfi ve yirmi sekizinde nc Ordu kumandan tayin edildi.
Merhumun Kafkas harp cephesinde bulunduu iki ay kadar
mddet zarfnda gsterdii ecat ve dirayet-i askeriyyenin,
hayat istihkr edici kahramanln ve fedakarln hikayesi
Osmanl ordusunun bir altn kitab olmaa lyktr. Btn
hayatnda zeki, malumatl, vazifesini bilen ve cann vatanna
vakfeden bir asker olmutu. lm de yle oldu. Hasta askerleri pek yakndan tefti ve nezaret altnda bulundurmak iin
kendini korumakta gsterdii kaygszlk yznden knn-
snnin yirmi birinde lekeli tifoya yakaland ve dokuz gn sonra
Erzurum'da vefat ederek ehrin kalbinin en ince duygularyla
merbut olduu Kafkasya'nn gzel beldesinin ismini tayan,
Karskaps civarnda defnedildi. Allah ona rahmet eylesin ve
Osmanl ordusuna bu acy unutturmasn.

Yaayan ller

Milletinin, rknn ve dininin ezel ve ebed dmanyla arpp

Turan kaplarn amaya uraan Osmanl ordusu gen ve
kymetli bir kumandan kaybetti. Hayatnn ufuklarnda en ruh
alc bir midin tulunu grp nruyla snamadan hayata kendini brakan bu nkm lnn sevgili ve necip hayali Turan'a
bakan her Trk gzn mteminin ateiyle yakacak.
Hfz Hakk Paa 1295 senesinde Manastr'da dodu. Svari
mlzm- evveli Hac Halil Efendi'nin oludur. Kk yanda
ailesiyle beraber Siroz ve Kprl'de bulundu ve o zaman hfz
oldu. Babas hacca gidip Mekke-i Mkerreme'de ldkten
sonra validesiyle beraber Manastr'a dnerek orada asker
rdiye ve idadiyesine sonra stanbul'a gelip harbiye mektebine
devam ve tahsilini ikmal ile snfnn birincisi olarak 1318 sene
sinde erkan- harbiye yzbalna kt. Askerliin snfnda
fiilen hizmet etmek zere muhtelif ktalara srasyla tayin olundu. Manastr'da topu hizmetindeyken bln pek mkemmel yetitirdii gibi Bulgar ihtilaf komitelerinin takibatnda da
byk yararlklar gsterdi. Bir defa kk bir mfreze ile Manas
tr'dan saat mesafede apar karyesinde arpt Bulgar
etelerini mahvetti. Manastr'dan be saat uzakta Kavan karyesinde isyan ve kiliseye tahassun eden Bulgarlar te'dib ve tahassun yerlerini tahrip etti. Bu staj mddetini bitirip Selanik Mntka
Kumandanl refkatine tayin olunduktan sonra da ekya
takiplerinde pek ok gayret gsterdi. Hele bir defa Bulgar
ekyasnn tahassungh olan Yenice Glne gsne kadar
girerek su ve bataklklar iinde sleri perian ettii ve bunun
neticesinde iddetli bir tifo hastalna tutuldu. 1320 senesinde
kolaas, 1324'te binba oldu.
Selanik'te merutiyetin istihsli iin alanlarla beraber bu
uurda sarf ettii cehd, gsterdii hamiyyet, fedakarlk eserleri
Osmanl inklb tarihinde adna byk bir eref yeri ayrlacak
mahiyettedir.

Merhum ayn zamanda pek kymetli bir muharrirdi. anl Asker,

Bozgun isimli kitaplar yalnz askerlerin deil, herkesin zevk ve
istifade ile okuyacaklar eserlerdendir. Bunlardan baka
Bozgun'a zeyl olarak yazd Yiitlik ve Birlik nmnda gayr-
matbu bir kitab olduu gibi ra-y mmet ve Tanin gazetelerinde Vicdn imzasyla ve imzasz birok makaleler de
neretmitir.

Merutiyeti mteakip Erkan- Harbiye Drdnc ubesi'ne ve

sonra Viyana Sefareti Atee Militerlii'ne tayin edildi. 31 Mart
htilalinde, kurulmasnda kendi elinin de byk bir emei
geen mukaddes binann sarsldn grerek hemen Viyana'y
terk ile, Hareket Ordusu'na iltihak edip stanbul'a geldi. O
zaman teekkl eden Dvan- Harb-i rf Heyet-i Tahkikas'na
memur oldu. Bu memuriyet bitince yeniden Viyana'ya avdet
etti 1325 Knn- snsinde stanbul'a celb olunarak ordu ve
frka kumandanlarnn salhiyeti dahilinde bulunan ve makam-
nezretten istizan iktiza eden umur- mesalihin nev ve derecelerinin tayin ve vazifelerin tefriki ve mumelt- kalemiyenin
basit bir tarza irc iin teekkl

Ay gz krpt yanndaki yldza,

Ruhu dalm bir esrarl sevdaya,

Dedi: Yolda, dikkatle bak, bu kz.

Bu szleri sylyordu semaya:

Gece vakti byle tenha geziyor,

Bak, bu karlar nasl ayaz,

Kalbim bunda bir ak izi seziyor.

Benim tenim daha beyaz!

Bu esnada altn k boand,

Bak, bu gller nasl krpe,

Geyik bir nur stunuyla kuand:

Benim yzm daha penbe!

zerine bir al duvak satlar,

Bak, bu kmr nasl siyah,

Ayla yldz utandlar, katlar.

Benim sam daha gmrah!

Nur iinde gizli kald gveyi,

Hilaldi ay geen gece,

Gelin bile gremedi bu beyi

Benim kam daha ince!

Lekelidir belki gne,
Benim gnlm saf ate!1
1- Bu hayaller bir Krgz trksnden alnmtr.

Sahife: 12 Say: 1

Harp Mecmuas

mam Hseyin Hazretlerinin merkadinde mahfuz tarih sancak ve klc orduya sl eden heyet Badatta

Sancak ve klcn mevkfdan klaya nakli

Sahife: 13 Say: 1

Harp Mecmuas

Gelibolu harp sahasnda: Siperlerde dman gzleyen askerler

Gelibolu harp sahasnda: Top banda

Sahife: 14 Say: 1

Harp Mecmuas
Fakat Trkn yasasna uydular,

Gebe imi o, gel zaman, git zaman,

Soydalara hrmet hissi duydular.

Dourarak bir gn bir kz, bir olan,

Bir geyii gren ona atmazd,

Han klkl yeni bir ift tretti,

Selam verir geerdi, ok atmazd.

Yeryzn gk suyuyla bezetti.

Altn yurtta barndlar yllarca,

Trkan kzn ad, Trkt olann,

oktu sln, keklik, tavan, karaca.

Turancas Adem ile Havvann.

Bu ilk iftten doan nesil oald,

Yad il yoktu, muharebe olmazd;

tkende enliksiz yer az kald.

Sevgi oktu, sevin oktu, gam azd.

Trk avcyd, Trkan avn postundan

Lakin bir gn Tavonk uydu nefsine,

adr yapt, ayrlmad dostundan.

Bir ok att, kyd kendi cinsine.

Bu adrlar bek bek dizildi,

Bir geyii avlayarak piirdi,

Her birine bir baka renk verildi.

Kursan dost kanyla iirdi.

Ortadaki oba sar sancakl;

Piirirken bir et dt topra,

imaldeki oldu kara bayrakl;

Bu et yerken lezzet verdi damaa.

Doudaki gk rengine alyor;

Toprak meer tuzlu imi, anlad,

Batdaki ak adn alyor;

A tuzlamak oldu onun icad.

Cenuptaki kzl idi; bu be renk

Kaynaarak dourmutu bir ahenk.
Bu be oba bir oymakta birleti,

Yorulmutu dald derin uykuya,

Selinga1nn kysnda birleti.

Ryasnda dt byk korkuya.

Kulana geldi korkun, sert bir ses:
Git buradan. Artk sulhden mit kes.

Trk lrken olu Tavonk2 Tekine

Tekin deil, kymak ongun3 canna,

Dedi: kn altn dan beline.

Bulatrdn Trk geyik kanna.

Bize mevud altn yurttur oras;

Byle hkm verdi ceza perisi:

oktur av, a, yoktur kavgas.

Olacaksn devletimin erisi.

Her hayvandan avlaynz, yalnz

Holanmayp artk ne av, ne atan,

Geyiklerle and kardei kalnz.

Zevk alacak soyun ancak savatan

Gvdemizde alageyik kan var,

Tavonk hemen yatandan hoplad,

Kandan yiyen olur canavar

Boru ald, oyman toplad.

Trkten sonra obalarn babu

Tavonk oldu, toparlad uruu,

Ak, gk, sar, al bayraklar atlar,

Kardeleri iil, Barscar ve mlak

Altn yurttan oba oba katlar;

Her birisi ald ele bir bayrak,

Uysun diye btn dnya yasaya

Trklerle altn yurda gittiler,

Baladlar yad ellerle kavgaya

Gm sulu bir ormana yettiler.

Ziya Gkalp

Her admda obalarn ura

Olurdu bir geyik izi, dura.

3- Trklerde her oyman bir hayvan isminden ibaret olmak zere bir
ongun vard. Camit-Tevarihin beyanna gre o oyman fertleri bu
hayvan mukaddes telakki ederler, ldrmezler, etini yemezlerdi. O halde
bu, bir nev Totem demekti. Ouzlarn mnkasm olduu alt boydan her
birinin bir avc kutan ibaret olmak zere bir ongunu vard: ahin, sungur,
tavancl, kartal, akr, ku.

1- Orhun lkesinde bir rman ismi.

2- Ravzats-safa ile ecere-i Trkiyede Trkn byk olunun ismi
Ttek yazlm ise de (Artur Lomley Davidis)in Kitabl-ilmn-nafi namndaki eserinde (Tavonk) suretinde yazlmtr.

Sahife: 15 Say: 1

Harp Mecmuas

Gelibolu harp sahasnda: Top hazrlanyor

Gelibolu harp sahasnda: Gizli yollarda bir keif kolu

Sahife: 16 Say: 1

Harp Mecmuas

Gelibolu harp sahasnda: Taarruzdan evvel ihtiyat ktalarnn istirahati

Gelibolu harp sahasnda: Neeli sabah yemei