Univerzitet Crne Gore

Pravni fakultet
Istorijsko pravni smijer

Seminarski rad
Predmet: Evropska pravna tradicija
Tema: Eutanazija kroz pravnu istoriju
Evrope

Profesor:

Student:

Prof. dr Nevenka Bogojevi-Gluevi

Podgorica, Oktobar 2016

Haida Jevri

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

1. Uvod:
ovjek je jedino ivo bie koje je svjestno svoje konanosti i umiranja.
Smrt i umiranje prati ovjeka kao i raanje i ivot. Sa pravnog aspekta,pravo na
ivot je univerzalno za svakog ovjeka,neodvojivo od njega i prirodno mu
pripada i u tom pravu nema mjesta polemici. Sa druge strane,esto postavljano
pitanje koje se zadralo i do dananjih dana u filozofiji,pravu i religiji jeste: da li
jedinka ima pravo na smrt? Da li je ovjeku dato da proces umiranja sam skrati
i time ubrza svoje okonanje? Kao i da li sa pravne take gledita ima pravo da
samostalno odlui kako e skonati svoj ivot i da li u ostvarivanju svoje
namjere ima pravo da trai pomo od drugog ovjeka? U okviru ovih pitanja
pojavljuje se institut pod nazivom 'eutanazija'.
Eutanazija predstavlja naziv za praksu izazivanja neije smrti na to
lagodniji i bezbolniji nain,kako bi se osobi nad kojom se sprovodi prekinuli
nepodnoljivi bolovi i patnje.Ona jeste praksa i prepoznat institut ali ne i opte
prihvaeno pravo, jer mnoga zakonodavstva sve do danas nisu dozvolila
ostvarivanje takvog prava.
Termin 'eutanazija' potie od grkih rijei 'eu' to znai 'dobra' i 'thanatos'
to znai 'smrt'. Doslovno prevedeno eutanazija znai 'dobra smrt'. Prevoenje
na ovakav nain je po miljenju apsurdno,prije svega zato to je 'smrt' sama po
sebi zlo,pa je eutanazija ve u samom korijenu rijei kontradiktorna. U
zemljama u kojima je enutanazija inkrimisana kao krivino djelo,koriste se
nazivi kao to su 'ubistvo iz milosra' ili 'ubistvo iz samilosti' kako bi se ukazalo
na bi se ukazalo na krivino-pravni tretman ovog instituta. Sa duge strane u
zemljama u kojima je eutanazija takoe inkrimisana kao krivino djelo ali
kvalifikovana kao privilegovano ubistvo koristi se naziv 'lienje ivota iz
samilosti' pa se time ve u samom nazivu ukazuje na neto blai krivino-pravni
tretman u odnosu na ubistvo.
U ovakve krivino-pravne sisteme dananjice spada i naa zemlja
donoenjem Krivinog zakona u kojem zakonodavac lanom.147 ovog zakona
eutranaziju naziva 'liavanjem ivota iz samislosti' i svrstava je u privilegovano
ubistvo koje predstavlja lienje ivota punoljetnog, teko oboljelog lica iz
samilosti, na njegov ozbiljan i izriit zahtjev,od strane ljekara.

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

Pitanje izbora moda je najjai argument u prilog legalizovanja eutanazije.

Zagovornici legalizacije eutanazije smatraju da je eutanazija ili potpomognuto
samoubistvo vrhovno graansko pravo i da spreavanje da se psihiki
zdravim, a neizleivo bolesnim pacijentima koji ele sebi da skrate muke prui
pomo da mirno umru predstavlja sutinski nepotovanje prava na linu
autonomiju. Po meni,pravo na ivot samo po sebi iskljuuje mogunost
eutanazije, pa makar i bila iz samilosti i sa namerom prekraivanja muka.
Eutanazija je postojala u narodu jo iz davnina,pa se sa dananje take
gledita njeno postojanje po nainu izvrenja moe prepoznati jo u starom
vijeku. Rije 'eutanazija' je prvi put upotrijebio rimski pisac i dravnik Gaj
Svetonije Trankvil u periodu I vijeka nove ere u svojoj knjizi Biografija
rimskog cara Oktavijana Avgusta gdje je napisao:
Oktavijan Avgust je umro brzo i bez patnje, u rukama svoje ene Livije
'doivljavajui eutanaziju' , koju je uvijek elio.'
to se tie novijeg vremena ovaj termin je prvi poeo da koristi engleski filozof
i dravnik Francis Bacon u 17.vijeku u svojoj knjizi Novi Organon gdje kae:
'Prihvatam da je dunost ljekara da popravi zdravlje,da ublai patnje i bolove, i
to ne samo onda kada to moe dovesti do izljeenja,ve i onda kada e to pruiti
bolesniku mirnu i spokojnu smrt.'
esto se u definisanju eutanazije,kao i tumaenju iste navodi da ona predstavlja
'ublaavanje smrti bolesnika davanjem narkotinih sredstava od strane ljekara.'
U vezi sa ovakvom konstatacijom i sa pravne take gledita pozvau ce na
zakon koji predstavlja temelj i jedan od najbitnijih izvora prava, na 'Leges
duodecim tabularum' odnosno Zakon XII tablica iz 451. god. st. e. koji u IX
tablici koja je sadri propise o krivinim djelima propisuje sljedee:
'...ko kae otrov,treba da doda,tetan ili koristan,jer i ljekovi su otrovi...'
Tumaenjem ovog zakona koji se koristio u rimskom pravu ,upotreba
narkotikih sredstava,odnosno ljekova, mogla bi se poistovjetiti sa davanjem
otrova bolesniku,pa samim tim iz krivino-pravnog konteksta,govorimo o
trovanju bolesnika a ne o ublaavanju smrti kako to navodi Francis Bacon u
svojoj knjizi.

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

Meutim i pored ovakvog stava tvoraca Zakona XII tablica o upotrebi

narkotikih sredstava, iz istog se tumaenjem,po nainu izvrenja moe
prepoznati institut eutanazije pa i njeno odobravanje,o emu emo detaljnije
govoriti u nastavku.

2. Eutanazija kroz pravnu istoriju starog vijeka

(... do pada Zapadnog rimskog carstva 476 g)

2.1

Antika Grka

Krivino pravo ovog perioda ima malo izvora a iz toga to je ostalo moe
se zakljuiti da odlikuje izuzetnom strogoom kanjavanja,pa se i za najmanji
prestup kanjavalo smru, progonstvom ili zabranom ukopavanja nakon smrti na
teritoriji antike Grke. Polis je esto preputao graanima da odlue o
krivinom gonjenju. Kada govorimo o eutanaziji pravno regulisanje ovog
instituta je izostavljeno,to je dovelo do masovnih ubistava novoroene djece u
Sparti koja su roena sa nekim fizikim ili mentalnim deformitetima,do
ubijanja, tvrdei da tako iste svoje grene due a grehove prenose na rtvovane
i do toga da su ljekari davali otrovni napitak bolesniku koji je bolovao od
neizleive bolesti kako bi mu olakali samoubistvo.Kasnije ,prvo protivljenje
ovakve prakse,sa medicinske strane se javlja u vidu Corpus Hipocraticum
odnosno Hipokratove zakletve koja je predstavlja medicinski kodeks koji se
odrao do danas. Hipokrat se u svojoj zakletvi osvrnuo na sam institut eutanazije
kako bi time smanjio broj ovakvih ubistava,makar od strane ljekara,pa u dijelu
zakletve istie:
Svoje propise odedit u po svojim silama i znanju na korist bolesnika i titit
u ga od svega to bi mu moglo koditi ili nanijeti nepravdu. Nikome
neu,makar me za to molio,dati smrtonosni otrov,niti u mu za njega dati
savjet
Obzirom na to da je zakletva bila obavezna za svakog ljekara moemo zakljuiti
da eutanazija u dananjem obliku,izvrena od strane ljekara, nije postojala ili
ako jeste ovime je bitno smanjena. Ljekari su obavljali svoju dunost u skladu sa
ovom zakletvom,ukoliko bi se desilo da bolesnik tog perioda zatrai otrov,ljekari
bi odbijali a svako ko je bio u mogunosti da to uini umjesto njega,plaio se
kazne za ubistvo koja je iz svjedoenja o Drakonovim i drugim zakonima bila
smrtna kazna,progonstvo iz zemlje i zabrana sahranjivanja u antikoj Grkoj.
Ono to se pojavljuje kao pretea eutanazije je i dozvoljeno ubistvo,jer bi se
ubica oslobaao krivice ukoliko je do smrti dolo na sportskom takmienju,
zbog neuspene intervencije lekara ili ubistvo u nunoj odbrani. I pored ovakvih
regulisanja,filozofi antike Grke su imali nesto drugaiji stav o smrti,pa
4

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

neizostavno moramo pomenuti Sokrata i njegovu smrt. Zadnje rijei ovo

filozofa nakon uzimanja otrova su:
Kritone, mi dugujemo Asklepiju (bogu medicine) pijetla. Prinesite tu rtvu,
nemojte zaboraviti"
Ukazujui na to da je smrt za njega znai ozdravljenje,i da on samom
smru,zapravo poinje svoj ivot.
Kada je u pitanju period stvaranja i ratovanja Sprate istorijska je injenica
da su Spartanci ubijali svoju decu, bacana su sa brda Tajget,ako su bila
degenerisana, fiziki ili mentalno slaba, ili njihova opta konstitucija nije bila
takva da bi se mogli uspeno snalaziti u ratovima. Isti tretman imali su i teki
bolesnici, nemoni iz bilo kog razloga, kao i starci koji su ubijani jer nisu
ispunjavali kriterijume koji bi po vladajuem stavu ovog ratnikog naroda
predstavljali vizu za dalji ivot. Smatra se da je ovo jedan od razloga to je u
Sparti ljudski ivot po nekima iznosio svega dvadeset jednu godinu. Shodno
ovakvom stavu prema bolesnicima Platon u svojoj knjizi O dravi zagovara da
gradjanin ak nema "pravo na bolest", a ukoliko se razboli treba ga "pustiti da
umre". Neto kasnije dolo je do romanizacije lokalnog prava ali to nije dovelo
do bitnijih promjena kada je u pitanju eutanazija.

2.2 Rim
Rimsko pravo nije imalo posebne propise o smrti. to se tie krivinog
prava starog Rima ono se nije u mogome razlikovalo od prava antike Grke.
Bilo je u sklopu opteg rimskog prava koje se u ovom periodu najvie zasnivalo
na 'Leges duodecim tabularum' odnosno Zakon XII tablica iz 451. god. st. e.
koji je predstvljao kodifikaciju starom ius civile-a. On takoe nije regulisao
eutanaziju kao institu ali se tumaenjem po nainu izvrenja moe zakljuiti da
ona jeste postojala kada su u pitanju djeca roena sa nekim fizikim ili
mentalnim deformitetima pa Zakon XII tablica u IV tablici koja je regulisala
porodino pravne odnose propisuje:
nakazno dijete treba odmah ubiti
Takoe,budui da nastanak i prestanak fizike osobe izazivaju vane posljedice
u pravu, rimski pravnici su jasno razradili pretpostavke potrebne za postojanje
fizike osobe. Izmeu ostalog tu je i:
1.dijete je moralo imati ljudski oblik
Ovakav stav prema ubijanju bolesne djece Zakon XII tablica dalje produbljuje i
time sto je pater familias ocu dao ius vitae ac necis odnosno pravo ivota i
5

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

smrti nad svojim sinom. Tako da ovakve vrste ubistava nijesu predstavljala
krivino djelo niti su sankcionisana. Sa druge strane isti zakon je propisao da se
ubistvo oca kanjava smrtnom kaznom. to nas dovodi do zakljuka da ukoliko
bi se u starijem dobu otac razbolio neizljeivom boleu sin ne bi smio skratiti
patnje i boli svoga oca,ak i ako on to zahtjeva od njega jer bi mu bilo sueno
za obino ubistvo pa bi shodno Zakonu XII tablica bio osuen na smrt.
Iz ovoga se moe zakljuiti da je eutanazija u starom Rimu bila pravno
regulisana na dva naina. Prema jednom,bila je dozvoljena i nije predstavljala
krivino djelo, u sluaju raanja bolesne djece,ovakav stav je zastupao i rimski
filozof Seneka govorei da slabu i nakaznu djecu treba utopiti. Prema dugom
nainu,eutanazija je bila zabranjena i kanjiva u sluaju ubijanja starijih
bolesnih osoba,prevashodno oca,propisujui smrtnu kaznu za poinioca.
Meutim stari rimski mudraci imali obiaj da se shvativi svoju bolest,
istroenost i bezpomonost, bacaju u reku Tibar,izvravaji samoubistvo, uz
objanjenje da skrauju svoje muke.
Zakon XII tablica nije nikada ukinut i vrijedio je sve do Justinijanove
kodifikacije,u srednjem vijeku. ak i u vrijeme Justinijana navoen je s
potovanjem jer je smatrano da su u Zakoniku XII ploa postavljena naela koja
su razvijali svi kasniji zakoni.
Neto kasnije,stavanjem instituta provocatio pravo na ivot bila
zastieno,u pogledu da smrtna kazna ili bievanje ne mogu biti izvreni prije
nego skuptina potvrdi presudu.

3. Eutanazija kroz pravnu istoriju srednjeg vijeka

(od pada Zapadnog rimskog carstva 476g do pada Carigrada 1453g)

U srednjem vijeku smrt je bila esta tema svakodnevnog,religioznoga i

literarnog ivota. Pravo u ranom srednjem vijeku se nije u mnogome razlikovalo
od prava starog vijeka. U veini zemalja dolo je do romanizacije prava i
korienja rimskog prava u svim sferama drutvenog ivota.
U ovom periodu dolazi do nastanka velike kodifikacije rimskog prava od
strane Justinijana pod nazivom Corpus iuris civilis koju ine Digesta,
Institutiones i Novellae. Ona je stvorila jedinstven pravni sistem u kome nestaju
razlike izmeu starog prava sadrana u delima rimskih pravnika i novog prava
carskih konstitucija Uprkos tome to je ova kodifikacija i danas nepresuan
6

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

izvor prava,oblast krivinog prava se nije bitno promijenila u odnosu na stari

vijek. Iz oblasti krivinog prava, Lav II je donio Eklogu koja je sadrala propise
graanskog i krivinog prava u obliku zbornika, prirunika koji je bio namjenjen
sudovima i administracij. Iako je Justinijan u svojoj kodifikaciji pravu ius vitae
ac necis odnosno pravu oca na ivota i smrti nad svojim sinom bitno smanjio i
uobliio,regulisanje eutanazije i ovakvih ubistava ostaje nepromjenjeno.
Od sredine srednjeg vijeka, pod uticajem monoteistikih religija i
njihovim uplitom u samo pravo,krivino pravo,ubistvo,eutanazija,samoubistvo i
sama smrt dobijaju nove okvire.
3.1.Pravno regulisanje eutanazije u kanonskom pravu
Sve vodee svjetske religije neblagonaklono gledaju na bilo koji obilk
eutanazije. Neke se jasno i decidno izjanjavaju protiv, dok neke od njih nemaju
jasno izraen stav, ali se u svakom konkretnom pojedinanom sluaju protive
bilo kojoj radnji koja vodi eutanaziji.
3.1.1 Hrianstvo
Sa prodorom hrianstva i njegovim postankom zvaninom religijom u
pretenom delu Evrope,kao i prodorom monoteistikih religija u ostalom tada
poznatom delu sveta, eutanazija poinje blago da se menja jer je temeljno
hriansko naelo "ne ubij", makar i iz milosrdja kako je propisano u Bibliji
(Stari zavjet.Druga knjiga Mojsijeva Izlazak.glava.20.) Bez obzira to
hrianstvo, kao uostalom i druge religije obeava vernicima ivot i na
"onom svetu" ljudi su uvek potovali ovozemaljski ivot, pa se pitanje
eutanazije postavljalo na sasvim drugaiji nain. Hriani tumae eutanaziju na
iskljuiv nain kao ubistvo ili samoubistvo ljudskog bia. U oba sluaja kazna
za ova djela na "onom svetu" je pakao,vjeita vatra. Shodno tome ljudi,iz straha
od Boije kazne nijesu pribjegavali eutanaziji jer ivot oveka stoji u Boijoj
vlasti.
Bez obzira na oficijalan stav hrianske crkve u ovom pravcu, pojedini
slobodni i nezavisni umovi toga vremena iznosili su svoje stavove o eutanaziji
koji su bili u direktnoj suprotnosti sa dogmatskim stavom crkve. Za javno
iznoenje ovakvog opredeljenja trebalo je imati veliku linu hrabrost, jer je
Srednji vek u Evropi doba kada su lomae odnosile ivote stotina hiljada jeretika
koji su zavravali u plamenu zbog mnogo bezazlenijih stvari nego to je bilo
suprotstavljanje temeljnoj dogmi hrianske vjere.
7

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

Ono to se kroz istoriju pojavljuje kao jako interesantno za istoriare kada

je u pitanju eutanazija,sa hrianske take gledita,pojavljuje se tekst:
U Ivanovom Evanelju (Iv 19, 2830) stoji:
Poslije toga Isus, svjestan da je sve ve svreno, ree, da bi se ispunilo Pismo:
edan sam. Tu bijae posuda puna tenosti. Tada nataknue na izopovu
stabljiku punu tenosti primaknue je k Isusovim ustima. Kad Isus uze tenost,
ree: Svreno je! te nakloni glavu i predade duh
Zbog ovakvog iskaza sasvim se opravdano postavlja pitanje, da li je Isus
bespomono visei na krstu elio (odnosno traio) i potom samim svojim
iskazom edan sam zatraio pomo koju su mu u vidu tenosti (ili otrova?)
pruili rimski vojnici da bi mu, po njegovoj vlastitoj, slobodno izreenoj elji,
skratili patnje i omoguili da umre smru dostojnom ovjeka, ili su to vojnici
uinili na osnovu vaeih okupacionih sporazuma o potovanju jevrejske
subote, to je pretpostavljalo da svi oni koji su petkom razapeti na krstu moraju
umrijeti do poetka jevrejskog abata, petkom poslije podne. Da li je Isus sam
traio da eutanazija bude sprovedena nad njime,ili su to uradili Jevreji kako bi
mu ubrzali umiranje,za nas e ostati nepoznanica. Znajui da je hrianska vjera
bila izriito protiv ubistva ili samoubistva,ovaj tekst trebamo pripisati Jevrejima
koji su eljeli ubrzanje Isusove smrti,
3.1.2 Islam
Pripadnici islamske vjeroispovjesti se striktno pridravaju erijatskog
prava koji temelje nalazi u Kur'anu. Od 6.236 ajeta koji ine Kur`an,njih 500
regulie pravna pravila i ona ne izraavaju volju vljudskog zakonodavca,ve
volju Allaha. Ukubat ili krivino pravo je posebna erijatska disciplina u
erijatskom pravu koja regulie sankcije kod prekraja pojedinih vjerskih normi
i propisa. Islamska akida (vjerovanje) ui da su bolest i zdravlje u Allahovoj
ruci, da je lijeenje uzimanje za uzroke koje je Allah postavio u prirodi i da nije
dozvoljeno gubiti nadu u Allahovu milost. Na ljekarima je da jaaju duh i volju
bolesnog i da olakavaju njegove fizike i psihike bolove nadali se njegovom
ozdravljenju ili ne. Po erijatskom pravu ako neko ubije samo jednog
ovjeka,kao da je ubio itavo ovjeanstvo. Zahtjev bolesnika da ga ljekar
usmrti ne mijenja propis, jer bolesnik nije vlasnik svog ivota, jer kao to mu
nije dozvoljeno da sam sebe ubije, takoe, njegova dozvola da to neko drugi
izvri ne ini ubistvo dozvoljenim. Poslanik Muhamed, strogo je zabranio
samoubistvo, rekavi:
8

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

Ko se baci sa brda pa ubije samog sebe, vjeno e se u dehennemskoj vatri

bacati sa brda, ko popije otrov pa ubije samog sebe, vjeno e u dehennemskoj
vatri trovati samog sebe, a ko se ubije eljezom, vjeno e probadati eljezom
svoj stomak u dehennemskoj vatri.
Onaj koji poini ubistvo,bilo ono iz samilosti ili ne,na onom svijetu kanjavan
Dehenemom,a na ovom u skladu sa erijatskim pravom i to:
Onaj koji ubije vjernika nehotice mora osloboditi ropstva jednog roba
vjernika i predati krvninu njegovoj porodici, osloboen je krvnine samo ako ga
oni oslobode. Ako on pripada narodu koji vam je neprijatelj, a sam je vjernik
mora osloboditi jednog roba vjernika, a ako pripada narodu s kojim ste u
savezu mora dati krvninu porodici njegovoj i osloboditi ropstva jednog roba
vjernika. Ne nae li mora postiti dva mjeseca uzastopno da bi Allah primio
pokajanje, a Allah sve zna i mudar je.
Sa druge strane prekidanje lijeenja kako bi se olakala smrt bolesne osobe za
koju nema nade u ozdravljenje,to bi se poistovjetilo sa dananjim znaenjem
pasivne eutanazije,ne smatra se ubistvom, jer samo lijeenje nije
obavezno.Pripadnici Islamske vjeroispovjesti se pridravaju uenja da:
Nijednog muslimana nee zadesiti bol, bolest, briga, tuga, uznemirenost, ili
sjeta, ak ni bol od uboda trna, a da mu Allah za to ne bude brisao grijehe''
kao i da je:
Nezamislivo da vjernik vjernika ubije, to se moe desiti samo nehotice.
3.1.3 Judeizam
Halaha predstavlja jevrejski pravni sistem,dio je Talmuda koji je
posvjeen pravu i pojedinanim pravnim odlukama. Halaha se bavi pravnom
stranom Mojsijevog zakona i esto se zasiva na usmenim tradicijama. Govori o
vjerskim obavezama Jevreja, i to kako o meuljudskim odnosima, tako i
ritualima koje treba potovati. Takoe obuhvata praktino sve karakteristike
ljudskog ivota i ponaanja kao to su:roenje, brak, radost, tugu, poljoprivredu,
trgovinu, moral, teologiju.
Kao i ostale religije i judeizam strogo zabranjuje ubistvo i samoubistvo. A
to se tie tretmana prema bolesnicima Rabi Akiva je uio:
9

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

"Onaj ko ne posjeuje bolesne jednak je onome koji proliva krv"

Takoe zabranjeno je ostaviti osobu na samrti samu i naputenu. Samrtniku ne
treba dopustiti da se prepusti razmiljanju o smrti.Uvidajui terapijsku vanost
stavljanja bolesniku do znanja da nije naputen i da je njegova bolest primjeena
i bitna - rabini su izjavili da svako ko posjeti bolesnu osobu, odstranjuje jednu
ezdesetinu njegove bolesti.dok onaj koji zanemaruje bolest jedne osobe,
ubrzava njenu smrt. Tora nalae da se prekri i sam abat da bi se pomoglo
obdravatelju Zakona iji je ivot u opasnosti.
"Ako je dijete staro jedan dan teko bolesno, kri se abat da bi ga se spasilo. Meutim, zbog mrtvaca, pa makar se radilo i o kralju Davidu, ne kri se abat."
(Talmud, abat)
Na osnovu ovakvih stavova,eutanazija je kod pripadnika Judeizma strogo
kanjavana,pa u skladu sa time njena primjena je bila minimalna,ako ne i
iskljuena u potpunosti.

4. Pravno regulisanje eutanazije na Balkanskom poluostrvu

Prodor Slovena u prvoj polovini VI veka promenio je etniki sastav Balkana.
Vizantijci su oblast u kojima su Sloveni bili brojniji nazvali Sklavinijama.
Balkansko pravo je u ovom periodu bilo pod uticajem Vizantijskog prava.
Kada govorimo o eutanaziji,njenoj primjeni i pravnom regulisanju na ovim
prostorima postoje istorijska svejedoenja da ona jeste postojala ali ne i da je
inkriminisana krivinim pravom tadanjeg vremena. Tako, poznato je da su u
Svrljigu ubijeni starci i starice. Kada neko ostari i iznemogne, onda se familija
rei da ga ubije, i to se ubijanje u Svrljigu zvalo "lapot". Jedna osoba ide od kue
do kue viui:
Hajdete,lapot je u tom i tom selu u toj i toj kui, dodjite na poduje.
Pred skupljenim svetom porodica bi premlatila starce i babe, i to najee
batinom, ili tojagom, rijetko kad kamenjem ili sekirom. Koga su god vodili
na "lapot" ... iao je bez ikakvog straha nadajui se boljem ivotu na onom
svetu. I uvek su te jadnike na prvom mestu njihova rodjenja deca ubijala a kazne
nije bilo. Takoe, kada neko navri 70 godina, skupe se stareine svih zadruga,
izvedu starca-staricu isto obuenog, i to na odrejeno mesto, obino na sred
sela. Tom prilikom donesu njegovi zadrugari umjeenu proju, stave mu je na
glavu, izgovarajui ove rei:
10

Eutanazija kroz pravnu istoriju Evrope

"Ne ubijamo te mi,ve ovaj hljeb.

Poslije ove smrtne presude ubijaju ga, zatrpavaju, i razidju se svojim
kuama.Preci dananjih Liana takodje su primenjivali eutanaziju - ali na vrlo
neobian nain. Egzekucija je obavljana udarcem sjekire ili malja u glavu,
nakon to se glava ovjeka koji "vie nije za ivot" postavi na posudu u koju se
mijea hljeb. Kada je u pitanju prostor dananje Crne Gore bili su "njeniji"
prema onima koji su se po godinama pribliavali smrti. Ostalo je zabiljeeno da
su stare, prije nego to bi im okonali ivot, polagali na takozvani "pustenjak",
odnosno prostirku napravljenu od vune. Mnogi bi ovo nazvali socijalnom
patologijom,medjutim, kod nas, kao i kod drugih naroda toga vremena, ova
pojava bila je ekonomski determinisana, a u kontekstu toga i objektivno
nametnuta, a kao takvu neophodno je posmatrati sa manje kritinosti.

11