T CH I TRNG

VIT NAM NHN T BN TRONG

bin kho lch s

Copyright @2013 T Ch i Trng

Published by K Sch eBook Publishing Center
Smashwords edition
ISBN 978-1-3016-3175-9

VIT NAM NHN T BN TRONG:

NHNG KHUYNH HNG CHNH TR TIN TRI
THI HIN TI VIT NAM
T tng tin tri v chnh tr
Du n tn gio v truyn thng
Du n chnh tr truyn thng
Du n quc t v truyn thng
Cn mng du Ba mi nm
TI LIU:
MINH VNG VIT NAM
TI SAO VIT NAM CN PHI C VUA?

VIT NAM NHN T BN TRONG:

NHNG KHUYNH HNG CHNH TR TIN TRI
THI HIN TI VIT NAM
u trn c ghi ngay t bn tho u tin, vit xong khong thng 9-1992
Si Gn, gi qua M khong u nm 1994 (hay cui 1993 g ) v c ng trong
mt s Vn Lang thng 6-1994 vi ta Vit Nam nhn t bn trong v bn ngoi.
Theo li ngi xut bn th vic phi hp vi ng Nguyn Xun Ngha, ngi vit
phn Vit Nam nhn t bn ngoi ch l s tnh c. Nhng ngi ch trng t
Vn Lang vn c xut bn mt tp ch nghin cu bng ting Vit ngoi nc
nhng gp nhng kh khn v bi v cho kp hn k. V th khi nhn c bi ca
chng ti, ngn, khng cho mt ln ra mt, h ny mi ng Nguyn Xun Ngha
vit phn bn ngoi ni tip bn trong. Th l c mt s hp tc tnh c ca
hai ngi khng ai bit ai c, ngc nhin nht l chng ti, khi bit ng Nguyn
Xun Ngha l chu Tng b th ng Cng sn Vit Nam ng thi, v do , bn
sch a v Vit Nam c xin thm mi cun cho B Chnh tr c !
Phn ca chng ti c in ra mc phi li sai st ca chnh bn thn cng
nh v trng hp xa cch ca hai u mi vit v in. Bn tho c cng khng cn,
nhng chng ti c sa li cht t khi ra ngoi tip xc vi vi ti liu mi, ng
trong Nhng bi vn s, Vn hc xb. 1999. Vn cn sai st, nhng thi! c chp li
ni y nh du mt giai on. Li cng nhn dp c i ra ngoi, chng ti
thy vn ang bn vn tip tc xy ra lp ngi di tn nn chp li mt ti liu
nh dn chng ca mt giai on Vit Nam Cng ho ni di.
Westminster thng 7-2004.

T tng tin tri v chnh tr

Qun thc t m mng, ph nhn hin ti hng v tng lai, iu y nh
rng ch hin r nt theo vi mt mc pht trin c nhn v tp th no nhng
con ngi ni chung, tnh cht y tim tng t thi xa xa di nhiu hnh thc
khng mang tnh tp on c t chc v khng m nt tc th. V v n nm trung
gian gia ci c v ci khng c hay cha c, m s thc y thc hin phi ng
thi v m nht i qua va nhng biu hin tn gio va nhng quyn lc trn gian.
Tu ni tu lc, vi s thng trm qua lch s loi ngi kt tp thnh qun th, ta
gp nhng con ngi tin tri vin dn n qu kh ku go tp on mnh i n
mt tng tai xn ln hn, qu kh hoc c tht, hoc ch l hnh nh ca tr
tng tng c nm v pha trc ca bc thi gian. V nhng con ngi ny
sinh cc tng vt thi gian, khng gian nh th khng phi khng c s ng
cm no vi tp on dn tc h xut pht.
Lch s ca loi ngi nh th th lch s Vit Nam cng khng khc trn i
th. c nhng sm k vin dn a cc thn t ln ngi hoc nh chu l gic,
cha k nhng ngi cht khut lp trong xm lng, bun ry va vn vi tm mc
ca mnh v vi c tnh th vy quanh. Cn bin ng chnh tr x hi Vit Nam
trong th k XIX, XX a t nc vo qu o ca th gii khin cc c vng tr
thnh to rng hn. Nhng nh chnh tr tin tri khng chu dng li vic t mt
k hoch hng n mt tng lai cho l gn m cn c th ni l h mun m u
thi i: nguyn/ngun khng phi triu i, lp li du vt ca qu kh. H
mun m u mt th gii mi to rng hn a vc Vit Nam trc mt. c vng
ny r rng l vt qu kh nng ca h, t nhiu g cng cho thy khng nm cuc
i ny tuy n hin din trong u c nhng con ngi c th dnh lin vi a
phng, chu nh hng khu vc vn ho r rt. Tuy nhin vi hon cnh lch s nh
ni, thi hin i Vit Nam pht sinh v nui dng khng phi ch nhng lnh t
m cn c nhng ngi mang sc thi t nhiu lch lc vi thc t bnh thng, ng
o hn, phc tp hn, to thnh mt sc mnh nng lnh t, a y tro lu lch
s n nhng bn b khng nm trong khun kh c m lc ban u. Nhng ri
bng cy nm nguyn t chp chn, ting m m ca c kh, xp vi nilng, ming
ko thm bc giy bng... nhng g c th s lm tn c m, lch m c nhiu
lc n mc tn nhn, gy bc xc, nhc nhi... nh by gi ngi ta vn thng
ni t an i khi ph nhn bn thn trc nn c lp khng nh mun, trc
tnh trng x hi tn t din ra trc mt m khng dng kh ra tay ln na.
Tht ra tt c cng u b cun ht trong i thay: Lnh t tin tri i tm qun
chng, k khng ngi c, k t ngi nhiu, gy tc ng mnh n m qun chng
ngng ch i thay, lc cung nhit i theo, khi h tht vng, tt c gp phn
lm nn mt dng mt ca thi hin i Vit Nam.

Du n tn gio v truyn thng

Trong quan im i u ca tn gio v ch ngha mcxt, tn gio b y li v
pha tiu cc v tc dng ca n c coi nh ch l tr nu tin b. Nhng ngay c
khi gn buc nh th, ngi ta cng chng t n vn nm trong hot ng x hi,
, nhng con ngi tin b cng chia x tm t vi n trong mt thi gian,
mt vi kha cnh khng th chi b c. Cho nn c mt nn tng chung cho
cc phe phi chnh tr Vit Nam xut pht v tranh ci nhau, trong lung t tng
mang du n tn gio ma thut gi v tr st vi truyn thng hn ht v c tc dng
bn vng lu di, d c khi xut hin nhng t chc t xng l v thn.
Trong phong tro Cn vng sau 1885, ngi ta gp on Ch Tun trn vng
Qung Bnh, Qung Tr y mnh truyn thng kt hp vi tham vng c nhn theo
c mun thay i triu i ca li sm Bch X ra i... Trn t nh Mc c ny
sinh mt triu nh xm lng mi vi nh phc hng triu Mc c vi Mc nh
Phc (Nguyn Khc Tnh) v Quc s K ng Nguyn Vn Cm, ngi c
qun chng hng ng v tc ng ca loi vn chng khu kh. Ri n khi nh
Nguyn qu hn v s t chc cai tr ca ngi Php vng vng th s tip ni
hng vng v mt ng vua, mt triu i ca tng lai c tip sc bng tin tng
ca cc dn tc thiu s min Bc, c bit l nhm ngi Dao, Mo. Tnh cht tc
th trong c m gn b vi tp on x hi s lm nh hng n nhng nh chnh
tr v sau d c thm nhng tng ca thi i mi dn dp n, v ri h cng s
lu v qu kh y nh, ni theo ging nh ngh, ngi ph thu b m binh vt li.
iu kin lch s gn ghp khu vc Bc Vit Nam vo vi truyn thng chn
cha ra i trong nhng bc ngot bin chuyn theo kiu mu Trung Hoa, truyn
thng y cng tip tc xut hin pha cc nam vi dng hnh mi v khc, v s tip
xc c dn y a tp v phc tp hn. V s hin din ca ngi Php v cn v s
c mt ca chnh quyn dn tc c gc gc a phng, nn bc chn cha tng lai
y khng phi l ca mt triu i khc m l ca triu i ng thi d ch l
bng hnh ca d vng. Bc chn cha y, mt ng minh vng vn ca tn gio
(Bch Lin Gio), d vn l phim ch nhng xc nh hn, khng cn c hiu
tip l vua (nh) Minh nhng l hu thn ca Minh Mng, vua th hai nh Nguyn.
Tuy nhin tnh cht phim ch vi ngha mt ng vua sng sut vn cn m rng
ra dn c m i vo lnh vc ca tn gio.(1)
Bng bc khp t Nam K thuc Php l c mt mong c v mt thi thng
ngun tt p sp n thay th cho mt thi h ngun ti hi suy tn. Tuy nhin
vo thi ng cu, cho d nng dn c bt mn th quan nim trung qun ca Nho
Gio c bm vo y t nhiu cng lm cn tr s chng i quyn vua quan,
quyn ngi cai tr... By gi, s hin din ca ngi Php khin cho mi chng i
u cha v pha k xm lng cm quyn, vi mt sc mnh tng hp gm nhng bt
mn mi chng ln nhng bt mn trc kia. Vng mc v s mu thun gia c
mun i thay v lng trung thnh vi quyn bnh nay khng cn t ra vi chnh
quyn mi na, nn by gi ngi ta c th nhn danh v vua v nc m i hi i
ti mt thi thng ngun theo c vng, mnh lit hn.
D l xa cch v khng gian nhng gp li trong quan nim duy vn ho ca cng
mt bin ng ton cu, ta khng th khng lin tng ni kt cc gio phi Nam K

vi ng ng Hc ca Cao Li (Triu Tin).(2) Pht Thy Ty An i lch ra ngoi

dng Pht Gio chnh thng v xut thn l thy php t pht, phi trnh ting gian
o s ca triu nh gn cho, v nng ta phi Lm T mi thot khi kt qu
thm thng ca th lnh phi ng Hc. T v tr ng li cn tm c uy th
lu truyn cho m na tng na tc, xy dng phi Pht ng / o Lnh,
to ra c dng Bu Sn chnh thng hay mn ting, m hay cng khai, nhn danh
truyn thng i theo con ng d phng tng lai ca n chng i ngi Php.
t ra l trc cuc tin chim 1867, hn Bu Sn K Hng vn ch dng li phn
nhc nh mt cch khng xao xuyn v mong c i thay thi th m cha c c
hi i vo hnh ng nh v sau ny.
Choe Che-u (Thi T Ngu, 1824-1864) thnh lp ng ng Hc(3) cng s
dng mt loi Tam gio trong c mt phn l tn ngng ph thu Cao Li vi nh
hng Ki T Gio, v cng c ng mt thi thng ngun c phn nng ny hn
Pht Thy. Nhng vi nh hng ca Thi Bnh Thin Quc ni bn thn Choe th
r rng l mc mong c v tng lai ngang tm vi cc t ca Bu Sn K
Hng. Choe coi mnh c n Thin Cha cng ch l mn t ng mi ni n
quan nim tng thng gia tn v gio ch ti thng, ging iu m Bu Sn K
Hng xng tng trong tn Pht Thy v nhng gio phi ni tip c nhng ngi t
xng l hu thn ca Pht Thy. ng ch l ni xut thn ca Choe ng nam
Cao Li, vo v tr tip cn nhiu nht vi th gii bn ngoi, tng t nh Nam K
trn t Vit. Tn ng Hc tp trung trc hong cung Hn Thnh lp
php n cu siu cho gio ch (1893) v gom gp nhng li ging dy ca gio ch
vn c t thnh th ca em ngm nga, tp hp thnh kinh sch di nhan
Yongdam di t (Yongdam l qu qun ca gio ch). Ta khng khi lin tng n
nhng bi Vn/Ging ca cc chi phi Bu Sn K Hng v tn qu nh ca Hunh
Ph S trong gio phi ca ng lp ra.
ni ny cng nh ni kia, ng phi chnh tr v tn gio chng cht ln
nhau, ho ln vo nhau. ng Hc n nm 1905 i tn l Thin o Gio, nm
1919 k vo tuyn ngn c lp (1-3) ngay trc mi sng ca qun Nht, v mi n
nm 1946 mi c Bc Triu Tin lp Mt trn cho ho kip. Tuy nhin nh ni,
s tng ng ca n vi cc gio phi Nam K ch c th l v mt biu hin vn
ho. Tuy ngi hc tr ca Chng gio Nam Cc ng trn ni Cm l mt phn
t ng du nhng hn Phan Bi Chu v cc ng ch khng th nu kin phn
on g v Cao Li v v th chnh tr t nh ca h. (H ang nng ta vo Nht m
Nht ang chim Cao Li, cn Lu Cu huyt l tn th th Phan Bi Chu vit t
1904, lc cn trong nc.) D th, s tng ng vn ho gia hai phong tro vn
l c tht, bng c ni cch nhn ca cc chnh quyn i vi h trong tng quan
lch s tng t: Nht Bn vin dn ng Hc lm c xm lng quyt nh; ng
Hc qua Thi Bnh Thin Quc ni kt t tng vi Thin a Hi, m Thin a
Hi li c nh hng rt mnh ni cc gio phi chng i ngi Php Nam K.
Tuy cng cng mt dng tin tng hng v thng ngun, nhng nhn t tm
mc phn on ca dn chng th Ho Ho d hn Cao i. C th ni l trong
nhng thnh phn chia x quan nim Minh vng, ni ti mt thi h ngun suy tn
v mt thi thng ngun cho n th Cao i c c hi thun chiu lch s t
trc c mt t chc trn th vi mt t kinh nghim tranh chim quyn hnh thu
nhn t kin thc Ty hc ca cc lnh t vin chc gc thuc a. Nhng chnh s

khun kh lm gim bt si ni ca qun chng gio phi ny. Pht Gio Ho

Ho(4) cn bm vo truyn thng Pht Gio, tuy b gii hn trong mt khu vc (nng
thn Min Ty Nam K) nhng t d nhn danh tnh cch chnh thng Bu Sn K
Hng, nm trn pht trin ng ngay vo thi im c v chng minh cho l
thuyt i di: Th gii i chin vo hi khc lit nht ng Nam gi v Tn
th, v hi Long Hoa vi Hi ch l Pht Di Lc. Ch cn mt bc iu chnh, gio
ch thnh nh chnh tr, o gio x dch qua bc trn th khng nhng vn cn nm
vng tinh thn tn m li thm sc mnh ca t chc ng phi na. Sc mnh
s c tr gi bng sinh mnh ca gio ch.
thc v c nguyn tc hot ng chnh tr vn tim tng trong l thuyt khai
trin t Bu Sn K Hng. Quan nim i khng t thng/h ngun phi i qua
hi Long Hoa lm c s cho s kt tp thnh t chc nh mt giai on tin-Long
Hoa. Mt trong T n, vi thi mi bin i n qun vng thnh n t nc, t
nhim v cu nc cho tn trong thi ngoi tr. Tuy n khut m nht v t trong
nim tin tn gio, nhim v y vn d ni bt ln theo s du dt ca ngi lnh o:
Ta c tnh yu rt mn nng,
Yu i yu ln c non sng...
Chnh bn thn gio ch cng l ra hng bin chuyn. C th ngh rng sau
nhng ngy b qun thc bnh vin Ch Qun (thng 7-1940 na u 1941), gio
ch i st hn vi i thng, dn n thc t u tranh chnh tr khi c tip cn
vi vn minh c kh, theo di nhng bin ng ca Si Gn hay thng qua Si Gn.
C th ngh rng con ngi 26 tui vo nhng ngy si ni 1945, c pht trin
ng vo tui thanh nin y sc sng nn t mt gio ch t na ngi vo th gii
ca mng huyn thn linh, ng tr thnh mt lnh t ng gm. Di tay ng
khng phi ch l mt m qun chng bnh bng, khng nhng xa l m cn i
khng vi ch ngha mun eo ui n tn cng ca nhng ngi cm quyn mcxt
tam Si Gn lc by gi tng ch tn gio l mi thuc phin nh gio ch
ch r. Di tay ng l mt khi tn ng vin ng hng chc vn, dm cht v
lnh t lnh t mt tn gio vi s c kt ang ln ca n, v lnh t cc t chc th
tc ang c chiu hng i n ch cht ch: h thng t chc phn i ca tn gio
Ban tr s Pht Gio Ho Ho m rng ra l Vit Nam Pht Gio Lin Hip Hi.
Cc t chc Vit Nam c Lp Vn ng Hi ri Vit Nam i Quc ng, s tn
ti lu di hn vi Vit Nam Dn Ch X Hi ng (21-9-1946) gi tt l Dn X
ng. Trong khi ta khng thy mt ng tng ng ca Cao i tuy Cao i
ri cng b tr kh khc lit. Vi tnh hnh nh th ta mi hiu c nhng xung t
m mu vi h qu lu di ca Ho Ho v Vit Minh t sau thng 6-1945 n trc
thng 6-1946, cng ni lng ca ngi lnh t Ho Ho qua nhng bi th d dt lc
by gi. Ci cht ca ng gio ch khng phi i n ngy 16-4-47. Phi tr kh
lnh t th mi rnh tay khai thc nhng im tng ng ca qun chng buc h
hng v cc lnh t mi nhng ngi ny cng ang nm trong tay mt l thuyt
cng gi nn mt thi thng ngun c dng hnh c th hn v c tin rng c
phng tri xa, sp c trn t nc c lp, v mt thi h ngun trc mt ku gi
hnh ng trit ph cng d di, cng v chnh ph nh li go tht ca cc ng o.
Nhng cng ci cht y to thnh mt mi th khng i tri chung, dai dng
khng d tm ra ng thot ca hai th lc chnh tr chnh cui ng pha nam
nc Vit.

Trc bin chuyn d di 1945, nh lnh t chnh tr tin thm mt bc:

Quyt rt c sa khoc chin bo
(1946)
sau khi ra nhng ch th chng Php cho tn ca mnh ng thi c nhng
tuyn ngn v tnh hnh t nc trc v sau thng 3-1945.
Tuyn ngn ca Dn X ng tch hn vi tn gio, vi tnh cch gio phi: Xy
dng mt nc Vit Nam thng nht, dn ch, chng c ti bt c hnh thc no;
v kinh t [th] theo nguyn tc [ca] ch ngha x hi nhng trong giai on hin
ti li khng ch trng giai cp u tranh gia dn tc Vit Nam. ngha tip
theo ca tuyn ngn: mun trnh khi u tranh giai cp v sau hm ngha ngn
chn ch ngha mcxt trn ng ginh chnh quyn Vit Nam c tc dng tc
thi, t ra l Nam B. iu ng ni l v sau (1985), mt lnh t Tam nm
quyn Cng an thi by gi, ng Nguyn Vn Trn, xc nhn chng trnh Dn X
ng vn l ca mt lnh t T, ng Phan Vn Hm. i vi chng ta y,
trong hng nhn lu tm n tnh cch ng thi ca cc nhn vt, th s ni kt
gia mt ngi mcxt T vi mt gio ch h phi Pht Gio mt thi bng bc
cht thy php l du hiu quan trng ca s ng tm tnh, ng cm d khng th
nhn cng khai ca nhng ngi cng a phng trong mt giai on lch s.(5)
V pha nhng ngi cng sn Tam th cng c mt bng c dung hp na (tt
nhin l di mt ngi khc) khi h cho mt ng vin t 1936 ca h nhn danh
hiu S thc Ho Ho chiu d tn khi gio ch b git.(6)
Nhng con ng chnh tr c lm mt hng tn gio khng? Gt sang mt
bn v tnh cht yu km thn xc ca gio ch, ta vn thy ngi ny mt nhn vt
vt trn th:
Tnh yu chan cha trong hon v,
u c ring yu khch m hng.
(tip phn ca bi t tuyt trc, 1946)
C thc lc trong tay, ng gio ch lnh t nh thc hin chnh sch Mt trn
trn lnh vc tn gio, ring cho Pht Gio: l d tnh thnh lp Vit Nam Pht
Gio Lin Hip Hi. Thi im ghi trc thng 8-1945 cho ta thy nh chc khng
thc hin c nhng li ni bt trong chng trnh cn lu gi, l ng gio ch
mun t mnh t mt h phi mi m, a phng tr thnh k tp hp, thng nht
Pht Gio Vit Nam.
Trong thi k b li ko vo h lu cuc i qua tng giy pht sng, Hunh Ph
S t chia mnh lm hai con ngi c gc gc v d vng... xut pht trong a phn
Pht Gio, nhng v chnh tr th s l i biu cho chnh ng no c mt chng
trnh dn ch x hi.(7) Nhng d vng vn cn nn ng vn m c thc hin
l tng ca Thch Ca v ch ngha t bi bc i i ng i vi tt c chng sanh,
cn c trn quan nim ng n l Pht v chng sanh c s ng nht v th tnh.
Theo ng, Thch Ca s d khng hon thnh c c nguyn v n thi thng
c khng c iu kin thun tin, nhng ngy nay ta c th thc hin c nh
s tin b ca khoa hc v trnh tin ho ca nhn loi ti mt mc kh quan.
Qua nhng iu trnh by trn, ta bit, tuy khng ni ra nhng Hunh Ph S
nhn m ng vic i di nhn loi y. Nh tin tri ang i vo hnh ng. Thi
thng ngun c iu kin t ti t ra l trong tm tng ca ng cng lc
vi mt quan nim i ng m h ca qun chng cun ht quanh ng Cng Sn

ng Dng vi mt bc tin-Long Hoa khc l nn c lp ca mt t nc Vit

Nam di quyn lnh o ca mt ng m phn ln cha ai thc mc n c khc g
vi mt vng triu c khng.
CH THCH
(1) Ngoi nhng ng Minh Mng ti sinh trc v trong Th chin II, sau 1975, ng o
Da cng cn c tn ph nh th, chng t sc mnh ca mt truyn thng dai
dng tn ti ngay c vo thi cc ng o v gio phi tan tc nh g gp chn sc vo
chung.
(2) Lu rng L Quang V xng vng t 1864, n 1896 thot khi nh hng ca
Trung Quc (nhng li sa vo tay Nht) v xng Hong , i quc hiu l i Hn nh
ngi dn Min Nam quen nghe gi.
(3) John K. Fairbank - Edwin O. Reischauer - Albert K. Craig, East Asia - The Modern
Transformation (Boston-Tokyo 1986), ttr. 398, 463-467, 486, 762; Sohn Pow-key - Kim Cholchoon - Hong Yi-sup, The History of Korea (Seoul 1970), ttr. 190. 209-211, 214; Phan
Khoang, Trung Quc s lc (Si Gn 1970), tr. 417. Tn Hn (Vit) Thi T Ngu thy trong
Han Woo-keun, The History of Korea, Seoul 1970, Index (Ch thm 2004).
(4) Ti liu vn bn s dng l: Gio hi Pht Gio Ho Ho, Sm ging thi vn ton b
ca c Hunh Gio ch (1966).
(5) ng Phan Vn Hm cn l tc gi mt quyn sch v Pht Gio, hn l kt qu
ca nhng ngy sau khi b bi chc b Cng v ng h cuc bi kho ca hc sinh ng
Khnh (thng 4-1927), ng tr v Nam co u i cc cha gp cc s tranh lun v o
gio. Gia nh ny cng l mt minh chng khc: B Phan Vn Hm thuc phi Tam vy
m vn ly ng nm 1936, nm c nhng i hi si ni thuc a v Mt trn Bnh dn
Php ln cm quyn. Sau ny nhng ngi Cng sn Nam B vn thch th k li nhng
chuyn ginh git qun chng trn din n ca hai v chng nh thng li ca phe phi
mnh, nhng li khng dm ni r l sau 1955 b Phan Vn Hm vn li Si Gn.
Ly t Hi k ca b Nguyn Th Minh, con ng Nguyn An Ninh, Nguyn An Ninh, Ti
ch lm cn gi thi, Nxb. Tr TP. H Ch Minh 2001:
Mun ginh vai tr tip dn thng trc to son La Lutte vi phi T, Nguyn An
Ninh by v cho Nguyn Th Lu Tam: H b con ti to son th ch rng tip ht b
con. Th (L Vn Th T) l ng my ru u dm tranh ginh vi phi yu. N li l
em r ca ch lu ngy n phi rt lui thi. (trang 296) Cn v vic li dng v ln t
chng, Nguyn Th Minh k: Ch Th tc lm, n nh li ch (Phan Vn) Hm ra to
son tip dn. Thy ch Hm ra, c Tm Lu (Nguyn Th Lu) nhn c Hunh Hoa (b
Ph.V. Hm) n... ch Hm rt lui m ru (trang 297). Lin h n cc nhn vt T v
cuc xung t gia hai phe, tc gi cng cho thy nhiu chi tit ginh git ln lt ngay t
cc th on nh nht ly phn thng khin ta d hiu l s dn n s tn st sau ny
ca Tam i vi T: Hunh Hoa bo Phan Vn Hm hin lnh, nh Hunh Hoa
ni g cng nhn nhng nhp bn vi ti n th cng chi cng sn ( Tam) d lm. H
Hu Tng ku ng Hm l ng ba ri, cn n (sic!) v ngc l T chnh hiu, l ng
bn hn hoi ch khng phi na nc na m nh ng Hm. (trang 336) [Thc mc ring t:
Trc cc du hiu yu v nh th, B Hm ngh g khi chng b cc ng ch ca mnh
mang i th tiu?] Trong phong tro i hi ng Dng 1936, H Hu Tng c nhn
nh l phn t trtkt hung hng nht ra t bo Le Militant ph hoi i hi... chi
chnh ph Mt trn Bnh dn l phn ng, chi ng Cng Sn Php l tho hip, l tay sai
ca t sn... chi thm t Stalin... (trang 328-330) V T Thu Thu, khi ngi con Nguyn
An Ninh hi v thi khut phc ca T Thu Thu trc ng th Ninh tr li: Ch Thu
ch n v thng Ba thi. Ch ch s c mt ngi Ch (Trn Vn) Giu! Khng trch khi

Giu cm quyn Si Gn, Thu lo chy m khng thot Qung Ngi, cn Tng n
c H Ni lo ni chuyn Vn ho, phi n o tuyn b t b mcxt t 1939 ri! V
cng t thi k tranh chp i hi ng Dng, Nguyn An Ninh trc sc p vo ng
Cng sn lo thn, bn chuyn vi v chy qua Thuy S (nc trung lp!) toan tnh
vit sch! (trang 338, 366, 367)
(6) S vic ny chng t tnh cht ng dng thc mc qun chng trn t Nam
K 1945-1975 nh ni m cn cho bit ngi CSVN mun thc hin min tc ch ch
chim quyn vi bt c phng tin g. Tuy nhin, ng li thc hin nh th khng phi l
khng nh hng ti tnh cht c gi l x hi ch ngha Vit Nam. Vinh quang c
m h lu ca dn tc cng t i ra.
(7) Phng vn chin khu, ng trn bo Nam K, Si Gn 29-11-1946.

Du n chnh tr truyn thng

Cch y hn mt ngn nm, gia m Bch Vit tn t, mt nc nh bn trong
phn t Nam Vit ca Triu xa li dng s tan r ca quc ng, t
xng l i Vit ri bung b, cho mt nc pha nam hn, cng mi va xng
c lp, c kinh n giu trong cc ng ngch hang ng vi, tip theo t xng
l i C Vit. Tht d hiu nh mt phn ng tri dy ku gi n lng t tn trong
mt tng lai cn bp bnh ca chnh mnh v ca nhng ngi ni tip.
Cho nn n mt ngn nm sau, cng trong mt hon cnh tng t v tnh trng
ngoi thuc, quc hiu Vit Nam v i Nam thong qua, An Nam (cho l) nng s
nhc, khng cn gi c th c tn ca mt danh xng ng thi na. Mt s
ngi quay v vi qu kh xa xa, s dng t i Vit nh mt bm vu, mt sc
nng c thi phng lm qun bnh cho thc t khng hay ca t nc trong thi
hin i. Mt lot nhng ng i Vit ra i trn ngp sn khu chnh tr chm, tp
trung trong thi nh Th chin trn phn t i Vit xa. Khng phi bng dng
m trong nhm ng c danh xng hi c, bo th r rt y li ni ln mt nh chnh
tr thuc loi tin tri: ng L ng A, Th k trng ca ng i Vit Duy Dn,
thnh lp nm 1942.(1)
y ta cng gp c tnh ng dng vi khuynh hng tn gio bn trc,
l s ph nhn hin ti, s c kt vi qu kh xa xa v tng lai tt p c phng
i. C iu, vi khuynh hng L ng A, tnh cht a vc c xc nh r rt hn:
N ch mt khu vc, mt np sinh hot, suy ngh vi qu kh chng cht ca mt b
phn dn Vit va mang tnh cch trung ng theo tin trnh lch s, va mang tnh
cch a phng bi tnh cht trung ng n kt hp vi s co cm bm cht vo
xm lng, ng thn, gc a m cc danh xng c c tc ng tng nim hnh din
cho ng l thuyt gia ny.
Trc 1975, Min Nam, cc ng ch ca ng L ng A lp nh xut bn
Gi y in tc phm ca ng. Tn Gi y chng t cc ng ch t nm
c yu tnh trong lun thuyt ca ng: y l t tng quan nim v mt tng lai
huy hong ca dn Vit ang chu phn khn cng. Khng phi ch l nc Vit
trong a vc hin ti m cn l ca mt i Bch Vit / Hng Vit, mt i Vit i
Nam Hi s lm mt cuc cch mng nhn ch... phc hot li loi ngi.(2)
Chng ti khng bit g nhiu v L ng A. Qua li ng Lam Giang Nguyn
Quang Tr, mt ngi pha Nam ra H Ni hc nm 1940, lm lin lc vin (bt
thnh) cho Trn Trung Lp bn trong Vit Nam, th L ng A l ngi cng Hong
Nam Hng, on Kim im cm mt cnh Phc Quc Qun tn cng Lng Sn.
Sau khi Nht ho vi Php, Trn Trung Lp li chin u, b bt, b x t Bnh
Chu, cn L ng A v hai ngi kia rt v Qung Ty. C l s hn hc i vi
Nht trong cc ti liu li l pht xut t s kin ny.
ng Nghim Xun Hng, mt ngi hnh nh c lin h nhiu vi L ng A,
cho bit sau khi tht trn ng ny i hc trng hun luyn qun s Liu Chu
(Trung Quc), c nhiu tc phm ca Tn Vn, Khang Hu Vi, Lng Khi
Siu. Cui nm 1944, ng phi mt s cn b v hot ng vi khu Bc v Bc
Trung B. Sau thng 8-1945, mt s phn t Duy Dn v Phc Quc ko qua ng
Lng Sn, Bc Giang tr v nc, chim mt phn tnh Lng Sn v ln cn. Theo

ng Nghim, Duy Dn ch trng trit dn tc, gm nhng thnh phn ng

vin thin v tr thc, tiu t sn, m nng dn (hn i Vit Dn Chnh) nhng li
l nhng phn t trung, tiu nng ch khng phi l bn c nng.(3)
Tn L ng A r rt ch l bit hiu, tn chin u v gm li th l L Trn,
hai triu i u ca nc i Vit Vit Nam. (Rt t ngi Vit ngy nay bit rng
i Vit l tn u tin ca nc Nam Hn, nc c ng hong Hong Tho b cht
Bch ng di tay Ng Quyn). Cc ti liu xut bn hi ngoi cho bit tn tht
ng l Nguyn Ngc Thanh, t l Ngc Th.(4) ng Nghim Xun Hng cho bit
ring l L ng A sinh nm 1920, ngha l cn rt tr khi a ra nhng lun chng
n o v tng lai t nc. ng rt ca tng Phan Bi Chu, cng nhn ng ny l
khi im t tng, hnh ng ca Duy Dn tc l ca L ng A. L ngi ca
Quang Phc Hi nhng r rng khng thuc lp ng du, v v hnh din vi vai tr
lp ngi i sau nn c lc ng chi bi bn xut dng. ng c cn bn ting
Php nhng suy ngh, pht biu li rt l tu chng t tin trnh hnh thnh t tng
b b gn trong lc a Trung Hoa. Trong cc ti liu li c bi vit ghi 19451953 nhng theo ng Nguyn Vn Lc, mt lnh t Quc Dn ng, trong mt s
Thi (Si Gn, thng 12-1967) th L ng A b mt tch 1946 (trong nhng
v thanh trng cc ng phi quc gia ca ngi cng sn?) Tuy nhin nhn chung th
nn tng suy lun, lp thuyt ca ng hu nh tuyt i c vit vo nm 1943.
Nhng du hiu nm thng khc, hn l do cc ca ng khai thc v sau nh ta
thy trn sch bo lu vong ngy nay.
Hi k ca ng Nguyn Tng Bch c ghi li mt ti liu quan trng gip chng
ta gii quyt vn y. l mt bn K trnh (1943) t Trung Hoa gi v bo
cho cc ng vin lin h bn trong bit vic thng nht cc ng Vit Nam Quc
Dn, i Vit Dn Chnh, Duy Dn. Nhng ngi k tn c ghi r l Nguyn Tng
Tam, Nghim K T, V Hng Khanh v L ng A. Trong K trnh c on: Mt
ch ngha: Duy Dn ch ngha ca Phan Bi Chu i mi (chng ti nhn mnh)...
Hun luyn: Nht nguyn ho ch ngha. Mt tn Duy Dn. Lp Duy Dn hc x...
Tc gi Hi k sau my mi nm nhn ra rng cc ng phi quc gia hi
khng c lnh t c tm nhn xa, khng nhng ch nhng ngi trong nc, m c
cc lnh t lu vong ngi ta t nhiu k vng nh Nguyn Hi Thn, V Hng
Khanh... cng th. Nh vy nhn nhng on dn trong K trnh trn, ta c th cho
rng L ng A lp c l trng l thuyt trn, a ra c mt chng trnh
hnh ng c u c ui, c c s trit l lch s, c vin vng cho tng lai... ngha
l sc thuyt phc cc lnh t g m kia chu hp nht. Hn cc bi vit c thi
im 1943 m ta c, c son ra vo lc ny, lc ng L ng A thy mng
tng ca mnh c c thc hin vi s lng ngi tn thnh bng tng ln gp bi.
Tuy nhin v khi im trn m nhn vo cc d on v tnh hnh th gii sau Th
chin, nhn ng hng xy dng i Bch Vit cho n nm 2000 vi nhng
tng rt khoa i, ta c th ghp ng vo khuynh hng cc nh chnh tr tin tri.
V nh chnh tr ca truyn thng. Truyn thng i Vit ni bt mun l ch
o nhng li khng thot khi truyn thng ng. ng c tnh cht ca mt lp
nh nho c lc suy tn: c nhiu, nh gii nhng cng bm nhiu vo chi tit cho
nn tuy c c gng tng qut ho lp thuyt vn l ra s ri rc, lng tng. C tr
nh tt nn d sinh t ph thng kim bc c (khng ng n nhng sai lc v ch bm
vo mt lun thuyt no ), cho nn ng mun lp thuyt bao trm thin h:

Chn mi hun co qu thn khc;

Mi vn quy m th ch xiu.
(Li t Chu tri lc)
Cng l nho na ch bn n l s, c nh hng thn b chen vo l thuyt
m c lc li mun gt ra. Nhng l ngi ca th k XX, ng cng b thu ht bi t
tng mcxt: Trong vic lp thuyt mi, c mt s lun mcxt i tn (ni bt l
gi y, y tng), trong quan nim thnh lp ng chin u (kiu ca Lenin) tuy
l bi bc cng sn r rt. L ngi ca thi i ch ngha phtxt, sng khu vc s
qun, qun phit ng ng tr, v vi tnh cch tng lnh trong nhng bi bn v
chin thut chin lc, ta thy ng trnh by nh thnh lp mt nc n binh
loi i ng , pangermanique i Nam Hi. C l v v th ca mt ngi mang
nhit tnh tranh u cho nn c lp nn mi c s la chn h ln trn m nng ct
ch l bo ng.
T u c qun s ph hp vi mng tng rt ln, ng khng giu dim rng s
kin lp mt ch ngha vt nhn loi ca thi qua v trong hin ti dnh ring
cho dn Vit, l ca L ng A, v c tnh cht nm tm mc tin tri. Tuy nhin
nh bn tht rng, tht su, bao trm mi lnh vc li khin cho ng phi trnh by
tng tht ri rm, ti tm hnh nh min tm c t ng c ngha cao thm l
ri.
Li cng theo thi quen ca nhng ngi ly qu kh ca mng tng bin
minh cho tng lai mnh mun dt dn theo truyn thng v mt thi i hong kim
Trung Quc, ng , L ng A cho rng dn Vit thuc mt chi nhnh khi pht
ca nhn loi, ging Aryen, t Pamir to xung, i khp th gii. ng di chuyn
thy du vt Bc Trung Hoa (Thi Sn), Dng T, Ng H, Ng Lnh ri xung
Phong Chu v ra cc o b Nam Hi pha ng nam, qua n, Min pha ty nam.
l c mt h thng vn ho rc r khng u c m L ng A mn s Trung
Hoa t tn l vn ho Vim Vit v mn ca cc hc gi Ty Phng, dng tn vn
ho Mn. Thnh th trong l thuyt ca ng, vn ho Trung Hoa khi pht rt nhiu
t vn ho Mn: ch Hn c gc l ho t ca Mn, H Lc th l ca dn Vit,
Quy lch Trung Hoa l ca vua Hng. Cc chuyn ly t thn tch, c tch dn gian
c ng s dng khi dy lng t ho t kiu dn tc, v lm c s lch s cho
vic xy p mt i Bch Vit trong tng lai.
Thi k phc hng / phc hot cho dn Vit, theo L ng A, chc chn s n
trong tnh hnh sau Th chin II. Bng nhng ngn t mun l khc l cho ph hp
vi t tng mi, ng v ra mt ng hng pht trin ca th gii n nm
2000. Cc nm 1937-1941 l thi k phe Trc thng th; nm 1946 phe dn ch ng
minh thng; giai on 1947-1950 l chuyn hnh k, l thi k chuyn tip vo mt
nn vn minh ton din, cao cp m ng Duy Dn ca L ng A s a dn Vit
vo, ri ton th gii s t ti vo nm 2000 l thi hn cui.
Lp thuyt vo nm 1943 trong mt nc Trung Hoa b s qun nhng nhiu,
Nht xm lng, L ng A cng thy ngi Cng sn hin din trn bn c th gii
nhng Cng sn Trung Hoa li tn Din An nn tuy ng c bi bc cng sn vn
khng coi Cng sn c thc lc xo sch mng c cp chnh quyn ca ng (v
xo thn xc ng). ng coi Cch mng 1917 ch c tc dng tiu cc trn s tin trin
ca vn ho chu u, mt th o qu (inverse hai ch u ca ng) lm manh
mi cho trung ho vn ng, ngha l hng v ho bnh. Tuy Cng sn mu thng

tr c th gii, ng vn cho Tam Quc T l chui yu nht (!) trong th gii c

Cng sn, v tuy Nga lp c cc o qun th 5 cc nc nhng ng quc t
c th xut hin Nga!
Tnh hnh th gii lc by gi nh th no c hi vng xy dng mt tng lai
rc r cho loi ngi? Theo L ng A, cc dn tc, quc gia b p bc theo nhiu
mc khc nhau (L ng A k: Nam M, Canada, c, Hi Hi, n, Bch Vit,
Trung u, Php) l y tng cch mng s ni dy t gii phng khi ch quc,
lm nn hng tm vn ng Anh, M, Nga [li cun cc nc Anh, M, Nga?] v
em n mt cc th tht qun th (quilibre) i i vi s thot thai ca mt nn vn
ho sinh hot mi. Tnh hnh th gii ngy mai c ng din gii qua 4 giai
on m ta chuyn sang li ni bnh thng th s l: 1/ Cc dn tc thot ch thuc
a, ph thuc; 2/ Thit lp mt nn dn ch chuyn chnh ca ton dn trong nc;
3/ Nc tng lai s c mt nn kinh t x hi ho; 4/ Cc nc tp hp thnh Lin
bang quc t bo v ho bnh. Phi nghe chnh li trnh by ca L ng A, ta mi
thy vi k khc, l thuyt cng sn hp dn l dng no. Cho nn khng ly lm l
khi v sau, ngoi nhng k c o luyn chnh thng nh Vit Nam, cc ng n
, Nam Dng... cn c nhng ngi x hi ch ngha bt cht nh Fidel Castro
din li vai tr conquistador xong lin nhy ln chic xe mcxt khng ngi li,
khng ly lm l vi nhm qun phit trong Lin bang Cng ho X hi Ch ngha
Min in (Myanmar) tng truy git Ch tch, Tng b th Cng Sn Min, khng l
vi nhng lnh t qun phit khc xut hin mun mng Ethiopie, Mozambique..
cui thp nin 1970. Nhng Vit Nam c ng Cng Sn, cn L ng A th li
khng bng lng vi vai tr mt b th chi b ca Quc t.
Cn vai tr ca ngi Vit Nam trong tnh hnh th nh th no? Dn Vit,
theo L ng A, trong thi i thnh vng ca vn ho Mn vn tin trc s
tin ho ca mi dn tc, nay phi chu l thuc ngi, t nc km pht trin, tc
cng thuc y tng cch mng ca nhn loi, nn s phi vng dy theo ngn gi
y lm cuc o ln kin thit th gii. Thi c ny tht gp gp v thi k phc
hng ca dn Vit, theo L ng A, l phi lm sao cho kp hon chnh t thi im
tc gi vit (1943) n nm 1950, ngha l ch cn c 7 nm bc vo giai on
sau l ho nhp v dt dn th gii. Nm ng s vo tui 30, tui y nng ng,
sng to nh nhng li ng ca tng th h ny cc ti liu Chu tri lc, Bng lau.
Ni th nhiu, thuc mi lnh vc nhng ch yu ca vn phc hng dn
tc theo L ng A l nhm vo iu to ln, tru tng hn m ng gi l phc hot
vn ho, ngha l xy dng li nn vn ho rc r xa kia theo mt trit l hnh ng
m ta c th tm gn v L ng A cng th nhn, l Duy Dn ch ngha, ch ngha
ca ng Duy Dn, ca L ng A mn ca Phan Bi Chu m v ra hnh dng c
th. T duy dn c dng khp lun thuyt, vn on khng nhng ch ni v
ng c tn Duy Dn m cn xut hin mi khi c cp n cc tng vt tri
hn tt c nhng g v ang hin hu.
Duy Dn ch ngha c coi l bao trm c ba trit l chnh tr, theo tc gi, ang
ch o t tng, chi phi hnh ng ca cc ng phi trn th gii: duy vt, duy
tm v duy sinh. V L ng A li tm thy mt tng tng ng Pht Gio
(Thng ngha ), cho l ch ra c tnh cht siu vit, vt trn mi ch ngha, nn
ng t cho trit l chnh tr ca mnh thm mt tn na: Duy dn thng ngha. (Thc
ra nh ta thy, cng vn l mt th ch ngha, ch thuyt.)

Qu trnh vt tri c L ng A gi l s tung hp. Theo thng thng th

ta c th dng ch tng hp, nhng tung hp (hp theo chiu ng) th st vi quan
nim y tng khi ta theo ng phn tch v tnh hnh th gii hin ti. Tung hp, trn
mt trit l ca ng cn l mt suy lun bin chng (duy dn bin chng) gia
thc c coi l bn trn v thc c coi l bn di l lun v iu ny khng
c r rng cho lm. Qua s tung hp c tp thnh, vt mi ch ngha, s lm
sng t ch ch duy nhn ca Duy Dn ch ngha ni nm na l phc v cho Con
Ngi. Hng o c nh th c L ng A mn mt t ca Nho Gio m li
mun y ni dung ca n vt ln n tt bc ca tt bc, v mang ngha a
dt con ngi sng thc: ng gi l Duy dn cng thng. Tham vng t n
nhng g phi thng khin cho ngn ng ca ng khng bt kp ni dung, nn c lc
n tr thnh m h lng tng. Long thong y c ri rt ca mt th quan nim
o-kh-o-phi-thng-o kiu ngo vi s bt lc.
Trit l Duy dn i vo thc t t chc chnh tr x hi theo L ng A mun,
s l ci g? Mt nc i Nam Hi lin bang thng nht c trung tm l chng tc
Vit hiu theo ngha phn tch s ca ng th l dn Bch Vit cn li ngy nay,
nhng theo thc t c trnh by li l dn Vit ng bng hin ti. Thm na, bang
thng nht li ng l a vc ng Php chuyn i danh tnh sau khi ngi
Php b nh ui i.
Nc c hin php, t chc iu hnh theo nhng c quan c tn mi m (hay l
ca Trung Quc m chng ti khng c bit), kh rc ri m ta c th tm gi l
theo Tng thng ch vi tng thng c quyn rt ln; ch mang tnh cht ng
quyn ca Trung Hoa hin i, li km thm hi hng c truyn ca mt c ch k
lo. Theo nh hoch nh chin lc chnh tr L ng A th ni tr phi theo nguyn
tc dn ch chuyn chnh; chuyn chnh, theo ng l iu phi c ca mt cuc
cch mng, nhng v l cch mng c tn nhn ch, mi v danh xng m ci r li l
ca a phng, nn c km mt t chc ngi-gi tm mc quc gia v mt th
ng s i km ch quc trng. Cc dn tc thiu s theo tinh thn chung th
c coi l bnh ng v mt php lut, nhng vi nn tng xy dng c bit cho
Vit tc (ng bng) ca ng th v th ca h c dng bp bnh, khng c trin vng
tt p cho lm.
Tuy nhin dn ch hay chuyn chnh th khng phi l xt theo b ngoi ca c
cu chnh quyn. Theo di cc ti liu gio dc ni b v c vi ti liu mang tnh
cng khai, ta thy L ng A, minh th hay m tng, mun thit lp mt ch ng
tr xm nhp vo h thng cm quyn quc gia, v ngay h thng ny, tnh cht
qun chnh cng rt r rt, nu khng mun ni l qun phit. t nc c pht trin,
dn tc c hnh phc hay khng l do ng Duy Dn.
Mc ch ginh c lp cho nc khin L ng A c thi bi Php, Nht tht
d hiu, nhng s th ght Trung Hoa c ni n nhiu, rt nhiu v c thy r
l c ngun gc rt su xa. Nn ngoi giao v sau chc s cng gp rc ri ln khng
phi ch vi Trung Quc, nu c hng dn bng tng ny: Ta cn phng gi
c th gii v th gii k no chim c ta mi xng b c lu di.
Tht ng l tng ca mt nh tin tri svanh ln li, c cn bn khng phi
ch ni mt ngi.
*

Nhn vo tin trnh lch s chnh tr Vit Nam kt t n cui thi Php thuc th
ng i Vit Duy Dn cng ch c th l mt ng a phng nh phn ln cc
ng Quc gia khc. L ng A y mnh tnh cht y hn bng vo c tnh a
phng ca chnh bn thn. Nhng kinh nghim sng ngoi quc (ng ch sng
Trung Hoa) li gp s ng dng v c nui dng thm sinh kh t sinh hot ca
hng t ngi cng chung mt nn vn ho truyn thng ang c chng c vi vn
ho Ty Phng di nhng dng hnh phc tp, k c vic chp nhn mi cho vo
lm ng minh. Cho nn thuyt i Bch Vit ca L ng A tuy c mang hi hng
ng Nam , mcxt nhng cn bn vn m nt sinh hot thn b ca tp th dn
chng ng bng sng Hng. ng khng ng c rng s ci ch h li s a
y dn tc n mt thi k Ty Phng ho, th gii ho gp gp hn (d vi cc
dng hnh khc nhau, c th nhn hay khng) khin cho l thuyt ng tr thnh lc
hu nhanh chng ngay c bn trong vng t nh b m ng mun ly lm kiu mu
m rng ra bn ngoi bin gii c t cui th k XIX vi s chim ng ca ngi
Php. S li cun hng v tng lai li b ng Cng Sn tc ot, mt ng khi
mt c ngh ra l thuyt, m tha hng kinh nghim t chc v s ym tr quc t,
cng vi c mt thin ng trn mt t sc thuyt phc ng thi c v l
thuyt ln bng quyn lc. Tnh cht ng tr m L ng A ao c c ngi thc
hin thay; nn dn ch chuyn chnh ca ng ch cn thm hai ch nhn dn l
ging vi nim chuyn chnh ca mt thi k sch lc tip theo ca ngi khc,
ngha l vn mang hnh nh chuyn chnh ca mt tp on chnh tr ch khng phi
l ca mt giai cp nh nh ngha ca l thuyt mcxt m ngi Cng sn t ho.
V chnh v qun chng hiu l thuyt mcxt qua lng knh thn b truyn thng,
kt hp vi ci t qui g (theo l thuyt chnh thng) t quc x hi ch ngha m
ng Cng Sn c sc mnh v vn ca h tun h lu trn ton t nc, dn
tc.
Nhng ngi t ca L ng A sau 1954 i vo Min Nam sng thnh ph
cng xa ri t tng c l, li gp m qun chng a phng thm nhun mt h t
tng thn b c kha cnh khc, nn khng kt hp c ngi thc hin mng
ca lnh t. Do vic in sch ca ng ch dng li nh mt vic lu gi ti liu lch
s. Tuy nhin d sao th nhng tng chung chung cng d c i sng lu di, d
gp s tn ng c nhng ngi khng cng phe phi. Mt khc tm tnh thit tha
ca mt con ngi dn thn vo hot ng thc hin mng c to ln cng to
c s cun ht nhng ngi khc, hoc bng hnh ng chnh tr hoc ch dng
li phn khai trin ch ngha. Trong hng hu - L ng A , ta gp cc t
ca ng b gn trong nhng phe nhm nh xut hin hu trng chnh tr ng
thi, v hnh nh c nh hng n mt ngi thn ca k vit nhng dng ch ny.
Ta thong gp mt th t tng nhn ch cc lp hc nhn v Vnh Long c v l
t tc ng ca ng Thi Lng Nghim, c vn mt thi ca ng C vn (Ng nh
Nhu).
Lun v ngi (Bch) Vit thi c xa c mt trn ngp c Trung Hoa vi c
mt nn vn minh lm nng ct cho vn minh Hn tc, khng bit c nh hng g
n cc ng Bnh Nguyn Lc (Ngun gc M Lai ca dn tc Vit Nam, Si Gn
1971), Kim nh (Gio s Trit ng i hc Vn khoa Si Gn trc 1975) trong
hu ht cc tc phm ca ng ny m nh hng thy cn dai dng hi ngoi ngy
nay gia mt tng lp tr thc khoa bng v trung bnh. C iu l th l ng Nguyn

Khnh Ton, Vin trng Vin Khoa hc x hi Vit Nam, Vin s thng tn ca
nc ngoi, cng b hp dn bi cc tng tng t (qua L ng A hay Kim
nh? C l t Kim nh th phi hn, xt theo cung cch ng x ca tr thc Min
Bc sau chin thng 30-4-1975). ng Vin trng vo thi k chng cc cu ng ch
mi rng, trong mt s Kho c hc (1980), da vo mt quyn sch c dng v
hip (V nh nguyn vng ca Kim Dng [?]) bo rng Lc th l ca dn Vit
b Tu ly v nay c mt tc gi Trung Hoa cng nhn!
CH THCH
(1) V cc ng i Vit v nhng ngi lnh o, c th tm thy s lc D. Pike,
Viet Cong, The Organization and Technique of the National Liberation Front of South
Vietnam (The MIT Press 1968), tr. 25.
(2) Trong cc ti liu ca ng do Gi y xut bn, chng ti ch c tp Chu tri lc
(1969); Th vin Khoa hc x hi Thnh ph H Ch Minh cng ch c quyn ny. Ngoi ra
chng ti cn c cc bn photocopy mt s ti liu nh my ca ng bn v lch s dn
Vit, l thuyt Duy dn p dng trong vic t chc ng, t chc qun s cp chnh quyn,
cai tr t nc, m rng ra n vic ci to th gii, chen vo c nhng li tm s phn
trn. Ti liu ny c phn ch l phc tho, chng ti c Gio s Nguyn Vn Trung cho
mn lm vic cho ng. Khng c cch no lm vic nghin cu vn bn hc vi cc ti
liu ny.
(3) Nghim Xun Hng, Lch trnh din tin ca phong tro quc gia Vit Nam (Si Gn
1958), cc trang 56, 57, 67, 109.
(4) Cu Long L Trng Vn, Lt mt n nhng con th l chnh tr (M Vit Nam xb.
1991), tr. 409. Nguyn Tng Bch, Vit Nam th k qua, Hi k cun Mt 1916-1946 (Nxb.
Thch ng, 1997), tr. 211, cho bit tn khc l Nguyn Hu Thanh, nhng hi k ca mt
ngi ng thi gn vi nhm lu vong Trung Quc hn (L Thi Nh, Mt thong mong
manh cn nh mi, trong tp hp Khi Hng, K vt u tin v cui cng: (1) Hn bm
m tin, Phng hong xb. CA 1997, tr. 215) cng xc nhn tn Nguyn Ngc Thanh. Bit
hiu Ngc Th i km l mt minh chng khc.
(5) Nguyn Tng Bch, sd, ttr. 295-299.

Du n quc t v truyn thng

Nhiu nh nghin cu khng l vi tnh cht thn b trong quan nim c truyn
v quyn bnh x hi Vit Nam. Khng phi ch gin d l l thuyt v thin mnh
c lc c s dng nh mt th bin minh. C c ng o nhng truyn tch huyn
hoc ch dn nhng ng quanh no khut trong s c xt vi thing ling, u minh
trn con ng tin chim quyn lc m qua thi gian chng to thnh np sng
tp on. Do nhng t chc chnh tr c cng nh mi u l nhng hi kn m
nht t nhiu. Lnh t, qun chng ng thi phi sng va mt trn th va mt
thing ling m c khi khng t bit. Li sng hai mt khng nhng cha ng
tnh cht thn b v mt n giu m cn mang tnh cht c v b him k l trong s
chuyn i trn tru, th hin ni con ngi Vit Nam khi phi chp nhn mt ny hay
mt khc ca cuc sng, vo cng mt lc hay khc thi im hin tng ny xy
ra bnh thng n khng th coi l phn phc. V th ta khng ly lm l khi mt
ch thuyt tin tri quc t nh mcxt nh ng n tng i ng, chia ca cng
(tn ti) sn n su vo tm thc ca ngi dn, th trn con ng tin chim quyn
lc, nhng ngi t chc gp s hng ng nng nhit ca qun chng trong
nhng biu hin khng mc ca l tr bnh thng, v y mu thun. Nn c
lp m mt bc gn cho tng lai i ng xa, thi thc tnh cm say m bin
thnh mt th cung tng tn gio s ng ngi, khng phn bit a phng, d
du n a phng vn cn y.
Cng r v ch c ngi Cng sn ngy nay ph nhn hoc bo cha l cc
ngi Cng sn Vit Nam bui u u xut thn t tng lp trn, con chu quan li,
a ch m s tip xc vi cc th Ty Phng si sc mt t phi khin h
chp nhn con ng ginh c lp theo li ny, v n va ph hp vi thc chim
li quyn hnh ca gia nh b tc ot, va ph hp vi s hnh din dt dn
qun chng, dn tc hng v tng lai hnh phc theo mu mc ca k s ngy xa.
(1)
Tng lai di hay ngn l cn tu kin thc, tr tng tng ca ngi nm
bt vn , nu ta b s thi thc ca quyn lc ra ngoi. Khong trng gia hin ti
v tng lai, gia hin thc v tin tri s c ni kt bng phng tin tuyn truyn
v sc mnh ca v kh.
Khong trng d sao cng ngn li v trong khi ngi Cng sn cn giai
on cng sn tuy c li mt bc vi cc danh hiu ch ngha x hi, ch
dn ch mi, dn ch nhn dn, hay ln sng dn ch cng ho, nhng th gii
c ng ca ngi mcxt cng c ch ng trn qu a cu cng vi cc ng
v tinh khp ni mt lng tun phc trung ng. Cng lc, s c th ho ca l thuyt
phi by thc trng thp km d c che giu k nhng ri cng phi l dng, v
s phn r ni b dn d tr thnh tranh chp cng khai. V th, i vi mt s ngi,
dng hnh x hi ch ngha khng cn chung mt mu sc na.
T nhng bt ng v ng li chnh sch, vi nhng bin ng mi sau Th
chin th hai, nhiu nh t tng mcxt, khng t ph nhn, ngh n chuyn
vt mcxt a ra mt th tin tri mi thay th cho tin tri ca ng thy trc
kia. Tt nhin phn ln nhng ngi mun vt-Marx khng phi l nh tin tri,
cng nh trong s ng nhng ngi c tng v ch ngha x hi ca th k XIX

ch c ng Marx gc Do Thi l ra mt l thuyt vi c mong rng qu kh

trc ng ch l chuyn tin s. Vit Nam, chng ta c th ngh rng ng H Hu
Tng khi tht vng vi mcxt, vi tp on ng t tng m khc phi ang truy
bc v git hi phe ng, th vic ra ch thuyt Trung lp ch to th qun bnh
a n ho ng cho nhn loi khng phi l khng nh hng t nhng tin tng
y dy, si sc ca vng Nam K qu qun ng, nhng tin tng m v sau, vi tui
gi s l ra, m nt v cng khai hn.
Nhng li tuyn b v cc trn thuyt nghim tc v Trung lp ch xut hin
Paris, Si Gn trc sau hip nh Genve 1954 l ng vo thi im cho mt l
thuyt r ngang a ra cng khai. Cuc chin tranh lnh n Vit Nam trong dng
i u thc s, d i vi s ng dn Vit th n vn l cuc chin ginh c lp
v do l thuyt ca ng yu hn v mt thc lc qun chng. Mt phe th ba
Vit Nam d ng khng nhn tn bao gi cng ch l th lc bnh tri vt v
theo sng nc ca thi th. Vit Nam l mt nc c truyn thng hoc l (gn nh)
tuyt i phc tng chnh quyn, hoc l cm gm sng chng li chnh quyn, li
vi thi hin i c mt chnh quyn Min Bc c ti v mt Min Nam cng phi
c ti (d ta thy thc t khng bng) nh ng nhn nh khi a ra lm c s
cho s r ngang cu dn Vit, th th l thuyt cao vi nh ca ng khng c ch
ng trong qun chng cng l iu d nhin.
Trc khi lun thuyt chnh thc ra i khng lu, ng H Hu Tng cho
xut bn b sch-i Gi nc Nam lm g? gm hai tp Thu Hng v Ch Tp
(Paris 1954 [?1949?]). Trong tnh trng in n v lu tr nh Vit Nam ngy nay,
chng ti khng r cc bn tho nh th no trc khi c trnh by rng ri,
nhng Tng lai vn ho Vit Nam xut bn Paris nm 1949 th c mt bn in
H Ni nm 1946 (theo tr nh ca chng ti, vo thi k c-m-khng-hiu-g-c).
Vn xut thn t mt ng phi tho ngh vn ng qun chng, ng by t l
thuyt mnh di hnh thc lun vn khu chin, tiu thuyt, ri tin thm mt bc
theo li tip cn a li (Nam K) l tiu thuyt c chng hi vi hi hng tiu
lm (Phi Lc sang Tu, Phi Lc no Hoa K, Phi Lc bn Nga). y chng ta c
th so snh vi Gic ng mi nm ca H Ch Minh vi iu khc bit l mt ng
lm Ch tch nc c ng, c qun chng nht h vn ng, cn mt bn l ng chnh
khch lng bng, s dng li vn ci gi l thu ht qun chng, l mng khng
thnh th cng nn coi ch l chuyn vui gng.
Theo li tuyn b v sau, ng H Hu Tng cho bit mnh t b mcxt t
1936. Trong Tng lai vn ho Vit Nam, chng ta thy ng xc nhn s t b
qua quan nim chung v cc isme: [ Ty Phng] c t tng, ch ngha, hc
thuyt no khng b i lm phng tin, khng b li dng u? (trang 36). S d
c tnh trng , theo ng, v vn ho Ty Phng c ci m ng gi l qui ho
mt t khng c gii thch thm nhng r rng l mang tnh cch thn b m suy t
nhng chng dn khc, ta c th coi l s cao tnh cht ng Phng o hc
p dng trong lnh vc chnh tr. Trong Thu Hng, ng dng nim thin thi,
a li, nhn ho. y, Tng lai vn ho Vit Nam, ng dn tm t tnh cm cho
dn nc Vit vi hnh nh con chim Lc trn tuyt v Nam ch ma xun v m
cng v vi xun. Ma xun , ng thy (ch mnh ng thy thi nh ng ni
trong Thu Hng, trang 117: ... c l trong bu tri ch c mt mnh tao c nhn
nh nh th m thi):

Ti mun ct ting m ku to... mun c mt ging ni tht tha thit... nhng

lun iu tht anh thp... mi ngi cng ti em mt ci vinh quang cha h c
trn qu a cu v cho dn tc ta, dn tc Vit Nam (Li ta).
ng cho rng c lp v chnh tr, kinh t cha , cn phi lo gii phng v vn
ho (trang 18). Vn ho vi ngha ng dng, l vn ho ch thc, i khng vi vn
ho Ty Phng qui ho: Ta nu ln mt sinh hot tinh thn m k khc phi
chu phc theo (trang 24). Vit Nam khng th chen ln vi quc ch ngha,
khng th cnh tranh khoa hc, nhng vn ho Vit Nam s lm cho ngi tr nn
NGI (trang 30) v s lan rng ra khp th gii (trang 41).
t ra th ng chun Cao hc Ton ca Sorbonne cng gp ng tng Phc Quc
Qun ngp chm trong khng kh l s, qun phit ch hai ngi cng t ph l dn
Vit rng hn, l ngi ng cng c c vng lm k xng sut ch thuyt
mi a dn Vit ln a v lnh o th gii, khng nhiu lm th cng l v mt
tinh thn, v iu ny vi k yu th th cng l nim hnh din ri. Tuy th gii
khng quan tm ti hai ng l thuyt gia nhc tiu, nhng Vit Nam c mt
ng Cng Sn nm chnh quyn, v ang thng th, vy m c ngi li mun lp
thuyt nh y loi-ngi-c-mcxt vo mt thi k tin s na. Khng c. Cho
nn trc li ku go t ph , khng trch ng Tam Mai Vn B (1949) ch
H Hu Tng : ni sng!(2)
Li tin tri v vn ho cn m h, nhng qua quan im chnh tr n c ng
nt r rt hn. ng by t tng mnh trong quyn Thu Hng, ni v vai tr
ca mt n tr thc trong nhng ngy tin-45. Tn H Hu Tng khng c nu
ln, nhng nh ng t nhn sau ny, con ngi c v ra: b tch vm v, tng i
nh con kh t, mt xu x, ming rng... ng l ng khi hi v ng. C th t
tng mun vt t bn, cng sn hnh thnh trc nm quyn sch xut bn
(1954) nhng khng r l c vo cc nm 1945 y khng, v ta khng thy danh xng
Trung lp ch c xc nh cho l l thuyt ca ng, xut hin trong sch ny.
ng khng ng v pha no c (trang 114) bi v theo ng, s gii thot ca
loi ngi l mt con ng dn ra khi ch t bn ca M v ch ng tr ca
Nga (trang 116). S mng lch s , ng cho l thuc Thin thi. Tnh th, theo
ng, phi xy ra Th chin III. V tuy khng ni ra nhng hn v bom nguyn t
xut hin m m ng cho l d Nga hay M thng th vn dn n tiu th: Nu c
ni chin cch mng u M th bao nhiu nn k ngh b ph hu hon ton nh chu
u by gi. Cho nn r rng theo ng, y l mt th e do tn th m con ng
phi vn ra l chun b lm mt cuc cch mng gii thot cho loi ngi, ln ny
s xy ra t phng ng. l iu m H Hu Tng gi l a li. Thi thng
ngun mi theo ng, cha thy c (1945?) v cha c iu kin Nhn ho.
iu kin c v l n vi hip nh Genve 1954. Hay ni ng hn, hip
nh Genve a Vit Nam ng tuyn u trong cuc chin tranh lnh, to mt th
thin thi, a li, nhn ho cho mt ngi Vit nh ng H Hu Tng bn
chuyn tng hp th gii. Bn u? Chc ng khng th ra chin khu Vit Bc
hay H Ni trnh by l thuyt ca ng vi B Chnh tr ng Lao ng hay ng
bo Nhn Dn. Ch cn Si Gn h hng trong giai on chuyn tip, v c dn
chng ngi Vit cn hon cnh bn chuyn chnh tr a nguyn: Lc no, u
th l thuyt cng ny n vo thi k suy tn ca mt ch , tromg mt quyn bnh

yu t.(3) Khng th ni n s thui cht l thuyt di mt chnh quyn mnh, v l

gin d l n khng tng hnh, ni chi n ra i!
Vy Trung lp ch ca H Hu Tng xut hin rm r Si Gn cui 1953, na
u 1954. ng cng bin minh, ging gii v tn ng t cho l thuyt mi m t ng
trung lp c th gy hiu lm. Trung lp ch, theo ng, khng phi l mt thi
chnh tr ta thng thy, minh nh v th khng thin v bn no trong cuc tranh
chp, hng li hay trnh thit hi. Trung lp ch bao hm mt ni dung trit l
chnh tr, mt chin lc ton cu vt ln trn s i u t bn - cng sn, trnh
c chin tranh nguyn t, em li ho bnh cho nhn loi. Hnh nh kin thc khoa
hc v qu trnh cu mcxt gip ng y ci thorie de complmentarit t lnh
vc vt l, khng nhng qua trit l nh cc trit gia cao thuyt hi t, m cn li
m ng qua hnh ng, gi t nim praxis ca Marx na. Ta ch bit chc mt
iu l ng d tnh to dng chn th ba cho ci vc th gii thi nguyn t mi ch
c hai chn Nga, M. Chng ta cng khng r nhng chun b ca cc v Nguyn th
Th gii th Ba cho Bandung (5-1955) c nh hng g trong s lp thuyt ca ng
khng.
Tt nhin c th ni y ch l chuyn ca tiu thuyt hot k, nhng khi ng
cho nhn vt Phi Lc sang Tu th r rng ng cng nhm vo Trung Quc, tin rng
nc ny c th thc hin ci mng to lp th chn vc ca ng Trung Quc m
vi cuc chin thng 1949 ni ln nh mt nc phng ng c th m nhn
vai tr lnh o Th gii th Ba ngho i, cha hoc mi va thot ra vng l thuc
ca t bn thc dn. ng cha kp thy cc bc i nhy vt v s cung lon ca
Hng v binh kp ko Phi Lc tr v m iu chnh li mng tng. t ra th n
lc sng tc tp truyn ni dc ny, ng ch thy ci mng nc Vit nh b dt dn
th gii khng c c hi thnh t, nn ng thu nh c m lm mt th T Tn ca
thi Xun Thu mi, i thuyt ging th gii tr thnh mt ngi Vit mong c
lnh o nhn loi trn giy in. Th m mng tng du thuyt d thu nh thm
ch nhm vo mt phe phi (Bnh Xuyn) trong cuc tranh ginh quyn lc Min
Nam, cng vn khng thnh, v sut na ng tn i v n. Nhng mt khi
chen vo cc tranh chp chnh tr th nim c m v mt th vn ho ch thc, n
nm u?
Mt th thch nh khu vc nh hp nh th ng l cho ng thy khng phi d
dng ti din ci th li dng s xung t Ng Ngu tha ch-trng ly Kinh Chu
(theo li k Tam Quc ca ng). Sc trn ln ca Cng sn th gii lm nghing
ci chn t bn yu t phng ng, trn n c sn sau ca M (Cuba 1959) th
khng cn ch no cho ng dng c ci chn th ba c tn l Trung lp ch. Ch
cn li t nc v nhng con ngi c th. Vy m nhng ngi Tam ang nm
thc quyn khng th chi ci trn t nc, li nh tinh thn v sn quc t che
giu c tnh cht n l n tng, nn khng th chp nhn ng li Bandung ca
mt ngi Vit m mng. V pha H Hu Tng, hnh nh s tht bi ca phe
T bm cht vo l thuyt quc t khin h ch quanh qun Paris, Si Gn, H Ni,
v s thnh cng ca ngi Tam sau khi h b ri mt t l thuyt giai cp ra t
Lun cng ca Trn Ph (1930) ni n dn tc nhiu hn, c th hn, iu
khin ng chuyn i hng v dn tc ch ngha. Nhng ng khng th theo
nhng ngi truy bc tn dit cc ng ch c ca ng. ng phi theo mt hng
khc. Trung lp ch ra i trong su thm nh th chng?

nh lm k ho gii t bn v cng sn m H Hu Tng li mang trong vng

tay ca th gii t bn th trc khi chm dt i v ngi Cng sn, ng cng phi
chu lu v h thng chn la, trong cng c mt ngi cm quyn m mng: ng
Ng nh Nhu.
*
Khi c s cch bit qu xa gia thc t v c m th mng tng tr thnh
hoang tng mng tng cn nm u ny ca thc t nhng hoang tng li
cui ng c m kia. Tuy nhin quyn lc c th em mng tng ca c nhn tr
thnh thc t, v do c bin hoang tng tr thnh mng tng, cha k c
coi l thc s trong tm tay vi (ca o gic). V th trn ng gii thot cho
loi ngi, a dn Vit ln (mt) a v lnh o th gii, ngi Cng sn Vit Nam
s dng quyn bnh, thc hin tng cp trong m say mt th ch ngha x
hi trong sng, mun bin t nc thnh nng ct gy men Cch mng , M, Phi
theo vi cn git chin thng (19)54, 75 cng vi nhng li tn tng tri tim ca loi
ngi, lng tm ca nhn loi t ming cc anh nh bo a tm chuyn git gn
dn n li hunh hoang sau 1975: Chng ta o to c Tng b th Trung, Nam
M. V n mc ny th ch c thc t tn nhn mi km hm li c.
ng Ng nh Nhu cng c nhng bc u nh vy, l tt nhin vi s thnh
cng t hn nhiu, qu t thy kt qu thm thng khng b li c vi mong
c.
Khi chun b cm quyn m cha c quyn bnh, trong mt bi din thuyt
trng V b Lin qun Lt ngy 15-8-1952, ng by t tng t chc mt
chnh quyn vt trn t bn v cng sn m theo ng, s gip cho nhn loi trnh
khi chin tranh.(4) Lng trong mt t chc chnh tr nh th l mt thc tr v
ngun: Nn vn ho ng s cn tr hay s gip Chu tin gp v phng
din tinh thn cng nh vt cht hu tho mn s nng lng ca nhn loi?... Cc gi
tr c truyn y b lay chuyn khi va chm vi t tng Ty Phng [V th]
cng cuc chn hng vn ho Chu hin nay r rt l hng v nhn v v nhng
gi tr cng ng truyn thng nhng gi tr truyn thng Chu. K c t tng
Hi Gio Chu c th gip ta xy dng mt x hi mi, phn thnh v v
nhn(5)
ng nhn thy tinh thn ng pht sinh t nhng o gio (c truyn) vn cn
mnh lit ti thn qu. V l im ni kt vi tn ngng ca ng cng l mt tn
gio lm cng vic chn hng li x s, gi li tinh hoa vn ho ca dn tc.
T cn bn tin tri tim n ca Cng Gio, ng xng thuyt Nhn v, mun l
ca ring ng, p dng trn mt a vc chng cng, vo mt thi im gay gt nh
ng n s mt-cn. Tuy nhin, c s tn gio, cn bn c tin dn ng n mt
quan nim chnh tr qu l tng: Dn ch khng phi l ch u i ring bit
mt hng cng dn no, bt c l t hay l nhiu (tc gi nhn mnh), m phi l mt
ch i i vi s tn trng mi ngi chung tt c mi ngi v ring mi mt
con ngi Khng phi bt c lc no cng c th cc nguyn tc [dn ch] y i
ngh h v nhng nguyn c gi di. Chin tranh cng khng phi l mt c chnh
ng. (Chng ti nhn mnh.)(6)
y ta li gp mt s cung nhit mi ca mt thnh phn tn gio mi (tht ra
th cng c nhng vn cn nhiu vng vu gy kh chp nhn), nay mun kt hp
vi truyn thng ca khu vc, v vi ci th hu thun ca lc lng Ty Phng

ng dng mt chng mc, n mun gi a v lnh o nhng b li cun vo cc

phng tin, tm l thc ca khu vc trn ng thc hin ch thuyt. Chnh v th
m nhng ngi bit thuyt nhn v Php khng nhn ra ngi anh em ng dng
Vnh Long. S phi hp ng Ty ca ng Ng nh Nhu trong thc t gp nhng
chng ngi to ln. Vit Nam sau Genve khng phi l ni ca nhng cuc bn ci
trit l, chnh tr trong phng khch, trn cc din n i hc. Chin tranh l thc t
m nhng ngi nh ng li khng phi l tng lnh. Ginh git linh hn qun
chng l thc t khc, m ng li ni chuyn vi m ng rt d. D sao ng Ph
vng thi mi cng phi lun mng tng kin thit x hi cng gio ca mnh vo
trong chin lc chng cng theo cc d kin ca thi i (chng trnh p chin
lc, t chc ng cm quyn) thng gic bng phng tin con nh ngho. V
th l ng chu cnh lng u th ch.
T v th ngi Chu, Eqbal Ahman khng tin tng lai l ca ngi cng sn,
nhng nhn vo tnh th Vit Nam, ng cho rng trch ng Dim [v ng Nhu]
a dn Vit vo ch tuyt vng l khng ng. H ch cn c sc vng vy m
thi. Trong vng tay t bn vi cch nhn chu tc ng ca ngn t dn ch t sn
Ty Phng nh ng R. Fishel phn tch, ch Democratic One-Man Rule ca h
Ng d c bin minh,(7) vn phi nhn lnh li cng kch c ti gia nh tr.
Trong khi pha bn kia c mt ng Cng Sn cng quyt thc hin khng chia
x ch thuyt ca mnh, v ang trn thnh cng trc mt vi cc ng, nh nc
anh em v phong tro t phi rm r trn th gii nh sng tro lp lp. Ngay t cn
bn l thuyt, i u vi mt ngi cm gm m sng xc ti m lng nhng ni
Phe anh cng c iu phi m phe ti phi hn th ci thua cm chc!
Tt nhin l ngi Cng sn sau khi thng ri c th xt li, i mi vi bao
nhiu ng quanh qut tht th co git nhng bc u l h phi thng, thng
ri t mi s s nh l ng ca dy dn, ban n thay i, sng sut ngay t u
ch khng phi l ng bin tng giai on, lm theo kin ca nhng ngi mt thi
l phn ng. Quyn bnh trc ht ri cc l thuyt gia c nui dng s theo
sau. Dn chng gom trn trong tay s l mt th con tin cho s tn ti ca ch .
*
Mt s iu chnh nh th khng c ng H Hu Tng, con ngi khng c
mt v tr iu hnh thc t iu chnh. (Hay bi v suy ngh lch ra ngoi thc t
m ngay t bn thn khng la chn c v tr no trong x hi c?) Sau nhng nm
thng di chu t hnh treo, ta thy khuynh hng thn b ca ng bc l r rt.
Khng bit l do kt qu cn k vi ci cht lm ni ln tnh truyn thng ca khu
vc thm nhun t lc cn tr m tui thanh nin lm ng gt i c, hay y l kt
qu ca th on i tm qun chng tc ng ngc ln con ngi lnh t c th l
c hai. D sao th ta thy tham vng ca ng cng thu hp li sau 1963 nn k thm
mt khong thi gian sau khi n t hnh cha xo v mt php l. ng dng li
phm vi nh vn ho, chi vn gin ch vi cch thc ni chuyn thng/h ngun,
lun mng c chnh tr, thng nht t nc trong th k XX vo cu chuyn mi
lin h truyn i, hm t bn thn ng ni vi nhn vt Nguyn Hu(8) m ho
quang quyn lc chin thng th k XVIII c hin i ho thnh thi trang chnh
tr nng dn Min Nam, v thnh php lnh s hc Min Bc lun lt theo thc
h maot ca tng bn c nng trm ln sinh hot hng ngy y.

H Hu Tng cng l (mt) tiu biu cho hin tng cn so snh: Con ngi
(chnh tr) c nhn ca ch t bn kh kho hn con ngi ranh ma c h thng
ca ch cng sn vn phi sng trong khng kh chnh tr l thng soi.(9) ng
cng bit ngi ta ch mnh ni chuyn huyn b nhng vn t ph l nh tin tri
bn c th gii. Bng chng theo ng l t 1945 n 1974 th hin tng trang
mt nhng li ng tin on, v do khng c l do g m khng ng, l nhng
ngy cui thng 4-75 s m u tch cc cho thi k dn tc Vit Nam s nm a v
lnh t khng c dn tc no tranh ginh ni, thi k mang tn vn ho Vit Nam s
hng dn nhng dn tc nhc tiu Chu, Phi Chu v chu M La tinh i
vo ci nn vn minh th ba cao hn vn minh k s ca Ty Phng v vn minh
chnh u ca khi cng sn.(10) Ni theo ngn t ca tiu thuyt kim hip th khi
bn theo Truyn Tu, ng H Hu Tng b tu ho nhp ma vi ci khc l
khng cht trong ng m l t tri ci to.
L thuyt cao cp vn khng d hiu cho qun chng hung na l l thuyt
vt thng mang tnh cch tin tri. Chnh v th m ngi ta hay lc gin hiu
nhng g c th hiu c. Cho nn khng th no ngn ngi ta hiu rng Trung lp
ch l trung lp, l ng gia. V thc t cng l ng gia hai chin tuyn thc s,
cho nn ngi i vo hnh ng phi chu hai ln n iu ny ngi t ca H
Hu Tng, ng NPC (TCD) thu hiu hn ai ht v phi chu nh i bng chnh
bn thn. C ln H Ch Minh gi Trung lp l im chnh tr v nc n v
i thn thng (sau ny) b ng-ta cng kch d di sau 1947 trn bo Cu
Quc. hi ngh i on kt 1961 (Si Gn), li pht biu nhc nh v trung lp
ch gy s la ca cc chnh khch, cng thi gian c ch trng trung lp mi chi
ca ngi Cng sn tung ra, tt c hn dn li, gy nn ci cht vi thy di rch
Ct ca ngi thanh nin mun lm lnh t.(11)
*
Ngay t khi im ca l thuyt, mcxt mang tnh cht tin tri khi v ra mt
hnh nh hp dn cho tng lai loi ngi. H thng l lun cht ch mang dng hnh
tn tin c sc thu ht mnh m, v khi Cch mng 1917 thnh cng th mcxt li c
bng c c th v iu tin tri (bt u) thc hin. t Vit li l mnh t mu
m y mm mng tin tri ch i kt hp. L lun, quyn lc ng thi i i vi
nhau thc y sc thuyt phc mnh hn. S t nguyn c iu kin ho m
ngi b p buc c khi khng hay bit.(12)
S km to ca ngi Php cng lm tng thm c vng. c lp c nhn
theo vng tng cm tnh: t nc sch bng qun th (ngi ngoi quc v tay
sai), khng thu m, khng c ph lt pht rc ba bi chng hn... L thuyt no
mang cht l tng, khi gin lc u ging nhau ch nhng iu tt p c gi
li v dn ch cho nhng phng cch thc hin th thin nht. Th gii i ng
khng ai giu ai ngho, khng ai p bc ai, t hi giai huynh ... c mt lot tin
tng c lng vo u c con ngi mcxt Vit, c sc mnh hn v c thm vo
bng nhng lun c hin i mang sc m tn mi (khoa hc) c tm mc th gii.
Hi Triu Nguyn Khoa Vn (1908-1954), ngi mcxt ni danh trong cuc bt
chin ngh thut v ngh thut hay v nhn sinh vo na sau nhng nm 30, tng c
ng thuyt i ng mi (hiu l mcxt), ly l l rng ch ngha kim i ca Mc
T chng hn tht bi l v k no ngi i, k sng ngi cc khng ng u
thi.(13) V li m u Tuyn ngn c lp 2-9-1945 nhc ngay n Tuyn ngn

c lp ca Hoa K khng phi ch v H Ch Minh mun o b ngi M m cn v s

cng hng ca tc gi vi cu: Mi ngi sinh ra u bnh ng... Nhng ngi
dn lc by gi cha c nghe quyn bnh mi bin minh rng mun c bnh ng
phi c p bc, c nn chuyn chnh ca Giai cp cho n ht thi k qu khng
hn ngy chm dt.
S bt chc mi, m ra bng con ng mn ngn nm c ng khung
hng suy ngh ca ngi Cng sn Vit. Li hc kinh in ca nho gia c thay
bng cch tng kinh in mcxt. Trong ng kch mnh (1927), Nguyn i Quc
khng ch m u cho li ni ly c by gi m cn cho thy mt cch hc
thuc lng sch v lng mcxt, bnh dn ho l thuyt duy vt lch s v cch mng
t sn:
ch no ch quyn v tay bn quyn qu y n i vi nhn dn n coi
nh tru nh ln, n bt yn mt ch cy rung cho n, n i vi mi ngi i
bun th hng ho n mun ly thu bao nhiu th ly... i li phi xin chng n cho
php, n lm nhiu cch tr ngi cho vic mua bn.
a ch ht sc ngn tr t bn mi, t bn mi ht sc ph a ch, hai bn
xung t thnh ra cch mng t bn.(14)
V y l hnh nh mu thun gia t bn v v sn:
V d m than Hn Gay th lm mi ngy 11 gi... mt ngy ch c ba ho,
n khng n mc khng c mc, au khng c thuc, cht khng c hm... Cn
anh ch m y khng bao gi nhng tay n vic g c.
Loi l thuyt thm nhp thc t Vit Nam nh th s l t tng nng ct ca
ng lnh o em ph bin mi cho n thi gn y vi mong c a dn tc i
vo vng ho quang ca nhn loi mi. M th gii y, theo ng, t 1917 c tht
mt phn ri:
Trong th gii by gi ch c cch mng Nga l thnh cng, v thnh cng
n ni, ngha l dn chng c hng ci hnh phc, t do, bnh ng tht...(14)
Li tin tng mang mc tn gio gy nguy him bn thn cho ngi no
ni tri li khi ng cm quyn ri. Cn khi ng cha c quyn th ngi bi bc
khng c s kin trc mt lm bng c, m vin dn n tnh hnh Lin X xa
xi th cng ch dng li chuyn i co phe pha, khng th thuyt phc c k
tin. Nhng ngay gii hn ny, cc tn mi cng t l phn ng tht gay gt trong
nhng ngn t ln lt kh thy mt cuc tranh lun ch ngha bnh thng phn
ng ny l du hiu bo trc (m cha ai thy) mc s dng quyn lc hi sau.
Du hiu phe phi qu qut v tro tr r rt khi ng Hi Triu tranh lun vi Hoi
Thanh vin dn A. Gide thuc phe v nhn sinh v (Gide) ngy nay l ng vin
ca tam quc t (1935), ri li t co ci tm l phn trc ca nh vn ho
vit ra quyn Retour de lURSS... tay trong tay ngoi lt ci nn vn minh nhn
o ca loi ngi... bng nhng li vu co hn mt... ca mt bn bt lng.(1937)
(15) Chng ta cng c th hiu mt phn tm tnh nng nhit ca ng Hi Triu i
vi cng trnh v i ng kin thit Lin bang X vit khi c hi k Ba nm
Nga X vit trn 43 s ca t Tin tc (1930) Si Gn, tc gi l Trn nh Long
(1904-1946), ngi c ng Cng Sn Php gi i hc i hc ng Phng
(Lin X). Nhng iu m sau cn bng hong nh c ci tri, cc nh vit lch
ngy nay gi l ngy th bo cha cho qu kh v bin minh cho quyn bnh
hin ti, thc ra l tn iu v thng soi mt thi, gieo rc thm ho vi thc

hn hoan tng cho khng bit bao nhiu ngi, v ng thi cng l sc mnh lm
nn chin thng trong suy kit ca t nc.
ng vai tr b phn ca mt tin tri ln, ngi Cng sn Vit Nam tp trung vo
vic thc hin ch thuyt trn t nc mnh, dn d tng bc cch mng dn tc
dn ch ri cch mng x hi theo mt nguyn tc cng ci, khng bung th tin
tng, trong c khng t sc ca s c chp truyn thng di dng t chng
mi. S d phng vo tng lai phi hp vi k thut tuyn truyn khuyn d thy
ni bt vi con ngi cao nht: H Ch Minh. Ph hoi kin thit, t cn bn l
thuyt xo b cn bn x hi c, xy dng x hi mi c chuyn qua hnh nh c
th hn ca cuc khng chin tiu th vi li ha hn ca ng Ch tch (1947):
Ti li trn trng ha vi ng bo rng: Khng chin thng li ri ti s ra sc
cng ng bo sa sang tu b li ht. Chng ta s lm nhng ng s cu cng kho
hn, nhng nh ca tt hn v xng ng vi mt dn tc c lp t do hn.
Ph thnh ph lm mt du vt thuc a, ph nh miu, cc nh t ng t gia,
ph thnh quch (thnh nh H, lu Thy, thnh Bnh nh...) l xo du vt phong
kin, nh th chin tranh cng l dp gip d dng cho vic thc hin ch thuyt. M
dy, du n tm tng truyn thng v s ph-sch ln t kha cnh chn la,
tip ni vn cng c ngay ch thuyt. iu ph sch ny c bin minh bng
s cp thit ca chin tranh trong mc ch ginh c lp cao c, nhng thc ra li
vn thy tip ni trong thi bnh, cng mt thc hng dn nhng bng bin minh
khc, c tuyn b hay khng: o m Ty Tu Ngu Min Nam, di m m, tp
trung n cha, t ng Min Bc gi l ly t canh tc.
Khng lu, hai nm sau li ku gi ngn ngi kia, ng Ch tch thm bin php
thuyt phc qua li vn ng qun chng, bng cch dng th vn tiu thuyt d
tng thc y m mng gn vi s tnh hn: Quyn Gic ng mi nm di tn
Trn Lc ra i vi nhn vt l mt anh b i b thng, thip i trong mi nm,
thc dy thy t nc c lp, kin thit huy hong.(16)
Chng ta khng r chin khu Vit Bc, H Ch Minh c c Rip van Winkle ca
Washington Irving (1783-1859) hay khng. Tc phm c nhn vt mang tn xut
bn nm 1819, c ti bn nhiu ln v c coi nh l tc phm i ca nh vn
ho M.(17) N c chuyn qua th opera di tn Rip, din ln u Php nm
1884 v rt ni ting London. Kch ngh thng c qun chng tn thng v
nh lu hn tiu thuyt. Nhng ngy Php lu di v Anh ngn ngi hn, khng
bit Nguyn i Quc c chp c Rip ni cu chuyn thong qua no khng. Ta
cng c th ngh n gic mng hong lng, Nam Kha, nhng ni dung trong mng
dn n on kt no n tht vng ca cu chuyn ng Phng li khng hp vi s
phn chn m tc gi Gic ng mi nm mun c sau khi tnh gic.
Vic t vai chnh cho nhn vt l mt ngi thiu s hn l hp vi cng tc dn
vn trong lc chnh ph n trn trn ni rng Vit Bc, nhng s ko li cng c
tc dng l nhm s tin b ni bt ln. Ni bt t tim thc na l nh n chi
chan lm lo mt ngi va tnh gic. Khu hiu ca Lenin: Ch ngha cng sn l
hp tc v in kh ho c ghi nh, by gi cho lng vo tc phm, cng nh
s c in tr mi vo lc cui i trong di chc m tng n in tng (?!) li
cng l mt cch ni gi , gi hnh to ln vt bc, gy khch ng hn l ch mt
ci g c th, cch ni tng l bnh dn ho nhng tng cao xa n vi dn
chng di quyn, nhng tht ra l che giu lun c ci khng bit ca ngi cm

quyn. iu ng ch l cch ni ny rt ph bin trong cn b ( c cp cao, n

tn ngy nay) nn c li ch: Ni nh VM.
Tt nhin ngi ta ph nhn tnh cch m tn (in kh) ca H Ch Minh nhng
chng ta thy c s n nm trong loi ngn t, truyn xa tch c, nhng tin tng
m ng t l trong nhng trnh by, hot ng chnh tr mang tnh biu din.
T nm 1925, khi chn ht nhn cho t ng ca Vit Nam Thanh Nin Cch
Mng ng Ch Hi, ng ch to bui hp kt np ng bng mt l ct c g n
th c nt hi kn ca nhng tp hp anh ch nhng thnh th phng ng chuyn
qua vn minh c kh. Trong bi vit trnh by v con ng dn n ch ngha
Lenin(18) c nhc nh khp ni ca cc nh bo, hc gi th gii, ngi ta c
nhn mnh ng theo dng ca ng v cn bn dn tc trong t tng ca ng.
Ngi ta c l ng ho s si ni by t trong bi vi nhit tnh nhn loi ni
chung. Nhng mt s ngi cng ng Hong Vn Ch lu n du hiu thin v
thn b v mt nhit tnh n mc tn gio ring bit ca ng.(19) Trong bi bo kia,
ta thy mt H Ch Minh gic ng, v loi tm tng tn ny khng nhng
ng khun l tr ca ngi lnh t m cn li ko theo m qun chng khng th
thot khi tn iu na. Cu chuyn Sch c trong thn tch Tn Vin mun thy
L ng A, by gi l H Ch Minh. Cuc sng trn lnh lm m nt thm con
ngi b n ca ng, v to nt huyn b cho hnh nh nh cch mng Nguyn i
Quc m ng li dng nhun nhuyn lc mi nm chnh quyn 1945-1946.(20)
Cng mt cch by t , T Hu ni n Mt tri chn l chi qua tim chng
t s dn thn ban u ca ngi Cng sn khng phi bng s bin bit ca l tr
rnh r m l qua s chp nhn ca tnh cm:
Lin X, Trung Quc vi mnh anh em,
Tnh thn mu chy rut mm...
V cng bi s yu km ca l lun v s li ko ca tnh cm m ta thy c
cc ng li bt chc hng hc sau ny, vn dng phi hp vi mt th cng
cng bo th n cng cc, ly sc mnh ca a s cn nm trong Bn ngn nm
vn hin, dn d h m c chuyn mi nm sau, ko di n ba mi nm xng
mu ng ngng t ti hnh nh c tng l khng th no c hn:
ng ta rng thnh thang tm thc!
T Hu
CH THCH
(1) Hong Vn Ch v D. Pike nhn ra VNQD v sn hn ng Cng Sn. Nhng
nhn vt tm ting gc quan li l H Ch Minh, Phm Vn ng, Trn Ph, Hong Vn
Th... V th mi c ch trng v sn ho hi nhng nm 30 m thc ra phi c hiu
l bn cng ho. (Xem cu chuyn c tiu thuyt ho ca Nguyn Vn Nguyn Tnh
trong t- 1935, tp hp Thng Tm tri mnh thu, 1987, tr. 173-174.) Lu nhn nh
ca s gia Andr Siegfried (1875-1954): Tri tim ca giai cp trung lu Php phe (pha)
T nhng hu bao li phe Hu.
Cc hi k ca Vit Tha, Trn Vn Giu cho thy hot ng ca cc sinh vin t phi
Vit Nam ti Php vo thp nin (19)30. Chnh t nhng nm ny o to cc nh lnh
o Tam, T hot ng tch cc Nam K trc Th chin II, nhng hot ng t
nhiu g cng l nguyn nhn dn n s tiu dit phi T khi ngi Tam ln nm
chnh quyn sau thng Tm 1945. Mt t phi cc trng i hc Ty Phng lm pht
sinh nhiu ngi tt nghip y rt hng say, tin b, v d mun mng l B Ng B
Thnh nhn danh nhng ngi tng sng cc nc t bn bnh vc cho ch c

ng vo lc ngay c nhng ngi dy cng cng thy phn vn (1991), nh Nguyn

Khi cay ng thut li bc l ca ng trong mt bui hp Quc hi nm . B ny d
sao cng ch l mt th hng thn l lo, trong lc nhng ngi c thc quyn nh Pol Pot...
cho ngi dn Cambt bit th no l mt ch trong m sng ca nhng con ngi l
tng.
(2) C th thy mt dng ni sng khc chnh nhng ngi mcxt v thin t m h
trc 1945, v m nt ni nhng ngi chng i Min Nam cng cc Vit kiu yu
nc trc 1975, c chng minh sau . Cc nh lun thuyt, cc lnh t ln nh
c s nng ca a v mi, c th tip tc ni sng m khng ai dm ch trch, nhng
nhng ngi ngoi ng, mt s nh vn, nh tr thc li thy ht hng trc thc ti kinh
hong khng tt p nh trong cn m ca mnh. V th lquay lng chng i tuyt vng
nh Nguyn Ngc Lan, cay ng nn nhn nh L Chnh Trung, tru lc tn t nh Th
Nguyn, may ra lc cht dc mt bi bo nhc ti. Cn nh ng V Hnh th tuy khng t
ph nhn cn tc gin: Khng cn rng rn g ht! (ngha l t chi mi thay i theo
hng ai cng thy cn phi c) nhng cng chua xt xc nhn nh vn b vin chc ho
(trnh ch vn n ca bn phn ng) ri vit bo hnh s, dy d o c, bn thuc
nam ch khng sng tc g thm ngoi quyn in li sch c sng vi vinh quang xa. S
thc tnh cng thy ni cc Vit kiu yu nc tr v phc v sau 75, c ngi khng
n nhn ch thi c th lun lt ra ngoi li, c ngi liu thn vi bng c bin, ch
may mn hn l nhng ngi thn trng v thm ri li ta i, mi mt ln kinh nghim l
mt ln ri rt lng nhit thnh ri t ng bin theo t th Vit kiu ca mnh. (Tm tt c
th xem bi phng vn ng Lng Chu Phc [Canada] trong Quyn, Nhn cy thy
rng, Nxb. Vn ngh CA 1997, ttr. 199-230).
(3) t vn : Triu Tin / i Hn sau cuc nh chin 1953 c ny sinh mt H Hu
Tng khng? Ngoi nguyn nhn khi u chin tranh khc Vit Nam, Triu Tin c hai
phe, hai a vc chia ct rnh r, hai khu vc cng nm su trong mt vng chuyn ch
(Nht vi qu kh pht xt cn gn, Trung Hoa vi qu kh qun phit gn v c ti CS
mi, v Lin X, k c s hin din ca qun M). Cn Min Nam c mt mng t do Ty
Phng gy d ng trn mt nn tng mt t nc d hng v chuyn ch c kt, do ,
nh thy, cc thnh th Min Nam tr thnh ni bt an, d v ngay t bn trong. Vic
cc l thuyt gia ln nh, cc chnh khch ngy th, ng nghch m n o phi im hi lng
ting Min Nam, hay b i sau 1975 chng t iu . So vi tnh hnh trc kia th c
th ng vi cu Mm nn rn bung. V cng l chuyn khi hi ca nhn th khi sinh
vin i Hn biu tnh rm r tun hnh ra bin gii, k c t thiu i thng nht t nc,
thng nht vi phn t c ch ngha x hi cha truyn con ni, c ng ch tch - hong ,
c ngi dn, theo li phng vin Le Temps nouveaux thp tng theo Gorbachov, thy nh
ny phi nhn sut qua nh kia canh chng nhau!
(4) Cng Gio vi ho bnh, X hi s 1 (8-2-1953), trang 4 v tip theo. Cng l ti
liu ca GS. Nguyn Vn Trung a c.
(5) Tp ch Qu hng s 2 (8-1959), ttr. 11-20. Gc ti liu nh trn.
(6) Cng Gio vi ho bnh dn.
(7) E. Marvin, Suzan Gettleman, Vietnam History, Documents and Opinions on a
Major World Crisis (New Americain Lib. 1970). Trch dn Eqbal Ahmad trang 400, E.
Fishel trang 228.
(8) Xem Li Bt ca ng cho sch H Thm Nguyn Hu Quang Trung ca Nguyn
Ngu .
(9) Hy xem trng hp ca m ngi thuc lc lng th Ba h hng tng s nm
c chnh quyn sau thng 4-1975 cho ng i s Nguyn Xun Phong vi v bay v
nc nhm chc! Mt gio vin tri ci to khi c hi ti sao Min Nam khng trung lp
nh cc li tuyn b v trc, tht th tr li: ng s bn t sn nm quyn th kh
tr!

(10) Theo mt ti liu roneo 3 trang pht ra lc y, ni rng y l cuc phng vn ng

H Hu Tng sau ngy Tng thng Thiu t chc. Thc ra c v y l cuc phng vn gi
ng trnh by kin v thi cuc.
Theo dn chng ca B H Hu Tm, ly t hi k cha in ca thn ph th ngay t lc
mi lin h vi T, ng H Hu Tng trong bn tho th ca nhm trostkit Vit gi cho
Trostky khng nh (1930): Trung tm cch mng th gii chuyn t u sang ,
nhng nhng ngi c trch nhim gt on vn lc-do y i. (Hue Tam Ho Tai,
Radicalism and The Origin of the Vietnamese Revolution, Harvard University Press 1992,
tr. 240) Chng ta khng r tnh cht hi tng c lm ng ln ln hin ti (1969 lc vit) v
qu kh khng.
(11) y ch l suy on ring, khc vi cch gii thch ca ngi ng quyn v d
lun. Ngi vit khng h chen vo cc hot ng chnh tr ca gia nh.
Ngi ta th Nga, ngi ta theo M, ngi ta da chi chi,
Em thn Vit, ch da vo ging c Trai, ni Nguyn Hu.
(Chm Chu, th Nguyn Ngu 30-11-1963)
(12) Hy xem cu tr li ca ngi khng Nguyn Ngu khi Lu Hu Phc nh tnh
ng ch thi Thanh Nin (1943-44). r r: Hay l Nguyn hy cng vo Thin Thai vi
Lu mt chuyn?:
... Thin Thai khng c tnh ngi...
Nh th hn cn nh nhng cuc tn st Qung Ngi m anh bit v c ln by t
trong mt mn kch cng y, lc by gi hnh ng khin anh sut v chu tin t nu
khng nh mt n ngha c cu vt. (Ch nm 2004: Li n, thn ph Nguyn Ngu /
Nguyn Hu Ng, ng Nguyn Hu Hon, l bn vi ng Ph bng Nguyn Sinh Sc, nn
khi thy cu Nguyn Tt Thnh lng vng Si Gn ng mng, i khi, bo i ra ngoi,
ch loanh quanh x nh na. Chuyn ny trong quyn tiu s v Nguyn Ngu xut bn
TP. H Ch Minh b lc b v c hi cho truyn thuyt ra i tm ng cu nc ca
Lnh t. Tuy nhin cng v mi lin h xa m Nguyn Ngu thot nn Qung Ngi nh
ng Phm Vn ng ang lm i biu Chnh ph Lin khu V / Min nam Trung B lc
by gi).
Ngi Cng sn c th bin minh rng nhng chuyn tn st ch l ca thi ln xn lc
ban u, ch bn cht ca ch ngha cng sn l nhn bn. iu ny c th dng bc b
nhng ai buc ti ngi Cng sn khng c nhn tnh nh nh th by t. Tuy nhin ci
nhn tnh m ngi Cng sn mun ni li l s dng cho tng lai, cn trong hin ti th
li c tnh cht phng hi, phe phi, c nhn rt mc: thng yu ngi cng phe vi mnh,
ngi trong mt giai on c lnh o hay tnh th ghp vo cng phe vi mnh. T
ny sinh ra tnh trng tr tri lm mt, xoay chuyn ngay gia cc ng ch vi nhau, rt
kh gi l nhn tnh.
(13) Bo Ting Dn ngy 11-3-1933. Trch t Hng Chng, Hi Triu Tc phm (TP.
H Ch Minh 1987), tr. 33. C th tm thy v s bng c tng t v quan im mcxt lng
mn c tc hi ln v sau nhng tp hp nh loi ny, xut hin sau 1975 v phng tin
in n di do.
(14) H Ch Minh ton tp, tp II (H Ni 1981), cc trang 183-185, 206.
(15) Bn v cng mt vn , Nguyn Vn Nguyn (Nhn bi Andr Gide v ch ngha
x hi [ca Hi Vn]: ting chi tha trong Thng Tm... sd, ttr. 130-141), ng ny vn
ca tng Stalin, bnh vc Lin X nhng li gii thch thi tr c ca Gide mt cch thng
cm hn. Gide cn b tai nn n gn y khi mt nh vn Min Bc c vn cho mt ngi
Si Gn, bo khng nn nhc ti Gide trong mt bi vit nh.
(16) Xt v mt vn hc (t sn), y l quyn sch nht nho, v v nhng li l mt
mu in hnh ca vn hc hin thc x hi ch ngha Vit Nam lc by gi trong cao tro
vn ng cc nh vn lm ca dao, h v thc y qun chng phc v khng chin. Quyn

ny khng thy in li cc Tuyn tp, Ton tp (H Ch Minh) ca cc nm 60, 80 hn v d

phng sai ca n.
(17) Rip van Winkle ly mt c v kh tnh, nh ch thy c th vui l i sn (con) sc
trong rng. Lc anh ang ngm cnh th c ngi n li i nhp bn ung ru ri ng
say. Khi thc dy anh thy mnh vn ng ch c nhng trn bng hiu, hnh vua Anh
thay th bng hnh Tng thng Washington, con gi ch qun ly c chng giu, cn v
anh cht t lu. Thot nn!
(18) Bi vit trn mt tp ch Lin X thng 4-1960, v a vo H Ch Minh Tuyn tp,
Ton tp, hay v d nh tp hp Marvin E. Gettleman dn.
(19) Hong Vn Ch, Du colonialisme au communisme LExprience du Nord Vietnam
(Dialogue 1994), tr. 57; D. Pike, sd, tr. 10: No other world leader in modern time is as
enigmatic as Ho Chi Minh.
(20) ng cng iu chnh nhng li n i bng cch vit tiu s ca mnh (k tn Trn
Dn Tin) cho c quan ng n hnh (1949), nhng nh th cng l to thm mt tm mn
h o v s mn tn kia. Theo ng Trn Trng Khc thuc lp ngi ng du, th ng
Nguyn ly tn H Ch Minh ca ng H Hc Lm nm quyn lnh o Vit Minh lc
by gi trn t Trung Quc (Hi k Hai mi nm hi ngoi, 1970, tr. 45). iu ny c v
chung mt tm l vi li truyn tng rng lnh t Kim Nht Thnh ca Triu Tin hin ti
cng ly tn t mt lnh t khng Nht mt.

Cn mng du Ba mi nm
S kt hp ca tng lp lnh o (c quen gi l ng) v qun chng, c
ng Cng Sn cao nh l mt tnh cht cn bn lm nn sc mnh ca h: Nhn
dn mt lng theo ng. Tuy nhin s kt hp khng phi l trn tru v bao trm
nh nn vn chng phc v gi nn.
Nhng cn b lp u ca ng vo nhng nm 20, 30 v u 40 cn rt gn vi
bn cht v cuc sng thn qu tt nhin m nt truyn thng n hi tan r Bc
v Bc Trung B. ng Trng Chinh, dng di a ch v khoa bng, theo li ,
trong thi k trn chy gi dng lm thy l, thy hng v qua mt c mt thm
tnh thnh, iu khng c ngha l ng xut thn nhp vai m l chnh t l li
suy ngh, cung cch hot ng ca ng c dng nh th. Tnh cht k mc gip ng
trn chy khi k th thnh ph s vn tn ti trong ngi ng, tng lc tng lc theo
a v cao hn m pht l trong nhng li qut nt nhng k khng ng (nh vi
nhm Tn Vn Ho T) v trong vic s dng quyn uy v th tt nh trong
ci cch rung t, thi k p dng ch ngha maot hp vi nim say m thn phc
Mao Trch ng khi ng chn bit hiu cho mnh.(1)
Nh ni, tnh cht mng huyn ca mcxt c cc nh l thuyt thi y tip
thu pht biu vi mt chng mc khoi cm xut thn trong kiu ni hunh hoang
nm vng chn l ca h m ngy nay c ngi t ph l c quan nim ngy th
v ch ngha x hi. Cn hnh nh ca ng nhn t bn ngoi vo cng m nt thn
b hn: Ta gp mt nhn vt trong Ging t (V Trng Phng), ng gi Hi Vn cc
t c dng k qui, khong t, bit c thi min, t hi ngoi v gii quyt gn gh
n th ri ch tu i trong mt m dng bo.
mt khu vc c bit hn vng Nam K th tng lp tr thc cng sn l a
ch, ng lng hay con chu a ch ng lng, nm trong khng kh hi kn Thin a
Hi, thm nhim Truyn Tu, vn khng thot khi vng huyn b, nn to c s
xuyn sut vi cc tng lp bn di. ng Trn Vn Giu vit sch dy trit hc duy
vt bin chng dn Phong thn, Ty du thay cho Promthe, cho h thng thn
thoi Hi La ca cc nh kinh in phng Ty. Ngy nay ta cn gp cc bit danh
anh Ba, anh Nm, ch Su trong h thng chnh quyn trong h thng ng
th thng xuyn, t nhin hn. l cc th bc ca Thin a Hi, ca bng ng
t tnh cht gia nh chuyn sang. Chng ta gp nhng ngi t ng thnh cng
sn trc khi c t chc ng cng nhn, v nhng ngi ny li kt tp theo lin
h b con thn thuc, lng xm, lng ging nng thn. Ba t chc cng sn ring bit
trc khi c thng nht, chng t c s gn b vi ba vng ln ca t nc m
chnh ngi bn trong cng hnh din v s ring bit ca mnh: Thng Cng sn
Nam K no cng c mu du cn...(2)
Cho nn khi ng giu bt ci v tranh u giai cp d tn th ng l c s lin
kt nhun nhuyn v mc sinh hot, tinh thn xuyn sut t nhng ngi Cng
sn bt u cc lnh t n cc tng lp dn chng, trong mc truyn thng
cp thp Vit Nam di thi Php thuc, v c lu gi mi v sau v hiu qu
ca n. V th trong hnh nh h o ca nhn vt Nguyn i Quc, cc ng gi mi
thy mt v Ch tch nc c hai con ngi. Cn Nam B th hnh ng Ch tch

phi c thnh, li phi l hnh ci, ngha l c gi tr ca mt loi ba pht ti,

pht lc.(3)
Vin nh c lp nng cao gi tr cho loi tin tng ny, v xa hn na th c mt
thin ng h gii Lin X c ngi Cng sn cho xm nhp vo dn chng nh
mt chn la u vit v nht l, khng cn ng li no khc: Th ch ra xem, c
ch no hn ch ngha x hi no! ngi b i bnh thng nm 1975 dy
cho mt ngi Si Gn nh th.
Bc kt hp hai mc tiu: c lp v ch ngha x hi, c ln vo u c dn
chng theo vi trnh t ng cng c chnh quyn v th gii cng sn bnh trng
trn cc lc a. Khng th c mt t quc Vit Nam khi khi m phi l t quc
Vit Nam x hi ch ngha. Ngh, lm tri vi ch ngha x hi l phn bi t quc.
Ai khng nhn ra iu th phi bn kia ranh gii ca s dung th. Vn cn li
ca nhng k ch l s lanh chn hay chm bc m thi. Cho nn gi nh khng
c Trung Quc th vn phi c cuc thanh trng trn ton quc kiu Stalin. Nhng
Mao thng nm 1949, v h thng n bt ca Php ng bc do b dp b
nm 1950, th ch ngha maot trn vo Vit Nam khng phi ch l s ng cm vn
ho m cn l sc ca lc lng Vn l trng chinh. C iu uy tn lnh o dn
tc ca ngi Cng sn khng suy suyn i vi i b phn dn chng, bi v c
s phn bit nim dn tc x hi ch ngha (phe ta) v dn tc t sn (phe ch)
cng hiu qu cm quyn phi hp, khin cho khng ai c th (v dm) dng lun c
ch ngha thc dn kiu mi p dng cho chnh ph H Ch Minh c, mc d y
l kiu hon ho nht. Cho nn kt qu l chnh sch gim t, gim tc, phong tro
chnh hun, ci cch rung t... kiu Mao c thi hnh vi s trit h mt lp
ngi c lin h vi th gii vn minh Ty Phng v s ni ln mt tng lp Ch
Pho, Th N c tung h. m tr thc, vn ngh s thnh ph mc vo qu kh
phi ngm ngi ci lt, lng tng lm vi bi vn th tn tng quan im Giai cp
cu ly thn, khng sc sn xut ra mt Bch mao n ni ho phc v m ch
i theo chng kin t rn e. Ca bn ngoi ng v chin tranh, k ni th vn
c lin h vi bn ngoi v mt t tng b dp b, t y ch c mt truyn thng
o vi chn t c th, v nhng thn tng mi.(4)
Trnh thp xung nhng hin thn ca l tng c ko gn li, hp dn
hn thi Php thuc. Chin tranh mt m khi la chng ai bit Lin X l u nhng
tiu thuyt Lin X c dch, trong v Ch tch rnh rang b cng chuyn ng
quyn Tnh u b mt mang ci tn y quyn r, hm cha mt khng kh n khut
ho hng. Vi ngi dn thng, s sung tc ca Lin X thy r qua li n, i
loi con b c ci v chu vi n bn mt. V c th hn, l phng php cy nhau
Filatov thn k cha b bnh, ph bin n tn chin khu Nam B, hp dn c
ngi trong thnh ln li tm vo. Nh khoa hc m ra c dng ng thy php, ng
o, gii thch chuyn mn bng cng thc khoa hc nhng hnh ngh trong khng
kh thn b! Gn hn na l nc Trung Hoa v i i vi ta nh mi vi rng, th
ngi cn b lp chnh hun bo rng chng c mt hng t bn no ca Anh kh
nng mua s lng lng heo ca thng nghip Trung Quc thu nht trong mt nm.
(5)
Loi chuyn ny s ln ln chuyn v ti t nc dn tc theo kiu lin h
xy dng tinh thn t tn dn tc, ni n rng vng bin bc, lp li li Lnh t
chun b ngy khai ph, nh bt. C theo m h c pht hin mt t ng no,

s kin no ni n tai l chp ly v khai trin: nh du la Trung ng i vi du

la Vit Nam ch l con tem dn ln mng con voi! S bin dng ca li co rt t tn
ny, sau 1975 s l mt th t tn a phng che khng kn s h thn t ti: M du
Thi Bnh mt thi c ng hnh bc chy trn t Nhn Dn, m du y ch
su 20 mt m c xng my bay, l qu v cng, nn c dnh, v trc ht hy
xi du bin ng, pha Nam, t hn, xu hn!
Tt c u c v khi hi i vi ngi ng ngoi, ngi tnh gic sau ny. Cn
m ca dn tc l kt qu iu kin ho qun chng ca mt chnh ng p dng
ng lot, khng thc mc, cc bin php ca mt chnh quyn cng khai v nhng
cch thc giang h ca hi kn nh thy v c ni nhiu trong cc bc ca tin
trnh ci cch rung t Bc B, Bc Trung B, cc vng Nam Trung B yu hn,
v cn nm trong d tnh ca Nam B. Chnh quyn lm nhim v l chn cho cc
hot ng m ngy thng c th gi l bo lon cho nn t nc tr thnh trn
ngp mt khng kh hi kn khng b len lch vo tn tm hn ngi dn v c
ng vin.(6) Trng hp y, vi h thng t tng maot ly bn c nng lm
nng ct th c th ni l mang tnh cch qun chng phng ng. Tnh cht kin
hiu ca mt chnh quyn c cn bn nh th to c s thn phc ca bn ngoi:
Nhng ngi cm quyn th ao c c qun chng nghe theo, cn dn chng th m
tng mt s ton tm ton vi nhng ngi trn u mnh.(7) T s tng thng
ny sinh s chp nhn cc huyn thoi mi lng vo huyn thoi c, khng phi
ch cc tng lp thp m cn cc cn b trung cao cp.
D. Pike(8) a dn chng, nhn ra rng nhng iu ng dy d cho lp ngi
ni tip v tnh cch H Ch Minh, v s ti ba ca ng tuy c mang tnh cht
huyn thoi nhng ng coi l mt s gian ln khng cn thit, bi v chin thng
i vi ngi Php (v i vi M-VNCH, thi Pike vit sch) ng l do ti t chc
sc bn ca ng, khng th ph nhn c. ng khng thy rng cc bi bo-s
chnh do ng to nn l mt thnh phn ca t chc, gp phn cho s
thnh cng lin tip v n kt tp thnh mt h thng thn thoi c u c ui, rng
rt che lp nhng yu km, iu chnh s lng khng ca ngi nghe, khuyn d
tng lai vi nhng ngi thn phc v n p tn trong tm tng nhng k phn
i.
Hy ngh, nu c ni nh mt hc gi, l anh thanh nin Nguyn Tt Thnh vo
Si Gn nh bt c ngi xui Nam no khc i tm sinh k, hay i thm ng cha cu
Tri huyn mt chc ang lu lc y, ri trong vng quen bit c a y / xi
gic i Ty, th hn khng c ci huyn thoi Ra i tm ng cu nc c hiu
l xut hin ngay t u x Ngh. Ni nh th th s khng c tn Thnh ph H
Ch Minh, v ci tr s ca hng Messageries Maritimes (lc cha c) kia hn
phi b p ph hay cho tn t ch khng phi l mt ngi n ca thi i mi m
ng c tm cch cho n tr thnh linh thing, ni mt vng t ngi ta lo n nhu,
kinh doanh, khng cung nhit lm vi ng Ch tch. Nhc n chuyn lm vic di
quyn Borodin hoc Noulens th c hi n v th ti cao ca lnh t. C n vic ng
lnh t khng c gia nh, chng cht vi huyn thoi con ngi vt thng, mi
n nm 1991 c cng khai bo Trung ng m cn mang h lu cho bo Thnh
ph li vic gi bn thm (vt quyn) c th gy tc hi ln. Mt gii chc
Thnh ph lc ln ting: y l mt v Bi Tn! Phi tm li t ng thuc
loi i xa, ch khng phi l cht vi ci xc tri vi Di chc cn nm mi c

th gi c thn tng n c ni b, tip tc cuc chin v v sau cn c th s

dng t tng H Ch Minh vn khng c g c sc lm lm vic nu ko ch
ngha x hi mt thi thng soi nay tan r ngay t ci gc. Phi c huyn thoi
ngi lnh ly thn chn pho (ngi lnh b pho khi di chuyn?) mi xy dng
v nng cao tinh thn chin u ln n mc, nu ri ro c trng hp anh hng
Nguyn Vn B (thi chng M) c ca tng l th cng khng hi g cho sc
dng t ca nhng ngi hng say. Sc mnh c v lp ming em do c
nng cp, d dn, cht cha hn.
Khng nn qun tnh cht ma thut ca ngn t vn chng tc ng trn dn
chng. Trong qu kh vn chng chm ngi bo lon nhng sm k, th khu
kh, v vn chng nm trong cc bi hch bin minh cho nhng cuc tin qun,
nhng ln cp chnh quyn thnh cng. Nhng m nho s c d phc v cho chnh
quyn, n khi mun phn i, lui v n th vn cn rung cy ra la go nui
thn xc. ng ny, m tr thc ln nh ca ch mi bt buc phi tch ri mi
nguy e do thn xc c tn l a ch v t sn, phi n trnh l i tng trit h
ca cch mng: Tr, ph, a, ho o tn gc, trc tn r. H khng cn mt c s
ti chnh no bo m t do ti thiu ca mnh, nn nh lm cng nhn vin chc
lnh lng, chu ch tem phiu canh chng ba n hng ngy, m trn ngn t ca
ch trng chnh sch th c gi l tr thc x hi ch ngha, con em cng nng.
(9) Mt s t c xp vo hng ng nomenklatura biu din vi th gii, hng
th c khi l mt cht g khng nhiu lm nhng cng cho n em, nhng
ngi ca th h k tip suy ngh m u t cho tng lai ca mnh.
S nng nhit hng say c s s hi thc y, s mn trn ca ng che lp
c ni ti nhc, th l t kh nng t chng rn rng ca ngn xa ni ln
vang vang trong ting nhc, trong m iu thi ca, hng hn trong cc lun thuyt,
nghin cu y ging cm th, khng t c chuyn vu khng.(10) Vai tr thit yu
ca tuyn truyn khin ngi ta a ra cc chuyn vin, vn ngh s ra chin trng,
cng lc cng nhiu, cng nht qua nhng giai on chin tranh tip ni v ngc li,
ng c phc v ht mnh. Khng nn ly lm l khi ng Trn c Tho b c
tng lai trn t ca thc dn quc tr v (1952) phc v dn tc, li mt kh th
kin thc, ch c ph by trong mc cho php phc v ng: vit sch trit
hc cao cp (tuy vi kin thc tr thnh lc hu) in bn ngoi cho ngi ta tng
l ng trn trng ngi ti, cn trong nc th t nguyn ni nh Ngh quyt, x
lun bo Nhn Dn, v khi mun pht biu mt mc cao hn th li vin dn
kinh in, lnh t cn hn nhiu ngi khc nh thi quen c sch nhiu hn.(11)
Sau ci cch rung t, quyn lc ca ng bao trm n tuyt i. t sa sai
vi nhng dao ng khng lm sc m quyn lc y m cn cng c thm. Bi v
ngi cm u khn ngoan hiu r cu: Gi no dt dy... hay l dng t mi:
Li mt bc... m h em p dng bo m quyn lc lu di. Cn phn ln
dn chng quen sng di oai lc sm st ca quyn bnh, vn coi nhng bc li y
nh nhng n hu ban xung ch khng phi l kt qu t s i hi chnh ng ca
mnh, ca l phi.
V Nhn Vn (1955-1956) khng th ng vai tr nguy him. y l thi k ci
tri ngn ngi trc khi c tn sau 1986, vi nhng nt d bit v hu qu ch v
th gii i thay. Thi k hu-Stalin Lin X, Trm hoa ua n Trung Quc l
yu t bn ngoi, s tip qun H Ni v mt s thnh ph d sao cng cn np sng

khong t cha c thi quen s chnh quyn n tn ng ngch, l yu t bn trong

cc nh tr thc v vn ngh ra i t 1946 c thi c v qun chng. Nhng ng
c mt b my sit cht tuyt vi, cng lc cnh ca thng thng vi th gii bn
ngoi ng sp xung sau ba trm ngy tp kt (1955) nht mt m ngu dn mi
y cn h hi n cho Bc nhiu hn ng m khng bit rng ng Mao ho,
v Bc ch ng vai tr thn tng khng cn nm c tnh th trong tay na. Cuc
ni dy Qunh Lu (11-1956) ring bit trong phm vi tn Cng Gio ch l
thm mt cuc thanh trng ca chnh quyn mi, mt hi di c chm bc lm sch
s Min Bc hn.
S cng cng chng i b dp tan, ngi dn tr li ngoan ngon hn bao gi
ht.(12) Vi git nc mt n hn ca v Cha gi dn tc khng gy ra tng i
hi mt trch nhim php l no ca sai lm m l xu xoa cho nhng ngi nut
nhc, nh n li tc Ch c v th m sng cn vi thi mi th: thn xc
r... ng mnh ra ch trng Min Bc tin ln ch ngha x hi, v
Min Nam lm nhim v cch mng dn tc ngha l ni dy vi mt k hoch ci
ngi cht ch (L Dun): m qun, chn v kh, v thnh sng hp php, i vng,
qun kt (i ri tr li), ly v li mm mng lin h trc khi tp kt... Dn
chng hai min Nam Bc nhn nhau bng hnh bng o nh ca nhau, hoc di s
dt dn ca ng hoc theo m c, trong c s t nh la mnh dn d thnh
l tng thit thn, hay nh la ngi khc.
D c phn ng g mc k, Min Bc vn rp khun theo ch ngha Mao tuy rng
vi nm sau thp nin 60 ngi ta c thm phn sc nng v ng hng dn tc
nhm chin thng. Quan im nng dn ca mt vng chu th quanh nm khng
n, vi kin thc nhi nht v ng t Hng trn vng cn sn khin ng chm
chm nhn vo ng bng Cu Long mu m, khng quan tm c th khng bit
n na n vng hi o rng ln trc sc p ca ngi bn v i. Gi nh tng
tuyn c 1956 thc hin c, ng chc chn s chim c Min Nam, v tr u
t s din ra khp nc m mt ln biu din cui cng phi hp vi chin thng
thu chin li phm mun v tiu ht vng bc sau 75, l v nh t sn Min
Nam, ch o bi ng cu th hon Mi.
D sao th sau 1955, ng cng nm quyn na nc vi th , vi i s
cc ni nn khng ch c chuyn tuyn truyn theo li h v c ng m cn phi lp
thuyt iu chnh cho hp sch lc ra. Phi tm c s cho tp hp ch mi: t
quc - x hi ch ngha.(13) Ch t quc c m vang tnh cm gip nut tri nim
x hi ch ngha kh chp nhn hn nhng l mc ch thc s, tt cng ca ng.
Quan nim truyn thng vn ch quen nhn gi tr t nc, dn tc theo di thi
gian, vi nh kin v mt thi hong kim trong qu kh nhng vi thi i khoa hc
th phi chng minh, v chng minh cho bng c. Lnh t ni: Cc vua Hng
c cng dng nc, Bc chu ta phi cng nhau gi ly nc th cc nh s hc
phi cng nhau v cho ra vua Hng, cng p cc lp t chng minh mt thi trc
hng vn nm vua Hng tng tui th ngc thi gian. Nim say sa m mn
tm bng c ly lan sang mt ng thy Tu (hay ni theo ng Vin trng Phm Huy
Thng 1969: mt hc gi nc ngoi) em th ngc An Dng dng ln v Cha gi
knh yu, v c lp hc gi ni a (tr Trn Vn Gip) xm vo tn tng cho l
bng c vt cht ca thi C Loa.(14)

Nhng vua Hng c chng minh khng phi l cho vua Hng. Lch s nc
Vit c dn gii c hai giai on v vang m rt li ch c mt l tt nh: lch s
t thi thnh lp ng, v lch s vua Hng c thn xc l nh ng. Th lch s
huyn thoi thi nay m D. Pike thy r l dnh cho thanh nin, nhm vo Min
Nam, nay nh ng c ko di n nhiu thin nin k trc Cng nguyn. Lch s
ang xy ra trc mt bin thnh huyn thoi, cn huyn thoi trong qu kh li
khoc o khoa hc hin hnh qua trng ng, ba . Lp lnh t hnh din vi cng
lao dt dn, o to tr thc, v lp tr thc c hnh din gp phn phc v ch
ngha x hi. Mt dng dp khoa hc nh th mang li nh hng khng nh.(15)
Cng vi chin thng v s t tin khoa hc ni ln mt th t tng
Vit Nam trung tm rt nghim tc. Tnh u vit ca Vit Nam l ng nhin, t
c li lnh t dn d: Ch coi Vit Nam l nht nh! Nhng chnh con ng dt
dn ca lnh t tt yu phi i n ! Con ng vch sao khng i? V cn c
li no khc? Con ng khai thc lng t tn n mc ti tm, thy c mi
tng lp, tr thnh mt np sng, ngn chn mi tin b ch cn nhng qun quanh
thn b: Cn b gii thch vic cc cng ti ngoi quc ngh ngn chn tc hi mi
sinh ca cc nh my dn ch cng ho mi thnh lp, l trong nc thi, trong ng
khi nh my ta c th qu bu v chng m bn t bn qu quyt mun ly v lm
giu cho h. Cng ci u c hm hnh lnh o trong cn m y, i vo cm quyn
mt a phng Min Nam sau ny, t chi mt cng ti xin lm gim mt con
ng cng ti ny ch mun lm n nhn tin chuyn a my mc ca h d
dng hn m thi!
Cng chin tranh cng cao th vn ngh s cng c cao ting phc v.
Ngn t vn chng nhun nhuyn l c tnh ca Min Bc, nay th ng li
ti c ng lo, vn ngh s ch cn lo gt gia cu c vi lng y t tn ca tng
chuyn pht chn l. Tt nhin nu c nhng ngy ng trong pht biu, nhng
vng di trong trnh by th mc ch phc v ng l iu kin bo cha cho tt
c. C mt thi quanh cc nm 50, ngi ta bt cc thi s lm ca dao h v, hay vit
vn cho nng dn hiu theo li dn ca H Ch tch, cn ca dao c th phi gii thch
sao cho hp vi thi Bn c, nh ng V Ngc Phan lm, v ri s hi hn. Dn
dn thy hiu qu ma thut ca ch ngha cao cp cng c th phc v ch mi,
nn ng Ch Lan Vin ca thi Vng sao nay c php lm th trit l bin minh
(i khi): Vn ngh s phi chu s lnh o ca ng cng nh chic ho tin i
vo v tr kia phi c iu khin bng c mt b my tinh vi. Th l d mc
c gi l cao cp, ngi ta vn c un nn lun c cho gin d bi p tin tng
vng chc, thc y con ngi hnh ng cng quyt hn.
Tnh trng lc hu ca Min Bc khin cho t chc v s iu hnh chnh quyn
tng i gin d so vi nhng nc khc, hay vi chnh trong nc nu ho bnh
c ko di. Chin tranh em li ng li nh nhau quen thuc cho nhng nh
lnh o pht trin thm, khi phi vng mc vo nhng vn phc tp trong thi
bnh, chu ng c s ngho i ko di. Cha k, chin tranh cn em li nhng
ng ngch d th, nh s vin tr ca c khi cng sn quc t b buc phi vt trn
s tranh chp phe phi gip mt tin n ca ch ngha x hi b uy hip, nh
thun theo chiu hng ca phn th gii t bn th nghch ang ng h mt David
ho hng chng Goliath thi mi. Min Bc tr thnh mt tri qun khng l vi
cng tc ln nht khng phi ch l lo iu ho, vin tr v kh cho chin trng m

cn l tip nhn v phn phi lng thc, sn phm tun t bn ngoi vo. Cc
cng tc sn xut trong nc kiu cnh ng nm tn n o trn vn th ca nhc, c
dng ho hng v biu hin s kit lc ca con ngi nghing ng nc ra
sng, hn l v chnh kt qu nng cao mc sng ca dn chng. Cho nn cc b Ti
chnh, Kinh t (nu c tn ny) khng cn n kh nng ngang tm ca mt B.
iu ny r rt cch bo co chi thu kt ton hng nm a ln Quc hi ph
chun, cn thy n u nhng nm 1990: thu: ... t... triu... ng... ho... xu, chi: ...
t... triu... ng... ho... xu, cn bng! Mt nh my gang thp Thi Nguyn c
trung nho nh va tm vi lng qung c bit, v va than dc bin c
khai thc bng nhng phng tin c k, khin cho tn mt b K (hay Cng) ngh
nng phi ln cn. B Ni v c cc chi u, t ng nm cc c quan hnh
chnh, chuyn mn nn trnh c nhng rc ri phc tp ca mt b tng ng
cc nc t sn. N ch l b Cng an nn do b T php cng khng cn thit.
Cuc chin 1964 trn ra Min Bc thc ra cng lm rn nt cuc sng x hi ch
ngha cng x va to dng nn tng t nh cuc chin 1978-79 ca mt chnh
quyn x hi ch ngha c coi l chnh thng ang canh chng m xt li Nam T
Min Nam, s ni lng s km kp khin cho m ngu dn cng hng ly c
cht d th. Nhng i hi tip thu k thut cao do chin tranh bt buc, cho php
ngc u dy m con nh kh gi c, v nhng ngi ca Giai cp khng thng ni
sc ca qu kh i thay kp thi. Cng lc, dng hnh tr li ca nhng ngy
khng chin trc kia, gii to c mt phn ni nhc nhn n l t tng ca m
tr thc c/mi, thc ra th nh ni, khng c quyn hnh g v chm lp trong ch
tem phiu, nhng vn cn bm cht t tn ca dn khoa bng, ch ngha.
Mc tiu x hi ch ngha (l tng) ng thi vi s cao tinh thn dn tc
Min Bc c s bng bt ca ch v tnh hnh chin tranh, khin to ra mt
s hp dn t Min Nam v th gii. Mt phn vi nh kin gt hn nhng iu ni
tri li, y l cch nhn mt-na, chm ch ring v iu tt ca Min Bc. Trong
cuc u tranh mt mt mt cn m mt bn th nht quyt mnh l thnh phn u
vit khng c sai st no v s dng mi cch t c mc ch, cn mt bn th
nhn nhn ci tt ci xu, l tt nhin cng ginh ly phn tt v mnh, nhng mc
tiu nh th tr thnh tinh t xa vi; cuc u rt li c cn bn l s suy yu tinh
thn dn n cung cch iu hnh khng hon ho km ci na, khin s thua thit
nm v bn no thy r. Hy ht ln vi bi ca Phm Duy, Trn Thin Thanh...
nhn ra gia mun ngn th d cc lnh vc khc: Ngi v trong chic
poncho..., Anh khng cht u em... Tt nhin khng phi chng m sau lng
chin s, chng c ngi ta a chung, nhng m vang rn rn pht ra t c
khc g khng kh hong ht in cung ca cc bi tng thut, hnh nh bo ch to
nn trc ngy 30-4-75 theo tinh thn trung thc, v t ca truyn thng cc
nc pht trin?
Th gii nhn vo Min Bc qua s hp dn ca chin tranh, ca chin thng bn
pha , v vi mt s u i v hnh nh ca ch ngha dn tc ngh theo kiu ca
mnh, lc hu so vi quan nim dn tc, ch ngha x hi ca H Ni khun nn v
thc y i ti. Ngi ta khng thy truyn thng b bin dng theo hng
ni chuyn, nn tuy vn cn dng hnh truyn thng nhng li thin v nhng c
tnh m gi nm i phng th s b coi l tiu cc, xu xa. S khc bit v cch
bit gia l tng v thc t y mnh tnh di tr vn hc c tn l Hin thc x

hi ch ngha.(16) S khc bit kia cn lm m nt cuc sng hai-mt m vi mt

tnh th khng cng thng, khng va chm n sinh mnh th c tn l s t nh, tinh
t, kho lo. L tng gp kh khn, c ngi khng khng theo li dn ca Lenin
bm cht vo chic xe ni khc quanh b mc k thiu kin tr vng ra ngoi, bin
l tng thnh cung tng, p ngi khc phi theo. T t nguyn v cng bc
quyn vi nhau, di tr tr thnh np sng do nhu cu tn ti ca c nhn, v vi nhu
cu xy dng ng, n c th ch ho: Di tr khng ch l bnh tt ca c nhn,
m tr thnh ca t chc lnh o, ca c quan cng quyn, ca Nh nc. S thng
tin trn lan, khng th no kim sot c ca th gii t do ch gip cng sc cho
pha bn kia, ni s dng thng tin c chn lc, c s ph gip v tnh ca mt
trnh k thut thp km. Mt quan nim dn ch t sn v t chc chnh quyn vn
c hiu qu km thc yu t ngay Ty Phng, em thc hin Min Nam t
ra l trong chng mc nguyn tc chung, chn tay chnh quyn mt phn quan
nim ch dn n hn lon mt ni c hn lon sn. V hn lon no cng dn
n m c bnh yn. Th m c mt ch thuyt nh xy dng tng lai ho bnh
tt p cho nhn loi th ngi ta khng cn ngn ngi g trong chn la na. Ngi
Cng sn khai thc cc phong tro ho bnh nh mt v kh tht s v kin hiu.
Ngay trn t nc Vit Nam c mt thnh phn ca nhn loi t xng l tranh
u cho ho bnh th gii, ng thi em li bnh yn cho t nc lon lc, l t
nhin cc phong tro ho bnh phi hng v Min Bc, khng t th nhiu, khng
bit rng y ho bnh l phng tin chin thng, cn y, vi h, ho bnh l
bnh yn, yn thn, l thi trang ca ht, cha k l l tng khi khi.
Min Nam vi danh hiu cng l Vit Nam, c i chiu vi Min Bc nh l
c i vi Thin, V hnh dng i vi Hon ho. Mt s u i thin lch n tc
ci, v dn n nhng hnh ng vo lc khc thy l qu khi hi. C th ni n
mt s m tn truyn thng, m tn v Min Bc ngay Min Nam vi nhng mc
khc nhau, nhng tng lp khc nhau, v mt khun mu tt p ca dn tc v th
gii trong s kch thch ho hng ca chin tranh.(17) V nh th cng c th ni l
ng n s kin ton dn nh M.
S tn ti ca Min Nam nm trong vng tay ca ch t bn m li khng c
s kt tp ng phi, qun chng ca nn dn ch t sn t do. ng phi t sn
suy yu t gc. Ngoi tnh cht c nhn lnh t cn l s yu km ca qun chng th
dn vn gc gc nng dn m bin lon chin tranh dn h v th cng lm tng
cht lng nng dn thnh ph. Cc ng phi di c nhiu nng ng nhng li kh
xm nhp vo qun chng Min Nam vn l ca cc tn gio. M cc t chc ny
th li khng thch hp vi i sng chnh tr mi, c v quan nim ln trnh . Cng
Gio c iu kin quc t thch ng hn, nhng ni chung cc tn gio cha qua
khi mc nhng khi p lc, d l c tm vc. Nhng c gng mun mng t v
Pht Gio (1963) cha kp cho cc tn gio dn thn vo i sng chnh tr vng
vng hn. Cc phong tro, ng phi c nn tng l nhng tn gio, c i sng ht
sc m nht, hoc ch xut hin cp thi. Rt li ch lm ri lon tng thm.
Quan nim chnh tr dn ch t sn cng xut hin trong chng mc c li cho
ngi chng i. V trng hp ny th k qu khch thu li nhiu hn c. H
thng chnh quyn song hnh m ngi Cng sn thit lp c, nm gi vic iu
chnh bng nhng bin php khng dnh cho s nng tay. Thy c tc hi l c tr
kh: nh bo T Chung vi kin thc i hc cao cp v lp trng chng cng, ng

vin trng Nguyn Vn Bng c th i b mt qun phit ca cc tng lnh... V

tr kh th khng phi bn tm n o l bnh thng: Mt n bit ng Nng b
kim tho gay gt n pht khc ch v khng nm lu n vo mc tiu trong lc
cn c ng bo chung quanh. Cc tr thc hoc co rt, hoc c phn mun nh
tng lp mnh tng Min Bc, xng vo cc phong tro chng i chnh quyn
trong gung my php l m h hng th, by t lng dn thn cho t nc. Tuy
nhin h qun (hay khng hiu?) rng nhng iu h i hi ch l nhng th ca nn
dn ch t sn m thi: t do ngn lun, t do t tng, t do lp hi, lp ng... l
cc th t do khng c t thnh vn na pha ngi ta ngng vng, v
quyn bnh v tay nhn dn, ngha l vn gii quyt xong c ri. Vn
nh nc php quyn c Min Bc quan nim gin d ti mc c quan trung ng
ch c mt Ban php l, v mi n sau thng nht, trong thp nin 1980 mi c chc
chng B khin cho C s II ca n Thnh ph H Ch Minh phi chi vo trong
mt ng hm, trong lc C s II ca cc B khc u c nh ca b th v sau 30-41975 chim ngay cc B c ca Si Gn.
V thiu tnh cht php l nn trong ngn t thng dng c cu t khen Gii
quyt c l c tnh, thc ra ch l ci l ci tnh thy trc mt em ra xu xoa cho
rc ri. Loi tm l sn sn nh th d m ra n nhng li tuyn truyn gin d v
tnh t dn tc. Trong lc , nim v tnh t dn tc ca tng lp trn Min Nam
sng vo thi gian trc, sau 1945 li c phn l kt t mc cm ca thi ngoi thuc.
nh kin khng x dch v h khng phi sng di ch cng sn chu h
lu ca thi ci cch ni , v thy khc i. H vn tip tc sng di mt ch
ni tip khun kh Ty Phng nn khng mt a v x hi c sn, vn thy mnh
cn quan trng to ting i hi m khng phi chu ri ro nhiu lm.(18)
C mt th mc cm cp thp hn, l ca nhng k xa ri t gc, vn gn lin
vi mt truyn thng mang tnh xm lng, dng mu, chng tc. H xa l vi quan
nim v mt t nc phc tp, mt thi i phc tp m ng ra gio dc mi phi
gip h c nhn nh phng khong hn. Cu th ca ngi chin s - ngh s Hunh
Vn Ngh t 1946 vn cn trong tm tng ca nhiu ngi, c nng nhit ln gng
p:
T lc mang gm i m ci,
Ngn nm thng nh t Thng Long!
V th trong khi gii s hc Min Bc qung co khoa hc v thi Hng Vng
th Min Nam c mt nhm ly h Lc ng n din thuyt c c chnh
quyn vn ho ym tr, ni v ci trng ng c kin gii v nguyn t gn lc vi
mt nh nghin cu H Ni ni rng thin cu c ngi xa v trn trng ng
Hong H, mt trng ng c nh gi thuc loi xa nht! Cng phi ngh rng
cuc qun o t ca M em li s tip xc nhanh chng vi k thut ti tn, vi
sinh hot mi nht ca th gii, lm bin i mnh m x hi Min Nam c th ni
l t bin so vi lc ngi Php hin din. Do ny sinh nhng phn ng luyn
tic thi xa, nhng tp hp bo v truyn thng dn n cc cuc biu tnh chng
i chnh quyn, hng v mt khu hiu dn tc v truyn thng khng nh nhng
ngi ny vng tng t Si Gn.
Mt tng lp nghin cu ging dy cng b li cun theo cn m hoc v-ngun
. Li cun bng p lc sinh vin qua nhng cuc biu tnh nh cc i hc M,
bng chnh bn thn thin t, tm v dn tc ca nhm Cng Gio thc tnh, hay

n gi may ra cu vn c g c th cu c. Tht ra th tr thc Vit Nam

u cng chng c ting ni quan trng, nhng Min Nam, nh c cu x hi, d
mun, chnh quyn cng khng sc km kp cht ch v cng cn dnh mt ch
ng cho h, nn li ni v hnh ng ca h cng c ch ti, nht l khi vi s
lo toan cho bn thn, h chu kh lch mt t v pha qun chng n n ch nghe theo
duy nht ting ni ca xc cm c iu kin ho.(19)
Min Nam cng l ci cu rng i ra th gii t bn v c bn ngoi phn
ng ch l Vit kiu hng v H Ni trong o gic m khng phi b ng.
Trong tm t th h hng v H Ni m trong sinh hot th h chn Si Gn nh
chng t trong nhiu ln khut lp, hay mt ln vo nm 1965: Ba ngi b tng xut
ra Bc th c hai ngi phi qua Php lm i din Mt trn, cng tc nh
nhng hn.(19b) Nhng ngi cn li ca phong tro t phi, Bo v Ho bnh, t
nguyn li tranh u trong lng ch, s chuyn hng theo Si Gn khi c c hi
thng tin (trng hp ca Th tng Nguyn Vn Lc, B trng Au Trng
Thanh), hay ra i v b a y nh trng hp ng Nguyn Hu Th c nh
tho em v lm ng Bo i ngc nm 1960, v mun hn, ng Trnh nh Tho
cng b v c tng trong khu c khch sn yn ngh, qua li thut c tnh cch
bao dung knh kiu ca ngi ph trch a h i nm 1968. C th k thm b Ng
B Thnh / Nguyn Th Thanh Vn, gi nh khng c chin thng 1975 th b cng
vn ang h ho ph n i quyn sng ti Si Gn y b sa, ni b dy i hc
ch nht nh khng v sinh qun H Ni vinh quang ca B.
Mt t phi cc thnh ph v cc trng i hc Ty Phng kt hp vi tnh
t dn tc c nng ln cao , nh s sc si by t chnh kin t do a n
nhng lun thuyt mang dng dp tr thc cao v nhng hnh ng anh hng bc
ng. Bn ngoi, hy k n to n Stockholm vi trit gia Bertrand Russell, chng
t lc tin th ai cng nh ai, n nhng lun n chng quc thc dn c biu
, thng k lm bng c Ta gp nhng cng iu lch s tn rng tung ra t cc
vin p p H Ni, ni v phng thc sn xut chu , v nng dn khi ngha,
v cc anh hng dn tc, v ch thc dn kiu mi khng a li pht hin g
mi ngoi ci khun mcxt c un nn v li trau chut vn t so k cho hp vi l
thuyt v thc t ti liu.(20)
Trong hnh ng, ta gp nhng cuc biu tnh phn chin dn n c liu lnh
thc y bi thi trang khng tc ca nhng ngi hng khng b khin anh Nguyn
Thi Bnh nh cp my bay bng mt ti chanh gi lm lu n. Ri da vo chn
ng quc t, hai nh gio Php treo c Mt trn trc to nh Quc hi Si Gn.
l nhng chp hi co git trong cn m l tng, nhng trong chui thi gian
thng nht vn c nhng pht giy hi hp khch ng m khng e do mt tinh
thn, khin nui dng c mt tr chi chnh tr Min Nam. Phi hp trong
ngoi, m thanh nin mi ln ca th h hu-Genve, c con chu ngi cm quyn,
hnh ng theo tm t ca tui tr th gii t bn v vy vng trong th gii ,
lm cng vic quy ph Min Nam trong mt khng kh y h n i , v khng
km phn hp dn huyn b ln n tt nh vi nhng v (c khi l xi gic) t
thiu. Nhng cuc biu tnh ct bt vi cnh st, t xe M trong ting reo h ngoi
ng ln v ci khc khch trong hm nh. Nhng m khng ng ca ht vang
lng ni vng tay ln(21) theo mt nim say m v thng nht, xung ng gp
g gic m ho bnh thi thng ngun ca s b Trc Lm Nng (Hunh Lin).

Ri ra ngoi bng l nhng bui hc tp trm u nh ng KKK Trong k h ca

mt t chc x hi li lng, mt chnh quyn yu km, ngi thanh nin c iu kin
gii to sc hng say ca mnh, nhp vo cn m cung tng ca thc h gia
ting bom n m v nhng hnh nh nhy ma ht hong ca cc knh truyn hnh.
C mt khng gian quc t rng ln, nhng x hi vi trnh pht trin cao cp
khng c Min Bc, ton th gii u vit xng vo phc v Bc v ng
bng c nhit tnh tin vo l phi ca mnh.
Quan im phc v qun chng, ho nhp vo qun chng, y mnh bng chnh
sch ba cng Min Bc, t c s tim n ca ngi thc hin, ko trnh suy
lun h thp xung khin cho nhng tin tng thn quyn c khuyn khch, bin
minh d c khi bn ngoi vn b ph nhn. Khi c coi l c quan im lp
trng ng ni nm na l chn c phe pha ri th s c tin c t dn v
pha chn la, dnh cho pha kia ton th nhng hoi nghi v khinh mit. Cho nn cn
b tuyn truyn gc nng dn mang nhim v hp dn tn qun chng, khng ngn
ngi g m khng li ko ngi nghe n gc thin lch nht. V trong cn am
m th nhng iu v l nht vn lt vo l tai. Nu cn cht tnh tr th p lc ca
ng, ca on th s buc ngi ta t ng im ting cho ngi khc tun phc.
Tnh u vit l pha x hi ch ngha, Min Bc thn yu ch khng phi l
phe quc v tay sai, cho nn ngi cn b mi bo nng dn Qung Ngi (1964) l
xe tng ca ch ch bc bng carton. May mn cho my ng gi gn ng l c
dp vc cuc g ln kim chng! C l hn v kh tra xt hn, l chuyn cc trc
thng Cn go ch thy c khung st (phn knh khng th thy c t di t!) v
M thiu kim loi v lm khng kp cho nhu cu chin trng nn cha hon chnh
em ra s dng. mt pha khc, chng ta gp ng o Da em tin tng cargocult lng vo thuyt v lai ca nh Pht, hin i ho bng t tng cng tn ho
bnh, biu din mn mo chut sng chung v bng chic thuyn bt nh th neo trn
cn Phng, M Tho. V khng phi l ch do mi suy ngh m tn d oan ca
nhng con ngi lc hu khin tn n nm 1990 cn ginh git vi cng an
lm cht ng o. ni, c mt cn bn tn ngng bnh dn m ngi Cng sn
cng chia x v c l thuyt v sn hiu theo ngha bn cng nng cp t ph.
Cho nn ngi cn b cng sn gn y cn truyn tng iu loan truyn, rng ngy
trc ng ch ca h cht gio ch Ho Ho lm ba khc chn ba ni trong tnh
mi Long (Xuyn) Chu (c) Sa (c) v s Hunh Ph S sng li! V mi khi
va ch trch thi m tn d oan tn d ca ch c ni theo sch v, th h b dn
chng ngu xm x: Khng ai cng vi nhiu hn cc ng b cn b!
Min Nam, mt x s pht trin ca tn gio c phn tng tin v phn ng vi
cng sn trn ngp mun hnh vn trng biu hin m cc tn gio cao cp ngn
chn, c tr nu tn gi trong vng tn li chnh thng. khu vc tinh thn ny li
vang vng ting gi ho bnh ca mun thu c s hng ng ng n ca ngi
dn trc tip hng chu bom n v cng do s bing li ca dn thnh ph c an
ton tng i.(22) V bng nhng li tuyn truyn d nghe, c th cng vi sc
mnh qun s, ngi Cng sn cng dt dn cho thy mt vin tng ho bnh khng
phi ch dng li vi bom n im ting m cn m ra mt chn tri sng rc c ng
lnh o. Khng phi ch c chng ti bit c cu ni Ri y s khng cn ai
giu ai ngho, khng cn ngi p xch l ca anh xch l Si Gn cng lng
gia bom n Tt Mu thn, m nh o din ng Nht Minh theo on qun chin

thng cng c mt ngi dn Nng hi nh th hi thng 3-1975. Ngi ta tin

mt Min Bc tuyt vi, v ngng theo li cc cn b nm vng khuyn d, i loi
nh dn Tin Giang hy ch ho bnh, Min Bc s em vo cy cu tin ch thay
bc M Thun, khi nh Nht Bn kho st o ng hm chui qua sng chng hn.
Sc mnh no th cng l sc mnh, v ng nh ng ni ni khc, vn
l phc v cho ai? ng nm c sc mnh, ng phc v dn tc, xy dng
tng lai loi ngi. Nm trong vng tm tng ca qun chng, sc mnh c
nng cp ln bi phn. C hng dn, sc mnh a n nhng thnh qu kinh d
vi sc li cun gn nh khng c tnh cht trn th na, iu m vo lc qun tn
iu khe kht ngy thng, ngi ta dng n ch thn thnh. ng Cng Sn Vit
Nam vi mt nhm lnh t ca nhng nm 1945, trong hng say li tng, c c
chnh quyn tng nim tin y ln n mc cung tng, a c dn tc i vo
con ng mng du ba mi nm khin th gii nghing mnh bi phc nhng thn
xc dn tc th r ri, ch cn mt b phn hunh hoang gng go vi nhau tip
tc thu vn thnh qu trn mt b phn dn tc, v pha khc.
*
Cho nn sau cn m l hi lng qung. Nim say m chin thng lc u cng che
lp c mt thi gian v thc trng mt ch thc dn ni bin Bc Nam sau 30-41975. L tng chnh ngha, chin thng, tt c khin cho tnh trng y tr thnh
ng nhin, khng phi tranh ci. Vi chin thng ngi ta x s nh k chim
ng, v vi l thuyt v c ch ngha ln dn tc, ngi ta hu t cch lm dn, lm
ngi ca k chin bi. Cc lnh t bn c nng ng hn, bn c nng ho v mt
tm tng ca H Ni ra sc chuyn vn ti sn theo ng Bc tin, nui sng t
nc theo mt cung cch qun l sch v thp km n ni d trong vng e d, mt
chuyn vin kinh t Si Gn c gn y cng phi gi l nn kinh t chin li
phm, cn ngi Cng sn th c rt nhiu t bao bin: tiu nng, nng vi, duy
ch (li cng ch Trung Quc!)... m thanh nin xung phong chong ngp trc l
thuyt v thc t p bc dn d, n khoai bp trong lc cn b x ru tht h, ln ra
lm vic chuc ti cho cha anh, cho bn thn, o sng, ph rng, cung qut i
tm ht la theo mt nim hon ton xa l, nim ca nhng k sut i lo i pha
bc. Mt nn kinh t hu chin trn hai vng pht trin khc nhau nn mang dng
cp bc, phung ph.(23) Mt tm nhn qun l t nc theo kiu nng dn, a
phng, km sc pht trin ng bng Cu Long, mt phn bng cung cch qun l t
hi m c cho l ng pha Bc (tp on, hp tc x nng nghip...) tin vo
ng bng sng Hng cn kit ch c t phn trm dnh ring cho x vin l khi
sc. c nhn tun v thi n l tng n ln t thc t, ch cn c sc bm vu
cng c ni cn bn v sau l trt dn vo Nam, ln t rng Ty Nguyn (dn
HMong, Dao... vo tn Sng B...) che lp s bt lc, gii to bt mn quanh th
.
Mt loi cng dn Vit Nam hng nh ra i qua bc tp s ca bin php ng
k chp nhn u hng, chu ng mt tin ca tch tr dnh dm, mt nh ca. Loi
ngi c qu kh b xo sch vi bin php ng bng chn hu giy t php l
nhng li thn xc b e do bi t khai l lch.(24) Ring vi m tr thc, gio
chc th h s dn cho cng an vn ho qun l. Tc ng ca bin php qun l nh
th r rng l khng cha mt ai di v tuyn 17, k c dn gii phng. Cho nn
mi c cu ni a cay chua: (Tnh) Bnh Tr Thin l Qung Bnh tr Tha

Thin.(25) Kt qu l ngi ta gian di c giy t, lun lt c mt hnh thc

hp php c gi l thnh tch phn u(26), lm lt nnh b cu sng, trc
ht l tm cm o trong i sng vt v na i Vn Tin nh ngi ph n Th
Ngh n than.
Ngi cm quyn mi v nhn dn mi kiu ngo, l lm hng li t tnh
trng y, v th l mt np sng mi thnh hnh, mt np sng s l ch da gi
gn quyn lc, v phc hi quyn lc nu l b mt i. T lu Min Bc ngi ta
xo ch ngha cng thn ni c nhn ngi dn nhm mt hi sinh, bng lng vi
mt tinh thn yu t quc x hi ch ngha trong sng cho vn nhn tha h ma bt,
ch cn li mt ch ngha cng thn ca ng khng gi ch danh nhng trn tr
mun li xng tng. Tng l b dit tr, nhng ch ngha cng thn b dn p li
c c hi pht trin sau 1975, nghing trt ln phn chin bi ca t nc.
Chin thng vi c t ph nm gi truyn thng ng thi vi tin b khin
din ra hin tng thc dn vn ho vi tm tng v ngn t Ch Pho ng tr.
Ngi ta ly kin thc xm lng t co ch thc dn vn ho kiu mi Min
Nam khin n c cc tay tranh u trc kia cng b xt li ng tch nhn c gian
kh trong thi chin, ch c nhc ti vo nhng dp k nim nn lp b chy, lp
im ting, ngm ng nut cay chu khut lp sau cc tay Tp kt, Hi kt, ch n
ngy K nim Mi nm chin thng (1985) rt r l dng ra mt cht ri n dp
Ba mi nm (2005) mi tun vn th in n ct k t lu ra, n o t tp c vi ng
Di tn mt gc Hu c php ca Tnh, Thnh y! Loi nhn vt lm cnh ny hoc
s tn dn trc cc nhn vt ca ng hc hnh qua qut cho thnh dn khoa bng,
cp bng phong tc cho nhau, hoc lun lt thng tin kp theo ci sa i mi,
dn ch cho con ci trnh cnh chng chnh ti nhc ca cha ng ngy trc. C mt
th rn e bt ne bt nt trong ngn t vn chng, trn li n ting ni, np suy ngh
c khi ch l ca a phng lc hu m nhn danh chin thng tr thnh trung
ng, tin b. Kh nng thp km ca loi trung-ng-m-a-phng trong vic
qun l ton din, tng th qun l v m theo t ng hc c l l do chnh ca
tnh trng tht th, n ong ca t nc mt thi. C dn tc, ngoi phn nh nhi
bn gi l quc (vin tr t thin), bn nc (kiu hi), mt thi gian sng nh
con vt ng ng, n vo bn thn, tn t vt cht ln tinh thn.
Cng c th ni ti mt giai on thc dn kiu mi trong nc, bi v c cc
tay tp kt, nm vng lm cn b c s trong th tun phc di sc mnh v sn
chuyn chnh (cng an) gc Bc n tuyt i.(27) T ny sinh mt h thng
nhng ngi mi cu kt lm giu bng bin php truyn thng l hi l, tham nhng
theo cch lm n kiu t sn m ng ra lnh trit h nay cng khai xut hin
thm vi tnh cch gia tc, a phng ca nhng ngi bit s dng quyn hnh,
bit cch lun lch hoc tr tnh ngang bng hp php quen thuc t Min Bc x
hi ch ngha. Ri cng ny sinh t tnh cch bng ng hi kn xa, t tnh cht ng
lng, du kch mi y m pht sinh mt tnh trng k th a phng qui g gia tnh,
lng, tnh trng c tng l kh thy trong mt ng cm quyn c h thng, c t
chc cht ch lm nn vinh quang mt thi. iu ni ln qua phn ng chng
ch ngha l lch lm nh bt m khng lm mt hn sc ln m dn ngu,
qua mt vi ting ni rt r ci ct v kh nng qun l v m, qua nhng cuc
ginh dn ln t nhng v hp tnh, chia tnh

Cui hi lng qung c ngi ngn ng khng tin. Nhng chnh ci mi Nam
T m lnh t L Dun ngi c khi my bay ln trn nn tri Tn Sn Nht ca
thc dn mi, khng c bn trong, v tnh hnh th gii bn ngoi vi s pht trin
ca k thut thng tin ph v s bng bt ngay c trc hi ng u, Lin X sp
. Tng lp gi tr nu v thi quen, t i, v c quyn li t i. Mt lp ngi tr
thc, ch ngha c bm ly hnh bng vinh quang c, trc cnh h thng thc ca
mnh ang tan r, cm thy s hi lc lng khi i ra ngoi vng vy c o to,
lp li ni tc gin ca ngi nho s Nguyn Cng Tr van n xa kia. Ni m nh
by gi li to rng hn v nhu cu t tn, s k chin bi Nixon c thc hin c
chin lc ngn chn, vt ln ngn chn, din bin ho bnh trn ton h thng,
khng cn tr li chin trng xa m vn c dng e do d di vi nhng nh kinh
doanh da trng, da vng ra vo, cng lc vi s bc hip ca ngi bn ln Trung
Quc ang bnh trng v pha nam v khng cn lc cn no c.
Vn trc mt ca ng khng cn l l tng x hi ch ngha (nhng cn
thit nh mt nhn hiu nm quyn) m ch l quyn li th c ca k cm quyn
v s an nguy ca bn thn h trong li dn ca Lenin: Chim chnh quyn kh
m gi chnh quyn cn kh hn.
Nhng Di l c v vang ca ng c nhng ngi m mt di s thc y
ca mt sinh hot ngu u vit hn nhng g kinh sch dy bo. Con ng tin v
pha trc rt li ch l con ng i ch qua nhng th h xng mu, v ngi ta
dn d thy nhng ti nhc vi nhau v s ngho i c lm mt c t cch dn
tc. Li dy bo c: i cho sch, rch cho thm bng tr nn mt th hm mnh
v li. V nu nhn nh th th thy Hai mi nm Vit Nam Cng ho khng phi l
v ch cho t nc. Nu thng nht sau 1956 th Nam B s c hng mt cuc
ci cch rung t maot kinh hong hn Min Bc v chnh lch th c ti sn cao
hn, v c chen vo nhng hn th chng tc, v Hong Sa, Trng Sa s mt sm
hn, khng c du m thay th ci rng bng tn gc. Nam Vit Nam khng th
lm nh Nam Triu Tin (i Hn) nhng sc nng ng ca hai mi nm thun
chiu lch s di ch thc dn kiu mi vn cn y trong ni tc gin gm g
ca cc lnh t. D h thng cm quyn tan r, d dn chng b s nhc, n vn cn
sc tc ng ln chnh quyn mi: C tp on cm quyn i mi nm 1986
di s thc p mt phn ca Gorbachov l b su tip qun v cai tr thnh ph Si
Gn c.
Tt nhin khng phi khng c nhng tnh ton rn e d phng v tr nu. Sau
nm 1986, thnh ph H Ch Minh, ngi ta li ra tuyn n x t ba ngi ca ch
c, c k b bt t 1979, 78: hai tu s Pht Gio v mt ngi lnh. phng
m tr thc, tiu t sn, ct t mm mng chia x quyn hnh nh xy ra ng
Au, ngi ta gii tn hai ng Dn Ch v X Hi, cc ng b nhn lp t 1944
nhiu lc tng hnh din l chu s lnh o ca ng Cng Sn. Tt c ri s vo
khun php sau mt lc m tri cho d th mt cht. Cc nh khoa hc x hi ng
hng nu mt cht kin ring t mong c cht hnh din tinh thn b li cuc
sng khn kh ca mnh. Nhng ngi di tn nn danh x ngi, hay thng
thng bc trung hn, nhng ngi lm n khm kh bn ngoi tr v c hoan
nghnh, sn n, nhng h ch c hiu nh l con ci ca ng, lm ng lc li
nay bit n nn. Tuy nhin li gm Damocls vn treo trn u h: H vn cn c

th b x nh ngi Vit Nam d hin mang quc tch khc ch v khi ra i vt bin
h khng xin php t b, v cha c chp nhn t b quc tch Vit.
Tuy nhin, nh ci c, Min Nam d chuyn i sang kinh t th trng, ly
mt na nc gnh nng tr tr ca Min Bc,(28) ci to ngc Min Bc,
trnh cho c nc khi lm vo vng b ng nh ngi dn Lin X. Min Nam gt
b ci ting Nga v ch m b cng p hc, s dng m ting Anh mn mi
m ca vi bn ngoi theo nn np b gin on, thu ht u t ngoi quc ti 80%
tng s c nc khng cn ku gi Gi kiu hi l yu nc (1978?) y mnh
sn xut, xut cng la go do nng dn vng dy i rung t lm sp c h
thng hp tc x mi thnh hnh di cc ngh quyt l lng ca ng. ng c
mun tr nu v th thn thnh mt thi cng khng cn c nh c na. V H Ni
ging nh mt cai-u-di hay ni theo ngn t s hc, nh mt th vng quyn
thu t trong mt ch m du vt hi kn ca ng lun trong cc hng, n c
tn l khu, tnh, huyn, chi b vi trnh ngi lnh o thp n mc khng ng.
(29) Mt truyn thng thn phc n hi lung lay, c c tr nu, v d d phng
ghm li bng con ng ti in Bc Nam 500Kv d l ngun nng lng pha Nam
c v xy dng t tn km hn.
*
Cn mng du d di 30 nm trm ln gic ng 10 nm mng m in kh ho,
mt cn m cch mng mang mm mng bo th n cng cc rt li ri cng tan
dn ra, mort en douce, vi ni au khc khoi ca ngi dn Vit mt thi dn thn
ht mnh:
Bit phn mong manh c nh phng Nam,
C qunh hin nh li sa y ging.(30)
(Hong Cm, Git ma phng Nam, 8-9-1991)
CH THCH
(1) Ngoi ging quyn uy chng chc cc lun thuyt khng nh s lnh o vn ho
ca ng Cng Sn Vit Nam, ta cn gp ni khc s n p t tng th bo khi cha
nm quyn, nh khi ng ph bnh cun Hai B Trng khi ngha ca Nguyn T M (Vn
mi 1944) trn t C Gii phng s 10, 21-8-1945. ng cng ch o trong Hi ngh
tng kt 10 nm cng tc ca Vin S hc l phi tc chin chng nhng quan im sai lm
v lch s Vit Nam ca quc, phong kin t sn, ca nhng s gia phn ng Min
Nam (Nhn Dn 21-12-1963). ng li v ra y quyn uy l kim ch nam cho vi
th h ly lm mc thc khng cho php nhng nh nghin cu Min Bc c kin no
khc, v vi chin thng 75 n l cn c cc s gia u vit qut mng nhng nh
nghin cu Min Nam vi ging thp km kh chp nhn.
ng ch y khng phi l chuyn khc quan im, hay t hn, l phe phi, m l
do t cn bn, ch x hi ch ngha c mt khun kh l thuyt s hc c vo trn sn,
gn lin vi mt chnh quyn c lp nn bng s t ca qun chng, bng sng gm v
gi li bng gm sng, nht l khi n lung lay. Cho nn, d vi i mi, khoa hc lch s
ni ring, khoa hc x hi ni chung vn ch vi ci kim c duy vt lich s (cn dc
hiu sng to thm) iu khin bng cu thn ch v sn chuyn chnh, mc cho cc
nh lnh o h ho, tng c th thc gic cc nh tr thc sng to thm na.
(2) Nguyn Vn Trn, Ch m Qu ti (Tp. H Ch Minh 1985), tr. 390, nhc li
ca cu B trng Ngoi giao Ung Vn Khim. Nn nh ng Trn l con mt nh a ch
gc. y cng khng phi l chuyn a phng. S kt tp hai tng lp cao thp ny c

mm mng ni cch hiu ca ngi cng sn v mcxt, xy dng qua thc tin bng ch
trng v sn ho, ri bm r truyn thng phng ng bng l thuyt maot t nhng nm
50, mang tnh ln lt, du ng m li ly lm hnh din. Gn y hy xem: Trn Trng
ng n, Vn hc thc dn mi M Min Nam nhng nm 1954-1975, tp I (H Ni
1988), Vn ho, vn ngh phc v ch ngha thc dn mi ti Nam Vit Nam (Long An
1990).ng c lun n Vn hc trong cuc u tranh t tng Nam Vit Nam 1954-1975
(Matxcva 1987).
(3) Nguyn Vn Nguyn, Thng Tm... sd, tr. 369.
(4) Nh vn Nguyn Quang Sng trn mt s Tui tr Tp. H Ch Minh (1991) c mt
truyn ngn dng hi k, k chuyn cc ng CS Min Nam dn con-nh vn vit l lch l
, lm mn hay t ra cng c mt ln b a ch hnh h nn gic ng Giai cp. Cn
dn tp kt Lin khu V tha h giu l lich tht ca mnh v thy ng thng tin m rng,
ch ln n l nhng anh tht th khai giai cp tiu t sn (hn nhin khng dm nhn l con
nh a ch!) ng cu Th tng Hunh Tn Pht, ng kim Ph ch tch Hi ng B
trng ca nc thng nht, ngi tng gp phn xy dng Dinh 3 ( Lt) cho Hong
Bo i, khi cht c ghi Co ph l thuc gia nh ngho. Cn nhng ngi mi vo
sau 1975, ng c Hi ng Nhn dn Phng (1990) ca Tp. H Ch Minh th hnh din k
l lch l gc bn c, hc lp Ba, lp T.
ngha cch mng khng ngn ngi CS c hnh ng xy dng triu i mi:
thay cho cc m Ngu b o, b lp rc l ngha trang lit s khp ni sau 1975, c dnh ch
cho cc ng b lnh o a phng. V trn ht l Lng Lnh t Ba nh, v Lng
ng Thp ca ng Ph bng cu Tri huyn Bnh Kh (Bnh nh) nh cht dn, b kin
mt chc phi em thn lu lc khn cng.
(5) Hong Vn Ch, sd, tr. 204. S vng tng np bng v i xut hin c th to rng
ln u vi phong tro X vit Ngh Tnh, c tnh th xoay chuyn vn khng mt tnh
cht m tn, khi hi ca n: Ngy nay (1992) khi thy ch da ln sp , bn b hip
p, quc vn gm g, ng li dy ng vin rng c ngi bn mi n vi gn mt
t dn, sc gip ta chng bn k th (Nga, M, Tu, Ty u).
(6) vng khng chin, t lc ng xut hin, ngi dn c th thy hoc cm thy
hai hnh thc sinh hot thn b c tnh cht cp bc, gn lin vi nhng hnh tng vt cht
m tc ng xuyn sut tm linh, n tn cng ca s kch thch, run s: Nhng cuc tp hp
dn chng v m din ra di nh n du bp bng, c t chc m rng thnh nhng
chuyn i m thm vo v tr thy n uc bt sng khai hi, ri tt i cho mi ngi tr
v ni tr ng; mt khc, nhng cuc hp ng ch c tit l bng nhng ting rm r,
cnh thm tht my la mt lt ca nhng ngi ngoi ng vi ni kinh hong ca nhng
ngi trong ng b khai tr, nh i thng ct i gia ch!
(7) Trong tri ci to, mt t binh khen ngi b i c tinh thn cao th c tr li:
Khng nhp ng chng n cng u c nh i ch li! iu phc gic ch sau 1975
dn Min Nam mi bit, c khi n c hnh thc ng v rt trung c m khi hi: Mt
nhm qun chng ko n nh ngi trn ngha v qun s tc mi, vt c cy tri trong
vn... trc khi li ng cha hoc b m i nht th chn ch con v trnh din hoc
trnh din li, nu di ri m o ng!
(8) D. Pike, sd, tr. 45-46. Xem thm chng 20: Mystique.
(9) Sau 1975, cc trng S phm Min Nam l ni tp trung sinh vin thuc loi km
nht, Cn Min Bc sau 1955, y l ni cha con em cc gia nh c vn . S khinh
mit l ra khi mt vin qun gio trong tri ci to bo tn t: Ch ghi c b con vi cch
mng ( bo lnh v nh) l gio vin vi x vin hp tc x nh! ng cng khng phi
lo lng gio vin lm hi ch v mt mt cm o rng buc, mt khc c gio n v
khun kh dy d t m nh sn, bin h thnh ci my dy hc, o to nhng con ngi
trung vi ng, hiu vi (nhn) dn. Vn chng dy nh trng nhi nht vo u c
khng c ch cho phn on chen vo: Tru nh M v M ginh ung nc vi tru, ngi

anh hng bng cha 6, 7 thng cn leo cy da canh chng gic, ngi b i v php
khng c v cho vo nh v nghi chng o ng, mi n khi anh chng cha giy t
chng minh ra.
(10) Sch v vn cn , ch nn ni mt chuyn cha in: gy cm th M Ngu, c
quan truyn thng Min Bc t co chnh quyn h Ng n p biu tnh trong ngy Pht
n 1963 H bng lu n n v sng i bc! S kin lch s ny sut c in trong
mt cng trnh nghin cu Min Nam sau 1975...
(11) C th nhn thm trng hp ca ng L Vn Ho, tt nghip i hc Ty Phng,
v dy Min Nam, vi cht mu t phi, cha cc sinh vin tranh u trong nh nn b lin
lu phi chy ln rng vi chc chng Lin minh b nhn 1968, c din kin Bc v th
l... ht! Nhng nghin cu sau 1975, d c trch dn Marx, Lenin, H Ch Minh, thy
cha phi a thm th T Hu nhn vt ang ln lc y v c li B th tnh u Bnh
Tr Thin vn khng gip g cho ng chu ng c ch mi. m mu nh cy ngi
ngoi cho tr li Paris v nhng li cng kch cng sn ca ng khin cho mt nh bo CS
tr v Si Gn vch ti ng vi nhng li y khinh mit.
(12) Mi n sau 1986, vi d lun ngh phc hi danh d cho nhm Nhn vn cng
khng c chp thun v c quan nim l mt v n chnh tr (Trn Bch ng).
Thc ra cn bn ca vn ch l s ng n uy tn ca ng. S khip s i n mc mt
nh vn c ting khng dm vit hi ki (d l ct) ch v s di lu cho con chu. Ngi ta
in tr rng ch s vng bn n mun i con chu mai sau. ng Trn c Tho
sau mt thi gian b y o, lc hu, n nm 1991, d sang Php vy m vn cn s, khi
thuyt trnh ch mun ni v trit l, ch khng bn n chnh tr, tri hn vi con ng
mcxt i, khng nh ti tinh thn praxis ng t hnh din. ( Quyn, sd, tr. 117.)
Khng nn ly lm l rng ng o Duy Anh ch c th lm bm vi Thi k u.
Khng nn ly lm l rng n thi ng u, Lin X tan r, ng Nguyn Mnh Tng trnh
by hi k cn bm vu vi v tr ngi mt thi c chp nhn nn ly tn sch (dch l)
Mt k b khai tr (khi h thng c coi l nm chn l, c chnh ngha). iu thy
xuyn sut tc phm l mt s kiu ngo v s hc, ng u vi mt quyn lc y t tn v
chin thng v c qun chng tin phc, khin ng vit hi k kh mun, ch ct by t ut c,
c ci tri mi a ra, vy m n khi b tri li, li run s cht nh thi Trm hoa nh
ci by ca ng ging nn ch nhn cho xut bn sau khi tm c mt cch ni kiu liu
mng gi! Chng ta c th hiu ngi tr thc Min Bc qua s khip hi dai dng .
(13) S in tr c kt hp nh th i n ch tht kh tin: Nm 1991, mt cu Hiu
trng trng i hc S phm Tp. H Ch Minh cn vit (i khi) rng : Dn tc ta c
lng yu nc v la chn ch ngha x hi t ngn nm trc.
(14) Khng r ngi kia khng bit m c ni ba hay l y ly mt th vt vn y
ry trong nn vn ho c quan nim ngc mang thn tnh ca Trung Quc (ngc gin, ngc
bi, kim l ngc y...) em ra bp c tng lp tinh hoa ca dn tc lm tr nho bng?
Trong cc s Nghin cu lch s bn v chuyn ny khng thy in li hnh tm ngc gin nn
chng ti khng th c kin g hn.
Trong tri ci to, mt ngi thy ti cm t Kho c hc hi: Nu h o ln thy
ch no c Tu lin vt i ri bo l di tch vn ho bn a, th sao?
Ti th tn cng l l ri.
i vi ngi bn ngoi, cu hi trn c dng v ngha, l kt qu ca hn th, nhng
phi l ngi sng trong nc trn ngp mt khng kh cng sn kiu ngo, ln ln mt tinh
thn dn tc n mc ti tm mi thy iu nghi ng trn l kh th. V d anh bn n nu
c Hong Xun Chinh v Nguyn Ngc Bch, Di ch kho c hc Phng Nguyn (H Ni
1978) th s thc mc v s bin mt ca mt vt dng i Hn, c ghi li nh mt chi tit
nh t m thm mu trung thc cho nhng ngi kho cu.
(15) Mt ngi cm trch sao cho mi cch gii thch khng c ri xa ng li ca
ng l ng Phm Huy Thng. C th ngh rng khi Nguyn Huy Thip, mt vn s gc s,

vit Phm tit hn khng phi l bi nh anh hng dn tc m l mn vn chng

h cu by t mt cch phn khng vi nhng li cao anh hng dn tc chng c g l
khoa hc, khin cc anh hng chc cng mt. Tuy nhin vi thi i c cc lnh t ng
quyn t ng ho vi anh hng dn tc th s ch trch ngi ny khng th khng gy lin
tng n ngi kia. Thm na, trong thc trng ca mt x hi c s chn p trin min
ca quyn bnh th trong i sng thng thng, ngn ng phi mang tnh cch bng gi,
ma mai c khi n cay c, v vn chng th mang tnh cch n d ri cng bng gi ma
mai, nh trong Linh nghim ca Trn Huy Quang ln qua c sau thi k tri li vn
ngh.
(16) Ngi ta cao nhn vt Pavel ca Thp ti th y dng dng vi ph n, v
khng bng lng, gm g vi nhng ai k chuyn m, ch chin s tht ra cng l mt phng
cch s dng tnh cm truyn thng gii quyt sinh l cho lp thanh nin ang tui cng
trng phi nm trong qun ng. Tit l mun mng l nhng chuyn sn cht ti thanh
nin c lc mang tnh cch hip dm tp th ca cc c Thanh nin xung phong trn cc
cung ng Trng Sn.
S dng l tng sch v nh l s tht, em p dng vo thc t, sau 1975 ngi ta
mun gt b m cng thn Min Nam lin m li cuc xt li ng tch trong chin tranh,
trong c xt n tnh cch kin tr nh cht khng khai trong lc cc chc sc c
ln vo Nam run s vi h s nhng nm 30, 40 cn trong Vn kh Si Gn, c bng c
cha nh khai!
(17) (Linh mc) Trng B Cn 25 nm xy dng ch ngha x hi Min Bc, Chn
s 13-14 (1971), Li ni u: Tt c nhng tm hn tha thit nht vi dn tc... ang
hng v Min Bc (ni thm: b bo lt). Dng ngi xut bn (v c tc gi) r rt.
Trong mt tranh lun quanh bi nghin cu (c ng li tp san ny), phn bc kin cho
rng tc gi s dng ti liu ca chnh quyn Min Bc, mt kin ni ln: Chng l ly
ti liu ca VNCH? Khng i su vo kha cnh chuyn mn, ta cng thy ni y vn
c phn ng khi thn tng b ng chm.
(18) c Hi k ca Trnh nh Tho (Suy ngh v hnh ng, Nxb. TP. H Ch Minh
1985) ngi ta mi thy ci tc ci ca mt lut gia t sn tranh u cho mt ch ng
kin tr ngng vng m khng bit g n thc t . Cng nh nhng nh chnh tr
chuyn nghip y, nhng ngi nh ng b thi cuc b xa, nhng khc vi cc chnh
khch vn lm thn t y c chn la r rt, cc nhn s nh ng va c ci kiu cng v
a v x hi trn nn tng ch h phn i, va c ci kh kho khng chu th nhn ca
nhng ngi lc ng vo chnh tr nn d cho ngi Cng sn bit la chiu li dng.
Tt nhin l h khng bng lng vi kin ny, nhng con ngi tht ca h s c nhn
ra r rt sau 1975: nhng li hunh hoang tht th ca ng Trnh nh Tho, hi bt ng
ch khng giu c v ham danh; vi li th nhn ca ng Nguyn Hu Th vo thi k
i mi v vai tr b nhn ca Quc hi m ng l Ch tch li nn thin tht; v ng cu
Ph Th tng VNCH Nguyn Xun Onh lo s cho ci anonymat technique ca mnh (nghe
nh li Khng T than!) Ta hiu v sao ng Nguyn Vn Linh mng m ng L Chnh Trung
c hi ch ngha, cng hiu v thi cay c ca b Ng B Thnh sau khi khng c
bu vo Quc hi 1992.
(19) Trn chuyn xe la Nha Trang - Si Gn u 1955, mt b gi gii thch cho nhng
ngi chung quanh nghe v chnh sch ci cch rung t ca VNDCCH thc hin theo
cung cch nhn tr kiu vua V xa v vng trn trn t nht ti nhn! Cn b Cng dn
v thi ng Dim i vo lng x Lc tnh tuyn truyn v s i km Min Bc, dn phi
n cm, th c tr li: Vy th ngoi chc phi c nhiu go lm! V thy cm i i
vi go, ngi ta khng hiu ti sao go c th mt i trong ni ca ngi nng dn v ch
cn li cm!
C tht qu nhiu minh chng cho thy mt tnh trng hng vng nh th, n mc
khng th no bi xo c. Hc sinh trng Kin Thit (Si Gn) nin kho 1954-55

chuyn tay nhau di gm bn cc li ku gi ra khu tp kt. Mt anh bn ln tui t Petrus

K chuyn qua Chu Vn An (anh L Chnh ong, sau dy i hc Khoa hc, ch 2004),
gia gi hc knh cn ln xin gio s Anh vn (Lm. Trn Phc V) cho lm l tng nim
tr n gia m di c lau nhau bn chuyn bt ph. Cng nh mt s c kt truyn thng
Chn nm nh th m sau 1975, tuy x hi khng phi l chn nm nh ngi ta tng,
nhng ng Sn Nam li c gi lm vn s cng chc cn i ngho, khi biu tnh i
n my. ng tr li mt ngi quen khi b bt gp lang thang ngoi ch tri sch:
Vit tr n lng 200 ng ri th cn ngi tr s lm chi! V u gt g, mt bc
hi men bia: Ny... c vit g th ch gi cho bn n, bn n ly ng, k tn n, ung lm!
Vy m trong lc ng Nguyn Mnh Tng b ct tem phiu th ng Trn Kim Thch
biu tnh b nht Tng nha Cnh st c trng Khoa hc xin v chm thi! Sau 1975,
nhiu tr thc tt nghip phng Ty nhn danh Cch mng tip qun mt s i hc
Min Nam, v sau th vt bin! Dn biu i lp Nguyn Hu Chung ch bit s qua v
Cng sn, v ch Min Bc m dn thn i lm chnh tr. ( Quyn, sd, tr. 231-260.)
Cn mt sinh vin tranh u tng nm mi Cn o, t co Chung cp th th nhn vi bn
b: Hi tao c bit H Ni l g u!Anh ny li thy ni ln qua vi cuc biu tnh
Tp. HCM nm 2011.
(19b) C hai t tng xut. t 1955 (1956?) a Nguyn Hu Th ra Ph Yn, Phm
Huy Thng ra Hi Phng ri li khi Cng sn tip thu, cn nh vn Nguyn Bo Ho / T
Nguyt nh, tc gi B o c sa ngum mu, th v li Si Gn vit bo, sinh hot nh c.
t 2 vo nm 1964 c s gia Tn Tht Dng K, bc s th y Phm Vn Huyn (cha b
Ng B Thnh / Phm Th Thanh Vn) v k gi Cao Minh Chim.
(20) C chui tin trnh tin s Phng Nguyn - ng u - G Mun - ng Sn c
gii s hc Min Bc coi nh cng trnh nghin cu ln gp vo vic pht hin v thi tinHng Vng, chng minh c nim hnh din 4000 nm vn hin th m sau 1975, mt
s gia th nhn rng ch l do yu cu chnh tr m c. Trong cn hng say, gii kho
c hc qun sch v, c lc cho nn Vn ho Ho bnh l ca Vit Nam (v n c tnh Ho
Bnh!), cn mt hc gi Paris theo d chin thng cho l thuc thi k tin-Vn Lang, mt
vn nm trc! C th xem s c b din n s hc Vit Nam ca ng i vi ngi Vit
bn ngoi nc n nhng nm 80 t t Vit (Canada s thng 3-1986). Chng ti khng
bit hn.
(21) Trnh Cng Sn c gi l Bob Dylan Vietnam. Tuy nhin khi Joan Baez ht
chng chin tranh Vit Nam, ch l chi tr l tng khng lp trng Giai cp nn khi
ht cho Kampuchia (1979) b t Nhn Dn ch l lm lc, b bn xu gt gm.
(22) C th so snh mt chng mc v tinh thn chin u nm 1975 Vit Nam vi cc
phe Triu Tin nm 1950. Ngi ngoi quc chng kin cnh lnh Kim Nht Thnh nh
hm si trong khi lnh L Tha Vn chy nh vt! Khng phi v h l ngi khc nc m v
h c o to trong cc l khc nhau, v tnh hnh cho n nay chng t chin thng
khng phi l yu t quyt nh cho s pht trin ca t nc.
Sau chin tranh, ngi M t m i nhn mt k th xa vi hm thn phc. Tin dp,
ngi chin thng khng bit n gii hn ca mnh, c ln cho din li chin tch tng
thc hin trong cn m cung. Ti nghip cho ngi n anh hng Thanh Ho vi ci s tit
kim nh nhoi nui dng tm thn n ci bnh hon, lm sao c th vc hng hc mt t
qun dng nh xa kia! Tuy nhin, nim hnh din chin thng n nay vn l ch bm vu
thnh np trong lng c m dn i rch nay chi b ch h tng phc v ra i
nm chu chc trong cc tri Hongkong, c khi ch vi d tnh nh mt vn bi thi c:
Thng chng ti n bo i nhanh v kp v gt. nh bc vi Lin Hp Quc c mt ho
ch no u!... Sang kim by ch v cho nhanh! ( Quyn, sd, tr. 147.) T iu ny,
nhng ngi bn ngoi khng chng kin vn c th hiu cch hnh x ca nhng ngi i
vo Nam thng nht t nc v cm quyn ln nh y.

(23) Hy nhn xem tnh trng s dng cng th, h thng giao thng sau 1975. Thay i
ni bt nht Min Bc l v phng din in n. Bo Nhn Dn c in ng thi H Ni,
Nng, Tp. HCM; li in mu xut hin qua cc giai on nht nht, vng v ri tinh xo
dn, tuy cc sch bo cn trnh cao cp th vn phi in Tp. HCM. Ch ch chnh tr
lm ni bt phng din ny. Trung t O. North tr li Vit Nam (1993) bit c cc dng
c bnh vin Nam Vit Nam c g i, chuyn ra Bc. (O. North & D. Roth, One More
Mission, New York 1993.) Cn my mc ch i th khng c s dng ng mc. Cui
nhng nm 1980 khi Min Nam pht trin li, Si Gn ra Bc li cc my mc ch ra sau
1975 b b ph v dng li (nh cc my in trong ma kh 1991).
(24) Chuyn khi hi l ngi ta h s trng i hc Vn khoa Si Gn ra bn
ve chai ly tin lin hoan b ti, d g c! Trong nhng v n a ra x, cc ngi gc
ngu, hay c hi hng nh th, thng lm d t thn cho cc cp u ng. V d nh v
Minh Hi (i mi kiu s qun trc khi Trung ng cho php... m tht bi!) c cu dn
biu Dng Vn Ba lnh n t chung thn vi cc cp u lnh n t treo; v chy IMEXCO
vi mt ngi tt nghip i hc Khoa hc c, bo Tui tr ly Kiu: C nh vinh hin
ring oan mt nng!
(25) Cng v v tr c bit ca tnh ny (nay chia ba) m ranh gii Nam Bc
xung di o Hi Vn. By gi, thay v gi hai min Nam Bc, ngi ta dng ch pha
Nam, pha Bc trong qun l nh nc vi nhng co gin trng tro tr thnh quen
thuc. V ni dung x l i vi hai Min vn ni ln mt th trung ng mang tnh a
phng n mc nh mn: chuyn ch o trong cc gii th thao sau 1975 bt pha Nam
phi thua (danh th X. khng nghe theo, b pht nhiu v v l p vt phn i, v sau
vt bin sang c), chuyn ln xn chun b SEA Games 16 bt buc tp trung hun luyn
pha Bc trong nhng thao trng ti t, t chc lum thum, chuyn hun luyn Judo vn l
mt mnh ca Min Nam trc kia... y l chuyn th thao, ni c trn trang bo!
Tt nhin khng cn nhc n nhiu v s phn bit hai lp vn ngh s phn khng:
Don Quc S, Hong Hi Thu... b ln n nng n v l nhng tn phn ng, tay sai
khng chu hi ci cn nhng XYZ vn l nhng cng thn, cu ng vin ch l lm vic
sai tri, lch hng, qu lm th b gi l ph nh qu kh... Mt Dng Thu
Hng liu lnh hn cng ch b nht vi thng! (Tt nhin trong cm tnh ring t ta c th
th pho cho B, nhng r rng tnh cht ngi ca H thng vn cn trong cung cch
x l sau hi li khai.) V cho n nm 1998, vi s xut hin ca nhng H S Phu, Trn
... trnh by nhng tng ngc vi ch ngha x hi, kt qu c lnh nhng li ch
trch hoc bn n nh nhng (tng i) th on Vit Hot vn b coi l t hnh s.
(26) Nhng ngi lm vn ho, sau 1975, mun ging danh (rt t) th phi t
nguyn i tn. Dn biu i lp L Qu Chung, cng nh nhiu ngi khc, ch c th
tn tht hay bit hiu c trong nhng bi t co ch c, tn dng ch mi vo nhng
dp him hoi 30-4, 19-5, 2-9. ng ch bo danh ting mt thi vi th lc Ch Ln tip
tc vit bo c th khoe rng mnh vit rt t do di ch mi tuy rng hng ngy ng
ch bn chuyn banh m di mt tn khc. c i Lin X (1980) cng vi mt s
ngi (sau ny li vt bin!), i Philippines (1991) c sau khi m mn ting du lch
vt bin, mi n nm 1991, ci tn L Qu Chung mi c xut hin vi bo Lao ng
Ch nht trong mt bi bnh lun chnh tr biu din. Hnh trnh phn u sao m y
gian kh v nhc nhn!
(27) C th nghe ging ni nhn ra cc chc v ch cht trong cp u ng, chnh
quyn qun huyn, phng thuc TP. H Ch Minh l dn Nam Ngi thuc Lin khu V c.
Thi quen s dng lch s qua lm nng ct cho lp lun chnh tr hin ti khin
ngi ta thy phong tro Ty Sn, vn xut hin Min Nam, c th dng lm biu tng
cho thng nht, cho lun nng dn khi ngha chin thng phong kin, xm lng. Cc
nh nghin cu Min Bc x vo Min Nam theo ch o, phi hp vi cc cp u tnh
t chc nhng cuc hi tho khoa hc lch s (Bnh nh 1977, Si Gn 1979, Tin

Giang 1984, Ph Xun Hu 1986/1992) ting l nghin cu v Ty Sn nhng l cng

kch cc s gia phn ng v xoay quanh vai tr chin thng thng nht t nc (nh
ng lm) vi kin thc c mm t cc vin H Ni trc 1975, v cng khng ngn ngi
lm lt sch v v kin ca bn ngu.
C l chnh lp ngi thua thit m b chnh tr thc p nht ny cho ta thy tnh cht
mu thun ca cc tr thc Min Bc ph by trong cung cch ng x theo nhp ca thi th.
C s bng bnh bm cht vo kin thc hn ch nhng cng lo bp lnh o c
s ti nhc v thun phc qua thi lun lch trong l tng nh chin thng c c hi vnh
vo trt ln ngi khc, ng thi vi tnh cch chi tri cho bn thn c th hng
th trc tip hay gin tip t s sp ca Min Nam. C th thy ng X nhanh nhn tm
c cc sch xut bn m xa kia ng khng bit, ri cng b nh mt lun thuyt c
pht hin li, v lng nghe tip thu kin ca cc ng nghip cn run s trnh n, i xa
trn ng i mi lm bc mnh chnh quyn nui dng ng, tuy h vn hnh ng theo
ci ngha i mi l ly li ci c b vt b v b coi l ca k th, nay dn nhn hiu ca
mnh.
(28) Trc khi nhng nh vn c gi l phn khng xut hin Min Bc th
nhng nh vn vo Si Gn, c th trng tiu th, c c gi i hi khc, vit nhng tc
phm tuy cn trong vng vn d ti o (CS) nhng cng lch ra ngoi li dy bo
ngi ln i tha v trnh. Cc tc gi tuy c gp cn tr nhng khng kh chung khin cho
mt vi nh lnh o a phng gng mnh cho php, v sch c hoan nghnh. Nguyn
Mnh Tun gn y k li ni trun chuyn ca mnh trong lc nhn dp k nim mt
ngi cht (H Mu Nhai).
Cng v th trng rng m mun tho mn ni luyn tic qu kh nh chuyn nhc
vng, nhc phn ng cc nh xut bn trong Nam (ly qua nh xut bn Hi Phng vi
L Hng) in o t cc tc phm c trc 1975, 1945 t tiu thuyt qua kho cu (c mm)
khin nhng ngi ch trng thu li nhun kh nhiu, cho vo ti ring, nui sng c quan,
v ng c ting khng c phn bit i x na. Nhng tip theo l nhng li phin
trch, cay c, gin d ca nhng k chm chn, lc lng, c gi vng lp trng, luyn tic
mt thi nui dng. Thng 9-1992, trong 7 nh xut bn a phng b ng ca c 6
pha Nam nhng vn tip tc c Kim Dung t Si Gn, ngi trong qun sch nh nc v
y cc ni cho mn H Ni.
(29) y chnh l iu kin tn ti ca ng, ng nm chnh quyn. Chnh tnh cht
hi kn khin cho vic gii tn ng (11-1946) ch l hnh ng phnh gt vi bn ngoi
ch c c cu vn hot ng u ho, hn c thi thuc tr v khng phi lo s b rung bt
na m cn da vo tng lp ang lnh o nc m rng thm c s.
Kh nng iu hnh thp km ca trung ng cn thy np bng trong nhng vic i
loi Ly kin ton dn, lm dng th ch nh nc vi nhn dn cng lm bc lt
sc dn... Kh nng lnh o ch va vi mt tm mc a phng nh dn n vic
phn quyn cho tnh, huyn (c khi n phng, x) t tc ngn sch (ngha l sng cn, cai
tr) t ny ra cc v ginh git u t, chia phn khai thc tng dch v, khu vc nh,
ni bt l cc v tham nhng, bun lu ca c quan ng v cng quyn trong m trc
ca i mim thnh qu cng l ng gp vo vic cu vn ch khi b sp ... C
th mn mt cu ni c (nghe rng ca Th tng VNCH Trn Vn Hng): Bi tr tham
nhng th ly ai... lnh o?V ku go Sng v lm vic theo php lut th nh nc ln
nh lm sao sng, dn chng u c nghe li ng, s ng na?
(30) C mt th vn chng truyn khu phn cch mng, nng n hn li nui tic kia.
Di y l hai v d tiu biu ca hai vng:
a. Chung quy ch ti vua Hng
ra mt l khng khng in in.
Thng khn th vt bin,
Thng ngu li khng in cng khng.

b. Mt thng ln v tr,
Mi thng i Mt cu,
Nghn thng n ung lu b,
dn nm mi triu i th cu ra ngoi.

Ln u: Si Gn Thu 1992

TI LIU:
Bin chuyn thng 4-1975 v nhng ri lon tip theo y mt lp ngi Vit
ra ngoi nc mang theo c nhng li sng, n np suy ngh tuy c c gng tm kim
thch ng nhng cn bn vn nh c, li mn k thut trn t tm dung khuch
trng ln rng hn so vi thi trong nc, hay bt cht gy bin ng lm xn xao
t khch. Trng hp th nht ca vn ta ang bn y l Thanh Hi V
Thng S. B cho rng ch cn nim Nam m Thanh Hi V Thng S l tai
qua nn khi (thay v:Nam m Quan Th m B tt!) B (t ra l theo b ngoi) t
chc c nhng hot ng truyn o c tm mc ln, t khu vc c ng nh
i Loan, mun ln qua khu vc M La tinh, li s dng k thut truyn thng mi
nh t chc hp bo, i nhc hi (b tin mi c gia nh Phm Duy phc v),
khiu v, cho ph nhc th o ca mnh (hnh nh gi ra nhc Thin ca dng
Pht Gio chnh thng di tn by gi)...
Trng hp th hai l ng o Trn Vn Trng, thuc phi ng T ng Tm g
y, ngi lm xn xao vng Orange County, chnh xc hn, khu ph Bolsa ca ni
vn c gi l Th ca ngi T nn Vit Nam. Bin ng tuy gy ra t mt
nhn vt vn khng c g xut sc, nhng mang tnh cch tiu biu nn khng th b
qua hnh trng ca ng ta c.
Trn Vn Trng vi tn vit theo li M Truong Van Tran, b mt ch lt, tr v
ting Vit thnh Trn Trng trong cc bin ng trn bo Vit ng t nm 1999.
Ti liu dn theo y cho thy con ngi v thc chnh tr ca ng trc khi xy
ra v ln xn. Khng ch ch danh mnh nhng ta thy ng mun cho bit mnh gc
lng Long Bu (Vnh Long c) trn b sng Hu Giang (Trng Giang), vt
bin t nn sang M t nm 1980, ch nhn ca hng bn dng c m thanh in
Hi-Tek trn ng Bolsa, thnh ph Wesminster, Orange County, California. Ti liu
nh km ku gi mi ngi n nghe bui ging thuyt c bit...ngy 23-12-97 ti
Hi Tek... l Chnh tr Vit Nam. Ngi xng vua Trn Vn Trng theo li
M, khng ph sc lm cng qu nh my ng o xa, nn cn dn ai mun n
tham d bui thuyt ging trn xin t mua v vo ca vi gi $100 dollars, Money
Order gi v Truong Van Tran a ch trn. Ti liu cho ta thy u c din gi 7
nm sau khi n M vn cn trn ngp nhng tng t trong nc. Trc ngi
ta khng ch nhiu n ng o Trn ny, mi n sau bin ng 1999 mi cht
nh ra gom gp cc cu chuyn v ng, trong c vic ng thuyt ging hay ho,
c sn n, mi mc nn i cc tphi chng t lng tin phc bng cch
chu ln qua hng ng, c chp hnh ngi khn ng o di thi hnh r rng!
Tuy nhin d sao th cng l chuyn hu-75, mt th Vit Nam / Vit Nam Cng
ho ni di M nn ng xng trong hi Long Hoa c ngi anh em Quc Gia
phi chu kh hnh v tinh thn iu luyn du hc hi ngoi. Ri i mi Vit
Nam dn n tng Ngi anh em Cng Sn (Vit Cng) ng vai tr thng nht
t nc v gi nc. Hn l t tng sau cng ny, sau mt chuyn v thm qu
hng, khin ng em treo mt khung nh hnh Ch tch H Ch Minh v l c
sao vng (cng nh) pha sau quy hng ca ng. Chuyn m thm khong chng
mt vi thng ( x ny ai lo phn ny, ngi ta thy cng ch xm x) cho n khi c
mt nhm nh phn i, v lan ra bo ch, cng ng biu tnh rm r trong khung
cnh lut php M. Ngi biu tnh theo li n v Vit Nam (c s dng nhiu

ln trong cng tc chng M cu nc) b tri ln quay ngay trc ng knh

phng vin, v ti gy nguy hi cho tr em. ng Trn Trng kin ra to c x
thng (theo First Amendment, t do t tng), c cnh st ym tr vi cc i
truyn hnh ln theo di, rc hnh H Ch tch, trang trng treo v ch c sau khi
c hai v chng vi ly tht knh cn. Biu tnh n o hn nhng c trt t hn v rt
kinh nghim qua. Cnh st Westminster phi ku gi vin tr t cc th trn chung
quanh, n nn chu khng ni, lin xoay qua cch khc: lc sot Hi Tek, bt ch
nhn ra to v ti sang bng lu chuyn lm n thng ngy t lu ph Bolsa!
Bo Register ca Orange County cui nm bnh bu y l v ni bt nht trong
nm 1999 ca cng ng di dn. Tt nhin l chnh quyn trong nc khng chu b
qua ngi t o ca mnh hi ngoi nn khng ch truyn thng bo ch rm r
m c c cc vn nhn hc gi cng v vi tn tng thn tng trn t Vn Ngh ca
Hi Nh vn Vit Nam. ng Trn Trng li c dp by t chnh kin tin b ca
mnh qua phng vn ca bo ch quc ni.
Nhng s kin nh gn y, khut lp hay khng pht sinh to chuyn, chng
t ci ui o Long Hoa theo thi th vn cha dt mt con ngi. Vi cht
ngng nghnh i lm vua, lm minh cha cho Vit Nam, cho c th gii khng
c, n chu thu mnh lm thn t vng triu Cng sn mi m vn tht bi, ng
phi ri c s kinh doanh i lm mn, b ng nghip nhn mt, xm x, nh i
pht bo hng ngy sinh sng, vy m ng o Trn Trng vn nht nh khng
t b vai tr ging danh ca mnh trong thi mi. c ht ti liu dn sau, ngi ta
c th xem thng con ngi quy o kia, nhng xt s vic thnh hnh, r rng
to ln hn ngi khi ng, th nn bnh tnh nhn ra mt kha cnh quan trng
trong trnh , tm thc ca ngi Vit, v mt yu t cu thnh lch s Vit Nam, t
ra l trong giai on gn y, v by gi. L ngi th h th hai ca dng Di c
1954 vo Nam m ni thnh tho chuyn hi Long Hoa, Minh vng... iu , mt
ln na, li chng t c s quyn r cao ca phong tro ng o trn t
Nam B. Ta cn c dp so snh thm, mt tm mc cao hn, v d, vi l thuyt
hunh hoang khng dn chng ca L ng A v H Lc th ca dn Vit
c Kim nh khai trin trong trng i hc Min Nam trc 1975 ri ngy nay
vn c v tr trong t nc thng nht, khi ci ct v vin vngca mt ng
o cui ma, sng gia mt nhm ngi tht c l vn khng tm dc phng
hng trong i thay ni t gc cng nh x tm dung, ch cn mi mt
vic l gm nhm tht bi trong vai tr cu nc, hc hc chi bi nhau trong th
t do ca k bn l.
Bn sao ti liu sau y s rng gi nguyn trng trong chng mc c th c.

MINH VNG VIT NAM

TI SAO VIT NAM CN PHI C VUA?
Ti v dn tc tnh ca ngi Vit Nam ni ring cng nh bn cht ca ngi
ng ni chung. Mi mt c nhn th rt gii, nhng trong thm tm tng ngi mt
khng ai chu phc ai. Tc l ai cng mun lm lnh t c, nhng khng chnh thc
bc l. V th i vo c cu t chc thnh nhm rt kh pht trin, mi k hoch g
a ra hnh nh khng c kt qu hu hiu nh ngi Phng Ty.
Nhn li kinh nghim lch s cn i nht ca nc Vit Nam chng ta tri qua
bao triu i. T Nht Cng Ho, nhn dn v chnh quyn lun lun khng
ngng chng bng ph, bi nho, ch trch, bt phc, ph hoi ln nhau cho n
khi sp thi Nht Cng Ho y. Tng mi s him khch, chng bng bi
nho, ph hoi ln nhau s khng cn na, hay lng du bt i phn no! ng ny
nhng t trng y chng nhng khng thuyn gim m li cn, ngy mt gia tng
thm, n thi Nh Cng Ho cp lnh o cng rt kh s trong tnh trng hc
hc bt ng chng i ln nhau, cui cng trong s au bun b nc ra i, tm
dung ni x l.
n by gi trn hai mi nm trn t khch bn cht ni lon, chng ph,
xuyn tc, bi nho, chia r, bt tun, bt knh, bt ho vi nhau, dng nh n tr
thnh mt thi quen tp tc. Nhng s kin t hi k trn:
- L mt loi ba m dn tc Vit Nam au kh trin min, mun i ch bit lm
n l, v b li dng.
- L mt th tm bnh trm kha ca dn tc Vit Nam.
- Cng nghip ca ngi Vit Nam c vn ln li n y tr . L ba m
y, nhng t trng y, phi c tho g. Mt v vua sng sut mang thn xc ca
mt ngi trai tr Vit Nam s tun t tho g nhng l ba thm c y n thm
su trong no ca ngi Vit Nam. L ba v hnh s c ho gii bng nh sng
ca nhn in no nh sng ny c truyn i bng ngn ng, bng chn ng pht
ra t b no, qua th xc con ngi bng trc gic, bng din i din, hay l trong
gic ng ging tip nhn c trong khng gian v cc.
Khi c gii xong t nhin ngi Vit Nam v nc Vit Nam s tr nn hng
mnh vinh quang. Chng nhng mi tm nc n hc ti Vit Nam nh kinh sm
Trng Trnh v mt s kinh sm cc tn gio khc tin on trc m l mt trm
l tm nc khp hon cu n ph minh cha v hc v thuyt khoa hc siu nhin,
chnh tr siu nhin vn ho siu nhin v x hi siu nhin....
Bu giang Thin t xut
Bt chin t nhin thnh
Hai cu th trn c trch ra t trong Sm Trng Trnh tin on c nm
trm nm v sau: L sau ny c mt v vua rt sng sut t trn tri sai xung dy
con ngi ca qu t ny v cn mch trc ni v vua c sanh ra ti Vit
Nam. a danh Bu l tn ca mt lng gi l Long Bu. Giang l tn ca mt khc
sng c gi l Trng Giang. y l s vic c tht mt trm phn trm phi
chng l s trng hp ngu nhin hay l c sp xp ca to ho.

Thin t xut: Ngi sinh ra a danh ny ang c ng ti Qun Cam, vt bin

t nn sang m t nm 1980. T nh sinh ra ngi ny c tri t v kh ho
nhin p iu luyn rt k. C th thay i mt nhp phi thng t xy ra
nhng hin tng ging nh l bnh tt trin min, cht th ging nh gn cht,
nhng khng cht, cn sng th na tnh na m. n nm 11 tui ngi ny c gp
mt v chn tu (v ny c gi l chn tu v c i ng khng bao gi bit xi tin
v cng khng bao gi nhn tin b th ca mt ai; t lm, t sng v t tu, ng y
hin cn sng ti Vit Nam).
V chn tu ny cho bit ming t ngi ny ang c mt long mch chy xut
t trc nh cho n sau nh v ng cng cho bit ngi ny sau ny c mt s mng
rt ln khng nhng ch ring cho Vit Nam m cn cho c th gii na.
Hin ti ngi ny c lc siu thc trong no lm vic th rt thng minh, sng
sut, tranh lun l lun xut chng, c lc phm thc hot ng trong no th kh kh
kh kh c khi th li ging nh mt ngi in, ci la ln ln nhng ch trong tnh
thng.
Mi nm v trc ngi ny xut hin thuyt ging v o c v d nh t
o c s hng qua chnh tr o c Vit Nam. Nhng lc y nghip qu ca
ngi Vit Nam cn qu nng, vn li tr cha ht, cng nh trnh dn tr ca con
ngi trn qu t ny lc by gi cn thp km hn so vi hin ti.
Bt Chin T Nhin Thnh
Tc l khng dng chin tranh xy dng ho bnh v cng khng dng sng
n, bo lc thnh cng. M ch dng minh trit li ni pht ra nhn t ca in
no soi sng cho cc nh lnh o chnh tr Vit Nam ni ring th gii ni chung v
t h s tm ra c mt phng thc mi hu hiu hn gio dc sa i x
hi. Chnh tr, Kinh t v ch yu l con ngi. Tt c mi vic tun t s thnh cng
v toi nguyn theo mt chiu hng bit kt hp t nhin.
Thi im n: Ngy lnh thng tt bc ra
a th than khc a ku cha
Hai cu th trn tin liu trc v thin c m ch v ngi ny trong cun
sch ca tin s L Trung Trc vi ta l in Quang Bin Chng Php.
trnh s hiu k t m v ch cng nh s v tnh phm thng. Ngi no
m tm ra bt c tri (hiu dc Thin C).
Bui ging thuyt c bit s khai mc ng 7pm 9pm
ngy 23 - 12 - 97 ti: Hi Tek
9550 Bolsa Ave. #125. Westminster. CA 92683
ti thuyt ging c bit l Chnh tr Vit Nam
mun n tham d bui ging thuyt trn xin t mua v vo ca v gi l $100
dollars. Money Order gi v Truong Van Tran a ch trn.
- Cng Sn v T Bn u nhau trn mnh t Vit Nam s gp nhau mt im
khi hai ng thng song song i nghch n tt cng ca n s gp nhau mt
im v cc (vng trn), im gp nhau y cn gi l Long Hoa Hi khai mn.
- Ngi anh em Cng Sn (Vit Cng) ng vai tr thng nht t nc v gi
nc.
- Ngi anh em Quc Gia phi chu kh hnh v tinh thn iu luyn du hc hi
ngoi.

- n lc Minh Vng xut hin s khai tr m hu cho hai ngi anh em ny

thc tnh v gic ng c mt iu l anh em chng ta u l nn nhn ca Th C
Quc T c.
- V t x hi ch ngha l bc thang ni tip qua bc thang o c.
- Ch ngha Cng Sn l bc thang ni tip qua ch ngha con ngi o c.
- Chnh tr VN, Cng Sn VN khng cn phi sp , ch khng cn phi thay
i, ch cn gn lc tuyn chn nhng v thnh nhn o c s th hin qua kt qu
ca vic lm hng ngy tr trn trong chnh quyn, ngoi chnh quyn, trong nc,
ngoi nc ch ng thi c l din v lin kt cht ch mt lng mt d vi nhau
di trn nh mt.
M, Nga, Tu l 3 nc ln trn qu t ny, h thi th ti php vi nhau trn
mnh t VN. V kha cnh lng Tm ca con ngi i tr thc. Nc M dn
hng u v k thut, khoa hc, ln kin thc o c. Nc M tt nhin phi chng
minh vi tt c cc nc trn th gii bng cch l gip cho nc Vit Nam xy
dng li mi mt, p nht th gii, o c nht th gii, v cng l mt th im
ca qu t ny, tun t s noi gng theo. Sau phn thuyt ging l phn i p, t
cu hi trong tinh thn n ho.
Mua mau ko ht v, v s v rt gii hn: Trng ban t chc: Nguyn Th Kim
Khanh
Ngi Xng Vua: Trn Vn Trng.
Chp li ngy 31 thng By 2004.
Hoang tng no th cng nh nhau, u c cn mang danh hiu cao hay thp!
Xt li nh bc l trong t Ri qung co kia th ng o Trng cng ch coi
vic trng by hnh, c nh l mt s cng nhn giai on cho ch Cng sn, theo
ng, ch l giai on Qu dn n thi k Lm Vua ca ng m thi. Hn l
phn ng d di ca cng ng Di tn lm lch bc chin thut trong chin lc
ca ng trn con ng m mng thnh t.
Chuyn thng 3 nm 2006:
Theo tin trn i BBC thng Ba 2006 v cuc tranh lun tip theo, cng bi bnh
lun ca t Vit Bo (California) th ng Trn Trng sinh nm 1961 Min Nam
nhng thuc gia nh di c 1954, tr li Vit Nam u nm 2005, v sng p
Ho Tn, x Tn Ho, huyn Lai Vung, tnh ng Thp, o ao th c v b dy vo
mt v kin, nay ang giai on b to n a phng phong to ti sn. Chuyn li
cng si ni gy ra tnh trng bnh, chng (c trong nc), tuy rng khng n o
nh nm xa. Tht ra th cng phi thy ti nghip cho mt con ngi sng qu-phn,
khng lm ch c i mnh m c m tng l xoay i c thi th. V cng ti
nghip cho nhng ngi xung quanh b li cun theo cn in ca thi i v mt
nhn vt khng ng phi bn tm. 23-3-2006
Chuyn nghe bn l l hnh nh nh nc Vit Nam chen vo thu xp v kin
trn theo hng c li cho ng o thc hin ng chnh sch ca Ngh quyt 36
i vi Vit kiu. Hi vng chuyn ng o chm dt t y nh mt bng c nh
ca thi i dn Vit chuyn qua mt giai on khc. 5-2006

1-9-06 Nguyn Tin Vn vit trn Talawas ai iu o Mng Nam (hnh nh

cht 26-8-06) cho bit MN l H php ca phi o V Vi ng T, ng Tm ch
cch tu xut hn trong nhng nghch cnh. ng T l Thun Hu, ng Tm l
Lng S Hng. Khng bit g v nhng ngi ny, ch bit MN hi bc lo, xng
h lung tung trong i sng, n trn tin tc t Ngi Vit CA 30-6-06 m cng ni
rng MN dy Hn Nm i hc Cornell!
27-10-2007

T CH I TRNG
VIT NAM NHN T BN TRONG
bin kho lch s

Copyright @2013 T Ch i Trng

Published by K Sch eBook Publishing Center
Smashwords edition
ISBN 978-1-3016-3175-9