PAYKL YAYINLARI

: 41
ada Kul Kitaplar: 7

ISHN; 975-388-086-3

Dizgi
Dizgi Operatr
Dzelti
Bask
Kapak filmleri
Kapak basks
Cilt

l'yl Yvievi
(Dilim /.rgl
Siliniri Ilrkr
O/jl M i i II i i i i i m
I'.lr ( 'flk
poiM'I Mtlas
Ksra Mili rllltlesi

Kate Millett 1934 ylnda ABD'de dodu. rlanda asll

bir ailenin kzndan biridir. 17 yanda Minnesota
niversitesi'ne giren yazar buray normal sresinden
nce bitirdi. Daha sonra Oxford niversitesi ne giderek
Ingiliz Edebiyat okudu. Bir yandan da hcykeltralk
yapan Milled 1961'de Japonya'ya gitti. Heykelleriyle
orada baar kazand. Sonra New York'a dnd ve Co
lumbia niversitesi'nde doktora almalarna balad.
1964'den itibaren "Kadn zgrl" harekeliyle ilgi
lenmeye balayan Millett, ksa sre iinde Kadnlarn
Kurtuluu Komitesi'nin eitim blm bakan oldu.
Cinsel Politika kitab yaymlandktan sonra da Dnya
Kadnlarnn zgrl Hareketinin nde gelen li
derlerinden biri oldu.

Yapln ozgun ad: Th e Prualltutlon Papers

Yayn hnkk (C): Kale MUctt, 1973

TUriie yayn hakk (): l'ayel Yaync\i, 1974
lllliKi lan: Kartm 1975
klimi Iraan: (X:ak 1996

Bu yupili lHk^r vyu imklan Kesim Telif Haklan

Ajans aracl^tvM KA 11', M ILLH'rrdcn saln alnmtr.

KATE MILLETT

SOKAK
KADINLARI
ngilizce'den eviren
SEKN SELV

PAYEL YAYINEV
s ta n b u l

KATE MILLETT'in
yaynlarm/, arasnda daha nce kan yapt:
CNSEL rOLtUKA
(2. hasn)

iindekiler

SUNU .......................................................................9
NSZ ................................................................... 25
J .............................................................................. 31
K ............................................................................. 65
M ............................................................................ 93
L ........................................................................... 111

SUNU
^ O K A K K a d n la r ya a m m n en hareketli dnem i
olan 1970 ya zn d a y a zld . T e m m u z da C inse l Politika
ya ym la n m . Austos ve E y l l de en o k satan
kita p olm u ve o gne dein ke ndi halinde sren gzden
u za k ya a ntm A m e rik a n v a ri ba a r roketiyle d a r
m a da n etmiti. in en yaba ncla trc y a n , k ita p v it
rin le rd e sergilenmeye balad anda, a rtk o n u n y a za r
olm a kta n km d. D a b a do ru su , baka b ir a nlatm la
fa rk l k o n u la r ileyen deiik b ir y a za r olm a y o lu n d a y
d m .
S oka k K a d n la r, y a za rb m n

balangcndaki

ko

p u k , etrefil, tepeden b a ka n aka de m ik ta v rd a n k u r

tu lm a m d a nem li ro l oynad. Cinsel Po litika u b a tta
baskya g ird i. O n d a n so nraki a yla rd a srekli o la ra k
K a d n zg rl eylem inde altm . 1970 ilk b a h a rn
da K a m b o y a sava balaynca, ulusal renci b o y
kotu

y a p ld

ve

be n im

b u lu n d u u m

C o lo m b ia

niversitesi Deneysel A ra trm a la r Fa kltesi de, -

rencilerinin bar gsterilerine katlmalarm salamak

iin dald. Bundan yararlanarak Kuzeydou, Gney
ve Ortabat'daki eitli niversiteleri dolatm, kz
rencileri kendilerini eyleme adam birer feminist ola
rak boykota katlmaya tevik ettim.
Columbia'daki Kadn zgrl eylemine katlan
arkadalarmla birlikte, savan bir toplumsal olgu
olarak feminist adan incelenmesini, militarist d
nce yapsnn cins ayrm temeline dayanan eitimin
sonucu olduu zmlemesini yapyordum. leri sr
dmz grleri, kuramlar snamaya sokmann za
man gelmiti. Kadnlar askere alnmad iin bu ko
nuda sz haklar olamaz grnn egemen olduu
ortamda, bizim ok snrl eylemimiz, erkeklerden oluan "Sol"un yeni militarizmi ve iddet eylemlerine
kar tutkusuyla nasl ba edecekti? Ne var ki, o ilk
bahar ok eyin olanakl grld yce gnler ya
yorduk. Smith Koleji toplant salonunda drtbin ka
dnn "Boykot" diye haykrn, szlerin duvardan
duvara arparak yanklann, bir kasrgann ortasnda
vurulan davul sesleri gibi yineleniini dinlerken, r
gtln doyumunu tadyordum
Etkim ne denli nemsiz, dolayl ya da kuruntu ol
mu olursa olsun, yine de btn bunlar yayordum.
Artk politikada yer almak, benim iin kiisel bir olay
olmutu. artk kuramdan km pratie dklm;
New York'taki apartmanda toplanan, kendilerini bu
dnceye adam be on aydnn tartmas olmaktan
km, rektrn evi nnde yamur altnda yaplan
gsterilere, rencilerin igal ettii bir fakltedeki

oturumlara, Columbia niversitesi bahesindeki polis

saldrsnn terrne dnmt. Ve bu olaylar, he
men hemen rastlantsal olarak yazdm zaman (bir
seferinde yol masraflarm dedikleri iin Change
Magazine'^, bir seferinde de yaziileri mdr arka
damn ricasyla Red Clay Reader't yazmtm),
olaylarn iinde yaayan biri olarak yazyordum.
renimimden gelen etrefillikten pek kurtuhmamsam
da, doktora adaylarndan beklenilen szm ona nes
nellii brakmtm artk. Ar, uzun cmleler, doal
uzunluklarna, giderek biz Amerikallarn zgl d
nme ve konuma tarzmz olan kopuk cmlelere,
cmle krntlarna iniyordu. Dilim, grdklerimi, ya
adklarm yanstmal, halk azyla, heyecanl, iten
ve tasarlanmam olmalyd. Kuzeydou niversite
lerindeki boykot almalarnn uultusuyla m, yoksa
onbir yl nce son derece mutsuz gnler geirdiim
bir gney kolejine yeniden gitmenin dourtlun sla
zleminin etkisiyle mi, bilmem yazlarmda kiisel
duyarllm ar basmaya balad. Konutuum ve
duyduum biimde yazmaya koyuldum. Ksacas,
gerekten yazmaya baladm.
Sokak Kadnlan bu srete bir gei noktas ol
du.^* Bir baka sesin, daha derin bir duyarlln var
ln rendim. Olaylara katlan biri gzyle yaz
dm daha nceki yazlarda, akademik anlatm ar
ln atm, kiisel rportaj havasna girmitim. Bu,
**'Bunu syterken; kadnlarn akszt konujnatann hogsterme abas iinde yazlm gibi grnen nszden deil, drt kadnn
konumasndaki anlatmdan sz etmek istiyorum.

kolay ve rahatlatc, baarl bir gei olmutu. Sokak

Kadnlan'm yazarken durum deiti. Balangta umut krc, tketici bir durumdu bu, nk baka kadmlarn deneyimlerini olduunca alglayabilmek iin
dinlemeye baladm. Ve dinlediklerimin iine batp
bouluyormuum duygusuna kapldm anlar oldu.
Sokak Kadnhn'nm kendi azmdan anlattm bir
blmnde, kadnlarla yaptm konumalar daktilo
ettikten sonra bu sre bir kenara braktm yazldr.
Kadnlarn anlattklar beni ylesine derinden etkiledi,
sarst, tedirgin etti ki, bunlar yaamn kendisi olarak
deil de. yaamdan alnm malzemeler olarak ileyip
yazabilmek iin bir sre beklemem gerekti. Sokak
Kadnlan'm yazarken baka kadnlarn yaantlarna
kendimi kaptrmam, Yaam adl belgesel filmi ha
zrlamama yolat. Kitabn yazl ile basl arasnda
ektiim bu film kadnn zgemiini konu edi
niyor. Yaamlarnn arlndan, etkisinden kendimi
yeterince koparabilmem iin, ektiim filmlerin de
uzun sre bir kenarda beklemesi gerekti.
Konumalarn da, filmin de beni derinden etkileyiinin birtakm nedenleri olduunu sanyorum. Her
eyden nce, elimdeki malzemenin zgnlnn et
kisinde kaldm. nk kadnlarn gerek yaam, son
zamanlara dein teki kadnlardan gizli tutulmu
ataerkil kltrmzn tarzna ve gerekliliklerine ay
kr grlerek dile getirilmemi, aza alnmamt. Bu
gerein aa vurulmas sonunda meydana gelen
patlama, bilinlendirme gruplarnn ok sk rastladk-

lan bir olaydr. Bu tr olaylan inceleyen iki insan

bilimcinin belirttiine gre, gerek kiinin dnyadan el
etek ekip kendini dine adama srecinde ektii ac
lar, gerekse toplumsal ideolojilerin bana buyruk ki
ileri zorunlu kld belirli davranlara ayak uydur
makta ekilen zorluklar birbirleriyle byk benzerlik
iindedir ve her iki srecin sonunda da, o gne dek
yaamlarndaki kargaay tanmlayamam olan ki
ilerde belirgin bir deiim meydana gelir. Bilin
lendirme srecinde, bir kadn, o gne dein salt ken
dine zg sand korkularn, fkelerin, kavramlarn,
isteklerin ve ylgmlklann bakalar tarafndan da du
yulup dile getirildiini renir. Bunun sonucu olarak
da, kendi deneyiminin, sand gibi, sadece kendi ba
na gelen ve anlamsz bir olay olmayp, pek ok ki
inin paylat ve geerli bir deneyim olduunu anlar.
Ne var ki, bu denli etkilenmemin teki nedenleri, hem
ok daha kiisel, hem de ok daha genel. nk bu
nedenler, bir yandan kendimi bakalaryla zdele
tirme abamdan, te yandan bakalarnn yaamlann
ele alrken ister istemez gznnde tutulan ahlki g
rlerden douyor. Baka kadnlarn aclarna ka
tlrken, kendimi onlara, bir bilimci ya da eletirici
olarak deil, bir yazar ya da filmci olarak tantrken,
kendimi sadece bir sanat olarak deil, bir kadn ola
rak, btn kadnlarn yazgsyla her gn biraz daha
yakndan ilgilenen bir kadn olarak ortaya koyuyor
dum.
Kafamda kendimi onlarn yerine koymadan ve on
larn aclarn aynen yaamadan, Mallory ya da Robin'

n filmde aktardklar karabasan duygusunun, ya da

Sokak Kadnlan'n&j3^\ J'i umutsuzluunu alglamak
olanakszdr. Bunu yaamak ise tketiciydi. stelik,
bir bakasnn yaam eer derin ve zgn ise
insana byk ykmllk dourduu iin alabildiine
sorumluluk getiriyordu.
tasan bylesi sorumluluu nasl atar omuzlarn
dan. Duyduklarm ya/ak, ilk adm olarak grnd.
Hi deilse bir balang olurdu. Fahielerin yaam
gerekleri sal loplmbilimsel i.statistiklerin koku
mu havasm, l'la\hoy\\n g/.boyaycln, pornog
rafik sprllei aldalnacasn bozmak iin bile
olsa aa karlabilirse, o zaman kamuoyunun il
gisizlii, duygusuzluu ve yalan yanl bildikleri biraz
olsun aydnlanabilir. Bunlar yazmak bir tartmay
kvlcmlandrabilir, ilgi uyandrabilir, bu konuya dikkali ekebilirdi. stelik, tek bama yapabileceim
ancak yazmakt. Bu nemli deildi. Kendi kendine
hibir eyi deitirmezdi. Oysa benim gerekleme
sini istediim, fahienin yaamnda gerekten kkl
bir deiim olmas, durumunun deimesi, zellikle
onu kualan istismar emberinin, belals ile patro
nunun srkledii yozlamann, yasalarn kat yar
gsnn vc kamuoyunun fkesinin krlmasdr. Bu,
btn kabadaylk taslamalara karn, sonunda kiinin
kendisine dnen hr lkedir. Toplumd saylanlarn
ok iyi bildikleri hr dinamik kanalyla, parya du
rumundaki kiilere dardan yneltilen ykc hor
bak, bu bakn kurbanlar bizim ele aldmz
olayda fahie la al nidan ie dndrlr ve kendi
kendini hor grmeye dnr.

Deiim olmas iin, elbet belirli yasal reformlar

yaplmas, fahieliin su saylmamas, polisin tu
tumuna baka bir yn verilmesi gerekecektir; ama
ayn zamanda kamuoyunda da temel tutum deiiklii
yaplmas zorunludur. Halk yeniden eitmek gibi
yaygn ve zen isteyen bir ilem gereklidir. Daha nce
krtaj ve zina davalar konularnda olduu gibi, yasal
deiimlerden nce, kamuoyunun grlerini belirli
bir dzeye getirmek arttr. Kamuoyunda byle bir
deiim olmasnn temel koulu da, fahielerden say
gnlklaryla tarihsel olarak ayrlan "namuslu" kadn
larn gr asn deitirmektir. Kadnlar arasnda
yeni bir anlay, gven, kendine sayg havas, bir ortak
cemaat duygusu yaratlmaldr. Her eyden daha elle
tutulur, gerekleme umudu hepsinden daha zor, en
anlaml ve nemli deiiklik .sokaktaki deiim ola
caktr. Sokak kadnnn kendine bakas, belals,
patronu ve polisle olan ilikilerini etkileyecek biimde
deitirmek gereklidir. nk iin dm noktas fahienin kendisidir o katlmad takdirde, deiim
iin yaplacak btn tartmalar, skolastisizm olmak
tan teye gidemeyecektir.
Fahielerle ilgili yaz yazmak, bu yolda bir balan
g olur diye dndm; ama bakalar katlmadka,
kadn eylemini srdrenler ya da teki tutarl grup ve
rgtler fahielii, zerine eilinmesi gereken bir
sorun olarak almadka, akademik bir okur kil leine
seslenen ar pahal bir kitapla, sokak dnyasnn
gereklii hibir ekilde etkilenemez. Bunu biliyor
dum, ve ne denli az olaslk bulunduunu grdke

umutsuzlua dyordum. Bu umutsuzluk, 1971 Ara

lk aynda yaplan fahielik konusundaki ilk feminist
konferansa dein srd. Ku konferansn yaplmasn
anlamsz bir iyimserlik iinde bekliyor, hi deilse bir
hareket balyor diyordum. Baka kadnlar da bu ko
nuyla ilgileniyorlard demek. ok sayda kadn ka
tlrsa, onlarn orlak gcyle bu hareket srdrlebi
lirdi. Ne yazk ki, sonu benim topik saflm boa
kard. Toplam, I k ' i i i i i i iin hem bir aydnlanma,
hem de bozgun oldu. Mirinci gn genel bilgilerin ve
rilmesiyle uyuukluk iiiKe geti: Kuramsal yazlar,
tanmlamalar, isialisikler, tarihe, yasal deiim ve
geliimler, yasann keyfi uygulanmas ("ba bo aznlk" ya da "masaj salonu" tanmlamalarnda olduu
gibi) ve reform nerileri ile ilk gn balad, leden
sonra konu akoturuma ayrlmt ve bu, fahielerle
eylemciler arasnda kyametin kopmasna yolat.
nk, btn tahminlerin tersine, fahieler toplan
tya katldlar. Kalabalk deildiler. Belki durumlarn
en iyi simgeleyecek olanlar gelmemiti. Yine de, o
yaantnn iinden gelmi bir avu kadn vard. Bun
lar, gemitoki yaam zorluklar ve basklaryla bir
kez para karlnda yatm ya da yatmann eiine
gelmi eyleu'i kadnlarn tersine, halen o yaanty
srdren kadmlad. Ve bir ordu bozan grubu gibi ka
tldlar toplantya. SOzde bizi deil de salt onlar ilgi
lendiren durumlan tartmak, o konuda karar ver
mek yetkisini kendilerinde gren namuslu kadnlara
syleyecek ok sttzleri, ok anlatacaklar vard. Bize
anlatacaklar,
hakl bir lkeden gelen ilk me-

sajlar, bizim yarglayc, ileri kartrc ve bilgisiz

olduumuzu yzmze vurmakt.
Bylesi bir atmay bekliyordum. nk bir yl
nce Sokak Kadnlan'tu yazarken, bana yaantlarn
anlatan kadnlarla ilk konumalarmda ok daha
lml da olsa ayn atmay ben de yaamtm.
stelik toplumd saylanlarn rgtlemediklerini
biliyordum. Misyoner rol yklenmeye kalkmann
ne denli byk ve ne denli bouna bir aba olduunu
da biliyordum. Ve fahielik hakknda yaplacak, sy
lenecek, kararlatrlacak bir ey varsa byle bir ha
reketi balatmakta eylemcilerin ya da benim gibi ey
lemci yazarlarn nemsiz bir rol olsa bile bunu asl
gerekletirecek olanlarn faleler olduunu biliyor
dum.
Bu yzden, fahielerin saldrsndaki aprak d
manl, ve Kadn zgrl eylemcilerinin bunun
karsnda kapldklar tedirgin edici sululuk duygusu
ile yantlarndaki krk dkkl nceden kestirmi
tim. Saatlerce sren hareketli ve karman orman tar
tmalar sonunda araya snr izgisi ekildi, siperler
alnd ve karlkl tehditler, sulamalar savruldu da
ha dorusu kendilerini hakaret edebilecekleri, giderek
hakaret etmeye tevik edildikleri bir grup kadnn
ortasnda dikkat merkezi halinde bulan fahieler, ey
lemi ve zaman zaman savunmay brakp, fahielerin
kendilerini onaylamasn bekleyerek dinleyen ya da
birbiriyle tartan eylemcileri suladlar. Bir cinsellik
ve para tartmas ald yrd. Asl sorun olan cinsel
zgrlk havas odada canland. Cinsellik konusunda

kim daha ok ey bilir? Kim daha ok alr? En ok

denilen nedir? Kim souktur? Para tatldr. Onur
nedir? ffet taslamak nedir? Herkes birbirinden ala
bildiine kukulu, herkes birbiri hakknda alabildiine
ekimserdi. Bilinall kskanlk ve fke buhar ma
kineleri gibi alyor, insan bunlarn gm gm atn
duyabiliyordu. Kavga ellik, u/.latk, sonra yeniden
kavga ettik ama hi deilse bir araya gelmitik. Ve
"bir dakika i/in verin de, .szm lamamlayaym"a
kar "kzm sen ne sylediini bilmiyorsun" ile ba
layan tartmalarn kajn azlarna, merdivenlere ve
toplant sonras iki masalarna uzamasyla, sonunda
birbirimizi insan olarak grmeye balamtk. Arada
bir uurum vard... ama kapanyordu. Olasyd.
kinci gn her ey altst oldu. Dncesiz bir ace
leciliin sonucu bir ihtiyatszlk aheseri olan gn
demin konusu, elimize tututurulan ktlara ya
zlmt; "Fahieliin Ortadan Kaldrlmasna Doru".
Uzmanlardan oluan konumaclar grubunda, fahielerden baka herkes vard. Birka fahie toplant
baladktan sonra geldi ve onlarn da krsye otur
malarna izin verildi. Son konumac olarak ben sz
gerek uzmanlara aklamak olanan bulduum iin
sevindim. Ama i ilen gemiti. Bir gn nceki su
lamalar, akoturum dzeyindeki kapmalar, imdi
kimi dnk olaylar kard iin bu konuda bir ey
bilmeyen yeni gelenlerden oluan koca bir kalabaln
nnde saldrlar gemi azya ald. Konumaclar hibir
kurulua ya da yetkiliye aldr etmeden, yalsyla
genciyle birbirlerine giriyorlard.

Olanlardan ne aydnlanan ne de elenen ve ko

numa srasnn kendilerine gelmesini beklemekten
sabrlar tkenen dinleyiciler bir yandan fkelenip, te
yandan konumaclarn duygusal ve mantksz a
tmalarna ararak sonunda isyan ettiler ve salona
kendileri iin konulmu mikrofonlarn nnde uzun
kuyruklar meydana getirdiler. Haddinden fazla bir
sre dinleyici olarak susturulmu olan kadnlar, so
nunda konuma izni alnca tutarllk izgisini unut
tular ve sonu gelmez sylevler ekmeye baladlar.
Konumaclar krsden indiler, yerlerini hevesli g
nlller ald. Salonda durmu, aresizlik iinde ev
reyi seyrederken, Alix Shulman'a bir mantkszlk
leni bu diye sylendim. O denli rktc olmasayd,
kukusuz gln saylabilirdi. imdeki akllanmaz ve
de ylmaz bar.sevcr, umuLsuzlukla rpnyordu. Sa
lonun her yannda, grlmemi sertlikte zel at
malar patlak verdi. Kimse dinlemiyordu. Herkes bir
azdan konuuyordu. Kimsenin azndan mantkl,
anlaml bir sz kmyordu.
Bu durum hzla yozlaarak kargaaya dnt. Fa
hieler, kendi yaamlarna duyduklar henz belirgin
lememi olan fkeyi younlatrmlar ve ksaca fa
hielii, yani ekmek paralarn "ortadan kaldrmay"
amalyor gibi grnen eylemci kadnlara ynelt
milerdi. Fahieliin ortadan kaldrlmas iin atlacak
ilk admn fahieliin su saylmamas yani artk
tutuklanmayacak, para ve hapis cezas almayacak fahielerin karna olarak deimesi konusunda otu
rum konumaclar fikir birliine vardklar halde,
"ortadan kaldrma" teriminin altnda, teki kadnlarn

ters yndeki yarglarndan doan ok daha byk bir

tehdit yatyordu. nk ok sayda "namuslu" kadn
bir araya gelip, fahieliin ortadan kaldrlmasnda
byk yarar olduu konusunda anlamaya varrsa, bu,
fahieler iin ne anlam tar? Bu tutum, hanm kar
deleri tarafndan faliienin hor grld ve red
dedildii anlamn tar. Bu akla yakn m deil mi
diye tartmann yatar yoklu nk bu tavr bir
hkm ferman gibi lalclcrin yreklerine kmt.
Ne denli iten olursa olsun hibir inkr, bu ilk izleni
min karsnda hibir arlk tamyordu. Eylemciler
istedikleri kadar dil dksnler, bizim de fahie ol
duumuzu, btn kadnlarn fahie olduunu, evliliin
fahielik demek olduunu, fahielerin ezildiklerini ve
fahieliin bir eit klelik olduunu anlatmak iin is
tedikleri kadar pnsnlar, bounayd. Abartlm
mecaz nitelii ile kktenci (radikal) politikann zn
oluturan gzel sz syleme sanat, fahielerin gz
lemledii gerei deitirmiyordu. Gerek konuma
clar, gcrck.se dinleyiciler, fahienin anlad anlamda
fahie deildiler. Onlar nanu.slydular. Onlarn ev
lilikleri kendi (ahieliklerine hi benzemiyordu. Fa
hie, bir kle olaak tanmlanmaktan kvan duy
muyordu. "En ok ezilen" gibi saygn bir tanmlama
bile ylesine etkisiz kalyordu ki, fahieler, "Biz siz
den ok para yapyoruz enayiler!" diye meydan oku
yorlard. Diyalog kurmak olanakszd. Diyalog ku
rabilme umudu, barmalar arasnda uup gidiyordu.
Ve kiiliin geici nitelikleri sivrilip srtyordu: Ken
dini fahielerin szcs gibi gstermeye hevesli olan

ve her ne kadar yoldan km bir yukar mahalle tele-kz rnei olsa da, sinirlilii yznden hibir man
tk kurgusuna giremeyen iri yar bir artist, herkese ve
her eye atyordu. Ve ar basyordu. Bu kadn, etkili
bir histeri ile toplulua egemen oluyor ve gittike
sessizleen, gittike ynetilmesi kolaylaan kendi
grubunu olduu kadar, anlattklarnn gerek ol
duunu sylemesi zerine rkp sinen dinleyicileri de
etkiliyordu., tnsan onu dehet iinde kendinden ge
erek dinliyordu. Tuhaf, sinirli bir kadnd. Bir tuhaf
griye boyal salan, sra sra kolyeleri ve cizvitvari
tartmacl ile sahnede serpildike serpiliyor, co
tuka couyor ve gllk, stnlk hrs ile btn
tekileri glgede brakyordu. Bir mistik, bir simge,
okul salonunun irkinliini dolduran bir g olarak,
bu kadn fahieliin simgesi, fahienin ta kendisi olu
yor, bu konuda tek yetkili durumuna geliyordu.
Bir derin uurum ald. Artk bizler kart taraflar,
kesinlikle birbirinden, kopmu, ayrlm iki kanat
olduk. Eylemci kadnlar ve zellikle iyi niyetli dav
randklarna inanan toplantnn dzenleyicileri, savu
nuya getiler. Sesleri tizleti. Fahieler grubunun sesi
daha da tizleti. Aradaki barikatlar ykseldi. Saflar
belirginleti. En sonunda, onca zamandr liberal iyi
niyet ya da gzel szler altnda saklanlan "sen etini
satyorsun, ben de satabilirdim, ama satmyorum"
sulamas n n tt. Sonunda yksek sesle dile ge
tirildi. Fahielerin ta batan beri sezinledikleri ve bi
linaltnn yanlmaz itiiyle aa kmas iin zor
ladklar beenmeme, hor grme, itme duygulan, ha

vada arl duyulan bir somutluk iinde nmze

serildi. Sonunda fahieler hakl kmlard. Arlk ger
ekten sava balamt. Birine vurdular, onarlmaz,
utan verici bir davranl. Uzlama abalan bounayd. Beyz kiiyi akn kalabaln birbirine gir
mesinden sonra, dzen ve yntem diye bir ey d
nlemezdi. Toplam salonu, mezbahaya dnmt.
Ama karar vermek iin dala ok erkendi. Bir ge
nelevde alan, orada ylp kalkan ve bo zamanla
rnda serbest gazetecilik yapan gen bir kadn ortaya
knca unullar yeniden canland. Bu kadn, arayp da
bulamadmz toplumsal ve siyasal anlayn bir bi
leimini sunuyor, stelik sokak yaaiKsn srdren
kardelerine iyi yrekli ve dsel bir yaknlk duyu
yordu. le lam aradmz tiple bir rgtleyici du
ruyordu karmzda. Baka toplantlar yapld, bir grup
olulu, sokak kadnlarna hukuk ve salk hizmetleri
salamak iin bir tasar hazrland. Henz hibir sonu
alnamad. Yeniden toplanmas olas da olsa, grup
halen dalm bulunuyor. Yine karar vermek iin ok
erkenci davranmz. nk dala zamann gelmedi
ine karar vermek zorunda kaldk.
Ben de yeniden baladm noktaya dndm, ya
plabilecek ne varsa yapma umudumu szlere bala
dm. Kendi .szlerime ve Village Voiceda yaymlanan,
toplant ile ilgili eitli, tarafl ve ounlukla kendi
grlerini vurguLnak iin olaylar deitirerek ak
taran szlere baladm umudumu. Voice'da yaymla
nan yaz dizisi, ne tlcli tutarsz ve yersiz de olsa ki
bu yazlar ounlukla toplanty kerten kavgalarn

birer uzants niteliindeydi yine de fahielik ko

nusuna dikkati ekmeye ve tartmalar almasna ya
rad. Bir iki hafta sreyle bu konumalar yapld
durdu. Sokak kadnlar bunlar duydular m? Sokak
kadnlar Voice'u okudular m? Sokak kadnlar bu ki
tab okuyacaklar m? Ve sokak kadnlar dnyalarnn
deimesi iin sabrszlanacaklar m? Bir yazara
ancak umut beklemek der.
New York
Mays 1972
NOT' Belki de Batidakiler biz Doudakilerden daha abuk ko
taracaklar ii. San Francisco'da Margo St. James'n ve Seattle'
da Jennifer James'in fahieliin su saylmamas iin eyleme
giritiklerini haber aldm. En sevindirici haber de Margo St.
Jamesin San Francisco'da Clyde Memorial kilisesinde geli
tirdii tasar oldu. Baarya ulalyor demek iin daha henz
ok erken, yine de uesizlik duygusu biraz olsun azalyor, iler
biraz umut veriyor belki de taihi tersine evirmemiz ola
sdr.

Sacramento, California
ubat 1973

NSZ

1>ANA yle geliyor ki, yaz alannda sivrilen ki

,

ilerin karlat en byk glk, biim sorunu.

Baldwin'in romanlar alabildiine geleneksel biimler
iindedir. Edna St. Vincent Millay ile Elizabeth Barrett'in iirleri, "klasik" klna sokulmu birer Keats
ya da Shakescarc alnts izlenimi uyandrrlar ve er
keksi bir havalar vardr. Oysa deiik bir ey, yeni bir
ey sylemektedirler. Ne var ki, bu yeni eyi, eski bi
imde sylyorlar. Bu iirlerin trevsel grnm,
erkek akademisyenlerin bunlar nemsememesini, gi
derek yok saymasn kolaylatrmaktadr. Bir de, Gert
rude Stein gibi ei az grlr eksantrik kiiler var.
Bunlar da yeni eyleri ylesine yeni biimlerde an
latyorlar ki, kimse bir ey anlamyor. Hem yeni eyler
syleyen, hem de bunu yeni ve anlalr biimde sy
leyen Virginia Woolf gibi rnekler de var. Ben ikisi
arasnda bir seme yapma dummunda kalmadm, ama
byle bir gereklilik olsayd Stein' daha hayranlkla
yelerdim.

Yeni eylemin, kadnlara sanat alannda kendi z

kltrlerinin (yani kadnlarn, kendine zg temel
kltr olan bir snl oluunun) deerine gven duy
may saladn, bu kltrn birikimine, deneyimle
rine sayg dourduunu, bu birikimi yeni biimlerde,
itenlikle, zgrlkle anlatma olanaklar verdiini gr
mek isterdim. Bunu .sylememin nedeni, biimin z
olduunu grmek /lemmden douyor. Gerekten
de, yeni bir ey .sylyorsak, bunu yeni biimlerde
sylememizin gerekliliine inanyorum.
Konuma diline, s/l ngilizce'ye byk yaknlk
duyuyorum. Kadnlar da konuuyorlar hani. Btn
ezilen topluluklar gibi, kadnlar da konukan insan
lardr. nk onlara baka hibir anlatm olana ta
nnmaz. Saygn, dnsel ya da sanatsal anlatm ara
lar ister iir ve felsefe gibi geleneksel, ister film ve
rock arklar gibi ada anlatm aralar egemen
lerin elinde olunca, gszlerin yapabilecei tek ey
konumakla yetinmek oluyor. rnein karaderililerin
artc bir konuma yetenei olduu grlyor. Oysa
kadnlarn konumalar her zaman kastl olarak aniamsz.latrlm,tr. Yine de. Kadn zgrl eyle
minde geirdiim son be yl boyunca kadnlarn ko
numalarnda byk deiime tank oldum. Artk ka
dnlarn konumasnda yeni bir inandrclk ve y(tntem, belirli bir ak seiklik ve artan bir bilin var. Bu
zellii, eylemin iinde olan kadnlarda olduu kadar,
eylemin dndakilerde de gryorum. Ve bunda b
yk payn, kadnlar arasnda bir kltrel katalizr ni
teliini srdren eylemde olduuna inanyorum. Ka

dnlarn ou eylemin bu ilevinin hemen hi bilin

cinde bile deiller.
Benim burada yapmak istediim, dn kadnn ko
nutuklar ve benim banda aldm dili olduu gibi
aktarabilmek. Konumalar yaparken kadnlarn anla
tm gcne armtm, oysa bunlan kda aktard
m zamanki sonu, balangta ok umut krc oldu.
M'nin karaderili ve gneyli oluundan gelen zellii,
anlatmnn kvrakl, sesinin titreimiyle birlikte yit
miti. Liz'in itenlii, acs, eksiksiz anlatma abas,
bir noktada tekrarlara saplanma gibi grnyordu.
J'nin yllardr iinde sakl tuttuu, bastrd aclar
anlatrken duyduu glk yznden, bantlarda ou
zaman benim konumalarm, ona g vermeye alan
sttelerin vard. Bunlar, yazarken karmam gerekti.
Kendi yazdklarn ylesine krk dkk, yarm yamalakt ki, bazen vazgeip yeniden yazmaya koyuluyor
dum. tc dalla itenlikle sarldka, kimi yerde yaz
dilinin, kimi yerde de serbest konuma dilinin daha
uygun dtn fark ettim. Konuanlarn her birinin
dediini zgn anlatm zedelemeden dzyazya ge
irmek ok aba gerektirdi. Bunu yeterince baard
m da syleyemem. Ama bu arada dil konusunda
ok byk kazanlarm oldu; azdan kan szlere
saygi duymay, bu anlatmn uyumunu sezmeyi
rendim. Giderek ses alma aygtna da sayg duyar
oldum. nk bu aygt olmasa dilin sesini koruya
bilmemiz olas deildir; insanlarn gerekte nasl ko
nutuklarn, duraklamalarn, vurgulamalarn, bitme
mi cmleleri, ksa duraklar alglayabilmemiz ola

nakszdr. Konuma dilini yazda yanstma abalarnn

tm ar zentili vc yapmack grnr; insan bu bi
lince gelince Stcin'a daha ok sayg duyuyor, ko
numa dilini ne denli dikkatle dinlediine hayran olu
yor.
Fahielik konusunda yazmay dndm za
man, izleyebileceim birka yol vard: ya konu hak
knda hibir ey bilmeden kendim bir eyler uydu
racaktm, ya kitaplardan malzeme tojlayacaktm, ya
da bu konuda bana bilgi verecek kadnlar arayp bul
mak gibi elin bir uraa girecektim. Ben nc yolu
setim vc bunalmlarla dolu bir yaz boyunca bir yan
dan yazdm, bir yandan da alamadm srelerde
duyduklarmn heyecanm ve acsn yaadm. Genel
tanmyla fahie olmadm iin bu konuda sz sy
lemeye yetkili olmadm duygusu, beni aylarca te
dirgin etti. Yine de snfsal sululuk duygusuna ka
plmaktan kendimi syrp, kendi szlerimi de, yar
dmcm Liz Schneider'in szlerini de kitaptan
karmadm. Szlerimizi kitaptan karmak yerine, bir
birinden ok farkl kiilerin oluturduu bir drtl ko
numa tarzn yeledim. Bu drt kiinin sesleri vc
anlatm biimleri, birbirine aykr deneyimlerini dile
getirme arac olacakt. Bylelikle kuartet biiminde
karar kldm. M ve J'nin kiisel deneyimlerinden gelen
derinlik ve geerlilie, benim ve Liz'in szlerinin bir
denge unsuru olarak katkda bulunmu olmasn di
lerim. Kitab stun stun okurken, benim znel g
rlerime yn veren bir birinci keman gibi J'nin se
sinin ykseliini, mahkemelerde bandan geenleri

anlatan Liz'in sesinin bir viyola gibi tnlayn, sonra

M'nin titrek bir elloyu andran dolgun sesini duyar
gibi oluyorum/*
Sayfann zerinde bir yanda Liz'le benimkinden,
te yanda J ile M'ninkinden oluan drt stuna ba
karken, eylemci iki kadnla, fahielii yaam olup
imdi ya J gibi eyleme katlm ya da M gibi katlmak
zere bulunan iki kadnn seslerinin kaynatn du
yuyor, ve deiik kiisel ve toplumsal kkenlerden
gelen kadnlarn hi deilse kt zerinde bir araya
geldiklerine krediyorum (gerek, kt zerinde
deil, mahkemelerde ve sokaklarda geliecektir). K
kenlerden gelen ayrmn bir "kardelik" grnm al
tnda yok olmasn istemem. Aslnda, bu eylem iinde
bizi birbirimize eken ve esiz klan ey bu ayrmdr,
snf, renk, yaama alan ve deneyiileriiiizin eitli
liklerindeki ayrm kabul etmemizdir.
Birilerini sevmek, onlar tanmak istemektir. Bir
birimizi renip tandmz lde, bugne dein
bizlcri ayrmak iin kullanlm binlerce ayrm alg
layabilir, giderek kendi dsel yaammzla kaynatrabiliriz. Bylelikle, drt bucaktaki kadnlarn de
neyimi, hepimizin ortak mal olur, hepimize aktarlan
bir miras olur ve bu erkekler dnyasnda kadn ol
mann ne demek olduunu iyice anlarz.
^*Kilabn asl, karlkl iki sayfada drt stun olarak d /f nlenmi,
her stunda konumaclardan birinin szleri yer almtr.
Okuyucumuza kuartet yelerinin imdi ne yaptklann renmek
ister dncesiyle, unu belirtmekte yarar gyorum; J, ruhbilim dok
torasn verecek; Liz, yedi yl bir uyuturucu madde rehabilitasyon
merkezini ynettikten sonra New York niversitesi Hukuk Fakltesi'
ne balamak zere; M de ayn faklteye giimek iin iinden aynid.

IB,

U ie giriim yle oldu. Param yoktu, kimseden

bor istemeyi de sevmem. Borlu oldum mu, bir tuhaf
oluyorum. Ekonomik ynden binlerine baml ol
may hibir zaman istemedim. Oldum olas bundan
tedirginlik duyarm. Nasl olduysa oldu, birinden on
dolar bor aldm. Aldktan sonra bir de baktm ki, bu
paray dememe olanak yok. Borcumu deyip de
yemeyeceimi kestiremiyordum, stelik bor al
dm adamla daha nce yatmtm da. tte bu ie
bylece girdim. Adam sen de, dedim kendi kendime,
bover gitsin, bundan sonra paraszlk ekmeyeceim
demektir. Hi parasz kalmamtm, yoksullua alk
deildim. Son snfta burslu okuyordum. Babamn i
leri o yl ok bozulmutu. Bana verecek durumu yok
tu. Paray nereden bulduumu, ne yaptm bil.seler,
anam babam ne yapar eder bana para gnderirlerdi.
Bylece sokaa dtm. Aslnda ipi koparan olay,
yllarca nce Miles Davis'i bir konserinde olmutu.
Davis bir kulpte konser verecekti. Kapnn nnde

beklerken, biri beni konsere gtrmek istedi. Yani

ieri girmek ister miyim diye sordu. Onunla beraber
girersem, sonra onunla yatmam gerekeceini biliyor
dum. Ama deer diye djulm, Miles Davis'i gr
mek istiyordum. Adama kar^ en ufak bir yaknlk
duymuyordum, sadece knserc girebilmek iin bilet
gerekliydi. Orospuluk elliimin larkndaydm bu
gerei kendi kendime ikilr imenin anlam yoktu.
te o olaydan birka yl sonra, meleliksiz kalverince,
zaten hazrlklydm.
Durumu birisine anlatm, bir arac bulmutum.
Doksnbeinci sokakta bir pansiyon odasnda kal
yordum. Araclk eden kadn da orada kalyordu. Bir
gece koridorda karlatk. "Bu gece ie kacam,"
dedi. Bir arac olmasa, kendi bama balayamazdm.
nsan bu ie girince ya da girmeye niyetlenince, ba
lantlar abucak kuruverir. Kadn beni de gtrece
ini ve ne yapmak gerektiini gstereceini syledi.
Yani polisleri kollamay filan.
Baya iyi para yapabileceimi bilmiyordum. Ka
dn, onbe dolar istememi syledi, sonra "baktn ki
skmedi on dolar alrsn, eer metelie kurun al
yorsan yedi dolara kadar in" dedi. Bylece tur atmaya
baladm. Yetmiikinci Sokak'ta ar ar yryor
dum. Yksek topuklu pabular vard ayamda. Her
halde pek acemi bir grnm vard ki, kimse ya
nma sokulmuyordu. Sabahn drdne kadar taban
teptim, sonra yorgunluktan bitkin halde bir kahveye
girdim. Doksanbeinci Sokak'tan ta Yetmiikinci So

kaa yryp amarlk denilen bir kahveye gel

mitim. Bu dediim epey oluyor. amarlk' anm
sayan kar m bilmem. ok ho bir yerdi. Btn solcu
takm oraya gelirdi, folk arkclar da vard. Oray
pek beendim. Sonra tekrar sokaa kp biraz para
kazanmam gerektiini dndm. Sslenip pslenmi, bu ii yapmaya iyice karar vermitim. Onun iin
geldiim yoldan tekrar geri yrmeye koyuldum.
Kuruni arabal bir adam yanat, ben de arabaya bin
dim. Arabaya binmekten rkyordum. Adamn ne ya
pacan bilmiyordum. Galiba onu pansiyona getirdim
ve yanlmyorsam, bana on dolar teklif etti. Belki ba
langta onbe istemiimdir. On dolara nasl indii
mizi imdi anmsamyorum. Ama iyi bir adamd. Ga
liba telefon numaram ya da adresimi ald. Ne yap
tmz da pek anmsamyomm yani yatakta ne
yaptmz demek istiyorum. Kiram vermeyi teklif
edip etmedii de aklmda kalmad. Ama kiram de
mekte direten bir bakas vard, iyi biliyorum.
Bir ii teki iten ayrdedemem, hemen hepsi bir
birine karr. Sadece ilk ikisini anmsyorum. Geri
kalanlar bulank bir yn gibi karman orman. Bir
kan unutmam, rnein biri sahte ek vermiti, o hep
aklmdadr. Aslnda ek kabul etmezdim. O kadar
aklsz deildim. Ama bazan byle tek tk ayrcalklar
oluyor. Bazlar tele-kzlara hep ek verirler, bu ek
lerin de her zaman karl vardr.
Bazlar da srekli tele-kz aracak paralar ol
madndan, st ste bizlerc gelirler. Bunlar ancak
haftada on-yirmi dolar aynabilirler, baka paralan ol-

madii iin yine bize gelirler. Niyetleri metres tutmak

deildir. Birka sefer pepee geldiler mi, bir eit
karlkl yaknlk doar hani srekli alveri et
tiin kedeki bakkalla olan ahbaplk gibi.
Biri vard. Kendisini dveyim diye tuttururdu. Srf
dayak atmam iin para verirdi. imdi anlatrken bile
tepem atyor. Birini dvmeyi aklmn ucundan geirmemitim, oysa dvnce baktm ki baya houma gi
diyor. Yeni birey renmi oldum dayak atmaktan
gerekten zevk alyordum. Ciasellikle ilgisi yoktu
bunun kesinlikle cin.sel zevk deildi duyduum.
Sanrm byle yapmakla, bana ktlk eden erkek
lerden cm alyordum. Mterilerimle olan ili
kilerimde hibir zaman cinsel ynden heyecan duy
mam. Baka bir kadnla da sevimedim. Galiba artk
cinselliim kalmad. Artk kimseyle cinsel iliki kur
muyorum.
Ama o sralarda, yatmaktan gerekten zevk duy
duum sevgililerim vard. Fakat biri para verdi mi, her
ey deiiveriyordu; para iin iine girince, zevk ol
maktan kyor, teki ie dnyordu. Bana para ve
renleri baka gzle gryorum. Belki dnyann en iyi,
en ho insanlardr, yine de baka bir ey oluyor arada,
zevkle i birbirine karmyor. Ben ak ile para ara
snda byk ayrm yaparm. Bana para veren birisi,
beni cinsel ynden uyaramaz. Para verdikleri zaman
kendimi alalm grmezdim, fakat arzu, sevgi, cin
sellik, adama kar yaknlk diye bir ey girmezdi iin
iine.
Sokakta i tutmaya baladn m, kim gelirse eyval
lah diyeceksin. Gzelmi, irkinmi, nasl olursa ol-

sun kabul edeceksin. Yeter ki irenmeyecek kadar

temiz olsun. O ilk seferden sonra bir daha sokakta do
lamadm. Bylece her nme gelenle gitmekten kur
tuldum. Birisi holanmadm bir ey yapmam is
terse, reddedebiliyorum. Reddetmekle bir ey yitirmi
olmam, yle ok erkek var ki. New York'ta erkek
dolu. Bu durumun en gzel yan da, bir tek erkee ba
ml olmaym.
Birinin arabasna binmekten hep rkmmdr.
Sadistlerin kadnlar nasl hrpaladn ordan burdai
duymutum. Neyse ki bana hi ylesi rastlamad. Be
lallarndan dayak yiyip yz gz moraran, yara bere
iinde kalan kadnlar grdm. Ama mterilerin kim
seyi dvdn duymadm. Tabii sokakta olunca i
bakadr. Sokakla nne kim gelirse onunla gidersin.
Sokakta oldun mu, c olursa olsun, kim olursa olsun
ses karamazsn. Belirli bir lye kadar, adamn
anormalliklerine de eyvallah diyeceksin, adamn in
safna kalm gerisi. O ilk seferden sonra, hep araclar
kanalyla altm. lk seferinde de o arabal adam
grdm. Yalca, kr sal bir adamd. Eski, kuruni
bir arabas vard. On dolarlk bir efendi. O gnden
sonra bir daha sokakta i aramadm. nk garsonluk
yapyordum ve Warren Soka 80 numaradan da i
alyordum. Michael Harrington teki Amerika ki
tabnda Warren Soka 80 numaradan sz eder. Buras
garsonlara, ahlara i bulan bir kurumdur. Bir gn i
aramak iin oraya gittim. Cumartesinden nce i bul
mam gerekiyordu ve gnlerden de cumayd. leden
sonrayd. yoktu, bou bouna oturuyordum. Orada

arayan biriyle karlatm. ocuk bana yanamaya

alyordu. Olacak i deildi. Katm oradan, Brooklyn'e gittim. Beni satn almak deildi istedii. Belki
polis Ulandr diye korktum. Ho ocuktu, zenciydi.
Benimle srekli iliki kurmak istiyordu. Her hafta ge
lecekti ve her geliinde iki kez yapacakt. Btn derdi
iki kez yapmakt onikibuuk dolara iki sefer. Ki
ram vermek iin diretti. ki kez yani stste ya
pacakt. Bu berbat bir eydir, nk ikinci kez uza
trlar da uzatrlar, sonu gelmeyecek sanrsn. ki kez
hikyesine benden pa.so.
kinci kez de, galiba otobste buldum birini. Ben
102. sokakta indim arkamdan birisi geldi. Birini
aramak iin bir bara m uramtm, neydi, imdi ke
sinlikle anmsamyorum. Her neyse, otobsten inince
arkamdan gelen adam aldm, eve gtrdm. Onbe
dolar verdi. O da zenciydi, bana yardm edeceini, yol
gstereceini syledi. Beni bu ilerin iinde olan bir
kadnla tantrd. Kendisi de o kadnla oturuyordu,
fakat pezevenk deildi. Harika bir insand. Lotar
yaclk yapyordu. Birlikte oturduu kadn da oros
puydu. Gerekten ok iyi adamd. Bunda bir ktlk
grmyorum. Kadnn sevgilisiydi ve kadn sevdii,
istedii iin yatyordu onunla. Sonunda brakt. Adamcaza yazk oldu dorusu. Bana da ok iyilii
dokundu, ka sefer bana araclk etti. Bir sre de sev
gilim oldu. Bana ya para verirdi, ya da i bulurdu.
Bana araclk ettii sralar, ne zaman grsem elime
para sktrrd. Parlak bir adam deildi. Ama ekici
bir yan vard. yi i karrd, bana da iyi i bulurdu.

Onu ok yakndan tandm diyemem. Fakat onunla

beraber olmak ok hotu, yle iyi adamd ki, yalyd
^krkalt yanda vard, ondrt yl ierde yatml
vard. Yani ara ara girmi km, toplam ondrt yl
yatmt, Akla gelen her suu ilemiti. Bu yzden onu
tanyabilmek ok zordu. Onun iyzn hibir zaman
renemedim. Sert adam deildi, kendine zg bir
yumuakl vard, yine de gerek yzn hi anlaya
madm.
Daha dorusu, ho olmayan bir yan vard da, ben
onu hep iyi bir insan olarak grmek istediim iin o
yann hep unutmaya alrm. Kt adam olmas,
zenci olduundan deildi. Benim kafam liberal be
yazlar gibi saplantlara taklmaz. Zenciler dnyann en
kt insanlar da olabilirler. Zencilerden de ok berbat
insanlar kabilir. Zencilerin iinde bir yn orospu
ocuu grdm. Bu kentteki pezevcnklerin hepsi zen
cidir. Beyazlardan pezevenklik eden birka kii ancak
vardr. Diyeceim o ki, onun kt tarafn unutmaya
alrken, zenci olduu iin onu korumaya alm
yordum. Sadece onu iyi insan olarak anmsamak is
tediim iin yle yapyordum. imdi dnyorum da
belki bana yle gelmitir, onu da bilemiyorum
onunla beraber olduumuz srada tuhaf birey oldu.
Ben hapishanedeyken. Ben enselendiim gece, o or
talarda yoktu. Ve o beni merak edecei yerde, ben onu
merak edip zlyordum. O da yakalanmt, onu ieri
atacaklar diye korkuyordum. Oysa paay kurtard.
Belki de beni ele verdi de, kendini yle syrd. Bi
lemiyorum tabii, nk o aa mahalledeydi, bense

SOKAK KADINLARI

38

kentin teki ucundaydm. Ondrdnc Sokak'taydm.

Beni ihbar etmi olabileceini ok sonralar dn
dilin. Nasl olup da enselendiimi dnyor, beni
kimin ele verdiini bilemiyordum. Ama beni ihbar
edebilecek ondan baka kimse de yoktu. nk beni
syleyebilecek iki kii vard, bu adam, bir de bir kadn
- kadn benden nce yakalanmt. Belki kadn da
ceza yememek iin byle birey yapm olabilir, fakat
adamn ieri atlacan kesinlikle biliyordu. O yz
den, onu ieri atmadklar zaman ok ardm.
Cinayetten bile hapse girip kml vard. Ger
ekten kimseyi ldrp ldrmediini bilmiyorum.
Bunu hi renemedim. Hi szn etmedi. Fakat
herhalde ldrmt. Elbet bir nedeni vard ldrme
sinin. Hi aklma getirmezdim, ama pekala beni de
ldrebilirdi. Bir bakasn ldrdne gre, beni de.
ldrebilirdi. Bunu hi dnmedim. yle vurucu k
nc bir adam deildi, yani baka erkeklerden daha
hain deildi. Galiba onun sularn kendi kendime
romantize ediyordum. Hep kendini savunmak iin ci
nayet ilediini dnrdm. Ama ona hi_ sormadm,
bu yzden de iin asln hi renemedim.
Lotaryaclk yapard, aldrmazdm buna. Fakat bir
seferinde yle birey yapt ki, kanma dokundu. Oyu
nun orta yerinde oyunu bozdu ve para bastrm bir
alay yoksul zencinin parasn yrtt. Aslnda lotarya
da yoksul zencileri soyan bir kumardr. O adamn
nasl bir smrc olduunu ancak yeni yeni anla
yabiliyorum. Oysa o gnlerde onu he p iyi biri olarak
dnrdm.

39

-J-

Orospular baka kadnlara, yani ev hanmlar gibi

kadnlara kar ktklar zaman, bunu yalnzca ken

dilerini savunmak iin yaparlar. Orosp ular ev hanm

,

larn, kocalarnn kendilerini aldatun bile bilen

ahlaklar olarak grrler, kocalar bu kadnlar alda
trken bize gelirler. Biz bu kadnlar iin tehlike de
ilizdir, hi deilizdir. Orospularla dp kalkan bir

kocam olsa hi aldrmazdm. Umursamazdm, rahatsz

olmazdm. Ama baka birisiyle bir maceras olsa

te o zaman huzurum ka ard. Birine k olsa, kendini

kaptrsa, ite o zaman tehlike ortaya kard. Oros

pulukla zevcelik arasndaki ayrm, zevceye tannan

gvenlik duygusudur. Bir de, zevcenin tek erkei o l

masna karlk, orospunun bir al ay erkei olmas ay
rm vardr. Bir yn erkein oldu mu -rnein
gnde on ki iyl e y attn

m-

hibirine baml olmak

zorunda kalmazsn. Biri olmad m, yerine bir yenisi

bulunur

mutlak.

Cann

skacak olurlarsa, rahata

"defol" der sin. Oys a evli olursan ya da birinin ka

patmas olursan bunu yapamazsn. Tabii hibir erkee

de gvenip balana m a zsn Piyasada gemez oldun

.

mu, bu da teki ilere benzer, alc bulamazsn. te

benim istediim bamsz olmakt. Bir adamla sadece
bir gece geirirdim, birlikte yemee bile gitmezdim.
Erkeklerden ou benim bu tutumumu anlamaz
lard - onlara kalsa seni yemee gtnnek isterler,
uzun uzun konumak isterler, sevdal rol oynamak
isterler. Belki bylesini istiyorlar. Kimi bunu gerek
ten ister - yani sevgili olmak ister. Tutup sana ak
olur. te ylesi hi ekilmez. Hi houma gitmezdi bu

tipler. nk snr gemek demekti bu i i ol

maktan kard. Oysa iti, ak deil.
Mteriler kendilerine pek acrlar. Azlarndan
kan ilk sz kanlarnn kendilerini anlamadndan
yaknmak olur, artk bu srp gider. Ya da bizim ei
bulunmaz insanlar olduumuzu .sylerler. Bana sen
ok esasl kzsn dedikleri zaman, ok houma giderdi,
koltuklarm kabarrd. Bir an iin orospu olduunu
unuttururlar sana, ei mcncidi olmayan biri sanrsn
kendini. Bana kimselere benzemediimi syledikleri
zaman "Ben orospunun biriyim, yavrum. Brak bu pa
lavralar." demek gelirdi iimden. Bir de, "Senin gibi
bir kz nasl oldu da bu ie girdi?" diye sormazlar m.
Hemen hepsi syler bunu. zellikle de mektep med
rese grm klkl olanlarla, orta snftan olanlar so
rar. Bazan da tutup sana gerekten orospu olmadn
sylerler. Bir ay kadar nce, bulutuum biri vard.
Artk burama geldi, daha fazla dayanamadm. Haftada
bir, onbete bir buluuyorduk, iyi de para veriyordu.
Her seferinde altm dolar kadar verirdi, bir saat be
raber kalrdk. ok, ok yal biriydi altmycdi
yandayd. Bana abay yakmt, "Sen orospu de
ilsin," der dururdu. ylesine kendini kaptrmt, za
vallck. nsan byle kaplanlar grnce acyor.
Mteriler sze yle girerler. "Karm brakmak
istiyorum, ama boayacak olursam varm youmu
alr." Yana yakla nafakadan dert yanarlar. Ben kadna
nafaka vermeyi anlamam ama ocuklarn baklmas
gerektiine inanrm. Asln ararsanz, verdikleri para
yalnzca ocuklarnn bakm iindir. Kadn da o

cuklara bakp bytmekle, adama verdii parann

karlnda bir hizmet yapyor demektir. ocuu ye
titirmekle kadn erkein devini de yerine getiriyor
demektir. nk ocuk iki kii arasnda oluan bir
olaydr.
topik bir dzende fahielik olmaz. Ama imdiki
dzenle topya arasnda nerede olursa olsun fahielik
bulunacaktr. Belirli bir anlamda, fahielik sata
sunulmas akla yakn bir hizmet olarak da grlebi
lir yani cinsel ekicilik olarak. Ama imdiki ha
liyle, sadece bir hastalk belirtisidir, bugnk dzenin
cinsel salkszlnn belirtisidir. Zorunlu evlilik ve
zorunlu aile dzeni srdke, fahielik de olacaktr.
eniden holanan bir kocam olsayd, kendine sevgili
bulmasndansa orospuhu'a gitmesini yelerdim. Bu da
benim tutkum, ben sahip kmay, kimseyle paylamamay severim. Bu, ortaklamamak zlemi ve g
vensizlik duygusu da benim illetim. Tekelilie bylesine kr krne inanmasaydm keke, aptallk bu.
Tekelilik ile orospuluk atba gider. New York'un her
yannda yalnz kadnlar vardr. Barlarda tek balarna
otururlar, biri ksa diye drt gzle beklerler. Byle
birini bulunca alp evlerine gtrrler, yatarlar, adama
iyi davranrlar, bakarlar ve bunu yapmaktan mut
luluk duyarlar. Oysa erkekler bu kadnlar arayacak
lar yerde, Yedinci Cadde'deki, Elliyedinci Sokak'taki,
Broadway'deki orospulara giderler, nk orospular
adama asknt olmazlar. Evli olanlar bunu dnrler.
Sokakta bulunan kadnn temiz ve salkl olup ol
mayaca bile belli deildir. Ama bu kadnlar asknt
olmazlar.

Arada bir arac olmadka, erkekler sokakta bul

duklar kzlarla neden giderler hi anlamam. stelik
balarnn belaya girmesi tehlikesi de vardr. Er
keklerin neden sokak kadnlarna gittiini gerekten
aklm almyor. Sanrm, kendilerine hibir ey sor
madklar iin sokak kailnlarn ye tutuyorlar. Btn
geceyi birlikte geirip geilmeyeceklerini bile sormaz
bu kadnlar. Gereksiz oyunlara da yer yoktur. Batan
karma numaras filan yapmak gerekmez. Kartlar
aktr. Erkekliklerine gvenemiyorlarsa, sokakta tav
layacaklar bir kzda anslarn denerler. Kzn yat
maya raz olup olmayaca t>ile belli deildir. Kz
yataa gtrnceye kadar epey uramak, zaman ve
para harcamak gerekebilir. stelik orospular herhangi
bir eye kar kamazlar. rnein bir orospunun
"olmaz" demeye hakk yoktur, oysa baka kadnlar
byle diyebilirler. Orospu, erkein her istediini yap
mak zorundadr, yoksa pazarlk bozulur. Sokaktan
rastgele bulunan bir kadn ise her istenileni yapmak
zorunda deildir. Sokak kadnna rastladn anda pa
zarln yaparsn, bazen sz bile edilmeden pazarlk
yaplr. Ama karlatn kadn o yolun yolcusu de
ilse, yitirdiin onca zaman, gsterdiin onca aba
boa gider. Oysa orospu buldun mu ne tehlikesi var
dr, ne de ans iidir. Aldnn karln u ya da bu
biimde mutlak dersin.
Onlarn asl satn aldklar, bir anlamda iktidardr.
Onlar honut etmek zorundasndr. Sana ne yapaca
n sylerler, yapacaksn, emirlerini dinleyeceksin.
Emir almaktan, ezilmekten holanan mazoistlerde

bile, onun, emir alma emrini yerine getirmekten baka

bir ey yapm olmazsn. Fahielik yalnzca kadnlar
alaltmaz, cinsellii alaltr gerekten aalatr.
ou zaman mterileri anlayamazdm, bu iten ne
anladklarn kestiremezdim, nk kendimden hibir
ey vermezdim. Adam hibir ey alamazd. Kendimi
hi onlarn yerine koyamaz, onlarn yaptklarn ya
pabileceimi dnemezdim. Bir insan satn almak,
para teklif etmek aalayc bir ey olarak grnrd.
Zavallck ancak satn alabiliyor diye dnr, acr
dm. Gerekten zor durumda derdim. Sonra, satn ala
bilecek durumdaysa skk olmamal der ve ancak
parayla elde edilebilecek kadar zel bir ey istediini
kavrardm. Birisini satn almann gururlanlacak bir
ey olmadna inanrdm, nk hibir zaman m
teriyi benden stn grmezdim. Asl sz sahibi ben
dim, nk pazarl kabul etmemek hakkn vard.
Kapatma olmay da o yzden istemedim, nk o
zaman da bir erkein buyruu altna girmi olursun.
Birisiyle beraber oturduun zaman hi deilse ben
birisiyle beraber oturduum zaman bask altna gir
miim gibi geliyordu. O zaman reddedemezsin. Bir
likte yaadm insanlarn, beraber oturduum erkek
lerin gcne boyun emem gerekiyordu, onlara hayr
denilemezdi. nk hayr diyecek olsam, onlar yi
tirirdim, onlar yitirince de btn yaamm yaama
nedenimi yitirmi olurdum.
Beraber oturduum erkekler, bana yalnzca cinsel
ynden egemen olmakla kalmazlard. Bana buyruk
vermeye kalkarlar, her dediklerini yapmam isterler.

stelik anlamsz bir de kskanlk tuttururlard. Hele

biri vard, hi unutmam. Banaz erkek deyince, onu
dnrm hep. O da zencidir. Benim bu iten e
kilmeme de o neden oldu. "Ya sen bu ii brakrsn, ya
da ben seni brakrm" diye dayatt. Ben de ii b
raktm, ylelikle el etek ektim. Anlayacan, ie ken
dim girdim, beni iten eken ise bir erkek oldu.
Birinin kars, metresi ya da sevgilisi olacama
orospu olunca bam din oluyordu. nk mteri
her dakika insann kafasn artmaz. Bilemedin yarm
saatliine gelir, hepsi o kadar. O gider, bir bakas ge
lir. Seni bask altna alamazlar. Birini sevdiin, onu
yitirmekten korktuun zaman olduu gibi bask altna
girip ezilmezsin. Orospuysan ve bulutuun adam
seni brakmak istiyor, baka bir kza gideceim sy
lyorsa, yalnzca meslein bir cilvesidir bu. Zaten
balangta sana gelii de ayn nedene baldr adam eni istiyordur. Bu ii para iin yapmak ok
daha akllca, ok daha salamdr.
Dorusunu isterseniz, benim yaantma girmeyi,
beni buyruk altna almay isteyen erkekler olmazd.
Buna ben yolaardm. Hl yle miyim bilmiyorum.
Son zamanlarda hi denemedim. Ama o gnlerde, er
keklere boyun eerdim. ounlukla da onlar isteme
den, kendiliinden egemenlikleri altna girerdim. Ki
misi buna kar bile kar, benim daha bamsz ol
mam isterdi.
Kadnlar fahielie ynelten ekonomik etmeni
hesaba katmamak olmaz. Tele-kzlar bile, herhangi bir
ie girip alsalar, fahielikten kazandklar kadarn

kazanamazlar. Btn orospular bu ie para iin gi

rerler. Yukar mahalledeki tele-kzlarm ou iin,
sorun bir lm kalm somnu deil, 5 bin dolarla 25 bin
dolar arasnda, ya da 10 bin dolarla 50 bin dolar ara
snda bir seme yapma sorunudur. Bu epey byk bir
seme,.epey byk bir ayrmdr. Bu kzlarn, ylda 40
bin dolarlk ayrm uruna bu ite olduklarm sy
leyebilirsiniz. Bir iadam olsa yle der. adamlar da
ylda krk bin dolarlk ayrm iin birtakm iler e
virirler. Tele-kzlar, kapitalist dzene girerler ve ka
pitalist gibi dnrler. Ve tele-kzlar iin bile, ya
amn kazanmak iin bundan baka bir sr yol
olduunu ileri sremezsiniz. niversiteye giden bir
kz bile, fahielik yapmad takdirde, ylda 5 bin, bi
lemediniz 6 bin dolardan fazla kazanamaz. Kadmlarm
geinebilecek kadar para kazanmalar ok zordur, bu
yzden tele-kzlar dahil hibirimizin ekonomik
seme yapma olanamz yoktur. Hele sokaktaki ka
dnn yoksul kadnn hi seme hakk yoktur.
Beyaz kadmn durumu deiiktir. Beyaz kadnlarm, fahielikten baka seim yollar olmad sy
lenemez. Vardr nk. Ancak onlarm durumunda sz
konusu olan seme, bir bakas hesabna almakla
kendi adlarna almak arasnda yaplacak semedir
Kendi hesabnza almak ve byk para yapmay
ummak. Beyaz kadnlar iin ite bu seme sorunu
vardr. Bu koullarda orospuluk etmek, bir bakma /a'ssez-faire kapitalizmine benzer. Ne var ki. psikolojik
ynden de kleliktir. Giderek feodalizmdir, nk pe
zevengin hizmetlerine kar onu kollamak zorun

luluu vardr. Baz kadnlar gibi hibir seme hakkn

olmayacak lde aklkla yz yze deilsen, sorun,
orta karar bir gelirle gerekten ykl para arasnda
seme yapmaktr. Faliielerin ou uyuturucu madde
kullanrlar, bu da pahalya malolur. Uyuturucu mad
de dknlerinin seme hakk, ok azdr. Onlar iin
seilecek tek yol, uyuturucu madde alkanlndan
kurtulmaktr. Bu da etin itir. Uyuturucu madde
kullanmay brakan bin artk dkn saylmaz. Oros
puluk bir eit dknlktr. Paraya dknlktr. Bu
duyguyu ben tattm.
Fahieliin en kt yan da, yalnzca etini deil,
insanln da satmak zorunda oluun. Evet, en kts
bu. nsanlk onurunu satyorsun. Yatakta deil de, pa
zarl kabul edince satn alnm biri olunca byle
bu. Orospuluumu en ok duyduum anlar, erkeklerle
konutuum anlar olurdu, asl onlarla konuurken
orospuluk ediyordum. te o yzden mterilerle ye
mee gitmeyi ya da btn geceyi birlikte geirmeyi
sevmem. nk, "pis zenciler"den sz etmeye ba
ladklarnda, kafam sallayp dediklerini kabul etmek
zorundasndr. te buna hi dayanamazdm. te yle
konumaya baladklar zaman, onlarn poposunu ya
ladm duygusuna kaplrdm gerekten o ii yap
tmda bu denli arma gitmezdi oysa. te o zaman
orospu olduumu ta iimde duyardm. En alaltc, en
aalayc dumm budur satn alnm olduun iin
btn dediklerini kabul etmek zorunda kalrsn.
Bu yzden, "fahielik bir hizmet satmaktr" demek
kadar kolay deildir orospuluk. te bu yzden, satt
n hizmet deil, ruhundur. yaamnda da insanlar

ruhlarn satar ite bu yzden i insanlar tketir.

Yoksullarn kapsna gidip ansiklopedi satmaya kal
ksanz ne duyarsnz? stelik fahieliin kendine
zg bir onursuzluu var. Sanki cinsellik iren, pis
bir eymi ve erkekler bunu ancak aalk biriyle ya
pabilirlermi gzyle baklyor. Bu davranta bir
baka insan hor grmek, hie saymak, ona kar bir
stnlk elde etmek duygusu vardr. Bu ii karlaryla
beceremeyenler, orospularla yaparlar. Bu ii becere
bilmek iin para vermeleri gerekir. Bazlar iin, para
karlnda yapmak ok nemlidir.
Yine de ou beni aalamad. yle yapacak ol
salar, bir saniye bile kalmazdm. Bazlar da g
neyliler hele aalamaya kalkarlard. Korkun bir
eydi bu. Kimi de bir tuhaf olur yani yatarken de
mek istiyorum insann zerine abanrlar, kemikle
rini batnrlar. Bunun farknda deillerdir kukusuz.
Gneylilerde daha ok rastlanr bylelerine. Camn
actrlar, incitirler insan. Azlarna geleni syler
ler karlarna sylemedikleri btn szleri sana
sylerler, utan verici bir dille ayplann rtmeye a
lrlar. Ve fkelerini kusarlar. Houma gitmeyen ey
lerden biri de buydu. Orospuluk yaparken srf er
keklerle baa kabilmek iin kendini savunmak
zorundasn. Onlarla arana bir set ekmek, kopmak zo
rundasn. Bunu ya uyuturucu kullanarak yaparsn, ya
irade gcyle yaparsn. Ama mutlaka kopman gerekir.
Galiba kadnlarn pis olduu inanc, cinsel organ
larnn pis olduu dncesi gerekten kafamza ta
klyor. Galiba bu yzden erkeklerle yatmaktan ho

lanmyorum. nk pis olduumu sanyorum. Ho

uma gitmiyor, nk ben kirliyim, onlar temiz di
yorum. Belki onlar kendilerini temizliyorlardr. Ken
dimizin pis olduumuza inanmamz eitli eylere
yolaar rnein ben boyuna ykanrdm. Kimi er
kekler de pis olmanz isterler. Adamn biri "Bir hafta
ykanmazsan daha houma gider," demiti bana. Se
ninle yatmak isterler, bu yetmiyormu gibi senin de
boalman beklerler. Bu da car..m skan eylerden bi
riydi. te yine hep holanmadm eyleri sayp dk
meye baladm. Yine o konuya giriyorum. O iten
holanmyordum ve szn etmek de istemem. En zor
eylerden biri de numara yapmaktr. Orgazm olu
yormu gibi yapmak zorundasn. Erkek bunu bekler,
nk bu onun erkekliini kantlar. in en kt yan
larndan biri budur. ylesine sahtekrlk yapmak,
orospuluun ta kendisidir ite. Mteriler bu numaray
nasl yutarlar anlamam. Mterilerin iinde bekrlar
bile vard yakkl, paral genler. Hem yakk
lydlar, hem paralar vard, buna karn evlenmek is
temiyorlar, orospulara gitmeyi yeliyorlard. Birisine
balanmaktan ok korkar byleleri, nk balanmak
demek bir ey vermek demektir.
Bu iten vazgemek istediim zaman karma kan
glklerden biri, evlenmek isteyiim oldu. Oysa fa
hielii brakmamn nedenlerinden biri buydu ev
leneceimi sanyordum. Evlenmek istersen bu ii sr
dremezsin; ancak seninle evlenmek ve evlendikten
sonra altrmak isteyecek bir belaln olacak da, o

zaman evlendiin halde almay srdrebileceksin.

Bana yle geliyor ki, fahieliin en kt yan, er
keklerle olan ilikimi bozmas oldu. Orta mal olmak,
sonra da bunu kabul edecek bir erkek bulmak ok
zordur. Erkekler ya ii brakman isterler ya da elin
deki btn paray ekmek isterler. Bu iki kategoriden
birine girmeyen ok az erkek vardr. Houma giden
lerin ou, ii brakmam istiyorlard. almama ses
karmayanlar da param istiyordu. Sadece gangsterler
para istemezler, ti brakman isteyenler ise senden
drstlk beklerler, nk orospuluk yaparsan ken
dilerini aldatm olacana inanrlar. Bir kadnn para
iin yatt zaman kendini vermediini anlayan dc az
erkek kar. Oysa kendileri gider, onunla bununla ya
tarlar ve herhangi bir duygusal bantya girmezler.
Yine de bu ii senin para iin nasl yaptn ve
nasl olup da duygulanmadn anlamazlar. Kendi
lerini aldattn sanrlar ve bunu bir trl kaldramazhn. ti brakman isteyen erkek sana kendi mal
gzyle bakar; bu davranyla seni para gibi elden ele
dolaan bir mal olmaktan karp, bir eit gayrimen
kul mala dntrr. Kendi mal yapar. i brakman
isteyen erkek, hele yoksulsa, mutlak bir sahip olma
duygusunu tar.
Ben de kimsenin bana sahip kmasn istemiyor
dum. Birini ne denli seversem seveyim, sahiplenilmek
istemem. nk beni kendine balayan biri, bana
egemen oluyor, onun yannda gsz kalyorum. Bir
ey almak iin birinden para istemek nasl da arma
gider. Yapamam bunu. Birisine bal olmakla para

arasndaki ilintiyi anlataym. Birini sevsem ve duy

gusal ynden ona baml olsam, bunun zerine bir de
ekonomik bamllk binerse korkun olur. Duygusal
adan ylesine kendimi kaptrrm ki, hi deilse mali
ynden bamsz olmalym. Bu konu benim iin ok
nemli. Ayn duyguyu aileme kar da yaadm. Yine
de onlara ekonomik bamllk duymak eskisi gibi zor
gelmiyor bana. nk birilerinin yardmna muhta
cm.
Flrt etmek ok daha aalayc grnyor. Onun
da fahielikten fark yok gezip tozduun adamlar
yine seni satn alyorlar da bunu dolayl yapyorlar. Ve
ortada byle bir alveri yokmu gibi davranmak ge
rekiyor. Ben numara yapamyorum. nk ne olup
bittiini biliyorum ve bile bile oyun oynayamyorum.
Erkekler, bir kez yattnz m, canlan istedii her
zaman da yatarsnz sanyorlar. Biriyle bulutun, sonra
da yattn m, onun mal oluyorsun sanki. Belki alt
aydr yatmamsmdr da, o gece olmutur bu i, ama
erkekler bunu hi hesap etmezler. Korkun bir d k
rkldr bu. Kimi zaman biriyle yatmak isterim. Ama
herif orospu ocuu kar tutar beni arkadalarna
tantrr. Arkadalaryla yatmak istemem, hepsine
"defolun" demek gelir iimden. Oysa arkadalar,
onunla yattm iin kendileriyle de yatacama mut
lak gzyle bakarlar sanki bizleri birbirlerine dn verebilirlermi, istediklerince "idare etme" hak
lar varm gibi. Dediklerini yapmazsan, bu sefer de
sana ya sevici derler, ya da "zenci olduum iin mi
benimle yatmyorsun?" diye sorarlar. kmaza d

ersin. Oysa fahielik yaptn zaman, hi deilse kar

lnda birey alyorsun para kazanyorsun. Bu
bakmdan, fahielik bir anlamda da daha az ezici, daha
az aalayc bir i. stelik aldn paray da dilediin
yere harcarsn. rnein gneyli bir rkdan alacan
paray. Kara Panter rgtne verebilirsin, istediini
yaparsn. Oysa biriyle yemee gittin mi, ne yapabi
lirsin ki? Yalnzca imanlarsn. Seni kolayca yatma
ya raz etmek iin de boyuna yedirip iirirler.
Biriyle gezip tozmaktansa, para karl yatmak
yedir. Para karlnda yattn m, ban armaz.
Oysa biriyle flrt etmeye balaynca eitli bunalm
lara girersin. Tabii gezip tozduun adamn senin ki
iliinden holandna inanmaya alrsn. Fahielik
yaparken ise, kimi zaman abasndan kiiliini de
seven olur. Stdyoya srekli gelen bir ocuk vardr.
Bakalaryla baka eyler yapar, bana ise yalnzca ko
nuup ene almak iin on dolar verir. Onlar ko
nuurken, karlarnda ses karmadan oturup din
lediin iin on dolar alrsn. te bu yzden fahielii
yeliyorum. Tedavi edildiim srada, fahielikle ruh
hekimlii arasnda byk benzerlikler buldum, tkisi
de bir eit tedavi. stelik ruh hastalklar uzmanlar
amma da para kazanyorlar. Bir ara kendi kendime,
bunca zamandr yaptm ii yasal yoldan bylece
srdrebilirim diye dndm. Ruhzmcnn yap
t ile, karmda iini dkenleri dinleyiim ayn
eydi aslnda; yalnzca o bu ii sayg toplayarak ya
pyordu.
Dorusunu ararsan, ruhbilim bizi kapatldmz
darack kafeslerde tutmaya yaryor, yine de btn i

levinin yalnzca bu olmamasn dilerim. Bana ruhzmlemesi yapan uzmana bile gvenemiyorum. Ne
birincisine, ne de kincisine. Yine de kincisinin byk
yardmn grdm. Hem tedaviden nce fahielie
balamtm. Zaten fahielik yapmadan ruhzmcye verecek param olmuyordu ki. Fahielii brakma
ma, yeniden okula balamama tedavi neden oldu. Te
davi ile fahielik arasnda grdm koutluu, ruhzmclere bile anlattm. Bu gln bir tutkuydu.
Ruhzmcnn benden daha az yorulmamasn, en
az benim kadar urap yorulmasn istiyordum ver
diim parann karln alaym istiyordum. Para ve
rince karlnda mutlaka bir ey almak isterim ve
bizim mterilerin paralarna kar hibir ey alma
dklarn bilirim. Ruhzmc de hizmetini satar, ne
var ki bu onu alaltmaz, tam tersine sekin ve say
gdeer bir kii yapar.
Fahielii bir hizmetin sat olarak dndm
zaman, ou insanlarn hizmetlerini bakalarna sat
madklarn hep aklmda tutmak zorundaym. Onlar
bakalarn ezip inerler, buna da rekabet adn ta
karlar. Mteri bana verdii [iaray nasl kazanyor
diye dnrm? Nasl olacak, bir baka kadn is
tismar ederek sekreterini ya da kai sn. Patronlar
genellikle sekreterleriyle yalarlar. Kz bunu karl
nda hibir ey almadan yapar, gerekten mthi bir
durum bu. Sekreterler ve fabrika iisi kadnlar y
lesine ilerler ki, bunlar patrona yz vermezlerse ilen
atlacaklarndan korkarlar.
Artk orospu olduum duygusunu tamyorum, ne
var ki fahielie vurulan toplumun damgas kolay

kolay silinemeyecek gibi etkili. Bu damga birine vunldu mu, ne yaparsan yap orospuluktan kurtulamaz
sn. Bir kez bu ii yaptn m, mrnn sonuna dek
orospu damgasn yersin. Bu yzden kadnlarn oros
puluktan kurtulmalar ok zordur. Bu damga kadnn
bu ii srdrmesine yolaar. Evlenmek de zordur. Fa
hielik yapanlarn ou da iyi renim grmemi ki
ilerdir; bu yzden baka i de bulamazlar. Kendini
lkse kaptrdn m, bu iten de yakan syramazsm.
Para harcamay sevdiin iin ya da doru drst ya
ayabilmek istediin iin bu ie paay kaptrrsn. Bir
eit zgrlk tutkusu da ayann kaymasna yolaabilir kimsenin desteine muhta olmadan ca
nnn istedii yere gidebilme zlemi seni bu yola s
rkleyebilir. Fahielik hana gnlmce birka saal ya
ayp elenme lrsatm bile vermedi. nk alma
tutkusuna kaplmtm. Yirmidrt saat dur durak bil
meden alyor, boyuna daha fazla kazanmaya ba
kyordum para kanlmaz bir saplant olmutu.
Kadnlarn fahielikten neden kurtulamadklarm ok
iyi biliyorum. nk brakn fahielikten kazandklar
kadarn kazanmay, baka bir i yapmak gerekten
ok zordur.
Ancak, bir kadn ii ya da daktilo ne denli az ka
zanrsa kazansn, yine de orospuda olmayan bir s
tnle sahiptir. Ben de yasal bir paravan edinmeyi
ok istedim. Fahieliin yan sra bir baka i daha
yapman gerekiyordu. Tele-kzlann ou, zaman za
man sekreterlik yaparlar. Drst ilerde alan ka
dnlar kmsemiyorum. Benim de en ok istediim

byle bir ie girmekti ve artk byle bir ie giriyorum.

Artk para yapmayacam. renimini tamamlama
m biri olarak, belki teki sekreterlerden de az kaza
nacam ve kukusuz fahielik yaparken kazandmla
kyaslanamayacak lde az gelirim olacak. Yine de
byle bir ie girmeyi sevinle bekliyorum. nk
orospu olduun zaman ok ey satarsn. ok eyi
gzden karrsn. Vazgemek zorunda olduun ey
lerden biri, bir erkekle normal iliki kurabilme ola
nadr.
Bir fahie olarak, yalnzca kendine deil btn top
luma yabanclarsn, herkesten koparsn; nk bun
dan kimseye sz edemezsin. Ben fahielik yaptm
sralarda, yalnzca bunu aabileceim kiilerle, yani
bu yaantnn iindekilerle arkadalk edebiliyordum.
Namuslu kiilerin fahieleri ezmesinin nn almak
iin, fahieliin yasal duruma getirilmesi arttr. Bu
gn, yasad olduu iin, bu konuda kimseye aznz
aamazsnz. Kimin polis olduunu kestirmek de zor
dur. Bunlar, eski model Plymouth'larda tur atan dn
yann en acmasz herifleridir, istedikleri an seni tu
tuklayabilirler, bu yzden korkarsn. Karndaki in
sanlara fahielik yaptn korkusuzca syleycbilsen
ve onlar da senin bu ii mr boyu yapacan n
yargsndan kurtulsalar, o zaman fahielii brakp
baka bir i yapabilirsin. Oysa bugnk koullarda bu
yaama mahkm oluyorsun, mrnn sonuna dein
buna mahkm olunmamal. Bugn fahielik yapyor
san, yarn baka bir ey yapamazsn artk. ten e
kildikten sonra da ypranmln srp gidiyor, her

kes sana bir tuhaf bakyor. Bakn ben renci ol

duum halde, ayn durumdaym. Okulu bitirdikten
sonra da belki bu byle srp gidecek. Oysa insan is
tedii zaman yola gelebilmeli.
Ne tuhaf "yola gelmek" deyimi, zevkine safasma dkn kiiler iin de kullanlyor. Yola gel
menin kart ne acaba? Sapklk m? Yola gelmek,
doru yolda olmak herhalde kusursuz olmakla e
anlaml, tki farkl dnyann da ayn terimi kullanmas
ne tuhaf. Yeralt dnyasnda da yola gelmek deyimi
vardr. Her gruptan olanlar da toplumdma iti
lirler.
Fahielik yapmann kiiyi ruhsal olarak yprattn
syleyecek olursanz, size kar kanm. nk baka
koullar altnda ruhsal ynden ok daha fazla ac ek
tim, baka durumlarda ok daha fazla aalandm.
Sanrm para, kendimi daha zgr duymamda byk
rol oynuyordu. Fahielik yaptm srada, imdiki
retmen yardmclna oranla daha az eziliyordum gibi
geliyor. retmen yardmcs olarak iyice hor grl
yorum, stelik eskisi kadar para da kazanamyorum.
Geri, retmen yardmcl fahielikten ok daha
stn bir toplumsal yer veriyor kiiye, ama bunun be
delini dyorsun, hem de pahalya dyorsun. Bir
avu para iin saatlerce alyordum ve kimseyi ho
nut edemiyordum. Hele okuldayken boyuna alyor,
hastalanyordum. Orospuluk yaptm dnemde lser
olmadm da renciyken oldum.
Size bir ey diyeyim mi, orospuluk yaptm za
man okuldayken dktm kadar gzya dkmedim.

Bir bakalk vard. Orospuluk ederken ben, ben ol

maktan kyordum sanki. Kendimi aalanm bul
muyordum. Hi deilse, renciliimde olduunca
aaglanmlk duygusuna kaplmyordum. Belki de
fahie olunca zaten o denli aa dyorsun ki, daha
fazla aalanmana olanak kalmyor. Sokak sokaktr,
sokaktan hibir ey beklemezsin. Oysa akademik
dnyadan bir ey bekliyorsun. Mterilere kar s
rekli savunu durumundasmdr. dnyan amazsn.
Kafan, yreini bu ie vermezsin. Oysa niversitede
kendimi kaptrdm. Bu benim mesleim olacakt.
niversite beni sokaktan ekip alacak orospuluk
tan kurtaracakt. Ne byk dkrklg. Okullarn yle
olmas gerekmez seni ylesine aalamalar hi de
gerekli deil. nsana insan gibi davranmallar. Tanr
akna sayg duymallar. Saygdan baka beklediim
bir ey yok. Kaytsz artsz ak filan deil istediim,
yalnzca sayg.
Bana kalrsa, dayanamadn biriyle evlenip, bu
evlilikten synlamamaktansa, fahielik yapmay ye
lerim. Bir belaln olsa, onun klesi olsan, sahal akam
dayak yesen, buna fahielik demem ben, olsa olsa bir
tr evlilik gzyle bakarn. Belals olmayan orospu
bulmak zordur. O yzden ben orospular gerekten
temsil ediyorum diyemem. Yaln/ta belalm olmad
iin deil, okumu olduum iin de orospularn tem
silcisi olma niteliim yok. Ama |K'k byk farkm da
yok klarma nasl balandn dnlrse, fark
kalmyor. Ben de tpk orospunun belalsna bal ol
duu gibi baglamyordum. Tek fark, klarma para

yedirmeyiim, bir de beni dvmelerine gz yummaymd. Bana daha yumuak davranmak gerekir, yine
de sonuta hepsi ayn lanet olas durumdur.
Cinsel ynden byk bir kmazdaym ite bu
yzden fahie olabildim. Cinsellik konusunda hep
kmazda oldum. Bunu erkeklere degin sylemiyo
rum. ounluun fahielik hakknda sylediklerine
katlanmak kolaydr nk konuanlar iin asln
bilmezler, kitaplarda okuduklarndan derme atma ne
anlamlarsa onu anlatrlar. Oysa ben gerekten ya
ayp duymadm bir eyin doru olduunu sy
leyemem. Fahielikten nefret ediyorum gerekten
nefret ediyorum. Nefret ettiim iin braktm. Srf o
iten kurtulmak iin bunca yl okulda dirsek rttm.
O i houma gitseydi, bugn de srdrrdm. O s
ralarda beynim ylesine uyumutu ki, hibir ey
duymuyordum. imdiy.se duygulandn iin nefret
ediyorum. Artk kimsenin bana elini bile dokundur
masna dayanamyorum. O noktaya getirilmeye da
yanamyorum. Bakn bunca yl okudum, yine de bi
ri leriyle yatmak zorundaym, bunu bekliyorlar ben
den. Hem imdi iki paralk bir yemek karlnda
kendileriyle yatmam bekliyorlar. niversite dip
lomam olduu halde. imdi fahielikten nefret edi
yorum, ama, fahielik yaptm srada ne duyduumu
ya da ne duymadm belirtmeyeceim. Sanrm o
zaman da nefret ediyordum. Ne var ki bunun farknda
deildim ya da itiraf edemiyordum. imdi ylesine
nefret duyduumu farkettike dzeliyorum. Ancak bu
sefer de ayn ekilde erkeklerden nefret etmeye ba-

ladini. Erkeklerden kaar oldum. Bu iten teden beri

nefret etmi olduumu imdi anlyorum. Ve bunun er
keklerle olan ilikilerimi nasl yprattn da yeni fark
ediyorum. Bizler erkeklerden nefret ettiimizi sy
lemeye korkarz. Bu yzden orospu, bir pezevengi
kendine dost tutar, sonra da sevebileceim tek erkek
diye ona drt elle sarlr. Ve herif ona ok kt dav
ranr. Erkeklerden nefret ettiimi oktan fark etmi
tim, ama bunu uzun sre aa vurmaktan ekindim.
Bamdan geenlerin beni ne denli yprattm daha
yeni yeni kavryorum. nsanlar seni belirli bir duruma
drrler, sonra da o duruma dtn iin aa
larlar. Bunu ok iyi rendim ben nce okulda hor
grldm zaman kafama dank etti, sonra orospuluk
ettiim iin aalannca bir kez daha dersimi aldm.
Diyelim ki ak szl davrandn, yalana dolana sap
madan, kendini para iin sattn uluorta syledin. Bu
sefer de byle davrandn iin aalarlar seni.
Fahie olduum zaman irademin gszletii
duygusuna kaplmadm. Fahie olmak dnyann en
kolay eyiydi hazrdm buna. nk cinsellik hi
bir zaman byk anlam tamamt benim iin. yle
olduu iin de, bunu para kazanmak iin kullanabilir,
bu yoldan pekl para yapardm. ounlukla hi an
lam yoktu cinselliin, sanrn beni fahielie y
lesine hazrlkl klan da bu oldu. Ve bu duygu o ya
antnn iindeyken hi deimedi. Hibir ey duy
muyordum, cinsellik konusunda duygudan tamamen
yoksundum. Yalnzca belirli kiilerle olduum zaman
duygulanyordum. Bu belirli kiilerle olunca da o kor

kun duygusal bamllk balyordu fahieler hep

beyledir ite, i tuttuklar zaman hibir ey duymazlar
da, birine tutuldular m kul kle olurlar. Belallarndan
baka kimseyi gzleri grmez ben de yle oluyor
dum. Bin eit adamn iliini szdryordum da bana
msn demiyordum. Alyordum. Belki de veriyordum
demek daha doru.
Fahielie balamadan ok nceleri, birtakm adamlarla yatardm. nk kendimi bunu yapmak zo
runda grrdm, onlara "msait" davrandm filan
bahane ederdim. Beni bu duruma drmelerine yolatm. Bir kez o duruma dtkten sonra da, srtst
yatar "Pekl, bu ii bama kendim atm. Hadi.
Umurumda deil yap." dersin. "Hadi, gr iini."
Pasif kalrsn. Pasif kalmak bile bir bakma direnme
dir. Pasif kalmak, evet, etime sahip olabilirsin ama
beni duygulandramazsn demektir. Ofkelenmezsin
de, cinsel heyecan da duymazsn. in rktc yan,
benliin uyuuk haldeyken, uyanimamken kendini
vermelidir. Birisiyle gerekten seviecek olsan yo
rulursun, gcn tkenir. Oysa benim yaptn gibi
pasif kalnca, gcn hi harcamaz, duygularm bas
trrsn. Fahielik yaptm srada hi yorulmazdm,
kendimi hi tketmezdim.
Fazla ac ekmemek iin kendimi bir bakma uyutururdum. Orospularn ou bunu yapamaz. O
yzden de hemen her zaman bunalun iinde olurlar.
yle bir arkadam vard, sonunda uyuturucu mad
delere alt. Orospu olmayacakt. Buna kar ko
yuyordu. O zaman da ilaca alt. Babas onu sokaa

atmt, bu yola srklenmiti. Ve kz fahielik yap

maktan nefret ediyordu. Ben onun durumunda ol
saydm, yoksulluktan kurtulmann bir baka yolunu
bulurdum. Bana ac vermedii iin, yapabiliyordum.
Sanrm artk ben de dayanamam.
Fahielikte zor gnler geirmedim. Her eyden
nce, belalm yoktu. Fahieler! rgtlemekte karla
lacak byk zorluk, belaly safd brakmak ola
caktr. Belal karnza dikilecektir, ne de olsa onun
karlarnn ve gelir kaynann tehlikeye girmesi sz
konusudur. Bugn o pezevenklerden ikisini grdm.
Altlarnda Texas plakal arabalar olan iki zenci. Ke
yiflerine diyecek yoktu dorusu. Tentesi mavi iekli
1970 model ve Texas plakal spor bir Cadillac. Do
rusu birinci smft. Siz hi iekli tentesi olan Cadillac
grdnz m? Buna ancak bir pezevengin ya da olsa
olsa bir rock'n'roll yldznn gc yeter bunlar da
genellikle ya iten ekilmi pezevenklerdir ya da yl
dz olmadan nce u veya bu eit orospuluk etmi
lerdir.
Aslnda pezevenkler hibir ey ya|>mazlar. Sana i
bulmazlar. Baka bir ie de yaramadan btn gn otu
rurlar. Kumar oynarlar, ierler, bir de seni dverler.
Cadillac'larda keyif atarlar, iki dirhem bir ekirdek
dolarlar. Adamm burnunu drecek kadar koku s
rnrler. Belal pezevenkler senin iin hibir ey yap
mazlar. Yalnzca senin btn paran har vurup hannan
savururlar. Sana yaptklar tek ey budur. Hapse d
ersen, kefalet yatrp karrlar seni, nk onlar iin
para demeksin. Ama kefaleti kendin de yatrp ha

pisten karsn, paran da cebinde kalr. Belalya muh

ta olmazsn.
Fahielerin ounun belals vardr. Onlarn ne
duyduunu anlayabiliyorum. nk ayn eyi ben de
yaadm, ayn bamll ben de duydum. Benim tek
farkm, belallara para yedirmeyiim oldu. Yoksa
sevgi hikyesi balanma hikyesi ayndr. Fahielerin ou iin, belal gerek akn romantik idealini
simgeler. Benim durumum deiik oldu benim
gerek akm meteliksiz bir renciydi. Ve ona para
vermek istedim bunu gerekten istedim. Ama al
mad. Geri ben de renciydim ve ben de onun kadar
metelie muhta durumdaydm. Ne ki, kendimi onu
grdm romantik k altnda grmyordum. O bir
liderdi, bir devrimciydi. Param almyordu. Zorluyordum, yine dc kabul etmiyordu. Ben onun ac
eken, ezilen proletaryas, Mary Magdalena'sydm.
Sonra gitti, bir bakasyla evlendi, tyi bir kzla ev
lendi. Kafas iliyordu ve nemli biriydi bence: Bir
lkc, bir bakaldrc. Hep benden stnd. Onun
gibi byk birini tandm iin kendimi ansl sa
yyordum. Liderliin getirdii tehlikeleri ve akl e
kici olaylar da grdm. Bu tip ocuklarn ou ken
dilerini salama alrlar. niversiteyi bitirdikten birka
yl sonra ya bir hukuk danmanl firmasna ka
planrlar ya da byk iler evirmeye balarlar. Her
kes bir i evirir. Devrimin de canna okurlar. Devrimi
de ayaa drrler. Salt bencillikleri yznden.
Bu ocuktan daha kopamadm. Geen yaz bile
sevgim sryordu. New York'a bir daha gelirse, o

nunla yeniden yatp yatmayacam ek git deyip

diyemeyeceimi bilmiyorum. Geen sonbahar hayr
dedim. New York'a gelmek istiyordu, hayr olmaz
dedim. Hi deilse bir fahie olarak "Evet, ama "
diyebilirsin. "Evet, ama onbe dolarn alrm." Fakat
hanm hanmck olmusan yalnzca evet diyebilirsin.
Bir eyi baardm: onunla birlikte gitmemi istedi, red
dettim. Belki de bu yzden imdi beraber deiliz.
Kendisi burada benim yanmda kalmayacakt bu
olasl hi dnmedi.
Sanrm bir tek kez niversiteli bir mterim oldu.
O da benim gibi renciydi. Bir seferinde de bir pro
fesre fahielik yaptmdan sz ettim. aka yollu
syledim. Hemen garsoniyerinde bir elenti yapma
mz nerdi. Gnln ho etmeye nasl olsa niyetliydi
de, tandk birini kiralamay dnd. Benim ret
menim deildi yani onun derslerine girmiyordum.
Pekl hayr diyebilirdi. Arada srada hayr diyen er
kekler de kar. Ama bu pek ender grlr, nk bu
ii balatan erkeklerdir. Bu adam srf profesr olduu
iin knayamam. Aslnda btn meslekler birbirine
benzer mteri mteridir. Adam beni kl yola
srklyor deildi ya. Benim iimdi bu. Tulup da
bana ahlk dersi vermeye kalksa, asl o zaman ondan
nefret ederdim. Bana t verecek olsa tepem atard.
Ben hayatm yaarm, ne yapp ne yapmayacama
ben karar veririm. Mterilerin bana akl vermesine
dayanamam. Fahielikten nefret ediyor olabilirdim,
ama fahielik yapp yapmamak benim bileceim iti.
Bakalarnn bana bu ii brakmam sylemelerinden

holanmam. Akl vermeye kalktlar m hele benim

iyi bir kz olduumu, bunun bana yaramadn sy
lediler mi deliye dnerim. Bunun "yukardan bakan"
bir tavr olduuna inanrm ahlk asndan "te
peden bak"tr bu. Bir de o "salk" safsatasndan
dem vuranlara sinirlenirim yok fahielik nhsal
ynden salkl deilmi. Fahielik konusunda iki
yanl dnr bu insanlar. Kendimi mahvedecek bir
yn ey yapabilirim ve hi oral olmazlar. rnein
sevgilileri ya da karlar olsam da her eye boyun ee
rek veya fahielik dnda mazoizme saparak kendimi
ypratsam hi seslerini karmazlar. Kendi kendimi
daha kt durumlara da .sokarm, yine kar kmazlar.
Bana, "Bu ii yapmamalsn, bu senin iin ktdr"
dedikleri /aman, bu szleri, "Bu ii yapmamalsn,
ktdr" biiminde duyuyorum. Ve "Ben senden s
tnm, ve ne mkemmel bir insanm ki senin gibi
dm by kadnla konuuyor, seni dtn bataktan
karmaya alyorum." diyorlarm gibi geliyor.
stediimi yapma zgrlm olduuna inanrm.
Yaammda bir seim yapma zgrlm olduunu
dnrm. Ve ktnn iyisini setiime inanrm.
Bunu yapmak istedim. Ve buna sayg duyulmasn is
terim. Bakalarnn bana acmas, beni seme zgr
lmden yoksun brakyor gibi geliyor. Ben kur
tarlmak istemiyorum, ne Hristiyanlar beni kurtarsn
istiyorum, ne de ruhzmleme uzmanlar. leri sr
dkleri nedenler ne olursa olsun sonu hep ayn; hep
tepeden bakyorlar, hep kendilerini stn gryorlar.
imden bu ahlkla, bu elinden tutup kaldrma d-

iincesine isyan etmek geliyor. Seme zgrlm ol

duu hayaline kaplmak istiyorum. Bu belki sadece
hayal, ama yle bile olsa yine de zgr olduuma
inanmaya muhtacm. Oysa fahie oluumun nasl baka
gler tarafndan belirlendiini, yaammn nasl n
ceden belirlendiini ve kendime gvenmemekle ne
budalalk ettiimi de kabul etmek zorundaydm. Ama
ne yapp yapp bu dnceden kurtulmam ge
rekiyordu. Onun iin bu ii seligime inanyordum. En
korkun ey de geriye bakmak, neler geirdiimi ve
bunlara katlanm olduumu grmek.
Fahielii imdi dndm zaman, kesin bir ey
syleyemiyorum. O konuda neler duyduumu bile
tam olarak kestiremiyorum. Duygularmn hepsi de
olumsuz deil. Ruh doktorunun bekledii belirli ya
ntlarla ortaya kmaktan korkuyordum. in asl ok
daha karmaktr. Bu yzden ok eyi inkr ettim, hep
sini anmsamak dayanlmaz lde ac oluyor. Ayrca
doktorun bu konuya baknda allm kalplara uy
durma yolunda yle byk bir aba vard ki. onun
bekledii kolay yantlar vermemekte direndim. Her
eyden nce de balanglaki duygularm inkr ettim
erkeklerden nasl nefret etliimi, bana el srme
lerini istemediimi. Onlardan uzaklamak istediimi.

K
I F a -ELK, btn bu yl boyunca aklm kurca
layan bir eydi. Geen sonbaharda Deneysel Ara
trmalar Fakltesi'ndeki rencilerimle bu konu ze
rinde alm, nce fahieleri bir toplumsal grup ola
rak tanmlam, sonra da ortak davran biimlerini
incelemitik. Amerikan Felsefe Birlii, ilkbahardaki
toplantlarnda bir konuma yapmam iin arda bu
lununca, yasann cinsel zgrl kstlad alan
olarak fahielik, ecinsellik ve krtaj konularnda ko
numay nerdim. Bu nerim zerine Birliktekilerin
keyfi kat, hevesleri snd ve bana yaplan ar
unutuldu. O zaman Vivian bu kitap zerinde alma
m istedi. Ben de fahielik konusunda yazmay setim,
ve kesin kararllkla setim.
Fahielik konusunda okuduum her ey top
lumbilim kitaplarmn istatistik bulgular, popler he
saplarn gamsz ussallatrmalar, edebiyatn ronantize edilmi grleri gibi kaynaklar giderek bu ko

nunun ele aln tarz bana itici geliyor. Bu konunun

evresinde yzyllardr byk bir ahlki ve toplumbi
limsel karmaa yaratldn, bu karmaann da kl
trmzdeki youn cinsel basknm sonucu olduunu
yava yava anlamak zorundayz. Bu ylesine bir bas
kdr ki, hem fahieyi ve onun dt durumu yaratr,
hem de fahieye artk insan gzyle bakabilme ye
teneinden yoksun olacak lde katlar. nsanlarn
bu konudan sz ederken takndklar ahmaka tavr
ileden karcdr: Bunlar, kadn kurban eden ku
rumlan deil, kurbann kendisini yani fahieyi
sularlar. Fahielik glp geilecek, kanlmaz ya da
ie gelen bir ey olarak yorumlanr. Fahielerle alay
ederler, onu toplumun dna iterler, cezalandrrlar ya
da en iki yzl tavrla durumunu kendi isteiyle ya
ratm olduunu, bunun "kendi suu" olduunu sy
lerler. Kadnlarn fahieliinin nedenleri, ataerkil top
lumdaki cinsel rol koullamasnm psikolojik yprat
mas olduu kadar, kadnn ekonomik durumuna bal
olduu halde, fahienin yazgs karsndaki allm
honutluk yalnzca adaletsizlik deil, ayn zamanda
aptallktr da.
Son zamanlarda, fahielik dediimiz insan al
veriinin savunucular, ikili standart diye tanmlanan
ypranm makineyi onarmak gereini duymular ve
kadnlarn bu tr kleletirilmesine "cinsel zgrlk"
haykrlaryla alk tutar olmulardr. Bu tutumun al
tnda yatan ama, "cinsel kurtulu" vaadini gz bo
yayc, baya bir izine dntrmek ve bu izinle ka
dnlar devlet genelevlerinde daha da istismar etmek.

bu arada da salklarn gven altna alarak onlar kul

lanan erkekleri herhangi bir tehlikeden korumaktr.
Bu, kadnlarn fahieliini devletin bir ltf olarak
gelitirmeye almak demektir. Bu, Birleik Devletler'in her yannda yrrlkte olan, fahieyi tutuklaya
rak, sorguya ekerek, para ve hapis cezalar vererek
yrtlen sistemden, toplumun erkekler iin dn
medii bir cezalandrma yntemini kadnlar iin uy
gulamasndan daha da ktdr. (Erkek fahieler de
kendilerini baka erkeklere satarlar ve fahielik ko
nusu iinde bir eliki deil, bir koutluktur durum
lar).
Yasal ahlk kalplarnn, (ekonomik ya da psiko
lojik nedenlerle) kendilerini satmak zorunda brak
lanlar sulu gtirmesi, buna karlk satn alanlar su
lamamas da dummla hr eit alay edi gibidir. Oysa
Amerika'nn stimrge dneminde uygulanan ve fa
hielikle e durumda olan, gnll klelik dedikleri
istismarc alma sistemine bugn kesinlikle izin ve
rilemez. Bu sistem daha zenci kleliinin kaldrlma
sndan nce yasaklanmtr. Fahieliin devlet ka
nalyla dzenlenmesi veya bastrlmas yerine, asl adil davran bir baka ynde gelimeli; fahielik ceza
yasasndan tamamen kaldrlmaldr. Fahieliin su
saylmaktan kmas, kadnlarn fahieliini hibir e
kilde oaltmaz veya kolaylatrmaz. Ancak, fahielerin srtndan geinen iki snf erkein, belallarn ve
polislerin kadnlar istismarna son verir bu tutum.
Kt yola dmlerin ykl kazanlar, onlar ko
ruma gtirnmndeki zorbalkla ele geirilebildii

in, polislerle belallarn ileri ayndr/*^ Belal, fahienin kazancndan geinen erkek diye tanmlanr.
Fahielik, ya zorbala ya tutuklanmaya raz olmay
gerektirdii ve polisin kazanl bir gelir kayna ol
duu iin, fahieliin yasad olmasnda yneticilerin
kan vardr. Bu karn karsndaki tek rakip, fahi
elii "dzenleyerek" (yani kurumlatrarak) devlet
tekeline alan eyaletlerdir. in tuhaf, fahieliin su
saylmamas savna kar kan bir baka etmenin de,
din rgt deil, gl otel karlar oluudur. Bugn
kaplarn fahielere kapal tutabilecek kadar zengin
olan pahal oteller, fahieliin serbest braklmas ha
linde kamuoyu nazannda g duruma dmekten e
kinirler. Fahielere kap amann getirecei gelir, bu
endieyi ortadan kaldracak lde kazanl g
rnmemektedir.
Kltrl kadnlar fahieyi olsa olsa edebiyat ka
nalyla, okuduklanyla tanrlar. Edebiyatta fahie tipi
ylesine sk ilenir ki, gerek yaamda bu kadar ka
labalk bir fahie grubu bulmak olanakszdr. Bu,
yksek kltrmz yaralan erkeklerin kadn byle
gstermekteki abalarnn sonucudur. Edebiyatlara
fahielik konusundaki Hkirlerini sinir bizucu bul
mamak olas deildir. Baudelaire ve onun "ktlk"ten duyduu zevk insann aklna taklyor. Altn
yrekli orospunun yceltilmesi ucuz ve kolay bir h
nerdir. air kendisini fahieylc /rlolelirmekle ken
dine acma duygusunu doyurur, fahiein dzeyine
^ 'Pezevenk sz, Amerika'daki kullanl himiyle bizdek "be
lal" ve "fedai" kavramlann' da ierir. e v .

inmekle kendi insanclln kutlar, sradan bir kadn

da, bir sokak yaratnn varlnda ac eken Magdalena'nn la kendisini bulmak gibi bir sezgisi olduu
iin kvan duyar. Ve fahienin dummunu allayp
pullamakla, duygusallk kisvesine sokmakla da, fahi
eliin srp gitmesine en az Fransz turizmi kadar
sebep olur. Bu tutum kusursuzdur: Liberal grl
erkek, fahieyi korumakla ahlki devini yerine ge
tirmitir... ve onun sefaletini alglad iin kendini
kutlamakla da fahieyi smrmeye devam etmekte
dir.
Oysa ben kadnm, bu yzden benim fahielikle
ilgilemnemin ok daha kiisel nedenleri var. Liz
Sclneider'lc bu konudaki ilk konumalarmzn ha
vasn anmsyorum. kimiz de bu konuda konumaya
haklarmz olmad duygusunu yayorduk. Biz ni
versitede okumu, kendimizi hi para karlnda .Salmamtk. Fahclerin ou gibi ekonomik prangaya
vurulmadmz, giderek tele-kzlarn yaantlar hak
knda bile doru drst bir ey bilmediimiz iin ken
dimizi cahil buluyor, byle olduu halde bu konudan
sz amakla kstahlk ettiimizi dnyorduk. Yine
de tartmay srdrdk. Ne ki bilgi asndan byk
boluk iindeydik, nk szkonusu kiilerden ak
seik bilgi edinilmiyordu, bilinenler sadece erkekler
tarafndan ya da erkeklerin houna gidecek biimde
(erkekler iin yaymlanan dergilerdeki parti kzlarnn
renkli yklerine baknz) uydurulmu samalard. Bu
konudaki bilgilerin hemen hepsinin kayna erkek
lerdir. Salt insanlar bu denli uzun sre yanl bilgiler

edinmi olduklar ve yanl bilgiler edinmeyi sr

drdkleri iin bile olsa, birilerinin kp gerei ara
trmas gerektii kansna ve kararna vardk.
Bize bilgi verecek olanlar bulmann, onlarn g
venini kazanmann, toplumun ve yasalann sulamas
sonucu alkanlk niteliini alm savunma duvarlarn
delip gemenin ne denli zor olacan biliyordum,
daha dorusu bildiimi sanyordum. Oysa zorluklar
sandmdan da bykm, ilerinden birkayla ar
kadalk etmek yoluyla tandn kadnlara gittike
balanarak (giderek zdeleerek) kendimi kaptra
cam nasl nceden sezememisem, karlaacam
zorluklar da nceden kestirememitim. Bu kadnlara
ylesine hakszlk yaplyor, ylesine istismar edi
liyorlard ki fkeden deliye dnyordum. Ya da
rkyordum. nk btn kadnlar gibi ben de bili
yorum ki, fahie hepimize ders olmas dnlen bir
varlktr. Tamamen dzmece bir rnek de olsa, kov
boy rdmlcrindeki uysal ve efendisinin arkasndan y
ryen kzlderili kadn gibi, fahie de bizlere ne denli
ansl olduumuzu, efendilerimizin bize nasl iyi dav
randn gstermek ve halimize krcimcmizi sa
lamak iin vardr.
Yaz olduu halde yorgunluktan yerek ve uyu
mamak iin pepee kahve ierek btn gece J ile ko
nuurken, ya da akam zeri M'i apartmannn,
beyaz oday yeil bir skunete bulayan bahedeki
aalarn glgeledii balkonunda otururken, fiziksel
olarak bu iki kadnn bandan geenleri konuan ka
dnlardk. Ancak, bir anlamda anlatlanlar ruhsal yn

den hepimizin bandan gemi olaylard. nk her

hangi bir kadnn fahielikle ilgileniinin ardmda salt
bilimsel ilginin tesinde ok daha iten nedenler var
dr. Kadnlarn zgrl asndan fahieliin ele
alnarak zmlemeler yaplmas, adal szckler ve
stnlk taslayan kuramsal yorumlarla konuya eilinmesine benzemez bu. Dnyann bu en eski mes
leini kadnlarn yaptklar ilerden az kazan ge
tirenler kategorisine sokan Marksist cret gstergeleri
dzenlemeye de benzemez. Her kadnn fahieliin
zerinde duruunun ya da paradoksal olarak ze
rinde durmaktan kannn ok daha geerli ve ki
isel nedenleri vardr.
Bir kadnn, fahienin bandan geenleri algla
mas iin d gcn zorlamas gerekmez. Kafamda
"dolap" adn verdiim bir blm var. Byk olas
lkla oumuz gibi lx;n de o blmdeki dncelerin,
ergen aa geliimden bu yana onbe yirmi yldr,
yani yar mrm boyunca aklm kurcalayan kurgu
larn varln hep sezmiimdir de, onlara yanamak
tan ekinmiimdir. Zaman zaman gece kularnn,
zencilere atfedilen o ekici deerlere sahip olup ol
madklarn dnmmdr. Yoksa insan byleye
cek olan yer New Orleans piyasasdr m demiimdir?
Her ne olursa olsun, bu gece Broadway'de mteri
beklemek nasl bir eydir acaba? Belki de bizler yal
nzca kendimizi kandryoruz belki de bu hepimi
zin paylat bir deney. Ama sulandrlm biimde.
Sanrm oumuz, belki de hepimiz, aslnda kendimizi
satyoruz da byle yaptmz bilmiyoruz. u halde

sorun, iimizden hangimizin bu gece Broadvvay'de

mteri bekleyecei ya da beklemek zorunda ka
lacadr.
Erkeklerle bulumalarmz, gittiimiz yemekleri
anmsadmz anda, kendi fahieliimizin su katlm
biimi Liz'in de Ixmim de kafamza dank etti. Ben bo
yuna Bowery stdyomdaki ilk gnlerimi dn
yordum. Birlikle oturduum kz gitmiti ve ok yal
nzdm. stelik paraszdm da. Annemin, sigorta ol
mak istemeyenlere dil dbkerek yapt hayat sigor
talarndan kazand paradan yollad krk dolarla bir
ay geinmek zorundaydm. at katndaki odam buz
gibi souktu. Hep hastalanyordum, Sreen bron
itim vard. snmak iin ufak bir sac sobadan baka
bir ey yoktu. meyeyim diye kpeimi koynuma
alp yatardm. Birka aydr peimde dolanan gen bir
doktor vard. Erkekler nedense kadn sanatlarn zel
bir durumlar olduuna, yani "serbest kadnlar" ol
duklarna inanrlar, ilgin ya da kolay bir av gzyle
bakarlar. Bu Doktor John dediim, bana asldka
asld. Haftalarca beni yemee gtrd. Artk onunla
yatmak zorunda olduumu dnmeye baladm. Ben
ne veriyordum ki? Oysa o yemek masrafn veriyordu.
Yemee ihtiyacm vard, ama oraya harcanlan paray
pekl ben kullanabilirdim. Altm, belki de yz
dolar; oysa koca bir aylk kira sadece elli dolard.
John, heykellerimi satn almazd. Sanatm ilgin bul
muyor gibiydi, dahas ruhum onu hi mi hi ilgilen
dirmiyordu. O zamanlar tansaydm J'nin "araclg"ndan yararlanarak fahie olur muydum acaba?

Yoksa o gnlerde aldan yaptm sprntler, pa

raya bo verdirecek lde ama ve doyum mu ge
tiriyordu bana? Her neyse, drt hafta iinde be ya da
alt kez biftek yedim, kpei yataa alp snmak ge
reksinmesini duymadun ve bedavaya yattm.
Sonra gerekten kendimi satmay kurduum bir
baka olay geldi aklma. Bu, liseyi bitirdiim yl ol
mutu. Oxford'a gidecektim. Zengin akrabalar duruma
el koymular, okumam iin gerekli paray verecekle
rini sylemilerdi. Yalnz gitmiyordum, sevdiim
daha dorusu ak olduum biriyle beraber gidecek
tim. Bir kadnd bu. Akrabalar buna hi yanamad
lar... gerek bir facia... ailemizde bir sapk. Drt bu
caktan daylar, amcalar, teyzeler, halalar toplandlar
ve benim suumu grmek zere airet mahkemesi
kuruldu. Sonunda karar verildi: Ya arkadamdan
vazgeecektim, ya Oxford'dan. kisini de yapmadm:
Onlara yalan syledim ve Oxford'a arkadamla be
raber gittim. Ancak onun gidebilmesi iin para bul
mamz gerekiyordu. Btn yaz bir fabrikada alt
m halde yeterli paray biriktirememitik. Arkadam
niversitenin yaknlarndaki gecekondu mahallesinde
oturan bir renciydi. Beraberce pansiyonda kalyor,
onun garsonluk ederek kazandyla karnmz do
yuruyorduk. Evi ekip evirmeyi bir trl retemediimiz, btn szlerimize kulak tkayan, btn aba
larmza kar koyan bir de Dalmayal vard yan
mzda. Annem oturduumuz yeri grnce, trajik ya
lar aktt gzlerinden. mrmn en mutlu yazyd o.

Ama yazn sonuna geldiimizde, yeterli paray

daha toplayamamtk. O zaman aklma parlak bir fi
kir geldi. Kendimi baya ykl bir paraya satacak
tm ve abucak zengin olacaktk. Ben arkadamdan
daha gentim ve ak adna kahramanlk etmeye can
atyordum. O kz dOrt yl sonra bir bakasn bulup
beni brakt. in tuhaf, eve sylediim yalan da ayn
yl anlald ve Millet sllesi beni reddettiklerini bil
dirmek iin Noel'de eve ardlar. O szn ettiim
yaz, beyz dolar m, bin dolar m kazanmay aklma
koymutum, imdi bilemiyorum fakat son derece
kararl ve hevesliydim. Mteriyi de gzme kes
tirmitim. Zengin halamn bir arkadayd bu. Cadillac
accntas vard, kp doluydu ve anladm kadaryla
zamparayd. Genlere meraklyd. Byk planm ona
amak frsatn hi bulamadm, ama en ufak ayrntya
dein her eyi planladm. Aptallk ettim, aileme syler
diye korktum. Fabrika ii skcyd, yryen bantm
banda durup hep ayn eyi yapmak karabasan gibi
kyordu stme. Geceleri korkuyla ter iinde uya
nyordum. Btn yaz almtm ve gerekli olan 800
dolarn tamamlanmasna daha ok vard. Gerekli ko
ullar salayabilmemiz iin ksa srede ok para bul
mak zorundaydk. Planm ne denli beyinsizce olursa
olsun, satabileceim tek eyin vcudum olduunu bi
lecek kadar akllydm. Geenlerde bir kz grdm.
Kendini sevdii kadn uruna gerekten satmt. Kz
caz benden daha m tutkulu bir akt (mteri olarak
bir aile dostunu semeyecek kadar akll ve kararl
myd) yoksa sevgilisi benimkinden daha m ar
basan bir zorbayd bilemiyorum.

Bana yle geliyor ki, fahielik kadnn toplum

iindeki durumunun bir rneklemesi, zdr. Fahi
elik, (cinselliin meta karlnda bir alveri ol
mas ilkesine dayandrlan ve tarih boyunca srarla
srdrlen) evlilik szlemesindeki belirsizliin ter
sine cinsel alverii aka paraya balamakla ka
dnn bamlln ortaya koymakta kalmaz, fahielik
edimi biz kadnlarn nesnelemesini, eya deeri al
masn bal bana belirtir. Fahienin satmak duru
munda olduu aslnda cinsellik deildir; dtr,
aalanmadr. Mteri de cinsellii deil, stnl,
bir baka insana stn olma gcn satn almaktadr.
Belirli bir sre iinde bir baka insann iradesine ege
men olmann badndrcU hrsn, szm ona zorla
yaptrlmas akla en son, ayp ve tabu saylmas ise
akla ilk gelen bir edimi ynetmek ve ona egemen
olmak yeteneini satn alr mteri. Bu, on ya da onbe dolara satn alnabilen byk bir gllk duy
gusudur. Pazarlk kesildi mi, btn smrc emek
ilikilerinde olduu gibi, fahie alaca para kar
lnda verebileceinin en azn vermeye abalar. Ne
var ki, pazarlk yapld ve yaplabilirlii ortaya k
t anda, erkekle kadnn karlkl durumlar, yani
ak seik, gze batacak ve eskilerde kalm bir efen
dilik kavramn canlandracak biimde erkein efen
dilii, kadnn klelii belirlenmi olur. Fahielik, bir
anlamda antik bir oluum, toplum yaps iinde bir fo
sildir ve btn fosiller gibi gemi bir a belirtir.
Ancak, asl mecaz olgusal deil, toplumsal olmal ve
bize, L6vi-Strauss'un belirledii gibi, insanlk tari

hinin byk blmnde erkeklerin kadn alverii

yaptm, dnyann her lkesinde, para sisteminin var
olmad toplumlarda kadn bir piyasa deeri olarak
grdn hatrlatmaldr. Fahieliin kkeninin, be
reket ayinlerinden ataerkil inanca dnen tapnaklara
uzanmasna amamak gerekir.
Kadnn maruz kald her aalauna, her trl
onursuzluk, kadnn sorumlu tutulduu, onun ayb
olarak yorumlanan cinsellikle simgelelirilmesinden
doar. Fahienin kendi kendini sulamas, hor gr
mesi aslnda btn kadnlardan beklenilen bir tutum
dur; ne ki bu bask btn kadnlarda ayn baarl so
nucu vennez, btn kadnlara fahielere yapldmca
ak, kesin ve etkin zorlama yaplamaz. Bu aalan
ma tek kelimede zetlenebilir. Bu kelime de cinsel
birleme deil, et'tir. Kendimize fkemiz, kendimizi
hor grmemiz bu yzdendir: Et olduumuzu bil
mektendir. Bizi bu gzle grrler varlmzn da,
kusurumuzun da z budur.
Bu tanm kabullenmenin dl de, cezas da b
yktr. J alt srada haftada 8(X) dolar aldn
syledi. Oysa ben elimde dokloram ve on yllk
retmenlik deneyimimle hal lada ancak 60 dolar ala
bilirdim. J de ben de niversileli oldun.uz iin, bu
sonu ok houmuza gitti, epey elendik. Bu noktadan
hareketle, akademik dnyann gerektirdii baka fa
hielik eitlerini, blm bakanna dalkavukluk etme
zorunluluunu, faklte toplanllar dediimiz ruhsal
darbeleri dndk. Ancak, cinsel fahieliin J'ye ne
lere malolduunu da biliyorum, bunu gzlerindeki

ypranmlktan, zaman zaman gzlerinin canl ma

viliini yitirip cam gibi donuklamasndan sezinli
yorum. Fahielii, onun insanlna kar ilenmi bir
su olarak grmek ne akla ne de dinsel gre yatkn
deildir. J ile uzun konumalarmz, itirallarm ve
inkrlarn, uzun acl saatleri, onun duyarl yzn
hatrladka J'nin ektii aclar dnyorum. Sus
makla, bastmakla geen yllar ona nasl ac vermi
olmal, sonraki yllarda bile onun hatrlamasn en
gelleyen gizlilik duygusu ne derine ilemi olmal
diye dnyorum. Ve fahielik yapt dnemde
duyduu ac, onun kendisini uyuturmasna, giderek
uyuukluk derecesinde pasiflemesine yolam ol
mal. Artk kimseyi sevemeyecek kadar ykkn ve
buruk. Bu duruma gelmek, haftada 800 dolarn kar
ln ok jahalya demek demektir. Ve erkekleri
ykml tutmak iin ok korkun bir miktar demek
tir.
Fahie iin belki de en byk eziklik, toplumun
ortaklaa tanmlad diiliini, cinsel aalanmasn
kabullenmekten gelen toplumsal sorumluluktur. Bu
noktada Marksist zmleme de yetersizdir, nk bu
tr zmlemeler utan gibi ruhsal etmenleri hesaba
katmazlar. nk ekonomik etmenin tesinde ok
daha zorlu, tellikeli bir neden vardr. Bu bir eit ruh
sal dknlk, kendi kendini lekeleme dknl
olarak tanmlanabilir. Bence btn kadnlarn toplum
tarafndan kabule koullandnId bir tutkudur bu.
Bizimki gibi salksz bir cinsel kltr ortamnda,
cinsel davranlarmzn tarz kanalyla kadnn bir

cisim, bir nesne-ct olduu srekli hatrlatlr. Bu, bir

bakma et'i egonun ya da zbenin kart, antitezi, zbcnin ya da ruhun negatif kutbu olarak ortaya koy
maktr. Kadnn fahielik yoluyla sat, bu tavr her
olaydan daha gl olarak kantlar.
Kadnn mazoist okluunu vurgulamak konusun
da byk eilim vardr. Ciencilikle erkekler ve Freudular kadndaki mazoizmin doutan varolduunu
sylerler. Bunda bir yutturmaca, bir ussallatrma var
dr; nk kadnlara yaplan her trl gaddarlk, ka
dnlardaki kendi kendini ypratan tutumun organik ol
duu, kadnn yapsndan geldii, X kromozomundan
koparlmaz bir nitelik olduu bahanesiyle rtlmeye
allacaktr. Byle safsatalar duyduka ben de her
kes gibi sinirleniyorum ve "mazoizm" terimi bana
kastl bir yanl anlama olarak grnyor. Oysa ben
de "mazoist" davranlardan kurtulamyorum, er
keklerin aklndan bile gemeyecek binbir ac ya
ratyorum kendime. Ve bunu, mazoizm kadnlk ro
lnn bir paras olduu iin yapyorum. Bu, diilie
zg bir davran, ben de bilinalln etkileyecek bi
imde bu davrana uygun eitildim. Durum bttyle ol
makla beraber, mazoizm tamamen yanl bir terim.
Eer bizler kendimiz iin ykc davranlara zorla
nyorsak, bunun nedeni to|)lumun kadnlarda bir ey
leri ykmak, egolarn, kendilerine sayglarn, umut
larn, iyimserliklerini, dlerini, kendilerine gven
lerini, iradelerini yok etmek eilimidir. Bu durumdaki
bir grubun "mazoizm"i aslnda bir uzlama davran.

ezilen, bask almda tutulan gruplann varlklarn sr

drebilmek iin zorunlu yneldikleri bir uzlama bi
imidir. nk bu gibi gruplardaki kiiler, kendilerini
ezenlere kar duyduklan nefret ve fkeyi iselleti
rerek ezilmilikleri iinde ibirliine gitmedikleri tak
tirde, boyun egmeyileri ortaya kacak ve ezilenler
bu yzden cezalandrlacaklar, belki de leceklerdir.
Toplumsal bamllk iindeki baka gruplarn dav
ran incelenirse, bu tutumu anlamak zor olmaz.
Fahieler erkeklere kar burukturlar ve onlardan
nefret ettiklerini sylerler. Erkeklerle olan ilikileri
gznnde tutulursa, onlar sevmeleri nasl beklenir?
Fahienin, belalnn ll sadizmine boyun eiini,
herhangi bir duygusal denge lsyle ak olarak ni
telemek zordur. Bu yzden fahielerin baka kadnlar
sevmesi, (her ne kadar, baz fahielerin belalya bak
tklar gibi bir kadna baktklar, onunla toplum iinde
geerli heteroseksel rolleri yklendikleri grlrse
de) kendilerini satn almayan ve zorbalk etmeyen ka
dnlar sevmesi olduka yaygn bir durumdur. Fahi
eler, erkeklerin kabule yanamadklar insancl dav
ran ve trelerimizin erkee hi retmedii efkati
baka kadnlarda ararlar. Sylenildiine gre, kadnlar
tutukevinde tuhaf bir huzura kavumakta ve oraya ye
niden dnmekten honut olmaktadrlar. Bu, ne denli
sama olursa olsun, anlay ve yaknlk duyduum bir
duygudur. Bu, bir bakma kendi kendimizi sulama
alkanlmza uygun dyor, olanca yoksulluu
muz iinde bir arada kilit ve gven altna girince
mutlu oluyoruz anlamn tayor. Cezaevi gizli bir

yuva, belaldan, polisten, bamllktan uzak (yeme

ini cezaevi verir ve yemek iin almak ya da kendini
satmak zorunda kalmazsn) bir snaktr. Ve ceza
evinde kadn, teki kadnlarla beraberdir, bir araya
hapsedilinceye dek en ok kamaya alt grupla
birliktedir bylcce bizlerin birleme yolundaki
gizli zlemlerimizi hakl gsteren ve gerekletiren
bir durum ortaya kmtr. Hapislikte yaknlama,
hapishane itenliidir bu. Yaamnz ylesi bir boz
gunculukla dzenlerler ki, baka kadnlarla bir araya
geliiniz ancak hapishanede gerekleir ve bu, bizlere
yetitirilme tarzmz ve durumumuzun getirdii bir
birimize dman olma duygusuna uygun der. nsan
kadnlarn kendi kendilerini ne dumma getirdiklerini
grdke, grdklerinin arlnda ezilir. Bizimki
gibi iyi renilip pekitirilmi alkanlklar, ister evde
ister baka yerde, nerede olursa olsun yerine getiri
lirler.
Bu, mrmn en zor yazdm, en ok zaman ve
ruhsal g alan almas oldu. Yalnzca kiileri bir
araya getirmek bile ok yorucu oldu. Bunu baara
bilmek hemen hemen haziran aymn tamamn ald.
Gnlerce telefon stne telefon etmek, Bizans po
litikas yapmak gerekti. Hemen her kadnn faliielik
yapan bir tand ya da tandnn tand vardr. Ne
var ki, kadnlarn karnza gelip ilerini amalar zor
dur, bunu onlardan istemek de zordur. O yaz boyunca
sren konumalar, balangta yalnzca arpc olan
uzun, tuhaf bir deney oldu. Kadnlarla konutuum

gnlerin gecesi, Fumio ile kavgaya tutuuyorduk.

Sanki ben bir fkeye, bir saldrganla kaplyordum
ve Fumio da savunuya giriyordu. Bu davranmz
ikimiz de anlayamyorduk. Konumalar banda aln
d zaman bunlar ok deerli buluyordum, iki hafta
sonra ise bunlar dinlemeye bile dayanamadgm gr
dm. Olayn yatmas, rendiklerimin dinlcndirilmesi gerekiyordu, bunlar ok saikm, ok etkilemiti
beni. Bu deneyin beni ok deitirdiini farkettim.
Bantlar dinlerken anlyorum bu deiiklii, ilk bant
larda boyuna ben konutuum halde, sonlara doru
dinlemeyi biraz rendiimi gryorum. Sesim de
deimi, toplantlarda duyulan heyecanl, karsndakilerin bartsn bastrmaya alan .ses tohum, ok
daha yavalam.
Stdyomda bulutuumuz zamanlar, gnde bir iki
saat dinlenerek, kimi zaman hi ara vermeden oniki
saat, yirmi saat alyordum. Sonra neden byle yap
tm ve deneyin neden yerine oturmadn anladm.
Bu sadece byk ve belki de tehlikeli bir ie gimie
duygusundan deil, beni bilinli alglamann ok daha
derinlerinden etkileyen bir duygudan ileri geliyordu.
Bunun salt benim tepkimden, bir tek kadnn duy
gularndan daha byk anlam tadna inandm
iin sylyorum. Dediim gibi balangta fahielie
u ya da bu dnsel, toplumsal veya siyasal gr
yznden ilgi duydum. Ama zamanla temel nedenin
ok daha ileri bir ey olduu falieliin "dolabm"
dediim bastrlm konulardan biri olduu ortaya
kt. Herkesin kafasnda, iini ap bakmaya kork-

tuklan bu eit dolaplar vardr. Broadway'de durup

kendimi yabanclara sunmak kavram, o denli gzpek veya o denli umutsuz, aresiz olmak fikri beni her
eyden ok dehete dryordu yine de dr
yor. Ve Broadway'dc durmu olan, bunlar yaadk
larn syleyebilen kadnlara, saygdan ve anlaytan
daha ileri duygular bosliyomm. Bu kadnlar, hepimi
zin kafasndaki en kt d, kendi karabasanmz
yaayp gelmiler gibi.
O yaz, on yldr oturduum mahalle ve sokak hakkndaki grlerimi de deitirdi. Artk nc Cadde'yi eskisi gibi kaytsz bir saflkla gremiyorum.
Scak bir gn, benim gln ve klstr spor arabam
tam nc Cadde ile Onnc Sokan kesinde
bozuluv..rdi. Transmisyon aygtnn soumasn bek
lerken, tam bir saat boyunca pezevenkleri, orospular
ve mterileri seyrettim. Yaz banda rendiklerim,
bu gzlemi yabanc bir filmi ikinci kez seyretmeye
benzetiyordu. Bu kez filmin dublaj yaplmt, dili
anlalyordu. Pezevcnkler bir arabaya dayanmlar,
sigara ierek alverii kolluyorlard. Biri iko, ir
kin, teki ba ustural, klhani klklyd. ri yar bir
zenci kadn bir sala meyhanenin eiinde krtp dumyordu. ok iman ve hantald. Ama yz ok g
zeldi. Parlak renkli giysiler iinde bir zenci delikanl
kadmn nnden geti onu grd ve tepeden bakan bir
tavrla ban evirerek kadna ya tulumu olduunu,
et yn olduunu syleyip svd.
Kadn, dncesiz ve yattrc sat dansnn uyu
ukluundan syrld, alnm, incinmiti. Delikanlnn

arkasndan "orospu ocuu" diye bard. Oysa sv

glerinin vurucu gc yoktu ve delikanl onunla alay
etmeye, sataca mal aalamaya, ktlemeye, hep
ten deersiz olduunu sylemeye devam etti. Kadnn
btn sahip olduu eyleri, btn sermayesini lekele
di. Kadn fke ve ykknlk iinde dt onursuz
durumun ezicilii yznden titremeye balad. Donup
kalm, yaamaktan utan duyar olmutu. Barma,
uyuturucu ekip kafay bulmu bir beyaz hippi kz
uyandrd, kz da olana svd. Ben de, kendimi bile
artan bir davranla, arabann iinden delikanlya
"defol" diye, bardm. Bylece, bu kstahlk rnei
karsnda birleen bir kadnlar triosu oluverdik. Oysa
delikanl oral bile olmad. ylesine kurumlu, y
lesine gvenli bir yry vard ki, bu tavr onu selloid bir koruyucu iine alm gibiydi.
Siyah bir arabaya tnemi iki kocaman, kara ku
gibi grnen pezevenkler kllarn bile kprdatma
dlar. Orospu yenik dt. Sonra efendisi ona portakalh bir lollipop verdi. Kadn, kara derisinin ve kara
giysilerinin donukluunda bsbtn gz alan portakal
ekerini yalayarak krtmaya devam etti. Ona ekeri
veren iman adamd. Oysa kadn ikinci kez Philadelphia'daki Kara Panter kongresinde grdmde
yannda kafas usturaya vurulmu olan vard. Kadn
salt gezmek iin gelmiti. Asl artc olan, siyah be
resi, siyah derici ceketi ve Panter rozetleriyle iki dir
hem bir ekirdek pezevengi "Devrimci Halklar Kongresi"nde grmekti. Rozetler serbest satlmaktadr
dileyen alr ne ki pezevengi bir devrimci niteli
inde grmek insana itici geliyor.

Neyse biz yine gelelim nc Cadde'deki o bu

naltc scak gne. Orada dolanan ve inanlmaz dere
cede eroin alm olan bir beyaz fahie, hemen hemen
evrenin hi faikna viumadan aa yukar gidip ge
liyordu. Kendini kirli bir kt mendil gibi kullanyor,
yzne bakmadan gelip geen erkeklere yanayordu.
Eli antal biri, sonra kkr kkr glen iki marangoz,
sonra tavrndan pazarlk edip de ie yanamayaca
belli olan bir Porto Rikolu. Saat 14.30'du, fahielerin
nnde sonsuza uzanan bir zaman vard.
Yine nc Cadde'den bir baka an. Onikinci
Sokak'taki Cep Tiyatrosu'nun nnden geerken kal
drmda kk kardeim Mallory'yi grr gibi oldum.
Mallory'nin g koullan yenmesini istemek bende
acl ve an koruyucu bir saplantyd. Bu hafta yine
zor bir i yapyor, tiyatro kapsnda bilet kesiyordu.
Sonra bir daha baktm. Bir anda Mallory gitti, yerine
14 yanda Porto Rikolu bir orospu geliverdi. Bugn
Mallory'nin izin gn olabilirdi, ama o ocuun ola
mazd. ocuun klelii ne de kolay oluyor, onun insanlan bunu ne de kolay kabulleniyorlard. Sabahn
onbirbuuuydu. Acaba kz yemee gtrecek bir
mteri kar myd? Ablalk damanm kabard.
Sonra gzel bir yaz akam, her eyin yolunda ol
duu, benim klstrle dolamak bile houma gittii
ve bir arkadamla bulumann bunalmm azaltt
bir saatte nc Cadde ile Onnc Sokan k
esine yanatm. O ilk seferki keye. Kadnlarn ikisi
de oradayd. ki fahie beni uzun uzun szerek ta
ndlar. Birden kendimi grevini ihmal etmi biri ola

rak grdm; bu ne greviydi, onu da bilmiyordum. Ne

var ki, ektiim film son meteliime kadar neyim var
neyim yoksa silip gtrd iin be parasz olduum
halde, keyfimin bu denli yerinde olmas bana su gibi
geliyordu. Yryp yrmeyecei belirsiz bu eski
araba bile bana bir lks, bir israf gibi grnyordu.
Hem benden beklenilen neydi bir ermi inancyla
davaya sarlmam m bekliyorlard? Akderili liberal
lerin tuzaklar ve orta snf sululuunun gzmn
nne serildiini anlamak beni ne gibi yeni sama
lklara srklyor diyordum. Zaten petrol krallarna
yarar bir araba tutkusuyla mrm zehir ettirecek
lde orta tabaka zlemlerim vard. stelik kimsenin
de beni grdm eitimin etkilerinden kurtulmaya
zorlad yoktu.
Btn yl boyunca snfsal sululuk duygusunun
eylemdeki kadnlar kartlklara srkleyiine tank
oldum. Her biri kendine devler dt inancyla
nc Dnya ve proleter kadn zerine sama sapan
fikirler yrterek, hepsi de orta snftan olan eski
dostlar karlkl sulamalara girierek birlik olma
umutlarn zehirliyorlard. Birbirimize beslediimiz
dmanlk, kendi kendimizi sulayp ypratmaktan bir
gmlek ileri bir davrantr. Bu tavr, bir deyimle k
keni burjuva olup da Yeni Sol'a katldktan sonra kit
leye dnen grubun alkanldr. Siyasal iddet ya
da iddet yollarna inanmak, bu kesimin itenliini
kantlamas, giderek rahat koullarda yetitirilmi olalanmn kefareti niteliindedir. Bu bozguncu l
gnlk, fahielii bir bayrak, bir simge, eylemin ma
budu durumuna getirmekten coku duyar.

Kaldrmdaki iki lahie gzlerini bir trl benden

ayrmyordu. Bu bakn anlam ne olursa olsun, her
eyden nce beni tandklarn belirtiyordu. Beni ge
en seferden tanyorlar, balarndan geen olay sey
rettiimi ve az da olsa bir eyler bildiimi biliyor
lard. Bilmemek, kt bir zr olabilir, ama yine de
bir eydir. Bilmemek durumundan syrlnca sorum
luluk yklenilir. Ve insan bu kadnlarn kusuru gibi
su saylan bir eyi rendi mi, bir ykmllk, gi
derek suortaklg duygusunu paylar.
Tralik nn rengi deiti ve arabam yoluna
devam etti. Ama bu arada kadnlarn bakn algla
dm ve not ettim. M, bu tasary srdrmenin tehlikeli
olduunu sylyor; fahielere yaklamakta baarl
olduumuz takdirde, kadnlarn kurtarlmasnn pe
zevengin ekonomik karlarm tehlikeye dreceini
ve pezevenklerin bu tehlikeyi sezecek kadar akll ol
duklarn ileri sryor. M'nin dediine gre, btn ka
pitalistler gibi pezevenkler de iin ucu kendi ceplerine
dokunduu anda karmza dikiliverirler. Ve btn pe
zevenkler kadn dvmekte uzman olduklar iin de,
baarl olursak pezevenklerin saldrsna uramam
zn iten olmadn sylyor. Ben fiziksel konulara
gelince korkan biriyim ve gnn birinde birka pezevekten dayak yemek olasl beni dehete dr
yor. te bu nedenle (aslnda baka nedenler de var,
ama onlar yalnzca zenci erkek ovenizmine son ver
mek dleridir) Panterlerin desteini salamay umu
yor, bir erkein bilek gcne kar bir bakasnnkini
karabileceimi he.saplyor, erkeklerin birbirini saf-

d etmelerini ve bylelikle beyazyla zencisiyle b

tn kadnlarn zorba pezevenklerden kurtulup bir ara
ya gelebilmelerini umuyorum. Ve Panterler isterlerse
bunu salayabilirler pezevenkliin artk sona er
diini, makbul olmadn yayabilirler. Tabii eer is
terlerse.
Ben katalizr olmann tesinde pek az ey ya
pabileceimi biliyorum. Bu tasan zerinde benimle
birlikte alm olan ve imdi bu konuya byk ilgi
duyan pek ok kadn var. ncelikle kuarteti oluturan
kadnlar, onlarn dnda da iliki kurduumuz, bize
kiileri, cezaevlerini, yasa maddelerini reten kadn
lar oldu. Bu konumalarn, tartmalarn srdrlmesi
ve yaygnlamas gereine inanyomm. Bu tr bir
kampanyann stratejisini ve hedeflerini ^ahlk zab
tas, belediye, yasalar belirlemeye, bu konuda karar
vermeye en yetkili kiiler bu ii bilen, iin iinde
olanlar, yani fahielerin kendileri olacaktr. imdi fa
hieler her an iin tutuklanma tehlikesiyle kar karyadrlar. Bir ie girmek isteseler parmak izleri ve
sabkalar yznden lekelenmekteler. Pezevenklerin
ve polisin saldrsna kar hibir ekilde gven altna
alnmamaktadrlar. Eylemin gen avukatlarn, hukuk
rencilerini ve hukuk danmanlarn, geni kapsaml
bir yasal mcadelede kant olabilecek fahielik dene
yimlerine en iyi biimde yneltecek olanlar yine fa
hielerin kendileridir. Bylesi bir mcadele yalnzca
fahieleri ezen bugnk yasalan deitirmekle kal
mayp, ayn zamanda ezilen gmptan yllar yl esir
genmi medeni haklann tmn vermeyi salaya
caktr.

Fahielik, devlete gvenerek ve devletin yard

myla her zaman gelimi ve servetler salamtr.
nsan bu gelenein arlm gznnde tutunca, ger
ek bir toplumsal devrim yapmann ne etin i ol
duunu kavrayabiliyor; Banazlk, alkanlk, paraya
degin karlar, kaba kuvvet, giderek kaytszlk y
lesine somut, ylesine youn. Erkeklerin dnyas bu
eyler zerinde nasl da salam kurulmu. Gelecee
bakmak, dnlen eyin etinliini grmek insamn
soluunu kesiyor. Salksz kltrmz cinsellii nasl
da karman orman elmi. Yine de kii, saygya, sev
giye, anlaya, efkate dayanan bir ak dnebiliyor.
yle yaamak ne gzel. Ve birok inam sevmek ve
de yrekten sevmek. Bu sevginin sevincini yaamak,
sahip olunma duygusu, kskanlk, mal gibi grlmek,
ekonomik bamllk, ego atmas olmakszn sev
menin sevincini tatmak. Yaam nasl ieklerle, m
zikle, sohbetle, eitli sevime biimleriyle dolu ola
bilirdi... btn bunlar olabilirdi. Samrn deerdi de.
Ama bu biimde yaayabileceimiz gne dein ne
zorluklarla, ne engellerle, ne tehlikelerle karlaaca
mz da hatrdan karmamak gerek. Bizi devrimi
yaamaya zorlayan yalnzca hedonizm deil, prag
matizmdir. nk yeni yaam biimini uygulayp ge
litirmediimiz srece devrim olmayacaktr. Ve bu
yaam biimi mutlak yeni olmaldr; devrim daha iyi,
giderek sevgi douran bir yaam biimi getirmelidir.
Nefrete yer olmamal, zaten yeterince nefret var dn
yada.
Ama btn bunlar kolay olmayacak. Bunun kolay
olmayacan bu bahar anladm. Krtajn serbest b-

Taklmas iin gsteri yaptktan sonra Kadnlar Tutukevine gittiimizde anladm bunu. Tutukevinde Ka
ra Panter rgt'nden kadnlar vard ve o k yaplan
btn gsteri yrylerini tutukevinde bitirmek al
kanlk laline gelmiti. Bu tuhaf bir heyecan yarat
yordu. Yrrken nereye gideceinizi yle iyi biliyor
dunuz ki, yrdke heyecanlanyor, duygulanyor
dunuz. Bu, orada ne greceimiz duygusuydu. Yal
nzca sralanm duran ve aksilik karan polisleri
deil, tutukevini de grecektik. Yaammz, oraya
gitmemek urundaki abalara adadmz yere gidi
yorduk, yeni bir yoldan gidiyorduk.
Gsteriye kadlan kadnlar arasndaki baz arka
dalarma, tutukevine gidip gitmeyeceklerini sordu
umu hatrlyorum. Kimi evet dedi, kimi bu sefer gel
mem gelecek sefere dedi, kimi yaknda naslsa oraya
gireceim diye, aka etti. Ama bunun uzun sre aka
olarak kalmayacan da biliyorlard. Robin, Ti-Grace
ve daha birka kii ieri girip kmlard. Grove
Press'e kar giriilen bir oturma grevinde tutuklan
mlard. nsan bir bakma tutukevine girmeyi bekli
yor. Bu, gnn birinde orada toplanacaz duygusunu
sezmek. ou zaman bu dncelerin bir eit pa
ranoya olduunu ve benim gibi kapal yerde kalma
korkusu duyanlar iin byle yerlerin rktc ola
can kuruyorum. Oysa o Mart gn, yryten, ka
labalktan, marlardan sonra bir gn orada toplanaca
mz duygusu tuhaf bir biimde akla yakn geliyor
du.
Tutukevine vardk. Duvarlarn stn grebilelim
diye sokan kar tarafnda durduk. Tutukevindeki

fahieler, esraiclar, yankesiciler duvarn teki tarafndayd. Polisler de onlarla bizim aramzda. Birbir
lerinden bir sra erkek ve bir sra duvarla ayrlan iki
grup kadn. Biz baryorduk tabii. Sokan kar ya
nndan da onlar baryordu. in en artc yan da
siyasal sloganlar sylemeleriydi. Aklm bamdan
gitti. Biz "Kardelerimize zgrlk verin" diye ba
ryorduk. Onlar da yank gibi tekrarlyorlard sy
lediklerimizi. Sonra onlar sesleniyor, bu sefer biz tek
rarlyorduk. Bizimle konuuyorlard, sonunda kalkl sylemeye balamtk. Ve aramzda, iki gru
bun arasnda erkekler, yani polisler sralanyordu.
Bamz kaldrnca, btn kadnlarn pencerelerde
olduunu grdk. Ben bir ara kapal bir yerde al
tm. Onsekiz yanda olduum yaz bir sinir hastalk
lar hastanesinde i bulmutum. Ben de elimde anahtar
destesiyle dolatm. Bu yzden, imdi olduu gibi
herkesin pencerelere t anda her eyin kont
rolden ktn bilirim. Onlar yapnn iinde tutu
yorlard, ama ipin ucunu kardklar belliydi. Kadn
larn hepsi pencerelerdeydi, kendilerini gryorduk,
seslerini duyuyorduk. Bu, Altnc Cadde'den geen
bakkal rann uzaktan duyabilecei bir .ses, tutuklunun evresindekileri gldmek iin syledii bir
szn kulaa arp deildi. Tulukevindeki btn ka
dnlar pencerelere dolumular, baryorlard.
Tutukevine baktm. yle kocaman, yle salam,
yle ta gibiydi ki. Baktka devrimin ne zor olduunu
anlyordum. nk biz kendimizi tketene dein "Kar
delerimize zgrlk verin diye barsak da, aramz

daki ta duvar, demir kap ve btn o polisler dimdik

duracaklard. Onlar ypranmyordu. O zaman neye
kar ayaklandnz anlyordunuz.
Btn bunlar seyrederken, tuhaf bir dnceye
kapldm. Fahieler bizim siyasi sulularnuzdr et
leri yznden hapse dmlerdir diye dndm. Bu
yzden, et olduklar iin, kadn olarak hepimizin i
ledii bir su iin ierdeler dedim, tte cinsel politika
buydu, cinsel politikann zyd bu.

M
lRTIK sokaktan elimi eteimi ektim. Bir polis
yanma gelir de, elini yakamdan sokup bir ey var m
diye aratrmaya kalkarsa, inann ya avukata haber
veririm, ya da baka bir yere bavururum. Oysa es
kiden durum bakayd. O zamanlar uyuturucu kul
lanyordum vc ounlukla sutyenimin iinde eroin ta
rdm. Ve o bok zerinde oldu mu, sesini kara
mazsn. Dalaacak olsan, eroinden tutturamasalar bile
orospuluktan tkarlar ieri. Her an diken stnde ol
man gerek. Oysa imdi polise "ek o pis elini" di
yebilirim. Artk kendimi topladm.
Orospuluk da bir itir diyebilirsin. Ya da bir amaca
ulamak iin aratr. Ama yle kestirip atmak kolay
deil. unu bilmek gerekir ki, orospuluk eden ka
dnlardan ounun bir tutkusu vardr. Bir dknl
olmad halde kendini sokaa vurup da satan kadn
yoktur. Hibiri bu iin heveslisi deildir. Hibiri de o
kadar aklsz deildir. lle bir ey vardr. Eer eroine
dmemisen, mutlaka baka bir ey vardr. Ben ie

ktm her sefer hem nce hem sonra eroin eker

dim. Kadnn demek /orunda olduu bir bedel var
dr.
Uyuturucu madde rehabilitasyonunda balca so
runlardan biri kadnlara gurur alamak, onlar ayaa
kaldu-maktr. Orospuluk yapm olma duygusunu yen
mek zorundayz. Bu duygu ktdnlarn silip atamadk
lar ve kendilerini aalamalarna yolaan bir duy
gudur. Yaamlarnn bir bKindc kendilerini sat
tklar dncesinden bir trl kurtulamazlar. Bunu
unutmalar ok zor olur.
Fahielik, uyuturucu madde alkanlyla beraber
yrr. nk bu alkanl srdrmenin tek yolu
byle para kazanmaktr. Hibir ey para etmezse, etin
her zaman para eder. Kimsenin fahielik yapamaya
cak lde hasta, irkin, ypranm, klksz ve be
para etmez olabileceini sanmam. Mutlaka satn ala
cak biri kar. Oysa klksz ve perian grnl ol
san bir dkkna girip de hrszlk edemezsin. Seni d
ar sepetlerler. stelik orospuluk yapmak eroin pa
rasn bulmann en kestirme yoludur.
Sekiz dokuz yl nce ben eroin kullandm sralar,
eroin be dolard. imdi pahahlat. stelik ektike
ekiyorsun. Ne kadar paran varsa o kadar eroin e
kersin. Snn yoktur bunun. Ben gnde 100 dolarlk
alrdm. 15 dolarn olursa o kadarlk ekersin, 50 do
larn oldu mu 50 dolarlk alrsn, 100 dolar bulursan
100 dolar da eroine yatrrsn. Eline geen btn pa
ray eroine verirsin. Byle bir tuzaktr bu.
Eer bir adamla beraber oturmuyorsan, o zaman
yiyecek ve yatacak yer iin birka kuru ayrrsn. Bu

evrelerde oldun mu, eroin alacak paray denkle

tirdiin zaman, kvrlp yatacak bir dam alt bulursun.
Eroin ekenlerin ou pansiyon odalarnda kalrlar.
ou zaman da oda kirasn verecek kadar para bu
lursun. Sandvi yersin, ekerleme yersin, kurabiye
alrsn yani ocuklarn yiyecei eylerle beslenir
sin. knt yiyecekleridir bunlar, eroine almak da
bir kntdr. Sonunda ila, damardan aldn besin
yerine gemeye balar.
Fahieliin insan uyuturuculara altrdn da
syleyebilirsin. Hangisi nce gelir, hangisi hangisine
yolaar? Bir ksrdngdr bu. Fahieliin getirdii
acy yok etmek iin eroine muhtasn, eroin diye kv
ranmann acsn yok etmek iin de fahielik yapmak
zorundasn. Bu btlyle srer gider. Ancak genellikle uyuturucu madde alkanl daha nce gelir. ou
ilaca alr, yeralt dnyasna girer ve doal olarak fa
hielikle, fahielerle, pezevenklerle bant kurar. Ben
nce ilaca altm. Bir kez ilaca dtn m, ondan
.sonra belirli evrelerde dolanr, belirli insanlarla iliki
kurarsn.
Ben yirmi yama gelinceye dein rahibeler ara
snda, manastr okulunda bydm. Ve mrmde ero
ini ilk grdm seferde kullandm. Bunu bakaldr
mak olsun diye yapmadm. O sralarda ailem dar
madan olmutu. Babamla yirmi yl iindeki beinci
kars ayrlmlard. Bir evimiz, arabamz, her eyimiz
vard. Hepsi gitti.
Baban beni olduka martmt. Byle olunca
kendimi batan atlm gibi grdm. Dkrklna

uramtm. Yuvarlanp gittiim duygusuna kapldm.

Babam ayyat, pek dc dengeli deildi. vey annem
artk ona dayanamyordu. Onun iin ayrldlar, m
rmde ilk kez kendimi toplum dna itilmi biri ola
rak gryordum. vey annem babamdan ayrlp gi
derken beni yanna almad. Babamn karlar, babamla
birbirimize dknlmz ekemezlerdi. Dediim
gibi kendimi sokaa atlm olarak gryordum. Bu
ayrlk beni ok ypratmt. Artk kendi bamn a
resine bakmay renmek zorundaydm. Beni ykan
da bu oldu. Sokakta ne yapacam kimse retmemiti bana. Manastrda bymtm. Bobby Dylan'n
"Yuvarlanan Bir Ta Gibi" diye bir arks vardr, bi
liyor musun? le benim durumum o arkya benzi
yordu.
Kendi bana kalmak naslm
Gidecei yeri bilmeden
Yuvarlanan bir ta gibi
Sokakta ne yaplacan
kimse retmedi sana
Artk kendi kendine alacaksn.

Evet, sokakta ne yaplacan kimse retmedi ba

na. Kendi bama ne yapabilirsem onu yaptm. Yo
lumu da buldum. Katolik kilisesinde retilen o saf
satalara hi inanmyorum yok iyilik yaparsan iyilik
bulurmusun, yok komunu sevmeliymisin, yok kar
delerini kollamalymsm, ite yle bir yn sa
malk. Oysa herkesin gzne b?.arsn. Seninle dalga

geerler, sonra da yatarlar. Ben lekeli bir kadndm.

Yani ila kullanmaya baladm zaman. lacn kaa
olduunu bilmezdim. Kendi kendime ine yapmay
bile bilmezdim.
Hrszlk da yapyordum. Hrszla kyasla oros
pulukta ok beceriksizdim. Gerekten beceriksizdim.
Hi bana gre i deildi. Oysa hrszl beceriyor
dum. Gnde 2(X) dolar yaptm oluyordu, sonra elimdekini avucumdakini herifin birine yediriyordum. Ba
na emir verirdi, git bir takm Petricelli al derdi Petricelli nl bir hazr elbise markasdr. Erkek giysileri
satan maazalardan alardm. Ama hrszla ktn
m ona gre giyineceksin. yle kolay i deildir. Bol
bir ey giymen gerek. slne skca oturmu elbise
olmaz. nk aldn koltuunun altna, bacann
arasna sokarsn. aldn giysiyi iyice drp bke
ceksin ki, ufack olacak ve bir yerine rahata sktrabileceksin. Bana emir verirlerdi. sledikleri eyi
sylerlerdi, ben de gider alardm.
Hrszlk yapmaktan korkmuyordum. Balangla
biraz rktm. Bir kz arkadamla, srf elence olsun
diye hrszla giderdik. Heyecanlanrdm. Vizon etoller filan alardk. Enselendim. Hem de birka kez
enselendim. Ama insan yakalandm diye almaktan
vazgemiyor. nk para bulmak zorundasn. Onun
iin yer deitirir, baka yerlerde hrszlk yaparsn.
Byk maazalara rahata girip kabilmek iin iyi
giyinirdim. Bu ok nemlidir. Bir de araban olacak.
Hrszla ktn m araban olmas art. yi giyinecek
sin. altnda araban olacak. Burjuvalara benzeyeceksin.

Bunlar yapman art, nk bir maazaya girdin mi,

ne kadar iyi giyimli olursan ol, nnde sonunda yine
zencisin. Ben ounlukla yanma bir beyaz kz alr
dm, o zaman ortalk yatrd. O zaman paay kur
tarrsn.
Maazadaki 1er yanna yanap da, "Sormak ayp
olmasn ama bayan, bir eyler mi yrtyorsunuz?"
diye sormazlar. "Size bir yardmm dokunabilir mi, ne
emretmitiniz?" derler. Ve peinden ayrlmazlar. Bu
insan rktr, heyecanlandrr. Ancak en nemli ey
panie kaplmamaktr. Panie kaplmamak gereini
hi aklndan karmayacaksn, nk panie kapld
n an bittin demektir. Son derece serinkanl olacak
sn, kendini savunacaksn. Tabii her eyi inkr eder
sin, hrszlk yapmadn sylersin. Mal stnde ya
kalamadklar srece, inkr edersin. Maazann iin
deyken mal stnde yakalasalar bile, yine syrlabi
lirsin. Ama seni dar brakrlar, kapdan ktn
anda yakana yaprlar. te o zaman iin biik de
mektir. Yine de neden sz ettiklerini anlamazlktan
gelebilirsin. "Kim, ben mi?" diye sorarsn. Bir de s
rekli iine bakan, iyi para verdiin avukatn olur, ona
haber verirsin, ylelikle para cezasyla paay kur
tarrsn.
Avukatn olmas, klnn kyafetinin dzgnl
ileri kolaylatrr. Hapisten daha abuk kmana da
yarar, dala ok para kazanmana da. Ama benim iim
her zaman iyi gitmedi. rnein geen yl ilaca bir
dtm, bataa saplandm. dare edemezsin. Eroin
ok para yiyor, dkkn dkkn dolamaya, giyinip

kuanmaya, ii yrtmeye de zamann yetmiyor. Bir

zm bulmak zorunda kalyorsun. Ama bir kez bu ie
girdin, stelik iyi de i evirdin mi tuzaa dyorsun.
Ben, Minton filan gibi gsterili yerlere giderdim.
118. Sokak'la Yedinci Cadde'nin kesitii yerde bir
bardr oras. Charlie Parker, Miles Davis gibileri oraya
giderler. Birinci snf yosmalar oradadr, byk para
dner. Bin dolar atan adamlar vardr orada pezevenkler ya da bakalan. Oraya ok girip ktm, gen
tim de. Benden holanrlard, bana ok para har
carlard. Hem de pezevenkler. Pezevenklerin bir ka
dna para yedireceklerini aklna getirir misin? Ye
dirirler ya. Bana bir dolu kokain verirlerdi. Ama bir
kez eroine baladn m, artk hibir ey koklatmazlar.
in asl beler yan, hrszln bir i olduunu, bunun
hep srp gideceini sanmam oldu. Hep byk iler
evireceimi sanyordum. Ama nerde. Eroin oldu mu
olmuyor. Eroin uyarc ilalara benzemez. Uyarclar
insann kafasn daha hzl altryorlar sanyorum.
Eroin yle bir etki yapmaz. Tam tersi, uyuukluk verir
ker kalrsn. Onun iin eroinin dozunu fazla ka
ranlarn kalbi durur. Eroin aldn m, nabzn yavalar
tuk, tuk, tuk diye belli belirsiz atar.
Korkun bir alkanlktr bu. Zengin olsan, eroine
yetitirecek paran olsa, sokakta almak zorunda olmasan neyse... Eroin kullandn iin tutuklamazlar
seni, eroini alabilmek iin yaptn iler yakay ele
verdirir. Eroinin bnyene de zarar olmaz. Eroin kul
lannca hibir fiziksel aksaklk olmaz. Eroin imenin
lek zarar, diiye gitmezsin, doktora gitmezsin, o

olur. Ama zenginsen, hem doktora gidip kendine ba

kabiliyor, hem de eroine para yetitirebiliyorsan demekeyfine.
Eroin kullananlar mlhi keyiflenirler. stelik b
yk iler de yaplabilir, rnein mzisyenler daha iyi
alrlar. Charlie Parker eroin ektii zaman daha iyi
alard. Eroin ektiin zaman yaz da yazabilirsin. O
halde sahneye kan oyuncular bilirim, ama bu durumlan uzun smez. Tabii paran varsa, sana bakacak
biri varsa, o zaman mesele yok. Eroin sigara fiyatna
olayd ve yasak olayayd, hi mesele kalmazd.
Be yl nce ilalar sokaktan ekiliverince bir
panik balad. Ben iin ayrntlarn bilmiyomm, yal
nzca oradan buradan duydum. Genovese ile Robert
Kennedy'nin arasnda bir ey gemi. Bobby onu ks
trmaya alyormu. Genovese, "Mal sokaktan e
keyim de sen grrsn. Bak bakalm nleyebilecek
misin." demi. Byle bir panik olunca, kimlerin ila
kulland ortaya kyor. nk herkes eroin bu
labilmek iin yollara dyor zel ofrl Cadillac'lar m istersin, Mercedes Benz'ler mi, ne araan
var. Eroin kullandklarn aklndan ge imleyecein
kiiler kpek gibi sokaklara dklyorlar. Szn k
sas, btn i bir doz eroin bulmak ve buna kimin para
yetitirebilecei sorununa bal. Paran varsa eroin
elinde hazr demektir, alabilmek iin hrszlk etmene
ya da kaldrm srtmene gerek kalmaz. Ama paran
yoksa yakay ele verirsin. Seni ieri atarlar. Ve seni
dar karacak birini bulmaya paran yoktur. te o
zaman filenirsin.

Peki ama bu iin bu kadar amatasn yapmasalar

olmaz m diyeceksin. Sana bir ey diyeyim mi? Eroin
iinde ok para vardr, onun iin eroin yasan hibir
zaman kaldrmazlar. Ve iin iinde bu kadar ok para
dnd m, ekiver kuyruunu.
Bahse girerim ki, fahielii de yasaklamasalar, ok
kiinin ii bozulur, Nevada'da fahielik yasak deil ve
orada daha ok cinayet ileniyor, daha ok... Yo, bana
kalrsa fahielii serbest brakmak doru olmaz. Dev
letin izniyle alan genelevler benim aklma yatnuyor.
Reno'da yasal genelevler var. Hamburg'da da var.
Herkese karne veriliyor. Baka bir ie girmeyi aklnn
ucundan bile geiremezsin. Poliste kaydn olur, s
telik devlet faliieliklen byk para yapar. Anlyor
musun? Sonra bir ey daha var, hapsedilmi gibi olur
sun. nk seni filerler, eline kart tututumrlar ve
baka bir i yapamazsn. Hamburg'da akamn se
kizinden sonra kentin iyi mahallerinde dolaamazsn,
hcreye tkhrsa Ortadoudaki genelevler tam an
lamyla hapishanedir ve orospular gnde yirmi ya da
otuz marka keserler.
Benim ilk deneyimim bir genelevde oldu. Nere
sinden bakarsan bak, genelev hapishaneden farkszdr.
Korkun bir eydi, mrm olduka unutamam. Beni
oraya fahielik yapan, bana da fahielii retmeye
alan yal bir kadn gtrd. On yandan beri
lahielik yapyordu, ad Djuna Mae'ydi. Bana fahie
olmay retecekti. Beni odasna gtrd, ne ya
pacam, nasl davranacam gsterdi. Sonra da New

Jersey'in Trenton kentindeki geneleve gtrd. Buras

akla hayale smaz bir yerdi. Her gn polisler, de
dektifler gelir, haravlarn alp giderlerdi. Evi ileten
kadnla konuurlar, paralarn alrlard. Buraya yal
nzca beyaz erkekler gelirdi. Trenton'un gbeindeydi
ev.
Birka dnda kzlarn ou zenciydi. Hepsi zenci
deildi ama. Birka deiikti. Hani eit olsun diye.
Genelevde eit olmas ok nemlidir. Btn kzlar
oturup beklerler. Mir adam gelir, teker teker herkese
bakar, birini seer, birlikte odaya giderler. Genelevde
parann yzn grmezsin. Paray mama alr, oradan
ayrlacan zaman senin payna deni verir. Ben
gn kaldktan sonra, bu iin bana gre olmadna
karar verdim. Houma gitmedi, gitmek istedim. Mama
param vermedi. Kumar oynam, kaybetmiti. Son
radan rendiime gre, bir belalm olsa kadn paray
vermemezlik edemezmi. Belal kadn tehdit eder,
zorla alrm. Kadnn hesabm grecek bir erkeim
yoktu benim.
Bylece param alamadan ktm. Ama paraya s
kk deildim, ne de olsa bankada sermaye vard, an
larsn ya. Bankada param olduu iin geneleve gitmek
zorunda deildim, ama deiiklik olsun diye gitmi
tim. Oras benim iin ok deiik bir yerdi. Sokakta
deildim, reniyor, yeni deneyimler ediniyordum.
i romantize ediyordum.
Djuna Mae ile ecinsel Bernard beni ok etkile
milerdi. Her sabah onlara uruyordum. Oturduklar
ev, benim evimle gittiim kilisenin arasndayd. Djuna

Mae'lere gidiyordum, bana yiyecek veriyorlar, sonra

kazandklar paradan, yaptklar ilerden sz edi
yorlard. Halleri vakitleri yerindeydi, bu da beni mt
hi etkiliyordu. Djuna Mae, geneleve gitmenin ok
ekici bir ey olduunu anlatyordu. Istediimce para
yapabilirdim ve parann en iyi kayna da orasyd.
Kendimi Djuna Mae'ye beendirmeye alyordum.
Ona nasl yrekli, nasl akll olduumu kantlamak
istiyordum. Djuna Mae'yi ok seviyordum, mrnde
ilk eroini benim elimden ald. Yal bir kadnd. Hi
eroin kullanmamt. Yllardr sokaktayd. Eroine
alt. Bunu bir almak olarak dnmedim. Yalnz
ca onun beni altrd gibi ben de onu altryor
dum.
Sokaa denlerin ou cesaret gstermek, bir
eyleri kantlamak iin atlrlar bu ie. Ben nasl saf,
nasl toy olduumu dnyorum da. Manastrdan
ktm, sokaa dtm. Ama manastrla sokak ara
snda o kadar byk fark yoktur, nk ktlk bana
her zaman ekici gelirdi. Djuna Mae de ok oturakl
kadnd. Ama o genelev berbat bir yerdi, korkuntu.
O lanet olas genelevi yakmaya karar verdim. Hapse
girmeyi de gze aldm. Gerekten de yaktm. Bu bir
ilke sorunuydu. Param istiyordum. Ne zaman param
istemeye gitsem, mama orada olmuyordu. "O orospu
ierde ve imdi dar kacak!" diye dnyordum.
Yangn zevkle seyrettim. Byk olayd. Her yandan
alevler fkryordu. Niyetim kadn ldrmek deildi,
yalnzca dar kn grmek istiyordum. Yangn
benim kardm anladlar. Arthur biliyordu. Bir

avukatm vard. Savc Katolikti. Yaktm yer bir

"gnah yuvas"yd. Be yldan yirmi yla ceza isteni
yordu. Ama ucuz atlattm.
Dardan baklnca doru drst bir yere ben
ziyordu. Bir arkadamn dediine gre New York'taki
havalandrma aygtl a|)artmanlann yans kerhaney
mi. ok para kazanabilirdim. Sekizyz dolar, ya da
onun yans tabii mama |)aram verseydi.
Orospuluk ya|)acaksan korunmaya muhtasn, bir
erkek seni lcki erkeklere kar koruyacak. Erkeklerin
hepsi bu kouna iindedir. Bizim kadnlardan ko
runmaya ihtiyacmz yok, erkekler bizleri dvmese
kocaya ne gerek var, hi deilse yanmz koca almaz
dk. Biliyor musun, fahielerin ou belallaryla yat
mazlar. Ayn pezevenkle alan ortaklarn ounun
onunla hi yatmadklar olur. Genellikle ilerinden
biri yatar. Adamn bir gzdesi vardr. O kadnlar ara
snda gzdesi yoksa, kentin te yannda bir sevgilisi
vardr. Bir yerlerde, para yedirdii bir kadn vardr
mutlaka. Ama seni bo brakmayacak bir sevici ya da
baka biri olmas gerekir.
Belallar, Cadillac'lanm kullanabilmek iin ken
dilerine iyi bakmak zorundadrlar. Bizleri aldatrlar.
Kadnlardan nefret ederler. altrdklar kadnlar
ok kk grrler. Kim klesine sayg duyar ki?
Hem bana yle geliyor ki, ounun cinsel gc yok
tur. Pezevenkliin en nemli yan budur yatmaya
caksn. Kesinlikle yatmayacaksn. Yalnzca para ka
zanacaksn. Kadnlarla iliki kurmazsn, yalnzca on-

larin srtndan para yaparsn. Kadnlar ii gibidirler.

Pezevenk altrd kadnlann hepsiyle yatp, do
yurmaya kalksa ne hale derdi, dnebiliyor mu
sun?
Diyelim ki kadnn biri geldi ve biraz sevilmeye
muhta olduunu sevimek istediini syledi. Bu
i birka saat srer. Diyelim ki adam bu ii gecede be
sefer yapmak zorunda kald. Sabaha ls kar he
rifin. Hem Cadillac'n srmek zomndadr. Bu da ar
iilik saylr. teki pezevenklere alm satmas ge
rekir, bu da enerji ister. Meyhaneleri dolamak zo
rundadr. Pezevenkler teki erkeklere benzer, onltu'
gibi davranrlar. Bir araya geldiler mi, birbirlerinden
fakszdrlar. Btn erkekler birbirine benzer. Pazulann iirirler, tavladklar kzlar anlatrlar, orospula
rndan sz. ederler. eitli yerlere gre kullanlan dil
deiebilir, seilen szckler ayrlabilir, ama Smallun
meyhanesinde de olsalar, Playboy Kulp'te de olsalar,
bir araya gelince temelde hep ayn eyleri yaparlar.
Pezevenkler ok kazanr, ok harcarlar. ok para
harcarlar. Diyeceim o ki, gnde bin dolar, ikibin do
lar harcamak pezevenk iin iten deildir. Elenirler.
Pezevenklerin mr elence iinde geer. teki pezevenklerle birlikte elenirler. Asl pezevenklerle. Pa
ray kazananlarla deil, onlar yalnzca iidir. Pe
zevenkler birlikte golf oynamaya giderler. Birlikte
safa srerler. ou yakkldr, zekidir. yle olmak
zorundadrlar, insan hem budala olup, hem pezevenk
lik yapamaz. Para ekmesini beceremez. yi pezevenk
olan, iyi de banker olur. Borsa dalaverelerine girer.

Pezevenklerin iyisi de Gney'den kar. in tuhaf, en

iyi hrszlar da onlardan kar. Sanrm bunun nedeni
kimsenin onlardan kuklanmaydr, herkes Gney
lileri aptal sanr. yle grnmesini iyi bilirler. O nu
marayla zencileri bile kandrrlar, saf taral numaras
yaparlar. Ama belal-orospu ilikisi bambaka bir
eydir. Benim hi belalm olmad. Bu pek de doru
saylmaz. Evet, benim de oldu. Ben belaln demiyo
rum, nk o benim erkeimdi. Bildiim kadaryla
benden baka kadn yoktu. Onu belalm yapmadan,
pezevenk olarak kullanmadan erkeim diye .setim.
Sonra da onu ocuum gibi sevdim, yle baktm.
Bu i batan aa oyundur. Sanrm pezevenkler
bir kz alarna drmek istedikleri zaman balan
gta sevdal rol yaparlar, kza para yedirirler, gez
dirip tozdururlar. Kz bir kez elde ettikten sonra ol
mayacak szler verirler, kz umutlandrp dururlar.
Iceberg Slim adnda bir pezevengin kendi azndan
yaamyksn anlatan bir kitap vardr. Her eyi ol
duu gibi anlatr. Fahieler belallarna hayranlk du
yarlar. Gerekirse onlar uruna adam ldrrler. Sonra
da belallarn ldrrler. Gerekten de kimi zaman
belallar ldrdkleri olur. In.sann evresinde kleler
olunca korku da kol gezer. Mana ne yapacaklar diye
korkarsn.
Belallar ok aalk eyler yaparlar. Byle yap
mak zorundadrlar herhalde. etin bir yaantdr on
larnki. O yaantya girince, baka trl nasl belal
olabilirsin ki? Ve bunu nasl srdrebilirsin? Gcn,
zorbaln her gn yeniden gsterip kabul ettirmek

zorundasn, (aman m? Herkesin gz zerindedir.

Onlar ne yaparlar? Ne numaralar evirirler? Zorbal
nereye vardrabilirler? Bir gn, meyhaneye bir kz
geldi, belalsna 100 dolar uzatt. Herif paray ald,
kzn gznn nnde yakt, sonra bir yumrukta kz
yere devirip tekmelemeye balad. Bir yandan da,
"Ben sana 20t) dolar dedim, orospu, 200 dolar isterim,
100 deil" diyordu. Kzn yeniden ie kmas ve bir
100 dolar daha yerine, bu kez 200 dolar birden ka
zanmas gerekiyordu. Kadna ar eroin verip ldr
dkten sonra lsyle yatan pezevenkler bilirim. Sa
pktr bunlar. ou zaman akllan balarnda deildir
ya kokain ekmilerdir, ya baka bir ey. Onlar
kendilerine /.g bir dnyada yaarlar.
Benim gibi manastrda yetitikten .sonra fahielie
balamak zordu her zaman sululuk duyardm. Hep
sululuk duygusu tardm. Ama bir kez baladktan
sonra sanki hep iin iindeymiim gibi oldu. Birinci
seferden sonra o duygu kalmad. Nasl olsa yzm
yrtlmt artk, umursamyordum. Herkes biliyordu.
Hele o kerhaneyi yaktm zaman btn Trenton ga
zetelerine getim. Korkmutum ve sululuk duyuyor
dum. Ama o duygulan da atlatmay becerdim. Artk
hibir ey umurumda deildi. Tutuklandm. Daha
nce hi tutuklanmamtm. Filmlerdeki hikyelere
benziyordu. Kz arkadamla ben yangn kardk,
sonra itfaiyeye haber verdik. Sonra bir arabann ar
kasnda, yanmzda polislerle kentten kmz. Onsekiz yandaydm. Arkadam imdi nerelerdedir, hi
bilmiyorum.

Perth Amboy'luydu. imdi Asbury Park'a gittiim

zaman, sokak srttm gnlerden tandklarma rast
lyorum. Arada srada da burada, New York'ta sokakta
olduum zamandan tandklarm gryorum. Connecticut'tayken birlikle i evirdiim bir ocua
zaman zaman rastlyorum. Bir sredir grmedim onu.
Ne olduunu bilmiyorum. Arkadamd. Gerekten
arkada olduum birka kii vard. Ama o dnyada
arkadala pek fazla yer yoktur. Ne olursan ol senin
durumuna aldrmayan birka kii ksa bile, yine de
arkadalk sk grlmez. Sevgiye de yer yoktur.
O dnyann insanlar birbirlerine ok gvenmez
ler. laca ylesine kaplrsm ki, bulmak iin yapma
yacan ey yoktur, yle de ok oyun, yle de ok rol
vardr ki; kimi ana olur, kimi baba, kimi ocuk. Baka
hi kimse ve hibir ey olmad iin birbirinize muhtasmzdr.
Bu sistemi deitirmek zor olacak. imdilerde karaderili erkekler, pezevenkler ve orospular dediimiz
smr sistemine pek uygun den bir tutum iinde
ler. Bu konuda, zenci davasn savunanlara zenci ka
dnlar yerine beyaz kadnlarn bavurmas "meru" ol
mayabilir. Ne var ki kafalarna bunu lakmlar. Beyaz
kadnlarn szlerine daha ok kulak veriyorlar. Zenci
erkekler, beyaz erkeklerin gelip kadnlar batan
karmalarn nleyebileceklerine inansalar, fahielik
sorununu zmekte yararl olabilirler. Zenci kadnlar
ke balarna dikmekten vazgeebilirler. Orospu de
dikleri kadnlar, nefret ettikleri kadnlar, kalitesiz de
dikleri kadnlar, yani istemedikleri, holanmadklan

kadnlar, kendilerinin ke balarna diktikleri ka

dnlardr. Ke balarna kadnlan dikenlerin ou El
Dorado'lara atlayp kentin teki tarafna giderler ve
o kadnn parasn osekiz ondokuz yandaki beyaz
kzlara harcarlar. O kzlar hanmefendidir, nk pa
hal okullara gitmilerdir, ana babalan beyazdr. Irk
lk denir buna. Bir beyazla ilikiye girmek. Charlie
zencidir. Cliarlie'nin kzma yapmadklarn brakmaz
lar. stelik beyaz kza da hayr dokunmaz. Kadnlar
kanalyla Charlie'yi ezer. Zenci kadm da, beyaz ka
dn da drr. (x;ukluundan beri hep Cliarlie'nin
bunu yaptm grmtr. Baka bir ey yapamaz.
nk kendine rnek ald Charlie'dir. Baka bir
rnek yoktur nnde. Erkek diye grdkleri yalnzca
beyaz erkektir. te bu yzden altna bir Cadillac ve
beyaz kadn ekmeye alr. O zaman Charlie'nin
sahip olduu her eye o da sahip olacaktr.
Zenci erkee zenci kadm verdiiniz zaman, bu
kadn ona ocukluundan beri kap kurtulmaya a
lt anasn hatrlatacaktr. Anas, zenci erkein
kendisini "ezmek" diye adlandrd eyi yapm, yani
onu beyaz adam olmaktan alkoymutur. Btn sorun
stnlk, gllk ve Charlie etrafnda dmlenir.
Her ey Charlie'nin avucundadr. Beyaz kadnlar da
Charlie'nin avucundadr. Charlie hepsinin sahibidir,
hepsine egemendir.

L
M /LAHKEMELERDE geirdiim o yl hatrlamak,
her gn duyduum umutsuzluu, hilii ve gsz
l yeniden canlandryor... Geen yl, medeni haklar
konseyini rgtlemek zere Adalet Bakanh'na bal
Vera Enstits'nde altm. Sank durumunda bulu
nan kiilerle birlikte alacaksam, yaplacak en doru
iin kadnlarla almak olduunu dnmtm. a
lmaya baladm gnden itibaren, hatta daha Bronx'
ta iken, kadnlarn erkeklere oranla ok daha ac ek
mi, ok daha harcanm kiiler olduunu grdm.
Erkeklerin bulatklar su eitleri, onlar kadnlar
lsnde ypratmyor, ykmyordu. Su, tuhaf bir e
kilde erkein gllk duygusunu doyurmaya yar
yordu. Oysa bir kadn iin su, dehet verici bir deney
oluyor, kadnln alaltan, ypratan, ykan ve onu
kendine kar dndren bir anlam tayordu.
Bu noktadan hareketle, fahielii yalnzca kadn
larn iledii su eitleri arasnda en ok olan deil,
ayn zamanda bir kadnn srebilecei en korkun

yaam biimi olarak grmeye baladm. Ya da o s

ralarda bana yle geliyordu. Fahieliin bir kadn iin
en drst yaam biimi olduunu ileri srecek dei
lim, nk bunu sylediim taktirde, drstlk ko
nusunda kendi deer yarglarmu belirlemem gere
kecek. Ancak, fahieliin kadnlarn kendilerini en
ak seik satma biimi olduu da mutlak. Yani ken
dilerini bir mal olarak kullanmalar ve bir mal olarak
kullandrmalar en kat kali[)laryla fahielikte bi
imleniyor. te hepsi bu aslnda ve bu da kadn olarak
durumumu/.un en uygun tanm. Ben suu bir kavram
olarak, toplumun en drt elle sarld ve de en ok
korktuu bir kavram olarak gryorum. Cinselliin
yalnzca fahielik kanalyla dorudan paraya bal ol
mas, toplumun kendi gereklerini nasl saptrarak ser
gilediinin en gzel kantdr.
Bir fahie olmann, bir fahie olarak yaamann ve
bunun iin hapse girmenin nasl olacan merak et
meye baladm. Bu konuda ounlukla erkekler ta
rafndan yazlm eyleri okumaya koyuldum. Oku
duklarm iinde tek kadn yazar, kadnlarn cinsellikle
ak ayrabileceklerini, fahieliin yalnzca bir i ol
duunu ileri sren ve fahieler arasnda eciaselliin
daha fazla olmadn, bunun bir kadnn geim yol
larndan biri olduunu iddia eden Sara Harris'ti. Bun
lar okuyunca iimden isyan ettim, "Hayr bu gerek
olamaz" dedim, "Ertesi sabah yannda uyanmaktan
zevk duymayacam biriyle yatmak beni ne denli aa
larsa, bu i fahieleri de ayn lde aalar" diye
dndm. Sonra aradaki ayrmn, bu olayn sonu-

landan beklediimiz eylerde bulunduunu sezmeye

baladm. Ertesi sabah uyandmda benim bekledik
lerimle, kendisini satan bir kadnn bekledikleri ayn
deildi. Kadnn kendilerini duygulanna kaptrmak ve
kendi duygularnn klesi olmak yerine, erkei bir
ara olarak grdn kavradm. nk fahienin ya
amnda, sevime olaynn ngrecei hibir koul
yerine gelmezdi ve aramzdaki ayrm da buradan do
uyordu. Beklenilenlerin gereklememesi bir fahieyi umut krklna gtrmeyecei halde, beni y
kard. Bu nedenle, fahielik konusunda, yazmaya ilk
baladmda fahielerle benim durumum arasndaki
aklk ok bykt.
Mahkemelerde geirdiim aylar boyunca bir tasan
gelitirdim. Uyuturucu madde kullananlar iin ol
duu biimde, sulu durumda bulunan kadnlar iin ve
yine bu tr kadnlar taralndan ynetilen bir eit re
habilitasyon merkezi kurmay tasarlyordum. Sonunda
byle bir plan hazrlayp uygulamak iin Vera Ens
tits ile anlaabildim. Ne var ki, bu plann uygulan
mas da bal bana umut knkl oldu plamn uy
gulanabilmesi iin gerekli fonu salamak ve kadnlar
bir eit bu programn tutuklusu durumuna drecek
denemeye raz etmek byk bir sorundu. imdi bu iin
kesinlikle olanaksz olduuna, kadnlara bu yoldan
ulamann olanakszlna inanm bulunuyorum. Belki
de onlarla bir bant kurmak hepten olanaksz. Bu
kadnlar her gn mahkemelerde gryorum ve onlara
kardeim gzyle bakyorum. Ne var ki aramzdaki
engeller nasl da almaz ve iine ekildikleri savunma

kabuu nasl da kaln oluyor. stelik cinsel nesneleme kafamzda ylesine ters bir yer etmi ki, bu ka
dnlar grdm zaman onlarla nasl konuacam
bile kestiremiyorum. Ve yalnzca fahielik konusun
daki n bilgilerimin ve sanlarmn deil, ayn za
manda yaptm zmleme ve vardm yarglarn da
hibir ekilde kavrayamayacam bir kkenden do
duunu seziyorum.
Kentteki somui durum, fahieliin herkes polis
ler, yarglar, kAipler, ve avukatlar tarafndan ka
bul edilmi olduudur. Fahielerin tutuklanmas ve
yarglanmas, kamu ahlk asndan durumu kurtar
mak iin giriilen yzeyde bir uygulamadan teye git
mez. Fahielikle mcadele, fahielii nleyici, yokedici ya da cezalandrc olmaktan ok, szde bir u
rama, bir gletirmeden baka nitelik tamaz. Hi
bir taraf iin fahieliin su olduu inanc bulunma
makta, yalnzca kadn sulayan, erkei ho gren ve
bu tutumuyla da ikili standard uygulayan bir gr
hkm srmektedir. Giderek fahielere, "kzlar"a
kar bir yaknlk, bir eit dostluk bile varolduu
sylenilebilir. Bu yaknlk daha ok bir yz gz olma
niteliindedir.
Mahkemelerde bana en rktc gelen yan da, ka
dnlarla aramda sezinlediim uzaklk ve ayrmdan
ok, yukarda deindiim, katipler, yarglar ve kadn
lar arasndaki bu yz gz olma tavr oldu. Mahkemeye
getirilen her kadnn buraya daha pek ok kez getiri
leceini herkes bilir ve bunu kabullenir. Kadnlar kimi
/aman bir gece gzetimde kalrlar, her gelilerinde

ayn ilemlerden geerler. Kadnlar btn polisleri ve

btn polisler gelen kadnlarn hepsini tanrlar, onlarla
yatarlar, kadnlar da onlarn eline rvetlerini skt
rp paalarn kurtarrlar, ite mahkeme evresi ile ka
dnlar arasndaki iliki bylesine ak seik belirlen
mi bir ilikidir. Ve bu olaylar geliiminde benim ye
rimin olmad da ortadadr. Fahieliin yasal duruma
getirilmesi gereini herkes grmektedir. Bu zorunlu
luu fahielerin kendileri de sezmektedirler. Baka
larnn szde sularnn acsn kendilerinin yklen
diklerinin farkndadrlar. Yine de bu iin suu ve ayb
onlarn yaamnn ve yalnzlnn ayrlmaz bir par
asdr. Btn bu gerekler onlarla konuulduu za
man ortaya kar. Mahkemeye gittiim zaman ka
dnlarla aramda olduunu sezdiim uzaklk ve onlarn
erkeklerle ^kati|dcr, yarghu', polislerle olan sk
fk ilikileri ylesine iler acs oluyor ki, buna da
yanmak bana ok zor geliyordu.
u ya da bu nedenle canlarna okunan kadnlarn
hesabn tutarak oturduum srece donup kalyordum.
Ben yle oturup dururken ieriye bir fahie giriyordu.
Banda koca bir peruk, yz alabildiine boyal, sr
tnda szm ona batan karc bir klk, olanca ya
knl ile girip oradaki btn erkeklerle flrt etmeye
balyordu. Bu kadna baktm zaman, ite bu benim
kardeim diyor ve ondan ne denli koparlm ol
duumu bir kez daha alglyordum.
Benim fahielerle almak isteyen bir kadn ol
duum anlalnca, erkek katiplerden tutun da Hukuk
sal Yardm leri'nde grevli olanlara kadar herkesin

bana kar tavr bir kmseme, bir alay etme ni

teliine brnyordu. Herkes bu ii baaramayaca
ma beni inandrmaya, bana akl vermeye alyordu.
"Onlarla iliki kuramazsnz. Bylesine ok para ka
zandklar srece bu iten vazgemeyi nasl kabul
ederler? Onlarla nasl konuabilirsiniz?" diyorlard.
Bunlar dinliyor ve "Hayr, bu gerek olamaz. Ara
mzdaki btn engelleri aacak bir dayanmamz var
dr mutlaka." diyordum. Bu karlkl tutumlarmz
aylarca srp gitti. Yine de her gn mahkemeye git
tiimde yada nezarethanedeki kadnlarla konumaya
altmda donup kalyor, adeta dehete dyor
dum. Bu kadnlarn, kadn olarak yaamlar evre
sinde oluturduklar, erkeklerle olan ilikileri ve (ken
dileriyle birlikte olan, onlar kefaletle tabiiye eden)
pezevenklerle olan ilikileri evresinde kurduklar ka
buklarn varlm bilmek benim duyduum potansiyel
dayanmadan da kadnlar hareketinin salayaca da
yanmadan da ok daha derinlere iler.
Sonunda, yasal sistemin tamamen erkeklere destek
olduu ve erkeklerin gcn kamtlamaya yarad g
rne vardm. Mahkemelerde fahielik nedeniyle tu
tuklanan kadnlarn bana ne geldiine tamk oldum.
Kimi yarglar, bu tr davalar hemen karara ba
layarak, kovuturmaya gerek olmad sonucuna va
rrlar. Savc kadn, "Fahielik amacyla hareket et
mekle" sular, yarg da bu iddiay, "Brakn bunu,
bundan bir ey kmaz" diyerek reddeder. Kimi yar
glar da fahieler! onbe gnden doksan gne kadar
deien hapis cezalarna arptrrlar. Bu sisteme gre.

bu ii para iin yapan, elindeki tek mal olan bedenini

satan kadmlar, kurban olmayan bir su ilemektedir
ler ve ortada bir kurban olsun olmasn biz yine de bu
su iin onlarn yakasna yaprz. Bana sorarsanz,
kadnlann birer potansiyel tr olarak toplumsal ya da
siyasal sulu olduklarn, fahielikten daha iyi ka
ntlayan bir rnek yoktur. Fahielik, ceza kanununda,
iki kiinin ortaklaa anlatklar ve ortaklaa uygula
dklar halde, yalmzca birinin, yani kadnm tutuklan
masna yolaan tek su trdr. Erkein adn bile tu
tanaa gemek gereini duymazlar. nk bu dzenin
anlayna gre, su erkein deil, kadnn suudur.
Kadnlarn zgrl grne u ya da bu biim
de inanm herkes, fahielerin c ok istismar edilen
kadnlar olduunu da dnmtr. Kadnlar iinde en
ok ezilenlerin fahieler olduu, en ok ralar istismar
edildikleri iin de kadnlar hareketinde onlarn tipik
rnek alnmas gerektii, genel olarak btn kadnla
rn durumunu belirleyen koullarn en dolaysz bi
iminde alan olan fahielerin cinsler arasndaki
ekonomik ilikiyi gn gibi ortaya kard konusunda
pek ok ey sylenip yazlmtr. Btn bunlar, soyut
bir biimde bana anlaml geliyor. Ne var ki, her gn
mahkeme salonlarnn alt katndaki nezarethanede bu
lunan kadnlarn yanma gittiim zaman da, btn
bunlar hibir anlam tamaz oluyor. nk orada gr
dm, toplumun bu bireylerinde meydana getirdii
ykntdan baka bir ey deil. Bu kadnlara. Kadn
larn zgrl hareketinden saatlerce sz edebilirim.
Ve bu kadnlar kendi kendilerinden ylesine kop-

muturliiT ki, dediklerimi duymazlar bile. Anlattk

larmn onlarda belirli bir lke yarattn sezmek bile,
onlarn o korkun pasifliklerini, kendi durumlarnn
bilincinde olmaktan ne denli uzak bulunduklarn g
rnce szlerimi srdrme cesaretini vermiyor.
Mahkemelere gitmeye baladmdan bu yana, yl
lardr, yalnzca ve yalnzca fahielik yznden tu
tuklanm kadnlar grdm. Bunlardan kiminin bir
ylda otuzbe krk kez bile tutukland oluyordu. Bo
yuna tutuklanyordu, kyorlar, sonra yine tutuklanp
yine kyorlard. Btn fahielerin davalarna bakan,
yal, kr sal, yal, izgili takm giyen bir avukat
vard Bu adam btn gelirini kadnlarn srtndan
karyordu. Ama kadnlar da her zaman yalnzca onu
istiyorlard. Bu adamn yazhanesi adliyede miydi,
oturup sabahtan akama bu tr davalar m bekliyordu,
yoksa btn fahieler onu lamyor muydu, bilemiyo
rum, ama avukat gereken btn davalarda, Hukuksal
Yardm leri'nin el koymad, kadnlarn arabuk
yakalarn kurtarmak istedikleri btn davalarda bu
adam avukatlk yapyordu.
Aslnda, fahielik nedeniyle pek az kadn yargla
nr. ou tutuklanp getirilirler, sulu olduklarm kabul
eder, onbe dolarla yz dolar arasnda bir para cezas
deyip kurtulurlar. Grdm kadnlardan belki olsa
olsa iki tanesi, o anda para cezasn deyemedikleri
iin tutukevine gitmek zorunda kalmlardr. Alan
davalardan hemen hemen drtte de kovuturmaya
gerek olmad gerekesiyle karara balamr. New

uck y(
tii lal
n i/lili

serilik suuyla mahkemeye sevkediiiyor ve sonra da

kollarn sallayarak kp gidiyorlar. Ancak kadnlarn
ou gece tutuklandklar iin sabaha kadar nezaret
hanede kalyorlar. Bylelikle, serbest braklp para
cezasndan kurtulsalar bile, yine de tedirgin edilmi
oluyorlar ve ileri aksatlyor. Buna ek olarak bir de
para cezas verirlerse, bu .sefer de kendilerini ezen sis
teme ekonomik katkda bulunmu oluyorlar. Bu da
demek oluyor ki. daha uzun hapis cezasn ngren
yasann uygulanmas szde kalmaktadr. Bu yasann
uygulanmas yerine, fahieler srekli bask ve para
cezalaryla kar karya braklmakta ve dzen byIccc srp gitmektedir.
Tutukevine gnderilmi kadnlar iinde tandkla
rmdan hemen hibiri fahielik suuyla tutuklanma
mt. Bunlar baka baka sulardan tutuklanarak hap
sediliyorlard. Kadnlar istedikleri kadar fahielik yap
snlar, tutuklanmalarnn nedeni yine de bu olmuyor
du. Ve kefalet yatrmaya gelen kadnlarn hemen hep
sinin yannda bir erkek bulunmas da pezevenklik d
zeninin nasl srekli ve kalc olduunu kantlyordu.
Son zamanlardaki uygulama ise, fahieleri hapse at
maktan ok daha sinsi bir niteliktedir. Fahieler, fa
hielik suundan dolay deil, ounlukla hrszlk ve
uyuturucu madde kullanmak sularndan ceza al
maktadrlar. Bu iki su da onlarn fahielii yrtmek
iin ilemek durumunda bulunduklar sular olduu
iin hemen hepsinin bu alanda ya sabkas vardr ya da
gelecekte bu sular ileyecekleri mutlaktr. Byle
likle fahielik dava konusu edilmedii halde, fahieler

ou zaman gerekesiz giderek kaprisli karar

larla hapsedilmektedirler.
Mahkemede kadnlarn btn dikkati kendilerini
cezalandracak ya da serbest brakacak erkeklerin,
yani kaderlerini belirleyecek erkeklerin zerinde yo
unlar. Kadnlarn kadn olarak bir araya geldikleri
yer yalnzca bodrumdaki nezarethanedir ve kadnlarn
birbirleriyle nasl iliki kurduklar en iyi nezaretha
nede anlalr. Nezarethanede tuhaf bir dostluk vardr.
Kadnlar birbirleriyle konuur, ilerini dkerler. Ka
dnlarn nezarethanede birbirlerine kar rahat davra
nlaryla, mahkemede birbirlerini grmezden gelme
leri arasnda arpc bir ayrm vardr. Nezarethane
deyken birbirlerine yreklerini aarlar ve birbirlerini
tanyor grnrler. Nezarethane glmelerle, geve
zeliklerle, kkrdamalarla doludur. Buradaki davran
lar dardaykcnki davranlarna ya da ilerini bitirip
para cezasn vererek kurtulduklar andaki sevinle
rine benzer. Kadnlar ounlukla ikili l kmeler
halinde tutuklanrlar ve nezarethaneden karlarken,
evrelerindeki erkeklerle olan ilikilerini, ayn adamn
sermayesi mi olduklarn yoksa tek tek mi ahtklann kestirmek zordur. Fahielerin ak szl ve neeli
grndkleri iki yer vardr, biri nezarethane, kincisi
de para cezasu deyip tahliye olduklan yer. Bu iki
durumda da birliktedirler, birlikte konuur, birlikte
glerler. Birbirleriyle olan bantlarnda, ocuklu
umdan bu yana kadnlar arasnda pek grmediim
bir itenlik .sezilir. Bu, bir eit yabanl, grltl pa
trtl dostluktur. Ama bunun gerekliine pek gve-

nemem. ocukluumuzun, gen kzlmzn en yakn

arkadalklar hep szde kalmtr nk. Bu da bana
ayn nitelikte bir yaknlama olarak grnr. zleni
len ama gerekletirilemeyen, bu nedenle de dzmecelikten, yapmacklkta kurtulamayan bir szde
dayanmadr. Bu arkadala inanamyorum, nk
son derece dosta konuan, yakn iki arkada gibi g
rnen kadnlardan ounun birbirlerini tanmadkla
rn biliyorum. Bl tanklklar sk sk nezaret
hanede, mahkeme koridorlarnda ya da hapishanede
karlam olmaktan teye gitmez. Ama yaamlarnn
btn iinde bu kadnlarn baka kadnlarla birlikte
olabildikleri birka durumdan biri de budur. Geri
kalan zamanlarda mteriler ve pezevenkler yznden
birbirlerinden kesinlikle koparlmaktadrlar.
Birlikte almak istediim kadnlar, benimle yal
nzca nezarethanede ilgilenip konuuyorlard. Mah
kemelerde btn dikkatleri erkeklere yneliyordu.
Mahkemede benimle ilgilenmiyorlard, nk ben ka
dndm ve bylelikle de gszdm. Kadnlarn bu
davran bir hie saymak ya da dmanlk olarak g
rlemez. Yalnzca kadn olduum iin kendilerine bir
yardmm olamayacam sanyorlar ve bu yzden be
nimle ilgilenmek gereini duymuyorlard. stelik,
onlarn kafasndaki "drst" kadn kavram, bir an
lamda kskandklar, kendi ahlk llerine gre eri
emeyecekleri bir yerde bulunan, fahielik etmeyen
kadnlard. Kimi de saygdeer olarak nitelenen bu
kadnlarn davrann doru bulmuyordu. Bu ne
denlerden dolay da benimle konumaya pek yana-

iniyorlard. Oysa nezarethanede onlara yaknlamak,

iliki kurmak olana bulunabiliyordu.
Fahielerlc konuurken "kadnlarn zgrl" de
yimini hi kullanmam. lk zamanlarda bir ya da iki
kez bu yanla dtm ve karmdakilerin ilgisizce ba
sallamaktan te ilgilerini ekemedim. Bunun zerine
bundan vazgetim. imdi ise onlarla konuurken ken
dileriyle iliki kurmaya almamn nedenlerini ak
lyorum ve kimi zaman onlardan biri Kadnlarn z
grl Harekeli'nden sz ediyor. Ama ben Kadn
larn zgrl Hareketimde altm ve btn ka
dnlar kendime karde olarak grdm iin onlarla
iliki kurmak niyetinde olduumu sylemiyoram.
Yalnzx;a ak seik konuuyorum. Herhangi bir yasal
kurulutan sz etmemeye dikkat ediyorum. Onlarn
yaamlarndan, neler yaptklarndan, ne zaman evlen
diklerinden, ka ocuklar olduundan, tutukevinde ne
zamandan beri bulunduklarndan ve daha nce tu
tuklanp tutuklanmadklarndan sz ayorum. Bir ka
dnn kendiliinden alp iini dkmesi pek ender
oluyor. Bugne dek yalnzca iki sefer byle bir ey
oldu. Genellikle, ancak ben bir sre konutuktan sonra
alp yant vermeye balyorlar. Ama dorusunu is
terseniz, nezarethaneye girip kan onca kadn iinde
benim konutuklarm pek az kalr. Benim bakala
rndan farkl olarak yapabildiim tek ey, kadnlarn
nezarethanedeki durumlarn, onlara orada nasl davranldn yakndan gzlemlemek oldu. Fakat aradaki
uzaklk ylesine byk, koullar ylesine elverisiz ve
umut krc ki, aslnda doru drst konuabilme ola
na bulunamyor.

Siz demir parmaklklarn dnda ve onlar parmak

lklarn ardndayken hi kimseyle gerekten konutu
unuzu ileri sremezsiniz. Onlar itenlikle konuma
ya yneltecek bir yol bulsanz bile, canma okunan siz
deil de onlar olduu srece bu konularda konuma
nz yine de olanaksz olur. Aranzda kpr kurulmas
son derece zor bir eitsizlik uurumu vardu'. Fahielik
yapan ve Kadnlarn zgrl Hareketi'yle gerek
ten ilgilenen kadnlar yalnzca Phoenix House adn
daki uyuturucu madde rehabilitasyon merkezindeki
kadnlard. Bunun dndaki durumlarda yaptmz
tek ey, kadnlarla konumak, hareketin erevesi
iindeki grlerden ve anlalmaz szckler yerine
basit bir biimde kadnlarn balarna gelenlerden, ya
amlarndan, kardelikten, yaknlktan, birbirimizle il
gilenmekten ve glenip dayanmaktan sz etmek
oldu. Politikletirilmi tartmalar yer alsa bile, bu ka
dnlarla yaplan tm konumalarda ncelikle ar ba
san duygu oluyordu.
Fahielik nedeniyle yaplan tutuklamalar gnden
gne eitlilik gsterir. Bir bakarsnz bir gn fahie
likten otuzbe kadn tutuklanlr, uyuturucu madde
kullandktan nedeniyle de tutuklanan hi olmamtr,
ertesi gn ise fahielikten tutuklanan kadn says yal
nzca on olduu halde uyuturucu madde kulland
iin tutuklanan kadn says onbei buluverir. nsana
yle geliyor ki, biri telefonu ap polise, rnein "Bat
yakasndaki Krkdrdnc Sokak canm skmaya
balad, bir gidin de orada temizlik yapn" diyor da

polis kp eline kimi geirirse toparlayp getiriyor.

Polisler fahieler! tutuklayan sivil ahlk zabtas me
murlarna "Avrat Birlii" adm takmlar Onlarn g
znde olay yalmzca budur, yani et'i tutup getirmek
sonra da yeniden koyuvermek. Hi kukusuz ka
dnlarla polisler arasnda sk bir ilinti, srekli bir al
veri var. Birbirlerini uzun sredir tanyan bu insanlar
birbirlerini kollamay da renmilerdir. Birbirlerine
kar en ufak bir dmanlklar yoktur. Dahas bunun
tam tersi bir durum olduu da sylenilebilir. Kadnlar
polislere kar tamamen pasif bir tutum iindedirler,
toplumbilimcilerin deyimiyle bunu bir "uyma, du
rumu kolaylatrma" olarak da niteleyebiliriz. Mah
kemelerde grlen durum ise ok artcdr. Ka
dnlar btn dava boyunca oradaki btn erkeklerle
flrt halindedirler. Bu, mahkemeye gelirken de byledir, polisler ve ktiplerle birlikte dar karken de
byledir. Bir an bile aksamayan bir srekli flrt havas
vardr. Bu iliki dardan bakan biri iin son derece
garipsenecek bir davrantr, oysa kadnn gvenlii
ve avantaj bu ilikinin srdrlmesine baldr.
Sah gn bir kadm geldi. Btn tekiler gibi onun
da banda peruk vard. (Bu belki nemsiz grnen bir
ayrnt, ancak benim iin fahieler! belirleyen bir ni
telik tayor. Kadnlar bunu balarna geirmekle ara
daki uzakl, kendilerinden kopmay, ka daha bir
belirliyorlar sanki). Bu kadn gerekten ok gzel bir
zenciydi. Banda sapsar bir peruk vard. Bel ksm
iyice ak bir bluz ve ok ksack bir eteklik giymiti.
Orada her nne gelenle ene alarak geirdii yir-

mibe dakika iindeki gzlemimden anladm ka

daryla kendini tutuklayan polisle yakndan bant
lyd. Onunla flrt ediyor, boyuna konumaya a
lyordu. Fakat allm, her gn grdm tarzda
"Merhaba Tina, yine grtmze sevindim. Bu
sefer neden getirdiler .seni? Tabii. Yine grrz,"
gibilerden bir konuma deildi de, daha baka bir ha
vadayd. Kadn gerekten |X)lise yaknlk duyuyor gi
biydi ve oradan gilmekten znt duyuyormu g
rntsndeydi. Czn polisten ayramyor, dnp
dnp bakyordu. Onun bu tavr iimi paralad.
Sonu olarak diyebilirim ki, fahielik konusundaki
yasal uygulama bir gldrden baka ey deildir.
Malkeme, sokakta srtmek ve fahielik etmek sula
ryla gnde ortalama otuz kadn yarglayan ve insan
lar kt tkalar gibi silkip tveren bir makinedir.
Mahkeme kaleminde istatistik almalar yaptm
srada tandm kadnlar, aada nezarethanedeki
gruptan ok farklydlar. Belki de bunun tek nedeni
kefaletle kurtulabilecek kadar iyi durumda olmala
ryd. Kefalet yatrp hemen gidebilecek dummda olan
kadnlar sabkaszdlar, bunlarn ne hrszlktan ne de
uyuturuu madde kullanmaktan balarna i gelme
mitir. Oysa alt kattakilerin tm uyuturulmu gibi
dir. Durumu kabullenip boyun emeleri, pasiflikleri
aramzda ve giderek onlarla btn dnya arasnda
ykselen bir duvar gibidir. Oysa kefaletle paasm
kurtarp da mahkemedeki prz temizlemeye gelen
ler ok iyi giyimli, iyi bakml grnrler, yanlarnda
da hep o domuz suratl avukat bulunur. Mahkemede
olanlar iin yalnzca makinelemi blmdr. Girilir

ve klr. Bu hibir eydir. Tpk doktora gitmeye

benzer. Tpk dokttva gitmek gibi abucak tamamlamveren ve artk allm bir dzendir.
Faliielikle ilgili yasann deitirilip cezalarn arlatnlmasnm asl nedeni, bu deiiklie gereke ola
rak gsterilen rehabilitasyon iin yeterli sreyi sala
ma amacndan ok bakadr. in asl, i adamlarnn
otellerde fahielik yaplmasna kar kmalarndan
doan baskdr. adamlarnn bu tutumu, ayn za
manda fahieliin merulatrlmas, su olmaktan
karlmas iin de en byk engel durumundadr.
Kimse ciddiye almad iin fahielik konusundaki
yasal uygulama bir safsatadan te deildir. Bu uygu
lama, kimse gerekli olduuna inand, kimse fahi
eliin kt birey olduunu ve deimesi zorunlulu
unu kabul ettii iin deil, yalnzca ve yalnzca g
rnm kurtarmak iin boyuna srdrlen bir yuttur
macadr. Fahieler mahkemenin en byk gsterisi,
gnlk elence konusudur. Onlarn bana gelen ya da
gelebilecek olanlar hi kimseyi ilgilendirmez. Fahi
eler toplum dzeni iin bir tehlike deildirler, ama
yasa yine de yakalarna yapmaya devam eder. Ka
dnlarn polislerle ilikileri vardr. Yarglar da bunu
bilirler. Btn bu mekanizma kadnlar cinsel ve eko
nomik ynden smrp durur. Hem kendilerini verir
ler, hem de para cezalarm derler. Fahielerin tutuk
lanmasyla, kamuoyu nnde grnm kurtarlr. te
erkeklerin kadnlara uyguladklar adalet budur.