Professional Documents
Culture Documents
ETMDE
LME VE DEERLENDRME
NDEKLER
Sayfa
TAKDM ......................................................................................................................................... i
KM NE DED? ............................................................................................................................. ii
PUSULA ...................................................................................................................................... iii
vii
NDEKLER
TEST I ........................................................................................................................................................31
IKMI SORULAR ....................................................................................................................................41
TEST II .......................................................................................................................................................69
IKMI SORULAR ....................................................................................................................................75
viii
NDEKLER
1.9 Uygulama...................................................................................................................................................... 85
1.10 Puanlama ...................................................................................................................................................... 85
2. TESTLERN SINIFLANDIRILMASI ...................................................................................................................... 87
2.1 Puanlama Bakmndan Snama Trleri.................................................................................................... 87
2.1.1 Objektif Puanlanan Testler .................................................................................................................... 87
2.1.2 Subjektif Puanlanan Testler................................................................................................................... 87
2.2 Testi Hazrlayan Bakmndan Snama Trleri ......................................................................................... 87
2.2.1 retmen Yapm Testler....................................................................................................................... 87
2.2.2 Uzman Yapm (Standart) Testler .......................................................................................................... 87
2.3 Uygulamaya Katlan Birey Saysna Gre Snama Trleri ..................................................................... 87
2.3.1 Bireysel Testler ...................................................................................................................................... 87
2.3.2 Grup Testler........................................................................................................................................... 87
2.4 Uygulama Sresi Bakmndan Snama Trleri ....................................................................................... 87
2.4.1 Hz Testleri ............................................................................................................................................ 87
2.4.2 G Testleri ........................................................................................................................................... 87
2.5 lt zellik Bakmndan Snama Trleri .......................................................................................... 87
2.5.1 Tipik Performans Testleri ....................................................................................................................... 87
2.5.2 Maksimum Performans Testleri ............................................................................................................. 87
3. ETMDE KULLANILAN LME ARALARI ................................................................................................... 87
3.1 Bilisel Alandaki Davranlarn llmesinde Kullanlan Aralar ........................................................... 88
3.1.1 Doru-Yanl Testleri ............................................................................................................................. 88
3.1.2 oktan Semeli Testler ......................................................................................................................... 89
3.1.3 Ksa Cevapl Testler .............................................................................................................................. 95
3.1.4 Eletirmeli Testler ................................................................................................................................ 97
3.1.5 Yazl Yoklamalar (Uzun Cevapl, Kompozisyon Tipi ya da Essey Tipi Snavlar) .................................. 97
3.1.6 Szl Snavlar ..................................................................................................................................... 101
3.1.7 dev ve Projeler ................................................................................................................................. 102
3.1.8 Portfolyo (Bireysel Geliim Dosyalar-renci Etkinlik Dosyalar) ...................................................... 103
3.1.9 Performans Grevi .............................................................................................................................. 109
3.2 Duyusal Alandaki Davranlarn llmesi ........................................................................................... 110
3.2.1 lgi lekleri (Envanteri) .......................................................................................................................110
3.2.2 Tutum lekleri ....................................................................................................................................110
3.2.3 Gzlem Teknii.....................................................................................................................................110
3.3 Devinisel Alandaki Davranlarn llmesi ..........................................................................................111
3.3.1 Kontrol Listesi.......................................................................................................................................111
3.3.2 eteleme Arac.....................................................................................................................................111
3.3.3 Derecelendirme lekleri .....................................................................................................................111
3.3.4 Performans Testleri .......................................................................................................................112
3.3.5 Dereceli Puanlama lei / Puanlama Anahtar (Rubrik) ....................................................................113
ix
NDEKLER
TEST IV ....................................................................................................................................................171
IKMI SORULAR ..................................................................................................................................180
DENEME ..................................................................................................................................................188
KAYNAKLAR ...........................................................................................................................................194
KURAMCILAR .........................................................................................................................................195
SZLK ...................................................................................................................................................196
x
LME
VE
DEERLENDRME
1
YAZAR PENCERES
lme ve deerlendirme dersi; kendisine kar en ok n yarg beslenen derslerin banda gelir.
Bu n yarg dersin gerei gibi anlalmasn engeller, ders anlalmaz hale geldike de renciler
iin bir kabus halini alr. Oysa lme ve deerlendirme hayatmzn her annda ie kotuumuz
yani kullandmz geleri ierir. Pazardan bir elbise alrken, manavdan domates seerken, evle-
neceimiz insan belirlerken, verdiimiz birok kararda lme ve deerlendirme i bandadr.
lme ve deerlendirme dersi masallatrlabilecek kadar kolay ve anlaml bir derstir.
zellikle rencilerimiz unu bilmelidirler; hibir ders uzaydan gelmemitir ya da uzay ocukla-
r iin verilen bir ders deildir. Yani btn dersler bizimle, bizim hayatmzla dorudan doruya
ilgilidir. Bu nedenle her dersin hayatmzdaki yeri iyi bilinmeli ve dersin hayatla ba kurulmal-
dr. Bunun iin azck bir hayal gc yeterlidir.
Bu kitapta dier kitaplardan farkl olarak ekillere, emalara, orijinal rneklere ve tablolara
yer verilmitir. Bunun amac anlatm somutlatrmak olduu gibi rencilerimize ders alrken
tabloyla, ekille, emayla, grakle ve yeni rneklerle alma imkan salamaktr.
Baarlar...
htiya Yaynclk
Eitim Bilimleri
lme ve Deerlendirme
Dersi yeleri
3
KPSS SORULARININ YILLARA GRE DAILIMI
4
KPSS SORULARININ YILLARA GRE DAILIMI
5
KPSS SORULARININ YILLARA GRE DAILIMI
6
ETMDE LME VE DEERLENDRME
BLM ER
3. LME
3.1. lme Trleri
3.1.1. Dorudan (Temel) lme
3.1.2. Dolayl (Gstergeyle) lme
3.1.3. Tretilmi lme
3.2. lmede Birim
3.2.1. Bir Birimin Sahip Olmas Gereken zellikler
Eitlik
Genellik
Kullanllk
4. LT
4.1. Mutlak lt
4.2. Bal lt
5. DEERLENDRME
5.1. Deerlendirme Trleri
5.1.1. lte Gre Yaplan Deerlendirme Trleri
Mutlak Deerlendirme
Bal Deerlendirme
5.1.2. Amacna Gre Yaplan Deerlendirme Trleri
Tanma ve Yerletirmeye Ynelik Deerlendirme
Biimlendirme ve Yetitirmeye Ynelik Deerlendirme
(renme Eksikliklerinin Deerlendirilmesi)
Dzey Belirlemeye Ynelik Deerlendirme
(renci Baarsnn Deerlendirilmesi)
Eitim Programnn Deerlendirilmesi
retimin Deerlendirilmesi
Rehberlik Amacyla Yaplan Deerlendirme
(rencileri Yneltme Amacyla Yaplan Deerlendirme)
Hazrbulunuluk Dzeyinin Deerlendirmesi
5.2. Deerlendirmede Kullanlan ltler
7
ETMDE LME VE DEERLENDRME
BLM ER
8
ETMDE LME VE DEERLENDRME
2. LME VE DEERLENDRME LE
LGL TEMEL KAVRAMLAR
Eitim bilimlerinde bu lme deerlendirme ile ilgili temel kavramlar bu b-
blmle ilgili her yl lmde ksaca aklanm, ilgili olan kavramlarn daha
ortalama detayl aklamas kitabn ilerleyen sayfalarnda yapl-
mtr.
1
2.2. lt
lme sonularyla karlatrlan ve deerlendirmeye
dayanak oluturan deere lt ad verilir. Matema-
ETMDE LME VE tik dersinden geebilmek iin en az 60 almak gerekir.
DEERLENDRME ifadesi lte rnek olarak verilebilir.
Eitim, insanlarda var olan baz davranlar belli ama-
lar dorultusunda deitiren ve yine bu amalar dorul- 2.3. Deerlendirme
tusunda bireylerin baz yeni davranlar kazanmalarn Bir nitelii gzlemleyip, gzlem sonularn bir lt ile
salayan bir sistemdir. Bir sistemde genel olarak girdi- karlatrarak karar verme ilemine deerlendirme
h t i y a Ya y n c l k
9
ETMDE LME VE DEERLENDRME
rnekler:
Snfn scakl 29Cdir.
Alinin arl 79 kgdir.
Park yerinde 25 araba var. Arlk lmlerinde eit kollu terazi kullanm dorudan
Masann boyu 185 cmdir. lme kullanldnn bir gstergesidir. nk kefeli
terazinin kefelerinden birinde lmek istenen zellik
lme ileminin yaplabilmesi iin; yani arlk, dier kefesinde ise bu zellii lmede
1. llecek zelliin tanmlanmas, kullanlan baka bir arlk vardr. Kefeli terazide arlk
2. llecek zellie uygun say ve semboller kme- baka bir arlk ile dengelenmi araya baka bir
sinin belirlenmesi, deiken girmemitir.
3. llecek zellie hangi say ve sembollerin verile-
ceini gsteren kuraln belirlenmesi gerekir.
ZM...
lmeye konu olan zelliklerin dorudan doruya
araya baka bir deiken girmeden gzlenmesine
dorudan lme denir. Boy uzunluu dorudan do-
3.1.1. Dorudan (Temel) lme ruya araya baka bir deiken (snav, test, civa vb.)
llecek zelliklerin, araya baka bir deiken girme- girmeden metre ile llr. rencilerin zeka puanla-
den dorudan doruya gzlenmesi sonucu yaplan l- r, derse kar tutumlar, ders baarlar ve yetenekleri
me trne dorudan (temel) lme denir. Dorudan dorudan llemez. Bu zellikler rencilere snav-
lmelerde llecek zellikle, bu zellii lmek iin lar uygulanarak, yani baka bir deiken yardmyla
kullanlacak aracn zellii ayndr. llr.
rnekler: CEVAP: B
Sudenin boyu 178 cmdir.
Kitaplkta 15 tane zik kitab var.
Snfta 20 renci var.
Son yllarda sklkla kullanlan performansa dayal
deerlendirmeler (portfolyo deerlendirme, beden
eitimi dersinde futbol oynama) dorudan lmeye
rnektir.
10
ETMDE LME VE DEERLENDRME
FADE BRM
baka bir deikenin gzlenerek Hava scakl 35Cdir. C
Dolayl llmesidir.
Ayenin boyu 165 cmdir. cm
(Gstergeyle) rnekler: Kitabn arl 2 kilogramdr. kg
lme Termometre ile scaklk lmek
rencilere uygulanan snavlar Bir lme ileminde birim kullanlmas, yaplan lme
ileminin objektif olmasn ve yaplan lme ileminde
Zeka puann lmek
bir standart olumasn salar.
Akademik baary lmek
Tutum lmek 3.2.1. Bir Birimin Sahip Olmas Gereken zellikler
ki veya daha fazla deiken ara- lme ilemini kolaylatrmak ve lme sonularnn
snda yaplan matematiksel bir daha anlalr olmasn salamak amacyla bir birimin
ilem sonucu elde edilen lme sahip olmas gereken eitli zellikler vardr.
trdr.
rnekler:
Tretilmi
Bir cismin younluunu belirlemek
lme
Bir aracn hzn belirlemek
Aritmetik nfus younluunu be-
lirlemek
rencilerin IQsunu (zeka bl-
Eitlik: Kullanlan lme aracndaki birimlerin hem
mn) belirlemek
lme ilemi boyunca hem de bir lmeden dierine
deimemesi ve birbirine eit olmasdr. rnein; bir
uzunluu lmek iin metre veya kar kullanlabilir.
Metreyi oluturan her cm birbirine eitken, her insa-
13
ETMDE LME VE DEERLENDRME
Kullanlabilecekleri
lek
zellikleri ve rnekler Baz statistiksel
Trleri
Teknikler
Nesneler gzlenen zellikler bakmndan birbirlerine benzeyip benzememe- Frekans hesap-
lerine gre gruplara ayrlr. lama
Benzerlik ve denkliklerin belirlenmesinde kullanlr. Tepe deer (mod)
En basit lek trdr. hesaplama
Belli bir balang noktas ve birimi yoktur.
Snama Frekans ve mod hesaplama dnda hibir matematiksel ilem yaplmaz.
lekleri rnekler:
Bireyleri medeni durumlarna gre evlibekar eklinde gruplamak
rencileri baar durumlarna gre baarlbaarsz eklinde gruplamak
Bireyleri ten renklerine gre sarnesmerkumral eklinde gruplamak
llere kod numaras vermek
llen zellie sahip olu miktar bakmndan, nesneler ya da kiiler byk- Ortanca (med-
lk srasna konulur. yan) hesaplama
Azlk ve okluklarn belirlenmesinde kullanlr. Yzdelikleri he-
Bu lekte kullanlan saylar nesnelerin, belli bir zellie birbirlerine gre saplama
daha az ya da daha fazla sahip olduunu gsterir. Sra farklar kore-
Sralama
Sralar gsteren saylar arasndaki farkn miktarn belirtmez. lasyon katsays-
lekleri
rnekler: n hesaplama
rencileri boy uzunluklarna gre sralamak
Okulda 3. olmak
Bilgi yarmasnda 1. olmak
Madenleri sertliklerine ve zgl arlklarna gre sralamak
Nesneler belli bir zellie sahip olu dereceleri bakmndan belli bir balan- Ortalama hesap-
g noktasndan itibaren sralanr. lama
Balang noktas tanmlanm, yani key olarak belirlenmitir. Standart sapma
lme sonular zerinde arpma ve blme ilemleri yaplamaz. (kayma) hesap-
rnekler: lama
Eit Aralkl
Takvimler Pearson - arpm
lekler
Zeka testleri momentleri kore-
Tutum lekleri lasyon katsays-
rencilere uygulanan snavlar n hesaplama
Baar testlerindeki standart puanlar
Termometre ile scaklk lme (Hava scakl 15Cdir.)
Gerek bir sfr noktas vardr. Varyasyon katsa-
lme sonular zerinde arpma, blme gibi oranlama ilemleri yaplabilir. ysn hesaplama
lme sonular zerinde btn matematiksel ilemler yaplabilir. Logaritmik dn-
rnekler: mleri hesap-
Eit Oranl
Metre ile boy lmek (Ahmetin boyu 1,90 cmdir.) lama
lekler
Terazi ile arlk lmek (Aye 45 kgdr.) Her trl istatis-
Okulda bulunan renci saysn belirlemek tiksel ilemler
Bir rencinin karde saysn belirlemek
Sayma ilemleri
28
Test
ETMDE LME VE DEERLENDRME
1
A) lm - lme - lt - Deerlendirme
1. Aadakilerden hangisi bir lt ifade etme-
mektedir? B) lme - lm - lt - Deerlendirme
C) lme - lt - Deerlendirme - lm
E) lt
31
Test
ETMDE LME VE DEERLENDRME
1
58. I. Okuldaki retmenleri branlarna gre ayrma 61. leklerle ilgili olarak aadaki ifadelerden
II. rencileri verdikleri doru cevap saysna hangisi yanltr?
gre sraya koyma
III. ki ehir arasndaki scaklk farkn bulma A) lekler arasnda en ok bilgi tayan lek
IV. rencilerin Trke testi baarsn bulma aralkl lek iken en az bilgiyi sralama lei
tar.
V. Snav notlarna gre en baarl ilk 3 renciyi
belirleme B) Eitim alannda en fazla kullanlan lek tr
aralkl lektir.
Yukarda verilenlerden hangisi ya da hangileri
C) Sralama leklerinde kullanlan sfrn anlam
snama tr lek ile belirlenmitir?
yoktur.
D) Snama leinde daha ok nitel ifadeler kul-
A) Yalnz I B) I ve II C) II ve III
lanlr.
D) III ve IV E) IV ve V
E) Metre kullanm oranl lek kullanmna rnek
olarak verilebilir.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Test D C B E B E D D C
A C E A C B A A B C B E D D D E C D E C A C
1 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62
B C B B E B D E A D C E B A E D C D E A B C D D D A A C D A C
40
IKMI SORULAR
A) Karde says
B) Arkada says
C) Boyunun uzunluu
D) Akademik baars
E) Sahip olduu CD says
2002 KPSS
41
IKMI SORULAR
27. Deerlendirme yaplrken, lt ile lme sonula- 30. Durum deerlendirme ya da dzey belirleme
rnn ayn birimle ifade edilmesi gerekir. denen lme ve buna bal deerlendirme sre-
Bunun en nemli amac aadakilerden hangi- cinde temel ama aadakilerden hangisidir?
sidir?
A) retim programnda belirtilen kazanmlarn
A) lme aracnn geerliini artrmak
gerekleme derecesini belirlemek
B) Karlatrmada doru karar verilmesini sala-
B) rencilerin yaadklar renme glklerini
mak
ortaya karmak
C) lme aracnn gvenirliini artrmak
D) Sonularn anlalmasn kolaylatrmak C) rencilerin sosyal, psikolojik ve ekonomik
E) ltn uygun olmasn salamak durumlarn belirlemek
2007 KPSS D) rencileri belli zelliklere gre sralayp ilgili
programlara yerletirmek
28. Aadaki durumlarn hangisinde kriter refe- E) rencilerin kavramsal geliim dzeylerini ve
ransl (lt dayanakl) deerlendirme, norm kavram yanlglarn tespit etmek
referansl (norm dayanakl) deerlendirmeden 2008 KPSS
daha uygun olur?
31. Aadakilerden hangisi llrken dolayl l-
A) rencilerin mezun edilip edilmemelerine ka-
me yaplr?
rar verilmesinde
B) Kontenjanlar snrl olan yksekretim prog-
ramlarna renci seiminde A) Park yerindeki aralarn says
C) rencilerin hazrladklar fen bilimleri projele- B) Bilgisayar masasnn ykseklii
h t i y a Ya y n c l k
A) Ankara ili ankaya ilesinin deniz seviyesin- A) Bilgi yarmasnda en az puanla elenen kii
den ykseklii 870 metredir. olma
B) rencilerin felsefe dersine kar tutum puan-
B) Yksek atlamada en iyi dereceyi yapma
lar ortalamas 207dir.
C) Snfta baar asndan ilk yzde yirmilik grup-
C) Tarih sorularndan en az drt tanesine doru
ta olma
cevap veremeyenler sfr puan almtr.
D) Bugn hava scakl 15Cdir. D) 100 sorudan 50sini doru cevaplama
E) Bu kitabn ilk 4 sayfasnda kitabn kapsam ta- E) Grup ortalamasnn zerinde performans gs-
ntlmaktadr. terme
2007 KPSS 2008 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
km E D A D A D A E D B A E B D C A
Sorular 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
E B A C E B C E B B B A E A D D
46
LMEDE HATA VE LME ARALARINDA BULUNMASI
GEREKEN TEKNK ZELLKLER
BLM ER
1. LMEDE HATA
1.1. Sabit Hatalar
1.2. Sistematik Hatalar
1.3. Tesad (Rastgele, Random) Hatalar
2. HATA KAYNAKLARI
2.1. lmeciden (lmeyi Yapan Kiiden) Kaynaklanan Hatalar
2.2. lme Aracndan Kaynaklanan Hatalar
2.3. lme leminin Yapld Ortamdan Kaynaklanan Hatalar
2.4. lme leminin Yapld (llen) Kiiden Kaynaklanan Hatalar
47
LMEDE HATA VE LME ARACINDA
BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER
1. LMEDE HATA
Hata: Bir zelliin gerek deeri ile llen deeri ara-
sndaki farktr.
49
LMEDE HATA VE LME ARALARINDA
BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER
3.2. Geerlik
Bir lme aracnn lmek istedii zellii baka deiken-
lere veya zelliklere kartrmadan tam ve doru olarak
lmesine geerlik denir. 2005 KPSS
Bir lme aracnn geerlii, o aracn kullanl amacna
hizmet etme derecesi ile ilgilidir. Bu nedenle bir lme ara- SORU...
c amalad ilevi yerine getirebildii lde geerlidir. Aadakilerden hangisi bir yabanc dil dersinde
yaplan bir snavn geerlii iin bir kanttr?
rnein: rencilerin szel yeteneklerini lmek amacy-
la, matematik problemlerini zme yeteneini len test
A) Testin hatasz puanlanabilmesi
uygulandn dnelim. Matematik problemlerini zme B) Testin oktan semeli maddelerden olumas
yeteneini len testin gvenirlii yksek olsa bile kullan- C) Testten alnan puanlarn ranjnn geni olmas
l amacna hizmet etmedii iin geerli deildir. D) Yabanc dili iyi bilenlerin testten yksek puan al-
mas
Sabit ve sistematik hatadan dorudan, tesad hatadan E) Testte farkl yaplarda sorularn bulunmas
dolayl olarak etkilenen geerlik, 1,00 ile +1,00 arasn-
da deer alr. ZM...
Bir lme aracnn temel amac, bilen renci ile bil-
meyen renciyi; baarl renci ile baarsz ren-
ciyi birbirinden ayrmaktr. Bu testte dili iyi bilen -
rencilerin yksek puan, bilmeyen rencilerin dk
puan almas sz konusudur. Bu da testin amacn
gerekletirdiini gsterir.
CEVAP: D
60
LMEDE HATA VE LME ARALARINDA
BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER
lme sonularnn hatalardan arnk olmas ve lme sonularna hata karmadan lme ileminin yapla-
bilmesidir.
lme aracnn llmek istenen zellie kar duyarllk derecesidir.
Gvenirlik; duyarllk, tutarllk, kararllk ve objektiik kavramlaryla yakndan ilgilidir.
Gvenirlik Duyarllk, lme aracndaki birimlerin bykl ile ilgilidir. lme aracnn birimi kldke duyarll artar.
Kararllk, bir lme aracnn lmeden lmeye deimeyen sonular vermesidir.
Objektiik, bir lme ilemi kim tarafndan yaplrsa yaplsn lme ilemine ayn sonuca ulalmasdr.
Tutarllk, benzer koullar altnda, ayn lme aracnn birden fazla uygulanmas sonucu benzer sonular
vermesidir.
1. TestTekrar Test Yntemi: Hazrlanm olan bir test belli bir zaman aralyla ayn renci grubuna iki kez
uygulanr. ki uygulama arasndaki korelasyon katsays hesaplanp, bu korelasyon katsays gvenirlik katsays
olarak kabul edilir.
Hesaplanan korelasyon katsaysnn yksek olmas (0,70in zerinde olmas), her bir uygulamadan elde edilen
lmlerin ve testin gvenilir olmas anlamna gelir.
2. Paralel (Edeer) Formlar Yntemi: Ayn davranlar len; fakat farkl sorulardan oluan iki test hazrlanr
ve rencilere uygulanr. ki testten elde edilen puanlar arasndaki korelasyon katsays hesaplanr. Hesaplanan
korelasyon katsays gvenirlik katsays olarak kabul edilir.
Korelasyon katsaysnn yksek olmas; uygulanan iki testin birbiriyle tutarl, dolaysyla da gvenilir olduu ve
uygulanan testlerin edeer olduu anlamna gelir.
Gvenirlik
3. ki Yar (Edeer Yarlar) Yntemi: Gelitirilmi olan bir test bir grup renciye uygulanr ve uygulama so-
Hesaplama
nular yani test maddeleri ikiye ayrlr. rencilerin her bir yar iin puanlar hesaplanarak, aldklar puanlarla
Yntemleri
iki dalm elde edilir. ki yardan elde edilen puan dalmlar arasndaki korelasyon katsays hesaplanr ve bu
korelasyon katsays gvenirlik katsays olarak kabul edilir.
Hesaplanan korelasyon katsaysnn yksek olmas, iki yardan elde edilen puanlarn birbiriyle tutarl olduu ve
testin gvenilir olduu anlamna gelir.
4. Tutarllk Gvenirlii Yntemi: Hazrlanm olan bir test rencilere uygulandktan sonra; testte yer alan
maddeler analiz edilerek, maddelerin birbirleriyle ne derece tutarl olduunun belirlenmesi iin kullanlan gvenirlik
hesaplama yntemidir.
tutarllk gvenirliini hesaplamak iin KR20 ve KR21 formlleri kullanlmaktadr.
KR20 veya KR21 formlleri ile hesaplanan gvenirlik katsaysnn yksek olmas, testi oluturan maddelerin
birbiriyle uyumlu olduu anlamna gelir.
Bir lme aracnn kullanl amacna hizmet etme derecesi ile ilgilidir.
Geerlik llmek istenen deikenin baka deikenlere ya da zelliklere kartrlmadan tam ve doru olarak ll-
mesidir.
1. Kapsam Geerlii: Bir lme aracnn llmek istenen hedefdavranlar ne derece kapsad ya da ll-
mek istenen hedefdavranlar ne derece yeterli ve dengeli rnekledii ile ilgilidir.
2. Bir lte Dayal Geerlik:
a. Uygunluk Geerlii: ltten elde edilen puanlarn, uygulanan snav sonucu elde edilen puanlarla ayn za-
Geerlik manda ya da daha nce elde edilmesi durumunda sz konusu olan geerlik trdr.
Trleri b. Yordama Geerlii: ltten elde edilen puanlarn, snav sonucu elde edilen puanlardan daha sonra elde
edilmesi durumunda sz konusu olan geerlik trdr.
3. Grn Geerlii: Bir testin ya da maddenin lmek istedii deikeni lyor grnmesidir.
4. Yap Geerlii: Testle llmek istenen deikeni oluturan maddelerin birbiriyle ilikili olmas ve ayn yapy
oluturmasdr.
Bir lme aracnn kullanl olabilmesi iin;
Uygun bir ynergesinin olmas,
Hazrlanmas, uygulanmas ve puanlanmasnn kolay olmas,
Kullanllk
Ekonomik olmas, uygulama sresinin ksa olmas,
lmeyi yapan kiiden istenen becerinin az olmas,
Puanlamann pratik olmas ve puanlarn yorumlanmasnn kolay olmas gerekir.
67
Test LMEDE HATA VE LME ARALARINDA
2 BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER
69
LMEDE HATA VE LME ARALARINDA Test
BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER 2
31. Aadakilerden hangisi yap geerlii iin do- 33. Bir retmen hedef davranlarn hepsini lemedi-
ru bir ifade deildir? ini fark ederek 10 soruluk lme aracn, 20 soru-
luk bir lme arac haline getirmitir.
A) Testteki sorularn benzerlii artka, yap ge- Bu durumda, yeniden hazrlanan lme arac
erlii de artar. iin aadakilerden hangisi sylenemez?
C) Kullanllk D) Tutarllk
I II III
E) Kararllk
A) Sabit Tesad Tesad
B) Sabit Sistematik Tesad
C) Sistematik Sabit Tesad
D) Sistematik Sistematik Sabit
E) Tesad Sabit Sistematik
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
D C A C C D C B C B A A E A C B D
Test 2
18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
D D E A C C B B A D E A A D B D B
74
IKMI SORULAR
tutarlla bakmtr.
retmenin yapt bu i aadakilerden han-
gisini belirlemeye yneliktir?
75
IKMI SORULAR
A) rastgele - sabit
B) rastgele - sistematik
C) sabit - sistematik
D) sabit - rastgele
E) sistematik sabit
2008 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
km A E E D C C C C B E C D C D B C A B E A
Sorular 21 22 23 24 25 26 27 28 29
E B A C D A E C E
80
TEST HAZIRLAMA SREC VE
ETMDE KULLANILAN LME ARALARI
BLM ER
2. TESTLERN SINIFLANDIRILMASI
2.1. Puanlanma Bakmndan Snama Trleri
2.1.1. Objektif Puanlanan Testler
2.1.2. Subjektif Puanlanan Testler
2.2. Testi Hazrlayan Bakmndan Snama Trleri
2.2.1. retmen Yapm Testler
2.2.2. Uzman Yapm (Standart) Testler
2.3. Uygulamaya Katlan Birey Saysna Gre Snama Trleri
2.3.1. Bireysel Testler
2.3.2. Grup Testleri
2.4. Uygulama Sresi Bakmndan Snama Trleri
2.4.1. Hz Testleri
2.4.2. G Testleri
2.5. lt zellik Bakmndan Snama Trleri
2.5.1. Tipik Performans Testleri
2.5.2. Maksimum Performans Testleri
81
TEST HAZIRLAMA SREC VE
ETMDE KULLANILAN LME ARALARI
BLM ER
82
TEST HAZIRLAMA SREC VE
ETMDE KULLANILAN LME ARALARI
aracnn tr ne olursa olsun belli bir plan dahilinde ha- yoklanaca ya da test kapsamna hangi davranlarn
zrlanmas belli aamalardan gemesi gerekir. alnaca belirlenir.
83
TEST HAZIRLAMA SREC VE
ETMDE KULLANILAN LME ARALARI
HEDEF
BLG KAVRAMA UYGULAMA ANALZ SENTEZ DEERLENDRME TOPLAM
KONULAR
A. YEN X X X 3
BULULAR VE
SONULARI
B. KEFLER VE X X 2
SONULARI
C. RNESANS X X 2
. REFORM X X 2
D. AYDINLANMA X X 2
AI
E. SANAY X X 2
F. AKILCILIK VE X X X 3
BLM
TOPLAM 2 3 1 5 1 4 16
84
Test TEST HAZIRLAMA SREC VE
3 ETMDE KULLANILAN LME ARALARI
117
TEST HAZIRLAMA SREC VE Test
ETMDE KULLANILAN LME ARALARI 3
55. Aadakilerden hangisi rubrik puanlamann 57. Bilisel olan snamasna gre aadaki ka-
retim srecine salad katklardan biri de- zanmlardan hangisi dierlerine gre daha st
ildir? dzeyde zihinsel beceri gerektirir?
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
B C C D C E B B C C D D C E E E B B D C D D C B C D E E C
Test 3
30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57
B C B B B C D A D D E D E B D A D C D E B E E B C E A C
126
IKMI SORULAR
127
IKMI SORULAR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
km C A B E B C B C D B E D E B D A E D E
Sorular 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
A E D C A B E C E D E B D B E C A E
135
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
BLM ER
1. TEST STATSTKLER
1.1. Merkezi Eilim (Vasat) lleri
1.1.1. Aritmetik Ortalama
1.1.2. Arlkl Ortalama
1.1.3. Ortanca (Medyan)
1.1.4. Tepe Deer (Mod)
1.2. Merkezi Dalm (Yaylma) lleri
1.2.1. Standart Sapma (Standart Kayma)
1.2.2. eyrek Sapma
1.2.3. Ranj (Dizi Genilii)
2. MADDE STATSTKLER
2.1. Madde Glk ndeksi
2.2. Madde Ayrt Edicilik Gc ndeksi
2.3. Madde Varyans
2.4. Madde Standart Sapmas
2.5. Madde Gvenirlik ndeksi
4. DAILIMLARIN YORUMLANMASI
4.1. Bal Deikenlik Katsays
5. DAILIMLAR
5.1. Normal Dalmlar (an Erisi, Normal Olaslk Erisi, Gauss Erisi, Normal Eri, Birim
Normal Eri)
5.2. Normal Olmayan Dalmlar
5.2.1. Soldan (Sola) arpk Dalmlar
5.2.2. Sadan (Saa) arpk Dalmlar
5.2.3. ok Modlu Dalmlar
137
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
BLM ER
138
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
TEST STATSTKLER
Merkezi Eilim (Vasat) Merkezi Dalm (Yaylma)
Eitim bilimlerinde bu lleri lleri
1) Aritmetik Ortalama 1) Standart Sapma
blmle ilgili her yl
2) Arlkl Ortalama 2) eyrek Sapma
ortalama 3) Ortanca (medyan) 3) Ranj (Dizi Genilii)
4) Tepe Deer (mod)
4-5
ler ve eitim sistemi hakknda eitli kararlar verilebilir. 1.1.4. Tepe Deer (Mod)
lme sonularna bakarak karar verebilmek iin lme
sonular zerinde baz istatistiksel ilemler yaplmal- 1.1.1. Aritmetik Ortalama
dr. Bu ilemler test ve madde istatistikleri olmak zere Bir renci grubunun bir testten aldklar puanlarn top-
ikiye ayrlr. lamnn (ya da verilerin toplamnn), renci saysna ya
da veri saysna blnmesi ile hesaplanan merkezi ei-
lmede statistiksel lemler lim lsne aritmetik ortalama denir. Verilerin biri
ya da birka deil, tamam dikkate alnarak hesaplanan
Test statistikleri Madde statistikleri
aritmetik ortalama, mod ve medyana gre daha fazla
Merkezi Eitim
lleri
Merkezi Dalm
lleri
Glk ndeksi bilgi tar. Bir dalmdaki verilerin arlk merkezini gs-
Aritmetik Standart Ayrt Edicilik teren aritmetik ortalama, dalma yeni deerlerin eklen-
Ortalama Sapma Gc ndeksi
Arlkl Madde
mesinden ve karlmasndan etkilenir.
Ranj
Ortalama Varyans
Medyan eyrek Madde Stan-
(Ortanca) Sapma dart Sapmas Aritmetik ortalamann hesaplanmas:
Mod
Varyans
(Tepe Deer) Bir grup verinin aritmetik ortalamasnn hesap-
lanmas: Bir grup verinin aritmetik ortalamas veri
deerlerinin toplamnn, veri saysna blnmesi ile
1. TEST STATSTKLER hesaplanr. X ile gsterilen aritmetik ortalama aa-
Bir testin uyguland gruptan elde edilen saysal veriler daki forml ile hesaplanr.
olan test istatistikleri, merkezi eilim (vasat) ve merkezi X : Aritmetik ortalama
dalm (yaylma) lleri olmak zere ikiye ayrlr; X X : Verilerin ya da lmlerin
X=
N toplam
N : Veri ya da kii says
23
Atlgan, H., Kan, A., Doan, N., Eitimde lme ve Deerlendirme.
Ankara 2006, An Yaynclk, Sy. 41.
139
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
X (puan) f f.x
100 1 100 (100 x 1)
Bir snftaki 5 renci matematik dersinden 40, 60, 75, 90 2 180 (90 x 2)
95 ve 80 puan almlardr. 80 3 240 (80 x 3)
Bu rencilerin aldklar puanlarn aritmetik ortala- 70 2 140 (70 x 2)
mas katr? 60 4 240 (60 x 4)
50 3 150 (50 x 3)
40 2 80 (40 x 2)
30 2 60 (30 x 2)
X 40 + 60 + 75 + 95 + 80 20 1 20 (20 x 1)
X= = = 70 ' tir.
N 5 N = 20 fx = 1210
Frekans tablolarnda aritmetik ortalama hesap-
lama: Frekans tablolarnda puanlarla (x), bu puan fx = 100+180+240+140+240+150+80+60+20
alan kii says (f) arplr ve f . x deeri bulunur. fx = 1210
fx 1210
Daha sonra bulunan f. x deerlerinin toplam he- X= = = 60,5 ' tir.
N 20
saplanarak, toplam kii saysna blnr. Bu du-
rumda aritmetik ortalama aadaki forml ile he- Gruplandrlm verilerde aritmetik ortalama he-
saplanr. saplama: Gruplandrlm verilerde ncelikle puan
aralklarnn orta deerleri (X0) bulunur. Orta deer,
o puan aralndaki kii saysyla (f) arplr. Daha
X : Aritmetik ortalama
f x sonra X0 . f deerlerinin toplam, dalmdaki top-
h t i y a Ya y n c l k
X : Aritmetik ortalama
f X0
Matematik dersinden 20 rencinin aldklar puanlar X= N: Toplam kii says
N
aadaki gibidir. fX0: f. X0 deerlerinin toplam
X (puan) f
100 1
90 2
80 3
Fizik dersinden 20 rencinin aldklar puanlarn dal-
70 2
60 4 m aadaki gibidir.
50 3
40 2 Puan Aral (x) Frekans (f)
30 2 45 49 2
20 1 40 44 3
35 39 5
Tablodaki bilgilere dayanarak bu puan dalmnn 30 34 4
25 29 2
aritmetik ortalamas katr?
20 24 4
140
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
Puan f X0 (Orta
f.X0 SORU...
Aral (frekans) Deer)
Mehmet retmen, rencilerine uygulad bir test
45 49 2 47 94 (47 x 2)
40 44 3 42 126 (42 x 3) sonucunda elde ettii puanlardan baz istatistikleri
35 39 4 37 148 (37 x 4) hesaplamtr. Daha sonra, rencilerden birinin pu-
30 34 4 32 128 (32 x 4) ann yanl yazdn fark etmi ve gerekli dzeltmeyi
25 29 2 27 54 (24 x 2) yaparak istatistikleri tekrar hesaplamtr.
20 24 5 22 110 (22 x 5) Buna gre, Mehmet retmenin dzeltmesi so-
N = 20 fX0 = 660
nucunda aadaki istatistiklerden hangisi kesin
olarak deimitir?
f X0 660
X= = = 33
N 20
A) Ortalama B) Ortanca C) Mod
h t i y a Ya y n c l k
141
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
Aadaki tabloda bir testte sorulan 10 sorunun madde Aadaki tabloda bir testte yer alan 15. maddenin se-
puanlar matrisi verilmitir. enek dalmlar verilmitir.
Sorular (Maddeler) X SEENEKLER
15. Madde Toplam
Ham A B* C D E
renciler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
puan st Grup 10 60 5 10 15 100
Nisa 1 0 0 0 0 1 1 0 1 0 4 Alt Grup 20 10 30 15 25 100
Ceren 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 8
Toplam 30 70 35 25 40 200
mer 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 6
Mge 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 3 * Anahtarlanm doru yant
Nazl 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 8 Bu maddenin ayrt edicilik gc katr?
brahim 1 0 0 0 0 1 1 0 1 0 4
Yasin 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 8
Selcen 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 5
Hilal 0 0 1 0 0 0 0 1 1 1 4
Ata 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 Bu tabloda ncelikle iaretlenmi olan doru cevaba ba-
(toplam) 8 4 5 6 5 4 8 4 9 7 60
klr. B seenei iaretlenmi doru cevaptr. Doru se-
enei st grupta doru cevaplayan renci saysndan
Tablodaki bilgilere gre 6. sorunun madde ayrt edi-
(60), alt grupta doru cevaplayan renci says (10)
cilik gc indeksi katr?
karlarak alt veya st grupta bulunan renci saysna
blnr (Ya st grupta yer alan renci saysna, ya da
h t i y a Ya y n c l k
154
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
A) A B) B C) C D) D E) E
Sorular Pj rjx
1. Soru 0,15 0,13
ZM... 2. Soru 0,60 -0,17
n(d,) n(d,a) 3. Soru 0,23 0,89
rjx = 4. Soru 0,85 0,83
n
5. Soru 0,90 0,35
h t i y a Ya y n c l k
155
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
ZM...
2008 KPSS Sorunun ayrt edicilik indeksi -1,00 ile +1,00 arasnda
deer alr. Eer ayrt edicilik indeksi;
0,40 ve zeri Ayrt edicilii ok yksek.
SORULARI AAIDAK TABLOYA GRE
0,30 ve 0,39 aras Ayrt edici ve kullanlabilir.
CEVAPLAYINIZ.
0,20 ve 0,29 Dzeltilip (0,30 zerine) kullanlr.
0,19 ve alt Madde dzeltilmeye allr dzeltilmi-
Bir testteki maddelere ilikin aadaki deerler elde
yorsa testten karlr.
edilmitir.
Soruda verilen maddelerden ayrt edicilik indeksi
negatif olan madde yani II. madde negatif ayrt edici
Maddeler I II III IV V
olduu iin en kkl deiiklik bu maddede yaplma-
Madde gl 0,1 0,15 0,5 0,6 0,9
ldr.
Madde ayrclk
0,08 -0,15 0,5 0,28 0,43 CEVAP: B
gc
SORU...
Tabloda verilen bilgilere gre hangi maddenin g- 2003 KPSS
venirlie katks en yksektir?
h t i y a Ya y n c l k
SORU...
A) I B) II C) III D) IV E) V
Aada numaralandrlm be sorunun doru cevaplan-
ma yzleri (Pj) ile ayrt edicilik deerleri (rjx) verilmitir.
ZM... Soru Pj rjx
Gvenirlii yksek olan bir testin ayrt edici ve orta- 1 0,35 0,60
lama glkte olmas gerekir. Ayrt ediciliin yksek 2 0,40 -0,35
olmas gvenirlii artrr. III. madde ortalama glkte 3 0,80 0,10
(0,50), ayrt edicilii (0,50) yksek bir madde olduu 4 0,25 0,15
iin gvenirlie katks en yksek olur. 5 0,85 0,50
CEVAP: C Bu durumda eer dzeltilemiyorsa yukardaki so-
rulardan hangisi, testten mutlaka karlmaldr?
SORU...
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 E) 5
Yaplandrlacak bir testte bu maddeleri kullanma
zorunluluu olsayd, en kkl deiikliin hangi
maddede yaplmas gerekirdi? ZM...
Madde ayrt edicilik deeri 0,19 ve altnda olan mad-
A) I B) II C) III D) IV E) V delerin testten karlmas gerekir. Bu soruda 2., 3. ve
4. maddelerin ayrt edicilik deeri 0,19un altndadr.
Bu durumda ayrt edicilk deeri en dk ve nega-
tif olan madde tercih edilir. Bu nedenle doru cevap
ayrt edicilik gc en dk ve negatif olan 2. sorunun
bulunduu C seeneidir.
CEVAP: C
156
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
qj = 1 pj Sj2 = pj . qj
qj = 1 0,40 S2 = 0,40 . 0,60
qj = 0,60 S2 = 0,24tr.
Standart sapmas 8, madde ayrt edicilii 0,50 olan
bir maddenin gvenirlilii katr?
rencilerin ounun maddeyi doru ya da yanl
cevaplamas durumunda madde varyans 0 (sfr)a
yaklar. Yani madde varyans kk ise rencile-
rin verdikleri cevaplar arasndaki deiim de azdr.
rj = rjx . Sj rj = 8 . 0,50 rj = 4tr.
Eer tm renciler maddeyi doru cevaplamsa
veya hibiri doru cevaplayamamsa madde var- Bir maddenin standart sapmas ya da ayrt edicilik
yans 0 olur. gc arttka gvenirlik indeksi de artar.
Madde varyansnn en byk deeri 0,25tir.
3. MADDE STATSTKLERNDEN
HESAPLANAN TEST STATSTKLER
2.4. Madde Standart Sapmas (Sj)
3.1. Aritmetik Ortalama
Bir maddenin standart sapmas, o maddenin varyans-
Bir testteki maddelerin glk indekslerinin toplam, tes-
nn karakkne eittir.
tin aritmetik ortalamasna eittir. Bylece madde glk
indeksleri toplam bilindiinde testin aritmetik ortalama-
Sj: Madde standart sapma
s kestirilebilir ve bunun iin aadaki forml kullanlr.
Pj: Maddeyi doru cevaplayanlarn
Sj = pj qj oran
qj: Maddeyi doru cevaplayamayan- k X: Testin aritmetik ortalamas
X = pj
larn oran
j=1
pj : Testteki maddelerin glkleri
toplam
157
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
P : Testin ortalama gl
X
P= X : Testin aritmetik ortalamas ZM...
h t i y a Ya y n c l k
K
K: Testte bulunan madde says Grup baars yorumlanrken en kuvvetli yorday-
c aritmetik ortalamadr. Aritmetik ortalama yannda
standart sapma, medyan ve mod deerleri grup baa-
rsnn yordanmasnda kullanlan dier verilerdir. So-
ruyu birka yoldan zmek mmkndr; ancak soru
Aritmetik ortalamas 6 olan ve 10 sorudan oluan bir
saylar farkl olduu iin testin ortalama glne
testin ortalama gl katr?
bakarak zmek daha doru olacaktr.
X
T.O.G. =
Soru Says
6
P= = 0,6dr
10 8
T.O.G.Kimya = = 0.40
20
30
Not Alnz...................................... T.O.G.Tarih =
40
= 0.75
15
T.O.G.Trke = = 0.50
30
30
T.O.G.Fizik = = 0.60
50
14
T.O.G.Felsefe = = 0.35
40
158
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
159
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
rencilerin %95inin puan aritmetik ortalamann 2 arpk dalmlarda ortalamadan yksek puanlarn fre-
standart sapma yukarsnda (60+2.4=68) ve aa- kanslar gittike artar veya yksek puanlarn saysnda
snda (602.4=52) yer alr. art olur. Bu nedenle dalm yksek puanlarda yani
52
8
60
68
+8 saa doru ylma gsterir. Kk puanlar ise sola
doru dalr.
rencilerin %95inin puan 5268 arasndadr.
rencilerin %99unun puan aritmetik ortalama-
Soldan arpk dalmlarda yaplabilecek yorumlar:
nn 3 standart sapma yukarsnda (60+3.4 = 72) ve
1. X < Medyan < Moddur.
aasnda (603.4 = 48) yer alr.
12 +12 2. Negatif kayldr.
48 60 72
3. retim yeterlidir.
rencilerin %99unun puan 48 72 arasndadr.
4. Test kolaydr.
5. rencilerin baarlar yksektir.
Sivri ve Bask Dalmlar (Simetrik Dalmlar)
6. rencilerin renme dzeyi yksektir.
Eer dalmn standart sapmas kkse grubun pu-
7. renciler hedefdavranlar kazanmlardr.
anlar birbirine yakn demektir. Dalm kk bir alana
skt iin sivri bir grnm alr. Bu dalma sivri da-
lm denir.
h t i y a Ya y n c l k
160
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
27
Tekin, H. Eitimde lme ve Deerlendirme, Ankara, 17. Bask,
Yarg Yaynlar, S. 303
161
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
6.1. Z Puan
Aritmetik ortalamas sfr (X = 0 ) , standart sapmas bir
(Sx = 1,00) olan puanlara Z puan, dalmlara ise stan- Btn derslerden 80 alan bir rencinin renme dze-
dart normal dalm ya da birim normal dalm denir. yinin en yksek ya da en dk olduu dersi bulmak iin
Z puan istatistiksel ilemlerde ve karlatrmalarda ko- btn derslerin Z puanlar hesaplanr.
laylk salar. Ayn zamanda Z standart puannn balan- 80 60
Zmatematik = = 2,5
8
g noktas olan sfrn bal (iza) sfr ve birimlerinin
80 68
standart olmas nedeniyle, eit aralk leinde puanlar Zzik = =1
12
verir. Bu nedenle eit aralk leindeki verilere uygula- 80 70
Zkimya = =2
nabilecek her trl ilem Z puanlarna uygulanabilir. Z 5
puan aadaki forml ile hesaplanr. 80 65
Zbiyoloji = = 1,5
10
Zi : Herhangi bir i bireyinin standart Z 80 90
Zedebiyat = = 2
5
puan
Xi : i bireyinin lme sonucu (puan) Zmatematik > Zkimya > Zbiyoloji > Zzik > Zedebiyat
X X X : Puan dalmnn aritmetik ortala- rencinin renme dzeyinin en yksek olduu
Zi = i
SX mas ders (en baarl olduu ders), Z puannn en yk-
Sx : Puan dalmn standart sapmas sek olduu matematik dersidir.
rencinin renme dzeyinin en dk olduu
Z puan rencilerin herhangi bir konu ya da dersteki ders (en baarsz olduu ders) ise, Z puannn en
h t i y a Ya y n c l k
162
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
65 50
Matematik 50 5 65 =3
SORU... 5
h t i y a Ya y n c l k
65 50
Kimya 50 15 65 =1
Ders Aritmetik Standart Alinin 15
ortalama sapma puan 65 50
Biyoloji 50 20 65 0,75
Matematik 50 5 65 20
Trke 50 8 65
Fizik 50 10 65 CEVAP: B
Kimya 50 15 65
Biyoloji 50 20 65 6.2. T Puan
Z puan dalmnn aritmetik ortalamas 50 ve standart
Alinin snfna gre, en baarl ve en baarsz sapmas 10 olacak ekilde dntrlmesi ile elde edi-
olduu dersler hangileridir? len puanlara T puan ad verilir. T puan aagdaki
forml ile hesaplanr.
En baarl En baarsz Ti : Herhangi bir i bireyinin
A) Matematik Trke standart T puan
163
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
T = 10Zi + 50
T = 10.(2) + 50 Snavdan alnabilecek maksimum ham puan belirtilme-
T = 70tir. mise, bunun yerine snavdaki soru says kullanlr.
164
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
lme; Nesne veya nesnelerin belirli bir zellie sahip 2007 KPSS
olup olmadn, sahip olunan zellie ne derece sahip
olduunun say ve sembollerle ifade edilmesidir.
SORU...
Kuramsal Sre; olgular ve lmleri aralarndaki Bir retmen, gelitirmi olduu bir baar testini der-
ilikileri, genellemelere ve baz kuramlara bavurarak se balamadan nce (n test) ve dersin bitiminde
aklar. Bunun iin hipotez, kuram, yasa ve ngr gibi (son test) snftaki rencilere uygulamtr. Uygula-
kavramlar kullanlr. ma sonucunda rencilerin n test ve son test puan-
larna ait stun graklerini inceleyerek kulland -
retim yntem ve tekniklerinin renme zerinde etkili
Hipotez: Probleme sunulan geici zm yoludur. olduu sonucuna varmtr.
Bu retmenin elde ettii grakler aadakiler-
Kuram: Kantlanm bilgilerdir. den hangisi olabilir?
Deneysel Aratrma
Korelasyonel Aratrma
Nedensel Karlatrma Aratrmas
Aratrma Trleri Tarama Aratrmas
Etnograk Aratrma
Tarihi Aratrma
Eylem Aratrmas
165
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
Korelasyon, iki veya daha fazla deiken arasnda bir 2008 KPSS
iliki olup olmadn eer iliki varsa, bu ilikinin mik-
tarn ve ynn saysal olarak belirlememizi salayan
SORU...
istatistiksel bir tekniktir.
Bir aratrmada X ve Y deikenleri arasnda sfra
yakn bir iliki bulunmutur.
Korelasyon katsay 1,00 ile +1,00 arasnda deien
Bu deikenler aadakilerin hangisinde veri-
deerler alr. Korelasyon katsaysnn + yani pozitif
lenler olabilir?
h t i y a Ya y n c l k
166
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
rnek:
Bir grup rencinin zik, matematik, biyoloji testlerinden
aldklar puanlar arasndaki korelasyon aadaki tablo-
2004 KPSS da verilmitir.
tarken dierinin deerinde azalma olduunu gsterir. Matematik 0,65 1,00 -0,20 -0,35
Buna gre, aadakilerin hangisinde verilen iki Biyoloji 0,15 -0,20 1,00 -0,85
deiken arasndaki korelasyonun negatif olmas Felsefe -0,10 -0,35 -0,85 1,00
beklenir?
Tablodaki bilgilere gre en yksek ve en dk iliki
A) Yorulma renme hz hangi dersler arasndadr?
B) Zeka yaratclk
C) lgi olumlu tutum zm:
D) Gelir dzeyi satn alma gc En yksek iliki 0,85lik korelasyonla biyoloji ve
E) Dzenli alma baar dzeyi felsefe puanlar arasndadr (Korelasyon sorula-
rnda iaretin eksi olmas ilikinin dk olduunu
CEVAP: A
Not Alnz......................................
Korelasyon Grakleri28
28
Tan, . retimi Planlama ve Deerlendirme, Ankara 2006, 10 Bas-
k, Pegem A Yaynclk. Sy. 247248
167
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
168
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
8.3 Bilimsel Aratrmann Temel Kavramlar kg aras sonsuz sayda deer alabileceinden ar-
Evren; Aratrmann yaplaca, aratrma sresinde lk srekli deikendir (2,100 kg, 2,200 kg, 2,300 kg
elde edilen verilerin analizi ve sonularnn geerli ola- gibi).
ca grubu ifade eder.
Sreksiz Deiken: Herhangi iki deer arasnda,
rneklem; Evrende seilen, zerinde allacak grubu baka bir deer alamayan, snrl sayda deer alabi-
ifade eder. len deikenlere sreksiz deiken denir. rne-
in; bir bireyin cinsiyeti bayan ya da erkek olmak zere
rnek: Biyoloji retmenlerin mesleki bilgileri zerine 2 deer alabilir. Bunun arasnda bir deer alamaz. Cin-
bir aratrma yaplsn. Bu arada zerinde allacak siyet sreksiz deikendir. Eitim dzeyi, medeni hal
grup Trkiyedeki biyoloji retmenleridir. Bu retmen- (ilk-orta-lise okullar) sreksiz deikenlerdir.
ler aratrmann evrenidir. Ancak bugn Trkiyede yak-
lak 10.000 biyoloji retmeni vardr. Bu retmenlerin Nicel Deiken: Deerleri say ve miktar olarak ifa-
hepsine ulalamayacandan her blgeyi temsil etmek de edilen deikenlere nicel deiken ad verilir.
kaydyla snrl sayda, rnein 400 biyoloji retmeni rnein; Ahmetin boyu 1,74 cm, Aye 45 kg arl-
zerinde aratrma yaplr ve sonular tm lkeye ge- ndadr.
nellenir. Bu 400 biyoloji retmeni aratrmann rnek- Nitel Deiken: Deerleri sfat veya sembollerle ifa-
lemidir. de edilen; deikenlerin, eit ve tr bakmndan ka-
tegorilere ayrld deikenlere nitel deiken ad
Deiken; Deien zelliklere verilen isimdir. verilir. rnein; cinsiyet (bayanerkek); gz rengi
h t i y a Ya y n c l k
169
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
SORU... SORU...
Matematik dersinde bilgisayar programlarndan yarar-
Bir retmen fen bilgisi retiminde performans de-
lanmann rencilerin matematik baarsna etkisini
erlendirme yaklamn kullanmann rencilerin
lmeyi planlayan bir retmen, bir snfnda gelenek-
bilimsel yntem sre becerilerine etkisini incelemek-
sel retim yntemini kullanrken dier bir snfnda
tedir.
ise ilenen her konudan sonra bilgisayar programyla
Bu aratrmadaki baml deiken aadakiler
altrmalar yaptrmaktadr.
den hangisidir?
Bu aratrmadaki bamsz deiken aadaki-
lerden hangisidir?
A) Bilimsel yntem sre becerileri
B) Fen bilgisi dersi
A) retmenin zellikleri
C) retmen B) Matematik notlar
D) renciler C) retim yntemleri
E) Performans deerlendirme D) Snf mevcutlar
E) renci nitelikleri
h t i y a Ya y n c l k
ZM...
Bir aratrmada etkisi incelenen deikene bamsz ZM...
deiken, bamsz deikene bal olarak ortaya - Bir aratrmada, aratrmann amacna bal olarak
kan sonutan etkilenen deikene ise baml dei-
kontrol altnda tutulan ve aratrma sonucunu zerin-
ken denir. Sorudaki bamsz deiken performans
de etkisi olan deikene bamsz deiken denir.
deerlendirme yaklamdr. Performans deerlen-
Bamsz deikene bal olarak deien, bamsz
dirme yaklamnn kullanmna bal olarak ortaya
deikenin etkisinin incelendii deikene baml
kan sonutan etkilenen ise bilimsel yntem sre
deiken denir. Soruda rencilerin matematik ba-
becerileri olduundan, baml deiken bilimsel yn-
arsna etki eden deikenlerin incelendii bir ara-
tem sre becerileridir.
trma verilmitir. rencilerin matematik baarlar
CEVAP: A
baml deiken, matematik baarsnn etkilendii
retim yntemleri ise bamsz deikendir
CEVAP: C
Not Alnz......................................
170
Test
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
4
171
Test LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
4
55. Pozitif korelasyon, iki deiken arasnda pozitif 57. Bir biyoloji retmeni soru-cevap yntemi kullan-
bir ilikinin olduunu gsterir. Bu da unu gsterir. mann rencilerin konuyu renmeleri zerine
zelliklerden biri artarken dieri de artar, biri aza- etkisini aratrmak istemektedir.
lrken dieri de azalr. Bu aratrmadaki bamsz deiken aadaki-
Bu tanma gre, aadakilerden hangileri ara- lerden hangisidir?
snda pozitif ynl bir iliki vardr?
A) Biyoloji retmeni
A) Zeka - renme B) renciler
B) Grlt - renme C) Soru-cevap yntemi
C) Motivasyon eksiklii - Gdlenme D) Konu
D) Dzenli alma - Baarszlk E) Biyoloji dersi
E) yi i imkanlar - Yoksulluk
56. Bir snfn geometri, ngilizce, tarih ve corafya 58. Aada bir aratrma srasnda yaplmas gereken
h t i y a Ya y n c l k
A) Geometri - Tarih
B) ngilizce - Tarih A) I, II, III, IV, V B) I, III, II, IV, V
E) Tarih - Corafya
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
Test B D A A D B D E B E D B C E D E C E C B B E E D D B D C A
4 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58
E E E D B C E A E A D B B E A D D D E B C C D E C A E C E
179
IKMI SORULAR
hangisidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2001 KMS
A) V B) IV C) III D) II E) I
2002 KPSS
En Yksek En Dk
5. Bir lmede puanlarla ilgili olarak yalnzca standart
A) I. Test IV. Test
sapmann kk olduu, dier bir deyile deiken-
B) I. Test II. Test
liin az olduu bilinmektedir.
C) II. Test V. Test
Bu durumda aadakilerden hangisi sylene-
D) III. Test IV. Test
bilir?
E) V. Test II. Test
2001 KMS
A) rencilerin testte baarl olduklar
B) Test puanlarnn ranjnn (en byk ve en k-
k puan arasndaki farkn) byk olduu
C) rencilerin testte llen zellik bakmndan
birbirine benzer olduu
3. En ok hangi testte renciler arasnda farkl-
D) Test iin verilen cevaplama sresinin yeterli ol-
lama vardr?
duu
E) Test puanlarnn normal dalma yakn bir da-
A) I B) II C) III D) IV E) V
lm gsterdii
2001 KMS
2002 KPSS
180
IKMI SORULAR
36. Yaplandrlacak bir testte bu maddeleri kullan- 38. Matematik dersinde bilgisayar programlarndan ya-
ma zorunluluu olsayd, en kkl deiikliin rarlanmann rencilerin matematik baarsna et-
hangi maddede yaplmas gerekirdi? kisini lmeyi planlayan bir retmen, bir snfnda
geleneksel retim yntemini kullanrken dier bir
snfnda ise ilenen her konudan sonra bilgisayar
A) I B) II C) III D) IV E) V
programyla altrmalar yaptrmaktadr.
A) retmenin zellikleri
B) Matematik notlar
C) retim yntemleri
D) Snf mevcutlar
E) renci nitelikleri
2008 KPSS
h t i y a Ya y n c l k
I II
A) Doum yeri Doum yl
B) Boy Ktle
C) Ya Eitim dzeyi
D) Kayg dzeyi Baar
E) Spor yapma Salk
2008 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
km C B E A C E C B A B D D E A C E B E C
Sorular 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38
C E D A A A D D C D B C B A D C B A C
187
DENEME TEST
D) Voleybol takm iin renciler arasndan se- D) retmenin sevdii rencilerin snav katla-
im yapmak rn okurken yanl davranmas
E) Test ynergesinde dersi geebilmek iin doru E) devini zamannda getiren rencilere art 5
cevaplanmas gereken soru saysnn yazlmas puan verilmesi
188
DENEME TEST
25. rencilerin nceden neleri renmi oldukla- 28. Yukarda verilen bilgilere gre birinci sorunun
rn ve renme ihtiyalarn ortaya koymak iin hangi seenei ters ynde almtr?
yaplan deerlendirme tr aadakilerden
hangisidir?
A) A B) B C) C D) D E) E
A) Summatif deerlendirme
B) Dzey belirlemeye dnk deerlendirme
C) Biimlendirme ve yetitirmeye dnk deer-
lendirme 29. Sorunun madde analizine ilikin aadaki ak-
D) Tanma ve yerletirmeye dnk deerlendir- lamalardan hangisi dorudur?
me
E) Formatif deerlendirme A) Sorunun dzeltilmeye ihtiyac vardr.
B) Soru rencilere kolay gelmitir.
26. Gvenirlik Geerlik C) Sorunun ayrt edicilik zellii ok yksektir.
Test Soru says
katsays katsays
D) Sorunun tm eldiricileri olduka iyi alm-
I 0,80 0,75 48
tr.
II 0,63 0,48 50
III 0,78 0,62 30 E) Sorunun ayrt edicilii ve gl yksektir.
IV 0,75 0,77 45
V 0,83 0,87 50
h t i y a Ya y n c l k
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Deneme A D E B D C E B D E A B C D D D D B D D A E D E D
Testi 26 27 28 29 30
E C D A B
192
193
KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
Atlgan, H., Kan, A., Doan, N., Eitimde lme ve deerlendirme. Ankara 2006, An Yaynclk
Baykul, Y. (1996). statistik metodlar ve uygulamalar. Ankara: An Yaynclk
Baykul, Y. (1999). lkretimde lme ve deerlendirme, modl 3, ilkretimde etkili retme ve renme ret-
men el kitab. Isparta: Sleyman Demirel niversitesi
Baykul, Y. (2000). Eitimde ve psikolojide lme: klasik test teorisi ve uygulamas. Ankara: SYM Yaynlar
Demirel, . (2003). Planlamadan uygulamaya retme sanat. Ankara: Pegem Yaynclk.
Demirhan, G. ve dierleri. (1999). lkretimde beden eitimi ve spor retimi. ilkretimde etkili retme ve
renme retmen el kitab: modl 11. Burdur: Burdur Eitim Fakltesi Yaynlar
Ertrk, S. (1972). Eitimde program gelitirme. Ankara : Meteksan Ltd. ti.
Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (1999). lkretimde fen bilgisi retimi. ilkretimde etkili retme ve renme -
retmen el kitab: modl 7. Burdur: Burdur Eitim Fakltesi Yaynlar.
zelik, D. A. (1992.2). lme ve deerlendirme. Ankara: SYM Yaynlar.
Tan, . retimi planlama ve deerlendirme, (10. Bask). Ankara 2006, Pegem A Yaynclk
Tademir, M. Eitimde planlama ve deerlendirme. (2. Bask). Ankara 2003, Ocak Yaynlar
Tekin, H. Eitimde lme ve deerlendirme, (17. Bask), Ankara. Yarg Yaynlar
Turgut, M. F. (1995). Eitimde lme ve deerlendirme metotlar. (10. bask). Ankara: Yargc Matbaas
Turgut, M. F. ve Baykul, Y. (1992.1). lekleme teknikleri. Ankara: SYM Yaynlar
194