Przygotowazespwskadzie:

Szczecin,dnia24.06.2011

MarcinWolaski,MichaJadczuk,
PaweMajchrowski,TomaszKiezik,
Podkierunkiem:drin.P.Szymczaka

Baza zada rachunkowych z maszyn elektrycznych z odpowiedziami

I. Transformatory
1.1 zad5.6.2"Zbirzadazpodstawelektrotechniki"G.Jastrzbska,R.Nawrowski

Sprawdzi, ktre poczenie: w gwiazd czy w zygzak (przy zaoeniu takiej samej mocy
transformatora)jestbardziejekonomiczne.

Rozwizanie:
Wtransformatorzenapiciefazowejestproporcjonalnedoliczbyzwojw.
Napiciefazowedlapoczeniawgwiazd
2

Napiciefazowedlapoczeniawzygzak
2 cos 30

Przy poczeniu uzwojenia DN w zygzak napicie fazowe tego uzwojenia jest 3 razy mniejsze ni
przy poczeniu takiej samej liczby zwojw w gwiazd ze wzgldu na to, e napicie sekcji tego
uzwojenianieszesobwfazie.Wtakimsamymstosunkumalejemocznamionowauzwojeniaprzy
zaoeniu jednakowej wartoci prdu znamionowego. Aby uzyska t sam moc znamionow
transformatora przy poczeniu uzwojenia wtrnego w zygzak zuywa si wicej miedzi ni przy
poczeniuwgwiazd.
Wceluzapewnieniategosamegonapiciafazowegouzwojeniepoczonewzygzak,musimie1,15
razywicejzwojw.
2
3

1,15

1.2 (2.19obcojzyczna)
Realnyjednofazowytransformatorposiadanastpujcedane:
Napicieznamionowe:U1N=220V
SEMuzwojeniapierwotnego:E1=200V
ZnamionowyprdobcieniaI2n=10A
Opornoczynnauzwojeniawtrnego:R2=2
LiczbazwojwuzwojeniapierwotnegoW1=220
LiczbazwojwuzwojeniawtrnegoW2=110

Okrelinastpujcesprowadzoneparametrytransformatora:
liczbazwojwW2
SEME2
prdI2
czynnaopornoR2

Wskanieprawidowodpowied:
a) W2=220
b) E2=200V
c) I2=5A
d) R2=4

Rozwizanie:
prdI2
1

110
10
220

czynnaopornoR2

220
110

1.3(2.29obcojzyczna)
Wedugrezultatwbiegujaowegouzyskanowyniki:
P1=200W
I0=1,2A
U10=400V
U20=36V

Okresli:
StratywstalimagnetowoduPFE=?
Parametry gazi poprzecznej schematu zastpczego Rm , Xm oraz wspczynnik transformacji
transformatora.

Wskazanieprawidowodpowied:
a)PFE=200W
b)Rm=138,9
c)Xm=184
d)k=11,1

Rozwizanie:
Poniewarezystancja orazreaktancja uzwojeniapierwotnegotransformatorasduomniejsze
odrezystancji orazreaktancji rdzeniatransformatora,stratywzezwojuspomijalnew
stosunkudostratwrdzeniu.Moemywiczapisa:

200

200
138,9
1,2

400
333,3
1,2

303

400
36

11,1

1.4 (obcojzyczna)
PrzybadaniachtrjfazowegotransformatorazpoczeniemuzwojewgschematuY/Ymoc
10 otrzymano
100
. Podczas biegu jaowego przy znamionowym napiciu
nastpujce rezultaty:
0,15 ,
, 365
. Obliczy wspczynnik mocy cos ,
wyznaczyprdbiegujaowego,stratywelazieiokreliimpedancj .

Podajnieprawidowodpowied:
A)cos0=0,14
B)I0=0,015A
C)PFE=0,00365W
D)Z0=38,49

Rozwizanie:
cos

P
3 U

, 365
3 10
0,15

3 U

0,15

3 10
100

0,14

0,026

P
Z

, 365
100kVA

0,00365

10

38,49

3 0,15A

1.5 (obcojzyczna)
Jeeli trjfazowy trjrdzeniowy transformator, zaprojektowany do pracy w sieci o danym
napiciu i schemacie pocze Dy, poczy pierwotne uzwojenie w gwiazd Yy, to niektre
parametryzmienisi.Wjakimkierunkudokonasizmiana?

Wskapoprawnodpowied:
A)Stratymagnetycznezmniejszsio3
B)Prdbiegujaowegoniezmienisi
C)Napicienazaciskachuzwojeniawtrnegozmniejszysio
D)Skadowaharmonicznatrzeciejkrzywejstrumieniazmniejszysi
Rozwizanie:
1)
Dy:
1

3
1
3

2)
Yy:

3)

gdzie:
przekadniatransformatoraprojektowego
napiciestronywtrnejtransformatoraprojektowego

przekadniatransformatorapozmianie(sztuczne)
napiciestronywtrnejtransformatorapozmianie(sztuczne)

napiciepostroniepierwotnej
napiciepostroniewtrnej
liczbazwojwtransformatorapostroniepierwotnej
liczbazwojwtransformatorapostroniewtrnej

1.6 Zad(5.2.1+5.2.2)"Zbirzadazpodstawelektrotechniki"G.Jastrzbska,R.Nawrowski
Obliczy przekadni napiciow i zwojow, prd znamionowy strony pierwotnej i wtrnej
transformatora jednofazowego o danych znamionowych
1500 ,
220 ,
50 .Jakmocpozornodprowadzonodoodbiornikaprzypracyznamionowejtego
42 ,
transformatora?
Rozwizanie:

Popodstawieniu:
5,24
Prdznamionowyuzwojeniapierwotnego:
6,82
Prdznamionowyuzwojeniawtrnego:
35,7
Mocodprowadzonadoodbiornika:
1500

1.7 zad5.4.5"Zbirzadazpodstawelektrotechniki"G.Jastrzbska,R.Nawrowski
W transformatorze jednofazowym przeprowadzono prb zwarcia pomiarowego przy zasilaniu
uzwojenia pierwotnego odpowiednio obnionym napiciem. Wyznaczy parametry wzdune
220 ,
42 ,
tego transformatora i procentowe napicie zwarcia. Dane:
50 ,
6 ,
6,8 ,
40 ,
0,03
Rozwizanie:
impedancjazwarcia:
0,882
rezystancjazwarcia:
0,865
reaktancjazwarcia:
00,173
rezystancjauzwojeniapierwotnego:
0,04
Reaktancj uzwojenia pierwotnego mona przyj (dla transformatorw maej mocy) rwn
reaktancjiuzwojeniawtrnegosprowadzonejdoliczbyzwojwuzwojeniapierwotnego:
2

0,086

procentowenapiciezwarcia:
%

100%

2,72%

1.8 Zad.2.17ZadaniazmaszynelektrycznychJaninaFleszar,Danutaliwiska
Transformator jednofazowy o danych znamionowych: Sn=15kVA, U1N=500V, PZN=375W,
U1z=22,5V, fn=50Hz zasilono napiciem U1=U1N przy f1=60Hz. Obliczy napicie zwarcia, moc
zwarciaorazwspczynnikmocyprzyI1z=I1Nwnowychwarunkach

Rozwiazanie:

I1N

S N 15000W

30 A
U 1N
500V

Rz

PZN
375W

0,42
2
I1N 30 A2

Zz

U 1Z 22,5V

0,75
I1N
30 A

Rezystancjazwarcia:

Impedancjazwarcia:

Reaktancjazwarcia:

X z Z z2 Rz2 0,62

Przy zmianie czstotliwoci, w nowych warunkach rezystancja pozostaje bez zmian, podobnie jak
zalecaodniejmoczwarcia.
Nowareaktancja:

X z1 X z

f1
60
0,62
0,744
50
fn

Nowaimpedancja:

Z z1 R z2 X z21 0,855

U z1 Z z1 I1N 0,855 30 A 25,6V

Nowenapiciezwarcia:

Nowywspczynnikmocy:

cos z1

Pz1
375W

0,488
U z1 I1N 25,6V 30 A

1.9 Zad.1,26MaszynyelektrycznewzadaniachT.Koter,W.Peczewski
W stacji energetycznej pracuj trzy jednakowe transformatory o mocy: Sn=1000kVA i napiciu
Un=30/6,3kV. Straty jaowe P0=3,3kW, straty obcieniowe Pu=14kW. Naley rozway z
ekonomicznegopunktuwidzeniaprzyjakimobcieniunaleyczydopracyjeden,dwalubtrzy
transformatory.

Rozwizanie:
Straty wystpujce w jednym transformatorze przy obcieniu prdem znamionowym
wynosz:

P P

2 Pu

Przy pracy rwnolegej n takich samych transformatorw i nie zmienionym obcieniu straty
wystpujcewntransformatorachwynosz:

Pn n P0 n n Pu
2

Przejcieodpracyjednegotransformatoradodwch:

P0 22 Pu 2 P0 2 2 Pu
2
2

P0

2 Po

Pu

1 2
2 Pu
2
2 3,3 103
0,687
14 10 3

Przejcieodpracydwchtransformatorwdotrzech:

2 P0 2 3 Pu 3 P0 3 3 Pu
2 2
3

1
1
1
P0 32 Pu 32 Pu 32 Pu
2
3
6

6 Po
6 3,3 10 3

1,19
Pu
14 10 3

1.10 (obcojzyczna)
Dla przyczenia 3fazowego silnika ze znamionowym napiciem przewodzcym 380V i prdem
100A, cos=0,8 do sieci 6,3kV wykorzystuje si transformator obniajcy napicie. Zaniedbujc
wewntrznestratyokreliprdwuzwojeniupierwotnymtransformatoraI1.

Wskaprawidowodpowied:
a) 4,8A
b) 6,03A
c) 2,79A
d) 8,36A

Rozwizanie:
I2=380A
U2=380V
U1=6300V
I1=?
Zprzekadni

380 100
6300

6.03

1.11 (2.57)
TrjfazowyTransformatorposiadanakadymrdzeniuNg=20000zwojwuzwojeniawyszego
napicia i N d = 800 zwojw uzwojenia niszego napicia. Oblicz stosunek przekadni (K) dla
nastpujcychschematwpocze:Dd,Yy,Yd,Dy.

Proszwskazanieprawidowodpowiedz:
1.DdK=25
2.YyK=25
3.YdK=14,43
4.DyK=14,43

Rozwizanie:

1. /

25

2.

25

3.

4. /

43,3
14,43

1.12 (2.20)
W jakim stosunku mona wyrazi oporno czynn uzwoje pierwotnego R1 i wtrnego R2
transformatora jeli wiadomo e materia ( ), gsto prdu (j) i dugo zezwoju (lzez ) w obu
uzwojeniachjestjednakowa.

Wskazaprawidowodpowied:
R
A) R
B)
C) R
D) R

R K
R K

Rozwizanie:

Analogicznie:

Poprawnaodpowied:B

1.13 Zadanie2.20(Fleszer,liwiska)
Transformator trjfazowy o przekadni = 6300V/400V majcy po stronie wtrnej N2 = 80
zwojwopoczeniuYyzostaprzezwojonynanapicie6300V/230VipoczonywukadzieYd.
JakabyanowaliczbazwojwN2=?.

Rozwizanie:
Dla poczenia Yy zachodzi rwno przekadni napiciowej i zwojowej i z tej zaleznoci obliczamy
liczbzwojwpostroniepierwotnej:

6300 80
400

1260

Nowaprzekadnianapiciowawynosi:
6300

230
DlapoczeniaYdzalenomidzyprzekadniamijestnastpujca:
3

Wykorzystujcdwiepowyszezalenociotrzymujemy:
3

3 1260 230
6300

80

Liczbazwojwpozostaabezzmian

1.14 Zad2.13ZadaniazmaszynelektrycznychT.Glinka,W.Mizia
Transformatorjednofazowymadane:

SN=4kVA
U1N=15kV
U2N=400kV
fN=50Hz
uz=6,0%
PCu=120W

Zostaprzezwojonywtensposb,eliczbzwojwuzwojeniapierwotnegoiwtrnego
powikszonoo15%.
Oszacowa:
1)Napiciezwarciaprzyprzezwojeniu
2)wspczynnikimocyzwarciaprzedipoprzezwojeniu

Proponowanysposbrozwizania1)
1.Stosuneknapizwarciajestrwnystosunkowiimpedancjizwarciawtransformatorzeprzedipo
przezwojeniu(bopynietakisamprd,przekadniapozostajebezzmian).
2.Zmianimpedancjiuwzgldniamypoprzezliniowzalenorezystancjioddugociuzwojeniai
zalenoreaktancjirozproszeniawkwadracieodliczbyzwojw.

Proponowanysposbrozwizania2)
Przyrozwizywaniu1)znajdujemyrezystancjeiimpedancjewtransformatorzeprzedipo
przezwojeniu.Wspczynnikmocyzwarciajestrwnystosunkowirezystancjidoimpedancjiw
staniezwarcia.

Rozwizanie:
1.Poniewarozwaamypractransformatorawwarunkachzwarciaprzyjtouproszczonyschemat
nieuwzgldniajcypomijalnychwtychwarunkachstratwrdzeniu:

2.Transformatorprzedprzezwojeniemipocechujetasamaprzekadnia,gdyuzwojeniadowinito
wtymsamymstosunku.

Wwarunkachzwarciauwzgldniamyrwnoprdwznamionowych.Poobustronachrwnania
(1)zapisanomoduyprdwpyncychwstanachzwarciatransformatoraprzedipoprzezwojeniu:

(1)

Oznaczeniaprimodnoszsidoparametrwtransformatorapoprzezwojeniu.ZiZ'oznaczaj
moduyimpedancjigazipodunych(zwarcia).

3.Prdznamionowy :
0,267A

(2)

4.ModuimpedancjiZzwarciagazipodunejprzeddozwojeniem:

3370

(3)

Oraz(wprowadzonepomocniczo)

(4)

(5)

(6)

5.Moduimpedancji zwracagazipodunejpodozwojeniu:
1,15

1,15
1,15

1,15

(7)

(8)

(9)

Zrwna(7),(8),(9)
1,15

1,15

(10)

Rezystancje:
Poniewawzrnarezystancjuzwojeniadrutemodanymprzekrojumapostajakponiejtow
danychwarunkachprocentowyprzyrostzwojwuzwojeniajestrwnyprocentowemuprzyrostowi
rezystancjitegouzwojenia,cozapisujemyjako1,15krotnorezystancjiprzedprzezwojeniem.

Reaktancje:
Wzrnareaktancjrozproszeniazawieraliczbzwojwwdrugiejpotdze,wnioskujcjakwyej
reaktancjerozproszeniaprzedprzezwojeniemmusimyprzemnoyprzez(1,15)2krotno
2 ;
(12)

6.Rezystancjzwarcia(przeddozwojeniem)otrzymujemyzestratobcieniowych:

1680

(13)

7.Zpodstawienia(4)

do(10)eliminujemyreaktancj

1,15
1,15
4320

8.Podstawiajc(3)i(14)dowzoru(1):

1,33 1680

1,75

3370

1680
(14)

6%

7,69%

(15)

(rozwizanie1)

9.Wspczynnikimocywstaniezwarcia:

Przeddowiniciem:
Podowiniciu:

0,5

0,45

(rozwizanie2)

(16)
(17)

1.15 Doczegoprowadziniewypenieniewarunkupracyrwnolegejtransformatorawzakresienie
spenieniatychsamychgruppocze?Proszuzasadniiwskazaprawidowodpowiedz.
A) Forma napicia na szynach, do ktrych s doczone oba uzwojenia wtrne jest
niesinusoidalna
B) Prdybiegujaowegokadegoztransformatorwznaczcozwikszsi
C) Pojawisiprdywyrwnawcze,ktrychwartocisrzdu(0,50,75)I2N
D) Prdywyrwnawczewuzwojeniachprzekroczznaczcowartociznamionowe

Rozwizanie:
Uzasadnieniezawartejestm.in.wksiceTransformatoryWadysawaMizi(str168176)
Patrzrys.3.24aic.

Prdy wyrwnawcze przy niejednakowych grupach pocze SA zawsze wiksze od

prdw znamionowych transformatorw i mog by nawet przyczyn uszkodze uzwoje.
Transformatory energetyczne nale do grup nieparzystych, a zatem najmniejsze
przesuniciefazowenapistronwtrnychwynosi /3.

Jelinp.transformatornaleydogrupy5adrugidogrupy7,toprdwyrwnawczy
rwnasi:

Rozpatrzmy inny przykad: grup Yy0, Yd11. Wwczas

3, wektory dwch

napisprzesunitewzgldemsiebieokt30.Wtedyrnicanapiwynosi
i
bdzieokoo1520razywikszyodprduobcienia.Oczywicie
prdwyrwnawczy
jesttosytuacjaawaryjna.Najtrudniejszasytuacjawystpi,gdyjedentransformatornaleydo
grupyzerowe,adrugidoszstejwwczas
2 .Zatemnajwikszy
wyrwnawczy
prdpopynie,jeeliprzesuniciafazowenapistronwtrnychbdrwnaysi ,awiec
wtedygdyrnicawgrupachpoczewynosi6

WzwizkuzpowyszymodpowiedzprawidowaD

II. Maszyny Prdu Staego

2.1zad5.1str.178ZagadnieniaobliczenioweweksploatacjimaszynelektrycznychP.Staszewski
Prdnica obcowzbudna prdu staego typu ARBZc 160Mz poddana zostaa prbie biegu
jaowego oraz obcienia. Przy biegu jaowym jej prdko
1475
/
, a napicie na
240 . Cakowita rezystancja obwodu twornika
0,55. Po przyczeniu
zaciskach
obcieniadoprdnicy,prdkoobrotowazmniejszyasido
1430
/
,aprzeztwornik
25,3 . Wyznaczy napicie na zaciskach obcionej prdnicy. Ile wynosi prd
popyn prd
wzbudzeniapodczasobuprb,przyzaoeniustaejtemperaturyuzwojeinieuwzgldnieniureakcji
149, a napicie zasilajcego je rda
twornika? Rezystancj obwodu wzbudzenia przyj
220 . Spadek napicia na rezystancji przejcia midzy szczotkami a
zewntrznego
komutatoremokrelijakorwny2
2 .
Rozwizanie:
Napicieindukowaneprdnicy:
60

Gdzie:
liczbaparbiegunw;
liczbapartwornika;
prdkoobrotowa;
liczbagazirwnolegychuzwojeniatwornika
strumiemagnetycznywszczeliniepowietrznej
staakonstrukcyjnamaszyny:

Napicieindukowanepodczasbiegujaowego:

Napicieindukowanepodczasprbyobcienia:

.Zatem:

Podczasbiegujaowegoprdtwornikaprdnicyniepyniei
240

1430
1475

232,7

Napicienazaciskachprdnicy:
2

232,7

25,3 0,55

216,8

Prdwzbudzeniaprdnicy:
220
149

1,48

2.2zad5.4str.182ZagadnieniaobliczenioweweksploatacjimaszynelektrycznychP.Staszewski
Wyznaczyprdkoobrotow silnikabocznikowegoprdustaegozasilanegonapiciem
1,08 iobcionegomomentem
0,92 .Obliczeniaprzeprowadzikorzystajczdanych
8,8
,
220 ,
3080
/
,
46,2 ,
0,084,
znamionowych:
193. Zaoy niezmienno strumienia wzbudzenia, pomin spadek napicia na rezystancji
przejciamidzyszczotkamiawycinkamikomutatora.
Rozwizanie:
Momentnominalnysilnika:
9,55

9,55

8800
3080

27,3

Natenieprduwzbudzenia:
220
193

1,14

Wartoobcieniawnowympunkciepracy:
0,92

0,92 27,3

25,1

Wartonapiciapracysilnika
1,08

1,08 220

238

Poniewaobwdmagnetycznywzbudzeniauznajesijakonasyconyorazpominitezostajezjawisko
reakcjitwornika,wic:

Napicieindukowanewtworniku:

oraz

Bilansprdwwobwodziesilnika:
46,2

1,14

45,1

Wyznaczeniewartocinieulegajcychzmianie:
staawartoiloczynu :
220

45,1 0,084
3080

0,0702

Gdzie
staakonstrukcyjnamaszyny.
staawartoobliczanegosilnikabocznikowego

27,3
45,1

0,605

Gdzie
staakonstrukcyjnamaszyny
Natenieprduwnowympunkciepracy:

25,1
0,605

41,5

Nowawartoprdkociobrotowej:
238

41,5 0,084
0,0702

3341

Wikszaodnominalnejwartoprdkociobrotowej
spowodowanajestzasilaniemsilnika
zerdaonapiciu
,przymniejszymniznamionoweobcieniu
.

2.3zad.6.23str.444ZadaniazmaszynelektrycznychTadeuszGlinka
PrdnicaobcowzbudnaodanychznamionowychPN=16kW,UN =230V,IN=82,7A,nN=720
obr/min,Rt=0,1,pracujeprzyprdziewzbudzeniaIW=0,5IwN,prdkociobrotowejn=nNiprdzie
obcienia znamionowym I = IN. Obliczy napicie na zaciskach maszyny. W obliczeniach zaoy
linearyzacjcharakterystykimagnesowaniaorazpominoddziaywanietwornika.
Rozwizanie:
Rwnanienapiobwodutwornika

Siaelektromotorycznaindukowanawuzwojeniutwornika

wspczynnikproporcjonalnoci
Przyprdziewzbudzenia
0,5

Iprzyliniowejcharakterystycemagnesowania
0,5
Zatemprzy

siaelektromotorycznaindukowanawuzwojeniutwornika
0,5

Wartoznamionowasiyelektromotorycznej
230

82,7 0,1

238

119

82,7 0,1

110,7

Takwic
0,5

2.4(obcojzyczna)
Wsilnikuprdustaegoobwduzwojeniestojanamarezystancje
2.Okrelimoc
elektrycznpobieranzsieci.Jelisilnikpracujeprzyprdzie10 asiaelektromotorycznauzwojenia
wirnikawynosi
200
Wskaprawidowodpowied:
A)2200W
B)2000W
C)1800W
D)2020W

Rozwizanie:
2 10
200
220

20
10

20
220
2200

2.5(obcojzyczna)
Jakwielkopowinienmierozrusznik,ebyprdrozruchowysilnikaprdustaegoby
rwny
2
,jeliwiadomo,e
220
10 ,
0,1 .

Zaznaczprawidowodpowied:
,
A)
B)R
11
9,9
C)R
10
D) R

Rozwizanie:

2
220
2 10

0,1

10,9

2.6zad4.34aZadaniazmaszynelektrycznychJaninaFleszar,Danutaliwiska
Maszynarobocza,napdzanaprzezsilnikbocznikowyprdustaego,pracujeprzystaym
momencie,zregulacjprdkociod750do1500obr/min.Mocsilnikanapdowego,potrzebnaprzy
prdkociobrotowej1500obr/min,wynosi20kW.
Dobrasilniknapdowyiporwnawarunkipracyprzyregulacjiprdkoci:
wdod1500do750obr/min(zapomocopornikawobwodzietwornika)
Dlasilnikwomocy20kWprzyjprzyblionsprawno=0,89.Pominzmianystrat
mechanicznychiwelazie.

Rozwiazanie:
Regulacjaprdkocizapomocopornikawobwodzietwornika
Wtymprzypadkusilnikpracujeobcionyznamionowoprzynajwikszejprdkoci,stddobieramy
gotakbyprzyprdkociobrotowej1500obr/minjegomocnawalewynosia20kW

Pn=20kW;

nn=1500obr/min

Przyregulacjiwd,przystaymmomencie,przezzmianrezystancjiwobwodziemocnawale
twornikabdzieproporcjonalnadoprdkociobrotowej

Przyprdkocinn=1500,gdymocnawalejestznamionowa,mocpobieranazsieciwynosi:

Ppob

Pn

20
22,45kW
0,89

Stdcznestraty:

Ppob Pn 22,45 20 2,45kW

WczasietejregulacjiprdpozostajestayirwnyznamionowemuIn,poniewamomentistrumie
pozostajstae.
Przyprdkocin=750obr/minmocnawaleP=0,5Pn.Std(przypominiciuzmianstrat
mechanicznychiwelazie,monaprzyj,eI=In=const)mocpobieranazsiecinieulegazmianie.
zatemsprawnozmalejedookoo

10
P

0,445
Ppob 22,45

2.7zad4.34bZadaniazmaszynelektrycznychJaninaFleszar,Danutaliwiska

Maszynarobocza,napdzanaprzezsilnikbocznikowyprdustaego,pracujeprzystaym
momencie,zregulacjprdkociod750do1500obr/min.Mocsilnikanapdowego,potrzebnaprzy
prdkociobrotowej1500obr/min,wynosi20kW.
Dobrasilniknapdowyiporwnawarunkipracyprzyregulacjiprdkoci:
wgrod750do1500obr/min(przezosabieniestrumieniamagnetycznego)

Rozwiazanie:
Regulacjaprdkociprzezosabianiestrumienia
Wtymprzypadkuprzynajmniejszejprdkociobrotowejstrumiemagnetycznyrwnyjest
znamionowemun.Natomiastprzyprdkoci1500obr/minstrumiepowinienbyopoowe
mniejszy(ok.0.5n).Dlategodobieramysilnikzeznamionowprdkocirwn750obr/min.
Pozmniejszeniustrumieniado0,5nprdtwornikabdziedwukrotniewikszyprzystaym
momencie.Zatemdobieramysilniktak,abyjegoprdznamionowyby2razywikszyodwartoci
potrzebnejprzyn=750obr/min.Mocpotrzebnaprzytakiejprdkociwynosi10kW,wicprdmusi
odpowiadamocy20kW.(dlauproszczeniaprzyjmujemytesamestratycowsilniku20kW;
1500obr/min)

Ppob 0,5Pn Pn 10 2,45 12,45kW

P
10

0,805
Ppob 12,45

Pomijajczmianystratwobwodzieuzwojeniabocznikowego,stratwelazieimechanicznych,
monaprzyj,esprawnobdziewprzyblieniurwnasprawnocisilnikaprzypracy
znamionowej.

2.8Zad6.26ZadaniazmaszynelektrycznychTadeuszGlinka,WadysawMizia
Prdnica obcowzbudna prdu staego o danych znamionowych Pn = 19kW; Un = 230V;
Rt=0,1,pracujeprzyn=nniIw=Iwn.
Obliczrezystancjobcienia,przyktrejmocwydawaniaprzezprdnicjestmaksymalna.W
obliczeniachpominoddziaywanietwornika.

Rozwizanie:

Moczadawana:
P=RI2

PopodstawieniuzaI:

Przypodanychzaoeniach:
E=En
RezystancjR,przyktrejmocwydawanaPjestmaksymalna,wyznaczasizrwnania:
0
Std:
R=Rn=0,1
Aby,maszynawydawaamocmaksymaln,rezystancjaobcieniamusibyrwnarezystancji
obwodutwornika.Sprawnomaszynywtymprzypadkuwynosiokoo50%.
Jesttostanduegoprzecienia.
Mocwydawana:

0,1

230

19000
230
0,1

0,1

0,1

142000

2.9Zad6.43ZadaniazmaszynelektrycznychTadeuszGlinka,WadysawMizia
Silnik obcowzbudny prdu staego o danych znamionowych: Pn = 5,5kW; Un = 220V;
In=30,5A;nn=750obr/min;Rt=0,4pracujewwarunkachznamionowych.
Obliczprzywzbudzeniuznamionowych:
PrdkoobrotowustalonprzynapiciutwornikaU=200V.
Wobliczeniachpominoddziaywanietwornikaorazindukcyjnoobwodutwornika

Rozwizanie:
Prdkoobrotowaustalona

Przymomencieobcieniaznamionowegoiwzbudzeniaznamionowymsia
elektromotoryczna
200 30,4 0,4 187,8
Aprdkoobrotowaustalona:
750

187,8
207,8

678

Zmniejszenienapiciatwornikapowodujezmniejszenieprdkociobrotowejsilnika.

2.10(zad1.79obcojzyczna)
Okreli prd stojana i napicie generatora obcowzbudnego, przy n = const dla prdu
wzbudzenia Iw1 = 0,4A i Iw2 = 0,2A. Oporno obwodu wynosi RA = 0,6, a oporno obcienia
R0=9,4.Zcharakterystykibiegujaowego:
Iw10,4AEA1=140V
Iw20,2AEA2=120V

Reakcjeoddziaywaniatwornikapomijamy.Wskazananieprawidowodpowied:
1)
2)
3)
4)

IA=14AIw=0,4A
UA=131,6V
Iw=0,4A
IA=12A Iw=0,2A
UA=102,8V
Iw=0,2A

Ua= Ea- RaIa= R0Ia

Ea= Ia(Ra+ R0)
I a ( 0, 4)

Ea
140

14 A
Ra R0 0,6 9,4

I a ( 0, 2)

Ea
120

12 A
Ra R0 0,6 9,4

U a ( 0, 4 ) R0 I a 9,4 14 131,6V

U a ( 0, 2 ) R0 I a 9,4 12 112,8V

2.11(zad1.80obcojzyczna)
Generator prdu staego (obcowzbudny) jest napdzany silnikiem asynchronicznym. Przy
obcieniugeneratoraprdemIA=20Anapicienajegozaciskachjestrwne220V.Momentnawale
silnika rwny jest znamionowemu, n=920obr/min. Okreli napicie przy biegu jaowym IA0, jeli
moemyzaniedbastratymocyiwpywreakcjitwornika,aRA=0,5.
Wskazanaprawidowodpowied.
1)
2)
3)
4)

250V
240V
230V
220V

Rozwizanie:

pN

a
Ea U a Ra I a 220 0,5 20 230V
E a ce n ,gdzie: ce

Napicieprzybiegujaowym:

E a 0 ce n0
E a 0 n0

Ea
n

U a 0 U a 0 Ea 0

Ea n0 230 1000

250V
n
920

2.12(1.6)
W generatorze prdu staego oporno uzwojenia stojana(wirnika) wynosi Rt = 4 . Okrel
mocoddawanprzezedosiecijeelipracujeonprzyprdzieIn=20A.Eg=250V
Wybierzprawidowodpowiedz:
1.6600[W]
2.5000[W]
3.3400[W]
4.4920[W]

Rozwizanie:

250

20 4

170 20

170

3400

2.13(1.7)
Okrelimocelektromotorycznsilnikaprdustaegoprzyprdkocin=60001/min
jeeliM=5*102Nm
A)3140W
B)500W
C)31.4W
D)15.7W

Rozwizanie:

2
60

5 10

6000
60

31,4

2.14zad5.1Fleszer,liwiska
ObliczyprdzwarciaustalonegoprdnicyobcowzbudnejodanychPN=5,5kW,UN=230V,nN
=1440obr/min,Rt=0,8,jeliprdnicapracujeprzyn=nNorazIW=IWN

Rozwizanie:
Wstaniezwarcianapicieobwodutwornika:
0
Wicnapiecieindukowanewtworniku:

Zwarunkwpracywynika,enapicieindukowanewtwornikujestrwnenapiciuindukowanemu
znamionowemu:

Stdprdzwarciaustalonegojestrwny:

(1)

Indukowanenapicieznamionowejestrwne:

(2)

Prdznamionowymonaobliczyzestosunkumocyinapicia:

(3)

Podstawiajcwzr(3)dowzoru(4)otrzymujemywartozaindukowanegonapicia:
5500 0,8
230

230

249,13

Wstawiajcobliczonenapiciedowzoru(1)otrzymujemyobliczonyprdzwarcia:
249,13
0,8

311,41

2.15
SilnikobcowzbudnyodanychPn=13kW,Un=110V,In=133,5A,Rt=0,04,Ufn=110V,Ifn
=2,2A,nn=2400obr/minpracujewwarunkachznamionowych.Nagleobniononapiciezasilaniao
20%.Jakzmieniasiprdkoobrotowategosilnika?Obliczyjegosprawno.Zasilanieobwodu
wzbudzeniapozostaobezzmian.

Rozwizanie:
Napicieobwodutwornika:
U

88V

0,8U

SEMwwarunkachznamionowychiprzyobnionymnapiciuzasilania:

104,66

(1)

82,66

(2)

Prdkoobrotowobliczamyzrowna:

(3)
(4)

Wprzypadku,gdystrumiemagnetycznyjeststay,monawprowadzinowsta:

(5)

Awic:

(6)
(7)

Dzielcrwnania(6)i(7)stronamiorazpodstawiajcrwnania(1)i(2)otrzymujemynow
prdkoobrotow:
2400

82,66
104,66

1895

Mocoddawanaprzezsilnikdosieci:

(8)

Momentznamionowymonaobliczyzzalenoci:
9,55

(9)

Podstawiajcwzr(6)dowzoru(5)otrzymujemywartomocyoddawanejdosieci:

10,26

(10)

Mocpobranaprzezsilnikzsieci:

11,28

(11)

Dzielcstronamirwnania(7)i(8)wyznaczamysprawnosilnika:

0,91

(12)

2.16
Strumiemagnetycznymaszynybocznikowejprdustaegonabiegun=0,8102Wb.
Staywspczynnikcm=158.Przypracywreimiesilnikowymmomentelektromagnetycznywynosi
MEL=45Nm,aprdkon=1500obr/min.Okrelinapiciezasilaniasilnikajeelioporno
obwodutwornikarwnasiRt=0,604
Wskazaprawidowodpowied:
A)200V
B)220V
C)205V
D)230V

Proponowanysposobrozwizania:
1.Zewzorunamomentelektromagnetycznymonawyznaczyprdtwornika.
2.Sielektromotorycznmonawyznaczyzewzorunamocpowizanzmomentem
elektromagnetycznym.
3.Zrownaniaobwodusilnika,przyuwzgldnieniuwzorunasielektromotorycznpowstajcw
uzwojeniutwornikawyliczywartonapiciazasilania.

Rozwizanie:

1.Obliczenieprdutwornikazmomentuelektromagnetycznego.

45
158 0,8 10

35,6

2.Obliczeniemocypowizanejzmomentemelektromagnetycznym.

2
60

3.Wyznaczeniezmocy

30

7,07

wartocisiyelektromotorycznejE.

7,07
35,6

198,6

4.Dlaobwodutwornikasilnikamamy:

198,6

35,6 0,604

220,1

III. Maszyny indukcyjne

3.1zad3.1"Zadaniazmaszynelektrycznych"J.Fleszar,D.liwiska
WirniktrjfazowegosilnikaindukcyjnegowirujezprdkociznamionownN =715obr/min
przy znamionowym obcieniu. Obliczy czstotliwo prdu w wirniku, jeeli czstotliwo prdu
stojanawynosif1=50Hz

Rozwizanie:
Polizgwirnikawzgldempolawirujcegowynosi
750 715
750

0,0467

gdzie:
750

jestprdkocisynchroniczntegosilnika

Czstotliwoprduwirnikajestrwna

0,0467 50

2,34

3.2Zad3.21ZagadnieniaobliczenioweweksploatacjimaszynelektrycznychPaweStaszewski
Wyznaczymomentsilnikaindukcyjnego,klatkowego3fazowegotypuSh500H4Cso
1120 kWP
1120 kW, U
690 V gwizda , I
1095 A, n
danychznamionowychP
, cos

1494

0,88,

97,4%przecialnomomentem

2,4.

Rozwizanie:
Momentznamionowy:
9,55

9,55

1120000
1494

7159

Momentkrytyczny:
2,4 7159 17180

3.3zad6.6.4"Zbirzadazpodstawelektrotechniki"G.Jastrzbska,R.Nawrowski
Dokonanorozruchusilnikaasynchronicznegotrjfazowegoouzwojeniachstojananormalnie
poczonych w trjkt z uyciem przecznika gwiazda trjkt. Wyznaczy moment znamionowy
28 kW, U
220 V, n
silnika dla poczenia w gwiazd i dla poczenia w trjkt. Dane: P
955 obr/min.

Rozwizanie:
Przypoczeniuwtrjktprzewodowenapicie

jestrwnefazowemu.Przypoczeniuw

gwiazdnapicieprzewodowejest3razywikszeodnapiciafazowego

Momentznamionowysilnika(przypoczeniuwtrjkt)
2

279,98

60

Przy poczeniu w gwiazd napicie fazowe jest mniejsze 3 razy, a poniewa moment
rozwijanyprzezsilnikjestwprostproporcjonalnydokwadratunapiciastd:

3
93,33

3.4(zad5.110obcojzyczna)
Okreli znamionowy prd w fazie uzwojenia stojana silnika asynchronicznego o danych
znamionowych:
20
,
220 380 ,
0,86,
0,84 .
Wskazaprawidowodpowied:
A)

36

B)

C)

24,3

D)

30,3

Rozwizanie:
Przypoczeniuwtrjkt:
3
3

Przypoczeniuwgwiazd:

20000
3 220 0,86 0,84
3

42

20000
3 380 0,86 0,84

42

Jestoczywiste,ewobuschematachprdnominalnyfazowywuzwojeniachstojanajesttakisam.

3.5(obcojzyczna)
Okreli wspczynnik mocy cos
40
nastpujcedaneznamionowe

trjfazowego silnika asynchronicznego posiadajcego

220/380,
0,89,
135/78,2

Proszwskazaprawidowodpowied:
A)0,54
B)0,68
C)0,87
D)0,92

Rozwizanie:

3
40

3 220

135

0,89

0,87

3.6(zad5.106obcojzyczna)
Trjfazowy czterobiegunowy silnik pracujcy przy U1=380V, f1=50Hz, rozwija na wale moment
uyteczny M2=260Nm, obracajc si z polizgiem s=2% i pobiera przy tym z sieci I1=74A oraz moc
P1=45kW. Okreli prdko obrotow wirnika n, moc uyteczn P2 wspczynnik mocy cos i
sprawno.
ProszwskazaNIEprawidowodpowied:
1) Nn=1470obr/min
2) cos=0.924
3) =0,889
4) P2=36,4W
Rozwiazanie:

a)
Prdkosynchronicznadlap=2wynosi1500obr/minstd:

0,924

nn=1470obr/min
b)

c)

40

40000
45000

0,889

3.7zad4.2aZadaniazmaszynelektrycznychTadeuszGlinka,WadysawMizia
Maszynaindukcyjnatrjfazowapiercieniowaszeciobiegunowa(p=3)manastpujcedane:
z1=360,ku1=0,935,ku2=0,956.Uzwojeniastojanaiwirnikamaszynyspoczonewgwiazd.Maszyna
pracuje przy rozwartym uzwojeniu wirnika. Uzwojenie stojana maszyny jest zasilana z sieci
trjfazowej o napiciu Us=6kV i czstotliwoci fs=50Hz. Wirnik maszyny napdzono z prdkoci
obrotow n=1200obr/min w kierunku wirowania pola magnetycznego. W obliczeniach pomin
strumierozproszeniaorazrezystancjuzwojeniastojana.Wyznaczystrumiemagnetycznygwny.

Rozwiazanie:

Wartociskutecznesielektromotorycznychindukowanychwfazieuzwojenia:
stojana

E1 4,44 f1 z1 k u1

wirnika

E 2 4,44 f 2 z 2 k u 2

f 2 s f1

E1 U 1

Us
3

6000
3465V
3

E1
3465

0,0463Wb
4,44 f s z1 ku1 4,44 50 360 0,935

3.8

Maszynaindukcyjnatrjfazowapiercieniowaszeciobiegunowa(p=3)manastpujcedane:
z1=360,ku1=0,935,ku2=0,956.Uzwojeniastojanaiwirnikamaszynyspoczonewgwiazd.Maszyna
pracuje przy rozwartym uzwojeniu wirnika. Uzwojenie stojana maszyny jest zasilana z sieci
trjfazowej o napiciu Us=6kV i czstotliwoci fs=50Hz. Wirnik maszyny napdzono z prdkoci
obrotow n=1200obr/min w kierunku wirowania pola magnetycznego. W obliczeniach pomin
strumie rozproszenia oraz rezystancj uzwojenia stojana . Obliczy napicie na piercieniach
wirnika.

Rozwizanie:

U 2 3 E2

E2 s

U2 s

Us

E1

z1 k u1

z 2 ku 2

s U s

z2 ku 2

z1 k u1

n1

60 f s 60 50
obr

1000

p
3
min

n1 n 1000 1200

0,2
n1
1000

U 2 0,2 6000

30 0,956
102V
360 0,935

Warto ujemna na piercieniach lizgowych wirnika oznacza, e sia elektromotoryczna E2

indukowana w fazie uzwojenia wirnika jest przesunita o kt fazowy rwny wzgldem siy
elektromotorycznejE1indukowanejwfazieuzwojeniastojana.

3.9Zad4,6ZadaniazmaszynelektrycznychTadeuszGlinka,WadysawMizia

Maszyna indukcyjna trjfazowa piercieniowa dwubiegunowa (p=1) jest zasilana z sieci 3

fazowej o fs=50Hz. Do piercieni lizgowych wirnika przyczono woltomierz magnetoelektryczny z
zeremwrodkuskali.Wyznaczyn,jeliokresdrgawskazwkiwynosiT=0,5s.
Rozwizanie:
f2=sf1

fs =

x
;
t

xilopenychokresw
tczasjednegookresu

n 1 s

f2

1
2 Hz
0,5

f2
2

0,04
f
50

n (1 0.04)

50
obr
obr
48
2880
1
min
s

3.10zad3.2ZadaniazmaszynelektrycznychJaninaFleszar,Danutaliwiska
Polizgmaszyny4biegunowejzasilonejnapiciemoczstotliwocif1=50Hzwynosikolejno:
a)s=0,08;

b)s=1,5;

c)s=0,1

Podaprdkociobrotoweirodzajpracywjakiejmaszynasiznajdowaa.
Rozwizanie:
n=n1(1s)
a)

1500(10,08)=1380obr/minpracasilnikowa

b)

1500(11,5)=750obr/minpracahamulcowa

c)

1500(1(0,1)=1650obr/minpracaprdnicowa

3.11(zad5.119obcojzyczna)
Trjfazowy4biegunowysilnikposiadanastpujcedaneparametrwuzwojeR1 =1,5,R2
=1,8,X1=X2=3,1
Okreli prdko obrotow odpowiadajc polizgowi krytycznemu tego silnika, zakadajc prac
sieci50Hz
Rozwizanie:
'
Wnaszymprzypadku Rdf 0

nn

skr

60 f
obr

1500
p
min
R2' f Rdf'
R ( X1 f X )
2
1f

'
2f

1,8
1,5 (3,1 3,1) 2
2

0,282

n nn (1 skr ) 1500 (1 0,282) 1077

Rdf' rezystancjadodatkowawjednejfazieuzwojeniawirnika,sprowadzonadoobwodustojana
R2' f rezystancjajednejfazyuzwojeniawirnika,sprowadzonadoobwodustojana
X 1 f reaktancjajednejfazyuzwojeniastojana

X 2' f reaktancjajednejfazyuzwojeniawirnika,sprowadzonadoobwodustojana

3.12(zad5.118obcojzyczna)
SilnikasynchronicznyzUn=380/220Vmapoczoneuzwojeniastojanawgwiazdioporno
zwarcia (na faz) Zk =Xk =2,5 . Okreli zmniejszenie momentu rozruchowego przy rozruchu
reaktancyjnym(wtrakcierozruchuwczonododatkoweXk),jeliopornoindukcyjnarozruchowaXr
=2,5.
Wskazaprawidowodpowied:
A:2x
B:3x
C:4x
D:Wprowadzenieszeregowowczonejopornociniewpywanamoment

Rozwizanie:
Zalenomomentuelektromagnetycznegoodnapicia:

(1)

Jakwynikazpowyszegowzoru,momentsilnikajestproporcjonalnydokwadratunapicia,
ktrezmalejepododaniuszeregowodoczonejopornocirozruchowej.
Wzrnamomentrozruchowy:

(2)

Napicierozruchowezmniejszyproporcjonalniedonarastajcegoprdu,ktorywynikaz
dodaniaopornociindukcyjnej.Prdwchwilirozruchumonaopisawzorem:

(3)

0
Napiciewchwilirozruchumonaobliczyprzezodjcieodnapiciaznamionowegospadku
napicia,ktorypowstanienaopornoci:

(4)

Popodstawieniuwzoru(3)dowzoru(4)otrzymujemy:

220

220

,
,

110

Podstawiajcwynikrwnania(5)dorwnania(2)idzielcstronamirwnania(1)i(2):

220
110

(5)

3.13(zad5.132obcojzyczna)
Wjakimzwymienionychsposobwrozruchusilnikaasynchronicznegozwartegomoment
rozruchowyjestnajwikszy:
A)Bezporedniewczeniedosieci
B)Rozruchindukcyjny
C)Rozruchtransformatorowy
D)RozruchzwykorzystaniemY/

Rozwizanie:

RozruchzwykorzystaniemY/:

MrYMomentrozruchowygwiazdy
MrMomentrozruchowytrojkta
UNapiciemidzyfazowesieci
UYNapicienauzwojeniutrojkta
UNapicienauzwojeniugwiazdy

Rozruchtransformatorowy:
Zapomoctransformatorastopniowopodwyszamynapiciedoprowadzonedozaciskow
silnika.Przeztoograniczamyprdrozruchowycoprzekadasinaobnieniemomentu
rozruchowego.
1

C1staazalenaodkonstrukcjisilnika
nuprzekadniatransformatora
Rozruchindukcyjny:
Wpiciedodatkowejindukcyjnociwobwodstojanasilnikazmniejszanapicienazaciskach
uzwojestojanacozatymidziemomentrozruchowy.

Bezporedniewczeniedosieci:
Przybezporednimwpiciumaszynydosiecinapicienazaciskachmaszynynieulegaobnieniua
cozatymidziemomentrozruchowyjestnajwikszyzporodwyejwymienionych.

3.14(zad5.78obcojzyczna)
Okrelisprowadzonwartoopornocirozrusznikarozruchowego,ktregonaley
wczy do kadej fazy silnika piercieniowego, eby otrzyma maksymalny moment rozruchowy,
przy czym oporno czynna uzwojenia trjfazowego R2 =0,1, a polizg krytyczny
sk=0,2.
Wskazaprawidowodpowied.
A)Rd=0,4
B)Rd=0,5
C)Rd=0,2
D)Rd=0,1

Rozwiazanie:

Polizgkrytyczny:

(1)

1.AbygootrzymanaleywczydodatkowyrezystorRd

Momentkrytycznywystepujeprzy
wwczasotrzymujemy:

(2)

Dzielcrwnania(1)i(2)przezsiebieeliminujemyreaktancj:
1

(3)

Stad,z(3),Rd
1

0,1 4

0,4

3.15str.218,219,220zadaniazmaszynelektrycznychZbigniewStein
Dane: moc znamionowa Pn =1.5kW, prdko obrotowa znamionowa nn =950 obr/min,
cos=0,76, sprawno =78.5%, przecialno momentem =2.6, liczba par biegunw p=3,
czstotliwosiecif=50Hz.
Oblicz:1)mocczynnstratprzyobcieniuznamionowym,2)momentznamionowyimaksymalny,
3)czstotliwosiyelektromotorycznejindukowanejwuzwojeniuwirnikaprzyobcieniu
znamionowym.

Rozwizanie:
Obliczamymocczynnpobieranzsieciprzyobcieniuznamionowym

Obliczamymocstrat:

1,92

(1)

1,91 10

1,5 10

0,41

(2)

Momentznamionowy:

15,07

(3)

Maksymalny:

39,18Nm

Abyobliczyczstotliwosiyelektromotorycznejindukowanejwuzwojeniuwirnikaprzy
obcieniuznamionowymskorzystamyzewzoru(4).

(4)

doobliczeniaszukanejczstotliwocimusimyznawartopolizgu

(5)

doobliczeniapolizgupotrzebnajestnamprdkosynchroniczna:

1000

(6)

wartootrzymanzewzoru(6),podstawiamydowzoru(5)
1000 950
1000

0,05

moemyterazobliczyszukanczstotliwo

0,05 50

2,5

3.16(zad224Goliska)
Silnikklatkowytypu:SYJe166jestzasilanyzoglnodostpnejsieciniskiegonapicia.Jakijest
moment krytyczny tego silnika jeli: moc znamionowa PN =0,6 kW, polizg znamionowy
sn=0,035przyjmujczaleno=2,6,liczbaparbiegunwp=3.

Rozwizanie:

Awiec:
Przecialnowyraasinastpujco:

Mkmomentkrytyczny
MNmomentznamionowy

Skoro=2,6to:

2,6

1000 0,035

35

n1prdkowirowaniapolamagnetycznegopochodzcegozstojana.
f1czstotliwosieci
n2ronicaprdkocipomidzyprdkowirowaniapolamagnetycznegopochodzcegoz
stojanaaobracajcymsiwirnikiem.

Posiadajcprdkoobrotowsilnikarwn

30
Posiadajc

moemyobliczy

965

obliczamy

3,14 965
30
600
101

1
101

5,94

Ostatecznie
2,6

2,6 5,94

15,44

IV. Maszyny synchroniczne

4.1zad4.13"Zadaniazmaszynelektrycznych"JaninaFleszar,Danutaliwiska
Prdnica 3fazowa cylindryczna o danych znamionowych S
1200 kVA, U
45,2. Znane s rwnie E
1,6U , U
2500 Nm, 30. Obliczy sprawno
6300 V, X
tejprdnicy.
Rozwiazanie:
Sprawnoprdnicyobliczymyzzalenoci:

Gdzie
mocdostarczona
mocwydana
Mocwydanawynosi:

1,6 6300
3
6300
3

3 3640 5824
0,5
45,2
Mocdostarczonawynosi:

5824
3640
70351805

2
60

3000
60

703518,5
2500 314

314

0,89

4.2Zadanie4.89
Jak zmieni si moment maksymalny Mmax i kt obcienia silnika synchronicznego przy
zwikszeniuprduwuzwojeniuwzbudzenia,jelimomentobcienianawaleinapiciewsiecibd
takiesame?
A)Mmaxzwikszysi,zwikszysi
B)Mmaxzwikszysi,zmniejszysi
C)Mmaxzmniejszysi,zmniejszysi
D)Mmaxzmniejszysi,zwikszysi

Rozwizanie:
Rozwizanieodczytujemyzponiszejcharakterystyki(rys.1)

Rys1.CharakterystykamaszynysynchronicznejM=f()

Z charakterystyki M=f(), wykrelonej dla dwch wartoci prdu wzbudzenia wida, e

przy zwikszonej wartoci prdu wzbudzenia kt zmniejsza si. Zwiksza si natomiast moment
.
maksymalny


4.3
Silniksynchroniczny,cylindrycznyodanychznamionowych:
3

50

3000

0,9

, cos

1,5,
350 , jest zasilony z sieci o napiciu
5800
50
0,8 .Silnikpracujezewspczynnikiemmocycos
wzbudzeniajestrwny
Obliczreaktancjsynchronicznpodun .

, a jego prd
1.

Rozwiazanie:
3000000
0,9

3333

33330000

321

3 6000

6000
3

10,8

3 321
1,5 10,8

16,2

4.4(obcojzyczna)
Jaki bdzie mia wpyw na prac jawno biegunowego synchronicznego generatora,
wczonegorwnolegledopracyzsieciduejmocy,przerwawobwodziewzbudzenia.
Proszwskazaprawidowaodpowied:
A)Generatorniebdzieoddawamocy
B)Maszynaprzejdziedopracywreimiesilnikowym
C)Mocelektromagnetycznageneratoraokrelonarwnaniem
1

sin 2

D)Charakterystykaniezmienisi

Rozwizanie:
Podczasgdynastpujeprzerwawobwodziewzbudzeniajawnobiegunowegogeneratora
synchronicznegowczonegorwnolegledopracyzsieciduejmocy,generatorbdziewdalszym
ciguoddawamoc,zatemnieprzejdziedopracywreimiesilnikowym.Wmaszynach
jawnobiegunowychwystpujemomentreluktancyjny,ktrystanowy25%caegomomentu.Moment
tenjestwstaniepodtrzymazjawiskooddawaniamocydosieci:
1
2
0

Wtakimraziezmienisirwniecharakterystyka.

4.5(obcojzyczna)
Pionowy jawno biegunowy trjfazowy hydrogenerator ma dane:
3 liczba faz
13,8 ,
16,4 ,
1,4,
1. Okreli jak cz od cakowitego momentu
maszynystanowijejczreaktancyjnprzypracygeneratorazktem
30.
Wskazaprawidowodpowied:
A)0,32
B)0,23
C)0,16
D)0,11

Rozwizanie:
1

2
1

2
70,7

70,7
313

313

2
70,7

313

0,226

4.6(zad4.66obcojzyczna)
Okreli znamionow moc trjfazowego turbogeneratora przy pracy rwnolegej z sieci o
duejmocy,jeliwiadomoeUf=6,3kVE0=7,5kVXd=50przecialno=2,1.
Wskazaprawidowodpowied:
A)1,35MW
B)0,45MW
C)0,78MW
D)0,95MW

Rozwizanie:

sin

m U f E0
Xd

sin

1
0,47
2,1

3 6300 7500
0,47 1,35MW
50

4.7(obcojzyczna)
Okreli oporno indukcyjn synchroniczn (Xad+Xr) trjfazowego jawnobiegunowego
generatora,pracujcegorwnoleglezsieciaf=50HzinapiciuprzewodowymUc=380V.SEMwfazie
uzwojenia generatora Uf = 405V. Kt obcienia =30. Moc elektromagnetyczna Pem=636kW.
Uzwojeniestojanawgwiazd.
Wskazaprawidowodpowiedz:
a)0,15
b)0,21
c)0,26
d)0,31

Rozwizanie:

Pem
Xd

Xd

m U E f
Xd
m U E f
Pem

sin
sin

3 220 405 1
0,21
636 103 2

4.8

Okreli znamionow prdko ktow 1 i prdko obrotow n1 , znamionowy moment

obrotowy Mn i prd uzwojenia stojana In trjfazowego dwunastobiegunowego silnika
synchronicznego, posiadajcego dane: Pn =500 kW, Un = 10,5 kV (przewodowe), f 1 =50 Hz,
cosn=0,8(wyprzedzajcy),n=0,97.
Wskazanieprawidowodpowied:
A)1=52,33rad/s
B)n1=500obr/min
C)In=61,37A
D)Mn=9,55103Nm

Rozwizanie:
Prdkoktowsilnikaobliczamypodstawiajcwzor(2)doponiszegowzoru:

52,33

(1)

Prdkoobrotowsilnikasynchronicznegoobliczamyzewzoru:

500

(2)

Prdznamionowy:

, ,

34,37

(3)

Momentobrotowyobliczamyzzalenoci:
9,55

9,55

9,55 10

(4)

4.9zad3.2.10as.188Zastosowanieprogramumathcaddorozwizywaniastatycznychzagadnie
obliczeniowychmaszynelektrycznychitransformatorow,RomanMiksiewicz
Prdnicasynchronicznacylindryczna(niejawnobiegunowa)odanych:
PN =150103W, UN = 400V, cosn =0,8, Xdr = 1,65, Ifn =75A, nn =1500 obr/min jest napdzana z
prdkoci1400obr/minijestwzbudzonatakimprdemIf1,abyprzybiegujaowymnapiciena
zaciskach byo znamionowe. Obliczy prd wzbudzenia If1 prdnicy. Przyj liniowy obwd
magnetycznyipominstratymocyczynnejwprdnicy.

Rozwizanie:
Proponowanysposbrozwizania

1)Wyznaczeniereaktancji iprduznamionowego pyncegoprzezpasmofazowemaszyny

2)Obliczenieprzypomocywykresuwektorowegosiyelektromotorycznej indukowanejprzez
magnenicwuzwojeniachtwornika
3)Uoenieproporcjipomidzysiamielektromotorycznymi i wdwochrozwaanych
stanachpracy

1.Reaktancjwzgldn
isynchroniczn wiezaleno:(czonwmianownikutomoc
pozorna)
1,65 400

1,41
150
0,8

2.Prdznamionowy :
150
271

3 400 0,8
3

3.Wykreswektorowynafazprdnicy(obcienieczynnoindukcyjne):


Zwykresu(trjktprostoktny):

1,41 271

230 0,6

230 0,8

Zewzorwnasiyelektromotoryczneindukowanewprzypadkuronychprdwwzbudzenia:
4,44

4,44

Dzielcobustronniedwapowyszewzory:

Dlaobwodwmagnetycznychliniowychzachodzi:

czstotliwocisproporcjonalnedoprdkociobrotowej

60
Uwzgldniajcczterypowyszerwnania:
1500
1400

/
/

15 230

75
14 552

33,5

520

4.10ZbigniewSteinZadaniazmaszynelektrycznychstr.218(zagadnieniewybrane)
Daneprdnicysynchronicznej:
mocznamionowaPn=1,5MW,napicieznamionoweUn=6,3kV,wspczynnikmocycosn=0,8
rezystancja uzwojenia twornika Rt = 52,5m, reaktancja rozproszenia twornika Xr =2,reaktancja
synchronicznaXd=34.Obliczspadeknapicianarezystancjiireaktancjitwornika.

Rozwizanie:

Prdznamionowy:
3

1500
3

171,8

3 6,3 0,8

Reaktancjapodunaoddziaywaniatwornika:
34

32

Spadkinapicianarezystancjiireaktancjitwornika:

171,8 0,0525

171,8 2
171,8 32
171,8 34

9,02
343,6
5497,6
5841,2

4.11 Znajc wartoci opornoci indukcyjnych maszyny synchronicznej wzdu osi podunej
X = 2,02 oraz osi poprzecznej X = 1,53 hydrogeneratora wyznaczy odpowiadajce im SEM
reakcjitwornikaE iE dlastanupracy:prdmacharakterindukcyjnyI=2800AiktmiedzySEM
biegujaowegoiprdem=50.
Proszwskazanaprawidowodpowiedz:
A) Ead=2140V;Eaq=1800V
B) Ead=4330V;Eaq=2760V
C) Ead=3280V;Eaq=3640V
D) Ead=3640V;Eaq=3280V

4.12Wspczynniksprawnociturbogeneratorawynosi=0,972.Cakowitestartymocy
generatorawynoszP=721W.Okrelimomentobrotowyturbiny,jeeliprdkoktowawirnika
=314rad/s.
Proszwskazacnaprawidowodpowiedz:
A) 79,7kNm
B) 77,9kNm
C) 46,1kNm
D) 23,1kNm

4.13Obliczysprawnotrjfazowegosilnikasynchronicznegoznastpujcymidanymi
znamionowymi:Un=380V(przewodowe),In=20A,cosN=0,8,Pn=9,5kW.
Proszwskazanaprawidowodpowiedz:
A) 0,6
B) 0,7
C) 0,9
D) 0,8

4.14Synchronicznytrjfazowyjawnobiegunowysilnik,zasilanyodsieciU =380Vi
posiadajcyopornocisynchroniczneX =4,4iX =3,1pobieramocelektromagnetyczna
P =7kW.Uzwojeniastojanapoczoneswgwiazd.Wyznaczyktobcieniaprzyodczeniu
wzbudzenia.
Proszwskazanaprawidowodpowiedz:
a) 30
b) 40
c) 45
d) 50

4.15Narys4.37pokazanajestcharakterystykabiegujaowego(ch.b.j.)icharakterystykazwarcia
(ch.zw.)generatorasynchronicznego.Jak,wykorzystujctecharakterystyki,okrelinienasyconoraz
nasyconwartoopornocisynchronicznejindukcyjnejwzduosipodunejX ?
Proszwskazacnaprawidowodpowiedz:
A) X =OB/BOC;X =OB/COA
B) X =OA/OC;X =OB/OC
C) X =OA/OB;X =OB/OC
D) X =OC/OB;X =OB/OA