BLM 1: GRMCLN TEMEL KAVRAMLARI

BLMN AMACI: Blm sonunda aadaki kavramlarla ilgili bilgi sahibi olmanz amalanmaktadr:

retim Faktrleri ve Bilgi Sahipliinin nemi

Giriimci ve Giriimcilik Kavramlar
Giriimcilik Trleri
Kadn Giriimcilik
Giriimcin in lgili Olduu Kavramlar
Giriimcin in Bireysel zellikleri
Giriimcin in Yneticilik zellikleri
Giriimcin in Yapma zellikleri
Giriimci Olunur mu, Doulur mu?

1.1GRMCLN EKONOMK VE SOSYAL ETKLER

Tm uluslar zenginliklerini ve refahlarn arttrma mcadelesi iindedirler. Zenginlii ve refah
arttrabilmenin yolu ise retmek ve satabilmektir. Temel kural ya siz retip satarsnz, ya da
birileri retir size satar. Daha fazla reten uluslar daha az reten uluslara daha fazla rn ve
hizmet satarak daha fazla kazanp dnya zerinde sz sahibi olurlarken, daha az reten uluslar
ise daha fazla reten uluslar karsnda her adan gszlemektedirler.
Giriimci toplumsal kalknmay ve refah ykseltmedeki en nemli unsurdur. Devletin personel
politikalarnn ve toplumsal yapnn memuriyeti zendirdii u gnlerde kalknmamn temel
arac olan yatrmlar gerekletirecek yeni bireylere, giriimcilere ihtiya duyulmaktadr.
Giriimcilik ruhunun en nemli unsuru ve ana dinamii srekli kazanma istei ve kararlldr.
Geri kalm lkelerde, giriimcilik sefaletten kurtulma ve bir mecburiyet olarak grlmektedir.
Biraz aba ile belirli yerlere gelen iletme sahibinin amac gereklemi olur. letmesini daha
ileri gtrme arzusu artk yok olur ve elindekini idare etmek arzusu baskn kar. Zaten kt olan
sermaye ile de geldii yerde kalabilmesi ok da zor deildir. S olan piyasada varln
srdrrken

iletmeden

uzak

dier

amalar

daha

baskn

kmaya

balar.

Siyaset ve

cemiyetilikle desteklenen giriimcilik, bu aamadan sonra daha az riskli ve karldr. Artk

devletten nemalanarak daha da byyen giriimci iin ithalatlk ve montaja dayal sanayi ve
tekelcilik daha rasyonel alanlar olmaktadr. Giriimciliin nndeki engel ite bu alandr. Ksa
vadede amalarna ulaan iadam iin yenilikilik ve dnya piyasalarnda rekabet artk ok
uzaktr. Dnya apnda bir markann yaratlamamas, hala geri kalmlktan kurtulunamamas
ite bu yzdendir. Ekonomik alanda byme ve kalknma salanmakta ancak geri kalmlk
devam etmektedir. Gelimilerle olan fark korunmakta veya daha da almaktadr. Trkiye,
kalknmasn ve dnya piyasasndan ald pay kendi dinamikleriyle deil, uluslar aras

iblmnn kendisine sunduklaryla belirlemektedir. Giriimci yetitirmek veya daha fazla

iyeri amak tabii ki bir her ekonomi iin ok nemlidir, ancak ncelikli olarak yaplmas
gereken; iletmelerin devamlln salamak,

giriimcinin sadece giriimcilikteki baarlaryla

kazan salamas ve srekli kazanmak zorunda kald bir ekonomik yapnn salanmasndadr
(Demirez, 2006).
u gnlerde dnyada yaanan ok hzl global gelimeler, toplumsal ekonomik ve siyasal
alandaki deiimler,
(Akyz).

giriimcilerin yerel ve blgesel kalknmadaki nemini ortaya karmtr

Giriimciliin ekonomik

ve sosyal gelimede nemli bir faktr olduu birok

aratrmada vurgulanan bir husustur. Giriimcilik, iletmeciliin ve toplumun yapsnda bir

deiimi balatr ve gelitirir (Erdoan ve Kurt, bilgiyonetimi.com).
Giriimcilik, daha dorusu zel giriimcilik ekonomik byme ve kalknmann motorudur.
Yenilik ve yaratcln kaynadr... Bir lkede hr teebbs olarak ifade edilen rekabete
dayal zel giriimcilik ne kadar geliirse o lkede ekonomik refah dzeyi de o lde ykselir.
zel mlkiyetin,

dolaysyla zel giriimciliin olmad ve/veya yetersiz olduu lkelerde

ekonomik refah dzeyinin dk olduu gerei artk hepimiz tarafndan bilinmektedir.

zel giriimcilik, zel karlarn maksimizasyonu demektir, fakat bu ayn zamanda toplumsal
karn maksimize edilmesine de imkan salar. ktisat biliminde bizim homo economicus
olarak adlandrdmz giriimci tipi aslnda bir taraftan kendi kar iin alrken, te yandan
toplumun karna da hizmet etmektedir.
Liberal felsefenin nclerinden ve modern iktisat biliminin kurucusu olarak kabul ettiimiz
Adam Smith,

nl Milletlerin Zenginlii adl eserinde zel giriimcilerin grnmez eli

sayesinde ekonomik refah dzeyinin artacan u ekilde anlatr:

Her giriimci sahip olduu sermayeyi en yksek retim ve kar salayaca alanlara ynlendirir.
Giriimci bunu yaparken, ne toplumun karn artrmay amalar, ne de bunu ne lde yaptn
bilir. Giriimci sadece kendi zel karn gzetir ve bu amacn gerekletirirken grnmez bir
el onun hi dnmedii baka amalara da hizmet etmesini salar (Aktan,C)
Giriimciliin ekonomik ve sosyal etkilerini yle zetleyebiliriz:

Giriimcilie toplumda deer kazandran zellik para kazanlmas deil, ekonomik

deerlerin yaratlmasdr.

Giriimcilik toplumsal refah artrmak ve yaam kalitesini

ykseltmek iin nemli bir kavramdr ve ekonomik bymenin srdrlebilir olmas iin
2

arttr. Giriimci, ekonomik kaynaklarn dk retkenlik alanlarndan yksek alanlara

aktarlma srecinde ba aktrdr, nk retim kaynaklarn yeni bir tarzda birletirerek
kullanlmayan

retim

faktrlerinin

kullanlmasn

salar,

ama

daha

nemlisi

kullanlmakta olan retim aralarnn ve mevcut girdilerinin deiik ekillerde kullanm

ile retimi artrr.
-

Giriimci
novasyon,

yeni
bir

dncelerin
lkede

yaratlmas,

srdrlebilir

yaylmas

bymenin,

ve

uygulamasn

toplumsal refahn

hzlandrr.

ve

istihdamn

salanmas iin tek zmdr. Bunun iin lkede inovasyon iin gereken ortamn
oluturulmas gerekir.

novasyon politikas, bilim ve teknoloji politikas ile sanayi

politikasnn bir karm olarak ortaya kmtr.

-

OECD'ye gre, inovasyon politikasnn varl, bilginin ekonomik ilerlemede ok nemli

bir

rol

oynadn;

inovasyonun

bu

"bilgiye

dayal

ekonominin"

ekirdeini

oluturduunu ve daha nce dnlenden ok daha karmak ve sistematik bir olay

olduunu gsterir. novasyonda sistem yaklam, hem bilginin retilmesi, hem de
yaylarak uygulanmas srelerini vurgulayarak politikann odan kurumlar arasdaki
etkileime tar. "Ulusal novasyon Sistemi" terimi bu kurumlar btnn ve bilgi akn
ifade eder.
Gelimi lkeler bata olmak zere, pek ok lkede nemi anlaldka, inovasyon, devlet
politikalarnn
koullarn

oda haline

geldi.

salanmas devletlerin

inovasyonun

neminin

farkna

Bu
en

politikalar

dorultusunda,

nemli grevlerinden

varan lkeler,

inovasyon

biri halini ald.

iin

gereken

Bugn artk

firmalarnn inovasyon faaliyetlerini baaryla

yrtmelerini salamak iin gereken yasal ve idari dzenlemelerin yan sra inovasyona kaynak
ayrmalarn tevik etmek ve srekli bir faaliyet haline getirmelerini salamak iin ok eitli
mekanizmalar devreye sokuyorlar. Ulusal inovasyon sistemlerine etkin ve kalc bir ilerlik
kazandryorlar (fosusinovation.com)
- Ham maddeler veya dier girdiler iin yeni tedarik kaynaklarnn gelitirilmesini salar.
- Ayrca yeni endstrilerin domasna yol aar, teknolojileri kullanan sektrlerde
verimlilii artrr.
- Hzla byyen sektrler yaratt iin ekonomik bymeyi hzlandrr (TSAD).
- Rekabet ortamnn domasn salayarak iletmeler asndan rgtsel ataleti nler ve
deiimi balatr.
- Blgeler aras gelimilik farklarn azaltlmasn salar.

- Yatrmlar halkn tm kesimlerine yaylmas durumunda gelir dalmn adilletirir.

Gelir gruplar arasndaki uurumlar azaltarak toplumsal kaynamann ihdasna yardmc
olur.
- Trkiyede ve dnyada istihdamn byk bir ksmnn KOBler tarafndan karland
dnlrse

giriimciliin nemi hem istihdam yaratma hem de retim asndan

karmza kmaktadr. Yeni yatrmlar isizliin azaltlmasnda nemli rol oynarlar.

-

Teknolojik gelimeyi hzlandrr. Teknolojinin insanlarn yararna kullanlmasna ilikin

sosyal bir iticidir.

Sosyal deiimin hzlanmasna sebep olur.

1.2 RETM FAKTRLER VE BLG

Ekonomik mal ve hizmetlerin ortaya konmas, yaratlmas iin yaplan faaliyetlerin tmne
retim denir. Balca retim faktrleri ise doal kaynaklar, emek ve sermaye lsnden oluur.
Bu temel retim faktrn bir araya getirerek uyumlu bir ekilde retime ynelten giriimci
ise drdnc bir retim faktr olarak kabul edilir (Can, Tuncer ve Ayhan, 1999: 8).
Bilgi, iletmecilikte ilk retilen konular arasnda yer alan retim Faktrleri ierisine stratejik
bir deer olarak girmi ve pek ok kii baarnn, bilginin paylam ve verimli kullanlmas ile e
anlaml hale geldiine tank olmaya balamtr.
Bilgi toplumunda en nemli girdilerden insan faktr ve bilginin niteliinde deiim ortaya
kmaktadr. Bilgi, hem kiisel bir kaynak olarak, hem de kilit ekonomik bir kaynak olarak
grlmektedir.

Gnmzde,

bilgi

toplumunda

ise

bilgi

anlaml

tek

kaynak

olarak

benimsenmektedir. Geleneksel retim faktrleri yani doal kaynaklar, emek ve sermaye ortadan
kalkmamakta ancak, ikinci plana dmektedir. Sz konusu retim faktrleri bilgi sayesinde elde
edilebilir kaynaklardr. Burada bilginin nitelii de nemlidir. e yarayan bilgi, sosyal ve
ekonomik sonular getirebilecek bilgi nem kazanmaktadr. Bilginin oluumuna katk verecek ve
bilgiyi kullanacak

olan ise insandr.

Bilgi toplumunda dier nemli girdi insan faktr

olmaktadr. Burada, dnsel anlamda emek faktrnn geliimi, insana yaplacak yatrmlar n
plana kmaktadr (Aktan ve Tun,1998).
Giriimcilik ve bilgi ile ilgili unu nemle ifade etmek gerekmektedir. Herkesin bildii ve bir
eyler yapabilmek, temel sreleri harekete geirebilmek iin gerekli olan bilgi nemlidir ama
ekonomik anlamda giriimcilik asndan deeri azalmtr. Giriimcilik asndan nemli retim
4

faktr olarak deer tayan bilgi bir sre sonra kendiside eskiyecek olan yeni bilgidir. Yeni bir
teknolojik bulu, yeni bir i fikri, yeni bir i yapma ekli, yeni bir retim bileeni, yeni bir bak
as gibi. Temel bilgiler zaten herkesin sahip olduu bilgilerdir. Ancak yeni ve deer yaratc
bilgi giriimci asndan neme sahiptir. Bu tr bir bilgi ise zenginlik yaratma fonksiyonuna
sahiptir.
1.3 GRMC VE GRMCLK KAVRAMLARI

1.3.1 Giriimci Kimdir?

Giriimci, hem gnlk konumalarda hem de ekonomi ve ynetim bilimlerinde, geni kullanm
alan bulan bir szck olup, giriimcilik, giriim, ve giriim sreci ya da giriimcilik faaliyeti
gibi birok kavram, bu szckten elde edilmitir. Giriimci kelimesi bir eyi yapmaya balayan
kii anlamna gelmekte olup, girimek fiilinden tremitir. Tarihsel olarak baktmzda giriimci
diye Trke'ye evrilen "entrepreneur" Franszca kelime entreprendre'den gelmektedir ve anlam
bir ey yapmaktr (Aktoprak,2006)
Giriimci kavram, gerekten de, pek ok yazar tarafndan, farkl ynler vurgulanacak ekilde
tanmlanlmaya

allmtr.

Ynetim teorisyenlerinin

ou

giriimciyi bir

yaratc,

iletme

sahibi veya bir giriimin yneticisi olarak grrler. Baz aratrmaclar ise, giriimcinin en temel
zellii olarak finansal riskten sz ederler (Donelly, Gibson ve Ivan cevich, 1998: 548,
Akt.Arkan ve Uysal).
Bir ekonomist asndan giriimci, kaynaklar, igcn, makine-tehizat ve dier varlklar bir
araya getiren ve nceki deerlerinden daha fazla bir deer yaratmalarn salayan bir kiiyi ifade
ederken, bir psikolog iin giriimci bir ey elde etmek veya bir eye ulamak, denemeler
yapmak, baarmak ve dierlerinin elindeki otoriteyi almak ihtiyacnda olan ve bu tr gdlerle
gdlenen insanlar anlamna gelir. Bir iadam iin giriimci ise bir tehdit unsuru ve saldrgan bir
rakip anlamna gelebilecei gibi bir mteri, bir mttefik veya dierlerinin refah ve mutluluu
iin alan bir kii olarak da ifade edilebilir (Peters, 1998: 9, akt.Arkan ve Uysal).
Giriimci, belirli bir projeyi, giriimcilik anlayna uygun biimde gelitirmek zere gzler
nne seren ve tantan kii olarak tanmlanabilir. Giriimciler, yalnzca stlendikleri faaliyetlerle
deil, ayn zamanda yklendikleri riskler, yeni servet yaratmada hedefledikleri zel faaliyetler
dizisi ve refah yaratmadaki zel yaklamlar ile de nitelendirilebilirler (Wckham, 2001:7;Akt.
5

zkan ve Dierleri). Gerekten de giriimci bir iletmeyi organize etme, ynetme ve risk alma
eklindeki sorumluluklar stlenen kiiyi ifade eder.
Giriimci, ekonomik mal ve/veya hizmet retmek ve/veya pazarlamak iin retim faktrlerini ele
geirip, dzenli bir biimde bir araya getiren, kar amac gden ve giriimlerinin sonucu
doabilecek tm risklere katlanan kiidir (Can, Tuncer ve Ayhan, 1999: 11).
Artk giriimci denildiinde evresel frsatlar gzlemleyerek risk alan ve yenilik yapan kii
akla gelmektedir. Giriimci kavramnn yenilik yapma zellii n planda olmasna ramen, daha
ok i sahipleri ve yeni iletme kuran kiiler giriimci olarak adlandrlmaktadr (etin, 1996;
Tsiad Yay., 2002, Akt. Keskin).
Mftolu na gre (2000) giriimci; bir tarayc gibi srekli olarak evreyi gzleyip talep
aklarn yakalayan,

yeni talepler oluturan,

talepteki deimeleri zamannda fark eden,

kaynaklar salayarak retim tesislerini kuran, rekabeti seven ve varlnn nemli nedeni olarak
gren, riske girmekten ve sorumluluk stlenmekten ekinmeyen, atak ve yaratc yeteneklere
sahip kiiler olarak grlmektedir (Keskin; 2006).
Tm

tanmlar

farkl

bak

alarndan

hareketle

giriimciyi

farkl

zelliklerine

gre

tanmlamaktadrlar. Biz Giriimcilik dersi srecinde aada verdiimiz tanm kullanacaz:

Giriimci; Kenside bir retim faktr olan, mali ve itibari bir risk stlenerek herhangi bir
amac (kar elde etmek, refah yaratmak, topluma faydal olmak v.b.) gerekletirmek zere, dier
retim faktrlerini yeni, deer yaratc, rekabet salayc ve optimal bir ekilde bir araya
getirerek mal ve/veya hizmet retimini gerekletiren zenginlik yaratan

kii, kiiler veya

kurumlardr.
1.3.2 Giriimcilik Nedir?
Giriimci kavram bir faaliyeti gerekletirenleri (faili) ifade ederken, giriimcilik ise bu
faaliyetler dizisini (fiili) ifade etmeye alr. Giriimcilik, giriimcilerin risk alma, frsatlar
kovalama, hayata geirme ve yenilik yapma srelerinin tmne verilen addr.
Giriimcilik; bir frsat yakalamak ve deerlendirmek iin kaynaklarn bir araya getirilmesiyle
oluan bir deer yaratma srecidir (Morris ve Davis, 1994). Benzer ekilde Gundry ve Kickul
6

(1999), giriimcilii, niyet , kaynak , snr ve deiim faktrleriyle, davrana ve sre

perspektifine ynelik olarak, yeni birleimler yaratma sreci olarak ifade etmitir. Giriimcilik;
daha nceden, kii veya kiiler tarafndan fark edilmemi bir frsat yakalamaktr (Brazeal,
1999).(Aktaran, Gney ve Sekin)
Giriimcilik, daha nce rutin, sradan i srelerinde yaplmayan farkl bir eyler yapmaktr
(Kurakto ve Hodgetts, 1995: 6; Akt. Arkan ve Uysal)
Giriimcilik ortak bir tanmdan yoksun olsa da, yani giriimciliin tanm tam olarak ortaya
konamasa da, varlnn dolaysyla da etkisinin herkes tarafndan hissedildii konusunda bir
phe yoktur (Shaver ve Scott, 1991: 23-46). Giriimcilikle ilgili bu tanmlar incelendiinde,
giriimcilik

kavramnn,

yenilik

ve

yaratcl

ierecek

ekilde

tanmland

grlr.

Gnmzn modern iletmecilik anlayna gre hareket eden iletme yneticilerinin giriimcilik
kavramn, yenilik, esneklik, dinamiklik, risk alma, yaratclk ve geliim odakl olma gibi
kavramlarla akladklar grlmektedir (Korkmaz, 2000: 166).
1.4 GRMCLK TRLER
Yaygn olarak kullanlan giriimcilik trleri; Bamsz Giriimcilik, Giriimcilik, Kurumsal
Giriimcilik,

Profesyonel

(ynetici)

Giriimcilik,

Teknik

Giriimcilik,

Giriimci Giriimcilii,

evreci Giriimcilik olarak snflandrlabilir.

1.4.1 Orijinal Giriimcilik : Bamsz bir ekilde giriimcilii orijinal haliyle ilk defa oluturan
yeni giriimciliktir. Esas olarak Giriimcilik dersinde ifade edilen temel alnan giriimcilik tr
Orijinal

Giriimciliktir.

Orijinal

Giriimcilik,

Giriimcinin

giriimi

kendi

zellikleri,

kabiliyetleri, yaratc zekas, hayal gc, deneyimi ile ilk defa benzersiz bir ekilde ortaya
koymasdr. Sonradan peinden taklitleri gelecektir.
1.4.2 Giriimcilik (Intrapreneurship) : giriimciler, kurum ierisinde giriimci ruhuna
sahip, yenilik getirme frsatn gren ve yakalayan, sadece yenilii getirmekle kalmayarak, bu
fikirlerini ve modellerini, bulunduklar iletmenin karlln ve rekabet gcn arttracak gerek
faaliyetlere dntrebilen yaratc bireylerdir (Kuratko, Hodgetts 1998: 72). letme iinde i
giriimcilii desteklemek, yenilik ve deiimleri geree tayarak pazarda rekabet avantaj
salamak ve giriimci ruhunu tayan bu bireylerin deiim ve yenilik getirme arzularn kendi
balarna kk iletmelere ynelerek kstl olanaklarla kullanmalar yerine, iletmenin sunduu
7

kaynaklarla daha avantajl biimde iletmenin yararna gerekletirmelerine olanak tanmaktr

(Berber, 2000).
1.4.3 Kurumsal Giriimcilik : Ana fikir, giriimcilerin artk her eyi kendileri tek balarna
retecek entegre tesisler kurmak yerine, daha kk para, set ve dier iler iin bamsz kk
giriimleri tevik

ederek,

koruyarak,

ynlendirerek,

teknolojik

destekler vererek,

ibirlii

yaparak birlikte alan, riski azaltp fayday en oklayan bir giriimciliktir (Top, 2006). Bu yeni
ynetim tekniklerinden d kaynak kullanm konusunu artrmaktadr. Ancak buradaki temel
zellik hazr bir iletme bulunmas ve onunla allmas yerine allacak ve byk iletmeye
hizmet verecek yeni bir daha kk iletmenin domasna destek vermektir.
1.4.4 Profesyonel Giriimcilik : Profesyonel boyutta bir giriimci eitli sebeplerden dolay
(hastalk, lm, yallk, tanma v.b..) iletmeyi terk ederken, bir giriimci ise iletmeyi devir
almaktadr.

Bu tr Giriimcilik

daha ok

Risk Sermayesi irketlerinin dsal kredi ve

finansmanyla desteklenir. Risk Sermayedarlar uygun oranlarda giriime katlrlar. ( Top, 2006)
1.4.5 Teknik Giriimcilik : Teknik giriimcilik, yenilik ve aratrma ve gelitirme faaliyetlerinin
(AR-Ge) finanse edilmesini ve ynetilmesini
giriimcilik

trdr.

Tekno-giriimcilik

iine alan ve daha ok teknolojik alanda bir

ismiyle

de

anlan

bu

giriimcilik

tr

inovasyon

niteliindeki rnlerin retimi ve satyla ilgilidir.

Tekno-giriimci, ngr ve sezme yetenei ile pazar yaratma ve gelitirme becerisine sahip,
teknoloji gelitirebilen ve inovasyon ynetimine hakim giriimcidir. Tekno-giriimcinin baars
ngrlerinin mmkn olduu kadar doru ve gereki olmasna baldr (ttgv.org.tr)
1.4.6 Giriimci Giriimcilii : Daha nce uzman olduu bir alanda sahip olduu irketi satarak
ayrldktan sonra, ayrld alanda bakasnn kurduu daha kk bir iletmeyi satn alarak o
iletmeyi belli bir bykle ve deere ulatrd ktan sonra satmaya denir.

zellikle hzl byyen sektrlerde icra edilen bir giriimcilik trdr. Bu giriimcilik trn
civciv yetitiriciliine benzetebiliriz. Civcivi alr 2 ay iinde bytr tavuk haline gelince satar
sonra yine civcivler alarak bytr yine satarsnz.
1.4.7 evreci Giriimcilik : evresel sorunlara frsat bularak sorunlarn iindeki frsatlar ortaya
karan kiidir.
yerindeyse

Yeil giriimcilik

bakalarnn

olarak

da adlandrlan bu giriimde giriimciler deyim

plerini giriimcilik

yoluyla tertemiz yeni rnlere dntrrler.

Mesela Kirli Pet ieler daha sonralar ilenerek naylon torbaya, Eski kullanlm katlar ise
8

kartona haline getirilirler. Organik tarm gibi evreye zarar vermeyen, evreyi ve insan saln
koruyan i fikirleri evreci giriimcilik olarak adlandrlr.
1.5 GRMCLK TPLER (STLLER)
En yaygn kullanlan giriimci stilleri genel olarak orijinal idealist giriimci tipi, stratejist
giriimci, taktik giriimci, geleneksel giriimci eklinde drt kategoriye ayrlmtr:
1.5.1 Orijinal dealist Giriimci Tipi :

Hayal, d ve tutkularn gerekletirmek zere yola

kan giriimciler iin yaplan bir snflamadr. Ayn zamanda orijinal giriimcilik tr tanmna
da uygundur. Orijinal bir eyi veya yepyeni farkl bir ii, kendine zg bir i fikrini ilk defa
giriime dntren giriimci tipidir. zel bir giriimcilik vizyonlar vardr. yi bir ngrye
sahiptirler ve gelecek odakldrlar. Yaratc, yeniliki, keifi, macerac, merakl, icat, ar risk
alan, vizyon sahibi kendine zg ve orijinal giriimcilerdir.
1.5.2 Stratejist Giriimci Tipi: Btncl bir yaklam iinde, iin gerekten hakkn vererek,
frsat arayan, alglayan, tanmlayan, yakalayan ve onlar gerek hale getiren giriimcidir.
Stratejist lider giriimci tipi olarak da adlandrlr.
Bu tip giriimci z olarak frsatdr ve frsata odaklanmtr. Kritik bilgileri edinme becerileri
yksektir. yi yetimi eitimli insanlardr.Deneyim dzeyleri yksektir bu sayede riski kontrol
edebilme becerisi gsterirler.
1.5.3 Taktik Giriimci Tipi : Bilinen bir teknoloji iinde veya mevcut bir teknolojik Pazar
iinde dikkate ayan bir performans sergileyip yenilikleri, farkl bilgi ve sistemleri ie koan ve
kazandklar bu deneyim, bilgi ve becerilerini kendi adlarna bizzat kendileri kullanan taktikdinamik giriimci stilidir.
Mevcut teknolojiler altnda bir ii yeniden yaplandran, i yntemlerini deitiren veya belli bir
alanda bir yenilik ve gelime salayan, proje gelitiren giriimci tipidir. Taklitidirler ancak hzl
esnek ve zamanl hareket ederler (Top, 2006).
1.5.4 Geleneksel (idari) Giriimci Tipi : Mevcut ve kurulu ileri ve iletmeleri yneten
giriimci tipidir. Daha nce yatrm yaplm alanlara yatrm yaparlar. Riskten dier giriimci

tiplerine gre kanma eilimi fazladr. Aldklar rgtsel yaplar organize ederek, yenilikleri,
yeni uygulamalar ilerine adapte ederler (Top, 2006).
1.6 GRMCLERN KEND NE SAHP OLMAK STEMELERNN NEDENLER
NELERDR?
Kendi ine Sahip Olanlarn Bu Yolu Seme Nedenlerini aadaki gibi zetleyebiliriz.

Zorunluluklarla lgili Nedenler

- Aile ilerini devam ettirme zorunluluu
- cretli i bulma olanann kstll

Pratik Nedenler
- Gerekli geliri kazanmann bir yolu
- Emeklilik dnemini dolduracak faaliyetler
- Ek bir gelir ihtiyac
- Bo zamanlar deerlendirme abas
- Aileye gelecekte bir i alan brakma istei

Kiisel Yapyla lgili Nedenler

- Bakalar iin almama istei
- Bamsz bir alma ortam ve srelere sahip olma arzusu
- Emir altnda almama istei
- Kendi geleceine kendi karar ve abalar ile ekil verme istei
- Kiisel tatmin, yaratcl gelitirme abas
- Hedeflenen farkl bir sosyal statye ulama abas

1.6.1 Kendi inin Sahibi Olmann avantaj ve Zorluklar Nelerdir?

Bu avantaj ve zorluklar maddeler halinde zetleyebiliriz.
Avantajlar :

zlemek yerine liderlik yapmak

Fikirlerinizi uygulama ans

Yaratcla ak

Yksek kazan beklentisi

Bamsz almak

ortamn kontrol altnda tutmak

Emirler verebilmek
10

Zorluklar :

Uzun ve dzensiz alma saatleri

Geni sorumluluklar

Risk almak

Gelirin dzensizlii

Daima finansmanla urama zorunluluu

Zaman kst

Srekli renme gerei

leri delege edememe

dari ve brokratik iler

Baarnn alanlara da bal olmas

1.7 GRMCLER HANG KAVRAMLARLA LGLDRLER?

Giriimciler yerine getirdikleri fonksiyon gerei u kavramlarla yakndan ilgilidirler:
Baar
Kar
Refah yaratma
Toplumda iz brakma
Risk alabilme

1.8 GRMCLERN YAPMA ZELLKLER

(a) Bireycidirler...
Fark edilmek ve tannmak iin ar aba gsterirler yi araba, ev, giyim, topluluklarda
nde, sesini duyurmaya alr, spor kulpleri, siyasi balantlara nem verirler
(b) Asidirler
Kurallara, otoriteye bakaldrrlar
Sabrszdrlar ve sitemi annda amak isterler
nce yap, sonra zr dile kural
ans, talih deil ok/sk almak baary getirir
Giriimciler geimsiz i arkadadrlar
(c) Kimseye Gvenmezler
Amansz birer rakip olan giriimciler herkesi rakip grrler ve kimseye gvenmezler
(babana bile gvenme!!!)
11

 Baar stratejilerinde gizlilii ve srprizi benimserler

Bu tutumlarn ilerinde de tadklarndan bal olduklar kurum, i arkadalar ve
danmanlar ile atrlar
Ana grevleri kimseye brakmaz, kendileri yklenirler
Genellikler kendilerine bir srda bulurlar ve dierleriyle paylamadklarn bunlarla
paylarlar.
(d) Takm Oyununu Sevmezler
Bu zellikleri ilerine ok zarar verir ve kariyerlerinin bitiinin temel gerekelerindendir
(e) Orkestra efidirler
Giriimcilerin ou ie balarken yeterli fona sahip deildirler bu yzden bir orkestra efi
gibi davranarak

kaynak

akrabayla ortak

olma,

salarlar:-bilezik,
kiralama,

dviz borlanma,

paras olan arkada-

satn almalarda sosyal ilikiler an ynetme,

oluturduklar azim ve baar duygusunu dierlerine yayma, satma...

1.9 GRMCLERN BREYSEL ZELLKLER
Giriimcilerin bireysel zelliklerini aadaki gibi sralayabiliriz:
1- Baarma Arzusu
2-Sk alma
3. Kaliteyi zendirmek
4. Sorumluluk almak (hukuki, ahlaki, hesabi)
5. dllendirilme eilimli -abalarnn karlnn en ykseini beklerler
6. yimserlik- Her ey mmkndr
7. Mkemmellii aray- Bir eyi ilk yapan olmaktan gurur duymak
8. rgtl- alanlarn her eyinden sorumlu
9. Kar Ynelimli- Baar ve baarmnn arkasndaki temel gd kar elde etmektir.
1.10 GRMCLERN YNETCLK ZELLKLER
Giriimcilerin yneticilik zellikleri ksaca unlardr:
1-Mterinin ve piyasann davranlarn anlamada ar duyarl- Srekli olarak piyasada
olan-biteni izler. Paydalarnn davranlarn kafasna not eder. in btn boyutlaryla ilgilenir.
2- Her paray ve btn grr. yapma ve sre oluturma yazl deil, daha ok
giriimcinin kafasndadr. Bildik risk, maliyet metotlarn uygulamaz.

12

3- Gl bir iletiimcidir. Yazdan ok szl iletiimi tercih eder. Basit dil. Benzetmelerden
holanr (ocukluk, spor). Dinlemekten ok konumay sever. Hareketlidir, dikkati kolay
dalmaz, bakalarnn szn hemen keser.
1.11 GRMC DOULUR MU OLUNUR MU?
Giriimcilik alannda yaplan almalarn ou iyi bir giriimde bulunmas gereken ve/ veya
beklenilen zellikleri belirlemeye almtr. Peter Drucker gibi baz yazarlari giriimciliin
renilebileceine inanrken, dier baz yazarlara gre giriimcilik zel bir kiilik zellii
olduundan renilmesi mmkn olmayan bir kavram ifade eder.
Varsayalm ki giriimcilik doutan kazanlr.
O zaman ana zellikleri belirlemek mmkndr.
Ana okulundan itibaren bu zellikler aranr
Bulunanlar giriimci olur, bulunmayanlar olmaz
Varsayalm ki giriimcilik eitim ile sonradan kazanlr.
O zaman okullar kiileri eczac ve hukuku yapt gibi giriimci de yapar
irketler giriimcilik okulu aar
Hkmetler giriimci retir

Gerek bu ikisinin arasnda gibi gzkmektedir. Bu bak asna gre giriimcilik hem baz
kiisel zellikleri hem de eitimi gerektirmektedir.

OKUMA PARASI:
KURBAA LE GELEN BAARI
Trkiyenin en kaliteli kurbaas nerede bulunur? Peki en iyi kara ve deniz salyangozu, yabani
mantar?.. oumuz iin brakn yantlar, sorular bile ok anlamsz deil mi? Fakat bir firmay
ve o firmann sahiplerini bu genel yargnn dnda tutun.
nk onlar iin bunlarn yant ok nemli. Kemal Balk- Irkn sahipleri ite bu sorulan,
Trkiyenin drt bir yann yllarca dolaarak yant aramlar.

13

Bulduklar yerde de kurmular fabrikalarn. Kurbaa iin Edirnenin psala lesi. Salyangoz
iin de Erzincan, fabrika kurmaya layk grlm.
imdi bu fabrikalardan, dnyann drt bir yanna ilenmi, canl kurbaa ve salyangoz ihra
ediliyor. irketin yapt ihracat, yle sradan ve kk apl da deil.
Kemal Balklk, son drt yldr gerekletirdii yaklak 10 milyon 200 bin dolarlk ihracatla
Trkiyenin en baarl ihracatlar arasnda gsteriliyor.
Dnya pazar onlarn
irket, oumuz iin Ho bir doa grnts olan bu canllar ileyerek Japonya, Kore.
Filipinler. Tayvan ve Hong Kong bata olmak zere birok Uzakdou lkesi ile Fransa, talya,
svire ve Avusturyaya ihra ediyor. Dnya pazarnn yzde 60m da elinde bulunduran Kemal
Balklkn rnleri, kalite ve lezzet bakmn dan eti ok aranan rnler.
Edirne ve Erzincan dnda Adana. Samsun. Adapazar ve Bursada bulunan toplam 6 fabrikada
sadece kurbaa ve salyangoz ilenmiyor. Ayn zamanda yabani mantar, su rnleri ve kerevit de
ileyen Kemal Balklk, Trkiye genelinde 10 bin aileye ek gelir salyor. Baz aileler iin ise
bu i tek geim kayna.
Bu ii yapanlar az para da kazanmyorlar. rnein biraz deneyimli bir kii, gecede 20 kilogram
kurbaa toplayabilir. Bu rakam da bugnn fiyatlan ile gnde 800 bin, ayda ise 24 milyon lira
demek. Yabani mantarn bir kilosu ise 100 bin lira. Kerevit ve salyangoz toplamak biraz
meakkatli ama getirisi de bir o kadar yksek.

Bir uval Yeter

in ilgin yan bu rnlerin, Trkiyenin hemen hemen her yerinde toplanabiliyor olmas.
Kemal Balklk Ynetim Kurulu Bakan A.Tuncay Sagun isteyen herkesin bu rnleri
toplayarak kendilerine getirebileceini sylyor. Sagun, krsal alanda yaayan ve ek gelir elde
etmek isteyenlere u mesaj veriyor:
Bu ii yapmak iin be kuru sermaye gerekmiyor. Elimize bir uval aln. Kurbaa m
topluyorsunuz. salyangoz mu, yabani mantar m. Ne toplarsanz toplayn getirin ubelerimizden
birine brakn. Karln hemen alacaksnz.

14

Sagun bunlar sylyor sylemesine ama, Trkiyede kurbaa ya da salyangoz toplayarak para
kazanmak pek kimsenin aklna gelmiyor. Byle olmasa Kemal Balklk alannda tek firma
olamazd. Oysa dnya pazarlarnda bu rnler iin kyasya bir rekabet yaanyor.
Pazarn tek Hakimi
Sagunun verdii bilgilere gre, dnya pazarlarnda kendilerine en ok Arnavutluk Msr ve baz
Dou Avrupa lkeleri zorluyor. Fakat bu lkeler son yllarda Kemal Balklkn stnln
kabul etmiler. Sagun yle devam ediyor.
Dnya pazarnn yzde 60n elimizde bulunduruyoruz. Geri ye kalan yzde 40lk pay szn
ettiim lkeler aralarnda paylayorlar. Uzakdoudan Avrupaya kadar onlarca lkeye ihracat
yapyoruz. Trkiye apndaki 6 fabrikamzda toplam 300 kiiyle bu ileri yapyoruz. Tabii bize
rn getiren, 10 bin civarnda aile de buna katmak gerekiyor. Fabrikalarmz her mevsim
dnml olarak ihracat rnlerini ileyebilecek kapasitede.
Fotoraf bile ekilmiyor
u anda, babasnn 30 yl nce temelini att Kemal Balklkn banda bulunan Tuncay
Sagun, yaptklar retimin, Trk mutfana uymadn, bu nedenle ileriyle ilgili kamuoyunun
nne kmamay yelediklerini sylyor.
Tabii iin iinde bir de, fabrikada kullanlan teknoloji var. Trkiyede ilk olduklar iin,
kullandklar teknolojinin bakalar tarafndan taklit edilmesini de istemeyen Sagun Ailesi,
kurbaa ileme fabrikalar fotoraf ekilmesine dahi izin vermiyor. Tuncay Sagun ihracat
rakamlarn, vermekten ekinmiyor ama, ylda ka kilo ya da ton kurbaa, salyangoz ve yabani
mantar ilediklerini bir sr gibi saklyor.
Alardan kan irket
in temelini atan Kemal Sagun, bu ie direkt kurbaa ve salyangoz toplayarak balamam.
Genlik yllarnn getii Samsunda, Karadenizden toplanan alardan atlan salyangozlar
ilham kayna olmu. Yurtdnda bu rnlere byk rabet olduunu renen Kemal Sagun, her
sabah sahile gelen balk teknelerinden atlan salyangozlarn heba olduunu ve bunlarn
ilenerek ihra edilebileceini grm.
Bunun zerine kk bir salyangoz ileme tesisi kurmu. Daha sonra buna kerevit ve midyeyi de
eklemi. Bu anda tesisin biraz daha bytm. Yurtdyla ilikileri gelitike, kurbaa ve yabani
15

mantara da talep olduunu gren Kemal Sagun, o gnlerde kimsenin anlam veremedii bir
ekilde kurbaa da ilemeye balam.
Dnyada bir numarayz
Kemal Balklk u anda Trkiyenin hemen hemen her blgesinde 6 fabrikas var. Kemal Sagun
ise ynetimi 4 oluna devretmi. ocuklar belli fabrikalarn sorumluluklarn alm. Tuncay
Sagun en bykleri ve ii yrten de o.
Kemal Balklk kurbaa, kara ve deniz salyangozu, yabani mantarn yan sra eitli su
rnleri ve midye trlerinin ihracatn yapyor. Sagun Ailesi bugne kadar hi kredi
kullanmam. Tm z kaynaklara dayanarak bym. Byynce de irket sat artm. Kemal
Balklk, Sagun, Sagro ve Sasu irketlerini dourmu. irket ihracatn her yl % 30-40
dzeyinde arttryor.
Tuncay Sagun dnya pazarlarndaki konumlaryla ilgili unlar sylyor Bugnlere gelmek
kolay olmad. Soframzda byle bir kltr olmad iin balangta, (rnlerimizi dnya
pazarlarna sunmakta ok glk ektik. Bunu hibir destek almadan, kendi abamzla
gerekletirdik.
Artk rahatz. Avrupallar, ok sk denetimden geirdikleri ithal mallar arasnda bizim
markamz aryor.
Kaynak: Gen Giriimcilerin Baar ykleri Captal Guide 14, Mart 1995
ALIMA SORULARI
-

Siz bir giriimci misiniz?

Giriimci olmay dnyor musunuz?

Yukarda anlatlanla nda aklnza gelen ilk giriimci kimdir?

Giriimcilik trleri arasnda i giriimcilik kavramn rneklendiriniz?

Giriimciliin gelimesi demokrasiyi de gelitirir mi?

Giriimciliin toplumsal ve sosyal deiimi nasl saladn tartnz?

irketler asndan i giriimciliin nemini tartnz?

16

BLM 2: TRKYEDE GRMCLK

BLMN AMACI: Blm sonunda aadaki kavramlarla ilgili bilgi sahibi olmanz
amalanmaktadr:
Trkiyede iletmecilik ve giriimcilik olgusu nasl bir geliim seyri
geirmitir?
KOB Kavram ve Trkiye Ekonomisi in nemi
Giriimciliin Trkiye deki temel sorunlar nelerdir?

2.1 TRKYEDE LETMECLK VE GRMCLK

letmecilii genel ekonomik koullardan ve ekonomik politikalardan ayr dnmek mmkn
deildir. zellikle Trkiye gibi zel sektrn devlet kanalyla beslendii ve gelitirildii lkelerde
hkmet politikalaryla iletmelerin baarlar arasnda yakn bir iliki sz konusudur. Aada
Trkiyede iletmeciliin ald yolun ana noktalarndan ksaca bahsedilecektir.
Osmanl Dnemi: Osmanl dneminde iletmecilikte tartmasz bir aznlk egemenlii sz
konusuydu. Osmanlnn son yllarnda kurulan baz kiremit-tula atlyeleri ile az saydaki tekstil
atlyelerinin ve ticarette irketi Hayriye gibi firmalarn dnda dikkate deer iletmeler yok gibiydi.
Var olan iletmeler de yaygn olarak ticari giriimcilik niteliindeydi ve ya yurt dndan getirilen
rnlerin lke iinde pazarlanmasn veya kimi hammaddelerin yurt dna satlmasn salyorlard.
Ancak, bu dnemde Avrupa ve ABDde yaanan sanayilemeye paralel bir sanayilemeden ve
modern iletmelerden bahsetmek zordur.
Erken Cumhuriyet Dnemi: Cumhuriyet, tam anlamyla madden ve manen km bir
imparatorluun kalntlar zerinde modern ve milli bir ekonomi ina etmek iin nemli abalar
harcad. lk nemli giriim olarak 1923 ylnda zmir ktisat Kongresi topland. Bu toplantda Osmanl
Dneminde yabanc firmalara verilen imtiyazlarn kaldrlaca ancak yabanc firmalarn isterlerse
yerli firmalarla ayn haklara sahip olarak faaliyetlerini srdrebilecei karara baland. Bunun yannda
milli ekonomiyi oluturmak iin devlet nderliinde sanayileme abalarna hz verildi. Bu dnemde
Smerbank ve Etibank gibi irketler kurularak kamu iktisadi kurulularnn temeli atld. Daha sonra
Trkiye Banks kurularak kamu ve zel sektr kurulularnn finanse edilmesi saland.

17

Ancak, 1929da yaanan Dnya Ekonomik Buhran sonucunda yabanc firmalarn milliletirilmesi
giriimleri hzland ve devlet nclnde kalknmaya daha arlk verilmeye baland. Bu dnemde
iletmelerin kurulmas iin yol, enerji gibi altyap almalarna da hz verildi. Ayrca hem
Balkanlardan hem de Kafkaslardan gelen gler sayesinde giderek bir giriimci grubunun olumasna
katkda bulundu. 1940lar ise Trkiyenin savalar ve nnnn ynetim anlayna bal olarak
tamamen iine kapand bir dnemdir.
1950ler: Ksmi Serbesti: 1950ler Menderes hkmetlerinin grece ekonomik serbesti salayarak
yeni bir giriimci snf oluturma abalarnn younlat bir dnemdir. Trkiyenin da kapal bir
ekonomik sistemden ihracat ve ithalat yapmay amalayan, uluslar aras ekonomiyle eklemlenmeye
alan bir noktaya geii bu dnemde balar. Ancak zamanla ihracatn ithalat karlayamamas
nedeniyle yaanan dviz sknts bu dnemin dier ekonomik baarlarn da glgede brakmtr. Her
eye ramen Trkiye bu dnemde grece dk enflasyonla grece yksek bir kalknma gstermitir.
Bu dnemde artk Trkiyede devlete gbekten bal da olsa bir zel sektrn doduunu gryoruz.
1960lar ve 1970ler Planl thal kameci Kalknma: Bu dnemde zellikle Devlet Planlama
Tekilatnn (DPT) da kurulmasyla Planl kalknma ve thal kameci Politikalar uygulanmaya
balanmtr. Daha nceki dnemde yaanan dviz darboaz hkmetleri dardan alma, kendin
ret yaklam ile ithal ikameci politikalarn uygulanmasna yneltmitir. 1963-1972 yllar yine
Trkiye iin dk enflasyonla yksek bymenin gerekletii bir dneme iaret eder. Ancak
1973te yaanan petrol krizi Trkiyenin Kbrs Harekat nedeniyle bir de ambargolarla boumasyla
birleince, btn bunlara giderek yaylan terr faaliyetleri de eklenince ekonomi yine darboaza
girmitir. Bu darboazn temel sebebi dviz sknts olmasna ramen sosyal alkantlar, yaygnlaan
terr ve anari faaliyetleri ile birlikte sendikalarn da srekli olarak ideolojik eylemler yapmas ve grev
ve lokavtlarn yaygnlamas ekonomiyi ilevsiz duruma getirdi. Srekli deien hkmetler ve
koalisyonlar da ekonominin yapsn kkten deitirecek radikal kararlarn alnmasn engelliyordu.
zetle, 1970ler Trk ekonomisi iin kayp, Trk giriimciler iin bereketsiz yllar oldu.
1980ler: hracata Ynelik Kalknma: 1980in Ocak aynda ekonomiyi dntrme ynnde
hkmet tarafndan bir istikrar paketi akland. Bu yeni paketin temelinde ieride rekabeti artr ve
darya al eklinde zetlenebilir. Yaplan askeri darbe sonrasnda kurulan hkmette bu yaklam
temelde benimsedi. Dviz darboaz zamanla ald. Yabanc yatrmclar zendirildi. zelletirme
abalarna giriildi. hracat yapan firmalara zel tevikler verildi. Bu arada giderek yolsuzluk
ekonomisinin hakim olduu bir dneme de giriliyordu. Ancak, Trkiye uzun yllar sonra yakalad
siyasi istikrara da bal olarak 1980lerin sonlarna kadar iyi bir ekonomik performans gsterdi. Ancak
18

1980lerin sonlarnda bu yeni ekonomik modelin de tkanma noktalarna gelindi. Kamu i ve d

borlar giderek artarken, devlet brakn zelletirmeyi, giderek byyordu. Devletin yapt yatrmlar
ekonomik olmaktan ok siyasi kayglarla alnm kararlar olduu iin getirileri ok dk oluyordu.
1990lar i borlarn giderek artt, zellikle bankalarn takibinde yaanan eksiklikle nedeniyle
krizlerin yaand, yine koalisyon hkmetlerine dayal siyasi istikrarszlklarn yaand yllar oldu.
Ekonomi belli aralklarla krize girdi. Bir yl yaanan yksek dzeyde ekonomik byme, ertesi yl
klmeye dnyordu. Bu ynyle bakldnda 1990lar ve 2000li yllarn balar Trkiye iin
yine kayp dnemler olarak tarihe geti.
Ancak 1990larda Trkiye hi beklemedii bir frsatla karlat. Sovyetler ve Dou Bloku knce
Trkiyenin etrafnda Trkiye asndan mthi frsatlar anlamna gelen bir ekonomik alan olutu.
Trk firmalar zaten alkn olduklar Orta Dou lkelerine ek olarak Balkanlar ve Rusya ile Asya
Trk Devletlerinde de etkin bir ekilde faaliyetlerde bulunmaya baladlar. Bugn Beko Avrupann
en byk beyaz eya ve televizyon reticilerinden bir tanesidir. Migros Rusyada ve Trk
Cumhuriyetlerinde 20nin zerinde maaza amtr. Bulgaristan, Romanya, Rusya ve dier bir ok
lkede faaliyette bulunan ok sayda Trk firmas vardr. Bu durum artk Trk iletmecilerinin hem
Trkiyede hem de uluslar aras pazarlarda varlklarn giderek hissettirmeye ve dier lke
iletmeleriyle rekabet edebilmeyi renmeye baladklarnn bir gstergesi olarak deerlendirilebilir.
2.2

TRKYE'DE

GRMCLK

OLGUSUNUN

DNYADAK

GELME

TRENDLER EREVESNDE GENEL DEERLENDRLMES

Yukarda ok kaln izgilerle anlatlan Trk ekonomi tarihinin kilometre talarndan karlabilecek
net bir durum var. Bir lkede giriimciliin ve iletmeciliin gelimesinde hkmetlerin politikalar
belirleyici rol oynamaktadr. Bunun daha net bir ekilde ortaya koymak iin G. Kore ile Trkiyeyi
karlatrmak yeterlidir. G. Kore 1960larda dnyann en fakir lkelerinden biriydi ve kii bana
den milli geliri Trkiyenin yaklak te biri kadard. 1980lere gelindiinde ise Kore Trkiyeyi az
farkla da olsa geride brakt. 1990larda Kore Trkiyenin yaklak iki buuk kat bir milli gelir
dzeyine ulat. Bugn bu rakam buuk katna kadar km durumdadr. Bunun ardnda yatan iki
temel nedenden bir tanesi Kore hkmetlerinin uzun dnemli hedefler koyarak bunlara bal kalmas,
ikincisi ise Koreli giriimcilerin sadece kendi lke pazarlaryla yetinmeyerek darya almalar ve
ihracat ve baka lkelerde yatrm yapma becerilerini gelitirmeleridir.
Uluslararas giriimcilik endeksinde kullanlan 100 yetikin iinde irket kuran insanlarn
saysna bakldnda Trkiye 29 lkeden daha az sayda giriimciye sahiptir. Trkiye'de her 100
19

yetikin insan iinde irket kuran says 4,6 iken, bu say Meksika'da 18,7, rlanda'da 12 ve
Birleik

Amerika

Devletlerinde

Kore2de

11,7,

15,

srailde

ise

kiidir.

Tablo: Baz lkelerde Her 100 Yetikin indeki Giriimci Says

Trkiye
Japonya srail
ngiltere ABD
rlanda
Kore
4,6
5,1
6
7,7
11,7
12
15
Kaynak: GEM (2001) ve DE verilerinden derlenmitir (TSAD, 2003)

Meksika
18,7

Yeni kurulan irket saylar asndan da Trkiye kt bir performans gstermektedir. OECD ye
lkelerinde yeni kurulan iyerlerinin tm iletmeler iinde oran % 11-17, kapanan iyerlerinin
oran da % 9-14 arasnda deimekteyken, Trkiye'de bu oranlar srasyla % 3,5 ve % 0,9'dur.
Trkiye nfusunun nemli bir giriimci potansiyeli olan kadnlar ve genler giriimci olarak
deerlendirilememektedir.
olduka

dk

bir

Tm

orandr

iverenler
ve

30

yan

arasnda
altnda

kadnlarn

oran

3,3

gibi

bulunan genlerin % 64' isizdir.

Giriimci saysyla ilgili ilgin bir bulgu, giriimci erkek ve kadnlarn oranlardr. k ve
inilere ramen,

kendi hesabna alan kadnlar toplam kendi hesabna alanlarn %

10'u civarndadr. Tm iverenler iinde kadnlarn oran ise % 3,3 gibi ok dk bir orandr.
Hem iverenleri, hem de kendi hesabna alanlar giriimci diye dnrsek Trkiye'de erkek
giriimciler,

kadn

giriimcilerin

katdr.

Giriimciyi

sadece

iveren

olarak tanmlayan uluslararas bir almada bulunan 29 lke sonularna gre ise erkek
giriimcilerin kadn giriimcilerin iki misli olduu saptanmtr. Bu tanma gre Trkiye'de
erkek giriimciler kadn giriimcilerin 29 katdr.
Trkiye genelinden ehirlerin giriimcilik performansna inildiinde ise giriimcilik performans
en gelikin olan illerin sadece stanbul ve Kocaeli olduu grlmektedir.
Gnmzde deiim sreci nemli lde hzlanmtr. Deiimin hz sadece teknolojide deil ,
ekonomik ve sosyal alanlarda da kendini gstermektedir. Dnyadaki hzl deiime ayak
uydurmak ve toplumsal refah arttrmak ancak ve ancak giriimcilik olgusuna gereken nemin
verilmesiyle mmkn olacaktr. nk bu olgu bireysel olarak kiilerin baarsndan ok, ulusal
ekonominin geliimine ve baarsna katkda bulunacaktr. Sanayi toplumundan bilgi toplumuna
geite en nemli retim faktr insandr. Gnmzde insan faktrnn fiziksel gc yerine fikri
gc nem tamaya balamtr. Bu durum ise eitimin, nitelikli i gc salamadaki nemini
belirtmektedir.
20

Trkiye, alma yasalar, irketlere ynelik mevzuatlarda yaanan sorunlar ve brokratik

engeller yznden i ve yatrm yapmaya uygunluk asndan kt bir performansa sahiptir. ve
yatrm yapmaya uygunluu len birok istatistik almasnda Trkiye olduka kt bir
performans gstermektedir. rnein, Ekonomist dergisinin endeksinde, 1996-2000 dneminde
60 lke arasnda yaplan i ve yatrm yapmaya uygunluk deerlendirmesinde Trkiye 42'nci
olmutur. Bu orann 2001-05 iin yaplan tahmini senaryoda 46'ncla gerileyecei tahmin
edilmektedir.

Benzer bir alma yapan Birlemi Milletler Ticaret ve Gelime birlii

kurumunun endeksinde 1988-90 dneminde 112 lke arasnda 71'inci srada olan Trkiye, 19982000 dneminde 137 lke arasnda 122'nci olmutur. Bu endeksin ilk alt lkesi srasyla
unlardr: Belika, Lksembourg, Hong Kong, rlanda, sve ve Hollanda.
lkemizde giriimciliin gelitirilmesinde eitimin yannda nemli olan bir dier faktr ise
giriimciliin

zendirilmesini

salayacak

adil

vergi

dzenlemeleri

ve

tevik

tedbirlerin

olmamasdr.
Ayrca

lkede

yaanan

belirsizlik

ve srekli deien ekonomik

politikalarda giriimcilik

olgusunun gelimemesinde nemli bir rol oynamaktadr.

2.2.1 TRKYEDE GRMCLN GELMES N YAPILMASI GEREKENLER
Yukardaki

genel

analiz

neticesinde

Trkiye2de

giriimciliin

gelitirilmesi iin

yaplmas

gerekenlerden bazlar unlardr:

1. Giriimcilik ile ilgili ak ve net bir vizyon oluturulmal, buna bal stratejiler
gelitirildikten sonra hkmet programlarnda ncelikli olarak yer almaldr.
2. irket kuruluu, ileyii ve kapanna ait brokratik engeller azaltlmaldr.
3. Fikri mlkiyet haklarna ynelik dzenlenen yasalar iler hale getirilmelidir.
4. Vergi ilemleri kolaylatrlmaldr.
5. Teknoloji transferinin baarl biimde gereklemesini salayacak rgtler
oluturulmaldr.
6. KOB.lere verilen krediler artrlmaldr.
7. Finansman seenekleri artrlmal ve risk sermaye sektr kurulmaldr.
8. Giriimciler ve giriimcilii destekleyen kurulularn oluturduu platformlar/ giriimci
alar kurulmal ve bu platformlar araclyla koordinasyon salanmaldr.
21

9. Giriimciliin desteklendii bir kltrel ortamn yaratlmas iin topluma olan katks ve
ekonomik bymedeki nemli rolnn anlatlmas gerekmektedir.
10. Teknolojik giriimcilik bata olmak zere her tr giriimcilik performans dzenli olarak
lke apnda llmeli ve uluslararas ekonomilerle karlatrmaldr.
11. Eitime yaplan yatrm artrlmaldr.
12. Gl bir bilimsel altyap oluturulmaldr.
13. Vergi sistemi yeniden yaplandrlmal, kayt d ekonomi kaytl hale getirilmelidir.
14. Giriimcileri tevik edecek bir ortam iin kamu borlarnn azaltld, yolsuzluklarn
engellendii ve faiz ve enflasyonun drld bir ortam yaratlmaldr.
15. Politik sreklilik ve istikrar salanmaldr (TSAD, 2003).
16. Trkiye'de giriimciliin gelitirilebilmesi iin ayn zamanda niversite sanayi ibirliinin de
salanmas arttr. Gerek sanayi kesiminin uygulama alannda, gerekse niversite kesiminin
teorik alanda bilgi alveriine girerek, giriimciliin teorik ve uygulama alanlarndaki bilgi
eksiklikleri ortadan kaldrlmaldr.
17.

Trkiye'de kk

ve orta lekli iletmelerin ve giriimcilerimizin zerinde nemle

durmalar gereken konulardan birisi de rekabettir. Rekabetin, tm boyutlar dikkate alnarak

rekabet gcnn arttrlmas gereklidir.
18. Bu boyutlarla birlikte deerlendirilmesi gereken bir dier konu da tm kk ve orta lekli
iletmelerin gl ve zayf ynlerini ortaya koyarak

bunlar ortadan kaldracak yapsal

deiimler yrtlmelidir.
19.

Trk

insannn

fikir

gelitirmedeki

potansiyelinin

arttrlmasna

ynelik

almalar

yaplmaldr.
20.

Beyin

saylabilecek

gnn

engellenmesi salanmaldr.

dzeydeki

vatandalarmzn

zellikle

lkemizde

novatif giriimler

kalarak

iin

kazanmlarn

nemli

aktarmas

salanmaldr.
Yaplmas gerekenler listesinde belirtilen ilk 10 madde dorudan giriimcilie etkisi olacak
nlemler ve nerileri iermektedir. Son be madde ise lke genelinde yaplmas gereken ok
genel nermelerdir. Fakat unutmamak gerekir ki, genel lke altyaps glendirilmeden
giriimcilik ile ilgili yaplan faaliyetler ve iyiletirmeler bir sonu vermeyecektir.
Ekonomik bymeyi baaran lkeler incelendiinde grld gibi, endstriyel yapnn
iyiletirilmesi, rekabet gcnn artrlmas, ekonomik bymenin hzlandrlmas, istihdamn
artmas ve gelir dzeyinin iyiletirilmesi iin ekonomik yapnn giriimci ve yeniliki olmas
gerekir. Bu yzden, ekonomik canlanmay salamak ve sk sk srklendii krizlerden
22

kurtulmak iin Trkiyenin gn kurtaran geici zmler deil uzun vadeli bir k yolu
bulmas gerekir ve bu yol giriimcilikten gemektedir (TSAD, 2003).
2.3 TRKYEDE KOBLER
Giriimcilik kavramyla yakndan ilgili olan bir baka konu ise Kk ve Orta Boy letmeler (KOB)
ve bunlarn performanslardr. Yaplan aratrmalar giriimcilerin genellikle grdkleri frsatlar
deerlendirirken Kk letme eklinde rgtlendiklerini gstermektedir. Bu nedenle, burada
KOBler hakknda biraz daha bilgi vermek yararl olacaktr.
KOBlerin tanm konusunda bir gr birlii yoktur. nk bu tanm yaplrken alan says,
satlar, sermaye, ynetim biimi, enerji tketimi gibi deiik ltler dikkate alnmaktadr.
Dahas, lkeden lkeye bir iletmenin byk, orta veya kk tanmna girmesinde farkllklar
gzkmektedir. Bu, sz konusu lkenin ekonomik bykl ile rgtlenme geleneiyle de
ilgilidir. Szgelimi Almanyada ok byk ve hiyerarik rgtlenmeler yaygn iken, talyada
daha kk ve orta lekli rgtlenmeler yaygndr.
Btn bu farkllklara ve her tanmn getirecei kstlamalara karn, bir tanm yaplmas
gerekmektedir. Uygulamada KOB tanm yaplrken en sk kullanlan lt iletmenin istihdam
ettii alan saysdr. Deiik kurulular farkl tanmlar yapsa bile en yaygn olarak kullanlan
lte gre alan says :
1-9 kii olan iletmeler mikro
10-49 olanlar kk
50-250 olanlar orta lekli iletmeler olarak adlandrlmaktadr.
2.3.1 KOBlerin nemi
Bu noktada KOBlerin Trk ekonomisi asndan nemini vurgulamak adna KOBlere ilikin
salanan bilgilere bakmak gerekir. KOSGEBin (www.kosgeb.org.tr) deerlendirmesine gre,
iyeri says, alanlar says ve katma deer olmak zere nemli gstergeye bakldnda
kk ve orta lekli iletmelerin lkemizin gerek sosyal gerekse ekonomik dokusunda nemli
bir yer igal etmektedirler.
o

Kk ve Orta lekli Sanayi letmeleri imalat sanayiinde faaliyet gsteren iletmelerin

% 99.5ini oluturmaktadr.
o

malat sanayiindeki istihdamn % 61.1i Kk ve Orta lekli Sanayi letmelerinde

yer almaktadr.
23

Yaratlan katma deerde ise Kk ve Orta lekli Sanayi letmelerinin pay ise
% 27.3dr.

Tablo: KOS letmelerinin leksel Dalm

alan
Says

Katma
alan Deer
Pay (%) (Trilyon
TL)

Katma
Deer
Pay (%)

Kk lekli Sanayi
194.546 98.4
(1-49)

721.469

47.1

37.9

14.1

Orta
lekli
2.247
Sanayi(50-199)

213.676

14.0

35.6

13.2

61.1
38.9

73.5
194.9

27.3
72.7

268.4

100.00

letme
Says

Sanayi lei

letme
Pay
(%)

1.1

KOS(1-199)
Byk Sanayi (200+)

196.793 99.5
982
0.5

935.144
595.601

TOPLAM
SANAY

197.775 100.00

1.530.745 100.00

MALAT

Tablo: eitli Byklkteki letmelerin Trkiye Ekonomisine Katklar

1-9
1992 yeri
says

1024

2549

5099

100- 151150 200

201250

251500

501+ Toplam
0,17

94,35 2,07

1,96 0,71 0,29

0,14

0,09

0,23

stihdam

34,69 3,60

8,05 6,45 4,55

3,21

2,78

10,55 26,13 100,00

Katma
Deer

7,37

1,61

4,82 5,46 4,49

3,45

3,80

18,00 51,02 100,00

94,71 1,75

1,89 0,70 0,29

0,15

0,09

0,24

stihdam

34,20 3,16

8,11 6,56 4,78

3,53

2,84

11,25 25,57 100,00

Katma
Deer

6,94

1,57

4,69 5,46 4,87

4,23

3,98

18,71 49,54 100,00

94,89 1,63

1,86 0,69 0,30

0,15

0,09

0,22

stihdam

35,20 3,02

8,07 6,58 4,98

3,56

2,88

10,53 25,17 100,00

Katma
Deer

5,71

1,47

5,07 6,18 5,25

4,32

3,83

20,01 48,16 100,00

94,88 1,76

1,80 0,67 0,29

0,14

0,08

0,22

35,10 3,10

8,05 6,60 4,98

3,55

2,87

10,55 25,20 100,00

1993 yeri
says

1994 yeri
says

1995 yeri
says
stihdam

0,16

0,17

0,16

100,00

100,00

100,00

100,00

24

Katma
Deer

1,46

5,03 6,10 5,10

4,30

3,81

20,00 47,00 100,00

94,75 1,91

1,75 0,66 0,32

0,13

0,07

0,24

stihdam

33,75 3,91

8,06 6,70 5,01

3,58

2,88

10,54 25,57 100,00

Katma
Deer

6,60

1,50

5,05 6,20 5,20

4,20

3,82

19,00 48,43 100,00

94,41 1,89

1,87 0,83 0,32

0,18

0,09

0,23

stihdam

32,40 3,90

8,10 6,90 4,99

3,59

2,89

10,59 26,64 100,00

Katma
Deer

6,50

5,03 6,10 5,20

4,28

3,80

19,60 48,00 100,00

1996 yeri
says

1997 yeri
says

7,20

1,49

0,17

0,18

100,00

100,00

Tablo: eitli lkelerde Kk letmelerle lgili Ekonomik Gstergeler

A.B.D. ALM. HND. JAP. NG.

G.
FRA. TA. TRK.
KORE

Kk letmelerin Toplam
97.2
letmelere Oran

99.8

98.6

99.4 96.0 97.8

99.9 97.0 98.8

Kk
letmelerde
50.4
stihdam Oran (%)

64.0

63.2

81.4 36.0 61.9

49.4 56.0 45.6

Kk letmelerin Yatrm
38.0
Pay (%)

44.0

27.8

40.0 29.5 35.7

45.0 36.9 6.5

49.0

50.0

52.0 25.1 34.5

54.0 53.0 37.7

31.1

40.0

38.0 22.2 20.2

23.0 -

35

15.3

50.0 27.2 46.8

48.0 -

3-4

Kk letmelerin retim
36.2
Pay (%)
Kk letmelerin hracat
32.0
Pay (%)
Kk letmelere
Kredi Pay (%)

Verilen

42.7

2.3.2 Trkiyede Giriimcilik Sorunlar

Giriimler genellikle Kk ve orta byklkte hayata baladklarndan KOBlerin sorunlaryla
giriimciliin sorunlarn beraber incelemek gerekmektedir. KOBlerin byk iletmelerle benzeik
ve farkl sorunlar vardr. Giriimcilik sorunlar evresel faktrlerden kaynaklanaca gibi giriimcinin
kendisinden ve kurduu iletmenin yapsal zelliklerinden de kaynaklanabilir.
zellikle giriimcilerin eitim dzeylerinin dk olmas, zgven eksiklii, karaszlk, teknolojik
yetersizlik, giriimcilerin i sahibi olmann gerektirdii sorumlulua sahip olmamas, iini sevmemesi,
25

yneticilik yeteneinin olmamas, uzun dnemli bir amaca (i stratejisine) sahip olmamas
giriimciden kaynaklanan giriimcilik sorunlarna birer rnek olarak verilebilir. Ancak giriimciden
kaynaklanan sorunlarn piyasadan kaynaklanan sorunlarn derinleip arlamasna sebep olaca gibi,
frsatlarnda deerlendirilememesine neden olaca da dnlmelidir.
Burada Giriimciliin sorunlar bu sorun kayna dnlerek genel olarak ifade edilecektir :
(a) Yapsal ve Hukuki Sorunlar: Devlet brokrasisi, anti-giriimci iklim ve bunun getirdii mevzuat
tkankl, grece dk igc kalitesi; yasal konularda sknt; evre analizinde eksiklik (kendisine
salanan imkanlardan haberdar deil), youn rekabet basks, zayf finansal yap, asgari cret, vergi
ve sosyal gvenlik uygulamalarndan doan glkler v.b
(b) Ynetim Sorunlar: st yneticiye bamllk, tek merkezli karar alma srelerinin iletilmesi;
karar almada sistematik ve bilimsel yntemlerin kullanlmamas, Ynetimin gncel konularnn
bilinmemesi, Profesyonel hareket etme anlaynn eksiklii, Yeterli yetkinlie sahip insan kaynann
bulunamamas yada bulunanlarn pahal olmas, pozisyonlar arasnda rol belirsizlii, biimsel bilgi
ak eksiklii, Kurumsallamann yukardaki ilgili nedenlerle salanamay,Yneticilerin ounun
teknik kkenli olmas, vb.,
(c) Pazarlama sorunlar: Pazarlama blmnn olmay, Pazarlamaya ilikin yeterli bilginin
olmay, Pazar aratrmalarnn yaplmay, Hedef pazarlarn ve pazarlama stratejilerinin olmaybelirlenemeyii, Pazar bilgisi eksiklii, l-blge dna kmada sknt; Uluslararas pazarlara almada
skntlar v.b..
(d) Finansman Sorunlar: Toplam kredi iinde KOBlerin ald pay son yllarda ykselse de hala
arzu edilen noktalarda deildir. Finansmanla ilgili olarak KOBlerin sorunlarn yle zetleyebiliriz;
z sermaye yetersizlii, sermaye piyasasna girite sorunlar, tasarruf yetersizlii, faiz oranlar yksek,
bamllktan dolay alacak tahsilinde sknt, salanan finansal haklardan habersiz olmak, yeniliki ve
teknolojiye dayal firmalarn gelimesinin arkasndaki en byk destek olarak grlen risk sermaye
sektrnn henz gelimemi olmas, ekonomik ve siyasi belirsizlik yznden iletmelerin bymeyi
finanse etmeyi riskli olarak grmeleri v.b..
(e) retim Sorunlar: Fizibilite almalar yapmama- yapamama, yatrm yerini doru seememe,
lek ekonomisinin imkanlarndan yararlanamad iin rekabet gcn kaybetme; tedarikte skntyksek fiyat, kaliteli hammadde bulmada skntlar, yksek maliyetli ileri teknolojileri uygulamada
26

sknt, talep tahmininde sknt, dk kalite-yksek maliyet, Kalite gvece destei eksiklii ve bu
sistemlerin temsilcisi durumunda olan irketlerin bunu istismar etmeleri v.b..
zetle, Trkiye giriimcilik ve iletmecilik asndan bakldnda kkl bir gelenee sahip deildir.
Byk holdinglerde bile ikinci ve yeni yeni nc kuak irket ynetiminde sz sahibi olmaya
balamtr. Bunun tesinde, sanayi kurulularnn az sayda ilde odaklanmas iletmecilik ve
giriimcilik yeteneinin lke geneline yaylmasnn nndeki bir dier engel olarak gzkmektedir.
Her eye ramen Anadolunun Konya, Kayseri, Denizli, Manisa, K.Mara, Gaziantep gibi baz illeri
giderek kabuunu krma ve bir sanayileme ve iletmecilik kltr gelitirme ynnde nemli admlar
atmaya balamlardr. Bunun yannda artk uluslar aras pazarlarda da giderek sz sahibi olmaya
balayan iletmelerin varl dikkati ekmektedir. Btn bu veriler nda Trkiyede baz temel
sorunlar (rnein devlet kredi ve teviklerinin datmnda giriimciliin zendirilmesi ve KOB
paylarnn artrlmas, veya KOBlere iin yeni rgtlenme modelleri gelitirilmesi, onlara eitim ve
eleman gibi konularda baz desteklerin verilmesi) zldnde gelecekte daha gl bir iletmecilik
geleneiyle daha gl bir milli ekonominin olumas salanabilecektir.

OKUMA PARASI:
GRM DESTEKLEME AJANSLARI
Giriim Destekleme Ajans (GDA) ya da Giriim Destekleme irketi, isizlikle mcadele iin
kurulan ve amac, kiilere eitli beceriler kazandrlmasn salayp, bylece onlarn daha kolay
i bulmalarna ya da kendi ilerini kurmalarna yardmc olmak olan bir, "kar amac gtmeyen
ticari irket" dir.
Ortaklarnn, zel kii ve kurulular olmas dolaysyla bir zel sektr nitelii tayan GDA, kar
gayesi gtmemesi dolaysyla da kamusal nitelik tamaktadr. Bu ikiz zellii dolaysyla
GDA'lara Bat lkelerinde "nc Sektr" ad verilmektedir.

GDA htiyac Neden Domutur?

Giriim Ajans (enterprise agency) adyla ilk rnekleri ngiltere ve A.B.D. de grlen GDA'lar,
"Sosyal lleme" ve bununla balantl, "Sosyal Sorumluluk" denilen iki kavrama dayal olarak
ortaya kmlardr.
27

Tanm olarak "Sosyal lleme", kendi iinde karl olarak alp, altrdklarna da iyi
imkanlar salayabilen kurulularn, evrelerindeki sosyal yaantda, isizlik, gelir yetmezlii ve
balantl sosyal sorunlarn bulunmas ve bu sorunlarn giderek, o kurulular iindeki olumlu
ortamlar (yeil alan) bir le evirmesine verilen addr. "Sosyal Sorumluluk" ise, sosyal
llemeye

kar

durabilmek

amacyla,

kurulu sahiplerinin

duyduklar

sorumlulua

denilmektedir.
Gelimi lkelerde, kurulularn cirolarnn %1 ila 2.5'unu, sosyal sorumluluk pay olarak
ayrmalar ve bunu nakdi ve/ya ayni olarak harcamalar allm bir uygulamadr.
Ayrlan bu paylar yoluyla isizlikle mcadele edilir, kiilere gerekli beceriler kazandrlr ve
onlarn i bulmalar ya da i kurmalar kolaylatrlm olur.
Bu abalar bir uzmanlk gerektirir. Bu nedenle, her sosyal sorumluluk pay ayran kuruluun,
bireysel olarak bu abalar harcamas doru olmad gibi ou zaman mmkn de deildir.
te bu nedenlerle kurulular biraraya gelerek, ayrdklar sosyal sorumluluk paylarn heba
etmeden harcamak zere Giriim Destekleme Ajanslarn kurarlar. Dier yandan Devlet de, bu
yararl rgtlere eitli destekler salar.
GDA Nasl alr?
Bir GDA, birok havuzu bulunan ve bu havuzlarda, i kurmak ya da i bulmak isteyenlerin
ihtiyac olan eitli destekleri (ok Ynl Destek) bulunduran bir sisteme benzetilebilir.
Havuzlardan birisinde mali kaynaklar, birisinde iyerleri, birisinde uzman personel zamanlar,
bir dierinde ise eitli kurulular tarafndan verilmi satnalma gvenceleri bulunur. Sadece
birka eit havuzu bulunan GDA'lar bulunabilecei gibi ok sayda havuza sahip olanlar da
bulunabilir.
GDA, hangi tr kiileri ve giriimleri destekleyecekse, onlara uygun say ve byklkte havuz
bulunduracaktr.
bulmak ya da i kurmak isteyenlerin eitli desteklere ihtiyalar vardr.
Genel kan, i kurmak isteyenin balca gereksiniminin para olduu ise de bu ou zaman doru
deildir. Para, i kurmak isteyen bir kiinin ihtiyalar iinde nemli yer tutan, ama ilk srada
yer almayan bir gedir. bulmak ya da kurmak isteyen bir kiinin gereksinimleri arasnda:
28

- i konusu ile ilgili beceri kazanmak,

- i bulma ya da i kurma konusunda gereken becerileri kazanmak,
- giriimcilik eitimi
- iyeri
- uzman personel (hukuki, mali, teknik vbg konularda danmak iin)
- kredi teminat
- pazarlama
- i idaresi
- para (hibe+kredi+hisse sat vb) bulunmakta olup bunlarn btnne ok Ynl Destek ad
verilmektedir.
GDA bnyesinde bulunan her bir havuzda, bu desteklerden birisi bulunur. Her havuzun bir giri,
bir de k bulunduu dnlmelidir. Girilerden, havuza ilgili konuda destek gelmekte,
klardan ise i bulacak ya da kuracak kiilere destek verilmektedir.
Dier yandan da destek verilen kiiler, i bulur ya da kurarlarsa sahip olacaklar gelirden bir
payla geri deme yapacaklardr.Bylece havuzun dengesine olumlu katkda bulunurlar.
Baarl bir GDA, her havuzunun gelirleri ile giderleri arasnda uygun bir denge kurabilmeli,
bylece kendi iletme masraflarn da karlam olmaldr.
Destek Havuzlar Nasl Dolar?
GDA'nn havuzlar ayr yoldan dolabilir; GDA kurucularnn ayn ve/ya nakdi katklar,
kurucu olmamakla birlikte sosyal sorumluluk hissedenlerin katklar ve nihayet devletin katklar.
Bir GDA'nn, fonksiyonlarn yapabilmesi, eitli havuzlarnn doluluuna, bu ise gerekli tantm
yapabilmesine, gven yaratabilmesine ve baarl olabilmesine baldr.
GDA kltr henz yeterince gelimemi lkelerde (Trkiye gibi), balangta, gereken destein
byk blmnn devletten gelmesi zorunludur.
Trkiye'de Gelitirme ve Destekleme Fonu, bu tr kurulular (GDA) desteklemeye uygun
mevzuata sahiptir.
Parasal havuzda, hibe ve deiik koullu krediler bulunabilir. Bir ksm kurulu havuza hibe
eklinde katkda bulunurken, bankalar ve dier finans kurulular dk veya normal faizli
krediler verebilirler.
Devlet ise hibe ve/ya geri demeli kaynaklar tahsis edebilir.

29

GDA ise, bylece biriken kaynaklar daha deiik koullarla, ama her durumda giriimcinin
baar grafiine bal olarak sitasyonlar eklinde datr ve ynetirler.
Uzman personel havuzunda, eitli destekleyici kurulularn (sponsor), mesaisinin bir ksm veya
tamamn, bir sre iin, giriimcilerin ihtiyalarn karlamaya tahsis eden uzmanlar bulunur.
Bunlara (secondee) ad verilmekte olup, dilimize dn personel olarak evrilebilir. dn
personel, bir giriimcinin ihtiyac olan, ama balangta masrafna katlanamayaca eitli
hizmetleri (hukuk, maliye, finansman, teknik konular) verirler.
Bat'da dn personel usul, daha st bir pozisyona getirilmesi dnlen personel iin bir
"Baar Testi" anlamna gelmektedir.
Satnalma gvencesi havuzunda, bir giriimcinin ihtiyac olan en nemli destek bulunmaktadr.
O da, retecei mal veya hizmetin, belirli koullara uyulduu srece satn alnacana (herhangi
bir destekleyici tarafndan) gvence verilmi olmasdr.
yeri havuzunda, bir binann bir ksmnn kullanm hakk ya da iyeri olabilecek bir yapnn
mlkiyeti bulunabilir.
Bu tr destekler, zel veya kamu kurulularndan, vakf ve derneklerden gelebilir.
Bu desteklerden birisi ve belki de en deerlisi "Giriimcilik Eitimi" dir. Bu, evresine bakmay
renmek ya da evresindeki ihtiyalar grebilmek demektir.
Baarl giriimciler, evrelerindeki ihtiyalar grebilen ve onlar i haline getirebilen
insanlardr.
Bir GDA'nn salayaca desteklerden birisi de ite bu, "htiyalarn Farkna Varabilme
Becerisi" kazandrmaktr.
Bunun dnda da destek trleri bulunabilir ve ilgili havuzda, yukardakilere benzer biimde
bulunurlar. GDA yneticisi, hizmetlerini iyi tantabildii lde destek havuzlarn da
doldurabilecektir.
Bugn, bata isizlik olmak zere birok nemli sorunumuzun altnda "yeni iler yaratamamak"
yatmaktadr.Bu konuda kafa yorulmamasnn bir sonucu olarak da, yeni ilerin, ya kamu

30

kadrolarna ek personel almak ya da yeni yatrmlar yapmak gibi biri tamamen dieri de ksmen
yanl olan iki yetersiz seenek yoluyla yaratlabilecei gibi bir yanla saplanlmtr.
Giriim Destekleme Ajanslar, bu kmaz sokaktan kurtulmann en etkin aralarndan birisidir.

KAYNAK: http://www.tinaztitiz.com/yazi.php4?id=40

ALIMA SORULARI
- linizde aklnza gelen balca KOBleri belirleyip bunlarn kanc kuak aile yelerince
ynetildiklerini aratrn. Aile yelerince ynetiliyor olmak KOBler iin ne tr stnlklere ve
sakncalara yol amaktadr?
- Trkiyede kkl bir giriimcilik ve iletmecilik geleneinin olmamasnn nedenleri ne olabilir?
- Drt niversite rencisi arkadanzla grn. Onlara mezun olduklarnda kendi ilerini mi
kuracaklarn, zel sektrde mi alacaklarn yoksa devlet memuru mu olmay amaladklarn sorun
ve bunun gerekesini renin?
- Giriimci dendiinde aklnza gelen iki kiiyi belirleyin. Bunlarn hangi zellikleri sizde byle bir
arm yapmaktadr?

31