DENZ TCARET

18/11/15

DONATMA TRAKI:
TTK dzenlenmitir. Geriye payl mlkiyet ile malik olanlarn gemiyi
deniz ticaretinde kullanmalar halinde eer bu ortaklk ticari irket halini
almyorsa o zaman ortada bir donatma itirak vardr. Bu kurumun nesli
tkenmitir. nk salad bir avantaj yoktur. Dolaysyla donatma itirakn
uygulamada uygulama alan kalmamtr. Bir ka balk teknelerinde donatma
itirak vardr.
Bunlarn orta temsilcileri oluyor. Bu kiiye de mdr deniliyor.
Bizim donatma itirakndan sz edebilmemiz iin,
1. Payl mlkiyete tabi bir gemi var olmas gerekir.
2. Paydalarn kendi aralarnda yaptklar anlama ile bu
gemiyi deniz ticaretinde kullanyor olmalar gerekmektedir.
(tzel kiilik oluturmadan kullanmalar gerekiyor.)
Donatma tirakn Unsurlar:
1. Payl mlkiyet: birden fazla kiinin payl mlkiyetinde bir gemiye malik
olmas.
2. Bu geminin bu mterek malikler tarafndan bunlarn tm ve
hesabna gre suda kullanlmas gerekiyor.
3. Bu birlii ticari irket halini almamas gerekiyor. eer ticari irket halini
alrsa o zaman donatma itirak hkmleri uygulanmamaktadr.
Donatma tiraknn kurulabilmesi iin bir donatma itirak szlemesinin
bulunmas gerekmektedir. Ayrca bu szlemenin sicile tescil edilmesi
gerekmektedir.
TTK 1064.md donatma itirakn tanmlayan kanun hkmdr.
B) Donatma itiraki
I- Tanm
MADDE 1064- (1) Birden ok kiinin payl mlkiyet eklinde malik
olduklar bir gemiyi, menfaat salamak amacyla aralarnda yapm olduklar
szleme gereince, hepsi adna ve hesabna suda kullanmalar hlinde
donatma itiraki vardr.
(2) Tek bana bir geminin maliki veya iletme hakkna sahip olan
ticaret irketleri veya dier tzel kiiler hakknda donatma itirakine ilikin
hkmler uygulanmaz.
Payl mlkiyet olacak (tek bir kii malik ise o zaman donatma
itirakndan bahsedilemez) + Ticari irket sz konusu olmayacak yoksa birden
fazla kii ticaret irketi kuruyorsa o zaman donatma itirakna ilikin hkmler
uygulanmayacak.

II- tirakin tescili

MADDE 1065- (1) Donatma itirakinin yaplmasn izleyen onbe gn
iinde itirak, ticaret ve gemi sicillerine tescil edilir.
(2) Ticaret ve gemi sicillerine;
a) Payda donatanlarn adlar, yerleim yerleri ve
vatandalklar,
b) tirakin unvan ve merkezi,
c) tirakin konusu,
d) Her payda donatann gemi paynn miktar,
e) tiraki temsile yetkili kiilerin ad ve soyadlar ile bunlarn
yalnz balarna m yoksa birlikte mi imza atmaya yetkili olduklar,
kaydedilir.
Mterek payda donatanlar arasndaki iliki bir szlemeye tabidir.
Buna donatma itirak szlemesidir. Bu anlama ekle tabi olmayan bir
szlemedir. TTK 1066.MD dzenlenmitir.
III- Payda donatanlar arasndaki ilikiler
MADDE 1066- (1) Payda donatanlar arasndaki hukuki ilikiler ile
donatma itirakinin temsili, paydalar arasndaki szleme hkmlerine
tabidir. Szlemede hkm bulunmayan durumlarda, 1067 il 1087 nci
maddeler uygulanr.
Bu maddeye gre nce szlemeye baklacak sonra kanuna baklacak.
Bu kapsamda kanun tamamlayc hkmler n grmektedir.
Donatama itirak deniz ticaretin adi ortakl olarak canlanabilir.
Ancak tzel kiilii yoktur.
Ksaca eer mterek mlkiyet, payl mlkiyete tabi bir gemi
olacak ve bu gemi deniz ticaretinde kullanlrsa bu durumda
donatma itirak sz konusu olur.
Bir kii tek bana maliki olduu gemiyi kiraya verecek ise o kii
donatan olmaya devam etmiyor gemi iletme mteahhidi oluyor.
Yani burada payda donatanlarn gemiyi kiraya vermesini biz
iletme olarak kabul etmiyoruz. Kiraya verince risk yoktur. Ancak
ilettii zaman risk bulunmaktadr. kendi nam ve hesaplarna
iletince risk bulunmaktadr. bir gemiye payl mlkiyet halinde
ortak olmak mmkndr. Ancak donatma itirak kurulduunda
gemi paynn hukuki nitelii ortadan kalkyor. Artk burada
ortadaki pay iletme (donatma) pay sz konusu oluyor. O artk
hukuken gemi pay oluyor. nk itirak paynn iin de hem
gemi pay var hem de o iletmenin haklar ve borlar gibi eyler
bulunuyor buna itirak pay denir.
tirak pay = gemi pay + itirakn malvarl (alacak, bor
gibi)+ irtiraktan doan haklardr. Geminin iletilmesi iin
gerekli olan malzeme, malzeme, stok, alacaklar borlar
bunlarn hepsi itirak paydr.

tirak Paynn Temliki: TTK 1007/2.md dzenlenmitir. Donatma itirakinde

payda donatanlarn her biri, itirak payn diledii anda dier paydalarn
onay olmakszn tamamen veya ksmen bakasna devredebilir. Sicile kaytl
gemi zerindeki itirak paynn devri, gemi paynn devri ve sicile tescili ile
olur. Burada dier paydalarn onayn aramamaktadr. Bizim mlkiyetin
devrinde bu gemi mlkiyeti devrinin gerekleebilmesi iin biz sicile tescili
aramyoruz. .nk aklaycdr. Ancak burada itirak paynn devrinde tescil
KURUCUDUR. Yani burada hem tecil hem de temlik gerekmektedir. Ayrca
bu itirak paynn devri sonucunda gemi Trk bayran ekme hakkn
kaybedecekse o zaman devir yalnzca paydalarn ya da payda ortaklarn
onaylar ile geerli olacaktr. r: payn yabancya devredecekse ite o zaman
dier paydalarn iznine tabi olacaktr. fakat eer payn bir Trke devredecek
ise o zaman izne tabi deildir. r: yabancya satacak ve gemi Trk bayra
ekme hakkn kaybetmeyecekse o zamanda sknt yoktur.
tirak Paynn Rehni: Geminin rehni gibi noter tasdikli bir szleme lazm ve
tescil gerekiyor.
Donatma tiraknn Gemisi: tek bir gemi olmas gerekiyor. donatma
tiraknn gemisi Trk bayra ekebilecek mi? TTK 940.MD son fkras bu
durumu dzenlemektedir. Trk ticaret siciline tescil edilen donatma
itiraklerinin mlkiyetindeki gemiler, paylarnn yarsndan fazlas Trk
vatandalarna ait ve itiraki ynetmeye yetkili payda donatanlarn
ounluunun Trk vatanda olmas artyla Trk gemisi saylrlar. Trk
bayra ekebiliyorlar. Dier gemiler bakmndan benimsenen prensip esas
alnmtr.
Mterek donatanlar arasndaki mterek iliki kendi aralarndaki
donatma itirak szlemesine tabidir. Szlemede hkm bulunmamas hali
ise TTK 1067-1087.md hkmler uygulanacaktr.
Donatma itirak nasl idare edilecek?
1. Mterek payda donatanlar kendiler gemiyi idare edecekler veya,
2. gemi mdr atayacaklar.
Gemi mdrnn atanmas:
TTK 1068.md dzenlenmitir. r: A, B ve C gemiye mterek malikler.
Bnin gemi mdr olarak atanabilmesi iin oy ounluu arttr. Ancak Bnin
Dyi biz gemi mdr olarak atamak istiyorsak o zaman oy birlii gerekiyor. bu
durumda hem A hem B hem de C nin muvaffakt gerekiyor.
Gemi Mdrnn Ynetim Yetkisi: TTK 1069.MD dzenlenmitir.
Gemi Mdrnn Temsil Yetkisi:***
c) Temsil yetkisi
AA) Kapsam
MADDE 1070- (1) Gemi mdr, bu sfatla itirakin olaan ilerinin
gerektirdii btn ilemleri ve hukuki tasarruflar nc kiilerle yapmaya ve
bu iler dolaysyla denen paralar toplamaya yetkilidir. Gemi mdrnn
temsil yetkisine, zellikle geminin donatlmasna ve bakmna ilikin ilem ve
tasarruflar ile navlun szlemelerinin yaplmas ve geminin, navlunun,

donatma giderlerinin ve mterek avaryadan doan alacaklarn sigorta

ettirilmesi dhildir.
(2) Kaptan, sadece gemi mdrnn emir ve talimatlarna uymakla
ykml olup, payda donatanlardan herhangi birinin verecei talimata
uymak zorunda deildir.
(3) Gemi mdr bu madde uyarnca yapmaya yetkili olduu ilerden
doan uyumazlklar dolaysyla alan davalarda ve giriilen takiplerde
itiraki temsile de yetkilidir.
(4) Gemi mdr, kendisine zel bir yetki verilmedike, itirak veya
payda donatanlardan birinin veya birkann adna kambiyo taahhdnde
bulunamayaca veya dn para alamayaca gibi gemi veya gemi paylar
zerinde bunlar satmak veya rehnetmek suretiyle tasarrufta da bulunamaz.
TTK 1070.md dzenlenmitir. Gemi mdr itirak adna tm
ilemleri yapabiliyor. Ancak kambiyo taahhdnde bulunamyor,
dn para ekemiyor ve gemi ya da gemi payn rehin
edemiyor veya gemi payn satamyor.
Gemi mdrnn
atanmas donatma tiraknn bu payda donatanlar bizzat
donatma tiraknn ileri ile ilgilenmek istemiyorsa o zaman
gemi mdrn atyorlar. ancak payda donatanlar her zaman
birlikte itirak ve gemiyi idare edebilirler.
Bir gemi mdr yoksa mterek donatanlarn kararlar
bakmndan paylar esas alnyor. Yani ahsen esas alnmyor ve
kararlar iin mutlaka ounluk gerekiyor.
Gemi mdr kanuni temsil erevesinde hareket ediyorsa bu
hukuki ilemlerden doan haklar ve borlar itirake ait oluyor.
d) Ykmllkleri
aa) zen ykmll
MADDE 1073- (1) Gemi mdr, donatma itirakinin ilerini yaparken
tedbirli bir donatann zenini gstermek zorundadr.
bb) Defter tutma ve belgeleri saklama ykmll
MADDE 1074- (1) Gemi mdr, itirak ilerine ilikin ayr bir defter
tutmak ve itirak ileri dolaysyla ald belgeleri ve verdii belgelerin
suretlerini dzenli bir ekilde saklamak zorundadr.
cc) Bilgi ve hesap verme ykmll
MADDE 1075- (1) Gemi mdr, payda donatanlardan her birine,
istemi zerine, donatma itirakine ait iler hakknda bilgi vermek ve
itirake ait btn defterlerle belgeleri gstermek zorundadr.
(2) Donatma itirakinde gemi mdrnn hesap vermesine her zaman
karar verilebilir. Gemi mdrnn verdii hesabn ounluk tarafndan
onaylanmas ve grd ilerin uygun bulunmas, bu karara kar oy
verenlerin itiraz haklarn drmez.

V- Kazanca ve zarara katlma

MADDE 1076- (1) tirakin kazanc ve zarar, payda donatanlara
gemideki paylarna gre datlr. (2) Kazan ve zarar hesab ile
kazancn datlmas takvim yl sonunda yaplr.
VI- Giderlere katlma
MADDE 1077- (1) Payda donatanlardan her biri itirakin giderlerine,
zellikle geminin donatlmas ve tamiri giderlerine, gemideki paylar
orannda katlmak zorundadr.
(2) Payda donatanlardan biri kendisine den gider payn demez ve
bu para dier payda donatanlar tarafndan onun hesabna avans
olarak verilirse, borlu paydan temerrt faizi deme ykmll,
avanslarn verildii tarihten itibaren balar. Avansn denmesinin,
borlu paydaa ait gemi pay veya paylar zerinde, avans veren
payda donatanlar bakmndan dourduu sigortalanabilir menfaatin
sigorta ettirilmesi hlinde, sigorta giderleri de borlu payda donatana
ait olur.
Geminin masraflar, tamiri gibi masraflar kar ve zarar gemideki
paylara gre paylatrlyor.
Donatma tiraknn 3. Kiilere Etkisi:
Dnn tzel kiilii yoktur. Ancak sicillere tescil edildii iin Ticaret
unvan vardr. Tacirler hakkndaki hkmlere tabi ve iflasa da tabidir. Bazen
gemi mdr bazense payda donatanlar kendileri hareket ediyorlar. Onlarn
itirak adna yaptklar ilemlerden doan bor ve kazanlar itirake aittir.
Ticari unvanlarnda paydalarn ad gemeden davac veya daval olabiliyor.
Donatma tiraknda Borlardan Sorumluluk:
tirak paylar orannda ve ahsen sorumludurlar. Sorumluluklar aynen
donatann sorumluluunun snrlandrlmas gibi snrlandrabiliyorlar. TTK
1080.MD dzenlenmitir.
IX- Payda donatanlarn sorumluluu
1. tirakin borlarndan dolay nc kiilere kar sorumluluu
MADDE 1080- (1) Deniz alacaklarndan sorumluluun snrlandrlmasyla ilgili
hkmler sakl kalmak zere, payda donatanlar, itirakin borlarndan dolay
nc kiilere kar itirak paylar orannda ahsen sorumludurlar.
2. tirak paynn devredilmi olmas hlinde
MADDE 1081- (1) tirak payn devreden payda donatan, iktisap edenle
birlikte devri dier donatanlara veya gemi mdrne bildirmedike, onlarla
olan ilikilerinde payda donatan saylr ve bu bildirimden nce doan btn
borlardan dolay onlara kar payda donatan sfatyla sorumlu olmakta
devam eder. tirak payn iktisap eden kii de iktisap anndan itibaren dier
payda donatanlarla olan ilikilerinde payda donatan sfat ile sorumlu olur.
(2) Donatma itiraki szlemesi hkmleri ile itirak tarafndan verilen kararlar
ve giriilmi iler, devredeni ne lde balyorsa, iktisap edeni de o lde
balar. ktisap edenin tekeffl bakmndan devredene kar sahip olduu
haklar sakl kalmak artyla, dier payda donatanlar, devredenin payda

donatan sfatyla devrettii payna ilikin olmak zere ona den borlar,
iktisap edene kar da takas edebilirler.
(3) Birinci ve ikinci fkra hkmleri, bir itirak paynn cebr icra yolu ile iktisab
hlinde de uygulanr.
ZET: Donatma itirak kendine has bir kurumdur. Tzel kiiliinin olmamas
ve ticari irketinin olmamas ok nemli bir durumdur. Ancak ticaret unvan
vardr. Ksaca ticari irketi kurulmadan payl ortakl gibi kuruluyor. Gemiye el
birlii mlkiyet olmak mmkn ancak donatma itirak sz konusu olmaz
ANCAK PAYLI MLKYET HALNDE DONATMA TRAKINDAN SZ
EDLEBLR. AYRICA GEM SCLE HEMDE TCARET SCLNE TESCL
EDLYOR.
Donatma tiraknn Sona Ermesi:
eitli hkmleri vardr. TTK 1082.MD VD dzenlenmitir.
1. Geminin ziya halinde donatma itirak sona erer.
2. Eer btn paylar tek bir payda donatanda birleirse bu durumda
donatma itirak sona eriyor. Tek bir kii malik oluyor o da donatan
oluyor.
3. Mterek ortaklar 1082.md uyarnca Donatma itiraki, ounluk
karar ile fesih olunabilir. Geminin devri hakkndaki karar da itirakin
feshi karar hkmndedir.
4. kmak isteyen ortan fesihi halinde 1083.md dzenlenmitir.
Payda donatanlardan her biri, hakl bir sebebe dayanarak itirakten
kmasna izin verilmesini isteyebilir. tirakten kmasna izin
verilmeyen
payda donatan,
hakl
sebeplere
dayanarak
mahkemeden itirakin feshini isteyebilir. Mahkeme karar ile fesih
hali bu halde oluyor.
5. Geminin temlik edilmesidir. Gemi bakasna satla donatma itirak
sona ermi olacaktr.
6. Donatma itirak iflasa tabidir.
TTK 1084.md dzenlenmitir.
Donatma itiraki hakknda iflasn almasyla da itirak sona erer.
Donatma itirakndan bahsedebilmek iin ncelikle payl mlkiyete tabi bir
gemi olacak ve bu gemi deniz ticaretinde bizzat ya da kaptan araclyla
mterek payl ortaklarn nam ve hesabna kullanlyor olmas gerekiyor.
dolaysyla gemi deniz ticaretinde kullanlmaktan karlrsa o zamanda
devaml olarak karlmas gerekiyor o zamanda donatma itirak sona ermi
olacaktr.
Payda ortaklardan birinin lmesi veya iflas etmesi halinde bu durumda
donatma itirakn fesih olmasna sona ermesine sebep olmuyor. Bu durum
TTK 1085.MD dzenlenmitir. Payda donatanlardan birinin lm veya
iflas, donatma itirakinin sona ermesine sebep olmaz. Bu hkm
tamamlayc bir hkmdr. Emredici bir hkm olmad iin taraflar
aralarnda yapacaklar szleme ile aksini dzenleyebilirler. Fakat byle bir

szleme olmadan payda ortaklardan birisinin lm veya iflas etmesi

itirakn sona ermesi durumunu kendiliinden meydana getirmemektedir.
Yetkili Mahkeme:1087.md dzenlenmitir. - (1) Payda donatanlar aleyhine
bu sfatlar dolaysyla dier payda donatanlar veya nc kiiler tarafndan
herhangi bir alacaktan dolay geminin balama limannn bulunduu yer
mahkemesinde de dava alabilir. (2) Davann payda donatanlardan biri veya
birka aleyhine alm olmas hlinde de ayn hkm uygulanr.
GEM ADAMLARI
1. KAPTAN:
Dier gemi adamlarndan farkldr. Hem grev hem de yetkileri bakmndan
farkldr. Ayn ekilde bu nemli grev ve yetkileri kaptana ar sorumluluklar
yklemektedir.
Kaptan gemiyi sevk ve idaresi ile grevlidir. Belirli bir ehliyete sahip olmas
gerekir. Kaptan sefere kt zaman geminin tek hakimi olmaktadr. Kaptan
teknik bakmdan kimse ona emir verememektedir.
1.1. Grevleri:
i.
1088.md dzenlenmitir. Tedbirli bir kaptan gibi zen gstermek
zorundadr. Bu madde ile kaptana zen ykmll getirilmitir.
ii.
Kaptann geminin; denize, yola ve yke elverili olmas bakmndan
denemekle sorumludur. TTK 1090.md dzenlenmitir. Kaptan, yola
kmadan nce geminin denize ve yola elverili olmasna ve gemiye,
gemi adamlarna ve yke ait belgelerin gemide bulunmasna dikkat
etmek zorundadr.
iii.
1091.md dzenlenmitir (1) Kaptan, ykleme ve boaltma aralarnn
kullanlma amalarna uygun durumda olmasna ve istifin, zel istifiler
tarafndan yaplsa bile, denizcilikte geerli olan kurallara uygun bir
ekilde gerekletirilmesine dikkat etmek zorundadr. (2) Kaptan,
denizcilikte geerli olan kurallar uyarnca; geminin ar derecede
yklenmemesine, gerekli safrann gemide bulunmasna ve geminin
ambarlarnn tanacak olan eyay kabule ve korumaya elverili bir
ekilde donatlm olmasna dikkat etmek zorundadr. Burada aslnda
yke elverililii bu madde de dzenlenmitir. Denizde ve yola
elverililik 1090.md dzenlenmitir.
iv.
Kaptana
yabanc
mevzuata
uyma
ykmll
1092.md
dzenlenmitir. - (1) Kaptan, yabanc bir lkede bulunduu srada o
lke devletinin mevzuatna, zellikle kolluk, vergi ve gmrk kurallarna
uymamasndan doan zararlar tazmin ile ykmldr. (2) Kaptan,
gemisine harp kaa niteliine sahip olduunu bildii veya bilmesi
gereken eyay yklemesi sebebiyle ortaya kan zarar da tazmin ile
ykmldr. Hem borcunu hem de zararn tazmin etmekle
ykmldr.

v.

vi.

vii.

viii.

Zamannda yola kma grevi bulunmaktadr. TTK 1093.MD

dzenlenmitir. Kaptan, gemi kalkmaya hazr olunca, elverili ilk
frsatta yola kmak zorundadr. (2) Kaptan, hastalk veya dier bir
sebepten dolay gemiyi ynetemeyecek durumda olsa bile, geminin
kalkmasn veya yolculuun devamn, uygun grlemeyecek bir
ekilde geciktiremez. Byle bir durumda kaptan, durumun gereklerine
gre donatandan talimat almas mmknse, vakit geirmeden ona
engelleri bildirip talimat gelinceye kadar gereken nlemleri almak; aksi
takdirde yerine baka bir kiiyi kaptan olarak brakmak zorundadr.
Kaptan, seiminde kusurlu olmadka, kendisine veklet eden kaptann
fiillerinden dolay sorumlu tutulamaz. Elverili ilk frsatta yola kma
ykmll vardr. Hastalanmas durumunda ise kendisine vekalet
edecek birini kaptan olarak atayarak yola kmak zorundadr. nk
geminin her saati paradr.
TTK 1094.md gemide hazr bulunma ykmll dzenlenmektedir.
(1) Ykleme baladktan boaltma bitinceye kadar zorunlu bir sebep
bulunmadka kaptan, ikinci kaptanla birlikte ayn zamanda gemiden
ayrlamaz. Kaptan ayrlmak zorunda kalrsa, ayrlmadan nce zabitler
veya tayfalar arasndan uygun birisini yerine vekil brakmakla
ykmldr. (2) Bu hkm, geminin gvenli olmayan bir limanda veya
demirleme yerinde bulunduu zamanda, ykleme balamadan nce ve
boaltma bittikten sonra da uygulanr. Bu madde dzenlemesine gre
kaptan ykleme ve boaltma her zaman donatana sahip olmak
zorunda deildir. Gnderenin yani donatann szleme yapt dier
tarafn adamlarnda ykleme ve istifleme ykmll yklenebilir. Bu
halde dahi o mal yklenirken ve istiflenirken kaptann buna nezaret
etmek zorundadr. nk o mal dzgn ykleyecekler nk ykleme
yanl yaplr ise geminin dengesi bozulacak ve bu yk batacak.
Dolaysyla gemide kaptann hazr bulunup nezaret etme ykmll
kendisine yklenmitir.
Denizde can kurtarma ykleme 4922 sayl denizde can ve mal
kurtarma hakkndaki kanunda dzenlenmitir. Bu kanuna gre eer
kurtarabilecek durumda ise kaptana kurtarma ykmll
yklenmitir. 16.MD dzenlenmitir.
Gemi tutulan defter var.
Gemide yaanan olaylar bu jurnel
yazlmaktadr. Tutmak ve tutulmasndan sorumlulukta kaptana aittir.
TTK 1096-1097.MD dzenlenmitir.
VI- Gemi jurnali
1. Tutma ykmll
MADDE 1096- (1) Her gemide gemi jurnali denilen bir
defter tutulur. Bu deftere her yolculukta eya veya safrann
yklenmeye balanmas anndan itibaren geecek belli
bal olaylar yazlr.
(2) Gemi jurnali, kaptann gzetimi altnda, ikinci kaptan
tarafndan ve onun mazereti hlinde bizzat kaptan veya

ix.

x.

kaptann gzetimi altnda olmak artyla ehil bir gemi

adam tarafndan tutulur.
(3) Bir liman iinde yolculuk yapan kk gemilerde jurnal
tutmak ykmll yoktur.
2. erii
MADDE 1097- (1) Gemi jurnaline, engel bulunmadka,
aadaki hususlar gn gnne yazlr:
a) Meteorolojik veriler, zellikle hava ve rzgr durumu.
b) Geminin izledii rota ve ald yol.
c) Geminin bulunduu enlem ve boylam dairesi.
d) Sintinelerdeki su ykseklii.
e) skandil edilen su derinlii.
f) Klavuz alnmas ve klavuzun gemiye girdii ve ayrld
saatler.
g) Gemi adamlar arasndaki deiiklikler.
h) Gemi veya eyann urad btn kazalar ve bunlarn
ayrntl aklamas.
i) Gemide ilenen sular ve 25/4/2006 tarihli 5490 sayl
Nfus Hizmetleri Kanunu hkmleri sakl kalmak zere,
gemideki doum ve lm olaylar.
(2) Gemi jurnali kaptan ve ikinci kaptan tarafndan
imzalanr.
Kaza halinde de deniz raporlarn tutulmasn salamakta kaptann
grevleri arasnda saylmaktadr.
VII- Deniz raporu 1. Dzenlenmesi istemine yetkili olanlar
MADDE 1098- (1) Kaptan, yolculuk srasnda gemiyi veya tanan
eyay ilgilendiren veya bakaca bir maddi zarar dourmas
muhtemel olan bir kaza meydana geldiinde, gemi zayi olsa bile,
bir deniz raporu dzenlenmesini istemeye yetkili ve kendisinden
istendii
takdirde
buna
zorunludur.
Deniz raporunun
dzenlenmesini donatan veya ilgisi olduunu ispat eden herkes
isteyebilir. Deniz raporunun, vakit kaybetmeksizin aada
belirtilen yerlerden birinde dzenlenmesi istenebilir: a) Varma
limannda ve eer varma liman birden ok ise, kazadan sonra
varlan ilk limanda. b) Gemi tamir edildii veya eya boaltld
takdirde barnma limannda. c) Yolculuk geminin batmas
yznden veya dier bir sebepten varma limanna ulamadan
biter ise, kaptann veya ona veklet eden kiinin urad ilk
elverili yerde.
Gemi alacakls hakk sicile kaytl ve kaytl olmayan gemiler hakknda
kurulmas mmkn olan hakka gemi alacakls hakk deniliyor. Sicile
kaytl olmayan ve dier rehin haklarndan nce gelen rehin hakkdr.
Bu gemi alacakls hakkna sahip olan kiilerin yani gemi alacakllarn
at davalarda ya da yrttkleri takiplerde usuli ilemleri yapmada
kaptann grevidir.

xi.

1102.md Kaptan, gemi zayi olsa bile, gerektii srece donatann

menfaatlerini korumakla ykmldr.

1.2. Kaptann Temsil Yetkisi:

3 tr temsil yetkisi bulunmaktadr. bunlar;
i. Kaptann donatan temsil yetkisi: Gemi balama limanndayken
temsil yetkisi daha dard gemi balama liman dndayken daha
genitir.
a. Gemi balama Limanndayken KDTY:Gemi balama limanndayken
donatann temsil yetkisi 1103.md dzenlenmitir. Bu maddeye gre
kaptan tayfa yani gemi adam tutmak istiyorsa bunu balama
limannda yapabilir. Ancak kaptan balama limanndayken yapt
dier ilemler donatan balamyor. Ancak kendisine zel bir yetki
verilmi ise ve bu yetkiye dayanarak ilem yapm ise bu durum
istisnaidir.
Kaptann grevleri saylrken gemi alacakllar dava aarsa veya
bir takip yrtrse bu davadaki ilemlerle ilgilenmesi bu durum
balama limannda da yapabildiine ilikin durumdur. 1242.md
dzenlenmitir.
b. Gemi Balama Liman Dndayken : Gemi balama liman
dndayken 1104.md uyarnda geminin donatlmasna, yakt
alnmas, kumanya alnmas, geminin adamlarn alnmas, geminin
denize, yola, yke elverili hale sunulmasna ilikin her trl hale
ilikin ilemler tasarruflar 3. Kiilerle donatan adna yapaya yetkili
hal balama liman dndaki haldir.
c. Gemi balama limanndayken kaptan tayfa tutabiliyor. Bunu dnda
yapt ilemler donatan balamyor.
( buradan sonraki ksm sama anlatt maddeleri oku)
Donatan balama limanndayken 1103.md dzenlenmitir.
Donatan balama liman dndayken 1104.md dzenlenmitir.
1105.md istisna getirmitir.
c) Kredi ilemleri
MADDE 1105- (1) Kaptan, ancak gemiyi korumak
veya yolculuu yapmak iin zorunluluk bulunmas
hlinde ve bu ihtiyalarn karlanabilmesi iin gerekli
olan miktarda dn para veya veresiye mal almaya
ve benzeri kredi ilemlerini yapmaya yetkilidir.
Kaptan gemiyi tamir etmesi gerekiyor ancak yeterince
paras olmamas durumunda kredi ekmesi gerektii
durumlarda ancak zorunluluk varsa ve zorunluluk miktar
erevesinde o snr iinde kredi ekme hakkna sahiptir.
(2) Birinci fkrada kaptann yapmaya yetkili olduu belirtilen
ilemlerin geerlii, onun setii ilemin amaca uygun veya bu
ilemle salanan para veya dier eylerin fiilen geminin

korunmas veya yolculuk yapmak iin kullanlm olup

olmamasna bal deildir. nc kii, kaptann yetkisiz
olduunu veya salanan krediyi baka bir amala kullanma
niyetinin bulunduunu biliyorsa yahut bunlar bilmemesi ar bir
ihmal oluturuyorsa, kaptann yapt ilem donatan
balamaz.
Bu ilemleri yaparak yenide geerlidir. Bu yolculuun
yaplp yaplmamasna bal deildir. Eer 1105.md
uymadan zorunluluk hali olmadan kredi ekmesi
durumunda 3.kiiye kar bu ilem geerlidir. Bu ilem
donatan balyor.
Eer kredinin baka bir amala kullanlaca kaptann
baka ilem iin kullanacan 3.kii biliyorsa ve
bilmemesi ar bir ihmal oluturacaksa bu durum
donatan balamaz.
(3) Kaptann kambiyo taahhtlerinden dolay donatann
ahsen sorumlu tutulmas, ona donatan tarafndan ak bir
temsil yetkisi verilmi bulunmasna baldr.
Kural olarak kaptan kambiyo taahhdnde bulunamyor.
Ancak buna ilikin ak ve zel bir yetki tannmas
durumunda kambiyo taahhdnde bulunabilir.
TTK 1106.md
kaptann kanundan doan geni yetkisinin
snrlandrlmas mmkndr. (1) Kaptann kanundan doan
temsil yetkisini snrlandrm olan donatan, bu snrlandrmalara
kaptann uymadn, sadece bunlar bilen kiilere kar ileri
srebilir. Kaptann yetkisinin snrlandn bilmeyen kii bunu
ileri sremeyecektir.
zet olarak: kaptan balama liman dndayken yolcuun gvenli bir
ekilde tamamlanmas iin yaplmas gereken her trl ilemi
yapabiliyor. Bunu donatan adna yapmaktadr. Ancak bu ilemi kredi ile
yapacak ise ancak bu yolcuun gvenli yaplabilmesi iin yaplmas
gerekiyor. ayrca kredi miktarnn bu ilem ile snrl olmas gerekiyor. 3.
Kiiler bu artlarn yerine gelmediini bilmiyor ya da bilmesi
gerekmiyorsa ancak o zaman donatan balyor.
ii. Kaptann tayan temsil yetkisi: 1138.md vd. Dzenlenmitir.
Gemiye yklenen mallara ilikin konimento dzenleyebiliyor, yani
tayan adna konimento dzenliyor ve imzalyor dolaysyla tayan
bizzat orada olmak zorunda deil. Mal tayor varma limanna
veriyor ve teslim ediyor ve navlun cretini tahsil edebiliyor. ( navluncret)
Kaptan TTK 1111.md uyarnca kendi hesabna donatann muvafakati
olmadan gemiyi kendi hesabna mal ykleyemiyor. Bunun iin

navlun demeli. Eer buna uymazsa varma yerindeki en yksek

navlunu demekle ykmldr.
iii. Kaptann yk ve ilgilileri temsil yetkisi: Kaptan ykn bana bir
ey gelmemesi iin gerekli her trl ilemi yapabiliyor. Ancak bunun
iin yk ve ilgililerden talimat almas gerekmektedir. Bunu
yapamyorsa tm ilemleri yapabiliyor. Talimat gelmiyorsa bu
durumda her trl ilemi yapabiliyor. Yk gerekirse satabiliyor rehin
edebiliyor. Ancak yk ve ilgililerin menfaatini koruma ykmll
altndadr. TTK 1112.MD dzenlemektedir.
MADDE 1112- (1) Kaptan, yolculuk esnasnda ykle ilgili olanlarn
menfaati gerei eyann en iyi ekilde korunmas iin mmkn olan
zeni gstermekle ykmldr.
(2) Kaptan, bir zararn nne geilmesi veya azaltlmas iin zel
nlemlerin alnmas gerektiinde, ykle ilgililerin menfaatlerini gz
nnde bulundurmaya ve mmknse talimatlarn almaya ve
durumun gereine gre bu talimatlar yerine getirmeye zorunludur.
Talimat alnmas mmkn olmad takdirde, kaptan kendi takdirine
gre hareket eder; ancak ykle ilgili olanlar, bu gibi durumlardan ve
alnan nlemlerden gecikmeksizin bilgilendirmek iin zerine deni
yapar.
(3) Kaptan, bu gibi durumlarda eyay tamamen veya ksmen
boaltmaya ve eyann bozulmas yznden veya dier sebeplerden
ileri gelebilecek byk bir zararn baka surette nne
geilemeyecei anlalyorsa, eyay satmaya; korunmas yahut
daha ileri gtrlmesi iin gereken paray salamak iin rehnetmeye
yetkilidir.
(4) Kaptan, ykle ilgili olanlarn zamannda bizzat yapabilecek
durumda olmamalar kouluyla, eyann zyandan ve hasara
uramasndan doan istem haklarn, mahkemelerde veya mahkeme
dnda kendi adna kullanmaya yetkilidir.
R: Meyve yk tanyor ve meyve bozulmak zere kaptan
varma liman daha var. Bu durumda kaptan yk ve ilgililerden talimat
alarak meyvelerin satp satmamas ya da ne yapmas gerektiine ilikin
talimat alr. Tamam sat derse satar. Ancak eer talimat alamyorsa bu
durumda gereken nlemi gecikmeksizin alabilecektir. Kendi taktirine
gre hareket etme yetkisine sahiptir. Gerekli nlemleri alabilir.
Kaptan ve donatann i ilikisi aralarndaki hizmet szlemesine
tabidir. Bu hizmet szleme deniz i kanuna gre dzenlenmektedir.

1.3.

Kaptann Sorumluluu**:

Kaptan birinci dereceden ve dorudan sorumludur. Kaptan hem kendi

eyleminden ve ilemlerinden sorumlu hem de donatan kaptann fiili
ilemlerinden sorumludur. Kaptann sorumluluu birinci derecedendir. Yani
kaptann sorumluluu donatandan sonra gelmemektedir.
Kaptann sorumluluu bir kusur sorumluluu eklinde dzenlenmitir.
Kusuru ile vermi olduu zararlardan dolay sorumlu oluyor. Kanun burada
objektif sorumluluk n grmektedir. Yani kaptan tedbirli bir kaptan gibi hareket
etmek zorundadr. TTK 1089.MD dzenlenmitir. TTK 1088.md kaptann zen
ykmlln dzenliyor. 1089.md sorumluluu dzenleniyor.
MADDE 1089- (1) Kaptan, kusuruyla yol at zararlardan, zellikle bu
Ksm ile dier Ksmlarda belirtilen grevlerini yapmamasndan
doacak zararlardan dolay, yolcular da dhil, gemi ve eyayla ilgili
herkese kar sorumludur.
(2) Donatann emrine uymas kaptan sorumluluktan kurtarmaz.
(3) Durumu bilerek kaptana emir vermi olan donatan da sorumludur.
(4) Kaptann, Trkiye Cumhuriyetinin taraf olduu sorumluluun
snrlandrlmasna ilikin milletleraras szlemelerden doan
sorumluluunu snrlandrma hakk sakldr.
i.
ii.
iii.
iv.

Kaptann sorumluluu kanuni temsil yetkisine sahip olduu herkese

kar kusurlu davranlaryla verdii zararlardan sorumludur.
Sorumluluu birinci dereceden ve dorudandr.
Ayrca bu sorumluluu ayn donatan gibi (Londra sz uyarnca
snrlyd) snrlandrabilecektir.
** donatann TALMATINA UYMAK KAPTANI SORUMLULUKTAN
KURTARMIYOR. r: kaptan gemiye ilikin bir sorunu donatana
bildiriyor. Donatanda hemen tamir etme gittiimiz yerde daha ucuz
orada yaptr dese ve kaptan talimatlara uyarsa ve bu sebepten tr
meydana gelen zararlardan sorumlu olacaktr. (kaptan ve donatan
sorumlu olacaktr) kaptann sefere kmama hakk vardr. Eer buna
ramen karsa sorumluluktan kurtulmuyor. Kaptann hatal bir
manevras ile bir zarara sebep veriyorsa bununla birlikte 1089.md
uyarnca kaptanda sorumlu olacaktr.
sefere kmama hakk
sorumluluu devam ettii iin kanuni bir haktr. Kanunda kmyor
ancak bu sonuca varlmaktadr.

PRATK :

I. zmir sicilinde kaytl bir kuru yk gemisinin kaptan K geminin bozulan

elektrik tesisatn Rotterdam limannda pein para ile tamir ettirmitir.
1. SORU: Donatan D tamir esnasnda kendisinin de Rotterdamda tatil
yapmakta odluu iin kaptan Knn bu tamiri yaptrmaya yetkisi
olmadn iddia etmektedir. Dnin iddias yerinde midir?
CEVAP: ncelikle TTK 1110.md baklmal.
6. Kaptann donatana kar hak ve ykmllkleri
MADDE 1110- (1) Donatan tarafndan snrlandrlm olmadka,
kaptan ile donatan arasndaki ilikilerde de kaptann yetkilerinin kapsam,
1103 il 1105 inci maddelerde yer alan hkmlere tabidir.
(2) Kaptan; donatana geminin durumu, yolculuk srasnda meydana
gelen olaylar, yapt szlemeler ve alan davalar hakknda dzenli ekilde
bilgi vermekle ykml olduu gibi, artlar elverdike btn nemli ilerde,
zellikle 1105 inci maddede yazl durumlarda, yolculuun deitirilmesi veya
kesilmesi gerektiinde ve olaanst tamirler ile almlarda donatandan talimat
istemek zorundadr.
(3) Kaptan, elinde donatana ait yeterli miktarda para bulunsa bile,
olaanst tamirleri ve almlar, ancak zorunluluk hlinde yapabilir.
(4) Kaptan, geminin balama limanna dnnde veya her isteyiinde
donatana hesap vermek zorundadr.
(5) Kaptan; tatandan, ykletenden ve gnderilenden dl veya
tazminat gibi her ne ad altnda olursa olsun navlun dnda ald btn
paralar da donatann hesabna alacak yazmak zorundadr.
Bu maddeye gre olaanst tamirlerde donatandan talimat istemek
durumundadr. Bu olay bakmndan olaanst tamir kapsamna sokulabilir
mi? Kaptan olaanst tamir ve almlar ancak zorunluluk halinde yapabilir.
Bu maddenin 2.f deerlendirilmesi ile bu olay bakmndan olaanst bir tamir
sz konusu yoktur.
Sonu olarak bu soruda deerlendirme, nemli bir tamiridir.
Deerlendirme olarak TTK 1110.MD kaptann yetkileri snrlandrlmadysa
1103 ve 1105.md tabi olduunu sylyor. Bu duruma baklmas gereken ikinci
ey ise balama limannda mi balama limannda deil mi bu olay
bakmndan gemi balama limannda deildir. Kanun kaptann yetkilerini
geminin balama limannda bulunup bulunmamasna gre snrlandrmaktadr.
Gemi balama limannda ise kaptann yetkisi daha dar. Gemi balama
limann dnda ise kaptann yetkileri daha genitir. Gemi bu olay bakmndan
balama limannn dnda dolaysyla TTK 1104.MD uygulanacak. Bu
maddeye gre Gemi balama liman dnda bulunduu srada kaptan, bu
sfatla, geminin donatlmasna, yakt ve kumanyasna, gemi adamlarna,
geminin denize, yola ve yke elverili bir hlde tutulmasna ve genel olarak
yolculuun gvenli bir ekilde srdrlmesine ilikin her trl ilem ve
tasarruflar nc kiilerle donatan adna yapmaya yetkilidir. Dolaysyla bu
maddeye gre kaptan donatan Rotterdam da olsa dahi ondan onay almak

zorunda deildir. Kanuni yetkisi erevesinde bunu yapyor. Donatann

tesadfi olarak orada bulunmas kaptann bu hakkn deitirmiyor. Bu
yetkisini snrlandrmaz. Bu tamiri yaptrmak kaptann yetkisindedir. Donatann
tesadfi olarak Rotterdamda bulunuyor olmas kaptann bu hakkn
engellemez.
2. SORU: Knn tamiri veresiye olarak yaptrm olsayd donatan bu
borcu demekle ykml olur muydu?
CEVAP: Bu durumun iki art vardr. Bu i zorunlu olacak ve zorunlu olduu
miktar ile baldr. TTK 1105.MD dzenlenmitir. Kaptan bu tamiri yolculuun
devam iin zorunlu olduu miktar ile snrl kalmak art ile veresiye ile
yapabilir. 1105/2.md Birinci fkrada kaptann yapmaya yetkili olduu belirtilen
ilemlerin geerlii, onun setii ilemin amaca uygun veya bu ilemle
salanan para veya dier eylerin fiilen geminin korunmas veya yolculuk
yapmak iin kullanlm olup olmamasna bal deildir. nc kii, kaptann
yetkisiz olduunu veya salanan krediyi baka bir amala kullanma niyetinin
bulunduunu biliyorsa yahut bunlar bilmemesi ar bir ihmal oluturuyorsa,
kaptann yapt ilem donatan balamaz. Bu maddeye gre eer pein
para ile ilem yaptrmyorsa yani veresiye ile yaptryorsa bu ilemlerin
yolcuun selamet ile tamamlanmas iin veya geminin iyi halde muhafaza
edilmesine ilikin olmas iin gerekli ve yeterlidir. Yani mecburi zorunlu olmas
gerekir. Bu ilem zorunluluk derecesini amamasdr. Burada nemli olan
veresiye ilemini yapan kiinin kt niyetli olup olmamasdr. Yani kaptann
yetkisiz olduunu biliyor mu ya da bilmesi gerekiyor mu buna baklmal. Eer
kaptann kt niyetli olduunu biliyor yada bilebilecek durumda ise ancak o
zaman donatan demek zorunda deildir. Aksi takdirde donatan demekle
ykml olacaktr.
3.SORU: K Rotterdamdayken eskiyen gemi kazann da deitirmi
olsayd donatan bu ilemden dolay sorumlu olur muydu?
CEVAP: burada yaplmas gereken deerlendirme eski gemi kazannn
deitirilmesi ilemi olaanst ilem olup olmadna baklmas
gerekmektedir. Gemi kazan eskimi bozulmam dolaysyla eski kazanla
gemi yke elverili. Gemi denize ve yke elverili olduu iin yaplan alm
olaanst almdr. TTK 1110.md baklmas gerekiyor. burada kaptann
donatana sorarak ilem yapmas gerekiyor. Kaptan, elinde donatana ait
yeterli miktarda para bulunsa bile, olaanst tamirleri ve almlar, ancak
zorunluluk hlinde yapabilir burada zorunluluk yoktur. Dolaysyla kaptan
yetkisini AMITIR.
Kaptan yetkisini aarsa ne olacak? TTK 1109.MD dzenlenmitir. (1)
Donatan, kaptann onun adna hareket ettiini bildirerek veya bildirmeyerek,
gemiyi sevk ve idare eden kii sfatyla kanuni yetkileri dhilinde yapt

hukuki ilemlerden dolay nc kiilere kar hak iktisap eder ve bor altna
girer. (2) Kaptan, ifasn ayrca stlenmedike veya kanuni yetkilerini
amadka, yapm olduu ilemlerden dolay ahsen bor altna girmez.
Kaptann 1088 ve 1089 uncu maddelerden kaynaklanan sorumluluu sakldr.
Bu madde uyarnca donatan artk bu ilemden sorumlu olmuyor. Donatan
ancak kaptann kanuni temsil yetkisi erevesinde yapt ilemlerden
sorumludur. Eer bu temsil yetkisin aarsa kaptann yapt ilemlerden
donatan sorumlu olmaz.
4.SORU: Elektrik tesisat gemi zmirdeyken bozulmu, K ise donatan
durumdan haberdar etmitir. Donatan Dnin, tamiri Rotterdamda daha
ucuza yaplabileceini sylemesi zerine gemi sefere kmtr. Bu
yolculuk srasnda meydana gelen zararlardan kim sorumludur?
CEVAP: TTK 1089.MD dzenlenmitir. (1) Kaptan, kusuruyla yol at
zararlardan, zellikle bu Ksm ile dier Ksmlarda belirtilen grevlerini
yapmamasndan doacak zararlardan dolay, yolcular da dhil, gemi ve
eyayla ilgili herkese kar sorumludur. (2) Donatann emrine uymas kaptan
sorumluluktan kurtarmaz. (3) Durumu bilerek kaptana emir vermi olan
donatan da sorumludur. Kaptann bu durumda sorumluluktan kurtarmaz.
Dolaysyla kaptanda donatan gibi birinci dereceden dorudan sorumlu
olacaktr.
5.SORU: Knn Rotterdamda yapt tama szlemesi uyarnca tanan
yk zayi olmutur. Donatan D kendisinden tazminat talebinde bulunan
Yye bu szlemenin kendisini balamadn iddia etmitir. Bu iddias
yerinde midir?
CEVAP: kaptan balama liman dndayken TTK 1104/2.md gre yapabilir.
Tama szlemesi akdedebilir yani yetkisi dahilindedir. Donatan 1109.md
sorumlu olur. Kaptann yetkisi dahilinde yapt ilemlerden dolay sorumludur.
Bu ilemler donatan balar. Donatan, bor altna girer ve bal olmadn
iddia edemez.
6. SORU: K hastalanan gemi adam yerine yeni bir gemi adam ile hizmet
szlemesi akdedebilir mi?
CEVAP: Kaptann tayfa gemi adam tutma yetkisi hem balama
limanndayken hem de balama liman dndayken geerli olan bir yetkidir.
Dolaysyla nerede olduu hi fark etmeden hasta olan gemi adam yerine
baka bir gemi adam ile hizmet szlemesi akdedebilecektir.

25/11/15

1. Deniz Tamas Alannda Ticaret:

Eer deniz tamas yolu ile bir deniz ticareti anlamas yaplacaksa (eya
tamas szlemesi yaplaca zaman) aslnda bu ilem tama szlemesi
dier szlemelerle sk iliki ierisindedir. Satm szlemesi ile sk ilikidedir.
Siz aslnda uluslaras veya ulusal bir tama dnn bir tarafta satc oluyor
(satc X lkesinden oluyor) satc ile alc arasnda bir alm szlemesi var.
Bu ilikide ya alc veya satc (gemi svireden geldiini varsayarsak) TRye
nakliyat konusunda anlayorlar veya satc ile yle anlama yapyorlar ki sen
salayacaksn diyor. Aslnda bu tama szlemelerin ou aslnda bir satm
szlemesinin kurulmasna dayanyor.
Satm szlemesi bizim konumuz deil. Uluslararas yaplan satm
szlemesine ilikin bir antlama vardr. Uluslararas mallarn satlmasna
ilikin szleme olarak geer. TR bu szlemeye taraftr. Bizim sorumlu
olduumuz ksm bu antlamaya dayanarak yaplan tama szlemeleridir.
Yani bu mal alcya nasl ve hangi yollarla ulaacak. Ticari hayatta bunlar
zebilmek iin yani alc ve satc kimin ykmll vardr. Yani kim bu
mallar tayacak. Sadece bununla deil bu maln tanrken sigortasn kim
yapacak vergi gibi masraflarn kim karlayacak gibi ticari hayatta bir sr
sorun kyor. Mallar kime hangi tarihte teslim edece, tama masraf (navlun)
kime ait olacak. hracat ihracat srasnda belli vergiler denecek veya belli
harlar denecek bunlar kim stlenecek. te bu yzden inco terms denilen
kavramlar kmtr. ICC (Inernational Channel of Converce) milletlere aras
ticaret odas olarak geer. ICC inco termsi yapan kurulutur. En son inco
terms 2010 tarihli srekli yenileniyor.
ICC, inco termsleri belirliyor. Bunlar uluslararas ticaret terimleridir.. inco
terms 2010 ylnda hazrland ve 2011 ylndan beri yrrlktedir. Bu aslnda
deniz ticaretinden ayr genel ticarete ilikin bir husustur.
Inco terms bakmndan 4 tane temel grup vardr. Bunlar;
i.
E grubu : daha ok yola kmaya ilikin temellendirilmi bir
durumdur. Satcnn kendi fabrikasnda teslim etmesi esas alyor.
Yani satc hi bir ey yapmyor. Satc fabrikasna o mal koyuyor
alc geliyor mallar alyor. Tm bu maln yolculuuna ilikin
masraflar dyor. Her eyi alc karlyor.
r: ESW
ii.
F Grubu: alc tarafnda bir tayan tesis ediyor. Deniz ticaretinde
tama ile ilgilenen kiiye tayan deniliyor. Alc tarafndan tayin
edilen bir tayan vardr. Yani kimin tayacan alc belirlemektedir.
Satc bu tama bedelini demiyor. Satc sadece o tayana mal
teslim ediyor.
R: FCA
iii.
C Grubu: daha ok ykleme esas zerine kurulmutur. Tama
szlemesinde c grubunda satc yapyor. Ancak yklemeden sonra
satc eer mal ziya urarsa dier masraflar demiyor. Yani risk
alcya gemi oluyor.

R: CPT
iv.
D Grubu: satc mal alcnn kapsna gelene kadar tm yani varma
yerine gelene kadar tm risk ve masraflar satc stleniyor.
Deniz ticareti iin nemli olanlar derste ele alnacaktr. Bunlar CF ve
FOGDUR.
CF (cost (masraf) insurance (sigorta) Frint (navlun)) yani burada satc
taraflarn belirledii limana kadar olan tama cretini satc karlyor. Bunu n
yan sra sigortasn da yaptryor. Yani tama srasnda eer mal herhangi
bir zarara urarsa bu sigorta araclyla bu zarar tazmin edilecektir. Ksaca
satc CIFte belirlenen varma limanna kadar bu mal getirmek iin tm
masraflar yapmakla ykmldr. Ayrca sigorta yapmakla ykmldr.
Bunlarn hepsini satc yapyor. Bu szlemede eer gemiye yklendikten
sonra mal herhangi bir zarara urarsa bunun riski alcya aittir. Zaten
sigortaland iin bir sorun sz konusu olmuyor. Ancak CIF kapsamnda
yaplan sigorta sadece minimum teminat salyor. Eer alc daha fazla
sigorta teminatna sahip olmak istiyorsa ya kendisi ek sigorta yaptracak ya
da o maln bana bir ey gelirse kendisi (alc) zerinde doacaktr.
FOG ( Free On Board) burada taraflar ykleme liman belirliyor daha
dorusu alc bunu belirliyor. Satc ykleme limanna ykleri getiriyor. Board
denenen ey geminin boardasdr ve geminin boardasna teslim ediyor.
Satcnn ykmll burada sona ermi oluyor. Burada ben boardaya
kadar yk getirene kadar sorumluluu karlyorum diyorum. Boardaya
geldii zaman hasar ve masraf riski alcya geiyor. Aslnda bu olay yle
anlatlyor geminin kpetesi vardr. Kpete geminin korkuluklarna deniyor.
Bu korkuluklar getii andan itibaren tm risk ve masraflar alcya aittir.
Bundan dolay yklemeyi yapmamaktadr. r: kpeteleri gemeden diyelim
ki yldrm stne derse bu durumda hasar ve masraf riski satcya aittir.
Ancak kpeteyi getikten sonra alcya ait olur.
2. Akreditif :Siz uluslararas ticaret yapan tacir olduunuzu dnn. Siz
paranz gnderiyorsunuz ve bir mal satn alyorsunuz. Ancak satcy
tanmyorsunuz. Satcnn size o mal gndereceini nereden bileceksiniz.
Sizde bundan dolay mal size teslim edilmeden bedelini vermek
istemiyorsunuz. Mal alnca vermek istiyorsunuz. Ancak satcda mal
gndereceim ancak param alacam nereden bileceim diyor. Bu
akreditif szlemesinde
belirlenen koullar yerine geldii takdirde
bankann lehdara deme yapacana ilikin szlemedir. Yani bu sizin
demenizi gvence altna alyor.
Akreditif, alc tarafndan satcya deme yaplacan temin ediyor.
Bylece satc gvendedir. Maln gnderebiliyor. Bylece mal teslim
edildiimde bir konimento satcya gidiyor. Bu konimento nshas ile
birlikte bankaya giderek bedelini alabiliyor. Bylece her iki taraf gvene
alan bir kurumdur.
ncelikle alcnn bankas alcya akreditif ayor. Bu akreditif bir tane
banka oluyor satcnn bankasna iletiyor demenin yaplaca artlar ve

genel olarak belgeleri vardr, faturalar, ykleme konimento, sigorta

szlemesi gibi, bunlarn bankaya teslime edilmeksizin gerekiyor. Bunlarn
teslim edilmesi gerekir ki buna gre ilemler yaplacak. Alcdan paray
aldm satcda mal gnderecek alc mal teslim alnca satc kendi
parasna kavuacak.
Akreditif denilen szleme, sat szlemesinden ayr bir szlemedir.
Ancak onunla balantl bir szlemedir.
DENZ TCARET SZLEMELER:
TTK bakmndan esasl yenilikler yaplmtr. Bylece deniz ticareti
szlemeleri bakmndan;
1. Gemi Kira Szlemeler:
Uygulamada standart szlemeler sz konusudur. Bunu ad BARECON
diye geiyor. Yani siz bir gemi kiralamak istiyorsanz genelde bu ekilde
oluyor. BARECON konun ayarlad standart bir szleme vardr. Devlet
tarafndan hazrlanyor. Bu szleme artlar
erevesinde gemi
kiralanabiliyor. TTK dzenlenirken de bu szleme esas alnmtr ve TTK ya
gre TTKda dzenlenmeyen haller bakmndan BK uygulanr demek ki BK
kira szlemesine ilikin hkmleri uygulanacaktr. 1130.md vd. hkmlerinde
dzenlenmektedir. Aslnda uygulamada ne TTK ne de BK hkmlerine
ihtiya kalmyor. Bu tr standart szlemelerle her ey dzenlenmi oluyor.
Szlemenin iki taraf vardr. Biri kirac dieri kiraya verendir. Kirac gemiyi
iletmeye balad andan itibaren deniz ticaretinde kazand sfat gemi
iletme mttehididir gemi kiracsn geminin feri zilyedi konumundadr. Gemi
iletme m olunca 3. Kiilerle olan ilikileri bakmndan donatan sfatnda
saylyor.
A) Tanm ve trleri
MADDE 1119- (1) Gemi kira szlemesi, kiraya verenin belirli bir sre
iin geminin kullanlmasn, kira bedeli karlnda, kiracya brakmay
stlendii bir szlemedir.
(2) Kiraya verenin, gemi ile birlikte gemi adamlarn da kiracnn
emrine vermeyi stlenmesi, szlemenin niteliini deitirmez.
Yani bizim gemi kira szlememiz 2ye ayrlmaktadr. Bunlar;
i.
BEARBOAT ARTER ( IPLAK GEM KRASI): Gemiyi
plak olarak kiralamasdr.
ii.
DEMISE ARTER (GEM ADAMLARI LE BRLKTE
KRALANMASI): Gemiyi sz gemi adamlar ile kiralanmasdr.
Ttk 1119/2.md dzenlenmitir. Burada kiralayan kii gemi
adamlarnn hizmet szlemesini de devir alyor.

Gemi kira szlemesi ekle tabi deildir. Ancak

dzenlenebilir. Bu TTK 1120.MD dzenlenmitir.
B) Gemi kira senedi

bir gemi kira senedi

MADDE 1120- (1) Gemi kira szlemesinin taraflarndan her biri,

giderini vermek kouluyla, szleme artlarn ieren ve gemi kira
arter partisi olarak adlandrlan bir gemi kira senedi dzenlenmesini
ve kendisine verilmesini isteyebilir.
Byle bir senedin dzenlenmesi kira szlemesinin geerlilii iin
art deildir. Sadece ispat vastasdr. Gemi
kira senedi
dzenlenmezse kira szlemesi geerli olacaktr.
C) Sicile erh MADDE
1121- (1) Szlemede aksi kararlatrlmadka, taraflar, gemi kira
szlemelerinin Trk Gemi Siciline veya 941 inci maddenin nc
fkras gereince Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl
tarafndan tutulan zel sicile erhini isteyebilirler.
(2) Bu erh, sonraki maliklere, kiracnn gemi kira szlemesindeki
koullar erevesinde, gemiyi kullanmasna izin vermek zorunluluunu
ykler
Gemi kira szlemeleri sicile erh ediliyorlar. Bir gemi kiraladm
ancak malik o gemiyi satt BK anlamnda yeni malik bu szlemenin
taraf olur diyor. Burada da kira szlemesinden doan hak nisbi ve
ahsi bir haktr. 1121.md sicile erh edilmesi mmkn klnmtr.
Bylece etkisi kuvvetlendirilmi nisbi bir hak olmu oluyor. Yani
ahsi hak glendirilince sonraki maliklerde kira szlemesini
yerine getirmekle
ykml oluyorlar.
Yeni malikler bu kira
szleemesin bilmediini iddia edemiyorlar.
D) Hkm ve sonular
IGeminin kullanlmasndan doan istemler
MADDE 1122- (1) Kirac, nc kiilerin, geminin
iletilmesinden dolay, kiraya verene kar yneltecekleri tm
istemleri karlamak ykmll altndadr.
3. Kiilere kar donatan gibi sorumludur dedik. Bu madde ise
kiraya verenin
geminin iletilmesinden dolay eer bir bor
sorumluluk douyorsa kirac bunu karlamak zorundadr diyor.
Geminin kullanlmasndan doan tm borlar kiracya ait olmu
oluyor. Ayn ekilde bir ekilde eer gemi maliki bu borlar ifa
etmek zorunda kalrsa gemi alacakls hakk douyor. Bu hak ise
geminin zerinde douyor. O zaman malikin mal varl zerine
domu oluyor. Byle bir durum olas durumunda kirac malike
rcu edebilecektir.

1.2.

Kiraya Verenin Borlar:

Gemi plak olarak kiralanr. Kural bu dur. Ancak istisnai olarak geminin
gemi adamlar ile birlikte kiralanabilir. Bu durumda gemi adamlarnn
szlemelerini devir alyor dedik. Kiraya verenin kural olarak gemiyi plak

olarak veriliyor. Gemi yakt, kumanya, gemi adamlar gibi hi bir ey

bulunmuyor. Ancak gemi adamlar zaten kiralanabiliyor.
Kiraya veren szlemede kararlatrlan yerde ve tarihte gemiyi teslim
edecekti. Geminin denize elverili ve amacna uygun bir ekilde teslim
edilmi olmas gerekiyor. bu husus TTK 1123.md dzenlenmitir.
IIGeminin teslimi
MADDE 1123- (1) Kiraya veren, kiralanan gemiyi kararlatrlan
tarihte ve yerde denize elverili ve szleme ile gdlen amaca
uygun bir ekilde kullanmaya hazr olarak kiracya teslim
etmekle ykmldr.
Bu kapsamda gemi kira szlemesi devam ederken baz giderler sz
konusu olabilir. Bu hususu TTK 1124.md dzenlenmitir.
IIIGiderler
MADDE 1124- (1) Geminin ayplarndan doan tamirler ile bu
yzden deitirilen paralarn giderleri kiraya verene aittir.
(2) Geminin, aybndan dolay yirmidrt saatten fazla bir sre
hareketsiz kalmas hlinde, aan sre iin kira bedeli denmez,
denmi ise geri verilir.
(3) Geminin bakm ve birinci fkra kapsamna girmeyen
tamirleri ile paralarnn deitirilmesi ve iletilmesinden doan
giderler, kiracya aittir.
Eer ayp oraya karsa geminin ayplarndan dolay kan tamirler ve
giderler kiraya verene ait olur.

Geminin her gn paradr. Saati bazlarnn bin dolar olabiliyor

dolaysyla bir gn 24 bin dolar olabiliyor. Eer bu ayb yznden
gemi hareket kalrsa 24 saati aan sreler iin bu saati aan sreler
iin kira kural olarak denmeyeceini dzenlemektedir. denmi ise
geri verileceini dzenlemektedir. Kira bedelleri zaten yksektir. Malik
byle bir durumda kira bedelini geri vermek zorundadr.
Geminin gnlk bakmlarna ilikin ise kumanyas ya da bakmna
ilikin durumlarda birinci fkra kapsamna girmeyen halleri kirac
karlamaktadr.
Yukarda anlatlanlar kiraya verenin borlaryd.
Gemiyi teslim etmek ve geminin ayplarndan doan giderleri
karlamaktr.

Kiracnn Gemi Szlemesinden Doan Haklar:

i.
Gemiyi Kullanma Hakk: TTK 1125.MD dzenlenmitir.
IVGemiyi kullanma hakk
MADDE 1125- (1) Kirac, gemiyi tahsis amacna uygun olarak
szleme hkmleri erevesinde diledii gibi kullanabilir.

ii.

(2) Kirac, kiraya verenin geminin donatm iin szleme

hkmlerine gre gemide brakt her tr malzeme ve
tehizat, szlemenin bitiminde ayn nitelik ve nicelikte teslim
etmek artyla kullanma hakkna sahiptir.
Baz tehizatlar geminin r: geminin haritalarn brakyor. Bunlar ayn
ekilde, nitelikte ve nicelikte geri teslim aldnda bunlar da o ekilde
bulmay kiraya veren ummaktadr.
Szlemelerde geminin hangi ykleri tayaca hangi rotalarda
alaca bile belirlenebiliyor. Ancak bunun dnda szlemenin
dna kmayaca eklinde kirac diledii gibi kullanabilir. Bunlara
uymazsa sorumluluu gndeme gelecektir.
Kirac bu gemiyi denize ve yke elverili bir ekilde bulundurmak
zorundadr.
KRACININ BORLARI :
a. Kira deme Borcu:
Kira deme borcu ve teminat
MADDE 1128- (1) Kira bedeli, szlemede kararlatrlan
zamanda, bu hususta anlama yoksa geminin zilyetliinin szleme
artlar erevesinde kiracya devredildii gnden balamak zere aylk
olarak ve pein denir.
(2) Kiraya veren, gemi kira szlemesinden doan btn
alacaklar iin kiracya ait tanr ve kymetli evrak zerinde Trk Meden
Kanununun 950 il 953 nc maddeleri uyarnca hapis hakkna, kiracya
denecek navlun ve dier alacaklar zerinde ayn Kanunun 954 il 961
inci maddeleri uyarnca alacak rehnine ve kiracya denecek navlunu
teminat altna almak zere 1201 inci maddeye gre tannan hapis
hakkna sahiptir; u kadar ki, borlular, alacak rehni kendilerine
bildirilmedii takdirde kiracya yapacaklar demeyle borlarndan
kurtulurlar.

Kira szlemesi her iki taraf bor altna sokan szlemedir.

Kiraya veren bir kira cretine binaen gemisini kiraya veriyor.
Kira bedeli pein olarak deniyor bunun aksini szlemede
kararlatrlmas mmkndr.
Kiraya veren
denmeyen kira bedeli iin hapis hakk
kullanabiliyor. Hapis hakk yakt zerinde kullanlyor. Tonlarca
yakt tayabilecek nitelikte gemiler bulunmaktadr. yakt olduka
pahal dolaysyla kiraya veren, yani malik, denmeyen kira iin
yakt zerinde hapis hakk kullanabiliyor. Kiraya veren kira
bedelinin denmemesi durumunda kiracnn gemiyi iletmesi ve
yk tatmasndan dolay bir navlunu var. Bu navlunla denecek.
Kiraya veren bu navlun zerinde yani bu tatma bedeli

zerinde alacak rehni kurma imakan vardr.

1128.md dzenlenmektedir.

Bu hususlar

b. Gemi Adamlarnn Hizmet Szlemelerine likin Borlar:

Gemi adamlarnn altrlmas
MADDE 1127- (1) Gemi adamlarnn altrlmasndan doan
btn bor ve ykmllkler kiracya aittir. Geminin gemi adamlaryla
birlikte kiracnn emrine verildii kira szlemelerinde, gemi adamlarnn
altrlmasndan doan btn bor ve ykmllklerden kiraya veren,
kirac ile birlikte ve mteselsilen sorumlu olur.

Yukarda iki tr kira szlemesi anlatld bu iki halde de gemi

adamlarnn altrlmasnda doan tm
borlar ve
ykmllkleri kiracya aittir. Gemi adamlarnn szlemelerinin
devredilmesi durumunda burada kiraya veren ve kirac bu
szlemeden doan borlardan mteselsilen sorumlu oluyor.
Yani
Demise arterinde gemi adamlarn
hizmet
szlemesinden doan borlardan mteselsil sorumluluk n
grlmtr. TTK 1127.MD dzenlenmitir.
c. Sigorta Yaptrma Borcu:
Sigorta
MADDE 1126- (1) Kirac, geminin iadesine kadar doacak
denizcilik ve sorumluluk rizikolarna kar sigorta yaptrmak ve sigorta
szlemesinin kurulduunu kiraya verene nceden bildirmekle
ykmldr. Sigorta szlemesinde ve poliesinde, kiraya verenin ismen
bildirilmesi ve sigortann kimin olacaksa onun lehine yaptrlmas
zorunludur.
Kanun zorunlu olarak gemi kiralanacak ise denizcilik ve
sorumluluk rizikolarn teminat altna alacaksn diyor. Zorunlu
sigorta ile bunu n grmektedir. Gemi
ok byk riziko
altndadr. Her an kaza halide olduu iin byk masraflara yol
aabiliyor. Kirac sorumludur. Ancak kiracnn hi bir mal veya
mlk olmamas durumunda onu teminat altna almak iin
zorunlu olarak sigorta yaptrlmal.
Kira szlemesi devam ederken geminin satlmas durumunda
gemi maliki kira szlemenin taraf olacak dolaysyla sigorta
szlemesi asalnda malik lehine olduu iin sigorta szlemesi
sona ermemesi iin sigorta szlemesinin kimin olacaksa onun
lehine yaplacan dzenlenebilir. Bu mmkn ki eer gemi
satlrsa herhangi bir sknt yaanmas yeni malikte o sigorta
szlemesinden yararlanabilsin.
d. Gemiyi ade Borcu:
Geminin iadesi

MADDE 1129- (1) Kirac, szleme bitiminde gemiyi, teslim

ald hliyle geri verir. Kirac, gemide ve tesisatnda, normal bir kullanm
tarz sonucu meydana gelen eksiklik, deiiklik veya anmadan sorumlu
deildir.
(2) Szlemenin bitiminde gemiyi iadede geciktii takdirde
kirac, geciktii srenin ilk onbe gn iin kira bedeli zerinden ve
sonraki gnler iin kira bedelinin iki kat zerinden hesaplanacak bir
tazminat demekle ykmldr; meerki, kiraya veren, daha yksek bir
zarara uradn ispat etmi olsun.
Kira szlemesi ne zaman bitiyorsa bitiminde kararlatrlan gnde ve
yerde gemiyi iade etmekle ykmldr.
Gemi zamanla anabilir. Bunlardan dolay kirac sorumlu olmuyor.
Ancak eer geminin anana ksmlarna ilikin
eer kullanm
eklinden dolay bir zarar ortaya kyorsa bu yanl kullanmdan dolay
kirac sorumlu olur.
r: szleme bitti ancak kirac gemiyi teslim etmemesi durumunda
szleme 1 Kasmda bitiyor 15 Kasma kadar normal kira bedeli ne ise
onu dyor. Ancak 15 kasmdan sonras iin normal kira bedelinin 2
katn demesini n gryor. nk malik zarara giriyor.
Bu blmde hkm bulunmayan hallerde ncelikle szlemeye
baklacak. Tm bu hkmler tamamlayc niteliktedir. Eer szlemede
hkm yoksa
uygulanacak
hkm tespit ettikten sonra TTK
hkmlerine baklacak. TTKda hkm yoksa TBK hkmlerinin adi
szlemelere ilikin dzenlemelere baklacaktr.

2. Zaman arteri Szlemesi:

Standart bir szlemeler uygulanmasdr. Tahkim art, yetkili hukuk gibi
kurallar konuluyor ve uygulanyor. TR hukukunun uyguland zaman
arterleri vardr. TRde demir elik fabrikalar ve bunlarn tesislerine getirilen
kmrler bunlar genelde zaman arterleri szlemelerin esaslar zerinden
tanmaktadr. Burada standart zaman arterleri kullanlamyor. Bunlar yerine
TTKdaki hkmler uygulanmaktadr. Gas Time, imento tamasna ilikin
gibi tip szlemeler bulunmaktadr. genelde ilikiler byle yrmektedir.
Uygulamada
sklkla uygulanan kullanlan
bir tr zaman arteri
szlemesidr. Ancak yrrlkten kalkm olan TTKda dzenlenmiyordu.
Yeni TTK ile dzenlenmitir. Zaman arteri szlemesinin tanm TTK
1131.MD dzenlenmitir. (1) Zaman arteri szlemesi, tahsis edenin,
donatlm bir geminin ticari ynetimini belli bir sre iin ve bir cret
karlnda tahsis olunana brakmay stlendii szlemedir. (2) Geminin
teknik ynetimini elinde bulunduran tahsis eden, geminin zilyedi saylr.
Zaman arteri bakmndan ikili bir ayrma gidilmitir. Bunlar;
i.
Geminin bir ticari ynetimi vardr. Gemi hangi rotay takip
edecek, hangi limanlara urayacak, o limanlardan hangi yk

alacak, ald yk hangi limanda brakacana ilikin geminin

ticari ynetimine ilikindir.
ii.
Geminin Teknik ynetimi vardr. Kirac yakt, kumanyay, gemi
adamlarn borlarn deyecek bu tr teknik iler kira
szlemesinde kiracya ait ancak zaman arterinde bu ayrma
gidilecektir.
2.1. Zaman arteri szlemesinin Unsurlar:
1. Donatlm gemi olacak
2. Geminin ticari ynetiminin braklmas
3. Bir cret karlnda ticari ynetimin braklmasdr.
Zaman arteri szlemesinin taraflar kanuna gre tahsis eden ve tahsis
olunandr.****
NOT: finalde bu ilikilerin hepsini ieren karmak bir olay olacak ve nce
gemiyi kiraya verir sonra zaman arterine tahsis edilir sonra navlun
szlemesi vs olur. Burada bizim yapmamz gereken zaman arteri
szlemesini ve taraflarn tahsis olunan ve tahsis edeni belirlememizi
isteyecektir.
Zaman arteri szlemesi eski TTKya gre navlun szlemesiydi. Navlun
szlemesini ayrarak bunlardan biri zaman arteri szlemesiydi. Ancak yeni
TTKda bu kabul edilmeyerek ayr bir deniz ticareti szlemesi olarak
dzenlenmitir. Yeni ttknn gerekesinde tahsis edenin, tahsis olana kar bir
yk tama taahhd yoktur diyor. Belirli bir zaman iin o geminin ticari
ynetimini ona tahsis ediyor. Bu sebeple bir navlun szlemesi
saylmayacan sylyor. Geminin hale ticari idaresi (ynetimi) zaman
arterinde tahsis olunandayken teknik ynetimi tahsis edendedir. Ticari
ynetimi tahsis olunanda olduu iin bu sebeple arteren denen kii yk
tama taahhdnde bulunacak ve bu kii bakalar ile navlun szlemesi
yapacaktr. Uygulamada zaman arteri terimi tercih edilmektedir.
Tahsis eden kii geminin teknik ynetimini elinde bulundurduu iin ya
donatan olmak zorunda ya da gemi iletme mteahhidi olmak zorundadr.
Bundan dolay tahsis olunan denildii zaman arterinin gemi iletme
mteahhidi sfatn kazanmyor. nk ticari ynetim ondadr. Teknik ynetim
ona ait deildir. Gemi iletme mteahhidinde riziko ona aitti. Burada ticari
ynetiminden doan riziko ona aittir. Ancak teknik ynetimine ilikin riziko ona
ait deildir. Bu anlamda kira szlemesinden farkldr. Burada tahsis olunan
denilen zaman arterine geminin zilyedlii devredilmiyor. Yalnzca ticari
ynetim kalyor.
2.2. Zaman arterinin Hukuki Nitelii:
Zaman arteri bir navlun szlemesi deildir. Ancak kanun bunun
niteliinin ne olduunu aklamyor. Bundan dolay zaman arterinin
nitelii bakmndan bir ok tartma kyor. Zaman arteri szlemesinde
donatlm bir geminin ticari ynetimi belirli bir sre iin artere braklyor.
Bu da teknik ve ticari ynetiminin ayrm nemlidir.

TEKNK YNETM: Geminin menfaatine ilikin yaplan iler teknik ynetim

oluyor. Bu sebeple tahsis eden bunlara stlenmektedir. Gemi ancak bir ticari
amaca tahsis ediliyor. Bu ticari amac gerekletirmek iin grnecek olan
iler tahsis olunanlar tarafndan yaplmas gerekiyor. nk bunlar ticari
ynetime aittir. Yani ticari ynetimi braknca bu gemi ile ilgili, bu gemi hangi
mallar tayacak buna ilikin kii 3. Kiilerle szleme yapyor ya kendisine
tatanlar buluyor ve o mallar tayacak burada bu szlemeleri yapma
hakkn devretmek te ticari ynetimin bir parasdr. Ticari anlamda o gemiyi
iletmesidir. Tanmn 2.md geminin teknik ynetimini elinde bulunduran
tahsis eden geminin zilyedi saylyor. te bu kii ayn zamanda zilyeddir.
Gemi adamlar kimindir? Gemi adamlar neye dahil? Geminin menfaati gemi
zerindeki iler olduu iin gemi adamlar teknik ynetime aittir. Zaten bir
kiinin gemiye zilyed olabilmesi iin gemi adamlar giriyor ve greve balyor
ve bu ekilde teslim alm saylyor. te bu yzden tahsis eden zilyeddir.
Dolaysyla gemi adamlar tahsis edene aittir. Gemi adamlarn maan tahsis
eden verecektir.
Zaman arteri szlemesi kurulduktan sonra taraflar arasnda bir
zaman arter partisi dzenlenebiliyor. ekle tabi klnmamtr. TTK 1132.MD
dzenlenmitir. (1) Zaman arteri szlemesi yapldnda taraflardan her biri,
giderini vererek, szleme artlarn ieren bir zaman arter partisi
dzenlenmesini ve verilmesini isteyebilir. arter parti bir belge sadece onun
senede dklmesidir. Ancak arter parti ayn kira szlemesindeki gibi bir
geerlilik art deildir. Sadece bir ispat aracdr. ekle tabi bir szleme
deildir. Uygulamada uygulanan standart zaman arteri szlemeleri vardr.
Taraflar bu standart szlemeler zerinde mzakere ediyorlar ve karlkl
anlayorlar.
2.3. Tahsis Edenin Borlar: TTK 1133.md dzenlenmitir.
(1) Tahsis eden, geminin teknik ynetimini stlenir. Bu amala tahsis
eden, belirlenen gemiyi; a) Kararlatrlan tarihte ve yerde hazr
bulundurmak, b) Szleme sresince gemiyi denize ve yola elverili ve
szlemede belirtilen amaca uygun bir hlde bulundurmak, ile
ykmldr.

Teknik ynetimi elinde bulundurann borlarn dzenlemektedir.

i.
Geminin Teknik Ynetimi Salamak:
ii.
Kararlatrlan tarihte, limanda, yerde Gemiyi Hazrda bulundurmak
iii.
Szleme Srecinde Hem
Denize ve yola Elverili bir halde
bulundurmal, Hem de Szlemede belirlenen kullanm amacna
uygun bulundurmaldr.
iv.
Ticari ynetim gemiye ilikin tama szlemeleri akdedecek, yk
veya yolcu tayabilecek bunlara ilikin szleme akdetme hakk hep
artererdedir. Yani tahsis olunanadr.

v.

Bu szlemelerden doan borlarn ifasna ilikin ne yapmas

gerekiyorsa onlar yapmaktr. O gemiyi tahsis olan istedii gibi
kullanacaktr.
vi.
Tahsis olunan tarafndan verilen talimatlar gerei gibi yerine
getirmektir. Tahsis eden gemi adamlarn kontrol edecek ve bu
talimatlara uygun hareket etmelerini salayacaktr.
Teknik ynetim denildii zaman gemiyi iyi halde ve denize uygun elverili
halde bulundurmas diyor. Gemiler periyodik denetimlerden geiyor. Bu
denetimlerde iyi halde bulunduu talimatlar belirlenmi olacaktr.
Gemiye ait tm teknik iler tahsis edenin grevidir.
Denize elverililik ve yola elverililik ne demek?
Ttk 932.md
dzenlenmektedir.
Bunlar nisbi greceli kavramlardr. Her olay, yolculuk, yk
bakmndan farkl olacaktr. Her somut olay bakmndan ayr ayr
deerlendirmemiz gerekiyor. nk r bir geminin Akdeniz ya da
ege de sefer yaptn dndmz zaman sefer yapmaya
elverili olabilir. Ancak ayn gemi kuzey denizlerinde sefer yapmaya
elveri yapmaya elverili olmayabilir. Bir gemi bir tr yke elverili
olabiliyor ancak o yk boaltldktan sonra gemi iyicene
temizlenmedii iin ondan sonra gelecek olan yk iin gemi
elverisiz olabilir. r: gemiden sv tand ve onun ardnda tahl
tanacak ve eer o gemi temizlenme ise tahl bozulacak gibi.
Bunlarn detayn tayann sorumluluunda greceiz.
Burada tahsis eden bu ileri yapacak. Yani denize yola ve yke
elverililii tahsis eden bu ekilde elinde bulundurmakla
ykmldr.
II- Denize, yola ve yke elverili gemi
MADDE 932- (1) Gvde, genel donatm, makine, kazan gibi esas ksmlar
bakmndan, yolculuun yaplaca sudan ileri gelen (tamamyla anormal
tehlikeler hari) tehlikelere kar koyabilecek bir gemi denize elverili
saylr.
(2) Denize elverili olan gemi, tekilat, ykleme durumu, yakt,
kumanyas, gemi adamlarnn yeterlii ve says bakmndan, (tamamyla
anormal tehlikeler hari) yapaca yolculuun tehlikelerine kar
koyabilmek iin gerekli niteliklere sahip bulunduu takdirde yola elverili
saylr.
(3) Soutma tesisat da dhil olmak zere, eya tamada kullanlan
ksmlar eyann kabulne, tanmasna ve muhafazasna elverili olan bir
gemi yke elverili saylr.
(4) Denizde can ve mal koruma ile ilgili mevzuat hkmleri sakldr
2.4.

Tahsis Olunann Haklar:

TTK 1134.MD dzenlenmitir. Bu maddeye gre kaptan gemi
adamlarnn zaten bandaki insandr. O gemi adamlarn kontrol

etmek iin tahsis olunan, ticari ileri belirleyerek baz talimatlarda

bulunma hakkna sahiptir. Bu durumda bunu kaptan uygulamakla
ykml klnmtr.
2.5. Tahsis Olunann Borlar:
TTK 1136-1137.MD dzenlenmektedir. Bunlar;
i.
Tahsis cretinin denmesi: Kanun aylk ve pein denir diyor.
Geminin hareketsiz kalmas 24 saati gemi olmas durumunda cret
denmiyor. Esasl unsurudur. cret kararlatrlmam ise zaman
arteri yoktur. Tahsis creti uygulamada gnlk olarak belirleniyor.
Geminin saati bile paradr. Szlemede eer dzenlenmemi ise
kanuna baklacak.
Kanun diyor ki 1136/1 tahsis creti Tahsis creti, geminin ticari
ynetiminin, szleme artlar erevesinde fiilen tahsis olunana
brakld gnden balamak zere aylk olarak ve peinen denir.
Kanun maddeleri tamamlayc hkmlerdir. Uygulamada
zaten gnlk oluyor. Ayn zamanda zaman arteri szlemesi
sresi boyunca r: 1 yllk zaman arteri szlemesi
yaplmas durumunda gemi hareketsiz kalabiliyor.
TTK 1136/2 Geminin hareketsiz kald srenin en az yirmidrt
saati gemi olmas artyla, ticari bakmdan yararlanlabilir bir
durumda olmad sre iin cret denmez.
kira szlenmesindeki prensip burada kabul edilmitir. Buna
uygulamada off hire klose deniliyor. Bu klose TTK kabul etmi
durumdadr. r: kazanda bir sknt var ve tamir edilmesi
gerektiriyor. Buna tahsis olunan m katlanacak yk tamal
para kaybediyor . kanun bu halde bu durum 24 saati gemesi
durumunda cretin denemeyeceini dzenliyor. Tahsis eden
zaman artesi szlenmesinden doan tm alacaklar iin tahsis
olunana ait tanr ve kymetli evrak zerinde hapis hakkna
tahsis olunana
denecek navlun zerinde ayrca alacak
rehnine sahiptir. Yine kiradaki gibi sen zaman arterine binaen
bir zaman atererisin ancak tahsis cretini demiyorsun. Bu
durumda tahsis eden zaman arterine ilikin olarak belirli
szlemeler akdediyor bu navlun szlemelerinde gelecek
paralar var bu paralar zerinde de alacak rehinine sahiptir ya da
yakt gibi eyler zerinde hapis hakkna sahiptir tahsis eden.
r: gemi haczedilmesi ya da geminin teknik ynetimine ilikin
bir durum sz konusu oldu.
Kanuna gre gvencelerin devreye girebilmesi iin tahsis
cretinin muaccel olmas ve henz denmemi olmas gerekiyor.
Yani bor muaccel olmadan ben senin yaktna ilikin hapis
hakkn kullanyorum diyemez. Ayrca kira szlemesindeki
gibi eer bu navlun borlusuna rehin durumu bildirilmemi ise

2.6.

ii.
iii.

o zaman borcunu
tahsis olunana deyerek borcundan
kurtuluyor.
Geminin ticari olarak iletilmesinden kaynaklanan giderlere
bu kii katlanacaktr. Yani sen semerelerini yiyorsun ancak ticari
olarak iletilmesinden kaynaklanan giderler var ve bu giderlere
sen
katlanacaksn
diyor. zellikle
yakt giderlerinden
bahsedilmektedir. Baz limanlara giriyor kyor liman cretleri,
mallarn ykletilmesi ve boaltma veya istifleme cretleri,
temizleme cretleri, klavuz cretlerine tahsis olunan katlanyor.
Bunlar hep ticari ynetime ilikin cretler olduu iin o boazdan
gemesini o rotadan gitmesini o kii talbe ediyor. O oradan
geecek ki ilerideki ykleri alacak.
Gemi adamlarnn maalarn, yiyecekleri teknik ynetim
olduklar iin tahsis eden katlanacaktr. Zaman artereri
karlamayacak. TTK 1135.md dzenlenmitir.
III- Giderler
MADDE 1135- (1) Geminin ticari iletilmesinden doan,
zellikle makinelerinin dzenli bir ekilde ilemesini salayacak
nitelik ve miktarda yaktn salanmas iin gerekli giderlere olduu
gibi, tm giderlere tahsis olunan katlanr.
Tahsis Olunann Sorumluluu:
TTK 1137/1de dzenlenmitir. (1) Tahsis olunan, geminin ticari
ynetimi dolaysyla tahsis edenin urad zararlardan sorumludur.
ayn maddede tahsis olunannn iade ykmll dzenlenmektedir. )
Tahsis olunan, szleme bitiminde gemiyi szlemede belirlenen yerde
ve hlde iade etmekle ykmldr. Bu ykmlln ihlali hlinde,
tahsis olunan, gecikilen zaman dilimi iin, zaman arteri szlemesinin
bittii tarihte denmesi gereken tahsis cretinin iki katn demekle
ykmldr; meerki, bu yzden daha yksek bir zararn meydana
geldii ispat edilmi olsun. Kira szlemesindeki gibi 15 gnlk pay
zaman arteri bakmndan verilmemi dorudan 1 Kasmdan son gn
ise bu gnden sonra tahsis cretinin iki katn demekle ykmldr.
Meer ki daha yksek bir zararn meydana geldii ispat edilmi olsun.
Bunun sebebi ise zaman arterleri daha ksa zamanlar iin akdediliyor.
Ancak kira szlemeleri yllar iin yaplyor. Gemi seferde olabilir.
Geminin Ticari Ynetimi Dolaysyla Yaplan Giderlere Katlanma:
yakt almak tahsis olunana aittir.
Szleme bitiminde geminin szlemede belirlenen yerde ve
zamanda iade etmekle

3. Navlun Szlemesi:
Tayann deniz yolu ile eya tamay, tatannda bunun karlnda
cret demeyi taahht ettii szlemedir.
3.2.
Navlun Szlemesinin Unsurlar:

i.

Eya Tama: Tanan eya ticari olmas art deildir. Tanabilir

her trl eyadr. Canl hayvan veya cenaze buna dahildir. Bunlar
navlun szlemesinin konusu olabilecektir. Ancak deniz yolu ile
insan tanmas navlun szlemesinin konusu olmaz. Deniz yolu ile
insan tanmas durumunda buna yolculuk szlemesi oluyor.
Eyaya ilikin olarak ise tanr eyann kimin mlkiyetinde
olduunun bir nemi yoktur. Gemiyi getiren veya
navlun
szlemesini akdeden kii eyann maliki olabilir ya da olmayabilir
de nemli olan tama taahhdnn bu ahsa kar yaplm
olmasdr. Yani eer ki tayan baka bir yerde kendi maln tarsa,
baka bir yerde satmak zere kendi maln tamas durumunda o
zaman navlun szlemesi sz konusu olmaz.
ii.
Tamann Deniz Yolu ile Yaplmas:
iii.
Tamann Gemi le Yaplmas: Tamada kullanlacak olan geminin
navlun szlemesinde gsterilmesi art deildir. Yani geminin
ferden belirlenmesi art deildir. Ancak arter szlemeleri
bakmndan genellikle geminin hangi gemide kullanlaca
belirleniyor. Ancak krk ambar szlemelerinde yk diledii gemi
ile tayabiliyor.
Tayan geminin maliki olmas gerekmiyor. Eyaya zilyed
olmas yeterlidir.
Tayann gemiyi bizzat kendisi iletmesi de gerekmiyor.
Tayan baka biri ile navlun szlemesi yapar ve yk ona tatr.
r: benim malm var ben malm Bye tamas iin veriyorum. B
tamay Cye tatabilir. Burada B baka bir navlun szlemesi
yapyor.
iv.
Tayann Zilyed Olmas: Yani eyann mutlaka tayann zilyedine
girmesi arttr. Tama zaten ykn tayann zilyetliini elde
etmesi ile birlikte aslnda balyor. Bu zilyetlik unsuru navlun
szlemesinin dier tr tama szlemelerinden ayryor. .. kalkt
takdirde ortada navlun szlemesi yok diyebileceiz. Tayan yk
teslim almak ile vastasz yani dorudan zilyed oluyor. Kaptanda
zilyed yardmcs olmu oluyor. Ancak alt tamalar olabiliyor. r: B
kendi tamayarak Cye tatabilir. Bu durumda vastal zilyetlikte
yeterdir. Yani kiinin dorudan zilyetlik olmas deil herhangi bir
zilyed olmas yeterlidir.
v.
Tamann Bir cret Karlnda Yaplmas ve Bu crete NAVLUN
deniliyor: Navlunun borlusu da kural olarak szlemede bunu
demeyi zerinde alm olan tatandr. Ancak gnderilen de ykn
teslim almak ile navlunun borlusu olabilir.
3.3. Navlun Szlemesinin Taraflar:
3.3.1. Tayan (Carrier) : Gemi maliki olabilir. Ancak bu art deildir.
arter de olabilir.
3.3.2. Tatan (shipper- co-signer):

3.3.3. lgililer: Ykleten ve gnderilen olur. Ykletene (actual shipper)

deniliyor. Gnderilen denilen ise (co-signer) deniliyor.
YKLETEN: navlun szlemesine binaen
tanacak olan eyann
geminin yanna getiripte tayana teslim eden kii yani yk gemiye
getiren kiiye ykleten denir. Bu tayann kendisi olabilecei gibi bakas
da olabilir. Tayan veya kaptan bu ykn tanacan bu kiiye beyan
ediyor ve ykn tanacan ykletene taahht ediyor. Bu sebeple ykle
ilgili olan ahs niteliini kazanyor. Yani ykle ilgili ahslardan biri tatan
ancak ykle ilgililere kar sorumluluktan kast olarak dieri ykletendir.
Yani tamann yaplmasn talep etme hakk ve gerektiinde tazminat
talep etme hakk ykletene aittir.
Ykletenin nemli grevi ise konimento (deniz yolu ile tama senedi)
yk b temsil ediyor. konimento dzenlenmesini talep etme hakk
ykletene aittir. nk o gemiye getirerek teslim ediyor. Ykleten ayn
zaman ykleme yapldktan sonra yklere ilikin navlun bakmndan
tasarruf etme hakkna da sahiptir. Konimentonun dzenlenmesi hakkna
sahip olduu iin konimentoyu birlikte dzenleyecekler. Konimento ise
gnderilenin kim olduunu belirleyecek. Yani gnderilenin belirlemekte
ykletenin haklarndandr.
Talimat verebiliyor. Bu sebeplerde yk tekrar boatlmas ya da teslim
edilmesi hakk ykletene aittir. Tatana ait deildir.
Ykn gverteye girmesi vardr. Yk kural olarak ambarlarda tanyor.
Ancak ben istisnaen
gverteye yklenebiliyor. Eer gverteye
yklenecekse buna rza gsterilmesi gereklidir. Bu muvaffakt verecek
olan kii ise ykletendir.
FOG bir de FAS vard. Burada FOGda satc getiriyordu ve mal
gemiye teslim ediyordu. Yani burada satc ykleten konumundadr.

GNDERLEN: Yani navlun szlemesi uyarnca eyann teslim edilecei

ahstr. Bu ahsn kim olduunu nasl anlayacaz? Varma limannda
teslim alandr. Burada ya navlun szlemesi uyarnca olacak ya da
dzenlenmi ise konimentoda yazyor olabilir oraya bakacaz nk
konimento bir kymetli evraktr. Eer konimento dzenlenirse bunun
hakl hamili gnderen olacak ve varma limannda ykn kendisine teslim
edilmesini talep etme hakkna sahip oluyor. Yani bu hakk kymetli evrak
niteliindeki
konimentodan alyor. nk onun yetkili hamilidir.
Konimento dzenlenememesi durumunda ise o zaman navlun
szlemesine binaen baklacak.
Bu szleme tayan veya tatan arasndadr. Gnderilen
bu
szlemenin taraf deildir. Bundan dolay navlun borlusu kural olarak

yklenemez. Ancak eer ki gnderilen o tanan maln teslim almak

isterse yk teslim almakla birlikte navlunun borlusu haline gelebilir. Yani
teslim almann bir art olmal. Teslim almazsa borlu deildir. Teslim
almak isterse o zaman teslim almann art olarak navlunun deme borcu
gnderene tekabl edebilir. Bu durum tayan ve gnderen arasndaki
ilikiye baldr.
Gnderen ile tayan arasndaki ilikide konimentoyu esas alacaz.
Konimentolara bir klose koyuyorlar ve tm arter partideki artlar
geerlidir gibi bir klose koyuyorlar. Dolaysyla navlun szlemesinin
hkmleri de gnderilen ve tayan arasnda geerli oluyor.
Ksaca yk tand ve varma limanna geldi boaltlacak. Bu boaltma
limannda teslim edilecek olan kiilerin ad tatan deil gnderilendir.*****
(SINAV N OK NEML)
Gnderilen ile tatan ayn kii olabilir ancak hoca hep farkl olmas
ihtimalini deerlendiriyor.
3.4. Navlun Szlemesinin Trleri:
Navlun szlemesi 2ye ayrlyor. Bunlar;
i.
Yolculuk arter Szlemeleri:. sadece yolculuk arteridir.
Kendi iinde arter szlemeleri 2ye ayrlyor. Bunlar;
a. Tam arter: Yolculuk arteri szlemesinde o geminin tam
arterde tamam size tahsis ediliyor. Bir tanker sadece Bnin
petroln tayor dnebilirsiniz
b. Ksmi arter: Amberler numaralandrlyor. Bylece o geminin
12 numaral ambarnda sizin 50 ton tahlnz tanyor.
ii.
Krk Ambar Szlemeleri: (lineer contracts) Krk ambar
szlemelerinden kast olarak hoca dzenli olarak hat
tamacldr. r: Kadkyden Karakye gitmek iin siz nasl
vapura biniyorsunuz bir tarife var ve belirli saatlerde vapur
kalkyor. Aynen bu ekilde krkambar szlemelerinde bu
durum geerlidir. r: Rotterdama gnderilecek bir yknz
var bakyorsunuz per saat 9da kalkan bir gemi var yknz
gtrp teslim ediyorsunuz ve ite bu szlemeye krk ambar
szlemesi deniliyor. Siz bu szlemeyi yaparken hangi gemi
ile o maln gideceini bilmiyorsunuz. Sadece tarifeler var ve bu
tarifedeki ekillere uyup o tarifedeki creti deyip o saatte yk
gtrp teslim ediyorsunuz. Dzenli hat tamacl budur.
Her per o lojistik firmann Rotterdama gemisi kalkyor gibi.
Bu durum para yk iin mmkndr. r: siz diyelim ki
Londra da yaamaya karar verdiniz ve yeni eviniz iin
eyalarnz tatacaksnz. Siz
bir tane konteyner
kiralyorsunuz ve gidiyorsunuz Londraya gidecek gemiye bu
konteynere koyuyorsunuz. Burada paralar tanyor tm gemi
sz konusu deildir.

Krk ambar tamas bakmndan tayann bir tama

taahhdn de bulunmas gerekiyor. burada tayann tama
taahhdn ferdiletiren unsur yktr. Geminin ad bile belli
deildir. Hangi gemi ile tanaca belli deildir. Herhangi bir
gemi ile sizin yknz Rotterdama tamaya taahhde ediyor.
kisi arasndaki fark:
Yani yolculuk
arteri szlemesi bakmndan tayan
tama
taahhdn ferdiletiren unsur gemidir. Gemi belirleyici unsur oluyor.
Krk ambar szlemesi bakmndan yk belirleyici olur.
Yolculuk arterinde geminin bazen tamam bazense belirli bir ksm
belirleyici unsur olabiliyor. Yani krk ambar szlemesi ile yolculuk
arteri szlemesini birbirinden ayran en nemli unsurlardan biri
tayann tama taahhdn ferdiletiren unsurdur. Birinde gemi
birinde yktr. Ayrca tahsistir.
Yolculuk arteri szlemesinde tam yolculuk arteri szlemesinde
geminin tamam tahsis ediliyor. Ksmi yolculuk arteri szlemesinde
geminin bir ksm tahsis ediliyor. O kii o ksm isterse bo tatr oras
ona tahsis edilir. Krk ambar szlemesinde byle bir durum sz
konusu deildir.
Tahsis yoktur. Yknzn hangi ambarda
tanacan hangi gemide tanacan bile bilmiyorsunuz. Dzenli hat
tamacl denilen budur.
****Bu ikisi arasndaki fark anlamamz ok nemli.****
Navlun szlemesinin trleri TTK 1138.md dzenlenmitir.
A) Navlun szlemesinin trleri
MADDE 1138- (1) Tayan, navlun karlnda;
a) Yolculuk arteri szlemesinde eyay, geminin tamamn
veya bir ksmn ya da belli bir yerini tatana tahsis ederek;
b) Krkambar szlemesinde ayrt edilmi eyay, denizde
tamay stlenir.
(2) Bu Blmdeki hkmler posta idaresinin denizde eya
tamalarna uygulanmaz.
Yolculuk arterinde tahsis varken krk ambar szlemesinde ayrt edilmi
olan eyay denizde tamay stlenmek sz konusudur. Krk ambar
szlemesinde ferdiletiren unsur yktr. Sadece o yk denizde tamay
stleniyor. Ancak burada yolculuk arterinde onu belirli bir ksm belirli bir
yer tahsis etmektedir.
Eer siz baktnz ortada bir navlun szlemesi var ve ykn tanmas iin
geminin belirli bir ksm ya da tamam tahsis edilmesi durumunda o zaman
ortada bir arter szlemesi vardr. Bu ya tam ya da ksmi arter
szlemesidir. arter szlemelerinde
tayan tama szlemesini
ferdiletiren unsur gemdir. (yk deildir.)
Krk ambar szlemeleri dzenli hat szlemeleridir. Konusu bir eitli mal
ya da mal partileri olabilir. Tayan ne geminin bir ksmn ne de bir
ambarn ne de tamamn tahsis etmiyor. Tahsisi durumu yoktur. Sadece
belirli miktardaki bir mal belirli bir cret karlnda bir yerden bir yere

deniz yolu ile tamay taahht etmektedir. tayann tama taahhdn

ferdiletiren unsur yktr.
Bu sebeple yolculuk arteri szlemesinde tayann tama taahhdn
ferdiletiren unsur gemi olduundan dolay geminin belirlenmesi nemlidir.
Hangi gemide tanaca nemlidir. arterde tahsis var dedik ya aslnda
ayn ey time arteri iin de geerlidir. Zaman arteri bakmndan siz hangi
geminin bir ksmn tamamnn hangi sreleri iinde zaman iin de tahsis
edileceini bilmek istiyorsunuz. Baka bir gemi kullanlamyor. Bu
szlemeler bakmndan hangi geminin olduunun belirlenmesi nemlidir.
Szlemede belirlenen gemi kullanlmaldr.
Krkambar szlemesinde bu ykn hangi gemi ile tayacan ya da ne
tr bir gemi ile tayacan bilmeyiz.
3.5. Asl ve Alt Navlun Szlemeleri:
Tayan tama taahhdnde bulunan kiidir.
Tama taahhdnde
bulunduu anda tayan sfatn kazanyor. Ancak geminin sahibi maliki olmak
zorunda deildir. Baka bir tayana vererek o yk tatabilir. Yani bu tama
iini bizzat kendisi ifa etmek zorunda deildir. Bu noktada asl tayan ve alt
tayan sfatlarmz ortaya kyor.
Tayan eer bizzat kendisi ifa edecekse ya geminin maliki yani donatan
olacak veya gemi kiracs olacak. Bunlardan biri deilse bir ekilde birileri ile
szleme yapmak zorundadr.
Donatan ya da gemi iletme mteahhidi ile yapacak. Tama taahhdn
yerine getirebilsin. Burada donatan ve gemi iletme mteahhidi arasnda
yaplan szleme asl navlun szlemesi oluyor. r: A gemisini bizzat deniz
ticaretinde kullanan kii, bu kii asl navlun yani bu kii ile yaplan szleme
asl navlun szlemesi oluyor. r: A Bye st- Rotterdam aras yaplacak
yolculuk bakmndan o gemiyi tahsis ediyor eklinde dnebilirsiniz. Dierleri
alt navlun szlemesi oluyor. Bu birden fazla olabilir.
Gemi iletme mteahhidi ile donatan arasnda yaplan szleme ASIL
NAVLUN SZLEMESDR. Yani yolculuk arteri szlemesinde donatan
Bye ist-Rot arasnda yaplacak yolculuk iin bu gemiyi tahsis edebilir. Koca
gemi artk Bye ait gibi oluyor. Kendi mal var ancak baz ambarlar eksik
kalyor. Bu durumda gidiyor alt navlun szlemesi yapyor 8 numaral
ambarda Cnin maln tayor. Cde alcdan mal yetimiyor bu szlemeyi
yaptm paray da deyeceim ama mal yetimeyecek en iyisi ben E ile
szleme yapaym onun mal tansn. nk o da st-Rot aras mal tamak
istiyor. Bu ekilde navlun szlemeleri yapabilir.
3.6. Navlun Szlemesinin Hukuki Nitelii:
Tama szlemesine benziyor. Fakat farkldr. Navlun szlemesinin bir
eser szlemesi niteliinde olduunu kabul ediyoruz. nk eyann bir
yerden baka bir yere tanmas aslnda bir sonucun taahhddr. Bu sebeple
eser szlemesi niteliinde olduu kabul edilmektedir.
Navlun szlemesi geerli herhangi
bir ekle tabi deildir. Ancak
uygulamada tip szlemeler kullanlyor. ekil ispat iin gereklidir. Yani eer

bir arter parti dzenlenirse bu szlemenin belgeye dklm halidir. Bu

ispat vastasdr. Geerlilik art deildir. Uygulamada ancak hemen hemen
daima ekle tabi deil ancak yazl olarak yaplyor. nk insanlar ispat
istiyorlar. HMKda da ispat iin yazl ekil art koulu vardr. ok yksek
meblada szlemeler sz konusudur.
TTK1139.MD -(1) Yolculuk arteri szlemesi yapldnda taraflardan her
biri, giderini vererek, szleme artlarn ieren bir yolculuk arter partisi
dzenlenmesini ve kendisine verilmesini isteyebilir.
Krk ambar szlemesinde ekil art kanun bir ekil n grmyor.
Uygulamada krk ambar tamada para yk tand iin yazl yaplmasna
ilikin bir teaml krk ambarlarda yoktur. Baz deniz iletmeleri vardr. Krk
ambar tamasna ilikin artlar genel olarak tespit ediyorlar ve ilan ediyorlar.
Bunlar herkes iin geerli olan artlar oluyorlar. Siz o firma ile tatacanz
zaman o artlar da otomatik olarak kabul etmi oluyorsunuz. Bunlarn belirli
navlun tarifeleri de mevcuttur. Krk ambar tamalar bakmndan konimento
dzenleniyor. Konimento burada ispat arac oluyor. Yine konimento
dzenlenmesi geerlilik art deildir. Ancak bir ispat belgesi niteliinde
olmu oluyor.
Standart tip szlemesi TTKda bir ksm emredici bir ksm tamamlayc
nitelikte ancak bu konuda uluslararas szlemeler vardr. TTK bu uluslararas
szlemelere binaen dzenlenmitir. Bunlarn erevesinde tayann
sorumluluu belirleniyor. Baz devletler bizim gibi uluslararas szleme
hkmlerini i hukuk dzenlemesi haline getiriyor. yle olunca bu aslnda
standart tip szlemelerde de bunlar dzenleniyor.
Standart tip
szlemelerden kast olarak genelde hazrlanan ykn niteliine gre veya
bazen
yolculuun yaplaca blgeye gre bu standart szlemeler
yaplabiliyor. Bunun gibi dier koullar dikkate alnarak hazrlanyor...

arter szlemelerinin artlar:

i.
nemli olan gemidir. Geminin belirlenmesi nemlidir. Bundan
dolay gemi ilk arttr. Ye belirlenmi ya da belirlenecek oluyor.
ii.
Geminin yk tama kapasitesi
iii.
Geminin denize elverililiine ilikin artlar
iv.
Yolculuun zamanna ilikin artlar
v.
Ykleme ve boaltma liman, hangi limanda gemi yklenecei ve
boaltlaca ok nemlidir.**
vi.
Ykn nitelii
vii.
Navlunun ve dier masraflarn kim tarafndan denecei
viii.
Yk zarar grrse bundan kim sorumlu olacak ve hangi hallerde
tayan sorumlu olmayacak.

Bunlar tip standart szlemelerinde kabul edilmitir ve konimentoya ilikin

kaytlar olacaktr.
4. Deniz Yolu ile Yolcu Tama Szlemesi:
2/12/15
ZET:
Deniz ticareti szlemeleri yapld. Bunlar; 1) Gemi kira szlemesi, 2)
zaman arteri , 3) Navlun
szlemesi 5) deniz yolu ile tama
Szlemesidir.
Navlun szlemesi- arter ve krk ambar szlemesi diye 2ye ayrmtk.
4.2.

Navlun Szlemesinin fasn:

Navlun szlemesinin ifas kapsamnda belli szlemeler vardr.
Bunlar;
i.
Szlemede Belirtilen geminin kullanlmas:
ii.
Geminin yolculua hazrlanmas:
iii.
Ykleme safhas:
iv.
Geminin zamannda belirlenen
ykleme limannda
bulunmas:
v.
Gemiye ykn yklenmesi:
vi.
Yolculuk safhas- varma limanna varnca boanma
safhas
vii.
Teslim safhas

i.

Szlemede Belirtilen Geminin Kullanlmas:

Burada iki ayr ekilde inceleme yaplmas gerekiyor. navlun
szlemeleri 2ye ayrlyor. Bunlar;
1. arter szlemeleri (yolculuk szlemeleri): gemi burada
nemliydi. nk geminin bir ksmnn ya da tamamnn tahsisi
sz konusuydu. Yolculuk arteri denildiinde ilk aranan kriter
tahsis edilmesi ya da geminin belirli olmasdr. Yani tayann
tamada ferdiletiren unsur burada gemidir. Burada geminin
ferden belirlenmesi nemlidir. r: Ben L isimli geminin 8
ambarnda ykmn tanmas iin tahsis edilmitir. Bana tahsis
ediliyor. Ya da L isimli geminin tamam bana tahsis ediliyor.
Bunlara tam arter ya da ksmi arter denir.

Burada yk tayacak olan gemi ismen tayin oluyor. Hangi

ykn hangi gemi ile tanaca yazyor. r: motor L isimli
gemide eklinde olayda grdnzde bu bir arter
szlemeleridir. nk arter szlemelerinde tayann tama
taahhdn
ferdiletiren unsur gemidir. TTK 1150.MD
dzenlenmitir. (1) Tayan, tatann iznini almadan eyay baka
gemiye ykleyemez, yklerse bundan doacak zarardan sorumlu
olur; meerki, eyann kararlatrlan gemiye ykletilmi olmas
hlinde de zararn meydana gelmesi kesin ve zarar dahi tatana
ait olsun. Yani biz kendi aramzda anlatk ya ben yknz L
isimli gemi ile tayacam burada ykn L isimli gemide tamamn
ykn tanmas iin tahsis edilmitir. O zamana benim iin yani
gemi iin baka yk ykleme yasa geliyor. Ben artk L isimli
gemide baka bir yk tayamam. Eer ykn sahibinden izin
alrsa ve onaylamas durumunda o zaman
baka bir yk
tamamda herhangi bir sknt olmayacaktr. eer yklerse ve
bundan dolay meydana gelecek zararlardan sorumlu olacam.
Bu sorumluluk ancak bir baka gemisine bu yk tasayd
meydana gelecek idi ise ve bu zarar tatann sebep olduu
hallerden ise o zaman sorumluluktan kurtulabiliyor.
Uygulamada buna ilikin gemi ikame kloselar vardr. Gemi
kendi kloseler konulduu zaman yk kararlatrlan baka gemide
de yklenebilir ya da aktarma ilikisine ilikinde yetki verilmi
olabilir. Burada nemli olan bu yetkilerin aka verilmi olmasdr.
arter gemisin de tayan tama taahhdn ferdiletiren
unsur gemidir. Eer bu gemi zayi olursa bu durumda arter
szlemesi hkmden dyor. Bunun istisnas ise GEM KAME
KLOSEDIR. Eer bir gemi ikame klose var ise bu durumda
arter szlemesinde gemi zayi olsa dahi arter szlemesi
hkmden dmeyecek. Bu durumda tayan bu gemi ikame
klosena dayanarak gemi ikame hakkn kullanacak, geminin
ziyanndan sonra bu hakkn kullanacaktr.
Bu yasaa aykrlk halinde meydana gelen zararn tamamndan
tayan sorumlu olacaktr. Sen yk baka bir gemide tadn ya
da aktardn ve bu sebeple bu zarar meydana geldi diyecektir. Bu
kapsamda tayan illiyet ban ispat edebilir veya gemi ikame
kloseumuz var diyebilir.
2. Krk Ambar Szlemeleri: bir yerden bir yere gemi ile belirlenen
tariflere saatinde oraya giderek yknz tattryorsunuz.
Tayann tama taahhdnn de ferdiletiren unsur yktr.
Burada yk nemlidir. Burada tahsis yoktur. Burada hangi gemi
de ykn tanacan bilmediimiz iin geminin tahsisi nemli
deildir.
Krk ambar szlemelerinde para mallar tanyor.

Dolaysyla bu tanan para mallar belirli gemide tanmak

zere teslim almyor tayan tarafndan. Gemi
ilk defa
gidiyorsunuz ykleme limannda mal teslim ediyorsunuz size bir
konimento dzenleniyor ve ilk defa
konimentoda gemi
belirleniyor. Bunun ncesinde siz szleme yapldnda ben
sana 9da geleceim ve Rotterdama kalkan gemide 100 kg
kavun tayacam dediiniz zaman burada gemiyi bilmiyorsunuz.
Ancak ykn artk teslim edilecei anda ykn teslim edildiine
ilikin size konimento veriliyor burada artk geminin ad
konimentoda yazyor.
Ancak krk ambar
szlemesinde
tayann taahhd yk tayacam ama iletmemdeki herhangi
bir gemide bu ykn tanacak diyor. Ayrca yolda bir ey olmas
durumunda ykn aktarlmasna ilikin artlarda konuluyor. nk
krk ambar szlememesinde gemi zaten nemli deildir. nemli
olan yktr. Krk ambar szlemeleri bakmndan tayan hem
istedii gemiye bu yk ykleyebilir hem de yk aktarabilir.
arter szlemesinde tahsis edilen gemi zayi olursa arter
szlemesi hkmden derken, krk ambar szlemesinde gemi
zayi olsa dahi szleme hkmden dmyor. Tayan bu
durumda gemilerinde bir dieri ile ykn ayrca bir cret
istemeksizin tamak zorundadr. Burada zaten adam yk
tayacam diyor.
ii.

Szlemede Belirtilen Geminin Yolculua Hazrlanmas:

Denize, yola ve yke elverili olmas gerekiyor. her trl navlun
szlemesi bakmndan tayan geminin deniz, yola ve yke elverili bir
halde olmasn salamakla ykmldr. TTK 932.md dzenlemitir. Ayrca
TTK 1141.md tayann sorumluluunu dzenliyor. Bu madde de tayann
gemiyi denize, yola ve yke
elverili bulundurma ykmlln
dzenlemektedir. 932.mdnin sorumluluu 1141.md tabidir. Denize , yola ve
yke elverililik nisbidir her yolculuk iin farkldr.
iii.

Ykleme safhas:
Hazrlk safhasnda tatan den grevi yk gemiye kadar
getirmektir. Gemi tarafndan da teslim alyor bu duruma ykleme deniliyor.
iv.

Ykleme yeri:
Geminin yk almak zere ykleme limannda, liman dahilinde
yanaaca veya demirleyecei yer olarak ykleme yeri tanmlanmaktadr.
Ykleme
yeri arter szlemeleri bakmndan mutlaka belirtiliyor. Bu
kapsamda TTK 1142.MD nemlidir. (1) Kaptan, eyay almak iin gemiyi
szlemede kararlatrlan yere demirler. (2) Szlemede yalnzca geminin
ykleme yapaca liman veya blge kararlatrlmsa, gemi, bu liman veya
blge iin tahsis edilmi bekleme alannda ykleme yerinin belirlenmesini

bekler. Yani ncelikle biz szlemede kararlatrlm ykleme yeri var m

ona bakyoruz. Eer kararlatrlmam ise geminin ykleme yapaca liman
bellidir. Bu limana gelince bu liman iin tahsis edilen bir bekleme alan vardr.
O bekleme alannda bekliyor ve talimat bekliyor. Talimat istiyor tatana
soruyor genelde ben nereye yanaaym ykleme yeri neresidir? bu ykleme
yaplacak yer uygun olmas gerekiyor ki gemi karaya oturmasn veya geminin
baka gvenlii bakmndan yanamas veya demirlemesi bakmndan
elverili bir yer olmas gerekiyor. bunun belirlenmesinde yerel kurallara
baklacak bir de
yetkili makamlarn
emirlerine kanunlarda uyulmak
zorundadr. Baz durumlarda ykleme yer baka bir gemiler tarafndan igal
edilmi olabilir. Bu durumda o zaman ykleme yeri uygun yer olarak
saylmamaktadr.
Ykleme yerinin uygun olmamas durumunda ne olacak? Bu durumda
1152/3.md devreye girecektir. (3) 1142 nci maddenin ikinci fkrasnda yazl
hllerde, hazrlk bildiriminde bulunulmas zerine gemiye, ykleme yeri
gsterilmez veya suyun derinlii, geminin selameti, yerel dzenlemeler veya
tesisler verilen talimata gre hareket etmeye engel olursa, gemi, bekleme
alannda kalr. Bu hkmn uygulanmasnda, liman ynetiminin talimat,
tatann talimat hkmndedir. Geminin her gn ve saati paradr. Gemi
ilemeye devam ettike para kazanr. Dolaysyla gemiye tatan, belirli bir
ykleme yeri gsteriyor ya ancak bu gsterilen yer uygun deilse gemi
beklemek durumunda kalacaktr. Burada gemi duruyor bu kaybedilen karlar
kime ait olacak. Bu durumu 1152/3.md bunu dzenliyor. Bu durum tatann
talimat hkmndedir diyor. Yani
bunun masrafna
tatan katlanr
demektedir. nk onun gsterdii ykleme yeri uygun deildir.
Uygulamada gemi ykleme limannda zamannda hazrda bulunmaldr.
Ne zaman hazr bulunup ta yk almaya hazr olaca uygulamada bir
zaman dilimi eklinde belirleniyor. r: Diyorlar ki ykleme en erken 3 Aralk
en ge 8 Aralkta balayacaktr diyor. Byle bir zaman dilimi belirleniyor.
Byle bir belirlemeyle belirli kloselar konulabiliyor. r: gemi eer 8 Arala
kadar hazr olmazsa bu durumda tatan szlemeden dnebilir gibi fesih
art koyabiliyorlar. Szlemeden dnme artna uygulamada cancelling
klose deniliyor. Trkesi ise kanello klose dur. Byle bir kloseun bulunmas
durumunda belirtilen tarihte hazr olunmamas durumunda nk tatann da
baka bir yere sz vermesi yk varma limanna zamannda ulatrmas
tatan anlamnda da nemlidir. Byle bir canceling klose konulabilir.
Gemi ykleme limanna ge gelmesi durumunda burada tatan cayma
hakkn derhal kullanmas gerekir. Kusuru ile gecikmeyecek. Aksi takdirde
kanello kloseundan kaynaklanan cayma hakk decektir. Cayma hakkn
kullandtan sonra artk tatan szlemede ifa etmemi olmasndan doan
msbet zararn
tespit edemeyecek ancak szlemenin hkmsz
kalmasnda doan menfi zararn talep edebilecktir.
Yklemede o mal limana getiriliyor ve ykleniyor. Bu durumda masrafl
bir itir. nk koca bir geminin bir ie tahsis edilmesinden bahsedilmektedir.

Dolaysyla binlerce ton tahln gemiye yklenmesinden bahsedliiyor. Bu

masrafl bir itir.
Ykleme masraflarn kim karlayacak?
Ykleme masraflar TTK 1143.MD dzenlenmitir. II- Ykleme giderleri
MADDE 1143- (1) Szleme, ykleme liman dzenlemeleri ve bunlar yoksa
yerel teaml ile aksi ngrlm olmadka, eyann gemiye kadar tama
gideri tatana, ykleme gideri ise tayana aittir. yani sen taman olarak sen
gemiyi limana kadar getirirsin ve buraya kadar tatan getirme masraflar
senden ancak artk buradan gemiyi ykleme masraflar tayandadr. Ancak
kanun 3 istina getiriyor. Bunlar;
1. taraflar bunun aksini kararlatrabilir.
2. Ykleme liman dzenlemeleridir. Tatann
yapmasn
oradaki yerel dzenlemeler n gryorsa tatan yapacak.
3. Yerel teaml. Bazen baz mallar yklemek baz durumlarda
uzmanlk gerekiyor. r: araba yklenmesine ilikin tatann
yklemesine ilikin bir teaml var ise bu masraflar tatan
karlamak durumundadr.
Szleme ile aksi
kararlatrlmas arter szlemelerinde aksinin
karlatrlabileceine ilikin 3 tane klose bulunmaktadr. bunlar;
1. FO (Free in and out): Yani
tatan kural olarak ykleme
masraflarna tayann karlamasdr. FO kararlatrlm olmas
durumunda free in and out yani bedava ieriye ve darya yani
ykleme ve boaltma masraflar bu durumda tatana ait oluyor.
2. FOS (Free in and out stowed): burada istiflemede tayana aittir.
Ykleme baz durumlarda zel bir uzmanlk gerektirebiliyor ya ayn
zamanda istifleme de zel bir uzmanlk gerektirebilir. r: araba
gemiye yklenirken zarar grmemesi iin nasl balanacana ilikin
olarak bunu ancak tatan bilebilir. stifleyecktr.
3. FOST (free in and out stod and trimed) : dengelenmesine
ilikindir. Bunu genelde tayan yapyor. Yani gemiye yklemeler
yaplrken bir tarafta fazla dier tarafta daha az yk olursa tabi ki
gemi dengeli ve gvenli bir ekilde seyredemeyecektir. Ancak
istisnaen bu dengelemenin de tatan yaplaca kararlatrabilir.
-

Buradaki 3 tane klose nemlidir. nk ykleme masraflar ok

yksektir. Bu 3 klose varsa ykleme, ykleme-istifleme ve
ykleme-istifleme-dengeleme masraflar tatana ait olacaktr.
ancak genel kural tayana ait olmasdr. ****
Tatan ve ykleten eyay teslim ederek o eyaya ilikin tm belgeler
ne ise o belgeleri tayana vermek zorundadr. TTK 1165.MD ile bu
durum dzenlenmitir. - (1) Her trl navlun szlemesinde, tatan ve
ykleten, eyann teslim alnaca sre iinde o eyann tanmas iin
gerekli belgeleri tayana vermek zorundadr. Gerekli tm belgeleri
tayana vermek zorundadr.

Baka bir ykn yklenmesi mmkn mdr?

- Ben tayan olarak gemiyi size tahsis ettim ya da 5 numaral bir
ambarn tahsis ettim. Siz 5 numaral ambara 5 bin ton pirin
tayacam dediniz. Ben bakyorum 10 bin ton pirin yerine oraya
sacak ekilde kmr konulmu. Bu durumda kmrde tehlikelilik
artyor.
- Pirin yerine nohut koymu olmas durumunda
- Bu durum kanunun 1144.md dzenlenmitir. Kararlatrlan eya
yerine, ayn varma liman iin, tatan tarafndan gemiye baka eya
ykletilmek istenilirse tayan, bu yzden durumu glemedike bunu
kabul ile ykmldr. Szlemede, eya ferden belirlenmi ise bu
hkm uygulanmaz. Tatan kararlatrlan eyadan bir baka eya
gemiye ykletebilecektir. Ancak bunun art
1. bu yklenecek maln ferden tayin edilmemi olmamasdr.
Nevien belirlenmi olmal.
2. Tayann iinin bundan dolay glememesi gerekiyor.
- 1144.md emredici hkm deildir. Dolaysyla aksi kararlatrlabiliyor.
Tayan gvertede tayabilir mi? Ambarda tatma ile gvertede
tamadaki fark nedir? *** (geen sene finalde sordu!!!)
- Gvertede tama dalgalar, yamur gibi olaylara maruz kalabilir.
Dolaysyla kanun dzenlemesine gre kural olarak tayan eyay
gvertede tayamayacan dzenlemektedir. Ancak bunun 3 istisnas
bulunmaktadr. gvertede tamaya ilikin olarak 1151.md baklacaktr.

STSNALAR;
1. Ykleten ile arasnda anlamadr (taraflarn anlamas): Yani ben
sizinle bu konuda anlarsam sorun yoktur. Taraflarn eyann gvertede
tanacana ilikin anlamas durumunda bu anlamann mutlaka tama
senedine kaydedilmesi gerekir. 1151/1.md dzenlenmitir. Konimentoya
gvertede tanacana ilikin kayt konulmam olmas durumunda
tayan olarak byle bir anlama olduunu kantlamas gerekecek. spat
yk tayana braklmtr. r: ben sizinle aramzdaki szleme uyarnca
maln gvertede tanacana ilikin anlamann bulunduunu
ispatlayabilirim. Ancak ispat etsem dahi r: siz satcsnz ancak varma
limannda baka birisi var dolaysyla gnderilen kii alcdr. Bu gnderilen
aramzdaki ilikiyi
bilmiyor ve konimentoda eyann gvertede
tanacana ilikin bir kayt yer almyor. Bu noktada kanun 3. Kii
gnderileni korum ykmll gryor. Kanun sen bunu ispatlasan bile

bu kayt artk konimentoda yer almad

iin gnderilenine kar
geersizdir. Bu durumda siz gnderilene ben mal gvertede tadm ite
bu yzden sland byle bir anlamay ileri sremeye ileri srme hakkna
sahip deildir diyor. ***** (snav)
2. Ticari teamle uygun olmas gerekir. r: canl hayvann gvertede
tanmas gibi
3. Mevzuat gerei gvertede tanmasn n grmesi durumunda
tanabilir.
Gverteye konacak eya
MADDE 1151- (1) Tayan, eyay gvertede tayamaz ve kpeteye
asamaz.
(2) Tayan, eyay ancak ykleten ile arasndaki anlamaya veya ticari
teamle uygunsa ya da mevzuat gerei zorunluysa gvertede tayabilir.
(3) Tayan, eyann gvertede tanmas veya tanabilecei
hususunda ykleten ile anlat takdirde denizde tama senedine bu yolda
yazl bir kayd dmesi gerekir. Byle bir kaydn dlmemesi hlinde,
gvertede tama hususunda bir anlamann varln ispat yk tayana
aittir; u kadar ki, tayan, denizde tama senedini iyiniyetle iktisap eden
gnderilen dhil nc kiilere kar byle bir anlamay ileri srmek hakkna
sahip deildir.
(4) Eyann gvertede tanm olmas birinci veya ikinci fkraya aykr
ise, tayan, gvertede tamadan ileri gelen zya, hasar veya ge teslimden
1178 ve 1179 uncu maddelere gre sorumlu olur. Tayann sorumluluunun
snrlar hakknda, yerine gre, 1186 veya 1187 nci maddeler uygulanr.
(5) Eyann ambarda tanmas hakkndaki ak anlamaya aykr olarak
gvertede tanmas, tayann, 1187 nci madde anlamnda bir fiili veya ihmali
saylr.
Eer 1151.md 1. Ve 2. Fkaraya aykr olmas durumunda bu 3 istisna
geerli olamayacak. Gvertede tamadan dolay meydana gelen
zararlardan dolay her trl zarardan tayan sorumlu olacaktr.
Donatann sorumluluu nasl snrlandrlm ise tayann sorumluluu
da snrldr.
Tayann sorumluluu snrl ya bu snrl sorumluluu kaldran
hareketler ve ayn ekilde donatannn snrl sorumluluu yararlanama
hakkn kaybettiren hareketler gibi kast ve pervaszca hareket bunlar
halinde donatan snrl sorumluluktan yararlanma imkann yitiriyor.
Tayann sorumluluu da snrldr. Ancak tayan KASTEN veya
PERVASIZCA hareketten dolay bu zarara sebep olduysa bundan
dolay snrl sorumluluktan yararlanma hakkn da yitirecektir. r:
ykn ambarda tanacana ilikin ak anlama olmasna ramen
yk gvertede tadysa bu durum KAST ve PERVASIZCA hareket
girer ve artk tayan snrsz olarak bu zarardan sorumlu olacaktr. *****

Ykleme sresi:
Ykleme sresi 4 gn olarak kararlatrlmsa ve 4 gnde ykleme
bitmediyse ne olur? Yani ykn tamamen yklenememesi halinde ne olur?
Ykleme bitmediyse tayan beklemek zorunda deildir. Ama
tatann talimat zerinde beklemeye devam edebilir. Bu halde
tatan zarar ne ise onu tazmin etmelidir.
Eer ki sre bittiinde tatan yola klmasn isterse yola
klmakla ykmldr.
Eksik Ykleme: 1160.md dzenlenmitir.
2. Eksik ykleme
MADDE 1160- (1) Ykleme sresi ve kararlatrlm ise srastarya
sresi bittikten sonra, tayan, yklemenin tamamlanmas iin daha
fazla beklemek zorunda deildir. Tayan, tatann talimatna
dayanarak ykleme ve varsa srastarya sresinden sonra beklemeye
devam ederse, bu sre iin yapt giderlerle bu yzden urad
zarara karlk tazminat isteyebilir.
Talimata dayanarak eer bekle derse zarara kar tazminat
isteyebilir. Ancak beklemek zorunda deildir. Eer ykleme
tamamlanamam ise ve tayan tatann talebi zerinde yola
karsa tatan yine tam navlunu der. Srestarya sresi
dolmu ise onu da der. Ancak masraf ve zararlar isteyebiliyor.
(2) Ykleme sresi ve kararlatrlm ise srastarya sresi bittikten
sonra, tayan, tanmas kararlatrlan eyann tamam yklenmi
olmasa bile, tatann istemi zerine yola kmak zorundadr. Bu
durumda tayan;
a) Szlemede kararlatrlm olan navlunun tamamn,
b) Domu srastarya cretini,
c) Eksik ykleme sebebiyle yapmak zorunda kald giderleri ve
urad zarar,
d) Alacaklar, eksik ykleme sebebiyle ksmen veya tamamen
teminatsz kalmsa, kendisine ek teminat gsterilmesini, isteyebilir. u
kadar ki, ksmen yklenmeyen eyann yerine baka bir szleme
uyarnca eya tanmsa, bu eya iin alnacak navlun, (a) bendine
gre istenecek navlundan dlr.
(3) Ykleme sresinin ve kararlatrlmsa srastarya sresinin
sonunda, kararlatrlan eyann tamam yklenmemi ve birinci ile
ikinci fkralara gre talimat da verilmemi ise, tayan, tatana faks
mesaj, elektronik mektup veya benzeri teknik aralarla da mmkn
olmak zere yazl bildirimde bulunup, belli sre iinde talimat
verilmesini isteyebilir. Srenin sonuna kadar talimat verilmezse
tayan, szlemeyi feshedilmi sayarak 1158 inci maddeden doan
haklarn kullanabilir.
Caiz Olmayan Eya ve Ykleme hakk: TTK 1146.MD dzenlenmitir.
b) Caiz olmayan eya ve ykleme hakknda

MADDE 1146- (1) Tatan ve ykleten, harp kaa veya ihrac, ithali veya
transit olarak geirilmesi menedilmi olan eyay ykler yahut ykleme
srasnda mevzuata, zellikle kolluk, vergi ve gmrk kurallarna aykr
hareket ederlerse, tayana kar sorumludur; bu yzden zarar gren dier
kiilere kar ise ancak kusurlar varsa sorumlu olurlar.
Eyann miktar, markas, cinsi ve mahiyeti hakknda doru
beyanda bulunmakla ykml olan tatan ya da ykleten.
Eer caiz olmayan bir eya yklerse tatan tayana kar
sorumlu olur. Bundan dolay zarar gren dier kiilere kar
ancak kusurlar varsa sorumlu olur. Yani bu dzenlemeye gre
tayana kar kusursuz sorumludur. Ancak dier kiilere kar
r: baka ykle yan yana tayordu ve onun yk zarar grd o
zaman ancak kusuru varsa sorumlu olacaktr.
(2) Kaptann onayyla hareket etmi olmalar, tatan ve ykleteni dier
kiilere kar sorumluluktan kurtarmaz. Bunlar eyann el konulmu olduunu
ileri srerek navlunu demekten kanamazlar.
(3) Eya, gemiyi veya iindeki dier eyay tehlikeye sokarsa, kaptan,
bunu karaya karmaya veya zorunluluk hllerinde denize atmaya yetkilidir.
Yani eer caiz olmayan
bir eya yklenmi ise r: ithali
yasaklanm bir eya olabilir, ya da ykleme limannda ykleme
srasnda ykleme limann da vergi ya da gmrk mevzuatna
aykr bir durum olmas durumunda tayana kar meydana gelen
zararlardan kusursuz sorumludur. (ykleten ve tatan) dier
ilgililere kar ise kusuru orannda sorumludur.
Gizlice Yklenen Eya Hakknda: Gizlice yklenen eya hakknda
dzenleme getirilmitir. TTK 1147.MD dzenlenmitir.
c) Gizlice yklenen eya hakknda
MADDE 1147- (1) Kaptann bilgisi olmakszn gizlice gemiye eya
ykleyen kii de 1145 inci maddeye gre bu yzden doacak zarar
tazmin etmekle ykmldr. Kaptan bu gibi eyay tekrar karaya
karmaya ve gemiyi veya dier eyay tehlikeye drrse
gerektiinde denize atmaya yetkilidir. Kaptan eyay gemide tutarsa,
ykleme yerinde ve ykleme srasnda bu gibi yolculuk ve eya iin
alnan en yksek navlunun denmesi gerekir.
Bu maddeye gre yle bir eya var ki gizlice gemiye yklendi. Bu
durumda kaptann bilgisi olmadan yklenmi ise bu durumda bu kii
bu meydana gelen zararlardan dolay sorumlu olacaktr. Kaptana bu
kapsamda 2 yetki tannmtr. Bunlar;
i.
eyay boaltabilirsin
ii.
eer bu eya dier tanan ykler bakmndan tehlike
arz ediyorsa bu durumda denize atabilirsin diyor.
Kaptan byle bir durum olmadan eyay gemi de tutmaya devam
etmesi durumunda bu tarz eyay o zaman ykleme srasnda

denecek en yksek navlun ne ise (sz konusu gizli sokulan eya iin
denmesi gereken en yksek navlun fiyat ne ise) bu en yksek
navlunu demekle ykml olacaktr.
Tehlikeli eyaya ilikin dzenleme getirmitir: TTK 1148.md
dzenlenmitir.
d) Tehlikeli eya hakknda
MADDE 1148- (1) Denizde can ve mal koruma hakkndaki mevzuata gre
tehlikeli saylan eya kaptann bunlardan veya bunlarn tehlikeli cins veya
niteliklerinden bilgisi olmakszn gemiye getirilirse, tatan veya ykleten,
kendilerine bir kusur isnat edilmese dahi, 1145 inci maddeye gre
sorumludur. Bu hlde kaptan eyay her zaman ve herhangi bir yerde
gemiden karmaya, imha etmeye veya baka suretle zararsz hle
getirmeye yetkilidir.
Eer tehlikeli bir eya olmas durumunda bu eyann tehlikeli bir eya
olduunu nasl anlayacaz? Denizde can ve mal koruma hakkndaki
kanun bulunmaktadr. Bu gibi mevzuatlar bu gibi mevzuatlar
yrrlkten kalkar ve baka bir kanun yrrle girerse onlar da dahil
eder. Kaptann bilgisi olmadan byle bir maddenin yklenmesi
durumunda o zaman kendisine kusuru izafe edilemese dahi kusursuz
olarak bunu gemiye ykleyen kii (tayan ya da ykleten) kusursuz
olarak sorumlu olacaktr. Kaptandan habersiz bir ekilde tehlikeyi
yklerse kusursuz olarak sorumlu olacaklardr.
Bu halde kaptana verilmi olan yetki her zaman ve herhangi bir yerde
gemiden karmak imha etmek baka bir suretle zararsz hale
getirmeye yetkili klnmtr.
lk madde kaptann yklemeden haberinin olmam olmasna ilikin
dzenlemedir.
(2) Kaptan, eyann tehlikeli cins veya niteliini bildii hlde, yklemeye
onay vermise, eya gemiyi veya dier eyay tehlikeye soktuu takdirde
ayn ekilde hareket etmeye yetkilidir. Bu hlde de tayan veya kaptan,
zarar tazmin etmekle ykml deildir. Mterek avarya hlinde zararn
paylalmasna ilikin hkmler sakldr.
Bu fkra kaptann yklemden haberinin olmu olmasna ilikindir.
Kaptann byle bir tehlikeli eyann yklenmi olmasna ilikin
haberinin olmas durumunda ve buna onay vermi ise o zaman
ancak ve ancak o eya dier yklere veya gemiyi tehlikeye
sokuyorsa o zaman imha etme boaltma ya da zararsz hale
getirme yetkileri gndeme gelecektir. Ancak bu halde de
kaptanda tayan da zarar tazmin etmekle ykml deildir.
BEKLEME SRELER:
Bir geminin her gn ve her saati para olduu iin o geminin ykleme
limanna yaklaacak ve o maln yklenmesine ilikin baz sreleri n

grlmtr. Biz bunlarn toplamna bekleme sreleri diyoruz. Yani bekleme

sreleri ana iki aamaldr. Bunlar;
1. YKLEME SRES: tayann o maln
yklenmesi iin kanunen
beklemek zorunda olduu sredir. Bekleme sresi-ykleme sresi+
srastarya sresinden olumaktadr.
Ykleme sresi uygulamada srastarya sresi olarak gemektedir.
Kartrmamak iin starya sresi olarak anlabilir. Yani bekleme sresi
denilen ey bekleme sresi + srastarya sresinden olumaktadr.
Ykleme sresi denilen ey yolculuk artesi sz konusudur. nk
krk ambarda para yk sz konusu olduu iin gemi hazrdr.
Ykleme sresi denen bir ey yoktur. Ancak burada bazen binlerce
ton mal yklenebiliyor. Bu ykn ne kadar srede yklenecei ok
nemlidir. nk o gemi bir an nce hareket etmek istiyor o mal
limana gtrp bir an nce teslim etmek ve bir an nce yeni mal
tamak istiyor. Bu yzden krk ambar szlemelerinde bu srelere
ihtiya yoktur. Ancak zaman arteri bakmndan bu sreler sz
konusudur.
Bekleme sresi = ykleme sresi (starya)+ srastarya sresidir
Starya yani ykleme sresi cretsizken srastarya sresi cretlidir.
Bunun iin srastarya paras uygulamada ad demurajdr.
Ykleme
sresi arter szlemelerinde tayann kanunen
beklemekle ykml olduu sredir. Kural olarak cret denmesi
gerekmiyor. Ancak cret denmesi kararlatrlabilir. TTK 1153/3.
MD dzenlenmitir. Taraflar, ykleme sresi iin cret denmesini
kararlatrabilirler.
YKLEME SRESNN BALAMASI:
Uygulamada bu konuya ilikin fazlaca uyumazlk vardr. Bundan
dolay bu konuya ilikin ok kitap vardr. SINAV BAKIMINDAN SRASTARYA
VE YKLEM SRES OK NEMLDR.***
Ykleme sresinin balangc TTK 1153.md dzenlenmitir. (1)
Ykleme sresi, hazrlk bildiriminin, muhatabna ulamasn izleyen ilk takvim
gn ve eer yklemeye fiilen balanmsa, o andan itibaren ilemeye balar.
Srenin ilemeye balad anda, yklemeye fiilen balanamamas hlinde de
1156 nc madde uygulanr. Ykleme sresi belirli bir gnde balanacana
ilikin karar verilmi ise r: 8 Aralk ykleme sresi balayacak denmi ise bu
durumda 8 Aralkta eer kararlatrlmam ise bu durumda gemi ykleme
yerine geldiinde ben geldim ve yklemeye hazrm bildirimini yoluyor. Bu
hazrlk bildirimin ulamasn takiben ertesi gn r: 8 Aralk geldi ve ben
yklemeye hazrm diyor bylece ykleme sresi balam olacaktr. takvim
gn dedii iin Pazar gn yaplm olsa dahi sre balam olacaktr.
HIZLANDIRILMI PRM (DISPATCHED MONEY):
Yklemenin szlemede kararlatrlan ykleme sresinden nce
bitirilmesi halinde tayan kullanlmayan sreler iin tama iin belli bir

parann denmesini ngren anlamalar geerlidir. O geminin her saati para

olduu iin dolaysyla r: ykleme sresi 5 gn diye aramzda karar verdik.
Ancak siz yklemeyi
3 gnde bitirdiniz. Bu durumda diyebilirsiniz ki
ncesinde biz bir hzlandrma primi kararlatralm. nk ben 2 gn nde
olacam diyor dolaysya 2 gn daha kazanacam bu 2 gn ile ticaret
yapacam bundan dolay para kazanacam diyor. Bundan dolay bu
sreden nce bitmesi halinde benim size para dememe ilikin yapacam
anlamalar geerli olacaktr. bu duruma hzlandrlm prim deniliyor.
Tayan bu ekilde hzlandrmay tevik etmektedir.
HAZIRLIK HBARI:
Ykleme fiilen balam ise o gn balyor ya da hazrlk ihbarnn
ertesi gn ykleme sresi balamaktadr. Hazrlk ihbar kim yaplacak?
Kaptan hazrlk ihbarn tatana, ykletene ya da onun temsilcilerine bu
hazrlk ihbarn yapacaktr.
Hazrlk bildirimi kanunen herhangi bir ekle tabi deildir. Usulne
uygun yapldnda ykleme sresi ertesi gn balyor. TTK 1152.MD de
dzenlenmitir.
(1)
Yklemenin
belli
bir
gnde
balayaca
kararlatrlmamsa, tayan veya yetkili bir temsilcisi, ikinci il beinci fkra
hkmlerine uygun olarak tatana bir hazrlk bildiriminde bulunur. (2) Hazrlk
bildirimi, gemi, 1142 nci maddede ngrlen demirleme yerine varnca yaplr.
(5) Hazrlk bildiriminin geerlii, herhangi bir ekle bal deildir. Hazrlk
bildiriminin hkm dourmas iin, muhatabna ulamas zorunludur. Yani
hazrlk bildiriminin ne zaman yaplacan da sylemi olduk. Szlemede
kararlatrlan demirleme yerine varnca yaplr.
Demirleme yerine gemi varnca hazrlk
ihbarnda bulundu ve
yklemeye hazr. Ancak o gemiye yer gsterilemiyorsa ( su derinlii, geminin
selameti, yerel mevzuat vs) o gemiye bir ekilde yer gsterilemiyorsa zaman
geiyor. Buradaki masraflar tatan karlar. nk tayan biran nce
gitmek istiyor ve ykleme yerini tatan belirliyor. Dolaysyla tama yerini
gsterme tatana ait oluyor. 1152/3.md dzenlenmitir.
Ykleme sresi bu bildirim muhatabna varnca r: 8inde gnderdim
9unda vardysa o zaman 10unda balayacak. Yani hazrlk bildiriminin
varmasnn ertesi gn balar. Baz durumlarda ykleme fiilen balanm
olabilir. Bu durumda fiilen baland tarihte ykleme sresine balang
olarak saylmaktadr.
Ykleme Srelerinin Ka Gn Olduunun Belirlenmesi:
ncelikle taraflarn iradesine baklacak. Yani eer szlemede
belirlenmi mi ya da belirlenmemi mi bu duruma bakacaz. Szlemede
dzenlenmi olmas durumunda bir sknt bulunmamaktadr. Ancak
szlemede dzenlenmemi olmas durumunda TTK 1153/1.md ykleme
sresinin ne zaman balayacana ilikin ve 2. Fkrasna da bakacaz. (2)
Ykleme sresi szleme ile belirlenmemise, yklemenin yirmidrt saatlik

kesintisiz alma ile yaplmas hlinde ihtiya duyulacak sre, ykleme sresi
olarak kabul edilir. Bu sre hesaplanrken, yklemenin yaplaca liman,
tamay yapan gemi, ykleme tesis ve aralar ve ykn r: 10 bin ton pirin
24 saatlik kesintisiz bir sre ile ka gnde yklenebiliyorsa o kadar gn
ykleme sresi olarak belirlenecektir. Eer belirlenmemi ise bu hesaplama
yaplrken yklemenin yaplaca liman, gemi ykleme tesisi ve aralar ve
ykn nitelii ile birlikte ykleme liman dzenlemeleri ve yerel teaml gz
nnde bulundurulur.
Ksaca;
i.
Taraflar aralarnda buna ilikin anlama yapmlar m ona
ii.
ykleme sresi belirlenecek
2. SRESTARYA SRES:
Starya sresinin tersine tayann kanunen beklemek zorunda olduu
sre deildir. Szleme ile kararlatrlr. Taraflar anlarsa ancak srastarya
sresi iin tayan bekler. Eer taraflar kararlatrlm ise yani srastarya
sresini taraflar srastarya sresinde de o geminin bekleyeceini
kararlatrm ise ancak ykleme sresi bitmi ise artk tayan beklemek
zorundadr. Staryadan farkl olarak kanunun zorunlu olarak n grd bir
sre deildir. Taraflarn kararlatrd bir sredir.

Srastarya Sresi ve Paras:

Sresi ve ne kadar olaca da szleme ile belirlenir. Ancak kanun eer
szlemede bunlarn belirlenmemi olmas durumunda o zaman 10 gndr
diyor.
Srastarya sresi
MADDE 1154- (1) Szlemede kararlatrlmsa tayan, eyann
ykletilmesi iin ykleme sresinden fazla beklemek zorundadr.
Fazladan beklenilen bu sreye srastarya sresi denir.
(2) Szlemede srastaryadan veya sadece srastarya parasndan
sz edilmi olup da srastarya sresi belirtilmemise, bu sre on
gndr.
(3) Srastarya sresi, ykleme sresi bitince, herhangi bir bildirime
gerek kalmakszn balar.
Srastarya sresi karlnda
bir cret deniyor. Yani tayan
gemisinin srastarya sresi iin de o limanda yklemeye hazr beklemesi
karlnda tayana bir para deniyor. Buna srastarya paras deniliyor.
Srastarya paras tazminat paras ya da cezai art gibi deildir. Sadece

szlemeyle denmesi kabul edilen bir crettir ve kanun gerekesinde bu bir

alacakl temerrdnden doar demektedir.
Srastarya sresinde srastarya paras denir. Bu srastarya parasnn
borlusu da tatandr.
Ancak navlun szlemesi tayan ve tatan
arasndadr. Ancak tayan bu yk gnderilene teslim ediyor. Tatan ve
gnderilen arasnda bir alm satm szlemesi olabilir. Tayan ile gnderilen
yani kanun bu srastarya cretini kanun diyor ki kural olarak tayan der
nk bu cret gnderilene tekabl edebilir mi yani gnderilen bunu demekle
ykml olur mu? Tatan tayana dyor nk tayan gemisi bekliyor.
Tayan zaman kaybediyor. Tayan gemisinin iletip para kazanmak istiyor.
Ancak tatann mal hala yklenmedii iin tayan bekliyor.
Burada
gnderilen szlemenin taraf deildir. 3. Kii lehine bir szlemedir. Bu 3.
Kii lehine szlemelerde 3. Kiiye bor ykleyemeyiz. Ancak gnderile
varma limannda bu mal teslim almak isterse teslim almann bir art olarak
bu bortan sorumlu tutulabilir. Teslim almak istemez bundan kanrsa bu
durumda borlu deildir. nk 3. ahs lehine szlemelerde gnderilen
burada 3. Kiidir. Ona bor yklenemez. nk szlemenin taraf deildir.
Teslim almaktan kand takdirde tayan gnderilene dava edemez. Ancak
tatana gidebilir. Eer gnderilen yk teslim almak istese navlunu ve
srastaryann parasn demek kouluyla alabilir.
Boaltma iin limana yanayor ve o ykn boaltlmasn bekliyor
tayan yine zaman kaybediyor. Bu yzden starya denmesi daha iyiyidi.
Boaltma bakmndan boaltma sresi olarak geiyor. Ykleme limannda
doan srastarya cretinin borlusu zaten tatandr. Ortada bir gnderilen
falan yoktur. Ancak gitti tad yolculuk bitti en son varma limanna geldi
gnderen orada varma limannda bekleyen kiidir. Bu cretin gnderilene
tekabl edebilmesi ancak varma 8 limannda yani boaltma limannda
doan srastarya paras iin geerlidir. Ykleme srasnda bu gemiye geliyor
ve 10 bin ton pirin ykleyecek (4 gn iinde) ve bunun iin bekliyoruz ve 4
gnde bu ykleme bitmiyor. Ancak srastrayda beklerim demiti. Srastarya
da r: 5 gn dedik 3 gnde mal bitti. Bu durumda o ykleme limannda
tatan olarak ben sadece seninle muhatabm sen mal getirdin. Dolaysyla
ben ykleme limannda dolan srastarya parasn senden alrm. Ancak
gittim yolculuumu yaptm gnderilen baka bir kii bu sefer ben o
gnderilen kii ile muhatap olacam. Ancak bu paray boaltma sresinde de
bu para gerekecek. Hem boaltma sresi hem de srastarya sresi in
gerekecek. Eer srastarya sresi iin beklersem srastarya paras doarsa
bu sefer gnderilenden bunu isteyebilirim. Ancak sadece gnderilen kiiden
srastarya parasn isteyebilirim.
r: A- tayan C-tatan A Cnin malnn tanmas konusunda
anlayorlar. Bu mal 4 gn iinde yklenecek. Fakat A Cnin maln 4 gnde
ykleyemiyor. Bunun zerinde biz nceden zaten srastarya sresinin
beklenecei konusunda anlamtk. Srastarya sresini 5 gn olarak kabul
ettik. 5 gn iin A 3 gn bekledi yani 5 gn srmedi yani toplamda 7 gn srd

ve yk yklendi. 3 gnlk srastarya parasn sadece Cden isteyebilir.

nk ortada daha gnderilen yok. Daha ilk limanda yklkeme limanndaym.
A yk tad ve gidecei limana vard. Burada gnderilen olarak B beliyor.
Mal teslim almak zere bekliyor. B kural olarak mal boaltlrken 6 gn srd.
Boaltma sresini nceden 4 gn olarak karalatrmtk ancak 2 gn
srastarya creti denmesi gerekiyor. bunu kim deyecek. Bu durumda
gnderilenin bu creti deyeceine ilikin kararlatrma yaplm olabilir.
Ancak bu durum orada kararlatrlamaz. Yani nceden kararlatrlmas
gerekmeli. Eer gnderilenin bu srastarya cretini deyeceine ilikin
kararlatrma yaplmam olmas durumunda bu creti tatan der.
Srastarya creti genelde szleme ile ve gnlk sabit bir mebla
eklinde tayyin olunuyor. Ancak sabit olabiliyor.
Staryadan farkl olarak srastarya sresi iin cretli paral yani
demuraj deniyor. Srastarya parasnn ne kadar olacana iliin 1155.md
devreye girmektedir.
4. Srastarya paras
MADDE 1155- (1) Srastarya sresi iin tayana srastarya paras
denir.
yani bir szleme ile taraflar bu creti kararlatrabilirler. r:
gnlk 8 bin dolar eklinde kararlatrabiliyoruz.
(2) Srastarya parasnn miktar szleme ile kararlatrlmsa,
tayan, szlemede belirlenen miktar aan bir istemde bulunamaz.

(3) Szlemede miktar kararlatrlmamsa, srastarya paras olarak

ykleme sresini aan bekleme nedeniyle, tayann yapt zorunlu ve yararl
giderler istenebilir.
r: taraflar gnlk cretin 8 bin dolar olacana ilikin nceden
anlamam ise bu durumda tayan olarak zorunlu ve yararl
gider olarak ne yapm isem sadece bunlar isteyebilirim
(4) Ykleme limannda doan srastarya parasnn borlusu tatan
olup, srastarya paras denmeden veya yeterli teminat verilmeden, tayan,
gemiyi yola karmak zorunda deildir. Bu sebeple fazladan bekledii sre
iin tayan, urad zararn tamamn tatandan isteyebilir.
Tatan C ykleme sresindeki srastarya
parasnn
borlusudur. Eer C srastarya parasn demezse A gemiyi
yola karmak
zorunda deil. Gemiyi bekletebilir. nk
burada Cnin yk bekliyor. Onun aleyhine bir durum sz
konusudur. Bu sebeple fazla beklemeden dolay urad
zararn tamamn tatandan isteyebilir.
Eer paray Aya
vermezse C bu durumda oluan zararlar Cden isteyebilir.

(5) Ykleme limannda doan srastarya paras, srastarya sresinin

hesabnda esas alnan zaman biriminin sonunda muaccel olur. Kullanlmayan
zaman birimi iin srastarya paras istenemez.
Gnlk 8 bin dolar demitik ya ite bu durumda her gnn
sonunda muaccel oluyor. Kullanlmayan zaman birimin iin
srastarya paras istenemez. Yani biz srastarya paras iin 5
gn olarak kararlatrdk ancak 3 gn iin kullanm ise bunun
iin para isteyemez.

Starya ve Srestarya Sresinin Belirlenmesi

Starya ve srastarya srelerinin belirlenmesi aralksz olarak
hesaplanyor.
Tatil
gnleri bunlar hesaba katlmyor.
1156/1.md
dzenlenmitir. Ykleme sresi takvime gre aralksz hesaplanr. Bekletici
bir hkm deildir. Tamamlayc bir hkmdr dolaysyla taraflar bu srelerin
hesaplarn diledikleri gibi kararlatrabilirler. Yklemenin sresine ilikin
olarak szlemelerde baz metodalar vardr. Bunlarda mmkndr. En ok
kullanlanlar:

SHEX (Sundays and Holidays Excluded)**(genelde sorularda ve

uygulamada gelen !!!) Pazar ve tatil gnleri hari pazar ve tatil
gnleri ykleme yaplamaz.
FHEX (Fridays and Holidays Excluded) Cuma gnleri hari Cuma
gnleri ykleme yaplamaz.
SHINC (Sundays and Holidays Included) Bizim kanunumuzun da
kabul ettii kuraldr. Yani pazar gnleri de dahil.
FAS (Fast As Can)
RWD (Running Working Days) Sadece i gnleri. Bizim kanunumuza
gre sadece pazar hari olmu olacaktr.
RWH (Running Working Hours) alma saatleri. Baz limanlar baz
saatlerde kapal olabilir.
WPD (Weather Permitting Days) Havann uygun olduu gnler.

Engel Sebebi le Ykleme Yaplamazsa

Bu starya ve srastarya sresi boyunca karnza baz engeller
kabilir. r: iiler grev yapabilir, hava koullar engel olabilir, boaltmaya
ilikin kullanlan aralar almayabilir gibi engeller kabilir. Bu engellerden
dolay yke ilikin ykleme ve boaltma yaplmayabilir. Bu durumda ne
olacak gene bunu tatana m ykleyeceiz.? Baz durumlarda tayann
katlanmas gerekebilecek mi? te burada faaliyet sahas prensibi ne
kmaktadr. Yani hem ykleme bakmndan hem de boaltma bakmndan
kanun gerei szleme gerei stme den grev ne ise benim faaliyet
sahama ilikin bir durum ise buna ben katlanmalym. Eer bu senin faaliyet
sahana ilikin ise bu durumda sen katlanacaksn. Bu durumda baklmas
gereken kimin faaliyet sahasnda eer tayann faaliyet sahasna ilikin ise

bu durumda faaliyet sahas prensibi gerei tayan katlanacaktr. Yani baz

durumlarda engeller tayann faaliyet sahasnda kabilir. r: ykleme yeri
gsterilemezse tatann talimat saylyor dolaysyla tatann faaliyet
sahasna kan engeldir veya FIYO FIOS gibi durumlarda bu sefer tatan
yklemeyi yapmak ykmldr ve eer ykleme iileri grev yaparlarsa o
zaman tatann faaliyet sahasnda kan bir engel sz konusu olacaktr.
ancak kural yklemeyi tayann yapmasdr. FIYO istisnai bir durumdur.
Bundan dolay eer FYO yok ise ve ykleme iileri grev yaparlarsa o zaman
tayann faaliyet sahasnda kan bir engel sz konusu olur.
Tatann faaliyet sahasnda olan bir engel var ise ben ykleme
sresini durduramayacam nk saymaya devam edeceim nk bu
durumu tatan katlanr ve srastarya iin bir para denecek. Ancak tatann
faaliyet sahasnda kan bir engel varsa bu durumda sre duracaktr.
Dolaysyla o engelin olduu gn sreden saylmayacaktr.
Baz engeller baz durumda iki tarafnda faaliyet sahasnda kabilir. r:
frtna bu engeller her iki tarafn faaliyet alannda kan bir engeldir ve bu
engeller bakmndan ykleme sresinden saylmayacaktr. Yani biz bu
frtnann kt gn saymyoruz. Ancak starya sresi iinde olsa da
srastarya creti denecek. Yani o gn iin byle bir durumu kanun n
grmtr. TTK 1156.MD bu anlamda temel bir maddedir.
MADDE 1156:
(2) Tatann faaliyet alannda gerekleen tesadfi sebepler dolaysyla
eyann gemiye teslimi mmkn olmayan gnler de ykleme sresinin
hesabnda dikkate alnr.
(3) Tayann faaliyet alannda gerekleen tesadfi sebepler dolaysyla
eyann gemiye alnmas mmkn olmayan gnler ise bu srenin
hesabnda dikkate alnmaz.
(4) Frtna, buz istilas veya seferberlik gibi her iki tarafn faaliyet alann
ilgilendiren tesadfi sebepler dolaysyla eyann gemiye teslim edilmesi
ve alnmas imkn bulunmayan gnler ykleme sresine eklenir; u kadar
ki, ykleme sresi iinde olmasna ramen tatan bu gnler iin tayana
srastarya paras demekle ykmldr.
(5) nc ve drdnc fkralarda yazl hllerde, yklemeye fiilen devam
edildii anda, sre durduu yerden ilemeye balar.
Bu durumlar starya sresine ilikindir.
(6) Srastarya sresi ise ikinci il beinci fkralarda belirtilen hllerden
etkilenmeksizin kesintisiz olarak hesaplanr; meerki, bu hllerin
doumuna, tayan kusuruyla sebep olsun.
Srastarya 6.f gre kesintisiz hesaplanmaktadr. Yani biz ykleme
sresini hesapladk ve srastarya sresine getik. Srastarya
sresinin durmas iin yle bir hal olmaldr ki tayan bu duruma
kusuru ile sebep vermi olmaldr. r: ykleme iilerine maa
demedii iin greve gittiler. Tayan bu duruma kusuru ile sebep
olmutur. te burada sre duracaktr. Ancak bunu dnda frtnada

veya tayann faaliyet sahasna giren baka bir durum mu olmu

bunlar nemli deildir. Srastarya sresi kesintisiz olarak
hesaplanacaktr.
Bu anlamda FYO FOSlar ok nemli olacaktr.** kural olarak
yklemeyi ve boaltmay tayan yapyor. FYO varsa tatan
yapyor. FYO yoksa ykleme iileri tayann yardmc ahs
oluyor ve ykleme iilerin grevi tayann faaliyet sahasna
ykleniyor. Ancak FYO varsa bu ykleme iileri tatann adamlar
oluyor. Dolaysyla tatann faaliyet sahasna denk geleceklerdir.
r: ykleme yapan vincin bozulmasnda bu kapsama girecektir. r:
istif iileri grev yaparsa bu durumda tayann faaliyet sahasdr.
Ancak FYOS varsa istif sadece FYOSa aittir. O zaman tatann
faaliyet sahasna girecektir.

Starya ve srastarya sreleri artr szlemeleri iin geerlidir. Krk

ambar szlemeleri bakmndan kanuni bekleme sreleri yoktur. Ancak
taraflarn bu durumu kararlatrmas mmkndr. r: sizin yknz dzenli
hat seferleri ile dzenleniyor. Sadece benim deil 50 tane daha tatan var
ve ben 51. Olabilirim. Bu durumda nceden kabul edilen yk tama sreleri
vardr. O gemi 9da kalkacaksa bir gn ncesinde 5e kadar ykn teslim
edilmesine ilikin sreler n grlebilir. Bu gibi durumda kararlatrlan srede
yk teslim etmeli durum 1163.md dzenlenmitir.

X- Krkambar szlemesi
1. Ykleme an
MADDE 1163- (1) Krkambar szlemesinde tatan, tayann
veya yetkili temsilcisinin ars zerine, gecikmeden eyay
yklemek zorundadr.
(2) Tatan gecikirse tayan, eyann teslimini beklemekle ykml
deildir. Yolculuk, eya teslim alnmadan balam olsa bile, tatan
tam navlunu demekle ykmldr; u kadar ki, tayann teslim
edilmi olmayan eya yerine ykledii eyann navlunu, tam
navlundan indirilir.
(3) Tayann, geciken tatandan navlun isteyebilmesi iin bunu
yola kmadan nce tatana faks mesaj, elektronik mektup veya
benzeri teknik aralarla da mmkn olmak zere yazl ekilde
bildirmesi gerekir; aksi hlde istem hakkn kaybeder.
Bu maddeye gre kural olarak
krkambar tamalarnda eya
gecikmeksizin tayann ars zerine gecikmeksizin ykleniyor. Gecikirse
tayan tatan beklemek zorunda deildir. Eer tayan beklemeden yani
eyay teslim almadan yolculua balam ise tatan tam navlunu demek
zorundadr. nk tayan maln tanacana ilikin szleme yapt iin o
kadar mal eksik tayor ve tatan ge kald iin tayan neden o navlundan

eksik kalsn. Buna l navlun deniliyor. Ancak bu navlunu isteyebilmek iin

yazl olarak tatana bir bildirimde ihbarda bulunmas gerekiyor.
r: Y tayan gecikir ve tatan bir baka tayann ykn alm ise
bu durumda yeni tayan iin ald yeni navlunu bu l navlundan indirimesin
gerekiyor. Bylece hakkaniyete aykr durum engellenmi oluyor.
YKN BOALTILMASI :
Varma limanna gemi vardnda yk boaltmas gerekiyor. yani yk
teslim almas iin gnderilenin emrine hazr tutmak amacyla limana
karyoruz. Yani gemiden karaya karyoruz. Buna boaltma deniliyor.
Yklemenin varma limanndaki karlna boaltma deniliyor. Burada
kanunda nerdeyse ayn hkmle dzenlenmitir. Burada faaliyet sahas
prensibi geerlidir, srastaryann kesilmesi esas buras iin de geerlidir,
ykleme sresi aralksz hesaplanyor hep ayn prensipler geerlidir. Ancak
farkl maddelerdedir.
Yani snavda kanunda baklmas gereken yk varma
limannda m yoksa ykleme limannda m ok nemli****
TTK 1166.md sonra gelen maddeler boaltmaya dairdir.
Ancak 1152.md vd yklemeye dairdir.
Olayda eer
boaltma grrsen 1166.md vd hkmlerine baklacak.
Yklemeden farkl olarak boaltmada gemiyi yk gtren kii ykleten
diye ayr bir kii bulunuyor. Szlemenin taraf deil ykle ilgili konumundadr.
Ancak ykleten gemiye ilk yklenmesi iin getiren ya boaltmada ykleten
yoktur. Boaltmada artk gnderilen vardr. Boaltamaya itirak eden ahs
ykleten deildir.
Burada GNDERLENdir.
Hzlandrma primi
kararlatrlabiliyor. Sonuta ne kadar hzl yaplrsa tayann lehine bir
durumdur. Tayan tatana hzl ykleme yapt iin para deyebiliyor.
Hzlandrma primi TTK 1157.md ile n grlmtr. Genellikle
srastarya cretinin yars kadar oluyor. r: 8bin dolar denmi ise srastarya
ya o zaman 4 bin dolay oluyor.
Ykleme Yaplamaz veya Tamamlanamazsa:
Yklemenin hi yaplamamas TTK 1159.md dzenlenmitir. r:
ykleme sresini 4 gn olarak belirledik ve srastarya sresine ise 5 gn
dedik ve 9 gn gemi ve yklemeye balamam olmas durumunda ykleten
veya tatansnz ve mal daha gelmemi olmas durumda tayan szlemeyi
fesh edilmi sayabilir veya yklemenin yaplmas iin beklemeye devam
edebilir. Bu maddeye gre tayann durumda iki hakk vardr. Bunlar;
1.
Szlemeyi ya fesh etmi sayacak ya da beklemeye devam
edecektir. Eer szlemeyi fesh edilmi sayarsa
bu
durumda tazminat isteyebilmesi iin yazl bir bildirimde
bulunmas gerekmektedir.
2.
Beklemeye devam ederse bu durumda urad zararn
tamamn isteyebilir.

Yklemenin eksik yaplmas durumu ise TTK 1160.MD dzenlenmitir.

Bu maddeye gre hem ykleme sresi bitti hem de srastarya sresi
bitmitir. Bu durumda tayan;
1.
Artk bu durumda tayan beklemek zorunda deildir. r: 10
bin ton pirinci 8 bin tonu yklenmi is e 8 bin ton pirin ile
tayan yola kabilir. Yk tamamen yklenmemi olsa dahi.
Bu halde navlunun tamamn srastarya cretini ve eksik
ykleme yapmak zorunda kald masraf veya zarar var is e
bunlar tazmin edilmesini isteyebilir.
2.
Ya da tatan beklemesi iin talimat verebilir. Bu durumda
tayan bu talimata uyup uymamakta serbesttir. Beklerse
urad zarara kar tazminat isteyebilir.
3.
Tatan yola kmasn isteyebilir. Daha fazla para demek
istemeyebilir. Bu durumda navlunun tamamn ve srastarya
cretini ve tayann urad zararlar demekle ykml
olacaktr.
Tatan talimat vermemesi durumunda, tayan yazl bildirimde
bulunmu ise ancak tatan talimat vermiyorsa
bu durumda tayan
szlemenin fesih edilmi sayabilir.
Burada yoksun
kald kazanc
istenebiliyor ve doan alacaklar isteyebilir.

Birden ok Ykleten veya Tatann Bulunmas Durumunda :

TTK 1161.md dzenlenmitir. Ykleten birden fazla ise ve her birine
farkl teslimler yaplacak bu durumda Hazrlk bildirimi tatana yaplacaktr.
Ykletenden her bir eya iin gemi ykleme yerinin deitirilmesini isteyebilir.
Yer deitirme ve manevrasnda dahil olmak zere tm giderler tatana aittir.
Farkl farkl yerlerden yk teslim alnacaksa ykleten ykleme yerini
belirledii iin bu yer deitirmenin tm giderleri tatana aittir. Srastarya
creti, starya creti, yer deitirme creti boyunca ilemeye devam ediyor.
Birden ok tatan varsa r: ksmi yolculuk arteri szlemesi varsa 1
numaral ambarda Aya tahsis 2 numara Bye bu durumda her bir tatana
ayr ayr hazrlk bildirimi yapmak zorundadr. Ayrca her bir tatan iin
btn bu starya creti ve srastarya creti ayr ayr hesaplanacaktr. Eer
szlemelerden biri yolculuk balamadan nce fesh edilirse bu durumda
yklenen eyann boaltlmas gerekiyor. bu boaltma gecikmeye sebep
olacaksa o zaman dier tatanlarn onay gerekmektedir. Bu durum TTK
1162.MD dzenlenmitir.

PRATK 5
DENZ TCARET PRATK V
OLAY I.
1. Gemi ismen- ferden tayin edilmitir. Bu nedenle arter szlemesidir.
Geminin belli bir ambarnda tahsisinden bahsedilmiyor dolaysyla geminin
tamamnn tutulduunu anlarz. Ortada bir yer tahsisi vardr bu nedenle de
arter szlemesi olduu anlalmaktadr. Burada zaman esas zerine
olmad iin zaman arteri deildir. Brezilyadan stanbula olan bir
yolculuk iin gemi tahsis edilir ve burada tayann tama taahhdn
ferdiletiren unsur gemidir. Bu yzden burada yolculuk arteri sz
konusudur. TTK m. 1138de dzenlenir. Bir ksmndan bahsedilmiyor yani
20.000 ton kle demir yk ise tamamdr bu nedenle tam arterdir.
2. Zaman arteri szlemesidir. ( Kira lafn grmeden kira deme !) Tahsis
grldnde bu bir arterdir .Belirli bir zaman esas zerine yapld iin
zaman arteridir.
Zaman arteri szlemesi iin nemli olan (Taraflar):
Tahsis eden (Atlas Denizcilik) ve Tahsis olunan( arterer Petrol Ofisi
Adir)dir. 1 yl boyunca geminin ticari ynetimi Petrol ofisi Aye
braklmtr.

3.
4.

5.

6.

7.

Tahsis ediyorsa burada arter szlemesi vardr. Tayann tama

taahhdn ferdiletiren unsur burada Sorento isimli gemidir ve randan
zmire yaplacak olan yolculuk iin tahsis eder. Burada yolculuk arteri
szlemesi sz konusudur. Bu sefer iin tahsis etmitir. Burada
szlemenin taraflarnn sfatlar: Tayan ( Petrol Ofisi) Tatan ( Peta)
-- ASIL
Zaman arteri szlemesi bir tr navlun szlemesi olmad iin burada
2si arasnda asl ve alt navlun szlemesi yoktur. Ancak eer ki ayn
yolculuk iin Petata geminin bir ksmn (geminin tamamn dolduramad)
dolduramad iin geminin bir ksmn baka birine tahsis etseydi mesela;
Tpaa tahsis etseydi burada da ksm yolculuk arteri olacakt ve ALT
navlun szlemesi olacaktr.
Krkambar szlemesidir. Tayann tama taahhdn ferdiletiren unsur
yktr. Tahsis yok ve geminin ad belli deildir. Burada yk nemlidir.
O yolculuk bakmndan burada 8 numaral ambar tahsis eder. Tayann
tama taahhdn ferdiletiren unsur gemi olduu iin bir yolculuk arteri
sz konusudur. Geminin yalnzca 8 numaral ambar tahsis edildii iin
ksm yolculuk arteri sz konusudur.
Taraflarn sfatlar: Tayan Tatan
6 sefer burada yolculuk anlamndadr bu nedenle yolculuk arteri
szlemesidir. Tayann tama taahhdn ferdiletiren unsur gemidir.
Bu gemi 6 sefer iin tahsis edilir. Yolculuk arterinin taraflar: Tayan ve
tatandr.
plak gemi kiras szlemesidir. (Balebold arterdir.) Donatan Dnin
sfat kiraya verendir. Bde kiralayan/ gemi iletme mteahhidi. Burada
GEM LETME MTEAHHDN UNUTMA!!!
MEKA
Bentoya (1 yl sre ile tahsis)
BURADA ZAMAN ARTES SZ KONUSU
Sfatlar: Meka- tahsis eden, Bento- tahsis olunan
Bento
nar Tamaya (4 sefer iin tahsis)
yolculuk artr
Sfatlar: Bento- tayan, nar- tatan
Asl navlun szlemesi uyarnca Bento asl tayan
Bentodur.
nar
Zrai Donatm ( 1 sefer iin Mersin)
Yolculuk artr
Sfatlar: nar-tayan, zirai donatm- tatan
Burada alt navlun szlemesi sz konusudur. Dolaysyla
nar alt tayandr. Zirai donatm ise alt tatandr.
Bu soru bakmndan 20 puan oluyor. Snavda kesin gelir.
Genellikle alt navlunlar unutuluyor!!! Unutma sakn**** ek olarak
kiray da koyuyor ve gemi iletme mttehidi unutuluyor sakn
unutma 7.soru ok ok nemli****

09/12/15
KONMENTO:
Uluslararas deniz ticareti konimentolar vastasyla yrtlyor.
Konimento (clean bill of lading). Konimentolara ilikin olarak bir uluslararas
szlemeler ve bunun ad da LAHEY KURALLARI TR bu kurallarn tarafdr.
Szlemenin bu Lahey kurallarn deitiren protokollerde var ancak bu
protokoller bakmndan TR bunlar kabul etmemitir. Ancak TTK bu
deiiklikleri de adapte etmitir.
Lahey kurallar gnmzde bir ok devletin deniz ticareti hukukunda
tayann sorumluluunu dzenlerken esas ald kurallardr. Yani hem taraf
olmular hem de baz lkeler ise kendi i hukuklarna bu kurallar alarak taraf
olmulardr. Yani dorudan bu Lahey kurallarn i hukuka almlardr.
TTKda srf Lahey kurallar deil dier baz szlemeler var bu szlemelerin
yansmalarnda grlyor.
Konimento bir emtia senedidir. Yani konimento bir t kymetli
evraktr. Konimento hakknda bir hkm bulunmazsa polie hkmleri
uygulanacaktr.
Konimento, tayan ya da onu temsilcisi ya da onu temsilen kaptan
tarafndan dzenlenen (tek tarafl olarak dzenlenen) ykn tanmak zere
teslim alndn ilikin ikrar tandktan sonra varma limannda bu senedin
hak sahibi olan hamiline teslim edilecei taahhdn ieren kymetli evraktr.
Yani konimento tayann yk tanmak zere teslim aldna dair beyan
ve ikrarn ieriyor. Tayan ben bu mal tanmak zere teslim aldm diyor.

Yolculuk sonunda senedin yasal hamili kim ise bu yetkili kimseye teslim
edeceim demek oluyor. Buna ilikin taahhd ieriyor. Konimentonun yasal
hamili konimentoyu imza karlnda navlun szlemesine tabi olmakszn
ykn kendisine teslimini talep etme hakkna sahiptir. nk bir alm satm
szlemesi var. Satc navlun szlemesini kaydediyor. Navlun szlemesini
akdettii kii tayan. Tayan yk tayor ve alcya teslim ediyor. Alc
burada gnderilen oluyor. Kime teslim edileceini biz nereden bileceiz.
Yke refakat eden belge var konimento. Bu konimentonun bir nshas
alcya gnderiliyor ve alc gidip bu nshan ile kendisinin bu konimentonun
yasal hamili olduunu kantlayarak bu yk almaya yetkili olduunu ve
kendisine teslim edilmesini tayana sylyor. Burada gnderilenin ykn
kendisinin teslimini talep etme hakk konimentodan domaktadr. Bu hakk
oluturan konimento bir kymetli evraktr. Yani konimento mal temsil
etmektedir ve yk tama halindeyken yani tama devam ederken ykn
temlik edilmesine imkan ediyor. Hem de bu yk zerinde bu ekilde rehin
kurulabiliyor. Hala yk tama srasndayken de satc kendisine alc
bulabiliyor.
te bu sebeple konimento kymetli evrak olduu iin
konimentoyu alcya gndererek alc bu maln sahibi yapabilecek. Alc
varma limannda tayandan bu mal talep edebilecektir.
Konimento TTK 1228.md dzenlenmitir. Konimento, bir tama
szlemesinin yapldn ispatlayan, eyann tayan tarafndan teslim
alndn veya gemiye yklendiini gsteren ve tayann eyay, ancak onun
ibraz karlnda teslimle ykml olduu senettir.
Konimento zellikle krkambar tamalar bakmndan ok nemlidir.
Krkambar szleme, genellikle konimento ile ispatlanyor. Ancak artr
szlemelerinde bir artr parti dzenleniyor ve bu artr parti ile birlikte bir
konimento bulunuyor. Fakat krkambar tamalar bakmndan sadece
konimento bulunuyor.
Konimentoyu Kim Dzenleyecek:
Deniz yolu ile yk tamay taahht eden herkes konimento
dzenleyebilir. nk deniz yolu ile yk tamay taahht eden kiiye biz
TAIYAN diyoruz. Bu tayan sfat ile kii konimento dzenleyebilir. Ancak
tayan tek yetkili
deildir. Ayn zamanda Kaptan da
konimento
dzenlemeye yetkilidir. Yani uygulamada ya tayan veya kaptan dzenliyor
ya da bunlarn yetkili bir temsilcisi dzenliyor. Kim dzenlerse dzenlesin
tayann nam ve hesabna bu konimento dzenlenmektedir.
Tanm ve uygulamaya bakldnda 2 tr konimentodan
bahsedilmektedir. Bunlar;
1. Ykleme Konimentosu:
2. Tesellm Konimentosu:
Bu iki kavram kanuna gre eyann tayan tarafndan teslim alndn
gsteren senetten bahsederek yani tesellm konimentosu dieri ise
yklendiini gsteren diyerekten ykleme konimentosundan bahsediliyor.

Ykleme konimentosu dierine gre daha deerlidir. nk hem

teslim alndn belgeliyor hem de yklendiini belgelemektedir.
Ykleme konimentosu, ykn
gemiye yklenmesinin takiben
dzenlenen konimentodur. TTK 1228/2.md dzenlenmektedir.
TTK 1228/2.md ilk cmlesi tesellm konimentosuna ikinci cmlesi de
ykleme konimentosuna ilikindir.
Yk gemiye alnr alnmaz bu ykletenin talebi zerine, ykletenin
istedii nshada bir ykleme konimentosu dzenlenebiliyor. Ayrca baz
durumlarda tesellm konimentosu dzenlenmektedir.
Tesellm konimentosu uygulamada bazen dzenlenmektedir. Yanna
erh dlyor. Bu erh eyann ne zaman hangi gemiye yklenmi
olduuna ilikin bir erh oluyor. Eer byle bir erh drlm ise bu
tesellm konimento ykleme konimentosu haline geliyor. Zaten bu kanunda
dzenlenmitir.
Tesellm konimentosu ykn tanmak zere tayan tarafnda
teslim alnmasn takiben dzenlenmektedir. Ancak dikkat edilmesi gereken
husus ykleme konimentosu daha deerli nk tesellm de iermektedir.
Dolaysyla yk henz gemiye yklenmeden ancak tayan tarafndan teslim
alndktan sonra dzenleniyor. Tesellm konimentosunun dzenlenebilmesi
iin ykn zilyetliinin tayana devredilmesi arttr. Ancak dolayl zilyedlii
de biz burada kabul ediyoruz. Yani dolayl zilyetlik devredilirse de zilyedliin
devri gereklemi olacaktr.
Konimentonun Dzenlenmesi:
Konimentonun dzenlenmesini talep etme hakk, ( tayan, kaptan
yada tayan/kaptann yetkili temsilcisinden) bunu yk gemiye getiren
ykleten talep edecektir. Bizim hukukumuz bakmndan Konimentonun
dzenlenmesinin talep hakk tatana deil ykletene aittir. Tanmak zere
teslim edilen veya gemiye yklenen yk hakknda konimento dzenleniyor.
Bu ikisini de dzenlemesini talep etme hakk ykletene aittir. Ykletenin
byle bir talebi varsa tayan, kaptan yada tayan/kaptann yetkili
temsilcisinden bunlara gelip konimento dzenle derse bunun zerine
konimentonun gecikmeden dzenlenmesi gerekmektedir. Ancak bunun iin
tesellm konimentosu ve ykleme konimentosu veya eer tesellm
konimentosu talep ediyorsa maln tamamnn teslim edilmesi gerekiyor.
maln bir ksmnn teslimi ile tesellm konimentosu dzenlenemez. Ykleme
konimentosu bakmndan ise maln tamamnn yklenmi olmas
gerekmektedir.
Konimentonun dzenlenmesi
ancak ykletenin talebi halinde
zorunludur. Demek ki kural olarak tayan dzenlemek zorunda deildir.
Fakat eer ykleten talep ederse artk tayan konimento dzenlemekle
ykmldr.
Akreditif yaygn olarak kullanlan bir sistemdir. Alclar ve satclar
birbirine uluslararas anlamda gvenemedikleri iin akreditif ilemlerin de

konimento da akreditif bankasna teslim ediliyor. Zaten bu akreditifin

kurduu sistem byle yryor. Dolaysyla akreditif ilemlerde hemen hemen
konimento dzenlenmektedir. Eer akreditif ilem var ise iin doas gerei
konimento dzenlenmek zorundadr.
Konimentonun dzenlenmesini talep etme hakk kural olarak ykleten
aittir. Ykletenin bizim hukukumuzda farkl bir statye aittir. Bu ykletene
tanna ayr stat sadece bizim hukukumuzda, alman ve yunan hukukunda
vardr.
Tatan shipper
Ykleten- Actual shipper
Tayan-...
Ykleten konimentonun dzenlenmesini talep etme hakkna sahip
kiidir. Konimentoyu ykletenin talebi ile dzenlemekle zorunlu/yekili kii
tayan, kaptan veya bunlarn yetkili temsilcisidir. Tayan deniz yolu ile yk
tamay taahht eden kimsedir. Dolaysyla deniz yolu ile yk tamay
taahht eden kii ayn zamanda konimento dzenlemeye de yetkilidir.
Konimentonun Dier levi:
Konimentonun bir baka ilevi ise tayan ispat etmektir. 1238.md
dzenlenmektedir. Konimentoyu tayan sfatyla imzalayan veya
konimento kendi ad ve hesabna imzalanan kii, tayan saylr. uygulama
bakmndan o kadar ok insanlar oluyor ki r: alt tayanlar, tayclar oluyor
dolaysyla ileride zarar meydana geldiyse ve tayan eklinde o kiiye
bavurulursa o kii bu tama bakmndan tayan deilim diyebiliyor bundan
dolay bu tama bakmndan onun tayan olduunu ispatlamamz gerekiyor.
Konimentoda tayann ad ve soyad veya ticaret unvan ile iletme
merkezinin gsterilmemi olduu veya aka anlalmad hllerde,
donatan, tayan saylr; meerki, konimento hamilinin ak istemi zerine,
donatan tayann ad ve soyadn veya ticaret unvan ile iletme merkezini
bildirerek bunu belgelendirmi olsun.
Eer konimentoyu tayan imzalamam ise veya konimentodan
tayann kim olduu anlalamyorsa o zaman kanun bu yk ve
ilgilileri korumak istiyor. Bylece donatan tayan saylacak diyor.
Burada kanunun amac zarar gren yk ve ilgiliyi tazminatsz
brakmamaktr. Ancak eer ykle ilgili talep ederse o donatan
(donatan o tayanla szleme yapt iin) hayr ben senin fiili
tayandm ama ben senin muhatabn deilim senin muhatabn bu
kii diye gsterebilir. Yani donatan gerek tayann kim olduunu
ve ticaret unvann adresini eer ispat ederse o zaman tayandan
tazminat isteyebilecektir.
(3) Kaptan veya tayann dier bir temsilcisi tarafndan dzenlenen
konimentoda, tayann ad ve soyad veya ticaret unvan ile iletme
merkezinin gsterilmemi olduu veya aka anlalmad hllerde, temsilci
de ikinci fkra uyarnca sorumlu tutulan donatan ile birlikte tayan saylr;
meerki, konimento hamilinin ak istemi zerine temsilci, tayann ad ve

soyadn veya ticaret unvan ile iletme merkezini bildirerek bunu

belgelendirmi olsun.
Konimentoda yine tayann kim olduu anlalamyorsa ancak
konimentoyu kaptan veya onun yetkili temsilcisi dzenlemi. Bu
durumda kanun bir nceki fkrada donatan tayan saym ve onu
sorumlu tutmutu. Eer bu imzalayan yetkili temsilci de donatan ile
birlikte tayan saylr diyor. Yan o yetkili temsilciyi de sorumlu
tutuyor.
(4) Tayann ad ve soyad veya ticaret unvan ile iletme merkezinin
yanl veya ge bildirilmi olmas hlinde, tayan, donatan veya tayann
temsilcisi, yanl veya ge bildirimden doacak zararlardan mteselsilen
sorumludurlar; bu takdirde 1188 inci maddede ngrlen hak drc sre
tayann ad ve soyad veya ticaret unvan ile iletme merkezi doru
bildirilene kadar tayana yneltilecek istemler hakknda ilemeye balamaz.
Eer ki tayann ad soyad veya iletme merkezi yanl bildirilmi
ise ykle ilgili zarar gren hem tayan hem donatan hem de
konimentoyu dzenleyen tayann temsilcisi mteselsilen sorumlu
tutulmutur.

Konimentonun ekli:
Konimento tayann tek tarafl bir bor senedidir. Yani yazl bir irade
beyandr. Yalnz tayann ya da yalnz temsilcinin imzas gerekli ve yeterlidir.
Ancak kaptan kopyasnda ykletenin imzas da gerekiyor.
Konimento nama, emre ya da hamiline yazl bir ekilde dzenleniyor.
1228.md gre ve Uygulamada genelde 3 ya da 4 nsha halinde
dzenlenmektedir. Btn bu nshalar tek bir konimento tekil ediyor. Yk
teslim edildikten sonra hepsi hkmden dyor.
1228/4.md gre uygulamada konimentolara dair standart formlar
bulunmaktadr. genellikle basl konimento formlleri kullanlyor. artr
tamalarnda
bu formller daha basit bir ekildedir. Genelde artr
szlemeleri hkmlerine atf yaplyor. nk artr szlemelerinde artr
szlemesi aralarndaki ilikiyi dzenleyen ey artr szlemeleridir. Ancak
krkambar tamalarnda konimento daha nemlidir. nk bir szleme
dzenlenmiyor. Dorudan bir konimento dzenlenmektedir. Bu yzden
krkambar
tamalarnda konimento daha nemlidir. Krkambar
tamalarnda ayrca yazl bir navlun szlemesi yaplmyor. Bu sebeple
konimento navlun szlemesinin ieriini esas tekil ediyor. Bu yzden
konimento krk ambar tamalar bakmndan bir ok art iermektedir. Daha
detayl dzenleniyor.
Ticaretin kanunun sonunda son hkmlere ilikin dzenleme
bulunmaktadr. bu son hkmler kapsamnda da gvenli elektronik imza
baln tayan 1526.md vardr. Bu maddenin 2.f konimentoya ilikin bir
dzenlemedir.
Bir
Konimentonun
elektronik
ortamda
nasl

dzenlenebileceine ilikindir. Konimentonun, tama senedinin ve sigorta

poliesinin imzas elle, faksimile bask, zmba, stampa, sembol eklinde
mekanik veya elektronik herhangi bir arala da atlabilir. Dzenlendikleri lke
kanunlarnn izin verdii lde bu senetlerde yer alacak kaytlar el yazs,
telgraf, teleks, faks ve elektronik dier aralarla yazlabilir, oluturulabilir,
gnderilebilir.
Konimentoya Yazlacak Hususlar:
TTK 1229.md dzenlenmitir. Bu maddedeki dzenlemelerin
yazlmasn tayan ya da ykleten talep edebiliyor. Tayan kendisi ya da
ykletene yazdrabilir. Ancak eer ki bu maddede bulunan kaytlar bunlarn
konimentoda bulunmamas konimentonun geerliliini etkilemiyor. Yani bu
hususlar bulunmasa da konimento geerlidir. Her zaman hkmsz deildir.
Konimentonun hkmszl 1229/2.md dzenlenmitir. (2) Birinci fkrada
saylan unsurlardan bir veya birkann konimentoda bulunmamas senedin
hukuken konimento saylmasn engellemez; yeter ki, senet 1228 inci
maddenin birinci fkrasnda yazl unsurlar tamakta olsun. 1228/1de
konimentonun tanm yer almaktadr. Yani kanunun dzenlemesine gre bu
tanmda yer alan hususlar olsun gerisi olmasa da bu hkmsz deildir. Yeter
ki tanmda yer alan hususlar olsun. Ancak bu tanmda yer alan hususlar da
olmaz ise bunlar esasl unsurlar olduu iin bu konimento hkmsz
kalacaktr.
1229.md ilk fkras Konimentonun ieriini dzenlemektedir.
II - erii
MADDE 1229- (1) Konimento, aadaki kaytlar ierir:
a) Ykletenin beyanna uygun olarak gemiye yklenen veya
yklenmek zere teslim alnan eyann genel olarak cinsini, tannmas iin
zorunlu olan iaretlerini, gerektiinde tehlikeli eya niteliinde olup olmad
hakknda ak bir bilgiyi, koli veya para says ile arln veya baka
suretle ifade edilen miktarn.
Ne tanyor ( muz, mandalina vs.) ka kilo arl ne ya da ka
para ya da ka koli, tehlikeli eya ise onun cinsi iaretler bunlar
konimentoda yazlyorlar.
b) Eyann haricen belli olan hl ve durumunu.
Eyann haricen durumu ne yani mal teslim alrken iyi durumda m
kt durumda m. Muz teslim alyorsa nasl durumda alyor. Eer
ezilmi rm ise bunu yazmal. Aksi takdirde bundan sorumlu
olacaktr.
c) Tayann ad ve soyadn veya ticaret unvann ve iletme
merkezini.
d) Kaptann ad ve soyadn.

 Kaptann ad ve soyad bakmndan TTK 1238.md gre eer

konimentodan kaptan belli olmuyorsa kaptanda donatan ile birlikte
sorumlu olacaktr.
e) Geminin adn ve tabiiyetini.
Geminin ad artr szlemeleri
iin esasl unsur krkambar
tamalar iin esasl bir unsur deil. Gemiye yklenirken mal orada
konimentoda gemiye yklenen yk belli olduu iin yazlyor.
f) Ykletenin ad ve soyadn veya ticaret unvann.
g) Ykleten tarafndan bildirilmise, gnderilenin ad ve soyadn veya
ticaret unvann.
Gnderilenin adnn yazyorsa olmas eer konimento
Konimentonun emrine ise sorumlu hale geliyor. Eer gnderilenin
ad yoksa ve emre kayd yoksa o zaman hamiline yazl bir
konimento sz konusu olacaktr. emre kayd olmadan sadece
gnderilene ad yazyorsa bu durumda nama yazl konimento
oluyor.
h) Navlun szlemesine gre ykleme limann ve tayann eyay
ykleme limannda teslim ald tarihi. (esasl unsur)
i) Navlun szlemesine gre boaltma limann veya buna ilikin
talimat alnacak yeri. (esasl unsur)
j) Konimentonun dzenlendii yer ve tarihi. (esasl unsur deildir.)
k) Tayan veya onu temsilen hareket eden kiinin imzasn.
l) Navlunun gnderilen tarafndan deneceine dair kaytlar,
denecekse bunun miktarn.
Srastarya bakmndan kural olarak gnderilen bu szlemenin
taraf deildir. Navlun sz. Taraf tayan ve tatandr. Gnderilen
ilgili olduu iin 3 ahs lehine szlemedir. Burada ona bor
yklenmiyor. Ancak o mal teslim almak istiyorsa bu teslim almann
art olarak ileri srlebiliyordu. Burada konimentoda da bu
durum yazlyor. Bu navlunu gnderilen deyecektir. Navlunun
miktar da yazlr. Konimentoda navlunun kim tarafndan
deneceine ilikin hi bir hkm yoksa o zaman gnderilen bu
navlunu demekle ykml olmayacaktr.
m) Navlun szlemesinde aka kararlatrlmsa, eyann boaltma
limannda teslim olunaca tarih ve sreyi.
n) Sorumluluk snrlarn genileten her art.
o) Taraflarca uygun grlen dier kaytlar
(hoca verdii konimento kadna bakyor.)
Ykn ls, says, tarts, markas ve haricen belli olan hal, nitelii,
cinsi ve bildirilmi olmas halinde kymeti ile ilgili : Tanmak zere
teslim alnan eyada ya da gemiye yklenen bir eyada bu ykn
konimentoda belirlenmesi zorunludur. Ykn ne olduu konimentonun

esasl unsurlarndan biridir. nk gemideki dier yklerden ayrt edilmesini

salyor. Bu sebeple yke ilikin aklamalar gemideki dier yklerden bu
ykn ayrt edilebilmesini salayacak ekilde olmal. Tam ve eksiksiz olmal.
Yk konimentoda ne ekilde teslim alnd yazldysa o ekilde teslim
alnd kabul ediliyor. r: muzlar iyi halde teslim alm ise iyi halde teslim
aldna ilikin kayt yazlyor. Aksini ispat onu iddia edene aittir. Tayan eer
ykleten isterse ykn miktarn niteliini markasn haricen belli olan halini
konimentoya yazmakla ykmldr. Bunun iin ykleme yaplmadan nce
bunun talep edilip yazlmas gerekiyor.
Saylan unsurlardan bir veya bir ka eksik olabilir. Bu durum
konimento vasfn sonlandrmaz. Bizim burada aradmz 1228.md
tanma uymasn aryoruz. Navlun szlemesinin yapldn ispat
etmeli, eyann tayan tarafndan teslim alndn veya gemiye
yklendiini gstermeli ve eyann
teslim alnmas ayrca
konimentonun ibrazna bal olmal. Yani konimento ibraz edilecek
ki gnderilen varma limannda eyay teslim alabilecek.

Konimentonun Fonksiyonlar:
1.
TTK 1128.MD bir fonksiyonu yer almaktadr. Ykleme K. ve
Tesellm K. Yani Konimentonun ilk ilevi ya ykn
yklendiini ya da teslim alndn belgeleyen makbuz
niteliindedir.
2.
Ykn konimentoda teslim alnd ekli ile ykte gsterilen
ekli ile teslim alndna ilikin karinedir. r: muz tanyor
ve iyi halde teslim alnm ise iyi halde teslim alndna
ilikin karinedir.
3.
Krk ambar szlemelerinde konimento nemlidir. nk
krkambar sz bakmndan navlun szlemesinin ieriini
ispatlamaktadr.
4.
Bir kymetli evrak niteliinde olmasdr. TTK 1230.MD
karyoruz.
5.
Eyay temsil etmesidir. TTK 1234.MD
Konimentoda ykn belirtildii ekilde ve ykn byle teslim alnd
veya yklendiine ilikin karine tekil etmektedir. Bunu iki kapsamda
incelemek gerekmektir.( lgili 1239.maddedir.)
1239.md(1) Konimento eyann genel olarak cinsi, iaretleri, koli veya
para adedi, arlk veya miktar hakknda beyanlar ierip de tayan,

bu beyanlarn fiilen teslim alnan veya ykleme konimentosu

dzenlenmi olmas hlinde, fiilen yklenen eyay doru ve tam
olarak gstermediini biliyor veya gsterdiinden hakl sebeplerle
phe ediyorsa yahut bu beyanlar kontrol etmek iin yeterli imkna
sahip deilse, konimentoya bu beyanlarn geree uymadn,
phesini hakl gsteren sebepleri veya yeterli kontrol imknnn
bulunmadn aklayan bir ekince koymak zorundadr
r: tayan gemiye ykleme yapyor ve deniliyor ki burada 20 bin deste
kereste var deniliyor. Kaptan yklemeye nezaret ediyor ancak ok frtnal bir
hava var ve bu ykleme gece yaplyor. Dolaysyla kaptan (tayan) burada
sayabilecek durumda deildir. Bu durumda kapatan konimentodaki yazlan
durumu kontrol edebilecek durumda deildir. O zaman tayan gece ge
saate ykleme yapld iin saylamad diyecektir. nk nereden bilecek.
Bu ekinceyi koymaz ise kendi aleyhine karine tekil etmi olacaktr. yani
gece ge saatte ykleme saylamadn yazmazsa ben 20n bin keresteyi
teslim aldm demektir. ****

Bunlar;
i.
ykletenin beyanna gre yke ilikin olarak konimentoya baz
bilgiler yazlmaktadr.
Ykleme srasnda kaptan, tayan veya
ilgili temsilcileri var ve eer tayan buradaki
ykletenin
konimentoda yazd beyanlarnn gerei gstermediini biliyorsa
(ilk hal)
ii.
bu teslim alnan eyann tam ve doru olarak gsterildiinden hakl
sebeplerle phe ediyorsa (ikinci hal)
iii.
Bu beyanlar kontrol etmek iin yeterli imkana sahip deilse
gerekeli bir ekince koymas gerekecektir. (nc hal)
Kanun burada gerekeli olmasn aryor. nk kanuna gre
beyanlarn kanuna gre gerek olmadn veya phesini hakl gsteren
sebepleri ya da yeteri kontrol imkn bulunmuyorsa da bunu gerekesine
ilikin bir ekince koymak zorundadr. r: gece ge saatte ykleme yapld
iin saylamad eklinde gibi. Bu ekincenin gerekeli olmas arttr. Buna
ihraz kayt deniliyor. Bu ihraz kaytn ekinceli olmamas halinde biz hi bir
ekince yokmu gibi sayyoruz ve iyi halde teslim alndn kabul ediyoruz.
Basit olarak uygulamada belli deildir diye kayt konuluyor. Bu belli deildir
kayd yeterli deildir. Belli deil ama neden bunun yazlmas gerekiyor. yk
saylamad bu kayt yeterli deildir.

1239/2.md Tayan, eyann haricen belli olan hlini konimentoda

beyan etmeyi ihmal ederse, konimentoda eyann haricen iyi hlde olduuna
dair beyanda bulunulmu saylr. r: 20 bin deste kereste teslim alnd bunu
tayacak. Eer bu kreteler kararm ise bu kararm olan kerestelerin
durumunu konimentoya yazmak zorundadr. Aksi takdirde bu dzenlemeye
gre eyann iyi halde olduuna dair karine tekil edecektir. Dolaysyla
eyann iyi halde teslim alndna ilikin olarak bir karine olumu olacaktr.
1239/3.md Birinci fkraya dayanarak konimentoya hakknda ekince
konulan beyanlar sakl kalmak zere, konimento, tayann eyay
konimentoda beyan edildii gibi teslim aldna veya ykleme konimentosu
dzenlenmi olduu takdirde, yklediine karine oluturur. Bu karinenin aksi,
konimentoyu, ierdii eya tanmna gvenerek, gnderilen de dhil olmak
zere, iyiniyetle devralan nc kiiye kar ispatlanamaz; 1186 nc
maddenin drdnc fkras sakldr. Yukarda anlatlanlarda basit
bir
saylamad kayd yeterli deil dedik ya r: 20 bin deste kereste yklendi.
Bunun frtnal havada yklendii iin sayamadm diyor. Eer gerekeli
ekince koyarsa o zaman 20 bin deste kerestenin gemiye yklendiine ilikin
karineyi hkmden drm olacaktr. ancak gerekeli ekince konulmazsa
ya da gerekesiz ekince konulursa bu durumda bu eya gerekte 15bin
deste olarak yklenmi olsa dahi bu karinenin aksi bunu 20 bin deste kereste
halinde yklenmi olduuna ilikin karine oluturuyor. Bu karinin aksi 3.
Kiilere kar ispatlanamyor. Alc satc ve tayan ilikisinde alc gnderilen
niteliindedir. Yani bu szlemenin taraf deildir. 3. Kii niteliindedir.
Burada tayan ve tatan arasnda szleme olduu iin gnderilene kar bu
karinenin aksi ispat edilemiyor. Gerekte 15 bin deste kereste olsa dahi bunun
aksi eer gerekeli ekince konulmazsa bunun aksi gnderilene kar ispat
edilemiyor. !!!*****(1239.md ok nemli!!)
Eer ykn cinsi ve deeri birlikte yazlyorsa yani ykn cinsinin ve
deerinin birlikte yazlmas kanunen zorunlu deildir. Ancak taraflar arasnda
anlama var ise bu konimento yazlabiliyor. Ancak ykn hem cinsi hem de
deerinin konimento yazlm olmas durumunda snrl sorumluluk hali
ortadan kalkm oluyor. Yani donatan nasl snrl sorumlu ise tayanda snrl
sorumlu. Eer o ykn cinsi ve deeri birlikte yazlm ise o zaman tayann
sorumluluu snrl olmuyor. Tayan o deerle yani konimentoda yazlan
deerle sorumlu olmu oluyor. r: 20 bin deste kereste deste bana 1 dolar
olarak yazlm ise hem ykn cinsi hem de deste bana deeri yazlm ise
hem cinsi hem de maln deerini yazm oluyor. Bu durumda snrl
sorumluluk hali kalkm oluyor. Tayan bu miktar ile sorumlu oluyor. Tayan
bunu ne zaman yazyor? Eer taraflar bu ekilde anlarsa yazyor. Yani
tatanla bunun yazlmasna ilikin olarak ayr bir anlama yayor. Byle bir
anlama halinde tayana daha fazla navlun
deniyor. nk tayann
sorumluluu artmaktadr ve bu ek navlun ile tayan gidip sigorta yaptryor.
Dolaysyla sorumluluunu sigorta ettiriyor. (sorumluluu artm olduu iin)***
ancak kural olarak konimento kural yazlmyor. Eer deerin yazlacana

ilikin karar alnm ise yazlyor. Yk ok deerli ise navlun szlemesinde bu

kararlatrlm olmasa dahi drstlk kuralndan yola klarak ykn deeri
yazlmaldr. Ancak hem cinsinin hem de deeri yazlyorsa o zaman her ikisi
de karine tekil etmi oluyor.
Konimento
krkambar
szlemeleri
bakmndan
navlun
szlemesinin ieriini ispat ediyor. Krkambar tamalarnda konimento
hem tayan h ve gnderilen arasndaki hem de tayan ve tatan arasndaki
ilikiyi dzenlemektedir. Krkambar tamalar bakmndan konimento ierdii
artlar ve kaytlar bakmndan zaten navlun szlemelerin ieriini ispat
etmektedir. Bu sebeple yalnzca tayan ve gnderen arasndaki ilikiyi deil
ayn zamanda tayan ve tatan arasndaki
ilikiyi de ispat edip
dzenlemektedir.
artr szlemelerinde konimentonun dzenlenmesi durumunda
tayan ve tatan arasndaki iliki artr szlemesine tabi klnyor. Ancak
gnderilen ve tayan arasndaki iliki konimentoya tabi klnmaktadr. Buna
gre tespit ediliyor.
Konimento kymetli evrak fonksiyonu vardr. Konimento bir tr emtia
senedi yani mal zerindeki haklar gstermektedir. Navlun szlemesinden
teslim ve ykleme vakalarndan mcerret (soyut)tur. Bu yeni TTK ile getirilmi
nemli bir hkmdr.*** eskiden r: 100 uval yerine 80 uval teslim edildi
denilseydi ve bunu ispat edebilseydin sorumluluktan kurtulabiliyordun. Ancak
20 bin kereste yerine 15 bin kereste yklendiini
ispat etsem dahi
gnderilene kar sorumludur. Navlun szlemesinden teslim ve ykleme
vakalarndan mcerret soyut olmas anlamna gelmektedir. Gnderilene
kar sorumluluktan ispatlasa dahi kurtulamyor.
Ticari senetlerinden farkl olarak emre yazl konimentoda ciro
teminat fonksiyonuna sahip deildir. Konimento nshalar uygulamada
ya 3 ya da 4 nshalar halinde dzenleniyor.
Nshalar bir ekilde farkl hamillerin eline gemesi durumunda
yk kime teslim edilecek? Bu birden fazla nshann tamam ykn teslimi
konusunda tek bir hakk iermektedir. Dolaysyla bu farkl nshalar farkl
kiilerin eline gemesi durumunda bir nshann hamili bavurursa bunun hak
sahibi grnen hamili ykn teslimini isteyebiliyor. Kaptanla baka bir hamil
bavurmad srece yk teslim edilebileceini 1230/2.md dzenlemektedir.
Dier hamillerin bavurmas durumunda yk teslim alan hamile kar
kendine
rehin olan ayni yetkiyi ileri sremeyecekler sadece kendi
cirantalarna bavurabilecekler.
Birden ok hamil ayn zamanda bavurmalar durumunda 1231.md
dzenlenmektedir.
Hak sahibi kimdir? Bu durum 1235/2.md dzenlenmitir. Bu halde ilk
nce ciro edilen ve teslim edilen nshann hamili kendilerine tercih ediliyor.
Varma limannda gnderilenin kim olduu konimentonun ibraz
edilecek ve bunu ibraz eden kiiye yk teslim edilecektir. Baz durumlarda
konimento ibraz edilmeden ykn teslim edilebilecei kanunda

dzenlenmitir. Kural eyann konimento nshasnn karlnda teslim

edilmesidir. Eer konimento ziya olmu ise mahkemeden iptal karar
alnmas gerekiyor veya yk varma limanna ulamsa ancak gnderilenin
eline konimentonun varmam olmas durumunda 3 imkan gndeme
gelmektedir. Bunlar;
i.
kaptann yk genel bir ambara (depoya) emin bir yere tevdi
etmesidir.
ii.
Eer mal tevdi edilebilecek bir nitelikte deilse bozulacak
nitelikte ise yk satlabilecektir.
iii.
Uygulamada en ok kullanlan yk garanti mektubu
karlnda teslim ediyor. Yani garanti mektubu alarak mal
teslim ediyor. Eer baka biri gelip bavurursa bu durumda
garanti mektubu ile ne kabilecek her trl uyumazl
zm oluyor. Bylece konimentosuz garanti mektubu ile
teslimi sz konusu oluyor.
Konimentonun Yk Temsil (AYNI HKM) Fonksiyonu:
Konimento mal temil ediyor bylece yk henz
yoldayken
satlabiliyordu ya da rehin edilebiliyordu. Bu sat ya da rehin konimento
vastas ile yaplyor. Buna konimentonun yk temsil fonksiyonu (ayni
hkm) deniliyor. Ancak konimentonun bu fonksiyonu gerekletirebilmesi
iin 1234.md n grlen artlarn gereklemesi gerekmektedir. Yani
konimento ancak TTK 1234.md artlarn gereklemesi takdirde yk temil
ediyor. Bu artlardan biri bile eksik olsa eya zerinde tasarruf imkn
kalmyor. Bu artlar (1) Eya, kaptan veya tayann dier bir temsilcisi
tarafndan tanmak zere teslim alnnca konimentonun, konimento
gereince eyay teslim almaya yetkili olan kiiye teslimi, 1235 inci madde
hkmleri sakl kalmak artyla, Trk Meden Kanununun 957 ve 980 inci
maddelerinde yazl hukuki sonular dourur. Yani ncelikle konimentonun
yk temsil konusundaki artlar;
i.
Ykn tanmak zere teslim alnmasdr.
ii.
Tayan veya kaptann yk zerindeki zilyedliin devam etmesi
gerekmektedir.
iii.
Kanun konimentonun konimentoya gre mal teslim almaya
yetkili olan kiiye teslim edilmesidir.
Bu halde konimentoyu teslim alan kimse mlkiyet veya rehin gibi ayni
haklar kurabilecei gibi ayn zamanda ykn zerinde dolayl zilyetlik
kazanm oluyor.
Ara Limanda Ykn Teslim Edilmesi :
r: X gemisi nce A limannda duracak. Ardnda B limannda duracak
ve son olarak C limannda duracak. Son varma liman normalde C ancak eer
ki B limannda bu ykn teslim edilmesi isterlerse ne olacak? Bu ara
limanda konimentonun yetkili hamillerinden biri ykn teslimini isterse
kaptan ancak kendisine konimentonun tm nshalar geri verildii takdirde
bu yk teslim eder. TTK 1232.MD dzenlenmitir. Kural ykn varma

limannda teslim edilmesidir. Ancak ara limanda

konimentonun tm nshalar ibraz edilmeli.

teslim edilmesi istenirse

Konimento Dnda Dier Deniz Yolu le Yk Tama Senetleri:

Konimento deniz yoluyla yk tama senetleri bakmndan tek senet
deildir. Gemilere uygun olarak TTK baka denizde tama senetlerine yer
vermitir. TTK 142.MD ile bunlarn n grmtr. Bu maddede nasl tr bir
tama
7/12
ar 12-13 Aralk aras y.iileri greve kyor
senetleri
hazrlk bildirim 17/12 iddetli
19/12
olduundan
yamur nedeni
ykleme
ile durmu
tamamland

bahsetmemektedir. Uygulamada en ok kullanlan ise deniz yk senedidir.

1. Deniz yk senedi (sea waybill), kymetli evrak niteliine sahip
olmayan tama sendedir. zerinde non negotiable yazyor. Burada tedavl
edilmeye ak deil yazlmaktadr. Yani kymetli evrak niteliine sahip deil
yazlmaktadr. Sz tama senedi dzenlemek istiyorsanz. Ancak kymetli
evra niteliine sahip olmasn istemiyorsanz bu durumda sea waybill yani
deniz yk senedi dzenleyeceksiniz. Ttk 1242.md deniz yk senedinin karine
fonksiyonundan bahsetmektedir. Bu deniz yk senedi de tama
szlemesinin varlna ve eyann senette yazd gibi tayan tarafndan
teslim aldna karine tekil eder. Ancak bu karinenin aksi ispatlanabilir.
2. Karma tamalar (multi model bill of lading), bakmndan birden
fazla tama modeli kullanlarak yaplan tamlar bakmndan dzenlenip
verilen konimento trdr. Uygulamada tamalar genellikle kapdan kapya
yaplyor. Buna door to door deniliyor. Yani nce bunlar satcnn
deposundan ya da fabrikasndan alnyor. r: kara yoluyla sonra demir yoluyla
ve ardndan tekrar kara yoluyla limana getiriliyor sonra deniz yolu ile varma
limanna ulatrlyor. Sonra tekrar kara yolu ile gnderilenin deposuna veya
ikame
tarafndan ulatrlyor. Uygulamada genelde karma tamalar
yaplyor. Bu rnekteki tama trne tama modu (multi model) deniliyor.
Eer birden fazla tama yolu kullanlyorsa buna karma tama ( multi
model bill of lading) deniliyor. Konimentonun dier trdr.
Pratik V (devam)
Olay II.**** (snav kesin)
1. Tayann tama taahhdn ferdiletiren unsur gemi olduu iin yolculuk
arteri sz konusudur. Ayn zamanda tahsis vardr. Tam veya ksm arter
olup olmadna ilikin herhangi bir bilgi yoktur. st Hamburg yolculuu
iin bu gemi Aya tahsis edilmitir.

Szlemedeki kaytlar: FIOS, ykleme sresi 5 gn, srastarya creti

gnlk 3000 $, navlun G tarafndan denecek.

Tayan T, 07.12de hazrlk bildirimi yaplmtr. Ykleme sresi ne

zaman balar? TTK m. 1153/1e gre ykleme sresi, hazrlk bildiriminin
varmasnn ertesi gn balar. Hazrlk bildiriminin 07.12de vardn kabul
edersek, ilk ykleme gn 08.12dir. Ykleme iilerinin grevi olduu iin
aslnda ykleme fiilen balamad yani fiilen 14.12de balam ama bu
durum tayan balamaz, ykleme sresi devam edecektir.
Ykleme iilerinin grev yapmas ykleme yaplmasna engeldir. Burada
esas alnan prensip faaliyet sahas prensibidir. Burada kural olarak
ykleme ve istifleme tayann grevidir. Ancak burada FIOS vardr.
Burada hem ykleme hem istifleme tatana aittir. Dolaysyla ykleme
iilerinin grev yapmas tatann faaliyet sahasndadr. Tatann
faaliyet sahasnda olduu iin burada sre durmaz ve ilemeye devam
eder. Tatann aleyhine ve tayann lehine bir durumdur. (TTK m. 1156/2)
Faaliyet sahalarna ilikin starya sresi kural cretsizdi ve srastarya
sresi cretlidir ve artk gemi bekledii her gn iin 3000$ alacaktr.
Srastarya ne zaman balar? 1154/3e gre srastarya sresi herhangi
bir bildirime gerek olmakszn balar. Bu nedenle 13.12de 1. Srastarya
gndr. 14.12 iin 2. srastaryadr yani srastarya devam ediyor, 15/12
3. Srastarya, 16/12 4. srastaryadr. 17.12de iddetli ya nedeniyle
ykleme yaplamam ve srastarya sresinde olduumuz iin 1156/6ya
gre frtnada tayann kusuru olmad iin 17.12ye srastarya 5
denilecek ve sre durmaz. Ama eer ki bu iddetli ya ykleme sresi
iinde olsayd yani 9.12de iddetli ya olsayd 9(X arp) koyulacakt ve
srastarya paras yazlacakt nk iddetli ya her iki tarafnda faaliyet
sahasnda olan bir engel olduu iin ykleme sresi durur ve o gn iin
srastarya paras denir. Daha sonra 10,11,12,13 gnleri ykleme sresi
olarak saylacak ve 14.12de srastarya 1 olacakt. Bu durumda (6) gn
srastarya var denilecek + (1) 9.12de doan srastarya paras
yznden 7 gnlk cret denecektir. Dolaysyla 21.000 dolar srastarya
creti dolmu oluyor.
Kural olarak srastarya kesintisiz olarak hesaplanr. Ancak tayann
kusuru varsa ve bu nedenle ykleme yaplamyorsa bu sre durur.
Tayann kusuruna rnek; FIOS olmayacak ve ykleme iilerinin cretini
demedii iin ykleme iilerinin grevi sz konusuysa tayann kusuru
vardr.
2. G, gnderilendir. TTK m. 1155/4e gre ykleme limannda doan
srastarya cretinin borlusu tatandr. Boaltma limanndaki srastarya
paras ancak gnderilenden istenebilir. Dolaysyla ykleme limanndaki

srastarya parasnn borlusu tatandr. Burada tayan iddiasnda hakl

deildir. ( Dikkat et !! Ykleme mi yaplyor boaltma m yaplyor!!!)
Olay III.**** (fotorafla al)
Szlemedeki kaytlar: Starya 4 gn, Srastarya 2500 $/gn, SHEX
a. Ykleme sresi kural olarak kesintisiz hesaplanr ve haftann hangi
gnne geldii nemli deildi. Ancak SHEX varsa, ykleme ve srastarya
sresinin aralksz hesaplanmayacana ilikin taraflar anlama var
demektir. SHEXin anlam pazar ve tatil gnleri dahil edilmeyecektir.
01.09da hazrlk ihbarnda bulunulmutur. Boaltma sresi ne zaman
balar? Hazrlk bildiriminin muhattabna ulamasn izleyen ilk takvim
gn balar. Yani eer ki hazrlk bildiriminin ayn gn ulatn kabul
edersek ozaman aslnda 02.09da balayacakt ancak SHEX kabul edildii
iin 03.09da balamas gerekir. Filtre bozuk olduu iin de boaltma
yaplamam; geminin filtresi bozuk olmas tayann faaliyet alannda
gerekleir. Geminin durmasnn sebebi tayann faaliyet alannda
gerekleen bir sebeptir. Bu nedenle TTK m.1172/3e gre bu gnler
tayann faaliyet sahasna denk geldii iin boaltma sresinin hesabnda
dikkate alnmaz. 05.09 gn 1. boaltma gndr.
Boaltma iilerinin grevi kimin faaliyet sahasndadr? Kural olarak
ykleme, boaltma ve istif tayann grevidir. Ancak FIO, FIOS, FIOST
kloselar olsayd tatann faaliyet sahasnda olmu olacakt. O zaman
yine TTK m. 1172/3 sebebiyle tayann faaliyet sahasna giren bir engel
olduu iin bugn de saylmaz ve 08.09 gn 3. gn olarak devam edilir.
10.09 gn iddetli frtna olmutur; boaltmada olduumuz iin her ikisinin
de faaliyet sahasna giren bir haldir bu nedenle sre durur ama srastarya
creti denir. 12.09da srastarya sresi balar neden? nk srastarya
sresi herhangi bir bildirime gerek kalmakszn boaltmann bitmesi ile
balar. ( TTK m. 1170/3) 10.000 dolar srastarya creti dolmutur.
b. TTK m. 1168/3e gre gemiye boaltma yeri gsterilemezse; sre
durmayacaktr ve balatlacaktr. Bu durum yklemede olsayd ilgili madde
TTK m. 1152/3tr.
Yer gsterilememesinin sonular tatann zerinde doar nk onun
yk tanyor ve o liman o seti. Dolaysyla bu masrafa tatan ve
gnderilen katlanmak zorundadr. Bu yzden de ykleme sresi ve
boaltma sresini devam ettiriyoruz. Bu durum tatan ve gnderilenin
aleyhine, tayan lehinedir. Bu durumda 5000$ daha srastarya demi
olacaktr.
i grevine baklr; Tayann kusuru ile X | Tayann kusuru ile deilse
srastarya 1. gn. Olayda verilmemi ama grevin sebebinin tayan olmad
dnlecek ve 07.09dan itibaren srastarya 1. Gn eklinde balayacak.
10.09da iddetli frtna vardr; srastarya kesilmeden hesaplanr yani bugn

srastarya 3. gndr. Srastarya sresi iinde frtna varsa; srastarya

kesilmeden hesaplanr.
c. 1171/4e gre boaltma limannda doan srastarya parasnn borlusu
kural olarak tatandr. Ancak, eer srastarya gnderilen tarafndan denir
eklinde kayt olsayd boaltma limannda olduu iin bu srastarya cretinin
borlusu gnderilen olabilecektir.

16/12/15
TAIYANIN SORUMLULUU
TARHES:
Sanayi devriminin yaanmas ile ticaret geliiyor. Zamanla fark ediliyor
ki deniz yolu ile yaplan tama daha ucuz. Bu sebeple deniz yolu ile
yaplan tamaclk ne kyor. Daha uzun mesafeler de daha byk
ykler tanmaya balyor. Bu zamanda kadar tayana ar bir sorumluluk
yklenmiti. Ancak deniz yoluna duyulan ihtiya ile tayanlar giderek
glenerek birlik olmaya karar vererek bu ar sorumluluk sistemini
belirlemeye karar verdiler.
Tayann sorumluluu o zamann hkmlerine gre emredici nitelikte
dzenlenmemiti. Bundan yararlanarak kendileri szleme yaptklar
kiilere kendi tama artlarn kabul ettiriyor. Szleme serbestisi sz
konusu. Sorumluluun emredici olmamasn frsat bilerek konimentolara
artr partilere sorumsuzluk kloselar koymaya balyorlar. Ykn bana
ne olursa olsun bundan sorumlu deilim diyor. Bu uyumazlklar daha
sonra mahkemelere intikal ediyor ve mahkemeler bu kloselarn geerlilii
kabul ediyor nk emredici olarak dzenlenmemitir. Szleme serbestisi
erevesinde taraflar aralarnda sorumsuzluk kloselarn kararlatrabilirler.
Bu dnem Uluslararas szlemelerden nceki dnemlerdir. Daha sonra
bu i milletleraras szlemeler ile belirlenmeye balyor. Bu dnemde,
Tayann sorumluluunun daraltlmasna karar veriyorlar. Bu tr kloselar
yk ve ilgililer lehine sonular dourmaktadr. Bu haksz duruma kar

kmak iin ilk bata ABDde 1883 de Harter act denilen kurallar btn
kabul ediliyor. Buna gre tayann belli bal sorumluluu emredici. Bu
sorumluluu daraltan anlamalar geersiz kabul ediliyor Tayann belli
sorumluluklar zorunlu hale getirtiliyor. Tayan gemiyi yola, yke hazr
bulundurmal ve yke zen borcu getiriliyor. Bunlarn aksini n gren
sorumsuzluk kaytlar geersizidir. Tayann sorumluluu kat ancak
sorumsuzluk halleri de n grlmtr. Teknik kusur varsa tayan bundan
sorumlu olmayaca ilk olarak Harter act ile kabul edilmitir. Harter act
sorumluluu emredici klyor. Bu anlamda ok nemli bir kanundur. nk
deniz yolu ile tama hukuku tayann sorumlu oluunu emredici olarak
dzenleyen ilk kurallar btndr. Ancak amalanan etkiden yoksun kalyor.
Hart act amacna ulaamaynca 1912 ylnda Amerikan hukuk derneine
uluslararas denizcilik komitesine bu meseleyi gndeme getirmesini ve
szleme yaplmasn talep ediyor.
1. LAHEY KURALLARI (BRKSEL KURALLARI): 1921 ylnda Lahey
kuralar kabul ediliyor. Bunlar nemli nk bundan sonra dzenlenen
bizim kanunumuz da bu kurallarn esas alyor. Dnyada bir ok lke
Lahey kurallarn esas alyor. Ancak Lahey kurallar genel ilem art
niteliindedir. Sadece tayanlara tavsiye niteliindedir. Ancak taraflar
isterlerse szleemeye dahil ederlerse uygulama alan buluyor. Bylece
Lahey kurallar balayc deildir. Bunda dolay amalanan etki doamyor.
Dolaysyla bu kurallar milletleraras szleme haline getirelim ve balayc
nitelikli hale getirmeye karar veriyor. nk uygulamada bir nceki
halinden ileri gidilemedi.
Lahey kurallar balayc olmad iin
kullanlamyor.
Bu szleme 1921 ylnda Londrada konferans
dzenleniyor. Ardndan Brkselde konferans dzenleniyor.
1924 ylnda konimentoya belli kaydn tevdii hakknda szleme kabul
ediliyor. 1924 tarihli Brksel szlemesi kabul ediliyor. Bu szleme
aslnda Lahey kurallarnn aynsdr. Dolaysyla Lahey kurallar olarak atf
yaplyor ve bu milletleraras szleme ile Lahey kurallar balayc hale
geliyor. Bu nemli bir szlemedir. nk bir ok denizcilik szlemesi
taraf oluyor. Taraf olamayan dier devletler bu Lahey kurallarnda yer alan
temel prensiplerini kendi i hukuklarna almlardr. uanda da dnya
apnda tayann sorumluluunu esas alrken Lahey kurallar esas alyor.
Ancak buna ramen uluslararas yeknesaklk salanamad. Tayann
sorumluluunun snrlandrlmas iin para bana belli birimin, donatann
sorumluluunu tonaja gre deil tanan yk bana bir snrl sorumluluk
n grlmtr. Ancak 1960 yllarda konteynrlar kullanlmaya baland.
Bundan dolay bu para bana snrl sorumluluu eski ttk para ba 10
kurutu tabi Yargtay bunu kabul etmiyordu. Koca konteynr ve 10 kurula
snrl sorumluluk yetmiyordu. Bu konteynr tamacln artmas ile bu
para ba snrl sorumluluk gncelliini yitiriyor. Dolaysyla bu Lahey
kurallarn yenileme karar alyorlar. 1968 ylnda bir Visby kurallar
hazrlanyor.

2. VSBY KURALLARI: 1968 ylnda Visby Kurallar ile deitiriliyor. Bu

Lahey kurallarn deitiren protokoldr. Yrrle girmesi 1972 ylnda
mmkn oluyor. Sadece baz ynlerden Lahey kurallarna deiiklik
getiriliyor.
Zamanla modern deniz ticareti kurallarna ayak salayamad iin
zamanla Visby kurallar geri kalyor. 1979 ylnda H/SDR baka bir ek
protokol kabul ediliyor. Dolaysyla tayann sorumluluunu belirlerken
zerk ekme hakk esas alyor. 1984 ylnda bu protokol yrrle giriyor.
3. HAMBURG KURALLARI: Sonradan gelimi lkeler Visby kurallarn
yeterli grmyor. Dolaysyla Lahey kurallarn deitiren btn yerine
yeni bir szleme yaplmasna karar veriyor. Bunun zerine BM adm
atyor. UNCITRAL (BM altnda bir kurum) bunlar 1978 Ylnda yeni bir
szleme yapyor. HAMBURG kurallar ad altnda yeni kurallar getiriliyor.
1978 yl Hamburg kurallar 1992 ylnda yrrle giriyor. Ancak ABD bu
kurallara taraf olmuyor. 34 devlet taraf oluyor TR taraf deil. Lahey
kurallarn yerine gemesi iin hazrlanmtr. Lahey Visby kurallarn
olduka arlatryor.

4.

ROTTERDAM KURALLARI: Rotterdam Kurallar 2009 ylnda kabul

edilmitir. Tm bu szlemelerin yerine gemek zere hazrlanyor.
UNCIRTRAL altnda yaplyor. 13 oturum sonucunda 2008 ylnda son
halini alarak 2008 ylnda kabul ediliyor. BM bnyesinde oluyor. 3 Taraf
devlet var. 96 maddeden oluuyor. Esas olarak 2000li yllarna geldiinde
byk tatlar kapdan kapya tayor oluyor. Rotterdam kurallarnn en
nemli zellii kapdan kapya tamacl yaplmasna izin veriyor.(Yani
fabrikadan gemiye sonra trene gerekiyorsa gibi tm tamalar
kapsamasdr.) buna karma tama da deniliyor.

Trkiye bakmndan kabul edilen kurallar: Lahey kurallarna taraftr. Ancak

Visby kurallarna, Hamburg ve Rotterdam kurallarna taraf deildir. Brksel
kurallarna taraftr. Kural olarak Lahey ve Visby kurallarn esas alyor.
Hamburg kurallarn da yer yer esas almtr. Ayn zamanda TRnin TTK
gerekesinde Visby kurallarna ve zerk ekme hakkndaki kurallara TRnin
taraf olams gerektiine iliin karar alnmtr.
TAIYANIN SORUMLULUU :
Tayann ncelikle genel hkmlere gre sorumluluu olabilir.
Borcunu hi ya da gerei gibi yerine getirmemesinden dolay genel
hkmlerden sorumlu olabilir. TTK anlamnda esas olarak 2 sorumluluk hali
dzenleniyor. Ayrca ikincil sorumluluk halleri dzenlenmitir. Bunlar;
Esas sorumluluk:

1. Balangtaki elverisizlikten dolay sorumluluu*: Gemi denize yola

ve yke elverili deilse balangtaki sorumluluk halinden sorumlu tutarz.
Tayann sorumluluu TTKda emredici olarak dzenlenmektedir.
Ancak belirli hallerde hkmler emredici deildir. Baz hallerde tayan iin
sorumsuzluk halleri dzenlenmitir. Bu hallerin gereklemesi durumunda
sorumlu deildir.
TTK 1141.md dzenlenmitir. (1) Her trl navlun szlemesinde
tayan, geminin denize, yola ve yke elverili bir hlde bulunmasn
salamakla ykmldr. (2) Tayan, ykle ilgili olanlara kar geminin
denize, yola veya yke elverili olmamasndan doan zararlardan
sorumludur; meerki, tedbirli bir tayann harcamakla ykml olduu
dikkat ve zen gsterilmekle beraber, eksiklii yolculuun balangcna
kadar kefe imkn bulunmam olsun. Tayan her trl navlun szlemesi
bakmndan gemiyi yke, denize ve yola elverili halde bulundurmaldr.
Tayan tedbirli
bir tayan gsterecei
zeni gsterseydi tespit
edemeyecei hallerden sorumlu deildir. Elverisizliin hangi nedenle
ortaya kt nemli deildir. Yeter ki yolculuun balangcna kadar
giderilememi olmas yeterlidir kanuna gre ykleme balad andan
itibaren yolculuun
balangcna kadar bu elverisizlii tespit
edilememi olmas gerekiyor. sonraki elverisizlikten bahsedilmemektedir.
Elverisizlik
kavramlarna
ilikin
sorumluluk
1141.md
aslnda
dzenlenmektedir. Ancak bu kavramlar 932.md dzenlenmitir.
II- Denize, yola ve yke elverili gemi
MADDE 932- (1) Gvde, genel donatm, makine, kazan gibi esas
ksmlar bakmndan, yolculuun yaplaca sudan ileri gelen
(tamamyla anormal tehlikeler hari) tehlikelere kar koyabilecek bir
gemi denize elverili saylr.
Geminin denize elverili olarak kabul edilebilmesi iin gvdesi,
makinas, kazannn iler bir halde donanm denize seyretmesi
bakmndan uygun ve iler bir halde olmas gerekiyor.
denize elverisizlik geminin teknesinde, gvede ve makinasndaki
kazannda veya donatmndaki eksikliklerdir. Bunlar denize
elverisizliktir.

(2) Denize elverili olan gemi, tekilat, ykleme durumu, yakt,

kumanyas, gemi adamlarnn yeterlii ve says bakmndan,
(tamamyla anormal tehlikeler hari) yapaca yolculuun tehlikelerine
kar koyabilmek iin gerekli niteliklere sahip bulunduu takdirde yola
elverili saylr.
Yetersiz yaktla gemi yola kmas durumunda
burada yola
elverisizdir. Ya da yetersiz gemi adam ile yola kmas durumunda da
yola elverisiz saylacaktr.

(3) Soutma tesisat da dhil olmak zere, eya tamada kullanlan

ksmlar eyann kabulne, tanmasna ve muhafazasna elverili
olan bir gemi yke elverili saylr.
Tayan genel olarak geminin o yk tamaya elverili olmas
bakmndan o ykn gerektirdii zel bir donanm varsa bu donanma
sahip olup almaya hazr olmasnda sorumludur. Bu kapsamda zen
ykmll vardr.
r: meyve veya buz tanyorsa soutma
tahsisatnn alyor olmas gerekiyor.
(4) Denizde can ve mal koruma ile ilgili mevzuat hkmleri sakldr.

Her yk, yolculuk ve deniz bakmndan her gemi bakmndan geminin

denize, yola ve yke elverililii farkldr. Bu durum nisbi bir kavramdr. Her
somut yolculuk ve her somut yk bakmndan bu gemi denize, yke ve yola
elverililii deerlendirilmesi gerekiyor. Greceli bir kavramdr. Her somut
yolculuk yk bakamndan gemi elverili mi diye ayrca baklmas gerekir. R:
Akdenizde sefer yapan gemi ile okyanus a sefer yapan geminin denize
elverililii veya yola elverililii farkl olacaktr. r: karides tayan gemi ile
kmr tayan geminin yke elverililii farkl olacaktr.
Elverililik mevcut olmas gereken dilimi: TTK 1141.md yolculuun
balangcna kadar yani yklemenin balangcndan yolculuun balangcna
kadar olan bu zamanda denize yola ve yke elverili bir halde gemiyi hazr
bulundurmas gerekiyor. yklemenin balangc, eya geminin hakimiyet
sahasna giriyor. Ardndan yolculuun balangc ykleme yaplyor
tamamlanyor artk gemi ykleme yerini terk ediyor. Yani liman terk ediyor ve
denize alnca yolculuk balam oluyor. Tanan her yk iin biz yol ve
yolculuk kavramn farkl deerlendireceiz. nk r: A limanndan yk alp
devam edip B limanndan baka bir yk alabilirim. O zaman A limanndan
aldm yk iin bu sorumluluu yklemenin balamasndan A limanndan
denize alncaya kadar yani denize aldktan sonra bu kapsamda sorumlu
deilim. B liman iin yine bu sorumluluun mevcut olduu zaman dilimini B
limannda yaplan ykleme iin farkl deerlendirme yaplr. Yani her bir yk
iin yolculuk kavram farkldr.
Tayan, ykle ilgili olanlara kar geminin denize, yola veya yke elverili
olmamasndan doan zararlardan sorumludur; meerki, tedbirli bir tayann
harcamakla ykml olduu dikkat ve zen gsterilmekle beraber, eksiklii
yolculuun balangcna kadar kefe imkn bulunmam olsun.
Eer tayan tedbirli tayann gstermesi gereken zeni gstermi
olmasna ramen bu elverisizlii tespit edemezse sorumlu olmayacaktr.
Hatta bu zeni gstermemi ancak bu tedbirli tayann gstermesi gereken
zeni gsterseydim dahi bu
zarar meydana geleceini ispatlarsa
sorumluluktan kurtulabiliyor. Burada elverisizliin tayann veya adamlarnn
kusurundan kaynaklanmas gerekmektedir. Sadece elverisiz olmas

sorumluluun domas anlamnda yeterlidir. Ancak her ne sebeple doarsa

dosun bu elverisizlik yolculuun balangcna kadar kefedilememi ya da
giderilememi olmas gerekmektedir.
Bu bir
arlatrlrm kusuru
sorumluluudur. nk burada elverisizliin kusurlu olarak kefedilememesi
veya kusurlu olarak giderilememesine sonu yklenmektedir. Yolculuk
baladktan sonra meydana gelen elverisizlik bu sorumluluk halinin dnda
kalmaktadr. Ykle ilgili bir zarar ortaya kt ve bunun zerine ykle ilgili
geminin elverisiz odluunu bunun eksikliin varln ispat edecek ve bu
zarar ile elverisizliini etki eden
geminin elverisiz olduunu ve bu
elverisizlii etki eden herhangi bir eksikliin varln ispat edecektir. Zararn
ispat edecek ve zarar ile eksiklik arasndaki illiyet ban ispatlayacak. Bunlar
ispatlarsa tayan sorumludur. Ancak sorumluluundan kurtulmak iin ben
tedbirli bir tayann gstermesi gereken zeni gsterdim buna ramen bunu
kefedemedim veya ona ramen bu eksiklii gideremedim ya da ben tedbirli
bir tayann gsterdii zeni gsterseydim de bu eksiklik meydana gelecek
veya giderilemeyecek ya da bu balangtaki bir elverisizlik deil sonraki
elverisizlik olduunu ispatlayabilir. O zaman bu kapsamda da sorumluluktan
kurtulacaktr. Bu durumda yke zen borcu kapsamnda sorumlu tutabilir
miyiz buna baklmas gerekiyor.
2. Yke zen Borcundan Sorumluluk***: TTK 1178.MD dzenlenmitir.
(1) kanun yke zen borcunu safhalara ayrmaktadr. Ykletilme,
ykleme, istifleme, elden geirilmesi, tanmas, korunmas, ynetiminde
ve boaltmnda tedbirli bir tayan gstermesi gereken dikkat ve zeni
gstermesi gerekiyor. (2) Tayan, eyann zya veya hasarndan yahut
ge tesliminden doan zararlardan, zya, hasar veya teslimde gecikmenin,
eyann tayann hkimiyetinde bulunduu srada meydana gelmi
olmas artyla sorumludur. Yani artmz tayan eyann bana gelen
zyadan
sorumludur. Ancak tayan ancak eya zilyetliindeyken
sorumludur.
Ne zaman hakimiyetinde olduunu Kabul edeciiz? Yani yke zen
borcu dolaysyla donatann sorumlu olduu sre nedir? 1178/3de
belirlenmitir. Esas kural tayann teslim
ald andan itibaren
sorumludur. Ancak resmi bir makamdan teslim alyorsa burada da teslim
ald andan itibaren. 3. Bir kiiden teslim alyorsa teslim ald andan
itibaren sorumluluu balar.
(3) Eya, ykleten veya onun adna veya hesabna hareket eden bir
kiiden yahut ykleme limannda uygulanan kanun ve dzenlemeler
uyarnca eyann tanmak zere kendilerine teslimi zorunlu makamlardan
ya da nc kiilerden tayanca teslim alnd andan; a) Tayan
tarafndan gnderilene teslim edildii ana veya b) Gnderilenin eyay
teslim almaktan kand hllerde szleme veya kanun hkmlerine
yahut boaltma limannda uygulanan ticari teamle uygun olarak

gnderilenin emrine hazr tutulduu ana ya da c) Boaltma limannda

geerli kanun ve dzenlemeler uyarnca eyann kendilerine teslimi
zorunlu makamlara veya nc kiilere teslim edildii ana, kadar
tayann hkimiyetinde saylr.
Esas kural tayann teslim ald andan teslim ettii ana kadar
gnderilene teslim edebilir ya da zorunlu olarak gmrk makamlarna
teslim edebilir. Teslim tayann gidip gnderilenin kapsna brakmas
deildir. Teslim iradesi olmas gerekiyor ki bu uygun teslim olsun.
Gnderilene mal teslim ediyor ancak burada gnderilenin bu mal
teslim alma iradesi olmak zorundadr. Yani karlkl olarak iradeleri
uyumal ki bu uygun bir teslim olsun. Bu sre iin de meyadana gelen
zarar hasardan ve gecikmeden tayan sorumludur.

Ziya, Hasar veya Gecikme Nedir?

Zarar esas olarak 2ye ayryoruz. Bunlar;
1. Ziya: Teslim alnan ykn varma limannda ne sebeple olursa
olsun hak sahibine teslim edememesi yani tayann teslim
etme iktidarndan yoksun olmasdr. Yani hukuken hi bir ey
teslim edemeyecek (r:yetkili makam el koymu, bakasna
teslim gibi) ya da kullanlamaz bir yn teslim edilmesi (r: cam
krlm krk var ama o kullanlamaz bir yn niteliindedir gibi)
durumunda buna ziya denir. Ziya kendi iin de 2ye ayrlyor.
Bunlar
i.
Tam ziya: Eer maln tamam zayi olduysa
ii.
Ksm ziya: Maln ksmi olarak zayi olmasdr.
TTK 1178/5.MD gre bir mal stnden 60 gn gemi olmasna
ramen teslim edilmez ise bu mal 60 gn zayi olmu
sayabileceiz. r: eya tamamen yanmas, kaybolmu olmas,
alnm olmas durumu gibi, eyaya el konulmu olabilir,
baka bir limanda boaltlp yanl kiiye teslim edilmesi gibi
durumlar ziya olarak kabul ediyoruz.
2. Hasar: sebebi ne olursa olsun ykn hal ve durumunun
ktlemesi ve deeri azalmasdr. Hasarda iki koulu bir arada
aryoruz. Bu iki kmlatifidir. r: Mal kt istiflenirse birbirine
arpabilir.
Gecikme, 1178/4.md dzenlenmitir. ncelikle taraf iradesine
bakyoruz. Taraflar tama sresinin ne kadar olacan belirlemi mi ve

hangi gnnde teslim edileceini belirlemiler mi buna baklr. Eer

gecikmi ise ve gecikmi ise o zaman gecikmeden bahsederiz. Ancak
belirlememilerse ise makul sre kabul edilir. Bu makul sreyi mahkeme
tespit eder. Gecikmeden bahsedebilmek iin eyann azda olsa bir
ksmnn teslim edilmi olmas arttr. 60 gn iinde teslim edilmezse zayi
olduu kabul ediliyor.
Gecikme zarar bir tr dolayl zarardr. r: macronun yl banda
satmak zere ald hindilerin 5 ocakta gelmesi durumunda burada
gecikme zarar sz konusu olur.
Tayan Yke zen borundan ihlali sonucunda eyann zarar veya
hasarndan ve ge teslim edilmesinden kaynaklanan zararlardan
sorumludur. Bu kapsamda tayan hem kendisinin hem de adamlarnn
kusurundan sorumlu olur. Bu borcunun yerine getiririen esas alnan lt
tedbili bir tayandan beklenen dikkat ve zeni gstermesidir. Tamann
ykn zellii ve somut olaya gre deiiklik gsterecektir. Bu olayda kt
sonu ortaya kmamas iin tm nlemleri iermesi gerekiyor. Somut
olaya gre bu durum deiiklik gsterecektir.
Tayan
sorumluluktan
kurtulabilecektir.
Kendisinin
veya
adamlarnn sorumsuzluunu ispatlarsa ya da sorumsuzluk hallerini
ispatlarsa kurtulabilecektir.
Ziya hasar veya gecikmeye 2 durum neden olmu olabilir. Biri
tayann kusuruyken dieri baka bir sebeptir. Bu durumda tayan kendi
kusuruna tekabl eden ksmdan sorumlu olacaktr. geri kalan ksmdan
sorumlu olmayacaktr. Ancak bu ksmdan sorumlu tutulamayacana
ilikin ispat yk tayann zerindedir. Tayan %50 orannda bakasnn
kusurundan dolay zararn meydana geldiini ispatlayacaktr.
Sorumluluktan Kurtulma Halleri: ( bu durum sadece yke zensizlik hali
iin geerlidir. Tayan yke zen borcunun ihlalinden dolay sorumluluktan
kurtulabilir mi? ) Tayan yke zen borcundan 3 halde kurtulabilir. Bunlar;
i. Tayan ya da Adamlarnn Kusursuzluk Hali: TTK 1179.md
dzenlenmitir. (1) Tayann veya adamlarnn kastndan veya
ihmalinden domayan sebeplerden ileri gelen zarardan tayan sorumlu
deildir. Tayann veya adamlarnn kastnn veya ihmalinin bu zarara
sebebiyet vermediini ispat yk, tayana aittir. (2) Tayann adamlar
terimi, tamada kullanlan geminin adamlarn, tayann tama
iletmesinde alan veya kendisini temsile yetkili kld kiileri ve tama
iletmesinde almasa bile navlun szlemesinin ifasnda kulland dier
kiileri kapsar. Fiil tayana ilikin hkmler sakldr. Yani tayan yk
zen borcu kapsamnda ykle ilgili sorumluluu vardr. Teslim ald ve
ettii andan itibaren bir ziya veya hasar geldiini ispat etti bundan
kurtarlabilmesi iin zararn sebebini ispatlayacak ve bunun kendi veya

adamlarnn kusurundan meydana gelmediini ispatlarsa bu

sorumluluktan kurtulabilir.
Tayann adamlar 1179/2 de dzenlemitir. Gemi adamlar
(2.fkarsnda, 934.md) ve kendi adamlar yani tama iletmesinde
alan adamlar ve borcun ifasnda yardmc olan adamlar
(temsilciler) 3. Olarak tama iletmesinde almasalar bile navlun
szlemesinin ifasnda kulland dier kiiler yani borcun ifasnda
yardmc olan ahslar kendisi istihdam etmese bile bunlarn
kusursuzluunu ispat etmek zorundadr. nk bu adamlar navlun
szlemesinin ifasnda kullanmtr. Bunlarn ispat yk tayana aittir..
Buradaki kusursuzluunun ispat iin tedbirli bir tayandan beklenen
makul zen ve dikkat aranmaktadr. Bunu gstermezse kusurludur. Bu
kusurlu fiili grevin icrasnda meydana gelmi olmas aranmamaktadr.
1183.md gre iki sebep bir araya gelerek bir zararn meydana
gelmesi sonucunu dourmu ise bu durumda orana baklacak.
Bunlardan ilki 1) Tayan ve adamlarnn kusuru 2) 3.bir kiinin kusurudur.
Burada baklacak olan hangi oranda buna sebep olmu ise o kadar ile
sorumlu olacaktr. dier ksm ile sorumlu olmayacaktr. Herkes kendi
kusuru orannda sorumlu olacaktr.
ii.

Mutlak Sorumsuzluk Halleri: bunlar;

a. Teknik Kusur: TTK 1180.md dzenlenmitir. Zarar, geminin sevkine
veya bakaca teknik ynetimine ilikin bir hareketin veya yangnn
sonucu olduu takdirde, tayan yalnz kendi kusurundan sorumludur.
Daha ok ykn menfaati gerei olarak alnan nlemler, geminin
teknik ynetimine dhil saylmaz. yani geminin sevki ya da bakaca
teknik ynetim sonucunda olmaldr. Kendi ahsi kusurundan
sorumludur. Adamlarnn kusurundan sorumlu deildir.
Teknik kusurun tersi ticari kusurdur. Ticari kusur, ykn
menfaati gerei alnmas gereken nlemin alnmamasdr. Teknik kusur
geminin menfaati gerei alnmas gereken nlemlerin alnmamasdr.
Ticari kusurundan tayan sorumludur. Ykn menfaati gerei
alnmas gereken tedbirleri almakla ykmldr. Ancak teknik
kusurdan sorumlu deildir. Ticari kusur
r: havalandrlmas
gereken ykn havalandrlmamas, ykn alnmas, yanl yerde
mal teslim etmesi, yanl istiflenmesi gibi. Ykn menfaati iin gerekli
nlemler alnmamtr.
Teknik kusur geminin denizdeki hareketine ilikin fiillerde
kusurlardr. r: yanl manevra yada yanl rota takibi gibi.
Geminin sevki ya da bakaca teknik ynetimdeki kusur yani
yolculuk baladktan sonra gemi ile ilgili yaplmas gerekenlere ilikin
kusurudur. Yani balangtaki deil sonraki elverisizlie bakaca bu
teknik kusuru mu deil mi ona bakacaz. Eer siz bir kusur halinde
teknik kusur ya da ticari kusur olup olmadna dair bir tereddtte
olmanz durumunda kanun bunu ticari kusur olarak kabul etmektedir.

Yani tayann sorumlu olduunu kabul edeceiz. 1180/2.md gre

belirlenemiyorsa ticari kusur olduu kabul edilir.
Teknik kusurda sorumluluktan kurtulmak iin adamlarnn teknik
kusurunun yolculuk baladktan sonra meydana geldiini ispatlamak
gerekiyor. nk yolculuk balamadan nce yani balangtaki
elverisizlikten sorumluluk hali sz konusu oluyor. Sorumluluktan
kurtulmas iin yolculuun balam olmas ve bu kusur sonradan
kan bir teknik kusur olduunu ispat etmek zorundadr.
b. Yangn: TTK 1180.md dzenlenmitir. Ticari veya teknik kusurdan
yada kusurun derecesine baklmyor. Tayan adamlar bu yangn
kasten karm olsalar dahi tayan sorumlu tutulmaz. Ancak eer bu
yangn balangtaki elverisizlikten kaynaklanm ise bu durumdan
tayan sorumluluktan kurtulmaz. r: elektrik tahsisatnda problem var
ve bu limandan ayrlmadan nce belirlenmi ve giderilmemi. Sonraki
limanda gideriz diyor ve yolculuk srasnda bunda dolay yangn
karsa o zaman bundan sorumlu olacaktr. Balangtaki
elverisizlikten sorumlu tutulacaktr. Gemi adamlar kasten yangn
karr ya da kasten sndrlmezse dahi yolculuk srasnda yangn
meydana gelse dahi tayan sorumlu olmaz. Yangnn nereden
meydana geldiini bilinmese dahi tayan sorumlu olmuyor. Kanun
burada sadece ahsi kusuru ile sebep olduu yangndan sorumlu olur
demektedir.
c. Deniz de Kurtarma:. Ayrca 4922 sayl kanunun 14.md vd. denizde
can kurtarma ve denizde mal kurtarma hali vardr. Ayrca TTK
anlamnda 1181.md ile n grlyor. Tayan mterek avarya hali
hari denizde can ve mal kurtarmada veya kurtarma teebbsnden
ileri gelen zarardan sorumlu deildir. Teebbs sadece eyay
kurtarmaya ynelik ise ayn zamanda makul bir hareket halinde
yaplmas gerekir. Yani denizde kurtarma bakmndan 2ye ayrlyor.
Can ve mal eklinde ikiye ayrlyor. Eer denizde can kurtaryorsa ve
bu can kurtarld iin eyaya zarar veriyorsa bunu makul bir hareket
tarznda olmas gerekmiyor aramyor. Ancak sadece mal kurtarmaya
ynelik ise o zaman makul bir hareket olmas halinde tayan sorumlu
deildir. Ancak can kurtarma bakmndan sorumlu deildir. Byle bir
art aranmyor.
d. Eyann Cinsi veya Deerinin Yanl Bildirilmesi: TTK 1186/5.MD
dzenlenmitir. Eyann cinsinin ya da deerinin ykleten tarafndan
kasten yanl bildirilmesi gerekiyor.
r: Konteynrn iinde sv
tanyor demiler bunlarda iine bakmadklar iin motora yakn bir
yere konmas sonucunda ikolata erimi bundan dolay cinsi kasten
yanl bildirildii iin sorumluluu sz konusu olmaz. Gecikme
zararlar bakmndan sorumluluk halleri sz konusu deildir. nk bu

iii.

maddeye gre eyann cinsi veya deeri yanl belirletilmesi

bakmndan zarar ve ziyadan sorumlu deildir.
Muhtemel Sorumsuzluk Halleri: 1182.md uzun liste halinde yer almaktadr.
Buradaki prensip belirtilen hallerden kaynaklanan bir zarar sz konusu ise
tayan ya ada adamlarnn kural olarak kusursuz olduun kabul ediliyor.
Ancak eer bu hallerden birinin tayann sorumluluk hali varsa tayan
sorumsuzluktan kurtulmuyor. Eer zararn muhtemelen bu sebeplerden
birinden ortaya kacan kantlarsa bu sebeplerden ortaya ktna ilikin
bir karine olutuu iin aksi ispatlanabiliyor. Yani tamamen
bu
sebeplerden birinden dolay ortaya km olmas deil muhtemelen bu
sebeplerden biri yol at diyebiliyoruz. Bu maddede saylan hallerden biri
varsa r: sava var ve gemide bir patlama oluyor ve bu patlamann
muhtemelen bu sava yznden ileri geldiini tayan katlarsa artk
sorumlu olmad yani kusursuz olduu kabul edilir ancak bu durumun aksi
ispatlanabilir. Eer ykletenin adamlar mal gemiye yklerken zarara
sebep olduklarn iddia ederse kusursuz olduu ve muhtemelen bu zararn
bundan sebeple meydana geldii ortaya kacak ancak aksi ispatlanabilir.
Bu maddedeki sorumsuzluk halleri snrl saydadr. Maddede ne
yazlm ise odur.

Ykn Ziya ve hasar uradn ve bu kapsamda bir zararnn olutuunu

ispatlayarak tayana taleplerini yneltebilecektir. Tayan bu durumda ykn
ziya veya hasarnn sebebini ve bu sebebin tedbirli bir tayann dikkat ve
zeni dahilinde de ne geemeyecek durumda olduunu ispatlayacaktr. Yani
ben tedbiri alsaydm da bu sebep ortaya kacaktr demeli ya da mcbir
sebepten ya da ykn mahiyetinden dolay zarar olutu gibi halleri ispatlarsa
tayan. haricen belli ise o zaman derhal bildirilecek. Tayan sorumlu deildir.
Muhtemel sorumsuzluk hali olarak saylmtr. r: kmr toz ve azalabiliyor,
tahlda fire verebiliyor gibi.
Eer zarar ve hasarn sebebi belirlenemiyorsa tayan sorumlu olmu
oluyor.
Tazminat talep etme hakk kime dyor? Kimin mal varlnda zarar
ortaya km ise odur. Yani bu tatan olabilecei gibi o anda o maln maliki
kim gnderilen de olabilir. Prensip olarak zarar ykn malikinin malvarlnda
zarar gerekleiyor.
Kimden tazminat talep edilebilecek?
1. ncelikle tayandan,
2. sigorta irketine dorudan bavurma hakk vardr.
3. Ayrca fiili tayandan talep edebilir. 1191.md n grlyor.
4. Donatan veya temsilcilere veya kaptana gidebiliriz. (eer tayann
ad ve adresi belli deilse)
r: ykte zarar ortaya kt siz ykle ilgilisiniz ykteki zararn tespiti ve zararn
bildirimi yaplmal. Gnderilen olduunuzda varma limanna geldiinde

gnderilenin teslim alrken bu mal incelemesi gerekiyor. 1184.md ile n

grlyor.
(1) Gnderilen; eyay teslim almadan, tayan, kaptan veya gnderilen,
eyann hl ve durumunu, l, say veya tartsn tespit ettirmek amacyla
onlar mahkemeye veya yetkili dier makamlara ya da bu husus iin yetkili
uzmanlara inceletebilir. Mmkn olduka dier taraf da incelemede hazr
bulundurulur. (2) nceleme giderleri, bavuruda bulunana aittir. nceleme iin,
gnderilen bavuruda bulunup da sonuta tayann tazminat vermesi
gereken bir zya veya hasar belirlenirse inceleme giderleri tayana ait olur.
r. Siz varma limannda gnderilensiniz eyann hal ve durumunu l,
tart, saysn tespit ettirmek amacyla
mahkemeye eyay
inceletebilirsiniz. Bu teslim alnmadan
nceki incelmedir. Bu
incelemeyi ayn zamandan tayan, kaptan veya gnderilen de
yaptrabiliyor. Bu inceleme mahkemeye, yetkili makam veya uzmana
yaptryor. nceleme giderini kim inceleme talebinde bavuruyorsa o
karlyor. Ancak bu inceleme sonucunda tayan sorumlu olduu
anlalyorsa bu durumda bu inceleme giderini tayan karlamak
zorundadr. nk bu incelme mahkemede delil tekil etmektedir. bu
inceleme yaplm ise herhangi bir bildirime gerek kalmaz. nk
yetkili makamlar tarafndan incelenmesinden bahsedilmektedir.
Bildirim
MADDE 1185- (1) Zya veya hasarn en ge eyann gnderilene teslimi
srasnda tayana yazl olarak bildirilmesi arttr. Zya veya hasar haricen
belli deilse, bildirimin eyann gnderilene teslimi tarihinden itibaren aralksz
olarak hesaplanacak gn iinde gnderilmesi yeterlidir. hbarnamede zya
veya hasarn neden ibaret olduunun genel olarak belirtilmesi gereklidir.
(2) Eyann incelenmesi taraflarn katlmyla mahkeme veya yetkili makam ya
da bu husus iin resmen atanm uzmanlar tarafndan yaplmsa bildirime
gerek yoktur.
Ancak 1184.md gre incelenmemi ise o zaman 1185.md gre bu
zarara ilikin bir bildirimin yaplmas gerekiyor. kanuna gre eer eya
incelenmemi ise o zaman burada haricen belli bir zarar varsa derhal
ancak haricen belli olmayan gizli bir ayp sz konusu ise aralksz
hesaplanacak 3 gn iin de bu bildirimin yaplmas gerekiyor. yani
tayan bana bu zarar grm r: teslim aldm keresteler kararm
muzlar rm bu eer haricen belli ise o zaman derhal bir bildirimde
bulunmak zorunludur. Ancak gizli bir ayp sz konusu ise o zaman bu
gizli ayp halinde kanun 3 gn vermektedir.
(3) Gerek veya muhtemel bir zya veya hasarn sz konusu olmas hlinde
tayan ve gnderilen, eyann incelenmesi ve koli saysnn belirlenmesi iin
birbirlerine uygun olan her trl kolayl gstermekle ykmldrler.
(4) Eyann zya veya hasar ne bildirilmi ne de tespit ettirilmi olursa,
tayann eyay denizde tama senedinde yazl olduu gibi teslim

ettii ve eer eyada bir zya veya hasarn meydana geldii belirlenirse,
bu zararn tayann sorumlu olmad bir sebepten ileri geldii kabul
olunur. u kadar ki, bu karinelerin aksi ispat olunabilir. *****
(Bilirkii tespiti yaplmad ya da haricen belli bir zarar varsa derhal
bildirilmesi lazm ancak haricen belirlenen zarar varsa 3 gn iinde
bildirilmesi gerekiyor. Bunlara uygun bildirim yaplmam olmas
durumunda 1185/4e gre tayann artk sorumlu olmad Kabul
ediliyor. 2 Karine oluturuyor. Bunlar;
1. Tayan konimentoda da yaz ekilde teslim ettiine ilikin karine
tekil ediyor.
2. Eyada bir zarar meydana gelmi ise bu tayann sorumlu
olmad
bir halden meydana geldiine ilikin bir karine
oluturmaktadr.
Bu karinelerin aksi ispat olunabiliyor.

5) Eyann teslimindeki gecikmenin, gnderilen tarafndan, onun

kendisine teslimi tarihinden itibaren aralksz olarak hesaplanacak
altm gn iinde tayana yazl olarak bildirilmesi arttr. Sresinde
bildirim yaplmayan gecikme zararlar iin tazminat denmez.***
Gecikmenin bildirilmesi lazm. Teslim edilmesi beklenen tarihten
itibaren 60 gnlk sre vardr. Bu sreye uyulmaz ise yazl bildirim
yaplmaz ise o zaman tazminat denmiyor. Dava hakk dyor.
Burada 60 gnlk hak drc sre vardr. Ancak ziya hasar
hallerinde 2 karine oluuyor. Bu iki karinenin aksinin ispatlanmas
mmkndr. Ancak gecikme halinde artk dava hakk dyor.
Gecikemeye ilikin zarar talep edemez. 61.gnde bildirim yapm ise
isteyemez.
Ziya veya hasar haricen
belli ise derhal bildirimde bulunmas
gerekiyor. eer gizli bir ayp sz konusu ise yani haricen belirli deilse
aralksz hesaplanacak 3 gn iin de bildirmesi gerekiyor. eer bu
bildirim ykmllne uymaz ise bu durumda tayan lehine yk ile
ilgili olarak 2 karine oluuyor. Bunlar; 1) tayan konimentoda yazlan
ekilde yani iyi halde teslim ettiine ilikin karine oluuyor 2) zarar
meydana gelmi ise de tayann sorumlu olmad bir sebepten dolay
zarar meydana gelmitir. Ancak bu iki karinenin aksi ispatlanabilir. Yani
burada eer bu bildirim ykmllne uyulmam ise ispat yk
deiiyor. Ykle ile ilgili aleyhine yk tayan lehine ispat yk kyor.
Artk ykle ilgili daha fazla ey ispat etmek zorundadr. Ancak ziya
hasar olmadan bir gecikme sz konusu ise gecikme iin 60 gn iinde
teslim edilmi olmas gereken tarihten 60 gn iinde bir bildirim
yaplmal. Bu
bildirim yazl olmal. Bu 60 gn iinde bildirim
yaplmam ise dava hakk dyor. Burada derhal ya da 3 gn iinde

bildirim yaplmam ise dava hakk dmyor. Lehine karine olmu

oluyor. Yani ispat yk deiiyor. Tayan lehine gnderilen aleyhine
dnyor. Bunlarn aksini ispatlayarak tayan sorumlu hale
gelebiliyor.
(6) Eya, fiil tayan tarafndan teslim edilmise, bu madde uyarnca
kendisine yaplan her bildirim tayana yaplm gibi ve tayana yaplan her
bildirim de fiil tayana yaplm gibi hkm ifade eder. Kaptan ve sorumlu
gemi zabiti dhil olmak zere, tayan veya fiil tayan ad ve hesabna
hareket eden bir kiiye yaplan bildirim, tayana veya fiil tayana yaplm
saylr.
Eer ki ben fiilin tayana bir bildirim yapm ise veya tayana bildirim
yaplm ise bu sanki dierine de bildirim yaplm gibi hkm douyor.
Yeter ki zamannda bildirim yaplm olmas yeterlidir.

kincil sorumluluk:
3. Haksz Sapmadan Doan Sorumluluk (TTK 1220.MD): Kaptann
denizde can ve eya kurtarmak veya dier bir hakl sebeple rotadan
sapm olmas, taraflarn hak ve ykmllklerini etkilemez ve tayan bu
yzden doacak zararlardan sorumlu olmaz. Ancak burada saylan haller
dnda yani haksz sapma sz konusu ise o zaman tayan bundan
doan zararlardan sorumludur. Siz bir yk tanmak zere verdiinizde
yolculuk bellidir. Rotay siz belirliyorsunuz. Dolaysyla tayanda bu rotay
takip etmek durumundadr. Ancak diyelim ki beklenmedik bir durum olutu
ve bu beklenmedik durum sonucunda rotann takibi imkanszlat. Bu
durumda kaptan durumun gereine gre hareket etmek zorundadr.
Yolculuk gerekiyorsa baka bir rota zerinden devam edebilecektir. Durum
gerektiriyorsa yolculua ara verebilir. Hatta ykleme limanna geri
dnebilir. Bu durumda sapama haksz deildir. nk art ve haller bunu
gerektirmektedir. Tayan bundan dolay doan zararlardan sorumlu olmaz
4. Ykn izinsiz baka bir gemiye yklenmesinden sorumlu- yolculuk
arteri szlemeleri bakmndan baka gemiye aktarma yasa-1228.
madde uyarnca sorumluluk
5. Gvertede Tamadan Doan sorumluluk (TTK 1151.MD):
Tayan
eyay gvertede tayamaz ve kpeteye asamaz. Tayasn eyay
ancak ykleten arasndaki anlamaya ya da ticari teamle uygun ise ya da
mevzuat gerei zorunlu ise gvertede tayabilir.
Kural olarak tayan eyay gvertede tayamaz veya kpeteye asamaz.
Tayan eyay gvertede ancak u hallerde tayabilir ;

1. anlama, taraflar anlarsa o zaman gvertede tanabiliyor.

Taraflar eer anlama yolunu semilerse daha dk bir
navlun deyecektir. Denizde tama senedinde bu yolla
maln tanacana ilikin kayt dlmesi gerekmektedir.
1151/3te dzenlenmitir. Konimentoya yazl kayt
dlmesi gerekmektedir. Eer byle yazl kayt dlmezse
byle bir anlamann olduuna dair ispat yk tayana aittir.
tayan ve ykleten anlayor ve mal gvertede tand.
Fakat bu anlama konimentoya yazmazlarsa o zaman
tayan bu yoldaki anlamay 3.kii niteliindeki gnderilen
ileri sremeyecektir. Ancak konimentoya yazl kayt
konulursa sorumluluktan kurtulabilir.
Eer gverteye ilgili maddede deki hkmlere aykr bir
ekilde tamsa eyay o zaman meydana gelen zarardan
tayan sorumludur ve bu sorumluluk yke zen borcu
kapsamnda. Eer ki tayan ve ykleten ykn ambarda
tanacana ilikin karar almlarsa yani aralarndaki ak
anlamaya gre yk ambarda tanacak ve tayan bu ak
anlamaya aykr olarak yk gverteye yklediyse o zaman
tayan sorumluluunu snrlandrma hakkn kaybediyor.
Donatan snrl sorumluluktan yararlanma hakkn ancak
kast veya pervaszca hareketinden dolay kaybeder.
Tayanda da ayn durum vardr. Bu ak anlamaya ramen
gvertede eyay tayan tatm ise o zaman bu hal sz
konusu oluyor. Bu hareket kast ve pervaszca harekete girer
ve tayan snrsz olarak sorumlu olur.
2. Ticari teamle uygun olmas,
3. Mevzuat gerei zorunlu ise
Tayann yke zen borcundan eer eyay gverteye bu 3 hal
dahilinde yklemi olsa dahi yke zen borcunu ortadan kaldrmaz.
Tedbirli bir tayandan beklenen dikkat ve zen ne ise bunu
gvertede tanan yke de gstermeye devam edecektir. Ancak
gvertede tanmasndan gelen ve tedbirli bir tayann dikkat ve
zeni dahilinde nne geilemeyecek haller bakmndan sorumlu
olmayacaktr.
TAZMNATIN HESAPLANMASI:
ncelikle meydana gelen zararn belirlenmesi gerekmektedir. Zarar ise
TTL 1186/2.md uyarnca tazminat belirleniyor. Tayann demesi gereken
tazminatn toplam, eyann navlun szlemesine uygun olarak gemiden
boaltld veya boaltlmas gereken yerdeki ve tarihteki deerine gre
hesaplanr. Eyann deeri, borsa fiyatna veya byle bir fiyat yoksa, cari
piyasa fiyatna veya her ikisinin de yokluu hlinde ayn nitelikte ve kalitede
eyann olaan deerine gre belirlenir.

Tazminat nasl hesaplanyor diye sorduunda (her birini tektek snavda

yazmamz bekliyor), tazminatn hesaplanmas iin 1186/2ye baklacaktr.
Baklacak olanlar;
1. Boaltlan yerin ve zamanndaki deerini esas alacaz.
Eer borsa deeri olan bir eya ise r: kahve borsa
deeri esas alnacaktr.
2. Eer o eyann borsa deeri yoksa piyasa fiyatna
baklacak. Eyann boaltma yerindeki ve o zamandaki
piyasa fiyatna baklacaktr.
3. Eer piyasa fiyat da yoksa ayn nitelik/kalitedeki
eyann olaan deerine baklacak.
Tazminat ncelikle hesaplanacaktr. Buna gre hesaplama yapldktan
sonra yaplmas gereken tazminat bir st snra taklacaktr. nk ayn
donatan gibi tayann sorumluluu snrldr. Bu st snr 1186/1.md n
grlmektedir. (1) Eyann urad veya eyaya ilikin her trl zya veya
hasar nedeniyle tayan, her hlde, hangi snr daha yksek ise o snrn
uygulanmas kaydyla, koli veya nite bana 666,67 zel ekme Hakkna
veya zyaa ya da hasara urayan eyann gayri saf arlnn her bir
kilogram iin iki zel ekme Hakkn karlayan tutar aan zarar iin sorumlu
olmaz; meerki, eyann cinsi ve deeri, yklemeden nce ykleten
tarafndan bildirilmi ve denizde tama senedine yazlm olsun. zel ekme
Hakk, fiil deme gnndeki veya taraflarca kararlatrlan dier bir tarihteki,
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankasnca belirlenen deerine gre Trk
Lirasna evrilir bu hesapta baklmas gereken bu snr geiyor mu. Snr
1186/1.md n grlyor.
1.
koli veya nite bana 666,67 zel ekme hakk (1 zel
ekme hakk 4 TL)
2.
Eyann KG bana 2 zel ekme hakk vardr.
Bu ikisinden hangisi daha yksek ise onu esas alacaz. r: tayan
kflenen 3 bin ton tahldan sorumlu. Bu 3 ton tahln boaltma yeri ve
zamanndaki deerine baklacak. Boaltma liman neresi ve hangi tarihte
boaltlmas gerekiyor. Bu zamandaki eer varsa borsa fiyat yoksa piyasa
fiyat yoksa ayn nitelikte ve kalitedeki eyann deerine gre hesaplanacaktr.
Burada asl hesaplanan malvarlnn farkdr. Hesaplama sonucunda bir
rakam elde ediliyor. Burada baklacak kanundaki bir snra taklacak m
taklmayacak m eer snra taklrsa bu rakam kadarn deyecektir. Ancak
bu snr gemesi durumunda snr ne ise onu deyecektir. Snrn
hesaplanmas ise koli veya nite bana 666,67 zel ekme hakk r: tahllar
uvallanm olabilir. Bu durumda bir uval bana 666,67 zel ekme hakk
ya da KG ba 2 zel ekme hakk deniliyor. Bunlardan hangisi yksek ise o
snr esas alnacaktr. Bununda bir istisnas kanun tarafndan n grlmtr.
Eer eyann hem cinsi hem de deeri bildirilmi ve konimentoya yazlm
ise r: olayda hoca hem FYO hem de FYOS demi birde eer konimentoya

50 bin ton tahl ve KG bana 5 TL demi ise bu durumda ykn hem cinsi
hem de deerini konimentoya koymu oluyor. Bu durumda bu snrlar
geerli olmuyor. Yani 2 KG yerine 5 KG geerli oluyor. Bildiriden rakam
ne ise o geerli oluyor. Bu halde bu snra tayan taklmayacaktr. Ancak cins
ve deerini yazyorsa bunun karlnda ek bir tama creti denir. nk
tayann sorumluluu artm oluyor.
!!!!Snrl sorumlulua tabi olmamak iin eyann hem cinsi hem de deerinin
yazlp yazlmadna dikkat edelim.***
1186/3 e gre Eya topluca bir konteyner, palet veya benzeri bir
tama gerecine konmu ise, denizde tama senedine sz konusu tama
gerecinin ierii olarak yazlm her koli veya nite, ayr bir koli veya nite
saylr. Aksi hlde, byle bir tama gereci, tek bir koli veya nite saylr. Bizzat
tama gereci zyaa veya hasara urarsa, tayana ait veya onun tarafndan
salanm olmadka, tama gereci ayr bir koli saylr. Eer konteynerin
iinde ka uval tahl odluunu yazmazsam tm konteynr tek bir koli nite
sayp tm konteynr koli veya nite bana 666,67 zel ekme hakk (1
zel ekme hakk 4 TL) tabi tutarm diyor. Konteynr tayan salamam
olmas durumunda bu konteynr iin de bu snr kadar sorumlu oluyor.
Eyann cinsi veya deeri yazlm ise tayann sorumluluu snrl
deildir. 1186/4.md Ykletenin birinci fkra uyarnca yapt bildirim denizde
tama senedine yazlmsa, bu kaytlar karine oluturur, ancak, bu karine
tayan bakmndan balayc deildir; 1239 uncu maddenin nc fkras,
sz konusu kaytlar hakknda uygulanmaz. yani eyann cinsine ve deerine
ilikin bir bildirim yaplm ise bu kaytlar karine tekil eder. Bu karineler
tayan bakmndan balayc deildir. Tayan, tama senedine yani
konimentoya ekince koymadan yazm ise bu kaytlar karine oluturacaktr
ve bu karine tayan bakmndan geerli deildir. Konimentoyu devralan
iyi niyetli 3. Kii ona kar karinelerin aksi ispatlanamyordu ya
1239/3.md *** bu madde cins ve deer bakmndan geerli deildir. Yani
tayan bunun aksini ispatlayabilir. r: fai deer yazld ben bunu sonradan
fark ettim diyebiliyor. Yani eyann deerinin daha dk olduunu
ispatlayabiliyor.
Gecikme Zararlarna likin Sorumluluk: 1186/6.md dzenlenmitir.
Tayann, tama sresinin almasndan doan sorumluluu, geciken eya
iin denecek navlunun iki buuk kat ile snrldr; u kadar ki, bu tutar, navlun
szlemesine gre denecek toplam navlun miktarndan fazla olamaz.
Geciken eya iin bu madde geciken eya iin gecikmesinden doan
sorumluluk bakmndan snr navlunun 2.5 katdr. O geciken eya iin
navlunun 2.5 katdr.