Professional Documents
Culture Documents
Branka [eperac
Za izdava~a
Miodrag Dragani}
Urednik
Nikola Strajni}
Urednik izdawa
Radivoj Nikolajevi}
Recenzenti
Svetlana A}i}, Poqoprivredni fakultet Zemun
Milomir Stepi}, profesor Geografskog fakulteta
Marija Jovanovi}, profesor razredne nastave
RADNA SVESKA
ZA PRIRODU I DRU[TVO
za ~etvrti razred osnovne {kole
ilustracije
Du{ko Stefanovi}
____________________________________________________________________
Ministarstvo prosvete i sporta Republike Srbije odobrilo je,
re{ewem br.
od ..................................,
izdavawe i upotrebu ovog uybenika u ~etvrtom razredu osnovne {kole
____________________________________________________________________
DRAGANI]
Beograd, 2006.
sadr@aj
. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
7
8
9
13
14
15
16
17
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
, . . . . . . . . ..
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
18
19
20
21
23
26
27
28
29
45
46
47
48
50
52
53
54
55
, ,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............................
.. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, , . . . . . . . . . . . . . .
, , . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
............................
, , . . . . . . . .
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
30
32
34
35
37
40
43
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....... ......................
. . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.............................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
69
70
71
72
74
75
76
77
78
MOJA DOMOVINA
DEO SVETA
1.
___________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
XIX XX ?
2.
,
XIX XX
.
1.
2.
3.
4. a
5.
6. XIX
XX
()
7. ( )
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
3.
3.
, ,
XIX
?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
?
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
2.
3.
()
?
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
4.
) .
) :
( e e.)
1.
2.
3.
2.
1.
. .
___________________________________________________________
2.
.
.
___________________________________________________________
3.
?
___________________________________________________________
4.
?
___________________________________________________________
5.
6.
,
.
7.
,
.
___________________________________________________________
10
11
1.
1.
,
,
.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
/ .
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
2.
? .
.
_________________
_________________
______________________________________________________________
_________________
______________________________________________________________
4.
3.
_________________
,
?
______________________________________________________________
_________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
12
13
stanovni[tvo srbije
1.
1.
1.
2.
3. -
4.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
1.
2.
2.
3.
?
______________________________________________________________
4.
______________________________________________________________
2.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
3.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
? ?
______________________________________________________________
4.
.
.
14
______________________________________________________________
______________________________________________________________
15
,
.
1.
2.
3.
4. , ,
1.
?
______________________________________________________________
2.
?
______________________________________________________________
3.
2.
?
______________________________________________________________
3.
______________________________________________________________
4.
______________________________________________________________
2.
______________________________________________________________
.
___________________________
___________________________
4.
.
______________________________________________________________
3.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
16
______________________________________________________________
.
5.
17
susret s
prirodom
1. _________________________
2. _________________________
3. _________________________
4. _________________________
I
,
?
II
(, , ,
...) ?
III
?
( , .)
IV
?
V
,
5. _________________________
6. _________________________
2.
2.
?
-
( .)
3.
?
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
3.
:
______________________________________________________________
4.
18
. .
, ,
, .
.
( , ,
, , ,
, ...) (,
, , ,
...).
19
doma]e @ivotiwe i
gajene
biqke
. .
,
.
: (
, , , ,
, , ...)
(, , , ...).
1.
1. .
4.
5.
5. .
6.
6. .
7.
.
7.
8.
8. .
9.
9. .
10.
10.
.
12.
11. .
13.
11.
12. .
14.
13. .
______________________________________________________________
14.
?
______________________________________________________________
:
) , , , .
___________________________
2.
, ,
.
) , ,
, ,
, .
je
) ;
;
.
20
3.
4. .
2.
3.
.
______________________________________________________________
3.
1.
2. .
I
,
?
II
(,
, , ...)?
III
?
IV
?
V
2.
21
prirodne pojave
3.
1.
(, , ,
, ).
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
,
(, ,
).
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
5.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
22
23
3.
,
(, ,
, , , , , ).
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
______________________________________________________________
.
,
.
.
,
.
.
:
,
:
, .
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
.
.
.
24
:
,
:
, .
?
:
:
,
.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
.
.
.
25
spoznaja sebe,
uo^avawe polne razli^itosti
1.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
?
, .
2.
____________________
________________________
3.
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
4.
:
________________, ________________.
________________________
5.
:
6
9
12
3. :
)
___________________________
6.
( .)
).
)
:
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
26
27
/, /.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
2.
________________________
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
,
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
4.
? ?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
,
.
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
(, ...)
3.
4.
5. : , ...
______________________________________________________________
5.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
28
29
Istra@ujemo
prirodne pojave
1.
:
____________________________________________________
2.
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
5.
,
.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
6.
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
7.
4.
. /
,
. .
. .
.
,
.
,
,
.
30
31
,
.
4.
?
______________________________________________________________
1.
2.
3.
4.
5.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
5.
?
______________________________________________________________
1.
______________________________________________________________
2.
______________________________________________________________
3.
4.
6.
5.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
: _________________________
2.
7.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
?
______________________________________________________________
8.
?
)
)
)
)
)
( .)
( .)
32
33
senka
1.
zvuk
1.
______________________________________________________________
, (, ),
______________________________________________________________
2.
, (, ).
( .)
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
(.
) .
. .
2.
2.
?
______________________________________________________________
3.
:
() ,
,
4.
.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
:
,
,
.
.
/?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
, ,
34
:
, , , .
()
5.
35
:
,
:
, ,
.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
, .
:
:
/
. ,
.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
, ,
,
.
, .
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
,
.
.
36
37
:
,
, .
.
,
, .
.
:
.
.
?
______________________________________________________________
,
. / .
.
:
, ,
:
.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
:
,
.
, ,
.
.
:
. .
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
38
39
?
______________________________________________________________
1.
2.
.
:
)
)
)
)
.
:
______________________________________________________________
______________________________________________________________
.
.
.
3.
4.
( )
, ?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
5.
40
:
, ,
:
.
.
:
-
:
. ?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
41
.
. .
,
.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
_____________________ .
:
, 4,5 V, , .
_____________________ .
___________________ .
:
.
/
.
_____________________ .
_____________________ .
___________________ .
4.
:
) .
) .
) .
) .
) .
42
43
:
, .
:
.
.
______________________________________________________________
2.
. ?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
.
,
. .
:
, .
:
.
.
:
, ,
:
, ,
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
.
. .
.
44
45
:
, , ,
:
, , , , ,
, ,
, .
.
/?
.
.
/?
46
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
( 80).
.
( 81).
.
47
sme[e
1.
2.
:
, , ,
, , .
:
.
, . ,
.
. ,
, ; .
?
______________________________________________________________
2.
?
)
)
)
( .)
)
)
3.
1.
:
, , , ,
, ,
:
, .
, . ()
. ,
.
/.
.
:
______________________________________________________________
______________________________________________________________
:
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
48
/ /.
49
1. Kao ?
______________________________________________________________
2.
:
,
:
. .
/?
______________________________________________________________
.
:
, ,
( )
:
.
?
?
________________________________________________
.
:
,
, , -,
:
-,
.
- (
) .
?
______________________________________________________________
50
51
prepoznavawe promena
pri kojima nastaju novi materijali
1.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
2.
:
______________
2.
______________
______________
______________
?
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
3.
______________________________________________________________
_____________________________________________________________
______________________________________________________________
. . .
. ?
?
_____________________________________________________________
3.
?
_____________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
52
4.
?
_____________________________________________________________
53
sagorevawe materijala
1.
zapaqivi materijali
1.
2.
______________________________________
2.
?
_____________________________________________________________
3.
?
_____________________________________________________________
4.
______________________________________________________________
.
_____________________________________________________________
3.
:
______________________________________________________________
_____________________________________________________________
4.
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
54
55
I POTRO[WA
?
.
___________________________
A=
__________________________
2.
__________________________
?
______________________________________________________________
2.
. .
3.
______________________________________________________________
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
4.
:
)
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
)
)
4.
?
______________________________________________________________
56
57
2.
.
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
zalihe
1.
______________________________________________________________
2.
?
_____________________
_____________________
3.
______________________________________________________________
.
______________________________________________________________
4.
3.
e .
______________________________________________________________
4.
.
_______________
5.
_______________
_____________
?
______________________________________________________________
6.
:
_________________________,
_________________________
_________________________
.
7.
5.
?
_____________________________________________________________
?
?
______________________________________________________________
8.
? __________________________________________
9.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
58
59
e e
.
______________________________________________________________
2.
?
______________________________________________________________
3.
_______________
2.
______________________________________________________________
_______________
_____________
?
______________________________________________________________
4.
3.
______________________________________________________________
?
______________________________________________________________
5.
.
______________________________________________________________
4.
______________________________________________________________
6.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
5.
______________________________________________________________
7.
6.
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
, -
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
? ?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
7.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
60
61
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
?
______________________________________________________________
2.
,
?
3.
______________________________________________________________
________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
?
________________
________________
:
__________________________________________________
_________________________________________________
_______________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
, ?
______________________________________________________________
4.
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
5.
______________________________________________________________
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
5.
62
.
: , ,
, , , , .
:
.
,
.
.
6.
,
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
63
delatnost qudi
u razli^itim krajevima srbije
1.
______________________________________________________________
2.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
?
______________________________________________________________
3.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
4.
?
, .
1.
2. ( )
3.
4.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
1.
4.
2.
3.
______________________________________________________________
4.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
:
?
.
_______________________________
,
/ .
: ___________________
5.
5.
6.
, ,
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
64
65
proizvodwa i usluge
1.
?
______________________________________________________________
1.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
?
______________________________________________________________
3.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
5.
aa ?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
, .
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
7.
8.
?
. ?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
.
?
______________________________________________________________
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
6.
e ?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
?
.
, .
______________________________________________________________
______________________________________________________________
5.
:
, , ,
:
;
;
. , .
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
.
,
, . ,
.
66
67
.
1.
/
.
?
2.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
: ______________________
.
.
.
______________________________________________________________
5.
,
.
. , , ...
(.
, , ...).
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3.
oj ( ,
, a a ...).
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
68
69
vremenska lenta
1.
locirawe doga\aja
1.
1.
2.
3.
1.
2.
3.
2.
? ____________________________________________
3.
2.
o
.
1990.
/ ,
1995.
2000.
2005.
/ ,
.
1995.
4.
70
1996.
1997.
1998.
1999.
2000.
2001.
2002.
2003.
2004.
2005.
2006.
2007.
2008.
2009.
2010.
2011.
2012.
71
hronologija tehnolo[kih
i nau^nih otkri]a
4.
?
______________________________________________________________
1.
.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
5.
________________________
2.
?
______________________________________________________________
,
.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
______________________________________________________________
1.
______________________________________________________________
3.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
72
73
/
.
______________________________________________________________
2.
1.
:
) ,
) ,
) ,
) .
3.
?
____________________________
______________________________________________________________
_________________________________________________
______________________________________________________________
4.
5.
74
?
______________________________________________________________
2.
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
?
______________________________________________________________
3.
,
.
____________________________
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
4.
I II ,
.
1803.
5.
1804.
....
1812.
1813.
1814.
1815.
1816.
II ?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
75
istorijski izvori
XIX ?
1.
______________________________________________________________
2.
?
______________________________________________________________
3.
4.
2.
_________________________
I II ?
______________________________________________________________
5.
?
______________________________________________________________
6.
, .
.
1939.
7.
8.
1940.
1941.
1942.
1943
__________________
__________________
__________________
__________________
?
______________________________________________________________
76
3.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
77
vladari srbije
1.
?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2.
?
)
)
)
( .)
3.
?
______________________________________________________________
4.
. ?
______________________________________________________________
5.
) ?
______________________________________________________________
) ?
______________________________________________________________
Plasman kwige
IK Dragani}, 11070 Novi Beograd, Dr Ivana Ribara 8183
Telefon: 011 / 318-0265; faks: 011 / 3180-266
Kwi`are Dragani}
21000 Novi Sad, Fru{kogorska 4, tel. 021/458-745
26300 Vr{ac, Svetosavska 11, tel. 013/833-365
26000 Pan~evo, Vojvode Putnika 6, tel. 013/333-154
11300 Smederevo, Kraqa Petra Prvog 12, tel. 026/612-497
e-mail: office@draganic.co.yu
http//www.draganic.co.yu
78
79