ΣΥΓΧΡΟΝΑ

ΙΤΑΛΙΚΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

Αθήνα, Ιούνιος 2010

1
 ΣΥΓΧΡΟΝΑ
ΙΤΑΛΙΚΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

Μετάφραση από τα ιταλικά Χρίστος Αλεξανδρίδης

Γλωσσική επιμέλεια Λίτα Κοταρά

2
 Πίλαθαο πεξηερνκέλωλ

Παηέξαο, 1944 Mario Puccini 4

Κπξηαθάηηθε εθδξνκή Carlo Montella 8

Σν ζρνιείν ηωλ ρωξηθώλ Saverio Strati 24

Η εμέηαζε Leonardo Sciascia 38

Οη πνδνζθαηξηζηέο Roberto Pazzi 44

Ακθηζβήηεζε ηωλ πάληωλ Dino Buzzati 48

Μαιαζηξάλα Edgarda Ferri 52

Γπλαίθεο ζηελ πηζίλα Sandra Petrignani 60

Μηα βξαδηά ζηνπο Νάξληη Alcide Paolini 64

Ο γαιάδηνο άλζξωπνο Giorgio Vecchietti 70

Σα εθηακελίηηθα ηεο Βαβέι Giampiero Comolli 78

΢ύληνκεο βηνγξαθίεο 86

3
 Παηέξαο, 1944

Μ. Πνπηζίλη

Ήηαλ θζηλφπσξν αθφκε, αιιά αηζζαλφζνπλ ζηελ αηκφζθαηξα, θπξίσο πξνο ην

βξάδπ, ηελ παγσκέλε πλνή ηνπ αλέκνπ πνπ πξναλήγγειιε ην ρεηκψλα. Ήηαλ νη
εβδνκάδεο ησλ πξψησλ ηνπθεθηζκψλ, θάζε λχρηα ζρεδφλ ηα απηνθίλεηα ησλ S.S.
ζηακαηνχζαλ κπξνζηά ζε θάπνηα πφξηα. Καη δελ ήζειαλ λα θάλνπλ ζφξπβν, ζαλ λα
πεξπαηνχζαλ επάλσ ζε ιαζηηρέληεο επηθάλεηεο, αιιά, φηαλ εθείλε ε πφξηα άλνηγε
ήηαλ ζα λα θχζαγε δπλαηφο άλεκνο θαη φια κέζα ζην ζπίηη ρηππνχζαλ θαη γίλνληαλ
άλσ θάησ. ΢θεθηφκνπλ πνιχ εθείλα ηα λπρηεξηλά γεξκαληθά απηνθίλεηα· ην ζπίηη
φπνπ θξπβφκνπλ ήηαλ κάιινλ απνκνλσκέλν, βξηζθφηαλ ζ‟ έλα δξφκν ρσξίο
δηεμφδνπο πνπ θαηέιεγε ζηα ρσξάθηα· κεηά ηελ απαγφξεπζε ηεο θπθινθνξίαο ζπάληα
έβιεπε θαλείο λα πεξλάλε απφ εθεί άλζξσπνη θαη απηνθίλεηα. Αελ ήηαλ κφλν απηφο ν
δξφκνο θαη απηφ ην ζπίηη, ζηε Ρψκε, θαη αγλννχζα πνχ βξίζθνληαλ αθξηβψο ηα
παηδηά κνπ· πηζαλφλ λα ήηαλ εθεί αθξηβψο πνπ πεξλνχζαλ ζπρλφηεξα εθείλα ηα
απηνθίλεηα. Καη δελ ήηαλ θαη ηα ηξία καδί: θαζέλα «δνχιεπε» θαη ζε δηαθνξεηηθφ
ηνκέα. Ίζσο απηά βιεπφληνπζαλ θαη ζπλνκηινχζαλ, εγψ φκσο, ν παηέξαο ηνπο, δελ
έπξεπε λα μέξσ. Κάζε δπν ηξεηο εκέξεο έλα ηειεθψλεκα, ζχληνκν, ζρεδφλ αδηάθνξν,
πεξηζζφηεξν αλάζεο παξά ιέμεηο: «είκαη θαιά· γεηα· ηα ιέκε» . Πξνζπαζνχζα λα ηα
θαληαζηψ: ν κεγάινο, δξαζηήξηνο αιιά πξνζερηηθφο, θαηέβαηλε απφ ην δηακέξηζκα
φπνπ δνχζε θξπκκέλνο θαη, κε πξνθπιάμεηο θαη πξνζνρή, πξφβαιε πξψηα ζηνλ
αλνηρηφ δξφκν θαη έπεηηα, αδηάθνξα θαη γξήγνξα, ηνλ πεξπαηνχζε. Ο κεζαίνο,
ιηγφηεξν αλεπηηήδεπηνο, κε πην αξγέο θηλήζεηο, αιιά πην πνλεξφο, αθνχ εμεξεπλνχζε
ηνλ δξφκν δελ ηνλ πεξπαηνχζε, αιιά έκπαηλε πξψηα ζ‟ έλα θαθέ ή ζε κηαλ άιιε
είζνδν θηηξίνπ απφ φπνπ θαηαζθφπεπε θαη πεξίκελε γηα ιίγν. Ο κηθξφο, σ, φηαλ
ζθεθηφκνπλ ηνλ κηθξφ ακέζσο έηξεκα θαη θακηά θνξά κ‟ έπηαλε απειπηζία. Ο κηθξφο
κνπ γηφο έρεη ξηρηεί κε αλεμέιεγθηε ζθνδξφηεηα ζηελ πνιηηηθή θιφγα πνπ ηνλ θαίεη,
πνπ ηνλ ιηψλεη. Αελ πεξπαηάεη, πεδάεη, ιεο θαη βξίζθεηαη πάληα κπξνζηά ηνπ έλαο
θαηλνχξγηνο βαηήξαο πνπ ηνλ πεδάεη γεκάηνο θιφγα, ρσξίο λα ππνινγίδεη, ρσξίο λα
πξνζέρεη πνχ ζα πάεη λα πέζεη. Καη είλαη εθείλνο πνπ ηειεθσλεί ζπρλφηεξα· ιίγα
ιφγηα θη απηφο, αιιά εηιηθξηλή, θαζαξά, ζρεδφλ φπσο εθείλα ηνλ θαηξφ ηεο εηξήλεο.
Μεξηθέο θνξέο έξρεηαη θηφιαο, ζρεδφλ επί ηξνράδελ, αιιά έξρεηαη· θαη κνπ ιέεη
θαλέλα αζηείν, κνπ δίλεη έλα ειαθξφ ρηχπεκα ζην κάγνπιν θαη φια πάλε θαιά πνιχ
θαιά κάιηζηα, απφιπηε αζθάιεηα, θξπκκέλνο, θξπκκέλνο θαιά έηζη πνπ φρη κφλν νη
Γεξκαλνί, αιιά νχηε ν δηάβνινο δελ ζα κπνξνχζε λα ηνλ μεηξππψζεη. Ώπφ φια
εθείλα πνπ ζα ήζεια λα ηνλ ξσηήζσ, ηψξα δελ κνπ έξρεηαη νχηε έλα ζηα ρείιε. Θα
ήζεια λα ηνλ ξσηήζσ ηφζα πξάγκαηα πνπ ζθέθηεθα ρζεο βξάδπ πξηλ θνηκεζψ: πψο
ηξψεη, πψο θνηκάηαη, εάλ εθηίζεηαη ζε θηλδχλνπο, εάλ δεη ζε θακηά επηθίλδπλε
ζπλνηθία. Κακία εξψηεζε σζηφζν δελ βγαίλεη απφ ην ζηφκα κνπ: ρακνγειάσ, εθείλν
πνπ θαηαθέξλσ κφλν είλαη λα ηνπ ρακνγειάσ. Καη δελ ηνλ αγγίδσ, νχηε κε ην
δάρηπιν. ΋ηαλ έξρεηαη ζην λνπ κνπ απηφο, θαη φρη κφλν απηφο, αιιά θαη ηα άιια
παηδηά κνπ, είκαη απνθαζηζκέλνο λα ηα θηιήζσ, λα ηα αγθαιηάζσ, λα ηα ζθίμσ
επάλσ κνπ, γηαηί κπνξεί απφ ηε κηα ζηηγκή ζηελ άιιε λα ηα ζπιιάβνπλ. ΋ηαλ φκσο
είλαη θνληά κνπ δελ κπνξψ λα ην θάλσ, δελ μέξσ γηαηί. Ίζσο επεηδή θνβάκαη κηα
άκεζε αληίδξαζε, ίζσο θνβάκαη φηη ζην αγθάιηαζκα απηφ θαη ζην θηιί κε ζπξψρλεη
4
έλα ζθνηεηλφ, δπζνίσλν πξναίζζεκα. ΋ηαλ φκσο απνκαθξχλνληαη απφ θνληά κνπ,
λνηψζσ πάληα ηελ επηζπκία λα ηα θξαηήζσ, θαη ηη θφπν, ηη πξνζπάζεηα θαηαβάιισ
γηα λα κελ ην θάλσ! Κακηά θνξά ηα αθήλσ λα θχγνπλ, αιιά ηα παξαθνινπζψ απφ
απφζηαζε, αζέαηνο: αλεβαίλνπλ ζην ιεσθνξείν, κπεξδεχνληαη κε ηνλ θφζκν, θαλέλα
απηνθίλεην ησλ γεξκαληθψλ S.S. πνπζελά: αλαθνχθηζε.

Βίρε κπεη πηα ν Αεθέκβξεο, νη θιεκαηαξηέο ζηνπο θήπνπο ήηαλ ηειείσο γπκλέο απφ
θχιια, πίζσ απφ ηα άθακπηα θιαδηά θαίλνληαλ ηα ζπίηηα γπκλά, θξχα, ρίιηεο θνξέο
θησρφηεξα απφ φηαλ ηα ηδάκηα ησλ παξαζχξσλ ηνπο άζηξαθηαλ αλάκεζα ζηνλ ηζηφ
ησλ θαηαπξάζηλσλ δέληξσλ. Ήηαλ ε ψξα ηνπ δείπλνπ, πνχ θαη πνχ θάπνηνο βηαζηηθφο
δηαβάηεο ζην δξφκν, θαη ν ζφξπβνο θνπξαζκέλνο θαη άξξπζκνο ελφο ζθπξηνχ πνπ
ρηππνχζε θάπνπ επάλσ ζε θάηη ζθιεξφ, ζε θάηη πνπ αληηζηεθφηαλ. Καη λα κε
μαθληθά κπξνζηά ηνπ, κπξνζηά ζην κηθξφ. Αελ βηάδεηαη, σο ζπλήζσο, έβγαιε ζβέιηα
ην παλσθφξη ηνπ θαη θάζηζε. Μνπ ιέεη πσο δελ έρεη θάεη θαη πσο επραξίζησο ζα
ηζηκπνχζε θάηη. Σν βιέκκα ηνπ εξσηεκαηηθφ, αλήζπρν: ηνλ θνηηάδσ απφ ηελ θνξπθή
σο ηα λχρηα, ηνλ μερσξίδσ απφ φινπο, κνπ θαίλεηαη ζρεδφλ κεγαιχηεξνο απφ θάζε
άιιε θνξά.
– Έρσ δνπιεηά ζηελ πεξηνρή θαη ζα θνηκεζψ καδί ζνπ, εάλ δελ ζε πεηξάδεη.
Ώκέζσο ζην κπαιφ κνπ έξρνληαη ηα απηνθίλεηα ησλ γεξκαληθψλ S.S. : «πνχ ζα πάλε
απφςε;» Παξεγνξνχκαη φκσο γηαηί θάλνπλ ζπάληα ηελ εκθάληζή ηνπο ζ‟ απηή ηε
ζπλνηθία, θαη ε Ρψκε είλαη ηφζν κεγάιε! Σψξα φκσο ζα ήζεια λα κάζσ, λα γλσξίζσ:
έρεη δνπιεηά ζηελ πεξηνρή, άξα κηα πνιηηηθή δνπιεηά, κηα πνιηηηθή ππνρξέσζε.
Χζηφζν δελ ξσηάσ, πεξηκέλσ. Καη ν κηθξφο εμεγεί ν ίδηνο απηή ηε θνξά.
- Αελ είλαη ηίπνηε ζνβαξφ, κηα ζπλάληεζε κε θίινπο, κηα αληαιιαγή απφςεσλ. Πξηλ
ιήμεη ε απαγφξεπζε ηεο θπθινθνξίαο ζα είκαη πίζσ.
- Σφηε ζα κπνξνχζα λα ζε ζπλνδεχζσ, ηνπ ιέσ θαη κέλσ έθπιεθηνο πνπ κπφξεζε λα
εθθξάζεη ηα πάληα απηή ε θξάζε. Με εμέπιεμε φκσο πεξηζζφηεξν ν ηφλνο ηεο θσλήο
κε ηνλ νπνίν ηελ πξφθεξα: ήξεκνο, δηαθνπηφκελνο, ζαλ λα ηνπ έιεγα: «εάλ ζέιεηο,
ζνπ πξνζθέξσ έλα ηζηγάξν». Αελ ιέεη νχηε λαη νχηε φρη, κε θνηηάδεη κφλν. Σν
βιέκκα ηνπ φκσο δελ δείρλεη νχηε ππνςία νχηε αλεζπρία. ΢θέθηεθα: «ζίγνπξα ζα
κνπ πεη λαη». Καη πξάγκαηη, κνπ ιέεη «λαη» χζηεξα απφ έλα ή δπν ιεπηά ζησπήο, αλ
θαη κε επηθπιάμεηο.
- Ο δξφκνο δελ είλαη ζχληνκνο, ζα πάσ κέρξη ηελ ΐαι ΜαιαΎλα, αιιά ζηε ζηξνθή,
εθεί πνπ ηειεηψλεη ε ιεσθφξνο κε ηα πεχθα, ζα ρσξίζνπκε. «Καη απηφ πνιχ είλαη –
ζθέθηνκαη – πψο θαη κνπ θάλεη απηή ηελ παξαρψξεζε; ΢ίγνπξα απφςε δελ πξφθεηηαη
γηα θάηη επηθίλδπλν, δηαθνξεηηθά ζα κνπ είρε αξλεζεί ρσξίο πεξηζηξνθέο». Καζψο
φκσο βγαίλακε, ην κάηη κνπ έπεζε ζηε δεξκάηηλε ηζάληα ηνπ. Ήηαλ αζπλήζηζηα
νγθψδεο θαη βαξηά. Αελ ην είρα πάξεη είδεζε φηη ηελ θνπβαινχζε καδί ηνπ. Καη
ακέζσο κε δψλνπλ ηα θίδηα. Ογθψδεο, βαξηά: «παξάλνκεο εθεκεξίδεο ή φπια»
ζθέθηνκαη.
– Θέιεηο λα ζνπ πάξσ εγψ ηελ ηζάληα; Μνπ απαληά φκσο κνπξκνπξίδνληαο
αθαηαιαβίζηηθα. «Καηάιαβα» ιέσ ζηνλ εαπηφ κνπ.

5
Ο δξφκνο είλαη ζθνηεηλφο, ζησπειφο. Σν ζθπξί πνπ αθνπγφηαλ ιίγν πξηλ δελ ρηππά
πηα. ΢πλαληνχκε αλζξψπνπο πνπ δελ κνπ θαίλνληαη νη ζπλεζηζκέλνη, κνπ δίλνπλ ηελ
εληχπσζε πεξίεξγσλ κνξθψλ, ζθνηεηλψλ, ζαλ λα είλαη ζπλσκφηεο. Δ ιεσθφξνο είλαη
πην ζθνηεηλή απφ ην δξφκν, αιιά ν γηφο κνπ ηελ παίξλεη κε ζηγνπξηά θαη πεξπαηά
γξήγνξα, φιν θαη πην γξήγνξα.
– Μελ μερλάο φηη ηα πφδηα κνπ δελ είλαη ζαλ ηα δηθά ζνπ, ηνπ θάλσ θαη ηνπ
ρακνγειψ κε θφπν. Αελ ην δέρεηαη ην ρακφγειν: «ζίγνπξα – ζθέθηνκαη – ην έρεη
θηφιαο κεηαληψζεη πνπ ζέξλεη πίζσ ηνπ εκέλα, έλα άρξεζην βάξνο». Σψξα ζθπξίδεη
ζηγαλά, αιιά ην βήκα δελ ην κηθξαίλεη, αληίζεηα θάλεη κεγαιχηεξεο δξαζθειηέο· θαη ε
ιεσθφξνο φπνπ λα‟ λαη ηειεηψλεη, ζε ιίγα ιεπηά ζα είκαζηε ζηε ζηξνθή. «Θα είλαη
ηξνκεξφ γηα κέλα λα ηνλ δσ κεηά λα θεχγεη κφλνο. Έθαλα άζρεκα· ζα πεξάζσ κηα,
δπν, κπνξεί θαη ηξεηο ψξεο ζηελ θφιαζε...». Αελ κπνξψ λα θάλσ φκσο ηίπνηε· ην
πεξηερφκελν απηήο ηεο ηζάληαο πξέπεη λ‟ αδεηάζεη, ν γηνο κνπ πξέπεη λα πάεη εθεί πνπ
πξέπεη λα πάεη. Ο ζξήλνο απφ έλα λπρηνπνχιη θαη ην απαιφ θηεξνχγηζκα πνπ
αθνινπζεί: έλαο αλάιαθξνο ήρνο ζαλ απφ βεινχδν.
- Να‟ λαη θαλέλα θιαςνπνχιη ή θακία θνπθνπβάγηα; ιέσ ζην γην κνπ ρακνγειψληαο
αλφξερηα.
– ΢αλ θη εθείλα πνπ ήηαλε ζηε Φαιθνλάξα, απαληάεη ρακνγειψληαο θη εθείλνο.
Θπκάζαη πφζα ήηαλ επάλσ ζηα δέληξα ηεο βίιαο ηεο Φαιθνλάξα θαη ην αηέιεησην
ζξφηζκά ηνπο ην βξάδπ;

Φαιθνλάξα: ε βίια· εθείλνο κηθξφο θαη η‟ αδέιθηα ηνπ κεγαιχηεξα· ζαλ κε κηα
απφηνκε αλαιακπή ε κλήκε θσηίδεηαη νιφθιεξε απφ κηα αλάκλεζε. Καη είρε λα
θάλεη κ‟ απηφλ αθξηβψο, φηαλ ήηαλ κηθξφο· ήηαλ δελ ήηαλ ηξηψλ εηψλ θαη κφιηο πνπ
πεξπαηνχζε κε αβέβαηα βήκαηα. Βίλαη ε ψξα γηα ην βξαδηλφ, αιιά δελ θαίλεηαη
πνπζελά, βγαίλνπλ λα ηνλ ςάμνπλ, ηνλ θσλάδνπλ. Σίπνηα: δελ ήηαλ ζην ζπίηη, νχηε
θαη αλάκεζα ζηα δέληξα, ζηνλ θήπν θαη ε λχρηα είρε θηφιαο πέζεη γηα ηα θαιά.
ΐγαίλνπλ θαη ηνλ θσλάδνπλ ηα κεγαιχηεξα αδέιθηα ηνπ, βγαίλεη θαη ηνλ θσλάδεη ε
κεηέξα, βγαίλσ θαη ηνλ ςάρλσ θη εγψ: «πνχ κπνξεί λα έρεη ηξππψζεη;». Δ
θαγθειφπνξηα φκσο είλαη αλνηρηή, άξα έρεη βγεη ζίγνπξα απφ ην ζπίηη. Ώκέζσο κεηά
ππάξρεη κηα θαηεθνξηά. Σξέρσ πξνο ηα εθεί θαη ηξέρνληαο ηνλ θσλάδσ. «Θα πξέπεη
λ‟ αθνχζεη ηε θσλή ηνπ παηέξα ηνπ, εάλ είλαη θξπκκέλνο θάπνπ!» Αελ άθνπζε φκσο
ή δελ ζέιεζε λ‟ αθνχζεη· έπξεπε λα ηνλ αλαθαιχςσ, λα ηνλ μεηξππψζσ εγψ.
Πξνρσξνχζε κεο ζην ζθνηάδη, αγέξσρνο, ζίγνπξνο γηα ηνλ εαπηφ ηνπ, ζαλ άληξαο.
- Πνχ ήζειεο λα παο θαη γηαηί βγήθεο;
- Πήγαηλα, εμήγεζε, εθεί θάησ, εθεί πνπ πεξλάεη ην ηξέλν.
- Νπρηηάηηθα, κεο ζην ζθνηάδη; Αελ μέξεηο φηη ηε λχρηα βγαίλνπλ νη θνπθνπβάγηεο θαη
ηα θιαςνπνχιηα θαη φηη νη θνπθνπβάγηεο θαη ηα θιαςνπνχιηα ηξψλε ηα κηθξά παηδηά
φηαλ ηα βξίζθνπλ κφλα ηνπο;
Έθιαςε, αιιά φρη γηαηί θνβήζεθε ηελ θνπθνπβάγηα θαη ην θιαςνπνχιη· έθιαςε γηαηί
δελ ήζειε λα γπξίζεη ζπίηη· «γηαηί ζέισ λα δσ ην ηξέλν», είπε.

6
- Μπακπά, θηάζακε ζηε ζηξνθή, ιέεη ηψξα θαη κνπ θαίλεηαη ζαλ λα κελ αθνχσ ηε
γλψξηκε θσλή ηνπ κέζα απφ απηέο ηηο ιέμεηο.
- Βληάμεη, απαληάσ. Βγψ φκσο, εάλ δελ ζε πεηξάδεη, ζα ζε πεξηκέλσ εδψ: ζα
επηζηξέςνπκε καδί αθνχ ζα έρεηο δεη ηνπο θίινπο ζνπ.
- Αελ μέξσ πφζν ρξφλν ζα κνπ πάξεη, θαη εμάιινπ κπνξεί θαη λα κελ επηζηξέςσ
κφλνο, αιιά κε θάπνηνλ απφ απηνχο. ΋ρη, γχξλα ζπίηη εζχ.
Αελ απαληάσ, κφλν θαηαπίλσ. Καη έηζη ηνλ βιέπσ λ‟ απνκαθξχλεηαη, λα ζηξίβεη ζηε
γσληά ηνπ δξφκνπ, λα εμαθαλίδεηαη θαη ζθέθηνκαη κήπσο ζηξίςεη ην θεθάιη,
ηνπιάρηζηνλ γηα λα κ‟ απνραηξεηήζεη, αιιά ε ειπίδα κνπ δελ θξάηεζε πνιχ.
«Παξφια απηά ζα ηνλ πεξηκέλσ – ιέσ ζηνλ εαπηφ κνπ – κφιηο δελ ζα ηνλ βιέπσ πηα.
Δ αλακνλή εδψ ζα έρεη ιηγφηεξε αγσλία απ‟ φηη εθεί, ζην ζπίηη, θαη ζα θξαηήζεη
ιηγφηεξν». Βπαλαθέξσ φκσο ακέζσο ζε ηάμε ηηο πξνζέζεηο κνπ: «δελ ζα μαιάθξσλε
έηζη ν πφλνο κνπ θαη ζα έδηλα ηξνθή ζηε δπζπηζηία ηνπ, ζα έδηλα πεξηζζφηεξα φπια
ζηε ζησπή θαη ζηελ ελαληίσζε ηνπ».

Καη μαλάξρηζα λα πεξπαηψ.

7
 Κπξηαθάηηθε εθδξνκή

Κάξιν Μνληέια

Ήηαλ κία ζαπκάζηα αλνημηάηηθε Κπξηαθή, κία απφ εθείλεο ηηο Κπξηαθέο, ηφζν
θσηεηλέο θαη ριηαξέο, πνπ κέζα ζηνπο ζηελνχο δξφκνπο, φκνηνπο κε ζθνηεηλά
απιάθηα αλάκεζα ζηνπο ηνίρνπο ησλ ςειψλ ζπηηηψλ, θάλνπλ ηνπο θαηνίθνπο ηεο
πφιεο, αθφκε ζπλαρσκέλνπο απφ ην ρεηκψλα, λα ζεθψλνπλ ηε κχηε πξνο ην γαιαλφ
νπξαλφ ζαλ λα ζέινπλ λα κπξίζνπλ ηηο θαηλνχξγηεο, κεζπζηηθέο επσδηέο ηεο άλνημεο,
πνπ ηηο έρεη καδέςεη έλα ειαθξφ αεξάθη απφ ηηο νιάλζηζηεο εμνρέο.

Βθείλε ηελ Κπξηαθή ν θχξηνο Μπαξλακπφ, πξντζηάκελνο ηεο Γξακκαηείαο ηεο

Πεξηθεξεηαθήο Αηεχζπλζεο Οηθνλνκηθψλ Τπεξεζηψλ, έλνησζε ηελ άλνημε κφιηο
έβγαιε ηα πφδηα ηνπ απφ ην θξεβάηη. Πξάγκαηη, φηαλ ηα αθνχκπεζε θαηά ιάζνο
επάλσ ζην γπκλφ πάησκα, αληί λα ηα καδέςεη ακέζσο βιαζηεκψληαο αλάκεζα ζηα
δφληηα, έλνησζε κηα επράξηζηε αίζζεζε. Καη γη‟ απηφ ην ιφγν, αθνχ ηεληψζεθε θαιά
θη έμπζε ην ζψκα ηνπ ζε δηάθνξα κέξε, πήξε ηελ απφθαζε λα πάεη ζην κπάλην ρσξίο
λα θνξέζεη ηε θαλέια θαη ηηο παληφθιεο ηνπ. Ώθφκε θαη ην θξχν λεξφ ηνπ έδσζε κηα
επράξηζηε αίζζεζε θαη πιχζεθε κε άθζνλν λεξφ, φπσο δελ είρε πιπζεί επί κήλεο,
αθήλνληάο ην λα θπιά ζε ξπάθηα αλάκεζα απφ ηηο ηξίρεο ηνπ ζηήζνπο κέρξη ηνλ
αθαιφ. Σειηθά έλησζε ηφζν φκνξθα, ηφζν αλαλεσκέλνο απφ ηε κηα κέξα ζηε άιιε,
ηφζν ηθαλνπνηεκέλνο γηα ηελ σξαία κέξα θαη ηνλ γαιαλφ νπξαλφ, ηνλ νπνίν έβιεπε
απφ ην παξάζπξν πέξα απφ ηε ζθεπή ηνπ απέλαληη ζπηηηνχ, πνπ κπήθε ζηελ θνπδίλα
κε ην ζψβξαθν, μππφιεηνο θαη αλήγγεηιε ζηε ζχδπγν θαη ζηα παηδηά ηνπ, πνπ
έπαηξλαλ πξσηλφ, φηη ην απφγεπκα ζα πήγαηλαλ λα θάλνπλ έλαλ σξαίν πεξίπαην.
- Γήησ!, θψλαμαλ ηα παηδηά. Καη πνχ ζα πάκε;
- Θα πάκε ζην Κάζηξν κε ην ηξακ! είπε κεγαιφπξεπα ν θχξηνο Μπαξλακπφ.
- Με ην θφθθηλν ηξακ;
- Με ην θφθθηλν ηξακ!
Ο θχξηνο Μπαξλακπφ θηαξλίζηεθε μαθληθά θαη βγήθε απφ ηελ θνπδίλα γηα λα πάεη
ζην δσκάηην λα θνξέζεη ηε θαλέια ηνπ.

Πξέπεη λα πνχκε φηη εθείλνο ν πεξίπαηνο απνηεινχζε έλα είδνο παξάδνζεο, πνπ
επαλαιακβαλφηαλ θάζε ρξφλν γηα ηελ ππνδνρή ηεο άλνημεο θαη, παξφιν πνπ
δηαξθνχζε κφλν έλα θπξηαθάηηθν απφγεπκα, απνθηνχζε ηε ζεκαζία ελφο εμαηξεηηθνχ
γεγνλφηνο γηα ηελ νηθνγέλεηα Μπαξλακπφ θαη γέκηδε κε ελζνπζηαζκφ ηα παηδηά ζαλ
λα ήηαλ λα πάλε θξνπαδηέξα. Πξάγκαηη, ην Κάζηξν είρε επηιεγεί σο πξννξηζκφο ηνπ
πεξίπαηνπ φρη ηφζν γηαηί ήηαλ έλα κέξνο νκνξθφηεξν απφ ηφζα άιια γχξσ απφ ηελ
πφιε, αιιά επεηδή ήηαλ ην πην καθξηλφ θαη απαηηνχζε έλα κεγαιχηεξν ηαμίδη κε ην
ηξακ. Σα παηδηά ζηέθνληαλ γνλαηηζηά επάλσ ζηνπο μχιηλνπο πάγθνπο ηνπ ηξακ, κε ηε
κχηε θνιιεκέλε ζηα παξάζπξα, θαη φζν εθείλν πήγαηλε ηαιαληεπφκελν, κε ζπλερείο
ζηάζεηο ζηνπο δξφκνπο ησλ πξναζηίσλ, ήηαλ γη‟ απηά ε κεγαιχηεξε απφιαπζε ηφζν
ζηνλ πεγαηκφ, φζν θαη ζηνλ γπξηζκφ. Ο θχξηνο Μπαξλακπφ θαη ε ζχδπγφο ηνπ
θάζνληαλ κε επηηεδεπκέλε ζνβαξφηεηα θάλνληαο θάζε ηφζν παξαηεξήζεηο ζηα
παηδηά λα κελ θηλνχληαη πνιχ θαη λα κελ ελνρινχλ ηνπο άιινπο επηβάηεο. Βθείλε ε
εθδξνκή, πνπ έζπαγε ηε κνλνηνλία ηεο θαζεκεξηλήο ηνπο δσήο, ηνπο έδηλε ηελ
8
αίζζεζε φηη απφ πάληα ήηαλ δηαθνξεηηθνί – άξρνληεο ζε δηαθνπέο – θαη γη‟ απηφ, απφ
ηε ζηηγκή πνπ έβγαηλαλ απφ ην ζπίηη έπαηξλαλ έλα ηνππέ, έλα χθνο αλζξψπσλ
πςειήο ζηάζκεο. Δ θπξία Σζεηζίιηα θξφληηδε λα κελ βγάδεη πνηέ ηα γάληηα γηα λα
κελ θαίλνληαη ηα ρέξηα ηεο πνπ ηα είραλ θζείξεη ε ιάληδα θαη νη κπνπγάδεο, θαη
θάπνηα θνξά, πνπ είρε θαζίζεη πιάη ηεο ζην ηξακ κηα πξαγκαηηθή θπξία, ηα‟ βαιε κε
ηηο ππεξέηξηεο κηιψληαο γηα έλα δαρηπιίδη κε κπξηγηάλ πνπ είρε εμαθαληζηεί
κπζηεξησδψο απφ ην ζπξηάξη ηνπ θνκφ. ΋ζν γηα ηνλ θχξην Μπεξλακπφ, εάλ ηχραηλε
λα πηάζεη θνπβέληα κε θάπνηνλ, άξπαδε ακέζσο ηελ επθαηξία γηα λα πεη, κε
αγαλάθηεζε, φηη ζήκεξα έλαο θιεηήξαο θεξδίδεη φζν θαη έλαο πςειφβαζκνο
δεκφζηνο ππάιιεινο, αθήλνληαο λα ελλνεζεί φηη αλήθε ζ‟ απηή ηελ θαηεγνξία. Καηά
ηα άιια ηνπ έδηλε θχξνο ε θνηιηά ηνπ, άμηα ελφο πξντζηακέλνπ, θαη θάπνηα παράθηα,
ησλ νπνίσλ ήηαλ δχζθνιν λα καληέςεη θαλείο ηελ πεγή, απνηεινχκελε απφ ηηο
θαζεκεξηλέο ζνχπεο ρνξηαξηθψλ, πνπ θαηαλαιψλεη έλαο ππάιιεινο ηξίηεο
θαηεγνξίαο. Βπηπιένλ θνξνχζε – κέξνο ηεο θπξηαθάηηθεο γθαξληαξφκπαο ηνπ – έλα
εληππσζηαθφ γθξίδν θαπέιν απφ εθείλα πνπ έρνπλ ην γείζν γπξηζηφ πξνο ηα επάλσ
θαη ζηνιηζκέλν κε κηα θνξδειίηζα καχξε ζηηιπλή. «Σν θαιφ θαπέιν – ππνζηήξηδε ν
θχξηνο Μπαξλακπφ - θάλεη απφ κφλν ηνπ ηνλ άξρνληα».

Καη εάλ εμαηξέζεη θαλείο ην γεγνλφο φηη έλα θαιφ θαπέιν θνζηίδεη ιηγφηεξν απφ
νπνηνδήπνηε άιιν θνκςφ θνκκάηη ξνπρηζκνχ θαη έρεη επηπιένλ ην πιενλέθηεκα ηεο
κεγαιχηεξεο δηάξθεηαο δσήο – ζρεδφλ αηψλην γηα φπνηνλ ην ρξεζηκνπνηεί κφλν ηελ
Κπξηαθή, φπσο εθείλνο – ν θχξηνο Μπαξλακπφ είρε δίθην. Βίλαη πεξίεξγν πξάγκαηη,
αιιά παξφιν πνπ δελ ππάξρεη ηίπνηα πην γεινίν θαη απαξραησκέλν απφ απηνχ ηνπ
είδνπο ηα θαπέια κε ην αλπςσκέλν γείζν, πνπ ζηέθνληαη επάλσ ζην θεθάιη εθείλσλ
πνπ ηα θνξνχλ ζαλ αλαπνδνγπξηζκέλε κπαληέξα – θαη εάλ ην θεθάιη δελ είλαη
αξθεηά κεγάιν, απηφο πνπ ην θνξάεη ράλεηαη απφ θάησ κε αζηείν θαη αμηνιχπεην
ηξφπν ζπλάκα – έρνπλ σζηφζν αλακθηζβήηεηα ηελ ηθαλφηεηα λα δίλνπλ ηνλ αέξα ηνπ
αμηνζέβαζηνπ θαη έληηκνπ θπξίνπ ζε φπνηνλ θνζκνχλ ηελ θεθαιή. Ο θχξηνο
Μπαξλακπφ ζπλφδεπε ην εληππσζηαθφ ηνπ θαπέιν κε έλα δεπγάξη γθέηεο, γθξίδεο θη
απηέο, κε καχξα θνπκπάθηα θαη παξφιν πνπ ε ππφινηπε θνξεζηά ηνπ έδεηρλε
θζαξκέλε θαη φρη πξψηεο πνηφηεηαο, θαηάθεξλε κε κφλα εθείλα ηα δπν θνκκάηηα λα
απνρηά πξαγκαηηθά έλαλ αέξα θχξνπο. Καλείο, κε ιίγα ιφγηα, απφ φζνπο βξίζθνληαλ
απέλαληη ζηελ θνηιηά ηνπ, ζην θαπέιν ηνπ θαη ζηηο γθέηεο ηνπ δελ ζα κπνξνχζε λα
θαληαζηεί φηη ήηαλ έλαο ππάιιεινο ζην αξρείν ησλ Οηθνλνκηθψλ Τπεξεζηψλ∙ φρη
γηαηί έλαο ππάιιεινο ηνπ αξρείνπ δελ κπνξεί λα είλαη έλα αμηνζέβαζην πξφζσπν, ην
αληίζεην κάιηζηα, αιιά απινχζηαηα επεηδή ζηα κάηηα ηνπ θφζκνπ ζήκεξα αξθεί
θαλείο λα είλαη δεκφζηνο ππάιιεινο – αθφκε θαη πξντζηάκελνο – γηα λα πξνθαιέζεη
έλαλ βαζχ νίθην. Φηαίλε νη θαηξνί, νη επαλαζηάζεηο, νη κηζζνί, κηα πεξίπινθε θαη
δπζεμήγεηε θαηάζηαζε εμ αηηίαο ηεο νπνία φκσο, φπνηνο ςάρλεη ζήκεξα λα βξεη
δνπιεηά πξνθεηκέλνπ λα θεξδίζεη ηνλ επηνχζην, ζεσξεί πεξηζζφηεξν αμηνπξεπέο λα
θάλεη ηνλ κπφγηα παξά ηνλ δεκφζην ππάιιειν. Καη γηα ηνπ ιφγνπ ην αιεζέο ηα
ζθίηζα ησλ ρηνπκνξηζηηθψλ εληχπσλ είλαη γεκάηα απφ δεκνζίνπο ππαιιήινπο, ν
θηλεκαηνγξάθνο έρεη γεινηνπνηήζεη ηηο άζιηεο ζπλζήθεο ηεο χπαξμήο ηνπο, έλα
πεξίθεκν κπζηζηφξεκα, ην νπνίν κηιά αθξηβψο γηα ην παιηφ ελφο δεκνζίνπ
ππαιιήινπ, μαλαέγηλε μαθληθά ηεο κφδαο θαη κάιηζηα πνιχ αγαπεηφ κεηαμχ
αλζξψπσλ πνπ δελ έρνπλ θακία παηδεία θαη, θαζψο θαίλεηαη, θάπνηνο γξάθεη έλα
θσκηθφ κπζηζηφξεκα κε ζέκα ηνπο ππαιιήινπο απηνχο. ΋ια απηά κπνξνχλ λα
εμεγήζνπλ ηνπο ιφγνπο ηεο απηνεθηίκεζεο γηα ηνπο νπνίνπο ν θχξηνο Μπαξλακπφ
θαη νη φκνηνί ηνπ, αξρεηνζέηεο, ππνινγηζηέο, γξαθείο, ινγηζηέο θαη ζπκβαζηνχρνη

9
φισλ ησλ γξαθείσλ ησλ νπνίσλ ηελ θεληξηθή είζνδν θνζκεί ν ζπξεφο ηεο
Αεκνθξαηίαο, βάδνπλ ηα δπλαηά ηνπο γηα λα εκθαλίδνληαη αλάκεζα ζην πιήζνο κε
θξπκκέλε ηελ ππαιιειηθή ηνπο ηδηφηεηα.

Βθείλε ηελ Κπξηαθή, αθνχ πξνγεπκάηηζε ιίγν λσξίηεξα απφ ην ζπλεζηζκέλν, ε

νηθνγέλεηα Μπαξλακπφ βγήθε απφ ην ζπίηη λσξίο ην απφγεπκα θαη πήγε λα πάξεη ην
ηξακ, ην θφθθηλν – φπσο ην απνθαινχζαλ ηα παηδηά – ζηελ πιαηεία Γθαξηκπάιληη. Ο
θχξηνο Μπαξλακπφ θαη ε ζχδπγφο ηνπ, εθηφο ηνπ φηη πξνθαινχζαλ ζε φζνπο ηνπο
έβιεπαλ κία εληχπσζε απζφξκεηνπ ζεβαζκνχ ιφγσ ηεο αμηνπξεπνχο ζπκπεξηθνξάο
ηνπο, έδηλαλ ηελ εληχπσζε θαη ελφο ζπκπαζεηηθνχ δεπγαξηνχ ειηθησκέλσλ ζπδχγσλ
ηέιεηα ηαηξηαζηψλ. ΋πσο ζπλέβαηλε θαη ζηε βξαδηλή βφιηα ζηε ιεσθφξν, ν θχξηνο
Μπαξλακπφ πξφζθεξε ην κπξάηζν ηνπ ζηε ζχδπγν θαη γηα ην ιφγν απηφ θξαηνχζε
ηνλ αξηζηεξφ ηνπ ψκν ιίγν πην ςειά απφ ηνλ δεμηφ, ελψ ε θπξία Σζεηζίιηα
αθνπκπνχζε κε εκπηζηνζχλε ζην ζχδπγν πξνζπαζψληαο λα ηζνξξνπήζεη κάιινλ
δχζθνια επάλσ ζηα ςειά ηεο ηαθνχληα, πνπ θνξνχζε κφλν ηηο Κπξηαθέο κε
κεηαμσηέο θάιηζεο. Σα δχν παηδηά πξνπνξεχνληαλ θπλεγψληαο θάζε ηφζν ην έλα ην
άιιν θαη παίδνληαο∙ ήηαλ ληπκέλα θη εθείλα κε κεγαιχηεξε θξνληίδα απφ ην
ζπλεζηζκέλν θαη ε θπξία Σζεηζίιηα ηα θνίηαδε θάζε ηφζν κήπσο, φπσο πεξπαηνχζαλ,
θαλνχλ ηα κπαιψκαηα ζηηο θάιηζεο ηνπο επάλσ απφ ηε θηέξλα. Λίγνη άλζξσπνη
θπθινθνξνχζαλ ζηνπο δξφκνπο θαη ε ειηφινπζηε Κπξηαθή ζθφξπηδε ζηελ πφιε κηα
ξαζηψλε ζρεδφλ θαινθαηξηλή, ελψ απφ ηελ άιιε νη πεξηζζφηεξνη, ζπλεζηζκέλνη
αθφκε απφ ην ρεηκψλα, πεξλνχζαλ ηνλ θαηξφ ηνπο γχξσ απφ ην ηξαπέδη πεξηκέλνληαο
πφηε ζα έιζεη ε ψξα γηα ηνλ βξαδηλφ πεξίπαην θαη κφλν ιίγνη ήηαλ εθείλνη πνπ
απνθάζηζαλ, σο πξνπνκπνί ηεο άλνημεο, λα απνιαχζνπλ κε έλαλ πεξίπαην ζηελ
εμνρή εθείλε ηελ ππέξνρε κέξα. Σν ηξακ, πξάγκαηη, αλαρψξεζε κηζνγεκάην θη έηζη ν
θχξηνο Μπαξλακπφ, παξά ηελ επηγξαθή «Ώπαγνξεχεηαη ην θάπληζκα», άλαςε έλα
ηζηγάξν απνιακβάλνληαο ην ηαμίδη φπσο δελ ην είρε απνιαχζεη πνηέ. Έδεηρλε ζηε
ζχδπγφ ηνπ ηηο λέεο εξγαηηθέο πνιπθαηνηθίεο πνπ είραλ αλαγεξζεί ρξφλν ην ρξφλν
ζηελ πεξηθέξεηα ηεο πφιεο, θαζψο θη εθείλεο πνπ βξίζθνληαλ ζην ζηάδην ηεο
θαηαζθεπήο θαη απνηεινχζαλ κφλν έλα γπκλφ θινπβί κπεηφλ αξκέ.
- Βίλαη βέβαηα, έιεγε ε θπξία Σζεηζίιηα, ζχγρξνλα ζπίηηα, επάεξα, κε κπάλην, αιιά
πνιχ καθξηά απφ ην θέληξν!
- Φαληάδεζαη φκσο ην πεξηβάιινλ; αληέηεηλε ν ζχδπγνο, αλ θαη δελ ππήξρε θαλείο λα
ηνπο αθνχζεη. Άλζξσπνη πνπ ήξζαλ απφ ηξψγιεο, απφ παξάγθεο: ζπξθεηφο. Μηα
θαζσζπξέπεη νηθνγέλεηα δελ ζα κπνξνχζε λα θαηνηθήζεη εδψ.
Καη ήηαλ πξάγκαηη ηφζν πεπεηζκέλνο γηα φ, ηη έιεγε πνπ ζα απέξξηπηε κε απνζηξνθή
θάζε πξφηαζε πνπ ζα ηνπ γηλφηαλ εθείλε ηε ζηηγκή λ‟ αιιάμεη ην παιηφ, ζθνηεηλφ ηνπ
ζπίηη κε έλα απφ εθείλα ηα επάεξα θαη επήιηα δηακεξίζκαηα.

΋ηαλ κεηά απφ κία ψξα ηαξαθνπλήκαηνο ην ηξακ έθηαζε ζηε αθεηεξία, ν θχξηνο
Μπαξλακπφ θαηέβεθε απφ ην βαγφλη κε ηε ζχδπγν θαη ηα παηδηά, αλάζαλε βαζηά ηηο
θαηλνχξγηεο κπξσδηέο ηεο εμνρήο θαη θνπζθψλνληαο ην ζηήζνο έξημε ην βιέκκα ζηελ
πφιε πνπ απισλφηαλ καθξηά θάησ απφ ηα πφδηα ηνπ.
- Β, είπε ζηξέθνληαο ζηε ζχδπγφ ηνπ, εάλ ήκνπλ εθαηνκκπξηνχρνο ζα ήζεια λα είρα
κηα βίια εδψ επάλσ!
Καη έκεηλε λα παξαηεξεί ηε καθξηλή ζάιαζζα απφ ζπίηηα ζηα πφδηα ηνπ, γεκάηε απφ
καθξείο δξφκνπο, ζηνπο νπνίνπο ν ήιηνο πέθηνληαο ινμά ζρεκάηηδε θσηεηλά ζρέδηα
επάλσ ζην πιαθφζηξσην, απφ νγθψδε θηίξηα κέζα ζηα νπνία δηαδξακαηηδφηαλ ε
κνλφηνλε δσή ησλ γξαθείσλ, απφ ζθνηεηλά ζηελνζφθαθα πεξηβαιιφκελα απφ

10
παλχςεια θηίξηα κε απιέο βαζηέο ζαλ πεγάδηα. Αελ είλαη πνπ ηνλ θχξην Μπαξλακπφ
ηνλ είρε θπξηεχζεη εθείλε ηε ζηηγκή κία βνπθνιηθή δηάζεζε θαη ηνλ έθαλε λα βιέπεη
κε ηέηνηνλ ηξφπν ηελ πφιε. Ώληίζεηα, ζα ήηαλ πνιχ ηθαλνπνηεκέλνο λα θαηνηθεί θαη
λα δεη εθεί, αξθεί λα κπνξνχζε λα απνιαχζεη θάπνηεο κηθξέο ραξέο, ηηο νπνίεο θάζε
άλζξσπνο έρεη ην δηθαίσκα λα επηζπκεί, θαη λα κελ είλαη ππνρξεσκέλνο λα βαζίδεη
ηελ αμηνπξέπεηά ηνπ ζε έλα εληππσζηαθφ θαπέιν κε αλπςσκέλν γείζν θαη ζε γθέηεο
κε καχξα θνπκπηά.

Σν Κάζηξν ήηαλ έλα παιηφ θξνχξην κηζνγθξεκηζκέλν επάλσ ζε έλαλ κάιινλ μεξφ
ιφθν, απφ ηελ θνξπθή ηνπ νπνίνπ φκσο απνιάκβαλε θαλείο κία εθηεηακέλε ζέα. Δ
κεγάιε ραξά ησλ παηδηψλ – φισλ ησλ παηδηψλ – ήηαλ λα ξηςνθηλδπλεχνπλ κέζα ζηηο
ζηελέο, ππφγεηεο ζηνέο, ζηα ραξαθψκαηα ηνπ παιηνχ θξνπξίνπ, λα πξνβάιινπλ ζηηο
επάιμεηο θαη λα ζθχβνπλ απφ ηηο πνιεκίζηξεο πξνζπνηνχκελα πνιηνξθίεο θαη κάρεο.
Καη ζηνλ θχξην Μπαξλακπφ άξεζε πάληα λα θάλεη έλαλ αλαγλσξηζηηθφ γχξν ζην
εζσηεξηθφ ηνπ θάζηξνπ θαη κηα θνξά, εληππσζηαζκέλνο απφ έλα παξάμελν ζεκάδη ζε
ζρήκα βέινπο ραξαγκέλν επάλσ ζε κία πέηξα, έζθαςε φιν ην απφγεπκα –
πξνζπνηνχκελνο φηη ην θάλεη γηα αζηείν, ελψ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ην είρε πάξεη ζηα
ζνβαξά – κε ηελ ηδέα φηη ζα κπνξνχζε λα βξεη θάπνηνλ ζεζαπξφ. ΋ζν γηα ηελ θπξία
Σζεηζίιηα, είρε πάληα κέζα ζηελ ηζάληα ηεο ην θνιαηζηφ ησλ παηδηψλ, ησλ νπνίσλ
άλνηγε ε φξεμε κε ην ηξέμηκν ζηνλ θαζαξφ αέξα θαη κφιηο έθηαλαλ εθεί επάλσ
δεηνχζαλ θαζέλα ηελ δηθή ηνπ θέηα ςσκί.

Βθείλε ηελ Κπξηαθή ν θχξηνο Μπαξλακπφ, αθνχ παξαηήξεζε απφ ςειά ην παλφξακα
ηεο πφιεο, εηνηκάζηεθε, φπσο ηηο άιιεο θνξέο, λα θάλεη ην γχξν ηνπ θάζηξνπ θαη
κφιηο πέξαζε ηε γσλία ηεο πξψηεο ληάπηαο ηνλ αηθληδίαζε θάηη πνπ ην έβιεπε γηα
πξψηε θνξά.
- Κνίηαμε ηη έρνπλ θηηάμεη! είπε έθπιεθηνο ζηε ζχδπγφ ηνπ δείρλνληάο ηεο κηα κηθξή,
μχιηλε παξάγθα ζε ρξψκα πξάζηλν, θνιιεκέλε ζην ηείρνο.
- Αελ ππήξρε πέξπζη, έηζη δελ είλαη; είπε ε θπξία Σζεηζίιηα παξαηεξψληαο θη εθείλε
ηελ παξάγθα.
- Έμππλε ηδέα, κα ηελ αιήζεηα! είπε πάιη έθπιεθηνο ν θχξηνο Μπαξλακπφ. Ξέξεηο
πφζνη ζα έξζνπλ ηψξα εδψ επάλσ, φηαλ μέξνπλ φηη ζα βξνπλ έλα δξνζεξφ
αλαςπθηηθφ θαη ζα κπνξνχλ λα θάηζνπλ ζ‟ έλα ηξαπεδάθη;
- Κνίηαμε, έδεημε ζηε ζχδπγφ ηνπ. Θα θηηάμνπλ κπξνζηά θαη κία πέξγνια.

Πξάγκαηη, κπνξνχζε θαλείο λα δεη ηα ηελησκέλα ζχξκαηα γηα ηα αλαξξηρφκελα θπηά,

πνπ δελ ππήξραλ αθφκε.
- Έλα εζηηαηφξην εδψ επάλσ ζα έθαλε ρξπζέο δνπιεηέο, ζα αμηνπνηνχζε ην κέξνο,
βεβαίσζε ν θχξηνο Μπεξλακπφ. «Βζηηαηφξην ην Κάζηξν». Θα κπνξνχζακε λα
έξζνπκε θη εκείο θακηά θνξά, ε;

Καη ιέγνληαο απηά πιεζίαζε κε ηε ζχδπγν ηελ κηθξή, πξάζηλε, μχιηλε παξάγθα, πνπ
είρε ηελ πφξηα αλνηρηή, αιιά δε θαηλφηαλ θαλείο κέζα. Κη φκσο θάπνηνο ήηαλ εθεί:
έλαο κεζήιηθαο, κε ιεπθφ ζαθάθη γθαξζνληνχ, πνπ έθαλε μαθληθά ηελ εκθάληζή ηνπ
εξρφκελνο λα πξνυπαληήζεη ηνλ θχξην Μπαξλακπφ θαη ηελ θπξία ηνπ κε πνιιέο
ηζηξηκφληεο.
- Πεξάζηε θχξηνη. Καιεκέξα. Να ζαο θέξσ έλα ηξαπεδάθη; ΢ήκεξα είλαη σξαία λα
θάζεηαη θαλείο έμσ. Πεξάζηε, παξαθαιψ. Ση φκνξθε κέξα, ε; Σν λνηψζεη θαλείο πσο
είλαη Ώπξίιεο…

11
- Βπραξηζηψ, επραξηζηψ! απάληεζε ν θχξηνο Μπαξλακπφ ιίγν ζαζηηζκέλνο θαη κε
ηφλν θάπσο απζηεξφ, ζεθψλνληαο ην έλα ηνπ θξχδη. Ρίρλακε κφλν κηα καηηά...
Πξάγκαηη, ζην θάιεζκα ηνπ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο ζπκήζεθε φηη ζην πνξηνθφιη ηνπ
είρε κφιηο κεξηθέο εθαηνληάδεο ιηξέηεο.

Ώιιά ν άλζξσπνο κε ην ιεπθφ ζαθάθη, εμ αηηίαο αθξηβψο ηνπ θχξνπο πνπ εμέπεκπε
εθείλνο ν νπνίνο ζηεθφηαλ απέλαληί ηνπ, επέκελε ζην θάιεζκα θαη επηπιένλ άξρηζε,
απεπζπλφκελνο ζηνλ θχξην Μπαξλακπφ, λα ηνλ απνθαιεί εμνρφηαην.
- Παξαθαιψ, εμνρφηαηε, ζα ζαο θέξσ ακέζσο έλα ηξαπεδάθη θαη δχν θαξέθιεο.
Πεξάζηε κε ηελ θπξία ζαο, εμνρφηαηε.

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ κπξνζηά ζην «εμνρφηαηε» δελ ήμεξε πηα ηη λα πεη, αιιά θαη
ζην γεγνλφο φηη ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο είρε θχγεη θηφιαο ηξέρνληαο λα θέξεη ην
ηξαπεδάθη θαη ηηο θαξέθιεο∙ ζην θάησ θάησ, ζθέθηεθε, ζα παξάγγειλε δχν θαθέδεο.
Πφζν κπνξνχζαλ λα θάλνπλ δχν θαθέδεο; Αηάνιε, ζε κεξηθά πξάγκαηα δελ ζα
έπξεπε λα είλαη θαλείο ηζηγθνχλεο! Κη έηζη ζα κπνξνχζαλ λα θαζίζνπλ κε ηελ άλεζή
ηνπο θαη λ‟ απνιαχζνπλ ηνλ ήιην: γηα εθαηφ ιηξέηεο άμηδε ηνλ θφπν λα πηεί θαλείο
έλαλ θαθέ θαη λ‟ αθνχεη λα ηνλ απνθαινχλ εμνρφηαην.

Ο ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο επέζηξεςε θνπβαιψληαο έλα ζηδεξέλην ηξαπεδάθη

βακκέλν πξάζηλν θαη δπν πηπζζφκελα θαζίζκαηα. Άλνημε ηα θαζίζκαηα,
ηαθηνπνίεζε ην ηξαπεδάθη θη άπισζε επάλσ ηνπ έλα άζπξν ηξαπεδνκάληειν.
- Οξίζηε, εμνρφηαηε. Πεξάζηε, θπξία. Ση επηζπκείηε;
- Αχν θαθέδεο, είπε ζνβαξά ν θχξηνο Μπαξλακπφ ελψ θαζφηαλ πξνζερηηθά ζην
πηπζζφκελν θάζηζκα. Σψξα ηνλ επραξηζηνχζε κε ην παξαπάλσ ε ηδέα ελφο θαινχ
θαθέ, αθνχ εθείλν πνπ έθαλε ζην ζπίηη ε ζχδπγφο ηνπ ήηαλ αλακεκεηγκέλν κε
ππνθαηάζηαην, εάλ δελ ήηαλ εμ νινθιήξνπ ππνθαηάζηαην, θαη έκνηαδε κε γιπθφξηδα
δηαιπκέλε ζην λεξφ.

Ο ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο φκσο πήξε χθνο ζπληεηξηκκέλν θαη άξρηζε λα εμεγεί,
ρξεζηκνπνηψληαο ηνλ πιεζπληηθφ, πσο δελ κπνξνχζε λα ηνλ ηθαλνπνηήζεη.
- Λππάκαη, εμνρφηαηε, φκσο δελ έρνπκε θαθέ. Καηαιαβαίλεηε, γηα ηε κεραλή ηνπ
θαθέ ρξεηάδεηαη ειεθηξηθφ ξεχκα θη εδψ επάλσ ηα ειεθηξηθά ζχξκαηα δελ έρνπλ
αθφκε θηάζεη. Ώο ειπίζνπκε φηη ζα έρνπκε ηε ζχλδεζε ζε κεξηθνχο κήλεο…
- Σέινο πάλησλ, είπε ν θχξηνο Μπαξλακπφ ζπλνθξπσκέλνο, γηα λα δείμεη πσο ην
γεγνλφο ηνλ ελφριεζε πνιχ. Καη ηη κπνξείηε λα καο πξνζθέξεηε;
- Έρνκε πνξηνθαιάδεο, απάληεζε ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο κε ζεβαζκφ, ζε ζηάζε
πξνζνρήο πιάη ζην ηξαπεδάθη, ιεκνλάδεο, θφθα θφιεο, ζνπκάδεο, βεξκνχη Μαξηίλη,
καπξνδάθλε… ΋, ηη επηζπκείηε, εμνρφηαηε.
- Αχν πνξηνθαιάδεο, ινηπφλ, παξήγγεηιε ζπκβηβαδφκελνο ν θχξηνο Μπαξλακπφ, ελψ
πξνζπαζνχζε λα ππνινγίζεη πφζν ζα ηνπ ζηνίρηδαλ.

΢ην κεηαμχ, βγάδνληαο ην θαπέιν έθαλε λα ην αθνπκπήζεη επάλσ ζην ηξαπεδάθη,

αιιά φινο θξνληίδα επελέβε ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο, πνπ έηξεμε λα θέξεη έλα
άιιν θάζηζκα γηα λ‟ αθνπκπήζεη εθεί κε ηα ίδηα ηνπ ηα ρέξηα εθείλν ην πνιχηηκν
αληηθείκελν. Έπεηηα επέζηξεςε κε ηηο δχν πνξηνθαιάδεο, άλνημε ηα κπνπθάιηα θαη ηα
άδεηαζε ζηα πνηήξηα.

12
Βθείλε ηε ζηηγκή ήξζαλ θαη ηα παηδηά ιαραληαζκέλα, θπλεγψληαο ην έλα ην άιιν.
Μφιηο είδαλ ηνπο γνλείο ηνπο λα ξνπθνχλ ήζπρα ηελ πνξηνθαιάδα ηνπο, έδεημαλ ζηελ
αξρή λα εθπιήζζνληαη ζπκσκέλα, ζαλ λα ππνπηεχνληαλ φηη ηα απέθιηζαλ απφ ηε
ζπκκεηνρή ζ‟ εθείλε ηελ απφιαπζε θη έηζη άξρηζαλ λα απαηηνχλ ην κεξίδηφ ηνπο ζ‟
απηή.
- Έλα δξνζεξφ αλαςπθηηθφ θαη γηα ηα παηδηά; ξψηεζε πιεζηάδνληαο ρακνγειαζηφο ν
ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο.
- Έλα παγσηφ! Έλα παγσηφ! θψλαμαλ θαη ηα δχν καδί.
- Αελ έρεη ηίπνηα! θψλαμε κε χθνο απζηεξφηαην ν θχξηνο Μπαξλακπφ. Βίζαζηε
κνχζθεκα ζηνλ ηδξψηα θαη νη δχν. Σίπνηα!
- Πνηνο είλαη ηδξσκέλνο; Κνίηαμε λα δεηο εάλ είκαζηε ηδξσκέλνη! δηακαξηπξήζεθαλ
ηα παηδηά.
-Σίπνηα, είπα! επαλέιαβε ακεηάπεηζηνο ν θχξηνο Μπαξλακπφ.
- Σψξα μεθνπξαζηείηε θαη θαζίζηε εδψ γηα ιίγν ζαλ θαιά παηδηά, ζεψξεζε θαιφ λα
αλακεηρηεί ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο. Μεηά ζα ζαο θέξσ έλα σξαίν αλαςπθηηθφ,
αιιά παγσηά δελ έρσ…
- Σίπνηα, είπα! επαλέιαβε ν θχξηνο Μπαξλακπφ κε ηέηνηα απζηεξφηεηα, πνπ ζα έιεγε
θαλείο φηη έθηαλε ζηα φξηα ηεο ππεξβνιήο. Ώπηά ηα πξάγκαηα θάλνπλ θαθφ ζηα
παηδηά! Έρεηε ην θνιαηζηφ ζαο, λα θάηε ην θνιαηζηφ ζαο! … Ση νθείισ; ξψηεζε
ζπλνθξπσκέλνο πάληα ζηνλ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο, ζαλ λα ήζειε λα θχγεη ακέζσο.
- Βθαηφλ πελήληα ιηξέηεο, εμνρφηαηε, απάληεζε εθείλνο ππνρσξψληαο κεξηθά
βήκαηα, θνβηζκέλνο.

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ έβγαιε απφ ην πνξηνθφιη δηαθφζηεο ιηξέηεο θαη ηηο αθνχκπεζε
ζην ηξαπέδη κε κηα απφηνκε ρεηξνλνκία, ελψ ηα παηδηά ήηαλ έηνηκα λα βάινπλ ηα
θιάκαηα.
- Λνηπφλ, είπε, ηψξα θάηε ην θνιαηζηφ ζαο, πξψηα απηφ, θη έπεηηα ζα δνχκε.
Καη ιέγνληαο απηά αθνχκπεζε κε ην πφδη ηε ζχδπγφ ηνπ θάησ απφ ην ηξαπέδη. Ο
ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο απνκαθξχλζεθε. Ο θχξηνο Μπαξλακπφ θνίηαμε ινμά ηα
παηδηά, ελψ ε ζχδπγφο ηνπ έβγαδε ην θνιαηζηφ απφ ηελ ηζάληα.
- Καη ζηακαηήζηε, αλφεηα! είπε ρακειφθσλα. Ννκίδεηε πσο δελ ζέισ λα ζαο πάξσ
πνξηνθαιάδα;
Καη ζα ήζειε λα ηνπο εμεγήζεη φηη δελ είρε παξά ιίγεο κφλν ιηξέηεο θαη ζα έπξεπε λα
θαζαξίζεη κε απηέο, λα δεη εάλ ηα θαηάθεξλε λα πιεξψζεη. Γη‟ απηά φκσο δελ είπε
ηίπνηα – ηψξα πνπ είρε εμνκαιπλζεί ε θαηάζηαζε – ζεσξψληαο, θαηά βάζνο, φηη ηα
παηδηά ήηαλ θαιφ λα κελ γλσξίδνπλ κεξηθά πξάγκαηα, γηαηί κεηά ζα πήγαηλαλ λα ηα
δηαδψζνπλ απφ εδψ θαη απφ εθεί.
- Δ πνξηνθαιάδα καο έιεηπε εδψ επάλσ! θαηέιεμε ζπκσκέλα.

Σα παηδηά έηξσγαλ ηψξα ην ςσκί ηνπο κε ην ζαιάκη, κνπηξσκέλα αθφκε θαη έηνηκα
λα θιάςνπλ, ελψ ε θπξία Σζεηζίιηα ηνπο έθηηαρλε ηα καιιηά ρσξίο λα ιέεη ιέμε. Ο
θχξηνο Μπαξλακπφ ζεθψζεθε γηα λα θάλεη κηα βφιηα ηξηγχξσ. Πήγαηλε πάλσ θάησ
ζην ρψξν πνπ βξηζθφηαλ κπξνζηά απφ ηελ παξάγθα, ζαχκαζε ηελ θνηιάδα πνπ
απισλφηαλ θάησ – απφ ην ζεκείν πνπ βξηζθφηαλ δελ θαηλφηαλ πηα ε πφιε – θαη
ληψζνληαο ζαλ γιπθφ ράδη ζην θάπσο θαιαθξφ θεθάιη ηνπ ηε δεζηαζηά ηνπ ήιηνπ,
ηνπ πέξαζε ν ζπκφο θαη ζέιεζε λα πηάζεη θνπβέληα κε ηνλ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο.

΢‟ απηφ ηνλ ψζεζε, ζπλεηδεηά ή αζπλείδεηα, ε καηαηνδνμία ηνπ λα αθνχεη λα ηνλ

απνθαινχλ εμνρφηαην.

13
- Πξάγκαηη, είπε ζηνλ ηδηνθηήηε κφιηο εθείλνο εκθαλίζηεθε ζηελ είζνδν, ήηαλ πνιχ
θαιή ηδέα ε δεκηνπξγία εδψ επάλσ ελφο κηθξνχ κπαξ γηα ηελ αλαςπρή φζσλ
έξρνληαη εδψ γηα πεξίπαην. ΋κσο ε πεξηνρή, πξφζζεζε, αλήθεη ζην δεκφζην, εάλ δελ
θάλσ ιάζνο… ΢αο ζηνίρηζε πνιχ λα βγάιεηε ηελ άδεηα;

Καηαιάβαηλε απφ απηά ηα πξάγκαηα επεηδή αθξηβψο ηέηνηεο ππνζέζεηο πεξλνχζαλ

ζπρλά απφ ηα ρέξηα ηνπ ζην γξαθείν.
- Β!, αλαθψλεζε ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο. Βάλ μέξαηε ηη κνπ θφζηηζε, εμνρφηαηε!
Έλα ρξφλν ην δνχιεπα. Καη πφζα κνπ δεηάλε λα πιεξψζσ γηα ιίγα ηεηξαγσληθά
κέηξα!
- Σν μέξσ, ην μέξσ, είπε ζνβαξά ν θχξηνο Μπαξλακπφ. Θα κπνξνχζα λα ζαο
βνεζήζσ, λα ζαο ζπζηήζσ…
- Ώιήζεηα, εμνρφηαηε; αλαθψλεζε πάιη ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο. Βζείο γλσξίδεηε
θφζκν, εμνρφηαηε, κπνξείηε λα επεξεάζεηε…
- ΐεβαίσο, είπε ν θχξηνο Μπαξλακπφ κε χθνο αθφκα πην ζνβαξφ. Βγψ κπνξψ,
δειαδή ζα κπνξνχζα. Πξφθεηηαη γηα έλα είδνο ππνζέζεσλ κε ηηο νπνίεο αζρνινχκαη
ζπρλά.

Ο άλζξσπνο ηνλ άθνπγε κε κεγάιν ζεβαζκφ.

- Αελ μέξσ, εμνρφηαηε, άξρηζε λα ιέεη, εάλ ην ζεσξείηε δπλαηφ, επεηδή αθξηβψο, φπσο
ιέγαηε, αζρνιείζηε κ‟ απηά ηα ζέκαηα… Βάλ είλαη δπλαηφ, κειινληηθά ίζσο, λα κνπ
κεηψζνπλ ην ελνίθην, κε ηε κεζνιάβεζή ζαο.

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ άθνπγε θαη ζπκθσλνχζε θνπλψληαο ην θεθάιη, κε χθνο

ζθεπηηθφ. Βίρε πεξάζεη ηνπο αληίρεηξεο ζηα ηζεπάθηα ηνπ γηιέθνπ ηνπ θαη φπνηνο ηνλ
έβιεπε ζα έλνησζε πνιχ κεγάιν ζεβαζκφ γη‟ απηφλ.
- Β, βεβαίσο… βεβαίσο…, είπε. Πξέπεη φκσο λα δνχκε θαη ην ζπκβφιαην. Οη φξνη
ηνπ ζπκβνιαίνπ δελ κπνξνχλ λ‟ αιιάμνπλ κέρξη ηε ιήμε ηνπ. Μφλν ηε ζηηγκή ηεο
αλαλέσζεο… Ώπηά ιέεη ν λφκνο.
-Ώθξηβψο, είπε ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο, ην ζπκβφιαηφ κνπ είλαη εηήζην θαη κπνξεί
λα αλαλεσζεί ζησπεξψο.
- ΢‟ απηή ηελ πεξίπησζε, εμήγεζε ν θχξηνο Μπαξλακπφ, κε ηε ιήμε ηνπ πξψηνπ
έηνπο ζα πξέπεη λα ζπλαθζεί έλα λέν ζπκβφιαην ελνηθίαζεο, πνπ ζα θαζνξίδεη
κεησκέλν ελνίθην.
- Καη πηζηεχεηε, εμνρφηαηε, φηη απηφ κπνξεί λα γίλεη; Βάλ κπνξνχζα λα βαζηζηψ ζηε
βνήζεηά ζαο απφ ηελ πξψηε ζηηγκή!... Βπεηδή βιέπεηε, εμνρφηαηε…
Καη ζην ζεκείν απηφ ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο, κε θιαςηάξηθν χθνο, φπσο θάλνπλ
φινη νη έκπνξνη φηαλ ηθεηεχνπλ πξνθεηκέλνπ λα γιπηψζνπλ κεξηθέο ιηξέηεο απφ ηνπο
θφξνπο, άξρηζε λα ιέεη φηη ηα πξάγκαηα, πξνο ην παξφλ ηνπιάρηζηνλ, πήγαηλαλ
άζρεκα, φηη εθεί επάλσ δελ αλέβαηλε νχηε έλαο πειάηεο θαη φηη, εάλ ζπλέρηδε έηζη ε
θαηάζηαζε, ζα έπεθηε έμσ. Βάλ κπνξνχζε ηνπιάρηζηνλ λα έρεη κηα έθπησζε ζην
λνίθη…
- ΐεβαίσο, βεβαίσο, απαληνχζε ν θχξηνο Μπαξλακπφ. Θα ζαο ππνζηεξίμσ εγψ,
επραξίζησο. Θα ην θξνληίζσ, κφιηο ιήμεη ην ζπκβφιαην…

Καηά βάζνο δελ έιεγε ςέκαηα θαη δελ κηινχζε κφλν γηα λα θάλεη ηνλ θακπφζν,
επεηδή θάηη ζα κπνξνχζε λα θάλεη πξαγκαηηθά ηελ θαηάιιειε ζηηγκή γηα λα
ππνζηεξίμεη ην θάθειν ηνπ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο. Βίλαη γλσζηφ ηη αμία έρεη κέζα
ζηα γξαθεία θαη ζηα ππνπξγεία ε παξέκβαζε, δελ ιέκε ελφο πξντζηακέλνπ ηνπ

14
αξρείνπ φπσο ν θχξηνο Μπαξλακπφ, αιιά ελφο απινχ θιεηήξα, ν νπνίνο κε έλα
θηινδψξεκα δηαθνζίσλ, ηξηαθνζίσλ ιηξεηψλ κπνξεί λα θάλεη έλαλ θάθειν λ‟
αθνινπζήζεη κία απίζηεπηε θαη ζαπκαζηή πνξεία.

Ο ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο δελ ήμεξε πψο λα επραξηζηήζεη θαη, επεηδή ήηαλ
άλζξσπνο έμππλνο, έζπεπζε λα ξσηήζεη ζηνλ «εμνρφηαην» ην φλνκά ηνπ θαη ηε
δηεχζπλζή ηνπ, γηα λα ηνλ επηζθεθηεί θαη λα ηνπ ππελζπκίζεη ην γεγνλφο φηαλ ζα
έξζεη ε ψξα λα αλαλεσζεί ην ζπκβφιαην. Δ εξψηεζε απηή φκσο έθεξε ζε ακεραλία
ηνλ θχξην Μπαξλακπφ, γηα ηνλ νπνίν ζα ήηαλε ελνριεηηθή ε επίζθεςε εθείλνπ ηνπ
αλζξψπνπ, πνπ είρε ηφζν κεγάιε ππφιεςε γηα ην άηνκφ ηνπ, ηφζν ζην ζπίηη ηνπ –
φπνπ ππήξρε πάληα κία κπξσδηά βξαζκέλνπ ιάραλνπ θαη φζπξησλ, ρψξηα ην γεγνλφο
φηη ηνπο πηζαλνχο επηζθέπηεο κπνξνχζαλ λα ηνπο ππνδερηνχλ κφλν ζηηο
θξεβαηνθάκαξεο - φζν θαη ζην γξαθείν, φπνπ νη θιεηήξεο κε νηθεηφηεηα ηνπ
κηινχζαλ ζηνλ εληθφ θη εθείλνο θνξνχζε ηα καχξα ςεπηνκάληθα.
- Μάιηζηα, κάιηζηα…, είπε ςεπηνβήρνληαο. Αελ ππάξρεη βία φκσο… Έπεηηα, εγψ
είκαη πάληα πνιχ απαζρνιεκέλνο θαη είλαη δχζθνιν λα κε βξεη θαλείο… Καιά ζα
θάλαηε λα κνπ δίλαηε εζείο ηα ζηνηρεία ηνπ θαθέινπ. Θα ην ζεκεηψζσ ζηελ αηδέληα
κνπ θαη ζα ην θξνληίζσ. ΋ρη, δελ ππάξρεη θφβνο λα μεράζσ θάηη πνπ έρσ ππνζρεζεί!

Πξφθεξε ηηο ηειεπηαίεο ιέμεηο κε ηέηνηα έληαζε, ζεθψλνληαο ςειά ην ρέξη ζαλ
απεηιή ελαληίνλ φπνηνπ ηνικνχζε λα έρεη ηελ παξακηθξή ακθηβνιία γηα φζα έιεγε,
πνπ ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο αηζζάλζεθε ζρεδφλ ηελ ππνρξέσζε λα δεηήζεη
ζπγγλψκε.
- Αελ ήζεια λα πσ, εμνρφηαηε… Ο επγεληθφο ζαο ηξφπνο, ην ελδηαθέξνλ ζαο… Πάσ
ακέζσο λα θέξσ ην ζπκβφιαην πνπ έρσ εδψ καδί κε ηελ άδεηα ιεηηνπξγίαο ηνπ
θαηαζηήκαηνο.
Καη απνκαθξχλζεθε ππνθιηλφκελνο.

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ ηθαλνπνηεκέλνο έξημε ηξηγχξσ κηα καηηά φιν έπαξζε θαη
ζνβαξφο επέζηξεςε ζην ηξαπεδάθη φπνπ ε ζχδπγφο ηνπ είρε απνκείλεη κφλε.

Βθείλε ηε ζηηγκή αθξηβψο αθνχζηεθε έλαο ζφξπβνο απφ κεραλέο θαη ε κία κεηά ηελ
άιιε έθαλαλ ηελ εκθάληζή ηνπο κπξνζηά ζηελ παξάγθα, ζηξίβνληαο απφ ηε γσλία
ηνπ Κάζηξνπ, ηέζζεξεο ή πέληε ΐέζπεο θαη Λακπξέηεο, θάζε κία κε έλα δεπγάξη
εθδξνκέσλ. Καηέβεθαλ κε ζακαηά απφ ηηο κεραλέο ηνπο – ήηαλ φινη λένη θαη λέεο –
θαη θαηεπζχλζεθαλ πξνο ηελ παξάγθα. Ο ηδηνθηήηεο εκθαλίζηεθε ζην θαηψθιη θαη
ακέζσο άξρηζε λα κεηαθέξεη θαζίζκαηα θαη ηξαπεδάθηα δεηψληαο ζπγγλψκε απφ ηνλ
θχξην Μπαξλακπφ.
- Έξρνκαη ακέζσο, εμνρφηαηε.
Οη λενθεξκέλνη παξαηήξεζαλ αδηάθνξα ηνλ μερσξηζηφ θχξην «εμνρφηαην» θαη,
παξφιν πνπ έδεημαλ φηη δελ δίλνπλ θαη πνιιή ζεκαζία ζηελ παξνπζία ηνπ, ε θαηδξή
ηνπο δηάζεζε σζηφζν θάλεθε λα ππνρσξεί θαη λα γίλεηαη πην δηαθξηηηθή. Ο θχξηνο
Μπαξλακπφ, κε ηε ζεηξά ηνπ, κε κηα θίλεζε φιν αμηνπξέπεηα, θφξεζε ην θαπέιν ηνπ
θαη παξέκεηλε θαζηζηφο κε χθνο απξνζπνίεηεο αθακςίαο δίπια ζηε ζχδπγφ ηνπ.
- ΢ηε δηάζεζή ζαο, εμνρφηαηε. Με ζπγρσξείηε, είπε ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο
θαηαθζάλνληαο κε ηνλ θάθειν ηνπ ζπκβνιαίνπ, αθνχ πξνεγνπκέλσο είρε ζεξβίξεη
ηνπο θαηλνχξγηνπο πειάηεο.
Πξφθεξε ηε ιέμε «εμνρφηαηε» αλεβάδνληαο ιίγν ηνλ ηφλν ηεο θσλήο, ζαλ λα ήμεξε
φηη ε πξνζθψλεζε άξεζε ζηνλ θχξην Μπαξλακπφ, θαη πξάγκαηη, νη λενθεξκέλνη

15
έζηξεθαλ ην θεθάιη θάζε θνξά πνπ άθνπγαλ λα πξνθέξεηαη απηή ε ιέμε. Ο θχξηνο
Μπαξλακπφ δηάβαζε ην ζπκβφιαην απφ ηελ αξρή έσο ην ηέινο, ζθίγγνληαο θάζε
θνξά ηα ρείιε θαη ζκίγνληαο ηα θξχδηα, ελψ ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο ζηεθφηαλ
δίπια ηνπ, ρσξίο λα αγγίδεη ηε ξάρε ηνπ θαζίζκαηνο, ζε ζηάζε εκηππφθιηζεο.
- Χξαία, σξαία, ηνπ είπε. Θα αζρνιεζψ κε ην ζέκα ακέζσο, αλ θαη δελ ππάξρεη βία…
Σν γνξγφλ θαη ράξηλ έρεη. Κακηά θνξά ηέηνηνπ είδνπο ζέκαηα ρξνλνηξηβνχλ:
απαηηείηαη ε γλσκνδφηεζε ηνπ ππνπξγείνπ θαη φηαλ ππάξρνπλ ρξνληθά φξηα… Βίλαη
φπσο ζηηο πξνζθπγέο.
- ΋πσο λνκίδεηε, εμνρφηαηε, εζείο μέξεηε θαιχηεξα απφ εκέλα…, είπε ν ηδηνθηήηεο
ηεο παξάγθαο.
Καη ν θχξηνο Μπαξλακπφ έβγαιε απφ ην ηζεπάθη ηνπ ζαθαθηνχ ηελ πέλα ηνπ, πνπ
ήηαλ ην ππαιιειηθφ ηνπ θακάξη, ζεκείσζε ζε κηα κηθξή, δηαθεκηζηηθή αηδέληα
θάπνηαο θαξκαθνβηνκεραλίαο ηα ζηνηρεία ηνπ ζπκβνιαίνπ κε αθξίβεηα, ρσξίο λα
παξαιείςεη θαλέλα.
- Βληάμεη, επαλέιαβε, ηειεηψζακε. Θα θξνληίζσ ακέζσο γηα ηνλ θάθειφ ζαο. Καη
ηψξα, πξφζζεζε, ζαλ λα ζπκήζεθε θάηη πνπ ζηηγκηαία ηνπ πέξαζε απφ ην κπαιφ,
θέξηε δχν πνξηνθαιάδεο θαη ζηα παηδηά. ΢αλ θη εθείλεο πνπ καο έρεηε ήδε θέξεη, φρη
κεγαιχηεξεο! Βίλαη παιηνπξάκαηα, θηηαγκέλα κε ζθφλεο θαη ηα παηδηά δελ ζα έπξεπε
λα ηα δνθηκάδνπλ θαλ!
- Ώκέζσο, εμνρφηαηε, είπε ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο μαλαπαίξλνληαο ην ζπκβφιαην.
Αελ μέξσ πψο λα ζαο επραξηζηήζσ, εμνρφηαηε… Αχν πνξηνθαιάδεο, ακέζσο. Μήπσο
ηα παηδηά ζα πξνηηκνχζαλ δχν ζνπκάδεο, πνπ είλαη θαη πην γιπθέο…
- ΋ρη, φρη, είπε ν θχξηνο Μπαξλακπφ, πνπ δελ ήμεξε πφζν ζα κπνξνχζε λα θνζηίδνπλ
νη ζνπκάδεο. Αχν πνξηνθαιάδεο ζαλ θη απηέο πνπ καο θέξαηε, φρη κεγαιχηεξεο. Αχν.
- Πνιχ θαιά, εμνρφηαηε, ζα ηηο θέξσ ακέζσο. Βπηζπκείηε ηίπνηε άιιν, εμνρφηαηε;
επαλέιαβε άιιε κηα θνξά ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο ζπλερίδνληαο ηηο ππνθιίζεηο,
ελψ ηα παηδηά, πνπ απφκεηλαλ λα γπξνθέξλνπλ εθεί θνληά, πιεζίαζαλ θαη πεξίκελαλ.
Οη εθδξνκείο, πνπ είραλ θηάζεη πξηλ ιίγν, έζηξεθαλ θάζε ηφζν θαη παξαθνινπζνχζαλ
ηελ εμαηξεηηθή ηηκή ηεο νπνίαο αληηθείκελν ήηαλ ν θχξηνο Μπαξλακπφ εθ κέξνπο ηνπ
ηδηνθηήηε θαη δηεξσηφληαλ κήπσο επξφθεηην γηα θάπνην ζπνπδαίν πξφζσπν, γηα ηνλ
λνκάξρε ίζσο, ηνλ νπνίν θαλείο ηνπο δελ γλψξηδε.

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ ηψξα έλησζε πνιχ άλεηα, ηθαλνπνηεκέλνο θαη αιαδνληθφο.

Κνπβέληηαδε κε ηε ζχδπγφ ηνπ ήξεκα θαη ηεο κηινχζε γηα ηελ εθδνχιεπζε πνπ ζα
έθαλε ζηνλ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο. Μαδί ηεο παξίζηαλε επίζεο ηνλ θακπφζν, ρσξίο
φκσο ηνππέ. Σεο εμεγνχζε αθφκε ηη ήηαλ ηα δεκφζηα αγαζά θαη πσο απφ ηε θχζε
ηνπο ήηαλ αλαπαιινηξίσηα θαη φηη κπνξνχζαλ λα δνζνχλ ζηνπο ηδηψηεο γηα
εθκεηάιιεπζε κφλν γηα πεξηνξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα. Οη αθηέο, γηα παξάδεηγκα,
ήηαλ δεκφζην αγαζφ: δελ κπνξνχζε θαλείο λα αγνξάζεη έλα θνκκάηη αθηήο. Σν
Κάζηξν, ζαλ εζληθφ κλεκείν πνπ ήηαλ, αλήθε θη εθείλν ζηελ θαηεγνξία ησλ αγαζψλ
ηδηνθηεζίαο ηνπ Κξάηνπο – απηφ ζήκαηλε δεκφζην αγαζφ – θαη γη‟ απηφ ν ηδηνθηήηεο
ηεο παξάγθαο, πξνθεηκέλνπ λα εγθαηαζηήζεη εθεί ηελ επηρείξεζή ηνπ, έπξεπε λα
πάξεη άδεηα θαη λα πιεξψλεη έλα λνίθη. Βπξφθεηην γηα ππνζέζεηο πνιχ ζεκαληηθέο,
πνπ απαηηνχζαλ ιεπηνχο ρεηξηζκνχο, επεηδή είραλ λα θάλνπλ κε ην ζπκθέξνλ ηνπ
Κξάηνπο θαη ηηο ππνζέζεηο απηέο αθξηβψο ηηο ρεηξηδφηαλ ην γξαθείν ηνπ, θαη κάιηζηα
ν ίδηνο… Καη ηα παηδηά αθφκε, ξνπθψληαο ηηο πνξηνθαιάδεο ηνπο, άθνπγαλ κε
ελδηαθέξνλ εθείλεο ηηο εμεγήζεηο θαη παξφιν πνπ δελ πξφζεμαλ φηη ν ηδηνθηήηεο ηεο
παξάγθαο απεπζπλφηαλ ζηνλ παηέξα ηνπο απνθαιψληαο ηνλ εμνρφηαην, αηζζάλνληαλ,
θπζηθά, ππεξήθαλα πνπ είραλ έλαλ ηέηνην γνληφ.

16
Ο ήιηνο, πνπ κεζνπξαλνχζε αθφκε φηαλ έθηαζαλ εθεί επάλσ, βξηζθφηαλ ηψξα κηα
πηζακή απφ ηε γξακκή ηνπ νξίδνληα θαη φιε ε θνηιάδα ζηνπο πξφπνδεο ηνπ ιφθνπ
ήηαλ γεκάηε απφ έλα δεζηφ, έληνλν, αθαζφξηζην θσο. Ο θχξηνο Μπαξλακπφ
ζεθψζεθε θαη πήγε ζηελ άθξε απφ ην πιάησκα φπνπ βξίζθνληαλ ηα ηξαπεδάθηα, γηα
λα απνιαχζεη ην ζέακα, ληψζνληαο ζρεδφλ ηδηνθηήηεο εθείλεο ηεο ζαπκάζηαο ζηηγκήο.
- Ση νκνξθηά, εμνρφηαηε! είπε κε ζαπκαζκφ πιεζηάδνληαο ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο.
Πείηε ηελ αιήζεηα, ππάξρεη κέξνο σξαηφηεξν απφ απηφ; Ση ειηνβαζίιεκα, ηη θσο!
- Μαγεπηηθφ, απάληεζε ν θχξηνο Μπαξλακπφ έρνληαο ζπλέρεηα θαξθσκέλν ην
βιέκκα ζην βάζνο ηνπ παλνξάκαηνο. Θα κνπ άξεζε λα έρηηδα κία βίια εδψ επάλσ…

Ο ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο φκσο είρε ηα δηθά ηνπ λα πεη.

- ΢ήκεξα ν θφζκνο δελ εθηηκάεη πηα ηε θχζε, είπε. ΐιέπεηε, εμνρφηαηε; Ώπηνί είλαη νη
εκεξήζηνη πειάηεο κνπ! θαη ιέγνληαο απηά έδεημε ηνπο εθδξνκείο πνπ ήξζαλ κε ηηο
ΐέζπεο θαη ηηο Λακπξέηεο. Πψο λα ηα θέξσ βφιηα; Βίλαη θαη νη θφξνη πνπ πξέπεη λα
πιεξψλσ! Βάλ ηνπιάρηζηνλ κπνξνχζε λα κεησζεί ην ελνίθην…

Κη έηζη ζπλέρηδαλ λα κηινχλ γηα ην ζπκβφιαην, πεγαίλνληαο πάλσ θάησ ζην

πιάησκα, ν θχξηνο Μπαξλακπφ κε ηα ρέξηα πίζσ ζηελ πιάηε, ζπγθαηαλεχνληαο
ζνβαξφο, θαη ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο θάλνληαο έλα εκηθχθιην γχξν απφ εθείλνλ
θάζε θνξά πνπ έθαλαλ κεηαβνιή, έηζη ψζηε λα βξίζθεηαη πάληα ζη‟ αξηζηεξά ηνπ.
Κάζε ηφζν ν θχξηνο Μπαξλακπφ ζηακαηνχζε θαη έζηξεθε γηα λα ζαπκάζεη ηελ
νκνξθηά ηνπ ειηνβαζηιέκαηνο θαη ζηε ζπδήηεζε γηλφηαλ κία παχζε φιν έθζηαζε.
Σειηθά, αθνχ δηαβεβαίσζε γηα άιιε κηα θνξά γηα ην ελδηαθέξνλ ηνπ γηα ην
ζπκβφιαην ελνηθίαζεο, ζέιεζε λα πιεξψζεη ην ινγαξηαζκφ θαη θψλαμε ζηε ζχδπγν
θαη ηα παηδηά ηνπ λα εηνηκαζηνχλ γηα ηελ επηζηξνθή. Σν βξάδπ έπεθηε γξήγνξα θαη
έθεξλε έλα ηζνπρηεξφ αεξάθη απφ ην βάζνο ηεο θνηιάδαο. Δ θπξία Σζεηζίιηα
θνχκπσζε ηα επαλσθφξηα ησλ παηδηψλ, πνπ έηξεραλ θαη πεδνχζαλ δχν ψξεο
ζπλέρεηα, θαη ε ίδηα ζήθσζε γχξσ απφ ην ιαηκφ ηεο ην καχξν, γνχληλν γηαθά ηεο.

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ έλησζε ηθαλνπνηεκέλνο απφ ηνλ εαπηφ ηνπ, απφ ηε θχζε, απφ
φια. Βίρε πεξάζεη πξαγκαηηθά κηα φκνξθε Κπξηαθή, θαη ην ηειεπηαίν «εμνρφηαηε» κε
ην νπνίν ηνλ ραηξέηεζε ν ηδηνθηήηεο ηεο παξάγθαο ήηαλ ε ηειεπηαία ζηαγφλα κέιη,
πνπ ρχζεθε ζην δνρείν ηεο ηθαλνπνίεζήο ηνπ. Ώθνχ πξνζέθεξε ην κπξάηζν ζηε
ζχδπγφ ηνπ θαη δηέηαμε ζηα παηδηά ηνπ λα πξνρσξήζνπλ κπξνζηά ρσξίο λα ηξέρνπλ,
θαηεπζχλζεθε ζην θαηεθνξηθφ κνλνπάηη πνπ νδεγνχζε ζην δξφκν απφ φπνπ
αλαρσξνχζε ην ηξακ. Σν Κάζηξν, κε ηνλ φγθν ησλ επάιμεψλ ηνπ, ήηαλ ηψξα κία
θνληφρνληξε κάδα ζθηάο κε θφλην ηνλ βηνιεηή νπξαλφ, θαη ρακειά, καθξηά θαηλφηαλ
ε πφιε ήδε θσηαγσγεκέλε. Βθεί θάησ ήηαλε ην ζπίηη θαη ην γξαθείν θαη φια ηα
πξάγκαηα ησλ άιισλ εκεξψλ ηεο εβδνκάδαο, φηαλ ν ήιηνο έδπε πίζσ απφ ηηο
κειαγρνιηθέο θνξπθέο ησλ ζηεγψλ θαη νη εμνρφηαηνη ηεο Κπξηαθήο είραλ γχξσ απφ
ηνπο θαξπνχο ησλ ρεξηψλ ην ζεκάδη ηνπ ιάζηηρνπ απφ ηα καχξα ςεπηνκάληθα.

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ, κε ηε ζχδπγν θαη ηα παηδηά ηνπ, κφιηο έθηαζε ζην δξφκν
ζηακάηεζε ζηελ αθεηεξία ηνπ ηξακ θαη, κηαο θαη έπξεπε λα πεξηκέλεη κεξηθά ιεπηά,
έβγαιε απφ ηελ ηζέπε ην πνξηνθφιη γηα λα έρεη έηνηκα ηα ρξήκαηα γηα ηα εηζηηήξηα
φηαλ ζα έθηαλε ην ηξακ. Ήηαλ ζίγνπξνο φηη, αθνχ είρε πιεξψζεη ην ινγαξηαζκφ γηα
ηηο δχν πνξηνθαιάδεο ζηνλ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο, ηνπ είραλ κείλεη δηαθφζηεο
ιηξέηεο ηηο είρε δεη κε ηα κάηηα ηνπ. Μφιηο φκσο άλνημε ην πνξηνθφιη θαη ηξάβεμε ηα

17
δχν ραξηνλνκίζκαηα, δηαπίζησζε κε απνγνήηεπζε φηη ην έλα απφ απηά, πνπ ηνπ
θάλεθε φηη είλαη θαηνζηάξηθα, ήηαλ αληίζεηα, κε ην ξνδ ηνπ ρξψκα θη απηφ, έλα απιφ
ραξηνλφκηζκα ησλ πέληε ιηξεηψλ.
- Να πάξεη ν δηάνινο! κνπξκνχξηζε θη άξρηζε λα ςάρλεη ζηηο ηζέπεο ηνπ.
Σν εηζηηήξην ηνπ ηξακ θφζηηδε ζαξάληα ιηξέηεο θαη άξα γηα ηέζζεξα εηζηηήξηα
ρξεηάδνληαλ εθαηφλ εμήληα ιηξέηεο. Ο θχξηνο Μπαξλακπφ άξρηζε λα ςάρλεη ζηηο
ηζέπεο ηνπ αθαηάζηαηα, ρσξίο αλεζπρία, αιιά φηαλ δελ βξήθε εθεί παξά κφλν δέθα
ιηξέηεο επαλέιαβε ηελ επηρείξεζε ζπζηεκαηηθά, αξρίδνληαο απφ ην παληειφλη θαη
πεξλψληαο ζην γηιέθν, ζην ζαθάθη, ζην παλσθφξη. Έρσζε ηα δάρηπιά ηνπ παληνχ θαη
ζηε ζπλέρεηα μαλαέςαμε ην πνξηνθφιη, κέρξη πνπ θνίηαμε κήπσο θαλέλα θέξκα είρε
ρσζεί κέζα ζηελ ηαπηφηεηα, αιιά απφ φιε εθείλε ηε ιεπηνκεξή έξεπλα δελ πξνέθπςε
νχηε κία ιηξέηα.
- Ση ηξέρεη; ξψηεζε ε θπξία Σζεηζίιηα, πνπ κέρξη εθείλε ηε ζηηγκή παξαθνινπζνχζε
ηηο θηλήζεηο ηνπ ζπδχγνπ ηεο ρσξίο λα ιέεη ηίπνηα.
- Σξέρεη φηη…, κνπξκνχξηζε ν θχξηνο Μπαξλακπφ ζπλερίδνληαο λα ρψλεη κεραληθά
ηα ρέξηα πφηε ζηε κία ηζέπε θαη πφηε ζηελ άιιε, φηη ελψ λφκηδα πσο έρσ δηαθφζηεο
ιηξέηεο, ην έλα ραξηνλφκηζκα είλαη… είλαη ησλ πέληε ιηξεηψλ!
- Θεέ κνπ! αλαθψλεζε ε θπξία Σζεηζίιηα. Καη δελ έρεηο ηίπνηα άιιν;
- ΋ρη, πνπ λα πάξεη ε νξγή! απάληεζε ζπγρπζκέλνο ν θχξηνο Μπαξλακπφ. Ση αλφεηε
εξψηεζε! Αελ βιέπεηο φηη ςάρλνκαη ηφζελ ψξα;! Γηα θνίηα θη εζχ κέζα ζηελ ηζάληα
ζνπ.

Υσξίο δεχηεξε θνπβέληα θαη θάπσο πξνζβεβιεκέλε απφ ηελ απφηνκε απάληεζε ηνπ
ζπδχγνπ ηεο, ε θπξία Σζεηζίιηα άλνημε ηελ ηζάληα ηεο θαη έβαιε κέζα ην ρέξη.
Έβγαιε έλα ιεπθφ καληήιη κε κπνξληνχξα αδνχξ, έλα ξνδάξην θακσκέλν απφ κηθξά
θνρχιηα, κία εηθνλίηζα, κία θνπβαξίζηξα κε βακβαθεξή θισζηή γηα κπάισκα θαη
είθνζη ιηξέηεο. Ο θχξηνο Μπαξλακπφ πήξε ηηο είθνζη ιηξέηεο θαη ηηο έβαιε ζηελ
ηζέπε θάλνληαο λνεξά ην ινγαξηαζκφ. Έιεηπαλ αθφκε είθνζη πέληε ιηξέηεο γηα ηα
εηζηηήξηα.
- Γηα ςάμε θαιά, είπε ζηε ζχδπγφ ηνπ. Αελ έρεηο άιια; Βίλαη δπλαηφλ; Βίλαη δπλαηφλ
λα θπθινθνξείο κε είθνζη ιηξέηεο κφλν;!

Λνγνθέξαλε εθλεπξηζκέλνη γηα ιίγν, κέρξη πνπ ζην βάζνο ηεο ζηξνθήο θάλεθε ην
ηξακ κε αλακκέλα ήδε ηα θαλάξηα ηνπ.
- Να ην ηξακ, αο ηξέμνπκε! θψλαμαλ ηα παηδηά πνπ γπξφθεξλαλ εθεί θνληά, ρσξίο λα
πάξνπλ είδεζε γηα ηνλ θαπγά ησλ γνληψλ ηνπο.
- ΋ρη! θψλαμε ν θχξηνο Μπαξλακπφ θπλεγψληαο ηα θαη πξνζπαζψληαο λα ηα πηάζεη.
΢ηακαηήζηε! Θα πάξνπκε ην επφκελν.
- Γηαηί; ξψηεζαλ έθπιεθηα ηα παηδηά, ελψ ππνρσξνχζαλ.
- Γηαηί, γηαηί… Έραζα ηα ιεθηά γηα ηα εηζηηήξηα, λα γηαηί!... Βζείο δελ έρεηε ζηελ
ηζέπε ζαο θακηά ιηξέηα, είθνζη πέληε ιηξέηεο; ξψηεζε κε χθνο θάπσο θαινζπλάην ν
θχξηνο Μπαξλακπφ ηα παηδηά, κε ηελ ειπίδα φηη εθείλα ζα κπνξνχζαλ λα ζψζνπλ ηελ
θαηάζηαζε.

Σα παηδηά έξημαλ έλα βιέκκα ζην νινθψηηζην θαη άδεην ηξακ πνπ είρε ζηαζκεχζεη
δέθα βήκαηα κπξνζηά ηνπο θαη άξρηζαλ θη εθείλα λα ςαρνπιεχνπλ ζηηο ηζέπεο ηνπο
βγάδνληαο έμσ έλα ζσξφ άρξεζηα πξάγκαηα, αιιά νχηε κία ιηξέηα.
- Βγψ έρσ δσγξαθηέο, είπε ην κεγαιχηεξν.

18
- Γσγξαθηέο! αλαθψλεζε ν θχξηνο Μπαξλακπφ κε κηα βιαζηήκηα αλάκεζα ζηα
δφληηα. Θα πσ θακηά θνπβέληα γηα ηηο δσγξαθηέο ζαο!
- Οη δσγξαθηέο φκσο αμίδνπλε! αληέηεηλε πηθαξηζκέλν ην παηδί, θφληξα ζηνλ παηέξα
ηνπ.
- Ώ! βξπρήζεθε ν θχξηνο Μπαξλακπφ εθηφο εαπηνχ. Ώμίδνπλε, ε;! Ώμίδνπλε νη
δσγξαθηέο;! θαη έθαλε λα πέζεη επάλσ ζην παηδί κε ηελ αλάζηξνθε ηνπ ρεξηνχ ηνπ,
πνπ αλ ην πεηχραηλε, ζα ην έξηρλε θάησ, αιιά εθείλν πξφιαβε θαη έθαλε έλα ζάιην
πξνο ηα πίζσ. Βθείλε ηε ζηηγκή ην ηξακ αλαρψξεζε, απνκαθξπλφκελν κε ηα θψηα
ηνπ θαηά κήθνο ηνπ θαηεθνξηθνχ δξφκνπ.

Δ θπξία Σζεηζίιηα πξνζπάζεζε λα εξεκήζεη ηνλ ζχδπγφ ηεο.

- Ώο ςάμνπκε θαιχηεξα φινη, είπε πξνηείλνληαο λα μεθηλήζνπλ απφ ηελ αξρή. Μπνξεί
λα κελ ςάμακε θαιά κέζα ζηηο ηζέπεο, ζηελ ηζάληα. Βίθνζη πέληε ιηξέηεο κφλν είλαη
απηέο.

Καη φινη ηφηε, καδί θαη ηα παηδηά, άξρηζαλ κε νξγαζκφ λα ςάρλνληαη πάιη: ε θπξία
Σζεηζίιηα άδεηαζε ηελ ηζάληα θαη ν θχξηνο Μπαξλακπφ πεηνχζε απφ ηηο ηζέπεο ηνπ
ρλνπδσηέο κπαιίηζεο, ζαλ λα μεςπξηδφηαλ. Σα παηδία βάιζεθαλ λα ςάρλνπλ ζηα
ηέζζεξα κέζα ζην ρνξηάξη ζηελ άθξε ηνπ δξφκνπ, ιεο θαη νη είθνζη πέληε ιηξέηεο
ήηαλ θπθιάκηλα ή κε κε ιεζκφλεη. Άδηθνο θφπνο φκσο. Βίρε πηα λπρηψζεη θαη ε πφιε
θαηλφηαλ καθξηά, θάησ, κε ηα θψηα ηεο.
- Θεέ κνπ! είπε κε θιαςηάξηθε θσλή ε θπξία Σζεηζίιηα. Ση ζα θάλνπκε;

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ ηελ θνίηαμε ρσξίο λα απαληήζεη. Καλείο δελ ζα κπνξνχζε λα

θαληαζηεί, βιέπνληάο ηνλ εθεί αθίλεην ζηελ άθξε ηνπ δξφκνπ, κε ην θαπέιν ζην
θεθάιη θαη ηελ αμηνπξεπή ηνπ εκθάληζε, ην δξάκα εθείλσλ ησλ ηηπνηέλησλ είθνζη
πέληε ιηξεηψλ.
- Ση ζα θάλνπκε, Θεέ κνπ;… επαλέιαβε φιν αγσλία ε θπξία Σζεηζίιηα.
Σψξα ζησπνχζαλ θαη ηα παηδηά, κε ζθπκκέλν ην θεθάιη, θνιιεκέλα επάλσ ζηνπο
γνλείο ηνπο κ‟ έλαλ μαθληθφ ζρεδφλ θφβν γηα ηε λχρηα, πνπ ηνπο έβξηζθε ηφζν
καθξηά απφ ην ζπίηη, ζηε κέζε ηεο εμνρήο.
- Μήπσο ζα κπνξνχζεο λα μαλαπάο ζηνλ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο; είπε δεηιά ε θπξία
Σζεηζίιηα απεπζπλφκελε ζην ζχδπγφ ηεο. Να ηνπ εμεγήζεηο φηη έραζεο… Αελ μέξσ…

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ δελ απάληεζε ακέζσο. Να μαλαπάεη ζηνλ ηδηνθηήηε ηεο

παξάγθαο… Να δαλεηζηεί… Βθείλε ηε ζηηγκή έθαλε ηελ εκθάληζή ηνπ γηα δεχηεξε
θνξά ην ηξακ ζην βάζνο, ζηε γσλία.
- Βληάμεη, είπε ν θχξηνο Μπαξλακπφ παίξλνληαο μαθληθά ηελ απφθαζε λα πάεη. Σψξα
ζα δνχκε. Θα βξσ κε θάπνηνλ ηξφπν… ΢ην κεηαμχ εζείο πάξηε απηφ ην ηξακ. Βγψ ζα
πάξσ έλα άιιν αξγφηεξα… Κάληε γξήγνξα, γηα ζαο ππάξρνπλ εηζηηήξηα. Καη ρσξίο
λα δψζεη ρξφλν ζηε ζχδπγφ ηνπ λα θέξεη αληηξξήζεηο, ηελ έζπξσμε λ‟ αλέβεη ζην
ηξακ καδί κε ηα παηδηά. Θα βξεζνχκε ζην ζπίηη! Πεγαίλεηε εζείο, ηψξα.

Έκεηλε ζην δξφκν. Βίδε ην ηξακ λ‟ απνκαθξχλεηαη θαηάθσην θαη έβγαιε

αλαζηελαγκφ αλαθνχθηζεο ληψζνληαο ζρεδφλ ηθαλνπνίεζε πνπ βξέζεθε κφλνο θαη
πνπ έιπζε θαηά ην ήκηζπ ην πξφβιεκα. Καη ηψξα… Σψξα ζα έπξεπε λα μαλαλέβεη ην
κνλνπάηη ηνπ Κάζηξνπ, λα πάεη λα βξεη ηνλ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο θαη λα ηνπ
δεηήζεη ηε ράξε…

19
Ο θχξηνο Μπαξλακπφ έξημε ηξηγχξσ κηα καηηά κέζα ζην ζθνηάδη ηεο εμνρήο, ρσξίο
λα κπνξεί λ‟ απνθαζίζεη. Ξαθληθά άθνπζε ζφξπβν απφ κεραλέο θαη πέξαζαλ απφ
κπξνζηά ηνπ νη εθδξνκείο πνπ είραλ αλέβεη ζην Κάζηξν κε ηηο ΐέζπεο θαη ηηο
Λακπξέηεο ηνπο. Βλζηηθησδψο έθαλε πξνο ηα πίζσ γηα λα κελ ηνλ αλαγλσξίζνπλ. Ο
ζφξπβνο ησλ κεραλψλ απνκαθξχλζεθε θαη ράζεθε θάησ, καθξηά.

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ πήξε, βαδίδνληαο κεραληθά, ην κνλνπάηη πνπ αλεθφξηδε, ελψ

ζηξηθνγχξηδαλ κεο ζην κπαιφ ηνπ ηα ιφγηα πνπ ζα έιεγε ζηνλ ηδηνθηήηε ηεο
παξάγθαο θαη, ζαλ λα εηνηκαδφηαλ λα παίμεη θάπνηνλ ξφιν δχζθνιν, ρσξίο σζηφζν
λα έρεη ζπλεηδεηνπνηήζεη ηηο θηλήζεηο θαη ρεηξνλνκίεο πνπ έθαλε – ηηο νπνίεο ζην
θάησ ηεο γξαθήο δελ ππήξρε θαλείο ηξηγχξσ λα παξαηεξεί – πφηε έγεξλε ην θεθάιη
πξνο ηε κία πιεπξά, ζεθψλνληαο ηνπο ψκνπο θαη ρακνγειψληαο ζπγθαηαβαηηθά, πφηε
αλχςσλε ην θεθάιη αγγίδνληαο κε ηα δχν δάρηπια ην θαπέιν θαη ζεθψλνληαο ηα
θξχδηα.

Πνην απφ ηα δχν ζπζηήκαηα ζα ήηαλ θαιφ λα πηνζεηήζεη; Να πάεη θαη λα δεηήζεη ηηο
είθνζη πέληε ιηξέηεο κε χθνο ηαπεηλφ ή κε αμηνπξέπεηα ή αθφκε γειψληαο, σο εμήο:
«Υα, ρα! Ξέξεηε ηη κνπ ζπλέβε; Έραζα ην πνξηνθφιη κνπ… Πφζα είρε κέζα; Αέθα,
δεθαπέληε ρηιηάδεο ιηξέηεο, δελ ζπκάκαη. Ώπηφ πνπ θπξίσο κε ζηελνρσξεί είλαη πνπ
είρα κέζα ηα ραξηηά κνπ. ΢εκαληηθά ραξηηά… Καη λα ζθεθηείηε φηη δελ είρα κέζα
ςηιά, νχηε γηα ηα εηζηηήξηα ηνπ ηξακ. Υα, ρα! Μήπσο ζα κπνξνχζαηε λα κνπ
δαλείζεηε…»

΢ην ζεκείν απηφ φκσο ν θχξηνο Μπαξλακπφ, αθνχ έθαλε θακηά εηθνζαξηά βήκαηα,
ζηακάηεζε ιεο θαη ηα πφδηα ηνπ είραλ γίλεη κνιχβη. ΋ρη, δελ κπνξνχζε κε θαλέλα
ηξφπν, κε θαλέλα πξφζρεκα, λα δεηήζεη ηηο είθνζη πέληε ιηξέηεο απφ ηνλ ηδηνθηήηε
ηεο παξάγθαο! Λεο θαη φια ηα «εμνρφηαηε» πνπ άθνπζε βάξαηλαλ ηε ζπλείδεζή ηνπ
ζαλ ηχςεηο, ελψ ζ‟ απηέο πξνζζέηνληαλ έλαο ηζρπξνγλψκσλ εγσηζκφο πνπ ηνπ
απαγφξεπε λα ηαπεηλσζεί κπξνζηά ζ‟ εθείλν ηνλ άλζξσπν θη έηζη ν θχξηνο
Μπαξλακπφ αηζζάλζεθε πσο ήηαλ απιά αδχλαην λα πάεη θαη λα δεηήζεη ηηο είθνζη
πέληε ιηξέηεο απφ ηνλ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο. Καη θάλνληαο γξήγνξα κεηαβνιή
μαλαθαηέβεθε ηξέρνληαο ην θνκκάηη εθείλν ηνπ κνλνπαηηνχ πνπ είρε αλέβεη θαη
βξέζεθε πάιη ζην δξφκν εκπξφο ζηε ζηάζε ηνπ ηξακ. Καη ηψξα;

Ο θχξηνο Μπαξλακπφ μεθίλεζε κεο ζην ζθνηεηλφ θαη έξεκν δξφκν, αλαζεθψλνληαο
ην γηαθά ηνπ παλσθνξηνχ ηνπ, ρσξίο λα μέξεη θαη ν ίδηνο ηη ζήκαηλε ε πεξηπέηεηα, πνπ
μεθηλνχζε κέζα ζηε λχρηα ή ην κφλν πνπ ήμεξε ήηαλ ην εμήο: απφ ηνλ ηδηνθηήηε ηεο
παξάγθαο δελ ζα δεηνχζε πνηέ ηηο είθνζη πέληε ιηξέηεο! Καη ηψξα πνχ πήγαηλε;
Αηάβνιε! Θα κπνξνχζε λα ζηακαηήζεη έλα απηνθίλεην, κηα άκαμα, ζα δεηνχζε λα ηνλ
πάξνπλ… Καη αλ αθφκε ζα έπξεπε λα θάλεη φιν ην δξφκν κε ηα πφδηα, ζην θάησ
θάησ, ηη ήηαλ δέθα ρηιηφκεηξα;

Δ αγέξσρε ζηάζε λα κελ δεηήζεη ηηο είθνζη πέληε ιηξέηεο απφ ηνλ ηδηνθηήηε ηεο
παξάγθαο ηνπ δεκηνχξγεζε κηα ςπρηθή δηάζεζε ππεξεθάλεηαο θαη ηθαλνπνίεζεο.
Βίραλε θαηαιαγηάζεη κέζα ηνπ ε αλψθειε νξγή θαη ν νξγαζκφο ηεο πξψηεο ζηηγκήο
θαη ρσξίο λα βιαζηεκάεη ή λα ηα βάδεη κε θάπνηνλ πεξπαηνχζε γξήγνξα ζην δξφκν
αλαπλένληαο βαζεηά ηνλ δξνζεξφ αέξα ηεο λχρηαο. Πφηε πφηε θνίηαδε πην θάησ ηα
θψηα ηεο πφιεο. Δ εμνρή ζηηο δχν πιεπξέο ηνπ δξφκνπ ήηαλ κεο ζην ζθνηάδη θαη
ζησπειή, αθφκε ρεηκσληάηηθε, ρσξίο ππγνιακπίδεο ή γξχιινπο κφλν εδψ θη εθεί

20
δηέθξηλεο μεθάζαξα αθαζφξηζηεο κάδεο πνπ ήηαλ δέληξα αλζηζκέλα θαη έδηλαλ κέζα
ζηε λχρηα θάηη ζαλ αλνημηάηηθε παξεγνξηά. Β! – ζπιινγηδφηαλ ν θχξηνο Μπαξλακπφ
– ρξεηάδεηαη θάζε κέξα ιίγε θίλεζε, έλαο θαιφο πεξίπαηνο, κηα θαιή πνξεία! Ο
ξπζκηθφο θαη γξήγνξνο βεκαηηζκφο ηνπ, πνπ ηνλ δηεπθφιπλε ν θαηήθνξνο, ηνπ έδηλε
επεμία ζσκαηηθή θαη αλάιαθξε ςπρηθή δηάζεζε θαη ζαλ θπζηθφ επαθφινπζν ηνπ
ήξζε ζην λνπ ν θαηξφο πνπ ήηαλε θαληάξνο θαη μαθληθά, ρσξίο λα ην θαηαιάβεη,
άξρηζε λα ηξαγνπδά ρακειφθσλα: «Οη παιάζθεο, νη παιάζθεο πνπ θνξάκε…», ιεο
θαη ήηαλε είθνζη ρξνλψλ θαη θνξνχζε ηε ζηνιή ηνπ πεδηθάξηνπ. Αελ ζθεθηφηαλ πηα
ηηο είθνζη πέληε ιηξέηεο, ηνλ ηδηνθηήηε ηεο παξάγθαο, ηε ζπκθνξά πνπ ηνλ βξήθε.
Σξία ή ηέζζεξα ηξακ ηνλ πξνζπέξαζαλ, φια θσηηζκέλα, θη εθείλνο νχηε πνπ ηα
θνίηαμε, ζαλ λα έθαλε πεξίπαην γηα πξνζσπηθή ηνπ επραξίζηεζε.

Πξνρψξεζε έηζη γηα δχν ρηιηφκεηξα. ΋ηαλ φκσο ν δξφκνο έγηλε επίπεδνο θαη άξα
ιηγφηεξν άλεηε ε πνξεία θαη ηα πφδηα ηνπ άξρηζαλ μαθληθά λα ηνπ πνλνχλ – επηπιένλ
ηα παπνχηζηα ηνπ είραλ θζαξκέλεο ζφιεο θαη ηφζν ιεπηέο πνπ έλησζε φια ηα ραιίθηα
θάησ απφ ηα πφδηα ηνπ ζαλ λα ήηαλε μππφιπηνο - θαη ζπκήζεθε ηε ζχδπγφ ηνπ, πνπ
εθείλε ηελ ψξα βξηζθφηαλ θηφιαο ζην ζπίηη κε ηα παηδηά θαη ίζσο είρε αξρίζεη λ‟
αλεζπρεί γη‟ απηφλ, ν θχξηνο Μπαξλακπφ αηζζάλζεθε μαθληθά λα ηνπ θεχγεη φιε ε
απηνπεπνίζεζε, θαη ζηελ αξρή επηβξάδπλε ην βήκα, έπεηηα ζηακάηεζε ζηελ άθξε ηνπ
δξφκνπ θαη δηαπίζησζε φηη ήηαλ κνχζθεκα ζηνλ ηδξψηα θαη θνληαλάζαηλε. Κνίηαμε
ηξηγχξσ θαξθψλνληαο ην βιέκκα ζην ζθνηάδη θαη έλησζε μαθληθά θφβν θαη θξχν.
Ναη, έπξεπε λα ζηακαηήζεη θάπνην απηνθίλεην θαη λα δεηήζεη λα ηνλ πάξνπλ κέρξη
ηελ πφιε… Αελ κπνξνχζε λα ζπλερίζεη έηζη, ήηαλ παξάινγν. ΢ην κεηαμχ άξρηζε πάιη
λα πεξπαηάεη αξγά νχηε έλα απηνθίλεην φκσο δελ έθαλε ηελ εκθάληζή ηνπ. Ήηαλ
βξάδπ Κπξηαθήο, ήηαλ αξγά θαη δελ πεξλνχζε θαλείο απφ εθείλνλ ηνλ έξεκν δξφκν.
Έπξεπε λα δηαλχζεη αθφκε ηέζζεξα ή πέληε ρηιηφκεηξα πξηλ θηάζεη ζηε ιεσθφξν
φπνπ άξρηδαλ ηα ζπίηηα ηεο πεξηθέξεηαο θαη πεξλνχζαλ απηνθίλεηα θαη θνξηεγά. Σνλ
πιεζίαζε πάιη ην ηξακ θσηηζκέλν θαη απηή ηε θνξά ν θχξηνο Μπαξλακπφ ην είδε λα
πεξλά εκπξφο ηνπ θαη λα ράλεηαη καθξηά θαη έλησζε ηέηνηα ζιίςε πνπ γηα λα ηελ
θαηαιάβεη θαλείο ζα πξέπεη λα θαληαζηεί ηελ αληίζεηε αίζζεζε απφ εθείλε πνπ
δνθίκαζε ν Κνληνξεβηζνχιεο φηαλ δηέθξηλε θσο λα έξρεηαη απφ έλα ρσξηαηφζπηην
κέζα ζην δάζνο.

Σπραία βξηζθφηαλ ν θχξηνο Μπαξλακπφ ιίγα βήκαηα απφ κία ζηάζε θαη, θαζψο είδε
ην ηξακ λα ζηακαηά γηα λ‟ αλέβεη κία γπλαίθα πνπ πεξίκελε, ηνπ ήξζε ζην λνπ κία
μαθληθή θαη απειπηζκέλε ηδέα. Βλήξγεζε θάησ απφ ηελ ψζεζε ελφο ελζηίθηνπ θαη
έηξεμε λα πξνθηάζεη ην ηξακ ηε ζηηγκή αθξηβψο πνπ μεθηλνχζε θαη πηάζηεθε απφ ηηο
πξνεμνρέο ηνπ νρήκαηνο, αλεβαίλνληαο φξζηνο επάλσ ζηνλ πξνζθξνπζηήξα. Σν ηξακ
αλέπηπμε ηαρχηεηα κέζα ζηε λχρηα ν θχξηνο Μπαξλακπφ ήηαλ γαληδσκέλνο κε φιε
ηνπ ηε δχλακε, ηξέκνληαο ζε θάζε ηαξαθνχλεκα κελ εμαθνληηζζεί θάησ θαη
δηαηξέμεη ζαλάζηκν θίλδπλν. Σειηθά έλησζε ζίγνπξνο γηα ηα ππνζηεξίγκαηά ηνπ θαη,
θαζψο βξηζθφηαλ ην θεθάιη ηνπ ζην επίπεδν ησλ παξαζχξσλ ηνπ νρήκαηνο, έξημε κηα
καηηά κέζα.

Με θάπνηα έθπιεμε θαη ακεραλία βξέζεθε πξφζσπν κε πξφζσπν – ην πάρνο ηνπ

ηδακηνχ κφλν ηνπο ρψξηδε – κε έλα αγφξη ελλέα ή δέθα ρξνλψλ, πνπ ζηεθφηαλ ζην
πιαηχζθαιν θαη ηνλ παξαηεξνχζε ρσξίο εθείλνο λα ην έρεη πάξεη είδεζε. Μφιηο ην
αγφξη, πνπ θαίλεηαη φηη πεξίκελε εθείλε ηε ζηηγκή, δηαζηαχξσζε ην βιέκκα ηνπ κε
εθείλν ηνπ θπξίνπ Μπαξλακπφ απφ ηελ άιιε κεξηά ηνπ παξαζχξνπ, ηνπ έβγαιε ηε

21
γιψζζα κε έλα κνξθαζκφ θαθίαο θαη ριεπαζκνχ. Ο θχξηνο Μπαξλακπφ έθαλε λα
απνηξαβερηεί, αιιά γηα λα κελ πέζεη απφ ηνλ πξνζθξνπζηήξα θαη λα κελ αθήζεη ηα
ππνζηεξίγκαηά ηνπ αλαγθάζηεθε λα κείλεη κε ηε κχηε θνιιεκέλε ζην ηδάκη,
αθίλεηνο. Κνίηαμε ην αγφξη κεο ζηα κάηηα ζπλνθξπσκέλνο – θαη ζην κεηαμχ ην ηξακ
έηξερε θαη θαλείο απφ ηνπο επηβάηεο δελ είρε αληηιεθζεί ηίπνηα – θη εθείλν, μέξνληαο
φηη ν θχξηνο Μπαξλακπφ δελ κπνξνχζε λα ην πεηξάμεη, έγηλε ρεηξφηεξν, θάλνληάο ηνπ
ηνπο πην απαίζηνπο κνξθαζκνχο ζε κηα ζπηζακή απφζηαζε. Βθείλν φκσο πνπ
πεξηζζφηεξν ελνρινχζε ηνλ θχξην Μπαξλακπφ ήηαλ ην γεγνλφο φηη βξηζθφηαλ ην
πξφζσπφ ηνπ ζην χςνο εθείλνπ ηνπ κπμηάξηθνπ θαη κηαο θαη δελ κπνξνχζε λα θάλεη
ηίπνηε άιιν, πξνρψξεζε ζηε κνλαδηθή δπλαηή άκπλα, έθαλε δειαδή μαθληθά θη
εθείλνο έλα κνξθαζκφ ζην παηδί.

Βθείλνλ αθξηβψο ην κνξθαζκφ πήξε είδεζε κία γπλαίθα, ίζσο ε κεηέξα ηνπ αγνξηνχ,
ζηξέθνληαο ην βιέκκα πξνο ην βάζνο ηνπ νρήκαηνο. Καη κφιηο ηνλ είδε έβγαιε θσλή,
έηζη πνπ θαη νη άιινη επηβάηεο θαη ν εηζπξάθηνξαο, ζηξέθνληαο φινη καδί, ηηλάρηεθαλ
κπξνζηά ζην ζέακα ησλ αιινησκέλσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πξνζψπνπ ηνπ θπξίνπ
Μπαξλακπφ, πνπ πξφβαιε ζαλ κεγάιε, γθξνηέζθα κάζθα πίζσ απφ ηα παξάζπξα ηνπ
νρήκαηνο. Μεξηθνί ζεθψζεθαλ θσλάδνληαο θαη θαηεπζχλζεθαλ πξνο ην πιαηχζθαιν
κε απεηιεηηθέο εθθξάζεηο θαη ρεηξνλνκίεο θαη ήηαλ ηέηνηα ε μαθληθή αλαηαξαρή ζην
εζσηεξηθφ ηνπ ηξακ πνπ ν νδεγφο ζηακάηεζε.

Λεο θαη νη άλζξσπνη, θσλάδνληαο, απεηιψληαο, θαη θνπλψληαο φινη καδί ηα ρέξηα
ηνπο, πεξίκελαλ εθείλε ηε ζηηγκή γηα λα θαηέβνπλ θαη λ‟ αξπάμνπλ εθείλν ηνλ βιάθα
πνπ θξεκφηαλ απέμσ. Ο θχξηνο Μπαξλακπφ, παξφιν πνπ δελ θαηαιάβαηλε ηη ηνπ
θψλαδαλ, απφ ηα πξφζσπα θαη κφλν ησλ άιισλ ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ηα είραλ βάιεη
καδί ηνπ θαη φηη ήζειαλ λα ηνλ ζπιιάβνπλ. Πην πνιχ θαη απφ ηνλ θφβν ήηαλ κία
απειπηζκέλε αίζζεζε απηνζεβαζκνχ πνπ ηνλ φπιηζε κε ζάξξνο λα πεδήζεη θάησ απφ
ηνλ πξνζθξνπζηήξα, ελψ ην ηξακ αθφκε πξνρσξνχζε. ΢θφληαςε, θινλίζηεθε,
πάηεζε φκσο κε ην έλα πφδη, θαηφπηλ κε ην άιιν ζην έδαθνο αλάκεζα ζηηο
ζηδεξνηξνρηέο, θαη ηειηθά θαηφξζσζε, θνπλψληαο ηα ρέξηα ζαλ θηεξά, λα ζηαζεί
φξζηνο θαη ην‟ βαιε ζηα πφδηα πξνο ηα ρσξάθηα. Μία θπγή ζηα ηπθιά, κεο ζην
ζθνηάδη ηεο λχρηαο, κέζα απφ ηνπο άληζνπο ζβφινπο γεο, κε ηα ρέξηα αλνηρηά,
βπζηδφκελνο ζην ρψκα κέρξη ηνπο αζηξαγάινπο, αθνχγνληαο πίζσ ηνπ, ζην δξφκν, ηηο
βξηζηέο ησλ αλζξψπσλ πνπ είραλ θαηέβεη απφ ην ηξακ θαη ηνπ θαηλφηαλ πσο ηνπο είρε
πίζσ ηνπ… ΢θφληαςε μαθληθά θαη έπεζε κπξνχκπηα ζηε γε θαη απφκεηλε εθεί ζαλ
λεθξφο.

Σξηγχξσ ηνπ φια ήηαλ ζθνηεηλά. Ο θχξηνο Μπαξλακπφ αηζζαλφηαλ ηελ ςπρξή
κπξσδηά ηεο γεο, πνπ επάλσ ηεο αθνπκπνχζε ζρεδφλ ην πξφζσπφ ηνπ, θαη άθνπγε ην
αγθνκαρεηφ ηνπ κέζα ζηε ζηγαιηά. Οηηδήπνηε άιιν είρε εμαθαληζζεί: ν δξφκνο, ην
ηξακ, νη απεηιεηηθέο θσλέο ησλ αλζξψπσλ. Γηα κηα ζηηγκή πίζηεςε πσο νλεηξεπφηαλ.
Σν μάπισκά ηνπ φκσο αλάκεζα ζηνπο ζβφινπο ηνπ εδάθνπο, ην αγθνκαρεηφ ηνπ θαη
ε κπξσδηά ηεο γεο θαη ην ρψκα θάησ απφ ηα ρέξηα ηνπ δελ ήηαλ φλεηξν. Με θφπν,
ζαιεχνληαο ζηα ηπθιά κέζα ζην ζθνηάδη, ζεθψζεθε ζηα γφλαηα θη έπεηηα φξζηνο.
Έθαλε κεξηθά βήκαηα παξαπαηψληαο θαη πηάζηεθε απφ έλαλ θνξκφ πνπ βξήθαλ
εκπξφο ηνπ ηα απισκέλα ρέξηα ηνπ. Ο θχξηνο Μπαξλακπφ ζθνχπηζε κε ην ρέξη ην
κέησπφ ηνπ θαη ελψ έθαλε απηή ηελ ελζηηθηψδε ρεηξνλνκία, αληηιήθζεθε φηη δελ είρε
πηα ην θαπέιν ηνπ…

22
Καη έκεηλε αθνπκπηζκέλνο ζηνλ θνξκφ πεξηκέλνληαο λα ηνπ πεξάζεη ην αγθνκαρεηφ.
Ώηζζαλφηαλ ην ρψκα επάλσ ζηα ξνχρα ηνπ, φπνπ θαη αλ πεξλνχζε ην ρέξη ηνπ ιεο θαη
ήζειε λα μαλαβξεί ηνλ εαπηφ ηνπ, έλησζε ηελ πγξή κπξσδηά ηεο λχρηαο θαη ηα
ζθνηάδηα θαη ηε ζησπή πνπ ηνλ θχθισλαλ…

23
 Σν ζρνιείν ηωλ ρωξηθώλ
΢αβέξην ΢ηξάηη

Μεηά απφ ηξία ρξφληα αλακνλήο κνπ δψζαλε κηα ζέζε ζηνλ νηθηζκφ ηνπ θνληηλνχ
ρσξηνχ: αθξηβψο ζηελ εμνρή. Ώπφ ηελ ραξά κνπ πέηαμα ζηνλ νπξαλφ. Ώηζζαλφκνπλ
πνιχ άβνια κε ηνπο δηθνχο κνπ. Αελ είρα πηα κνχηξα λα δεηήζσ νχηε δέθα ιηξέηεο
γηα έλα ηζηγάξν απφ ηνλ παηέξα κνπ, πνπ είρε ρξεσζεί γηα λα κε ζπνπδάζεη.. Καη ηα
ρξέε εθείλα δελ είρε αθφκε κπνξέζεη λα ηα μερξεψζεη. Ήιπηδε λα ηα πιεξψζσ εγψ
κφιηο ζα έπαηξλα ην πηπρίν, αιιά ε ειπίδα απνδείρηεθε κάηαηε.

Έλα πξσηλφ ηνπ Ννέκβξε πήγα ζην ζρνιείν κνπ. Βίρε βξέμεη ιίγν πξηλ θαη ν δξφκνο
ήηαλ γεκάηνο ιάζπε. Λέξσζα ην παληειφλη κνπ θαη ην λεξφ έκπαηλε ζηα παπνχηζηα
κνπ, πνπ ήηαλ ηξχπηα. Σα θνίηαμα θαιά θαη είπα ζηνλ εαπηφ κνπ:
- Θα αγνξάζσ άιια κφιηο κε πιεξψζνπλ!

Έθηαζα ζηε Μπαληία κεηά απφ δπν ψξεο πεδνπνξία. Βθεί ππήξρε έλαο ζπλνηθηζκφο
απφ αγξνηφζπηηα. Πιεζίαζα, έλα ζθπιί γαχγηδε δαηκνληζκέλα. Ώπφ κηα ρακειή
πφξηα πξφβαιε κηα γξηνχια κε κηα καχξε καληίια δεκέλε θάησ απφ ην ζαγφλη θαη ηα
κάηηα ηεο ζβεζκέλα.
- Καιεκέξα, γηαγηά! ηεο είπα. Πνχ είλαη ην ζρνιείν;
- Καιεκέξα θαη ραίξεηε, θχξηε! Ση ζέιεηε;
- Θέισ λα κάζσ πνχ είλαη ην ζρνιείν, θψλαμα λνκίδνληαο πσο ε γξηά ήηαλ θνπθή.
- Ώ, ην ζηάβιν ζέιεηε λα πείηε;
- Σν ζηάβιν;!
- Ώ, λαη, ην ζηάβιν!
- Μα.... έθαλα εγψ ζεθψλνληαο ηνπο ψκνπο. Ώξθεί λα ππάξρεη έλα κέξνο λα βάιεη
θαλείο ην θεθάιη ηνπ! πξφζζεζα κε ιχπε.
- Βθείλν είλαη, έθαλε ε γξηά δείρλνληάο κνπ κε ην δείρηε ηνπ δεμηνχ ρεξηνχ έλα
θαιχβη. Σψξα φκσο είλαη θιεηδσκέλν θαη ην θιεηδί ην έρεη ν γηφο κνπ πνπ ζπέξλεη
απηή ηε ζηηγκή.
Σν ζθπιί γξχιηδε θαη κε θνίηαδε απεηιεηηθά. Σν θνβήζεθα θαη είπα ζηε γξηά λα
πξνζέμεη κελ κε δαγθψζεη.
- Αελ δαγθψλεη, δελ δαγθψλεη! κε δηαβεβαίσζε. Ήζπρα! είπε ζην ζθπιί, πνπ ην έβαιε
ζηα πφδηα.
- Τπάξρνπλ παηδηά πνπ πάλε ζην ζρνιείν; ηελ ξψηεζα.
- Τπάξρνπλ, αιιά ηψξα δελ μέξνπλ ηίπνηα! Βίλαη δπν ηνπ ζέκπξνπ Λνπίηδη θαη άιια
δπν ηνπ ζέκπξνπ Σδάθνκν.
- Πέξζη πήγαλ ζρνιείν;
- Ληγάθη. Ο δάζθαινο ήξζε θακηά δεθαξηά θνξέο φιε ηε ρξνληά. Καη ηα δηθά κνπ ηα
παηδηά πήγαηλαλ ζην ζρνιείν είπε.
- Έρεηε θη εζείο παηδηά πνπ πάλε ζην ζρνιείν; ξψηεζα έθπιεθηνο.
- Βίλαη ηα εγγνλάθηα κνπ, ηα παηδηά ηνπ γηνχ κνπ είπε.
- Αελ κπνξείηε λα ηνλ θσλάμεηε ην γηφ ζαο; ηελ ξψηεζα.
- Καη βέβαηα ζα ηνλ θσλάμσ.... Βπηηξέπεηε;... είπε. Ήζπρα! θψλαμε ζην ζθπιί θαη ηνπ
πέηαμε κηα πέηξα. Καηέβεθε έλα κνλνπάηη. Οη θφηεο καδεχηεθαλ γχξσ ηεο θαη ηεο
ηζηκπνχζαλ ην καχξν θφξεκα. Μεηά απφ θακία εθαηνζηή βήκαηα ζηακάηεζε ζ‟ έλα
πιάησκα φπνπ ππήξρε ζαπηζκέλν άρπξν θαη πξάζηλν ζηηάξη, θαη θάιεζε ην γην ηεο.
24
- Σεφληνξν, Σεφληνξν! Έια! Ήξζε ν θαζεγεηήο ηνπ ζρνιείνπ! θψλαμε.

Βγψ ζην κεηαμχ είρα ην κπαιφ κνπ ζηελ αίζνπζα δηδαζθαιίαο. Αελ κπνξνχζα λα
θαληαζηψ κηα αίζνπζα-ζηάβιν. Δ γξηνχια επέζηξεςε.
- Σψξα ζα έιζεη κνπ είπε. Γηαηί δελ πεξλάηε ζην ζπίηη; Βιάηε κέζα λα μεθνπξαζηείηε
ιίγν.

Σελ επραξίζηεζα θαη είπα φηη ζα πξνηηκνχζα λα κείλσ έμσ. Μεηά απφ ιίγν ήξζε έλαο
άληξαο ςειφο, μεξαθηαλφο, κε καχξν ζθνχθν ζην θεθάιη θαη ιαζπσκέλα παληειφληα.
Έζεξλε κε θφπν ηα παπνχηζηα ηνπ πνπ ιεο θαη ήηαλ θηηαγκέλα απφ ιάζπε. Σνλ
αθνινπζνχζε έλα θνξηηζάθη , μππφιεην, ρισκφ, κε ίζηα καιιηά θαη θαζηαλά κάηηα.
Απν βήκαηα πην πίζσ εξρφηαλ έλα αγφξη, θη εθείλν μππφιεην, κε ην πνπθάκηζν
μεζθηζκέλν ζηνλ αξηζηεξφ ψκν.
- Ανχινο ζαο, θχξηε! είπε ν ρσξηθφο βγάδνληαο ηνλ ζθνχθν.
- Γεηα ζαο! απάληεζα. Βίκαη ν θαηλνχξγηνο δάζθαινο ζην ζρνιείν, είπα απιψλνληάο
ηνπ ην ρέξη.
- Ώ, έθαλε, ην δηθφ κνπ είλαη βξψκηθν θαη γεκάην ρψκαηα!
- Αελ πεηξάδεη! θαη έζθημα ην ξνδηαζκέλν ηνπ ρέξη. ΢ήκεξα ήξζα γηα λα δσ ην
ζρνιείν θαη λα πσ ζηα παηδηά φηη πξέπεη λα έξζνπλ γηα κάζεκα.

Σα δπν παηδηά ηνπ ρσξηθνχ πιεζίαζαλ θαη κε θνίηαδαλ φιν ζαπκαζκφ.

- Κπξ-δάζθαιε, είπε ν ρσξηθφο αλνίγνληαο ηα ρέξηα, απηφ είλαη ην ζρνιείν θαη δελ
ππάξρεη άιιν κέξνο. Ώπφ αγάπε πξνο απηά ηα παηδηά θάλσ απηή ηε ζπζία. Οχηε κηα
ιηξέηα δελ κνπ έδσζαλ γηα ην αιάηη πέξπζη, ζαο νξθίδνκαη! Σα παηδηά δελ ζα
κπνξέζνπλ λα έξζνπλ: είλαη ε επνρή ηεο ζπνξάο θαη ην κάδεκα απ‟ ηηο ειηέο, αιιά κηα
ψξα ηελ εκέξα ζα η‟ αθήζνπλ, γηαηί ην ζρνιείν είλαη πάληα ην ζρνιείν.
- Βζείο φκσο πξέπεη λα ηα ζηέιλεηε πάληα, θάζε κέξα, είπα.
- Κπξ-δάζθαιε, κεξηθέο θνξέο είκαζηε πληγκέλνη ζηε δνπιεηά. ΐξεζήθακε εδψ θαη
δνχκε φπσο κπνξνχκε. ΐέβαηα απηά δελ ζα γίλνπλ δηθεγφξνη. Πήγαηλε λα πάξεηο ηα
θιεηδηά απφ ηελ ηζέπε ηνπ ζαθαθηνχ κνπ! δηέηαμε ν παηέξαο ην θνξηηζάθη.

Βθείλν έθπγε γξήγνξα παίξλνληαο ην κνλνπάηη θαη επέζηξεςε αζζκαίλνληαο απφ ην

ηξέμηκν πνπ είρε θάλεη. Σν πξφζσπφ ηεο ήηαλ αλαςνθνθθηληζκέλν θαη ηα καιιηά ηεο
έπεθηαλ κπξνζηά ζηα κάηηα. Αε ζηακαηνχζε λα κε θνηηάεη.

Πήγακε ζην ζηάβιν: ν ρσξηθφο κπξνζηά θη εγψ απφ πίζσ. Σα δπν παηδηά καο
αθνινπζνχζαλ. Μέζα ζην ζηάβιν ήηαλ έλα γατδνχξη πνπ έηξσγε ήξεκα άρπξν. Σα
ληνπβάξηα ήηαλ καπξηζκέλα θαη ην πάησκα ιηζφζηξσην, βξψκηθν απφ άρπξν θαη
θνπξηά.
- Βδψ είκαζηε! έθαλε ν ρσξηθφο.
- Κη εδψ πψο ζα θάλσ κάζεκα; ξψηεζα. Καη ην γατδνχξη πξέπεη λα βξίζθεηαη εδψ;
- ΋ρη, φρη! Σν γατδνχξη ζα ην βγάδνπκε έμσ φηαλ ζα θάλεηε κάζεκα, είπε ν ρσξηθφο.
Ση ηα ζέιεηε, θαιέ κνπ θπξ-δάζθαιε; Έηζη έρνπλ ηα πξάγκαηα! Καη ν πεξζηλφο
δάζθαινο εδψ έθαλε καζήκαηα.
- Βδψ δελ ππάξρνπλ νχηε θαζίζκαηα παξαηήξεζα.
- Έλα θάζηζκα ζα ζαο ην δψζσ εγψ! Θα ήζεια λα είρα έλα θαιφ ζπίηη, αιιά απηφ
έρσ. Βθεί πνπ κέλσ είλαη ζηελφρσξα θαη δελ κπνξψ λα ζαο πσ: θνπηάζηε! Βίλαη ηφζα
παηδηά.
- Κάπνηνο θίινο ζαο κήπσο δηαζέηεη θάηη θαιχηεξν; ηνλ ξψηεζα.

25
- Καιχηεξν;! Ώ, θπξ-δάζθαιέ κνπ! Βίλαη έλα ζαχκα πνπ κπνξψ λα ζαο δψζσ ην
ζηάβιν!
- Καη ηα παηδηά πνχ ζα θαζίζνπλ; Βγψ κπνξψ λα ζηαζψ θαη φξζηνο, εθείλα φκσο;
- Ση λα ζαο πσ; Βγψ απηά δηαζέησ! είπε ζεθψλνληαο ηνπο ψκνπο. Μπνξείηε λα
κηιήζεηε κε ην δήκαξρν ηνπ ρσξηνχ θαη λα δείηε κήπσο κπνξεί λα ζαο δψζεη θάπνηνλ
πάγθν. Ώθνχ ζέινπλ λα θάλνπλ ζρνιείν ζα πξέπεη θαη λα ην θξνληίδνπλ θηφιαο, έηζη
δελ είλαη;
- Ση λα ζαο πσ; Βγψ μέξσ ιηγφηεξα απφ εζάο, πνπ λα πάξεη ε νξγή! είπα.
- Πέξπζη θαζφκαζηαλ επάλσ ζε πέηξεο, είπαλ ηα δχν παηδηά, θαη ζηνλ πάγθν ηνπ
ηδαθηνχ καο.
Σα θνίηαμα έθπιεθηνο. Ίζσο ην πξφζσπφ κνπ θαλέξσλε έθπιεμε, ηφζε πνπ κε
θνίηαμαλ αξθεηά θη έπεηηα πξφζζεζαλ.
- Έηζη θάλακε πέξπζη!
- Μηιήζηε, κηιήζηε κε ηνλ δήκαξρν, εζείο πνπ μέξεηε απφ απηά! κε ζπκβνχιεςε ν
ρσξηθφο. Βίλαη ληξνπή λ‟ αθήλνπλ έηζη ην ζρνιείν!
-Μα!..... έθαλα. Έξρνληαη παηδηά; ξψηεζα ζηνλ ρσξηθφ.
Βθείλνο κνπ είπε ηα νλφκαηα ησλ ίδησλ παηδηψλ πνπ κνπ αλέθεξε πξνεγνπκέλσο ε
γξηά.
- ΢αο παξαθαιψ λα πιεξνθνξήζεηε ηα άιια παηδηά φηη ζα επηζηξέςσ αχξην θαη ζ‟
αξρίζνπκε λα θάλνπκε θάηη, είπα ζηνλ ρσξηθφ. Υαηξέηεζα θαη έθαλα λα θχγσ.
- Καη ηα ηεηξάδηα; θψλαμε ν ρσξηθφο.
- Θα ηα θέξσ εγψ, ζα ηα θέξσ εγψ φια, ηνλ δηαβεβαίσζα.

΢ην δξφκν ζθέθηεθα πσο θαιά ζα έθαλα λα πεξάζσ απφ ην δήκαξρν. Βίρε δίθην ν
ρσξηθφο. Μφιηο έθηαζα ζην ρσξηφ πήγα λα ηνλ βξσ. Σνπ είπα γηα ηνλ ζηάβιν θη
εθείλνο ζήθσζε αδηάθνξα ηνπο ψκνπο.
- Καιέ κνπ άλζξσπε, ζ‟ απηφλ ηνλ θφζκν δελ κπνξεί θαλείο λα ηα έρεη φια! κνπ είπε.
- Μα είλαη αδχλαην λα ζπλερίζνπκε κ‟ απηέο ηηο ζπλζήθεο, είπα.
- Βάλ ζαο είλαη αδχλαην, θάλεηε κηα έγγξαθε δήισζε θαη ζα δνχκε. Θα ηε
δηαβηβάζνπκε ζην Ρέηδην θαη ζα καο ζηείινπλ άιιν δάζθαιν. Τπάξρνπλ ηφζνη λένη
πνπ είλαη άλεξγνη! είπε κε ήξεκν χθνο, ζαλ λα κηινχζε γηα παηάηεο ή γηα θξεκκχδηα.
- Φξνληίζηε ηνπιάρηζηνλ λα γίλεη θαλέλαο πάγθνο, είπα.
- Κάζε πξάγκα ζηνλ θαηξφ ηνπ, είπε ελνριεκέλνο, βπζηζκέλνο ζην αλαπαπηηθφ ηνπ
θάζηζκα.
Σνλ ραηξέηεζα θαη έθπγα.

Αελ κπνξνχζα λα ράζσ ην ςσκί κνπ θαη ηελ άιιε κέξα ην πξσί μεθίλεζα γηα ηε
Μπαληία. Ο ζηάβινο ήηαλ θαζαξφο θαη ν γάηδαξνο δεκέλνο έμσ, ζ‟ έλαλ πάζζαιν. Δ
γξηά κε ραηξέηεζε θαη κνπ είπε φηη έξρνληαη ηα εγγνλάθηα ηεο.

΢ηάζεθα ζην θαηψθιη θαη θνίηαδα ην γάηδαξν πνπ είρε θαηεβαζκέλα ηα απηηά θαη ε
ξάρε ηνπ ήηαλ καδεκέλε. Οη θφηεο ηζηκπνχζαλ ηα θπιιαξάθηα απφ ην ρνξηάξη πνπ
είρε κφιηο θπηξψζεη.

Πξψην έθηαζε ην θνξηηζάθη θξαηψληαο έλα πνξηνθάιη.

- Σν έθεξα γηα εζάο! Βίλαη γιπθφ, εάλ ζέιεηε λα ην θάηε, κνπ είπε ρσξίο λα πάξεη
αλάζα, ελψ κε θνίηαδε κε ηα άηνλα κάηηα ηεο.
- Μφλν εζχ ζα έξζεηο ζην ζρνιείν; ηεο είπα παίξλνληαο ην πνξηνθάιη απφ ηα ρέξηα
ηεο.

26
- ΋ρη! Θα έξζεη θαη ν αδειθφο κνπ, είπε.
- Καη πνχ πήγε ηψξα;
- Πήγε λα θέξεη ην αιέηξη ζηνλ παηέξα κνπ. Σν άιιν αιέηξη έζπαζε θη έηζη ηνπ πήγε
ην θαηλνχξγην, είπε.
- Καη ν παηέξαο ζνπ πνχ είλαη;
- Ανπιεχεη κε ηηο αγειάδεο.
- Καη ην αιέηξη δελ κπνξνχζαηε λα ηνπ ην πάηε κε ην γατδνχξη;
- Σα γατδνχξη είλαη θνπηζφ θαη δελ κπνξεί λα θνπλεζεί. Σν πφδη ηνπ είλαη πξεζκέλν!
Σν βιέπεηε; Σν πίζσ δεμηά. ΢ήκεξα ην πξσί εγψ έπξεπε λα ην πάσ ην αιέηξη.
- Βζχ φκσο είζαη θξπσκέλε! Δ θσλή ζνπ είλαη βξαρλή, είπα.
- Ναη, είκαη θξπσκέλε. Σν βξάδπ είρα ππξεηφ.
- Ώ, έθαλα έθπιεθηνο. Καη βγήθεο μππφιεηε; Θα ζνπ θάλεη θαθφ, μέξεηο.
- Καθφ; ΋ρη! Πάληα μππφιεηε βγαίλσ απφ ην ζπίηη! ΢ήκεξα ην πξσί ήπηα κηα θνχπα
δεζηφ θξαζί. Μ‟ απηφ πεξλάεη.
- Πφζν ρξνλψλ είζαη;
-Αψδεθα.
- Παο ζπρλά ζην ρσξηφ;
- Κακηά θνξά.
- ΢νπ αξέζεη λα κέλεηο ζηελ εμνρή;
- Έηζη θη έηζη..... Πεξηζζφηεξν ζα κνπ άξεζε φκσο ην ρσξηφ.... Ναη, λαη! Έξρνκαη,
έξρνκαη, απάληεζε ζην θάιεζκα ηεο γηαγηάο. Έθπγε γξήγνξα.

ΐεκάηηζα γηα ιίγν ζηελ απιή κπξνζηά απφ ην ζηάβιν· θνίηαμα ηα άιια ζπίηηα. Δ
εμνρή ήηαλ θαθεηηά, ηα ρσξάθηα κφιηο είραλ νξγσζεί θαη φια θσηίδνληαλ απφ ηνλ
ιεπθφ ήιην ηνπ Ννέκβξε. Σα δέληξα ήηαλ ζρεδφλ γπκλά, ζιηβεξά, ζαλ
εγθαηαιεηκκέλνη άλζξσπνη. Ο ρείκαξξνο πην θάησ, γεκάηνο κε ζνιφ λεξφ, έθνβε ηελ
πεδηάδα ζηα δπν, κέρξη ηε ζάιαζζα.

Γχξηζε ην θνξίηζη.
- Με ήζειε ε γηαγηά! είπε.
- Δ κεηέξα ζνπ πνχ είλαη; ηελ ξψηεζα.
- Πέζαλε εδψ θαη πνιιά ρξφληα. Αελ ηε ζπκάκαη. Βθείλε είλαη ε κεηέξα ηνπ παηέξα
κνπ.
- ΢‟ αγαπάεη ε γηαγηά ζνπ; ηελ ξψηεζα.
- Μαο αγαπάεη πνιχ, εκέλα θαη ηνλ αδειθφ κνπ, είπε ην θνξίηζη.
- Πέξπζη εξρφζνπλ ζην ζρνιείν;
- Ναη! Ο άιινο δάζθαινο φκσο δελ εξρφηαλ πάληα.
- Ση έκαζεο;
- Σα θσλήεληα εθείλνο καο ηα έκαζε· εγψ φκσο μέξσ λα δηαβάδσ ζην βηβιίν. Φέηνο
φκσο δελ ζα κπνξέζσ λα έξρνκαη πάληα: έρνπκε ηηο ειηέο θαη είκαη κφλε. Δ γηαγηά
κνπ είλαη γξηά θαη δελ κπνξεί λα θάλεη πνιιέο δνπιεηέο. Μνπ αξέζεη λα δηαβάδσ.
Ξέξεηε ηη έθαλα εγψ; Σν βξάδπ δηάβαδα κε ην θσο ηνπ ιπρλαξηνχ. Ώθφκε θαη φηαλ
έβξερε εγψ δηάβαδα.

Ήξζε θαη ν αδειθφο ηεο κε ηα πφδηα ιαζπσκέλα. Έβγαιε ην ζθνχθν ηνπ γηα λα κε
ραηξεηήζεη. Σα καιιηά ηνπ ήηαλ ππθλά, καχξα ζαλ κειάλε. Με θνίηαμε θαη
ρακνγέιαζε. Δ αδειθή ηνπ ζπλέρηδε λα κηιά.
- Ώπηφο βνεζά ηνλ παηέξα: ηζαπίδεη θαη μέξεη αθφκε θαη λα νξγψλεη, είπε.
- Έρεη ηε δχλακε λα θνπκαληάξεη ην αιέηξη; ξψηεζα.

27
- Σν θνπκαληάξσ, είπε ην αγφξη.
- Φφξεζε ην ζθνχθν ζνπ γηαηί θάλεη θξχν! ηνπ είπα.
- ΋ρη, φρη, δελ πεηξάδεη!
- ΢νπ αξέζεη λα έξρεζαη ζην ζρνιείν;
΢ήθσζε ηνπο ψκνπο. Βίπε:
- Πξέπεη λα βνεζάσ ηνλ παηέξα κνπ!
- Ώπηφο δελ μέξεη λα δηαβάδεη ζαλ θη εκέλα, έθαλε ε αδειθή ηνπ.
- Βίλαη αιήζεηα; ηνλ ξψηεζα.
- Αελ είλαη αιήζεηα είπε ην αγφξη, θνπλψληαο ην θεθάιη. Βίλαη κηα θαπρεζηάξα απηή!
- Ώιήζεηα είλαη! αληείπε ε αδειθή.
- Βγψ φκσο μέξσ ηνπο αξηζκνχο θη εζχ δελ ηνπο μέξεηο, είπε ην αγφξη, ζαλ λα ήζειε
λα ππεξαζπίζεη ηνλ εαπηφ ηνπ θαη λα απνθαιχςεη ηηο αδπλακίεο ηεο αδειθήο ηνπ, ε
νπνία ζψπαζε γηα ιίγν.
- Γηα λα δνχκε πψο ηνπο μέξεηο. Μέηξεζε αλά δπν κέρξη ην εθαηφ, είπα ζην αγφξη.
Άξρηζε λα κεηξά κε κηα απίζηεπηε γξεγνξάδα.
- Μπξάβν! ηνπ είπα. Σψξα πεο ηνπο θη εζχ, είπα ζην θνξίηζη.
- Αχν, ηέζζεξα, έμη, νρηψ, δέθα, δεθαηέζζεξα.......
- Ώ! έθαλε ν αδειθφο δηαθφπηνληάο ηελ.
- Βάλ κε δηαθφπηεηο! είπε εθείλε. Αψδεθα, δεθαηέζζεξα, δεθανρηψ....
- Ώ! έθαλε πάιη ν αδειθφο.
- Έρεη δίθην ν αδειθφο ζνπ: ηα μέξεη θαιχηεξα εθείλνο!
Σν θνξίηζη πιεγψζεθε.

Μπήθακε κέζα ζηνλ ζηάβιν-ηάμε. Αελ είρε έξζεη αθφκε θαλέλα άιινο.
- Αελ ην είπαηε θαη ζηνπο άιινπο; ξψηεζα ζηα δπν παηδηά.
- Σν είπακε θαη ζα έξζνπλ, είπε ην θνξίηζη.
Σεο είπα λα δηαβάζεη ζην αλαγλσζηηθφ πνπ είρε θέξεη καδί ηεο. Σν άλνημε απάλσ ζηα
γφλαηά ηεο θαη άξρηζε λα δηαβάδεη αξγά, πξνζπαζψληαο λα πξνθέξεη ζσζηά ηηο
ιέμεηο.
- Σψξα δηάβαζε εζχ! είπα ζηνλ αδειθφ ηεο. Πψο ζε ιέλε;
- Μπαζηηάλν Κφικη!
Αηάβαζε ζρεδφλ ζαλ ηελ αδειθή ηνπ.
- Μπαζηηαλέ! Μπαζηηαλέ! θψλαμε θάπνηνο απφ έμσ.
- Βίλαη νη άιινη! είπε ην αγφξη, έδσζε ην βηβιίν ζηελ αδειθή ηνπ θαη πεηάρηεθε έμσ.
Βιάηε, ειάηε! είπε ζηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ.

Μπήθαλ δχν αγφξηα: δχν αδέιθηα. Σν θαηαιάβαηλε θαλείο απφ ηα κάηηα, ηα καιιηά,
ηε κχηε. Σν έλα ήηαλ θηφιαο άληξαο. Ήηαλ δεθαηεζζάξσλ ρξνλψλ. Σν άιιν ήηαλ
θνληφρνληξν. Σα παπνχηζηα ηνπ κεγάινπ ήηαλ παιηά, δεξκάηηλα· ην άιιν ήηαλ
μππφιεην θαη ηα πφδηα ηνπ καπξηζκέλα θαη ζθαζκέλα. Σν κπξάηζν ηνπ κεγάινπ ήηαλ
ηπιηγκέλν.
- Ση έπαζε ην ρέξη ζνπ; ηνλ ξψηεζα.
- Έπεζα πξνρζέο ην βξάδπ. Γιίζηξεζα θαη έπεζα θαη έζπαζα ην κπξάηζν κνπ, είπε.
- Καη πψο έγηλε θαη έπεζεο βξαδηάηηθα; Βξρφζνπλ απφ ην ρσξηφ;
- ΋ρη. Σξψγακε. ΢ην ζηάβιν πνπ ήηαλ νη αγειάδεο γαχγηδε ην ζθπιί. Ννκίζακε φηη
ήηαλ θιέθηεο. Ο παηέξαο κνπ δελ είλαη εδψ· πήγε ζηελ παιηνακεξηθή, ζηελ
Ώξγεληηλή. ΢ην ζπίηη ήκαζηαλ εγψ, ε κεηέξα κνπ, ε αδειθή κνπ θαη απηφο, θη έδεημε
ηνλ αδειθφ ηνπ. Ώξπάδσ ην ηνπθέθη θαη πεηηέκαη έμσ. Αελ μέξσ πψο έγηλε θαη έπεζα.

28
΢ηελ αξρή δελ έλνησζα ηίπνηα, κεηά φκσο άξρηζε λα κνπ πνλάεη. Κιέθηεο φκσο δελ
ππήξραλ.... Σν ζθπιί έηζη ηνπ ήξζε θαη γαχγηδε......
- Καη γηαηί ν παηέξαο ζνπ άθεζε ηα ρσξάθηα; ηνλ ξψηεζα.
- Σα ρσξάθηα δελ είλαη δηθά καο. Σα λνηθηάδνπκε.
- Καη ηα γειάδηα δηθά ζαο είλαη;
- Οη γειάδεο είλαη ηνπ αθεληηθνχ. Βκείο δελ έρνπκε ηίπνηα θαη πξέπεη λα δίλνπκε ηα
ηξία ηέηαξηα απφ εθείλα πνπ παξάγνπκε. Σν αθεληηθφ βάδεη κφλν ηε γε.
- Πψο ζε ιέλε;
- Παζθνπάιε Πέζθν θαη ηνλ αδειθφ κνπ Ώξθάληδειν.
- Πέξπζη ήξζαηε ζην ζρνιείν;
- Μάιηζηα, θχξηε, απάληεζε ην θνξίηζη γηα ινγαξηαζκφ ηνπο, ρσξίο λα ζεθψζεη ηα
κάηηα ηεο απφ ηνλ Παζθνπάιε, πνπ ηνλ άθνπγε κε αλνηρηφ ην ζηφκα,
κνπξκνπξίδνληαο θη εθείλε ηα ιφγηα ηνπ.
- Βξρφκαζηαλ καδί ηνπο, είπε ν Παζθνπάιε.
- Χξαία! Καζίζηε! ηνπο δηέηαμα.
- Κάηζε εδψ, Παζθνπά! έθαλε ην θνξίηζη καδεχνληαο ην θνπζηάλη ηεο θάησ απφ ην
γνθφ θαη ηξαβήρηεθε πην πέξα.
Ο Παζθνπάιε θάζηζε θνληά ηεο, ν Ώξθάληδειν θάζηζε ζηελ μχιηλε θαξέθια πνπ
πξννξηδφηαλ γηα κέλα.
Σν παξαζπξάθη ην άθεζα θιεηζηφ γηαηί θχζαγε έλα χπνπην βνξηαδάθη.
Σνπο είπα λα γξάςνπλ κηα ζχληνκε νξζνγξαθία.
Άλνημαλ ηα ηεηξάδηα επάλσ ζηα γφλαηά ηνπο, έζθπςαλ θαη επαλαιάκβαλαλ θάζε ιέμε
ζπιιαβή πξνο ζπιιαβή.
- Δ θαηζίθα δίλεη ην γάια θαη ν άλζξσπνο ην πίλεη. ππαγφξεπα εγψ.
- Δ θα-ηζί-θα δί-λεη ην γά- ια, επαλαιάκβαλαλ.
- Ο ρσξηθφο είλαη δπλαηφο, επεηδή ηξέθεηαη κε γάια θαη κε φζπξηα, πνπ είλαη πγηεηλέο
ηξνθέο, ζπλέρηζα.
- Πίλνληαο γάια, ινηπφλ, γηλφκαζηε δπλαηνί; κε ξψηεζε ην θνξίηζη, ζεθψλνληαο ηα
κάηηα απφ ην ηεηξάδην.
- ΐεβαίσο! είπα.
- Βκείο φκσο δελ ην πίλνπκε ην γάια, είπε εθείλε.
- Σν πνπιάηε ζε θαλέλα γαιαηά; ηε ξψηεζα.
- ΋ρη. Σν θάλνπκε ηπξί θη έπεηηα ην πνπιάκε. Υξεηαδφκαζηε ιεθηά. Ο παηέξαο κνπ
ιέεη πάληα: «Πξέπεη λα πνπιήζνπκε ηα ξεβίζηα, γηαηί ρξεηαδφκαζηε ιεθηά. Πξέπεη λα
πνπιήζνπκε ην ζηάξη, γηαηί ρξεηαδφκαζηε ιεθηά!» Καη φηαλ πξέπεη λα αγνξάζεη θάηη
γηα εκάο ή γηα εθείλνλ μαλαπνπιάεη ζηάξη θαη ιάδη. Καη ηα απγά ηα πνπιάκε. Δ γηαγηά
κνπ ιέεη πάληα: «Δ δσή καο είλαη ζαλ ησλ θαηαδηθαζκέλσλ. Ο ίδηνο ν Θεφο καο έρεη
θαηαδηθάζεη. Ο ρσξηάηεο είλαη θαηαξακέλνο. Καλείο δελ ηνλ ζέιεη. Ο ίδηνο ν Θεφο
είπε ζην ρσξηάηε: Βζχ ζα δνπιεχεηο γηα ηνπο άιινπο. Θα δεκηνπξγήζεηο πινχηε θαη
αγαζά, ζα θαιιηεξγήζεηο ηα δάζε, αιιά ην ςσκί δελ ζα είλαη δηθφ ζνπ». Κάζε κέξα
ζρεδφλ ηα ιέεη απηά ε γηαγηά κνπ. Πνηνο μέξεη ηη λα έρνπλ θάλεη νη ρσξηάηεο θαη
πξφζβαιαλ ηνλ Θεφ;
Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν εθθξαδφηαλ ην θνξίηζη ήηαλ ηφζν εηιηθξηλήο, ηφζν απιντθφο
πνπ κνπ θάλεθε φηη άθνπγα ηε θσλή ελφο πξνθήηε. Καη έλνησζα λα κνπ ζθίγγεηαη ε
θαξδηά. Σα άιια παηδηά άθνπγαλ ην θνξίηζη πνπ είρε κηιήζεη ρσξίο λα πάξεη αλάζα,
ζαλ λα ήηαλ δαηκνληζκέλν.
- Βίλαη αλνεζίεο, πνπ ηηο ιέλε έηζη.... είπα.
Σν θνξίηζη ζήθσζε ηνπο ψκνπο θαη είπε:
- Δ γηαγηά κνπ φκσο πάληα απηά ιέεη.

29
Μεηά κία ψξα ηα παηδηά ήηαλ κειαλά απφ ην θξχν θαη δελ κπνξνχζαλ πιένλ λα
θξαηήζνπλ ην κνιχβη κε ηα δάρηπια. Καη ηα δηθά κνπ ηα πφδηα ήηαλ παγσκέλα,
παξφιν πνπ βεκάηηδα επάλσ ζην αλψκαιν ιηζφζηξσην ηνπ ζηάβινπ. Σα άθεζα λα
θχγνπλ θαη ηνπο είπα λα κελ μεράζνπλ λα έξζνπλ ηελ επφκελε κέξα θαη λα
εηδνπνηήζνπλ θαη ηα άιια παηδηά ηεο πεξηνρήο.
Πέξαζα κπξνζηά απφ ην ζπίηη θαη ραηξέηεζα απ‟ έμσ ηε γξηά. Βθείλε βγήθε ζην
θαηψθιη θη άξρηζε ηηο επγέλεηεο. Με παξαθαινχζε λα κελ πεγαίλσ ζπρλά, επεηδή ηα
παηδηά είραλ ηφζεο δνπιεηέο πνπ έπξεπε λα θάλνπλ.
- Σα ρξεηαδφκαζηε απηά ηα παηδηά, θπξ-δάζθαιέ κνπ, κνπ έιεγε. Θα ζέιακε λα ηα
κνξθψζνπκε, αιιά δελ κπνξνχκε. Ο Θεφο θξφληηζε λα έρνπκε πνιιή παξαγσγή απφ
ειηέο θέηνο θαη δελ κπνξνχκε λα ηηο αθήζνπκε πεζκέλεο ζην ρψκα. Θα ήηαλ κεγάιε
ακαξηία θαη ν Θεφο ζα καο ηηκσξνχζε. ΋ηαλ καο θάλεη ηέηνηα ράξε ν νπξαλφο δελ
κπνξνχκε λα ηελ αθήζνπκε λα πάεη ρακέλε. Βκείο, θπξ-δάζθαιε, δελ είκαζηε
άλζξσπνη ηεο πφιεο. Ώπφ ηε γε δνχκε θαη εάλ ε γε δελ παξάγεη, ζα πξέπεη λα πάκε
λα πέζνπκε ζηε ζάιαζζα λα πληγνχκε. Δ δσή καο εμαξηάηαη απφ ηε γε θαη απφ ηα
ρέξηα καο. Βάλ ηα ρέξηα καο είλαη φιν πγεία, ηφηε ηα βγάδνπκε πέξα, δηαθνξεηηθά καο
πεξηκέλνπλ ζπκθνξέο, αιιά γηα φια ηα πξάγκαηα ππάξρεη έλα φξην. Μπνξείηε λα
ζηχςεηε κηα πέηξα; ΐγαίλεη δνπκί απφ κηα πέηξα;
Μηινχζε κε γλσκηθά θαη νη θνπβέληεο ηεο ήηαλ εηιηθξηλείο θαη θαζαξέο.
Σα εγγνλάθηα ηεο ήηαλ εθεί θαη άθνπγαλ, ηα άιια δπν είραλ θχγεη.
- Σν ζρνιείν ρξεηάδεηαη, θπξά κνπ. Ώθήζηε ηα παηδηά λα έξρνληαη! ηεο είπα, αιιά
ηαπηφρξνλα θαηαιάβαηλα φηη εθείλε είρε πεξηζζφηεξν δίθην απφ εκέλα.
- Καη πνηνο δελ η‟ αθήλεη λα έξζνπλ; Σ‟ αθήλνπκε φηαλ κπνξνχκε! Σν αθεληηθφ φκσο
ζην ηέινο ηεο ρξνληάο ζέιεη λα πιεξσζεί, θη εθείλνο δελ θάλεη δηάθξηζε. Βάλ έρεηο
ζνδηά ή δελ έρεηο, ιίγν ηνλ ελδηαθέξεη. Πξέπεη λα ηνπ δψζεηο ην ιάδη, πξέπεη λα ηνπ
δψζεηο ην ζηάξη θαη φια η‟ αγαζά ηνπ Θενχ.

Υαηξέηεζα θαη έθπγα. Δ ιάζπε ζήκεξα είρε θάπσο ζηεγλψζεη κε ηνλ ήιην θαη ζηα
ρσξάθηα νη ρσξηθνί έζπεξλαλ. Με ραηξεηνχζαλ, εάλ πεξλνχζα απφ θνληά ηνπο. Βγψ
απαληνχζα κ‟ έλα θνχλεκα ηνπ ρεξηνχ, ζαλ λα ήκνπλ βαζηιηάο.

Βξρφκνπλ ζηελ Μπαληία θάζε κέξα ηελ ίδηα πεξίπνπ ψξα.

Ήξζαλ θαη άιια δχν απηδηά θαη ηψξα ν πάγθνο δελ ηα ρσξνχζε πηα. Έλα έπξεπε λα
θάζεηαη επάλσ ζε κηα πέηξα.

Έγξαθαλ κε ην ηεηξάδην επάλσ ζηα γφλαηα. Μεηά κία ψξα ηα ρέξηα ηνπο μχιηαδαλ
θαη ηα έδησρλα. Έλησζα άζρεκα γη‟ απηή ηελ θαηάζηαζε θαη δελ είρα θακία φξεμε λα
δηδάμσ. Ήζεια λα πεξάζεη γξήγνξα ν ρξφλνο θαη λα κελ μαλαγπξίζσ πηα ζ‟ εθείλν ην
ζιηβεξφ κέξνο.

Σα παηδηά κάζαηλαλ εθείλν ην ιίγν πνπ ηνπο δίδαζθα κε ηε κεγαιχηεξε επηκέιεηα.

Ώξθεί λα έβιεπαλ θάηη κία κφλν θνξά θαη ην θαηαιάβαηλαλ ακέζσο θη έπεηηα ην
ζπκφληαλ γηα πάληα. Δ ηθαλφηεηά ηνπο απηή θαη ε επηζπκία ηνπο γηα κάζεζε κ‟ έθαλε
λα η‟ αγαπήζσ θαη έηζη πήγαηλα γηα κάζεκα αθφκε θαη φηαλ ν θαηξφο δελ ήηαλ θαιφο.
Αελ απνπζίαδαλ πνηέ. Με ην θξχν, μππφιεηα, ηπιηγκέλα ζε θαλέλα παιηφ παλσθφξη
ηνπ παηέξα ηνπο, ήηαλ εθεί. Βθείλνο πνπ εξρφηαλ ιηγφηεξν ήηαλ ν Παζθνπάιε Πέζθν.
΋ηαλ φκσο εξρφηαλ ήηαλ πάληα εληάμεη κε ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ. Πην επηκειήο απφ

30
φινπο ήηαλ ην θνξίηζη θαη γηα λα κελ ράζεη ην κάζεκα ζεθσλφηαλ λσξίο ην πξσί,
ζρεδφλ λχρηα, φπσο κνπ έιεγε, θαη πήγαηλε ζηελ θνηιάδα γηα λα θέξεη λεξφ θαη ην
έδηλε ζηε γηαγηά, έπεηηα θξφληηδε γηα ην ρνξηάξη πνπ ζα έδηλε ζηα γνπξνχληα θαη ζην
ηέινο κάδεπε θαη θαλέλα θαιάζη ειηέο. Καη ηελ ψξα πνπ ζα άξρηδε ην κάζεκα ήηαλ
έηνηκε, κε ην ηεηξάδην ζην ρέξη, ρηεληζκέλε θαη θαζαξή, κε έλα ζάιη απφ ρνληξφ
καιιί ξηγκέλν ζηνπο ψκνπο, ηα πφδηα κεο ζηε ιάζπε, ηα κάηηα θαζάξηα ζαλ δπν ειηέο
γεκάηεο ιάδη. Με ραηξεηνχζε θαη κνπ έιεγε:
- Μνπ αξέζεη ην δηάβαζκα. Ξέξεηε ηη θάλνπκε κε ηνλ αδειθφ κνπ; Σν βξάδπ ε γηαγηά
καο βάδεη ηηο θσλέο, εάλ αλάςνπκε ην ιπρλάξη κεηά ην θαγεηφ. Λέεη φηη μνδεχνπκε
ιάδη θαη δελ είλαη ζσζηφ. Σφηε θάλνπκε ην εμήο: εγψ δηαβάδσ θαη ν αδειθφο κνπ
θφβεη θιαδηά απφ ξείθη θαη ηα αλάβεη γηα λα έρνπκε θσο ή εθείλνο δηαβάδεη θη εγψ
ξίρλσ ηα θιαδηά ζηε θσηηά. Ο παηέξαο καο φκσο καο θσλάδεη θαη ιέεη λα πάκε γηα
χπλν, επεηδή δελ κπνξεί λα αθνχεη ηε κνπξκνχξα καο, επεηδή πξέπεη λα θνηκεζεί,
επεηδή πξέπεη λα ζεθσζεί λσξίο ην πξσί, δελ κπνξεί λα κείλεη ζην θξεβάηη ζαλ θη
εκάο. Καη πξαγκαηηθά ζεθψλεηαη λσξίο, θαηά ηηο ηξεηο, γηα λα ηαΎζεη ηηο αγειάδεο. Κη
έηζη εκείο πξέπεη λα πάκε γηα χπλν θαη δελ κπνξνχκε λα δηαβάζνπκε φπσο ζέινπκε.
Σν θνξίηζη ηα δηεγνχηαλ απηά κε δσληάληα, θνηηψληαο κε κεο ζηα κάηηα.
Βάλ έβξερε δελ πήγαηλα γηα κάζεκα. Σελ άιιε κέξα ή κεηά απφ δπν ηξεηο κέξεο
μαλαπήγαηλα. Σν θνξίηζη ηφηε κνπ έιεγε:
- Υζεο ζαο πεξηκέλακε, αιιά δελ ήξζαηε!
- Ννκίδεηο φηη κπνξνχζα λα έξζσ κε ηέηνηνλ θαηξφ; ηεο έιεγα.
Σφηε εθείλε έζθπβε ην θεθάιη θαη κνπ έιεγε κε ιχπε:
- Θα βξερφζαζηαλ! θαη πξφζζεηε. Βγψ έθαλα απηή ηελ εξγαζία, είλαη θαιή; Θέισ
έλαλ θαιφ βαζκφ.
- Βληάμεη Γθξάηζηα! Να κειεηάο φκσο, ε; ηεο έιεγα, ρατδεχνληάο ηεο ηα ιεία καιιηά.
Με θνίηαδε κε γιπθχηεηα θαη κνπ έθαλε πάληα θάπνηα εξψηεζε:
- ΢ην ρσξηφ, πάλε ζην ζρνιείν; κε ξψηεζε κηα κέξα. Κάλεηε καζήκαηα θαη ζην
ρσξηφ;
- ΋ρη, Γθξάηζηα! Μφλν εδψ θάλσ καζήκαηα, αιιά θαη ζην ρσξηφ έρεη ζρνιείν.
- ΢αο δίλνπλ πνιιά ιεθηά;
- Αέθα ρηιηάδεο ιηξέηεο.
- Παλαγίηζα κνπ! αλαθψλεζε ε Γθξάηζηα, αλνίγνληαλ δηάπιαηα ηα κάηηα, γηαηί ηεο
θάλεθε κεγάινο ν αξηζκφο.
- Βίλαη πνιιά; ηε ξψηεζα ρακνγειψληαο.
- Οπ! έθαλε.
- Καη βέβαηα πνιιά είλαη, είπε ν Μπαζηηάλν. Αέθα ρηιηάδεο ιηξέηεο δελ έρεη θαλέλαο.
Πηζηεχσ πσο είζηε πνιχ πινχζηνο εζείο. Θα ήζεια λα γίλσ δάζθαινο, ζαλ θη εζάο!
- Κη εγψ! είπε ν Ώξθάληδειν θνθθηλίδνληαο.
- Μπξάβν παηδηά!
- Βίλαη σξαίν λα ζπνπδάδεη θαλείο, έηζη δελ είλαη; κε ξψηεζαλ ηα παηδηά.
- Θα κπνξνχζα λα ζπνπδάζσ θη εγψ; ΢πνπδάδνπλ θαη νη γπλαίθεο; κε ξψηεζε ε
Γθξάηζηα.
- Καη βέβαηα ζπνπδάδνπλ θαη νη γπλαίθεο!
- Μα ζηελ πφιε ζπνπδάδνπλ; Αελ πξέπεη λα θάλνπλ ηηο δνπιεηέο ηνπ ζπηηηνχ εθείλεο
νη γπλαίθεο; ξψηεζε ε Γθξάηζηα.
- ΢πνπδάδνπλ ζηελ πφιε θαη πξέπεη λα θάλνπλ θη εθείλεο ηηο δνπιεηέο ηνπ ζπηηηνχ,
είπα. Βίλαη φκσο δηαθνξεηηθά, δελ είλαη φπσο ζηα ρσξηά ή ηελ χπαηζξν.
- Καη γηαηί; κε ξψηεζε ε Γθξάηζηα.

31
- Βπεηδή έρνπλ ην λεξφ κέζα ζην ζπίηη, έρνπλ ειεθηξηθφ θσο θαη ηφζα άιια σξαία
πξάγκαηα.
-Νεξφ κέζα ζην ζπίηη; Έρνπλ βξχζε κέζα ζην ζπίηη; κε ξψηεζε ην θνξίηζη.
- Μηα βξχζε πνπ κπνξνχλ λα ηελ αλνίγνπλ θαη λα ηελ θιείλνπλ φπνηε ζέινπλ, είπα.
- Ση σξαία! αλαθψλεζε ε Γθξάηζηα, ρισκή απφ ηνλ πνιχ ζαπκαζκφ.
Σα παηδηά άθνπγαλ ζησπειά, κε ην ζηφκα αλνηρηφ.
- Καη πάλε ζην πνηάκη γηα λα πιχλνπλ ηα ξνχρα; κε ξψηεζε.
- Σα πιέλνπλ ζην ζπίηη.
- Μπνξνχλ λα ηα θάλνπλ φια ζην ζπίηη ρσξίο λα βγνπλ έμσ;
- ΐέβαηα.
-Καη ηη ινγήο θσο έρνπλ ζην ζπίηη; κε ξψηεζαλ ηα παηδηά. Με πεηξέιαην;
- ΋ρη, παηδηά· κε ειεθηξηθφ.
- Διεθηξηθφ;
- Έλα θσο πνπ ην αλάβνπλ θαη ην ζβήλνπλ φπνηε ζέινπλ: παηάλε έλα θνπκπί θαη
αλάβεη, μαλαπαηάλε ην θνπκπί θαη ζβήλεη, είπα.
- Ση σξαία! έθαλε ε Γθξάηζηα.
- Κη εζείο ηα είδαηε απηά ηα πξάγκαηα; κε ξψηεζαλ ηα παηδηά.
- Σα είδα ζην Ρέηδην.
- ΢ην Ρέηδην; Βίλαη φκνξθν, είλαη κεγάιν ην Ρέηδην; κε ξψηεζαλ φια ελ ρνξψ.
Υξεηάζηεθε λα ηνπο κηιήζσ ιίγν γηα ην Ρέηδην θη εθείλα θάζνληαλ ήζπρα ήζπρα θαη
άθνπγαλ... θαη φηαλ ηειείσζα κε παξαθαινχζαλ λα ηνπο πσ θη άιια.
- Βγψ φηαλ κεγαιψζσ ζα πάσ εθεί, είπε ν Μπαζηηάλν.
- Κη εγψ, είπαλε ν Ώξθάληδειν θαη ηα άιια.
- Κη εγψ ζα ήζεια λα πάσ, αιιά δελ κπνξψ, είπε ε Γθξάηζηα ιππεκέλα.
- Γηαηί; ηελ ξψηεζα.
- Βγψ είκαη γπλαίθα θαη νη γπλαίθεο δελ ην θνπλάλ απφ ηνλ ηφπν ηνπο, είπε, πην
ιππεκέλα απφ πξηλ.
- ΋ηαλ κεγαιψζεηο ζα παο, ραδνχια! ηεο είπα θαη ηεο ράηδεςα ηα καιιηά κε
ηξπθεξφηεηα.

Μηα κέξα είρε αξρίζεη λα βξέρεη ζηγά, ζηγά θαη λπζηαιέα ηφζν πνπ δελ έδεηρλε
ζεκάδηα φηη ζα ζηακαηνχζε ζχληνκα, φπσο ζπκβαίλεη ζπρλά ζηελ Καιαβξία καο, κεο
ζην θαηαρείκσλν.

΋ηαλ ηέιεησζε ην ζρνιείν, ηα παηδηά, ήδε μπιηαζκέλα, έθπγαλ γηα ηα ζπίηηα ηνπο πνπ
ήηαλ δηάζπαξηα κέζα ζηελ πγξή θαη κειαγρνιηθή εμνρή, ζθεπάδνληαο ην θεθάιη κε
ηα παλσθφξηα ηνπο θαη παίξλνληαο ην ιαζπσκέλν δξνκάθη πνπ είρε κεηαηξαπεί ζε
ξπάθη.

Βγψ, πεξηκέλνληαο λα ζηακαηήζεη ε βξνρή ζε κία ή δχν ψξεο, κπήθα ζην ζπηηάθη ηεο
Γθξάηζηα. Μέζα ήηαλ ε γηαγηά ηεο, κπξνο ζην ηδάθη. Μφιηο κε είδε βηάζηεθε λα κνπ
δψζεη ηε κνλαδηθή θαξέθια πνπ ππήξρε ζην ζπίηη. Δ Γθξάηζηα ζθνχπηζε ην θεθάιη
ηεο κε έλα ζαθί απφ ίλεο ζπάξηνπ θαη ηα πφδηα κε έλα θνπξέιη θαη θάζηζε ζ‟ έλα
θνχηζνπξν πιάη ζηε θσηηά. Σν ίδην έθαλε θαη ν αδειθφο ηεο.

Δ γξηά ζηακάηεζε λα γλέζεη θαη θξαηνχζε ην αδξάρηη ζηελ πνδηά.

- Καεκέλα κνπ παηδηά, είζηε παγσκέλα! Γεζηαζείηε, δεζηαζείηε! έιεγε ζηα εγγφληα
θαη ηνπο έπηαλε ηα πφδηα, ηα ρέξηα. Θα πεζάλεηε απφ ην θξχν! έιεγε. Κη εζείο, θαιέ
κνπ δάζθαιε, βάιηε ηα πφδηα ζαο ζην ηδάθη, έηζη ζα δεζηαζείηε θη εζείο.

32
Σελ επραξίζηεζα βεβαηψλνληάο ηελ φηη δελ θξχσλα.
- Ώρ, είζηε λένο, λένο! Έρεηε δίθην. Κη εγψ θάπνηε δελ έλησζα ην θξχν, ηψξα φκσο.....
Δ δσή πεξλά: κπνξνχκε πάληα λα είκαζηε νη ίδηνη; Αελ κπνξνχκε λα είκαζηε πάληα
λένη. Ώπηφο πνπ έθηηαμε ηνλ θφζκν, ήμεξε ηη έθαλε. Σψξα ηξέκνπλ ηα θφθαιά κνπ
απφ ην θξχν. Μηινχζε θαη έγλεζε.

Μεηά απφ κία καθξά ζησπή είπε μαθληθά:

- Μπαζηηαλέ, πήγαηλε λα βάιεηο ην γατδνχξη κέζα, ην θαθφκνηξν, πήγαηλε!
Ο Μπαζηηαλέ πήξε έλα ζάθν, ηνλ έβαιε ζην θεθάιη θαη βγήθε.
- Φπρή έρεηο θαη ζηελ ςπρή πξέπεη λα πηζηεχεηο, είπε ε γξηά , απεπζπλφκελε ζ‟ εκέλα,
ελψ ζηακάηεζε κε ην αδξάρηη ζηελ πνδηά θαη ζθνχπηδε ηε κχηε ηεο πνπ έηξερε κε ηελ
αλάπνδε ηεο καχξεο πνδηάο ηεο. Πξέπεη λα ηα θξνληίδνπκε ηα δψα. Ο Θεφο ησλ δψσλ
είλαη ν άλζξσπνο, πξφζζεζε θαη μαλάξρηζε λα γλέζεη βξέρνληαο κε ζάιην ηνλ δείρηε
κε ηνλ αληίρεηξα.

Δ Γθξάηζηα κε θνίηαδε θαη θαηαιάβαηλα φηη ήζειε λα κε ξσηήζεη θάηη, αιιά δελ
ηνικνχζε.

Καλείο δελ κηινχζε ηψξα. Έλα γνπξνχλη έμσ άξρηζε λα γξπιίδεη επίκνλα.
- Γθξάηζηα, πήγε λα ξίμεηο ρφξην ζην δσληαλφ! ηε δηέηαμε ε γηαγηά.

Σν θνξίηζη έβαιε έλαλ άιιν ζάθν ζην θεθάιη θαη βγήθε.

- ΐιέπεηε ηη δσή θάλνπκε, θπξ-δάζθαιε; Ώγσληδφκαζηε λα ηα θάλνπκε φια κφλνη
καο. Έρνπκε θαηζίθα, γειάδηα, γατδνχξη, γνπξνχλη, θφηεο θαη φια απηά ηα δψα
δνπιεχνπλ γηα καο θη εκείο δνπιεχνπκε γηα ηνπο άιινπο. Ώπηή είλαη ε δσή ησλ
ζθαθηηάδσλ θαη ησλ γειαδάξεδσλ. Πάληα ππήξρε ν πινχζηνο πνπ δεη ζε βάξνο ηνπ
θνξφηδνπ θαη πάληα ζα ππάξρεη. Αελ αμίδεη λα καο ιέλε ην έλα θαη ην άιιν: γηα κέλα ν
θφζκνο είλαη πάληα ν ίδηνο. ΢‟ φιε κνπ ηε δσή έθηπλα αίκα θαη πνηέ θαλέλαο δελ κνπ
είπε: «Πεξίκελε λα ζε βνεζήζσ εγψ». Καλείο δελ ζε ινγαξηάδεη, θαλείο. Βάλ
δνπιέςεηο, ζα θαο, εάλ φρη, κπνξείο λα πεζάλεηο. Βάλ δνπιεχεηο, έλα μεξνθφκκαην
πνηηζκέλν κε ηδξψηα ζα έρεηο γηα λα θαο. Βάλ δελ δνπιεχεηο, κπνξείο λα παο λα
πέζεηο απφ ην γεθχξη θαη λα πληγείο. Βκείο δελ έρνπκε ηίπνηα θαη πξέπεη λα ςάρλνπκε
πάληα γε θαη ζπίηη. Καη ζ‟ φιε κνπ ηε δσή ζαλ γχθηηζζα γχξηδα απφ εδψ θαη απφ
εθεί. ΋ηαλ δελ ήηαλ επραξηζηεκέλν ην αθεληηθφ έπξεπε λα πάξσ ην αρπξφζηξσκά
κνπ θαη δξφκν ή πάιη φηαλ δελ ηα βγάδακε πέξα ζε νξηζκέλα ρσξάθηα ή φηαλ κέλακε
ρξεσκέλνη. Πφζα είδαλ ηα κάηηα κνπ, πφζα έρσ πεξάζεη! Μφλν ν Υξηζηφο επάλσ ζην
ζηαπξφ ην μέξεη, κφλν εθείλνο ηα βιέπεη φια. Ο άληξαο κνπ, γηα λα ζαο θέξσ έλα
παξάδεηγκα, πέζαλε ζθάβνληαο. Σν θνξκί ηνπ είρε δηπιψζεη απφ ηελ πνιχ δνπιεηά.
Καη γλέζακε πάληα κε ην ίδην αδξάρηη: θαη ηα παηδηά κεγάισζαλ έηζη.... φπσο
κπνξνχζαλ, ηδξνθνπψληαο θαη θνπηάδνληαο θη εθείλα απφ κηθξά. Καιχηεξα λα κελ
θάλεη θαλείο παηδηά ζ‟ απηφλ ηνλ άραξν θφζκν, εάλ είλαη λα ππνθέξνπλ ηφζν. Σψξα
είλαη αιιηψο, αιιά ηφηε.....

Λάιεζε έλαο πεηεηλφο, έπεηηα έλαο άιινο θη έλαο άιινο αθφκε.

- Ο θαηξφο ζα θξαηήζεη! – είπε ε γξηά. – ΋ηαλ ηα θνθφξηα ιαινχλ έηζη ζεκαίλεη φηη ν
θαηξφο είλαη βξνρεξφο, φηη ζα ξίμεη λεξφ.

33
Βγψ παξαπνληφκνπλ γηα ηνλ παιηφθαηξν, πνπ ζήκεξα βξήθε λα βξέρεη ρσξίο
ζηακαηεκφ, θαη γηα ηνλ ηξφπν επηζηξνθήο κνπ ζην ζπίηη.

Βίπε ε γξηά:
- Σν ζπηηηθφ καο είλαη θησρηθφ, αιιά ζην ρσξηφ δελ κπνξείηε λα πάηε. Βκείο απηά
έρνπκε. ΋πσο ιέεη ε παξνηκία: Σν κπξηζηηθφ θπδψλη, απφ θείλα πφρεη δψλεη.

Δ Γθξάηζηα γχξηζε απφ έμσ. Κάζηζε ζηελ ίδηα ζέζε φπσο θαη πξηλ θαη άξρηζε λα
ζπδαπιίδεη ηε θσηηά. Πάλσ ζε κηα κεγάιε ππξνζηηά ππήξρε έλα πήιηλν ηζνπθάιη θαη
κέζα θάβα πνπ έβξαδε.
- Κνίηαμε εάλ ζέιεη αιάηη! είπε ε γηαγηά ζην θνξίηζη.
Δ Γθξάηζηα πήξε κεξηθνχο θφθθνπο κε ην μχιηλν θνπηάιη, ηνπο δνθίκαζε θαη είπε φηη
ήηαλ εληάμεη.

Αίπια ζην ηδάθη ππήξρε έλα παξαζπξάθη. Έβιεπα ηνλ νπξαλφ κνιπβέλην, ηα ζχλλεθα
πάλσ ζηηο θνξπθέο ησλ ιφθσλ. Δ βξνρή έπεθηε αξγή, ζηαζεξή, πιεθηηθή.
- Θα θξαηήζεη έηζη ν θαηξφο! είπε ε γξηά ζθνππίδνληαο πάιη ηε κχηε ηεο.
- Πψο ηε καγεηξεχεηε ηε θάβα; ξψηεζα ηε γηαγηά.
- Ώπνβξαδίο ηε βάδσ ζην λεξφ κε αιηζίβα θη έπεηηα ηελ επφκελε εκέξα ηε βάδσ ζηε
θσηηά. Σελ αθήλσ λα βξάζεη ιίγν, έπεηηα ηελ ζηξαγγίδσ· ηελ πιέλσ θαιά θαη ηελ
αιαηίδσ. Καη ηε καγεηξεχσ φπσο ηα δπκαξηθά. Ώπηά ηξψκε εκείο απφ ρξνληά ζε
ρξνληά. Βίκαζηε πηα ζπλεζηζκέλνη. Μνηάδνπκε κε αλζξψπνπο πνπ πάλε ζηνλ
θξενπψιε εκείο; Βγψ φκσο δελ παξαπνλέζεθα πνηέ γη‟ απηφ. Παξαθαινχζα ην Θεφ
λα κνπ δίλεη πγεία θαη δχλακε γηα λα δνπιεχσ. ΋ια ηα άιια είλαη καηαηφηεηα απηνχ
ηνπ θφζκνπ! είπε ε γηαγηά.

Σν ζθπιί είρε αξρίζεη αλ γαβγίδεη δπλαηά.

- Θα είλαη ν παηέξαο ζνπ πνπ έξρεηαη κε ηηο γειάδεο! ΐγεο έμσ! είπε ε γηαγηά ζην
θνξίηζη.

Δ Γθξαηζηέια πήγε ζην παξάζπξν, θνίηαμε έμσ θαη είπε:

- Βθείλνο είλαη. Κνπβάιεζε ην αιέηξη ζηνπο ψκνπο θαη είλαη κνχζθεκα.
- Σηο γειάδεο ηηο έβαιε ζηε ρακνθέια ή ηηο άθεζε έμσ; ξψηεζε ε γηαγηά.
- Σηο βάδεη κέζα, είπε ε Γθξαηζηέια.

Ήξζε ν Μπαζηηάλν. Άθεζε ην ζάθν πίζσ απφ ηελ πφξηα θαη θνχξληαζε ζην δηθφ ηνπ
θνχηζνπξν θνληά ζηε θσηηά, ληξνπαιφο, ζησπειφο. Ήξζε θαη ν ρσξηθφο
κνπζθεκέλνο σο ην θφθθαιν. Με ραηξέηεζε θαη δήηεζε ζπγγλψκε πνπ ήηαλ ζ‟ εθείλα
ηα ράιηα.
- Παιηνδσή ε δηθή καο, θπξ-δάζθαιέ κνπ, παιηνδσή!
- Ώιιάμηε, γηαηί ζα αξξσζηήζεηε, βηάζηεθα λα ηνπ πσ.
- ΋ρη, φρη! είπε ρακνγειψληαο. Αελ είλαη ε πξψηε θνξά. Ώπφ ηφηε πνπ γελλεζήθακε
θάλνπκε απηή ηε δσή. Σψξα πηα έρνπκε γίλεη ζθιεξφπεηζνη!
- Πήγαηλε κέζα θαη άζε ηηο πνιιέο θνπβέληεο, ηνπ είπε ε κεηέξα ηνπ. Ξέξεηο πνχ είλαη
ηα ξνχρα ζνπ.

Ο Σεφληνξν δήηεζε ζπγγλψκε θαη κπήθε ζην δσκαηηάθη πνπ ήηαλ ζην πιάη.
Βπέζηξεςε κεηά απφ ιίγν θνξψληαο κηα κάιιηλε γθξη θαλέια, έλα παληειφλη

34
κπαισκέλν ζηα πφδηα θαη πνιχ παιηέο παληφθιεο. Κάζηζε επάλσ ζ‟ έλα ςειφ
θνχηζνπξν θαη άξρηζε λα παξαπνληέηαη γηα ηνλ θαθφ θαηξφ.
- Φέηνο ν Υξηζηφο θαηέβαζε ηα παληαιφληα θαη δελ ιέεη λα ηα ζεθψζεη. Οη εξγαζίεο
δελ πάλε θαιά θαη ε γε γίλεηαη ιάζπε θάησ απφ ηα πφδηα ησλ αγειάδσλ. ΋ηαλ
ρξεηαδφκαζηε κηα ζηαγφλα λεξφ ηνλ Ώπξίιε, δελ καο ηελ ζηέιλεη. Κη απηφο αθφκε
καο μέραζε, γέξαζε πηα!
- Μελ ιεο ηέηνηα πξάγκαηα, γηαηί ν Κχξηνο δελ ζα καο θξνληίδεη! είπε ε κεηέξα.
- Β, κεηέξα, ζθέθηεζαη ζαλ ηνπο παιαηνχο! Βθείλνο πήγε ζηνλ νπξαλφ θαη ιίγν ηνλ
ελδηαθέξεη γηα καο… πξφζζεζε ν Σεφληνξν. Λππάκαη πνπ είζηε αλαγθαζκέλνο λα
κείλεηε ζην θαιχβη καο. Ση λα θάλνπκε, είκαζηε, βιέπεηε, ρσξηάηεο εκείο!
- Μελ αλεζπρείηε! Κη εγψ παηδί θησρψλ αλζξψπσλ είκαη, είπα, γηα λα ηνλ
θαζεζπράζσ. Αελ είκαη ζπλεζηζκέλνο ζε παιάηηα!
- Σν μέξσ, ην μέξσ! Γλσξίδσ ηνλ παηέξα ζαο. ΋ηαλ ζπνπδάδεη έλα παηδί ηεο εξγαηηάο
είλαη πάληα δηθφ καο θαη ραηξφκαζηε γη‟ απηφ, επεηδή μέξνπκε ηη ζεκαίλεη εξγαζία....
Μεηέξα, ηη ζα δψζνπκε λα θάεη ν θπξ-δάζθαινο;
- ΋, ηη πεηο εζχ, γηέ κνπ! Έρνπκε απγά θαη ιίγν ηπξί.....
- Μελ αλεζπρείηε γηα κέλα, κπήθα ζηε κέζε. Βγψ κπνξψ λα βνιεπηψ κηα ραξά θαη
λα θάσ θάβα φπσο εζείο.
- ΋ζν γηα ηνλ χπλν, ζα πάηε ζην θξεβάηη κνπ, είπε ν ρσξηθφο. ΐέβαηα εθεί δελ ζα
μεθνπξαζηείηε, θάηη είλαη φκσο θαη απηφ. Βγψ ζα θνηκεζψ επάλσ ζε δπν ζαλίδεο κε
ηα πφδηα πξνο ηε θσηηά, έηζη δελ ζα θξπνινγήζσ. Δ θσηηά ηξαβάεη ηελ πγξαζία.
_ Μπνξεί λα θνηκεζεί ζην δηθφ καο θξεβάηη, πξφηεηλε ε Γθξάηζηα.
-- ΋ρη, φρη! Βζχ θαη ε γηαγηά ζα θνηκεζείηε ζην δηθφ ζαο θξεβάηη, ηεο είπε ν παηέξαο
ηεο. Σν δηθφ κνπ είλαη δηπιφ.
- Πάεη θαηξφο πνπ πέζαλε ε γπλαίθα ζαο; ηνλ ξψηεζα.
- Πξηλ πέληε ρξφληα, ην θαινθαίξη, φηαλ ζεξίδακε, είπε ν ρσξηθφο. Ήηαλ έγθπνο θαη
πέζαλε έηζη, γηα ην ηίπνηα. Βγψ ζέξηδα, έθαλε δέζηε, θη εθείλε εξρφηαλ απφ πίζσ
καδεχνληαο ηα ζηάρηα θαη έδελε ηα δεκάηηα. Κνπξάζηεθε πνιχ εθείλε ηε κέξα. Δ
θνηιηά ηεο έθηαλε ζην ζηφκα ηεο..... Δ δέζηε ήηαλ ηξνκεξή, ίδξσλε, ίδξσλε θαη δελ
ήζειε λα πάεη λα θαζίζεη θάησ απφ ηε βειαληδηά, ζηνλ ίζθην. Βκείο είκαζηε
αρφξηαγνη: φηαλ βιέπνπκε έλα ζηάρπ θαηαγήο είλαη ζαλ λα βιέπνπκε θνκκάηη απφ ηηο
ζάξθεο καο θαη δελ έρνπκε ηε δχλακε λα ην εγθαηαιείςνπκε ζην ρψκα θη έηζη, κε ηε
γιψζζα έμσ, δνπιεχνπκε ζαλ ηα ζθπιηά. Βθείλε ηε ρξνληά ε ζνδηά ήηαλ θαιή θαη ηα
ζηάρηα έγεξλαλ ζηε γε. Βθείλε, ε δπζηπρηζκέλε, κάδεπε ηα ζηάρηα θαη ηα έδελε ζε
δεκάηηα, θάησ απφ ηνλ ήιην πνπ έθαηγε. «Πήγαηλε λα μεθνπξαζηείο!» ηεο θψλαδα.
«Ξεθνπξάζνπ, δνπιεχνπκε γηα λα δήζνπκε θαη φρη γηα λα πεζάλνπκε!» Βθείλε φκσο
είρε γελλεζεί κε ην κφρζν παξακάζραια. Σν απφγεπκα ήηαλ ςφθηα ζηελ θνχξαζε.
Πήγε ζπίηη λα κνπ θηηάμεη θάηη λα θάσ, επεηδή κ‟ έλα μεξνθφκκαην δελ κπνξεί θαλείο
λα ηα βγάιεη πέξα κε ην ζέξν. Βγψ ζπλέρηζα λα ζεξίδσ. Πήγε ζηε βξχζε γηα λα
γεκίζεη έλα θαλάηη λεξφ θαη ζην δξφκν έπεζε. Φαληαζηείηε: ην θαλάηη ζην θεθάιη
ζηελ θαηάζηαζε πνπ βξηζθφηαλ. Σε λχρηα θψλαδε ζαλ λα ηελ ζθάδνπλ. Νφκηδα φηη
δελ είλαη ηίπνηα ζπνπδαίν. Μεξηθά πξάγκαηα δελ ηα θαηαιαβαίλνπκε. Βγψ φκσο ηεο
έιεγα: «Θέιεηο λα πάσ ζην ρσξηφ λα θσλάμσ ηνλ γηαηξφ;» Κη εθείλε: « ΋ρη, άζε ζα
κνπ πεξάζεη, ζα πεξάζεη! Αελ κπνξνχκε λα μνδεχνπκε ρξήκαηα γηα ην ηίπνηα!»
Βκείο, θπξ-δάζθαιε, δελ δίλνπκε ζεκαζία ζηελ πγεία καο. Πξνο ηα μεκεξψκαηα κνπ
είπε: «Σεφληνξν, πεζαίλσ! Πήγαηλε ζην ρσξηφ λα θσλάμεηο ηνλ γηαηξφ!» Ήκαζηαλ
κφλνη, ηα δχν παηδηά καο ήηαλε κηθξά, ε κεηέξα κνπ δελ ήηαλε καδί καο. ΢θεθηείηε
ινηπφλ, ηξέρσ θαη πξψηα πάσ λα θσλάμσ ηε γεηηφληζζα απφ ην θνληηλφ θηήκα, ηε
κεηέξα ησλ δχν αγνξηψλ πνπ έξρνληαη ζην ζρνιείν. «Γεηηφληζζα, ηεο ιέσ, ηξέμε γηαηί

35
ε γπλαίθα κνπ πεζαίλεη!» Γηα λα πσ ηελ αιήζεηα, ηα άθεζε φια ζηε κέζε θαη έηξεμε
ζπίηη κνπ. Βγψ δξφκν γηα ην ρσξηφ. Βίλαη καθξηά, ην μέξεηε, αιιά εκέλα δελ κ‟
έλνηαδε. Έθαλε πνιιή δέζηε. Ο γηαηξφο δελ ήηαλε ζπίηη. Πεξηκέλσ: ηψξα ζα‟ ξζεη,
ηψξα ζα‟ ξζεη. Βίρε πάεη γηα βίδηηεο. Πέξαζε κηα ψξα... φια ζηξαβά πήγαηλαλ εθείλε
ηε κέξα... δχν ψξεο, ηίπνηα. Ρσηάσ θάπνηνλ πνπ πεξλνχζε: «Μήπσο είδαηε ηνλ
γηαηξφ;» «Ναη, κνπ ιέεη, είλαη ζηελ πιαηεία». Σξέρσ ζηελ πιαηεία: «Γηαηξέ, ηνπ ιέσ,
ειάηε, πεζαίλεη ε γπλαίθα κνπ». Μ‟ αθνχεη εληειψο ήξεκνο θαη ζπλερίδεη ηνλ
πεξίπαην κε ηνπο θίινπο ηνπ. Σειηθά κνπ ιέεη: «Πεγαίλεηε, ζα έξζσ». «Μα γηαηξέ,
ηελ άθεζα ζε άζρεκε θαηάζηαζε!» Κη εθείλνο: «Πεγαίλεηε, εγψ ζα έξζσ κε ηε
κνηνζηθιέηα. Πεξάζηε απφ ην θαξκαθείν θαη αγνξάζηε απηφ θη εθείλν». Πάσ ζην
θαξκαθείν, παίξλσ φ, ηη κνπ δήηεζε, θαη κε ηελ ςπρή ζην ζηφκα ηξέρσ ζην ζπίηη. Αελ
κπνξψ λα ζαο πσο πφζν έθαηγε ν ήιηνο. ΋ηαλ έθηαζα ε γπλαίθα κνπ βξηζθφηαλ
πεξηζζφηεξν ζηνλ άιιν θφζκν παξά ζε ηνχηνλ. Βίρε γελλήζεη έλα πεζακέλν παηδί θαη
βξηζθφηαλ κέζα ζε κηα ιίκλε απφ αίκα θαη παξαιεξνχζε ρσξίο λα κε γλσξίδεη. Καη ε
γεηηφληζζα ηα είρε ρακέλα θαη ήηαλ απειπηζκέλε, επεηδή δελ ήμεξε ηη λα θάλεη. Ο
γηαηξφο, ν άζιηνο, ήξζε κε ηελ άλεζή ηνπ θαη είπε πσο δελ κπνξνχζε πηα λα θάλεη
ηίπνηα. Κη έηζη πέζαλε ν άγγεινο ηνπ ζπηηηνχ κνπ. Βκείο, θπξ-δάζθαιε, είκαζηε ζαλ
ηα κπξκήγθηα πνπ δνπιεχνπλ, δνπιεχνπλ θαη χζηεξα πεξλάκε εκείο θαη ηα ιηψλνπκε,
εθαηφ ζε θάζε βήκα καο. Βκείο παιεχνπκε κε ηε γε θαη ε γε αλνίγεη ην ζηφκα ηεο θαη
καο θαηαβξνρζίδεη. Αελ σθειεί λα έξζνπλ θαη λα κνπ πνχλε φηη ππάξρεη απηφ θη
εθείλν. Πέξαζε απφ ηε δσή ζην ζάλαην γηα έλα ηίπνηα, έλα ηίπνηα!»

Ο ρσξηθφο ηα είπε φια απηά ρσξίο λα ρχζεη δάθξπ. Δ Γθξάηζηα ηα άθνπγε φια κε ην
ζηφκα αλνηρηφ, ρισκή· ν αδειθφο ηεο ήηαλ ζησπειφο κε ζθπκκέλν ην θεθάιη· ε γξηά
ζπρλναλαζηέλαδε:
- Δ θαθνκνίξα, ε θαθνκνίξα! Βίρε γεξάζεη ζ‟ απηή ηελ γε, είρε γεξάζεη! Ο Θεφο
ζέιεζε λα ηελ πάξεη θνληά ηνπ!

Δ λχρηα έπεζε γξήγνξα, γεκάηε ζιίςε. Έθαγα καδί ηνπο, θαηφπηλ πήγα γηα χπλν.

Έβξερε πάληα. Σν λεξφ έπεθηε απφ ηα θεξακίδηα, απφ ηα γπκλά θιαδηά ησλ δέληξσλ
κε έλα ηηθ-ηαθ κειαγρνιηθφ.

΢ην θσο ηνπ ιπρλαξηνχ παξαηήξεζα ην κηθξφ δσκάηην πνπ ήηαλ καπξηζκέλν απφ ηνλ
θαπλφ. Βίρε έλα κεγάιν κπανχιν θαη ην ηαβάλη ήηαλ απφ θαιάκηα. Έζβεζα ην
ιπρλάξη θαη άθνπζα θαζαξά θάπνπ θνληά λα ηξέρεη έλα ξπάθη, έπεηηα ηα πνληίθηα πνπ
ρφξεπαλ ζηελ νξνθή, έπεηηα ηίπνηα.

Σν πξσί ηεο επφκελεο κέξαο αλέηεηιε έλαο ήιηνο ρισκφο θαη ζηνλ νπξαλφ θπινχζαλ
αξγά ηα άζπξα ζχλλεθα. Δ εμνρή ήηαλ βξεγκέλε θαη θξχα. Ώθνπγφηαλ ην ζιηβεξφ
θαθάξηζκα απφ ηηο θφηεο· ηα δέληξα είραλ ξίμεη θαη ηα ηειεπηαία μεξά ηνπο θχιια.

Ήξζε ε Γθξάηζηα κε κηα πήιηλε θνχπα γεκάηε γάια.

- Πηέζηε, ην έβξαζα εγψ! είπε. ΢ήκεξα είζηε πην μεθνχξαζηνο. Σψξα πάσ λα θσλάμσ
ηνπο ζπκκαζεηέο κνπ, έηζη ζα μεθηλήζνπκε λσξίο ην κάζεκα θη εζείο ζα θχγεηε, είπε
θαη ην‟ βαιε ζηα πφδηα.

36
΋ια ηα παηδηά παξαθνινχζεζαλ ηα καζήκαηα κε κεγάιν ελδηαθέξνλ θαη άμηδε λα
πξναρζνχλ. Δ Γθξάηζηα πήξε βξαβείν έλα βηβιίν ηεο ηξίηεο ηάμεο πνπ ζα ην δηάβαδε
ην θαινθαίξη γηα ηελ επφκελε ζρνιηθή ρξνληά. Οη άιινη πήξαλ θαλέλα ηεηξάδην ή
θαλέλα κνιχβη.

Σελ ηειεπηαία κέξα ηνπ ζρνιείνπ ζέιεζαλ λα κε ζπλνδεχζνπλ γηα έλα κεγάιν ηκήκα
ηεο δηαδξνκήο θαη φια έιεγαλ φηη ζα κε ζπκφληνπζαλ θαη φηη κε πεξίκελαλ θαη ηνλ
άιιν ρξφλν.

Μηα κέξα ηνπ Ώπγνχζηνπ ε κεηέξα κνπ κε μχπλεζε. Μνπ είπε φηη θάπνην θνξίηζη κε
γχξεπε. Ήηαλ ε Γθξάηζηα. Βίρε έξζεη ζην ρσξηφ γηα νηθνγελεηαθέο ππνζέζεηο θαη δελ
ηεο πήγαηλε ε θαξδηά λα θχγεη ρσξίο λα κε ραηξεηήζεη. Κξαηνχζε θάηη ζηα ρέξηα πνπ
δελ ζέιεζε λα ην δψζεη ζηε κεηέξα κνπ.
- Σα έθεξα γηα ζαο! κνπ είπε, δίλνληάο κνπ έλα καληήιη, πνπ είρε απγά κέζα.
Σελ επραξίζηεζα θη εθείλε ρακνγέιαζε.
- Αελ είλαη ηίπνηα ζπνπδαίν! είπε κε ηε ζπλεζηζκέλε ηεο γιπθχηεηα. Καη πξφζζεζε: -
Βκείο δηαβάδνπκε ην βηβιίν, εγψ θαη ν αδειθφο κνπ, θάζε κέξα, θάησ απφ ηε
βειαληδηά ζην πιάησκα! Καη νη άιινη ζπκκαζεηέο κνπ έξρνληαη θακηά θνξά θαη
ζέινπλ λα δηαβάζνπλ θη εθείλνη. ΋ηαλ ζα μαλάξζεηε ζα δείηε πφζα πξάγκαηα
μέξνπκε.
- Αελ μέξσ, εάλ ζα μαλάξζσ! είπα.
- Αελ ζέιεηε λα μαλάξζεηε; κε ξψηεζε.
- Βγψ ζα ήζεια, αιιά δελ εμαξηάηαη απφ εκέλα, είπα. Βμαξηάηαη απφ ηνπο αλσηέξνπο
κνπ. Βάλ κε ζηείινπλ, ζα έξζσ, δηαθνξεηηθά δελ κπνξψ λα έξζσ.
- Βκείο φκσο ζέινπκε λα έξζεηε εζείο, είπε απνθαζηζηηθά, ζαλ λα εμαξηηφηαλ απφ
εκέλα ή απφ εθείλα.
- Αελ κεηξάεη απηφ, είπα.
-Ώ, ψζηε δελ κεηξάεη;! είπε θη έζθπςε ην θεθάιη, θαη ε ζιίςε δσγξάθηζε ην πξφζσπφ
ηεο.

37
 Η εμέηαζε
Λενλάξλην ΢άζα

Έλαο κηθξφο ζσξφο απφ θέξκαηα ηειεθψλνπ, ζην κέγεζνο ηνπ λνκίζκαηνο
ησλ εθαηφ ιηξεηψλ, πνπ έπξεπε λα ρσξηζηνχλ ζε ηξεηο ζηήιεο: κε ηξαρηά επηθάλεηα,
ιηγφηεξν ηξαρηά, ιεία.
Έλα θνκκάηη ζχξκα θαη κηα πέλζα, γηα λα ζρεκαηηζηεί κε ην ζχξκα έλα
ηξίγσλν.
Έλα ραξηφλη επάλσ ζην νπνίν ήηαλ δσγξαθηζκέλα πνιιά θπθιάθηα, πνπ
ζρεκάηηδαλ θάηη ζαλ ηζακπί απφ ζηαθχιη θαη κέζα ζε θάζε ξφγα ήηαλ γξακκέλνο
έλαο αξηζκφο. Καη έπξεπε, απφ θάπνηα απφζηαζε, λα δηαβάδνπλ φζν πεξηζζφηεξνπο
αξηζκνχο κπνξνχζαλ, αλάκεζα ζην «εκπξφο» θαη ζην «θηάλεη», πνπ έιεγε ν άληξαο
κε ην ξνιφη ζην ρέξη.
«Βκπξφο» θαη «θηάλεη» ήηαλ νη ηηαιηθέο ιέμεηο πνπ ν άληξαο πξφθεξε
θαιχηεξα. Ήηαλ έλαο άληξαο ςειφο, ξνδαιφο, κε αλνηρηφρξσκα κάηηα, μαλζά καιιηά
πνπ άλνηγαλ ζαλ ρξπζάλζεκν ζην θέληξν ηεο θεθαιήο ηνπ. Βιβεηφο, απφ ηε Γπξίρε.
Μπιάδεξ, ην φλνκά ηνπ. ΐξηζθφηαλ ζηε ΢ηθειία γηα λα ζηξαηνινγήζεη γπλαηθεία
εξγαηηθά ρέξηα: θνξίηζηα πάλσ απφ δέθα νρηψ ρξνλψλ θαη θάησ απφ ηξηάληα. Γηα έλα
εξγνζηάζην ειεθηξηθψλ εηδψλ πνπ, θαζψο θαίλεηαη, θαηαζθεχαδε κεηξεηέο· δελ
κπνξνχζε θαλείο λα θαηαιάβεη θαιά απφ ηα ιίγα ιφγηα πνπ έιεγε.
Ίζσο ήηαλ θαζνιηθφο, κπνξεί φκσο θαη ινπζεξαλφο ή θαιβηληζηήο. Οη
παπάδεο δελ κπνξνχζαλ λα ην θαηαιάβνπλ. Ήηαλ ήξεκνο, ρσξίο πεξηέξγεηα, φηαλ
εμέηαδε ηα θνξίηζηα ζην πξεζβπηέξην ή αθφκε θαη κέζα ζην ζθεπνθπιάθην ηνπ λανχ,
ιεο θαη ηνπο γλψξηδε αλέθαζελ εθείλνπο ηνπο ρψξνπο, φηαλ ήηαλε παπαδάθη ή
παξαθνινπζνχζε ηα καζήκαηα ηνπ θαηερεηηθνχ.
Γχξηδε ηα ρσξηά κε απηνθίλεην θαη νδεγφ πνπ ηνπο είρε λνηθηάζεη έπεηηα απφ
ζρνιαζηηθή δηαπξαγκάηεπζε, χζηεξα απφ παδάξηα ζηελ ηηκή, πνπ έγηλαλ ζηελ
πξσηεχνπζα, κηα πφιε ζηελ θαξδηά ηεο ΢ηθειίαο, θιεηζηή, επάλσ ζε χςσκα,
παιιφκελε κε ηηο κεηαιιηθέο ρνξδέο ηνπ αλέκνπ.
Ο νδεγφο είρε παζηαζηεί, θαηά θάπνηνλ ηξφπν, κε ην παηρλίδη εθείλν, κε ηηο
εμεηάζεηο: ηνλ αθνινπζνχζε ζηα ζθεπνθπιάθηα, ζηα πξεζβπηέξηα θαη θακηά θνξά δελ
θξαηηφηαλ απφ ηνπ λα πεη κηα θαιή θνπβέληα, φηαλ θάπνην θνξίηζη δελ θαηάθεξλε λα
πεξάζεη ηελ εμέηαζε ή δελ είρε ηελ ζσζηή ειηθία, αλ θαη ν Βιβεηφο δελ έδηλε θακία
ζεκαζία ζηελ θαιή ηνπ θνπβέληα.
Δ ίδηα ζθελή επαλαιακβαλφηαλ ζε θάζε ρσξηφ, αθφκε θαη ηα θνξίηζηα
έκνηαδαλ ηα ίδηα απφ ην έλα ρσξηφ ζην άιιν. Ώθφκα θαη νη παπάδεο. Σελ
πξνθαζνξηζκέλε ψξα νη παπάδεο πεξίκελαλ ηελ άθημε ηνπ θπξίνπ Μπιάδεξ. Κακηά
εηθνζαξηά θνξίηζηα, ζπλνδεπφκελα ζπλήζσο απφ ηηο καλάδεο ηνπο, βξίζθνληαλ κέζα
ζην ζθεπνθπιάθην ή ζην ηζφγεην ηνπ πξεζβπηεξίνπ. Φηζχξηδαλ ζπγθηλεκέλεο θαη
γεινχζαλ λεπξηθά. Ο παπάο ηεο ελνξίαο ηηο παξνπζίαδε θαη έδηλε εγγχεζε γηα ηελ
ηήξεζε απφ ηε κεξηά ηνπο ησλ ρξηζηηαληθψλ θαλφλσλ θαη ησλ αξεηψλ ηνπ ηφπνπ, πνπ
ζηελ Βιβεηία φια απηά ζα κεηαηξέπνληαλ ζε εξγαηηθέο αξεηέο. Ο θχξηνο Μπιάδεξ
έβγαδε ηα θέξκαηα ηνπ ηειεθψλνπ, ην ζχξκα, ηελ πέλζα θαη ην ραξηφλη: θαη άξρηδε ε
εμέηαζε.
Ο νδεγφο έλησζε θάπνηα ηχςε λα ηνπ ραιάεη ηελ ηθαλνπνίεζε πνπ αηζζαλφηαλ
απφ ηα θέξδε πνπ έθαλε θαη απφ ηελ αλέκειε εξγαζία: ζαλ λα ήηαλ ζπλέλνρνο ζε έλα
είδνο αξπαγήο ησλ ΢αβίλσλ, πνπ ζηήζεθε κπζηεξησδψο αλάκεζα ζ‟ έλαλ άληξα απφ
38
ην βνξξά, θαη επηπιένλ Γεξκαλφ, θαη ζηνπο ζηθεινχο παπάδεο. Αελ αγαπνχζε ηνπο
Γεξκαλνχο, επεηδή είρε πεηλάζεη πνιχ ζ‟ έλα ζηξαηφπεδν ζπγθέληξσζεο. Αελ
αγαπνχζε φκσο θαη ηνπο παπάδεο, γηα έλα ζσξφ άιιεο αηηίεο. Καη ηα ιίγα γεξκαληθά
πνπ έκαζε, πεζακέλνο απφ ηελ πείλα, ηνπ ρξεζίκεπαλ ηψξα γηα λα κεηαθξάδεη ην
φλνκα ηνπ πειάηε ηνπ σο θπζεηήο: θαη γηα λα ηνλ εθδηθεζεί θξπθά, ηνλ έβιεπε γπκλφ
θαη κεηέσξν, κε ηα κάγνπια θνπζθσκέλα θαη ηνλ αέξα λα βγαίλεη απφ ην ζηφκα ηνπ
ζαλ δέζκε απφ αθηίλεο, έηζη φπσο εκθαλίδνληαη κεξηθνί άγγεινη απφ γχςν κέζα
ζηνπο λανχο. Καη φια απηά επεηδή ν θχξηνο Μπιάδεξ ζεσξνχζε ηνλ νδεγφ ζαλ
εμάξηεκα ηνπ απηνθηλήηνπ θαη φζεο απφπεηξεο έθαλε απηφο λ‟ αλνίμεη ζπδήηεζε κε
ηνλ μέλν θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνχ ή πξνζπαζνχζε λα παξέκβεη θαηά ηελ
εμέηαζε πξνο ράξε θάπνηαο θνπέιαο, εθείλνο ηα ζεσξνχζε φια απηά ζαλ κηθξά
panne: δπζηπρήκαηα, ελνριήζεηο. Δ ζπκπεξηθνξά απηή ηνλ έηξσγε ηνλ νδεγφ:
αηζζαλφηαλ ηαπείλσζε πνπ άγγηδε ηα φξηα ηνπ κίζνπο φηαλ, κε ηελ παξακηθξή
απφπεηξα νηθεηφηεηαο πνπ έθαλε, ην βιέκκα ηνπ θπζεηή έπεθηε επάλσ ηνπ ζαλ ζε έλα
αληηθείκελν· έλα αληηθείκελν πνπ είρε ηελ εθπιεθηηθή θαη ελνριεηηθή ζπλάκα
ηδηφηεηα λα κηιά. Σαπεηλσκέλνο έλνησζε θαη γηα ηα αληηθαηηθά ζπλαηζζήκαηα ζηα
νπνία έπεθηε: δελ ηνπ άξεζε πνπ ν Βιβεηφο έπαηξλε καθξηά ηα θνξίηζηα, αιιά
επελέβαηλε φηαλ ήηαλ λα ελδηαθεξζεί γηα θάπνηα πνπ θηλδχλεπε λα απνθιεηζζεί.
Σέηνηα πεξίπινθα ζπλαηζζήκαηα απφ έλαλ άλζξσπν, πνπ ηνλ πιήξσλε ηα
ζπκθσλεζέληα γηα κηα δνπιεία ε νπνία ηα πξνθαινχζε, ν θχξηνο Μπιάδεξ δελ ζα
κπνξνχζε πνηέ λα ηα θαληαζηεί, θαη αλ ηα θαληαδφηαλ, ζα έλνησζε αεδία.
Πέξαζε έηζη κηα εβδνκάδα: θακηά δεθαξηά ρσξηά, θακηά εθαηνζηή ηα
επηιεγκέλα θνξίηζηα, φια ήζπρα, θαλέλα εκπφδην. Καη ήξζε ε εκέξα πνπ ν θχξηνο
Μπιάδεξ είρε πξνγξακκαηίζεη γηα ην ΐ., έλα ρσξηφ απνκνλσκέλν κέζα ζε κηα
εθηεηακέλε άλπδξε πεξηνρή, ρσξηφ πνπ αλήθε ζε θένπδα, δηαιπκέλα ηψξα πηα
εμαηηίαο ηεο δηαλνκήο ηεο γεο θαη ηεο καθίαο , πνπ αλζνχζε πιένλ.
΢ηε δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνχ ν νδεγφο δηεγήζεθε ζηνλ θχξην Μπιάδεξ ηα
γεγνλφηα ηνπ ρσξηνχ, παξαθνπζθψλνληάο ηα κε ηηο πην αλαηξηρηαζηηθέο
ιεπηνκέξεηεο, ν Βιβεηφο φκσο δελ έδεημε ηελ παξακηθξή πεξηέξγεηα ή έθπιεμε.
΋ηαλ έθηαζαλ ζην θέληξν ηνπ ρσξηνχ ηνχο πεξίκελε ν παπάο ζηα ζθαινπάηηα
ηνπ λανχ θαη ελψ ν παπάο θαη ν Βιβεηφο ραηξεηηφληνπζαλ, έλαο λεαξφο πιεζίαζε ηνλ
νδεγφ ηελ ψξα πνπ εθείλνο έθιεηλε ην απηνθίλεην. Σνλ ραηξέηεζε θαη ν νδεγφο
αληαπέδσζε ηνλ ραηξεηηζκφ. Γηα κηα ζηηγκή έκεηλαλ λα θνηηάδνληαη: ν λεαξφο
εκθαλψο ζπλεζηαικέλνο θαη ακήραλνο, ν νδεγφο μαθληθά αλήζπρνο, επεηδή ηα
γεγνλφηα πνπ δηεγήζεθε γηα λα ρξεζηκεχζνπλ ζηνλ θχξην Μπιάδεξ απνηέιεζαλ,
αληίζεηα, ηελ αηηία γηα θάπνηνλ αφξηζην δηθφ ηνπ θφβν. Γη‟ απηφ ξψηεζε απφηνκα «ηη
ηξέρεη;», επεηδή κε ηε ζξαζχηεηα ηνπ ηφλνπ ηεο θσλήο ήζειε λα θξχςεη ηελ αλεζπρία
ηνπ.
- Πξέπεη λα κνπ θάλεηε κηα ράξε, είπε ν λεαξφο.
- Να‟ καζηε, ζθέθηεθε ν νδεγφο, αιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα δελ ήμεξε γηαηί
ζα έπξεπε λ‟ αλεζπρεί.
- Βάλ κπνξψ, είπε κε ζθιεξφηεηα γηαηί ήζειε λα δείμεη φηη ήηαλ
απνθαζηζκέλνο λα κελ ηνπ θάλεη ηε ράξε ή ηνπιάρηζηνλ λα ηνπ ηελ θάλεη απφ
επγέλεηα θαη φρη απφ θφβν.
- Να, είπε ν λεαξφο, πξφθεηηαη γηα έλα θνξίηζη, έλα θνξίηζη πνπ δελ ζέιεη λα
πάεη λα δνπιέςεη ζηελ Βιβεηία... Αελ ζέισ λα πάεη, λα.....Βίλαη εθεί, ζηνλ παπά....
Αελ πξέπεη λα ηελ πάξνπλ... Αελ ζέισ... Πξέπεη λα παληξεπηνχκε, κε
θαηαιαβαίλεηε...

39
 - Αελ θαηαιαβαίλσ ηίπνηα, θίιε κνπ θαη δελ αλαθαηεχνκαη. Σν κφλν πνπ
θάλσ είλαη λα θνπβαιάσ εδψ θη εθεί απηφ ηνλ ηχπν. Βίκαη νδεγφο εγψ, κε πιεξψλεη
θαη ηνλ πεγαίλσ απφ ρσξηφ ζε ρσξηφ. Αελ έρσ ηδέα ηη θάλεη, νχηε θαη ζέισ λα μέξσ.
Καζέλαο θάλεη ηε δνπιεηά ηνπ: εγψ ηε δηθή κνπ θη εθείλνο ηε δηθή ηνπ. Καηάιαβεο;
θαη άξρηζε λα ηνπ κηιάεη ζηνλ εληθφ, ηφζν πνιχ ηνλ ιππφηαλ ηψξα ηνλ λεαξφ: έλα
παηδί πνπ ήηαλ έηνηκν λα βάιεη ηα θιάκαηα.
- Πξέπεη λα κε βνεζήζεηε, είπε ν λεαξφο.
«Βίλαη γηα ιχπεζε», ζθέθηεθε ν νδεγφο, «θη έπεηηα ζ‟ έλα ρσξηφ ζαλ θη απηφ
είλαη ηθαλνί γηα φια.» Ώλαζηέλαμε ζηελνρσξεκέλνο θαη αλήζπρνο.
- Βληάμεη, ζα πξνζπαζήζσ. Με λνκίδεηο φκσο φηη ν ιφγνο κνπ έρεη θάπνηα
αμία: εθείλνο είλαη Βιβεηφο, Γεξκαλνειβεηφο. Ξέξεηο πφζν αθξηβείο είλαη νη Βιβεηνί;
Καηαζθεπάδνπλ ξνιφγηα θαη ζαλ ηα ξνιφγηα πνξεχνληαη... Καη νη Γεξκαλνί έπεηηα;
Καιχηεξα λα κε κηιήζνπκε γη‟ απηνχο, είλαη αγχξηζηα θεθάιηα. Ση λα πεξηκέλεη
θαλείο απφ απηνχο; θαη θαηεπζχλζεθε πξνο ηελ εθθιεζία. Ώπφ ηελ είζνδν φκσο
ζηξάθεθε πξνο ηνλ λεαξφ πνπ είρε απνκείλεη ζηε βάζε ηεο ζθάιαο θαη ηνλ θνίηαμε
επηηηκεηηθά θαη κε ζπκπφληα ηαπηφρξνλα.
- Πψο δηάνιν ηελ ιέλε; ξψηεζε.
- Ρνδαιία, είπε ν λεαξφο, Ρνδαιία Καιαηζνχξα.
΢ην ζθεπνθπιάθην ν θχξηνο Μπιάδεξ είρε θηφιαο βγάιεη ηα πξάγκαηά ηνπ. Σα
ηνπνζεηνχζε ζην καθξχ ηξαπέδη ζαλ λα ήηαλ ρεηξνπξγηθά εξγαιεία, κε πξνζνρή, κε
ιεπηφηεηα. Καη πξάγκαηη, έκνηαδε λα πξνεηνηκάδεηαη γηα θάπνηνπ είδνπο ζθνηεηλή
ρεηξνπξγηθή επέκβαζε ή γηα βαζαληζηήξηα, κέζα ζην ζθεπνθπιάθην, βίαηα
ηεκαρηζκέλν απφ ηηο δέζκεο ηνπ ήιηνπ πνπ έπεθηαλ απφ ηα θηγθιηδσηά παξάζπξα,
θάησ απφ ην βιέκκα, δηθνξνχκελα αγλφ θαη ζαδηζηηθφ, επηζθφπσλ θαη ηεξέσλ, ηνπο
νπνίνπο ηφληδε ην θσο επάλσ ζηνπο θζαξκέλνπο θακβάδεο, αλάκεζα ζηηο κεγάιεο
ληνπιάπεο απφ ζθνχξα θαξπδηά θαη κέζα ζηελ πεξίεξγε νζκή απφ θεξί θαη ιηβάλη,
βαλίιηα θαη κνχρια. Σα θνξίηζηα θνίηαδαλ ζαλ καγεκέλα ηα ρέξηα ηνπ θπξίνπ
Μπιάδεξ θαζψο θαη ηνλ παπά.
Ώπφ ηελ πφξηα ν νδεγφο δηέιπζε ηελ αηκφζθαηξα ζνιήο αλεζπρίαο
θσλάδνληαο:
- Κχξηε Μπιάδεξ, κηα ιέμε κφλν. Μνπ επηηξέπεηε;
Ο θχξηνο Μπιάδεξ έζηξεςε έθπιεθηνο, ζρεδφλ αγαλαθηηζκέλνο, κε κάηηα πην
ςπρξά απφ ην ζπλεζηζκέλν. Ο νδεγφο ηνπ έθαλε λφεκα κε ην δείθηε ηνπ δεμηνχ
ρεξηνχ λα πιεζηάζεη. Ο Βιβεηφο θνχζθσζε ηα κάγνπια γηα λα μεθπζήζεη
ελνριεκέλνο («ν θπζεηήο» ζθέθηεθε ν νδεγφο) θαη θηλήζεθε κε επηζεηηθή
βξαδχηεηα.
- Καηαιάβαηε ηη ρσξηφ είλαη απηφ; ηνπ ςηζχξηζε ζην απηί ν νδεγφο.
- Καηάιαβα, είπε ν θχξηνο Μπιάδεξ.
- Μαθία. Υσξηφ ηεο Μαθίαο, είπε ν νδεγφο.
- Καηάιαβα.
- Ξέξεηε ηη είλαη ε καθία;
- Αελ κ‟ ελδηαθέξεη, είπε ζπιιαβίδνληαο κε θφπν, ν θχξηνο Μπιάδεξ.
- Βκέλα φκσο κ‟ ελδηαθέξεη, είπε ν νδεγφο, θαη εάλ ζέιεηε κηα αδειθηθή
ζπκβνπιή, πξέπεη λα ην ζθεθηείηε πνιχ θαιά πξηλ πείηε «δελ κ‟ ελδηαθέξεη». Δ
δηαθνξά αλάκεζα ζην δελ κ‟ ελδηαθέξεη θαη ζην κ‟ ελδηαθέξεη είλαη φκνηα κ‟ εθείλε
πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζην πεζαίλσ θαη ζην γιπηψλσ.
- Αελ θαηαιαβαίλσ, είπε ν θχξηνο Μπιάδεξ θη εθείλε ηε ζηηγκή αθξηβψο είρε
αξρίζεη λα θαηαιαβαίλεη θάηη.
- Ώθήζηε κε ινηπφλ λα ζαο ζπκβνπιεχζσ, είπε ν νδεγφο.

40
 - Βκπξφο, είπε ν θχξηνο Μπιάδεξ θαη ήηαλ ζαλ λα ήζειε λα πεη «αθνχσ ηε
ζπκβνπιή ζαο, αιιά αο βηαζηνχκε».
- Ώλάκεζα ζηα θνξίηζηα ππάξρεη θάπνην πνπ δελ πξέπεη λα πάξεηε.
Ολνκάδεηαη Ρνδαιία Καιαηζνχξα.
- Αελ πξέπεη λα ην πάξσ;
- Ναη, απνθιείζηε ηελ, απνθιείζηε ηελ ακέζσο... Αελ είλαη θαιή.
- Μήπσο δελ έρεη ηελ θαηάιιειε ειηθία; ξψηεζε ν θχξηνο Μπιάδεξ. Ή
κήπσο...; θαη έβαιε ην δείρηε ηνπ ρεξηνχ ηνπ ζηνλ θξφηαθν γηα λα δείμεη πλεπκαηηθή
αλεπάξθεηα.
- ΋ρη, είπε ν νδεγφο αλππφκνλνο, απφ απηή ηελ άπνςε είλαη εληάμεη. ΢αο ιέσ
φκσο φηη δελ πξέπεη λα ηελ πάξεηε θαη απηφ είλαη αξθεηφ.
- Βίλαη αξθεηφ;
- Βίλαη αξθεηφ, θαη ν νδεγφο έδεημε ηε γξνζηά ηνπ, άλνημε ην δείρηε θαη ηνλ
αληίρεηξα, παξηζηάλνληαο ηελ θάλε ελφο φπινπ, κπακ κπακ κπακ: ζ‟ εκάο, ζ‟ εκέλα
θαη ζ‟ εζάο.... Θα καο βγάινπλ απ‟ ηε κέζε.
- Πνηνη;
- Ο εξσηεπκέλνο: εθείλνο πνπ δελ ζέιεη λα θχγεη ην θνξίηζη.
- Ώ! έθαλε ν θχξηνο Μπιάδεξ γπξίδνληάο ηνπ ηελ πιάηε.
«Θα ηελ πάξεη», ζθέθηεθε ν νδεγφο, «κα ηελ πίζηε κνπ, ζα ηελ πάξεη, απφ
επραξίζηεζε, απφ ζξαζχηεηα θαη απφ γηλάηη ζ‟ εκέλα. Βάλ φκσο ήκνπλ εγψ ζηε ζέζε
εθείλνπ ηνπ θνπθαξά πνπ πεξηκέλεη έμσ, ζα ηνπ έδηλα έλα θαιφ κάζεκα. Βθείλνο
φκσο ζα ηα βάιεη καδί κνπ. Καλείο δελ ζα ηνλ πείζεη φηη απηφο εδψ δελ παίξλεη απφ
ιφγηα, ζα λνκίζεη φηη εγψ δελ ζέιεζα λα πσ έλαλ θαιφ ιφγν».
Άξρηζε ε εμέηαζε. Ο νδεγφο πξφζερε λα δεη πνην απφ εθείλα ηα θνξίηζηα ήηαλ
ε Ρνδαιία Καιαηζνχξα. Ήηαλ δεθαηέζζεξα. Ξερψξηζε ηηο σξαηφηεξεο: ήηαλ ηξεηο.
Ώκέζσο φκσο ηε κία ηελ θσλάμαλε κε άιιν φλνκα. Έκεηλαλ δχν: θακία φκσο απφ ηηο
δχν δελ ήηαλ ε Ρνδαιία.
Δ Ρνδαιία δελ ήηαλε φκνξθε. Ώλ ηελ θνίηαδε θαλείο πξνζερηηθά κπνξεί λα
ηνπ θαηλφηαλ ραξηησκέλε∙ ζίγνπξα φκσο φρη φκνξθε. Ήηαλ κηθξνθακσκέλε,
κειαρξηλή. ΢ηελ εμέηαζε ήηαλ κία απφ ηηο θαιχηεξεο.
Ο θχξηνο Μπάδεξ κφιηο πξφθεξε ηε ιέμε «αξθεηά» ζηελ εμέηαζε ηεο
Ρνδαιίαο, θνίηαμε πξνο ηε κεξηά ηνπ νδεγνχ. Ώπηφο ηνπ έθαλε λφεκα κε ην θεθάιη:
«φρη». Ο θχξηνο Μπιάδεξ έκεηλε γηα ιίγν ζθεθηηθφο. ΢ηξάθεθε κεηά πξνο ηνλ παπά.
- Αελ ζέισ κπιεμίκαηα, είπε.
- Πψο; είπε έθπιεθηνο ν παπάο.
- Μπιεμίκαηα, θαζαξίεο, ηζηνξίεο, είπε ν θχξηνο Μπιάδεξ πξνθέξνληαο
άζρεκα, δείρλνληαο σζηφζν έλαλ απξφζκελν πινχην ιεμηινγίνπ.
Πάλσ ζηνλ άλεπξν ιαηκφ ην θεθάιη ηνπ παπά έζηξεςε ζαλ επάλσ ζε θνληάξη.
Με κάηηα γνπξισηά, κε ην ζηφκα αλνηρηφ ζαλ λα‟ ζειε λα θνπζθψζεη κε ηνλ αέξα,
ζαλ πξφζσπν απφ θφκηθο, έκνηαδε κε αζθί γεκάην μαθληθή θαηάπιεμε.
- Σν θνξίηζη απηφ έρεη αξξαβσληαζηηθφ; ξψηεζε ν θχξηνο Μπιάδεξ.
- ΋ρη, είπε ν παπάο θαη άξρηζε λα θαηαιαβαίλεη.
- ΋ρη, είπε ε κεηέξα ηεο Ρνδαιίαο.
- Βγψ φκσο ιέσ πσο έρεη, είπε ν θχξηνο Μπιάδεξ.
- Αελ είλαη αξξαβσληαζηηθφο ηεο, είπε ε κεηέξα ηεο Ρνδαιίαο, είλαη απιψο
θάπνηνο πνπ ηελ ζέιεη: έλαο άλεξγνο, έλαο αξγφζρνινο. Γηα ηελ θφξε κνπ φκσο
απνθαζίδσ εγψ.
- Αελ είλαη αιήζεηα φηη είλαη αξγφζρνινο, είπε ε Ρνδαιία, είλαη έλαο απφ
απηνχο πνπ δελ βξίζθνπλ δνπιεηά.

41
 - Θέιεη λα ζε θαηαζηξέςεη, είπε ε κεηέξα.
- Αελ ζέιεη λα κε θαηαζηξέςεη, κ‟ αγαπάεη... Βγψ φκσο ζηελ Βιβεηία ζέισ λα
πάσ θαη γη‟ απηφλ ηνλ ιφγν: λα θάλσ ηελ πξνίθα κνπ, λα παληξεπηψ.
- Σελ πξνίθα ζνπ ζθέθηεζαη, εμαλέζηε ε κεηέξα, θαη μερλάο ηε θηψρηα πνπ
έρνπκε ζην ζπίηη θαη πφζν ειπίδνπκε ζηα ιίγα ιεθηά πνπ ζα κνπ ζηέιλεηο απφ ηελ
Βιβεηία.
- Ώξθεηά, είπε ν θχξηνο Μπιάδεξ, ζα ηελ πάξσ.
Ο νδεγφο βγήθε απφ ην ζθεπνθπιάθην, δηέζρηζε ηελ έξεκε εθθιεζία. Ο
λεαξφο ηνλ πεξίκελε αθνπκπηζκέλνο ζην απηνθίλεην.
- ΢νπ ην είρα πεη, είπε ν νδεγφο.
- Σελ πήξε;
- ΢αλ λα κελ ηνπ είρα πεη ηίπνηα... Υνληξνθέθαινο, παηδί κνπ.... Καη επηπιένλ
έδσζε λα θαηαιάβνπλ φηη εζχ ήζειεο λα ην εκπνδίζεηο. Δ γξηά ζχκσζε, είπε φηη είζαη
άρξεζηνο θαη φηη ζέιεηο λα ηεο θαηαζηξέςεηο ηελ θφξε. Σν θνξίηζη φκσο ζε
ππεξαζπίζηεθε.
- Μ‟ αγαπάεη, είπε ν λεαξφο.
- ΢‟ αγαπάεη θαη πάεη ζηελ Βιβεηία, είπε εηξσληθά ν νδεγφο.
- Ο ρνξηαζκέλνο δελ ηνλ θαηαιαβαίλεη ηνλ λεζηηθφ, δπζαλαζρέηεζε ν
λεαξφο.
- Αελ είκαη ηφζν ρνξηαζκέλνο πνπ λα κελ θαηαιαβαίλσ εθείλνλ πνπ πεηλά,
είπε ν νδεγφο, ην κφλν πνπ ζέισ λα πσ είλαη φηη κπνξνχζεο λα ηελ είρεο πείζεη λα
κελ θάλεη αίηεζε γηα ηελ Βιβεηία, λα κελ εκθαληζζεί ζηελ εμέηαζε θαη εάλ δελ ζε
άθνπγε, απηφ ζεκαίλεη φηη ζα είρε ηνπο ιφγνπο ηεο: ή ζ‟ αγαπά ιηγφηεξν απ‟ φζν
λνκίδεηο, ή δελ αληέρεη άιιν ηε θηψρεηα...
- Αελ ηελ αληέρεη πηα, είπε ν λεαξφο.
- Σφηε, εάλ πξάγκαηη ηελ αγαπάο, άζε ηελ λα θχγεη... Θα γπξίζεη, είλαη έλα
θνξίηζη δπλαηφ, ζα γπξίζεη... Καη ζα παληξεπηείηε.
- Βάλ έβξηζθα δνπιεηά... είπε ν λεαξφο.
- Θα βξεηο: κε φινπο απηνχο πνπ θεχγνπλ, δελ ζα πξέπεη λα ιείςεη ε δνπιεία
ζε φζνπο κέλνπλ.
- Δ αιήζεηα είλαη φηη φζν πεξηζζφηεξνη θεχγνπλ , ηφζν θησραίλεη ην ρσξηφ.
- Αελ κπνξεί, είπε ν νδεγφο, πνπ ζε νηθνλνκηθά ζέκαηα έβαδε ζ‟ εθαξκνγή
ηελ απιή αξηζκεηηθή.
- Αελ είλαη φπσο φηαλ θαζφκαζηε πνιινί ζ‟ έλαλ πάγθν, ζηξηκσρηά: έλαο
ζεθψλεηαη θαη νη ππφινηπνη αλαζαίλνπλ θαη λνηψζνπλ πην άλεηα... Βδψ θαλείο δελ
θάζεηαη θαη φπνηνλ θεχγεη δελ ηνλ παίξλεη είδεζε θαλέλαο ή ην κφλν πνπ παίξλνπλ
είδεζε είλαη φηη ην ρσξηφ βαδίδεη ζην θελφ, ρσξίο ζθνπφ.
- Αελ είλαη θαζαξέο θνπβέληεο απηέο, είπε ν νδεγφο.
- ΋ρη, δελ είλαη θαζαξέο, ζπκθψλεζε ν λεαξφο.
- Μα γηαηί δελ παο ζηελ Βιβεηία θη εζχ; ΢ηελ Βιβεηία, ζηε Γεξκαλία... Δ
Γεξκαλία είλαη δχν βήκαηα απφ ηελ Βιβεηία.
- Ήκνπλ ζηε Γεξκαλία ηξεηο κήλεο... Να ζαο πσ φκσο θάηη: ν άλζξσπνο δελ
είλαη ζθπιί... Μπνξεί λα αηζζάλεηαη μέλνο ζε κηα ρψξα πνπ δελ είλαη δηθηά ηνπ, λα
ππνθέξεη επεηδή ηνπ ιείπνπλ φια απηά, θαη έδεημε ηελ εθθιεζία, ηελ πιαηεία
ηξηγχξσ, ηνλ νπξαλφ πνπ δηαιπφηαλ κεο ζην ρξπζάθη ηνπ ειηνβαζηιέκαηνο, αιιά ην
δηθαίσκα δελ κπνξεί θαλείο λα ηνπ ην πάξεη.
- Σν δηθαίσκα; Ση, δελ ζε πιεξψλαλε;
- Με πιεξψλαλε, θάζε Παξαζθεπή βξάδπ κνπ δίλαλε κέρξη θαη ηελ ηειεπηαία
δεθάξα: ηίκηνη, αθξηβείο. Βγψ φκσο ελλνψ ην δηθαίσκα λα είλαη θαλείο φπσο εδψ,

42
ηψξα: κφιηο έρνπκε γλσξηζηεί, εζείο είζηε έλαο άλζξσπνο θη εγψ έλαο άλζξσπνο, θαη
είκαζηε ίζνη, θαη ζπδεηάκε... Μαδί ηνπο είλαη δηαθνξεηηθά: δελ καο ππνινγίδνπλ, λα,
δελ καο ππνινγίδνπλ... Κη έηζη λνηψζεη θαλείο ζαλ ηε κχγα πνπ έρεη πηαζηεί ζηνλ ηζηφ
ηεο αξάρλεο θαη ζπαξηαξάεη θαη ρηππηέηαη επάλσ ζηα πνηήξηα ηνπο κε ηελ κπχξα... Δ
κπχξα! Θεέ κνπ, απηή ε κπχξα!...
- ΐέβαηα, είπε ν νδεγφο θαη νη αλακλήζεηο πνπ ηνλ θπξίεπζαλ μαθληθά, ηνπ
πάγσζαλ ην θνξκί.
- Δ ζθέςε φηη θαη απηή ζα πεξάζεη φζα πέξαζα θη εγψ, κε ηξειαίλεη, έζησ θαη
αλ πξφθεηηαη γηα ηελ Βιβεηία...
- Ώπηή είλαη γπλαίθα, είπε ν νδεγφο, νη γπλαίθεο πξνζαξκφδνληαη, αιιάδνπλ
ζπλήζεηεο θαη αηζζήκαηα... Μηα γπλαίθα ηελ αθήλεηο λα θαζαξίδεη ζηάβινπο θαη ηελ
μαλαβξίζθεηο κεηά κεξηθνχο κήλεο θαη είλαη θπξία.
- Ώπηφ είλαη αιήζεηα, είπε ν λεαξφο.
- Κη έπεηηα, λα ζνπ πσ θάηη; ΋ια ηα θαλνλίδεη ε κνίξα. Βιβεηία ή φρη, εάλ
είλαη ηεο κνίξαο ζνπ λα ηελ παληξεπηείο, ζα ηελ παληξεπηείο θαη εάλ ην ξηδηθφ ζνπ
είλαη λα ηελ ράζεηο, ζα ηελ ράζεηο.
Ο θχξηνο Μπιάδεξ βγήθε απφ ηελ εθθιεζία. Πίζσ ηνπ ζαλ ζκάξη έξρνληαλ ηα
θνξίηζηα.
- Φεχγσ, είπε ν λεαξφο, πάλησο επραξηζηψ.
- λΣίπνηε, λα παο ζην θαιφ, είπε ν νδεγφο.
Ο θχξηνο Μπιάδεξ ήξζε ζην απηνθίλεην.
- Πξσηφγνλε ρψξα, είπε.

43
 Οη πνδνζθαηξηζηέο
Ρνκπέξην Πάηζη

Σελ Κπξηαθή ην απφγεπκα ην παηδί ήηαλ ζίγνπξν φηη ζα άθνπγε ηε θσλή ηεο πιήμεο
πνπ ήηαλ εθείλε ηνπ ξαδηνπαξνπζηαζηή ηνπ πνδνζθαηξηθνχ αγψλα. Κνίηαδε ηνλ
παηέξα ηνπ ζθπκκέλν επάλσ ζην ξαδηφθσλν, ελψ ε κεηέξα άδηθα πξνζπαζνχζε λα
πξνζειθχζεη ηελ πξνζνρή ηνπ: ην πξφζσπφ ηνπ έδεηρλε φηη δελ ήηαλ πηα εθεί. Δ
νρινβνή ηνπ αζέαηνπ πιήζνπο κεγάισλε καδί κε ηελ έληαζε πνπ θαηείρε ηνλ παηέξα
ηνπ. Σν γθνι απνζπνχζε θαη απφ ηνπο δπν ηελ ίδηα θξαπγή ραξάο ή ιχπεο κε έλαλ
ηφζν ηέιεην ζπληνληζκφ πνπ ήηαλ λα ηνλ δειεχεη θαλείο. Βθείλνο έλνησζε
απνθιεηζκέλνο.

Μφιηο ν παηέξαο ηνπ άλαβε ην ξαδηφθσλν , επηδεηθηηθά άξρηδε λα παίδεη θάλνληαο ηνλ
κεγαιχηεξν δπλαηφ ζφξπβν, ζηε γσληά ηνπ θάησ απφ ην παξάζπξν. ΋ηαλ
θαηαιάβαηλε φηη παξά ηνλ ζφξπβν πνπ έθαλε, δελ θαηφξζσλε λα πξνζειθχζεη ηελ
πξνζνρή ηνπ, θνίηαδε κε ζπκπφληα ηελ κεηέξα ηνπ. Παξαηεξψληαο ηνπο
ζπλαδέιθνπο ηνπ κπακπά ηνπ, φηαλ επηζθεπηφηαλ ηελ ηξάπεδα, δηαπίζησλε φηη ηνπο
έπηαλε ε ίδηα θξελίηηδα: ηα πξφζσπά ηνπο δσληάλεπαλ κφλν κε ηηο αλαθνξέο θαη ηηο
λχμεηο γηα ηνλ επφκελν πνδνζθαηξηθφ αγψλα πνπ γηα εθείλνλ ζήκαηλε έλα αθφκε
θιείζηκν κέζα ζην ζπίηη γηα δπν ψξεο πνπ ηηο εμφξθηδε παίδνληαο. Βάλ ηε ζηηγκή πνπ
έγξαθαλ ζηε γξαθνκεραλή ή έθαλαλ ππνινγηζκνχο ζηελ αξηζκνκεραλή, έλαο
πειάηεο έμσ απφ ηνλ γθηζέ έθαλε θάπνηα λχμε γηα έλα γσληαθφ ζνπη ή γηα θακηά
ζέληξα ηεο Φηνξεληίλα ή ηεο Πξν Πάηξηα, ε θσλή ηνπ ππαιιήινπ άιιαδε,
ρεηξνλνκνχζε ζηνλ αέξα, γεινχζε ή ζπλνθξπσλφηαλ, μερλνχζε ηα πάληα. Δ γιψζζα
δσληάλεπε κε δηαιεθηηθέο εθθξάζεηο, κε ζηνηρήκαηα θαη επηπιήμεηο. Μφλν εθείλν ην
ζέκα κπνξνχζε λα μαλαδψζεη αλζξψπηλε φςε ζ‟ εθείλεο ηηο καξηνλέηεο πίζσ απφ ηνλ
γθηζέ. Έραλαλ φκσο φινη θάηη πξνθεηκέλνπ λα κνηάδνπλ ζε έλαλ θαη ηνλ απηφ
άλζξσπν θη έηζη επέζηξεθαλ ζηελ θαηάζηαζε ηεο καξηνλέηαο. Οη ιέμεηο ζπλέβαιιαλ
ζ‟ απηή ηελ απψιεηα ηεο ςπρήο ηνπο: ιέμεηο ηππνπνηεκέλεο φπσο εθείλεο ησλ νδεγηψλ
γηα ηε ρξήζε ησλ θαξκάθσλ ή ηεο βαθηεξηνινγηθήο αλάιπζεο ηνπ κεηαιιηθνχ λεξνχ
«΢ίιβα» (πνπ εδψ θαη ρξφληα βξίζθεηαη θαζεκεξηλά επάλσ ζην ηξαπέδη ζηε δηάξθεηα
ησλ γεπκάησλ) θαη ε νπνία επηβεβαηψλεη, κε ηνλ θαζεγεηή ΐηηφξην Πνξιέηζα ηνπ
παλεπηζηεκίνπ ηεο Πίδα, ηελ εγθπξφηεηα ηεο ζχλζεζήο ηνπ.

Σν παηδί φκσο δήιεπε θαη ππέθεξε επεηδή κφλν ν πνδνζθαηξηθφο αγψλαο πεηχραηλε
ηε καγεία εθείλνπ ηνπ κεηαδνηηθνχ θαη ππλσηηθνχ ελζνπζηαζκνχ πνπ, θαζψο
θαίλεηαη, δελ παξέιπε κφλν ην δηθφ ηνπ ζπίηη, αιιά φια ηα ζπίηηα, θπξίσο ηελ εκέξα
(νη ζπκκαζεηέο ηνπ άξρηδαλ λα κηινχλ γη‟ απηήλ κηα εβδνκάδα λσξίηεξα) θαηά ηελ
νπνία νη «αηδνχξη» έπαηδαλ ζε δηεζλή αγψλα. Σφζνο θφπνο λα κειεηάκε ζηα βηβιία
φηη ππάξρεη Θεφο θαη πξέπεη λα ηνλ αγαπάκε, φηη ππάξρεη ε Παηξίδα θαη πξέπεη λα
ηελ ππεξεηνχκε, φηη δελ ππάξρεη ζηνλ θφζκν ηίπνηε σξαηφηεξν απφ ηα έξγα πνπ καο
άθεζαλ ν Σδηφην, ν Αάληεο, ν ΐέξληη, γηα λα θαηαιήμνπκε ηειηθά ζηε δηαπίζησζε φηη
φια απηά δελ είλαη αιήζεηα.

Καλείο απφ απηνχο, εάλ μαλαγχξηδε ζηε δσή, νχηε ν ίδηνο ν Υξηζηφο, δελ ζα
θαηάθεξλε λα έρεη ηελ επηηπρία ελφο Μαηδφια ή ελφο Μπνληπέξηη. Αελ ήηαλ αιήζεηα
φηη ε Παηξίδα θαη ε ηέρλε ήζαλ ζεκαληηθά πξάγκαηα, νχηε ε ζξεζθεία. Δ δαζθάια
44
έιεγε ςέκαηα, ςέκαηα θαη ηα βηβιία. Πξψην ζηε ζεηξά εξρφηαλ ην πνδφζθαηξν. Ο
παηέξαο ηνπ αγαπνχζε ηνλ αγψλα πεξηζζφηεξν απφ ηε κακά θαη ζίγνπξα
πεξηζζφηεξν θαη απφ απηφλ ηνλ ίδην. Καη ν παηέξαο ηνπ είρε κειεηήζεη ηα ίδηα βηβιία
ζην ζρνιείν, πνπ ηψξα κειεηάεη θη εθείλνο. Καη ην φηη απηφ ήηαλ αιήζεηα, φηη δειαδή
ν Θεφο θαη ε Παηξίδα θαη ε πνίεζε θαη ε κνπζηθή θαη φια ηα ππφινηπα δελ ήηαλ
παξά ςέκαηα γηα λα θξαηνχλ ηα παηδηά θιεηζκέλα ζην ζρνιείν πέληε ή έμη ψξεο θάζε
πξσί, έηζη πνπ λα κπνξνχλ νη παηεξάδεο ηνπο λα δνπιεχνπλ ζηα γξαθεία θαη νη
καλάδεο ηνπο λα ζηξψλνπλ ηα θξεβάηηα θαη λα εηνηκάδνπλ ην θαγεηφ,
επηβεβαησλφηαλ θαη απφ ην γεγνλφο φηη πνιινί ζπκκαζεηέο φηαλ βξίζθνληαλ κπξνζηά
ζην ζρνιείν, αιιά θαη ζην πξναχιην ηεο εθθιεζίαο, άξρηδαλ ακέζσο λα κηινχλ γηα
ηνλ αγψλα ηεο πξνεγνχκελεο Κπξηαθήο θαη λα αληαιιάζζνπλ εηθνλίηζεο ησλ
πξσηαζιεηψλ. Βθείλνο απηέο ηηο εηθνλίηζεο ηηο θνίηαδε πνιχ απζηεξά, ςάρλνληαο ζηα
πξφζσπα ησλ λεαξψλ πνδνζθαηξηζηψλ πνπ θαίλνληαλ μαλακκέλνη θαη φινη ιίγν πνιχ
ίδηνη – έδηλαλ ηελ εληχπσζε πσο κφιηο είραλ βγεη απφ ην ληνπδ, ιίγν πξηλ
ζθνππηζηνχλ, κε ηα καιιηά ηνπο νχηε ρηεληζκέλα, αιιά νχηε θαη απεξηπνίεηα – λα
βξεη θάπνην ραξαθηεξηζηηθφ απφ ηηο πξνζσπηθφηεηεο πνπ, κπαίλνληαο ζηελ ηάμε θαη
αλνίγνληαο ηα βηβιία, ζα έβιεπε λα θνζκνχλ θαη λα εηθνλνγξαθνχλ ηνπο πνιέκνπο,
ηελ εηξήλε, ηνπο αηψλεο. Βίρε θαη άιιε κηα δπλαηφηεηα λα ηνπο κειεηήζεη, πην
πξνζσπηθή, φηαλ πήγαηλε ζηνλ θνκκσηή κε ηε κεηέξα ηνπ, φπνπ ζην ζάιακν
αλακνλήο ππήξραλ πεξηνδηθά κε ηηο έγρξσκεο θσηνγξαθίεο ησλ ζπδχγσλ θαη ησλ
παηδηψλ ησλ εξψσλ ησλ πνδηψλ. Μηα νιφθιεξε ζεηξά πξνζψπσλ απφ γπλαηθνχιεο
ππεξβνιηθά καθηγηαξηζκέλεο, ζαλ ηηο ππαιιήινπο ηνπ Ίβν, ηνπ θνκκσηή, έθπιεθηεο
πνπ ηηο θσηνγξάθηζε ν δεκνζηνγξάθνο, κηα καθξηά ζεηξά εηθφλσλ ησλ
πνιπηειέζηαησλ ζπηηηψλ ηνπο κε ηνπο γνλείο, ηνπο ζείνπο, ηα αδέιθηα, ηα μαδέιθηα,
ηνπο λνλνχο θαη ηνπο ζπγγελείο αθφκε θαη ηνπο πην καθξηλνχο, φινη θαζηζκέλνη γχξσ
απφ ην ινπζηξαξηζκέλν ηξαπέδη ηεο ηξαπεδαξίαο, φπνπ βξηζθφηαλ ζξνληαζκέλν έλα
θπηφ ζαλζεβηέξαο.

Σα πξφζσπα εθείλα ησλ πνδνζθαηξηζηψλ δελ είραλ ηελ ίδηα ζθεπηηθή έθθξαζε ησλ
ζηξαηεγψλ, ησλ χπαησλ, ησλ βαζηιηάδσλ, ησλ παπψλ, φισλ εθείλσλ πνπ είραλ πάξεη
απνθάζεηο νη νπνίεο έθηαζαλ κέρξη ηελ επνρή ησλ ξαδηνθσληθψλ κεηαδφζεσλ ησλ
πνδνζθαηξηθψλ αγψλσλ. Έκνηαδαλ ηφζν επηπρηζκέλα ζηελ απνπζία θάζε είδνπο
έθθξαζεο, έηζη πνπ λα εγθαηληάδνπλ κηα λέα αίζζεζε γηα ηελ νπνία ην παηδί έλησζε
έλα ελνριεηηθφ θελφ ζην ιεμηιφγην ηεο δαζθάιαο θαη ζ‟ εθείλν ηεο νηθνγέλεηαο. Πψο
κπνξνχζε λα νλνκαζζεί εθείλν εθεί ην πξάγκα, πνπ έιακπε ζηα ιεπηά ηνπο ρείιε,
ζηα αλέθθξαζηα κάηηα ηνπο, ζηα ρακειά θαη ήξεκα κέησπά ηνπο, ζηα κεγάια ηνπο
ρέξηα; Πψο έπξεπε λα νλνκαζζεί ε αλαζεσξεκέλε θαη εθζπγρξνληζκέλε εθδνρή ηεο
δφμαο;

Μπνξεί φκσο θαη λα έθαλε ιάζνο, ήηαλ απινί λένη αιιά ζπνχδαδαλ θη εθείλνη θαη εάλ
κπνξνχζε λα ηνπο αθνχζεη λα κηιάλε ζα άιιαδε γλψκε. Μηα κέξα, πξηλ απφ ηνλ
αγψλα, ελψ ε κεηέξα ηνπ κάδεπε ην ηξαπέδη, ζην ξαδηφθσλν έπαηξλαλ ζπλέληεπμε
απφ έλαλ απφ ηνπο πην ζπνπδαίνπο, έλαλ απφ εθείλνπο πνπ ε εηθνλίηζα ηνπ σο
πξσηαζιεηή άμηδε φζν δέθα εηθνλίηζεο ησλ άιισλ πνδνζθαηξηζηψλ. Σνπ έθαλαλ
ιίγεο απιέο εξσηήζεηο γηα ην κέιινλ, γηα ηελ νηθνγέλεηα, γηα ηελ πγεία, γηα ηνλ γην
ηνπ. Ώιιά ν λεαξφο ή δελ ήηαλ θαιά ή δελ δνχιεπε θαιά ην κπαιφ ηνπ ή κπνξεί θαη
λα κελ ήμεξε λα κηιάεη. Σν κέιινλ, ε νηθνγέλεηα, ε πγεία, ν γηφο ήηαλ ιέμεηο πνπ
επαλαιακβάλνληαλ δεθάδεο θνξέο ρσξίο λα είλαη θαηαλνεηφ ηη αληηπξνζψπεπαλ φια
απηά γηα ηνλ πνδνζθαηξηζηή. Δ δαζθάια ζα έιεγε γηα απηφλ φηη δελ ήμεξε ηα

45
ζπλψλπκα, φηη ζα έπξεπε λα δηαβάδεη πεξηζζφηεξν, πνιχ πεξηζζφηεξν, εάλ ήζειε λα
πξναρζεί.

΋ηαλ πξνζπάζεζε λα πεη ζε έλαλ απφ ηνπο πην θαλαηηθνχο γηα ην πνδφζθαηξν
ζπκκαζεηέο ηνπ φηη άθνπζε ην ίλδαικα λα κηιάεη ζην ξαδηφθσλν, ηνλ είδε λα ηνλ
ζπλεπαίξλεη ηέηνηνο ελζνπζηαζκφο πνπ επηθπιάρζεθε λα ζπλερίζεη ηελ ζπδήηεζε
κέρξη ηηο ηειηθέο εληππψζεηο πνπ απνθφκηζε. Καη ν παηέξαο ηνπ είρε εθζηαζηαζηεί
αθνχγνληαο ηελ θσλή ηνπ ηλδάικαηνο, φπσο αθξηβψο ν ζπκκαζεηήο ηνπ. Καλείο απφ
ηνπο δπν δελ είρε αληηιεθζεί ην αθαηάιεθην ηεο ζπλνκηιίαο, καθάξηνη φπσο ήηαλ λα
αθνχλε ηε θσλή ρσξίο λα παξαθνινπζνχλε ηηο ιέμεηο, ζαλ λα άθνπγαλ έλα ηξαγνχδη
ηεο Νίια Πίηζη.

Όζηεξα απφ επαλαιακβαλφκελεο αξλήζεηο, κηα Κπξηαθή ππνρψξεζε θαη πήγε κε ηνλ
παηέξα ηνπ λα δνπλ ηνλ πνδνζθαηξηθφ αγψλα ζην ζηάδην. Φξφληηζε φκσο λα πάξεη
καδί ηνπ θαη έλα παιηφ Μίθη Μάνπο γηα λα δηαβάζεη. Ο δξφκνο πξνο ην ζηάδην είρε
πνιιή θίλεζε ιεο θαη ήηαλ ην παλεγχξη ηνπ Ώγίνπ Γεσξγίνπ, κε απφιπηε ππεξνρή
ησλ αληξψλ. Ώλαγλψξηζε ηα παηδηά πνπ δνχιεπαλ ζην αιιαληνπσιείν, ζην θνχξλν,
ζην καλάβηθν, αθφκε θη εθείλν ηνπ θαξκαθείνπ «Ο Μνλφθεξσο». Μεξηθνί
ζπλάδειθνη ηνπ παηέξα ηνπ ελψζεθαλ καδί ηνπο θαη ε θνπβέληα άξρηζε ακέζσο λα
κνηάδεη κε παηρλίδη θπλεγηνχ ηεο ιέμεο, φπσο εθείλα πνπ δεκνζηεχνπλ θάζε εβδνκάδα
ηα πεξηνδηθά κε ζηαπξφιεμα. Έλαο μεθηλνχζε κε κηα κηζνηειεησκέλε πξφηαζε πνπ
ηελ ζπκπιήξσλαλ ακέζσο νη άιινη ρξεζηκνπνηψληαο ην ίδην ιεμηιφγην. Σν πιάγην
ρηχπεκα, ην γσληαίν ιάθηηζκα, ην θάνπι, ην πέλαιηη, νη εθηφο αγσληζηηθνχ ρψξνπ, νη
ακπληηθνί, νη ζέληεξθνξ, ε θαηάιεςε ηνπ αγσληζηηθνχ ρψξνπ, ε ζέληξα, νη πάζεο, ην
παηρλίδη, ε κπάια ζην θέληξν, ην θφξλεξ. Έλαο εληειψο λένο θφζκνο έθαλε ηελ
εκθάληζή ηνπ ζην ζηφκα εθείλσλ ησλ ινγηζηψλ, ησλ ηνπνγξάθσλ, ησλ γηαηξψλ, ησλ
δηθεγφξσλ, ησλ κεραληθψλ πνπ απφ ηε Αεπηέξα ζα ζπλέρηδαλ γηα έμη εκέξεο λα
επεμεξγάδνληαη λένπο ηξφπνπο αλαθαηαλνκήο ησλ θνκκαηηψλ ηνπ παδι έηζη πνπ λα
κελ ζηακαηνχλ λα πξνθαινχλ ν έλαο ηνλ άιιν, λα θνξντδεχνληαη, λα πεηξάδνληαη, λα
ζπκθηιηψλνληαη, λα αιιεινζαπκάδνληαη, λα εθζεηάδνπλ ηνπο εαπηνχο ηνπο. Φαηλφηαλ
ζην παηδί, πξάγκαηη, φηη ππνθαζηζηψληαο ηηο εθθξάζεηο εθείλνπ ηνπ παηρληδηνχ κε
άιιεο ηεο πξαγκαηηθήο δσήο, φπσο «κνπ είζαη ζπκπαζήο», «είζαη έλαο ηξαθαδφξνο»,
«δελ κπνξψ λα ζε ππνθέξσ», «καο θάλεηο ηνλ ζπνπδαίν, αιιά εγψ έρσ πεξηζζφηεξα
ρξήκαηα απφ εζέλα», « θαηάθεξεο λα πάξεηο πξναγσγή κφλν θαη κφλν επεηδή είζαη
γιείθηεο», ην λφεκα ηαίξηαδε πεξίθεκα θαη κάιηζηα ηφζν πνιχ πνπ ζα πξνθαινχζε
γηα άιιε κηα θνξά απνγνήηεπζε γηα ηελ αιήζεηα πνπ κάζαηλε θαλείο ζην ζρνιείν θαη
ηελ άθνπγε απφ ην ζηφκα ηεο δαζθάιαο.

Οη άλζξσπνη εθείλνη δελ ζα κπνξνχζαλ πνηέ λα εθθξάζνπλ ηελ αιήζεηα παξά κφλν
κε εθείλν ηνλ ηξφπν..... Αελ ζα ηα θαηάθεξλαλ πνηέ λα κηιήζνπλ θαη‟ επζείαλ γηα ην
κίζνο θαη γηα ηελ αγάπε ηνπο, γηα ηελ εθηίκεζε ή ηελ πεξηθξφλεζε πνπ έλησζαλ, γηα
ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο πίζηεπαλ φηη δελ ήηαλ ζσζηφ λα επηδεηθλχεη θαλείο κε
έπαξζε ηνλ πινχην ηνπ, λα ππεξεηεί δνπιηθά ηνπο ηζρπξνχο. Θα ζπλέρηδαλ λα ιέλε
φηη ε Ρφκα ήηαλ κηα νκάδα πνπ είρε πεξηζζφηεξεο δπλαηφηεηεο απφ ηελ Φηνξεληίλα,
εάλ ν θίινο ηνπο ήηαλ έλαο αλππφθνξνο λεφπινπηνο, θαλαηηθφο νπαδφο ηεο
ηνζθαληθήο νκάδαο, φηη ην παηρλίδη ηεο ηειεπηαίαο Κπξηαθήο – θαη ζηελ «έδξα
κάιηζηα»! - ηεο Λάηζην ελαληίνλ ηεο Μίιαλ αηίκαδε φρη κφλν ηελ νκάδα, αιιά φιν
ην ηηαιηθφ πνδφζθαηξν, ην έζλνο ην ίδην, εάλ ήζειαλ λα δψζνπλ λα θαηαιάβεη ν
γιείθηεο πνπ ήηαλ κε ηε Λάηζην φηη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ ζην γξαθείν κε ηνπο

46
αλσηέξνπο ήηαλ απξεπήο. Μεξηθνί κεγάινη έπαηδαλ αθφκε θαη εθδήισλαλ, κε ηνλ
παηδηάζηηθν θφβν ηνπο κήπσο κεγαιψζνπλ, ηελ επηζπκία λα παξακείλνπλ ιίγν
παηδηά, αλίθαλνη λα απνδερηνχλ ην γεγνλφο φηη ζα κπνξνχζε θαλείο λα παίδεη ζηα
ζνβαξά, ρξεζηκνπνηψληαο ιέμεηο απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο θαη ηνικψληαο πξάμεηο
πνπ δηαηξέρνπλ ηνλ θίλδπλν λα κείλνπλ έπεηηα γηα πάληα ηππσκέλεο κέζα ζηα βηβιία.

Οη κεγάινη ηεο ηζηνξίαο ινηπφλ ήηαλ φ, ηη νη κεγάινη δελ είλαη, φ, ηη δειαδή δελ
κπφξεζαλ λα είλαη ή δελ ήμεξαλ πψο λα είλαη. Οη κεγάινη ηεο ηζηνξίαο δελ έπαημαλ
πνηέ, αιιά, επεηδή ελήξγεζαλ ρσξίο ηελ πξνζπνίεζε ηνπ παηρληδηνχ, γελλήζεθε, απφ
ηελ αδπλακία ηνπο λα αζηεηεπηνχλ, ε Εζηνξία.

47
 Ακθηζβήηεζε ηωλ πάληωλ

Νηίλν Μπνπηδάηη

Καηά ηε δηάξθεηα ηεο κεγάιεο ζπλέιεπζεο ησλ ζπληαμηνχρσλ, έλαο ειηθησκέλνο

ππάιιεινο αζθαιηζηηθήο εηαηξίαο, νλφκαηη Μνληέζην ΢βάκπα, δήηεζε ην ιφγν.

- Γλσξίδεηε φινη, αγαπεηνί κνπ θίινη, ηη ζπκβαίλεη ζηνλ θφζκν. Πξφθεηηαη γηα έλα
ππέξνρν θαη θαηλνχξγην θαηλφκελν ζηελ ηζηνξία, πνπ κπνξεί θαη πξέπεη λα
ρξεζηκεχζεη σο παξάδεηγκα θαη γηα εκάο. Αελ έρεη θακία ζεκαζία εάλ βξηζθφκαζηε
ηψξα ζηε δχζε ηεο δσήο, αληίζεηα, πεξί απηνχ πξφθεηηαη.

Έλα ζνχζνπξν ακεραλίαο θαη εξσηεκαηηθψλ ζεθψζεθε απφ ην αθξναηήξην πνπ ην

απνηεινχζαλ ηνπιάρηζηνλ δέθα πέληε ρηιηάδεο «γεξνκπακπαιήδεο». Ση ζφη
θνπηακάξεο ζα μεθνχξληδε ν γεξν-΢βάκπα, ζπλεζηζκέλνο θαζψο ήηαλ λα μεζεθψλεη
ηεο εηήζηεο ζπλειεχζεηο κε ηηο πην παξάδνμεο πξνηάζεηο ηνπ; Καλείο φκσο δελ ηνλ
δηέθνςε.

- Σν θαηλνχξγην γεγνλφο ζηελ ηζηνξία, απ‟ φ, ηη θαίλεηαη, είλαη ην εμήο. Ώξθεί ε

απνθαζηζηηθή δξάζε κεξηθψλ ρηιηάδσλ λεαξψλ, δσεξψλ θαη νξκεηηθψλ κελ, άνπισλ
δε, γηα λα πξνθαιέζεη θξίζε ζηελ θπβέξλεζε ελφο ηζρπξνχ έζλνπο πνπ αξηζκεί
πνιιέο δεθάδεο εθαηνκκπξίσλ αηφκσλ. Σν παλ βξίζθεηαη ζηε ζπιινγηθή ζέιεζε, ζηε
ζηαζεξφηεηα ησλ δηεθδηθήζεσλ. Θα κνπ πείηε: ε αζηπλνκία, νη αξρέο, νη δπλάκεηο ηεο
δεκφζηαο ηάμεο. Βίδαηε πφζν κεηξάλε. Οη απηαξρηθφηεξνη θαη αιαδνληθφηεξνη
άλζξσπνη ηνπ Κξάηνπο, κπξνζηά ζ‟ απηφ ην θχκα ηεο λενιαίαο πνπ δελ δηαζέηεη
ηαλθο, νχηε αεξνπιάλα, νχηε βφκβεο, νχηε θαλ έλα ζνπγηά, θαηέβαζαλ ηα βξαθηά, θαη
λα κε ζπγρσξείηε γηα ηελ θάπσο απξεπή έθθξαζε.

- Καη ηη ζέινπλ απηά ηα παηδηά; ζπλέρηζε ν ΢βάκπα νξκεηηθφο, πξηλ πξνιάβεη θαλείο
θαη δηαηππψζεη αληηξξήζεηο. Ση ζέινπλ; Ση αληηπξνζσπεχνπλ; Βίλαη θαλεξφ ηη γξάθεη
ε ζεκαία ηνπο επάλσ: ακθηζβήηεζε ησλ πάλησλ. Θέινπλ λα θαηεδαθίζνπλ απηφ πνπ
απνηειεί ζήκεξα ηελ θνηλσληθή βάζε (ζάπηα ελδερνκέλσο), ηε δηαίξεζε ζε ηάμεηο, ηηο
αδηθίεο, ηα ςεχδε, ηηο απάλζξσπεο ζπλζήθεο εξγαζίαο, ηα πξνλφκηα, ηελ ζθιαβηά ηνπ
πξνζαξκνζκέλνπ αλζξψπνπ, φπσο ιέλε, ζε έλαλ θφζκν κεραλνπνηεκέλν,
θαηαπηεζηηθφ, ηζνπεδσηηθφ, θπξηαξρνχκελν απφ κνπριηαζκέλα κπαιά, πην γεξνληηθά
θαη απφ ηα δηθά καο. Καη ζα ηα θαηαθέξνπλ, λα είζαζηε ζίγνπξνη πσο ζα ηα
θαηαθέξνπλ. Με πνηα κέζα, πείηε κνπ, είλαη δπλαηφλ λα ηνπο ζηακαηήζεη θαλείο;

Πήξε αλαπλνή ελψ κηα πεξίεξγε ζησπή απιψζεθε ηξηγχξσ. ΋ινη ηνλ θάξθσλαλ κε ηα
κάηηα, έθπιεθηνη.

- Βίλαη φκσο λένη! μαλάξρηζε. Παξ‟ φιεο ηηο θαιέο ηνπο πξνζέζεηο δελ κπνξνχλ λα
γλσξίδνπλ ηε δσή. Βκείο φκσο ηε γλσξίδνπκε, δπζηπρψο. Παιεχνπλ γηα έλα ηδεψδεο,
πνπ κπνξεί λα είλαη ηξειφ ή ζπγθερπκέλν, είλαη σζηφζν γνεηεπηηθφ. Ρσηάσ φκσο:
ακθηζβεηνχλ φλησο ηα πάληα; Γηαηί, αθνχ δηαζέηνπλ κηα αθαηακάρεηε δχλακε
θξνχζεο, δελ ηελ θαηεπζχλνπλ ελαληίνλ ηεο κεγαιχηεξεο ζπκθνξάο πνπ ηαιαλίδεη
48
εκάο ηνπο αλζξψπνπο; Ση ακθηζβήηεζε είλαη απηή πνπ αγλνεί ηελ θνβεξφηεξε αδηθία;
Γηαηί δελ βάδνπλ ζε πξψην πιάλν ηεο ακθηζβήηεζήο ηνπο ησλ πάλησλ ην ζάλαην;
Γηα πνηεο θνηλσληθέο αληζφηεηεο, πνηα καδηθή ζθιαβηά, πνηά παλεπηζηεκηαθή
κεηαξξχζκηζε λα κηιάκε ηψξα! Ο ζάλαηνο, απηφο είλαη ε πιεγή πνπ ηαιαηπσξεί
αηψλεο ηψξα ηελ ηζηνξία ηνπ αλζξψπνπ!

Βδψ θη εθεί αθνχζηεθαλ θάπνηα γειάθηα. Τπήξμε θαη έλα ζθχξηγκα. Οη ππφινηπνη
ζησπνχζαλ. Κξέκνληαλ απφ ηα ρείιε ηνπ ΢βάκπα.

Βθείλνο ζπλέρηζε: - Μπνξνχκε λα αμηψζνπκε απφ απηά ηα ακνχζηαθα παηδηά,

ππέξνρα εάλ ζέιεηε, αιιά αλαπφθεπθηα άπεηξα θαη αλήμεξα, λα απαηηήζνπλ έλα ηφζν
ζεκαληηθφ πξάγκα; Μπνξνχκε λα έρνπκε απηαπάηεο φηη απηά ζα ακθηζβεηήζνπλ θαη
ζα απνκαθξχλνπλ ηνλ πην ζιηβεξφ λφκν πνπ έρεη κέρξη ηψξα θπξηαξρήζεη
αδπζψπεηνο ζηνλ θφζκν;
Καινί κνπ θίινη αληηιακβάλεζηε ηη ζαπκάζηα επθαηξία παξνπζηάδεηαη ζ‟ εκάο, ηνπο
παππνχδεο, ηνπο πξνπάππνπο, πνπ είκαζηε φκσο αθφκε δσληαλνί θαη θχξηνη ηνπ
εαπηνχ καο; Ώξθεί κηα παξαδεηγκαηηθή θίλεζε δηθή καο θαη εθαηνκκχξηα άλζξσπνη
ζηε δχζε ηνπ βίνπ ηνπο ζα έξζνπλ θνληά καο. Ώληηιακβάλεζζε φηη είλαη ζην ρέξη καο
λα αιιάμνπκε ξηδηθά ηνλ ξνπ ηεο ηζηνξίαο; Καηάιεςε! Καηάιεςε! Καηάιεςε ησλ
λνζνθνκείσλ! Καηάιεςε ησλ λεθξνηαθείσλ! Να θξάμνπκε, γηα πξψηε θνξά,
επηηέινπο, ην δξφκν ηνπ ζαλάηνπ!

Μηα νπξαλνκήθεο θξαπγή αθνινχζεζε, αλ θαη θάπσο βξαρλή, απφ ηηο ρηιηάδεο ησλ
γεξφλησλ. Ο ζπφξνο ηεο εμέγεξζεο είρε πέζεη. Δ ζπλέιεπζε, πνπ κέρξη εθείλε ηε
ζηηγκή δηεμαγφηαλ κε ηάμε, κεηαηξάπεθε ζε θαδάλη πνπ βξάδεη. Έκνηαδαλ
δαηκνληζκέλνη. «Καηάιεςε! Καηάιεςε!» νχξιηαδαλ.

Ώπφ ην ζέαηξν Μάγθλνπκ, φπνπ γηλφηαλ ε ζπλέιεπζε, ε πνξεία μεθίλεζε θαηά ηηο
εθηά ην βξάδπ. Με ηάμε, αηάξαρνη, ζθπρηά ν έλαο πιάη ζηνλ άιιν πεξπαηνχζαλ κε
αξγά αιιά ζηαζεξά βήκαηα. Με κπζηεξηψδε ηξφπν μεθχηξσζαλ απφ ηε ιανζάιαζζα
πηλαθίδεο θαη παλφ: «Ώξθεηά κε ην ζάλαην! Γήησ ε πξαγκαηηθή ακθηζβήηεζε ησλ
πάλησλ! Έμσ γηα πάληα ν Υάξνο!» Ήξζαλ θσηνγξάθνη, ξεπφξηεξ, ηειεαληαπνθξηηέο
κε ηα κηθξά γαιάδηα θακηφληα ηνπο. Δ είδεζε δηαδφζεθε ζηε ρψξα, ζηνλ θφζκν
νιφθιεξν.

Βπηπρψο ν θαηξφο ήηαλ θαιφο. Οη γεξνκπακπαιήδεο ζρεκάηηζαλ κηα αξξαγή αιπζίδα

γχξν απφ ην κεγάιν λνζνθνκείν. Αελ είραλ καραίξηα, νχηε πηζηφιηα, νχηε κπδξάιηα,
κφλν θαλέλα κπαζηνχλη πνχ θαη πνχ. Άλαςαλ θσηηέο. Έλαο ζεβάζκηνο κνπζηθφο ηεο
επηζεψξεζεο ηεο επνρήο ηεο Ελέο Ληληέικπα απηνζρεδίαζε έλαλ σξαηφηαην χκλν. Σν
ξεθξέλ έιεγε: «Θ‟ αιιάμεη ε κνίξα καο, ζ‟ αιιάμεη, ηνλ Υάξν ηνλ έρνπκε ρνξηάζεη!»
Έλαο θηζαξηζηήο, πνπ ζηελ θαιή ηνπ επνρή είρε δνπιέςεη ζηελ νξρήζηξα ηνπ Σδαθ
Υίιηνλ, ην πξνζάξκνζε ζε ξπζκφ ζέηθ. Δ λχρηα έπεζε επάλσ ζηα θξελήξε γεξφληηα
πνπ ρφξεπαλ κε απίζηεπηε έμαςε.

Καηά ηηο έληεθα θαη κηζή έθηαζε πεηψληαο απφ ηε ΢ακαξθάλδε, κε ηελ ηαρχηεηα ηνπ
λνπ, ν ηξνκεξφο καχξνο θαβαιάξεο. Έπξεπε λα αθαηξέζεη εθείλε ηε λχρηα απφ ην
λνζνθνκείν θακηά εηθνζαξηά δσέο. Ήηαλ κεηακθηεζκέλνο, θπζηθά, ζε γηαηξφ,
ληπκέλνο απιά, αιιά κε θάπνηα θνκςφηεηα. Πξνζπάζεζε λα κπεη απφ ηελ θπξία
είζνδν. Βθεί, επηπρψο, βξηζθφηαλ ν ΢βάκπα, ν νπνίνο ηνλ αλαγλψξηζε κε ηελ πξψηε

49
καηηά. Κάιεζε ζπλαγεξκφ. Ο άηπρνο επηζθέπηεο απσζήζεθε θάησ απφ κηα βξνρή
χβξεσλ.

΢ηνπο δηαδξφκνπο ηνπ λνζνθνκείνπ νη βνεζνί θαη νη λνζνθφκεο πνπ απφ ηε κηα
ζηηγκή ζηελ άιιε πεξίκελαλ ηνλ εηνηκνζάλαην λα εθπλεχζεη γηα λα πάλε επηηέινπο λα
θνηκεζνχλ, ηνλ είδαλ λα αλαζεθψλεηαη ζηα καμηιάξηα κε κηα απίζηεπηε δσληάληα θαη
λα δεηάεη κηα αζηαθνκαθαξνλάδα. Θάλαηνη δηαπηζησκέλνη κε ην παξαπάλσ θιηληθά
μαθληθά κεηαβάιινληαλ ζε θεξαπλνβφιεο ζεξαπείεο.

Ώπφ ηε κεξηά ηνπ ν Υάξνο, θαηαθεχγνληαο ζηε ζθηά ελφο θνληηλνχ εξγνηαμίνπ,
μεθχιιηδε κε λεπξηθφηεηα ην θαξλέ ηνπ, θαλνλίδνληαο ηηο αλαξίζκεηεο αζρνιίεο ηνπ
ηε λχρηα εθείλε. Ση λα θάλεη; Να αζθήζεη βία ζηνλ απνθιεηζκφ ησλ γεξφλησλ;
Ήμεξε φηη δελ ήηαλ θαζφινπ δεκνθηιήο θαη φηη απηφ ηνπ έιεηπε γηα λα ηνλ
θαηαζηήζεη ζην έπαθξν κηζεηφ. Μέζα ζε ηφζν απνηξνπηαζκφ ε δσή ζα ηνπ ήηαλ
αδχλαηε.

Τπνινγίδνληαο ηα ππέξ θαη ηα θαηά απνθάζηζε λα θχγεη γηα λα αξπάμεη ηε λπρηεξηλή

ιεία ηνπ ζε άιια κέξε· ε δνπιεηά βέβαηα δελ ηνπ έιεηπε, πνηέ δελ ηνπ είρε ιείςεη.

Με ηε ζχγρξνλε εμέιημε ησλ επηθνηλσληψλ δελ ρξεηάζηεθε πνιχο ρξφλνο γηα λα

καζεπηνχλ ηα λέα ζε φιε ηε ρψξα. Πνιχ πςειά ηζηάκελα πξφζσπα, πνπ δελ είλαη
ζθφπηκν λα ηα αλαθέξνπκε εδψ, εμέδσζαλ έμνρεο επρεηήξηεο δηαθεξχμεηο,
πξνζπαζψληαο θαηά θάπνηνλ ηξφπν λα πξνζπνξηζζνχλ πξνζσπηθά νθέιε απφ έλα
κηθξφ ηκήκα έζησ ηεο πνιχθξνηεο λίθεο. Ο θφζκνο άξρηζε λα ζεθψλεη θεθάιη.
Ξέπεζε ινηπφλ ε αηψληα θαηαδίθε ηνπ αλζξψπνπ;

Μφιηο φκσο καζεχηεθε ε είδεζε ζπγθιήζεθε ακέζσο ζην κεγάιν ακθηζέαηξν ηνπ
παλεπηζηεκίνπ ζπλέιεπζε ησλ δηακαξηπξνκέλσλ θνηηεηψλ. Αελ ην θάλαλε απφ
επαγγεικαηηθή δήιηα, επξφθεηην γηα κηα δηθαηνινγεκέλε αλεζπρία. Βάλ εθείλνη νη
παιηφγεξνη έβαδαλ εκπφδηα ζηε δνπιεηά ηνπ Υάξνπ, θαλείο απφ ηνπο γέξνπο δελ ζα
έπαηξλε πηα πφδη, ν πιεζπζκφο ζα έπαηξλε ηξνκαθηηθέο δηαζηάζεηο , ε δηαηξνθή ηνπ
ζα ήηαλ αδχλαηε, φρη κφλν κε ηα δηαζέζηκα ζήκεξα κέζα, αιιά θαη κε εθείλα πνπ
απηνί, λεαξνί θνηηεηέο, ζα παξείραλ ζηνλ θφζκν ζαλ απνηέιεζκα ηεο ακθηζβήηεζεο
ηνπο ησλ πάλησλ. Έπξεπε λα δψζνπλ ακέζσο ιχζε.

Καη λα κηα βηαηφηαηε δηαδήισζε πνπ μεθηλάεη απφ ην παλεπηζηήκην θαη θαηεπζχλεηαη
πξνο ην κεγάιν λνζνθνκείν. Κη εδψ νη δπν παξαηάμεηο ήξζαλ αληηκέησπεο: νη γέξνη
παξαηεηαγκέλνη γχξσ απφ ην λνζνθνκείν θαη νη λένη απέλαληί ηνπο θακηά πελεληαξηά
κέηξα. Άξρηζαλ λα ππεξίπηαληαη δειεηεξηψδε βέιε: «Πνπξά, γξήγνξα ζηνλ ηάθν!
΢ηα θξεκαηφξηα! ΢απίια! Βρζξνί ηνπ εξγαδφκελνπ ιανχ!»

Ο ΢βάκπα γχξηδε εδψ θη εθεί, πξνζπαζψληαο λα εκςπρψζεη ηνπο ζπληξφθνπο ηνπ πνπ
ηα είραλ ράζεη. Κη εθείλνο φκσο ήηαλ ρισκφο θαη μαθληθά έλνησζε θνπξαζκέλνο θαη
απνγνεηεπκέλνο. Με ηε δήιηα λα ηνλ ηξψεη θνίηαδε ηνπο λένπο βιαζηνχο πνπ
ζηέθνληαλ απέλαληί ηνπ: θαθνί, ζθιεξνί, αηεκέιεηνη, άπιεζηνη, γελεηνθφξνη,
άζπιαρλνη, ζθαλδαισδψο λένη σζηφζν. Πνηνο είρε δίθην;

50
Βθείλε ηε ζηηγκή, πέξα απφ ην θξάρηε πνπ ζρεκάηηδαλ νη λένη, ηνλ είδε ηνλ άηηκν,
πνπ, αθνχ επέζηξεςε πεηψληαο απφ ηε Γε ηνπ Ππξφο, γπξφθεξλε ςάρλνληαο
πέξαζκα.

- Β, ε, θχξηε! ηνπ θψλαμε κε φιε ηνπ ηε δχλακε θη εθείλνο έζηξεςε.

Πξνρψξεζε εγθαηαιείπνληαο ηνπο δηθνχο ηνπ. Οη θνηηεηέο άλνημαλ πέξαζκα

έθπιεθηνη. Σνπο πξνζπέξαζε θαη ηνλ πιεζίαζε.

- Έια, καχξε θαβαιάξε, ηνπ είπε κε έλα πηθξφ, αιιά σξαηφηαην ρακφγειν, πηάλνληάο
ηνλ απφ ην ρέξη. Βδψ είκαη. ΢ε παξαθαιψ, πάξε κε καθξηά.

51
 Μαιαζηξάλα

Εληγθάξληα Φέξη

΢ηηο δέθα αθξηβψο ήηαλ ε ζεηξά ηνπ θπξίνπ Ώβξαάκ Μπξερφβα. Σε ζηηγκή
πνπ ην ειεθηξηθφ ξνιφη πάλσ απφ ηελ είζνδν ζήκαηλε ηελ ψξα, νη ζπγγελείο κπήθαλ
ν έλαο πίζσ απφ ηνλ άιιν θαη πήγαλ λα ζηαζνχλ κπξνζηά ζηηο κηθξέο, πηπζζφκελεο
πνιπζξφλεο, απέλαληη απφ ηελ θφθθηλε, βεινχδηλε απιαία. Βπάλσ ζηελ θεληξηθή
πνιπζξφλα, ζηελ πξψηε γξακκή, είρε ηνπνζεηεζεί έλα κεηαμσηφ καμηιάξη κε θίηξηλα
ινπινχδηα θαη κπξνζηά ηνπ ζηάζεθε, ζα ξνκπφη, ε ρήξα. ΋ηαλ θάζηζαλ φινη, νη
πξψηνη πνπ άξρηζαλ λα αθαηξνχληαη ήηαλ νη ζπγγελείο ζηηο ηειεπηαίεο ζεηξέο. Έλα
θνξηηζάθη, κ‟ έλα κπνπθεηάθη ινπινχδηα ζρεδφλ καξακέλα, έζηξεςε ηελ πξνζνρή
ηνπ πεξηζζφηεξν απφ νηηδήπνηε άιιν ζην καληήιη ηνπ, φρη θαη ηφζν ζηδεξσκέλν θαη
θαζαξφ, πνπ ην δίπισλε θαη ην μαλαδίπισλε επάλσ ζηα ρισκά, γπκλά γφλαηά ηνπ.
Ο θχξηνο Ώβξαάκ Μπξερφβα έθαλε γηα ηειεπηαία θνξά ηελ εκθάληζή ηνπ
φηαλ άλνημε ε απιαία. Σνλ είραλ ήδε θαπαθψζεη, θείηνηαλ επάλσ ζε κία λεθξηθή
εμέδξα απφ γθξίδα πέηξα θαη καχξν βεινχδν θαη επάλσ ηνπ είραλε βάιεη έλα ζηεθάλη
κε ιεπθά ινπινχδηα, ηφζν ζπάληα ζηελ Πξάγα θπξίσο ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν, γεγνλφο
απφ ην νπνίν ζα κπνξνχζε θαλείο λα ζπκπεξάλεη φηη ν θχξηνο Μπξερφβα έπξεπε λα
ήηαλ θάπνηα κάιινλ ζπνπδαία πξνζσπηθφηεηα.
΢ην βάζνο ηεο εμέδξαο έιακπε, ζην θσο ηεζζάξσλ θεξηψλ, κία ζπκπαγήο,
επίρξπζε πφξηα κε ππθλέο θαη κπζηεξηψδεηο επηγξαθέο. Μφλν ζην ηέινο έγηλε
αληηιεπηφ φηη δελ ήηαλ επηγξαθέο, αιιά ζηαπξνί ζε παξάηαμε, έλαο φξζηνο θαη ν
άιινο αλαπνδνγπξηζκέλνο, έηζη πνπ λα ζρεκαηίδνπλ έλα ειθπζηηθφ δηθ-δαθ. Δ
απιαία θαη φια ηα ππφινηπα ήηαλ ππεξπςσκέλα ζε ζρέζε κε ηα θαζίζκαηα θαηά έλα
κέηξν ηνπιάρηζηνλ, έηζη πνπ ην ζχλνιν ζχκηδε ζεαηξηθή παξάζηαζε.
Δ ρήξα Μπξερφβα απφκεηλε αιχγηζηε, ζθίγγνληαο έλα καχξν ηζαληάθη απφ
ινπζηξίλη ζηα ρέξηα ηεο, ρσξίο λα ηελ ππνβαζηάδεη θαη αλ ηελ παξεγνξεί θαλείο απφ
φζνπο θάζνληαλ θνληά ηεο, πνπ κπνξεί λα ήηαλ θαη ηα παηδηά ηεο, δεδνκέλνπ ηνπ
λεαξνχ ηεο ειηθίαο ηνπο θαη ηνπ ζιηκκέλνπ χθνπο ηνπο, θαη αλαζήθσζε ην θεθάιη
κφλν φηαλ ε αληξηθή θσλή απφ ην βάζνο ηνπ κηθξνχ ζαινληνχ ηνπ θξεκαηφξηνπ
πςψζεθε ηξαγνπδψληαο κηα παιηά κπαιάληα ηεο ΐνεκίαο. Βθείλε δήηεζε ηε
ζπγθεθξηκέλε κνπζηθή θαη ηφηε θαηάιαβε πξαγκαηηθά ηη ζπλέβαηλε.
Δ θσλή ήηαλ κνλαρηθή, ζπλνδεπφκελε απφ έλα ειεθηξνληθφ φξγαλν. Αελ
ήηαλ ηδηαίηεξα σξαία, ήηαλ φκσο ζπαξαρηηθή θαη θαηάιιειε γηα ηελ πεξίζηαζε,
ρσξίο απφγλσζε θαη κάιηζηα θάπσο αδηάθνξε· θαη ζιηκκέλε, ζρεδφλ ζβεζκέλε.
Έπαςε ηε ζηηγκή αθξηβψο πνπ έλαο λεαξφο ληπκέλνο ζηα καχξα, ίζσο ήηαλ παπάο,
αλέβεθε ζ‟ έλα πάιθν γηα λα απαγγείιεη κεξηθνχο ςαικνχο, πνπ ηνπο δηάβαδε ζ‟ έλα
βηβιηαξάθη. Σνπ απάληεζαλ αθεξεκέλα, εμ άιινπ εθείλνο πξνρσξνχζε πνιχ γξήγνξα
θαη δελ θαηλφηαλ πνιχ πεπεηζκέλνο παξά κφλν αθνχ έθιεηζε ην βηβιίν θαη είπε δπν
ιφγηα απζφξκεηα. Σφηε ν ηφλνο ηεο θσλήο ρακήισζε, επηβξαδχλζεθε θαη ν ξπζκφο
ησλ ιέμεσλ θαη φια έγηλαλ πην θπζηθά. Ήηαλ, φπσο ζα ππέζεηε θαλείο, ιφγηα
παξεγνξηάο θαη ζπιιππεηήξηα, απεπζπλφκελα θπξίσο ζηε ρήξα ηνπ θπξίνπ Ώβξαάκ.
52
 Μφιηο ν παπάο θαηέβεθε απφ ηελ εμέδξα θαη εμαθαλίζηεθε πίζσ απφ ηελ
θφθθηλε, βεινχδηλε απιαία, ην φξγαλν ζαλ λα αλαζθίξηεζε, έβγαιε ηξεηο αζχλδεηεο
λφηεο θη έπεηηα ζηακάηεζε. Άξρηζε ηφηε έλα απαίζην θαη απξφζκελν ηξίμηκν. Δ
επίρξπζε πφξηα, δηαθνζκεκέλε κε φξζηνπο θαη αλάπνδνπο ζηαπξνχο, γιηζηξψληαο
επάλσ ζηνπο κεληεζέδεο άλνημε ζηα δχν θαη άθεζε λα θαλεί απφ ηελ άιιε κεξηά ην
νινθιεξσηηθφ, ην απφιπην ζθνηάδη. Σελ ίδηα ζηηγκή ην ζηεθάλη κε ηα ιεπθά
ινπινχδηα, φξζην επάλσ ζηε λεθξηθή εμέδξα, θνπλήζεθε καδί κε ην θέξεηξν.
Σξίδνληαο θαη απηφ επάλσ ζε αφξαηεο ξάγεο, γιηζηξνχζε αξγά πξνο ην ζθνηάδη πίζσ
απφ ηελ αλνηρηή πφξηα, ε νπνία έθιεηζε απειπηζηηθά θαη αλππφθνξα αξγά. Σν
ηειεπηαίν νξαηφ ζεκάδη απφ ηνλ θχξην Ώβξαάκ Μπξερφβα, πξηλ ν ίδηνο απνδνζεί
κέζα ζε κία θαζεηίλα ππφ κνξθή ζπνδνχ ζηελ απνζβνισκέλε ρήξα ηνπ, ήηαλ έλαο
πάιιεπθνο γιαδίνινο, εθείλνο πνπ βξηζθφηαλ ςειφηεξα ζην ζηεθάλη θαη πνπ, επεηδή
αθξηβψο ήηαλ επάλσ απφ φινπο ηνπο άιινπο, έκνηαδε δχζθνιν λα εμαθαληζηεί.
Βλψ ε ζθελή παξέκελε άδεηα, ελ αλακνλή ηεο θαχζεο ηνπ λεθξνχ, ε κνλαρηθή
θσλή ζπλνδεπφκελε απφ ην φξγαλν άξρηζε κηα άιιε κπαιάληα ηεο ΐνεκίαο θαη απηή
ηε θνξά ε ρήξα δελ θάλεθε λα αθνχεη, νχηε λα ζπγθηλείηαη. Οη ζπγγελείο ζηηο
ηειεπηαίεο ζεηξέο έζηξεθαλ κε πεξηέξγεηα, αιιά δελ δηέθξηλαλ ηίπνηα, επεηδή ην
φξγαλν θαη ε θσλή ήηαλ θξπκκέλα πίζσ απφ έλα θαθαζσηφ, απφ ην νπνίν θαηλφηαλ
απίζαλν λα κπνξνχλ λα βγαίλνπλ λφηεο ή έλα νιφθιεξν ηξαγνχδη.
Πίζσ απφ ην θαθαζσηφ, θαζηζκέλνο κπξνζηά ζην ειεθηξνληθφ φξγαλν, ήηαλ
έλαο λένο άληξαο, κε μαλζηά γελεηάδα γχξν ζην πηγνχλη, αξθεηά καθξηά, είρε ηα
καιιηά ιίγν αλαθαησκέλα θαη ηα νιφιεπθα ρέξηα ηνπ αθνπκπνχζαλ επάλσ ζηελ
ηαζηηέξα. Βπάλσ ζην φξγαλν ήηαλ θαξθσκέλνο κε πηλέδα ν θαηάινγνο ησλ λεθξψλ
ηεο εκέξαο γηα θαχζε. Βθεί βξίζθνληαλ θαηαγξακκέλνη φινη ζηε ζεηξά, αλά κηζάσξν
ν θαζέλαο. Ο λένο είρε πνιχ φκνξθα κάηηα, κε έλα αζπλήζηζην ρξψκα γαιάδηαο
ζθφλεο, κία κχηε ιεπηή, ειαθξά γακςή, έηζη πνπ ζα κπνξνχζε θαλείο ζρεδφλ κε
βεβαηφηεηα λα ηνλ θαηαηάμεη ζηελ εβξατθή θπιή. Ώθνχ ήιεγμε ηελ ψξα ζην
ειεθηξηθφ ξνιφη ηνπ θξεκαηνξίνπ, πνπ απφ ηε ζέζε ηνπ ην έβιεπε κέζα απφ ην
θαθαζσηφ, πήξε έλα ηζηγάξν θαη ην ζηξηθνγχξηζε αξθεηή ψξα αλάκεζα ζηα δάρηπιά
ηνπ πξηλ ην αλάςεη. Δ ηέθξα ηνπ θπξίνπ Μπξερφβα, εμήγεζε, ζα παξαδνζεί ζηνπο
ζπγγελείο ηνπ κεηά απφ δχν ψξεο. Σψξα απηνί ζα έπξεπε λα εμέιζνπλ, ζα γηλφηαλ έλα
δεθάιεπην δηάιιεηκα θαη ζηηο δέθα θαη κηζή αθξηβψο ήηαλ ε ζεηξά ηεο ΐέξαο
΢ηηβαλφβα. Θα άιιαδαλ έηζη νη ζπγγελείο θαζψο θαη ε κνπζηθή. Δ ΐέξα ΢ηηβαλφβα,
πξάγκαηη, είρε δειψζεη γξαπηψο πσο επηζπκνχζε ε θαχζε ηεο λα ζπλνδεχεηαη
απνθιεηζηηθά απφ λπρηεξηλά ηνπ ΢νπέλ.
«Θέιεηε λ‟ αθνχζεηε ηελ ηζηνξία κνπ;» είπε ν άληξαο πνπ θαζφηαλ ζην
ειεθηξνληθφ φξγαλν. Φνξνχζε έλα θφθθηλν πνπιφβεξ κε μερεηισκέλα απφ ηε ρξήζε
καληθέηηα θαη κεγάια άξβπια. ΢ήθσζε ηα θξχδηα. « Έρεη ζεκαζία ην φλνκά κνπ;»
Υσξίο φκσο λα πεξηκέλεη απάληεζε θνχλεζε ην θεθάιη θαη πξφζζεζε ακέζσο: «Βίρα
κηα ζχδπγν πνπ ηελ έιεγαλ Κάηηα. ΋κνξθε, μέξεηε. Με πξάζηλα, γαηίζηα κάηηα, κε
καθξηέο γάκπεο, ηνξλεπηέο θαη σξαία δφληηα. Βίρε φκνξθε κχηε ε ζχδπγφο κνπ, ην
μέξεηε; Ίζηα θαη ιεπηή. Ήηαλ επγεληθή, επγεληθή θαη πνιχ θαιή καγείξηζζα. Χο πξνο
ηα άιια, ήηαλ εληειψο αλίθαλε λα θάλεη νηηδήπνηε άιιν ζην ζπίηη». Γέιαζε,
ρακειψλνληαο ηελ θσλή. «΢ηε Αχζε», ςηζχξηζε ζρεδφλ δηαζθεδάδνληαο, «ζα ηε
ζεσξνχζαηε ρίπηζζα ηε ζχδπγφ κνπ».

53
 Πέξα απφ ην θαθαζσηφ αθνπγφηαλ ην ζνχξζηκν ησλ πνδηψλ εθείλσλ πνπ
έθεπγαλ πεξηκέλνληαο λα ηνπο θαιέζνπλ δπν ψξεο αξγφηεξα θαη ζην κεηαμχ έδηλαλ
ηε ζέζε ηνπο ζηνπο ζπγγελείο ηεο ΢ηηβαλφβα. «Πξέπεη λα δηεπθξηλίζσ», ςηζχξηζε
πάιη ν άληξαο, θαπλίδνληαο ήξεκα ην ηζηγάξν ηνπ, «φηη ήκαζηαλ πνιχ εξσηεπκέλνη.
Παληξεπηήθακε αθξηβψο απφ έξσηα».
Άλαςε άιιν έλα ηζηγάξν. «Βιπίδσ», είπε ζβήλνληαο αλάκεζα ζηα ρέξηα ηνπ
ην ζπίξην «λα ζαο έρνπλ πάεη θαλέλα βξάδπ ζηε Βηόια». Βίδαηε ηη κέξνο; Ήηαλ ην
θακπαξέ καο, ην πην πξσηνπνξηαθφ κέξνο ηεο Πξάγαο. Παίδνπλ κνπζηθή εθεί.
Ώθνχζαηε ηελ ηδαδ; Ώπαγγέινπλ θαη πνίεζε, παίδνπλ ζέαηξν, γίλνληαη ζπδεηήζεηο
θαη πίλνπλ θαη θάηη, θπξίσο βφηθα. Βγψ δνχιεπα ζηε Βηόια, έπαηδα ληξακο θαη
ζαμφθσλν. Κάζε βξάδπ, κέρξη ην μεκέξσκα, ε Κάηηα ήηαλ πάληα εθεί θαη κε
πεξίκελε κε ηηο θίιεο ηεο δελ έπιεηηε. Δ Κάηηα ζπνχδαδε ηαηξηθή ζην Παλεπηζηήκην,
εγψ φκσο ζπνπδάδσ δίθαην. Δ Κάηηα έθαλε ηελ εμάζθεζή ηεο ζ‟ έλα λνζνθνκείν,
θάζε απφγεπκα απφ ηηο δχν έσο ηηο επηά».
Ήξζε ε ζεηξά ηεο ΢ηηβαλφβα, ν άλζξσπνο δνχιεμε κε ηα δχν δάρηπια ην
απνηζίγαξν, ην έβαιε ζηελ άθξε ηεο ηαζηηέξαο θαη είπε: «Με ζπγρσξείηε, πξέπεη λα
δνπιέςσ άιια είθνζη ιεπηά». Δ απαίζηα ηειεηή επαλαιήθηεθε φκνηα, εθηφο απφ ηε
κνπζηθή, θαη κφλν φηαλ θαη ηα ινπινχδηα ηεο ΐέξαο, απηή ηε θνξά ειάρηζηα θαη
ςεχηηθα, εμαθαλίζηεθαλ κεο ζην ζθνηάδη ηεο θνβεξήο, επίρξπζεο πφξηαο, μαλάπηαζε
εθείλνο ηε δηήγεζε.
«Ήηαλ ηελ επνρή ηεο άλνημεο ηνπ Νηνχπηζεθ» εμήγεζε «πέξπζη ηελ άλνημε,
γηα λα ζπλελλννχκαζηε. Βίρακε ηξειαζεί φινη ηφηε, ήηαλ θάηη ζαλ γεληθφ μχπλεκα,
φινπο κάο είρε ζπλεπάξεη ε αλάγθε λα θάλνπκε θάηη, λα δξάζνπκε, λα είκαζηε καδί.
΢ηε Βηόια έξρνληαλ φινη νη δηαλννχκελνη ηεο Πξάγαο, επί έλα κήλα ςίζπξνη απφ δσ
θαη απφ θεη, πξνηάζεηο θαη ζρέδηα. Άθελα ηα ληξακο θαη φια ηα άιια ηα κεζάλπρηα
θαη πεγαίλακε ζε κηα νκάδα γηα λα δνπιέςνπκε γηα ηελ Βπηηξνπή. Γξάθακε
θετγβνιάλ, ηα ηππψλακε, έπξεπε λα ηα κνηξάζνπκε ζηνλ θφζκν, ζέιακε λα
ηδξχζνπκε κηα εθεκεξίδα. Βπέζηξεθα ζην ζπίηη ηα ραξάκαηα θαη κφλν ηφηε έπαηξλα
είδεζε φηη ε Κάηηα δε κε ζπλφδεπε. Μεηά ην θνληζέξην ζηε Βηόια έθεπγε κφλε ή κε
ηηο θίιεο ηεο. Κνηκφηαλ φηαλ έπεθηα ζην θξεβάηη πιάη ηεο, ςφθηνο απφ ηελ θνχξαζε
θαη ρσξίο κλήκε».
Ο λένο άληξαο κε ην θφθθηλν πνπιφβεξ ξψηεζε: «΢αο είπαλ ηη ζπλέβε;
Μηινχλ γη‟ απηφ αθφκα ζε φιε ηελ Πξάγα, ηνπιάρηζηνλ ζην πεξηβάιινλ ηεο Βηόια.
Ήηαλ θάηη ην απίζηεπην, κνπ ζπλέβε πξάγκαηη θάηη ην απίζηεπην. Έλα απφγεπκα
δνχιεπα ζην θαζηζηηθφ καο ζπληάζζνληαο έλα άξζξν γηα ηελ θαηλνχξγηα εθεκεξίδα.
Δ Κάηηα έπξεπε λα είρε βγεη, γηα ην λνζνθνκείν ππνζέησ, γηαηί, φπσο ζαο είπα,
πήγαηλε εθεί θάζε κέξα απφ ηηο δχν κέρξη ηηο εθηά. Ξέξεηε πνχ κέλσ; Γλσξίδεηε ηε
Μαιαζηξάλα; Χξαία πεξηνρή, ε; Βίλαη ην πην παιηφ θαη ππνβιεηηθφ κέξνο ηεο πφιεο
θαη θαηά ηε γλψκε κνπ είλαη θαη ην νκνξθφηεξν κέξνο ηνπ θφζκνπ. Μέλακε εθεί, ζε
έλα παιηφ θηίξην επγελψλ ηεο ΐνεκίαο, ηα παξάζπξα έβιεπαλ ζην Μνιδάβα θαη
κπνξνχζε θαλείο, απιψλνληαο ην ρέξη κε ιίγν ςσκί κέζα, λα πεξηκέλεη ηνπο γιάξνπο
λ‟ αθήζνπλ ην λεξφ γηα λα έξζνπλ λα ην αξπάμνπλ. Βίρακε κία θξεβαηνθάκαξα, έλα
θαζηζηηθφ, κία θνπδίλα, ην κπάλην θαη κία απνζήθε. Μία πνιπηέιεηα, πηζηέςηε κε.
Πεξηκέλακε έμη ρξφληα γηα λ‟ απνθηήζνπκε έλα θαηαδηθφ καο δηακέξηζκα, κέρξη ηφηε
θαηνηθνχζακε ζηεο κεηέξαο κνπ. Βίρακε παληξεπηεί πξηλ εθηά ρξφληα θαη ηελ ίδηα
κέξα ηνπ γάκνπ ππνβάιακε αίηεζε θαηνηθίαο. ΢πκβαίλνπλ απηά εδψ πέξα, ζα έρεηε

54
δεη βέβαηα πψο έρεη ε θαηάζηαζε ζηα κέξε καο: κνηάδεη ζαλ λα γελλεζήθακε
αθξηβψο κε ην θαζήθνλ λα δνχκε ζε θνηλφηεηεο, κνηξαδφκελνη ηα δηακεξίζκαηα κε
ζπγγελείο ή άιιεο νηθνγέλεηεο. Λνηπφλ, ζαο ιέσ φηη ζεσξνχζακε ηνπο εαπηνχο καο
πνιχ ηπρεξνχο.
«΢ηακάηα!», είπα επηηέινπο εθείλν ην απφγεπκα. Σα είρα κε ηνλ γάην. Βίρακε
έλαλ πνπ ηνλ έθεξε απφ ην ζπίηη ησλ γνληψλ ηεο ε γπλαίθα κνπ ε Κάηηα. «΢ηακάηα»,
ηνπ θψλαμα, επεηδή ηνλ άθνπγα κεο ζηελ απνζεθνχια λα μεθπζάεη δπλαηά θαη λα
κελ κ‟ αθήλεη λα εξγαζηψ. Έκνηαδε κε θπζεξφ, δελ ην είρα πάξεη είδεζε φηη ηα
πλεπκφληα ηνπ ήηαλ ηφζν κεγάια. Κάηη ζα έρεη θάεη θαη βαξπζηνκάρηαζε, ζθέθηεθα,
άξα ηνπ ρξεηαδφηαλ κηα γεξή θισηζηά γηα λα πάςεη εθείλν ην θνληζέξην. Πήγα ζηελ
θνπδίλα, αιιά ν γάηνο δελ ήηαλ εθεί, ζθέθηεθα πσο ίζσο είρε ηξππψζεη ζηελ
απνζεθνχια. Άλνημα ηελ απνζεθνχια θαη ηνλ θψλαμα λα βγεη απφ ην ζθνηάδη, εάλ
δελ ήζειε λα θάεη ηελ θισηζηά πνπ ιέγακε. Αελ ήηαλ φκσο ν γάηνο. Ήηαλ ε γπλαίθα
κνπ, ε Κάηηα, πνπ ξφγραδε.
Βίρε θαξκαθσζεί κε παζηίιηεο πνπ πήξε απφ ην λνζνθνκείν. Μία δφζε πνπ ζα
ζθφησλε θαη άινγν. Βίρε θαξκαθσζεί ρσξίο λα πεη ηίπνηα, ρσξίο λα κ‟ αθήζεη θαλ λα
ππνςηαζηψ ηελ αηηία πνπ ηελ ψζεζε λα ην θάλεη· νχηε απφ κφλνο κνπ κπνξνχζα λα
ππνπηεπζψ θάηη, ήκαζηαλ ηφζν επηπρηζκέλνη, ηφζν πηζηνί ν έλαο ζηνλ άιιν, ηφζν
ελσκέλνη πνπ δελ ινγαξηάζακε θαλ ηελ ππφζεζε λα θάλνπκε παηδί: καο αξθνχζε πνπ
ήκαζηαλ νη δπν καο». Μία λφηα ζηξηγθηά, ζχληνκε θαη θνκκέλε απφηνκα ζηα δχν
μέθπγε απφ ηα ρέξηα ηνπ άληξα πνπ ηα είρε ήδε αθνπκπηζκέλα ζην φξγαλν, έηνηκνο
γηα ηελ απνηέθξσζε ησλ έληεθα.
Ώξγφηεξα μαλάξρηζε ηε δηήγεζε. «Σειεθψλεζα ακέζσο ζην λνζνθνκείν θαη
παξαθάιεζα λα έξζνπλ λα κνπ ηελ πάξνπλ γξήγνξα. Σελ είρα ηπιίμεη ζε κηα
θνπβέξηα, ηεο άδεηαζα ζην ζηνκάρη φιν ην γάια πνπ είρα ζην ζπίηη, ηελ θξαηνχζα
αγθαιηά θαιψληαο ηελ κε ην φλνκά ηεο. Ση απειπηζία, ηη ηξνκαρηηθέο ζηηγκέο! Ήηαλ
σρξή, θνθαιηαζκέλε, δελ κε άθνπγε πηα.

΋ηαλ ήξζαλ λα ηελ πάξνπλ κνπ απαγφξεςαλ λα ηελ αθνινπζήζσ εδψ, ζ‟

εκάο, απαγνξεχεηαη λ‟ αθνινπζνχκε ηνπο ζπγγελείο ζην λνζνθνκείν. Καηάθεξα λα
κπσ ιίγν αξγφηεξα, επεηδή κε γλψξηδαλ, ήηαλ ην λνζνθνκείν φπνπ ε Κάηηα έθαλε
εμάζθεζε. ΋ιε ηε λχρηα ηελ πέξαζα θξπκκέλνο ζ‟ έλαλ θακπηλέ, επεηδή αλά πάζα
ζηηγκή πεξίκελα θάπνηνλ λα έξζεη λα κνπ πεη θξπθά απφ ηνπο άιινπο φηη πέζαλε ή φηη
γιχησζε. Μχξηδε απνιπκαληηθφ, πεξλνχζαλ νη ψξεο ρσξίο λα έξρεηαη θαλείο λα κε
βξεη, κε είραλ μεράζεη; Κάιεζαλ κήπσο ηνπο ζπγγελείο ηεο; Με έςαρλαλ άξαγε ζην
ζπίηη αληί ζηνλ θακπηλέ; Ήηαλ κεηά ηηο εθηά, φηαλ κε είραλ ήδε πεηάμεη έμσ απφ ηνλ
θακπηλέ γηα λα θαζαξίζνπλ, θαη θαζφκνπλ ζην βάζνο ελφο δηαδξφκνπ κε ηα παξάζπξα
πνπ έβιεπαλ ζην Μνιδάβα, φηαλ ήξζαλ λα κνπ πνπλ εθείλν ην σξαηφηαην πξάγκα, ην
αλέιπηζην: ε Κάηηα ήηαλ δσληαλή».
Ήξζε ε ζεηξά, ζην ζεκείν εθείλν, λα παίμεη γηα ηνλ ηξίην πειάηε ηνπ
θξεκαηνξίνπ. Σν έθαλε κεραληθά, ςέιλνληαο έλαλ ςαικφ ζηα ιαηηληθά ν πειάηεο
ήηαλ έλαο πξνηεζηάληεο πνιχ επζεβήο, πνπ ήζειε λα ηνλ θάςνπλ ζην φλνκα ηνπ
Κπξίνπ θαη ηθαλνπνηήζεθε.
«΋ηαλ κε είδε ε Κάηηα» ζπλέρηζε «άξρηζε λα θιαίεη. Ήηαλ ζαλ έλα θνξηηζάθη
ρακέλν, θνπινπξηαζκέλν ζ‟ έλα κηθξφ θξεβάηη ζηνλ αηέιεησην ζάιακν ηνπ
λνζνθνκείνπ, ππεξβνιηθά γεκάηνπ κε γπλαίθεο θάζε ειηθίαο. Έθιαηγε κε αλαθηιεηά,
55
ζηγά, βάδνληαο ην ρέξη αλάκεζα ζηα ρείιε ηεο γηα λα κελ ελνριεί. Μνπ θάλεθε φηη
δελ ηελ είρα δεη πνηέ κέρξη ηφηε ηφζν λέα. Βίπα: “Πέξαζε, ζα γίλεηο θαιά”».
“Αελ ζέισ λα γίλσ θαιά”, είπε. “Θέισ πξαγκαηηθά λα πεζάλσ. Σελ επφκελε
θνξά ζα θαηαθέξσ λα πεζάλσ πξαγκαηηθά”.
«Ση λα πεηο ζ‟ έλα θνξίηζη πνπ ζνπ απαληά κ‟ απηφλ ηνλ ηξφπν; Σεο
αλαθάηεςα ηα καιιηά κε πνιιή ηξπθεξφηεηα θαη ηεο ζπκπεξηθέξζεθα ζηνξγηθά.
“Γηαηί;” ξψηεζα ρσξίο λα βηάδνκαη, ζαλ λα πίζηεπα φηη εθείλε ήζειε λα αζηεηεπζεί».
“Αελ κ‟ αγαπάο πηα”, είπε κε δπν ιφγηα ε ζχδπγφο κνπ. Κάξθσζε ηα κάηηα
ζην πξφζσπφ κνπ, απηή ηε θνξά ζηεγλά θαη απνθαζηζηηθά. “Με παξακειείο γηα ράξε
ηεο Βπηηξνπήο. Βκέλα δελ κ‟ ελδηαθέξεη θαζφινπ ε Βπηηξνπή, δελ κ‟ ελδηαθέξεη ν
Νηνχπηζεθ, ε άλνημε ηεο Πξάγαο, ν μεζεθσκφο θαη o θαηλνχξγηνο ζνζηαιηζκφο πνπ
ζέιεηε λα εγθαζηδξχζεηε. Βθείλν πνπ κ‟ ελδηαθέξεη εκέλα είλαη λα έρσ έλαλ άληξα
πνπ ην βξάδπ ζα έξρεηαη ζπίηη λα θνηκεζεί καδί κνπ, πνπ λα κηιά καδί κνπ, πνπ λα κε
αθνχεη, πνπ λα κε βιέπεη ”. Υακήισζε θη άιιν ηε θσλή. “Ξέξεηο”, ςηζχξηζε, “πφζνλ
θαηξφ έρεηο λα κνπ δψζεηο έζησ έλα θηιί;”. Έβγαιε έμσ απφ ην ζεληφλη ην ρέξη ηεο.
“Αχν κήλεο”, δηεπθξίληζε.
«Πψο ήηαλ δπλαηφλ φιν εθείλν ην ρξνληθφ δηάζηεκα λα είρε πεξάζεη ρσξίο λα
ην θαηαιάβσ, αθφκε θαη ζήκεξα δελ κπνξψ λα ην εμεγήζσ. Κη φκσο, ζπλέβε. Βπί
δχν κήλεο δνχζα, κε ηνπο ζπληξφθνπο κνπ ηεο Βηόια θαη ηνπ Παλεπηζηεκίνπ, ζε έλα
είδνο ληειίξηνπ απφ ην νπνίν είραλ απνθιεηζζεί φια ηα ηξπθεξά ζπλαηζζήκαηα, φια
ηα άιια ελδηαθέξνληα. Θα κπνξνχζα λα εμεγήζσ ζηελ Κάηηα φηη επξφθεηην γηα
ζεκαληηθφ γεγνλφο, φηη πνιιά ρξφληα ε Πξάγα πεξίκελε εθείλε αθξηβψο ηε ζηηγκή,
εθείλνλ αθξηβψο ηνλ άλζξσπν θαη φηη κεηά ζα ήηαλ θαιχηεξα γη φινπο. Αελ κνπ
θάλεθε φκσο ζσζηφ, νχηε θαηάιιειν γηα ηελ πεξίζηαζε. Δ Κάηηα ζέιεζε λα πεζάλεη
επεηδή πίζηεςε πσο δελ ηελ αγαπνχζα πηα. Σν θαιχηεξν πνπ είρα λα θάλσ, θαηά ηε
γλψκε κνπ, ήηαλ λα ηεο εμεγήζσ φηη πάληα ηελ αγαπνχζα θαη φηη απφ εθείλε ηε
ζηηγκή θαη έπεηηα δελ ζα ηελ παξακεινχζα πιένλ».
«Θα ηα παξαηήζσ φια, ππνζρέζεθα, ηελ Βπηηξνπή θαη ηα άιια. Βάλ ην
ζέιεηο, δελ ζα δνπιέςσ πηα νχηε ζηε Βηόια, ζα ςάμσ κηα νπνηαδήπνηε άιιε δνπιεηά.
΍ζπνπ λα ηειεηψζσ ην Παλεπηζηήκην ζα θάλσ νηηδήπνηε, αξθεί λα ζε πείζσ φηη ζ‟
αγαπψ». Ο άληξαο γέιαζε ξίρλνληάο κνπ κηα ζθιεξή καηηά. «Αελ ηα βξίζθεηε φια
απηά ζρεδφλ ηξειά; ΢ε κηα ζηηγκή ηφζν ζεκαληηθή γηα ηελ Παηξίδα καο, ζε
πεξηζηάζεηο ηφζν δξακαηηθέο θαη ηφζν ιεπηέο γηα ηε ρψξα καο, δχν άλζξσπνη
ςειιίδνπλ ιφγηα ξνκαληηθά ρσξίο λφεκα, έλαο άληξαο παξαηηείηαη απφ φια ηνπ ηα
ηδαληθά, αξθεί λα κείλεη θνληά ζε κηα γπλαίθα θαη ε γπλαίθα εθείλε ην δέρεηαη ή
κάιινλ ζέιεη λα γίλεη έηζη». Υηχπεζε κε αλνηρηή ηελ παιάκε ηελ ηαζηηέξα, αιιά
απηή ηε θνξά δελ βγήθε θαλέλαο απηνζρέδηνο ήρνο. «Αελ ππάξρνπλ φκσο εζληθέο
ηξαγσδίεο, δελ ππάξρνπλ ζηηγκέο δχζθνιεο πνιηηηθά, ηθαλέο λα κπνπλ αλάκεζα ζε
δχν αλζξψπνπο πνπ αγαπηνχληαη. Βπεηδή δχν πνπ αγαπηνχληαη, φπσο ζα μέξεηε, είλαη
αλεχζπλνη θαη αζπλεπείο, παξάινγνη θαη εγσηζηέο. Δ Κάηηα απνθάζηζε: “΋ηαλ ζα
βγσ απφ ην λνζνθνκείν, δελ ζα κ‟ αθήζεηο νχηε ζηηγκή”».
«Σν βξάδπ ηεο ίδηα κέξαο πνπ βγήθε απφ ην λνζνθνκείν» ζπλέρηζε «πήγακε
γηα δείπλν ζε κηα κππξαξία θαη θαηφπηλ ζηε Βηόια γηα λ‟ αθνχζνπκε κνπζηθή θαη λα
ραηξεηήζνπκε ηνπο ζπληξφθνπο. Βίρακε απνθαζίζεη φηη εγψ ζα ζπλέρηδα λα παίδσ
κνπζηθή θαη φηη εθείλε ζα κε πεξίκελε θαη ζα γπξίδακε καδί ζην ζπίηη. Αελ θξίζεθε
56
αλαγθαίν λα εμεγήζνπκε ζηνπο άιινπο ηη είρε ζπκβεί, ην μέξαλε ήδε θαη κε πνιιή
επγέλεηα δελ ξψηεζαλ ηίπνηα. ΋ηαλ ήξζε ε ζεηξά κνπ, ζεθψζεθα απφ ην ηξαπέδη
φπνπ εθείλε θαζφηαλ κε ηνπο θίινπο καο θαη πήγα ζηα ληξακο. Έπαημα θαιά εθείλν
ην βξάδπ θαη θαηαρεηξνθξνηήζεθα. Κάζε ηφζν θνίηαδα ηε ζχδπγφ κνπ πνπ κνπ
ρακνγεινχζε, ήκνπλ πνιχ ηθαλνπνηεκέλνο πνπ ηα πξάγκαηα είραλ δηνξζσζεί· δελ ζα
ην άληερα, εάλ πέζαηλε. ΢πλερίζακε έηζη γηα κεξηθά βξάδηα: γπξίδακε ζην ζπίηη καδί,
αγθαιηαζκέλνη κέζα ζηνπο δξφκνπο ηεο Μαιαζηξάλα, ηελ εκέξα κειεηνχζακε, ηε
λχρηα πάληα ζηε Βηόια, κέρξη πνπ εθείλε κηα θνξά κε μεκνλάρηαζε, ελψ γπξλνχζακε
ζπίηη. Ήκαζηαλ θάησ απφ έλα θαλάξη ηνπ δξφκνπ πνπ άλαβε κε αέξην, ζην πάξθν
πιάη ζην ζπίηη ηνπ Σξλθα. Μνπ θάλεθε ηφζν φκνξθε θαη αλήζπρε πνπ δελ ηφικεζα
λα ηελ αγγίμσ. “Άθνπζε”, κνπ είπε. “Βίκαη εξσηεπκέλε κε ηνλ Γηφζηπ Νηνπγηέια,
ζέισ λα ρσξίζνπκε”».
«Πνηέ δελ έκαζα πφηε είρε ζπκβεί», είπε ν άληξαο πνπ θαζφηαλ ζην φξγαλν.
΢εκείσζε κε θφθθηλν κνιχβη ην φλνκα ηνπ επφκελνπ πειάηε γηα ην θξεκαηφξην,
ςάρλνληαο θάησ απφ ην θάζηζκα κία παξηηηνχξα πνπ δελ ηελ εχξηζθε. Καηέιεμε
γξήγνξα, επεηδή ήξζε πάιη ε ψξα λα δνπιέςεη: «Πηζηεχσ φηη ζπλέβε έλα απφ εθείλα
ηα ιίγα βξάδηα πνπ ελαιιαζζφκνπλ ζηα ληξακο κε ηνλ Γηφζηπ, ν νπνίνο ήηαλ θίινο
καο. Γλσξηδφκαζηαλ πνιιά ρξφληα. Δ Κάηηα, έηζη κνπ είπε ηνπιάρηζηνλ, δελ είρε
θαηαιάβεη πξηλ πφζν ήηαλ εξσηεπκέλνη νη δπν ηνπο. “Λππάκαη”, είπε. “Πίζηεπα φηη
ήκνπλ εξσηεπκέλε καδί ζνπ, αιιά έθαλα ιάζνο”».
Ξαλαθνχζηεθε ην ζνχξζηκν ησλ πνδηψλ ζην ζαιφλη θάησ, πάιη ν άληξαο είρε
ηε κηζή ηνπ ψξα εξγαζίαο παίδνληαο κε θιεηζηά ηα κάηηα έλα θνκκάηη ζιάβηθεο
κνπζηθήο, ην πξφζσπφ ηνπ θέξηλν, ζαλ άγαικα. Σν θφθθηλν πνπιφβεξ ηνπ ήηαλ ην
κφλν δεζηφ πξάγκα εθεί κέζα. Αηεγηφηαλ ηελ ηζηνξία ηνπ κε εληππσζηαθή αδηαθνξία
θαη δηαχγεηα. Φαηλφηαλ πσο ην πξάγκα δελ ηνλ ελδηέθεξε πηα.
«Σελ αγαπνχζα πνιχ ηε γπλαίθα κνπ», είπε φηαλ ηειείσζε. «Ο Γηφζπ
ζπνχδαδε λνκηθά καδί κνπ, θαηνηθνχζε ζε θάπνηα θνηηεηηθή εζηία (έμη ζε θάζε
δσκάηην), ε νηθνγέλεηά ηνπ ήηαλ ζηελ επαξρία, εθαηφ ρηιηφκεηξα απφ ηελ Πξάγα.
Μνπ κίιεζε ηελ άιιε κέξα: “Σα μέξεηο φια απφ ηελ Κάηηα”, είπε. “Λππάκαη γηα
ζέλα, αιιά απνθαζίζακε λα δήζνπκε καδί”. Οχηε εθείλνο κνπ εμήγεζε πψο ζπλέβε,
νχηε εγψ είρα ηε δχλακε ή ην θνπξάγην λα ηνπ δεηήζσ εμεγήζεηο. Τπάξρεη φκσο
αλάγθε δηεπθξηλήζεσλ ζ‟ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο; Καηά ηε γλψκε κνπ δελ ππάξρεη,
επεηδή ηίπνηα δελ αιιάδεη, ηίπνηα δελ κεηαβάιιεηαη φηαλ δχν εξσηεχνληαη.
“΢χκθσλνη”, ηνπ είπα. “Πεγαίλεηε λα δήζεηε καδί. ΋ζν γηα ην δηαδχγην, ζα ην
βγάινπκε κφιηο κπνξέζνπκε”».
΢ήθσζε ην πξφζσπν κε ηε ιεπηή κχηε, ειαθξά γακςή, θαη απνκάθξπλε κε ην
ρέξη ην κεγάιν μαλζφ ηζνπινχθη απφ ηα ιακπεξά θαη δηαπγή ηνπ κάηηα. «Γλσξίδεηε
ηελ Πξάγα;», ξψηεζε ρσξίο λα πεξηκέλεη απάληεζε. «Ξέξεηε πψο είλαη θηηαγκέλε;
Αελ κπνξεί λα βξεη θαλείο ζπίηη. Έλα δεπγάξη πνπ απνθαζίδεη λα δήζεη καδί
αληηκεησπίδεη έλα δπζθνιφηαην πξφβιεκα. ΢ηελ θαιχηεξε πεξίπησζε ζα βξεη κηα
γσληά ζε θάπνηα νηθνγέλεηα, έλα ξάληδν πίζσ απφ θακηά θνπξηίλα, θνπδίλα θνηλή κε
πνιινχο άιινπο. Δ Κάηηα είρε απνθαζίζεη θαη γηα ην εμήο: πψο λα ηαθηνπνηήζεη ηα
πξάγκαηα κε ηνλ πην απιφ ηξφπν. “Άθνπζε”, κνπ είπε. “Ώπηφ ην ζπίηη ην απνθηήζακε
εζχ θη εγψ κε ηφζνπο θφπνπο. Ώλήθεη, επνκέλσο, θαη ζ‟ εκέλα. Πξέπεη λα ην
ρσξίζνπκε ζηα δχν θαη λα πάξεη θαζέλαο έλα θνκκάηη. Βγψ δελ κπνξψ λα κέλσ κε ηηο
θίιεο κνπ θαη λ‟ αθήζσ ηνλ Γηφζηπ ζηε θνηηεηηθή εζηία φπνπ ζα πεγαίλσ λα ηνλ

57
ζπλαληάσ κία θνξά ηελ εβδνκάδα, φπσο πξνβιέπεη ν θαλνληζκφο”. Λνγηθφ, έηζη δελ
είλαη; ΢αθήο, ζπλεπήο, ζρεδφλ πξνθαλήο ζθέςε. ΢ηελ Κάηηα αλαινγνχζε έλα απφ ηα
δσκάηηά καο θαη ε ρξήζε απφ θνηλνχ ηνπ κπάληνπ θαη ηεο θνπδίλαο. Ση κπνξνχζα λα
θάλσ αληηκέησπνο κε κία ηφζν απνθαζηζηηθή θαη εξσηεπκέλε γπλαίθα; Βίπα:
“Βληάμεη, πάξε ην δσκάηην πνπ ζνπ αξέζεη πεξηζζφηεξν”».
Δ Κάηηα πήξε ηελ θξεβαηνθάκαξα θαη, αθνχ ν ζχδπγφο ηεο ήηαλ ηφζν
γελλαηφδσξνο θαη πξφζπκνο, ηνπ δήηεζε ην κεξίδηφ ηνπ απφ ην θξεβάηη, ην θνκνδίλν
θαη ηελ θαξέθια ηνπ. Ο Γηφζηπ ζα ηνλ απνδεκίσλε αγνξάδνληάο ηνπ έλα ξάληδν θαη
κεξηθά ξάθηα γηα ηα βηβιία ηνπ. Δ θνπδίλα θαη ην κπάλην έκεηλαλ σο είραλ θαζέλαο
ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηήζεη εθεί φ, ηη ήζειε, ρσξίο λα δεηά ηελ άδεηα ηνπ άιινπ.
Σν θαζηζηηθφ κεηαηξάπεθε ζε γξαθείν θαη δσκάηην χπλνπ γηα ηνλ εγθαηαιεηθζέληα
ζχδπγν θαη ν γάηνο παξέκεηλε θνηλφρξεζηνο, αλ θαη, ζεσξεηηθά, ήηαλ ζηελ
πξαγκαηηθφηεηα απνθιεηζηηθά ηεο Κάηηαο.
΢πλαληηφληαλ θαη νη ηξεηο ζπλήζσο ηελ ψξα ηνπ δείπλνπ, αθνχ ην κεζεκέξη
έηξσγαλ ζην θνηηεηηθφ εζηηαηφξην. Δ Κάηηα, θακηά θνξά, καγείξεπε γηα φινπο,
παίξλνληαο ππφςε ηφζν ηα γνχζηα ηνπ ζπδχγνπ ηεο φζν θαη εθείλα ηνπ Γηφζηπ.
Κάζνληαλ έπεηηα ζην ίδην ηξαπέδη αληαιιάζζνληαο ιαθσληθέο εληππψζεηο ή θξάζεηο,
πξηλ βγνπλ πάιη γηα λα πάλε ζηε Βηόια. Αεδνκέλνπ φηη θαη νη δχν νη άληξεο πήγαηλαλ
γηα δνπιεηά ζηε Βηόια (θαη ηψξα ε Κάηηα ελλννχζε λ‟ αθνινπζεί ηνλ Γηφζηπ), ήηαλ
ινγηθφ λα πεγαίλνπλ φινη καδί, πεξπαηψληαο πιάη πιάη κέζα ζηνπο ειηθνεηδείο
δξφκνπο ηεο Μαιαζηξάλα. Δ Κάηηα ήηαλ θνιιεκέλε επάλσ ζην Γηφζηπ θαη έθαλε ηηο
ίδηεο ρεηξνλνκίεο, ρξεζηκνπνηνχζε ηνπο ηφλνπο φπσο έθαλε δέθα κέξεο πξηλ κε ην
ζχδπγφ ηεο. Σν έθαλε κε θπζηθφηεηα, ρσξίο λα δείρλεη μερσξηζηή ραξά γηα ηελ
θαηλνχξγηα ηεο αγάπε θαη ρσξίο, σζηφζν, λα ζηεξείηαη θαη ηίπνηα: φπσο έλα θηιί
θάησ απφ ην θαλάξη ηνπ δξφκνπ ή κία ξνκαληηθή ζηάζε επάλσ ζηελ κπαξφθ γέθπξα
ζην Μνιδάβα.
Ξαλάξρηζε εθείλνο ηε δηήγεζε: «Πνηέ ε Κάηηα δελ αλαθέξζεθε ζ‟ εκάο ηνπο
δχν, ζ‟ εκέλα, ζε φ, ηη είρε απνκείλεη απφ εκέλα. Δ ζειίδα καο γηα εθείλε είρε πηα
θιείζεη. Σψξα δνχζε νινθιεξσηηθά κέζα ζηνλ θφζκν πνπ είρε δεκηνπξγήζεη γχξσ
απφ ηνλ έξσηά ηεο. Πνηέ δελ κε ξψηεζε εθείλεο ηηο κέξεο, εάλ ππέθεξα. ΢πκπεξαίλσ
φκσο, απφ ηελ αλεκειηά ηεο, φηη δελ είρε θαλ ππνςηαζηεί φηη θάηη ηέηνην ζπλέβαηλε».
Ήηαλ δσδεθάκηζη αθξηβψο. Ο άληξαο ζεθψζεθε απφ ην φξγαλν αθνχ έπαημε
θαη ηξαγνχδεζε ην Άβε Μαξία ηνπ ΢νχκπεξη γηα ηε ΐέξα Εηζθφβηηο, κία λέα,
ξνκαληηθή γπλαίθα πνπ πέζαλε, ελ έηη 1970, απφ θπκαηίσζε. Έθιεηζε ηηο
παξηηηνχξεο, ην θάιπκκα ηνπ νξγάλνπ, ηα παληδνχξηα απφ έλα παξαζπξάθη πνπ
έβιεπε κηα πιαηεία φπνπ έθαηγε, ππαηληθηηθφο, έλαο ηεξάζηηνο ππξζφο. ΋ξζηνο,
θαηλφηαλ πνιχ ςειφηεξνο απφ ην θαλνληθφ, κε ηνπο ψκνπο ηνπ ιίγν θπξηνχο θαη ηα
γφλαηα θνθαιηάξηθα, πξνεμέρνληα, φκνηα κε δπν ζαθνπιάθηα κε θαξχδηα θάησ απφ
ην θζαξκέλν χθαζκα ηνπ μεζσξηαζκέλνπ ηνπ ηδηλ. Έηξηςε ηα ρέξηα ηνπ πξηλ απιψζεη
ην δεμί ζε έλδεημε απνραηξεηηζκνχ. «Δ ηζηνξία κνπ ηειεηψλεη εδψ», θαηέιεμε. Έξημε
κηα καηηά ηξηγχξσ ην δσκαηηάθη ήηαλ πγξφ θαη ζρεδφλ ρσξίο θσο. Έδεημε πξνο κία
πφξηα απφ ζθνχξν μχιν, ηείλνληαο πξνο ηα εθεί ην ζνπβιεξφ ηνπ ζαγφλη. «Σψξα
θαηνηθψ εδψ» είπε. «Μνπ έδσζαλ έλα δσκαηηάθη επάλσ απφ ην θξεκαηφξην, φηαλ
δέρηεθα λα έξζσ εδψ σο κνπζηθφο ζην φξγαλν, θαη ςάιηεο ζηηο ιεηηνπξγίεο».
Ώλαζήθσζε ηνπο ψκνπο κ‟ έλα αδηφξαην ρακφγειν. «Αελ κπνξνχζα, θπζηθά, λα δσ
πιένλ θνληά ζ‟ εθείλνπο ηνπο δπν, ηε λχρηα κε ελνρινχζαλ αξθεηά». Φεχγνληαο είπε

58
ην ηειεπηαίν, ην πην ζεκαληηθφ: «Αελ πεγαίλσ πηα ζηε Βηόια. Σψξα πιένλ κέλσ κφλν
εδψ».

59
 Γπλαίθεο ζηελ πηζίλα

΢άληξα Πεηξηληάλη

Βδψ θαη κεξηθέο κέξεο μαλάξρηζε λα θάλεη γπκλαζηηθή. Φνξά έλα θνξκάθη
καχξν, εθαξκνζηφ θαη κάιιηλεο πεξηθλεκίδεο ρξψκαηνο ηακπά. Αέλεη ηα καιιηά ηεο
ζηελ θνξπθή ηνπ θεθαιηνχ θαη επαλαιακβάλεη ηηο αζθήζεηο πνπ πξνηείλεη θάπνην
πεξηνδηθφ. Βίλαη επθίλεηε, εθηειεί ρσξίο πξνζπάζεηα επηθχςεηο θαη ζπζηξνθέο θαη
ελψ ηηο εθηειεί παξαηεξεί ηνλ εαπηφ ηεο. Παξαηεξεί απφ θνληά ηα γφλαηά ηεο, πνπ ηα
έρεη δηπιψζεη θάησ απφ ην ζαγφλη, ηα πφδηα ηεο θπξηά πάλσ απφ ηε καηηά ηεο. Ώπφ
κηα άπνςε ηα ηξηάληα ελλέα ρξφληα ηεο είλαη ιίγα, απφ ηελ άπνςε φκσο θάπνηνπ πνπ
θάλεη γπκλαζηηθή έρνπλ ηε ζεκαζία ηνπο, απνηππσκέλα επάλσ ζηε καιαθή ζχζηαζε
ηνπ δέξκαηνο.
Σν ιέεη ζηηο θίιεο ηεο ζηελ άθξε ηεο πηζίλαο. Βίλαη ιίγν κηθξφηεξεο απφ
εθείλε, γλσξίδνπλ σζηφζν ηνλ θξπθφ θαεκφ ηεο ζπλχπαξμεο κε ηηο κηθξέο ξπηίδεο
ηνπ πξνζψπνπ, ηηο άζπξεο ηξίρεο αλάκεζα ζηα καιιηά, ηελ θνηιηά, ε νπνία, φηαλ είλαη
μαπισκέλεο θαη θάλνπλ ειηνζεξαπεία δελ ζρεκαηίδεη πηα ηελ θνηιφηεηα εθείλε θάησ
απφ ην ηελησκέλν χθαζκα ηνπ ζιηπ, αιιά παίξλεη ην ζρήκα ελφο καιαθνχ
εκηθπθιηθνχ ινθίζθνπ γχξσ απφ ηνλ αθαιφ. «Βίλαη αθξηβψο απηφ πνπ αξέζεη ζηνπο
άληξεο», ππνζηεξίδεη ε Γθακπξηέια, ε εηδηθφο, «απηά ηα ζεκάδηα ψξηκεο
ζειπθφηεηαο. Βγψ αηζζάλνκαη σξαηφηεξε ηψξα παξά φηαλ ήκνπλ είθνζη ρξνλψλ.»
Καη επαλαιακβάλεη αθνχξαζηα ην ζπλεζηζκέλν κάζεκα φηη ε ειηθία δελ είλαη ζέκα
ιεμηαξρείνπ, αιιά πψο λνηψζεη θαλείο, θαη νη άιιεο ραζθνγειάλε θαη ιέλε λσρειηθά:
«Ναη, εληάμεη», ζηξηθνγπξίδνπλ επάλσ ζηα κπνπξλνχδηα ηνπο, ζεθψλνπλ ηα καιιηά
θαη αλαδχνπλ ηξηγχξσ νζκή αληειηαθνχ. Σν ηξαλδίζηνξ ηεο Πάνια κεηαδίδεη ειαθξά
θαινθαηξηλή κνπζηθή. «Ση θαιά πνπ πεξλάκε», ζθέθηεηαη ε ΐαιέξηα θαη ε θαξδηά ηεο
ρηππά απφ ζπγθίλεζε. ΢ην ιεσθνξείν, ιίγν πξηλ, έλησζε επηπρηζκέλε κε παξφκνην
ηξφπν εμαηηίαο κηαο πεξίπησζεο ην ίδην αζήκαληεο. Έλα θνξίηζη πνπ θαζφηαλ
απέλαληί ηεο θνξνχζε έλα παληειφλη ηδηλ μεζσξηαζκέλν πνπ έθεξε ηηο ππνγξαθέο ησλ
θίισλ ηεο θαη αλάκεζα ζηηο ππνγξαθέο ππήξρε κία θξάζε εθπιεθηηθήο αηζηνδνμίαο:
«Δ ιέμε ηέινο δελ ππάξρεη.» Δ ιέμε ηέινο δελ ππάξρεη, αλαινγίδεηαη ε ΐαιέξηα θαη
ηεο έξρεηαη λα βάιεη ηα γέιηα, ζπκκέηνρε πξνο ζηηγκή ηνπ αζπλείδεηνπ ηεο χπαξμεο.
«Πφζν αλάιαθξε λνηψζσ ζήκεξα, Θεέ κνπ!» ιέεη κεγαιφθσλα. Δ Λάνπξα ηεο
ρακνγειά. Δ Γθακπξηέια αλάβεη έλα ηζηγάξν, θάζεηαη ζηαπξνπφδη κε ην πξφζσπν
ζηξακκέλν πξνο ηνλ ήιην, πξνζπαζεί λα ηξαβήμεη κηα ηξίρα πνπ βγαίλεη απφ ην καγηφ.
Αελ ηα θαηαθέξλεη, ξσηάεη: «Μήπσο έρεη θακηά ζαο κηα ηζηκπίδα;». Αελ πξφθεηηαη
φκσο αθξηβψο γηα κία εξψηεζε, είλαη ζρεδφλ κία δηαπίζησζε, θαη πξάγκαηη ζπλερίδεη
αιιάδνληαο θνπβέληα. «΋ηαλ ήκνπλ είθνζη ηξηψλ ηα είρα κε θάπνηνλ πνπ ήηαλ
ζαξάληα. Σν ζψκα ηνπ κε ηξέιαηλε, έλα ζψκα αγνξίζηηθν φηαλ ηνλ έβιεπεο,
μεξαθηαλφ, γπκλαζκέλν ζην γπκλαζηήξην. Ώλαγλψξηδεο ηελ ειηθία κφλν φηαλ ηνλ
άγγηδεο. Αελ ηνπ ην είπα πνηέ, αιιά απηφ αθξηβψο ήηαλ πνπ κνπ άξεζε, λα λνηψζσ ην
δέξκα άδεην, λα εθάπηεηαη κφλν ζηα βαζχηεξα ζηξψκαηα, λα κελ έρεη ηελ πξφζθπζε
φπσο φηαλ είκαζηε λένη. Καη ην δηθφ καο έηζη είλαη ηψξα», θαη μεζπάεη ζ‟ έλα
πξνθιεηηθφ γέιην πνπ θάλεη θαη ηηο άιιεο λα γειάζνπλ. Σελ ηειεπηαία Κπξηαθή ηνπ
Ώπγνχζηνπ ε θνηλφρξεζηε πηζίλα είλαη έξεκε θαη ζησπειή. ΢ηε ζθηά ησλ δέληξσλ
θάζεηαη έλα δεπγάξη ειηθησκέλσλ ζπδχγσλ. Βίλαη ληπκέλνη κε ηνλ ίδην ηξφπν,
παξαηεξεί ε ΐαιέξηα, θνληνκάληθν αλνηρηφρξσκν πνπθάκηζν θαη γθξίδν παληειφλη.
60
΋ρη, εθείλε θνξάεη θνχζηα θαη θνληά ππνδήκαηα κε θνξδφληα, ζε αγγιηθφ ζηπι. Ίζσο
είλαη Βγγιέδνη. Βίλαη γαιήληνη. Κνηηάδνπλ κπξνζηά ηνπο ρσξίο λ‟ αληαιιάζζνπλ
ιέμε. «Σα έρνπλ πεη φια», ιέεη ε ΐαιέξηα απεπζπλφκελε ζηηο θίιεο ηεο θαη ε Λάνπξα
απαληάεη ρσξίο λα ζεθψζεη ην πξφζσπν: «Βίραλ ρξφλν ζηε δηάζεζή ηνπο.»
Ώθνχγνληαη ηα πνπιηά, πνπ ηηηηβίδνπλ ηεκπέιηθα φπσο ζπκβαίλεη ην θαινθαίξη,
αθνχγεηαη αθφκε ν παθιαζκφο ηνπ λεξνχ, πνπ αλαηαξάζζεηαη απφ ηνλ κνλαδηθφ
θνιπκβεηή, έλαλ κπψδε έθεβν πνπ πξνπνλείηαη κε κέζνδν: πεγαηλνέξρεηαη απφ ηε
κηα άθξε ηεο πηζίλαο ζηελ άιιε θάλνληαο ειεχζεξν κε κεγάιεο, αξγέο απισηέο. Κάζε
ηφζν μεθνπξάδεηαη θξεκαζκέλνο απφ ηελ άθξε ηεο πηζίλαο θαη βγάδεη λεξφ
εθπλένληαο ηαπηφρξνλα κ‟ έλα θχζεκα δπλαηφ, πνπ αλαηαξάζζεη ηελ ήξεκε
αηκφζθαηξα.
Μέζα ζην ρνξηάξη θάηη θηλείηαη. Με κηθξά πεδήκαηα έλαο θξχλνο πξνρσξά
πξνο ηε γξακκή πνπ ρσξίδεη ηε ριφε απφ ηα πιαθάθηα, ν ιαηκφο ηνπ πάιιεηαη ζαλ λα
θξχβεη κέζα κία κεγάιε θαξδηά. Μνηάδεη λα ηηο θαηαζθνπεχεη, θαίλεηαη γνεηεπκέλνο,
θαη πξάγκαηη, πιεζηάδεη αθήλνληαο ην δξνζεξφ ρνξηάξη θαη δηπιψλεηαη επάλσ ζηα
δεζηά πιαθάθηα. Ώπέρεη κφιηο έλα κέηξν απφ ηα πφδηα ηεο Πάνια, πνπ ηα καδεχεη
ακέζσο δηπιψλνληάο ηα. Φσλάδεη: «Ση αεδία!», θαη φιεο θνηηάδνπλ ηνλ θξχλν. Δ
Γθακπξηέια ρηππάεη ηα ρέξηα γηα λα ηνλ δηψμεη. Δ Λάνπξα ιέεη: «Ση άζρεκνο πνπ
είλαη!». Δ ΐαιέξηα είλαη πεξίεξγε: «Ξέξεηε φηη δελ έρσ δεη πνηέ θξχλν;». Ο θξχλνο
κέλεη αθίλεηνο θαη αληαιιάζεη βιέκκαηα. «Λέηε λα πεδήμεη επάλσ καο;», ξσηάεη ε
Πάνια θαη αθνχεη λα ηηο απαληνχλ φιεο ελ ρνξψ: «Ση ιεο! Μαο θνβάηαη.» Θα ήζειε
λα ηνπο απαληήζεη: «΋ρη θαη ηφζν», αιιά ην αθήλεη θαη μαλαπιψλεη ηα πφδηα ηεο
παξαθνινπζψληαο ην δψν. Βάλ δελ έπαιιε ε θνηιηά ηνπ, ζα ήηαλ ιεο βαιζακσκέλν.
Πξνζπαζνχλ λα ην μεράζνπλ, αιιά ε παξνπζία ηνπ ζεκαδεχεη ην ειηφινπζην
πξσηλφ. «Θα ήζεια λα θάλσ κηα βνπηηά», αλαγγέιιεη ε Γθακπξηέια θαηζνχθηθα,
αιιά δελ θνπλάεη απφ ηε ζέζε ηεο. Πεξηκέλεη ηελ απφθαζε θαη ησλ άιισλ. «Μηα
ραξηά είκαζηε», ζθέθηεηαη ε ΐαιέξηα κεγαιφθσλα, θαη ε Λάνπξα: «Ώξγφηεξα.» Δ
Πάνια παιεχεη κε ην ηξαλδίζηνξ γηα λα βξεη έλα ζηαζκφ πνπ λα ηεο αξέζεη. «Φάρλσ
έλα θέληξν βαξχηεηαο ζηαζεξφ, πνπ λα κελ κε θάλεη πνηέ λ‟ αιιάμσ ηδέα γηα ηα
πξάγκαηα, γηα ηνπο αλζξψπνπο», ιέεη ην ηξαγνχδη θαη θάλεη ηε ΐαιέξηα λα
αηζζάλεηαη θάπσο αλαζηαησκέλε. ΢πκβαίλεη θακηά θνξά ηα ηξαγνχδηα λα ρηππνχλ
δηάλα θαη λα ηεο απνθαιχπηνπλ θάηη απφ ηνλ εαπηφ ηεο.
Έλα απφ ηα παξακχζηα πνπ πξνηηκνχζε φηαλ ήηαλ κηθξή είρε ην ηίηιν Ο
βαζηιηάο θξύλνο, κεξηθά βηβιία ην αλέθεξαλ σο Ο πξίγθηπαο βάηξαρνο θαη απηφ ηεο
θαηλφηαλ φηη είλαη έλαο ππνθξηηηθφο ηξφπνο γηα λα πεη θαλείο ην ίδην πξάγκα. Ήηαλ
έλα παξακχζη βαζηά ηξαγηθφ, επεηδή κηινχζε γηα θάπνηνλ επαίζζεην άλζξσπν πνπ ηα
κάγηα ηνλ έθιεηζαλ κέζα ζην αεδηαζηηθφ ζψκα ελφο θξχλνπ. Μηα πνιχ φκνξθε θαη
αλφεηε πξηγθίπηζζα, ελψ έπαηδε κε κηα ρξπζή κπάια, πέθηεη επάλσ ζηνλ καγεκέλν
θαη δελ αληηιακβάλεηαη ηίπνηα απφ ην κπζηήξην πνπ ηνλ πεξηβάιιε, ην κφλν πνπ
παξαηεξεί είλαη ε αεδηαζηηθή φςε ηνπ θξχλνπ. Υάλεη ηελ κπάια, ζχκβνιν επγεληθήο
θαηαγσγήο θαη πξνλνκίσλ, θαη ν θξχλνο πξνζθέξεηαη λα ηεο ηελ θέξεη απφ ην βάζνο
ηεο ιίκλεο φπνπ έρεη πέζεη. ΢ε αληάιιαγκα φκσο δεηά ηξεηο ράξεο: λα θαζίζεη ζην
ηξαπέδη ηεο πξηγθίπηζζαο, λα θάεη κία θνξά απφ ην πηάην ηεο, λα θνηκεζεί κία θνξά
ζην θξεβάηη ηεο. Δ Υξπζνκαιινχζα – έηζη ηελ έιεγαλ – ππφζρεηαη. Ο θξχλνο
βνπηάεη ζηε ιίκλε, βξίζθεη ηελ κπάια θαη ηεο ηελ δίλεη. Δ πξηγθίπηζζα ηελ παίξλεη
θαη θεχγεη ηξέρνληαο. Φηάλεη ζην παιάηη θαη μερλάεη εληειψο ην ζπκβάλ.
«Φάρλσ έλα θέληξν βαξχηεηαο ζηαζεξφ, πνπ λα κελ κε θάλεη πνηέ λ‟
αιιάμσ ηδέα γηα ηα πξάγκαηα, γηα ηνπο αλζξψπνπο. Θα ρξεηαδφκνπλ...», ιέεη ην
ηξαγνχδη. Καη ε ΐαιέξηα μαλαδεί ην κίζνο ηεο γηα ηε Υξπζνκαιινχζα, ηελ πιήξε

61
ηαχηηζε κε ην θξχλν πνπ δεηά κία αμηνπξεπή αληαιιαγή, αιιά κέλεη εμαπαηεκέλνο
θαη απσζεκέλνο. «Θα ρξεηαδφκνπλ... ηη;», αλαξσηηέηαη ε ΐαιέξηα. Καη απαληά:
«Σίπνηα», αιιά δελ είλαη αιήζεηα. Δ επράξηζηε αίζζεζε ειαθξφηεηαο έρεη ζβήζεη.
Γεζηαίλεηαη. Σν θσο είλαη εθηπθισηηθφ. Οη δχν Βγγιέδνη παζεηηθνί. Γπξίδεη
κπξνχκπηα γηα λα κελ ηνπο βιέπεη. Οη θίιεο ηεο κηιάλε γηα άληξεο. «Γηαηί είλαη ιίγνη
νη άληξεο πνπ ηνπο αξέζνπλ πξαγκαηηθά νη γπλαίθεο», ιέεη ε Λάνπξα. «Κη εγψ πάληα
ην ππνπηεπφκνπλ απηφ», ζπλερίδεη ε Πάνια. «Μα θπζηθά, δελ μέξνπλ πνηέ απφ πνχ
λ‟ αξρίζνπλ», θάλεη ε Γθακπξηέια. «Ν‟ αξρίζνπλ ηη;», ξσηάεη ε ΐαιέξηα. «Αελ αξθεί
λα πνζείο έλα θνξκί», εμεγεί ε Γθακπξηέια, «πξέπεη θαη λα ην θαηαιαβαίλεηο, πξέπεη
λα ζέιεηο πξαγκαηηθά λα ην εμεξεπλήζεηο. Βθείλν πνπ μέξνπλ κφλν είλαη λ‟ αγγίδνπλ
πεξηβιήκαηα, δελ γλσξίδνπλ ηνλ δεζκφ κε ηηο ςπρηθέο θαηαζηάζεηο. Βίλαη
ηεκπέιεδεο, δελ έρνπλ θαληαζία.» «΋ρη φκσο φινη», θαη ε Λάνπξα ρακειψλεη ηε
θσλή, ππαηλίζζεηαη θάηη πξνζσπηθφ, αιιά δελ ζπλερίδεη. ΢ησπνχλ, κέρξη πνπ ε
Γθακπξηέια: «Βίρα πελήληα άληξεο, απφ δεθαπέληε ρξνλψλ κέρξη ηψξα. Μφλν κε
ηξεηο έθηαζα ζε νξγαζκφ. Σξεηο ζηνπο πελήληα, ην αληηιακβάλεζηε;» Καη φιεο ελ
ρνξψ δηαζθεδάδνληαο: «Αελ είλαη δπλαηφλ.» «Σ‟ νξθίδνκαη, ηξεηο ζηνπο πελήληα
μέξνπλ λα θάλνπλ έξσηα». «Μα δελ είλαη δπλαηφλ λα πήγεο κε πελήληα
δηαθνξεηηθνχο άληξεο. Βγψ κε ην δφξη λα θαηαθέξσ πέληε», ε Πάνια γειά θαη
θνπλάεη ην θεθάιη. «Καη ήηαλ θαιά θαη κε ηνπο πέληε;» «Καηά ην κάιινλ ή ήηηνλ.»
Δ Γθακπξηέια ηψξα ζθαλδαιίδεηαη: «Καηά ην κάιινλ ή ήηηνλ; Ση πάεη λα πεη;». «΋ηη
κνπ θαίλεηαη πψο λαη, ίζσο φκσο θαη φρη. Αελ είλαη εχθνιν λα ην θαηαιάβεηο.»
Κάζνληαη επάλσ ζε ζπνγγψδε ζηξψκαηα, θαη ε ΐαιέξηα επίζεο θάζεηαη ζηαπξνπφδη:
«Σν έρεηε ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη πάληα ην θαινθαίξη πηάλνπκε ηέηνηεο ζπδεηήζεηο;» Ο
θξχλνο αθίλεηνο ηελ θνηηάδεη. Σν αγφξη αλέβεθε επάλσ ζην ηξακπνιίλν θαη ην θάλεη
λα πάιιεηαη.
Καη ε ΐαιέξηα θνηηάδεη ην θξχλν. Ώληηιακβάλεηαη κηα αιιαγή ζηελ
αηκφζθαηξα. «΋ια είλαη εληάμεη», ιέεη ζηνλ εαπηφ ηεο θαη δελ αθνχεη πιένλ. Σν θσο
ζρεκαηίδεη θχθινπο κπξνζηά ζηα ζακπσκέλα θαη θνπξαζκέλα κάηηα ηεο, ην γαιάδην
λεξφ ηεο πηζίλαο, πνπ ην είρε αλαηαξάμεη ε βνπηηά, αξρίδεη λα θπκαηίδεη κεο ζην
κπαιφ ηεο. «Βίλαη ε πνιηνξθία ηεο ζιίςεο», ζθέθηεηαη πξνζπαζψληαο λα ζθεθηεί ηε
ζθέςε κε εηξσλεία θαη απνθαζίδεη λ‟ αληηζηαζεί. Σεο έξρεηαη φκσο ζην λνπ ην γνεξφ
θιάκα πνπ έθαλε φηαλ κηθξή δηάβαδε ηνλ Βαζηιηά θξύλν θαη ην άζρεκν δψν πιάη ηεο
ηελ ζπγθηλεί βαζηά. ΢εθψλεηαη μαθληθά, πεδά κεο ζην λεξφ. Σν αγφξη, θαζηζκέλν
ζηελ άθξε ηεο πηζίλαο, ηελ θνηηάδεη πνπ θνιπκπά: ηέιεηα, γξήγνξε, ζαλ αζιήηξηα ζε
αγψλεο κε ρξνλφκεηξν. Μεηξάεη ηα πεγαηλέια, ζην έθην ζηακαηά. Πξέπεη λα
αλαθηήζεη ην θπζηθφ ξπζκφ αλαπλνήο ηεο, λα πεξηκέλεη ηελ θαξδηά λα εξεκήζεη γηα
λα βξεη ηε δχλακε λα επηζηξέςεη ζηελ πεηζέηα ηεο. Έραζε πξνο ζηηγκή ηνλ
πξνζαλαηνιηζκφ ηεο, θνηηάδεη ηξηγχξσ γηα λα εληνπίζεη ηηο θίιεο ηεο θαη αλαθαιχπηεη
κηα αιιαγή ζην ζθεληθφ. Έλαο άληξαο ζηέθεηαη φξζηνο απέλαληί ηνπο, ιέεη θάηη
δηαζθεδαζηηθφ, επεηδή γειάλε θαη νη ηξεηο. «Πνηνο λα είλαη;», αλαξσηηέηαη ε
ΐαιέξηα, κεηαμχ πεξηέξγεηαο θαη ζπκνχ. Δ μέλε παξνπζία ηελ θάλεη δηζηαθηηθή,
παξακέλεη αθφκε ζηελ πηζίλα, επεηδή ηελ εθλεπξίδεη ηψξα λα ζπζηεζεί αζζκαίλνπζα
θαη δηαιπκέλε. Ώηζζάλεηαη φκσο θξχν θαη ην απνθαζίδεη. ΢θίγγεη ην ρέξη ηνπ
αγλψζηνπ ρσξίο λα θαηαιαβαίλεη θαιά ην φλνκα. Αηαθξίλεη αλάκεζα απφ ηα
βξεγκέλα καιιηά ηεο έλα ειθπζηηθφ πξφζσπν, έπεηηα απνκνλψλεηαη γηα ηα κεηά ην
κπάλην θαη αθνχεη αθεξεκέλα ηε ζπδήηεζε. Πξνζπαζεί λα κελ δείμεη ηελ ηαξαρή
ηεο. Ο θξχλνο είλαη πάληα εθεί. Μηινχλ γηα έλα ηαμίδη ζηε έξεκν, εθείλνο είλαη
έηνηκνο λα θχγεη. Καηαιαβαίλεη φηη είλαη θίινο ηεο Γθακπξηέια θαη φηη νλνκάδεηαη
Φακπξίηζην. Κάζε ηφζν δηαζηαπξψλνληαη ηα βιέκκαηά ηνπο θαη είλαη ζίγνπξε πσο

62
δελ είλαη ηπραίν. «Γηαηί θάπνηνη κπαίλνπλ ακέζσο ζηε δσή ησλ άιισλ κε ηξφπν
κνηξαίν, απφ ηελ πξψηε ζηηγκή πνπ ηνπο ζπλαληάο;» δηεξσηάηαη θαη ςάρλεη έλα
ηζηγάξν κέζα ζηελ ηζάληα ηεο, παξ‟ φιν πνπ δελ ζέιεη λα θαπλίζεη. «Ώπηφο ν άληξαο
κ‟ αξέζεη», ζθέθηεηαη. Χο δηα καγείαο έπεζε ν ηνίρνο ηεο αδηαθνξίαο, ζπλεηδεηνπνηεί
ην αζηαζέο ηεο ζέζεο ηεο ζην ρψξν, έιιεηςε ηζνξξνπίαο πνπ νθείιεηαη ζην ηξσηφ
ηνπ ζπλαηζζήκαηνο. Βθείλνο ηελ ξσηά: «Θέιεηο λ‟ αλάςεηο;», δεκηνπξγψληαο έηζη κηα
πξνηηκεζηαθή ζρέζε αλάκεζα ζηηο άιιεο θσλέο πνπ κπεξδεχνληαη, κία γξακκή
επηθνηλσλίαο πνπ πάεη θαη‟ επζείαλ ζην ζηφρν, ελψ νη άιιεο γξακκέο παξαζχξνληαη
απφ εδψ θαη απφ εθεί θαη δελ αγγίδνπλ θαλέλα ζεκείν. Σεο έρεη θηφιαο πιεζηάζεη ζην
πξφζσπν ην κεγάιν ηνπ ρέξη, πνπ ζθίγγεη ηνλ αλαπηήξα θαη ηεο θνπλάεη θάησ απφ ηε
κχηε ηε κηθξή θιφγα.
΢πκβαίλεη μαθληθά. Παίξλεη έλα θάζηζκα πνπ άθεζαλ ειεχζεξν νη Βγγιέδνη.
Σν βάδηζκά ηνπ είλαη λσζξφ, ζρεδφλ ζειππξεπέο, βάδηζκα πνπ έρνπλ κεξηθνί άληξεο,
πνιχ ζίγνπξνη γηα ηνλ αλδξηζκφ ηνπο. Βπηζηξέθεη θξαηψληαο ην θάζηζκα ζαλ λα ήηαλ
αζπίδα, ηελ ηνπνζεηεί θάησ θαη θάζεηαη θνληά ζηε ΐαιέξηα πνπ δηαηζζάλεηαη ηνλ
θίλδπλν θαη θσλάδεη: «Πξφζερε.» Άδηθα φκσο. Ώηζζάλεηαη έλα ζθχξηγκα, κία ιεπθή
χιε εμαθνληίδεηαη γχξσ. Δ Πάνια επίζεο θσλάδεη θαη ζεθψλεηαη ακέζσο, ε
Γθακπξηέια πεηάεη έλα «φρη» καθξφζπξην, ε Λάνπξα καδεχεηαη θαιχπηνληαο ην
πξφζσπν. Έλα θνκκάηη ηνπ θξχλνπ, πνπ ηνλ έρεη ιηψζεη ην θάζηζκα, ζπλερίδεη λα
ζπαξηαξάεη. Δ ΐαιέξηα δελ κπνξεί λα πάξεη ην βιέκκα ηεο απφ εθεί, ελψ ε φξαζή
ηεο ζνιψλεη απφ ην ηξέκνπιν ησλ δαθξχσλ. ΢θέθηεηαη: «Ήηαλ έλαο θξχλνο, ηίπνηε
άιιν παξά έλαο θξχλνο.» Ώιιά δελ παξεγνξείηαη, αθήλεη ηνλ εαπηφ ηεο ειεχζεξν θαη
ην θιάκα ηεο ζπληαξάζζεη ηελ θξπθή ζπγθίλεζε ησλ άιισλ, πνπ κέλνπλ ζησπεινί
θαη ζθέθηνληαη. ΋ηαλ ε Υξπζνκαιινχζα ην ζθάεη, ν βάηξαρνο ζέξλεηαη επάλσ ζηα
βαζηιηθά ζθαινπάηηα θαη ρηππάεη επηηαθηηθά ηελ πφξηα γηα λα ηεο ζπκίζεη ηελ
ππνρξέσζή ηεο. Ο βαζηιηάο παηέξαο πιεξνθνξείηαη γηα ην ζπκβάλ θαη δηαηάδεη ηελ
θφξε ηνπ: «Μία πξηγθίπηζζα δελ κπνξεί λα αζεηήζεη ην ιφγν ηεο. Φέξε γξήγνξα κέζα
ην θξχλν.» Ο θξχλνο θάζεηαη ινηπφλ ζην ηξαπέδη ηνπ βαζηιηά. Σξψεη απφ ην πηάην
ηεο Υξπζνκαιινχζαο κέζα ζηε ζπγθξαηεκέλε ζησπή ησλ παξεπξηζθνκέλσλ. ΢ηε
ζπλέρεηα απνζχξεηαη κε ηελ πξηγθίπηζζα ζηα δηακεξίζκαηά ηεο. Σελ πιεζηάδεη θάησ
απφ ηηο θνπβέξηεο. ΢‟ εθείλε ηε γινηψδε επαθή ε Υξπζνκαιινχζα βάδεη ηηο θσλέο,
πεηηέηαη απφ ην θξεβάηη. Πηάλεη ην δψν κε ηα δπν ηεο δάρηπια, φιν θξίθε, θαη ην
εθζθελδνλίδεη επάλσ ζηνλ ηνίρν. Σφηε ζπκβαίλεη θάηη αζπλήζηζην: ν βάηξαρνο, πνπ
έρεη ζπλζιηβεί, μαλαπαίξλεη ηελ αξρηθή ηνπ κνξθή θαη κεηαηξέπεηαη ζε πξίγθηπα. Δ
ΐαιέξηα εξεκεί. Ο θίινο ηεο Γθακπξηέια ιέεη: «Ώο αιιάμνπκε ζέζε.» ΢πξψρλεη ηε
ΐαιέξηα πνπ κνπξκνπξίδεη: «Αελ είρα δεη πνηέ έλαλ θξχλν. Μφλν δσγξαθηζηφ ζ‟ έλα
βηβιίν παξακπζηψλ.» «Σν παξακχζη ηνπ Πξίγθηπα βαηξάρνπ;» ξσηάεη εθείλνο θαη ε
ΐαιέξηα ηνλ θνηηάδεη απνβιαθσκέλε γηα κηα ζηηγκή. «Πάσ ζηε ζθηά», αλαθνηλψλεη
θαη ζεθψλεηαη γηα λα απνκαθξπλζεί γηα ιίγν απφ ηελ νκάδα.
Ξαπιψλεη επάλσ ζηε ριφε θάησ απφ έλα αζζεληθφ πεχθν, πνιχ ςειφ, θαη
ραιαξψλεη. ΢ηγνηξαγνπδά: «Θα ρξεηαδφκνπλ...» ΢θέθηεηαη ηελ ζηαηηζηηθή ηεο
Γθακπξηέια, ηξεηο ζηνπο πελήληα. Κιείλεη ηα κάηηα ρακνγειψληαο, έπεηηα ηα
μαλαλνίγεη θαη βιέπεη ηελ εηθφλα ηνπ Φακπξίηζην ηε ζηηγκή αθξηβψο πνπ βνπηάεη
κέζα ζηελ πηζίλα. Μηα ζηηγκή πξηλ ηελ πάξεη ν χπλνο ζθέθηεηαη: «Να είλαη άξαγε
έλαο απφ ηνπο ηξεηο ή απφ ηνπο ζαξάληα εθηά;»

63
 Μηα βξαδηά ζηνπο Νάξληη

Άιηζηληε Πανιίλη

Δ Σδάλα, Σδάλα Νάξληη, είρε ηειεθσλήζεη ην πξσί γηα λα καο πξνζθαιέζεη

ζε κηα βξαδηά κε θίινπο ζην ζπίηη ηεο θαη ε Κάξια, πνπ κίιεζε ζην ηειέθσλν, ζηελ
αξρή πξνζπάζεζε λα ειηρζεί αλάκεζα ζην λαη θαη ζην φρη, γλσξίδνληαο πφζν ιίγν
ηνπο ζπκπαζνχζα, ηφζν εθείλν, έλα αξρηηέθηνλα ηνπ ζπξκνχ ηνπ θαζσζπξέπεη
Μηιάλνπ, φζν θη εθείλε, δηαθνζκήηξηα απφ ρφκπη, πνπ ηελ θιεξηάξηδε πνιχ ε
κηιαλέδηθε δηαλφεζε, θαη ζηε ζπλέρεηα κε θψλαμε θαη κνπ έδσζε ην αθνπζηηθφ.
Καηαιάβαηλα φηη ηελ Κάξια ηελ είρε δειεάζεη ε πξφζθιεζε, φπσο ζπλέβαηλε πάληα
εμάιινπ, φηαλ είρε λα θάλεη κε αλαπάληερεο πξνζθιήζεηο απφ αλζξψπνπο πνπ
βιέπακε ζπάληα, θαη ηνχην εμαηηίαο ηνπ απξφβιεπηνπ, ησλ πηζαλψλ εηδήζεσλ ή
θάπνηνπ, ηνπ νπνίνπ ζα έθαλε γηα πξψηε θνξά ηε γλσξηκία.
Σνπο Νάξληη ηνπο είδακε δχν θνξέο ζην ζπίηη άιισλ, αθνχ δελ αλήθακε ζηνλ
«θχθιν» ηνπο, αιιά εθείλε, ε Σδάλα, γηα λα πνχκε ηελ αιήζεηα, είρε ηειεθσλήζεη
αξθεηέο θνξέο. Σν γεγνλφο, ε πξφζθιεζε, κε ελνρινχζε αξθεηά θαη ζα ήζεια λα
απαληήζσ ακέζσο φρη, αιιά φηαλ πήξα ην αθνπζηηθφ ε Σδάλα, απφ ην άιιν κέξνο
ηεο γξακκήο έθαλε θαη είπε ηφζα, θαηεγνξψληαο κε σο κηζάλζξσπν θαη εγσηζηή
απέλαληη ζηελ Κάξια, αιιά θαη φηη ηνπο ζλνκπάξσ επεηδή δελ ηνπο ζπκπαζνχζα,
ελψ…, πνπ ζην ηέινο αλαγθάζηεθα λα δερηψ. Καη ηε ζηηγκή πνπ δέρηεθα έλησζα
ζρεδφλ απηφκαηα θαη αζπλείδεηα κέζα κνπ θξπθή θαθία γηα ηελ Κάξια θαη ηελ
επηζπκία λα ηελ θάλσ λα κνπ ην πιεξψζεη.
Οη Νάξληη ήηαλε πηαζκέλνη, πνπ ιέλε, είραλε έλα πνιπηειέο ζπίηη ζην
ηζηνξηθφ θέληξν ηεο πφιεο, θίινπο θάπνηνπ επηπέδνπ θη έηζη αλαγθάζηεθα λα ληπζψ
θαηά ηελ πεξίζηαζε, ελψ ε Κάξια είρε θάλεη άλσ θάησ ηελ γθαξληαξφκπα, κε
βξίζθνληαο, σο ζπλήζσο, ηίπνηα πνπ λα ηεο αξέζεη, έμσ θαη κέζα απφ ηα ξνχρα:
«απηφ κε παραίλεη, απηφ κνπ θφβεη ηηο γάκπεο, απηφ έρεη ραιαζκέλν θεξκνπάξ, Θεέ
κνπ, ηη λα θνξέζσ ηψξα, θνίηαμε πνπ δελ έρσ ηίπνηε θαηάιιειν», θαη πάεη ιέγνληαο.
Παξφια απηά ζηηο ελλέα ήκαζηαλ ήδε έηνηκνη (φπσο ζπκβαίλεη πάληα κε ην
αδηφξζσην άγρνο καο, φηαλ πεγαίλνπκε ζην ηξέλν ή ζε θάπνηα βαξεηή νκηιία), ελψ ην
ξαληεβνχ ήηαλ γηα ηηο δέθα. Έηζη ζθνηψζακε ηνλ θαηξφ καο κε ρίιηα δπν πξάγκαηα,
φπσο ην μεθχιιηζκα παιηψλ πεξηνδηθψλ, ην ράδεκα έμσ απφ ην κπαιθφλη, ην
πεγαηλέια απφ δσκάηην ζε δσκάηην, ην μεθχζεκα, ιίγν θνπηζνκπνιηφ γηα ηνπο
Νάξληη θαη φια απηά κε ηνλ θίλδπλν λα ηζαθσζνχκε πξηλ μεθηλήζνπκε.
Με πνιιή πξνζπάζεηα θαη παίξλνληαο, ηνπιάρηζηνλ εγψ, κία ηζρπξή δφζε
εθλεπξηζκνχ, πεξηκέλακε λα πεξάζεη απφ δέθα ε ψξα κπξνζηά ζηελ είζνδν, γηα λα
κελ είκαζηε νη πξψηνη. Δ νηθία Νάξληη ήηαλ έλα ηππηθφ δείγκα βγαικέλν απφ δηεζλέο
πεξηνδηθφ δηαθφζκεζεο: έπηπια θαη θψηα επψλπκα, εμσηηθά κπηκπειφ,
πξσηνπνξηαθνί πίλαθεο, αληηθείκελα κπζηεξηψδε. Υσξίο λα είλαη πιένλ πνιχ λένη
ζηελ ειηθία, νη νηθνδεζπφηεο απνηεινχζαλ έλα δεπγάξη αξθεηά αμηνπξφζεθην ζηελ
εκθάληζε, ζην ληχζηκν, ζηηο θηλήζεηο, ζηελ νκηιία: δχν δψα αμίαο ηεο λέαο θνηλσλίαο
δηαλννπκέλσλ, πνπ σθειήζεθε απφ βξνρή ρξεκάησλ. Βθείλνο ςειφο, ξάζπκνο,
γελεηφθνξνο εθείλε μαλζηά, κε ραξαθηεξηζηηθά θάπσο ζθιεξά, αξξελσπά, ιεπηή,
64
κάιινλ φκνξθε. ΢ην ζπίηη ππήξραλ ήδε κεξηθνί πνπ κεηαθηλνχληαλ κε νηθεηφηεηα,
έβαδαλ λα πηνχλ, θιπαξνχζαλ, επελέβαηλαλ, ρφξεπαλ.
Δ νηθνδέζπνηλα κε απήγαγε ακέζσο μεθηλψληαο κία νιφθιεξε ηεξνηειεζηία,
πνπ άξρηδε κε έλα επείγνλ «αο κηιήζνκε ζηνλ εληθφ», κεηά κε πήξε απφ ην κπξάηζν
θαη θαηφπηλ, «δηαβάδσ πάληα φ, ηη γξάθεηο ζε παξαθνινπζψ, μέξεηο ζε ζαπκάδσ,
αιιά, γηα λα είκαη εηιηθξηλήο, λνκίδσ πσο ζα έπξεπε λα απαιιαγείο απφ κεξηθέο
αζρνιίεο, ζπλεξγαζίεο, πνπ ηειηθά ζνπ θάλνπλ θαθφ δελ ζε πξνζβάιισ, ε;» Δ
ζπλελνρή ηεο ζπλερίζηεθε θαη ζην ληηβάλη νη γάκπεο ηεο αθφκε φκνξθεο,
μεζθέπαζηεο αλ θαη καθξηέο, ην πξφζσπφ ηεο ηξηγσληθφ, ιίγν ζπαζκέλν, ην βιέκκα
ζίγνπξν, δηθνξνχκελν θαη θάπσο άδεην: κε ελνρινχζε. Σελ άθελα, σζηφζν, λα θάλεη
φ, ηη ζέιεη, ζπκθσλνχζα, ηνπιάρηζηνλ ηππηθά, γεινχζα ηελ θαηάιιειε ζηηγκή, έιεγα
ηε γλψκε κνπ, ρσξάηεπα θαη ζηγά ζηγά θαηέζηξσλα κέζα κνπ έλα ζρέδην, πνπ ην
έβαια ακέζσο ζε εθαξκνγή κφιηο θαηάιαβα φηη ε Κάξια κε παξαηεξνχζε, ελψ
κηινχζε κε ηνλ αξρηηέθηνλα. Δ Σδάλα κνπ είπε ρνξεχνπκε, θη εγψ ζεθψζεθα, αλ θαη
ρσξίο πνιχ ελζνπζηαζκφ, επεηδή ην θιεξη εθείλεο ηεο γπλαίθαο κε ελνρινχζε θάπσο,
θνξηηθή φπσο ήηαλ, πιεθηηθή, εμαληιεηηθή κε ηηο ςεπηνδηαλννπκελίζηηθεο θιπαξίεο
ηεο. Πξνζπάζεζα ηφηε λα ηελ δσ κφλν ζαλ γπλαίθα, ζαλ ζψκα, θνίηαμα θαιά ην
εμσηεξηθφ ηεο παξνπζηαζηηθφ, ήηαλ φκνξθε, δελ κπνξεί λα πεη θαλείο, κφλν ιίγν
καξακέλε αιιά φκνξθε, εληππσζηαθή θπξίσο, θαη ινηπφλ; Μνπ κηινχζε γξήγνξα θαη
αζηακάηεηα ζην απηί θαη κνπ ην γαξγαινχζε, θπξηνιεθηηθά θνιιεκέλε επάλσ κνπ
ζην ηαγθφ, θαηφπηλ ζην ζέηθ ιίγν πην απνκαθξπζκέλνη, ζπλέρηδε λα κηιά, λα κνπ
θιείλεη ην κάηη, λα κνπ θάλεη ρίιηα δπν λνήκαηα. Κάζε ηφζν θάπνηνο αθνπκπψληαο
καο, καο πείξαδε ρπδαία, έθαλε ππαηληγκνχο, θη εθείλε γεινχζε θαη ην δηαζθέδαδε, θαη
κε θνίηαδε, έκπιεθε θη εκέλα. Έπεηηα θάπνηνο είπε πεξλψληαο θνληά καο: «πξνζέμηε
γηαηί ε Κάξια ζαο παξαθνινπζεί», θη εγψ άζειά κνπ γχξηζα ην θεθάιη θαη ζε ιίγν
ηελ εληφπηζα, αιιά δελ καο παξαθνινπζνχζε θαζφινπ, ην αληίζεην κάιηζηα, ήηαλ
φιε δνζκέλε ζηνλ αξρηηέθηνλά ηεο επάλσ ζηνλ νπνίν είρε θνιιήζεη ζαλ
αλαξξηρφκελν, ην θεθάιη αθνπκπηζκέλν ζηνλ ψκν ηνπ, ιηγσκέλε. Σφηε είπα ζηελ
Σδάλα: «πάκε λα θαζίζνπκε, δεζηαίλνκαη, είκαη θνπξαζκέλνο, κε ζπγρσξείο».
Δ Σδάλα δελ είλαη απφ εθείλεο πνπ πξνζβάιινληαη εχθνια, νχηε απφ εθείλεο
πνπ ην βάδνπλ θάησ, ην είρε ήδε θαηαιάβεη, επεηδή πήγε ακέζσο λα πάξεη έλα πνηφ
θαη επέζηξεςε πνιχ ραξνχκελε. Σειηθά θνπινπξηάζηεθε ζην ληηβάλη κνπ,
παξηζηάλνληαο ηε γάηα πνπ γνπξγνπξίδεη. Σφηε, ε ελφριεζε πνπ κνπ έδηλε
κεηαηξάπεθε ζε κίζνο, θπξίσο επεηδή δελ είρα ην θνπξάγην λα ηεο πσ φηη ηψξα ήζεια
γηα ιίγν ηελ εζπρία κνπ, λα κείλσ κφλνο, θαη γη‟ απηφ λα πάεη λα βξεη θάπνηνλ άιιν ή
ηνπιάρηζηνλ λα πάςεη λα κηιά.
Δ Κάξια θαη ν αξρηηέθηνλαο ζπλέρηδαλ λα θηλνχληαη κέζα ζην εκίθσο,
ιηθληδφκελνη αξγά, ζρεδφλ ρσξίο λα έρνπλ απνκαθξπλζεί νχηε έλα βήκα απφ ην κέξνο
πνπ ηνπο είρα δεη πξνεγνπκέλσο. Ρνπθνχζα αξγά ην πνηφ πνπ κνπ είρε θέξεη ε Σδάλα
θαη απαληνχζα κε κνλνζχιιαβα ζηελ αηέιεησηε, βαξεηή θιπαξία ηεο. ΢πρλά
αλέθεξε νλφκαηα θαη ζε θάζε έλα πξφζζεηε θαη ηηο θξίζεηο ηεο, κέρξη πνπ έθηαζε θαη
ζηνλ άληξα ηεο, ηνλ Πηέξν, θαη άξρηζε ηα παξάπνλα: ζχδπγνο παξακειεκέλε, ειηζίσο
πηζηή παξά ηηο επθαηξίεο, είρε θηάζεη φκσο ζηα φξηα ηεο ππνκνλήο, επεηδή απνθάζηζε
ηψξα λα δψζεη ηέινο, θη εθείλε είρε δηθαηψκαηα, κία ππφιεςε λα ππεξαζπηζζεί, θαη
εάλ εθείλνο θαινπεξλνχζε κε ηελ πξψηε θφηα πνπ ηνπ έπεθηε ζηελ αγθαιηά, θη
εθείλε ζα δηάιεγε ηνπιάρηζηνλ έλα άληξα γηα λα αγαπήζεη, θαη λα ηελ αγαπήζεη,

65
«έηζη δελ είλαη;». Βπαλέιαβε δχν θνξέο «έηζη δελ είλαη;» κέρξη πνπ αλαγθάζηεθα λα
πσ πσο λαη, είρε δίθην.
΢ην κεηαμχ ε Κάξια θαη ν Πηέξν καο πιεζίαζαλ, αθνχ ηνπο έθεξαλ πξνο ην
κέξνο καο ν Μάξην θαη ε Λνπηδέια, δχν παιηνί θίινη. Δ Κάξια είρε απνκείλεη
θξεκαζκέλε ζην κπξάηζν ηνπ γελεηνθφξνπ αξρηηέθηνλά ηεο, κνπ έξημε κηα καηηά
ρσξίο λα ζηακαηήζεη θαη ζηε ζπλέρεηα θάζηζε ζην κπξάηζν ηεο πνιπζξφλαο φπνπ
είρε βπζηζηεί εθείλνο.
Άξρηζε κηα αληαιιαγή επθπνινγεκάησλ ζηελ νπνία δελ πήξα κέξνο, αιιά
ζην ηέινο ρακνγέιαζα θη εγψ ρσξίο λα μέξσ γηαηί. Άθεζα λα πεξάζνπλ κεξηθά ιεπηά
αβεβαηφηεηαο εάλ ζα έπξεπε λα πιεζηάζσ ηελ Κάξια ή λα πξνρσξήζσ ζε έληνλνπο
δηαμηθηζκνχο απφ ηνπο νπνίνπο ήμεξα πσο ζα έβγαηλα δεκησκέλνο. ΢ην κεηαμχ ν
αξρηηέθηνλαο άξρηζε λα κηιάεη κε ηελ Κάξια γηα δνπιεηέο, έπηαζε ην απηί κνπ θάηη
ζαλ «κα εμήγεζέ κνπ ηη θάλεηο… α, ελδηαθέξνλ, φλησο ελδηαθέξνλ, θαη κεηά;…». Κη
εθείλε δσζ‟ ηνπ λα εμεγεί, είρε αλάςεη, ήηαλ νινθάλεξν, θη εθείλνο πνπ έθαλε πσο
ελδηαθέξεηαη, πεξηζζφηεξν φκσο γηα εθείλε παξά γηα ηηο εμεγήζεηο ηεο, πνηνο μέξεη
εάλ ε Κάξια ην αληηιακβαλφηαλ, φιν αγσλία θαζψο ήηαλ λα ηελ θιεξηάξεη γηα ηελ
εμππλάδα ηεο θαη φρη κφλν γηα ηελ νκνξθηά ηεο. Σα πξάγκαηα έπαηξλαλ ηε
ζπλεζηζκέλε ξνπή, έπξεπε λα δξάζσ. Ξαθληθά ζεθψζεθα θαη ηελ πιεζίαζα.
«Έξρεζαη λα ρνξέςνπκε;» ηεο είπα ρακνγειψληαο θαη πξνζπάζεζα λα βάισ ζ‟
εθείλν ην ρακφγειν φιε ηε ζεκαζία πνπ είρε γηα κέλα εθείλε ε πξφζθιεζε. Βθείλε
φκσο επίηεδεο έθαλε πσο δελ θαηαιαβαίλεη.: «Χ, φρη, κε ζπγρσξείο, ηψξα είκαη
θνπξαζκέλε, δελ έρσ φξεμε γηαηί δελ παίξλεηο ηελ Σδάλα λα ρνξέςεηε;»
Έθαλα κηα βφιηα ζην ζαιφλη, θαηά βάζνο ήηαλ εθείλν αθξηβψο πνπ
επηζπκνχζα, ε άξλεζή ηεο ηθαλνπνηνχζε ηε δίςα κνπ γηα κλεζηθαθία, βγήθα ζηε
βεξάληα πνπ έβιεπε ζε έλαλ θήπν, αθνχκπεζα ζην ζηδεξέλην θάγθειν θαη έκεηλα εθεί
ρσξίο λα ζθέθηνκαη, κεο ζην θξχν ηεο λχρηαο, πνπ θνιινχζε επάλσ ζην δέξκα κνπ,
απνιακβάλνληαο ηελ νξγή πνπ κεγάισλε, ηελ νξγή πνπ ζηξεθφηαλ θπξίσο ελαληίνλ
κνπ.
Λίγα ιεπηά αθφηνπ έκεηλα εθεί αθεξεκέλνο, θαηάιαβα φηη ππήξρε θαη
θάπνηνο άιινο ζηελ απέλαληη γσλία ηεο βεξάληαο, έλα ζησπειφ δεπγάξη, πνπ πηζαλψο
θηιηφηαλ, έλησζα παξείζαθηνο, αιιά δελ ζέιεζα λα κπσ πάιη κέζα, έηζη θνίηαδα
κπξνζηά κνπ, αληηζηεθφκελνο ζην θξχν, θπξηεπκέλνο απφ ηε λαπηία πνπ
αηζζαλφκνπλ γηα ηνλ εαπηφ κνπ, γηα ην γεγνλφο φηη αθέζεθα λα παγηδεπηψ ζε
δξάκαηα ηφζν ηηπνηέληα θαη άζιηα, αιιά ηαπηφρξνλα θαη ηφζν αλεμήγεηα δεζκεπηηθά
θαη θζνξνπνηά. Αχν δεζηά ρέξηα κνπ έθιεηζαλ ηα κάηηα θαη πξνο ζηηγκή έιπηζα πσο
ήηαλ εθείλα ηεο Κάξια, αλ θαη ήμεξα πσο δελ ήηαλ γπλαίθα πνπ ζα έθαλε ηέηνηνπ
είδνπο παηρλίδηα, αιιά ην έιπηδα θαη έκεηλα εθεί ζησπειφο, ρσξίο λα θάλσ ηίπνηε. ΢ην
ηέινο ε Σδάλα ηξάβεμε ηα ρέξηα ηεο θαη ήξζε απέλαληί κνπ, κε θνίηαμε κε χθνο
δηεξεπλεηηθφ θαη κνπ είπε πσο δελ ήκνπλ εληάμεη, θαη κε ξψηεζε κήπσο δελ
αηζζαλφκνπλ θαιά θαη ηειηθά ηη είρα θαη ζπκπεξηθεξφκνπλ έηζη, θαη φηη ήηαλ
νινθάλεξν πσο θάηη δελ πήγαηλε θαιά, θαη κήπσο ζα κπνξνχζα λα ηεο ην πσ.
Αελ ηεο απάληεζα θη εθείλε έδεημε κηαλ αζηξαπηαία ελαληίσζε, ζαλ θάπνηνλ
πνπ θηάλεη ζηα φξηα ηεο αλνρήο, αιιά ηελ μεπέξαζε γξήγνξα θαη παίξλνληάο κνπ θαη
ηα δπν ηα ρέξηα είπε: «κελ θάζεζαη έμσ κ‟ απηή ηελ παγσληά, έια κέζα, αο
κηιήζνπκε, γηαηί δελ μεδίλεηο, ζε ζπκπαζψ πνιχ, ην μέξεηο, ζα ην έρεηο αληηιεθζεί
ειπίδσ, πνιχ ζα ην ήζεια λα ζνπ θαλψ ρξήζηκε, δελ ζα‟ ζειεο λα δνθηκάζεηο;»
66
 Αηαζρίζακε πάιη ην ζαιφλη, γεκάην θαπλνχο θαη θιπαξίεο, ελψ εγψ θνίηαδα
ηξηγχξσ, αιιά εθείλε δελ ήηαλ πνπζελά, πνπζελά, πνπζελά, θαη ε αλεζπρία κε
θπξίεςε μαθληθά ζθίγγνληάο κνπ ην ζηνκάρη, θαη ζα ήζεια λα θχγσ απφ εθεί, λα ην
ζθάζσ, λα κείλσ κφλνο. Δ Σδάλα φκσο κε θξαηνχζε απφ ην ρέξη θαη επέκελε λα κε
νδεγεί εθεί πνπ ήζειε εθείλε. Σελ θνίηαμα, είρε ιεπηφ ζψκα, επηζεηηθφ, θνληνινγίο
δελ ήηαλ θαθφ, θαζφινπ θαθφ, πξνζπάζεζα λα πείζσ ηνλ εαπηφ κνπ φηη ην θαιχηεξν
πνπ είρα λα θάλσ ήηαλ ίζσο λα αθεζψ λα ελδψζσ, κε ιίγα ιφγηα λα απνπεηξαζψ, λα
πξνζπαζήζσ, λα δσ ηη ζα ζπλέβαηλε, ζα κπνξνχζα λα ηελ θηιήζσ, έηζη γηα αξρή, ζην
θάησ ηεο γξαθήο απηή ήηαλ ίζσο ε θαιχηεξε ιχζε.
«Έια, πάκε ζ‟ έλα κέξνο πην ήζπρν», είπε δηαζρίδνληαο ην δηάδξνκν, θη έηζη
κπήθακε ζ‟ έλα είδνο κεγάινπ γξαθείνπ κε βηβιηνζήθεο ζηνπο ηνίρνπο, κηθξά
ληηβάληα, ςάζεο, πνιπζξφλεο, ηξαπέδηα ζρεδίνπ, πφζηεξ ζηνπο ηνίρνπο, καθξφηαηα
ξνιά δηαθαλνχο ραξηηνχ κέζα ζε πιαζηηθνχο θπιίλδξνπο, άρξεζηα κεραλήκαηα πνπ
θξέκνληαλ απφ ηε νξνθή, έλαο ρακειφο θσηηζκφο, δηάρπηνο, θαηάιιεινο γηα ην
πείξακα γηα ην νπνίν εηνηκαδφκνπλ, ήδε θαηά θάπνηνλ ηξφπν ιίγν δηεγεξκέλνο,
κάιινλ ζίγνπξα δηεγεξκέλνο ηψξα πνπ απηή γχξηζε μαθληθά θαη θφιιεζε επάλσ κνπ
δπλαηά φιν ην θνξκί ηεο, ιαραληαζκέλε θάπσο, έλα θνξκί αθφκα αξθεηά ζθηρηφ, ην
θαηαιάβαηλα αγγίδνληάο ηε κε ηα ρέξηα, ρατδεχνληάο ηε παληνχ, κε ην κάηη ρακέλν
πέξα απφ ηνλ φγθν ησλ μαλζψλ καιιηψλ ηεο, ζην ζθνηάδη κηαο γσλίαο, ζην ζθνηάδη
πνπ δελ ήηαλ πηα θαη ηφζν ζθνηάδη, αθνχ κπνξνχζα λα δηαθξίλσ δχν θεθάιηα πνπ
εμείραλ πίζσ απφ έλα δεξκάηηλν ληηβάλη, πνιχ θνληά ην έλα ζην άιιν, κπνξεί θαη
θνιιεκέλα, ην έλα ηεο Κάξια θαη ην άιιν ηνπ Πηέξν.
Γχξηζα απφηνκα, παξαιίγν λα παξαζχξσ ηελ Σδηάλα, λα ηελ ξίμσ θάησ,
βγήθα ηξέρνληαο ζρεδφλ, αθνινπζνχκελνο απφ ηε γπλαίθα πνπ βιαζηεκνχζε «κα
επηηέινπο ηη ζνπ ζπκβαίλεη, κπνξψ λα κάζσ, Θεέ κνπ ηη ηξφπνο, κήπσο είζαη ιίγν
βαξεκέλνο;». Καηέιεμα ζε έλα ληηβάλη ηεο ζάιαο, αθνινπζνχκελνο πάληα απφ ηελ
Σδάλα πνπ δελ ζηακαηνχζε ηηο δηακαξηπξίεο, θαηαθφθθηλε, έηνηκε λα πάζεη
ζπκθφξεζε, αλακαιιηαζκέλε, γεξαζκέλε απφ ηε κηα ζηηγκή ζηελ άιιε. Έκεηλα εθεί,
ζησπειφο ρσξίο λα απαληάσ ζηηο εξσηήζεηο ηεο, ζηα «κπνξείο ηνπιάρηζηνλ λα κνπ
εμεγήζεηο;» θαη ηη ζα έπξεπε λα ηεο εμεγήζσ, ηη, ηη, παξά κφλν ίζσο ην φηη έλησζα
πφλν πεξηζζφηεξν παξά νξγή αθφκε θαη γηα εθείλε, ηφζν… ηφζν απξνζηάηεπηε ζην
θάησ θάησ ζην αληθαλνπνίεηφ ηεο, ζην πζηεξηθφ θελφ κέζα ζην νπνίν θνιπκπνχζε,
ιαράληαδε, παξάδεξλε, αιιά επηπρψο ηειηθά ζα πξέπεη λα βαξέζεθε θαη έθπγε ρσξίο
λα πεη ιέμε θαη κε άθεζε κφλν. Σψξα πεξίκελα λα βγνπλ απφ ην γξαθείν ε Κάξια
θαη ν Πηέξν, δελ ήζεια λα ζθέθηνκαη ηίπνηα άιιν.
΋ηαλ ηνπο είδα λα εκθαλίδνληαη αζηεηεχνληαλ θαη γεινχζαλ ζαλ δχν παηδηά, ε
Κάξια ήηαλ μαλακκέλε θαη φηαλ κε είδε έκεηλε πξνο ζηηγκή ακήραλε γηα ην ηη έπξεπε
λα θάλεη, έπεηηα θαηεπζχλζεθε πξνο ην κέξνο κνπ, έθαλε κία εκηππφθιεζε, άπισζε
ηα ρέξηα θαη κε θσλή θαιζέην απήγγεηιε: «Κχξηε, κπνξψ λα έρσ ηελ ηηκή γη‟ απηφ ην
ρνξφ;». Διίζηα, ζθέθηεθα, θαη ζα ήζεια λα ηελ ρηππήζσ γηα λα ηελ θάλσ λα πνλέζεη.
΋ηαλ βγήθακε έθαλε πνιχ θξχν, ην θαινξηθέξ ηνπ απηνθηλήηνπ δελ
θαηάθεξλε λα μεζακπψζεη ην παξκπξίδ, ε Κάξια έηξεκε νιφθιεξε καδεκέλε κέζα
ζηελ κηθξή ηεο γνχλα θαη θνίηαδε έμσ ηελ θξπζηαιιέληα πφιε, ζθνηεηλή. ΢πρλά
έπξεπε λα θαζαξίδσ κε ην ρέξη ην ηδάκη γηα λα κπνξψ λα δσ. Αελ κηινχζακε, ήκνπλ
δπζαξεζηεκέλνο. Βγψ πεξίκελα πφηε ζα θηάζνπκε ζπίηη φπνπ ζα εχξηζθα ηελ
θαηάιιειε επθαηξία, καθξηά απφ ηηο δηαζθεδάζεηο, λα ηελ θαζειψζσ, εθείλε ήηαλ

67
αβέβαηε αλάκεζα ζην λα δηαθηλδπλεχζεη λα κνπ δεηήζεη κία άκεζε εμήγεζε γηα ηε
βνπβακάξα κνπ θαη ζηε θξφληκε ζησπή, πνπ ζα ηε δηέθνπηαλ κφλν κηθξά
επηθσλήκαηα βνιηδνζθφπεζεο. Φαληάζηεθα φηη ζα επέιεγε ηε δεχηεξε ιχζε, θαη
πξάγκαηη έηζη έγηλε. Άξρηζε λα ραζκνπξηέηαη επηδεηθηηθά, κνπξκνπξίδνληαο Θεέ κνπ
πφζν λπζηάδσ, έρσ κηα λχζηα πνπ δελ βιέπσ κπξνζηά κνπ, κπξξξξ ηη θξχν, θάλεη
θξχν απφςε… Οη αξαηνί δηαβάηεο πεξπαηνχζαλ γξήγνξα μπζηά ζνπο ηνίρνπο, ηα
απηνθίλεηα πεξλνχζαλ κε ηαρχηεηα. Άλαςα έλα ηζηγάξν κε δπζθνιία θαη ε Κάξια
άπισζε ην γαληνθνξεκέλν ρέξη ηεο λα θαζαξίζεη ην ηδάκη γηα ινγαξηαζκφ κνπ. Ήηαλ
θπζηθά κία ρεηξνλνκία ζπκθηιίσζεο, αιιά εγψ δελ είρα θακία πξφζεζε λα ηζηκπήζσ,
έπξεπε λα απνγνεηεπζεί ακέζσο: απηή ηε θνξά ήζεια κία ζσζηή εμήγεζε, κε
γεγνλφηα θαη θαηαζηάζεηο, θαζαξή, ζε βάζνο, αλ θαη ήμεξα πσο δελ ζα σθεινχζε ζε
ηίπνηα. Θα εμππεξεηνχζε φκσο εκέλα, ζαλ δηέμνδνο, δεδνκέλνπ φηη ην ηέρλαζκά ηεο
λα θνπθνπιψλεη ηηο αηηίεο ηνπ θαπγά, ειαρηζηνπνηψληαο ηεο κε θαλέλα ράδη ή ζηε
θαιχηεξε – ή ρεηξφηεξε – πεξίπησζε κε ην ζεμ, κε άθελαλ θαλνληθά απνγνεηεπκέλν
θαη αληθαλνπνίεην.
Μπξνζηά ζην ζπίηη δελ βξήθα κέξνο λα ζηαζκεχζσ θαη αλαγθάζηεθα λα πάσ
ην απηνθίλεην θακηά εθαηνζηή κέηξα πην πέξα. Βθείλε θαηέβεθε ακέζσο θαη
απνκαθξχλζεθε θη εγψ αξγνπφξεζα κε ην ζβήζηκν ησλ θψησλ, ην θιείζηκν θαη ηνλ
έιεγρν ηνπ απηνθηλήηνπ. Δ Κάξια πξνπνξεπφηαλ θακηά εηθνζαξηά κέηξα, ρσξίο λα
θνηηάδεη πίζσ. Δ θνληή ηεο γνχλα άθελε λα θαίλεηαη ην ιεπθφ, κεηαμσηφ παληειφλη
ηνπ ηαγηέξ, είρε κία κνξθή πνπ κνπ άξεδε αθφκε, φπσο ηελ πξψηε κέξα, θαη ήηαλ
απηφ αθξηβψο πνπ κνπ ηελ έθεξλε. Έπξεπε λα πξνζπαζψ λα κελ παξαζχξνκαη.
Μπξνζηά ζηελ είζνδν ζηακάηεζε γηα λα κε πεξηκέλεη, άλνημα θαη ηελ άθεζα λα
πεξάζεη. Ώλεβήθακε ηα ηέζζεξα κεζφζθαια ζην ζθνηάδη, επηζπκψληαο θαη νη δχν,
πξνθαλψο, λα απνθχγνπκε ηελ ακεραλία ηνπ λα βξεζνχκε πξφζσπν κε πξφζσπν
κέζα ζην ζηελφ αζαλζέξ. Σειηθά κπήθακε ζην ζπίηη.
Σψξα ζα άξρηδε ε παληνκίκα ηνπ κπάληνπ, ηνπ ηειεπηαίνπ ηζηγάξνπ, ηνπ
πνξηαηίθ ζην θνκνδίλν, ην ζβήλσ δελ ην ζβήλσ, φπσο ζέιεηο, θαη ην ζθνηάδη θαη
θάπνηνη εμαζζελεκέλνη ζφξπβνη απφ ην δξφκν, θαη ε αλαπλνή καο, ε θαηάπνζε, ην
ςάμηκν ηεο πην άλεηεο ζέζεο ζην θξεβάηη, νη ζθέςεηο, ε αλακνλή ηνπ πνηνο ζα
κηιήζεη πξψηνο, εάλ βέβαηα κηιήζεη. Βγψ φρη. Βιπίδσ θπζηθά λα ην θάλεη απηή,
πξέπεη λα ην θάλεη απηή, ζα κνπ ήηαλ αξθεηφ λα πεη «κα ηη έρεηο ηέινο πάλησλ,
κπνξείο λα κνπ πεηο;». Κη εγψ ζα απαληνχζα «ηίπνηα, ηη λα έρσ;». Καη απηή ζα
ζπλέρηδε «πψο ηίπνηα; βιέπσ πνιχ θαιά πσο θάηη ζε απαζρνιεί, γηα λα δνχκε». Κη
εγψ ηφηε ζα παξαδερφκνπλ: «Σν μέξεηο θαιχηεξα απφ εκέλα, ην μέξεηο». Καη απηή:
«Ση είλαη απηφ πνπ πξέπεη λα μέξσ, εμήγεζέ κνπ, δελ θαηαιαβαίλσ». Κη εγψ λα
επηκέλσ: « Μα γηαηί πξέπεη λα παίδνπκε πάληα ηελ ίδηα θσκσδία, ην ίδην ζέακα, φηαλ
μέξνπκε πνιχ θαιά θαη νη δχν ηη ελλννχκε. Μήπσο δελ είλαη αιήζεηα;». Καη λα πνπ
ζ‟ απηφ ην ζεκείν ζα άξρηδε ν πξαγκαηηθφο θαπγάο, ζηελ αξρή ζπγθξαηεκέλνο,
θφζκηνο, ειεγρφκελνο, δηαλζηζκέλνο κε «κνπ επηηξέπεηο, αο είκαζηε δίθαηνη, λα είζαη
αληηθεηκεληθή, ππάξρνπλ κάξηπξεο» θαη πάεη ιέγνληαο. ΢ην ηέινο ζα θαηέιεγε ζε
βξηζηέο θαη δηαπεξαζηηθέο θσλέο, ζε μεζπάζκαηα, κίζε, επηζπκίεο αληεθδίθεζεο,
θαζπζηεξεκέλεο κλεζηθαθίεο, ζε κηζψ ζε κηζψ ζε κηζψ, δελ αληέρσ άιιν, κπνχρηηζα
πηα, βαξέζεθα θη εζέλα θαη ηηο ςεπηηέο ζνπ, θη εγψ ηε δηπξνζσπία ζνπ, ηελ ππνθξηζία
ζνπ, θνίηα πνηνο κηιάεη, έρεηο κνχηξα, θηάλεη πηα!
Αελ έγηλε φκσο έηζη. Δ Κάξια άξρηζε λα γδχλεηαη αξγά ζην δσκάηην, λα
απνθαιχπηεη ην ζψκα ηεο, πνχ γλψξηδα ήδε πνιχ θαιά, αιιά πνπ, παξ‟ φια απηά, ην
68
θνίηαδα, παξαζπξκέλνο απφ θάηη θαηλνχξγην, φπσο απφ θάπνηα δηαθνξεηηθή θίλεζή
ηεο, απφ έλα θσο δεζηφ, δηαθαλέο ηεο επηδεξκίδαο ηεο, δελ μέξσ. Δ Κάξια ήηαλ
ςεπηναδχλαηε, ζηε ζπλέρεηα ηνπ ιεπηνχ ιαηκνχ ηεο έξρνληαλ δχν ζαξθψδεηο ψκνη, ε
πιάηε θπξηή κε κία γιπθχηαηε απιαθηά ζηε κέζε, ην ζηήζνο θάπσο γεκάην θαη
ειαθξά ραιαξφ, νη γνθνί ζηελνί, ε θνηιηά ζηξνγγπισπή, νη γινπηνί πξνεμέρνληεο, ε
ήβε ππξξφμαλζε θαη νη γάκπεο ζθηρηέο, αλ φρη πνιχ καθξηέο, σζηφζν γεκάηεο θαη
ίζηεο.
Γδπλφηαλ αξγά, κε πείζκα, αιιά ρσξίο επίδεημε. Σαθηνπνηνχζε έλα πξνο έλα
ηα ξνχρα ηεο ζηελ πνιπζξφλα, έζθπβε, ηελησλφηαλ, θακπνχξηαδε κε θπζηθφ ηξφπν.
Παξά ηε ζέιεζή κνπ είρα παξαζπξζεί, είρα κπιέμεη ζην δίρηπ, είρα εξεζηζηεί
εξεζηζηεί ελαληίνλ ηεο απφ ην γεγνλφο φηη ην κπαιφ ηεο ήηαλ κφλν ζην πψο ζα
ηαθηνπνηήζεη ηα πξάγκαηά ηεο κε εθείλα ηα ζεαηξηλίζηηθα κηθξνθακψκαηα, αιιά
θπξίσο ελαληίνλ κνπ, πνπ δελ θαηφξζσλα λα πάξσ ηα κάηηα κνπ απφ επάλσ ηεο. Καη
εξεζίζηεθα αθφκε πεξηζζφηεξν φηαλ θνηηάδνληαο επηηέινπο πξνο άιιε θαηεχζπλζε
αληηιήθζεθα φηη ε Κάξια κε θαηαζθφπεπε κέζα απφ ηνλ θαζξέθηε, θαη
ρακνγεινχζε. Υακνγεινχζε κε έλα ρακφγειν θξπθφ, ζπλέλνρν, πνλεξφ, κία
πξφζθιεζε. Δ νξγή ζέξηεςε κέζα κνπ ηφζν πνπ δελ κπφξεζα λα ηελ ζπγθξαηήζσ:
«Βίζαη κία πφξλε!» θψλαμα, θαη ακέζσο ζπλεηδεηνπνίεζα φηη είρα θάλεη ιάζνο,
επεηδή εθείλε κνπ απάληεζε αξγά, ρακειφθσλα, ιππεκέλε θαη απνγνεηεπκέλε,
εηιηθξηλά απνγνεηεπκέλε, απνθαξδησκέλε, κνπ θάλεθε: «Κη εζχ είζαη αζεξάπεπηα
ειίζηνο, δπζηπρψο».
Σψξα έθηαζε ε ζησπή πνπ είρα πξνβιέςεη απφ ηελ αξρή, θαη ην ζθνηάδη, θαη
νη ιίγνη ζφξπβνη απφ ην δξφκν, θαη ε αλαπλνή καο θαλνληθή αθφκε, θαη ε ζνξπβψδεο
θαηάπνζε, θαη ε εγθαηάιεηςε ζηηο ζθέςεηο καο. Αελ κ‟ έπαηξλε ν χπλνο θαη πηζαλψο
νχηε εθείλε. Σν γεγνλφο απηφ κνπ έδηλε ηνπιάρηζηνλ έλα ειάρηζην εξεκίαο, είρα
κπξνζηά κνπ φιε ηε λχρηα γηα λα ζθεθηψ ηη ζα θάλσ, λα κειεηήζσ ηελ επφκελε
θίλεζε, λα κελ μαλαθάλσ ιάζε.
Βθείλε αληίζεηα απνθνηκήζεθε ακέζσο.

69
 Ο γαιάδηνο άλζξωπνο

Σδόξηδην Βεθηέηη

΢ηα ζχλνξα ηεο ΢ηδέξνπ απιψλεηαη ε θνηιάδα, δηάζπαξηε απφ ζπηηάθηα κε

θσηεηλά ρξψκαηα: ε αηκφζθαηξα είλαη δηαπγέζηεξε εδψ, αθνχγεηαη ην πνηάκη, πνπ
ηξέρεη ειεχζεξν θαη ερεξφ θαη πάεη λα ζπλαληήζεη ηελ εμνρή, ελψ απφ ηα βνπλά
καιαθά ζχλλεθα πεηνχλ επάλσ ζηηο βηνκεραληθέο ζπλνηθίεο.
Βδψ βξίζθεηαη ην ζπίηη ηνπ ΐεληακίλ Θηι, εδψ είλαη θαη ν θήπνο ηνπ,
πεξίθεκνο γηα ηελ αθζνλία θαη ηελ πνηθηιία ησλ ινπινπδηψλ ηνπ. Ώπφ ηα νξζάλνηρηα
παξάζπξα ηεο ζάιαο ηνπ ηζνγείνπ βγαίλνπλ ηψξα αληξηθέο θσλέο θαη ν ήρνο απφ ην
ηζνχγθξηζκα πνηεξηψλ. Σν καγηάηηθν ειηνβαζίιεκα αληαλαθιά επάλσ ζηνπο
ζθνπξφρξσκνπο θφθθηλνπο ηνίρνπο ηνπ δσκαηίνπ θαη αλαδεηθλχεη ηηο κνξθέο – κία
βηβιηνζήθε, έλα ηξαπέδη, κπνπθάιηα θαη πνηήξηα – πνπ δηαθξίλνληαη ζην εζσηεξηθφ:
γχξν απφ ην ηξαπέδη θάζνληαη ηέζζεξεηο θχξηνη θαη ζπλνκηινχλ. Δ κηθξή ζχλαμε
θαίλεηαη λα πξνεδξεχεηαη, εάλ κπνξνχκε λα ην πνχκε έηζη, απφ ηνλ θχξην απέλαληη ε
άλεζε κε ηελ νπνία θηλείηαη δείρλνπλ ακέζσο φηη πξφθεηηαη γηα ηνλ θχξην ηνπ ζπηηηνχ.
Ο ΐεληακίλ Θηι – γηαηί πεξί απηνχ πξφθεηηαη – είλαη έλαο άληξαο κέζνπ
αλαζηήκαηνο, θνξάεη κία γαιάδηα ξεληηγθφηα παιαηάο θνπήο, θαη ην πξφζσπφ ηνπ
είλαη ζηεγλφ θαη ψξηκν ηα γθξίδα ηνπ κάηηα θαη ε δπλαηή κχηε έξρνληαη ζε αληίζεζε
κε ην ηξπθεξφ ηνπ ζηφκα θαη ηα πξνεμέρνληα απηηά ηνπ. Ξαθληθά ηηλάδεηαη, νη ιέμεηο
παίξλνπλ θσηηά επάλσ ζηα αζψα ηνπ ρείιε, ην βιέκκα ηνπ πεηάεη θσηηέο, ην κέησπφ
ηνπ, μεζθέπαζην ιφγσ θαιάθξαο, μερσξίδεη κέζα ζην εκίθσο, είλαη έλαο θαλαηηθφο
κνλαρφο, πνπ ηνλ ραξαθηεξίδεη πεξίζζηα επγισηηία. Καηφπηλ, αθνχ ηνπ έρεη πεξάζεη
ην πάζνο, ν ΐεληακίλ κε ρακεισκέλν ην θεθάιη ρακνγειάεη δεηιά, ζηαπξψλεη ηα
ρέξηα, ηα απηηά ηνπ, πνπ κνηάδνπλ κε εθείλα ελφο θαινχ παηδηνχ, πξνεμέρνπλ πξνο ηε
κχηε θαη ηα κάηηα ηνπ δελ είλαη πιένλ άγξηα θαη ε γαιάδηα ξεληηγθφηα ζπκίδεη
θάπνηεο ζηνιέο θνιεγηνπαίδσλ καο. Αχζθνιν λα καληέςεηο ηελ ειηθία θαη ην
επάγγεικά ηνπ, απηά φκσο δελ ζα είλαη ηα κφλα εξσηεκαηηθά ηεο ηζηνξίαο καο απηήο.
Ο Θηι θαξθψλεη κε ηα κάηηα ηνπο ζπληξφθνπο ηνπ θαη ιέεη:
«Γλσξίδεηε θαιά ηελ θαηάζηαζή καο! Δ ΢ίδεξνο ηψξα πηα δελ είλαη ηίπνηα
άιιν παξά κία δηαβνιηθή ιίκλε κνχξγαο πνπ μεξαίλεη ηελ εμνρή, ε νπνία θάπνηε
ζθφξπηδε ηελ επηπρία. Σψξα έρεη κεηαηξαπεί ζε έλα άζιην δάζνο νπξαλνμπζηψλ,
ηζηκηληέξσλ, θεξαηψλ θαη ζχλλεθσλ θαπλνχ θσιηά θνπθαξάδσλ κε ηζρλά κπξάηζα
θαη ηζαθηζκέλν εζηθφ.
Ο ιαφο ησλ εξγαηψλ γεκίδεη θάζε πξσί ην Μεγάιν Βξγνζηάζην, αιιά ην λεξφ
ηνπ πνηακνχ είλαη ζπγθξηηηθά κία δχλακε πνιχ πην δσληαλή θαη απζεληηθή. Ο
ρεηξηζκφο, ζην ηέινο ηνπ ρξφλνπ, δέθα κεγάισλ αλπςσηήξσλ αληί νρηψ, είθνζη
κηθξψλ αλπςσηήξσλ αληί ηξηάληα, ην βίδσκα ελφο αξηζκνχ κπνπινληψλ αλάινγνπ κε
70
ηελ αμία ηεο εξγαζίαο θαη ηεο δεμηνηερλίαο, ε δηνίθεζε εθαηφ καζεηεπφκελσλ: απηά
είλαη ηα ηδαληθά ηνπ πνιίηε.
Οη ηξαπεδίηεο ηνπ ΐνξά, νη πνιηηηθνί ηεο ΢πλέιεπζεο, νη πξντζηάκελνη δελ
έρνπλ δηαθνξεηηθή ππαηηηφηεηα απφ ηελ παηδεία πνπ έιαβαλ. Πξέπεη λα θπξηαξρνχλ
ζηελ αγνξά, ηα ππφινηπα δελ κεηξάλε.
Κη φκσο απηνί θσλάδνπλ φηη νη πςηθάκηλνη πξνθαινχλ ηνλ νπξαλφ, φηη θάζε
ρξφλν ρηιηάδεο μέλνη δηαζρίδνπλ ηε ζάιαζζα γηα λα έξζνπλ λα ρεηξηζηνχλ ηα
αλπςσηηθά καο κεραλήκαηα, λα γίλνπλ ζαλ θη εκάο ρισκνί θαη αθξηβείο δελ
θνβνχληαη φκσο ηελ ηξειή θηελσδία.
Οη άλζξσπνη ηνπ ίδηνπ κε εκάο αίκαηνο δελ κπνξνχλ πηα λα ζθεθηνχλ θαη ζαλ
ιεία θαη φκνηα θνχηζνπξα γιηζηξνχλ κέζα ζην ξεχκα ηεο δσήο, δεκέλνη ζην ηίπνηα.
Ώπηνί ινηπφλ δελ έρνπλ αλακλήζεηο».
Ο Θηι έπαςε κηα ζηηγκή θαη μαλάξρηζε ζιηκκέλα: « Σηο βχζηζαλ κεο ζηελ
ςπρή ηνπο ζαλ λα ήηαλ παιηφ, πεξηηηφ πνξζκείν. Ώλακλήζεηο ηεο παηδηθήο ειηθίαο,
ηεο εθεβείαο θαη ηεο σξηκφηεηαο, αλακλήζεηο αγάπεο, δφμαο θαη απειπηζίαο έβγαηλαλ
κπξνζηά καο κεγεζπκέλεο απφ ηελ επηζπκία ή ειαρηζηνπνηεκέλεο απφ ηνλ θφβν,
εκπινπηηζκέλεο απφ ην ζηνραζκφ, αέξηλεο θαη απζαίξεηεο πξννπηηθέο ηεο θαξδηάο.
΢ην αλαπάληερν θσο ηνπο, ζαλ θεξαπλφο, απνθαιππηφηαλ ην παλφξακα ηεο δσήο θαη
θάζε ιεπηνκέξεηα εθεί ήηαλ ηφζν έληνλε θαη νπζηαζηηθή, πνπ πιεκκχξηδε ην κπαιφ.
Σν ρακφγειν κηαο γπλαίθαο, ην πξφζσπφ καο, κηα ζεηξά απφ ιεχθεο μερψξηδαλ κέζα
ζ‟ εθείλν ην θσο, κέζα ζηελ αηκφζθαηξα θαη κάιηζηα κε ηελ αιινηηλή ςπρή, φπσο
επάλσ ζηελ θνξπθή ελφο αλαρψκαηνο. Έηζη νη εηθφλεο ηνπ παξειζφληνο είραλ ην
ράξηζκα λα πεγαίλνπλ κπξνζηά απφ εκάο αθφκε, ςειέο θαη πξνεηδνπνηεηηθέο, φκνηεο
κε ηηο ζθηέο ζην ειηνβαζίιεκα.
Βκπεηξίεο, πνίεζε, εζσηεξηθφηεηα: ν άλζξσπνο ήηαλ αλαγλσξίζηκνο ζηελ
νιφηεηά ηνπ, ζηε δηαθνξεηηθφηεηα, ζηελ ηθαλφηεηά ηνπ λα ηειεηνπνηεζεί, κε εθείλε
ηελ climax ή ζθάια ησλ παζψλ – φπσο έιεγαλ νη αξραίνη – πνπ πξέπεη λα ηελ αλέβεη
θαλείο γηα λα θηάζεη ηηο νπξάληεο θιίκαθεο».
Ο Θηι ηψξα έιεγε κε ηφλν πην νηθείν: «Υζεο ην απφγεπκα, ηελ ψξα πνπ
δνχιεπα ζ‟ απηφλ ηνλ θήπν, φπνπ νη εξγάηεο ηεο κεηαιινπξγίαο ξίρλνπλ
πεξηπαηθηηθέο καηηέο, είδα κηα πεηαινχδα επάλσ ζην αγηφθιεκα. Σελ πιεζίαζα ζηγά
ζηγά γηα λα ζαπκάζσ, φπσο θάλσ πάληα, εθείλν ην ιεπθφ ηξεκνχιηαζκα πνπ κνπ
θαίλεηαη πσο είλαη ε ίδηα ε πλνή ηεο άλνημεο.
Παξαηεξήζαηε πνηέ θαιά κία πεηαινχδα; Βθείλα ηα θηεξά πνπ πάιινληαη
επάλσ ζηελ θνηιηά ελφο ηηπνηέληνπ εληφκνπ κε άξξσζηα κάηηα θαη πφδηα αξάρλεο. Θα
κπνξνχζε θαλείο, εάλ ήζειε, λα δηαθξίλεη ζ‟ απηήλ έλα αέξηλν ηκήκα θαη έλα γήηλν
λα φκσο πνπ μεθνιιάεη απφ ην κίζρν θαη δελ είλαη παξά κία πεηαινχδα πνπ πεηάεη
ραξνχκελα.
Δ κλήκε κνπ γπξίδεη κε πφλν ζ‟ έλα θαθφκνηξν θνξίηζη μεραζκέλν θαη είλαη
έηνηκε, γηα ηελ ληξνπή κνπ, λα κνπ ζπκίζεη ηνπο θηλδχλνπο πνπ δηαηξέρεη θαλείο φηαλ
θνηηάδεη ηα πφδηα αξάρλεο πνιχ πην πξνζεθηηθά απφ ηα θηεξά πεηαινχδαο… Έηζη,
θίινη κνπ, ε πξψηε πεηαινχδα κε γνεηεχεη πεξηζζφηεξν απφ έλα θνπξζάξηθν θαξάβη:
ζαπκάδνληάο ηελ θέξλσ ζην λνπ κνπ επηπρηζκέλεο επνρέο, ηαπεηλψλσ ηε καηαηνδνμία

71
κνπ θαη πινπηίδσ ηηο γλψζεηο κνπ ζηελ εληνκνινγία. ΐιέπεηε, ινηπφλ, ηα παηδεπηηθά
πιενλεθηήκαηα ησλ αλακλήζεσλ!
Ξέξσ πσο θαζέλαο ζαο έρεη ηελ πεηαινχδα ηνπ θαη κε θαηαιαβαίλεη θαη
αληηιακβάλεηαη αθφκε ηε ζεκαζία πνπ έρεη ε πξψηε ειηθία ηνπ αλζξψπνπ, ηφηε πνπ
φια αθήλνπλ θάπνην ίρλνο. ΋πσο έγηλε κ‟ εκάο. Σα ζεκεξηλά παηδηά φκσο; Μπαίλνπλ
ζην γεσκεηξηθφ θηίξην ηεο αιήζεηαο, ρσξίο λα έρνπλ ραζεί κεο ζηνλ ιαβχξηλζν ηνπ
κχζνπ καζαίλνπλ λα θξίλνπλ πξηλ αγαπήζνπλ, ακαξηάλνπλ ρσξίο ηχςεηο, αγλννχλ
ηελ πεξηπέηεηα, δελ αθνχλε παξακχζηα, παίδνπλ κε ηέιεηα παηρλίδηα. Πέξαζε ν θαηξφο
πνπ ε ζηηαπνζήθε ήηαλ θάζηξν θαη ην ιηβάδη πεδίν κάρεο: γλσξίδνπλ φηη ε
ζηηαπνζήθε είλαη ζηηαπνζήθε, ην ιηβάδη ιηβάδη θαη φηη νη κάρεο δελ δίλνληαη κε
μχιηλα ζπαζηά, νχηε θαη κε αηζαιέληα, αιιά κε ηηο κπάξεο ησλ ηεισλείσλ θαη ηα
νηθνλνκηθά αληίπνηλα. Ξέξνπλ ηα πάληα, θαη δελ ζα ζπκνχληαη ηίπνηα, επεηδή ε δσή
ηνπο είλαη ζιηβεξή θαη αλψλπκε.
Γηα απηά ζέισ λα κεηαηξέςσ ην ζπίηη κνπ ζ‟ έλα ειεχζεξν ζρνιείν ηνπ
παιηνχ θαηξνχ, αλνξζνινγηθφ, αλαηξεπηηθφ, εμνπιηζκέλν κε πνίεζε, δπλαηφ ζηελ
αληδηνηέιεηά ηνπ. ΢ην χπαηζξν, θάησ απφ έλα θσο γλήζην αθφκε, ζα κηιάσ κε ηα
παηδηά γηα ην Θεφ, γηα ηε θχζε, γηα ηηο αλζξψπηλεο αξεηέο, μππλψληαο ηα λαξθσκέλα
ηνπο κπαιά κέζα απφ ηα παιηά καο παξακχζηα, ηηο πεξίεξγεο θαη θαληαζηηθέο
ηζηνξίεο, ηα φλεηξα θαη ηνπο κχζνπο.
Γσ ζηα ζχλλεθα; Ναη, εάλ δελ είκαζηε ηθαλνί λα μεθνιιήζνπκε απφ ηελ
άζθαιην ησλ κεγάισλ δξφκσλ.
Έλα ζπίηη θαη έλαο θήπνο φπνπ κεγαιψλνπλ καδί ινπινχδηα θαη παηδηά.
Ώπηή ζα είλαη ε αξρή ηεο εμέγεξζεο».

ΙΙ

Σα ινπινχδηα ηνπ Θηι αλνίγνληαο ηα πέηαιά ηνπο έκεηλαλ έθπιεθηα φηαλ

άθνπζαλ λα δηαπεξλά ηνλ θήπν έλαο ζφξπβνο, πνπ δελ είρε λα θάλεη κε ηνλ άλεκν
νχηε κε ηηο ρξπζφκπγεο. Μεξηθνί πηνί ηνπ αλζξψπνπ έξρνληαλ απφ ην ζπίηη κε θσλέο
πνπ έκνηαδαλ κε ηηηίβηζκα πνπιηψλ, πνδνπαηψληαο ραξνχκελα ην ραιίθη ζηηο βξαγηέο.
Σα κειαρξηλά θαη μαλζά θεθάιηα ηνπο θνπληφληνπζαλ επάλσ απφ ηα θπηά θαη
αλάκεζά ηνπο θπκάηηδε ζαξξείο έλα κηθξφ γαιάδηνη πέπιν. Ήηαλ νη πξψηνη καζεηέο
ηνπ Θηι καδί κε ηνλ Θηι, θεπνπξφ θαη παηδαγσγφ.
΢ηε ζπλάληεζε καδί ηνπ είραλ έξζεη πεξίεξγνη ζπλάκα θαη θαρχπνπηνη θαη
φηαλ εθείλνο ηνπο ππνδέρηεθε κε πνιιή επγέλεηα θαηζνχθηαζαλ ζρεδφλ. ΢ηε
ζπλέρεηα ε εηιηθξίλεηα ηνπ πξνζψπνπ ηνπ νηθνδεζπφηε, νη ζχληνκεο θαη
πλεπκαηψδεηο απαληήζεηο ηνπ ζε θάπνηεο θαθφβνπιεο εξσηήζεηο ζρεηηθά κε ηελ
ελδπκαζία ηνπ, θαη ηειηθά ε εζπρία θαη ε ειεπζεξία ηνπ ηφπνπ ηνχο καιάθσζαλ
παξαθηλψληαο ηνπο ζε κία πξνζσξηλή παξάδνζε. Δ θπζηθή ηνπο αλαίδεηα
εθδεισλφηαλ κφλν κέζα απφ κηα λεπξηθή θαη δεζπνηηθή δσεξφηεηα: κία
ζπκπεξηθνξά πνπ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ηθαλνπνηνχζε πεξηζζφηεξν εθείλνπο πνπ ηελ
εθδήισλαλ, παξά ηαπείλσλε εθείλνλ πνπ έπξεπε λα ηελ ππνκείλεη.
72
 Ο Θηι έδεηρλε, κε αδηαθνξία θαη δίρσο λα ζηξέθεη, ηα θπηά πνπ άγγηδε θαζψο
πεξλνχζε. ΢ηγά ζηγά φκσο ραίξνληαλ λα θεληά κε ηε θαληαζία ελφο θαιιηηέρλε
επάλσ ζην πξσηνγελέο πθάδη θη έηζη ε ζεκαηνινγία δηεπξχλζεθε θαη πήξε ρξψκα, ηα
αλέθδνηα θαη νη ηζηνξίεο έπεθηαλ βξνρή, έλα έληνκν ζηελ παιάκε ηνπ ρεξηνχ έδηλε
αθνξκή γηα θαηάιιειεο ζπγθξίζεηο κε ηνλ άλζξσπν θαη ηε δσή ζηε ΢ίδεξν. Σα
παηδηά, κφιηο εθείλνο ζηακαηνχζε, κε πξσηφγνλε έθπιεμε άγγηδαλ φ, ηη άγγηδε θαη ν
ίδηνο.
Ο Θηι θάζηζε ζηε βάζε απφ ην ηνηράθη ηνπ πεξίβνινπ θαη είπε ηνλ αθφινπζν
ζχληνκν κχζν:
«Σν Φσο είλαη έλα κηθξφ λεζί πνπ ην ινχδεη νιφθιεξν ν ήιηνο. Σα δέληξα ηνπ
θάλνπλ θαξπνχο κεγάινπο ζαλ αλζξψπηλεο θεθαιέο, νη αγξνί ηνπ είλαη ζαιεξνί, ην
βνπλφ ηνπ, απφ καχξν ζρηζηφιηζν, θξέκεηαη πάλσ απφ ην ρσξηφ. Δ γε ηνπ είλαη
θαζηαλή, καβηά, ρξπζνπξάζηλε, βηνιεηηά, αλάινγα κε ην ζπφξν πνπ έρεη ζπαξζεί.
Κνληά ζην γαιάδην πνηάκη βξίζθνληαη ιεπθά ζπηηάθηα φπνπ νη γπλαίθεο πεξηκέλνπλ
λα γπξίζνπλ νη άληξεο ηνπο, πνπ δνπλ απφ ην ςάξεκα θαη ηα πξντφληα ηεο γεο· είλαη
άλζξσπνη επζεβείο, ζαξξαιένη, εγθξαηείο.
Σν βξάδπ – κέζα ζηνπο ζηάβινπο κεγάια βφδηα κεξπθάδνπλ θφθθηλα
ινπινπδάθηα, ζηα παλέξηα, πνπ ζηάδνπλ αθφκε, ηα ςάξηα θνπδνπλίδνπλ ζαλ
αζεκέληα λνκίζκαηα – ζην Φσο δελ αθνχγεηαη ηίπνηε άιιν παξά ε θσλή ηεο
παιίξξνηαο. Σε λχρηα θάπνηνη πνπ κνηάδνπλ κε λένπο άληξεο κε θσηεηλφ πξφζσπν θαη
κεγάια θηεξά, νιφιεπθεο πεηαινχδεο, θάλνπλ πεξίπαην ζην θαηάζηξσκα ηζηηνθφξσλ
πνπ ηξίδνπλ δεκέλα ζηελ άγθπξα. Βπηζθέπηνληαη θαη ηα ζπίηηα θαη πεξηθέξνληαη εδψ
θη εθεί γηα λα ηειεηψζνπλ ηηο δνπιεηέο πνπ έκεηλαλ ζηε κέζε, κε ην πεηζκαηάξηθν
δήιν πνπ έρνπλ νη θαιφγξηεο. Δ νηθνγέλεηα, απφ ην ζξφηζκα πνπ θάλνπλ θαη απφ ηελ
πλνή ηνπ αέξα, αλαγλσξίδεη ηνπο αγγέινπο θαη θνηκάηαη επραξηζηεκέλε.
΢ε κηα νξηζκέλε ειηθία ηα παηδηά απφ ην λεζί Φσο κεηαθέξνληαη ζηελ
θνξπθή ηνπ βνπλνχ φπνπ έρνπλ ηηο θσιηέο ηνπο καχξα πνπιηά κε δπλαηά ξάκθε θαη
ξσκαιέν θηέξσκα. Οη άλζξσπνη ηα ιαηξεχνπλ θαη ηα ηξέθνπλ θη εθείλα, ήξεκα θαη
πηζηά, θάζνληαη επάλσ ζηα ηζηία θαη κπαίλνπλ κέζα ζηα ζπίηηα γηα λα
ηζηκπνινγήζνπλ.
Νηπκέλα κε έλα θάηαζπξν ξνχρν ηα παηδηά αλεβαίλνπλ ζηε ξάρε ησλ θηη –
έηζη ηα νλνκάδνπλ – θαη πεηνχλ φια καδί ζ‟ έλα έξεκν λεζάθη. Βθεί, ελψ ηα θηη
θπλεγνχλ ηελ ηξνθή ηνπο ζηνλ αέξα ζηξηγγιίδνληαο, ηα παηδηά πεξπαηνχλ μππφιπηα
επάλσ ζηελ άκκν πνπ είλαη απαιφηαηε θαη καδεχνπλ θνρχιηα θαη θχθηα, βφηζαια θαη
αζηεξίεο, ζθαξαβαίνπο θαη αινγάθηα ηεο ζάιαζζαο. Σν δείιη ηα θηη πεηνχλ πάιη κε ηα
παηδηά ζηε ξάρε ηνπο θαη νη ςαξάδεο απφ ηε ζάιαζζα ηα βιέπνπλ θαη βηάδνληαη λα
επηζηξέςνπλ ζην ζπίηη. Σν βξάδπ εθείλν ηα θψηα κέλνπλ αλακκέλα κέρξη αξγά:
θξέκνληαη ζηνλ ηνίρν ηα θπιαρηά πνπ έρνπλ θέξεη απφ ην λεζάθη ηεο παηδηθήο
ειηθίαο. Βθείλε είλαη ε πξψηε θαη ηειεπηαία επίζθεςε ζην εξεκηθφ λεζί, θαη ην
ηαμίδη δηδάζθεη ζηα παηδηά ηνπ λεζηνχ Φσο πνιιά πξάγκαηα: λα αςεθνχλ ην ζάλαην
πξνθεηκέλνπ λα γλσξίζνπλ κία γε πνπ δελ πξνζθέξεη παξά κία ιεία ρσξίο απαηηήζεηο
θαη αδηάθνξε, λα ζπκνχληαη ηε κνλαμηά πξψηα ζαλ μέδνκα πξηλ πξνζθχγνπλ ζ‟ απηή
ζαλ γηαηξηθφ, λα δνπλ απφ λσξίο θαηά θαληαζία, λα αηζζάλνληαη, ζην δξφκν ηεο
επηζηξνθήο, πην δπλαηφ ην θάιεζκα ηεο παηξίδαο θαη πην επηζπκεηή ηελ νηθνγελεηαθή
ζηνξγή.

73
 ΋ινη εθεί πέξα έρνπλ θάλεη ην πέηαγκά ηνπο θαη ην ζπκνχληαη κε
ηξπθεξφηεηα. Σηο θαινθαηξηάηηθεο λχρηεο η‟ αζηέξηα αλεβαίλνπλ απφ ην ζθνηεηλφ
βνπλφ θαη δηαζρίδνπλ ηνλ νπξαλφ κε κηα καθξηά γξακκή θσηηάο. Σα παηδηά πνπ
πεζαίλνπλ πξηλ ην ηαμίδη ηα παίξλνπλ η‟ αζηέξηα θαη ηα πεγαίλνπλ ζην λεζί ησλ θηη
γηα λα πάξνπλ θη εθείλα ην δψξν ηνπο. ΢ηελ επηζηξνθή φκσο ηα ρηιηάδεο θαη ρηιηάδεο
θχθηα, θνρχιηα, αζηεξίεο θαη αινγάθηα ηεο ζάιαζζαο μεγιηζηξνχλ καδί κε ηελ άκκν
απφ ηα αδχλακα ρεξάθηα ησλ παηδηψλ, θιέγνληαη θαη ραξάδνπλ ςειά ην κεγάιν
δξφκν απφ θσηεηλή ζθφλε, πνπ νδεγεί ηα θαξάβηα πνπ έρνπλ ραζεί».
Οη καζεηέο άθνπγαλ κε θαηάπιεμε· άιινη θάζνληαλ ζηαπξνπφδη, άιινη ήηαλ
μαπισκέλνη αθνπκπψληαο απαιά ην θεθάιη ζηελ παιάκε ηνπο. Έλα μαλζφ αγνξάθη
απηζσκέλν επάλσ ζην ρνξηάξη ζαλ θνχθια, δε ζηακαηνχζε λα κηιά κε έλα
ρξσκαηηζηφ πεηξαδάθη θαη ραξνχκελν έζηξεθε πφηε πφηε πξνο ηνλ Θηι θαη
δηαζθέδαδε φιν θαη πην πνιχ απφ ην ιίθληζκα ηεο θεθαιήο ηνπ.

ΙΙΙ

΢ην κεηαμχ νη ηξεηο αφξαηνη θίινη ηνπ Θηι έηξεραλ ζε φιε ηε ΢ίδεξν σο
recruteurs du Roi 1, θαη ε κπζηεξηψδεο θαγθειφπνξηα άλνηγε πνιιέο θνξέο ηε κέξα.
Μεραληθνί βξψκηθνη απφ βελδίλε, ςαξάδεο πνπ κχξηδαλ αικχξα, καζεηέο,
παηδνκάλη πνπ μεθψληδε, παηδηά ηξαπεδηηψλ θαη απνβξάζκαηα ησλ ιατθψλ ζπλνηθηψλ,
άληξεο θαη γπλαίθεο ζηξηκψρλνληαλ κπξνο ζηνλ θήπν θαη εηνηκάδνληαλ λα θάλνπλ ην
βήκα πιήξσο εμνπιηζκέλνη: κε γάηνπο, πνπιηά, κσξά, πεηνληέο, ζθεληφλεο,
κπαζηνχληα θαη παηρλίδηα. Ώιήηεο θαη θαιά παηδηά ζπκπιέθνληαλ ζην θαηψθιη θαη
γαπγίζκαηα, ληανπξίζκαηα, ζηξηγθιηέο θαη άιιεο θσλέο δψσλ ζπλφδεπαλ ηηο
ζπγθξνχζεηο ηνπο.
Ο ΐεληακίλ Θηι είδε εθείλε ηελ επηζεηηθφηεηα θαη ην κπαιφ ηνπ πήγε ζην
ζρνιείν παιηνχ ζηπι, αιιά ην κηθξφ ηνπ δαηκφλην, ινγηθφ θαη αηζηφδνμν, ηνπ
ςηζχξηδε ζην απηί: «Αελ ζέιεηο θίλεζε θαη θαληαζία; Ώπηνί δηαζέηνπλ θαη ηα δπν,
απηνί πνπ ηνπο ζεσξνχζεο ρακέλνπο γηα πάληα. Ergo2, έρε ηνπο εκπηζηνζχλε».
Καη ν Θηι ήηαλ επραξηζηεκέλνο πνπ είρε ηα ηζάκηα ηνπ ζπαζκέλα, αξθεί πνπ
αλέθηεζε ηελ εκπηζηνζχλε.

1
΢ηξαηνιφγνη ηνπ ΐαζηιηά (ζ.η.κ.)
2
Βπνκέλσο, άξα (ιαη.) (ζ.η.κ.)

74
 ΙV

Σν ζρνιείν ηνπ Θηι, ελψ επεδίσθε λα γίλεη κία ήζπρε θνλίζηξα επθπΎαο,
κεηαηξάπεθε ζ‟ έλαλ θαηαπιηζκφ ηαξαρνπνηψλ. Έλα βήκα ηε θνξά, έιεγε ν
δάζθαινο, αιιά νη καζεηέο είραλ θάλεη ήδε πνιιά θαη βξέζεθαλ έμσ απφ ην ρψξν
πνπ νξίδνπλ ε ζεκλφηεηα θαη ην κέηξν. Οη αιέεο ηνπ θήπνπ ήηαλ φιν ηξχπεο, ηα
ραιίθηα πεδνχζαλ κέζα ζηα παξηέξηα, πνπ ήηαλ άλσ θάησ, θαη ζην θεθάιη ησλ
πεξαζηηθψλ· ν Θηι ηα έβξηζθε αθφκε θαη κέζα ζηα αζπξφξνπρά ηνπ πνπ ήηαλ ζηα
ζπξηάξηα θαη αλάκεζα ζηα βηβιία ζην ξάθη.
Μηα ακάθα θνπληφηαλ αλάκεζα ζε δχν αθαθίεο επάλσ απφ έλαλ επσδηαζηφ
πνιηφ απφ ιεπθά θαη θίηξηλα άλζε, έλα εγθαηαιεηκκέλν γξακκφθσλν έπαηδε γηα ηηο
πεηνχληεο, έλα δίρηπ έπληγε ηα κνπγθέ ελψ ηα κεραληθά παηρλίδηα άδεηαδαλ ηα
ειαηήξηά ηνπο θαη βνχηδαλ αλάκεζα ζηηο πξίκνπιεο ζαλ ζθήθεο. Βπάλσ ζηηο
πέξγνιεο ησλ γηαζεκηψλ θχξησλαλ ηηο ξάρεο νη γάηνη θπλεγεκέλνη απφ ηα ζθπιηά θαη
ηα θαλαξίληα θαη νη θαξδεξίλεο, πνπ ην είραλ ζθάζεη απφ ηα θινπβηά, μεςεηξίδνληαλ
πάλσ ζηε θιακνπξηά. Μεγάιεο πεηαινχδεο θαη ιηβεινχιεο, ζηαπξσκέλεο κε
θαξθίηζεο επάλσ ζε κηα ακπγδαιηά, έκνηαδαλ κε ζχκβνια θάπνηνπ αθξηθαλνχ κάγνπ,
παξά κε δείγκαηα ηεο άζπιαρλεο θπξηαξρίαο ησλ παηδηψλ, πνπ ήηαλ καζεκέλα ζε
θάζε παλνπξγία θαη έηνηκα λα θάλνπλ ηηο πην αλαηδείο θινπέο.
Κάπνηεο απνγεπκαηηλέο ψξεο δέζηεο θαη απξαμίαο, φηαλ ηα παιηφραξηα θαη ηα
θνπξέιηα, ζθφξπηα εδψ θη εθεί, μερψξηδαλ αλάκεζα ζηα ινπινχδηα θαη ηα θαλαξίληα
ηηηίβηδαλ θαη ε ακάθα θνπληφηαλ κε ηνλ αέξα, ην ζρνιείν ηνπ Θηι έκνηαδε κε λεζάθη
πνπ ηαμίδεπε ζηηο ζάιαζζεο ησλ ηξνπηθψλ. ΋ηαλ φκσο ην ηζνχξκν μππλνχζε, ακέζσο
ζηνλ αέξα κχξηδε λαπάγην. Ο δάζθαινο ηφηε κεηαβαιιφηαλ ζ‟ έλαλ θνπθαξά
παηδαγσγφ θαη εηξελνδίθε, ππνρξεσκέλν λα ρξεζηκνπνηεί εθείλα ηα κέζα πεηζαξρίαο
πνπ απερζαλφηαλ σο αληίζεηα πξνο ηα ειεχζεξα παηδαγσγηθά θξηηήξηά ηνπ.
Καηφπηλ ν ΐεληακίλ κηινχζε ζηνπο καζεηέο.
Βλψ ζηε ΢ίδεξν ξνιάξνπλ νη κεραλέο, ν θαθνκνίξεο ν κάγνο αλάβεη
θαληαζηηθά ππξνηερλήκαηα απφ ηα νπνία μεπεηηνχληαη δξάθνη, καξγαξηηάξηα,
ηξνκπφληα, θνκήηεο. Οη άγγεινη ηνλ βιέπνπλ, αλαζεθψλνπλ απφ ηηο άθξηεο, ζαλ λα
ήηαλε καληίιη, εθείλν ην θνκκάηη γεο πνπ κνζρνβνιάεη θαη πεηνχλ ζηα αηζέξηα
ζηξψκαηα φπνπ ππάξρεη έλα δηαξθέο αξγπξφερν κνπξκνχξηζκα.
Σα παηδηά πνπ πέθηνπλ ζην πέηαγκά ηνπο πάλε λα θιέςνπλ κε βιέκκα
κνρζεξφ ζηνπο κπνπθέδεο. Σα άιια ην βξάδπ, κέζα ζηα ζθνηεηλά δσκάηηα, πηέδνπλ
κε ηη γξνζηέο ηα βιέθαξά ηνπο θαη βιέπνπλ πιήζνο θίηξηλνπο θχθινπο θαη θχθινπο
ηεο θσηηάο λα γπξίδνπλ ζαλ αλεκφκπινη αλάκεζα ζ‟ έλα ζκάξη καχξσλ θνπθίδσλ:
ζθέθηνληαη ηα παξακχζηα ηνπ Θηι θαη ηνλ Θηι, ν νπνίνο απηή ηελ ψξα θιείλεη ηελ
εμψπνξηα πνπ ηξίδεη πάλσ ζηηο πέηξεο.

75
 V

΋κσο ην ιεπθφ θάζηξν ηεο θαληαζίαο ηξέκεη θαη ζξπκκαηίδεηαη θαη ε ηζηνξία
βαίλεη γξήγνξα πξνο ην ηέινο.
΢ηγά ζηγά κεγαιψλεη ε απζάδεηα ησλ καζεηψλ, ν ιφγνο ηνπ δάζθαινπ
αληίζεηα εμπςψλεηαη θαη αθηηλνβνιεί κία απιεζίαζηε πίζηε.
Ο ΐεληακίλ είλαη ζχκα ηνπ ζπζηήκαηφο ηνπ: κε ην λα δξά πεξηζζφηεξν επάλσ
ζηε θαληαζία παξά ζηε ινγηθή κηαο απείζαξρεο θαη απζφξκεηεο κάδαο, ελζάξξπλε
πεξηζζφηεξν ηηο παξνξκήζεηο παξά ηε δεκηνπξγία ραξαθηήξσλ, ζπλέβαιε
πεξηζζφηεξν ζηελ θηλεηνπνίεζε ζπλαηζζεκάησλ παξά ζηελ ππνθίλεζε ηδεψλ. Σν
θηαίμηκν ήηαλ ηεο αθέιεηαο θαη ηεο θηινδνμίαο ηνπ. Ο ΐεληακίλ, ηψξα πνπ ην
θαινζθέθηεηαη, δηαπηζηψλεη φηη επεδίσμε έλα γεληθφ ζθνπφ κε ηδηνηέιεηα· ζηνπο
ιφγνπο ηνπ κέζα ζηνλ θήπν, ζηα απνθζέγκαηα θαη ζηηο αιιεγνξίεο, ζηηο πξάμεηο
ειένπο θαη ζηηο επηδείμεηο επγέλεηαο εθείλνο δνθίκαδε ηε ραξά λ „αλαγλσξίδεη ηε δηθή
ηνπ ςπρή, πξηλ ζεξαπεχζεη εθείλε ησλ άιισλ θη έηζη απνμελψζεθε απφ φινπο.
Σψξα κνηάδεη κε θάπνηνλ πνπ δίδαμε ζηνπο πξσηφγνλνπο ηε ρξήζε ησλ
ππξνβφισλ φπισλ: ζα είλαη ν πξψηνο πνπ ζα ππνζηεί ηηο ζπλέπεηεο.
Βπηζηέθνληαο ζην ζπίηη κεηά απφ φζα είραλ αθνχζεη, θαη ζακπσκέλα απφ ην
θσο ηνπ Θηι ηα παηδηά δελ δηέθξηλαλ παξά ηεξάζηηεο ζθηέο: ηα πξφζσπα, ηα
αληηθείκελα, ε δσή ηνχο έδηλαλ κηα αίζζεζε ελφριεζεο θαη κειαγρνιίαο πνπ, κε
θαηνξζψλνληαο λα ηελ εμεγήζνπλ, δελ κπνξνχζαλ λα ηελ πξνζδηνξίζνπλ νχηε
ήμεξαλ πψο λα ηελ θαηαπνιεκήζνπλ.
Δ δπζαξέζθεηα μέζπαζε ζηελ νηθνγέλεηα, ζηα ζρνιεία, ζηα ζπλεξγεία θαη,
αθνχ νη ζθνπνί ηνπ Θηι δελ θαίλνληαλ ζαθείο, απηή πήξε ηε κνξθή θηινληθίαο ρσξίο
ηζηνξία, αληί γηα ηδενινγηθή εμέγεξζε. Δ πξψηε δξαζηηθή πξάμε εμνπζίαο – άγλσζην
θεθάιαην ζην ζρνιείν παιηνχ ζηπι – ελψ έπλημε θάζε επζεβή πφζν, έθαλε πην
επηζεηηθνχο ηνπο αηίζαζνπο θαη κάιηζηα ηφζν πεξηζζφηεξν φζν ιηγφηεξν
αηζζάλνληαλ ηνπο εαπηνχο ηνπο ηθαλνχο λα αληηδξάζνπλ. Καηέιεμαλ λα αηζζάλνληαη
δπζθνξία ηφζν κέζα ζηα ζπίηηα, φπνπ ππαθνχαλε ρσξίο λα πείζνληαη, φζν θαη κέζα
ζηνλ θήπν, φπνπ εμνπζίαδαλ ρσξίο φκσο επραξίζηεζε, θη έηζη, ζηγά ζηγά, ην άρηη ησλ
θαθψλ ππεξεηψλ θαη ρεηξφηεξσλ αθεληηθψλ μέζπαζε ελαληίνλ ηνπ Θηι, ηνπ
δάζθαινπ ηεο θαινζχλεο. Δ εμεκκέλε θαληαζία γέλλεζε ηηο πην παξάινγεο ππνςίεο
θαη ε ππνθξηζία, πνπ είρε επηδέμηα εμαζθεζεί ζε ζπλζήθεο αδξάλεηαο, πινχζηαο ζε
νθέιε θαη ζηεξνχκελεο πνηλψλ, νδήγεζε ζηηο πην αράξηζηεο θαηεγφξηεο: ηα παηδηά
βξήθαλ πεξίεξγε, θαη ίζσο έλνρε, ηελ αζψα ηνπ δηδαζθαιία, ηεκπέιε θαη γεινίν ηνλ
ίδην, πνπ δελ είρε λα θάλεη ηίπνηε θαιχηεξν παξά λα ζπαηαιά ηε κέξα ηνπ καδί ηνπο
ρσξίο ζθνπφ.
Άθνπγαλ ηα ιεγφκελά ηνπ κε ηε δπζπηζηία ηνπ ρσξηθνχ πνπ βιέπεη έλαλ
άγλσζην λα εθζεηάδεη ην θηήκα ηνπ.
Έλαο παξακπζάο κφλν; Σα παηδηά ησλ κπξκεγθηψλ ηα έλσλε απηή ε εξψηεζε.

76
 VI

Πξνρσξνχλ νη πνιίηεο ηεο ΢ηδέξνπ θαη ε θαθνβνπιία ηνπο ζθνηψλεη.

Ση θάλεηε εθεί πέξα κ‟ απηφλ ηνλ άλζξσπν; Γηαηί ελδηαθέξεηαη ηφζν πνιχ γηα
ζαο θαη ηφζν ιίγν γηα ηα ζπκθέξνληά ηνπ; Πψο θεξδίδεη ηα πξνο ην δελ; Ση ιέεη; Οη
άγγεινη; ηα ινπινχδηα; ηα εξεκνλήζηα; νη αλακλήζεηο; Άθνπ πξάγκαηα! Μα εζείο
είζηε ηεκπέιεδεο, αιινπαξκέλνη, απείζαξρνη! Ώπηφο κηζεί ην Μεγάιν Βξγνζηάζην;
Σα εξσηεκαηηθά γαληδψλνληαλ επάλσ ζηνλ Θηι θαη θαζέλαο ηνλ μέζθηδε.
Καηαδηθάζηεθε ε γελλαηνδσξία ηνπ θαη δελ έγηλε πηζηεπηή ε επζχηεηα ηνπ. Δ αγάπε
ηνπ πξνο ηα παηδηά θξίζεθε ακαξηνιή, ε ζπκπεξηθνξά ηνπ δηθνξνχκελε, νη ηδέεο ηνπ
αλαηξεπηηθέο. Οη ηξαπεδίηεο θαη νη βηνκήραλνη ηνπ ΐνξά θνίηαμαλ ηνλ θήπν, ηελ
αγνξά θαη ηα βξήθαλ αζπκβίβαζηα· νη πνιηηηθνί ην εθκεηαιιεχηεθαλ, ν Κπβεξλήηεο
έηξεκε. Ξέζπαζαλ αληεγθιήζεηο, θαηεγφξηεο, ζπθνθαληίεο θαη ε ΢ίδεξνο έλησζε λα
απεηιείηαη απφ ζθνηεηλέο δπλάκεηο. Σν αηζηφδνμν κηθξφ δαηκφλην ηνπ ΐεληακίλ
ραηξφηαλ γηα ηηο δπκψζεηο πνπ γίλνληαλ, έλδεημε εγθεθαιηθήο δξαζηεξηφηεηαο, αιιά
ν ΐεληακίλ ζηξηθνγχξηδε ιππεκέλνο κέζα ζηα δσκάηηα ηνπ ζπηηηνχ ηνπ, αλνηγφθιεηλε
ηηο εμφδνπο κεηαθηλνχκελνο ζηηο άθξεο ησλ πνδηψλ, ράηδεπε ην πξνζθέθαιφ ηνπ,
κεηαθηλνχζε ηα βηβιία ζην ξάθη, ηαρηνπνηνχζε ηηο θαξέθιεο γχξσ απφ ην ηξαπέδη θαη
έβγαηλε ζηνλ θήπν γηα λα ρατδέςεη ηα ηξηαληάθπιια, ηηο πεηνχληεο, ηηο θνχμηεο, έπεηηα
κε ην βιέκκα ηνπ αγθάιηαδε νιφθιεξν ην ζπίηη θαη ηνλ θήπν, ηνλ ηνίρν θαη ηελ
εμψπνξηα, θαη αλαζηελάδνληαο ζθεθηφηαλ φηη δελ ππήξρε πηα θαλείο.

VII

Οη θξνπξνί δελ θαηφξζσζαλ λα ηνλ μεηξππψζνπλ νχηε ηφηε, νχηε πνηέ. Οη

εξγάηεο θαηαζθήλσζαλ κέζα ζηνλ θαηεζηξακκέλν θήπν, φπσο ζηνπο θήπνπο ησλ
βαζηιηάδσλ πνπ δηέθπγαλ.

VIII

Πέξαζαλ πνιιά ρξφληα απφ ηελ εμαθάληζε ηνπ Θηι.

Δ ΢ίδεξνο έρεη βνπλά απφ ρξπζάθη θαη ηζρπξά κεραλήκαηα, δελ έρεη φκσο
παξακχζηα ή κχζνπο, εθηφο απφ ην Γαιάδην Άλζξσπν ν νπνίνο, θαβαιψληαο έλα
ζιηβεξφ γθξίδν-αζεκί ζχλλεθν, πεγαίλεη γηα λα ςάμεη πνιιά απφ ηα παηδηά, ηα νπνία
είραλ κεηαβιεζεί ζε ινπινχδηα πνπ άιια πνδνπαηήζεθαλ θαη άιια ζθνξπίζηεθαλ
θαηαγήο. Κη έηζη εμεγείηαη γηαηί εθεί πάλσ, θαη‟ εμαίξεζε, ηα ρισκά θνξίηζηα

77
πνηίδνπλ κε θξνληίδα ηηο πήιηλεο γιάζηξεο ηνπο θαη ηα παηδηά θακηά θνξά ζεθψλνπλ
ην θεθάιη πξνο ηνλ νπξαλφ.

78
 Σα εθηακελίηηθα ηεο Βαβέι

Σδαλπηέξν Κνκόιη

Ο ήρνο ηνπ θόζκνπ: ην inlandsis

Δ επηθάλεηα ηεο Γξηιαλδίαο είλαη ζρεδφλ φιε ζθεπαζκέλε απφ έλα ηεξάζηην
θάιπκκα πάγνπ: είλαη ην «inlandsis», κία παγσκέλε έξεκνο, φπνπ κφλν ζε θάπνηα
ζεκεία ην απφιπην ιεπθφ δηαθφπηεηαη απφ ηηο καχξεο ππξακίδεο ησλ «nunatak»:
βξαρψδεηο θνξπθέο, απνκνλσκέλεο, πνπ αλαδχνληαη ζαλ αηρκεξέο λεζίδεο κέζα απφ
ην ζπειιψδεο αλαθάησκα ησλ παγεηψλσλ. Σν θαινθαίξη, κε ηελ άλνδν ηεο
ζεξκνθξαζίαο, ε κάδα ηνπ πάγνπ πηέδεη κε κεγαιχηεξε δχλακε πξνο ηε ζάιαζζα θαη
κε ην άςπρν απηφ ζπξψμηκν ζεθψλεηαη κεξηθέο θνξέο κηα θξαπγή, έλαο θξφηνο,
απνηέιεζκα ησλ ξσγκψλ πνπ αλνίγνπλ ζηηο πιάθεο ησλ ζπλζιηβνκέλσλ βξάρσλ∙
θάησ φκσο απφ απηή ηε βνή, φπνηνο βάιεη ην απηί ηνπ ζηελ παγσκέλε θξνχζηα
κπνξεί λα αθνχζεη έλα είδνο ζπλερνχο ςηζχξνπ, έλα ππφγεην ηξαγνχδη ζρεδφλ, ρσξίο
ηέινο. Βίλαη ηα ξπάθηα πνπ, δεκηνπξγνχκελα απφ ηε κεξηθή ηήμε ησλ πάγσλ, θπινχλ
θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ inlandis, γιηζηξνχλ κέζα απφ αφξαηα θαλάιηα,
αλεβαίλνπλ ζηελ επηθάλεηα εδψ θη εθεί ζρεκαηίδνληαο κηθξέο ιίκλεο ρξψκαηνο
ηπξθνπάδ. Γηα απηφ ην ππφγεην κνπξκνχξηζκα νη Βζθηκψνη ηνπ θηφξδ Umanak
δηεγνχληαη εδψ θαη κεξηθά ρξφληα, έλαλ θαηλνχξγην κχζν.
Λέλε ινηπφλ φηη ζην Umanak μεκπάξθαξε κηα κέξα έλαο θιανπηίζηαο πνπ
εξρφηαλ απφ πην ζεξκά θιίκαηα. Βίδε κηα γπλαίθα θαη ξψηεζε ηνπο Βζθηκψνπο:
«Πνην είλαη ην φλνκά ηεο;». «Λέγεηαη Qîoque – ηνπ απάληεζαλ – θαη είλαη απφ ην
ρσξηφ Sunek.» Ο θιανπηίζηαο ηφηε πήγε θνληά ηεο θαη ζηα αγγιηθά ηεο είπε: «Έια,
Qîoque∙ απφςε ζα παίμσ γηα φινπο ηνπο Βζθηκψνπο.» «Βγψ δελ ζα έιζσ, θεχγσ
ηψξα γηα ην ρσξηφ κνπ.» «Σφηε άθνπ, Qîoque. Ώχξην ζα έξζσ λα ζε βξσ ζην Sunek
θαη κφλν εζχ ζα αθνχζεηο απφ εκέλα ηνπο πην φκνξθνπο ήρνπο πνπ ππάξρνπλ ζηνλ
θφζκν.» Δ Qîoque φκσο δελ θαηάιαβε θαιά ηε γιψζζα ηνπ θαη ελλφεζε ην εμήο:
«Ώχξην θάπνηνο ζα αθνχζεη ηνλ ήρν ηνπ θφζκνπ.» Έκεηλε ζησπειή θαη ζαζηηζκέλε
θαη έθπγε.
Ο δξφκνο γηα ην Sunek αθνινπζνχζε ηελ αθηή θαη ήηαλ καθξχο, φκσο ηελ
επφκελε κέξα ν θιανπηίζηαο, θπξηεπκέλνο απφ ην πάζνο γηα ηελ Qîoque, έθνςε
δξφκν θαη κπήθε κέζα ζην inlandsis. Γξήγνξα ηνλ πεξηθχθισζε ε αζπξάδα ηνπ
πάγνπ θαη ράζεθε. Ο πάγνο έκνηαδε λα ζηξνβηιίδεηαη κέζα ζην θσο, ηνλ έθαλε λα
γπξίδεη γχξσ γχξσ. Βίδε ηειηθά κηα ζηήιε άζπξνπ θαπλνχ θαη αζζκαίλνληαο
θαηεπζχλζεθε πξνο ηα εθεί. Πίζηεπε φηη πξνεξρφηαλ απφ ηε θσηηά θάπνηνπ ρσξηνχ.
Βθείλν πνπ βξήθε φκσο ήηαλ κηα ζηήιε νκίριεο πνπ πςσλφηαλ κέζα απφ έλα
βάξαζξν κεο ην νπνίν έπεθηε κε ζφξπβν πνιχ λεξφ. Σα γαιάδηα ηνηρψκαηα απφ πάγν
κεηαηξέπνληαλ πξνο ην βάζνο ηεο αβχζζνπ ζε κπιε ζθνχξν, ζρεδφλ καχξν. Άξρηζε
πάιη λα ηξέρεη πξνο έλα nunatak ρακειφ θαη αηρκεξφ, κνλαδηθή ζθνχξα θειίδα ζηε
ιεπθή απεξαληνζχλε. Ήηαλ φκσο πνιχ καθξηά θαη φηαλ ην έθηαζε ήηαλ
εμαληιεκέλνο. Ώπφ ηελ θνξπθή δηέθξηλε κφλν κηα αδηαπέξαζηε κάδα απφ ζακπφ
πάγν λα απιψλεηαη κπξνζηά ηνπ θαη πίζσ ηνπ καθξηά ε σρξή ζηήιε ηεο νκίριεο.
Σφηε άξρηζε λα αηζζάλεηαη ηελ παγσληά, θαηάιαβε φηη ε κνίξα ηνπ είρε γξαθηεί.
Καηέβεθε απφ ηελ θνξπθή. Σνχθεο ριφεο θαη ιεηρήλεο θχηξσλαλ ζηε βάζε ηνπ
nunatak, ζηηο φρζεο αθξηβψο κηαο ιηκλνχιαο ζε ζρήκα κηζνθέγγαξνπ, πνπ ηα λεξά
79
ηεο είραλ ην ρξψκα ηνπ ζκαξαγδηνχ. Κάζηζε επάλσ ζε κηα πιάθα πνπ επέπιεε θαη κε
εγθαξηέξεζε, γεκάηνο ζιίςε, αιιά ήξεκνο, πήξε ην θιάνπην θαη άξρηζε λα παίδεη γηα
ηε ριφε εθείλν ην ζθνπφ πνπ πξννξηδφηαλ γηα ηελ Qîoque. Καη παίδνληαο βπζίζηεθε
κέζα ζηα ζκαξαγδέληα λεξά θαη απφ εθεί ράζεθε, παίδνληαο πάληα, θάησ απφ ην
ζηξψκα πάγνπ ηνπ inlandsis.
Οη Βζθηκψνη ιέλε πσο απφ ηφηε ν ςίζπξνο ηνπ inlandsis είλαη ην ηξαγνχδη ηνπ
θιανπηίζηα θαη, κηαο θαη ε Qîoque δελ θαηάιαβε ηη ηεο είπε, πηζηεχνπλ φηη ν ζξήλνο
εθείλνο ελφο απειπηζκέλνπ έξσηα έρεη γίλεη πηα ν ήρνο ηνπ θφζκνπ. Πηζηεχνπλ
δειαδή φηη ν θφζκνο, εθηφο ηνπ φηη είλαη ην ιίθλν θάζε ήρνπ, έρεη θαη έλαλ θαζαξά
δηθφ ηνπ ήρν: έλαλ ήρν κέζσ ηνπ νπνίνπ ν θφζκνο εθδειψλεηαη ζηνλ θφζκν σο
θφζκνο, κε άιια ιφγηα ν ήρνο πνπ καο ιέεη πψο είλαη ν θφζκνο. Καη ζπιινγηδφκελνη
ηελ εμαθάληζε εθείλνπ ηνπ παξ‟ νιίγν εξαζηή, πηζηεχνπλ αθφκε πσο ην ζαπκάζην
απηνχ ηνπ ήρνπ κπνξεί λα ππεξέρεη ηεο γνεηείαο κηαο γπλαίθαο, έζησ θαη εάλ απηή
είλαη ηφζν φκνξθε, φπσο κφλν ε Qîoque ήηαλ. Γη‟ απηφ, ιέλε, ηνλ ήρνπ ηνπ θφζκνπ
δελ πξέπεη λα ηνλ αθνχεη θαλείο γηα πνιχ, δηαθνξεηηθά, φπνηνο βπζηζηεί ζ‟ απηφλ ζα
παγηδεπηεί ζηε ζιηκκέλε εξεκία ηνπ ήρνπ δίρσο ηέινο θαη ζα απαξλεζεί ηνλ έξσηα
πξνο ηηο γπλαίθεο. Οη Βζθηκψνη σζηφζν θέξλνπλ ηνπο εηνηκνζάλαηνπο ζην inlandsis
θαη ηνπο μαπιψλνπλ κε ην αθηί θνιιεκέλν ζηνλ πάγν, γηα λα έρνπλ έλα επηπρηζκέλν
ηέινο.

Οπξνύθ

Ο Νηέλεο θαη ν Νηφλαιη πήγαλ λα θάλνπλ κηα βφιηα ζηνλ θήπν. Αελ ήηαλ
πιένλ ηφζν παζηαζκέλα θίινη φπσο ηνλ θαηξφ πνπ πήγαηλαλ ζρνιείν, αιιά ν Νηέλεο
πξνζθαινχζε ζπρλά ηνλ Νηφλαιη, πνπ δελ είρε πνηέ παληξεπηεί, ζην εμνρηθφ ηεο
γπλαίθαο ηνπ. Ο Νηέλεο ήηαλ κειεηεηήο ησλ αζπξηνβαβπισληαθψλ αξραηνηήησλ θαη,
κφιηο κπήθαλ ζ‟ έλα ήζπρν δαζάθη, κίιεζε ζην Νηφλαιη γηα ηηο ηειεπηαίεο ηνπ
έξεπλεο:
Μηα αξραία θαη απνζπαζκαηηθή επηγξαθή, πνπ βξέζεθε αλάκεζα ζηα εξείπηα
ηεο πφιεο ηεο Οπξνχθ ζηε Νφηηα Μεζνπνηακία, ππνζηήξηδε πσο ν θφζκνο, πξηλ ηνλ
Καηαθιπζκφ, είρε έλαλ ήρν. Πάλσ απφ φινπο ηνπο ήρνπο ηνπ θφζκνπ δειαδή,
ππήξρε εθείλν ηνλ θαηξφ, θαη κπνξνχζε θαλείο λα ηνλ αληηιεθζεί, έλαο ζηαζεξφο ήρνο
ππφβαζξν, πνπ αλαδπφηαλ απφ ηα έγθαηα ηεο γεο. Ώπηφο ν πξσηνγελήο, ν απφιπηνο
ήρνο, έλα είδνο ήρνπ πξηλ απφ θάζε ήρν, ήηαλ ν ήρνο ηνπ θφζκνπ. Δ επηγξαθή ηνλ
πεξηγξάθεη ζαλ έλα δηαξθή βφκβν, ζαλ κηα ζηγαλή βνή, κηα ζπλερή θαη καθξηλή
δφλεζε πξνεξρφκελε απφ ην ππέδαθνο, πνπ ηελ δηέθξηλε θαλείο θαζαξά εάλ
αθνπκπνχζε ην απηί ζηελ άκκν. Με ηελ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ ζηε Γε, κεγάισζε
θαη ν ήρνο ηνπ θφζκνπ, κέρξη πνπ έγηλε ηφζν δπλαηφο πνπ «ε Γε κνχγθξηδε ζαλ
ηαχξνο». Δ βνή, ή θαιχηεξα ην κνχγθξηζκα, κεγάισζε ηφζν πνιχ πνπ έθηαζε ζηνλ
νπξαλφ θαη νη ζενί αλαζηαησκέλνη είπαλ ζην ηέινο: «Δ θξαπγή ηνπ θφζκνπ μεπέξαζε
θάζε κέηξν πηα: ραιάεη ηελ εζπρία ηνπ ήιηνπ θαη είλαη αηηία κεγάιεο ελφριεζεο γηα
καο. Ώπηφ ζεκαίλεη φηη πξέπεη ην ζπληνκφηεξν λα πάςεη γηα πάληα. Καη αθνχ νη
άλζξσπνη είλαη εθείλνη, πνπ κε ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ηνπο ρσξίο κέηξν έρνπλ
βεβειψζεη ην θξεζθχγεην ηνπ ήρνπ ηνπ θφζκνπ, θέξλνληάο ηνλ ππφ ην θσο ηνπ
ήιηνπ, λα ραζεί νιφθιεξε ε αλζξσπφηεηα θαη καδί ηεο λα πάςεη νξηζηηθά θαη ν ήρνο
ηνπ θφζκνπ». Έηζη θαη έγηλε. Οη ζενί έζηεηιαλ ηνλ Καηαθιπζκφ θαη ε αλζξσπφηεηα
θαηαζηξάθεθε απφ ην λεξφ. Έλαο κφλν ζψζεθε: ν κφλνο πνπ έβαιε ηνλ εαπηφ ηνπ θαη

80
ηελ νηθνγέλεηά ηνπ θαζψο θαη ην ζπφξν φισλ ησλ πιαζκάησλ κέζα ζε κηα βάξθα,
έηζη πνπ λα κπνξέζεη μαλά ε Γε λα θαηνηθεζεί. Ο ήρνο ηνπ θφζκνπ φκσο είρε πάςεη.
Μεηά ηνλ Καηαθιπζκφ, δειαδή, βαζίιεπε ζησπή θαη ηφηε ν ήρνο ηνπ θφζκνπ ήηαλ ε
ζησπή, πνπ δηαξθνχζε αδηάθνπα κέρξη ηελ επνρή ηεο θαηαζθεπήο ηνπ Πχξγνπ ηεο
ΐαβέι. Με ηελ νηθνδφκεζε ηνπ Πχξγνπ, πξάγκαηη, ε βνή έθαλε πάιη ηελ εκθάληζή
ηεο: μαλάξρηζε λα αληερεί δπλαηά απφ ηελ πξψηε θηφιαο κέξα ησλ εξγαζηψλ, αιιά
θξάηεζε κφλν κέρξη ηε ζηηγκή πνπ ε θνβεξή νξγή ηνπ Θενχ έπεζε επάλσ ζηνλ
Πχξγν θαη πξνθάιεζε ζχγρπζε ζηηο γιψζζεο ησλ αλζξψπσλ, έηζη πνπ ε αλέγεξζε
ηνπ Πχξγνπ δηαθφπεθε θαη νη άλζξσπνη δηαζθνξπίζηεθαλ ζηε Γε. Με ηε δηαζπνξά
ησλ αλζξψπσλ έγηλε θνκκάηηα θαη ν ήρνο ηνπ θφζκνπ. Ώπφ ηφηε κπνξεί θαλείο λα ηνλ
αθνχζεη παληνχ, αιιά είλαη δηαθνξεηηθφο ζε θάζε κέξνο ηεο Γεο. Έηζη θάζε πεξηνρή
έρεη ηνλ δηθφ ηεο ήρν θαη θαζέλαο απφ απηνχο ηνπο ήρνπο απνηειεί εθείλνο κφλν, γηα
ην ζπγθεθξηκέλν κέξνο, ηνλ ήρν φινπ ηνπ θφζκνπ. Δ επηγξαθή δηαθφπηεηαη ζ‟ απηφ
ην ζεκείν∙ ζηε ζπλέρεηα κφλν δχν απνζπαζκαηηθέο θξάζεηο έρνπλ δηαζσζεί: «φκσο ε
βνή πξηλ ηνλ Καηαθιπζκφ θαη ε ζησπή πνπ επηθξάηεζε κεηά θαη κέρξη ηελ
θαηαζθεπή ηνπ Πχξγνπ, ράζεθαλ γηα πάληα θαη θαλείο δελ ζα ηα μαλαθνχζεη». Καη
αθφκε: «... πξάγκαηη, δελ ππάξρεη ηίπνηε γιπθχηεξν απφ ηνλ ήρν ηνπ θφζκνπ, αξθεί
λα είλαη θξπθφο απφ ην Θεφ θαη θαλείο λα κελ ηνλ αθνχεη γηα πνιχ, εθηφο απφ ηνπο
εηνηκνζάλαηνπο. Βάλ φκσο νη άλζξσπνη κεζχζνπλ απφ ηε ζιηκκέλε ηνπ γνεηεία θαη
ηνλ αλπςψζνπλ σο ηνλ ειηφινπζην νπξαλφ, ηφηε ε δχλακε ηνπ Θενχ ή ησλ ζεψλ ζα
ρηππήζεη μαλά ηε Γε.»
Ο Νηέλεο ηέιεησζε έηζη ηε δηήγεζή ηνπ θαη, πηάλνληαο ηνλ Νηφλαιη απφ ηε
κέζε, ηνλ ξψηεζε άδνια: «Ση λα‟ λαη απηφο ν ήρνο, Νηφλαιη; Καη γηαηί πξέπεη λα
κείλεη θξπθφο;» Ο Νηφλαιη φκσο ζησπνχζε θαη ηνλ κηζνάθνπγε. Βθείλε ηε λχρηα ,
ελψ ν Νηέλεο δηάβαδε, κπήθε ζην δσκάηην ηεο γπλαίθαο εθείλνπ θαη απηή ηνλ άξπαμε
απφ ηε κέζε θαη ζθηρηαγθαιηαζκέλνη ζησπειά έπεζαλ ν έλαο επάλσ ζηνλ άιιν, ελψ
εθείλε ηνπ ςηζχξηδε: «Κη άιιν, θη άιιν...» Δ ιάκςε ηεο έλαζηξεο λχρηαο θαη ε θξπθή
εδνλή, ε ζησπειή πξνδνζία ηνπ θίιν, θαη ε ηξεκνπιηαζηή θσλή ηεο γπλαίθαο: φια
απηά, ζθέθηεθε ν Νηφλαιη, είλαη ν ήρνο ηνπ θφζκνπ: «Ώπηφο είλαη ν ήρνο πνπ ν
Νηέλεο, κέρξη ηνλ ζάλαηφ ηνπ, δελ ζα κπνξέζεη πνηέ λ‟ αθνχζεη.»

Η ηνξέ

΢ην δάζνο ηνπ Ituri δνπλ αθφκε νη ηειεπηαίνη ππγκαίνη κπακπνχηη, ρσξηζκέλνη
ζε κηθξέο απηφλνκεο νκάδεο. Μηα απφ απηέο ήηαλ ε νκάδα ηνπ Tikboro-Tikboro, ελφο
άληξα πνπ ίζσο ήηαλ ππεξβνιηθά δεηιφο θαη ζπλαηζζεκαηηθφο γηα λα αληηκεησπίζεη
ηε δχζθνιε θαηάζηαζε πνπ πεξλνχζαλ νη άλζξσπνί ηνπ. Ο αξηζκφο ηνπο πξάγκαηη
είρε ηξνκεξά ειαηησζεί: πέληε άληξεο, ηξεηο γπλαίθεο, ηέζζεξα παηδηά. Καη επηπιένλ
αλάκεζα ζηνπο άληξεο ππήξρε θαη έλαο ηξειφο: ην γεξνληνπαιίθαξν Undohubo, πνπ
ηξειάζεθε φηαλ ηνλ θιψηζεζε έλαο ειέθαληαο θαη απφ ηφηε είρε ζνβαξά θελά
κλήκεο. Οη άλζξσπνη ηνπ Tikboro-Tikboro θηλδχλεπαλ, κε ιίγα ιφγηα, λα
εμαθαληζηνχλ. Γη‟ απηφ, κεηά απφ πνιιή ζθέςε (απνηέιεζκα ηνπ ξνκαληηζκνχ ηνπ
αξρεγνχ ηνπο), εγθαηέιεηςαλ ην δάζνο γηα λα εγθαηαζηαζνχλ ζηελ άθξε ηνπ ρσξηνχ
Kokola θαη λα επηβηψζνπλ ππεξεηψληαο ηνπο αγξφηεο κπαληνχ.
Βθεί ινηπφλ, ιίγν κεηά ηελ άθημή ηνπο, ηνλ Ώχγνπζην ηνπ 1986, ζπλάληεζαλ
έλα δπηηθφ θσηνγξάθν. Ώπηφο ήηαλ άλζξσπνο κε κεγάιν δήιν θαη θξαηψληαο ηα
παηδηά ζηα γφλαηά ηνπ θαη έρνληαο ηνπο ελήιηθεο ηξηγχξσ ηνπ, έδεημε ζηνπο

81
έθπιεθηνπο ππγκαίνπο εηθφλεο ππξαχισλ θαη ηεο αηνκηθήο βφκβαο. Σνπο εμήγεζε θαη
ηνπο μαλαεμήγεζε, κέρξη πνπ έπεηζε θαη ηνπο πην μεξνθέθαινπο, φηη ίζσο ήηαλ
γξαθηφ λα εμαθαληζζεί ν θφζκνο χζηεξα απφ κηα γεληθεπκέλε αλάθιεμε. Δ είδεζε
απηή ηειηθά εμνπζέλσζε ηνπο ππγκαίνπο. Καη ην ίδην βξάδπ, ζην ρσξάθη κε ηα
μεξφθιαδα έμσ απφ ην ρσξηφ, ν Tikboro-Tikboro έβγαιε έλα αγσληψδε ιφγν ζηνπο
ηειεπηαίνπο κπακπνχηη. Με χςνο ιίγν κεγαιχηεξν απφ έλα κέηξν θαη είθνζη, κε ην
ζψκα δσγξαθηζκέλν θαη ζηνιηζκέλν κε θηεξά θαη θχιια έκνηαδε κε παηδί πνπ έρεη
ηξειαζεί, κε νξθαλφ πνπ δελ κεγάισζε πνηέ: «Ώδέξθηα! – κηινχζε ιαραληάδνληαο
κπξνζηά ζηα άιια νξθαλά παηδηά – εάλ φινη νη άλζξσπνη πξφθεηηαη λα
εγθαηαιείςνπλ απηφ ηνλ θφζκν, λα επηβηψζνπλ ηνπιάρηζηνλ νη ειάρηζηνη ππγκαίνη
πνπ έρνπλ απνκείλεη! Μφλν εκείο, πξάγκαηη, θαηέρνπκε ην πην πνιχηηκν απφ φια ηα
πξάγκαηα, ηελ ιακπξή ηνξέ. Ώο ηελ αζθαιίζνπκε κέζα ζην δάζνο! ΋ηαλ φινη ζα
έρνπλ θχγεη, εάλ ππάξρεη αθφκε ε ηνξέ, ν έξεκνο θφζκνο ζα κπνξέζεη λα
μαλαθαηνηθεζεί θαη θφζκνο ζα εμαθνινπζήζεη λα ππάξρεη!». Κη έηζη, ηε λχρηα, νη
κπακπνχηη εγθαηέιεηςαλ ην ρσξηφ παίξλνληαο καδί ηνπο, ηπιηγκέλε κέζα ζε θιαδηά,
ηελ επαίζζεηε ηνξέ. Ήηαλ έλα κνπζηθφ φξγαλν, κία ηξφκπα, θηηαγκέλε απφ έλαλ
θνξκφ δέληξνπ, κήθνπο ζρεδφλ ηξηψλ κέηξσλ. Αίλνληαο δηαθνξεηηθνχο ηφλνπο ζηε
θσλή πνπ έκπαηλε ζην γισζζίδη ηεο, κπνξνχζε λα κηκεζεί θαλείο φινπο ηνπο
ζνξχβνπο ηνπ δάζνπο, αθφκε θαη φινπο ηνπο ζνξχβνπο ηνπ θφζκνπ. Βάλ φκσο
θπζνχζε θαλείο ρσξίο θσλή, ηφηε έβγαηλε έλα πληρηφ ηξαγνχδη, κηα αλάζα ζιηκκέλε
θαη πνλεκέλα γιπθηά ελφο νξθαλνχ, πνπ έκνηαδε λα βγαίλεη απφ ην έδαθνο θαη λα κελ
ηειεηψλεη πνηέ. Ώπηφ ην παηδηθφ θαη ππφγεην θχζεκα ήηαλ ν πνιπηηκφηεξνο ήρνο απφ
νπνηνλδήπνηε άιιν. Ήηαλε, έιεγαλ, ν ήρνο ηνπ θφζκνπ. Ώθνχγνληάο ηνλ, ε ζθνηεηλή
γε αλαγλσξηδφηαλ ζαλ θφζκνο αλνηρηφο γηα ηνλ άλζξσπν. «Άθνπζε ηνλ εαπηφ ζνπ!»
ηξαγνπδνχζε ε ηνξέ «Αελ είζαη γε θιεηζηή θαη αδηάθνξε, αιιά ζπίηη, θφζκνο
αγαπεηφο θαη θαηνηθήζηκνο!»
Οη ππγκαίνη πξνρσξνχζαλ κέζα ζην δάζνο επί εθηά εκέξεο θαη φηαλ δελ
κπνξνχζαλ πηα λα γπξίζνπλ πίζσ, φια ηα παηδηά αξξψζηεζαλ. Ήηαλ κηα γξίπε κφλν,
πνπ ηελ θφιιεζαλ απφ ηνλ θσηνγξάθν, αιιά εθεί πέξα, ρσξίο θάξκαθα θαη ρσξίο
άκπλα ηνπ νξγαληζκνχ ελαληίνλ ησλ δπηηθψλ αζζελεηψλ, ηα ηέζζεξα κηθξά παηδηά,
κνλαδηθή εγγχεζε γηα ην κέιινλ ησλ κπακπνχηη, έζβεζαλ ην έλα κεηά ην άιιν. Οη
ππγκαίνη ηφηε θαηάιαβαλ φηη ην ηέινο ηνπο έθηαζε θαη, αθνχ μάπισζαλ πιάη ζηα
λεθξά ζψκαηα ησλ παηδηψλ ηνπο, αθέζεθαλ λα πεζάλνπλ έηζη απιά, φπσο κπνξνχλ νη
πξσηφγνλνη λα θάλνπλ, ρσξίο λα πάζρνπλ απφ ηίπνηα άιιν παξά κφλν απφ ζπαξαγκφ
θαξδηάο. Σειεπηαίνο ν Tikboro-Tikboro πήξε ζηελ αγθαιηά ηνπ ηελ εηνηκνζάλαηε
γπλαίθα ηνπ, ηελ πνιπαγαπεκέλε Maheme, θαη αλαζηελάδνληαο ηεο έιεγε: «Ση
ζιηβεξφ πνπ είλαη λα αθήλνπκε εκείο πξψηνη ηνλ θφζκν, εκείο πνπ είκαζηε νη πην
κηθξφζσκνη άλζξσπνη! Ώιιά πάλσ απ‟ φια ... πφζν ιππάκαη πνπ εγθαηαιείπσ ηελ
γιπθχηαηε ηνξέ! Πνηνο ζα ηελ θπιάεη ηψξα; Πνηνο ζα θάλεη λ‟ αθνπζηεί ν ήρνο ηνπ
θφζκνπ;» «Πάςε, Tikboro-Tikboro!» ςηζχξηδε ε Maheme «Καη εάλ αθφκε νη
άλζξσπνη ζπλερίζνπλ λα δνχλε επάλσ ζηε Γε, ν θφζκνο έρεη πηα ηειεηψζεη. Πάςε,
φπσο έρεη πάςεη ε ηνξέ.» Καη ςηζπξίδνληαο απηά άθεζαλ ηελ ηειεπηαία ηνπο πλνή
μαπισκέλνη, εθείλε επάλσ ζ‟ απηφλ.
Μφλν ν Undohubo επέζηξεςε ζηελ Kokola. Αηεγήζεθε φιε ηελ ηζηνξία ζηνλ
θσηνγξάθν πνπ είρε ζην κεηαμχ γίλεη θαιά. Ήηαλ φκσο μεραζηάξεο θαη δελ ζπκφηαλ
πιένλ πνχ είραλ αθήζεη ηελ ηνξέ. Σψξα βξίζθεηαη ζε έλα απξνζδηφξηζην κέξνο κέζα
ζην δάζνο, ζθεπαζκέλε απφ καληηάξηα θαη θιεκαηίδεο, απνζπληίζεηαη κέζα ζηε
ζησπή.

82
Η παγόδα κε ηηο ηξεηο θνξπθέο

Μεξηθέο θπιέο ζην βφξεην κέξνο ηεο Σατιάλδεο πηζηεχνπλ φηη ε ςπρή ελφο λεθξνχ
κπνξεί λα εηζρσξήζεη ζην βάζνο ηνπ νπξαλίζθνπ ελφο δσληαλνχ, λα δηαιπζεί κεο ζηα
ζαγφληα ηνπ θαη κ‟ απηφ ηνλ ηξφπν λα ηνλ πλίμεη. Ώπηφ πνπ αηζζάλεηαη ν δσληαλφο ηε
ζηηγκή πνπ πεζαίλεη ζηξαγγαιηζκέλνο νλνκάδεηαη «prang sam yod», πνπ ζεκαίλεη «ε
παγφδα κε ηηο ηξεηο θνξπθέο». Σν ιφγν απηήο ηεο κνλαδηθήο νλνκαζίαο ηνλ
αλαθάιπςα σο παζφο, φηαλ ήκνπλ πξφμελνο ζηελ πφιε Lampang, 650 ρηιηφκεηξα
βφξεηα ηεο Μπαλγθφθ.
Κάπνηνο Fowles, κηα ζεκαληηθή πξνζσπηθφηεηα, θηινμελνχκελνο ηνπ
πξνμελείνπ καο, είρε εμαθαληζηεί ζηε δηάξθεηα ελφο πεξηπάηνπ θαηά κήθνο ηνπ
πνηακνχ Wang. Καη επεηδή εγψ ν ίδηνο ηνλ ψζεζα ζ‟ εθείλε ηελ εθδξνκή, θαηεχζπλα
ηψξα ηηο έξεπλεο εχξεζήο ηνπ, θαηερφκελνο απφ αίζζεκα ελνρήο. Όζηεξα απφ ηξεηο
κέξεο απμαλφκελεο δηέγεξζεο, θαηέιεμα λα απνδερηψ ηελ πξφηαζε ελφο βαξθάξε,
θάπνηνπ Khameng. Ώπηφο ηζρπξηδφηαλ φηη ζηελ απέλαληη φρζε ηνπ πνηακνχ ππήξρε
θάπνηνο πνπ γλψξηδε γηα ηελ ηχρε ηνπ Fowles. Με ηνλ Khameng θαη ηνλ βνεζφ κνπ
ηνλVieusseux, πήγακε ζηνλ άλζξσπν εθείλν ηε λχρηα θη ελψ έβξερε θαηαξξαθησδψο.
Ο πιεξνθνξηνδφηεο καο θαηνηθνχζε ζε κηα παξάγθα καθξηά απφ ην ρσξηφ,
ζηξηκσγκέλε αλάκεζα ζην πνηάκη θαη ζηε δνχγθια. Ήηαλ έλαο γέξνο εκίγπκλνο, κε
δέξκα καξαγθηαζκέλν, πεξπαηεζηά γεξνληίζηηθε, ππνζηεξηδφκελε φκσο απφ έλα
είδνο ειεθηξηθήο ηάζεο. Βίρε ην πξφζσπφ ηνπ ζηε ζθηά θαη απφ ηε ζέζε εθείλε θάηη
ςηζχξηδε κε ηνλ Khameng. Σν ζπκπέξαζκα ήηαλ φηη δελ γλψξηδε ηίπνηε γηα ηνλ
Fowles. Ήηαλ έλαο απιφο «κάγνο ηνπ ρσξηνχ». Μαο δήισζε φηη κπνξνχζε λα «δεη»
πνχ βξηζθφηαλ ν εμαθαληζκέλνο. Δ αγσλία κ‟ έθαλε λα απνδερηψ ην πείξακα.
Υσξίο λα καο θνηηάδεη θαη χζηεξα απφ κεξηθέο ιέμεηο πνπ ηηο ςηζχξηζε ζην
θελφ, ν γέξνο θάζηζε αλαθνχξθνπδα κπξνζηά ζε έλα ρψξηζκα απφ θαιάκηα θαη, κε
ζηξακκέλε ζ‟ εκάο ηελ πιάηε ηνπ, έκεηλε λα ην θνηηά αξθεηή ψξα. Βπάλσ ζην γπκλφ
ρψξηζκα δελ θαηλφηαλ ηίπνηε. Ξαθληθά ν γέξνο αλαζεθψζεθε, θαηεπζχλζεθε πξνο
ηνλ Khameng θαη, κε ην θεθάιη ηνπ πάληα ζθπθηφ, ηνπ ςηζχξηζε φηη έπξεπε λα
θσηνγξαθήζνπκε ηξεηο θνξέο ην ρψξηζκα. Βίρακε θξπκκέλε κία πνιαξφηλη κέζα
ζηελ ηζάληα (ν γέξνο ηελ είρε «δεη»;) θαη ν Vieusseux ππάθνπζε. Μεηά απφ ιίγν
κπνξέζακε λα δνχκε ηηο θσηνγξαθίεο. Δ πξψηε ήηαλ εληειψο καχξε. ΢ηε δεχηεξε
φκσο έθαλε ηελ εκθάληζή ηνπ έλα ινθψδεο ηνπίν, έλα μέθσην κέζα ζηε δνχγθια. ΢ηε
ξίδα κηαο θνηληθηάο κηα θηγνχξα κε ην θεθάιη θξπκκέλν θάησ απφ έλα ιεπθφ θαπέιν
θεηηφηαλ αλάζθεια. ΢ηελ ηξίηε θσηνγξαθία ε θηγνχξα, κε ην θεθάιη αθφκε
θξπκκέλν, είρε γπξίζεη ζην πιεπξφ θαη απηφ, πνηνο μέξεη γηαηί, κνπ θάλεθε
ηξνκαρηηθφ. «Ση ζεκαίλνπλ φια απηά;», ξψηεζα αλαηξηρηάδνληαο. Ο γέξνο θάηη
κνπξκνχξηδε ζηνλ Khameng, κε ην θεθάιη γπξηζκέλν ζηνλ ηνίρν. Ο Khameng
εξκήλεπε ην χπνπιν κνπξκνχξηζκά ηνπ: «Βίλαη ν Fowles.» «Ο Fowles; Θα κπνξνχζε
λα είλαη νπνηνζδήπνηε! Καη πνχ βξίζθεηαη ν Fowles; Πνχ είλαη απηφ ην κέξνο;»
«Βίλαη ζηε La Luang, ζηνπο ιφθνπο ζηα ζχλνξα κε ηε ΐηξκαλία.» «Καη ιέηε λα
έθηαζε κέρξη εθεί; Θα πξέπεη λα πάσ λα ηνλ ςάμσ εθεί;» «΋ρη, θχξηε. Ο Fowles είλαη
ήδε λεθξφο. Οη θσηνγξαθίεο ηνλ δείρλνπλ ιίγν πξηλ πεζάλεη.» «Νεθξφο; Καη ηνλ
θσηνγξαθίζακε ηψξα, εδψ, ελψ εθείλνο ήηαλ ήδε εθεί πέξα λεθξφο;», θαη έλνησζα
θάηη ζαλ ηξίαηλα λα κνπ ηξππάεη ην ιαηκφ θαη λα κνπ θφβεη ηε θσλή. Ήηαλ ζαλ λα
κνπ είρε βάιεη θάπνηνο έλα ρέξη ζην ζηφκα θαη λα πηέδεη κε ην δείρηε ηνλ νπξαλίζθν
θαη κε ηνλ κέζν θαη ηνλ αληίρεηξα ηνλ θάξπγγα. Σν ρέξη εθείλν είρε κηα γεχζε: ήηαλ
έλα γιπθεξφ κίαζκα απφ πχνλ θαη δπζσδία, ηέηνηα γεχζε πνπ ζα κπνξνχζε λα πάξεη
ην κέιη, εάλ έκελε γηα πνιχ ρξφλν ζην ζηφκα ελφο πεζακέλνπ. Άθνπζα ηνλ Vieusseux

83
πνπ έιεγε: «Πάκε λα θχγνπκε! Βίλαη κηα απάηε! Κξαηεζείηε επάλσ κνπ, θχξηε!». Καη
κε ηξάβεμαλ έμσ γηα λα θάλσ εκεηφ κέζα ζηε βξνρή. Βθείλε ηε λχρηα ν Fowles, πνπ
είρε απιά ραζεί κέζα ζηελ θνληηλή δνχγθια, επέζηξεςε ζην πξνμελείν. Σν κπζηήξην
ή ην ηξηθ ησλ ηξηψλ θσηνγξαθηψλ δελ δηαιεπθάλζεθε πνηέ.
Βγψ φκσο γλψξηζα ηε «παγφδα κε ηηο ηξεηο θνξπθέο» θαη γηα πνιχ θαηξφ
ήκνπλ αλαζηαησκέλνο. Βθείλν πνπ κε ηξνκνθξαηνχζε δελ ήηαλ ηφζν ε αεδηαζηηθή
αλάκλεζε ηνπ ρεξηνχ, φζν ε επαλάιεςε ηνπ αξηζκνχ ηξία: ην γεγνλφο φηη ηα ηξία
δάρηπια αληηζηνηρνχζαλ ζηηο ηξεηο κέξεο εμαθάληζεο ηνπ Fowles θαη ζηηο ηξεηο
θνβεξέο θσηνγξαθίεο. Ήηαλ ζαλ λα ππήξρε αλάκεζα ζηε δσή θαη ηνλ ζάλαην θάηη
αθφκα, αθαηνλφκαζην, κία ηξίηε θνξπθή , κηα ηξίηε θσηνγξαθία, ζην νπνίν ν λεθξφο
ζηξηθνγπξίδεη.

Σα εθηακελίηηθα ηεο Βαβέι

Δ είδεζε φηη ν Θεφο πξνθάιεζε ζχγρπζε ζηε κνλαδηθή γιψζζα πνπ ππήξρε
ζηνλ θφζκν γηα λα εκπνδίζεη ηελ θαηαζθεπή ηνπ Πχξγνπ ηεο ΐαβέι, έθηαζε κφλν
χζηεξα απφ πνιινχο αηψλεο, θαη κάιηζηα αιινησκέλε, ζηε βξαρψδε θνηιάδα ηνπ
Καθηξηζηάλ, κηα πεξηνρή εληειψο δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο, πνπ ην φλνκά ηεο
ζεκαίλεη «ρψξα Βθείλσλ πνπ θξχβνληαη απφ ην Θεφ.» Βλψ ζξφηδαλ νη θαηαπξάζηλεο
ιεχθεο ζην βάζνο ηεο θνηιάδαο, ν Zebàk ν γξαθέαο, θαζηζκέλνο επάλσ ζε πξνβηά
θξηαξηνχ, δηάβαδε έλα απνκεηλάξη απφ έλα γξάκκα πνπ έθηαζε κε έλα απφ ηα
θαξαβάληα πνπ πεξλνχζαλ ζπάληα:
«Καη φινη νη άλζξσπνη θαη φινη νη ζενί είραλ κηα θαη κνλαδηθή γιψζζα, ηελ
νπνία κηινχζαλ. Ώιιά νη άλζξσπνη είπαλε ν έλαο ζηνλ άιιν: “Βκπξφο, αο ρηίζνπκε
έλαλ πχξγν πνπ ε θνξπθή ηνπ λα θηάζεη έσο ηνλ ζησπειφ Οπξαλφ, γηα λα δνχκε εάλ
πάλσ απφ ηφζνπο ζενχο ππάξρεη έλαο κφλν Θεφο, πνπ ίζσο κέλεη ζησπειφο, φπσο
ζηνλ θφζκν ππάξρεη κηα κφλν γιψζζα.” Οη ζενί ηφηε αγαλάθηεζαλ, πήγαλ ζηνλ
ζησπειφ Θεφ θαη Σνπ είπαλ: “΢ε φινπο εκάο, θαη φρη ζ‟ Βζέλα, θνηλή ππάξρεη κία
κφλν γιψζζα. Σψξα φκσο Βθείλνη ζέινπλ λα θάλνπλ ηελ εκθάληζή ηνπο εδψ επάλσ,
ζηνλ Οπξαλφ, γηα λα πιεζηάζνπλ Βζέλα πνπ ζησπάο. Καη ε απφιπηε Γιψζζα ζα
κπεξδεπηεί κε ηελ απφιπηε ΢ησπή, έηζη πνπ ην Παλ θαη ην Σίπνηα, ην Πξηλ θαη ην
Μεηά ζα γίλνπλ έλα θαη ην απηφ. Θέιεηο ν Υξφλνο λα ηειεηψζεη πξηλ ηελ θαζνξηζκέλε
ψξα ηνπ θαη ε Εζηνξία ηνπ θφζκνπ θαη ησλ ζεψλ λα ζηακαηήζεη κέζα ζηε ΢ησπή;”
“Οχηε ε ΢ησπή ην ιέεη, νχηε Βγψ ην ζέισ.” απάληεζε ν Θεφο θαη πξφζζεζε “Βκπξφο
ινηπφλ, πεγαίλεηε θαη κπεξδέςηε ηε γιψζζα ησλ παηδηψλ ηνπο πνπ πξφθεηηαη λα
γελλεζνχλ, έηζη πνπ απηά λα κελ θαηαιαβαίλνπλ ην έλα ην άιιν θαη ην έξγν πνπ
άξρηζαλ λα δηαθνπεί πξηλ ην ηέινο ηνπ”. Καη αθνχ απνθαζίζζεθε έηζη εθεί Βπάλσ ,
νη γπλαίθεο ηεο ρψξαο γέλλεζαλ πξηλ ηελ ψξα ηνπο θαη ηα παηδηά ηνπο βγήθαλ
εθηακελίηηθα θαη θαζέλα απφ απηά κηινχζε κηα δηαθνξεηηθή γιψζζα. Κη Βθείλνη ηφηε
δηεξσηήζεθαλ: “΢ε ηη ζθάιακε; Ση ζ‟ απνγίλεη ην φλνκά καο; Σα παηδηά δελ
θαηαιαβαίλνπλ ην έλα ην άιιν θαη δελ ζα ηειεηψζνπλ ηελ θαηαζθεπή ηνπ πχξγνπ.
Βκείο φκσο, πνπ έρνπκε αθφκα ην δψξν ηεο κηαο γιψζζαο, εκπξφο ινηπφλ, αο
εθκεηαιιεπηνχκε ην ρξφλν πνπ καο απνκέλεη πξηλ ην ηέινο, γηα λα γξάςνπκε ηελ
ηζηνξία ησλ ραξνχκελσλ εκεξψλ, φηαλ ν ζησπειφο Θεφο δελ είρε αθφκε εκθαληζηεί.
Έηζη ηα εθηακελίηηθά καο ζα κπνξέζνπλ ηνπιάρηζηνλ λα ηελ δηαδψζνπλ ζηνλ
θφζκν”. Καη άξρηζαλ λα γξάθνπλ πνιεκψληαο θφληξα ζηνλ θαηξφ: “Ήηαλ νη
ηειεπηαίεο εκέξεο πξηλ ηελ θαηαζηξνθή ηεο ΐαβέι. Βπάλσ ζηνλ ηεξάζηην πιένλ
πχξγν ε θαζαξία ησλ εξγαζηψλ είρε γηγαλησζεί ζε ηέηνην βαζκφ πνπ κηα ηεξάζηηα
βνή ερνχζε θνβεξή επάλσ ζηελ πεδηάδα, εκπνδίδνληαο ηνπο γξαθείο λα ζπληάμνπλ

84
ηελ πξψηε πξνζεπρή ζην λέν Θεφ, ηνλ ζησπειφ. Έπεηηα, ην ειηφινπζην πξσηλφ ηεο
ηειεπηαίαο κέξαο, μππλήζακε απφ κηα αθχζηθε ζησπή. Βπάλσ ζηνλ πχξγν νη εξγάηεο
ζησπνχζαλ πεηξσκέλνη, θαη φηαλ νη γξαθείο βάιζεθαλ πάιη λα απνηειεηψζνπλ ηελ
πξνζεπρή εθκεηαιιεπφκελνη ηελ ζησπή, ν λνπο ηνπο ήηαλ ζαλ ηελ νκίριε, ε γξαθίδα
ηνχο έπεθηε απφ ηα ρέξηα θαη νη γλσζηέο ιέμεηο ράλνληαλ κεο ζηνλ νπξαλφ. Οη
γπλαίθεο ζην κεηαμχ πεξηκέλνληαο παηδηά...”. Βλψ φκσο Βθείλνη έγξαθαλ απηά, φιν
θαη πεξηζζφηεξν εηζρνξνχζε κέζα ηνπο εθείλε ε θνβεξή ζησπή, κέρξη πνπ θαηάιαβαλ
φηη ζα πέζαηλαλ φινη πξηλ ηειεηψζνπλ φιε ηελ ηζηνξία. ΐηαζηηθά ηφηε Βθείλνη
θάιεζαλ ηα εθηακελίηηθα θαη ηνπο είπαλ: “Σψξα πηα πνπ ν θφζκνο δελ έρεη κφλν κία
γιψζζα θη εκείο είκαζηε νη ηειεπηαίνη πνπ αθνχζακε λα ζπλνκηινχλ ζενί θαη
άλζξσπνη, ελψ ν Θεφο ζησπνχζε, αθνχζηε, πξηλ ζθνξπηζζείηε εδψ θη εθεί, απηά πνπ
πξέπεη αθφκα λα ζαο πνχκε. Ώπηφο ν πχξγνο νλνκάδεηαη ΐαβέι, πνπ δελ ζεκαίλεη
«ζχγρπζε», φπσο πηζηεχαηε, αιιά «πχιε εκθάληζεο ηνπ αλζξψπνπ κπξνζηά ζην
Θεφ». ΋κσο ν Θεφο εκθαλίζηεθε ζ‟ εκάο θαη ππήξμε ηξνκεξφο. Να ππελζπκίδεηε
ινηπφλ ζηα παηδηά ζαο φηη είλαη θξνληκφηεξν, εάλ ζέινπλ λα αγαπάλε ηνλ ζησπειφ
Θεφ, λα θξχβνληαη απφ ηνλ κνλαδηθφ Θεφ θαη λα αγαπνχλ ηνπο αλαξίζκεηνπο ζενχο.
΢πλεπψο...”. Κη έηζη αλαζηελάδνληαο πέζαλαλ ακέζσο θαη ηα ζψκαηά ηνπο
δηαζθνξπίζηεθαλ αλάκεζα ζηα εξείπηα ηνπ πχξγνπ”». Με ηα ιφγηα απηά ηέιεησλε ην
απνκεηλάξη ηεο επηζηνιήο.
« Μνηάδεη κε ηζηνξία πνπ έρεη ηειεηψζεη πξηλ ην ηέινο» ζθέθηεθε ν Zebàk,
«΢αλ λα ππάξρνπλ θαη ηζηνξίεο πνπ γελληνχληαη εθηακελίηηθεο». Καη ζεθψζεθε απφ
ηηο ιεχθεο θαη πήγε ζηνλ θήπν κε ηα ηξηαληάθπιια, εθεί φπνπ ιάκπνπλ ηξηγχξσ, ζαλ
θιεγφκελν ζηεθάλη, ηα δηςαζκέλα βνπλά ηνπ Καθηξηζηάλ. Βδψ έγξαςε: «Σν
Καθηξηζηάλ είλαη ην αλάπνδν ηεο ΐαβέι. Πξάγκαηη...» Ώκέζσο φκσο ζηακάηεζε,
γηαηί κνπξκνπξίδνληαο άξρηζε λα πέθηεη ε πνιππφζεηε βξνρή.

Η βξαδπγιωζζία ηωλ Αϊλνύ

Σνλ φγδνν αηψλα ηεο επνρήο καο ν ηαπσληθφο πνιηηηζκφο έθηαλε κφλν κέρξη
ην Kwanto, ηελ πεξηνρή φπνπ πςψλεηαη ην πεξίθεκν Φνχηδη-γηάκα ή Φνχηδη-ζαλ, ην
ηεξφ εθαίζηεην. Ώπφ ην εθαίζηεην φκσο θαη πξνο ην βνξά άξρηδαλ ηα άγξηα δάζε ησλ
Dewa θαη Mutsu, πνπ ηα θαηνηθνχζαλ αθφκε νη «emishi»: νη βάξβαξνη. Ώπηνί νη
μέλνη (νη απφγνλνί ηνπο δνπλ ζήκεξα ζηηο βφξεηεο εζραηηέο ηεο Εαπσλίαο) ήηαλ νη
Ώτλνχ. Ώλήθαλ ζε θπιή πνπ έκνηαδε κε ηηο επξσπατθέο θαη ήηαλ πξσηφγνλνη ιεπθνί,
πνπ έθηαζαλ ζηελ Άπσ Ώλαηνιή γηα άγλσζηνπο ιφγνπο∙ ήηαλ νη πξψηνη πνπ
θαηνίθεζαλ ηα λεζηά ηνπ ηαπσληθνχ αξρηπειάγνπο. ΢ηε ζπλέρεηα απσζήζεθαλ
ζηαδηαθά πξνο ηα βφξεηα, κε ηελ άθημε θαη ηελ αλαπφθεπθηε πξνέιαζε ησλ
Μνγγφισλ, πνπ ππήξμαλ νη πξνπάηνξεο ησλ ζεκεξηλψλ Γηαπσλέδσλ. ΢‟ απηνχο νη
Ώτλνχ έδηλαλ ηελ εληχπσζε πξσηφγνλσλ ιεπθψλ, άμεζησλ, γελεηνθφξσλ θαη
επηθίλδπλσλ. Οη Γηαπσλέδνη φκσο είραλ ζηδεξέληα φπια θαη κπξνζηά ζην ζίδεξν ε
κνίξα ησλ ηζαγελψλ, πνπ ήηαλ νπιηζκέλνη κφλν κε ξφπαια, δελ κπνξνχζε λα είλαη
άιιε παξά ε εμαθάληζή ηνπο κέζα ζηα δάζε, ν ζάλαηνο.
΢ην Wakakusa, έλα κηθξφ ρσξηφ αγξνηψλ απφ φπνπ κπνξνχζε λα δεη θαλείο ην
Φνχηδη-ζαλ, πνπ ηελ επνρή εθείλε ην νλφκαδαλ κφλν «ζαλ»: εθαίζηεην, νη Ώτλνχ δελ
ππήξραλ πηα απφ πνιιά ρξφληα. Οη παππνχδεο ηνχο είραλ δηψμεη φινπο, έηζη
δηεγνχληαλ ζηα κηθξά παηδηά. Έλα βξνρεξφ βξάδπ φκσο, ζην κεγάιν δάζνο πίζσ απφ
ην ρσξηφ, έλα παηδί πνπ είρε ραζεί είδε ηξεηο απφ απηνχο. Αελ ππήξρε ακθηβνιία φηη
ήηαλ Ώτλνχ: θνληφρνληξνη, κε θαιάθξα θαη γέληα άζπξα, νπιηζκέλνη κε ξφπαια
είραλ θσιηάζεη ζην θαηαθχγην πνπ ηνπο πξνζέθεξε κία ζπειηά: καζνπινχζαλ θάηη,

85
ίζσο έηξσγαλ ξίδεο, μχλνληαλ, ζπδαχιηδαλ ηε κηζνζβεζκέλε ζξάθα κε χθνο ζιηκκέλν
θαη ζαζηηζκέλν. Σνπο ζπληξφθεπε έλα αθαηέξγαζην είδσιν απφ μχιν, ςειφ κηα
ζπηζακή θαη βξεγκέλν απφ ηε βξνρή.
Σν παηδί ζηάζεθε ιίγν θαη ηνπο παξαηεξνχζε, θξπκκέλν αλάκεζα ζηα θχιια,
έπεηηα έηξεμε λα εηδνπνηήζεη ην ρσξηφ. Δ έθπιεμε ήηαλ κεγάιε: εθείλνη νη ηξεηο ζα
πξέπεη λα γιχησζαλ, φηαλ ήηαλ λένη, απφ ηελ ζθαγή ησλ παππνχδσλ. Ώπνμελσκέλνη
απφ ηελ ππφινηπε θπιή ηα έβγαδαλ δχζθνια πέξα, θξπκκέλνη κέζα ζηα δάζε.
ΐγήθαλ ζηελ επηθάλεηα ηα παιηά φπια, ηνπο έζηεζαλ θαξηέξη θαη ιίγεο κέξεο κεηά νη
ηξεηο Ώτλνχ ζχξζεθαλ ζηελ πιαηεία ηνπ ρσξηνχ. Ήηαλ γέξνη, είραλ ην ιαηκφ
ζθελσκέλν αλάκεζα ζηηο θαξδηέο θπξηέο ηνπο πιάηεο, θνξνχζαλ πξνβηέο,
αγθνκαρνχζαλ, πεξηζηξέθαλε ηα κεγάια, ζθνηεηλά, έθπιεθηα θαη ζιηκκέλα κάηηα
ηνπο, κάηηα αλζξψπσλ πνπ δελ είραλ θαηαιάβεη ηίπνηα απφ ηε δσή. Σξαχιηδαλ
δηαξθψο, θαζέλαο γηα ινγαξηαζκφ ηνπ: ίζσο ήηαλ πξνζεπρέο, αθνχ έλαο απφ ηνπο
ηξεηο έζθηγγε κεο ζηα ρέξηα ηνπ έλα κηθξφ μχιηλν είδσιν, θαθνθηηαγκέλν θαη
αλέθθξαζην. Σα ξφπαια ζηξνβηιίδνληαλ ηψξα κέζα ζηα ρέξηα ησλ ληθεηψλ.
«Ο ζεφο ζαο δελ ζαο έζσζε, ηζαγελείο!», θψλαμε έλαο απφ ηνπο παππνχδεο
θαη κε έλα ρηχπεκα έξημε θαηαγήο ην αγαικαηάθη. Βίδαλ ηφηε φινη φηη είρε απισκέλα
κπξνζηά ηα κηθξά ηνπ κπξάηζα θαη ηα γφλαηα ιπγηζκέλα, φπσο θάπνηνο πνπ
πξνζπαζεί λα καγεηξέςεη πάλσ ζηε ζξάθα. Μέζα απφ ηε ζθφλε ηα κπξάηζα
πςψλνληαλ ηψξα πξνο ηνλ νπξαλφ. «Αελ είλαη ζεφο: ζεά είλαη», ςηζχξηζε ν Ώτλνχ κε
ηα θησρά ηνπ γηαπσλέδηθα, ελψ νη άιινη δχν ζπλέρηδαλ λα κνπξκνπξίδνπλ∙ «είλαη ε
Fushi, ε ζεά ηεο θσηηάο θαη ηεο εζηίαο.» «Πάςε, θεθέ!», θψλαμαλ κεξηθνί ρσξηάηεο.
Έπεζε ζησπή, ελψ νη Ώτλνχ , ηξαπιίδνληαο πάληα, πξνζπαζνχζαλ θάηη λα πνπλ θαη
απφ ηελ πξνζπάζεηα πνπ θαηέβαιαλ ηα κάηηα ηνπο πεξηζηξέθνληαλ κέζα ζε κηα άδεηα
νκίριε. ΢ην ηέινο, ν κνλαδηθφο απφ ηνπο ηξεηο πνπ ίζσο θάπσο κπνξνχζε λα
εθθξαζηεί, άξζξσζε απηή ηελ απάληεζε: «Βκείο ηξαπιίδνπκε, αιιά ην ηξαχιηζκά
καο δελ ζα ραζεί: ζαλ θη εκάο ζα κηιήζεηε θη εζείο.» Οη παππνχδεο γέιαζαλ θαη ηνπο
ζθφησζαλ ρξεζηκνπνηψληαο ηα ίδηα ηνπο ηα ξφπαια.
Ώθνχ φκσο πέηαμαλ ηα ηξία πηψκαηα κέζα ζην βφξβνξν ηνπ βάιηνπ νη
ρσξηθνί, επηζηξέθνληαο ζηελ πιαηεία ηνπ ρσξηνχ, είδαλ κέζα ζηε ζθφλε ηε ζεά Fushi
κέζα ζηα αίκαηα θαη ηνπο θαηέιαβε ηεξφο ηξφκνο. «Πάξηε ηελ απφ εδψ! Μαθξηά!»,
βξπρήζεθαλ νη παππνχδεο. Οη λένη ηφηε ηελ ηχιημαλ ζ‟ έλα παλί θαη εμαθαλίζηεθαλ
ηξέρνληαο, κε ηνλ ηξφκν δσγξαθηζκέλν ζηα κάηηα ηνπο. «Πνχ λα ηελ πεηάμνπκε;»
αλαξσηήζεθαλ ιαραληαζκέλνη κέζα ζην δάζνο. «΢ηε θσηηά! Να ηελ πεηάμνπκε ζηνλ
θιεγφκελν θξαηήξα ηνπ εθαηζηείνπ!», θψλαμε έλαο. Έηζη θαη έθαλαλ. Μεηά κεξηθέο
κέξεο, φηαλ γχξηζαλ ζην ρσξηφ, νη παππνχδεο ηνπο ξψηεζαλ: «Πνχ ηελ πεηάμαηε;».
«΢ην Fushi…. Fuchi…. ζην Fuji-san», ηξαχιηζαλ. Καη απφ ηφηε ε ιέμε ησλ Ώτλνχ
έκεηλε γηα πάληα ζην ζηφκα ηνπο.

86
 ΢ύληνκεο βηνγξαθίεο

Μάριο Πουτσίνι - Mario Puccini (΢εληγθάιηα 1887 – Ρώκε 1957)

Έδεζε δχζθνια παηδηθά ρξφληα ζηα νπνία αλαθέξεηαη ζπρλά κέζα ζην έξγν
ηνπ.
Βγθαηαιείπεη λσξίο ηνλ αηζζεηηζκφ ηνπ Νη‟ Ώλνχληζην θαη πξνζαλαηνιίδεηαη
πξνο ην βεξηζκφ (ηηαιηθή εθδνρή ηνπ ξεαιηζκνχ) ηνπ ΐέξγθα θαη ηνπο ξψζνπο
ινγνηέρλεο. ΢ηα έξγα ηνπ απνθεχγεη ηελ ληαλνπληζηαλή ξεηνξηθή θαη κεγαινζηνκία
θαη θαηαπηάλεηαη κε ζέκαηα πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηε δσή ησλ απιψλ αλζξψπσλ, φπσο
επηηάζζεη ν βεξηζκφο.
Κπξηφηεξα έξγα ηνπ ηα κπζηζηνξήκαηα: Dov’ è il peccato è Dio (1922), Cola,
o ritrtto di un italiano (ζεσξείηαη ην θαιχηεξν έξγν ηνπ), Ebrei (1931), La prigione
(1932), Comici (1935), La terra è di tutti (εθδφζεθε κεηά ζάλαηνλ, 1958).
Τπήξμε θαη κειεηεηήο ηεο ηζπαληθήο ινγνηερλίαο. ΢ηα ηζπαληθά έγξαςε ηελ
πξαγκαηεία De D’ Annunzio a Pirandello (1927).

Κάρλο Μοντέλα - Carlo Montella (Νάπνιε, 1922)

Ώπφ ην 1940 δεη ζηελ Πίδα. ΢πνχδαζε αηζζεηηθή θαη ζπλεξγάζηεθε κε πνιιέο
εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά. Σα ζπνπδαηφηεξα έξγα ηνπ είλαη: I parenti del Sud (1953,
ΐξαβείν ΐηαξέηδην, 1954), Incendio al catasto (1956), Ritratto spagnolo (1958), Chi
parte all’alba (1959), Perché anche morire (1966, ΐξαβείν Καζηειακάξε), Le zie
(1977), I parenti del sud (2000), Dov'è Beethoven (2002).

΢αβέριο ΢τράτι – Saverio Strati (΢αλη’ Άγθαηα ληει Μπηάλθν, Καιαβξίαο 1924)
Καηάγεηαη απφ πνιχ θησρή αγξνηηθή νηθνγέλεηα. Σειεηψλνληαο ην δεκνηηθφ
ζρνιείν γίλεηαη νηθνδφκνο κέρξη ηα εηθνζηέλα ηνπ ρξφληα. ΢ην δηάζηεκα απηφ φκσο
δηαβάδεη κε πάζνο κπζηζηνξήκαηα επξείαο δηάδνζεο, φπσο ην Quo vadis, ηνπο
Αζιίνπο, έξγα ηνπ Ώι. Ανπκά. Μεηά ηνλ πφιεκν θαη κε ηελ νηθνλνκηθή βνήζεηα ελφο
ζείνπ ηνπ απφ ηελ Ώκεξηθή ζπλερίδεη ηηο ιπθεηαθέο ηνπ ζπνπδέο ζην Καηαληδάξν θαη
γλσξίδεη ηα έξγα ησλ Κξφηζε, Σνιζφη, Νηνζηνγηέθζθη θαη ΐέξγθα. Σν 1949
εγγξάθεηαη ζην Παλεπηζηήκην ηεο Μεζζίλα, ζηελ ηαηξηθή ζρνιή αξρηθά θαη αξγφηεξα
ζηε θηινζνθηθή απφ φπνπ θαη παίξλεη ην πηπρίν ηνπ. Βθείλν ηνλ θαηξφ ζην
Παλεπηζηήκην δίδαζθε ν θξηηηθφο ινγνηερλίαο Σδηάθνκν Νηεκπελεληέηη ζηνλ νπνίν ν
λεαξφο ΢ηξάηη δίλεη λα δηαβάζεη (κε ηελ παξφηξπλζε ελφο θίινπ ηνπ) ηε ζπιινγή
δηεγεκάησλ ηνπ La Marchesina (απφ φπνπ θαη ην Σρνιείν ηωλ ρωξηθώλ). Ο
θαζεγεηήο ελζνπζηάδεηαη θαη ηα πξνσζεί πξνο έθδνζε απφ ην κεγάιν εθδνηηθφ νίθν
Μνληαληφξη ηνπ Μηιάλνπ (1956). Ώθνινπζεί ην κπζηζηφξεκα La Teda (1957) θαη
ζηε ζπλέρεηα ην Tibi e Tascia (1960, βξαβείν Vaillon). Σν 1958 παληξεχεηαη κία
Βιβεηίδα θαη πεγαίλεη λα δήζεη ζηελ παηξίδα ηεο κέρξη ην 1964, νπφηε επηζηξέθεη
ζηελ Εηαιία. Δ εκπεηξία ηνπ απφ ηελ Βιβεηία δίλεη γέλεζε ζην κπζηζηφξεκά ηνπ Noi
Lazzaroni (1972), πνπ αλαθέξεηαη ζηε κεηαλάζηεπζε. Άιια έξγα ηνπ Il Selvaggio di
Santa Venere (1977), I cari parenti (1982). ΢ηα ειιεληθά έρεη κεηαθξαζηεί ην
κπζηζηφξεκά ηνπ Ο άλζξωπνο ζην βάζνο ηνπ πεγαδηνύ (1990) (L’ uomo in fondo al
pozzo, 1989).

87
Λεονάρντο ΢άσα – Leonardo Sciascia (Ρεθαικνύην, ΢ηθειία 1921- Παιέξκν 1989)
Ο παηέξαο ηνπ ήηαλ ππάιιεινο ζε νξπρείν ζείνπ ζηε ΢ηθειία θαη ε κεηέξα
ηνπ θαηαγφηαλ απφ νηθνγέλεηα βηνηερλψλ. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο παηδηθήο ηνπ
ειηθίαο ην πέξαζε κε ηνλ παππνχ θαη ηηο ζείεο ηνπ.
Μαζεηήο αθφκε ζην Αεκνηηθφ δηαβάδεη φ, ηη κπνξεί λα βξεη ζην ρσξηφ ηνπ
θαη πξνζπαζεί λα γξάςεη.
Σν 1935 ε νηθνγέλεηα κεηαθνκίδεη ζηελ Καιηαληζέηα θαη ν ΢άζα γξάθεηαη
ζηελ Παηδαγσγηθή Ώθαδεκία, φπνπ δηδάζθεη ν ζπγγξαθέαο ΐηηαιηάλν Μπξαλθάηη, ην
αξρηθφ πξφηππν γηα ην λεαξφ ΢άζα, ελψ ε γλσξηκία ηνπ κε ην δάζθαιν Σδνπδέπε
Γθξαλάηα (κειινληηθφ γεξνπζηαζηή ηνπ ΚΚΕ) ηνλ εηζάγεη ζηνλ θφζκν ησλ
δηαθσηηζηψλ θαη ηεο ακεξηθαληθήο ινγνηερλίαο.
Σν 1941 παίξλεη ην δίπισκα ηνπ δαζθάινπ θαη κέρξη ην 1948 ζα κείλεη ζην
ρσξηφ, έηζη ζα γλσξίζεη απφ θνληά ηε δσή ησλ ζηθειψλ ρσξηθψλ. Σν 1944
παληξεχεηαη ηε Μαξία Ώληξφληθν, δαζθάια ηνπ ρσξηνχ ηνπ, θαη καδί ηεο ζα
απνθηήζεη δχν θφξεο. Σν 1948 ε απηνθηνλία ηνπ αδειθνχ ηνπ ζα αθήζεη βαζεηά ίρλε
ζηελ ςπρή ηνπ ζπγγξαθέα.
Σν 1950 εθδίδεη γηα πξψηε θνξά κία ζπιινγή απφ είθνζη επηά ζχληνκα πεδά
κε ηνλ ηίηιν Favole della dittatura. Σελ ίδηα ρξνληά βγαίλεη θαη κηα πνηεηηθή ηνπ
ζπιινγή πνπ θέξεη ηνλ ηίηιν La Sicilia, il suo cuore, ελψ ην 1953 θεξδίδεη ην
βξαβείν Πηξαληέιν ράξε ζηελ πξαγκαηεία ηνπ Pirandello e il pirandellismo.
Ώπφ ην 1954 δηεπζχλεη δχν θηινινγηθά πεξηνδηθά Σν 1956 θπθινθνξεί ην
πξψην ζεκαληηθφ ηνπ έξγν Le parrocchie di Ragalpetra. Ώθνινπζνχλ ηα Gli zii di
Sicilia (1958), Il giorno della civetta (1961), πνπ ζεσξείηαη ην θαιχηεξν έξγν ηνπ θαη
θπθινθφξεζε θαη ζηα ειιεληθά κε ηνλ ηίηιν Η κέξα ηεο θνπθνπβάγηαο, L’ onorevole
(1964), A ciascuno il suo (Σηνλ θαζέλα απηό πνπ ηνπ αμίδεη, 1966), Il contesto (1971),
Todo modo (1974), La scomparsa di Μaiorana (Η εμαθάληζε ηνπ Μαγηνξάλα,1975),
Candido (1977), Storia della povera Rosetta (1983), 1912+1 (1986), Il cavaliere e la
morte (Ο ηππόηεο θαη ν ζάλαηνο, 1988), Una storia semplice (1989).
΢ηα έξγα ηνπ αζθεί έληνλε θξηηηθή ζην δηεθζαξκέλν πνιηηηθφ ζχζηεκα ηεο
ρψξαο ηνπ θαη ηελ θξαηηθή γξαθεηνθξαηία θαζψο θαη ζηε δηαπινθή ηεο καθίαο κε
ηνπο πνιηηηθνχο θαη ηα θφκκαηα (Η κέξα ηεο θνπθνπβάγηαο). Σν ζηπι πνπ
ρξεζηκνπνηεί ζε πνιιά έξγα ηνπ είλαη εθείλν ηνπ αζηπλνκηθνχ κπζηζηνξήκαηνο. Σα
βηβιία ηνπ είραλ κεγάιε απήρεζε ζην ηηαιηθφ θνηλφ ηηο δεθαεηίεο ‟70 θαη ‟80, ηελ
πεξίνδν δειαδή ηεο ηξνκνθξαηίαο ησλ Βξπζξψλ Σαμηαξρηψλ, πεξίνδν πνπ νη Εηαινί
απνθαινχλ «κνιπβέληα ρξφληα».

Ρομπέρτο Πάτσι – Roberto Pazzi (Ακέιηα, Λα ΢πέηζηα 1946)

Κάλεη γηα πξψηε θνξά ηελ εκθάληζή ηνπ ζηα ηηαιηθά γξάκκαηα κε κία
ζπιινγή πνηεκάησλ πνπ δεκνζηεχεη ην πεξηνδηθφ Arte e poesia ην 1970 θαη
αθνινπζνχλ νη πνηεηηθέο ζπιινγέο Calma di vento (1987, δηεζλέο βξαβείν Β.
Μνληάιε), Il filo delle bugie (1994), La gravità dei corpi (1998) θαη Talismani
(2003).
Σν πξψην ηνπ πεδφ δεκνζηεχεηαη ην 1985 κε ηνλ ηίηιν Cercando l'Imperatore
θαη αθνινπζνχλ La principessa e il drago (1986), La malattia del tempo (1987),
Vangelo di Giuda (1989), Le città del dottor Malaguti (1993) Incerti di viaggio (1996,
βξαβείν Κακπηέιν), La città volante (1999), Il Signore degli occhi (2004).
Ώξζξνγξαθεί ζε ηηαιηθέο θαη μέλεο εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά.

88
Ντίνο Μπουτδάτι – Dino Buzzati (΢αλ Πειεγθξίλν, Μπεινύλν 1906 – Μηιάλν
1972)
Καηαγφηαλ απφ επθαηάζηαηε αζηηθή νηθνγέλεηα. Ο παηέξαο ηνπ ππήξμε
δηάζεκνο δηθεγφξνο θαη θαζεγεηήο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ ζην Παλεπηζηεκίνπ
Μπνθφλη ηνπ Μηιάλνπ. Φνίηεζε ζηα θαιχηεξα ζρνιεία ηνπ Μηιάλνπ θαη απφ κηθξφο
αζρνιήζεθε κε ηε δσγξαθηθή θαη ηε κνπζηθή, αιιά θαη κε ηελ νξεηβαζία.
Ώθνινπζψληαο ηελ νηθνγελεηαθή παξάδνζε εγγξάθεηαη ζηε Ννκηθή ΢ρνιή
ηνπ παλεπηζηεκίνπ θαη ιίγν πξηλ πάξεη ην πηπρίν αξρίδεη, ην 1928, ηε ζπλεξγαζία ηνπ
κε ηελ εθεκεξίδα Corriere della Sera.
Σν 1933 θπθινθνξεί ην πξψην ηνπ κπζηζηφξεκα Bàrnabo delle montagne θαη
δχν ρξφληα αξγφηεξα ην Il segreto del Bosco Vecchio. To 1940, θαη ελψ ν ζπγγξαθέαο
βξηζθφηαλ ζηελ Ώληίο Ώκπέκπα σο πνιεκηθφο αληαπνθξηηήο ηεο Corriere della Sera,
εθδίδεηαη ην θαιχηεξν ίζσο κπζηζηφξεκά ηνπ, πνπ ηνλ έθαλε δηεζλψο γλσζηφ, ην Il
deserto dei Tartari (Η έξεκνο ηωλ Ταηάξωλ).
Σελ ίδηα επνρή αξρίδεη λα γξάθεη ηα πεξίθεκα ζχληνκα δηεγήκαηά ηνπ,
κεξηθά απφ ηα νπνία δεκνζηεχηεθαλ γηα πξψηε θνξά ζηελ εθεκεξίδα πνπ εξγαδφηαλ
θαη αξγφηεξα εληάρζεθαλ ζε δηάθνξεο ζπιινγέο.
Ώθνινπζνχλ ηα κπζηζηνξήκαηα Il grande ritratto (1960), Un amore (Έλαο
έξωηαο, 1963).
Ο Μπνπηδάηη έρεη γξάςεη πνίεζε, ζεαηξηθά έξγα, ιηκπξέηα γηα φπεξεο, θαη ην
βηβιίν γηα παηδηά La famosa invasione degli orsi in Sicilia (Η πεξίθεκε εηζβνιή ηωλ
αξθνύδωλ ζηε Σηθειία, 1945).
Σα έξγα ηνπ θαηαηάζζνληαη ζην είδνο ηεο θαληαζηηθήο ινγνηερλίαο θαη
πξαγκαηεχνληαη θπξίσο ην παξάινγν ηεο χπαξμεο, ηελ αγσλία θαη ην κπζηήξην ηεο
δσήο ηνπ ζχγρξνλνπ αλζξψπνπ.

Εντγκάρντα Φέρι – Edgarda Ferri

Γελλήζεθε ζηε Μάληνβα, δεη θαη εξγάδεηαη ζην Μηιάλν. ΢πγγξαθέαο,
δνθηκηνγξάθνο, δεκνζηνγξάθνο έρεη εμεηδηθεπηεί ζηηο βηνγξαθίεο ηζηνξηθψλ
πξνζψπσλ φπνπ έρεη δηαπξέςεη.
Κάλεη ηελ εκθάληζή ηεο ζηα γξάκκαηα ην 1982 κε ην κπζηζηφξεκα Dov’ era il
padre. Σν 1988 θεξδίδεη ην βξαβείν Walter Tobagi θαη ην ρξπζφ κεηάιιην
ινγνηερλίαο Maria Cristina γηα ην βηβιίν ηεο Il perdono e la memoria.
Πεξίθεκεο είλαη νη βηνγξαθίεο πνπ έρεη γξάςεη γηα ηα αθφινπζα ηζηνξηθά
πξφζσπα: Εσάλλα ε ηξειή (κεηέξα ηνπ Κάξνινπ V), Κάξνινο V, Ώηθαηεξίλε ηεο
΢ηέλα, Μαηζίιδε ηεο Καλφζα, Λεηίηζηα Μπνλαπάξηε, ΐεζπαζηαλφο Γθνληδάγθα,
Πηέξν ληέια Φξαληζέζθα, Ρνδφιθνο ΕΕ ησλ Ώςβνχξγσλ.

΢άντρα Πετρινιάνι – Sandra Petrignani (Πηαηζέληζα 1952)

Γεη ζηε Ρψκε. Με ην πξψην ηεο Μπζηζηφξεκα Navigazioni di Circe (1987)
θεξδίδεη ην βξαβείν Elsa Morante. ΢ηε ζπλέρεηα δεκνζηεχεη Il catalogo dei giocattoli
(1988) – κηα καηηά ζηα παηδηθά ρξφληα ηεο δεθαεηίαο ηνπ ‟50 κέζσ ησλ παηρληδηψλ
ηεο επνρήο – κία ζπιινγή δηεγεκάησλ κε ηίηιν Poche storie, πνπ ηεο ραξίδεη ην
βξαβείν ΐηαξέηδην 1993, Vecchi (1994), Ultima India (1996), Come fratello e sorella
(1998), Dolorose considerazioni del cuore (2009).

89
Άλτσιντε Παολίνι – Alcide Paolini (Ούληηλε 1928)
Κάλεη ηελ εκθάληζή ηνπ ζηα ηηαιηθά γξάκκαηα ην 1952 κε ηελ πνηεηηθή ηνπ
ζπιινγή Cadono i venti θαη αθνινπζεί ην 1959 ην Ballata per un uomo.
Σα ζεκαληηθφηεξα έξγα ηνπ είλαη: Controveglia (1967), Verbale d'amore
(1969), Lezione di tiro (1971), Paura di Anna (1976), La bellezza (1979), L'eterna
finzione (1983), Una strana signora (1993).
΢ηα κπζηζηνξήκαηά ηνπ αζρνιείηαη κε ζέκαηα πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ην
άγρνο, ηε δήιηα θαη ηε κνλαμηά.
Έρεη θάλεη θαη θνηλσληνινγηθέο κειέηεο ζρεηηθά κε ηε κεηαλάζηεπζε.
΢πλεξγάζηεθε κε δηάθνξα πεξηνδηθά θαη εθεκεξίδεο.

Σδιόρτδιο Βεκιέτι – Giorgio Vecchietti (1907 – 1977)

Αεκνζηνγξάθνο πξνπνιεκηθά ζε δηάθνξα πεξηνδηθά θαη εθεκεξίδεο.
Μεηαπνιεκηθά αξρηζπληάθηεο ηνπ πεξηνδηθνχ Epoca θαη ζηε ζπλέρεηα δηεπζπληήο
ηεο RAI. Σν 1948, κε βάζε ηηο αλακλήζεηο ηνπ, γξάθεη γηα ην πεξηνδηθφ Oggi κία
ζεηξά απφ πέληε ζεκαληηθά άξζξα.

Σδιανπιέρο Κομόλι – Giampiero Comolli (Μηιάλν 1950)

Γελλήζεθε θαη θαηνηθεί ζην Μηιάλν. Βίλαη ζπγγξαθέαο, δεκνζηνγξάθνο θαη
δνθηκηνγξάθνο. Σαμίδεςε ζηελ Ώλαηνιή θαη αζρνιήζεθε κε ηελ έξεπλα ησλ
πλεπκαηηθψλ αιιαγψλ ζηηο ζξεζθείεο ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ.
Αεκνζίεπζε ηα κπζηζηνξήκαηα : La foresta intelligente (1981), Il banchetto
nel bosco (1990), Il Picco di Adamo (1999), ηηο ζπιινγέο δηεγεκάησλ: Le sette storie
doppie (1986), Il suono del mondo (1992), ηαμηδησηηθέο εληππψζεηο Alle porte del
vuoto. Da Marrakech verso il deserto (1988).
΢ην βηβιίν ηνπ, I pellegrini dell’ Assoluto. Storie dη fede e spiritualità raccolte
tra Oriente e Occidente (2002), αθεγείηαη εμνκνινγήζεηο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ηεο
επνρήο καο νη νπνίνη θάπνηα ζηηγκή απνθάζηζαλ λα γίλνπλ βνπδηζηέο, κνπζνπικάλνη
ή πξνηεζηάληεο κέζσ κηαο πλεπκαηηθήο πνξείαο.
Δ ηειεπηαία ηνπ δεκηνπξγία είλαη ην βηβιίν Pregare, viaggiare, meditare.
Percorsi interreligiosi tra cristianesimo, buddhismo e nuove forme di spiritualità
(2010), κε ην νπνίν επηρεηξεί έλα ηαμίδη ζηνλ ζχγρξνλν θφζκν ησλ ζξεζθεηψλ ζε
αλαδήηεζε νκνηνηήησλ θαη δηαθνξψλ θαη πάλσ απ‟ φια ζηελ αλίρλεπζε
ζπκπεξηθνξψλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ αιιεινθαηαλφεζε, ην δηάινγν θαη ηε
ζπλχπαξμε.

90