1.

0 PENGENALAN
Kebangkitan dan perjuangan untuk mendapatkan kebebasan sememangnya sesuatu yang sinonim dalam
sesebuah negeri yang dijajah. Hal ini mungkin disebabkan oleh kesengsaraan dan penindasan yang
dilalui oleh penduduk oleh golongan yang menjajah. Situasi ini berlaku terhadap banyak golongan
masyarat termasuklah golongan masyarakat Melayu Patani. Negeri Patani yang dahulunya aman,
makmur dan kaya-raya telah jatuh kesan daripada penjajahan kerajaan Siam-Thai. Hal ini telah
menyebabkan orang-orang Melayu Patani bukan sahaja kehilangan negeri, malah turut kehilangan daulat
raja dan ketuanan Melayu. Bukan itu sahaja, agama Islam yang menjadi agama rasmi kerajaan Patani
turut menerima tentangan. Justeru, semangat untuk bangkit menentang telah bercambah sehingga
terjadinya siri-siri penentangan orang-orang Melayu Patani terhadap dasar yang dibawa oleh kerajaan
Siam Thai.

2.0 LATAR BELAKANG

Menurut ahli sejarawan, asal-usul kerajaan Melayu Patani masih lagi diselubungi kekaburan. Hal ini
kerana ahli sejarawan masih lagi tidak mengetahui akan tarikh sebenar kerajaan Melayu Patani didirikan.
Menurut Ibrahim Syukri;

kewujudan kerajaan Patani adalah berasal dari sebuah kampung di tepi pantai yang didiami oleh
seorang tua yang bernama Tani. [1]

Dikatakan Pak Tani merupakan seorang yang baik dan berbudi bahasa. Orang kampung telah melantik
beliau menjadi ketua di kampung tersebut dan kampung tersebut telah diberikan nama sebagi
Kampung Pak Tani. Disebabkan Pak Tani ini merupakan seorang yang baik, maka ramailah orang yang
datang untuk menetap di sana. Kedudukan Kampung Pak Tani yang strategik iaitu terdapat teluk yang
luas dan juga bilangan penduduk yang semakin bertambah menyebabkan Kampung Pak Tani
berkembang menjadi sebuah bandar dan menjadi tarikan pedagang dan ahli perniagaan untuk datang ke
sana. Pada masa yang sama juga, Raja Seri Wangsa iaitu raja negeri Kota Mahligai telah berpindah ke
istana besar berhampiran dengan Kampung Pak Tani.[2] Disebabkan kota yang dibina oleh Raja Seri
Wangsa itu tidak mempunyai nama, orang ramai telah memanggilnya sebagai negeri Pak Tani. Maka
terkenallah nama negeri itu sebagai negeri Pak Tani. Seterusnya bagi memudahkan panggilan, orang
ramai telah menukar namanya sebagai negeri Patani iaitu ringkasan daripada perkataan Pak Tani.[3]
Pedagang-pedagang Arab yang datang juga turut memanggil negeri Pak Tani sebagai Fathoni. Dan
sejak itu negeri Patani menjadi terkenal di Timur dan Barat.
Terdapat juga catatan pelaut-pelaut China yang membuat hubungan dagangan dengan Asia
Tenggara pada abad ke-20 masihi mengatakan bahawa negeri Langkasuka pada waktu itu adalah tempat
asal negeri Patani.[4] Ibu negeri Patani pada waktu itu terletak di sekitar daerah Jarang. Patani juga
dikatakan sebuah negeri yang termaju di Semenanjung Tanah Melayu kerana mempunyai pelabuhan
yang menjadi tumpuan pedagang untuk berlindung pada musim tengkujuh iaitu Teluk Langkasuka. Tidak
dapat dipastikan samada kewujudan negeri Patani ini adalah seperti yang telah ditulis oleh Ibrahim
Syukri, tetapi apa yang pasti kewujudan negeri Patani adalah disebabkan oleh teluk dikawasan itu yang
menjadi sebuah pelabuhan dan menjadikan Patani sebagai sebuah negeri yang dikenali oleh pedagang.
Dikatakan juga bahawa negeri Patani telah wujud sekitar pertengahan abad ke-14 dan ke-15.[5]
Hal ini mengikut catatan Tomes Pires dan Laksaman Cheng Ho yang belayar ke rantau Asia Tenggara
pada tahun 1404 masihi. Menurut Hikayat Patani juga ada menyebut bahawa kerajaan Melayu Patani ini
berasal dari kerajaan Melayu berpusat di Kota Mahligai yang diperintah oleh Pya Tu Krub Mahayana.[6]
Kedua-dua sumber telah menyebut perkara yang sama iaitu pemerintahan negeri Patani adalah berasal
dari kerajaan Kota Mahligai tetapi nama pemerintah adalah berlainan. Hal ini mungkin kerana Pya Tu
Krub Mahayana adalah nama Raja Seri Wangsa sebelum memeluk Islam.
Menurut penulisan ahli-ahli sejarah, Patani pada asalnya adalah sebuah negeri yang menganuti
ajaran Hindu Buddha mazhab Mahayana.[7] Kedatangan Islam ke negeri Patani adalah berasal daripada
Pasai. Dikatakan pada masa itu penduduk negeri Pasai telah diserang oleh penganut-penganut Hindu
Buddha dan memaksa mereka melarikan diri ke Patani. Di Patani, orang-orang Pasai telah mewujudkan
perkampungan mereka yang dipanggil Kampung Pasai. Antara pelarian-pelarian Pasai tersebut tersebut
termasuklah seorang alim yang dikenali sebagai Syeikh Safiyy al-Din.[8] Beliau merupakan seorang alim
yang pandai dalam hukum-hukum agama dan pandai mengubati orang sakit. Dikatakan penyebaran
Islam ke Patani bermula apabila Syeikh Safiyy al-Din mengubati raja Patani pada masa itu, Raja Indera
waris Raja Seri Wangsa yang menghidapi penyakit kusta. Syeikh Safiyy al-Din telah mengubati Raja

Indera dengan perjanjian Raja Indera akan memeluk Islam apabila sembuh. Setelah sembuh, Raja Indera
akhirnya memeluk Islam dan Syeik Safiyy al-Din telah ditugaskan untuk mengajar baginda mengenai hal
ehwal agama Islam di istan dengan membawa gelaran Datuk Seri Raja Faqih. Dan sejak itu, penduduk
negeri Patani telah beransur-ansur memeluk agama Islam hingga Islam dijadikan agama rasmi negeri
Patani.

2.1 Kejatuhan Kerajaan Melayu Patani ke tangan Siam

Kemerosotan negeri Patani bermula selepas berakhirnya keturunan Raja Seri Wangsa menjadi
pemerintah Patani. Keturunan terakhir Raja Seri Wangsa yang memerintah Patani ialah Raja Kuning iaitu
seorang raja perempuan. Setelah kemangkatan Raja Kuning, baginda telah digantikan oleh anak raja
Kelantan iaitu Raja Mas Kelantan dan bermulalah pemerintahan negeri Patani oleh keturunan raja dari
Kelantan. Setelah Patani tidak lagi diperintah oleh keturunan Raja Seri Wangsa, kemajuan negeri Patani
telah merosot kerana pedagang-pedagang dari Barat telah keluar ke pelabuhan Melaka memandangkan
pada masa tersebut Melaka telah dikuasai oleh Portugis.
Semasa era pemerintahan Sultan Muhamad, Raja Muda Siam iaitu adik kepada Raja Rama yang
berketurunan Maha Chakri telah menghantar utusan ke Patani meminta Sultan Muhamad agar tunduk
kepadanya tetapi Sultan Muhamad enggan.[9] Raja Siam-Thai menjadi marah lalu memerintahkan
Panglima Phraya Kalahum membawa angkatan perangnya menyerang Patani dan menakluknya. Pada
masa tersebut, negeri Patani berada pada keadaan yang lemah dari segi pertahanan kerana keadaan
aman damai pada masa tersebut menyebabkan pertahanan negeri Patani terabai. Namun, Raja
Muhamad tetap mahu berjuang mempertahankan Patani dari serangan Siam-Thai.
Menurut pendapat ahli sejarah, kekalahan Patani kepada Siam-Thai adalah disebabkan oleh beberapa
faktor:[10]
1.

Rahsia pertahanan dan kekuatan orang-orang Melayu telah pecah, dibuka oleh Nai Chan
Tung[11] kepada panglima Siam-Thai.

2.

Sultan Muhamad telah mangkat di dalam peperangan.

3.

Kelengkapan alat senjata perang orang-orang Melayu tidak memadai.

4.

Kekuatan perang orang-orang Siam-Thai lebih banyak daripada orang-orang Melayu.

Setelah kekalahan orang-orang Melayu, Negeri Patani telah jatuh ke tangan Siam-Thai. Orang-orang
Siam-Thai telah menangkap dan membunuh orang-orang Melayu Patani yang tidak mempunyai senjata
termasuk kanak-kanak dan wanita. Mereka juga telah merampas harta benda dan senjata serta
menangkap tahanan perang untuk dibawa pulang ke Bangkok. Kota Istana al-Marhum Sultan Muhamad
juga telah dibakar.
Sebelum pulang ke Bangkok, Panglima Pyara Kalahum telah melantik seorang Melayu untuk
menjadi pemerintah Patani sebagai raja patung. Orang yang dilantik itu adalah Tengku Lamidin.[12] Siam
telah memaksa kerajaan Melayu Patani menghantar ufti Bunga Emas kepada kerajaan Siam-Thai sebagai
tanda taat setia. Tengku Lamidin yang berasa sedih dengan kejatuhan negeri Patani kepada kerajaan
Siam-Thai bangkit memberontak menentang kerajaan Siam-Thai. Peperangan kali kedua antara kerajaan
Melayu Patani dan kerajaan Siam-Thai telah berlangsung selama tiga tahun dimana akhirnya kerajaan
Melayu Patani telah kalah pada tahun 1791[13] dan Tengku Lamidin telah dihukum bunuh atas kesalahan
menderhaka.

2.2 Penghapusan daulat Raja-raja Melayu Patani

Idea kerajaan Siam-Thai untuk menghapuskan daulat raja-raja Melayu Patani timbul selepas
penentangan kali ke tiga oleh Datuk Pangkalan, seorang pembesar Melayu yang dilantik oleh Panglima
Pyara Kalahum bagi mengantikan Tengku Lamidin yang telah dihukum bunuh. Penentangan Datuk
Pangkalan ke atas kerajaan Siam-Thai adalah disebabkan perselisihan dalam pemerintahan dengan
orang-orang Siam yang dilantik untuk mengawasi orang-orang besar Melayu. Dikatakan orang-orang
Siam ini selalu sahaja menghalang pemerintahan Datuk Pangkalan hingga menyebabkan pemerintahan
tidak berjalan dengan baik.

Penentangan yang dilakukan oleh Datuk Pangkalan telah mengalami kekalahan menyebabkan
orang-orang Siam masuk memerintah Patani.[14] Orang-orang Siam telah membuat rancangan untuk
menghapuskan daulat-raja-raja Melayu. Oleh itu mereka melantik Nai Khuan Sai[15] sebagai raja Patani
yang baru. Sejak itu, kedaulatan raja-raja Melayu Patani telah terhapus dan diganti pula dengan
keturunan raja dari kerajaan Siam-Thai.
Setelah Raja Khuan Sai mati, baginda diganti oleh adiknya iaitu Raja Nai Pya. Pada masa
pemerintahan Raja Nai Pya, keganasan sering berlaku antara orang-orang Siam dan orang Melayu
Patani. Oleh kerana bimbang orang-orang Melayu Patani menuntut kemerdekaan, baginda telah
membuat keputusan untuk membuat dasar baru bagi memecah-belahkan orang-orang Melayu. Dasar
tersebut ialah dengan membahagikan negeri Patani kepada tujuh bahagian iaitu Patani, Jering, Nongcik,
Jalur, Sai, Reman dan Legeh.[16] Tujuh bahagian ini akan diperintah oleh raja-raja Melayu yang berlainan.
Tujuannya adalah untuk melemahkan kekuatan orang-orang Melayu supaya senang diperhambakan.
Sehingga tahun 1902
masihi, Raja Siam-Thai di Bangkok telah mengambil keputusan hendak
mengubah cara-cara pemerintahan di Patani dengan menggabungkan tujuh kawasan Patani menjadi satu
kawasan yang digelar Boriwen. Selain itu, baginda juga mahu memansuhkan daulat raja-raja Melayu
yang memerintah tujuh kawasan tersebut dan melantik seorang Pesuruhjaya Siam bagi menggantikan
pemerintahan di Patani di bawah perhatian raja Singgora.[17] Kesemua raja di tujuh bahagian itu telah
dipaksa untuk memberi persetujuan dengan menggunakan bermacam-macam tipu muslihat oleh pihak
Siam.
Tahun 1902 Masihi merupakan tahun dimana kejatuhan kerajaan Melayu Patani secara
keseluruhan dimana Patani kehilangan daulat raja-rajanya dan tergadai hak kebebasan, kemerdekaan
serta ketuanan orang-orang Melayu Patani kepada Raja Siam-Thai.

2.3 Siam, daripada autokrasi ke demokrasi

Kerajaan Melayu Patani telah menjadi sebahagian daripada Siam sejak kejatuhannya ke tangan Siam.
Pada tahun 1932 iaitu semasa pemerintahan Raja Prajadhipok, Raja Siam yang ketujuh kerajaan Siam
telah mengalami kemerosotan yang agak teruk. Kerajaan Siam telah menukar cara-cara pentadbiran
bagi menyelamatkan kerajaan Siam. Langkah-langkah untuk memulihkan kerajaan Siam ini tidak
memberi kesan yang memberangsangkan menyebabkan berlaku pemberontakan pada 24 Jun 1932.[18]
Pemberontakan yang bertujuan untuk merampas kuasa ini disertai oleh ahli politik yang diketuai oleh
Phraya Pahon, Nai Pridi Panomyang, Luang Phibun Songgram dan lain-lain. Keadaan ini telah menukar
cara pemerintahan di Siam daripada autokrasi kepada demokrasi. Pemerintahan demokrasi di Siam-Thai
telah menggariskan enam dasar iaitu:
5.

Mengawal keselamatn politik, keadilan, dan ekonomi.

6.

Mengawal keselamatan dan ketenteraman di dalam negeri.

7.

Memajukan kemakmuran rakyat jelata.

8.

Memberi persamaan hak kepada rakyat jelata.

9.

Memberi pelajaran kepada rakyat jelata dengan secukupnya.

Pemerintahan corak demokrasi ini telah memberikan harapan kepada orang-orang Melayu Patani yang
ditindas di Siam untuk mendapatkan persamaan hak dan kebebasan. Akan tetapi cara pemerintahan
demokrasi ini semakin menindas orang-orang Melayu Patani kerana orang Siam mentafsirkan bahawa
setiap orang yang menjadi kerakyatan Siam-Thai mestilah dihitung sebagai orang Siam. Hal ini
bermakna, seseorang itu harus memakai satu bahasa, adat rasmi, pakaian, dan menganut satu agama.
Mereka telah terlupa mengenai perkara yang menyatakan mengenai kebebasan beragama, beribadat
dan kedudukan semua orang yang mendiami kerajaan Siam-Thai dalam dasar demokrasi. Perkara ini
adalah disebabkan oleh Dasar Nasionalisme yang dibawa oleh Luang Phibun Songgram.
Penindasan ke atas orang-orang Melayu Patani semakin berleluasa apabila Luang Phibun
Songgram menjadi Perdana Menteri Siam-Thai. Luang Phibun Songgram telah membawa fahaman
kebangsaan Siam-Thai iaitu Dasar Nasionalisme dan bercita-cita untuk mempengaruhi seluruh
Semenanjung Indochina dengan fahaman tersebut sehingga menggunakan pelbagai ikhtiar menindas
golongan minoriti di Siam terutama orang-orang Melayu Patani.

3.0 FAKTOR-FAKTOR KEBANGKITAN MASYARAKAT ISLAM PATANI

3.1 Dasar Kerajaan Siam (Thesaphiban dan Rathaniyom)
Apabila kerajaan Kesultanan Melayu Patani jatuh ke tangan kerajaan Siam pada tahun 1786, kerajaan
Siam telah melaksanakan dasar pecah dan perintah bagi melemahkan kuasa pemimpin-pemimpin
Melayu supaya tidak bangkit memberontak kerajaan. Kerajaan Siam juga telah membahagikan negeri
Patani kepada 7 wilayah[19] untuk melemahkan Orang Melayu Islam Patani (OMIP) dan melantik raja-raja
boneka di setiap wilayah.[20] Usaha ini dijalankan sebagai langkah ke arah pemusatan kuasa atau
decentralization bagi menjamin tanah jajahan Siam daripada kuasa-kuasa Eropah.
Raja Chulalongkorn telah memperkenalkan dasar Thesaphiban bagi merealisasikan dasar pemusatan
kuasa.[21] Sistem Thesaphiban telah menimbulkan kemarahan dan seterusnya penentangan raja-raja
Melayu kerana sistem ini dilihat bertujuan untuk mengurangkan autonomi kekuasaan orang Melayu ke
atas Patani secara perlahan-lahan di mana kedaulatan raja-raja dihapuskan dan bidang kuasa mereka
terbatas.
Pada 6 Mac 1902 merupakan penamatan sistem pemerintahan raja-raja Melayu di Patani secara
keseluruhannya apabila kerajaan Siam bertindak melucutkan jawatan Tengku Abdul Kadir Kamarudin
selaku Raja Patani yang terakhir.[22] Jawatan Raja Patani dihapuskan sama sekali dan segala urusan
pemerintahan terletak pada tangan Pesuruhjaya Siam. Semenjak pemerintahan beraja Melayu
dihapuskan, OMIP berada dalam keadaan tertekan dan daif. OMIP cuba mendapatkan bantuan daripada
British agar kehidupan mereka akan terbela. Namun, harapan mereka musnah apabila British
memberikan sokongan kepada kerajaan Siam dan hasil hubungan tersebut, termeterainya satu
perjanjian yang dipanggil Perjanjian Bangkok pada 10 Mac 1909.[23] Perjanjian ini bermakna kerajaan
British mengiktiraf Patani sebagai sebahagian daripada tanah jajahan kerajaan Siam meskipun tidak
mendapat persetujuan daripada OMIP.
Ekoran daripada perjanjian tersebut, OMIP semakin tertindas kerana kerajaan Siam mempunyai hak
untuk melakukan apa sahaja dasar ke atas bumi Patani. OMIP tidak dapat menerima perpecahan wilayah
ini kerana berdasarkan legasi sejarah, Patani adalah sebahagian daripada Tanah Melayu dan kini mereka
terpaksa tunduk kepada Kerajaan Siam. Berikutan itu, Patani semakin hancur kerana kerajaan Siam
dengan sewenang-wenangnya telah menggubal dasar-dasar dalam aspek budaya, identiti, pendidikan
dan juga politik ke atas OMIP. Kerajaan Siam juga telah mengubah peraturan dalam urusan birokrasi dan
pentadbiran di wilayah Selatan seperti melantik hampir 100% pegawai berbangsa Siam yang
didatangkan dari Bangkok dalam pentadbiran awam.[24] OMIP yang ingin berurusan di pejabat-pejabat
kerajaan pula mesti menggunakan bahasa Siam kerana kebanyakan pegawai tidak tahu berbahasa
Melayu dan tidak tahu adat resam Melayu. OMIP yang tidak tahu berbahasa Siam tidak akan dilayan.
Pegawai-pegawai kerajaan pula terlibat dalam gejala rasuah dan juga penindasan serta kegiatan jenayah
seperti penyeludupan.
Keadaan semakin meruncing apabila Luang Phibun Songgram, seorang ultra-nasionalis yang
bercita-cita tinggi telah memperkenalkan satu lagi dasar iaitu dasar Rathaniyom pada tahun 1939.[25]
Dasar ini bercirikan paksaan kepada OMIP kerana tidak ada kebudayaan lain yang dibenarkan
berkembang di Siam termasuk Patani selain daripada kebudayaan Siam. Semua etnik dan agama di Siam
diwajibkan memakai pakaian potongan Eropah, bertopi, makan menggunakan sudu dan menggunakan
meja sebagai tempat makan.[26] Phibun juga telah menukarkan nama negara Siam kepada
Thailand. OMIP mulai sedar bahawa kerajaan Thailand cuba mengasimilasikan mereka kepada budaya
dan identiti Thai-Buddha. Dasar Phibun ini telah menafikan hak-kak kaum minoriti lain khususnya OMIP di
selatan. Beliau menubuhkan Dewan Kebudayaan Thai yang menjadi pusat kepada penstrukturan semula
rakyat Thailand ke arah Dunia Thai yang baru. OMIP tidak dibenarkan menggunakan nama Melayu,
berpakaian Melayu, bercakap dan menulis dalam bahasa Melayu serta mempelajari agama Islam.[27]
Pada tahun 1957, semasa era pemerintahan Jeneral Sakrit Thanarat, beliau menggunakan pendekatan
berbentuk paksaan untuk mengintegrasikan kelompok Melayu dan Thailand. Dasar integrasi nasional ini
merujuk kepada sesiapa yang tidak menyokong dasar-dasar kerajaan, mereka akan dipisahkan daripada
majoriti masyarakat Thailand. Integrasi nasional ini ialah melalui pengamalan satu budaya, bahasa,
agama dan negara bagi negara Thailand.[28]
Pada tahun 2001, semasa era Thaksin Shinawatra, telah meningkatkan lagi konflik antara kerajaan
Siam dengan OMIP dan usaha ke arah perdamaian semakin sukar. Pihak berkuasa seperti polis dan
tentera berperanan menekan dan menakut-nakutkan OMIP agar tunduk kepada kerajaan Siam. Tragedi
Masjid Kerisik dan tragedi Tak Bai iaitu siri pembunuhan dan penyeksaan secara terbuka merupakan
usaha kerajaan untuk menakut-nakutkan rakyat. Menurut Che Mohd Aziz Yaacob,

Pemberontakan OMIP adalah kerana budaya dan identiti yang berbeza dengan kerajaan Siam yang
mendorong mereka bersatu atas dasar satu budaya dan identiti dalam merampas kembali kedaulatan
politik Patani.[29]

Perkembangan politik di wilayah Selatan Thailand yang bersifat anarki di mana berlakunya penindasan,
diskriminasi, pembunuhan dan juga rasuah telah membakar semangat OMIP untuk melancarkan gerakan
mendapatkan kemerdekaan.

3.2 Faktor Sosial

Pemberontakan yang dijalankan oleh OMIP juga adalah reaksi terhadap dasar kerajaan Thailand yang
cuba mencabuli kesucian agama Islam yang diamalkan oleh orang Melayu. OMIP memberontak sematamata mahu mempertahankan kesucian agama Islam apabila kerajaan Thailand semasa era Phibun
Songgram cuba menghapuskan hukum syariat dengan menggantikannya kepada hukum sivil iaitu
mengikut acuan Barat.[30] Undang-undang syariah yang diamalkan oleh OMIP sejak dahulu lagi telah
ditukarkan kepada sistem sekular. OMIP tidak dibenarkan sama sekali mengamalkan adat istiadat Melayu
dalam kehidupan seharian mereka. Hal ini dapat dilihat apabila setiap kes-kes yang berkaitan dengan
hukum syariah seperti nikah-cerai dan pewarisan harta pusaka akan dibicarakan dalam mahkamah sivil
yang diadili oleh hakim yang berbangsa Thai-Buddha. Situasi ini secara tidak langsung telah menggugat
peranan agama Islam sebagai pegangan hidup OMIP.
Bukan sahaja raja Melayu yang merupakan penaung agama Islam telah dihapuskan, malah masjid dan
semua institusi keagamaan juga telah ditarik kuasanya. OMIP dipaksa mengasimilasikan diri mereka
dengan bahasa, corak pemakaian, pendidikan, sejarah dan adat budaya Thai-Buddha. Kerajaan Thailand
dilihat cuba untuk memisahkan antara bangsa Melayu dan agama Islam dengan menggelarkan mereka
sebagai Thai-Muslim.
Sementara dari aspek pendidikan pula, aspek ini dijadikan sebagai alat untuk proses asimilasi
kebudayaan Thailand di Patani. Di bawah Akta Pelajaran 1921, diwajibkan versi terakhir buku pelajaran
agama Islam mesti dicetak dalam bahasa Thailand dan pelajar Melayu mesti dihantar ke sekolah
kebangsaan Thailand. Kerajaan Thailand telah bertindak mengubahsuai kurikulum di semua sekolahsekolah pondok dengan menjadikan bahasa Thailand sebagai bahasa pengantar dan melantik guru-guru
yang berbangsa Thailand serta mewajibkan setiap pengurusan sekolah pondok mengikut sukatan
pelajaran kebangsaan.[31] Bahasa Melayu hanya diajar sebagai bahasa asing di sekolah-sekolah
kerajaan. Semasa era pemerintahan Jeneral Sarit Thanarat, usaha menghapuskan sekolah pondok
dijalankan. Sistem ini digantikan dengan sekolah agama persendirian yang berdaftar agar pemantauan
yang lebih sistematik dapat dilakukan.
Proses asimilasi atau nasionalisme sempit ke atas OMIP bukanlah satu dasar yang baik kerana
pegangan kepada agama dan bangsa Melayu begitu kuat atas faktor sejarah. OMIP sering mengaitkan
diri mereka sebagai orang Melayu. Pegangan dan kepercayaan yang kuat OMIP terhadap budaya dan
identiti mereka telah mendorong kepada konflik yang berpanjangan dengan kerajaan Thailand.

3.3 Pembangunan Ekonomi Yang Tidak Seimbang

Jika diperhatikan dengan teliti, pembangunan yang dilakukan oleh kerajaan Thailand ke atas Patani
adalah sangat kurang dan tidak seimbang jika dibandingkan dengan pembangunan di bahagian utara
Thailand. Kerajaan Thailand telah melaksanakan dasar Nikhom Sang Tong Eng di mana orang Thailand
dari sebelah timur, barat dan utara dipindahkan ke bahagian Selatan dengan mendirikan penempatan
baru dan mereka juga diberikan tanah secara percuma untuk dimajukan.[32] Hasil-hasil penerokaan
sumber-sumber alam di Selatan Thailand tidak disalurkan bagi membangunkan tiga wilayah Patani
sebaliknya dihantar ke pentadbiran pusat untuk pembangunan wilayah-wilayah lain. Pembangunan yang
tidak seimbang di wilayah Selatan ini adalah disebabkan oleh kekurangan infrastruktur dan juga bantuan
ekonomi daripada pihak kerajaan. Situasi ini meningkatkan lagi perasaan tidak puas hati OMIP dan
menyemarakkan lagi aspirasi kumpulan pemberontak.
Jurang ekonomi penduduk Patani dan juga bahagian utara Thailand adalah sangat ketara.
Kebanyakan perusahaan dalam bidang pertanian, perindustrian dan perikanan dikuasai oleh kaum Cina
dan juga Thailand.[33] OMIP tidak mampu bersaing dengan peniaga-peniaga lain dan hanya
menjalankan perusahaan secara kecil-kecilan. Sebahagian besar penduduk Islam tinggal di luar bandar
dan tidak mempunyai peluang untuk berinteraksi dengan penduduk di utara yang majoritinya adalah

penduduk yang mengamalkan agama Buddha. Bagi orang-orang Melayu, mereka tidak melihat sebarang
perubahan yang dapat dinikmati di bawah pemerintahan Thailand. Keadaan ekonomi mereka tetap tidak
berubah sedangkan OMIP juga membayar cukai kepada kerajaan, manambahkan lagi kemarahan orangorang Melayu terhadap pemerintah.[34] Konflik yang meletus pada tahun 2004, salah satu faktor
pencetus ialah pendapatan rendah dan jumlah keluarga miskin. Sedangkan Patani mempunyai sumber
semulajadinya yang tersendiri dan membolehkan berlakunya penjanaan pendapatan penduduk. Namun,
sumber-sumber ini tidak diuruskan dengan telus oleh kerajaan Thailand. Pendapatan perkapita penduduk
bagi tiga wilayah ialah RM928.5 wilayah Patani, RM1778.3 wilayah Yala dan RM1506.6 di wilayah
Narathiwat.[35]

4.0 IDEA DAN PENDEKATAN PERJUANGAN MASYARAKAT ISLAM PATANI

Terdapat dua bentuk perjuangan yang dilakukan oleh OMIP iaitu yang berbentuk pertubuhan parti-parti
pembebasan dan perjuangan oleh golongan alim ulama. Bentuk perjuangan yang dilakukan di wilayah
Patani ini sedikit sebanyak telah dipengaruhi oleh peristiwa-peristiwa kebangkitan Islam yang berlaku di
Timur Tengah dan para pejuang atau pelopornya juga telah mendapat pendidikan di luar Patani.
Kesedaran ini timbul ekoran daripada dasar kerajaan yang mengecam dan menindas OMIP.

4.1 Pertubuhan parti-parti pembebasan

a) GAMPAR
Penubuhan GAMPAR atau Gabungan Melayu Patani Raya telah ditubuhkan bersama dengan kerjasama
Parti Kebangsaan Malaya cawangan Kelantan. Sebelum GAMPAR ditubuhkan, ahli-ahli yang terlibat telah
membuat pertemuan dengan ahli Parti Kebangsaan Malaya Kelantan bagi membincangkan tentang
masalah yang dihadapi oleh orang Melayu Patani di wilayah Patani. Pertubuhan ini ditubuhkan pada Mac
1948 setelah beberapa perjumpaan dan perbincangan dilakukan bersama dengan ahli PKM Kelantan.[36]
Penubuhan awal GAMPAR turut mengandungi malamat yang ingin mereka capai iaitu;
10.

GAMPAR berhasrat untuk menyatukan kempat-empat wilayah iaitu Patani, Yala,

Narathiwat dan Setul sebagai satu Negara Islam dan melepaskan kesemua orang-orang Melayu
yang berada di keempat-empat wilayah tersebut daripada penghinaan, penindasan, keperahan
dan penganiyaan ke atas diri masing-masing, bangsa dan agama.

11.

GAMPAR juga turut berhasrat untuk mewujudkan sebuah pemerintahan di dalam negeri
yang bersesuaian dengan kemajuan dan pendirian kebangsaan bercirikan kemelayuan dan adatistiadat serta resam Melayu dan Agama Islam.

12.

Seterusnya, GAMPAR menjadi wadah bagi meninggikan taraf bangsa Melayu dan mutu
kehidupan anak-anak negeri supaya tiap-tiap seorang dan sekeliannya mendapat setinggi-tinggi
sifat kemanusiaan, keadilan, kebebasan dan alam pelajaran yang bersesuaian dengan tuntutan
masa dan tamadun.

Matlamat-matlamat yang dibentuk oleh GAMPAR ini ada kaitannya dengan dasar pentadbiran kerajaan
Siam terhadap Patani terutama apabila dasar Thepashiban dan Rathaniyom diperkenalkan. Identiti
mereka sebagai orang Melayu Patani sama sekali telah hilang. GAMPAR menjadi suatu pertubuhan yang
menjadi titik awal perjuangan Orang Melayu Patani terhadap dasar Nasionalisma kerajaan Thailand. Akan
tetapi, jangka hayat GAMPAR tidaklah panjang apabila Thailand telah mengharamkan pertubuhan ini
pada November 1948. Pertubuhan ini telah dianggap sebagai pertubuhan berhaluan kiri yang menentang
pentadbiran Thailand. Justeru, tidak mustahil mengapa pertubuhan ini telah diharamkan oleh pemerintah
Thailand.
Tambahan lagi, oleh kerana pertubuhan GAMPAR ini mendapat kerjasama daripada pengaruh
politik Kelantan, kerajaan Thailand telah memperkukuhkan hubungan mereka dengan pihak British di
Tanah Melayu. Tujuannya adalah untuk memujuk British supaya menyekat aktiviti politik orang melayu
Kelantan yang mempengaruhi tindak tanduk orang Islam Melayu Patani. British pula menyambut tawaran
Thailand itu demi menjaga keselamatan negeri-negeri Utaranya. Hal sedemikian kerana ada ura-ura
yang mengatakan bahawa Jepun akan menyerang negeri tersebut pada bila-bila masa sahaja atas
arahan Thailand jika British tidak berusaha menyekat pengaruh politik Kelantan tersebut.

b) Heet alNapadh al lahkanal Shariat (pertubuhan untuk mempertahankan undang-undang

Syariat)
Semasa Phibun Soggram memperkenalkan dasar Rathaniyom, kebudayaan, adat-istiadat dan pegangan
agama Islam orang Melayu Patani kian dicabar. Hal sedemikian berikutan daripada tindakan Phibun yang
ingin mensiamkan keseluruhan warga Siam termasuk penduduk di jajahan wilayahnya di Patani. Seorang
tokoh tempatan Patani iaitu Haji Sulong bin Abdul Kadir telah terpanggil untuk menubuhkan sebuah
pertubuhan yang dikenali sebagai Heet alNapadh al Lahkanal Shariat ( pertubuhan untuk
mempertahankan undang-undang Syariat).
Pertubuhan ini bertujuan untuk mewujudkan pakatan dan kerjasama dalam kalangan alim ulama serta
guru-guru agama bagi menghadapi seterusnya bertindak dengan dasar kebudayaan yang diperkenalkan.
Pertubuhan ini juga menjadi wadah bagi mempertahankan kesucian agama Islam yang dianuti oleh OMIP.
Disamping itu, segala undang-undang Syariat juga akan cuba dipelihara melalui pertubuhan ini. Hal
sedemikian kerana, Phiibun telah membatalkan kesemua bidang kuasa mahkamah syariat serta undangundang syariat. Bukan itu sahaja, segala aspek berkenaan dengan syariat seperti nikah cerai juga telah
dirujuk di mahkamah sivil. Malah, perkara tersebut juga turut dihakimi oleh hakim yang beragama
Buddha yang tidak tahu-menahu tentang hukum serta undang-undang syariat. Perkara tersebut sudah
semestinya menambahkan kemarahan dan kegelisahan dalam kalangan OMIP.
Bagi memperkasakan pertubuhan ini, Hj. Sulong telah membuat tujuh tuntutan kepada pentadbiran
Siam. Tujuh tuntutan itu dilakukan bagi mengembalikan semula ketuanan OMIP yang kian tercalar akibat
daripada pengenalan Dasar Rathaniyom. Tujuh tuntutan tersebut antaranya ialah menuntut hak
autonomi politik bagi semua wilayah Melayu dirantau Patani. Kedua, Hj. Sulong juga telah mendesak
kerajaan Siam supaya melantik seorang governor (wakil pentadbir) daripada kalangan orang melayu
Pattani bagi menjalankan pentadbiran secara kolektif terhadap empat daerah di selatan yang mojoritinya
adalah masyarakat yang berbangsa Melayu. Selain itu, Hj. Sulong juga menambah supaya gabenor yang
dilantik tersebut merupakan anak jati kelahiran Patani dan berketurunan Patani disamping beragama
Islam. Tuntutan seterusnya ialah, meminta supaya Bahasa Siam dan Melayu dijadikan sebagai bahasa
pengantar di semua peringkat sekolah dan juga jabatan-jabatan pentadbiran. Seterusnya, mahkamah
Islam juga perlu ditubuhkan bagi mempraktikkan dan menjaga kedaulatan undang-undang syariat
Islamiyah. Dari segi ekonomi pula, Hj. Sulong menuntut supaya hasil ekonomi dan pendapatan yang
diperolehi daripada keempat-empat daerah tersebut digunakan bagi pembangunan di wilayah terbabit.
[37] Pertubuhan ini telah dianggotai oleh Hj Mat Pauh, Tuan Guru Hj. Berahim, Hj. Hassan dan Hj.
Abdullah Masjid Embong.[38] Namun begitu, Hj. Sulong telah ditangkap atas tuduhan menghasut
pemikiran ahli-ahli pertubuhan serta masyarakat bagi mendapatkan ketujuh-tujuh tuntutan tersebut.

c) Peranan Tunku Abdul Jalal

Selain daripada pertubuhan, terdapat juga orang perseorangan yang memperjuangkan kehidupan
masyarakat Islam Patani. Individu tersebut adalah Tengku Abdul Jalal. Beliau merupakan wakil rakyat
bagi wilayah Narathiwat. Tengku Abdul Jalal turut memperjuangkan hak identiti orang Melayu Patani
terutama selepas pengenalan dasar Rathaniyom oleh Pibul. Tengku Abdul Jalal menggunakan helah
bahawa gabenor yang dilantik di wilayah Patani telah menggunakan kekerasan dan paksaan dalam
melaksanakan dasar yang diperkenalkan oleh Pibul. Akibat daripada tindakan tersebut, telah
memberikan kesengsaraan kepada masyarakat. Perjuangan Tengku Abdul Jalal adalah supaya kerajaan
pusat iaitu Kementerian Dalam Negeri campur tangan serta membuat penyiasatan ke atas laporan
tersebut. Namun, sudah semestinya badan penyiasat dari Kementerian Dalam Negeri mengesahkan
segala tindakan yang dilakukan adalah bertepatan dengan bidang tugas seseorang gabenor. Sekali lagi,
perjuangan yang dilakukan oleh Tengku Abdul Jalal in tidak berhasil.

d) Barisan Nasional Pembebasan Patani (National Liberation Front of Patani NLFP)

Pertubuhan ini telah ditubuhkan oleh cucu bekas Raja Patani (Tengku Abdul Kader) iaitu Tunku Yala Naser.
Pertubuhan ini ditubuhkan sejak dari tahun 1947 lagi dan terus giat menjalankan perjuangannya
sehingga tahun 1960-an. Pertubuhan ini telah mendapatkan sokongan dan bantuan daripada Parti Islam
Malaysia serta telah menubuhkan sebuah pasukan ketenteraan yang dinamakan sebagai Tentera
nasional Pembebasan rakyat Patani. Pertubuhan ini telah ditubuhkan bagi perjuangan menubuhkan
sebuah Negara Islam. Hal sedemikian adalah berikutan daripada pengenalan dasar Rathaniyom oleh
Pibul yang sedikit sebanyak merobek kesucian agama Islam yang menjadi pegangan sejak dahulu lagi.
Namun begitu, pertubuhan ini akhirnya telah berpecah dan membentuk serta menyertai lagi
pertubuhan lain. Pada tahun 1977 misalnya, sebuah lagi kumpulan baru yang dibentuk dengan ahli-ahli
dari NLFP telah turut memperjuangkan akan penubuhan semula Negara Patani dengan menjadikan

Sultan atau keturunan Di Raja Patani sebagai Ketua Negara tersebut.[39] Dalam agenda untuk
menubuhkan semula sebuah Negara Patani Islam, ahli-ahli pertubuhan ini telah banyak terpengaruh
dengan kebangkitan islam yang berlaku di Timur Tengah. Bukan itu sahaja, mereka juga telah mengambil
ikhtibar serta pengajaran dengan apa yang diperjuangkan oleh pejuang-pejuang Islam di Timur Tengah.
Dalam mengukuhkan pertubuhan ini, ramai ahlinya telah mendapatkan pendidikan serta pembiayaan
daripada pembiaya-pembiaya yang datang dari Timur Tengah. Dengan semangat nasionalisma yang
diperolehi semasa menuntut di sana, ia telah dipraktikkan pula di Patani dalam usaha kebangkitan Islam
dengan penubuhan sebuah Negara Patani Islam.
Pada suatu ketika, kerajaan Siam juga telah memindahkan penduduk Thai-Buddha dari Utara Siam
ke wilayah Patani. Dengan kehadiran masyarakat Thai-Buddha ini, masyarakat Islam Patani semakin
tertindas. Hal sedemikian kerana mereka telah diberikan keistimewaan dari segi pemilikan tanah dan
juga ekonomi. Keadaan ini telah menyebabkan NLFP baru, berusaha untuk menggalakkan OMIP untuk
memohon kerakyatan sebagai warganegara Malaysia.[40] Keadaan ini jika dilihat secara logik adalah
bertujuan untuk menekan serta mengecam tindakan kerajaan Thailand yang sewenang-wenangnya
membawa masuk warga Utara Thailand ke Selatan.

e) Barisan Revolusi Nasional BRN (National Revolutionary Front)

Barisan Revolusi nasional ini ditubuhkan pada tahun 1963. Pertubuhan ini telah diasaskan oleh Hj. Abdul
Karim.[41] BRN atau nama lainnya, the Liberation Front of Republic patani (LFRP) telah memperjuangkan
sebuah perjuangan yang turut condong dengan sosialis Islam. Bukan itu sahaja, pertubuhan ini juga turut
memperjuangkan akan kebangkitan Islam yang berlaku di Asia Tenggara. Pergerakan serta perjuangan
pertubuhan ini menampakkan suatu yang baru dan moden. Hal sedemikian berikutan daripada ahli-ahli
pertubuhan yang kebanyakannya mendapat pengaruh serta pendidikan luar Negara di Negara jiran
seperti di Indonesia dan Malaysia.[42] Justeru, tidaklah dapat dinafikan apabila, perjuangan pertubuhan
ini telah mendapat sokongan daripada Sokarno. Ia berdasarkan kenyataan penulis, Christie bahawa,

and in its early days it gained support from Sukarnos government. [43]

Dengan adanya sokongan daripada sebuah kerajaan hebat di bawah pimpinan Sukarno, maka
pergerakan perjuangan daripada pertubuhan ini dapat dilakukan dengan lancar. Ia juga berikutan dengan
penyertaan tentera gerila.
Tambahan lagi, pergerakan pertubuhan ini juga turut dikhuatiri oleh kerajaan pusat Thailand. Ia
berikutan bahawa LFRP mempunyai hubungan dan berhubung baik dengan Parti Komunis Malaya (PKM)
yang cuba menyebarkan ideologi komunis-sosialis dalam kalangan penduduk Melayu Pattani. Bukan itu
sahja, sebuah parti baru di bawah LFRP telah ditubuhkan iaitu Parti Komunis Thailand. Parti ini
ditubuhkan bagi memudahkan lagi pergerakan dan perjuangan yang menjadi hasrat dalam LFRP. Melalui
parti ini, telah banyak kejadian-kejadian yang tidak positif berlaku. Antaranya ialah penculikan dan
pengeboman yang dilakukan saban hari. Aktiviti-aktiviti ini telah memberikan imej yang buruk kepada
perjuangan kebangkitan islam di Patani. Walaupun pertubuhan ini telah mengalami kemerosotan dan
mula berpecah, akan tetapi semangat perjuangan masih tetap membara. Saki-baki ahli LFRP membentuk
semula pertubuhan yang lebih kecil supaya mudah untuk bergerak di samping menjalankan corak politik
yang sederhana dan tidak terlalu radikal.

f) Patani United Liberation Organization (PULO)

Pertubuhan Persatuan pembebasan Patani merupakan satu pertubuhan yang terbesar antara
pertubuhan-pertubuhan yang pernah ditubuhkan di Patani. Pertubuhan ini ditubuhkan antara tahun
1967-1968[44] dan diketuai oleh Tunku Bira Kotanila. PULO menjadi sebuah pertubuhan gerila yang
terbaik yang telah diorganisasikan oleh orang tempatan sendiri. Namun begitu, pertubuhan ini telah juga
mendapat pengaruh dan hubungan daripada Negara Arab. Oleh yang demikian, pertubuhan ini secara
tidak langsung telah mendapatkan dana dan bantuan daripada Kongres Negara-Negara Islam.
Selain itu, PULO juga merupakan pertubuhan yang lebih baik berbanding dengan pertubuhan
sebelum ini kerana mempunyai struktur organisasi yang tersusun. Struktur tersebut terbahagi kepada
tiga bahagian tetapi yang paling penting adalah berkaitan dengan polisi ataupun dasar PULO itu sendiri.
Kedua, tanggungjawab terhadap hubungan politik yang diadakan terutama dengan Negara Timur Tengah

dan juga Malaysia (Kelantan). Struktur yang ketiga dan tidak kurang pentingnya ialah pembentukan
pasukan ketenteraan. Pasukan ketenteraan ini adalah sangat penting bagi menjalankan dan
menggerakkan perjuangan yang dilakukan oleh PULO. Seterusnya, PULO juga telah mengumpulkan ahli
teramai iaitu seramai 20000 orang Melayu Patani.[45]
Perjuangan PULO lebih berbau kepolitikan. Ia bersesuaian dengan struktur yang telah dinyatakan
di atas. Contohnya, PULO telah membuat demonstrasi politik berhubung dengan cara pentadbiran
Thailand dan menggunakan pemimpin yang beragama Islam sebagai ketua pimpinan serta perjuangan
mereka terhadap dasar-dasar kerajaan Thailand.

4.2 Pendekatan Islam dalam perjuangan terhadap nasionalisma Thailand

a) Pergerakan melalui dakwah
Pendidikan pondok merupakan pendidikan tradisonal yang diperkenalkan kepada masyarakat Islam
Patani. Pendidikan pondok diberikan kepada anak-anak masyarakat Melayu Islam di Patani. Kebanyakan
guru-guru yang mengajar terdiri daripada kalangan alim-ulama Patani sendiri. Semasa pemerintahan
Phibun, pendidikan pondok telah cuba dihapuskan dengan mana menggantikannya dengan pendidikan
bercorak keBuddhaan. Hal ini telah menyebabkan pendidikan pondok mengalami kemerosotan kerana
tidak mendapat sebarang pembiayaan daripada pihak kerajaan. Hal sedemikian kerana, masyarakat
Melayu Islam Patani sama sekali tidak mahu menyerapkan nilai-nilai keBuddhaan dalam pendidikan
mereka. Dalam penerusan dasar Rathaniyom tersebut, pendidikan pondok telah mendapat saingan
hebat dan kian lumpuh apabila sekolah-sekolah kerajaan ditubuhkan dengan menawarkan pendidikan
yang lebih baik dan terjamin. Justeru, keadaan tersebut telah mengundang pelbagai gejala sosial seperti
penagihan dadah, seks bebas dan lemah dalam akidah. Semua ini berpunca daripada kebebasan
pendidikan yang dianjurkan dalam sekolah kerajaan berbanding pendidikan pondok yang mementingkan
nilai-nilai murni dalam kehidupan bersyariat.
Seterusnya, dalam mengembalikan semula jati diri dan maruah islamisasi dalam kalangan anakanak muda, para alim-ulama telah menjalankan kegiatan yang dikenali sebagai dakwah.[46] Dakwah
merupakan salah satu cara yang efektif diambil dalam proses kebangkitan Islam di mana-mana sahaja.
Kegiatan dan pergerakan dakwah ini dapat dilakukan dengan lebih lancar kerana ia merupakan
pergerakan perseorangan atau dalam kumpulan yang kecil yang mana sukar untuk dikesan oleh pihak
kerajaan Thailand. Tambahan lagi, walaupun tanpa dana yang tinggi, pergerakan ini masih dapat
dilakukan kerana turut mendapat sumbangan daripada masyarakat sekitarnya.
Secara dasarnya, pergerakan secara dakwah ini bukanlah pergerakan yang berbau politik, akan
tetapi ia merupakan suatu usaha untuk mengembalikan semula maruah serta kesucian agama Islam.
Tambahan lagi, pergerakan melalui dakwah juga adalah bagi mengembalikan semula nilai-nilai moral
dalam kalangan masyarakat Melayu Islam Patani yang saban hari terobek dan terpengaruh dengan
budaya Thailand. Buktinya, ramai anak muda di wilayah Patani yang masih tidak tahu berbahasa Melayu
Patani sebaliknya lebih cenderung dengan bahasa Thailand[47] serta cara hidup Thailand yang sangat
bebas.

b) Pergerakan Tarikat
Pergerakan ini merupakan satu lagi bentuk perjuangan senyap yang dilakukan oleh masyarakat Melayu
Islam Patani. Kumpulan pergerakan ini juga adalah dalam lingkungan yang kecil sahaja. Ia juga merujuk
serta khas untuk kumpulan tertentu sahaja yang mempunyai kefahaman yang tinggi dalam bentuk
pemikiran yang mereka perjuangkan. Adapun pergerakan ini sering dianggapi sebagai pengganas,
namun, jauh disudut hati mereka adalah untuk perjuangan kebebasan wilayah Patani. Namun, ramai
pihak yang mensalahtafsirkan pergerakan ini sebagai sebuah kumpulan pengganas yang menggunakan
sihir serta ilmu ghaib dalam mempertahankan diri daripada serangan-serangan tentera Thailand.

Asasnya, pergerakan Perjuangan Tarikat ini juga tidak jauh bezanya dengan pergerakan Dakwah Islamiah
yang ingin menyedarkan dan mengembalikan semula nialai-nilai keislaman dalam kalangan anak muda
Patani. Terdapat tiga jenis pergerakan Tarikat yang telah dikenal pasti seperti yang dinyatakan oleh
penulis, Surin iaitu,

 In the greater Patani Region, there are three main orders of Tarikah movement they are Baju
Hiyou(Green Robe), The Sheikh Usman Order and the Baju Merah (Red Robe).[48]

Kesemua jenis pergerakan ini sedikit pun tidak mempunyai unsur kepolitikan yang kuat dan hanya
menjadi persediaan kepada kumpulan-kumpulan perjuangan lain yang memerlukan sokongan daripada
mereka.

c) Kumpulan Militan Islam

Sebuah lagi pergerakan yang wujud dalam perjuangan terhadap nasionalisma Thailand ialah kumpulan
Militan Islam. Kumpulan ini juga turut memperjuangan kesucian agama Islam yang tercabar ekoran
daripada pengenalan dasar-dasar kerajaan Tahiland yang terus-terusan menindas masyarakat Melayu
Islam di Patani. Kumpulan ini terbahagi kepada dua kumpulan kecil lain iaitu Sabilillah dan Grekkan Islam
Patani (GIP). Kesemua dua kumpulan ini telah berjuang menentang tindakan kerajaan Thailand yang
mengawal serta menindas masyarakat
Melayu Islam Patani.

5.0 KESAN IDEA DAN PERJUANGAN MASYARAKAT MELAYU PATANI

Idea dan perjuangan yang dilakukan oleh orang melayu Patani sering disalah anggap oleh pihak kerajaan
Thailand. Pada dasarnya, pihak kerajaan adalah sangat bimbang serta khuatir dengan pergerakan orang
Melayu Patani yang semakin luas pengaruhnya dalam perjuangan mereka. Beberapa peristiwa menyayat
hati seperti peristiwa Masjid Krisek, Tak Bai dan sebagainya telah menyebabkan pergerakan-pergerakan
ini menerima pandangan buruk daripada pihak pemerintah kerajaan Thailand. Bukan itu sahaja, mereka
juga telah menggunakan alasan bahawa kumpulan-kumpulan tersebut terlalu radikal dalam menentang
kerajaan dan menjadi alasan mengapa ramai yang terbunuh dan diseksa dalam peristiwa Tak Bai.
Peristiwa tersebut merupakan antara peristiwa ngeri yang perlu dilalui oleh masyarakat Islam Patani
apatah lagi turut mengorbankan ahli keluarga sendiri.[49]
Sehingga hari ini juga, pergolakan yang berlaku di Selatan Thailand adalah merupakan
kesinambungan daripada sejarah lampau apabila kerajaan Thailand tidak memberikan ruang dan
kebebasan kepada masyarakat Melayu Patani untuk merdeka, sebaliknya dengan memperkenalkan
dasar-dasar yang terus mencengkam nadi kehidupan mereka sebagai muslim. Pengeboman,
pembunuhan, penculikan serta banyak lagi peristiwa berdarah membuatkan pihak tentera terpaksa
berkuasa di wilayah tersebut. Keadaan ini sangar buruk kerana kehidupan masyarakat sama sekali tidak
bebas malah terus dibelenggu dengan kekejaman pihak tentera Thailand.

6.0 ANALISIS
Daripada sejarah awalnya, dapat dilihat bahawa Patani merupakan sebuah kerajaan Melayu yang aman
sebelum dikuasai oleh kerajaan Siam-Thai. Rentetan sejarah telah menyaksikan kejatuhan kerajaan
Melayu Patani ke tangan kerajaan Siam-Thai semasa pemerintahan Raja Patani iaitu Sultan Muhamad.
Bermula daripada kejatuhan ini, berlakulah penindasan demi penindasan yang dilakukan ke atas OMIP.
Bertitik tolak daripada perkara ini jugalah telah timbul idea dan pendekatan oleh OMIP dalam usaha
untuk melakukan penentangan terhadap kerajaan Thailand.
Jika diteliti dengan lebih mendalam, kerajaan Siam-Thai sebenarnya mempunyai niat untuk melakukan
proses asimilasi terhadap beberapa kumpulan penduduk minoriti di Thailand termasuklah penduduk
Melayu Patani. Ini adalah hanya untuk kepentingan mereka semata-mata. Sebagai permulaan, Raja
Chulalongkorn, Raja Siam berusaha untuk mengutuhkan wilayah-wilayahnya terutama sekali wilayahwilayah yang jauh terpencil daripada kawalan kerajaan pusat. Untuk itu, Raja Chulalongkorn telah
mewujudkan satu sistem yang bertanggungjawab dalam menyusun semula pentadbiran wilayah. Sistem
ini dinamakan sebagai sistem Thesaphiban. Melalui sistem ini, Raja Chulalongkorn dapat menghapuskan
kedaulatan Raja Patani secara total. Dengan cara ini, pemusatan kuasa dapat dilakukan sekaligus
melemahkan pemerintahan Patani. Jika difikir dengan logik akal, apabila berlakunya pemusatan kuasa ke
atas sesebuah kuasa, kuasa yang ditindas sukar untuk mendapat peluang yang cerah untuk
mengembalikan semula kedaulatan mereka walaupun pelbagai cubaan telah dilakukan. Begitu juga
halnya dengan OMIP. Pemusatan kuasa yang dilakukan melalui sistem Thesaphiban yang dilaksanakan

oleh Raja Chulalongkorn telah melucutkan keistimewaan yang ada pada Raja-raja negeri seperti yang
telah ditegaskan oleh Nik Anuar;

jika dilihat pada Peraturan 1899, jelas menunjukkan bahawa peraturan itu bertujuan melumpuhkan
kekuasaan Raja Negeri dan dengan demikian menguatkan lagi cengkaman kerajaan pusat ke atas
pentadbiran wilayah. [50]

Pernyataan di atas sebenarnya telah menggambarkan dengan jelas tentang rancangan awal Siam dalam
usahanya untuk mengukuhkan lagi wilayah-wilayahnya yang akhirnya membawa kepada usaha untuk
mensiamkan penduduk di Thailand. Begitu juga halnya dengan sistem Rathaniyom yang diperkenalkan
oleh Phibun Songgram pada tahun 1939. Dasar ini sebenarnya telah memperlihatkan dengan jelas tujuan
sebenar kerajaan Siam iaitu ingin melakukan proses asimilasi demi untuk mengukuhkan kuasa mereka.
Tidak keterlaluan jika dikatakan bahawa dasar Rathaniyom merupakan rentetan daripada sistem
Thesaphiban. Akan tetapi dasar yang dilaksanakan pada kali ini lebih bersifat paksaan. Ini dapat dilihat
apabila Phibun telah bertindak menubuhkan Dewan Kebangsaan Thailand sebagai pusat untuk
menstrukturkan semula rakyat Thailand di bawah satu bangsa, satu agama dan satu budaya. Hal ini
disokong oleh Surin Pitsuwan yang menyatakan bahawa;

The practical implications of Phibuls brand of nationalism were most bitterly and intensely by the
minority groups, chief among Chinese and the Malay-Muslims in the South. He created a disturbing
concept of the racist state: the state for the Thai race (Thai Rathaniyom). Only cultural features of the
Thai people of the central region would be tolerated and, indeed, promoted. Other minorities had to
submit to Thai norms.[51]
Kesemua perkara di atas telah menimbulkan rasa tidak puas hati dalam kalangan OMIP. Berikutan
daripada itu, OMIP sebenarnya telah bangkit melakukan tentangan dari semasa ke semasa mengikut
kronologi. Apa yang dimaksudkan dengan mengikut kronologi adalah tujuan penentangan yang mereka
lakukan adalah mengikut kronologi tekanan yang diterima. Dalam erti kata lain, tujuan penentangan
yang mereka lakukan adalah sejajar dengan tekanan yang diterima. Hal ini dapat dilihat bermula
daripada penentangan pada peringkat awal yang hanya bersifat sederhana sehinggalah penentangan
yang bersifat radikal.

Peringkat awal bermula dengan penentangan yang dilakukan oleh Tengku Lamidin. Penentangan
ini berlaku apabila kerajaan Siam dengan angkuhnya telah memaksa kerajaan Melayu Patani untuk
menghantar ufti bunga emas sebagai tanda taat setia mereka. Hal ini sebenarnya sama sekali tidak
dapat diterima oleh OMIP disebabkan oleh agama dan budaya yang berbeza. Mereka tidak memerlukan
pemerintahan daripada kerajaan Siam apatah lagi untuk menunjukkan taat setia mereka. Mereka sendiri
sudah mempunyai sebuah kerajaan yang aman dan hidup berpandukan ajaran Islam. Malahan, OMIP
menganggap diri mereka sebagai sebahagian daripada orang Melayu dan bukannya orang Siam. Oleh
yang demikian tidak hairanlah mengapa Tengku Lamidin bangkit melakukan penentangan terhadap
Kerajaan Siam. Begitu juga halnya dengan penentangan yang dilakukan oleh Datuk Pangkalan, iaitu
pengganti kepada Tengku Lamidin. Walaupun kerajaan Siam telah melantik beliau untuk dijadikan
pemimpin OMIP, namun orang-orang Siam yang sering menghalang pemerintahannya kerana
menganggap kepimpinan mereka jauh lebih baik berbanding kepimpinan OMIP. Hal ini telah
menyebabkan pemerintahan Datuk Pangkalan tidak berjalan dengan baik. Disebabkan inilah beliau
bangkit menentang kerajaan Siam yang sering sahaja campur tangan dalam pemerintahannya.

Akan tetapi, pada ketika ini dapat dilihat bahawa penentangan yang dilakukan hanyalah bertujuan untuk
mempertahankan maruah kerajaan Patani daripada terus dianiaya oleh kerajaan Siam. Dalam erti kata
lain, peringkat ini masih belum wujud penentangan bersifat nasionalisme memandangkan tekanan yang
diterima tidaklah begitu hebat. Apa yang pasti, OMIP hanya berjuang untuk menyelamatkan maruah,
budaya dan agama mereka. Penentangan yang radikal berlaku apabila dasar Thesaphiban dan dasar
Rathaniyom diperkenalkan. Kedua-dua dasar ini telah memberikan satu tekanan yang besar kepada
OMIP. Hal ini kerana dasar itu sendiri yang ingin menghapuskan sama sekali budaya, adat dan agama
OMIP. Mereka ingin mensiamkan rakyat Thailand. Oleh yang demikian, telah timbul penentangan yang
lebih radikal dan bersifat nasionalisme. Malahan, penentangan kali ini kebanyakannya dilakukan oleh
para pemimpin Islam yang mendapat pendidikan daripada Negara luar termasuklah di Asia Timur.

Dapat diteliti bahawa kebangkitan mereka yang bersifat nasionalisme ini bukan sahaja disebabkan oleh
dasar Thesaphiban dan Rathaniyom yang diperkenalkan malahan juga disebabkan oleh pendidikan yang
menjadi agen kepada perubahan kehidupan mereka. Di sinilah kesedaran mereka timbul untuk
mempertahankan agama dan budaya mereka. Pada ketika ini jugalah mereka turut menyedari akan
usaha kerajaan Thailand yang mahu mengasimilasikan OMIP dan penduduk minoriti menjadi satu bangsa
iaitu Siam. Ditambah lagi dengan kewajipan mereka untuk menganut satu agama iaitu agama Buddha
sahaja secara tidak langsung telah menafikan hak mereka samada dari aspek agama mahupun budaya.
Tindakan keterlaluan yang dilakukan oleh kerajaan Thailand ini telah membangkitkan semangat
nasionalisme mereka dengan menggunakan beberapa pendekatan baru yang bersifat lebih radikal.
Misalnya seperti penubuhan GEMPAR, Heet alNapadh al Lahkanal Shariat, NLFP, BRN dan PULO.
Kesemua persatuan yang ditubuhkan ini menunjukkan kesedaran mereka untuk mempertahankan
budaya umumnya dan agama Islam khasnya.

7.0 KESIMPULAN
Kesimpulannya, esei ini membincangkan mengenai perjuangan Orang Melayu Islam Patani dalam usaha
membebaskan wilayah Patani daripada cengkaman pemerintahan Thailand yang dilihat sangat menekan
dan menindas golongan minoriti ini. Saban hari, intensiti konflik semakin meningkat dan berterusan
hingga ke hari ini. Justeru itu, perlunya strategi dan alternatif baru dalam menyelesaikan konflik yang
dilihat tidak berpenghujung ini. Kedua-dua pihak iaitu Kerajaan Thailand dan juga OMIP perlu duduk
berunding bagi mencari penyelesaian yang terbaik untuk kedua belah pihak. Konflik bersenjata bukanlah
suatu jalan penyelesaian terbaik. Pembinaan perdamaian yang turut melibatkan strategi transformasi
konflik, boleh dilihat sebagai satu cara untuk membina asas kepada perdamaian yang berkekalan di
Selatan Thailand.